อทธพลของคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการตอผลการด าเนนงานขององคการ: กรณศกษา

ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาคตะวนออกของประเทศไทย

มารศร เจษฎาปฏพทธ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต

คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2552

(3)

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ อทธพลของคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการตอผลการด าเนนงานขององคการ: กรณศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาคตะวนออกของประเทศไทย

ชอผเขยน นางสาวมารศร เจษฎาปฏพทธ ชอปรญญา รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต

ปการศกษา 2552 ______________________________________________________________________________ การศกษาในครงน มวตถประสงค เพอศกษาลกษณะการด าเนนธรกจของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย เพอศกษาปจจยพนฐาน ไดแก ระยะเวลาในการด าเนนธรกจ ท าเลทตงของราน ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล และ ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ และศกษาปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และ ความสามารถของผประกอบการทมอทธพลตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย วธการด าเนนการวจยเปนการวจยแบบตดขวาง โดยประชากรและกลมตวอยางการวจยมหนวยวเคราะหในระดบองคการคอ ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย การเกบขอมลโดยการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท มขนาดของกลมตวอยาง 300 ราย โดยใชสตรค านวณของ Krejcie and Morgan และใชการสมตวอยางแบบแบงชนภม ขอมลจากแบบสอบถามน ามาทดสอบสมมตฐานโดยใชเทคนคการวเคราะหถดถอย นอกจากน ยงใชสถตพรรณนาเพอบรรยายคณสมบตของกลมตวอยางทศกษา และน าผลการวจยเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลกมายนยนและสนบสนนผลการวจยเชงปรมาณ

ผลการศกษาพบวา ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยมลกษณะเปนธรกจครอบครว สวนใหญรอยละ 53.0 เปนธรกจขนาดเลกทมจ านวนคนงาน 1-5 คน จ านวนคนงานเฉลยของกลมตวอยางคอ 11 คน ระยะเวลาในการ

(4)

ด าเนนธรกจโดยเฉลยคอ 8 ป และรอยละ 21 มการด าเนนธรกจมากกวา 10 ปขนไป ลกษณะการด าเนนธรกจรอยละ 36.7 คอ การเปดหนารานรบซอขยะรไซเคลจากชมชน รองลงมารอยละ 22.0 คอ การเปดหนารานรบซอขยะรไซเคลจากชมชน และประมลรบซอขยะรไซเคลตามโรงงานอตสาหกรรม โดยรานสวนใหญจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท เชน พลาสตก กระดาษ ขวด/แกว โลหะ อโลหะ และขยะรไซเคลอน ๆ เพอสงจ าหนายใหกบรานทใหญกวา หรอ เอเยนต ขายตรงใหกบโรงงานหรอสงออกตางประเทศ ผประกอบการรอยละ 94.3 ใชเงนทนของตนเองในการลงทนและด าเนนกจการ จงท าใหผประกอบการเรยกรองแรงสนบสนนจากภาครฐในเรองการจดการแหลงเงนกดอกเบยต า และการชวยเหลอดานภาษ ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ ความมคณคาและความเหมาะสมของทรพยากรในองคการ ความสามารถขององคการในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลการด าเนนงานขององคการอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบทฤษฎมมมองของทรพยากรพนฐานขององคการและทฤษฎผประกอบการทน ามาบรณาการรวมกนเพออธบายบรบทของธรกจในการศกษาครงน แมวาระยะเวลาในการด าเนนธรกจ และท าเลทตงของรานพบวา มความสมพนธอยางไมมนยส าคญทางสถตตอผลการด าเนนงานขององคการ อยางไรกตาม ผลจากการสมภาษณเชงลกพบขอสนบสนนวา ปจจยทงสองดงกลาวจะมความส าคญตอผลการด าเนนงานขององคการโดยขนอยกบลกษณะของการด าเนนธรกจ ประเภทของขยะรไซเคลทรบซอ และกลยทธการบรหารกจการของแตละองคการ

(5)

ABSTRACT

Title of Dissertation Resource Characteristics, Firm’s Capabilities and

Entrepreneur’s Abilities Influencing Firm’s Performance: Case

of Recyclable Waste Collecting and Buying Business in Eastern

Thailand

Author Ms. Marasri Jadsadapatipat

Degree Doctor of Public Administration

Year 2009

_____________________________________________________________________

This study is to investigate management and operation pattern of Recyclable

Waste Collecting and Buying Business in Eastern Thailand and basic factors such as

period of firm’s business operations, location of firm, space for separating and storing

recyclable waste and various types of recyclable waste purchasing affecting firm’s

performance. It’s also to investigate the impacts of factors regarding resource

characteristics, firm’s capabilities and entrepreneur’s abilities on firm’s performance.

The research was carried out utilizing cross-sectional study. The unit of

analysis of the study was the organizational level which was collected 300 survey

questionnaires based on telephone interviews with sampling size obtained according

to Krejcie and Morgan Formula of Calculations and used Stratified Random Sampling

Technique. The data analysis was based on regression analysis. Moreover, descriptive

statistics were used in making overview of the sample and in-depth interview result

was to confirm and support quantitative research.

The finding of the research is as follows: The recyclable waste collecting and

buying firms in Eastern Thailand are in the form of family business. Most of them

about 53 percents are small enterprises with number of worker between 1-5 persons.

Average number of worker is 11 persons and average period of firm’s operating is

approximately 8 years, average 21 percents of them has been operating over 10 years.

(6)

Nature of business around 36.7 percents is “opening a store to purchase recyclable

waste from community” and about 22.0 percents is “opening a store to purchase

recyclable waste from community” as well as “auction from factories”. A lot of them

purchase various types of recyclable waste such as plastic, paper, glass, metal, non-

metal and other recyclable waste in order to sell to bigger stores or agents and directly

sell to processing plants or export. Approximately 94.3 percents of them use their

own money for investment and operating, therefore, their priority requisitions are

government support in providing low interest rate loans and tax assistance. The study

find that space for separating and storing recyclable waste and various types of

recyclable waste purchasing, valuable resources and appropriate resources, firm’s

capabilities in exploitation of firm’s resources, abilities of entrepreneur in decision

making and innovation creating have a significantly positive influence (at 0.05 level)

with firm’s performance which harmonize with the Resource-Based View and the

Entrepreneurship theories integrated for explanatory of the business context.

Although, period of firm’s business operations and location of firm have no

significant relationship with firm’s performance, however, the results from in-depth

interview show that these two factors are important for the firm’s performance

dependent upon nature of business, types of recyclable waste collecting and buying

and strategic management of each firm.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาอยางสงของ ผชวยศาสตราจารย ดร. จนทรานช มหากาญจนะ กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก พนต ารวจโท ดร. เกษมศานต โชตชาครพนธ และ รองศาสตราจารย ดร. จ าลอง โพธบญ กรรมการทปรกษาวทยานพนธ รวมทงรองศาสตราจารย เกยรตไกร อายวฒน ประธานสอบปองกนวทยานพนธ ทกรณาใหค าปรกษาและค าแนะน า ตลอดจนใหความชวยเหลอในการแกไขขอบกพรองตาง ๆ เพอใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณ ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. ดารารตน อานนทนะสวงศ ดร. สมไทย วงษเจรญ คณธนพรรณ สนทระ คณนภวส บวสรวง คณศรชย มลค า และ นาวาเอกมนตร ชนามชย ทไดใหค าแนะน าทเปนประโยชนอยางยงตอการท าวทยานพนธฉบบน ขอขอบพระคณ คณวนรวย ชนจตร ทไดใหโอกาสผวจยไดเขาฝกงานและสงเกตการณทบรษทเมองรวยเจรญ จ ากด (วงษพาณชย สาขาบายพาส-ศรราชา) และ ขอขอบพระคณ ผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาทกทาน ทกรณาสละเวลาอนมคาในการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท และใหขอเสนอแนะทมคณคาอยางยงยวด รวมถงผเขยนต ารา เอกสารบทความตาง ๆ ทงในประเทศและตางประเทศ ทผวจยไดศกษาคนควาและไดน ามาอางองในงานวจยครงน ขอขอบพระคณ คณาจารยทกทานแหงสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรทไดถายทอดและสรางความรใหแกผวจย และขอขอบคณเจาหนาทของคณะรฐประศาสนศาสตรทกทาน ทไดใหความชวยเหลอในเรองตาง ๆ ทเกยวของในการศกษาในครงนเปนอยางด ขอขอบคณเพอนรวมรนทรกทกคนทเปนก าลงใจใหกนและกนมาโดยตลอด ขอขอบคณพสาวของผวจยคณโฉมเฉลา มามาก ทท าหนาทผชวยผวจยไดอยางยอดเยยมทสด และทกก าลงใจจากครอบครวทมใหตลอดระยะเวลาในการท าวจยฉบบน โดยเฉพาะก าลงใจอนส าคญยงทท าใหผวจยมความมงมนในการศกษา คนควา และจดท าวจยครงนใหแลวเสรจสมบรณจากคณแมทเรยน หนภกด ประโยชน และ คณคาจากการสรางสรรคองคความรอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ขอมอบเปนเครองบชาพระคณ คณพอเซยมเลง แซเฮง คณแมทเรยน หนภกด คร อาจารยและผมพระคณทกทาน

มารศร เจษฎาปฏพทธ สงหาคม 2553

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3) ABSTRACT (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (11) สารบญภาพ (16) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญของปญหา 1

1.2 ค าถามการวจย 8

1.3 วตถประสงคของการวจย 8

1.4 ขอบเขตการวจย 9 1.5 นยามศพท 10

1.6 ประโยชนของการวจย 10

1.7 โครงสรางของงานวจย 11

บทท 2 การจดการขยะ และแนวคดการรไซเคล 13 2.1 การจดการขยะ 13

2.2 แนวคดการรไซเคล 34

บทท 3 ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ และแนวคดเกยวกบผลการด าเนนงานขององคการ 59 3.1 ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธและผลการด าเนนงานขององคการ 59

3.2 กลยทธกบการวเคราะหสงแวดลอมภายนอกขององคการ 67

3.3 กลยทธกบการประเมนสงแวดลอมภายในขององคการ 70

3.4 มมมองของทรพยากรพนฐานขององคการ 72

3.4.1 คณสมบตของทรพยากรทชวยสรางความไดเปรยบ 79

3.4.2 ชนดของทรพยากรทสรางความไดเปรยบ 86

3.4.3 ความสามารถขององคการ 91

3.5 ทฤษฎผประกอบการ 97

(9)

3.6 การบรณาการ RBV กบทฤษฎผประกอบการ 111

3.7 กรอบแนวคด และสมมตฐานการวจย 121

3.7.1 กรอบแนวคด 121 3.7.2 สมมตฐานการวจย 127

บทท 4 ระเบยบวธวจย 133

4.1 การเลอกแบบวจย 133

4.2 การก าหนดประชากรเปาหมายและการสมตวอยาง 134

4.2.1 การก าหนดประชากรเปาหมาย 134

4.2.2 การสมตวอยาง 136

4.3 นยามเชงปฏบตการและการสรางตวชวด 138

4.4 การสรางเครองมอเกบขอมลและการด าเนนการเกบขอมล 152

4.4.1 การสรางเครองมอเกบขอมล 152

4.4.2 การด าเนนการเกบขอมล 156

4.5 การวเคราะหขอมลและสถตทใช 159

4.5.1 การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ 159

4.5.2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 161

บทท 5 ผลการวจย 162

5.1 ลกษณะพนฐานของประชากรทเปนกลมตวอยาง 162

5.2 ลกษณะการด าเนนกจการของประชากรทเปนกลมตวอยาง 164

5.3 การวเคราะหขอมลและการทดสอบสมมตฐานการวจย 196

5.3.1 คาสมประสทธสหสมพนธและสถตพรรณนาของตวแปร 197

5.3.2 การทดสอบสมมตฐานการวจย 199

5.3.3 ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลก 225 5.3.4 ปจจยพนฐานของธรกจตอระดบผลการด าเนนงานขององคการ 225

5.3.5 คณสมบตของทรพยากรในองคการตอผลการด าเนนงานขององคการ 239

5.3.6 ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากร 255

ในองคการตอผลการด าเนนงานขององคการ 5.3.7 ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และการสรางสรรค 259

นวตกรรมตอผลการด าเนนงานขององคการ 5.4.5 ขอเสนอแนะของผประกอบการ 268

(10)

บทท 6 บทสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 282

6.1 บทสรป 282

6.1.1 ลกษณะการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล 282

หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

6.1.2 ปจจยพนฐานของธรกจตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวม 290

และรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออก

ของประเทศไทย

6.1.3 คณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถ 294

ของผประกอบการ ตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอ

ขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

6.2 ขอเสนอแนะ 299

6.2.1 ขอเสนอแนะเชงทฤษฎ 301

6.2.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต 302

6.2.3 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 304

6.2.4 ขอเสนอแนะเชงเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอม 306

6.2.5 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในครงตอไป 308

บรรณานกรม 310 ภาคผนวก แบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท 329

ประวตผเขยน 341

(11)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 ประเภทของการรไซเคล (Categories of Recycle) 40 2.2 วธการแยกประเภทขยะรไซเคลเพอขายใหไดราคาด 50 2.3 การเตรยมเครองมอและอปกรณในการประกอบกจการคดแยก 52 2.4 ความผดเกยวกบการขายทอดตลาดและบทลงโทษ 56 3.1 Resource–Based View เปรยบเทยบกบ Industrial Organization 69 3.2 ตนแบบการน าทนทรพยากร และทนสถาบนเพอใชในการสรางความ 78 ไดเปรยบในการแขงขน

3.3 คณลกษณะ 4 ประการของทรพยากรและความสามารถขององคการในการ 81 สรางความไดเปรยบทางการแขงขน

3.4 การจ าแนกอปสรรคหรอตวขดขวางการลอกเลยนแบบของทรพยากร 84 3.5 Resource–Based View ขององคการ: ทรพยากรและความสามารถ 87 (The Resource–Based View of the Firm: Resources and Capabilities) 3.6 การแยกประเภททเหมาะสมส าหรบการระบทรพยากร 90 (Categories Suitable for Resource Identification) 3.7 มมมองของธรรมชาตของแนวคดผประกอบการ 107

(Perspectives on the Nature of Entrepreneurship) 3.8 คณสมบตของทรพยากรทชวยสรางความไดเปรยบ 122 (The Characteristics of Advantage–Generating Resources)

4.1 จ านวนรานรบซอของเกาทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการในภาค 136 ตะวนออกของประเทศไทย

4.2 จ านวนรานรบซอของเกาทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการในภาคตะวนออก 137 ของประเทศไทย และขนาดของตวอยางในแตละจงหวดทจะสมมาศกษา 4. 3 ตวแปร นยามปฏบตการ (ตวชวด) ขอค าถามและระดบการวด 139 5.1 ลกษณะของผตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท 163 (จ านวน 300 ราย) 5.2 ระยะเวลา (จ านวนป) ในการเปดด าเนนกจการ (จ านวน 300 ราย) 164 5.3 ลกษณะของการด าเนนธรกจ (จ านวน 300 ราย) 165 5.4 ประเภทของใบอนญาตทม (จ านวน 300 ราย) 166

(12)

5.5 การเปนแฟรนไชสและเหตผลทไมเปนแฟรนไชส (จ านวน 300 ราย) 167

5.6 พนท (ตารางเมตร) ทใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล 167 (จ านวน 300 ราย) 5.7 ปญหาพนทในการคดแยก และ เกบสตอคสนคา และ สาเหตทไมมปญหาใน 168 การใชพนททมนอย (จ านวน 300 ราย) 5.8 ท าเลทตงของราน (จ านวน 300 ราย) 169 5.9 ความคดเหนเกยวกบท าเลของราน (จ านวน 300 ราย) 170

5.10 จ านวนประเภทของขยะรไซเคลทรานรบซอ (จ านวน 300 ราย) 171 5.11 ประเภทขยะรไซเคลทรานรบซอเพยงประเภทเดยว และเหตผลทรบซอ 172 เพยงประเภทเดยว (จ านวน 30 ราย) 5.12 เหตผลทรานรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท (จ านวน 270 ราย) 173 5.13 ยอดรบซอขยะรไซเคลตอวน (จ านวน 300 ราย) 174 5.14 แหลงและวธการทรานจะไดรบขยะรไซเคล (จ านวน 300 ราย) 174 5.15 แหลงและวธการทรานน าขยะรไซเคลไปขาย (จ านวน 300 ราย) 175 5.16 แหลงเงนทนทใชในการด าเนนงาน แหลงเงนทนระยะยาว และแหลง 176 เงนทนทรานสามารถหยบยมมาใชในยามฉกเฉน (จ านวน 300 ราย) 5.17 ความเพยงพอของเงนสดหมนเวยนและวธการบรหารใหเพยงพอ 178 5.18 ความคดเหนเกยวกบเงนทนและเงนสดหมนเวยนชวยใหรานผาน 179 วกฤตเศรษฐกจ (จ านวน 300 ราย) 5.19 วธทรานใชเงนทนและเงนสดหมนเวยนใหเกดประโยชนสงสด 179 (จ านวน 300 ราย) 5.20 จ านวนคนงานในรานและจ านวนคนงานทลาออก (จ านวน 300 ราย) 180 5.21 จ านวนคนงานทมความสามารถโดดเดน ความเพยงพอเรองจ านวนคนงาน 181 ของรานและความพงพอใจในการท างานของคนงาน (จ านวน 300 ราย) 5.22 วธการจงใจคนงานใหท างานอยางเตมก าลงความสามารถ (จ านวน 300 ราย) 182 5.23 การใชงานเครองมอ เครองจกรและรถประเภทตาง ๆ (จ านวน 300 ราย) 183 5.24 จ านวนเครองมอ เครองจกร ทไมสามารถลอกเลยนแบบได ปญหาการท างาน 184 และความเพยงพอของเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ (จ านวน 300 ราย)

(13)

5.25 การชวยลดตนทนการผลตของเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ 185 และวธการบ ารงรกษาซอมแซมเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ (จ านวน 300 ราย) 5.26 การวางแผนการท างานของราน (จ านวน 300 ราย) 186 5.27 เทคนคทรานใชเพอใหสามารถรบซอหรอขายขยะไดมากขน 187 (จ านวน 300 ราย) 5.28 สภาพการแขงขนทรานประสบอยในปจจบน (จ านวน 300 ราย) 188 5.29 แนวทางการตดสนใจในการด าเนนธรกจเพอใหไดผลก าไรสงสด 189 (จ านวน 300 ราย) 5.30 การเขามาดแลกจการและความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการ 190 (จ านวน 300 ราย) 5.31 การใหความส าคญในการสรางสรรคสงใหม ๆ และความสามารถ 191 ในการสรางสรรคสงใหม ๆ ของผประกอบการ (จ านวน 300 ราย) 5.32 ความคดเหนของผประกอบการตอความส าเรจของราน (จ านวน 300 ราย) 192 5.33 รอยละของก าไรตอยอดขายทไดจากการด าเนนงานของราน (จ านวน 300 ราย) 193 5.34 ขอเสนอแนะของผประกอบการเกยวกบปจจยทท าใหธรกจประสบความส าเรจ 194 (จ านวน 300 ราย) 5.35 ขอเสนอแนะเกยวกบความตองการใหภาครฐเขามาชวยเหลอ 195 (จ านวน 300 ราย) 5.36 สถตพรรณนาและคาสมประสทธความสมพนธระหวางตวแปรอสระทใช 198 ในการวเคราะหปจจยทมอทธพลตอผลการด าเนนงานของราน 5.37 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการด าเนนธรกจ 200 ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ท าเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ กบรอยละของผลก าไรตอยอดขายขององคการ

5.38 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการด าเนนธรกจ 201 ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ท าเลทตงของราน

และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ กบผลตภาพขององคการ

5.39 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการด าเนนธรกจ 201 ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ท าเลทตงของราน

และความหลากหลายของขยะรไซเคล ทรบซอ กบคณภาพของสนคาขององคการ

(14)

5.40 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการด าเนนธรกจ ขนาดของ 202 พนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ท าเลทตงของรานและ

ความหลากหลายของขยะรไซเคล ทรบซอ กบความรวดเรวในการสงมอบ

และการบรการขององคการ

5.41 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการด าเนนธรกจ ขนาดของ 203 พนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ท าเลทตงของรานและความ

หลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ กบความยดหยนปรบตวตามสถานการณท เปลยนแปลงไปขององคการ 5.42 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทน 204 ของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และ

ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบรอยละของผลก าไร

ตอยอดขายขององคการ 5.43 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทน 205 ของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และ

ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบผลตภาพขององคการ

5.44 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทน 206 ของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และ

ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบคณภาพของ สนคาขององคการ

5.45 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทน 207 ของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และ

ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบความรวดเรวในการ สงมอบและการบรการขององคการ

5.46 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทน 208 ของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และ

ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบความยดหยนปรบตว

ตามสถานการณทเปลยนไปขององคการ

5.47 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการ 209 ใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ กบรอยละของผลก าไรตอ

ยอดขายขององคการ

(15)

5.48 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการ 209 ใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ กบผลตภาพขององคการ 5.49 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการ 210 ใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ กบคณภาพของสนคาขององคการ 5.50 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการ 211 ใชประโยชนจากทรพยากรในองคการกบความรวดเรวในการสงมอบและ

การบรการขององคการ

5.51 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการ 211 ใชประโยชนจากทรพยากรในองคการกบความยดหยนปรบตวตาม

สถานการณทเปลยนไปขององคการ

5.52 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการ 212 ในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรค นวตกรรมกบรอยละของผลก าไรตอยอดขายขององคการ 5.53 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการ 213 ในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรค นวตกรรมกบผลตภาพขององคการ

5.54 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการ 214 ในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรค นวตกรรมกบคณภาพของสนคาขององคการ

5.55 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการ 215 ในการตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรค นวตกรรมกบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ 5.56 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ 216 ตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

กบความยดหยน ปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ 5.57 สรปผลการทดสอบสมมตฐานการวจย 217 6.1 สรปปจจยทมผลในทศทางบวกตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวม 299 และรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออก

ของประเทศไทย

(16)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 รปแบบการจดการวสดเหลอใชและขยะบรรจภณฑของประเทศไทย 4 1.2 การจดการขยะรไซเคลขององคการทไมมกฎหมายรองรบและมกฎหมายรองรบ 5 2.1 แบบจ าลองความสมดลของวตถ (The Materials Balance Model): 15 ความสมพนธของกจกรรมทางเศรษฐกจและธรรมชาต

2.2 ระบบปดของการไหลเวยนของวตถ (A Closed System of Materials 16 Flow Approach) 2.3 วงจรชวตแบบดงเดม (Traditional Life Cycle Analysis) 17 2.4 วงจรชวตใหมบนพนฐานของแนวคดแบบ “Cradle–to–Cradle” 18 2.5 เสนทางวตถดบและการกอใหเกดขยะในสงคมยคเทคโนโลย 21 3.1 แบบจ าลอง The Triple-P Model (3P) 67 3.2 หวงโซคณคาทพฒนาโดย Porter (The Generic Value Chain Developed 70 by Porter) 3.3 แบบจ าลองการวจย เรอง Resource–Based View of Knowledge 76 Management for Competitive Advantage. 3.4 ความสมพนธระหวางความหลากหลาย ความไมสามารถเคลอนยายไดงาย 86 ของทรพยากร และคณสมบตทมคณคา หายาก ไมสามารถลอกเลยนแบบได โดยสมบรณ ไมสามารถถกทดแทนไดของทรพยากรในองคการทมตอความ

ไดเปรยบในการแขงขนทยงยน

3.5 กรอบแนวคดเชงปฏบตการของ Resource–Based View ในการ 94 วเคราะหกลยทธ (A Resource–Based Approach to Strategy Analysis:

A Practical Framework )

3.6 แบบจ าลอง RBV เพอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน 113 (A Resource–Based Model of Sustainable Competitive Advantage)

3.7 กรอบแนวคดในการวเคราะหโอกาส (Opportunity Analysis Framework) 114 3.8 กรอบแนวคดทฤษฎ และตวแปรทไดจากการทบทวนวรรณกรรมบทท 3 122

3.9 กรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) 126

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความส าคญของปญหา ปญหาภาวะโลกรอน เปนปญหาทสงผลกระทบตอประชากรโลกอยางทวถง ไมเวนแมแตประเทศใดในโลก เพราะจากขอมลสถตตาง ๆ ชใหเหนวาสภาพอากาศกาลงเปลยนแปลงไปจากอดต เชน อณหภมเฉลย อณหภมสงสดเฉลย และอณหภมตาสดเฉลยของประเทศไทยสงกวาคาปกต 0.17, 0.33 และ 0.52 องศาเซลเซยส ตามลาดบ (Environmental Treatment, 2008: 133)

ปญหาดงกลาวสบเนองมาจากความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ การเพมขนของจานวนประชากรตลอดจน พฤตกรรมการบรโภคและอปโภคของคนเราเรมเปลยนไป (กรมควบคมมลพษ, 2551ก: 6) ทรพยากร ธรรมชาต เชน แรธาต ปาไม นามน และสงมชวตอน ๆ ถกนามาใชผลตเพอสนองความตองการการบรโภคอปโภคของมนษยทมมากขน โดยขาดการคานงถงปญหาการขาดแคลนทรพยากร การรอยหรอของพลงงาน ปญหามลพษของนา อากาศ และปญหาขยะลนโลกทเกดขนตามมา (สมไทย วงษเจรญ, 2544: คานาเสนอ) นาไปสปญหาภาวะโลกรอนในทสด ดงนน เราจาเปนตองมการเปลยนพฤตกรรมไปสการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอชวยบรรเทาผลกระทบจากปญหาภาวะโลกรอน และสงผลดตอคณภาพสงแวดลอมของประเทศ และของโลกในภาพรวมทงคณภาพนา คณภาพอากาศ ไปจนคณภาพชวตอกดวย เนองจากการบรโภคทมการคานงถงสงแวดลอมเปนหลกยอมมผลตอการลดมลพษทจะเกดขนตอแหลงนา อากาศ และปรมาณขยะทจะเกดขน (Environmental Treatment, 2008: (4))

นอกจากประเทศไทยจะไดรบผลกระทบจากปญหาภาวะโลกรอนแลว ประเทศไทยยงตองเผชญกบปญหาสงแวดลอมทตองเรงแกไขหลายประการ โดยเฉพาะปญหาเรองการกาจดขยะทมปรมาณเพมอยางรวดเรวในป พ.ศ. 2535 ขยะไดเกดขน 26,000 เมตรกตนตอวน และเพมขนเปน 37,000 เมตรกตนตอวนในป พ.ศ. 2540 ซงหมายถงการเพมขนของขยะรอยละ 42 ภายในเวลาเพยง 5 ป (กรมควบคมมลพษ, 2541: 11) ในป พ.ศ. 2549 มปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทวประเทศ 14.63 ลานตน หรอวนละ 40,082 ตน เพมขนจากป พ.ศ. 2548 ประมาณ 0.33 ลานตน เฉพาะในเขตกรงเทพมหานครปรมาณขยะทรวบรวมไดประมาณรอยละ 21 ในเขตเทศบาลและเมองพทยาคดเปนรอยละ 32 และนอกเขตเทศบาลคดเปนรอยละ 47 ของปรมาณขยะทเกดขนทวประเทศ (กรม

2

ควบคมมลพษ, 2549 อางถงใน สถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม, 2550: 46) ปจจบน กรมควบคมมลพษเปดเผยวาเรากาลงประสบปญหาขยะลนประเทศ เพราะครงป พ.ศ. 2551 มปรมาณถง 14.70 ลานตน ขณะทจดเกบไดแครอยละ 84 ในจานวนนถกนาไปทาลายไดเพยงรอยละ 36 ทเหลอกองหมกหมม เมอฝนตกจะสงผลกระทบตอคณภาพนาใตดน (กรมควบคมมลพษ, 2552ก: 9) แมภาครฐจะตระหนกถงปญหาและพยายามหาหนทางแกไขแตปญหาขยะเปนปญหาทสาคญของทกเมอง ทกเทศบาล และไดขยายวงกวางไปสระดบองคการบรหารสวนตาบล (อ.บ.ต.) ซงอยหางเมองออกไป ดงนน ขยะจงไมใชปญหาของคนหนงคนใดหรอหนวยงานใดทจะตองรบผดชอบตามลาพงอกตอไป แตขยะไดกลายเปนปญหาของสงคมททกคนจะตองแสดงความรบผดชอบรวมกน (บณฑร ออนดา, 2544: คานยม) ในความเปนจรงขยะมลฝอยในประเทศไทยทเกดขนมสดสวนองคประกอบทสามารถนามาใชประโยชนใหมไดในอตราทไมนอยกวารอยละ 80 ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน โดยสามารถนาขยะจาพวก พลาสตก แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม และวสดขายไดอน ๆ มาแปรรปใชใหมไดรอยละ 30–35 และนาขยะอนทรย หรอขยะทสามารถยอยสลายไดมาหมกทาปยไดรอยละ 45–50 แตปจจบนอตราการนาขยะกลบมาใชประโยชนใหมมเพยงรอยละ 22 ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน ซงเปนอตราทตามากเมอเทยบกบขยะมลฝอยทมศกยภาพในการนากลบมาใชประโยชนได (กรมควบคมมลพษ, 2551ก: 7) ทงน เนองจากมลฝอยเหลานถกทงรวมกบขยะสด จงทาใหเกดการปนเปอนสกปรกไมสามารถนากลบมาใชไดใหม หรอใชใหมไดแตคณภาพตา และตองเสยคาใชจายในการทาความสะอาดคอนขางสง อยางไรกตาม แมวาปจจบนหนวยงานทเกยวของจะมการรณรงคใหประชาชนและหนวยงานตาง ๆ คดแยกขยะกอนทง หรอทเรยกวาขยะรไซเคล แตอตราการคดแยกยงคงไมเพมขน และยงพบขยะรไซเคลทปะปนอยในขยะทวไปอยมาก จากการวจยของสถาบนพฒนาเศรษฐกจของประเทศญปน (Institute of Developing Economies (IDE)) พบวา ประเทศไทยนาเขาขยะรไซเคล (Recyclable Waste) ประเภทกระดาษเพมขนจาก 214,000 เมตรกตนในป ค.ศ. 1990 มาเปน 1,098,000 เมตรกตนในป ค.ศ. 2003 และขยะรไซเคลประเภทเหลกเพมขนจาก 1,101,000 เมตรกตนในป ค.ศ. 1990 มาเปน 1,279,000 เมตรกตนในป ค.ศ. 2003 เพราะการคดแยก และรวบรวมขยะรไซเคลออกจากขยะทวไปเพอนามาแปรรปภายในประเทศยงไมมประสทธภาพเพยงพอ (Kojima, 2005: 6–7)

ในประเทศทพฒนาแลว การใชวธใชซา–นากลบมาแปรรปใชใหม (Reuse–Recycling) โดยใหประชาชนคดแยกมลฝอยกอนทง เพอเปนการลดปรมาณขยะและสามารถนากลบมาแปรรปใชใหมได จงเปนวธการทเหมาะสมและมประสทธภาพในการกาจดขยะมลฝอย ซงหลายประเทศไดใหความสนใจอยางมาก เนองจากการนาเอาวสดทใชแลวกลบมาใชประโยชน นอกจากจะเปนการชวยลดปรมาณขยะมลฝอยทตองกาจด ลดคาใชจายในการจดการขยะมลฝอย เปนการใช

3

ทรพยากรธรรมชาตใหเกดประโยชนสงสด และชวยประหยดทรพยากรธรรมชาตจากแหลงกาเนดทจะนามาใชในการผลตสนคาหรอผลตภณฑแลว ยงเปนการประหยดตนทนพลงงานไดอกดวย (รงสรรค ปนทอง, 2539: 5) นอกจากนการลดมลพษจากขยะโดยการพฒนาของเสยหรอวสดเหลอใชนากลบมาใชใหมยงสงผลทดตอระบบเศรษฐกจและสงคม คอ กอใหเกดอาชพหลายลกษณะ เชน อาชพผคดแยกของเสยในโรงงานคดแยก และ แปรสภาพมลฝอย อาชพผผลตและแปรรปสนคาจากเศษวสดหรอของเสยทนากลบมาใชใหม (กรมควบคมมลพษ, 2541: 4) ตลอดจน อาชพคนคยขยะ และซาเลง ซงเปนคนมฐานะยากจนใหมรายไดเพอเลยงดครอบครว

กระบวนการรวบรวมขยะเพอการรไซเคลของประเทศไทยจะประกอบดวยกลมบคคลทจดวาอยนอกระบบเศรษฐกจ (Informal Sector) คอ คนคยขยะ รถเรรบซอของเกา (ซาเลงและรถกระบะ) พนกงานเกบขยะ ซงมบทบาทในการแยกและหารายไดจากมลฝอยทแยกแลว สวนรานรบซอของเกาจดเปนหนวยทอยในระบบเศรษฐกจเพราะมการจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย รานรบซอของเกานบเปนกลไกสนบสนนกจกรรมการนาวสดกลบมาใชใหมอยางไดผล เปนตวเชอมโยงสโรงโม โรงหลอม หรอโรงงานแปรรปอน ๆ (กรมควบคมมลพษ, 2541: 95) โดยในป พ.ศ. 2549 มการคดแยกและนาขยะมลฝอยกลบมาใชใหม 3.19 ลานตน โดยครงหนงของขยะทนามาใชประโยชนเกดจากการคดแยกในชมชนผานกลมผประกอบอาชพรบซอของเกา ตงแต คนคยขยะ ซาเลง รานรบซอของเกา (กรมควบคมมลพษ, 2551ข: คานา) ดงนนหากกลมธรกจนลมเลกกจการปญหาขยะมลฝอยจะทวความรนแรงขน ภาครฐจงควรใหความสาคญกบบทบาทของพอคารบซอของเกา โดยเฉพาะอยางยงขณะทประเทศไทยมระบบตลาดขายวตถดบจากวสดเกาเพอนากลบมาใชใหม ทยงไมเปนรปแบบในระบบสากลของโรงงานคดแยกและแปรสภาพมลฝอย (Recovery Plant) เหมอนของตางประเทศ พอคารบซอของเกาจะเขามามบทบาทโดย รถเรรบซอของเกาจะรวบรวมขยะทนามาใชใหมไดไปขายใหแกพอคารบซอของเกาเปนหลก และพอคารบซอของเกาสามารถทจะตดตอกบโรงงานแปรรปโดยตรง (กรมควบคมมลพษ, 2541: 97) รปแบบการจดการวสดเหลอใชและขยะบรรจภณฑของประเทศไทยตามทกรมควบคมมลพษไดสรปไวในป พ.ศ. 2545 ดงภาพท 1.1 (กรมควบคมมลพษ, 2548: 1-22)

4

ภาพท 1.1 รปแบบการจดการวสดเหลอใชและขยะบรรจภณฑของประเทศไทย

แหลงทมา: กรมควบคมมลพษ, 2548: 1-22.

วสดเหลอใชและขยะบรรจภณฑ

ขยะมมลคา บานเรอน โรงพยาบาล

ขยะอนตราย

ก าจด/บ าบด

คดแยก ไมคดแยก

มมลคา ไมมมลคา ขยะไมอนตราย

ภาครฐ

ภาครฐ

เผา ฝงกลบ

ซาเลง ถงขยะ

รานรบซอของเกา/เอเยนต

โรงงานแปรรป

รถเกบขยะ

คนเกบขยะทหวกอง

ผลตภณฑ

ก าจด/บ าบด

ผบรโภค เผา ฝง

กลบ ท าปย

น ากลบมาใชใหม/รไซเคล

เผา ฝงกลบ

เผา ฝงกลบ

ผลตภณฑ

ผบรโภค

ผลตภณฑ

ผบรโภค

สถานประกอบการ

ขยะอนตราย

ขยะไมอนตราย

ก าจด/บ าบด

รานรบซอของเกา/เอเยนต

น ากลบมาใชใหม/รไซเคล

หมายเหต ด าเนนการโดยองคกรในระบบ

ด าเนนการโดยองคกรนอกระบบ

4

5

จะเหนวา ขยะมมลคาจากบานเรอน และขยะไมอนตรายจากสถานประกอบการสามารถกนากลบมาแปรรปใชใหม โดยองคการทไมมกฎหมายรองรบ ไดแก กลมบคคลทประกอบอาชพเกบและรบซอของเกา เชน ซาเลง คนคยขยะ รานรบซอของเกา และเอเยนต ตลอดจนภาคเอกชนทมการเรยกคนบรรจภณฑเองซงกลมบคคลทอยในองคการดงกลาวน มบทบาทและความสาคญในการคดแยกวสดทสามารถนากลบมาแปรรปใชใหมไดออกจากขยะ เพอเขาสกระบวนการนากลบมาแปรรปใชใหมหรอทเรยกวา กระบวนการรไซเคล (Recycling) ในรปแบบของการดาเนนการทางธรกจคาของเกา โดยผานการซอขายกนเปนทอด ๆ ตงแตซาเลง รานรบซอของเกา จนถงโรงงานแปรรป ดงภาพท 1.2 (กรมควบคมมลพษ, 2548: 3-24)

จะเหนไดวารานรบซอของเกาทงทมการดาเนนงานแบบดงเดมคอ ไมมระบบการจดการบรหารธรกจททนสมย และรปแบบใหมทพฒนาเปลยนแปลงไปจากเดม เรยกวาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล ถอเปนเฟองจกรสาคญทจะทาใหการพฒนาระบบการนาวสดกลบมาใชใหมหรอแปรรปใชใหม ทเรยกวา การรไซเคลของประเทศไทยบรรลเปาประสงคทตงไว ไดแก

ขยะบรรจภณฑและวสดไมใชแลวทมมลคา

แกว

ภาพท 1.2 การจดการขยะรไซเคลขององคการทไมมกฎหมายรองรบและมกฎหมายรองรบ แหลงทมา: ดดแปลงจาก กรมควบคมมลพษ, 2548: 3-24.

โรงงานแปรรป

รานรบซอของเการายใหญ

รานรบซอของเการายยอย

ซาเลง คนคยขยะ

คดแยก จดเกบ รวบรวม

โลหะ/อโลหะ พลาสตก กระดาษ อน ๆ เชน ฟรอย โฟม กลองนม UHT

6

การลดปญหามลพษจากขยะและปญหาการจดหาทดนเพอฝงกลบขยะมลฝอย ลดการทาลายทรพยากรธรรมชาต ลดการใชพลงงานเพอบรรเทาปญหาภาวะโลกรอน ลดการนาเขาขยะรไซเคลจากตางประเทศ และเปนการสรางงาน สรางรายไดแกประชาชน หากกลมรานรบซอของเกาหรอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลไมสามารถดาเนนธรกจไดอยางประสบความสาเรจ และ ตองปดกจการลงกจะสงผลโดยตรงตอกลไกการรไซเคลขยะของประเทศ อนนาไปสปญหาสาคญตาง ๆ ดงกลาวแลวขางตน

ในการทาวจยเชงสงคมศาสตร หวใจสาคญอยทวจยนนตองทาเพอศกษาปรากฏการณ (Phenomenon) ทกาลงเปนปญหาของสงคม เพอนามาสการแกไขปญหาเชงปฏบตใหสอดคลองกบบรบทของสงคมนน ๆ และเพอเปนการเพมพนองคความรเชงทฤษฎ เราคงปฏเสธไมไดวา ปญหาสงแวดลอมเปนปญหาทมนษยกาลงเผชญอยอยางหนกหนวงในขณะน ผวจยจงมความสนใจเปนอยางยงและมความมงมนทจะศกษาปญหาดงกลาว โดยเลอกศกษาเฟองจกรสาคญทสดอนหนงคอ ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา โดยมคาถามสาคญคอ “ทาอยางไรธรกจนจงจะสามารถอยรอดและประสบความสาเรจ” เพราะเชอวาหากกลมธรกจนเตบโตมากขนเทาไร ปญหาขยะลนกจะสามารถลดลงไดมากขนเทานน เพราะขยะจะถกนากลบมาใชใหมใหเกดประโยชนสงสด เปนการชวยอนรกษทรพยากรอกทางหนง หากมองในมมกวาง หรอภาพรวม การทธรกจหนง ๆ จะอยรอดได นโยบายจากภาครฐในการสนบสนนธรกจมผลอยางมาก เชนเดยวกบธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลทตองอาศยการไดมาซงขยะรไซเคลทมจานวนมากพอ มคณภาพดพอทจะใชเปนวตถดบในการผลตสนคาหรอผลตภณฑ และสามารถจาหนายไดในราคาด ดงนน นโยบายการจดการขยะ และการสงเสรมการรไซเคลจากภาครฐ ตลอดจน การรณรงคการมสวนรวมของประชาชนในการคดแยกขยะเพอการรไซเคล จงมผลตอความอยรอดของธรกจน เพราะกระบวนการคดแยกขยะกอนทง เปรยบเหมอนขนตอนตนทางในการปอนขยะ รไซเคลเขาสธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา เพอทาการคดแยก แปรรปบางสวนกอนสงจาหนายใหแกผรบซอ ซงหมายถงผผลตและแปรรปสนคาจากเศษวสดหรอของเสยทนากลบมาใชใหมเหลานน ขณะเดยวกนตลาดรบซอขยะรไซเคลกเปรยบเสมอนหวใจของการทาธรกจนเชนกน การมตลาดรองรบทใหราคาอยางเปนธรรม ไมผกขาด และมความตองการทสมาเสมอ แมจะมการแขงขนสง ผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกากยงคงสามารถฝาฟนอปสรรคไปได ปญหาจงอยทตลาดทมการแขงขนไมสมบรณ เนองจากถกผกขาดโดยผรบซอบางราย หรอ การผนผวนของราคาและปรมาณทรบซอจากความตองการของขยะรไซเคลทเปลยนแปลงอยางรวดเรวในชวงทผานมาอนเปนสงทยากแกการควบคม ซงในสวนน ภาครฐควรยนมอเขามาชวยเหลอ เนองจาก ผประกอบการเหลาน ไมสามารถกาหนดปจจย หรอ สงแวดลอมภายนอกใหเปนไปตามกลไกทตนตองการได ผวจยจงไดทาการศกษาโดย

7

การทบทวนวรรณกรรมในบทท 2 เกยวกบแนวคดการจดการขยะ และ แนวคดการรไซเคลเพอเปนการปพนฐานความร ความเขาใจเกยวกบการรไซเคล และ สามารถนาเสนอเปนขอเสนอแนะในการวจย และประโยชนทไดรบจากการวจยครงน ซงผวจยทานอนทสนใจศกษาเรองนในเชงนโยบายสามารถนาไปศกษาตอเพอขยายผลได

เนองจากการวจยนมงเนนไปทการบรหารเชงกลยทธ เพอใหองคการสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน กรณศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงเปนประเดนททาทายผวจยเปนอยางมาก เนองจากการ ศกษาเกยวกบธรกจนในเชงกลยทธการบรหาร ยงมนอยมาก ทงในประเทศไทย และ ในตางประเทศ ทงนเพราะปญหาของการรวบรวม ขอมลปฐมภม เพอนามาวเคราะหทางสถตเปนสงทนกวจยหลายทานกงวล และคดวาคงดาเนนการไดยากมากกบองคการเอกชนทไมไดจดทะเบยนอยในตลาดหลกทรพย เพราะอาจไมไดรบความรวมมอในการใหขอมล ในประเดนน ผวจยมความภมใจเปนอยางมากทสามารถดาเนนงานผานชวงทยากมากทสดดงกลาวมาไดเปนอยางดยง ซงจะขอกลาวรายละเอยดไวในสวนของระเบยบวธวจยตอไป

ในเชงทฤษฎ การวจยครงนไดมงเนน (Focus) ศกษาปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจ กลมของทฤษฎทสามารถนามาอธบายปรากฏการณไดดทสดคอ ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ (Theories of Strategic Management) โดยผวจยไดคดเลอก 2 ทฤษฎมาบรณาการรวมกน เพราะการเลอกใชเพยงทฤษฎเดยวอาจไมเพยงพอในการทานายปรากฏการณของสงทกาลงศกษาได ทฤษฎทง 2 ทฤษฎทผวจยเลอกมาใชพรอมทงเหตผลในการเลอกทง 2 ทฤษฎ มดงน ทฤษฎมมมองของทรพยากรพนฐาน (Resource–Based View (RBV)) เปนการมองปจจยภายในองคการทเปนกญแจสาคญในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน ซงตรงกนขามกบแนวคดของ Michael E. Porter (1985: 167) ทใหความสาคญกบปจจยภายนอกองคการเปนหลก กลาวคอ Porter ไดเสนอแนวคดวาองคการจะสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนไดจาเปนจะตองกาหนดตาแหนงการแขงขนทชดเจนภายใตสภาพแวดลอมทางอตสาหกรรมทองคการนน ๆ ดาเนนธรกจอย โครงสรางทางอตสาหกรรม (Industrial Organization) จงเปนปจจยสาคญทสงผลตอการกาหนดกลยทธในการแขงขนของแตละองคการ แตเนองจากการศกษาวจยในสาระของความไดเปรยบในการแขงขนในยคน RBV ถอเปนกระแสหลกทไดรบความนยม เพราะนกวชาการสวนใหญมความคดเหนเบองตนตรงกนคอ แหลงทมาของความไดเปรยบในการแขงขนนนมาจากภายในองคการ ซงกคอทรพยากรทองคการครอบครองอย (Resources Possessed by

Firms) และความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ (Firm’s

Capability in Exploitation of Firms’ Resources) นนเอง (Wernerfelt, 1984; Prahalad

and Hamel, 1990; Barney, 1991; Grant, 1991; Oliver, 1997; Fahy and Smithee, 1999).

8

ทฤษฎผประกอบการ (The Entrepreneurship Theory) แมวา RBV จะเปนทฤษฎการบรหารเชงกลยทธทมความสาคญ และไดรบความนยมอยางมาก แต RBV ถกมองวาขาดความสนใจ หรอขาดมตทเกยวของกบบทบาทของกลยทธ และความสามารถของผประกอบการในการนากลยทธมาดาเนนงานใหบรรลเปาหมายสงสดขององคการ ซงควรเปนแหลงสาคญของการไดเปรยบทางการแขงขน โดยเฉพาะในโลกทเปนพลวตร Lewin (1995: 45) ใหความเหนวาความสามารถในการรบรทหลากหลาย (The Heterogeneous Perceptions) ของเจาของกจการมความสาคญมากกวาการมทรพยากรภายในองคการทหลากหลาย (The Heterogeneous

Resources) เชนเดยวกบ Casson (2005: 331) ทเชอมโยงใหเหนวา RBV กคานงถงความสาคญของทรพยากรมนษย ตางกนตรงททฤษฎผประกอบการจะเนนถงความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและทานายอนาคต ซงเปนหลกการดานทรพยากรมนษยเชนกน โดยขณะท Schumpeter (1934: 50) ใหนาหนกของแนวคดนวาผประกอบการคอบคคลทสรางสรรคสงใหม ๆ หรอทเรยกวา นวตกรรม (Innovation) ใหเหนอคแขงอยตลอดเวลา ดงนน ความสามารถของผประกอบการ (Abilities of Entrepreneurs) ในการตดสนใจ (Decision

Making) และในการสรางสรรคนวตกรรม (Entrepreneurial Innovation) จงเปนตวแปรสาคญในการศกษาปจจยสความสาเรจ (Key Success Factors)

กลาวโดยสรป การบรณาการทง 2 ทฤษฎคอ RBV และ ทฤษฎผประกอบการเขาดวยกนจะยงสามารถอธบายปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ (Firm’s Performance) และทานายอนาคตขององคการไดดยงขน นอกจากน ผวจยยงไดศกษาปจจยพนฐานตาง ๆ ทนาจะมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจนดวย ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ ซงปจจยพนฐานเหลาน ผวจยไดรบคาแนะนาจากผเชยวชาญหลายทานทเกยวของอยในวงการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา และ จากการปรกษาผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในชวงของการปรบปรงแบบสอบถามกอนการเกบขอมลจรง

1.2 ค าถามการวจย

1.2.1 ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยมลกษณะการดาเนนธรกจอยางไร

1.2.2 ปจจยพนฐาน ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของ

9

ขยะรไซเคลทรานรบซอ มอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย หรอไม อยางไร

1.2.3 ปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย หรอไม อยางไร

1.3 วตถประสงคของการวจย

1.3.1 เพอศกษาลกษณะการดาเนนธรกจของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

1.3.2 เพอศกษาปจจยพนฐาน ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ และอทธพลของปจจยดงกลาวทมตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

1.3.3 เพอศกษาปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการ และอทธพลของปจจยดงกลาวทมตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวม และรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

1.4 ขอบเขตการวจย

เปนการศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ทเปนสถานประกอบการทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการขายทอดตลาดและคาของเกา ตามพระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2474 หรอสถานประกอบการทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ประเภทท 13 (5) การสะสมวตถหรอสงของทชารดใชแลวหรอเหลอใชตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และประกาศกระทรวงสาธารณสขท 5/2538 เรอง กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ (กรมควบคมมลพษ, 2552ข: 2) โดยศกษาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ไดแก จงหวด ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง จนทบร ตราด และสระแกว เฉพาะรานหรอบรษททมการดาเนนธรกจมาแลวไมนอยกวา 2 ปขนไป จากรายชอของผประกอบการททางสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ สารวจและจดทาขนในป พ.ศ. 2551 รวมทงสน 1,200 แหง ในทง 6 จงหวดดงกลาว สาหรบระยะเวลาในการดาเนนงานวจย รวมทงสน 1 ป 5 เดอน คอ ระหวางเดอนมนาคม พ.ศ. 2552 ถง เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2553

10

1.5 นยามศพท

เพอใหเกดความเขาใจทดยงขนเกยวกบการวจยในครงน ผวจยไดกาหนดนยามศพททใชในการศกษาครงนดงน

1.5.1 ธรกจรวมรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในการวจยครงนหมายถง สถานประกอบกจการทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการขายทอดตลาดและคาของเกาตามพระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาด และคาของเกา พ.ศ. 2474 หรอสถานประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ประเภทท 13 (5) การสะสมวตถหรอสงของทชารดใชแลวหรอเหลอใชตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และประกาศกระทรวงสาธารณสขท 5/2538 เรองกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ โดยสามารถรบซอ-ขายวตถหรอสงของทชารดใชแลว หรอเหลอใชทเกดจากการคดแยกขยะจากชมชนเทานน ถอเปนการคาของเกาประเภท ง. คอประเภทอน ๆ เชน รถจกรยานยนต ไมเกา ขวด เหลก กระดาษ เปนตน นอกจากน ยงรวมถงบางรานทมการขอใบอนญาตโรงงานลาดบท 105 และ/หรอ 106 ตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ซงสามารถเขาไปประมลรบซอ-ขายวตถหรอสงของทชารดใชแลว หรอเหลอใชทเกดจากกากอตสาหกรรมตามโรงงานตาง ๆ ได

1.5.2 ขยะรไซเคล หมายถง วสดเหลอใชหรอของเกาทสามารถนามาใชประโยชนใหมได ในการวจยครงนจาแนกประเภทของขยะรไซเคลทสามารถซอหรอขายไดในธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาออกเปน 7 ประเภทคอ กระดาษ พลาสตก แกว โลหะ/อโลหะ อปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกส และอน ๆ เชน กลองนม UHT, ทนอนนน, ไมพาเลท, ยางรถยนต, อะไหลหรอเครองจกรเกา ฯลฯ

1.5.3 ทรพยากรในองคการ หมายถง ทรพยสนตาง ๆในองคการทงทจบตองได เชน เงนทน ทดน เครองมอ/เครองจกร รถประเภทตาง ๆ พนกงาน แผนการดาเนนงานทเขยนเปนลายลกษณอกษร และทรพยสนทจบตองไมได เชน ความสามารถของพนกงาน ชอเสยงขององคการ ยหอของสนคา และลขสทธ เปนตน

1.5.4 ผประกอบการ หมายถง ผเปนเจาของซงรบผดชอบดาเนนการสถานประกอบกจการรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล

1.6 ประโยชนของการวจย

1.6.1 ทาใหเขาใจลกษณะการดาเนนธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย เพอนาไปขยายผลศกษาในภาคอน ๆ ของประเทศตอไป

11

1.6.2 สามารถนาปจจยภายในองคการทไดศกษาและมอทธพลตอผลการดาเนนงานไปใชในการบรหารกจการสาหรบผประกอบการหรอผสนใจทวไป

1.6.3 สามารถบรณาการทฤษฎ RBV และ ทฤษฎผประกอบการ เพอสรางองคความรทอธบายปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

1.6.4 ทาใหภาครฐและหนวยงานทเกยวของตระหนกถงการดาเนนนโยบายดานสงแวดลอม โดยเฉพาะเรองการจดการขยะและการสงเสรมการรไซเคลขยะ เพอสนบสนนธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาใหสามารถประกอบกจการไดอยางยงยนและเปนทยอมรบของสงคม

1.6.5 ชวยกระตนการมสวนรวมของประชาชนในการรไซเคลขยะ โดยการคดแยกขยะทสามารถนากลบมาใชใหมไดกอนทงปนกบขยะทวไป ขณะเดยวกนยงเปนการสงเสรมการสรางงานและรายไดแกผดอยโอกาสและแรงงานทไมมงานทา

1.6.6 ชวยปลกจตสานกใหทกคนในสงคมชวยกนลดการใชทรพยากรธรรมชาต ชวยลดปญหาการจดการขยะ และเปนการสงเสรมการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสดโดยการรไซเคล

1.7 โครงสรางของงานวจย

การวจยครงนมโครงสรางประกอบดวย บทท 1 คอบทนา ซงกลาวถงความสาคญของปญหา คาถามการวจย วตถประสงคของการวจย ขอบเขตการวจย นยามศพท และประโยชนของการวจยดงกลาวแลวขางตน สาหรบบทท 2 จนถงบทท 6 จะกลาวถงเนอหาดงตอไปน บทท 2 การจดการขยะ (Solid Waste Management) และแนวคดการรไซเคล (Recycling Approach) เพอเปนการปพนฐานใหเขาใจถงปญหาขยะ แนวทางการจดการขยะ และแนวคดการรไซเคลทงในประเทศไทยและในตางประเทศ กลาวถงรปแบบการดาเนนการของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา และกฎหมายทเกยวของ โดยการทบทวนวรรณกรรม เพอนาไปใชเชอมโยงกบผลการศกษาทคนพบอนนาไปสการตอบคาถามการวจยขอท 1 และคาถามการวจยขอท 2

บทท 3 ทฤษฎการบรหารจดการเชงกลยทธ และแนวคดเกยวกบผลการดาเนนงานขององคการ (Theories of Strategic Management and Firm’s Performance Approach) โดยการทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของกบ RBV และ ทฤษฎผประกอบการซงถอเปนทฤษฎสาคญในกลมทฤษฎการบรหารจดการเชงกลยทธ การบรณาการทง 2 ทฤษฎเพอกาหนดปจจยหรอตวแปรอสระทมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ (ตวแปรตาม) โดยกรอบ

12

แนวคด (Conceptual Framework) และสมมตฐานการวจย (Research Hypotheses) จะถกทดสอบเพอตอบคาถามการวจยขอท 2 และคาถามการวจยขอท 3

บทท 4 ระเบยบวธการวจย เปนการเลอกแบบวจยและการกาหนดประชากรเปาหมาย รวมทงการสมตวอยาง การกาหนดนยามเชงปฏบตการและการสรางตวชวดเพอนามาสรางเครองมอในการเกบขอมล การเลอกวธดาเนนการเกบขอมล การวเคราะหขอมลโดยใชสถตเพอนาไปวเคราะหขอมลเชงปรมาณและการใชการสมภาษณเชงลกเพอนาไปวเคราะหขอมลเชงคณภาพ บทท 5 ผลการวจย เปนการพรรณนาลกษณะพนฐานของประชากรทเปนกลมตวอยาง รวมถงลกษณะการดาเนนกจการของประชากรทเปนกลมตวอยาง แสดงผลการวเคราะหขอมลและการทดสอบสมมตฐานการวจย รวมถง การวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลก บทท 6 บทสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ เปนการสรปและอภปรายผลการวจย และใหขอเสนอแนะเชงทฤษฎ เชงปฏบต เชงนโยบาย เชงเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอม และขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป

13

บทท 2

การจดการขยะ และ แนวคดการรไซเคล

เพอความเขาใจเกยวกบการทาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกามากยงขน กอนจะนาไปสการศกษาถงปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจนในเชงการบรหารกลยทธขององคการ ผวจยจงทาการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการจดการขยะและบทบาทของแนวคดการรไซเคลทมสวนสาคญตอการลดปญหามลพษจากขยะ ทงในบรบทของประเทศไทยและตางประเทศ เพอชใหเหนวานโยบายและมาตรการของรฐในการจดการขยะมความสาคญตอกลไกการรไซเคล ซงสงผลโดยตรงตอธรกจนเชนกน ผลจากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 2 นจงสามารถนาไปใชอธบายรวมกบผลการวจยเชงประจกษเพอตอบคาถามการวจย ขอท 1 คอ ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยมลกษณะการดาเนนธรกจอยางไร และตอบคาถามการวจย ขอท 2 เกยวกบปจจยพนฐานของธรกจ ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ วาทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยหรอไม ตลอดจน การนาเสนอเชงนโยบายและเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในตอนทายของการวจยครงน

2.1 การจดการขยะ

ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานฉบบ พ.ศ. 2525 ไดใหคาจากดความของคาวา “มลฝอย” วา หมายถง เศษสงของททงแลว หยากเยอ และคาวา “ขยะ” หมายถง หยากเยอมลฝอย คาสองคานจงสามารถใชแทนกนได ขณะทคาวาขยะมลฝอยในทางวชาการหมายถง บรรดาสงของทไมตองการใชแลว ซงสวนใหญเปนของแขง จะเนาเปอยไดหรอไมกตาม รวมถง เถา ซากสตว มลสตว ฝนละออง และเศษวตถททงแลวจากบานเรอน สถานทตาง ๆ รวมถงสถานทสาธารณะ ตลาด และโรงงานอตสาหกรรม ยกเวน อจจาระ และปสสาวะของมนษย ซงเปนสงปฏกลทตองการ การเกบและการกาจดทแตกตางไป (สธลา ตลยะเสถยร, โกศล วงศสวรรค และสถต วงศสวรรค, 2544: 175)

14

ขยะหรอมลฝอยตามคาจากดความของ กรมควบคมมลพษ (2551ข: 2) คอ เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา เศษวตถ ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว ซากสตว หรอสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตว หรอทอน และรวมถงมลฝอยตดเชอ มลฝอยทเปนพษ หรออนตรายจากชมชนหรอครวเรอน โดยทวไปขยะแบงออกเปน 4 ประเภท คอ 1. ขยะยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว สามารถนามาหมกทาปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร 2. ขยะรไซเคล คอ ของเสย บรรจภณฑ หรอวสดเหลอใช ซงสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ เศษพลาสตก เศษเหลก ยางรถยนต 3. ขยะทวไป คอ ขยะประเภทอนนอกเหนอจากขยะยอยสลาย ขยะรไซเคล และขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยากและไมคมคาสาหรบการนากลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกเปอนเศษอาหาร ฟรอยเปอนอาหาร ซองหรอถงพลาสตกสาหรบบรรจเครองอปโภคดวยวธรดความรอน และ 4. ขยะอนตราย คอมลฝอยทปนเปอนหรอมองคประกอบของวตถทระเบดได วตถไวไฟ วตถออกไซด และวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถททาใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง วตถอยางอนทอาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม หรออาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช หรอทรพย เชน หลอดฟลอเรสเซนต ถานไฟฉาย หรอแบตเตอร โทรศพทเคลอนท ภาชนะทใชบรรจสารกาจดแมลงหรอวชพช กระปองสเปรยบรรจส หรอสารเคม เปนตน

ความหมายของการจดการขยะ (Solid Waste Management) คอ หลกการในการจดการทเกยวของกบการควบคมการกอใหเกดขยะ การจดเกบ การรวบรวม การขนยายและการขนสง การผลตและการกาจดขยะในรปแบบทเปนการปฏบตทดทสดทจะไมสงผลตอสขภาพของประชาชน

ประหยด มความเปนระบบ อนรกษและคานงถงสงแวดลอมและรบผดชอบตอสงคม

(Tchobanoglous, Theisen and Vigil, 1993: 6)

เนองจากปญหาเรองขยะเปนปญหาใหญทสงผลกระทบหลายดาน เชน สงกลนเหมน เปนแหลงแพรเชอโรค กอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย ทงยงมภาพในทางลบตอภาพลกษณของประเทศ (บญสม หรรษาศรพจน, 2541: 33) ทงน เนองจากปรมาณขยะทเพมมากขนอยางรวดเรวทาใหไมสามารถกาจดขยะไดทน เกดปญหาขยะลน สวนหนงเกดจากพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนทมผลตอปรมาณขยะ เพราะนอกจากความจาเปนขนพนฐานแลว ความเจรญทางเทคโนโลย ความเรงรดทางเศรษฐกจยงทาใหประชาชนตองการความสะดวกสบายในการบรโภค เชน การบรโภคอาหารทบรรจในภาชนะสาเรจรปทสะดวก กอใหเกดขยะบรรจภณฑ เชน กลองโฟมใสอาหาร ขวดนาดม กระปองนาอดลม และถงพลาสตกในปรมาณสง และยากทจะกาจดไดทน นอกจากน การเพมขนของจานวนประชากร การขยายตวของชมชน ตลอดจนนโยบายกระตนเศรษฐกจ และ การสงเสรมการทองเทยว ลวนแตเปนปจจยททาใหปรมาณขยะเพมมากขน ใน

15

ประเทศแถบยโรป การเตบโตของเศรษฐกจโลกเปนสงทพวกเขากงวล เพราะทรพยากรธรรมชาตจะถกนามาบรโภคมากขนและมการเคลอนยายในระยะทางทยาวไกลขน เชน มความตองการทรพยากรจากตางถน ซงตองนาเขามากขนแทนทจะใชทรพยากรทมในพนท (Local Sources) ทาใหเกดปญหากระแสขยะ (Waste Streams) และปญหาสงแวดลอม กระจายไปทวทกภมภาคของโลก (Fiksel, 2006: 15)

มแนวคดทสามารถอธบายมตในเรองของปรมาณของการเกดขยะ และขยะรไซเคลทจะเกดขนในระบบสงคมโลกปจจบน ดงแบบจาลองของ Kneese, Ayres and D’Arge (1970 quoted in Callan and Thomas, 2000: 6-7) ทเรยกวาแบบจาลองความสมดลของวตถ (Material Balance Model) ซงเปนแบบจาลองทอธบายโดยใชทฤษฎเชงเศรษฐศาสตร คอ แบบจาลองการไหลเวยน (Circulate Flow Model) รวมถงธรรมชาตสงแวดลอม (Natural

Environment) โดยแสดงการไหลของวตถทเชอมโยงระหวางการตดสนใจเชงเศรษฐศาสตร และธรรมชาตสงแวดลอม ดงแสดงใน ภาพท 2.1

ภาพท 2.1 แบบจาลองความสมดลของวตถ (The Materials Balance Model): ความสมพนธ ของกจกรรมทางเศรษฐกจและธรรมชาต แหลงทมา: ปรบจาก Kneese, Ayres and D’Arge, 1970 quoted in Callan and Thomas,

2000: 6-7.

ธรรมชาต (Nature)

ตลาดสนคา (Output market)

ปจจยตลาด (Factor market)

ภาคธรกจ (Firms)

ภาคครวเรอน (Households)

ความตองการของสนคาและบรการ ซพพลายของสนคาและบรการ

16

แบบจาลองน สามารถอธบายเปน 2 สวนคอ สวนแรก กลาวถงการไหลเวยนของทรพยากร (The Flow of Resource) โดยทรพยากรธรรมชาตจะถกนามาใชในระบบเศรษฐกจผานทางการบรโภคภาคครวเรอน (Households) และถกใชในการผลตของภาคธรกจ (Factor Market and

Firms) สวนทสองของแบบจาลองจะแสดงถงการไหลเวยนของสวนทเหลอจากการผลตและการบรโภค (The Flow of Residuals) กลาวคอ วตถดบจากธรรมชาตทถกนาเขาสระบบเศรษฐกจจะถกปลอยออกมาในรปของกากหรอสวนทเหลอ (By-Products of Residuals) สสงแวดลอม สงทเกดขนตามทแบบจาลองนอธบายไวกคอ การไหลกลบของกากหรอสวนทเหลอเพอคนสธรรมชาต สามารถชะลอไดโดย การใชซา (Reuse) การเอาคนกลบ (Recovery) และการนากลบมาแปรรปใชใหม (Recycling)

นอกจากน ในการผลตสนคาเชงอตสาหกรรมจะมหลกการในการควบคมกากของเสยหรอขยะในทกขนตอน เรยกวา ระบบปดของการไหลเวยนของวตถ (A Closed System of Material

Flow Approach) ดงภาพท 2.2 (Callan and Thomas, 2000: 629-630)

ภาพท 2.2 ระบบปดของการไหลเวยนของวตถ (A Closed System of Materials Flow

Approach)

แหลงทมา: U.S. Congress. Office of Technology Assessment, 1992 quoted in Callan

and Thomas, 2000: 629-630.

แบบจาลองระบบปดของการไหลเวยนของวตถ แสดงใหเหนถงแนวทางในการปกปองสงแวดลอมไดมากกวาการควบคมกากของเสยภายหลงการผลต เพราะกากหรอสวนทเหลอจาก

การผลต

ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

การใชสนคา

ออกแบบเพอการรไซเคล ปองกนการเกด

ของเสย

ออกแบบเพอการใชซ า

การใชวตถดบอยางมประสทธภาพ

ออกแบบเพอการฝงกลบ

การท าปยหมก และการเผา

อยางปลอดภย

17

กระบวนการผลตของขนตอนหนงสามารถใชเปนปจจยนาเขา (Input) ของการผลตในขนตอนตอไป จงทาใหของเสยทจะไหลกลบสธรรมชาตถกชะลอใหชาลง และทาใหมปรมาณลดนอยลง

U.S. Environmental Protection Agency (USEPA) (1989 quoted in El-Haggar,

2007: 14) กาหนดใหการวเคราะหวงจรชวต (Life Cycle Analysis) วาเปนวธในการประเมนสภาวะสงแวดลอมทมผลเกยวเนองมาจากกจกรรมการผลตและการตลาดของภาค อตสาหกรรม เรมจากการนาวตถดบจากธรรมชาตมาใชในกระบวนการผลตสการบรรจหบหอ และสงจาหนายสตลาด เมอถงมอผบรโภค ผบรโภคอาจใชซา หรอ นากลบมาแปรรปใชใหม กอนสงขยะสวนทเหลอไปสกระบวนการกาจดอยางปลอดภย กระบวนการนเรยกวา จากเกดจนถกฝงกลบ (Cradle–

To–Grave) ดงภาพท 2.3

ภาพท 2.3 วงจรชวตแบบดงเดม (Traditional Life Cycle Analysis)

แหลงทมา: USEPA, 1989 quoted in El–Haggar, 2007: 14.

แนวคดของ USEPA ถกนามาพฒนาและเสนอเปนแนวคดใหม โดย El–Haggar

(2007: 17) เรยกวา แนวคดจากเกดไปสการเกด (Cradle–to Cradle Concept) ซงชใหเหนวาวตถดบทผานกระบวนการผลต บรรจหบหอ และไปสมอผบรโภค สามารถใชซา หรอสามารถนากลบมาแปรรปใชใหม เรยกวาการรไซเคล จนไมมขยะหลงเหลอและไมกอใหเกดผลกระทบดานลบตอสงแวดลอมภายใตสภาวะปดของวงจรชวต (Close Loop of the Life Cycle) ดงภาพท 2.4

การน าวตถดบมาท าการผลต

การก าจดขยะอยางปลอดภย

กระบวนการผลต

การใชซ าและการรไซเคล

การบรรจ หบหอ

การตลาด

Cradle–to–grave

18

ภาพท 2.4 วงจรชวตใหมบนพนฐานของแนวคดแบบ “Cradle–to–Cradle”

แหลงทมา: El–Haggar, 2007: 17.

จะเหนวาการใชซาและการรไซเคลเกดทงในโรงงาน เชน กรณเรยกคนชนสวนผลตภณฑของตนเองในการนามารไซเคล หรอการรไซเคลภายนอก หมายถงขยะทเกดจากการใชผลตภณฑสามารถคดแยกเปนขยะรไซเคลและจาหนายใหผรบซอตอไป จากแบบจาลองความสมดลของวตถ (Material Balance Model) และแนวคดจากเกดไปสการเกด (Cradle–To–Cradle Concept) สามารถอธบายถงปรมาณขยะทเกดขนวาจะมมากนอยขนอยกบการใชซาหรอการนากลบมาแปรรปใชใหมของทรพยากรธรรมชาตทมนษยดงมาใชผลตสนคาเพอบรโภคในระบบเศรษฐกจ

Henstock (1974 อางถงใน มารยาท เศวตกตธรรม, 2536: 7) กลาววา ตาม Scottish

Development Department ทไดสรปคาจากดความของขยะวาเปนของเสยทตนทนในการถกขวางทงไปจะตากวาตนทนในการนากลบมาใชประโยชนใหม อยางไรกตาม ของเสยบางชนดควรจะมการนากลบมาใชประโยชนใหม เนองจากตนทนในการกาจดของเสยชนดนนสง และเนองจากการขาดแคลนวตถดบทจะใชในการผลตสนคากอนทจะมาเปนของเสยดงกลาว ทาใหวตถดบมราคาแพงขน ดงนน จงตองหาวธทดแทนการใชวตถดบดงกลาว การขวางทงของเสยจงเปนเพยงการประหยดตนทนสาหรบผทตองการจะขวางทงไปเทานน แตจะไมเปนการประหยดตอสงคมโดยรวมโดยเฉพาะในระยะยาว

การดงวตถดบจากธรรมชาต

การใชซ าและการรไซเคล

กระบวนการผลต

การใชผลตภณฑ

การบรรจ หบหอ

การขนสงและการตลาด

การรไซเคลในโรงงาน

การรไซเคลภายนอก

Cradle–to–Cradle

19

เมอมขยะถกทงออกนอกระบบปดตามท El–Haggar อธบายไว จงเปนหนาทของชมชนทกชมชนทตองรบมอกบการเกบและกาจดขยะ หนาทนเปนทรจกอยางเปนสากลวา ขยะเทศบาล (Municipal Solid Waste) โดยมหนาทกาจดขยะทไมเปนอนตรายของชมชน ซงวธการกาจดในยคตน ๆ คอ การฝงกลบ (Landfill) แตตอมามปญหาไมไดรบการยอมรบจากประชาชนทอาศยอยใกลกบบอขยะทใชฝงกลบ เรยกวา ความกลวทไมอยากใหมบอขยะมาอยหลงบานของฉน “Not in

my Backyard” or “NIMBY” Syndrome เพราะสรางปญหาดานสขภาพมากกบผทอาศยอยใกล (Callan and Thomas, 2000: 559) โดยเฉพาะในชวงป ค.ศ. 1980 จนถงตน ค.ศ. 1990 วกฤตของการกาจดขยะโดยการฝงกลบมมากขน เพราะคาใชจายทสงมากขนในการหาพนทฝงกลบทเหมาะสมและการฝงกลบทถกสขาภบาล (Sanitary Landfill) โดยไมกอใหเกดปญหาสงแวดลอม (Ackerman, 1997: 1) จงทาใหมการหาวธการจดการขยะแบบใหม ๆ เชน การนาขยะกลบมาแปรรปใชใหม (Recycling) ซงขณะนนยงพบวา ตนทนในการแปรรปกลบมาใชใหม หรอการรไซเคลคอนขางแพง และยงไมมเทคโนโลยทเหมาะสมในการนาขยะรไซเคลมาผลตเปนผลตภณฑทมคณภาพ

ปญหาการจดการขยะไดรบการสนใจมากขน เพราะวธการจดการขยะแบบดงเดมเรมไมไดรบการยอมรบ บรษทตาง ๆ ททาหนาทกาจดขยะจงเสนอวธการจดการขยะหลากหลายวธ เชน 4 วธ ททาตามลาดบของความสามารถในการจดการขยะนน ไดแก (Buchholz, 1998: 247–248)

1. ฝงกลบอยางถกสขาภบาล (Sanitary Landfill) ทมมาตรฐานสากล

2. เตาเผาขยะ (Incineration) บางครงใชการเผาขยะเพอนาพลงงานไปใช

3. การนากลบมาแปรรปใชใหม (Recycling)

4. การเกบไวในภาชนะทปลอดภย (Storage) เชน ขยะสารพษ มการบรรจถงปดผนก

และเกบไวในทมดชดปลอดภย

แมวากาไรจากการจดการขยะของบรษททใหบรการในธรกจนจะเพมขน แตกฎระเบยบ และปญหาของประชาชนในพนท ทาใหการดาเนนงานไมคลองตว กฎระเบยบทไมมความคงทเปลยนแปลงบอย และบรษทตองประสบกบความยงยากในการขออนญาตใชพนทในการฝงกลบหรอเผาขยะโดยใชเตาเผา ทงน เพราะไมมใครยอมใหกจการเหลานมาอยใกลบานของตนเอง

(Buchholz, 1998: 248) เนองจากการจดการขยะโดยการฝงกลบแบบเกา กอใหเกดปญหามาก เมอสารพษจากขยะรวไหล และถกปลอยลงไปยงชนนาใตดน การเผาขยะกไมใชวธการกาจดขยะทสะอาดพอ เพราะเปนการสรางมลพษตออากาศและนา และมเถาทเปนพษหลงเหลอจากการเผาจานวนมหาศาล แมจะใชเทคนคเตาเผาขยะ ตนทนการจดการกจะสงเกนไปสาหรบปรมาณขยะทมไมมากตอการเผาในแตละครง ดงนน จงไดมการเสนอทางเลอกอนทดกวาในการลดปรมาณขยะ

20

คอ แนวคดของการลดการใช (Reduce) การใชซา (Reuse) และการนากลบมาแปรรปใชใหม (Recycling) (Young, 1991 quoted in Brown et al., 1991: 46)

สวนผประกอบการเองจะตองพยายามใชประโยชนจากของเหลอใชในสายการผลต รวมทงการออกแบบสนคาใหม ๆ ทมการประกอบทงายตอการคดแยกชนดของวสด เพอสะดวกในการนากลบมารไซเคล ทงน การรไซเคลจะไมยงยนในระยะยาว ถาไมมตลาดมาเปนตวขบเคลอน การรณรงคเรองการรไซเคล จงจาเปนตองสงเสรมใหมตลาดทยอมรบสนคาทผลตจากขยะรไซเคลเหลานกอน (Williams, 2002 quoted in Kreith, 2002: 2.14) ขนตอนทยงใหญทสดในการหาหนทางแกปญหาการจดการขยะ คอทกคนตองรวมรบผดชอบกบขยะทตวเองกอขนและแกไขทตวเองกอน ดงนน Williams (2002 quoted in Kreith, 2002: 2.8) จงใหความสาคญกบการรไซเคลวาเปนโอกาสในการเปลยนแปลงวฒนธรรม ไมใชแคเพยงคดแยกขยะกอนการกาจด แตหมายถงวฒนธรรมทผบรโภคจะหนมาสนใจ และซอสนคาทมการใชขยะรไซเคลมาเปนวตถดบในการผลต

การพฒนาทยงยนมความเกยวพนกบแนวคดทหลากหลาย วธการปฏบตแบบเดม ๆ คงใชการไดไมดนก จงตองอาศยการลดความตองการการใชทรพยากร ควบคไปกบการจดการขยะ โดยเฉพาะเมอตนทนการกาจดขยะเพมสงขน มกฎระเบยบทเขมงวดมากขนกบขยะพษ การใชหลากหลายแนวทางรวมกนจงเปนสงทตองกระทา (Frosch and Gallopoulos, 1989 quoted in Tietenberg, 2003: 564) และผกาหนดนโยบายจาเปนตองสรางแรงจงใจในเชงเศรษฐศาสตร (Economic Incentives) เพราะการสรางแรงจงใจในเชงเศรษฐศาสตรไมใชเพยงชวยลดขอขดแยงระหวางการพฒนาเศรษฐกจกบการปกปองสงแวดลอม แตกลยทธนยงชวยพฒนาระบบเศรษฐกจทมความใสใจในการอนรกษสงแวดลอมอกดวย (Tietenberg, 2003: 570) บทบาทของภาครฐในการทจะบรรลผลสาเรจของการสรางความสมดลระหวางเศรษฐกจ และสงแวดลอมจงตองอาศยทงการควบคมดวยกฎระเบยบ ขณะเดยวกนกตองสรางแรงจงใจ (Tietenberg, 2003: 206) ในยโรปการใหผลตอบแทนเพอชวยกระตนใหเกดการรไซเคล หรอการนากลบมาใชซาจงมกจะกาหนดอยในกฎหมาย โดยใหประโยชนกลบผผลต ผบรโภค หรอผทเกยวของกบการจดการขยะ เชน ลดภาษใหกบโรงงานทตดตงระบบควบคมมลพษในการนากลบมาใชใหม (Tchobanoglous

et al., 1993: 27) อยางไรกตามผผลตอาจตองเผชญกบกฎระเบยบ เชน ภาษบรรจภณฑ (Packing

Taxes) มาตรฐานบรรจภณฑ (Packaging Standard) ขอกาหนดของการมองคประกอบของวสดรไซเคลในสนคาบรโภค (Minimum Content of Recycled Material in Consumer

Products) และการหามใชวสดทยอยสลายยาก เปนตน (Tchobanoglous et al., 1993: 32)

การเจรญเตบโตของอตสาหกรรมและเศรษฐกจไมไดนามาซงปญหาปรมาณขยะทเพมขนเทานน แตยงทาใหคณลกษณะของขยะเปลยนไปและยากตอการกาจดอกดวย (Young, 1991

21

quoted in Brown et al., 1991: 43) ยกตวอยางเชน ขยะพลาสตกทมความซบซอน ยอยสลายยากและนากลบมาแปรรปใหมตองใชเทคโนโลยระดบสง ขยะแบตเตอรทมสวนประกอบของโลหะหนกทเปนอนตราย ตลอดจนยาฆาแมลงทสงผลตอสขภาพ (Young, 1991 quoted in Brown et

al., 1991: 44) นอกจากนการนาทรพยากรธรรมชาตมาใช ยงกอใหเกดมลพษ เชน มลภาวะจากการถลงแร ไมใชเพยงกอใหเกดปญหานาเสยเทานน การหลอมและถลงแรยงกอใหเกดมลพษทางอากาศ ซงขนอยกบแรธาตทถลงขนมาใช เชน เกดซลเฟอรออกไซด (Sulfur Oxides) ปรอท (Lead) สารหน (Arsenic) และโลหะหนกตาง ๆ ยงไปกวานนการถลงแรตองอาศยพลงงานความรอนอยางมาก ประกอบกบพนทปาไมทถกทาลายจนเหลอพนทปานอยลง ทาใหชนบรรยากาศมคารบอนไดออกไซดมาก เปนสาเหตของภาวะโลกรอน (Young, 1991 quoted in Brown et al.,

1991: 42) เมอเราพจารณาเสนทางวตถดบและการกอใหเกดขยะ (Materials Flow and Waste

Generation) ทสามารถอธบายไดแบบงาย ๆ ในสงคมยคเทคโนโลย ดงภาพท 2.5 จะเหนวาหนทางทดทสดวธหนงทจะลดปรมาณขยะทตองถกกาจดทง คอ การลดหรอจากดการบรโภควตถดบและการเพมอตราการนากลบมาหรอ ใชซาของวสดทเปนขยะหรอของทไมใชแลว แมแนวคดนดเหมอนจะงายแตในสงคมยคเทคโนโลยแลวเปนสงทกระทาไดยากมาก (Tchobanoglous et al., 1993: 6)

ภาพท 2.5 เสนทางวตถดบและการกอใหเกดขยะในสงคมยคเทคโนโลย

แหลงทมา: Tchobanoglous, Theisen and Vigil, 1993: 6.

วตถดบ

โรงงานผลตสนคา

กระบวนการผลตและการเอากลบคน

โรงงานผลตสนคาอนดบสอง

ผบรโภค

Cradle–to–grave

การจดการขยะขนสดทาย

เศษเหลอจากการตดแตง (Debris)

วตถดบ, สนคาและวตถดบทเอากลบคน

เศษซากหรอขยะทเกดจากการผลต

ขยะททง

22

แม U.S. Environmental Protection Agency (EPA) ไดตระหนกถงความยากในเชงปฏบต แตกไดพยายามกาหนดขนตอนในการจดการขยะแบบบรณาการ (Hierarchy of

Integrated Solid Waste Management) และเสนอใหนามาใชปฏบตโดยมสาระสาคญดงขนตอนตอไปน (Tchobanoglous et al., 1993: 15-16)

1. การลดขยะ ณ แหลงทเกด (Source Reduction) เปนขนตอนแรกของการจดการขยะแบบบรณาการ โดยคานงถงการลดปรมาณและหรอความเปนพษของขยะทเกดขน นบวาเปนความสาคญอนดบตน ๆ เพราะถาสามารถลดขยะ ณ แหลงทเกด จะเปนการชวยลดปรมาณขยะ ลดคาใชจายในการจดการ และลดผลกระทบตอสงแวดลอม การลดปรมาณ ณ แหลงทเกด หมายถง การออกแบบ การผลต และการบรรจผลตภณฑ โดยพยายามไมใหมองคประกอบทเปนสารพษ ลดปรมาณของวตถดบ และพยายามใหสนคาหรอผลตภณฑมอายการใชงานไดนานทสด การลดปรมาณ ณ แหลงทเกด รวมถงขยะในภาคครวเรอน รานคาธรกจ และอตสาหกรรม โดยรปแบบของการซอจะคานงถงความสามารถในการใชซาของสนคาและวตถดบ

2. การนาวสดทใชแลวกลบมาแปรรปใชใหม เรยกวา การรไซเคล (Recycling) ซงมขนตอนทเกยวของคอ การคดแยกและรวบรวมวสดใชแลว การเตรยมวสดเหลานเพอใชซา เพอแปรรปใหม หรอผลตเปนสนคาใหม การใชซา การผานกระบวนการผลตอกครง และการผลตเปนสนคาใหม การรไซเคลเปนปจจยสาคญทชวยลดความตองการทรพยากรธรรมชาตทจะถกนามาใช และ ลดปรมาณของขยะทตองถกนาไปกาจดโดยการฝงกลบ

3. การเปลยนรปขยะ (Waste Combustion/Waste Transformation) โดยอาจเปนการเปลยนรปทางกายภาพ ทางเคม ทางชววทยา เชน ใหสามารถเปลยนรปขยะเพอเพมประสทธภาพในการกาจดขยะ เปลยนรปเพอนากลบมาใชซา แปรรปเพอนากลบมาใชใหม และปรบเปลยนเพอสามารถนากลบมาใชเปนปยหรอพลงงานความรอนและกาซชวภาพ

4. การฝงกลบขยะอยางถกสขาภบาล (Sanitary Landfill) ขยะทไมสามารถนาไปรไซเคลหรอนาไปใชตอไปไมไดแลว จะถกฝงกลบซงเปนขนตอนสดทายของสายการจดการขยะ เพราะเปนวธการทสงผลกระทบตอสงคมและชมชน จงเปนทางเลอกสดทายทควรจะจดการกบขยะ

Kreith (2002: 2.7–2.9) ไดพยายามจดทาคมอในการจดการขยะ (Handbook of Solid

Waste Management) ในแนวทางเดยวกบ EPA โดยในคมอเลมน Marcia E. Williams เขยนถงการบรณาการการบรหารจดการขยะ(Integrated Municipal Solid Waste Management) ซงเสนอการจดการขยะโดยเรมจากการลดขยะจากแหลงกาเนด (Source Reduction) คอ การเนนใหมการลดทงปรมาณของขยะทวไปและขยะพษทถกกอใหเกดขนใหมากทสด เชน การใชขวดทสามารถคนกลบไปยงผผลตเพอใชซา สวนขยะทเกดขน แตยงคงนามาใชประโยชนไดอกกใหนามารไซเคล (Recycling) หรอทาปยหมก (Composting) เปนการใชประโยชนจากขยะใหมากทสด

23

กอนทจะนาสวนทเหลอไปเขาเตาเผาขยะ (Incineration) เพอกอใหเกดพลงงานความรอนทนาไปใชได และทายทสดขยะจากเตาเผาขยะและขยะทเหลอกจะถกนาไปฝงกลบอยางถกสขาภบาล (Sanitary Landfill)

ในประเทศอตสาหกรรมสวนใหญ การใหบรการสาธารณะ เชน การจดการขยะมลฝอยจะไมไดรบการอดหนนอกตอไปจากรฐบาล โดยจะทาการเกบคาธรรมเนยมใหครอบคลมกบตนทนทงหมดแทน หลกการนเมอนามาใชกบประเทศไทยในการชาระคานา คาไฟ หรอคาโทรศพท ยงไมพบวามปญหาแตอยางใด แตในการจดการขยะมลฝอยยงไมเปนทยอมรบโดยทวไปนก หลกการ ทมผกอใหเกดขยะ และสงผลเสยตอสงแวดลอม หรอทรจกกนดคอ “หลกการผกอมลพษเปนผจาย” (Polluter Pays Principle (PPP)) แมจะทาการผลกดนจากสวนกลางแตยงไมเปนผล รฐบาล องคกรปกครองสวนทองถน และโดยเฉพาะนกการเมองยงไมเอาจรง เนองจากเกรงวาจะเสยฐานเสยงไป ตามหลกการดงกลาวผกอใหเกดขยะมลฝอยควรจะชาระเตมตามตนทนทเกดขน ในการเกบรวบรวม และกาจดขยะมลฝอยแบบเปนมตรตอสงแวดลอม คาธรรมเนยมจะชาระตามปรมาณขยะทเกดขนจรง นอกจากนน อาจเกบคาธรรมเนยมใหมอตราตางกนขนอยกบชนดของขยะมลฝอย (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, ม.ป.ป.: 31) จากการศกษาของวลาสน วฒนาวงศดอน (2546: บทคดยอ) พบวา รปแบบการจดการขยะมลฝอยทสามารถนากลบมาใชใหมในเขตกรงเทพมหานคร จะมการดาเนนการโดยหนวยงานทเกยวของ สามารถแบงไดเปน 2 กลมคอ กลมแรกเปนการดาเนนการโดยองคกรทไมมกฎหมายรองรบ เชน คนคยขยะ ซาเลง รานรบซอของเกา ซงเปนการดาเนนการโดยภาคเอกชนในรปของธรกจการรบซอของเกา โดยมรปแบบการดาเนนการในการซอวสดทสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมกนเปนทอด ๆ ตงแตคนคยขยะ ซาเลง รานรบซอของเกา จนถงโรงงานแปรรป กลมทสองเปนการดาเนนการโดยกรงเทพมหานคร ซงเปนองคกรทมกฎหมายรองรบ และมการทางานอยางเปนระบบ เพอใหการจดการขยะมลฝอยสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง โดยสนองตอบตอเปาหมายไดกาหนดไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 และเปนแนวทางสาหรบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 กรมควบคมมลพษ (2544: 8) จงกาหนดนโยบายการบรหารจดการขยะมลฝอยแบบรวมศนยกาจดขยะมลฝอยทไดรบการศกษาออกแบบและกอสรางดวยเทคโนโลยทเหมาะสม มระบบและมาตรการการปองกนปญหาผลกระทบสงแวดลอมและประชาชน และยงสามารถรองรบปรมาณขยะมลฝอยชมชนหลาย ๆ แหงรวมกน ซงจะชวยลดปญหาการบรหารจดการขยะมลฝอยแตละชมชน และไมใหเกดขนอกตอไปในอนาคต โดย

24

1. ควบคมการผลตขยะมลฝอยของประชาชน

2. สนบสนนงบประมาณ บคลากร และวชาการแกทองถนเพอใหมการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร ตงแตการเกบ การคดแยก การขนสง การนากลบมาใชประโยชน และการกาจดทถกตองตามหลกสขาภบาล

3. สงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนมความรวมมอกนในการจดการขยะมลฝอย โดยมงเนนรปแบบรวมศนยกาจดขยะมลฝอยชมชนรวม

4. สนบสนนใหมกฎระเบยบ และเกณฑการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสม เพอใหหนวยงานทเกยวของถอปฏบต

5. สงเสรมและสนบสนนใหองคกรเอกชน และประชาชนมสวนรวมในการแกไขปญหาขยะมลฝอยมากขน

สาหรบการจดการขยะของประเทศตาง ๆ มวธทแตกตางหลากหลาย ดงสรปไวโดยสถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม (2551: 046–049) มดงน

1. ประเทศญปน

ขยะมลฝอยของประเทศญปน แบงเปน 2 ประเภท ไดแก ขยะมลฝอยชมชนและขยะอตสาหกรรม โดยขยะมลฝอยชมชนจะเกบรวบรวมโดยเทศบาล หรอ อ.บ.ต. และประชาชน สวนขยะอตสาหกรรมเกบรวบรวมโดยเอกชน ขยะทง 2 ประเภทนจะถกคดแยกดงน ขยะรไซเคลจะนาไปใชในอตสาหกรรมแปรรป ขยะเผาไหมไดจะนาเขาเตาเผา สวนขยะเผาไหมไมไดและขยะขนาดใหญเขาเครองยอยแลวนาไปฝงกลบ นอกจากนยงมการกาหนดจดทงขยะรไซเคล ออกกฎหมายกาหนดใหผผลตตองรไซเคลผลตภณฑทตนเองผลตขน กฎหมายรไซเคลภาชนะบรรจและหบหอ เปนตน จดแขงของการจดการขยะในญปน คอ เนนการคดแยกทแหลงกาเนด โดยกาหนดวน ประเภท และเวลาในการทง ในปจจบน ญปนไดมการพฒนาการจดการขยะโดยกาหนดคาทงขยะตามนาหนกและผกอขยะตองรบผดชอบในการคดแยก ซงเปนหลกการ ผกอมลพษเปนผจาย

นอกจากน การจดการขยะมลฝอยของประเทศญปน ยงมการดาเนนการโดยยดหลกการการขยายความรบผดชอบของผผลต (Extended Producer Responsibility (EPR)) และแนวความคด 3Rs (Reduce-Reuse-Recycle) โดยม “Fundamental Law for Establishing a

Sound Material-Cycle Society” เปนกฎหมายหลก ซงเปนการวางกรอบของการจดการของเสยทงหมด หลกการ Extended Producer Responsibility (EPR) ซงผผลตตองเปนผรบผดชอบนน ในประเทศญปนมการดาเนนการในรปของการเรยกคนซากอปกรณ (Take-Back) ซงครอบคลมอปกรณไฟฟาในครวเรอน คอมพวเตอร และแบตเตอรแบบประจไฟใหมได โดยมวตถประสงคหลก 2 ประการคอ

25

1. กระตนใหผผลตมสวนรวมในความตระหนกถงสงแวดลอมในการออกแบบผลตภณฑ 2. ยกระดบความรบผดชอบของผผลตตอผลตภณฑทหมดอายการใชงาน ทงในทาง

ดาเนนการและการรบผดชอบคาใชจาย โดยทไมใหเปนภาระของหนวยงานสวนทองถน เชน เทศบาล เปนตน

การดาเนนการโดยหลกการ EPR ของประเทศญปนนน มลกษณะสาคญคอ การแบงหนาทความรบผดชอบทชดเจนของแตละภาคสวนทเกยวของ เชน หนาทในการเรยกคนซากอปกรณ และหนาท ในการรไซเคลซากอปกรณ อกทงยงตระหนกดวา สนคาตาง ๆ จะมลกษณะหลงการใชงานทแตกตางกน จงมการปรบรายละเอยดของกฎหมายใหเหมาะสมกบสภาพทางการตลาดทเปลยนไป และดวยขอจากดทางทรพยากรของประเทศญปนเอง ซงจาเปนตองพงพาทรพยากรจากตางประเทศจงตองพยายามนาทรพยากรกลบคนมาใหไดมากทสด โดยมมาตรการ 3 Rs เปนแนวทางการจดการสงแวดลอม แนวคด 3 Rs เปนพนฐานของกรอบกฎหมายในการจดการของเสย ทงโครงสรางของกฎหมายและความรบผดชอบ โดยมการวางกรอบของกฎหมายตามประเภทอตสาหกรรมและผลตภณฑ ซงไดแก ลกษณะของสนคา โครงสรางของอตสาหกรรม ตลาดและหนวยงานสนบสนน การนาทรพยากรกลบคน รวมทงมการดาเนนการทอยบนพนฐานของหลกการ EPR โดยมการแบงความรบผดชอบของทกภาคสวนทเกยวของ ทงประชาชน ภาคธรกจ หนวยงานสวนทองถน/เทศบาล และภาครฐบาลกลาง (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552: 2-98-2-99)

2. ประเทศสหรฐอเมรกา

สหรฐอเมรกามโรงเผาขยะจานวนมากตงอยตามรฐตาง ๆ ทวประเทศ โดยโรงเผาขยะทผลตกระแสไฟฟาใหญทสดในโลก ตงอยทเมองดลลาแวร มลรฐเพนซลวาเนย สามารถผลตกระแสไฟฟาได 85 เมกกะวตต โรงเผาขยะแหงนสรางโดยความชวยเหลอทางเทคโนโลยจากประเทศญปน โดยมกาลงการเผาขยะอยท 2.438 ตนตอวน เปนโรงเผาขยะชนดตะกรบหมน ดาเนนการตงแตป พ.ศ. 2534 สหรฐอเมรกาเปนประเทศทมการผลตกระแสไฟฟาและความรอนจากโรงเผาขยะจานวนมาก และมการดาเนนการดานรไซเคล ดงน

- สนบสนนการวจยและพฒนาเทคโนโลยและแนวคดในการนาวสดใชแลวมาผลตเปนผลตภณฑใหม

- สงเสรมใหมการนาบรรจภณฑประเภทเครองดมไปบรรจซา หรอ Refill แทนการนาไปหลอมใชใหม

- สงเสรมใหมการนาเศษวสด ซากปรกหกพงของอาคารมาใชในโครงการกอสรางของรฐ

- จดใหมหนวยงานดแลรบผดชอบในเรองการดาเนนการสงเสรมการลงทนดานรไซเคล

26

3. ประเทศสงคโปร

ในชวง 30 ปทผานมา ปรมาณขยะของประเทศสงคโปรมอตราเพมขนถง 6 เทา โดยกวารอยละ 90 ถกกาจดโดยการนาเขาโรงงานเผาขยะทมอย 4 แหงบนเกาะสงคโปร สวนขยะทไมสามารถเผาไดและเถาจากการเผาขยะจะนาไปฝงกลบทพนทฝงกลบ ซงปจจบนสงคโปรนาเถาทไดไปถมเปนแผนดนยนออกไปในทะเล เปนการเพมพนทใชประโยชน นอกจากนน สงคโปรยงมแผนการจดการขยะเปนแผนงานหนงทอยภายใตแผนทมชอเปนภาษาองกฤษวา Singapore Green

Plan 2012 ซงประกอบดวยแผนการจดการนา แผนการจดการอากาศ แผนอนรกษทรพยากรธรรมชาต และแผนการจดการสงแวดลอมระหวางประเทศ โดยแผนการจดการขยะทอยภายใต Singapore Green Plan 2012 จะเนนการมสวนรวมของชมชนและวธการจดการขยะเปนหลก โดยเปาหมายของแผนนถกกาหนดใหมระยะสนสดของแผนในป พ.ศ. 2555 ซงกาหนดไววาจะไมมการฝงกลบขยะอกตอไป

4. ประเทศไตหวน

ประเทศไตหวนมขอจากดในเรองของพนทและความหนาแนนของประชากรตอพนท ดงนน รฐบาลไตหวนจงใหความสาคญในการกาจดขยะชมชน โดยการนาขยะไปเผาในโรงเผาขยะมากกวาการกาจดโดยการฝงกลบ เพราะจะชวยประหยดพนทฝงกลบไดเปนจานวนมาก โดยเมอป พ.ศ. 2546 ประเทศไตหวนมโรงเผาขยะอยทงสน 3 แหง และพนทฝงกลบ 1 แหงดวยกน นอกจากนน ไตหวนยงมการนามาตรการตาง ๆ มาใชเพอสนบสนนการจดการขยะ เชน การลดปรมาณขยะตงแตตนทาง รวมถงการเกบคาขยะตอถง ทาใหปรมาณขยะลดลงถงรอยละ 51 รฐบาลไตหวนไดกาหนดเปาหมายการหามฝงกลบขยะและหนมาใชนโยบายรไซเคลขยะทกประเภทภายในป พ.ศ. 2553 โดยจดทาเปนแผนงานเพอรณรงคใหครวเรอนตาง ๆ มการนาวสดและเศษอาหารไปใชประโยชน เรองนหลายชมชนในประเทศไทยมการจดการขยะแบบครบวงจรหลายแหงดวยกนกลาวคอไดนาขยะอนทรยมาแปรรปเปนปยหมกชวภาพและการจดตงธนาคารขยะรไซเคล

5. ประเทศออสเตรเลย

รฐบาลของประเทศออสเตรเลยเปนอกหนงประเทศทไดมการกาหนดนโยบายการจดการขยะใหมขยะเปนศนย หรอ Zero Waste โดยตงเปาหมายใหแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2553 ซงนโยบายดงกลาวไดเรมดาเนนการมาตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2539 และตงเปาหมายในการลดปรมาณขยะไวทอตรารอยละ 25 ตอป ซงวธการทใชกคอ การควบคมปรมาณพนทฝงกลบ และโรงงานเผาขยะ และมงเนนการสรางความสาเรจทเกดขนจากความรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ทงนเปาหมายของการดาเนนการตามนโยบายทวางไวกคอ เพอลดการบรโภคทรพยากรและพลงงานในภาพรวม นาไปสสงคมทปลอดจากขยะเพอความยงยน เสรมสรางความร

27

ความเขาในใจในการจดการขยะและรกษาสงแวดลอม กระตนใหชมชนมสวนรวมและเพมประโยชนดานสงคมและสงแวดลอมจากการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

6. ประเทศนวซแลนด ประเทศนวซแลนดไดเรมแผนยทธศาสตรการจดการขยะตงแต พ.ศ. 2545 เพอการลดปรมาณขยะใหเปนศนย และการจดการขยะทยงยนของประเทศ โดยกาหนดเปาหมายไว 3 ประการ ไดแก การลดคาใชจายทางสงคมและความเสยงทไดรบจากขยะ การลดความเสยหายของสงแวดลอมทเกดจากการเกดและทงขยะ และการเพมผลตอบแทนทางเศรษฐกจในการใชวสดตาง ๆ

7. ประเทศบราซล

การจดการขยะชมชนของประเทศบราซล ดาเนนการโดยเทศบาลเปนผรบผดชอบในการเกบขนและกาจดเปนหลก การคดแยกขยะเพอนากลบมาใชประโยชนทเมองเซาเปาโล มโรงงานคดแยกขยะทดาเนนการโดยสหกรณของผเกบขยะ สามารถคดแยกขยะไดเฉลยประมาณวนละ 3 – 5 ตนตอโรงคดแยก สวนรปแบบการจดการขยะของเทศบาล เชน เทศบาลนเตอรอย ทเมองรโอ เดอ จาเนโร นอกจากการจดการขยะตามหนาทปกตแลว ยงไดจดตงบรษทเอกชนเพอทาโครงการจดเกบขยะ สนบสนนถงพลาสตกใสแจกใหกบประชาชนเพอแยกขยะรไซเคลออกจากขยะทวไป มการใหบรการจดการเกบขยะทแยกแลว 2 แบบ คอ แบบท 1 ประชาชนนาขยะรไซเคลมาทงในถงทจดไวให ซงมกระจายอยทวไป และแบบท 2 ระบบเกบถงบานหรอ Door–to–Door ซงสวนใหญใชกบอาคารสง โดยพนกงานจะนารถทออกแบบไวสาหรบเกบขนขยะแตละชนด ออกใหบรการจดเกบถงบาน

8. ประเทศแคนนาดา นอกจากประเทศนวซแลนดและออสเตรเลย ทมเปาหมายการจดการใหขยะเปนศนย หรอ Zero Waste แลว ปจจบนประเทศตาง ๆ ทวโลกตางกใหความสาคญกบการจดการขยะดวยวธการตาง ๆ ใหสาเรจตามเปาหมายทวางไว เชนเดยวกบประเทศแคนนาดาทมเปาหมายขยะเปนศนย หรอ Zero Waste ในป พ.ศ. 2553 โดยมงเนนการดาเนนการในดานตาง ๆ ดงน

- ความรบผดชอบของผผลตสนคา

- การนาผลตภณฑกลบไปใชซา

- การจงใจใหใชผลตภณฑทผลตจากวสดรไซเคล เพอสงเสรมตลาดสนคารไซเคล

- การลดขยะจากแหลงกาเนด ซงมประสทธภาพมากกวาการกาจดขยะเมอผานการใชแลว

- สรางกลไกทางเศรษฐศาสตรเพอสงเสรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต - จดทาโครงสรางพนฐานเพอการนาขยะมาใช

สรปไดวา แตละประเทศไดมความพยายามพฒนาวธการจดการขยะใหสามารถปฏบตไดอยางเปนรปธรรมและสมฤทธผล โดยเฉพาะการจดการขยะจากชมชน หรอภาคครวเรอน ซงตอง

28

อาศยความรวมมอ หรอการมสวนรวมและรบผดชอบในการคดแยกขยะของประชาชน เพอใหสามารถนาขยะกลบมารไซเคลไดมากขน

หลกการขยายความรบผดชอบของผผลต (EPR) เปนหลกการทมแนวคดในดานการคานงถงสงแวดลอมตลอดทงวงจรชวตของผลตภณฑ โดยแสดงออกในรปตนทนการจดการสงแวดลอม และการขยายความรบผดชอบนนจะรบผดชอบทงวงจรชวตผลตภณฑ ทงในสวนการผลต การนาเขา/สงออก หรอการขายผลตภณฑและบรรจภณฑ และรบผดชอบในสวนคาใชจาย ซงเปนความรบผดชอบตอผลตภณฑทถกใชงานแลว ผผลต ผนาเขา/สงออก ผขายจะตองเรยกคนผลตภณฑทใชแลว และจดการกบผลตภณฑทใชแลวดงกลาวโดยการใชซา นาไปรไซเคล หรอนาไปใชในการผลตพลงงาน สาหรบการนาหลกการ EPR ไปประยกตใชในปจจบนนนมอยหลายรปแบบ ซงสามารถจาแนกเปนได 3 รปแบบหลก ไดแก (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552: 2-2)

1. นามาใชในสวนของการควบคมบงคบ (Regulatory)

2. นามาใชในสวนขอตกลงระหวางกน (Negotiated)

3. นามาใชโดยความสมครใจ (Voluntary)

จะเหนไดวา หลกการดงกลาวมประโยชนในการสรางความตระหนกใหแกผผลต ผนาเขา/สงออก และผขาย สาหรบการจดการผลตภณฑทหมดอายการใชงานแลวของตน รวมทงจดการตงแตเรมตน กลาวคอ การออกแบบผลตภณฑและวธการผลตทคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมใหไดมากทสด

หลกการทสาคญของมาตรการทางเศรษฐกจทหลายประเทศนามาใชเพอลดปญหาการจดการขยะอกประการ คอ ผผลตมลพษตองจาย กลาวคอ คาใชจายในการรกษาและชาระลางสภาพแวดลอมทถกปนเปอนใหสะอาดและคาใชจายในการบาบดมลพษ ควรเกบจากผปลอยมลพษ ตามปรมาณ ประเภท ตลอดจนระยะทางในการเกบขนสารพษ อตราคาบาบดมลพษ (Pollution

Charge) ในทางหลกการควรครอบคลมตนทนทกประเภทและทกขนตอน นบตงแตการกอสรางและการตดตงระบบบาบด การเกบขน การขนสง การบาบด และการกาจดขนสดทาย หากอตราคาบาบดมลพษสงพอ ผประกอบการกจะมแรงจงใจในการปรบปรงขบวนการผลต และเปลยนแปลงประเภทวตถดบทใช เพอใหเกดสารมลพษนอยทสด ดงนน หลกการและเหตผลในการกาหนดแนวนโยบาย ในการควบคมมลพษจากภาคอตสาหกรรม ควรทจะยดหลกการ 5 ประการไวเปนแนวทางดงน (Phanu Kritiporn, 1990: xxviii)

29

- คณภาพสงแวดลอมเปนเปาหมายสงสด (The Ambient Quality Target)

- ใชวธการทมคาใชจายตาสด (The Minimum Cost Principle) กลาวคอ นโยบายและมาตรการทนามาใชควรจะเปนสงทปฏบตไดจรง และสามารถบรรลเปาหมายคณภาพสงแวดลอมดวยคาใชจายทตาทสด

- ผกอใหเกดมลพษตองจาย (Polluters Pay Principle) การลงทนเพอกาจดกากสารพษ นาเสยและอากาศเสย ตองเกบจากผผลตมลพษ หลกการนเปนหลกการทใชกนทวโลก ในความเปนจรงแลว ผผลตหรออตสาหกรรมจะผลกภาระคาใชจายลงไปในราคาสนคาในระดบทผบรโภคยงยอมรบได ดงนน คาใชจายในการกาจดมลพษจงเปนภาระของทงผผลตและผบรโภค

- การรกษาความสามารถในการแขงขน (The Competitiveness Imperative) นโยบายทกาหนดควรคานงถงความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมไทยในระยะยาว การควบคมมลพษทเขมงวดขนอาจสงผลกระทบตอการเปลยนโครงสรางอตสาหกรรมไทย โดยอตสาหกรรมทมกากสารพษจะนอยลง แตกมไดหมายความถงความถดถอยของอตสาหกรรมโดยรวม

- นโยบายตองมขนตอน (Policy Transition) เพอใหการเปลยนแปลงเปนไปอยางเปนธรรมและมประสทธภาพ นโยบายทกาหนดจงควรเปนขนตอนใหเวลาและมเปาหมายชดเจน

สาหรบในประเทศไทย เมอพจารณาองคประกอบของขยะ สามารถแบงตามองคประกอบหลกได 4 สวนคอ ขยะอนทรย เชน เศษอาหาร เศษผกผลไมทยอยสลายได ขยะรไซเคล เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะและอโลหะ ขยะทวไป เชน ถงพลาสตก ซองบะหม ขยะอนตรายและเปนพษจากครวเรอนหรอรานคา (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, ม.ป.ป.: 17) ซงศนยวสดรไซเคลจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดกาหนดรปแบบการคดแยกขยะออกเปน 4 ประเภท เชนกน คอ ขยะอนทรย ขยะรไซเคล ขยะทวไป และขยะอนตราย โดยอาศยเครองมอสความสาเรจทเรยกวา 4 Rs. ในการลดปรมาณขยะประกอบดวย การปฏเสธการใช (Reject) ผลตภณฑทยากตอการกาจด เชน โฟม ถงพลาสตก การใชซา (Reuse) เชนการใชกระดาษ 2 หนา การรไซเคล (Recycle) เชน การนาแกว พลาสตก กระดาษ โลหะและอโลหะกลบมาแปรรปใชใหม การลดการใช (Reduce) โดยการลดการนาขยะเขาบาน ลดการใชขยะอนตราย และใชผลตภณฑชนดเตม (สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551: 3–4) อยางไรกตามกรอบกฎหมายทมอยในปจจบนไมเพยงพอทจะบงคบใชใหมการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสมเปนมตรกบสงแวดลอม สวนใหญยงไมมมาตรฐานทชดเจน เชน การจดการบอฝงกลบ และการปนเปอนทอาจเกดขน (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, ม.ป.ป.: 26) กฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะมบญญตแทรกไวในกฎหมายหลายฉบบ หรอกลาวอกนยหนงคอ เปนเพยงสวนยอยของกฎหมายนน ๆ เทานน ยงไมมกฎหมายทบญญตเกยวกบขยะมลฝอยไวโดยตรง หรอเปนการเฉพาะในฉบบเดยวกนทสามารถนามาใชควบคมปองกน หรอแกไขปญหาขยะมลฝอยในปจจบน อยางไรกตาม ปจจบนไดมการ

30

ปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการควบคมปองกนหรอแกไขปญหาขยะมลฝอยออกมาใหมหลายฉบบ ทาใหการจดการขยะมลฝอยสมฤทธผลมากขน กฎหมายทเกยวของกบขยะมลฝอย ไดแก

1. พ.ร.บ. รกษาคลอง ร.ศ. 121 บญญตขนเพอชวยในการบารงรกษาคลองมใหตนเขน และใหการใชคลอง เปนไปอยางมระเบยบเรยบรอย ดงนน จงหามมใหผใดทงหรอปลอยสงใดลงในทางนา ลาคหรอคลอง มฉะนนมความผดตองรบโทษปรบหรอจาคกหรอทงปรบทงจา

2. พ.ร.บ. การเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2456 บญญตขนเพอควบคมการเดนเรอและปองกนมใหเกดเปนพษตอชวตหรอตอสงแวดลอมในนานนาไทย ดงนน จงหามมใหผใดปลกสรางอาคารหรอสงใดลวงลาเขาไปเหนอลานา และใตลานา หรอบนชายหาด และหามมใหผใดเททงสงใดลงในลานา อนจะเปนเหตใหเกดเปนพษตอสงมชวตหรอตอสงแวดลอม หรอเปนอนตรายตอการเดนเรอ เวนแตจะไดรบอนญาตจากกรมเจาทา มฉะนนจะมความผดตองโทษปรบหรอจาคก หรอทงจาทงปรบและตองชดใชเงนคาใชจายทตองเสยไปในการแกไขสงเปนพษหรอชดใชคาเสยหายเหลานดวย

3. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตขนเพอควบคมความสมพนธระหวางเอกชนตงแตเกดจนตาย มบทบญญตหามขดหลมรบขยะมลฝอยในระยะ 2 เมตรจากแนวเขตทดน

4. พ.ร.บ. การชลประทานหลวง พ.ศ. 2485 บญญตขนเพอควบคมการชลประทานและการใชนาจากทางนา ชลประทานซงจดใหมขนโดยรฐ มบทบญญตหามมใหผใดปลกสรางแกไขหรอตอเตมสงกอสรางหรอปลกปกสงใด รกลาทางนาชลประทาน หามทงมลฝอย ซากสตว ซากพช เถาถานหรอสงปฏกลลงในทางนาชลปะทานหรอทาใหนาเปนอนตรายแกการเพาะปลกหรอการบรโภค และหามมใหปลอยนาซงทาใหเกดเปนพษแกนาตามธรรมชาตหรอสารเคมเปนพษลงในนาชลประทาน จนอาจทาใหนาชลประทานเปนอนตรายแกเกษตรกรรม การบรโภค อปโภค หรอสขภาพอนามย มฉะนน จะมความผดตองรบโทษจาคก หรอปรบ หรอทงจาทงปรบ

5. ประมวลกฎหมายอาญา บญญตขนเพอรกษาความสงบเรยบรอยและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง มบทลงโทษผกระทาผดในกรณทงซากสตวในทางสาธารณะ

6. ประกาศคณะปฏวตฉบบท 68 (พ.ศ. 2515) เรองควบคมการจอดเรอในแมนา ลาคลอง บญญตขนเพอจดระเบยบการจอดเรอ และปองกนการทงขยะหรอสงปฏกลจากเรอลงสแมนาลาคลอง มบทบญญตกาหนดหามจอดเรอ และกาหนดวธการและลกษณะการจอดเรอ

7. ประกาศคณะปฏวตฉบบท 286 (พ.ศ. 2515) เรองควบคมการจดสรรทดน บญญตขนเพอควบคมการจดสรรทดน และใหคณะกรรมการควบคมการจดสรรทดนมอานาจกาหนดขอกาหนดเกยวกบการจดสรรทดน โดยกาหนดหลกเกณฑในการจดทาแผนผงโครงการและวธการในการจดสรรทดน เพอประโยชนในการอนามย การคมนาคม ความปลอดภย และการผงเมอง และจดใหมระบบระบายนา ระบบและมาตรฐานของสงอนเปนสาธารณปโภค และบรการ

31

สาธารณะตามทจาเปนขณะทไดมการออกขอกาหนดเกยวกบการจดสรรทดน พ.ศ. 2535 โดยกาหนดรายละเอยดตาง ๆ ตามทกลาวไวขางตน ในสวนของการจดใหมการจดเกบขยะมลฝอยดวย ผฝาฝนไมปฏบตตามจะมความผดตองรบโทษจาคก หรอปรบ หรอทงจาทงปรบ

8. พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 บญญตขนเพอควบคมการกอสราง ดดแปลง เคลอนยาย และใชอาคาร โดยยกเลก พ.ร.บ. ควบคมการกอสรางอาคาร พ.ศ. 2479 แตบรรดากฎกระทรวง ขอบญญตทองถนหรอคาสงทไดออกกฎกระทรวงฉบบท 33 (พ.ศ. 2535) กาหนดใหอาคารสง หรออาคารขนาดใหญพเศษ ตองมการจดเกบขยะมลฝอยโดยวธขนลาเลยงหรอทงลงในปลองทงขยะมลฝอย ซงกฎกระทรวงฉบบนมผลบงคบใชกบเทศบาลดวย โดยทเทศบาลไมจาเปนตองออกเทศบญญต

9. พ.ร.บ. รกษาคลองประปา พ.ศ. 2526 บญญตขนเพอรกษาคลองประปา จงหามเทสงใด ๆ หรอระบายนาโสโครกในคลองประปาและหามทงซากสตว ขยะมลฝอย หรอสงปฏกลในเขตคลองประปา มฉะนนจะมความผด ตองรบโทษปรบ หรอจาคก หรอทงจาทงปรบ

10. พ.ร.บ. รกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. 2535 บญญตขนเพอควบคมการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง ใชบงคบในเขตเทศบาล สขาภบาล กรงเทพมหานครและเมองพทยา สวนองคการบรหารสวนจงหวดใดจะใหใชกฎหมายนบงคบบรเวณใด บงคบทงหมด ทกมาตราหรอยกเวนมาตรใด ใหกระทรวงมหาดไทยประกาศในราชกจจานเบกษา กฎหมายฉบบนมบญญตหามมใหผใดทงขยะมลฝอย สงปฏกล หรอสงใด ๆ ลงในทสาธารณะซงรวมถงทางนาดวย มฉะนน จะมความผดตองรบโทษจาคก หรอปรบ หรอทงจาทงปรบ

11. พ.ร.บ. ทางหลวง พ.ศ. 2535 บญญตขนเพอควบคมการกอสรางรกษาทางหลวง โดยมบทบญญตหามมใหผใดทงขยะมลฝอย หรอสงปฏกลและสงอน ๆ ในเขตทางหลวงหรอกระทาดวยประการใด ๆ เปนเหตใหขยะมลฝอย สงปฏกลรวงหลนบนทางจราจรหรอไหลทาง มฉะนนจะมความผดตองรบโทษจาคก หรอปรบ หรอทงจาทงปรบ

12. พ.ร.บ. การสาธารณสข พ.ศ. 2535 บญญตขนเพอควบคมการสาธารณสข โดยใหราชการสวนทองถนมอานาจหนาทในการกาจดสงปฏกลและขยะมลฝอย และหามมใหผใดดาเนนกจการเกบขน หรอกาจดสงปฏกล หรอขยะมลฝอยโดยทาเปนธรกจ หรอไดรบผลประโยชนตอบแทนการคดคาบรการ เวนแตไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน นอกจากนยงใหราชการสวนทองถนมอานาจในการออกขอกาหนดในการหามทงขยะมลฝอยในทสาธารณะ กาหนดวธการเกบและกาจดสงปฏกลหรอขยะมลฝอย รวมทง กาหนดอตราคาธรรมเนยมใหบรการเกบขนขยะ มลฝอยไดแตไมเกนอตราทกาหนดในกฎกระทรวง

32

13. พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 บญญตขนเพอควบคม ดแลโรงงานและการประกอบกจการโรงงาน โดยยกเลก พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2512 แตบรรดากฎกระทรวงและประกาศทออกตามกฎหมายทถกยกเลกไปนนใหยงคงใชบงคบตอไปไดเทาทไมขด หรอแยงกบกฎหมายน โดยมบทบญญตใหอานาจรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม ออกกฎกระทรวงและขอกาหนดตาง ๆ เพอการควบคมการปลอยของเสย และมลพษ หรอสงใด ๆ ทมผลตอสงแวดลอม ซงเกดจากการประกอบกจการโรงงาน รวมทง บทกาหนดสาหรบผฝาฝนขอกาหนดทเกยวของและบงคบใชในปจจบน เชน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 25 (พ.ศ. 2531) ออกตามความในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 เรอง หนาทของผมใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน (หนาทเกยวกบการจดการสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว) และประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง กาหนดวธการเกบ ทาลายฤทธ กาจด ฝง ทง เคลอนยาย และการขนสงสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว (ฉบบท 1) พ.ศ. 2531 เปนตน

14. พ.ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 บญญตขนเพอควบคมปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมและนาหลกการ “ผกอใหเกดภาวะมลพษ ตองเปนผรบผดชอบคาใชจาย” มาใชโดยเกบคาบรการกาจดของเสย และคาใชจายในการฟนฟและแกไขความเสยหายจากการรวไหลหรอแพรกระจายมลพษ รวมทง มบทบญญตเพอการสงเสรมและใหแรงจงใจในการแกไขปญหามลพษ โดยใชมาตรการทางภาษและการจดตงกองทนสงแวดลอม มการกระจายอานาจการดาเนนงานไปยงจงหวดและราชการสวนทองถน การกาหนดแหลงกาเนดมลพษและมาตรฐานการระบายมลพษออกสสงแวดลอม การกาหนดเขตควบคมมลพษและพนทคมครองสงแวดลอม รวมทง บทกาหนดโทษผฝาฝน

15. กฎหมายทองถนทเกยวของ เชน เทศบญญตของเทศบาล เรอง การกาจดขยะมลฝอยสงปฏกลและสงเปรอะเปอน และขอบงคบสขาภบาล เปนตน

16. รางพระราชบญญตภาษสงแวดลอม (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552: 2-136-2-137) ดวยปญหาสงแวดลอมตาง ๆ ทงปญหามลพษทางนา อากาศ ของเสยและของเสยอนตราย และปญหาอบตภยทกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มความรนแรงของปญหามากขน และเกดเปนตนทนผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนมากขนทกป ปญหาดงกลาวตองไดรบการแกไข ทงน การดาเนนการตาง ๆ จาเปนตองมคาใชจายในการดาเนนการตาง ๆ แนวคดการจดเกบภาษสงแวดลอมจงเกดขน และอยในระหวางการศกษาของสานกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง โดยคาดวาจะสรปรายละเอยดและเสนอใหระดบนโยบายพจารณาไดภายในปน เพอนาเสนอเขาสการพจารณาของคณะรฐมนตรตอไป

33

การจดเกบภาษสงแวดลอมน จะเปนอกชองทางการเพมรายไดแกรฐอกทางหนง โดยคาดวาจะสรางรายไดแกรฐประมาณรอยละ 1.8 ของรายไดภาษรวม โดยนารายไดทเกดจากการจดเกบภาษสงแวดลอม จะเปนการสนบสนนกองทนสงแวดลอม การจดการสงแวดลอมดานตาง ๆ และการดแลสขภาพของประชาชน พระราชบญญตภาษสงแวดลอมจะมบทบาทเปนกฎหมายแมดานมาตรการทางเศรษฐศาสตรสงแวดลอม และจะประกอบดวยแผนการดาเนนการ (Implementation Plan) และกฎหมายลกทเกยวของกบภาระรบผดชอบของหนวยงานนน ๆ โดยมกรอบแนวคดดงน

- รางกฎหมายภาษสงแวดลอม ซงรวบรวมเครองมอทางเศรษฐศาสตรทงหมดทสามารถนามาใชในการแกปญหาสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม คาธรรมเนยมการจดการมลพษ ภาษและคาธรรมเนยมผลตภณฑและระบบรบซอคน การวางเงนประกนความเสยง หรอความเสยหายตอสงแวดลอม การซอขายสทธการใชทรพยากรธรรมชาตหรอสทธการปลอยมลพษ และใหเงนอดหนนมาตรการสนบสนนหรอสทธพเศษอน ๆ

- บรณาการ การดาเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ภายใตกฎหมายทมอย เพอมใหเกดความซาซอนของอานาจ หนาท ความรบผดชอบ และอานาจหนวยงานในการจดเกบภาษสงแวดลอม

- กาหนดวธการจดสรรรายไดจากภาษสงแวดลอมเพอใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดสาหรบการแกไขปญหาสงแวดลอมเพมขน

บทบาทของกระทรวงการคลงเกยวกบการดาเนนการดานภาษ มดงน - เกบภาษในรปแบบของภาษสรรพสามต โดยกาหนดอตราภาษทแตกตาง

- การลดอตราอากรขาเขาสาหรบเครองจกร อปกรณทประหยดพลงงาน และรกษาสงแวดลอม

- การยกเวนภาษเงนได และภาษมลคาเพม (VAT) แกมลนธ หรอสมาคมทเกยวของกบสงแวดลอม

- การใหหกคาลดหยอนหรอคาใชจายแกผบรจาคเงนใหกบมลนธ หรอสมาคมทเกยวของกบสงแวดลอม

- การยกเวนภาษเงนไดจากเงนทไดรบการบรจาคในโครงการปลกปา

โครงสรางภาษจะประกอบดวยอตราคงท และอตราแปรผน ภาษอตราคงทจะเปนสวนของรายไดทจดเกบ ซงจะครอบคลมคาใชจายในการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของ เชน การจดเกบ การบรหารจดการ และการตรวจสอบ สวนอตราแปรผนจะเปนการสรางแรงจงใจในการลดมลพษ โดยผทปลอยมลพษสงจะตองจายภาษมาก และผทปลอยมลพษตากจะจายภาษตา ภาษ

34

อตราคงทจะทาใหระบบยงคงอยได แมรายไดทจดเกบในอตราแปรผนจะลดลง เนองจากมลพษลดลง แนวทางการดาเนนการใหสมฤทธผลนน ควรอาศยแนวคดการขยายความรบผดชอบของผผลต (EPR) รวมกบแนวคดผกอมลพษเปนผจาย (PPP) เพอสรางความตระหนกในความรบผดชอบตอสงแวดลอมแกผผลต และเพอใหมงบประมาณในการดาเนนการตาง ๆ โดยจดเกบในรปของภาษ ซงทาใหสะทอนตนทนทางสงแวดลอมทแทจรง และเปนการสรางความตระหนกและยาผบรโภคเขาใจถงความรบผดชอบตอสงแวดลอมดวย (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552: 4-35) ดงนน อคน รพพฒน จงกลาวไวในคานยมของหนงสอเรอง “คนคยขยะ” วาการลดปรมาณขยะเมอมขยะเกดขนแลว คอ การคดแยกขยะเพอนากลบมาใชใหมทงลกษณะของการใชซา (Reuse) และการนากลบมาแปรรปใชใหม (Recycle) ซงเปนวธทเหมาะสมทสด และควรทากนอยางแพรหลาย โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนใหคนจนหรอองคกรชมชน การรวมมอกบโรงเรยน หนวยงานของรฐในการสรางธรกจขนมา จะเปนทางออกทสาคญภายใตสถานการณปจจบน (บณฑร ออนดา, 2544: คานยม)

2.2 แนวคดการรไซเคล

เนองจากทรพยากรธรรมชาตมทงทสามารถสรางขนใหมได (Renewable) และเปนแบบทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป (Nonrenewable) ทรพยากรธรรมชาตทสามารถสรางทดแทนใหมได ถามการบรหารจดการทดจะสามารถมตลอดไป เชน การทาการเกษตรแบบฟารม การปลกปา หรอการทาประมง ทรพยากรธรรมชาตแบบหมดไปจะไมสามารถอยอยางคงทน และอาจขาดแคลนไดในทสด เชน การขดแรทองแดงมาใช หรอการขดเจาะนามนมาใชเปนพลงงาน (Harris, 2006: 90)

ในเชงทฤษฎการรไซเคลทมประสทธภาพนาจะสามารถชวยยดเวลาของทรพยากร ธรรมชาตแบบหมดไปเมอเรานากลบมาแปรรปใชใหม ทงน การรไซเคลมขอจากดทงทางเศรษฐศาสตรและทางกายภาพ เพราะจะมสสารหรอวสดทสญเสยไปในระหวางการรไซเคล เชน การทอผา ในทางเศรษฐศาสตรตองเปรยบเทยบตนทนการรไซเคลกบตนทนของการใชวตถดบเรมตนวาทงในแงความเปนไปไดทางกายภาพในการแปรรป และความไดประโยชนเชงเศรษฐศาสตร (Harris, 2006: 271) การรไซเคลเกดขนครงแรกในปลายป ค.ศ. 1800s เปนลกษณะของคนคยขยะ เพอหาขยะทนามารไซเคลได ตอมามการรไซเคลของขยะเทศบาลซงเรมในป 1874 ทบลตมอรแตไมประสบความสาเรจ (Vesilind, Worrell and Reinhart, 2002: 2) ความสาเรจของโปรแกรมรไซเคลตองเผชญกบอปสรรคหลายประการ เชน ทาเลของขยะทอยไกล

35

เกนไป ทาใหตนทนการขนสงแพงและไมคมกบคาใชจาย ราคาของวตถดบใหมทยงตามากในเวลานน ทาใหความจาเปนทจะใชวสดรไซเคลมความไมแนนอน ปรมาณของขยะรไซเคลเองกทมความไมแนนอน การบรหารงานคอนขางยงยาก กฎระเบยบทเขมงวด และตลาดทมการแขงขนสง (Vesilind et al., 2002: 14)

นอกจากนการเขาถงโอกาสในการรไซเคล ทางเลอก เชน การคดแยกและการผลตวสดใชแลว ความคมทนของการนากลบคนมา คณสมบตและมาตรฐานของวสดทจะนามารไซเคลเปนจดทวกฤต เพราะแมวาจะสามารถคดแยกวสดเหลานน จาเปนตองหาผซอซงเปนการยาก ถาวสดทใชแลวทคดแยกออกมาไมตรงตามมาตรฐานของลกคา (Tchobanoglous et al., 1993: 248) แมวาการรไซเคลจะชวยอนรกษทรพยากรธรรมชาต และลดปญหาเรองพนทในการฝงกลบขยะ แตขนตอนในการรวบรวมและขนสงขยะรไซเคลตองใชพนกงานและแรงงานจานวนมาก ในอดตการทาแผนการรไซเคลจงไดรบการชดเชยหรอทดแทนคาใชจายเพอใหสามารถทาได ดงนน การทาแผนการรไซเคลใหสาเรจจะตองเกดจากความตองการวสดทสามารถนากลบมารไซเคลเหลาน เพอ ใหราคาตลาดสงพอทจะจายใหกบตนทนในการรวบรวมและการขนสงขยะรไซเคล (Tchobanoglous et al., 1993: 717) นโยบายทกาหนดขนเพอปกปองสงแวดลอมจงมตนทนและผลประโยชนเชงเศรษฐกจ บางกรณอาจจาเปนตองเลอกวาจะใหนาหนกตอการปกปองสง แวดลอมทเปนเปาหมายสาคญแทนทจะคดถงแตความคมทนเชงเศรษฐศาสตร (Harris, 2006: 14)

Ackerman (1997: 21) ไดพยามยามชใหเหนประโยชนของการรไซเคล ทนามาใชในการจดการขยะไวดงน

- เปนการลดอตราการกาจดขยะ (Disposal Capacity) ใหนอยลง เพราะขยะบางสวนถกนากลบมารไซเคล

- ลดปญหามลพษทเกดจากการฝงกลบและการใชเตาเผาขยะ

- ลดปญหาการกาจดขยะทไมถกตอง

- และสาหรบประโยชนจากการใชขยะรไซเคลในอตสาหกรรม ไดแก - ลดการใชพลงงาน และการแพรกระจายของมลพษเมอใชขยะรไซเคลในการผลต

- ลดผลกระทบดานมลพษทเกดจากขนตอนการผลตทอาจเกดขน

- เปนการชวยอนรกษวตถดบจากธรรมชาต โดยการใชขยะรไซเคลทดแทน

เชนเดยวกบความคดเหนของ Barton (1979: Vii) ทมองวาวกฤตพลงงานปญหาดานทรพยากรทถกนามาใชอยางสนเปลองและมลภาวะทเกดขน เกดจากความตองการการบรโภคทมาก

มหาศาลของมวลมนษย ขณะททรพยากรมจากดและการนาทรพยากรมาใชในการบรโภคกอใหเกดปญหามลพษของสงแวดลอมตามมา ทกอยางมความเชอมโยงกน และการรไซเคลสามารถเปนทางออกในการชวยลดปญหาดงกลาวได ซงในความเปนจรงเมอในอดตมนษยมความคนเคยกบ

36

การรไซเคลอยกอนแลว เชน การเอาเศษอาหารไปเปนอาหารสตว การใชซาบรรจภณฑตาง ๆ เชน ขวด หรอถงพลาสตก หรอแมแตการซอมแซมเครองไมเครองมอตาง ๆ แตสงคมปจจบนซงมความทนสมยไดมการใชพลงงานโดยการทาใหทรพยากรกลายเปนขยะ (Using Energy to Turn

Resources into Junk) และปญหาขยะกลบถกมองขามมากทสด (Barton, 1979: 1) ดงนน นกวทยาศาสตรและผเชยวชาญดานเทคโนโลยจงตองมการทดสอบ เพอหากระบวนการผลตทเหมาะสมทจะชวยใหสามารถนาวสดเหลานนกลบมาใชไดใหมอกครง การทราคาของวตถดบจากธรรมชาตเพมสงขนและกาลงขาดแคลนอยางหนก และคาใชจายในการจดการขยะแพงขน จงทาใหการรไซเคลไดรบความสนใจ และไดรบการยอมรบมากขน เพราะสามารถลดตนทนในการกาจดขยะและชะลอสภาวะการขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต ใหลดความรนแรงลงได โดยเฉพาะเมอภาครฐมการสงเสรมดานภาษสาหรบผทใชวสดรไซเคลทดแทนวตถดบจากธรรมชาต จงทาใหการรไซเคลขยะเปนทตองการ นาไปสการเพมมลคาและราคาของขยะรไซเคลในขณะน (Tietenberg, 2003: 184, 197, 205)

ความบรสทธของสนคารไซเคล มบทบาทตอความตองการของผบรโภคเหตผลทอตราการนาอลมเนยมกบมารไซเคลใชใหมมมากกวาอตราการนาพลาสตกกลบมาใชใหม เพราะความยากงายทแตกตางกนของคณภาพสนคา ทผลตจากเศษวสดนน ๆ (Tietenberg, 2003: 185) ตราบใดททรพยากรสามารถรไซเคลในตนทนทตากวาสารตงตนบรสทธ (Virgin Materials) ตลาดจะยงคงใชทรพยากรทสามารถนากลบมารไซเคลใชใหมไดมากกวา ทรพยากรทไมสามารถนากลบมารไซเคลได เพราะตนทนการกาจดขยะเปนตวกาหนดวาปรมาณของขยะทจะถกนามารไซเคลจะมมากเพยงใด โดยทงตนทนการกาจดขยะ และราคาของวสดรไซเคล มผลโดยตรงตอระดบการ รไซเคลของประเทศ (Tietenberg, 2003: 191) ความยงยากในการรไซเคลเศษวสดใหมจะมนอยกวาเศษวสดเกา เศษวสดใหมจะอยในสายการผลตซงงายตอการนากลบไปเปนปจจยนาเขาของการผลตโดยไมมคาใชจายในการขนสง ดงนน ตนทนการขนสงจงมผลตอการตดสนใจในการนาเศษวสดเกามาใชหรอไมดวย การเพมมลคาของวตถดบเปนสงสาคญอนดบแรกทจะชวยเพมประสทธภาพการใชทรพยากรใหคมคาและลดปรมาณขยะ ปจจบนวตถดบบรสทธยงมราคาคอนขางถก ถาราคาเปนไปในทศทางทสงขน ตนทนการผลตสนคาจากวตถดบใหมจะสงขน ซงจะเปนแรงจงใจในการลด ใชซา และการนากลบมาใชใหมมากขน (Young, 1991 quoted in Brown et al., 1991: 52) เนองจาก ขยะสามารถถกนากลบมารไซเคลไดโดยอาศยทงเทคโนโลยระดบสง และระดบตา โดยเฉพาะเทคโนโลยระดบตาจาเปนตอง อาศยความรวมมอของประชาชนในการคดแยก และธรกจรานรบซอของเกาจะทาการคดแยกกอนสงขยะรไซเคลใหกบผรบซอขยะ รไซเคล (Scrap Dealers) หรอขายใหกบโรงงานแปรรปโดยตรง การใชเทคโนโลยทไมสงมากน ชวยใหเกดมลภาวะของอากาศ และ นา นอยกวา และ ตนทนเรมตนคอนขางตา ตลอดจนการ

37

ดาเนนงานไมซบซอน แนวคดนยงชวยประหยดพลงงาน และสรางงานใหกบคนดอยโอกาสอกดวย โดยการรไซเคลชวยสรางงานมากกวา 3–6 เทาของงานทใชในการกาจดขยะแบบฝงกลบหรอใชเตาเผาขยะ (Buchholz, 1998: 253) อกตวอยางของประโยชนของการรไซเคล เชน การใชเศษเหลก (Scrap Iron) แทนการใชเหลกใหม (Iron Ore) เพอผลตเปนเหลกเสน (Steel) จะชวยลดพลงงานถงรอยละ 65 และใชนาในการหลอเยนนอยลงกวารอยละ 40 และสรางมลพษของอากาศนอยกวารอยละ 85 และสรางนาเสยนอยลงถงรอยละ 76 การรไซเคลอลมเนยมจะลดการสรางมลพษของอากาศนอยลงกวารอยละ 95 และลดนาเสยลงรอยละ 97 และใชพลงงานในการหลอมนอยกวารอยละ 95 ของการขดเอาอลมเนยมบรสทธมาใชผลตเปนแผนอลมเนยม ขณะทการรไซเคลกระดาษเปนการชวยรกษาปาไมและลดขยะทเหลอจากอตสาหกรรมไม ดงนน การรไซเคลจงเปนการชวยอนรกษทรพยากรธรรมชาตและพลงงานอยางแทจรง (Buchholz, 1998: 253)

ในการเขาถงแหลงของเศษวสดรไซเคล Tietenberg (2003: 192) กลาววา การเกบรวบรวมเศษวสดใหม (New Scrap) จะงายกวาเศษวสดเกา (Old Scrap) เพราะวาเศษวสดใหมมกจะเกดขนอยในสายการผลตในโรงงาน เชน โรงงานผลตนาดม จะมขวดพลาสตกทชารดแตสะอาด และ ทงเปนขยะรไซเคล ซงผรบซอขยะรไซเคลสามารถตดตอเพอรบซอขยะใหมเหลานไดโดยตรง ขณะทเศษวสดเกาหรอขยะเกา เชน ขยะจากภาคครวเรอนจะปะปนอยกบขยะมลฝอยทวไป ซงตองการคดแยกและทาความสะอาด และขยะเหลานอยกระจดกระจาย ทาใหยากแกการรวบรวมและมตนทนการขนสง (Transport Costs) สง เพราะไมสามารถขนไดในปรมาณมาก ๆ ดงนน จงตองอาศยกระบวนการนอกระบบทเรยกวา Informal Sector ไดแก คนคยขยะหรอซาเลง ในการเกบรวบรวมและนามาขาย การเขาถงขยะภาคครวเรอนจงขนอยกบกลมคนอาชพน อกมมมองหนงนกวชาการดานทรพยากรเสนอวา ผประกอบการทตองการจะลดขยะเพอชวยเหลอสงแวดลอม จงควรจะออกแบบโดยเนนการพฒนาผลตภณฑทมความคงทน อายการใชงานนาน สามารถซอมแซมใชใหมได ซงจะดกวาใชครงเดยวทง (Single–Use Times) ทเปนตวกอใหเกดขยะมากในปจจบน (Young, 1991 quoted in Brown et al., 1991: 48) อยางไรกตาม การผลตสนคาใหมความคงทนเพอการใชสนคานนอยางคมคากอนทจะทงกลายเปนขยะ แมเปนอกทางเลอกหนง ทจะชวยลดปรมาณขยะ และ ชะลอการใชทรพยากรธรรมชาตใหสนเปลองนอยลงได แตการผลตสนคาใหมคณภาพดและมความคงทนสงมกมราคาแพง ซงพบวาผบรโภคกไมสามารถตดสนใจเลอกซอมาใชไดโดยงาย (Tietenberg, 2003: 203) ในระยะยาวผทเกยวของจงควรใหขอมลกบผบรโภคเพอใหเลอกซอผลตภณฑทจะกอใหเกดขยะไดนอย ซงเปนการกระตนใหผผลตสนคาพยายามผลตสนคาตามความตองการของลกคาทมความเอาใจใสตอสงแวดลอม (Young,

1991 quoted in Brown et al., 1991: 49) นอกจากน เนองจากคาใชจายในการกาจดขยะ (Costs

of Waste Disposal) เพมมากขน พนททเหมาะสมในการฝงกลบ (Suitable Landfill) มความ

38

ยากในการจดหา แมแตตนทนของเตาเผาขยะ (Incineration) กเพมสงขน เพราะประชาชนทอาศยในชมชนมความกงวลกบปญหาสารพษตกคางจากการรวไหลของสารพษจากขยะทถกฝงกลบและจากเถาของขยะทถกเผา ผกาหนดนโยบายในประเทศทเจรญแลวจงพยายามลดปรมาณขยะ โดยการสงเสรมใหประชาชนเลอกซอสนคาทกอใหเกดขยะนอย (Less Waste–Intensive Products) และขยะทสามารถนากลบมารไซเคลได ทงยงออกกฎหมายทเกยวกบการผลตสนคาทสามารถนากลบมารไซเคลไดอกดวย (Yang and Innes, 2007: 489)

Yang and Innes (2007: abstract) ไดทาการวจยเรอง “Economic Incentives and

Residential Waste Management in Taiwan: An Empirical Investigation” เพอศกษาขอมลเชงประจกษของนโยบายการจดการขยะ 3 นโยบายของภาครฐ (Waste Management

Policies) วามอทธพลตอการกอขยะของประชาชน (Residential Waste Generation) และ พฤตกรรมการรไซเคล (Recycling Behavior) ของประชาชนชาวไตหวนในชวงสบกวาปทผานมาอยางไร นโยบายทง 3 นโยบาย ไดแก “Unit–Pricing of Garbage” เปนนโยบายทกาหนดคาใชจายของการทงขยะตามปรมาณขยะททง ซงนโยบายนดาเนนการในกรงไทเป “Mandatory

Recycling Program” ซงเปนนโยบายทกาหนดใหประชาชนในเมองเกาซงตองคดแยกขยะเพอสามารถนาขยะมารไซเคลได และ “Charging for Plastic Bags” คอนโยบายทใหผประกอบการรานคาคดราคาของถงพลาสตกกบลกคาทตองการบรรจสนคาในถงพลาสตกภายหลงการซอสนคา ซงเปนนโยบายทใชทวประเทศ ผวจยประเมนผลกระทบจากจานวนขยะทงหมด การรไซเคลทงหมด และการรไซเคลของวสด 4 ชนด ไดแก กระดาษ เหลก พลาสตก และแกว โดยทงหมดจะถกวดเปนนาหนกขยะตอหว (Weight per Capita) ผวจยพบวาผลทไดไมเหมอนงานวจยทผาน ๆ มา เพราะพบวานโยบาย “Unit–Pricing Materials” และ “Mandatory Recycling Program” มผลอยางมนยสาคญตอการเพมอตราการรไซเคลของวสดทง 4 ชนด และอตราการรไซเคลทงหมด

ขณะทปรมาณขยะลดลง มเพยงนโยบาย “Charging for Plastic Bags” ทมผลตออตราการ รไซเคลของขยะพลาสตกทลดลงและปรมาณขยะทงหมดทลดลงดวย

ในอเมรกา มากกวารอยละ 40 ของการผลตโลหะใชเศษโลหะรไซเคล (Recycled

Scrap) แมวาการรไซเคลสมบรณแบบเปนไปไมไดกตาม แตอตราการรไซเคลสาหรบโลหะหลกยงคงเพมสงขน นอกจากน การยดอายของทรพยากรธรรมชาตแบบหมดไป โดยการรไซเคลมการใชเพมสงขน (Harris, 2006: 276) จากสถตทคนอเมรกนบรโภคทรพยากรธรรมชาตประมาณรอยละ 25 ของทรพยากรโลก ทง ๆ ทอเมรกามประชากรเพยงรอยละ 5 ของประชากรทงหมดบนโลก ดงนน ภาครฐและภาคเอกชนควรพจารณาผลกระทบของตวเลขดงกลาวน (Leenders, 2006:

292) แมองคการสวนใหญไมคอยใหความสาคญกบการนากลบมาใชใหมในกระบวนการจดการขยะ ดวยเหตผลคอ เศษวสด (Scrap) เหลานไมมคาและเปนหนาทของคนเกบขยะทควรมาจดเกบ

39

ขยะเหลานแมจะสามารถขายไดเงน แตเศษวสดเหลานไมไดมจานวนมากโดยเฉพาะบรษทขนาดเลก จงไมมความสนใจหรอกาหนดใหมหนวยงานใดมาดแลโดยเฉพาะ (Leenders, 2006: 294) ดงนน องคกรทองถนและผนาชมชนจงมบทบาทสาคญยงทจะชวยใหประชาชนในพนทเขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอย ทงน โดยนาหลกการปองกนมลพษ (Pollution Prevention) มาใช ไดแก การลดมลพษหรอของเสยใหนอยทสดหรอไมมเลย ซงจะทาใหมของเสยปรมาณนอยทตองนาไปกาจด เมอของเสยมปรมาณนอย การจดการจะงายและใชงบประมาณนอยลงในการดาเนนงาน ในชวงสอง-สามทศวรรษทผานมาน มหลายประเทศทไดใหความสาคญ และสนใจในการทจะนาทรพยากรทมอยในขยะมลฝอยตาง ๆ กลบมาใชใหเปนประโยชนเพมมากขน ดวยเหตผล 2 ประการ คอ ประการท 1 ปรมาณของขยะมลฝอยทเกดขนในแตละวนมจานวนเพมมากขนโดย เฉพาะในเขตเมอง ทาใหเกดปญหามลพษตอสภาพแวดลอมมากขน ถามการจดการไมถกตอง และมประสทธภาพอยางเพยงพอ ประการท 2 ทรพยากรธรรมชาตบางชนด เชน นามน กาซธรรมชาต มปรมาณจากดและไมสามารถเกดขนใหมได เมอใชหมดไปแลวไมสามารถทดแทนไดอก รวมทงราคาคาใชจายในดานพลงงานธรรมชาต เชน นามนเพมสงขน โดยเฉพาะประเทศทไมมแหลงผลตนามน จงจาเปนตองหาทรพยากรอนมาแลกเปลยนกบนามนเชอเพลงจานวนมาก ดงนน ทรพยากรเหลานจะตองถกใชหมดไปในภายหนาอยางแนนอน (ปรดา แยมเจรญวงศ, 2531: 114) สงสาคญในการใชประโยชนจากขยะมลฝอยของแตละประเทศ มจดมงหมายเดยวกนคอ เพอลดการใชทรพยากรธรรมชาตและสามารถใชทรพยากรธรรมชาตใหเกดความยงยน (ศรชย ปตนทรางกร, 2541: 18) เชนขยะทสามารถนามาแปรรปใชใหม (Recyclable Waste) จะถกสงใหโรงงานเพอแปรรปเปนสนคาใหมได เชน เศษกระดาษ พลาสตก โลหะ แกว ฯลฯ วสดเหลานควรรณรงคใหประชาชนแยกเกบไว เพอจาหนายใหผทมารบซอ ซงจะสงตอใหโรงงานอกตอหนง การกระทาเชนน นอกจากจะทาใหปรมาณขยะในชมชนลดลงแลว ยงทาใหเกดการใชทรพยากรอยางมคณคาและประชาชนยงมรายไดสวนหนงกลบมาดวย (ยงยทธ บญขณฑ, 2544: 62–65) จะเหนไดวาปญหาขยะมลฝอยและการจดการขยะมความเชอมโยงเกยวของกบการรไซเคลเพราะโดยหลกการสากลทหลายประเทศในโลก รวมทงประเทศไทยนามาใชกบการแกปญหาขยะมลฝอยนน วธการรไซเคลเปนหลกการสาคญในสามขนตอน ดงน (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2546: 2-3)

1. การลดปรมาณการผลตขยะมลฝอย (Reduce) โดยการรณรงคใหประชาชนมสวนรวมในการลดปรมาณขยะมลฝอยในแตละวน ลดการทงบรรจภณฑโดยการใชสนคาชนดเตมใหม เชน ผงซกฟอก นายาลางจาน นายาทาความสะอาดและถานไฟฉายชนดชารจใหมได เลอกใชสนคาทม

40

คณภาพ มหอบรรจภณฑนอย อายการใชงานยาวนาน และตวสนคาไมกอใหเกดมลพษ ลดการใชวสดกาจดยาก เชน โฟมบรรจอาหารและถงพลาสตก เปนตน

2. การใชซา (Reuse) โดยการรณรงคใหประชาชนใชวสดสงของตาง ๆ ใหคมคาทสด ไดแก การนาบรรจภณฑมาใชซา เชน การนากลอง ถง มาใชประโยชนซา ๆ กนหลาย ๆ ครง การนาวสดสงของทชารดมาซอมแซมแลวนากลบไปใชประโยชนใหม การนาวสดบรรจภณฑตาง ๆ มาดดแปลงตกแตงแลวนามาใชประโยชน เชน การนาขวดพลาสตกมาประดษฐเปนภาชนะใสปากกา ดนสอ หรอนามาปลกตนไม เปนตน

3. การจดการระบบรไซเคล หรอการนาไปแปรรปเพอนามาใชใหม (Recycle) โดยการรณรงคใหคดแยกขยะมลฝอยตามประเภท ทงทบาน โรงเรยน และทสานกงาน เพอนากลบมาใชประโยชน โดยการนาไปขายสาหรบขยะมลฝอยทขายได ขยะเปยกหรอเศษอาหารนามาทาปยหมกและปยนาชวภาพ

วธการในการนาขยะกลบมารไซเคลยงสามารถจดลาดบความเปนไปได โดยเรยงลาดบจากการรไซเคลทควรทาเปนอนดบตน ๆ จนถงอนดบสดทาย ดงน (Barton, 1979: 5)

ตารางท 2.1 ประเภทของการรไซเคล (Categories of Recycle)

ชนดของการรไซเคล ตวอยาง

การใชซา การคนขวด หรอการเตมใสขวดใบเดม

การใชซาเปนวสดทมคณภาพระดบเดยวกน (การรไซเคลอนดบหนง)

เศษแกวสตาง ๆ ทถกคดแยกไวหลอมแกวใหม กระดาษหนงสอพมพทนาไปรไซเคลเพอผลตเปนหนงสอพมพใหม

การใชซาเปนวสดทมคณภาพระดบตากวา (การรไซเคลอนดบสอง)

แผนกระเบองหลงคาททาจากเศษกระดาษอด แผนไฟเบอรกลาสจากเศษขวดแกว

การใชเปนวสดใหม (การรไซเคลอนดบสาม) ถนนทสรางจากการถมดวยแกว กระดาษ (Composting of Paper)

พลงงานความรอนจากการรไซเคล การแปลงเปนเชอเพลงทเกบไวใชได การเผาในเตาเผาขยะเพอใหพลงงานความรอน

การหมกกาซชวภาพจากขยะเทศบาล การเผาขยะในเตาเผาของขยะเทศบาล

แหลงทมา: Barton, 1979: 5.

41

สอดคลองกบประเภทของการรไซเคลทสานกรกษาความสะอาด (2544: 2–6) ไดจาแนกไว 3 ประเภทดงน

1. การรไซเคลปฐมภม (Primary Recycling) เปนการนาวสดทตองการรไซเคลนนมาผลตเปนผลตภณฑทมลกษณะคลายคลงกน หรอเหมอนกบของเดม เชน การนากระดาษหนงสอพมพทใชแลวมาผลตเปนกระดาษหนงสอพมพใหม การนากระปองอลมเนยมมาผลตเปนกระปองใหม การใชขวดแกวมาผลตเปนขวดแกวใหม เปนตน การรไซเคลประเภทนจดไดวามคณคาสงกวาการรไซเคลประเภทอน ๆ

2. การรไซเคลทตยภม (Secondary Recycling) เปนการนาวสดทตองการรไซเคลนนมาผลตเปนผลตภณฑชนใหม ซงมคณสมบตดอยกวาเดม โดยมขนตอนการผลตททาใหไดสนคาใหมทผลตตางไปจากสนคาเรมตน เชน การทาฝาหรอเพดานจากกระดาษทเหลอใช การทาไฟเบอรกลาสจากขวดพลาสตก การทาพรมจากขวดพลาสตก เปนตน การรไซเคลประเภทนระดบคณภาพของวสดอาจจะลดลงจากเดมไดบาง

3. การรไซเคลตตยภม (Tertiary Recycling) เปนการรไซเคลทเกยวของกบการสกดสารเคมหรอพลงงานจากขยะ เชน การนาแบตเตอรทใชแลวมาสกดตะกว การนาขยะมาหมกเพอใหไดกาซชวภาพ เปนตน ในกระบวนการรไซเคลประเภทนจะเกดการสญเสยสภาพเดมของวตถดบและจะไมสามารถนากลบมาผลตเปนวตถดบในการผลตไดอก

ดร. สมไทย วงษเจรญ กลาววาในกระบวนการรไซเคล ของมคาจะถกคดแยกออกมากอน หลงจากนนวสดทเราคดวาไมมคากจะสามารถถกทาใหมคามากขน (Dararatt Anantanasuwong, 2002: 25) ดร. สมไทย วงษเจรญ ยงไดแสดงวสยทศนเกยวกบการรไซเคลขยะไว 2 ประการคอ หนง ขยะเปนของมคาและกองขยะเปรยบเหมอนขมสมบต กองขยะจะไมมวนวางเปลา ตราบใดทมนษยยงคงบรโภคและกอขยะขน สอง การจดการขยะเปนความรบผดชอบของประชาชนทกคนและภาครฐ ดงนน ความรบผดชอบตอสงคมของ ดร. สมไทย วงษเจรญ คอ การชวยเหลอภาครฐโดยการสรางความเขาใจและใหความรกบประชาชนในการคดแยกขยะกอนนาไปทง (Dararatt

Anantanasuwong, 2002: 28) นอกจากน ในการทาประโยชนแกสงคมทแฝงมากบการรไซเคลขยะคอ การสรางงานและรายไดแกคนในชมชน การเกดตลาดของมอสอง (Market for

Secondary Materials) ซงชวยลดตนทนใหกบอตสาหกรรมรไซเคล โดยตลาดจะทาการคดแยกและแปรรปขยะสวนใหญในปรมาณมาก ทาใหอตสาหกรรมเหลาน มวตถดบใชอยางตอเนอง ปาไมและทรพยากรจาพวกแรธาตตาง ๆ ไดรบการอนรกษมากขน เพราะการนาวสดรไซเคลมาใชทดแทนทรพยากรธรรมชาต เปนการสรางจตสานกใหแกประชาชนในการตระหนกถงสงแวดลอมในชมชนของตน (Dararatt Anantanasuwong, 2002: 29)

42

โดยทวไปการรไซเคลเกดจากการทรานรบซอของเกาเปนผรวบรวมขยะรไซเคล และเพอใหรานเปนทรจกและสามารถดงดดใหผขายขยะรไซเคลนาขยะรไซเคลมาขายให เพอใหไดขยะรไซเคลจานวนทตองการ รานรบซอของเกาจาเปนตองมการโฆษณาประชาสมพนธ และแนะนาใหเปนทรจก การมยหอหรอแบรนดเนม (Brand Name) ทสรางขนเองหรอการเปนสมาชกแฟรนไชส จงมสวนชวยใหรานเปนทรจกไดงาย ขณะททาเลทตงของสถานทรบซอและราคาทรบซอจะมผลอยางมากตอการชกจงใหผนาขยะมาขายใหเชนกน (Bennett, 1991: 113) และการรบซอขยะ รไซเคลทหลากหลาย เชน รบซอขวด แกว กระปอง พลาสตก โลหะ กระดาษ ยางรถยนต อน ๆ จะทาใหสามารถดงดดผขาย โดยเฉพาะจากภาคครวเรอนใหนาขยะมาขายใหมากขนเพราะสะดวก และสามารถนาขยะทงหมดมาขายในทเดยว (Bennett, 1991: 105) ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาจงตองหาหนทางทกวถทางในการเขาถงการมสวนรวมของภาคครวเรอน ภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมในการคดแยกขยะรไซเคล เพอใหไดปรมาณขยะรไซเคลทมคณภาพในตนทนทตาเขามาสรานใหมากทสด เพอใหผลการดาเนนงานของรานเปนไปตามเปาหมาย ชนดของรไซเคลทถกคดแยกตามชนดทตลาดตองการซอ สามารถแบงออกเปน 7 ประเภท ประเภทเศษเหลก, ประเภทเศษกระดาษ, ประเภทขวดแกว, ประเภทอลมเนยมและโลหะทมมลคาสง, ประเภทพลาสตก, ประเภทเครองใชไฟฟาและเครองใชสานกงาน, ประเภทขยะทวไป แตความสาคญทนอกเหนอจากการคดแยกตามปกตแลว จะตองคานงถงการจดเกบแบบประหยดสถานท ประหยดการเคลอนยายในการขนสง ซงเปนปจจยสาคญ เพราะสงของจากขยะใชไดตาง ๆ นน มปรมาตรมาก แตนาหนกเบา หากไมมเทคนคของการจดการแบบประหยดสถานท จะสรางปญหาพนทเตมเรว และเกดทศนยภาพในรานไมสวยงาม ทาใหขาดแรงจงใจในการคดแยกขยะเพอรไซเคล (สมไทย วงษเจรญ, 2551: 73) ขณะทของเสยจากโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญจะมศกยภาพในการนากลบมาใชประโยชนไดคอนขางมาก หากมระบบการเกบและกาจดของเสยทเหมาะสมโดยมการคดแยกของเสย ไมใหมการปนเปอนกน เชน แกว กระดาษ พลาสตก ฯลฯ ซงสามารถนากลบมาใชเปนวตถดบในการผลตสนคาไดใหม แตโดยทวไปแลวของเสยดงกลาว มกจะอยปะปนกนโดยไมไดมการคดแยก ทาใหความเปนไปไดในการนาของเสยมาใชประโยชนลดนอย ลง เนองจากของเสยทอยปะปนกนจะมความสกปรกสง ยากแกการทาความสะอาดและคดแยกออกจากกนไดยาก หรอถาทาไดกไมคมกบคาใชจายในการทาความสะอาด (กรมควบคมมลพษ, 2536: 28) เนองจากปรมาณของเสยทเกดขนในโรงงานอตสาหกรรมแตละแหง มกจะมปรมาณทมากและจะเปนภาระตอโรงงานอตสาหกรรมนนทจะตองเสยคาใชจายในการเกบขนไปกาจด หากเทศบาล สขาภบาลตาง ๆ ไมสามารถใหบรการเกบขนไดอยางทวถง ทาใหตนทนในการผลตสนคาเพมขน หากโรงงานอตสาหกรรมมการปรบปรงระบบการบรหารงานโรงงาน โดยใหมนโยบายในการลดปรมาณของเสย และการนาของเสยทเกดจากกระบวนการผลต รวมทงของเสยทเกดจาก

43

แหลงกาเนดอน ๆ ในโรงงานกลบมาใชประโยชน เชน ของเสยทเกดจากกระบวนการผลต ใหนากลบมาใชเปนวตถดบในการผลตใหม หรอของเสยอน ๆ ทไมสามารถนากลบมาใชเปนวตถดบในกระบวนการผลตไดอก อาจจะนาไปขายใหแกผทสามารถใชประโยชนจากของเสยเหลานน เพอผลตเปนผลตภณฑชนดอนไดอก นโยบายในการลดปรมาณของเสยและการนาของเสยกลบมาใชประโยชนดงกลาว นอกจากจะทาใหโรงงานอตสาหกรรมสามารถลดคาใชจายในการเกบขนและกาจดของเสยลงไดมากแลว ยงทาใหตนทนการผลตสนคาลดลง และเปนการใชประโยชนจากทรพยากร เชน วตถดบไดอยางเตมประสทธภาพอกดวย (กรมควบคมมลพษ, 2536: 28–29) ในปจจบน การคาระหวางประเทศของขยะรไซเคล (Recyclable Waste) และสนคามอสอง (Secondhand Goods) พบวาเพมมากขนในแถบเอเชย โดยเฉพาะประเทศญปน สงออกกระดาษใชแลวหรอขยะกระดาษในปรมาณมาก ขยะพลาสตก เศษโลหะ และขยะรไซเคลอน ๆ รวมถง รถยนตใชแลว เครองใชในบาน เครองใชในสานกงาน และสนคามอสองอน ๆ ไปยงหลายประเทศในแถบเอเชย โดยครงแรกคอประเทศจน ขณะทสนคามอสองถกสงไปยงรสเซย เอเชยใต และ แอฟรกา โดยญปนสงออกขยะรไซเคลมากถงรอยละ 10 ของการสงออกของประเทศ ขณะทประเทศจนมการนาเขาขยะรไซเคลเพมมากขนจากแถบเอเชย ยโรป และสหรฐอเมรกา เพราะความตองการทรพยากรทมากขนตามการเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศทเพมสงขน ทงนการเตบโตของการใชขยะรไซเคลมาจากหลายปจจย ดงน (Kojima, 2005: 1)

1. การเพมขนของการเกบรวบรวมขยะรไซเคลของประเทศทพฒนาแลว โดยการพฒนากฎระเบยบของการรไซเคล

2. การยายฐานการผลตสนคาจากประเทศทพฒนาแลวมายงประเทศจน และประเทศในแถบเอเชย เพราะประเทศทพฒนาแลวไมสามารถทจะใชขยะรไซเคลไดทน ทง ๆ ทเปนคนกอขยะนน

3. เพราะเศรษฐกจในประเทศจนและชาตอน ๆ ในแถบเอเชย ขยายตวและปรมาณการสงออกเพมสงขน การเพมขนของความตองการทรพยากรทไมสมดลกบปรมาณของขยะรไซเคลทเกดขนในประเทศแถบน ประเทศในแถบเอเชย ไดแก ไทย จนและอนเดย กาลงกลายเปนแหลงรองรบซากอเลกทรอนกสจานวนมหาศาลจากประเทศทพฒนาแลว โดยทซากอเลกทรอนกสจากประเทศสหรฐอเมรกา และสหภาพยโรปมกจะเขามาในรปแบบของสนคามอสองหรอซากผลตภณฑ เพอ รไซเคล ขณะทซากอเลกทรอนกสจากประเทศญปนจะเขามาโดยใชชองทางของขอตกลงทางการคาระหวางประเทศ หากไมมการปองกนอยางเหมาะสม สารพษหลากหลายชนดทอยในผลตภณฑอเลกทรอนกสจะกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในประเทศได อยางไรกตาม หากพจารณาวาซากอเลกทรอนกสททะลกเขามาในประเทศนน เปนวตถดบเพอนามา

44

รไซเคลแลวนากลบไปใชใหมได ประกอบกบมแนวทางการจดการซากอเลกทรอนกสอยางเหมาะสมแลวกจะเปนผลดกบอตสาหกรรมภายในประเทศไดเปนอยางมาก เพราะเปนการนาทรพยากรมาใชอยางคมคา และเปนการลดการใชทรพยากรธรรมชาตได (มหาวทยาลย เกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552: 1-1) การคาระหวางประเทศของขยะรไซเคลตอมาพบวา สรางปญหาการสงขยะพษไปทงยงประเทศอน ทาให เกดกฎระเบยบของการเคลอนยายทรพยากรทกลบมาแปรรปใชใหมได เรยกวา The Basel Convention ตงขนเพอปองกนการนาเขาขยะทไมสามารถนากลบมาใชใหมและขยะอนตรายแฝงมาในรปแบบของขยะรไซเคล ภายใตกฎระเบยบนการเคลอนยายขยะอนตรายขามประเทศ สามารถกระทาไดเมอมการแจงจากผสงออกและผนาเขาและการอนมตจากเจาหนาททเกยวของในประเทศทสงออก นาเขา และประเทศทเปนเสนทางผาน นอกเหนอจากขอตกลงทตองแจงลวงหนา และการอนมตจากเจาหนาทรฐ บางประเทศยงออกมาตรฐานสาหรบการนาเขาขยะ

รไซเคล และคมอในการตรวจสอบขยะรไซเคล และสนคามอสองกอนการสงออก (Kojima,

2005: 2) แมในชวงปทผานมาการนาทรพยากรกลบมาใชใหมเพมมากขนในระดบชาต และระดบโลก แตยงมการศกษาไมเพยงพอเกยวกบภาพรวมทงหมด ไมวาจะเปนสถานการณของการคาขยะ

รไซเคลระหวางประเทศ หรอ นโยบายและกฎระเบยบทจะนามาใชแกปญหาตาง ๆ ทหลายประเทศในภมภาคกาลงเผชญอย แนวคดจาก The 3Rs จงถกนามาใชในเดอนพฤษภาคม ป ค.ศ. 2004 ในการประชม G8 Summit โดยมเปาหมายทจะสรางสงคมแหงการหมนเวยนทรพยากรทด โดยการลดการใช (Reduce) การใชซา (Reuse) และ การนาขยะมารไซเคล (Recycle Waste) (Kojima,

2005: 3-4)

นอกจากนยงมมาตรการตาง ๆ ทจะลดปรมาณขยะโดยเฉพาะขยะจากบรรจภณฑซง บรรจภณฑ หมายถง สนคาทกชนดททาจากวสดใด ๆ ทนามาใชในการหอหม ปองกน ลาเลยง จดสงและนาเสนอสนคา ตงแต วตถดบถงสนคาทผานการผลตตงแตผผลตถงผใชหรอผบรโภคทถกทงและมปรมาณเพมมากขนทกป โดยทวไปขอกาหนดของระเบยบบรรจภณฑ มขอกาหนดหลก 2 สวน คอ ขอกาหนดดานการออกแบบบรรจภณฑ และขอกาหนดดานการจดการซากบรรจภณฑ ดงน (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม, 2552:

2-12-2-13) 1. ขอกาหนดดานการออกแบบบรรจภณฑ

1) บรรจภณฑตองปราศจากโลหะหนก ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม (VI) รวมกนในบรรจภณฑไมเกน 100 PPM โดยนาหนก ทงนไมรวมบรรจภณฑทวสดทงหมดทาจากครสตลตะกว

2) ขอกาหนดเฉพาะสาหรบการออกแบบบรรจภณฑ

45

(1) การผลตและสวนประกอบของบรรจภณฑ - ลดนาหนกและปรมาตรใหเหลอตาทสดทจาเปนตอความปลอดภยและ

การบรรจสนคา

- บรรจภณฑเหมาะแกการใชซาและการนาทรพยากรกลบคนทรวมถง

การรไซเคล

- ผลตในลกษณะทใหมสารรบกวนทไมพงประสงคตาทสด

(2) การใชซาบรรจภณฑเปนขอจากด จานวนครงในการนามาใชซา

(3) การดงทรพยากรกลบคน ในรปของการรไซเคล การคนพลงงาน การ

หมกปย และบรรจภณฑทยอยสลายไดเองตามธรรมชาต 3) การทาเครองหมาย ใหทาเครองหมายระบชนดของวสดทใชทาบรรจภณฑ

โดยเปนระบบตวเลขและชอยอของวสด 2. ขอกาหนดดานการจดการซากบรรจภณฑ

1) การนาทรพยากรกลบคนและการรไซเคล โดยกาหนดใหประเทศสมาชกตองจดระบบการรบคนและ/หรอเกบคนซากบรรจภณฑทใชแลว และมการตงเปาหมายในการนาทรพยากรกลบคน (Recovery) และการรไซเคลของวสดแตละประเภท

2) ความรบผดชอบของผผลต โดยเกอบทกประเทศเลอกระบบทใหผผลตเปนผรบผดชอบคาใชจายทงหมดหรอบางสวน ซงผประกอบการจะตองทาใหมนใจวาบรรจภณฑของตนจะถกเกบคน และรไซเคล โดยมทางเลอก 2 ทางคอ 1. จดตงระบบการจดเกบและรไซเคลของตนเอง หรอ 2. ถายโอนความรบผดชอบไปยงหนวยงานภายนอก (ซงคอการเขารวมแผนรไซเคลในแตละประเทศ) นอกจากน การคาระหวางประเทศนยมทจะนาประเดนดานสงแวดลอมผนวกเขาไปกบการคา เชน ยนดรบสนคาทไดการรบรองมาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14000 เปนตน ขยะมลฝอยจงเปนอกปจจยหนงในอนาคตทประเทศไทยอาจจะตองคานงถงการผลตสนคาทใชวตถดบทไมทาลายสงแวดลอม และในทสดอาจถงขนเปนสนคาทนากลบมาผลตใหม หรอรไซเคลไดทงหมด (อดศกด ทองไขมกต, 2546: 131) เพราะการนาขยะกลบมาใชประโยชน เปนวธการหนงทสามารถแกไขปญหาสงแวดลอมและยงชวยประหยดทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนคาใชจายในการจดการขยะอกดวย รปแบบการนาขยะกลบมาใชประโยชนในประเทศไทยตามทกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมเสนอมดงน (อดศกด ทองไขมกต, 2546: 134–135)

1. การคดแยกขยะจากแหลงกาเนดมาหมนเวยนใชใหม โดยประชาชนจะทาการคดแยกขยะ เชนกระดาษ โฟม พลาสตก ขวดแกว ยาง โลหะ ฯลฯ ทอยในสภาพดออกจากขยะทจะทงแลว แลวนาขยะทคดแยกไดไปขายใหรานรบซอของเกา ซงขยะรไซเคลเหลานจะถกขายตอไปยง

46

โรงงานแปรรปขยะรไซเคลเปนผลตภณฑใหมตอไป ซงวธนจะลดปรมาณขยะทจะตองนาไปกาจดทาใหปรมาณขยะทจะมผลกระทบตอสงแวดลอมลดนอยลง และชวยประหยดทรพยากรธรรมชาตและไดประโยชนทางเศรษฐกจอกดวย

2. การนาขยะมาใชประโยชนโดยผานขบวนการคดแยกแลวนามาใชประโยชนใหม (Material recovery process) วธนจะใชเครองจกรกลหรอแรงงานทาการคดแยกขยะกระดาษ โฟม พลาสตก ขวด แกว ยาง โลหะ ฯลฯ ซงเปนขยะทประชาชนทงแลวออกจากขยะซงจะถกนาไปกาจด ทาใหลดคาใชจายในการจดการขยะ รวมทง ชวยประหยดทรพยากรธรรมชาตและลดปญหาสงแวดลอม

3. การนาขยะมาใชประโยชนทางดานพลงงาน โดยการนาขยะมาผานขบวนการตาง ๆ เชน Direct Combustion Processed, Incineration, Refuse–Derived Fuel, Hydrolysis

Bioconversion เปนตน ซงจะเปลยนขยะเปนผลผลตทางพลงงาน เชน ไอนา นารอน กระแสไฟฟา เชอเพลงแขง เชอเพลงเหลว แกสเชอเพลง แกสชวภาพ แอลกอฮอล ฯลฯ วธการนจะลดปญหาสงแวดลอมและไดประโยชนดานพลงงาน

4. การนาขยะไปเปนอาหารสตวและใชประโยชนทางการเกษตร โดยการนาเศษอาหารทเหลอจากการรบประทาน ขยะสดจากการประกอบอาหาร ไปเลยงสตว หรอนาไปปรบสภาพดนและเปนปย สาหรบพช ซงวธนจะลดปญหาสงแวดลอม

5. การนาขยะมาหมกทาปย โดยการนาขยะสด เศษอาหาร มาหมกทาปย วธ Aerobic

compositing, Anaerobic composting ซงจะเปลยนขยะใหเปนปยอาหารของพช วธนจะลดปญหาสงแวดลอม และไดประโยชนตอเกษตรกร

6. การนาขยะมาปรบปรงพนท โดยการนาขยะมากาจดโดยวธการฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล (Sanitary Landfill) จะไดพนทสาหรบใชปลกพช สรางอาคารทไมสงมากนก สรางสวนสาธารณะ ฯลฯ วธนจะแกปญหาสงแวดลอมเรอง กลน พาหะนาโรค ปญหาสขภาพอนามยของประชาชน เปนตน

อยางไรกตาม การนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนในประเทศไทยยงมขอจากดหลายประการ จงทาใหปรมาณการใชประโยชนขยะรไซเคลมไมมากนก ซงสามารถสรปขอจากดดงกลาวโดยสงเขปไดดงน (อดศกด ทองไขมกต, 2546: 136–137)

1. คณสมบตของขยะมลฝอย ขยะมลฝอยทเกดจากชมชนมกจะเปนขยะผสมอยในสภาพยบเยน ปนเปอน เสยหาย ยากทจะนามาใชประโยชนหรอยากในการปรบปรงคณภาพใหดได จงทาใหขยะรไซเคลทมประโยชนถกละเลยในการนามาใชใหม นอกจากนการมขยะปนเปอนกบสารมพษหรอเชอโรคทาใหการนามาใชประโยชนอาจเปนอนตรายตอผบรโภคได

47

2. ปรมาณของขยะมลฝอย การใชประโยชนขยะรไซเคลนนผใชประโยชนจากขยะรไซเคลจะตองการขยะรไซเคลทมคณภาพและมปรมาณมากเพยงพอตามความตองการของโรงงาน หรอสถานทใชประโยชนนน ๆ แตโดยทวไปขยะรไซเคลทใชประโยชนไดทเกดขนจากแหลงตาง ๆ มกมปรมาณไมพอกบความตองการของผใชประโยชน จงตองจดหาหรอซอขยะรไซเคลจากหลาย ๆ แหลงจงจะพอเพยงตามความตองการ หรอถาจดหาไดไมพอเพยงกตองสงซอจากตางประเทศ ทาใหเกดปญหาขาดดลการคาขน

3. คณภาพของผลตภณฑจากขยะรไซเคล โดยทวไปผลตภณฑทผลตจากขยะรไซเคลจะมคณภาพตากวาผลตภณฑทผลตไดจากวตถตามธรรมชาต เนองจากมความสกปรก หรอสงเจอปนในผลตภณฑ เชน ผลตภณฑพลาสตกทผลตไดจากพลาสตกใชแลวจะมคณภาพดอยกวาพลาสตกทผลตไดจากกาซธรรมชาต ซงภาชนะพลาสตกทผลตจากพลาสตกใชแลวไมเหมาะสมสาหรบใชเปนภาชนะใสอาหารแตอาจใชเปนภาชนะใสของใชได จากเหตผลดงกลาวทาใหมการใชประโยชนผลตภณฑจากขยะรไซเคลอยในวงจากด

4. การตลาดในการซอขายขยะรไซเคลนนจะขนกบองคประกอบตาง ๆ เชน อปสงค อปทาน ราคา ปรมาณและคณภาพ ฯลฯ ซงเปนตวกาหนดใหมการซอขายขยะรไซเคลมากหรอนอยตามความตองการของตลาด แตองคประกอบขางตนมกจะมการเปลยนแปลงไมคงทในบางขณะ ถาตลาดมความตองการขยะรไซเคลมากจะทาใหมการใชประโยชนมลฝอยมาก แตถาตลาดมความตองการขยะรไซเคลนอยจาทาใหมการใชประโยชนขยะรไซเคลนอยดวยเชนกน

5. องคกรและบคลากรทเกยวของ การใชประโยชนขยะรไซเคลในปจจบนมกจะอยในรปของระบบแอบแฝง (Informal System) มการใชประโยชนขยะรไซเคลอยในวงจากดเฉพาะผทรจกกน มการใชประโยชนขยะรไซเคลไมกชนด โดยระบบดงกลาวเอกชนจะเปนผดาเนนการใชประโยชนขยะรไซเคลเกอบทงหมด ขยะรไซเคลบางชนดมศกยภาพในการใชประโยชนได แตบคลากรทเกยวของกบการใชประโยชนขยะรไซเคลไมทราบศกยภาพดงกลาว จงละเลยไมนาขยะรไซเคลนน ๆ มาใชประโยชน ซงถามการพฒนาระบบแอบแฝงใหเปนระบบทางการ (Formal

System) แลว จะทาใหมองคกรและบคลากรทเกยวกบการใชประโยชนขยะรไซเคลมากขน มการชวยเหลอดานเงนทน การตลาด วชาการ ฯลฯ มากขน อนจะทาใหมการใชประโยชนขยะรไซเคลหลายชนดและมประสทธภาพการใชประโยชนสงสด

6. การสนบสนนของรฐ ปจจบนรฐใหความสนใจในเรองการนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนมากขน แตสวนใหญจะเนนทางดานวชาการหรอเทคโนโลย ซงมเอกชนบางสวนไดรบการถายทอดวชาการหรอเทคโนโลยจากรฐบาล แตในดานการลงทนนนรฐบาลยงมไดเนนในเรองการใชประโยชนขยะรไซเคลมากนก จงทาใหขยะรไซเคลยงมไดมการนามาใชประโยชนอยางเตมท

48

7. กฎหมายและนโยบายทเกยวของ ปจจบนยงไมมกฎหมายทสนบสนนใหมการนาขยะรไซเคล มาใชประโยชนอยางชดเจนในประเทศไทย แตรฐบาลไดมนโยบายและมาตรการใหมการนาวสดเหลอใชหรอผลตภณฑทหมดอายกลบมาใชเปนวสดในการผลตตอไป อยางไรกตามการ ทยงไมมกฎหมายเกยวกบการนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนทมผลบงคบใชอยางแทจรง จงทาใหเปนอปสรรคในการนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนคอนขางมาก

กฎหมายทพอจะใชในการสนบสนนใหมการนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนจงอยในรปของกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะมลฝอยตามทกลาวมาแลว นอกจากน ยงมกฎหมายทเกยวของกบการดาเนนธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา รวมถง หนวยงานภาครฐทเกยวของ ดงสรปโดยกรมควบคมมลพษ (2552ข: 4-10) ดงน กฎหมายทเกยวของ

พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2574

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการและมาตรการในการควบคมสถานประกอบการกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ พ.ศ. 2545

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528

ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง ควบคมการคาซงเปนทรงเกยจหรออาจเปนอนตรายแกสขภาพ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2530

ขอบญญตกรงเทพมหานคร/อบจ./อบต./เมองพทยา และเทศบญญต พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518

พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงมหาดไทย

กรมสงเสรมการปกครองทองถน

กรมการปกครอง

กรมโยธาธการและผงเมอง

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กรมควบคมมลพษ

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

49

สานกงานตารวจแหงชาต กรงเทพมหานคร

กระทรวงสาธารณสข

กรมอนามย

กระทรวงแรงงาน

ปจจบนหลายบรษทจากภาคเอกชนของไทยไดใหความสนใจตอการนาขยะรไซเคลมาใชประโยชน และปญหาสงแวดลอมทเกยวพนกนมากขน ยกตวอยาง เชน Dr. Ghassan

Broummana ผจดการทวไป จโอไซเคล สายงานธรกจ บรษท ปนซเมนต นครหลวง จากด (มหาชน) กลาววาปจจบนโลกกาลงถกคกคามดวยสถานการณโลกรอน ซงมสาเหตสาคญมาจากการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด การเผาไหมเชอเพลงประเภทฟอสซล เชน ถานหนและลกไนต ในอตสาหกรรมหนกมากมาย ถอเปนการเพมกาซคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศอยางหลกเลยงไมได แตเราสามารถชวยลดภาวะโลกรอนไดดวยการใชพลงงานอยางฉลาด ตามหลกการจดการวสดไมใชแลวนน หลกการจาก 3Rs ซงไดแก การลดการใช (Reduce) การนามาใชซา (Reuse) และการรไซเคล (Recycle) แลว ทวโลกใหการยอมรบวาการกาจดในเตาเผาปนซเมนตเพอใชเปนเชอเพลงทดแทน หรอทเรยกวา Co–processing นนเปนลาดบขนถดไปทสนบสนน 3Rs ทง 4 ขนตอนดงกลาว ไดแก การลดการใช การนามาใชซา การรไซเคล และการกาจดในเตาเผาปนซเมนตเพอใชเปนเชอเพลงทดแทน ถอเปนการนาทรพยากรกลบคนมาใหม หรอ Waste Recovery ซงเปนแนวโนมการจดการวสดไมใชแลวสมยใหมสาหรบศตวรรษ

หนาเปนวธการทสงคมตองการมากทสดเพอลดการใชทรพยากรธรรมชาตของโลกใบน เมอเปรยบเทยบกบ “การกาจดทง” ดวยการเผาในเตาเผาขยะ และ การฝงกลบ ซงเปนการรกษาสงแวดลอมอยางยงยนทนอยทสด การฝงกลบควรเปนวธการกาจดขนสดทายสาหรบวสดไมใชแลวทไมสามารถนากลบมาใชใหมได (สมไทย วงษเจรญ, 2551: คานยม) บรษทปนซเมนตไทยอตสาหกรรม จากด แสดงความเหนในทศทางเดยวกนวา ในกระบวนการเผาปนซเมนตมขอด คอ สามารถเผาของเสยจากอตสาหกรรมตาง ๆ ได โดยไมมผลกระทบตอคณภาพของปนซเมนต และคณภาพสงแวดลอม เนองจากมอณหภมในการเผาทสงถง 1,450 องศาเซลเซยส ซงเทคโนโลยน ไดมการใชกนอยางแพรหลายในประเทศทพฒนาแลว เชน ญปน ฝรงเศส สหรฐอเมรกา และสหพนธสาธารณรฐเยอรมณ เปนตน (กรมควบคมมลพษ, 2544: 59) กลมผรไซเคลอพเอสโฟม อนประกอบดวยผผลตวตถดบ ผผลตโฟมและผรไซเคลโฟม รวมตวกนเพอเผยแพรขอมลทถกตองเกยวกบโฟมวา โฟม คอพลาสตกทฟหรอขยายตวแลว ในทน หมายถง โฟม ซงผลตจากพลาสตกประเภทโพลสไตรน (Polystyrene/PS) เทานน ซงใชทากลอง

50

โฟมใสอาหาร และโฟมลอยกระทง เปนตน โฟมประเภทนสามารถนามารไซเคลได โดยการบดใหมขนาดเลกแลวนากลบเขาประบวนการหลอมโดยผานสกรความรอน (Screw Extrusion) หรอบดอดดวยใบมดระบบ Agglomeration เพอใหกลายสภาพเปนพลาสตก PS ซงสามารถนามาผลตเปนสนคา พลาสตกทวไป เชน ตลบเทปเพลง มวนวดโอเทป ไมบรรทด เปนตน (กรมควบคมมลพษ, 2544: 65) บรษท ไทยนาทพย จากด ในฐานะผรบลขสทธในการผลตและบรรจเครองดมของ บรษท โคคา-โคลา จากด เลงเหนถงการยอมรบการจดการดานสงแวดลอมทเปนสากล เมอพจารณาการดาเนนกจกรรมการผลตเครองดมทเรยกวา นาอดลม พบวางานดานสงแวดลอมจะเกยวของกน 2 ประเดนหลกคอ เรองกจกรรมการผลต และเรองของบรรจภณฑ ในดานบรรจภณฑมการนาบรรจภณฑประเภทขวด PET ชนดชนเดยวมาใช ทงน เพอชวยใหการรไซเคล สามารถทาไดงายขน มการนาฝาพลาสตกมาทดแทนฝาอลมเนยม ซงชวยเพมความสะดวกสบายใหกบผบรโภคและขณะเดยวกนกชวยใหสามารถรไซเคลไดงายและมประสทธภาพมากขน มการนาฝากระปองชนด SOT (Stay-on-Tab) มาใชทดแทนฝาชนดดง (Ring Pull) เพอใหฝายงคงตดอยกบกระปองหลงจากทเปดดมแลวเพอใหสามารถนาไปรไซเคลได และมการลดการใชทรพยากรในการผลตบรรจภณฑโดยทยงสามารถคงคณภาพของบรรจภณฑเหลานนไวได (กรมควบคมมลพษ, 2544:

111-112) สรปไดวา เราควรนาขยะรไซเคลมาใชประโยชน เพราะขยะเปนสงมคากอใหเกดรายได การเปลยนจากขยะไรคามาเปนเงนปจจบนไดกลายเปนอาชพ ไดแก อาชพซาเลง ซงรบซอของเกาตามบานหรอเกบตามถงขยะ เพอไปขายใหรานรบซอของเกา แลวสงตามโรงงานเพอนาไปแปรรปกลบมาเปนผลตภณฑใหม แตราคาทซอขายกนนนจะแตกตางกนไป ขนอยกบความตองการของตลาด ทงน วธการแยกประเภทขยะรไซเคลเพอขายใหไดราคาด สามารถทาไดงายดงตวอยางตอไปน (กรมควบคมมลพษ, 2551ข: 6)

ตารางท 2.2 วธการแยกประเภทขยะรไซเคลเพอขายใหไดราคาด

ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคาตอกโลกรม (บาท) กระดาษ - กระดาษหนงสอพมพ

- กระดาษสมด

- หนงสอ, นตยสาร - กระดาษกลอง - กระดาษขาว-ดา - แผนพบ

คดแยกเปนประเภทและมดใหเรยบรอยเวลาจาหนายจะไดราคาทดกวา เนองจากกระดาษแตละประเภทมราคารบซอทแตกตางกน

กระดาษขาว 6-6.50 บาท

กลองกระดาษ 4-4.50 บาท

กระดาษหนงสอพมพ 4-5 บาท

เศษกระดาษ 2-3 บาท

51

ตารางท 2.2 (ตอ) ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคาตอกโลกรม (บาท)

พลาสตก - ภาชนะพลาสตกบรรจยาสระผม ครมอาบนา

- ถงพลาสตกเหนยว

- ถงนา กาละมง - ขวดนามนพชหรอขวด

นาดมชนดใส

- บรรจภณฑทมเครองหมายรไซเคล

- ขวดนาพลาสตกสขาวขน

ถอดฝาขวด รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทาความสะอาด จากนน ทาใหแบนเพอประหยดพนทและเกบรวบรวมแยกประเภทเปนพลาสตกสขาวขน พลาสตกใสและพลาสตกอน ๆ เนองจากพลาสตกแตละประเภทมราคาแตกตางกน

พลาสตกขวดนาใส 13 บาท

พลาสตกขวดนาขน 20 บาท

เศษพลาสตกรวม 9 บาท

แกว - ขวดหรอภาชนะแกวสาหรบบรรจอาหาร เครองดมทกชนด ทงทมสใส เขยว และนาตาล

ถอดฝารน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทาความสะอาด และเกบรวบรวม

แกว 1 บาท

ขวดนาเปลา 1 บาท

ขวดและกลองเบยรลโอ 7 บาท/กลอง ขวดและกลองเบยรชาง 8 บาท/กลอง ขวดและกลองเบยรสงห 7 บาท/กลอง ขวดและกลองเบยร Heineken 13 บาท/กลอง

โลหะ/อโลหะ

- วสดหรอเศษเหลกทกชนด

- กระปองบรรจอาหารทไมเปนสนม

- เครองดมทเปนอลมเนยม

- ทองแดง ทองเหลอง ตะกว

รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทาความสะอาด จากนนทาใหแบน เพอประหยดเนอทและเกบรวมรวม กรณเศษเหลก ทองแดงใหมดรวมไว

ประปองอลมเนยม 50 บาท

อลมเนยม 55 บาท

เศษเหลกหนา 7 บาท

เศษเหลกบาง 5 บาท

กระปองกาแฟ 1 บาท

* เปนราคาโดยประมาณ ขนอยกบความตองการของตลาดและประเภทวสดรไซเคล

แหลงทมา: ปรบจากกรมควบคมมลพษ, 2551ข: 6.

52

ความหมายของขยะรไซเคล ตามทกรมควบคมมลพษ (2552ข: 2) ไดใหไวจงหมายถงวสดเหลอใชหรอของเกาทสามารถนามาใชประโยชนใหมได ทสะสมไวในสถานทรบซอของเกาเพอการซอหรอขาย ขณะท สมไทย วงษเจรญ (2551: 73-78) ใหความหมาย ชนดของขยะรไซเคลทถกคดแยกหมายถง คดแยกตามชนดทตลาดตองการซอ แบงออกเปน 7 ประเภท คอ 1. ขยะประเภทเศษเหลก 2. ขยะประเภทกระดาษ 3. ขยะประเภทขวดแกว 4. ขยะประเภทอลมเนยม 5. ขยะประเภทพลาสตก 6. ขยะประเภทเครองใชไฟฟา และเครองใชสานกงาน และ 7. ขยะทวไป

โดยการคดแยกขยะเพอรไซเคลเชงธรกจประกอบดวยเครองมอ และอปกรณในการประกอบกจการการคดแยกดงตารางท 2.3

ตารางท 2.3 การเตรยมเครองมอและอปกรณในการประกอบกจการคดแยก

เครองมอ-อปกรณ ลกษณะการใชงาน-ตรวจรบสนคา แมเหลก (ชนเลก) ใชเพอตรวจรบสนคาในกรณทตองใชแยกสนคาประเภทโลหะอน เชน

อลมเนยม ทองเหลอง ทองแดง สแตนเลส ออกจากเหลก

โลหะทแมเหลกดดไมตด ถอเปนโลหะอน

เลอยตดเหลก ใชเพอตรวจรบสนคาในกรณทเปนโลหะอนทไมใชเหลก แตไมสามารถ แยกประเภทของโลหะอนไดวาเปนอลมเนยม ทองเหลอง ทองแดง

กรรไกรตดเหลก-คม คอน, ประแจ

ใชเปนเครองมอแยกชนสวนโลหะออกจากวสดอน

เครองชงตรวจสอบนาหนก

กโลเลก ขนาดนาหนกซงไมเกน 20 กโลกรม

กโลกลาง ขนาดนาหนกซงไมเกน 60 กโลกรม

กโลใหญ ขนาดนาหนกซงไมเกน 120 กโลกรม

ใชเพอตรวจสอบนาหนกของสนคาแตละชนด

หวตด/ถงแกสออกซเจน

ใชเพอตดเหลกใหมขนาดความยาวไมเกนทโรงงานกาหนด

เครองอดเลก เครองอดสามารถอดกระดาษ อลมเนยม พลาสตก ใหเปนกอนขนาด

ลกประมาณ 70 ซ.ม. x 100 ซ.ม. เพอสะดวกในการขนสงและจดเกบ

เขง/สมไก ใชเพอบรรจสนคา ขนยายสะดวก นาหนกเขา รถเขน ใชเพอขนยายสนคาทมนาหนกมาก

ถงปย, เชอกฟาง, เขมเยบกระสอบ

ใชเพอบรรจสนคาเตรยมสงโรงงาน

ถงมอหนง, ถงมอผา ปองกนการถกบาดดวยวสดมคม

แหลงทมา: สมไทย วงษเจรญ, 2544: 34.

53

เพอใหผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในประเทศไทย สามารถดาเนนกจการรานไดอยางถกสขลกษณะตามขอกาหนดหลกเกณฑ เงอนไขทวไปททองถนกาหนด โดยไมสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของคนงาน ผประกอบกจการ ประชาชนทอาศยอยขางเคยงและสงแวดลอม ซงจะสงผลใหสามารถประกอบกจการรานรบซอของเกาไดอยางยงยน และเปนทยอมรบของสงคม กรมควบคมมลพษ (2552ข: 5-10) จงไดจดทาคมอสาหรบผประกอบการกจการรบซอของเกาเพอกาหนดแนวปฏบตทดในการปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมสาหรบรานรบซอของเกา โดยมขนตอนของการขออนญาตประกอบกจการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา ดงน ขนตอนการขออนญาตประกอบกจการรานรบซอของเกา มกฎหมายหลก 3 พระราชบญญตทเกยวของกบการออกใบอนญาต

พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2574

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2574

1. ขนตอนการดาเนนงาน กรณดาเนนการในเขตกรงเทพมหานคร

ผขออนญาตยนคารอง

ณ กลมงานขายทอดตลาดและคาของเกา

กรมการปกครอง

กลมงานขายทอดตลาดและคาของเกา

ตรวจสอบเอกสาร

นายตรวจออกตรวจสถานท ชาระคาธรรมเนยม

ออกใบอนญาตตามขนตอนท กฎหมายกาหนด

ผขออนญาตรบใบอนญาต

ครบถวน ถกตอง

สถานทเหมาะสม

54

2. ขนตอนการดาเนนการ กรณดาเนนการในจงหวดอน

ในกรณเจาพนกงานสงไมอนญาตการขายทอดตลาดและคาของเกาใหแจงผขอภายใน 5 วน

ทาการ นบแตวนทเจาพนกงานมคาสง ซงหากผขอใบอนญาตตองการอทธรณใหยนคาอทธรณตอเจาพนกงานผออกใบอนญาตภายใน 15 วนนบแตวนทไดรบแจง ผานกลมงานขายทอดตลาดและคาของเกา กรมการปกครอง (กรณอยในกรงเทพมหานคร) หรออทธรณผานทวาการอาเภอหรอทวาการกงอาเภอ (กรณจงหวดอน)

3. หลกฐานประกอบการขออนญาต

- บตรประจาตวประชาชน พรอมใบประกอบธรกจและสาเนา

- ทะเบยนบานและสาเนา

- รปถายหนาตรง ขนาด 2 นว จานวน 3 รป

- ทะเบยนพาณชย หรอหนงสอรบรองการจดทะเบยนนตบคคลและสาเนา

- หนงสอยนยอมใหใชสถานททาการคาหรอหลกฐานการเปนเจาของหรอ

สญญาเชา

- ใบอนญาตจากกรมศลปากรและสาเนากรณประกอบอาชพขายทอดตลาด

หรอคาของเกาประเภทโบราณวตถหรอศลปวตถ 4. คณสมบตของผขอใบอนญาต

- มอาย 20 ปบรบรณขนไป

- มความรหนงสอไทยพออานออกเขยนได - ไมเคยตองโทษจาคกความผดฐาน

เอกสารครบถวน/ ถกตองสงใหจงหวด

ผขออนญาตยนคารอง

ณ ทวาการอาเภอทจะดาเนนการ

อาเภอตรวจสอบเอกสาร

จงหวดตรวจสอบเอกสารและคณสมบตของผขอ

ออกใบอนญาต

และสงกลบอาเภอ

ผขออนญาตชาระคาธรรมเนยม

และรบใบอนญาต

ครบถวน ถกตอง

55

ปลอมแปลงเงนตรา

ปลอมบตรและการปลอมใบสาคญสญญาในการยมเงนตราและในการ

ใหดอกเบย

ความผดฐานประทษรายแกทรพย

5. เจาพนกงานออกใบอนญาต

- อธบดกรมการปกครอง สาหรบในพนทกรงเทพมหานคร

- ผวาราชการจงหวด สาหรบในจงหวดอน

6. การปฏบตตนของผคาของเกา

- ตดปาย “ผคาของเกา” ไวทรานของตนพรอมทงใบอนญาตในทอนเหน

ไดชด

- มสมดบญชบนทกการซอขายและประทบตราทกเลม

- แจงจาหนาทตารวจหรอนายตรวจ เมอมเหตสงสยวาทรพยทมผมาขายนน

เปนทรพยทไดมาโดยทางทจรต

- ทาเลขลาดบเปนเครองหมายปดไวทของใหตรงกบเลขลาดบในสมดบญช

เพอสะดวกในการสารวจ

7. การพมพลายนวมอ

- กรณในพนทกรงเทพมหานครใหพมพลายนวมอในวนทมายนคารองขออนญาต (หลกจากเอกสารครบถวนและถกตองแลว)

- สวนกรณในพนทจงหวดอน ใหทอาเภอหรอกงอาเภอขอความรวมมอสถานตารวจทองทเปนผพมพลายนวมอแลวสงตรวจสอบคณสมบตตามมาตร 6 (3) แหงพระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พทธศกราช 2474 ทกองทะเบยนประวตอาชญากร สานกงานตารวจแหงชาต (ไมตองรอผลการตรวจสอบ)

8. อตราคาธรรมเนยมการคาของเกา

ประเภทโบราณวตถหรอศลปวตถตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต

ปละ 12,500 บาท

ประเภทเพชร พลอย ทอง นาก เงน หรออญมณ ปละ 10,000 บาท

ประเภทรถยนตตามกฎหมายวาดวยรถยนต ปละ 7,500 บาท

ประเภทอน ๆ ปละ 5,000 บาท

ผคาของเการายเดยวหลายประเภท ใหเรยกเกบคาธรรมเนยมในประเภททสงกวาประเภทอน

9. ความผดเกยวกบการขายทอดตลาดและคาของเกา

56

ตารางท 2.4 ความผดเกยวกบการขายทอดตลาดและบทลงโทษ

การกระท าผด บทลงโทษ

1. ผใดประกอบอาชพโดยไมไดรบอนญาต หรอประกอบอาชพภายหลงทไดมคาสงเพกถอนใบอนญาต

พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2474

จาคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 5,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ประเภทโบราณวตถหรอศลปวตถ ตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต

จาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

2. ใบอนญาตขาดอาย หรอทาการขายทอดตลาดหรอคาของเกาโดยไมปฏบตตามกฎหมายหรอฝาฝนกฎหมาย

ปรบไมเกน 2,000 บาท

3. ไมแจงแกเจาหนาทตารวจหรอนายตรวจทนทเมอมสงสยวาทรพยทมผมาเสนอเปนทรพยทไดมาโดยทจรต

พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2474

จาคกตงแต 1 ปถง 3 ป หรอปรบตงแต 10,000 บาท ถง 30,000 บาท

ประเภทโบราณวตถหรอศลปวตถตามกฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต

จาคกตงแต 5 ปถง 15 ป หรอปรบตงแต 50,000 บาท ถง 150,000 บาท

แหลงทมา: กรมควบคมมลพษ, 2552ข: 8.

57

พระราชบญญตการสาธารณสข

1. ขนตอนการขอและการพจารณาออกใบอนญาต

2. เอกสารประกอบการขออนญาต

- บตรประจาตวและสาเนาทะเบยนบานผขอใบอนญาต

- บตรประจาตวและสาเนาทะเบยนบานผจดการ หากไมเปนบคคลเดยวกบผถอใบอนญาต

(1) ผใดประสงคจะประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ จะตองยนคาขอรบใบอนญาตจากเจาพนกงานทองถนเสยกอนจงจะประกอบกจการได (มาตรา 33)

(2) กจการทเปนอนตรายตอสขภาพทไดรบอนญาตแลวจะมผลใหผใดรบใบอนญาตตองควบคมดแลใหกจการของตนอยในสภาพทถกสขลกษณะตามทกาหนดไวในขอกาหนดของทองถน อนไดแก การดแลสภาพหรอสขลกษณะของสถานททใชดาเนนกจการและมาตรการปองกนอนตรายตอสขภาพ

ประกอบกจการโดยไมมใบอนญาต จาคกไมเกน 6 เดอน ทงจาทงปรบ (ตามมาตรา 71)

ฝาฝนไมปฏบตตามทกาหนดจาคกไมเกน 6 เดอนหรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ (ตามมาตรา 73)

ยนคาขอรบใบอนญาต

พรอมเอกสารประกอบ

เจาหนาทพรอมดวยเจาพนกงานสาธารณสขตรวจสอบเอกสารและออกตรวจสถานประกอบการ

เจาหนาทรายงานผลการตรวจสอบใหเจาพนกงานทองถนเพอพจารณาสงการออกใบอนญาต

แจงผรบใบอนญาตเขารบใบอนญาต

58

- สาเนาทะเบยนบานของบานทใชเปนทตงสถานประกอบการ

- หนงสอมอบอานาจพรอมสาเนาบตรประจาตวประชาชนผมอบและรบมอบกรณ ผขอรบใบอนญาตไมสามารถดาเนนการดวยตนเอง

- แผนทตงสถานประกอบกจการ

ตวอยาง อตราคาธรรมเนยมการขออนญาตสะสมวตถหรอสงของทชารด ใชแลวหรอเหลอใช ขององคกรปกครองสวนทองถน

เทศบาลเมองปากนาสมทรปราการ จ. สมทรปราการ

- พนทไมเกน 200 ตารางทเมตร 5,000 บาท/ป - พนทเกน 200 ตารางทเมตร แตไมเกน 500 ตารางทเมตร 7,000 บาท/ป - พนทเกน 500 ตารางทเมตร ขนไป 10,000 บาท/ป

เทศบาลนครปากเกรด จ. นนทบร 5,000 บาท/ป เทศบาลเมองอทยธาน จ. อทยธาน 1,000 บาท/ป เทศบาลตาบลชางเผอก จ. เชยงใหม 3,000 บาท/ป เทศบาลอน ๆ ขนอยกบขอกาหนดในเทศบญญตนน ๆ

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

สาหรบขนตอนการขออนญาตประกอบการ ประเภทหรอชนดของโรงงาน ลาดบท 105 (โรงงานประกอบกจการเกยวกบการคดแยกหรอฝงกลบสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว) และ 106 (โรงงานประกอบกจการเกยวกบการนาผลตภณฑอตสาหกรรมหรอของเสยจากโรงงานมาผลตเปนวตถดบหรอผลตภณฑใหมโดยผานกรรมวธการผลตทางอตสาหกรรม) สามารถดาเนนการขอไดทกรมโรงงาน ขนตอนการดาเนนการเปนไปตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑการพจารณาอนญาตประเภทหรอชนดของโรงงานลาดบท 105 และ 106 พ.ศ. 2543 และระเบยบกรมโรงงานอตสาหกรรมวาดวยเรอง รายละเอยดหลกเกณฑการพจารณาอนญาตประเภทหรอชนดของโรงงานลาดบท 105 และ 106

จะเหนไดวา การจดการขยะ และ แนวคดการรไซเคล เปนแนวทางในการแกปญหาขยะททงประเทศไทยและในหลาย ๆ ประเทศใหความสาคญอยางมาก โดยเฉพาะแนวทางการรไซเคลไดรบความนยมแพรหลายมากขน เพราะเปนวธการจดการขยะทสรางผลกระทบขางเคยงนอยกวาวธอน นอกจากน การรไซเคลยงกอใหเกดประโยชนมากมาย เชน การสรางงาน สรางรายไดใหกบบคคลในอาชพน ชวยลดปรมาณขยะทตองกาจดใหนอยลง เปนการนาทรพยากรกลบมาใชใหมใหเกดประโยชนสงสด ซงสามารถชวยลดปญหาการขาดแคลนทรพยากรไดดอกหนทางหนง กระบวนการในการนาขยะรไซเคลไปใชทดแทนวตถดบใหมทมนษยดงมาใชจากธรรมชาตยงเปนการชวยลดพลงงานในการผลตและลดการกอมลพษทางอากาศและนาอกดวย

59

บทท 3

ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ และแนวคดเกยวกบผลการด าเนนงานขององคการ

ในบทท 3 น กลาวถงทฤษฎการบรหารเชงกลยทธเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนขององคการ โดยการวดผลจากผลการดาเนนงานขององคการ ผวจยไดเลอกทฤษฎทมความเหมาะสมและสามารถอธบายปรากฏการณทเกยวของกบเรองทจะศกษาสองทฤษฎมาบรณาการรวม กนไดแก ทฤษฎมมมองของทรพยากรพนฐาน (Resource–Based View (RBV)) และทฤษฎผประกอบการ (The Entrepreneurship Theory) ตลอดจนการทบทวนวรรณกรรมผลงานวจยทเกยวของ เพอนาขอมลเชงประจกษมาอธบายความสมพนธของทงสองทฤษฎทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงเปนคาถามการวจยขอท 3 และเปนหวขอวจยของการศกษาในครงน

3.1 ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธและผลการด าเนนงานขององคการ การทองคการจะประสบความสาเรจในระยะยาวไดนน จาเปนอยางยงทองคการตองสามารถสรางและรกษาความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน (Sustainable Competitive

Advantage หรอ SCA) ผบรหารขององคการตองเปนผนาทมความร ความเขาใจ ทจะคดเลอกการบรหารเชงกลยทธมาใชในการวเคราะห ตดสนใจ และลงมอปฏบตงานในองคการเพอใหผลการดาเนนงานขององคการออกมาดทสด โดยคาถามสาคญของการบรหารเชงกลยทธกคอ คาถามทวา “ทาอยางไรและทาไมบางบรษทจงมผลการดาเนนงานดกวาบรษทอน” (How and Why do

some firms outperform others?) ดงนนสงนถอเปนความทาทายของผบรหารทจะตดสนใจเลอกกลยทธการบรหารทสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนในระยะยาวได (Dess,

Lumpkin and Eisner, 2007: 5)

Dess et al. (2007: 11) ไดกลาวถงแนวคดของการบรหารเชงกลยทธวา ประกอบดวยคณสมบตสาคญ 4 ประการ ดงน

1. การบรหารเชงกลยทธตองดาเนนไปในแนวทางทกอใหเกดผลดทสดแกองคการโดยรวม ตามเปาหมายและวตถประสงคขององคการ

2. การบรหารเชงกลยทธหมายรวมถงการมสวนรวมในการตดสนใจของผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) ในองคการ

60

3. การบรหารเชงกลยทธตองเปนการดาเนนงานทงในมมมองระยะสนและระยะยาว

4. การบรหารเชงกลยทธเกยวของกบการรบรและเขาใจในทางเลอกระหวางประสทธภาพและประสทธผล

โดยสรป ผบรหารจงตองมความสามารถในการเลอกกลยทธทดทสดทจะใชในการบรหารองคการทงในระยะสนและระยะยาว โดยใหผมสวนไดสวนเสยในองคการมสวนรวมในการวางแผนและสามารถประเมนผลด ผลเสยของการเพมประสทธภาพ และประสทธผลในการดาเนนงานไดอยางแมนยา เพอไขวควาโอกาสทางธรกจในสภาพแวดลอมทมการแขงขนสงเชนในปจจบน ดงนน การศกษาเรองกลยทธจงเปนการพฒนาทฤษฎหลากหลายทฤษฎ เพอใหผบรหารสามารถนามาปรบใชในการเลอกกลยทธทเหมาะสม และสามารถเพมผลตอบแทนการลงทน (Return on Investment) ทสงขน (Henderson, 1979: 79; Porter, 1980: 32) โดยการศกษาจะเนนการสงเกตธรรมชาต และลกษณะของการแขงขนทองคการตองเผชญ เพอนามากาหนดกลยทธทสามารถเพมศกยภาพในการไขวควาโอกาสทางธรกจ เปนการตอกยาวา การสรางกลยทธในการแขงขนตองมความเชอมโยงกนระหวางทฤษฎตาง ๆ ทเกยวกบกลยทธ (Normative

Theories of Strategy) และเศรษฐกจองคการ (Organizational Economics) (Barney and

Ouchi, 1988: 372) โดยเฉพาะทฤษฎเศรษฐกจอตสาหกรรมองคการ (Industrial Organization

Economics หรอ IO Economics) ของ Mason (1939: 68) และ Bain (1956, 1968) ทไดรบความนยมในการนามากาหนดกลยทธมากทสดโดยจะเหนจากการทนกวชาการในยคตอมา เชน Spence (1979) Porter (1980) และ Caves (1980) ไดนามาบรณาการใหสมบรณยงขน

Porter (1980: 23) กลาวถง ผลตอบแทนทธรกจจะไดรบวา ถกกาหนดโดยโครงสรางของอตสาหกรรมทธรกจนน ๆ ดาเนนการอย ผลกระทบตอผลตอบแทนของธรกจ ไดแก คแขงขนในธรกจทมอยเดม และการเขามาใหมของคแขงรายอน ๆ จานวนและขนาดของธรกจ ความแตกตางของสนคาในอตสาหกรรมนน ความยดหยนของอปสงคภายในอตสาหกรรม สรปคอ อตสาหกรรมทมลกษณะทคแขงรายใหมจะเขามาไดยาก จานวนธรกจไมมากนก มความแตกตางของผลตภณฑสง และมลกษณะความยดหยนของอปสงคมาก จะทาใหธรกจในอตสาหกรรมเหลานน สามารถทากาไรไดมากกวาอตสาหกรรมทไมมลกษณะดงกลาว ซงตอมา Porter ไดพฒนาแบบจาลองทเรยกวา Five Forces Model ทเปนทรจกและถกนามาใชในการวเคราะหความสามารถในการแขงขนมากทสดแบบหนง

สรปตามคากลาวของ Porter วาธรกจทตองการผลตอบแทนคมคากบการลงทน ธรกจจะตองใสใจในการสรางสรรค และปรบเปลยนลกษณะโครงสรางอตสาหกรรมของตนเองใหมคณสมบตทสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขน ทงน ผลการดาเนนงานยงขนอยกบคณภาพ

61

ของสงแวดลอมของบรษท เชน ปจจยทองถน เงอนไขของอปสรรคในประเทศ กลยทธ โครงสราง คแขงในอตสาหกรรม และอตสาหกรรมเกยวเนองและสนบสนน (Porter, 1998: 45)

อกทฤษฎหนงทกลาวถงการแขงขนทางธรกจคอ Chamberlinian Economics ของ

Chamberlin (1933: 72) ซงมองวาสภาพแวดลอมของธรกจไมไดเปนแบบททฤษฎ IO

Economics กลาวไวบนสมมตฐานทวาทกธรกจมความเหมอนกนหมด (Homogeneous Firms) ในอตสาหกรรมเดยวกน แต Chamberlinian Economics กลบมองวาภายในอตสาหกรรมเดยวกน ธรกจมความหลากหลาย (Heterogeneous Firms) กลาวคอ การแขงขนในอตสาหกรรมเปนการมองไปในอนาคตระหวางธรกจทมความแตกตางของทรพยากร และคณสมบตตาง ๆ ของความ สามารถทองคการมอย ทรพยากรและความสามารถขององคการทแตกตางกนอาจเปนสาเหตใหธรกจมการแขงขนและทากาไรไดมากหรอนอยแตกตางกน ดวยเหตผลนธรกจทมความแตกตางหลากหลายจงมความสามารถในการแขงขนทสงกวา (Demsetz, 1973: 4) นอกจากนผลการดาเนนงานของธรกจ จะดหรอไมยงขนอยกบความแตกตางของความร (Know-how) ชอเสยงขององคการ (Reputation) ยหอสนคาทไดรบการยอมรบ (Brand Awareness) ความสามารถของผจดการในองคการททางานรวมกน และสทธบตร รวมทง เครองหมายทางการคา ซงมผลโดยตรงตอความสามารถในการกดกนคแขงขนไดอกดวย

ทงทฤษฎ IO Economics และ Chamberlinian Economics อธบายทฤษฎดานกลยทธบนขอสนนษฐานวา การแขงขนเชงพลวตรมระดบทคอนขางคงท (Stability) แตการแขงขนทเปนลกษณะแบบ Schumpeterian Economics กลบมองสภาพการแขงขนเชงพลวตรวามความไมคงทและความไมแนนอนในการคาดการณ (Schumpeter, 1934: 101) เปนการอธบายกระบวนการของการพฒนาทางเศรษฐกจของโลกตะวนตก โดยมงประเดนไปทการปฏวต (Revolutionary) ของเทคโนโลยและตลาดของผลตภณฑทเปลยนแปลงไป โดย Schumpeter

กลาววาในระยะยาวแลว ราคาและกลยทธเพอการแขงขนมกจะพบในอตสาหกรรมทมความคงทไมเปลยนแปลง ซงวธนไมสามารถกอใหเกดการแขงขนทยงยน การปฏวตนวตกรรมของผลตภณฑ ตลาด และเทคโนโลย สามารถสรางโอกาสในธรกจทมการแขงขนไมสมบรณเทานน

เมอพจารณาทฤษฎการบรหารเชงกลยทธดงกลาวทง 3 ขางตน เปนขอยนยนไดวาผกาหนดกลยทธขององคการควรพจารณามมมองทกทฤษฎมาบรณาการรวมกน เพอสรางกลยทธในการบรหารทเหมาะสม โดยธรกจทสามารถคนพบทรพยากรภายในองคการทมความโดดเดน และมคณคา ประกอบกบทกษะตาง ๆ ขององคการทสามารถควบคมและเลอกกลยทธทจะไขวควาหาโอกาสในการแขงขนไดดกวายอมไดเปรยบกวา เพราะแตละธรกจตงใจทจะปฏบตกลยทธใหไดผลการดาเนนงานทสงทสด (Superior Financial Performance) และมความไดเปรยบในการแขงขนเหนอคแขงเสมอ

62

ความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนจงไดรบการยกยองใหเปนหวใจสาคญของการบรหารเชงกลยทธและการจดการดานการตลาด (Porter, 1985: 96) การสรางความไดเปรยบในการแขงขนโดยการมอบคณคาทดทสดของสนคาและบรการแกลกคา ทาใหองคการมผลการดาเนนงานทสามารถวดไดจากผลการดาเนนงานดานการตลาด (Market–Based Performance) ไดแก การมสวนแบงการตลาดทเพมขน (Increased Market Share) และความพงพอในของลกคา (Customer Satisfaction) และผลประกอบการดานการเงน (Financial–Based Performance) เชน ผลกาไร (Profit) ผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment) การสรางความมงคงใหผถอหน (Shareholder Wealth Creation) (Bharadwaj, Varadarajan and Fahy, 1993:

87) อาจกลาวไดวา องคการทสามารถคงไวซงความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนจะมโอกาสทผลการดาเนนงาน โดยเฉพาะผลกาไรทเพมขนและมสวนแบงการตลาดทเตบโตขนเมอเปรยบเทยบกบคแขง (Fahy and Smithee, 1999: 4–5) การวดผลการดาเนนงานจงเปนภาพสะทอนของความสามารถในการแขงขนขององคการไดดจนไดรบการพฒนาระบบการวดผลการดาเนนงาน (Performance Measurement Systems) อยางกวางขวางในชวงศตวรรษท 1990s โดยองคการขนาดใหญจะใชผลการดาเนนงานเปนเครองมอสนบสนนบทบาทของการบรหารเชงกลยทธของตนเอง ซง The Balanced Scorecard (The BSC) เปนกรอบระบบการวดผลการดาเนนงานทไดรบความนยมมากทสดระบบหนง (Kaplan and Norton, 1992: 74–79; Simons, 2000: 89)

ทงนเพราะแนวคดนใชประเมนผลการดาเนนงานขององคการ โดยมมมมองทกวางขนเกยวกบการคานงถงผลกระทบตอผทมสวนไดสวนเสยขององคการ (Stakeholders) ซงรวมถง พนกงาน ลกคา และเจาของกจการ (Owners) เพอความอยรอดในระยะยาว (Dess et al., 2007: 102-104)

เปนการวดผลการดาเนนงานใน 4 มตไดแก 1. มตดานลกคา (Customer Perspective): เปนการวดผลการดาเนนงานขององคการจาก

มมมองของลกคา คอการทลกคามความพงพอใจตอสนคาและบรการ

2. มตดานมมมองภายในของธรกจ (Internal Business Perspective): เปนการวดผลของการใชทรพยากรสาคญ และความสามารถขององคการในการทจะประสบความสาเรจอยางตอเนอง

3. มตดานการเรยนรและนวตกรรม (Innovation and Learning Perspective): เปนการวดผลของความสามารถของบรษททจะปรบปรง สรางสรรค และเรยนรเพอการเปลยนแปลงสนคาและบรการใหดขน เปนการวดผลของทรพยากรทจบตองไมได (Intangible Assets)

4. มตดานการเงน (Financial Perspective): เปนการวดผลของกาไร การเตบโต และคณคาทเกดขนแกผถอหน

63

จากการศกษาวจยของ Rantanen, Kulmala, Longvist and Kujansivu (2007:

abstract, 415–417) ทศกษาถงการวดผลการดาเนนงานขององคการภาครฐในประเทศฟลแลนดโดยใช The Balanced Scorecard พบวายงคงมปญหาในการวดเพราะองคการภาครฐมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของมากและมขอขดแยงกน การบรการและเปาหมายยงคงไมชดเจน ขาดความเปนเจาของและขาดทกษะการบรหาร ทงน งานวจยยงเสนอวาการวดผลการดาเนนงานขององคการโดยม The Balanced Scorecard นาจะเหมาะสมกบองคการเอกชนขนาดใหญทมระบบการจดการทชดเจนและบคลากรมทกษะในการบรหารเชงธรกจ ซงสอดคลองกบงานวจยของ Chan

(2004: abstract) ทกลาววา การวดผลลพธ (Outcomes) ยากกวาการวดผลผลต (Output) ดงนน Chan จงพบวา องคการบรหารสวนทองถนทงในอเมรกาและแคนนาดานยมใชการวดผลผลต ซงหมายถงการวดประสทธภาพ (Efficiency) มากกวาการวดผลลพธ ซงหมายถงการวดประสทธผล (Effectiveness) นอกจากนยงมงานวจยจาก Nomura Research Institute โดย Morisawa (2002: 1–2) ทนาเสนอการสรางระบบการวดผลการดาเนนงานขององคการโดยใชแนวคด The Balance Scorecard วาการทจะประสบความสาเรจในการปฏรประบบในการวดผลการดาเนนงาน โดยใช The Balance Scorecard ตองมการคดแยกปญหาโดยอาศยความเขาใจภาพรวมของการบรหารทงหมดกอน และผบรหารตองมความตงใจจรงทจะวดผลการดาเนนงานโดยอาศยความรวมมอของทกคนในองคการ ซงการทาเชนนไดสาเรจมกเปนองคการระดบใหญทมระบบทมนคงสวนใหญในประเทศญปน

ดงนน การวดผลการดาเนนงานขององคการตามแนวคด The BSC ของ Kaplan and Norton (1992) จงมความเหมาะสมกบองคการทมขอมลดานการเงนและการบรหารททนสมย ซงอาจไมสอดคลองกบบรบทของการบรหารงานของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทผวจยกาลงศกษาอยในขณะน Tangen (2005: 34) กลาววาในการวดหรอการพฒนาระบบตาง ๆ มกพบวาองคการยงขาดความเขาใจทชดเจนวาจรง ๆ แลว องคการกาลงวดหรอพฒนาสงใดแน ทาใหพลาดการวดปจจยสาคญทอาจนาไปสความสามารถในการแขงขนและความสาเรจขององคการได การกาหนดตวแปรทจะใชวดผลการดาเนนงานขององคการ (Organizational Performance) ทเหมาะสมจงเปนเครองบงชวดวาธรกจจะประสบความสาเรจตามเปาหมายทตงไวไดดมากนอยเพยงใด (Venkatraman and Ramanujam, 1986: 110) ดงท Robbins and Coulter (2002

quoted in Ho, 2008: 1238) เสนอวาการวดผลการดาเนนงานขององคการสามารถวดจากประสทธภาพและประสทธผลของความสาเรจตามเปาหมายทองคการตงไว Ho (2008: 1244) ไดศกษาบรษท 17 บรษทในอเมรกาถงแบบจาลองการวดผลการดาเนนงานขององคการแลวสรปเปนวธการวดใน 3 มต คอ การวดผลการดาเนนงานดานการเงน (Financial Performance) ผลการดาเนนงานดานธรกจ (Business Performance) เชน การเตบโตของตลาด และประสทธภาพของ

64

องคการ (Organization Effectiveness) แตจากวรรณกรรมตาง ๆ มขอโตแยงเกยวกบการวดผลการดาเนนงานโดยอาศยผลการดาเนนงานดานการเงนเพยงอยางเดยววาอาจไมเพยงพอ เนองจากผลทางดานการเงนของบรษทไมคงทระหวางขนตาง ๆ ของการเตบโตและมปจจยหลายปจจยทงจากภายนอกและภายในองคการทมากระทบตอผลทางการเงน โดยเฉพาะความสามารถและบคลกภาพสวนตวของผทบรหารองคการเปนปจจยทมสวนอยางมากทจะสงผลกระทบ ทงทางบวกและทางลบทมตอผลการดาเนนงานดานการเงน (Penrose, 1959) นอกจากน ในประเทศทกาลงพฒนาเจาของธรกจขนาดเลกมกจะลาบากใจทจะเปดเผยขอมลดานการเงน เชน ผลกาไร หรอรายไดจากการขายแกบคคลภายนอก ทาใหขอมลทไดอาจคลาดเคลอนจากความเปนจรง เมอมการศกษาวจยในกลมธรกจน (Wijewardena, Nanayakkara and Zoysa, 2008: 155)

ดงนนจงมงานวจยของ Delaney and Huselid (1996: 953) ทนาเสนอวาม 2 แนวทางในการวดผลการดาเนนงานขององคการคอ การวดความสาเรจในการบรหารงานภายในองคการและความสามารถทางการตลาด เชน การเพมขนของสวนแบงการตลาด (Market Share) และอตราผลกาไรทเพมขน (Profit Ratio) อยางไรกตามนกทฤษฎหลายคนอางวาในสภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ความสามารถในการเรยนรและคดสรางสรรคสงใหม ๆ อาจเปนหนทางเดยวทจะไดมาซงความไดเปรยบในการแขงขน หลายองคการจงวดผลการดาเนนงานขององคการจากจานวนนวตกรรมทองคการสรางสรรคขน เชน งานวจยของ Lopez, Peon and Ordas

(2005: abstract) ทเชอมโยงใหเหนวา นวตกรรมในองคการทเกดจากการเรยนรในองคการ (Organizational Learning) เปนปจจยทกาหนดผลการดาเนนงานของธรกจ

ความสามารถขององคการในการผลตสนคา และบรการไดตรงตามความตองการของกลมลกคาเปาหมาย และตลาดไดเรวกวาและมประสทธภาพมากกวาคแขงจะอยในตาแหนงทดกวาในการสรางความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน (Prahalad and Hamel, 1990: 790; Amit and

Schoemaker, 1993: 41; Calantone, Vickery and Droge, 1995: 218) ความไดเปรยบดงกลาวสามารถเพมพนขนไดจากความรและทกษะดานเทคนคและประสบการณในการสรางสรรคสนคาและบรการใหม ๆ งานวจยของ Alegre, Lapiedra and Chiva (2006: 333–334) ไดสรางกรอบแนวคดและพฒนามาตรวดทเชอถอได สาหรบมตหลก 2 มตของนวตกรรม คอ ระดบความสาเรจของนวตกรรม (Innovation Efficacy) และความพยายามทจะทาใหบรรลระดบความสาเรจ (Innovation Efficiency) ซงผลการวจยแสดงใหเหนผลในทศทางบวกทเชอมโยงระหวาง ผลของนวตกรรม (Innovation Performance) และผลการดาเนนงานของบรษท (Firm

Performance)

แมวาการวดผลของนวตกรรมจะสามารถทานายผลการดาเนนงานไดเปนอยางด แตในการวจยดานบรหารสวนใหญ ผลการดาเนนงานของบรษทจะถกกาหนดใหเปนตวแปรตามใน

65

การศกษาวจยเชงประจกษ ขณะทผลของนวตกรรมมกถกพจารณาวาเปนตวแปรแทรก (Intermediate Variable) ระหวางกระบวนการทาธรกจและผลการดาเนนงานโดยทวไป ซงจะสามารถทาใหเหนภาพของการปฏบตและผลกระทบทเกดขนในบรษทไดดกวา (Tidd, Bessant

and Pavitt, 1997: 71)

ไดมความพยายามเชอมโยงใหเหนถงการบรหารคณภาพตอผลการดาเนนงานขององคการ โดยงานวจยของ Terziovski and Samson (1999: abstract, 233) ไดทาการวจยเชงสารวจกบบรษท 3,000 แหงในออสเตรเลยและ 1,000 ในนวซแลนดในป 1994 โดยมผตอบแบบสอบถามกลบมา 962 แหงและ 379 แหงจากออสเตรเลยและนวซแลนดตามลาดบ เปนทงบรษทขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ พบวาบรษทสามารถมผลการดาเนนงานดานตาง ๆ เชน ความสมพนธระหวางพนกงาน ความพงพอใจของลกคา และผลการดาเนนธรกจทดกวา เมอมการบรหารจดการคณภาพมาใชภายในองคการ การปรบปรงคณภาพของสนคาและบรการจงเปนพนฐานของความสาเรจ แตคณภาพเพยงอยางเดยวอาจไมสามารถสงเสรมผลการดาเนนงานทางดานการเงนไดเพยงพอ (Adam et al., 1997: 869) โดยเฉพาะบรษทขนาดเลกทเปนกลมตวอยางของการวจยในครงน เพราะเมอเปรยบเทยบกบบรษทขนาดใหญ บรษทขนาดกลางและเลก ตองเผชญกบสงทาทายมากมาย เชน การมทรพยากรจากด ขาดประสบการณในการทาวจยการตลาดและศกษาตาแหนงทางการตลาด (Segmentation Studies) เจาของกจการขาดทกษะดานการตลาดและไมชานาญ ตลอดจนการมขอจากดดานตลาดในการขายสนคาและบรการเฉพาะในธรกจทตนเองดาเนนการอย (Carson, 1990: 10) แตสงททาทายมากทสดคอ ทรพยากรดานการเงนภายในองคการ และ อปสรรคในการหาแหลงเงนทนจากภายนอก ตลอดจนกฎระเบยบทเขมงวดของรฐบาล แมวาจะมงานวจยหลายงานเกยวกบ SMEs (Small and Medium Enterprises) ในประเทศจน (Tang, Wang and Zhang, 2007: 120) ทเนนอทธพลของกลยทธการตลาด และสงแวดลอมทางธรกจทมผลตอผลการดาเนนงานขององคการ ซงถอเปนตวแปรจากทงภายในและภายนอกองคการ แตงานวจยทผานมาเสนอวายงมปจจยอนทมผลตอตวแปรตามคอ ผลการดาเนนงานขององคการ เชน คณลกษณะของบรษท (Firm Characteristics) การควบคมตวแปรเหลานจะทาใหการทดสอบสมมตฐานของงานวจยมความเขมแขงขน

จะเหนไดวา การวดผลการดาเนนงานเปนเรองทไดรบความสนใจอยางมาก และนกวจยสวนใหญใหความสาคญกบความคดเหนของผบรหารระดบสงหรอเจาของกจการ ในการวดผลการดาเนนงานขององคการ โดยเปรยบเทยบกบระดบความคาดหวงของตนเองหรอเทยบกบคแขงหลก (Brooksbank, Kirby and Wright, 1992: 228; Pelham and Wilson, 1996: 28) นกวจยบางสวนอาจพยายามใชประโยชนจากการวดขอมลเชงวตถวสย (Objectivity) เชน ผลกาไร ยอดสงออก ยอดขายทงหมด การวดผลตภาพ (Productivity) ประสทธภาพในการบารงรกษา การสง

66

มอบทนเวลา ความสามารถในการใชประโยชนจากทรพยากรและคณภาพของสนคาและบรการ (Lind, Sepulveda and Nunez, 2000: 37–39) อยางไรกตาม นกวจยสวนใหญยงนยมและคงใชการวดขอมลเชงจตวสย (Subjectivity) โดยใหเหตผลวา ยากในการทจะไดมาซงขอมลของผลการดาเนนงานทเปนวตถวสย ผลการดาเนนงานทเปนขอมลดบมกถกเปลยนรปโดยปจจยเฉพาะของอตสาหกรรมนน ดงนน อาจไมเหมาะสมทจะใชขอมลสาหรบเปรยบเทยบขามอตสาหกรรม ดวยเหตผลเหลานจงมขอเสนอแนะวา การวดเชงวตถวสยควรนามาใช ถาผลกระทบดานอตสาหกรรมสามารถควบคมได (Fiorito and Laforge, 1986: 9)

ในการทาวจยทศกษาบรษทขนาดกลางและขนาดเลกทมทรพยากรจากด จงจาเปนตองใชประโยชนอยางเตมทจากตวบงชดานผลการดาเนนงานทสาคญจรง ๆ ทสดเทานน และถาทาไดควรวดขอมลทงเชงวตถวสยและจตวสย เพอใหครอบคลมทกดานของการวด (Hvolby and

Thorstenson, 2001: 1144–1145)

เมอพจารณาบรบทของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรบซอของเกาซงเปนธรกจขนาดเลกทมขอจากดทางดานขอมลเกยวกบการเงน การตลาด ขอมลลกคา และความสมพนธเกยวกบผมสวนไดสวนเสยทชดเจน การวดผลการดาเนนงานตามความคด The Balance

Scorecard ทวดทง 4 มต ดงกลาวมาแลวนน อาจไมเหมาะสม ขณะทการวดขอมลเชงวตถวสยทเกยวกบขอมลดานการเงน เชน ระยะเวลาในการคนทน (Return on Investment) ไมสามารถทาได มเพยงตวเลขรอยละของผลกาไรทสามารถไดรบจากกลมตวอยาง และเพอมใหเกดความผดพลาดในการวดปจจยสาคญทอาจนาไปสความสามารถในการแขงขนและความสาเรจขององคการ ดงท Tangen (2005: 43-44) กลาว ผวจยจงไดประยกตแบบจาลอง “3P” (The

Triple–P Model) ของ Tangen ทใหความหมายของผลของการดาเนนงานวาหมายถงผลทไดจากการวดผลตภาพ (Productivity) ในการดาเนนงานขององคการ ผลกาไร (Profit) ขององคการ ตลอดจนปจจยทไมเกยวของกบตนทน เชน คณภาพ การสงมอบ ความรวดเรว และความยดหยน มาใชเพอวดผลการดาเนนงานขององคการในการวจยครงน โดยแบบจาลอง “3P” ของ Tangen

ดงเสนอในภาพท 3.1

67

ภาพท 3.1 แบบจาลอง The Triple-P Model (3P)

แหลงทมา: Tangen, 2005: 43–44.

3.2 กลยทธกบการวเคราะหสงแวดลอมภายนอกขององคการ

การกาหนดกลยทธทดขององคการ ไมควรถกพฒนาภายใตเงอนไขของสภาวการณทเปนสญญากาศ หรอปราศจากผลกระทบจากสงแวดลอมภายนอกโดยสนเชง (Dess et al., 2007: 41) แตกลยทธทดจะตองสามารถตอบสนองตอสงแวดลอมภายนอกของธรกจได (The External

Business Environment) ดงจะเหนจากการศกษาวจยดานการบรหารเชงกลยทธจะเสนอแนะใหองคการคนหากลยทธทเหมาะสม (A Strategic Fit) จากการวเคราะหสงแวดลอมภายนอกซงจะทาใหผบรหารมองเหนโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ขณะเดยวกนองคการจาเปนตองทาการวเคราะหสงแวดลอมภายในองคการเพอใหทราบถงจดแขง (Strengths) และจดออน (Weakness) ของตนเอง ดงนน เมอเราพจารณาทมาของความไดเปรยบทางการแขงขนทยงยนของธรกจ ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธทพฒนาโดย Porter (1980: 76) จงไดรบความนยมมากทสดในขณะนนมาจนถงในปจจบน โดย Porter มคาถามหลกของเขาวา “ธรกจจะทาอยางไรใหมความไดเปรยบในการแขงขนเหนอกวาคแขง” (“How will a firm able to get a

competitive advantage over its competitors?”)

ผลตภาพ (Productivity)

ผลก าไร (Profitability)

ผลการด าเนนงาน (Performance)

ปจจยภายนอก (Output)

ปจจยภายใน (Input)

ประสทธผล (Effectiveness)

ประสทธภาพ (Efficiency)

มลคาทได

(Price recovery)

คณภาพ, การสงมอบ, ความรวดเรว, ความยดหยน ( Quality,

delivery, speed, flexibility)

68

ถาเราพจารณาจากทฤษฎโครงสรางอตสาหกรรม (The Theory of Industrial

Organization) ของ Mason (1949: 153) และ Bain (1968: 26) จะพบวากรอบแนวคดของ Porter หลก ๆ แลวกอยบนพนฐานของกระบวนทศนนดวยเชนกน ซงเปนการวเคราะหตาแหนงทางการแขงขนทเหมาะสมในอตสาหกรรมทธรกจดาเนนงานอย โดย Porter (1980: 111; 1985:

79) ไดเสนอแบบจาลองพลงผลกดนทงหา (Five–Forces Model) ซงม 5 ระดบ ไดแก 1. อปสรรคจากการเขามาของคแขงขนรายใหม (The Threat of New Entrants)

2. อานาจตอรองของลกคา (The Bargaining Power of Buyers)

3. อานาจตอรองของผจดจาหนายวตถดบ (The Bargaining Power of Suppliers)

4. อปสรรคจากการมสนคาและบรการทดแทน (The Threats of Substitute Products

and Services)

5. จานวนคแขงขนภายในอตสาหกรรมเดยวกน (The Intensity of Rivalry Among

Competitors in an Industry)

แตละพลง (Forces) จะมผลตอความสามารถขององคการทจะแขงขนในตลาดและเปนการกาหนดศกยภาพในการทากาไรของธรกจในอตสาหกรรมนน ๆ จากการศกษาเชงประจกษหลายครงพบวา “Five–Forces Model” ลมเหลวในการสนบสนนความเชอมโยงระหวางโครงสรางอตสาหกรรม (Industrial structure) และผลการดาเนนงานของธรกจ (Firm’s Performance) โดยหลายการวจยแนะนาวาทรพยากรภายในองคการ (Internal Resources) ตางหาก มใชสงแวดลอมภายนอกทอยรอบองคการทเปนแหลงพนฐานของความแตกตางของผลการดาเนนงานของธรกจ ผลการศกษาเหลานนาไปสการเตบโตของผลงานวจยทนาเอา RBV ทเปนทฤษฎหนงในทฤษฎการบรหารเชงกลยทธมาอธบายความแตกตาง โดยเนนไปทความหลากหลายของทรพยากร (Resource Heterogeneity) อนเปนแหงทมาของความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนของธรกจ (Tokuda, 2005: 128)

ระหวางครสตศตวรรษ 1980s พนฐานของการสรางกลยทธคอการมองปจจยภายนอกไดแก โอกาสและอปสรรค แตในมมมองของเศรษฐศาสตรแนวใหม เสนอวากลยทธถกสรางจากปจจยภายในกอนแลวจงคอยพจารณาปจจยภายนอก กลาวคอ ผบรหารทเปนผกาหนดกลยทธจะตองวเคราะหวาองคการมทรพยากรและความสามารถใดบาง แลวจงตดสนใจเกยวกบความตองการของลกคาและพยายามทาใหลกคาพงพอใจ โดยใชทรพยากรและความสามารถทมอยเหลานนอยางเตมความสามารถ ดงนน ทรพยากรและความสามารถขององคการจงเปนศนยกลางของการพจารณาทใชในการกาหนดกลยทธ (Pesic, 2007: 200)

Wernerfelt (1984: 171) กลาววา ทรพยากรและสนคาเหมอนกบเหรยญสองดาน สนคาสวนใหญตองใชทรพยากรทหลากหลายในการผลต ขณะททรพยากรสวนใหญ สามารถถกนาไปใชในการผลตสนคาไดหลากหลายชนดเชนกน กลยทธขององคการทถกสรางขนจงขนอยกบ

69

ตาแหนงของทรพยากร (Resource Positions) อนหมายถงจดแขงและจดออนในองคการ เชนเดยวกบแนวคด RBV หรอ ขนอยกบตาแหนงของสนคาในตลาด (Product–Market

Positions) ซงหมายถงโอกาสและอปสรรคในตลาด เชนเดยวกบแนวคด Industrial

Organization (IO) หรอขนอยกบทงสองอยางซงกคอ การทา SWOT Analysis หลกการของ RBV นยมทรพยากรและความสามารถขององคการทมอย ขณะท IO นยมในเรองลกษณะโครงสรางอตสาหกรรม นอกจากน RBV เสนอวาความสามารถขององคการเปนเรองหลกสาหรบความสาเรจ ขณะท IO จะเนนการแขงขนเปนปจจยสาคญของความสาเรจมากกวา สรปมมมองทแตกตางกนของ RBV และ IO โดยดจากปจจยตาง ๆ ดงตารางท 3.1

ตารางท 3.1 Resource–Based View เปรยบเทยบกบ Industrial Organization

ปจจย (Factor) Industrial Organization

(IO)

Resource–Based View

(RBV)

ความไดเปรยบในการแขงขน

ตาแหนงในอตสาหกรรม การครอบครองทรพยากรทเปนเอกลกษณและมความสามารถไมเหมอนใคร

การกาหนดความสามารถในการทากาไร

ลกษณะอตสาหกรรมและตาแหนงขององคการในตลาด

ชนด จานวน ลกษณะของทรพยากรขององคการ

ระดบการวเคราะห สงแวดลอมภายนอกองคการ สงแวดลอมภายในองคการ

ความสนใจหลก สภาพการแขงขน ความสามารถขององคการ

แหลงทมา: ปรบจาก Wernerfelt, 1984: 171.

ในการศกษาวจยธรกจทอยในอตสาหกรรมเดยวกน สภาพแวดลอมภายนอกทองคการตองเผชญอาจคาดเดาไดวามความไมแตกตางกนมากนก หรอปจจยภายนอกทมอทธพลตอผลการดาเนนงานอาจคลายคลงกน ดงนนการมงเนน (Focus) ลกลงไปเกยวกบปจจยภายในองคการทมผลตอการบรหาร นาจะมความเหมาะสมและชดเจนกวา เพอปองกนผลกระทบจากปจจยภายนอกทอาจมผลตอขอคนพบในงานวจย ผวจยจงทาการสารวจสภาพแวดลอมภายนอกโดยตงขอคาถามบนพนฐานแนวคด “Five–Forces Model” ของ Porter ไวดวย เพอศกษาวาสภาพแวดลอมภายนอกของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยมสภาพเปนอยางไร ซงเปนการปองกนขอโตแยงตอผลวจยทไดจากการศกษาปจจยภายในองคการเปนหลกในครงน

70

3.3 กลยทธกบการประเมนสงแวดลอมภายในขององคการ

การทบรษท 2 บรษทอยในอตสาหกรรมเดยวกน เผชญสภาวะแวดลอมภายนอกแบบเดยวกน และอาจมจดแขงดานหนาทของงาน (Functional Areas) ทคลายกน แตจะมเพยงไมกบรษททมผลการดาเนนงานดกวาบรษทอน โดยมผลตอบแทนสงกวาเปนระยะเวลานาน อะไรเปนสาเหตของความแตกตางน Dess et al. (2007: 77) เสนอวาผบรหารควรมความสามารถในการประเมนสงแวดลอมภายในองคการเพอใหทราบถงจดแขงและจดออนขององคการ เพอนาไปกาหนดกลยทธทเหมาะสมและแมนยาตอการแขงขนกบคแขงทเผชญอย กรอบแนวคดทสาคญและเปนทรจกดในหมนกวชาการดานการบรหารเชงกลยทธทใชวเคราะหสภาพแวดลอมภายในองคการไดแก การวเคราะหหวงโซคณคา (Value–Chain Analysis) ของ Porter (1985: 69) และมมมองของทรพยากรพนฐาน (Resource–Based View) ทถกนาเสนอโดยนกวชาการหลายทาน (Wernerfelt, 1984; Rumelt, 1984; Barney, 1991; Grant, 1991; Oliver, 1997) โดยการวเคราะหหวงโซคณคาขององคการเปนการพจารณาองคการในฐานะทเปนกระบวนการของกจกรรมสรางคณคา (Process of Value–Creating Activities) ภายในองคการ ซงคณคา (Value) หมายถงราคาทลกคายนดจายใหกบสนคาหรอบรการทบรษทจดหาให การสรางคณคาสาหรบลกคาไดเกนกวาตนทนการผลตคอผลตอบแทนหรอผลกาไรทองคการไดรบ ซงเปนแนวคดหลกในการวเคราะหตาแหนงทางการแขงขนของธรกจ (Porter, 1985: 69; Dess et al.,

2007: 78) โดย Porter ไดอธบายประเภทของกจกรรม 2 ประเภททตางกนคอ ประเภททหนงประกอบดวยกจกรรมพนฐาน 5 กจกรรม (Five Primary Activities) และประเภททสองประกอบดวย 3 กจกรรมสนบสนน (Three Support Activities) ดงภาพท 3.2

ภาพท 3.2 หวงโซคณคาทพฒนาโดย Porter (The Generic Value Chain Developed by Porter)

แหลงทมา: Porter, 1985: 69.

Margin

Support

Activities

Primary

Activities

Infrastructure activities : Planning finance MIIS legal services

Production

Purchasing Inventory

holding

Materials

handing

Sales

and

marketing

Warehousing

and

distribution

Dealer support

And

customer

service

Technology : Research development design

Human resource management and development

71

ประเภททหนง ม 5 กจกรรมพนฐาน ไดแก 1. การจดซอ จดเกบสนคา และการจดการวตถดบ (Purchasing, Inventory Holding, Materials Handling) 2. การผลต (Production)

3. การจดการคลงสนคาและการกระจายสนคา (Warehousing and Distribution) 4. การขายและการตลาด (Sales and Marketing) และ 5. การสนบสนนตวแทนจาหนายและการบรการลกคา (Dealer Support and Customer Service) ทง 5 กจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมหลกททกองคการสวนใหญควรม ประเภททสอง ม 3 กจกรรมสนบสนน ไดแก 1. การบรหารทรพยากรมนษยและการพฒนา (Human Resource Management and Development) 2. การจดการดานเทคโนโลย วจย พฒนา และออกแบบ (Technology, Research, Development, Design) และ 3. การจดการโครงสรางพนฐาน เชน การวางแผน การเงน การบรหารสารสนเทศ การบรการดานกฎระเบยบ (Infrastructure Activities: Planning, Finance, MIS, Legal services) ทง 3 กจกรรมสนบสนนเปนตวชวยสงเสรม 5 กจกรรมพนฐานใหดาเนนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมาย

เพอใหเขาใจโดยทวถงวาคณคาถกสรางขนในองคการไดอยางไร ผบรหารตองทราบวาจะสรางคณคาใหเกดขนในองคการทเกยวของ เชน ผผลตและปอนวตถดบใหองคการ (Suppliers) ลกคา (Customers) และคคา (Alliance partners) กบองคการไดอยางไรกอน ซงคอการพจารณา หวงโซอปทาน (Supply Chain) และชองทางการกระจายสนคา (Distribution

Channel) ทองคการเขาไปเกยวของดวยนนเอง (Dyer, 1996: 282)

หวงโซคณคาขององคการจงเปนชดของกจกรรมของธรกจทเกยวของกบการผลต การพฒนาสนคา การทาการตลาดของสนคาและบรการ ซงในแตละขนตอนของกจกรรมหวงโซคณคา จาเปนตองอาศยทรพยากรในองคการ และความสามารถขององคการทแตกตางหลากหลาย เพราะแตละองคการยอมมทางเลอกของตนเองในการสรางหวงโซคณคา ซงทายทสดผลลพธทไดคอ การมทรพยากรภายในองคการและความสามารถทโดดเดนแตกตางกนไป (Barney and Hesterly,

2006: 83) นคอจดเชอมโยงของการใชการวเคราะหหวงโซคณคา เพอคนหาทรพยากรและความ สามารถขององคการทมคณคา อนเปนพนฐานสาคญของ RBV ชวงตอไปจะกลาวถง RBV ทมบทบาทตอการประเมนสงแวดลอมภายในองคการ อนนาไปสความไดเปรยบในการแขงขนขององคการทยงยนไดอยางไร

72

3.4 มมมองของทรพยากรพนฐานขององคการ

Collis and Montgomery (1995: 123) กลาววา แนวคดเรอง RBV ประกอบไปดวยมมมอง 2 เรองใหญ ๆ คอ

1. การวเคราะหปรากฏการณภายในขององคการ (The Internal Analysis of

Phenomena within a Company)

2. การวเคราะหภายนอกของอตสาหกรรม และสภาพการแขงขนของอตสาหกรรมนน ๆ (An External Analysis of the Industry and it’s Competitive Environment)

RBV จงกาวไปไกลกวาการทา SWOT Analysis แบบดงเดม โดยการบรณาการภาพรวมภายนอกและภายในเขาดวยกน RBV มองวาการทาใหองคการไปสความไดเปรยบในการแขงขนไมสามารถวดไดจากการพจารณาบรบทของการแขงขนเพยงอยางเดยว แตตองพจารณาวาคณสมบตของทรพยากรทองคการมอยวามคณคา (Value) หายาก (Rare) ไมสามารถทดแทนไดงาย (Difficult to Substitute) และยากทคแขงจะลอกเลยนแบบได (Difficult to Imitate) มฉะนนองคการจะสามารถแขงขนไดเพยงชวคราว (Barney, 1991: 99) ดงนน RBV จงเปนกรอบแนวคดทใชวเคราะหเชงลกวา ทาไมบางองคการจงสามารถทากาไรไดมากกวาองคการอน (Dess

et al., 2007: 90) ซงสอดคลองกบ Wernerfelt (1984: 172) ทกลาววาทรพยากรทองคการครอบครองอยเปนพนฐานในการกาหนดผลการดาเนนงานขององคการ อนนาไปสความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนของธรกจ แนวคดเกยวกบทรพยากรในความคดของ Barney (1991: 103)

ในงานของเขาครงแรก หมายถง ทรพยสน (Assets) ความสามารถ (Capabilities) กระบวนการขององคการ (Organizational Processes) คณลกษณะของธรกจ (Firm Attributes) ขอมล (Information) ความร (Knowledge) ทถกควบคมโดยองคการ และองคการนาไปใชในการดาเนนกลยทธเพอปรบปรงประสทธภาพ (Efficiency) และประสทธผล (Effectiveness) ของผลการดาเนนงาน ซงใน 10 ปตอมา Barney, Wright and Ketchen (2001: 625) ไดเขยนบทความเรอง “Resource–Based View of the Firm” อกครง โดยในบทความน Barney อธบายวาความไดเปรยบในการแขงขนขององคการจะเกดขนไดตองอาศยการผลกดนจากทรพยากร และความสามารถขององคการทมคณสมบต 4 ประการดงกลาวแลวนน องคการยงควรพจารณาทรพยากรและความสามารถขององคการ ในลกษณะทเปนทรพยสนทจบตองได และทรพยสนทจบตองไมได (Tangible and Intangible Assets) รวมถงทกษะในการบรหารขององคการ กระบวนการและงานประจาในองคการและขอมลความรทมอยดวย แนวคดเกยวกบทรพยากร (Resources) และความสามารถ (Competences,

Capabilities) ไมใชแนวคดทใหมทเดยว งานของ Penrose ในป ค.ศ. 1959 ถอเปนผเรมตนเกยวกบทฤษฎการเตบโตของบรษท (Theory of the Growth of the Firm) อนเปนววฒนาการ

73

ของทฤษฎทางเศรษฐศาสตร (Nelson and Winter, 1982: 14) และความสามารถในการปฏบตงานเชงพลวตร (Dynamic Capabilities) (Teece, Pisano and Shuen, 1997: 511)

ลวนมงใหความสาคญกบทรพยากรทจบตองได และจบตองไมไดภายในองคการวาเปนพนฐานของความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน (Prahalad and Hamel, 1990: 790) ผลงานของ Penrose

(1959: 24) เกยวกบทฤษฎการเตบโตของบรษทถอวาเปนผลงานทถกอางถงมากทสด โดย Penrose ไดกลาวถง RBV ในงานดานเศรษฐศาสตรของเขาวา

บรษทเปนมากกวาหนวยบรหาร เพราะบรษทคอ ทรวบรวมทรพยากรทมประสทธภาพ อานาจในการใชทรพยากรเหลานน ขนอยกบความแตกตางของผใชและระยะเวลาในการกาหนดการตดสนใจของฝายบรหาร เมอเรากลาวถงบทบาทของบรษทธรกจเอกชนโดยทวไป ขนาดของบรษทจงเปนตววดทด โดยดจากทรพยากรทบรษทครอบครองอย และ ทรพยากรถกนามาใชประโยชนมากนอยเพยงใด

Fahy and Smithee (1999: 1-3) ชใหเหนประโยชนของ RBV ทมตอวงการวชาการในประเดนของการสรางความไดเปรยบในการแขงขน โดยงานของพวกเขาไดแสดงขนตอนการพฒนา RBV จากจดเรมตนทมาจากแบบจาลองทางเศรษฐศาสตรเรองการแขงขนทไมสมบรณ (Imperfect Competition) ผานขนตอนการววฒนาการดานการศกษาของนกวชาการทางเศรษฐศาสตรหลายทานทไดอทศเวลาศกษาเรองของกลยทธและการตลาดตลอด 20 ปทผานมา โดยเฉพาะในยคแรก ๆ นกเศรษฐศาสตรอตสาหกรรม (Industrial Economist) นยมนา RBV ไปใชในวรรณกรรมทเกยวกบการบรหารเชงกลยทธตงแตกลางทศวรรษ 1980s RBV ยงมอทธพลตองานดานการตลาดในปจจบนดวย เชน งานของ Day (1994: 39-43) ทกลาวถง RBV ในแงของความสามารถทางการตลาด (Marketing Capabilities) และงานของ Hunt and Morgan (1996:

109-111) ทเชอมโยง RBV กบความสามารถในการแขงขน และ RBV ยงถกนาไปใชในงานของ Graham, Shipley, Fahy, Cox, Beracs and Kolos (1996: 685-687) ในการวเคราะหผลการดาเนนงานของบรษทในตลาดสากล งานเกยวกบ RBV สวนใหญจงมงเนนในเรองของธรรมชาตขององคการตอความสามารถในการแขงขน โดยมฐานคตวา การทองคการสามารถครอบครองทรพยากรสาคญทมลกษณะคอ มคณคา (Value) ยากตอการลอกเลยนแบบ (Barriers to

Duplication) และมความเหมาะสม (Appropriability) ความไดเปรยบในการแขงขนจะเกดขนตอเมอองคการสามารถใชประโยชนทรพยากรเหลานนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ในอนทจะกอใหเกดสนคาและบรการทตอบสนองความตองการของลกคา (Fahy and Smithee,

1999: 13)

74

ตวอยางงานศกษาทสาคญอกผลงานหนงคอ งานของ Prahalad and Hamel (1990: 791)

ทศกษาบรษทยกษใหญ เชน Canon Honda และ 3M ในการเตบโตทรวดเรวและประสบความสาเรจ ผลของการศกษาจะมงไปทความสามารถ (Competences and Capabilities) ทระดบองคการ โดยมรายละเอยดเพยงเลกนอยเกยวกบทรพยากรทองคการตองพงพา หรอมความจาเปนตองไดมา ในความเปนจรงแลวผลการศกษาเชงประจกษจงยงคงมนอยทเกยวของกบ RBV ในความคดของ Fahy and Smithee (1999: 4) RBV ทจะนามาใชดานกลยทธการตลาดจงเปนเรองสาคญ 3 ประการคอ

1. เปนทางเลอกเชงกลยทธ (Strategic Choice)

2. เปนการกระตนการบรหารงานขององคการโดยระบงานทสาคญทตองปฏบต

3. เปนการพฒนาและดงเอาทรพยากรทสาคญมาสรางผลตอบแทนทสงทสด

ขณะท Wernerfelt (1984: 171) ไดพยายามพฒนาเครองมอดานเศรษฐกจอยางงาย สาหรบวเคราะหตาแหนงของทรพยากรในองคการทควรจะเปน เพอมองหาทางเลอกเชงกลยทธทไดจากการวเคราะหน ซงสามารถนาไปใชอธบายความสมพนธระหวางผลกาไรทองคการไดรบจากทรพยากรทองคการมอย ตลอดจนหาหนทางในการบรหารทรพยากรขององคการในระยะยาว ทรพยากรในความหมายของ Wernerfelt จงหมายถงสงทเปนทงจดแขงและจดออนขององคการ เปนทงทรพยากรทจบตองได เชน ทดน โรงงาน ทน เครองจกร และจบตองไมได เชน ยหอ ความรดานเทคโนโลย ทกษะของพนกงาน เปนตน สงทองคการตองทาคอการสรางสถานการณททาใหตาแหนงของทรพยากรทตนเองม สงผลทงทางตรงและทางออมทจะกดกนใหคแขงยากทจะตามทน งานของ Wernerfelt ในป 1984 จงถอเปนการจดประกายใหเกดแนวคดเกยวกบทรพยากรในองคการตามมาของนกวชาการหลายทาน จนกระทงในป ค.ศ. 1994 ผลงานทางวชาการของ Wernerfelt ทเขยนขนในป ค.ศ. 1984 ไดรบรางวลบทความทดทสดดานการบรหารเชงกลยทธ (Fahy and Smithee, 1999: 3)

หลกการ RBV ทเปนสวนสาคญของการบรหารเชงกลยทธเพราะเกยวของกบทรพยากรและความสามารถขององคการ ในการกอใหเกดผลกาไรและความไดเปรยบในการแขงขน (Oliver, 1997: 697–713) ไดถกนามาใชบรณาการรวมกบทฤษฎอน ๆ อยางไดผล เชน งานของ Pesic (2007: abstract) ทเขยนเกยวกบ RBV เพอความสามารถในการแขงขนโดยเฉพาะในสภาวการณทเปนพลวตร Pesic อางวา RBV ชใหเหนความสาคญของทรพยากร และความสามารถเชงบรหาร แตยงคงไมชดเจนเพยงพอทจะบงบอกถงคณคาในองคการซงเกยวของกบกระบวนการ (Processes) เครอขายแบบไมเปนทางการ (Informal Networks) และ การสอสาร (Communication) จงควรเสรมดวยหลกของ Six Sigma เพอใหสามารถอธบายความรวดเรว และคณภาพของการดาเนนงานไดดยงขน คณปการของ RBV จงหมายถงการนามาอธบาย

75

เชอมโยงควบคกบแนวคดทฤษฎบรหารอน ๆ ไดอกดวย โดยท Penrose (1959: 24–25) กลาววา

ความสาคญของการสรางกลยทธคอการออกแบบกลยทธทสามารถใชทรพยากร และความ สามารถทมอยใหเกดประสทธภาพสงสด แตไมใชทรพยากรทเปนปจจยนาเขาในกระบวนการผลต นนคอ การบรการทเกดจากการใชทรพยากรทมอยในการสรางบรการใหสนองตอความตองการของลกคา

กลมของทฤษฎทเกยวกบการเตบโตของธรกจ Penrose ไดเสนอทฤษฎของการบรหารทรพยากรขององคการอยางมประสทธภาพ การสรางโอกาสและการปรบเปลยนกลยทธโดยเฉพาะ อยางยง Penrose ไดใหคาอธบายเชงตรรกะทเชอมโยงเหตและผลระหวาง ทรพยากร ความสามารถ และความไดเปรยบทางการแขงขนไว 3 ประการคอ

ประการทหนง องคการสามารถสรางคณคาทางเศรษฐกจ (Economic Value) ไมใชเพราะการครอบครองทรพยากรทมอยอยางจากด แตเนองจากประสทธภาพ และการมความคดสรางสรรคดานการบรหารทรพยากรทมอยอยางจากดเหลานน (Mahoney, 1995: 98) กลาวคอ เมอใหจานวนทรพยากรทมจากดเหมอนกน บรการทเกดขนจากทรพยากรเหลานนจะแตกตางขนกบการใชประโยชนของตวทรพยากรเปนตวกระตนใหเกดความแตกตางในการสรางโอกาส และผลการดาเนนงานทางการเงน (Penrose, 1959: 78)

ประการทสอง องคการโดยเฉพาะผจดการตองสามารถเชอมโยงทรพยากรและการเกดโอกาส เพอกระตนนวตกรรมและการเตบโตขององคการ ถอเปนหนาทของผจดการทจะสงเสรมความ สมพนธของทรพยากรไปสความสามารถขององคการทเปนพลวตร เพอกอใหเกดนวตกรรมและสรางคณคาทางเศรษฐกจ (Penrose, 1959: 85)

ประการทสาม ตวขบเคลอนอตราและทศทางของการเตบโตขององคการ เกดจากความ สามารถทางการบรหารและพรสวรรคดานเทคนค การขาดความสามารถเปนเหมอนอปสรรคตออตราการเตบโตขององคการในชวงเวลาใดเวลาหนง พนฐานความรในปจจบนและคณสมบตของทรพยากรทไมกอใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ เปนตวกาหนดทศทางในการเตบโตขององคการ ดงนน การมองขามปจจยทเปนขอจากดเหลาน จะสงผลถงประสทธผล และ การสญเสยความไดเปรยบในการแขงขน

งานของ Penrose ดงกลาวจงสรางคณประโยชนแกองคความรดานความไดเปรยบในการแขงขนเปนอยางมากโดย Penrose ยาถงความสาคญในการบารงรกษาทรพยากรและความสามารถขององคการอยางตอเนอง และ พฒนาองคความรทชวยปกปองความไดเปรยบในการแขงขน ดวยการสรางสรรคสงใหม ๆ อยเสมอ

การบรณาการ RBV กบทฤษฎตอมาทมกพบบอยครงคอการเชอม RBV กบการบรหารจดการความร (Knowledge Management) เพอสรางความเปรยบในการแขงขน (Halawi,

Aronson and McCarthy, 2005: abstract) ขณะท RBV กาหนดวาทรพยสนเชงกลยทธจะตอง

76

มลกษณะหายาก มคณคา ไมสามารถลอกเลยนแบบไดโดยสมบรณ และไมสามารถทดแทนไดดวยทรพยากรอน ความร (Knowledge) เปนเหมอนทรพยากรเชงกลยทธทมศกยภาพในการเปนแหลงของความไดเปรยบในการแขงขนขององคการ Halawi et al. (2005: 81) จงสรางแบบจาลองทมาอธบายวาการจดการความรสามารถใชสรางความไดเปรยบในการแขงขนไดอยางไรในมมมองของ RBVขององคการ ดงภาพท 3.3

สงแวดลอมโดยทวไป (General Environment)

ภาพท 3.3 แบบจาลองการวจย เรอง Resource–Based View of Knowledge Management

for Competitive Advantage.

แหลงทมา: Halawi, Aronson and McCarthy, 2005: 81.

ตามคาอธบายของ Barney (1991: 102) ทระบวา องคการทมความไดเปรยบในการแขงขน กตอเมอองคการสามารถนากลยทธไปปฏบตไดแตกตางจากทคแขงปฏบตอย ความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนจงเปนสงทสะทอนไดจากผลการดาเนนงานทองคการสามารถทาได โดยทคแขงไมสามารถตามทน แตเนองจากการบรหารไมไดเปนปจจยทคงท องคการเตบโตขนจงไมใชแคเพอสรางผลกาไรสงสด แตเพอใหไดมาซงโอกาสทมากขน ผลกาไรในทฤษฎของ

การบรหารจดการความร (Knowledge

Management)

- วฒนธรรมองคการ - ภาวะผน า - ระบบสารสนเทศ

- ค ามนสญญาของคนในองคการ - โครงสรางองคการ - ความรทวไป

- สงแวดลอมทางกายภาพ

คณภาพของความร (Knowledge Quality)

- อปสรรคในการน า KM ไปปฏบต - การท า SWOT ของ KM

- กลยทธ KM

- นวตกรรม

- การเรยนร

ระบบ KM : คณสมบตขององคความร - หายาก

- มคณคา - ยากทจะทดแทน

- ไมสามารถลอกเลยนแบบได

ความไดเปรยบทางการแขงขนทยงยน

สงแวดลอมองคการ (Organization Environment)

สงแวดลอมของงาน (Task Environment)

77

พวกนโอคลาสสค (Neoclassic) จงหมายถงพฤตกรรมของการบรโภคทเปนแรงจงใจใหองคการขยายขนาด และถาประสบผลสาเรจ ผลทตามมาคอกาไรในระยะยาว (Pitelis and Pseiridis,

1999: 227) ทงน ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรบางทฤษฎ เชน Transaction cost economics (TCE) ยงคงเปนปญหาในการใชอธบายธรรมชาตขององคการ นกวชาการจงใช RBV มาชวยอธบายปรากฏการณและวเคราะหองคการไดดยงขน

นอกจากนยงมงานเขยนของ Oliver (1997: 697) ทแสดงใหเหนวาการรวมกนของมมมองดานสถาบน (Institutional Perspective) และ RBV จะสามารถนาไปสการสรางแบบจาลองความสามารถในการแขงขนทสมบรณกวาการใชแนวคดใดแนวคดหนง Oliver เสนอวาบรบทและกระบวนการของการคดเลอกทรพยากรมอทธพลตอความหลากหลายขององคการ (Firm Heterogeneity) และความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน แตยงมขอถกเถยงทวาความไดเปรยบทยงยนขององคการขนอยกบความสามารถทจะบรหารมมมองดานสถาบนตอการตดสนใจเกยวกบทรพยากรทนาเขามาในองคการดวย โดยสถาบนขององคการหมายรวมถง วฒนธรรมภายในองคการ และอทธพลจากประเทศ สงคม และความสมพนธขามชาต ทเปนตวกาหนดพฤตกรรมทางเศรษฐศาสตรทเปนทยอมรบ ดงนน ทงทนทรพยากร (Resource

Capital) และทนสถาบน (Institutional Capital) จงมความสาคญอยางมากตอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน โดยสรปไดดงตารางท 3.2 Oliver (1997: 709) สรปกลไกนวาทนทรพยากรเปนตวชวยกระตนคณคาของทรพยสนและสมรรถนะขององคการ ขณะททนสถาบนเปนตวสนบสนนทรพยสนทมคณคาและสมรรถนะขององคการเพอกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน

78

ตารางท 3.2 ตนแบบการนาทนทรพยากร และทนสถาบนเพอใชในการสรางความไดเปรยบในการ

แขงขน

ประเดนหลก (Key Aspects)

ทนทรพยากร (Resource Capital)

ทนสถาบน (Institutional Capital)

คานยาม คณคาของทรพยากรและความสามารถขององคการ

ปจจยทผลกดนใหใชประโยชนทรพยากรอยางเตมท

ตวอยาง ชองทางการกระจายสนคาทดกวา รอบหมนการผลตทสน โครงสรางตนทนทนอย ลขสทธ ความสามารถของการบรหารทไมเหมาะสม ความจงรกภกดของลกคา ความสมพนธของแรงงาน

การปรบปรงวฒนธรรมอยางตอเนอง การบรหารนวตกรรม การรวมมอดานความรภายในองคการ การอบรมพฒนา การพฒนาระบบเทคโนโลยการสอสาร การเขาถงแหลงทรพยากร

ปจจยแหงความสาเรจ

การจดหาและปกปองทรพยากรทหายากและยากทจะลอกเลยนแบบ และความสามารถขององคการ

การบรหารการตดสนใจดานทรพยากรอยางมประสทธภาพ

หนทางทจะกระตนทน

ระบบการประเมนทรพยากร การเปรยบเทยบทรพยากรกบสากล การใชขอมลดานทรพยากรทเชอมโยงภายในอตสาหกรรม การใหรางวลและการสงเสรมทรพยากร การสอสารแนวราบ

ระบบตอบแทนเพอสรางสรรคนวตกรรม และเสรมสมรรถนะ กลไกในการตอบสนองการลงทน ผลการดาเนนงานทเกดจากทรพยากร การทางานเปนทม

ปจจยทกอใหเกดผลเสยตอทน

ความไมปลอดภย การสญเสยบคลากรหลก ขาดการบรหารทเนนยาเรองความจงรกภกด การขาดความนาเชอถอ

วฒนธรรมเฉอยชา การบรหารความจงรกภกดททาลายประเพณเดม การยดโยงผลประโยชนในกลมของตนเอง

แหลงทมา: Oliver, 1997: 710.

จะเหนวามการศกษา RBV เชอมโยงกบแนวคดทฤษฎตาง ๆ อยางตอเนอง บางทฤษฎบรณาการ RBV เพอเสรมจดแขง และกาจดจดออนของหลกการ ขณะทบางทฤษฎเขามาสนบสนน RBV ใหเขมแขงยงขน เชน Mahoney (2001: 652–653) กลาววา พนฐานความแตกตางของ

79

RBV และ Transaction Costs Theory คอ RBV จะมงเนนการใหไดมาซงกลมกอนของปจจยนาเขา ซงหมายถงทรพยากร ขณะท Transaction Costs Theory จะใหความสาคญกบโอกาสทองคการควรไขวควาไวได งานเขยนของ Wright, Dunford and Snell (2001: abstract, 715–

716) ทกลาวถง RBV วามอทธพลตอกลยทธการบรหารทรพยากรมนษย (Strategic Human

Resource Management) โดย RBV เปนสะพานเชอมทรพยากรในองคการ (Internal

Resources) และความสามารถขององคการ (Capabilities) เพอกอใหเกดสมรรถนะหลก (Core

Competencies) ขององคการ การศกษา RBV กบการตลาดของ Srivastava, Fahey and

Christensen (2001: abstract, 778) พบวาการบรณาการ RBV และการตลาดจากทงแนวคดการบรหาร การขบเคลอนการปฏบต (Theory–Driven Practice Management) และแนวคดการขบเคลอนเพอแกปญหา (Problem–Driven Theory) จะชวยใหมความไดเปรยบในการแขงขนมากขน เชนเดยวกบการศกษาของ Peng (2001: 803) ทพบวา RBV มผลตอธรกจขามชาต สาหรบการวจยในครงน จะศกษาปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ซงเปนธรกจขนาดเลกและมเจาของกจการเปนผดาเนนธรกจดวยตนเองเปนสวนใหญ ในกรอบของทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ ผวจยพจารณาวามความเหมาะสมเปนอยางมากในการบรณาการ RBV และทฤษฎผประกอบการเพอตอบโจทยการวจย ซงจะกลาวตอไปในชวงของการบรณาการทฤษฎ ในขนตอนตอจากนจะวเคราะหอทธพลของ RBV ตอความไดเปรยบในการแขงขน โดยแบงออกเปนคณสมบตของทรพยากร ประเภทของทรพยากรและความสามารถขององคการตอการสรางความไดเปรยบ

3.4.1 คณสมบตของทรพยากรทชวยสรางความไดเปรยบ

หลกการสาคญของ RBV ประการหนงคอ ไมใชทกทรพยากรทมความสาคญเทาเทยมกนในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน ดงนน จงตองใหความสนใจตอคณสมบตของทรพยากรทสามารถกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนอยางแทจรง (Fahy and Smithee, 1999:

5) RBV และการพฒนา RBV ในการบรหารเชงกลยทธคลายกบองคความรโดยทวไปทจะตองมจดทกากวม ไมชดเจน และความไมสมาเสมอ ไมแนนอน ของคาจากดความทนามาใช ในงานวจยนคาวาทรพยากรจงหมายถงเฉพาะทรพยากรทมผลตอการสรางความไดเปรยบในการแขงขนเทานน ซงมนกวชาการหลายทานไดระบถงคณสมบตพเศษของทรพยากรเหลานนไวดงตอไปน Barney (1991: 105) เสนอวาคณสมบตของทรพยากรทจะกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน ตองมเงอนไข 4 ขอ ดงน

1. คณคาของทรพยากร (Valuable Resources) ทรพยากรองคการสามารถเปนแหลงของความไดเปรยบในการแขงขน เมอทรพยากรเหลานนมคณคา ซงหมายถง ทรพยากรททาให

80

การบรหารกลยทธมประสทธภาพและประสทธผลหรอแบบดงเดมทเรยกวา “จดแขง–จดออน–

โอกาส–อปสรรค” แบบจาลองของผลการดาเนนงานขององคการ เสนอแนะวาองคการสามารถปรบปรงผลการดาเนนงานตอเมอทรพยากรในองคการมคณคาในการสรางโอกาสและลดอปสรรคในแผนกลยทธขององคการ และองคการจะมความไดเปรยบในการแขงขนไดตอเมอองคการสามารถดาเนนกลยทธทสามารถสรางคณคา (Value Creating Strategy) ทไมเหมอนกบการดาเนนกลยทธของคแขงปจจบน และคแขงทอาจมศกยภาพในอนาคต (Barney, 1991: 102)

ตวอยางของทรพยากรและความสามารถทมคณคาไดแก ชอเสยงขององคการ ความสมพนธระหวางลกคาและผจาหนายวตถดบ องคความรในองคการ ความเชยวชาญดานการวจยพฒนา และความสามารถดานเทคโนโลย

2. ทรพยากรทหายาก (Rare Resources) คณคาของทรพยากรถาถกครอบครองโดยคแขงหลายราย ทาใหองคการเหลานนมความสามารถทจะใชประโยชนจากทรพยากรนนเหมอน ๆ กน ซงการดาเนนกลยทธทคลายกนจงไมอาจสรางความไดเปรยบในการแขงขนได ดงนน คณสมบตขอสาคญขอหนงของทรพยากรคอ ตองหายาก และผทครอบครองทรพยากรทหายากเหลานนจะมความไดเปรยบกวา (Barney, 1991: 106) Tokuda (2005: 133) โตแยงวาอาจเปนการกลาวทเกนจรงเกยวกบกาไรขององคการทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรทหายากเหลานน เพราะพวกเขามองขาม และไมสนใจ คาใชจายทเกดจากการใหไดมาหรอการสะสมทรพยากรทหายากเหลานน

3. ทรพยากรทไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดโดยสมบรณ (Imperfectly Imitable

Resources) คณคาของทรพยากรและหายากสามารถเปนแหลงของความไดเปรยบในการแขงขน กตอเมอองคการอนไมสามารถลอกเลยนแบบได ทรพยากรเหลานนตองยากแกการลอกเลยนแบบไดโดยสมบรณ (Barney, 1991: 106) เมอความเชอมโยงระหวางทรพยากรขององคการกบการสรางความไดเปรยบในการแขงขนเปนเรองทยากทคแขงจะเขาใจได นนคอ อปสรรคทคแขงคดจะทาซาไดยากยงขน มเหตผล 3 ประการททาใหการลอกเลยนแบบทาไดยากคอ ความสามารถขององคการในการไดมาซงทรพยากรนนในชวงทผานมา ความแตกตางอยางเปนเอกลกษณ ความเชอมโยงเชงเหตและผลวาทรพยากรทองคการครอบครองทาใหเกดความไดเปรยบไดอยางไรเปนเรองยงกากวมเขาใจยาก และทรพยากรทสรางความไดเปรยบมความซบซอนเชงสงคม (Barney,

1991: 109) สรปคอ องคการทมความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน ตอเมอองคการสามารถดาเนนกลยทธทสามารถสรางคณคาใหแตกตางจากกลยทธของคแขงปจจบน และคแขงทอาจมศกยภาพในอนาคตโดยองคการอน ๆ เหลานนไมสามารถลอกเลยนแบบผลประโยชนของกลยทธทองคการกาหนดขน (Foss and Ishikawa, 2006: 4)

81

4. ทรพยากรถกทดแทนได (Substitutability Resources) การทคแขงปจจบนหรอคแขงรายใหมสามารถดาเนนกลยทธทเหมอนกบองคการของเรา โดยการใชทรพยากรทมความแตกตางจากทองคการครอบครองอย ถาทรพยากรทางเลอกเหลานนไมขาดแคลนและลอกเลยนแบบได กจะมองคการอน ๆ ทสามารถดาเนนกลยทธไดเหมอนกบองคการเรา กลยทธเหลานนจงไมสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนได (Barney, 1991: 111)

สรปคณสมบตของทรพยากรตามท Dess et al. (2007: 94) นาเสนอตามแนวคดของ Barney ดงตารางท 3.3

ตารางท 3.3 คณลกษณะ 4 ประการของทรพยากรและความสามารถขององคการในการสรางความ

ไดเปรยบทางการแขงขน

คณสมบตทรพยากรและความสามารถขององคการ

ค าอธบายคณสมบต

มคณคา (Valuable) ทรพยากรนนสามารถชวยลดอปสรรค และสรางโอกาสใหองคการ หายาก (Rare) ทรพยากรนนหายากและมไมกองคการทครอบครองทรพยากรนน

ยากทจะลอกเลยนแบบ

(Difficult to Imitate)

- ทรพยากรทมความเปนเอกลกษณดานกายภาพ

- ทรพยากรเกดจากการสงสมมานาน ผอนทาใหเหมอนไดยาก

- ทรพยากรทมความกากวมวาสามารถสรางหรอทาใหมได - ทรพยากรทมความซบซอนเชงสงคม เชน ความนาเชอถอ

วฒนธรรม ชอเสยง

ยากทจะทดแทน (Difficult to Substitute)

ไมมทรพยากรหรอความสามารถอนใดทเทาเทยมหรอมาทดแทนได

แหลงทมา: Dess, Lumpkin and Eisner, 2007: 94.

ยงเปนขอโตแยงเกยวกบ RBV ในมมมองของ Barney เกยวกบคณสมบตของทรพยากรวาองคการสามารถไดรบผลตอบแทนมากกวาปกต ตอเมอองคการอนไมสามารถลอกเลยนแบบทรพยากรทองคการม มฉะนน ทรพยากรขององคการถงจะมคณคา หามาไดโดยยาก และไมสามารถทดแทนไดจะกลายเปนเรองทไมใชประเดนสาคญในการสรางความสามารถในการแขงขนไดอกตอไป (Tvorik and McGivern, 1997: 421) ดงนน ในชวงตนของ RBV สงท Barney เปนกงวลมากทสดคอ การจาแนกลกษณะของทรพยากรทไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดโดยคแขง

82

ถาทรพยากรทองคการครอบครองอยสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายโดยองคการอน แมทรพยากรนนจะเปนแหลงของความสามารถในการแขงขนของธรกจ แตความไดเปรยบนนจะไมยนยาว

Dierickx and Cool (1989: 1508) อธบายวาความยงยนของทรพยสนในองคการ ขนอยกบวาทรพยากรสามารถถกทดแทนหรอถกลอกเลยนแบบไดงายเพยงใด และ ความสามารถในการลอกเลยน แบบถกเชอมโยงกบคณลกษณะของทรพยสน (Asset) ทสะสมกนมา ขณะท Grant (1991: 124–127) กลาววา มสองแหลงหลกของการทาลายความไดเปรยบในการแขงขนเมอเวลาผานไปคอความเสอม และการถกลอกเลยนแบบโดยคแขง Grant จงชใหเหนถง 4 คณสมบตของทรพยากรและความสามารถขององคการ ซงเปนตวกาหนดความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนดงตอไปน

1. ความคงทน (Durability) หมายถงอตราการเสอมของทรพยากรหรอการกลายเปนทรพยากรทลาสมย แมทรพยากรจะมความหลากหลาย แตในความเปนจรงแลว การเปลยนเทคโนโลยทเพมมากขน ทาใหการใชประโยชนของทรพยากรมอายการใชงานทสนลง ความสามารถอาจเสอมชากวาเมอเทยบกบทรพยากร เชน กรณของชอเสยงขององคการทเกดขนเพราะองคการมความสามารถ

2. ความโปรงใส (Transparency) พบวาความโปรงใสทไมสมบรณหรอการมความคลมเครอ จะสามารถปองกนการลอกเลยนแบบได ทรพยากรและความสามารถขององคการในการคงไวซงความไดเปรยบในการแขงขนขนกบความรวดเรวของคแขง ทจะลอกเลยนแบบกลยทธขององคการ ความสามารถซงตองอาศยความรวมมอทซบซอนระหวางทรพยากรจะมความยากกวาความสามารถทอาศยการใชประโยชนจากทรพยากรสาคญเพยงอยางใดอยางหนง

3. ความสามารถในการถายโอน (Transferability) ถาคแขงสามารถครอบครองทรพยากรทองคการมไดงาย ความไดเปรยบในการแขงขนขององคการจะหมดไป สงททาใหทรพยากรยากแกการลอกเลยนแบบ เชน ความไมสามารถเคลอนยายไดทางภมศาสตร (Geographical Immobility) เชน ทาเลทตง ขอมลทไมสมบรณ (Imperfect Information) ทรพยากรเฉพาะของบรษท (Firm–Specific Resources) ความสามารถทถายทอดใหกนไมไดของบคลากรในองคการบางคน (Immobile Capabilities) บางครงการถายโอนสามารถปฏบตไดจากการควบรวมกจการของบรษทเทานน

4. ความสามารถในการทาซา (Replicability) ถาการเขาควบรวมทรพยากรไมสามารถเปนไปได คแขงอาจตองสรางทรพยากรเอง งานประจาขององคการทมความสลบซบซอนมากกวาจะทาใหมความยากทจะทาซา อกหนทางหนงในการทจะไดมาซงทรพยากรและความสามารถ คอ การลงทนภายในองคการ เพราะวาทรพยากร และ ความสามารถบางอยางสามารถถกลอกเลยนแบบ

83

ไดงายโดยการทาซา ดงนนองคการควรใหความสาคญกบการเรยนรเรอง วศวกรรมยอนกลบ (Reverse Engineering)

บางครงไมจาเปนเสมอไปททรพยากรจะตองยากทจะถกทาซา ถาองคการมการสรางนวตกรรมอยางตอเนอง และมการเปลยนแปลงพนฐานของทรพยากรอยเสมอ ถาคแขงคานงถงแตการทาซาหรอลอกเลยนแบบ ขณะทองคการใหความสาคญกบการพฒนาทรพยากรและความสามารถ ซงเปนการทงหางจากคแขง องคการยงคงความเปรยบในการแขงขนไวได (Pesic,

2007: 200) สงนบงบอกไดวาการวเคราะหกระบวนการทางธรกจภายในองคการควรกระทาอยางตอเนอง เพราะภายในกระบวนการนนทรพยากรและความสามารถจะถกนามาบรณาการรวมกนถกใชประโยชนอยางเตมท และถกพฒนาเพอใหคแขงตามทนไดยาก ความไดเปรยบทางการแขงขนกจะยนยาวกวา

RBV แมจะถกมองวาเปนกลยทธหลกในการสรางรายไดในระยะยาวใหองคการ แตการพฒนาทรพยากรและความสามารถขององคการ เพอใหเกดประโยชนสงสดและเพอการครอบครองตาแหนงในอตสาหกรรมแลว ความสาเรจขององคการควรขนอยกบความสามารถทจะพฒนานวตกรรมอยางตอเนองและเปลยนแปลงจากทรพยากรพนฐานไปสทรพยากรทมคณสมบตเฉพาะเจาะจง (Specific) เพอใหเกดการเคลอนยายไดนอย ยากแกการถายโอน และไมงายทจะทาซา (Pesic, 2007: 201)

ตามท Fahy and Smithee (1999: 5–7) กลาววา ไมใชทกทรพยากรในองคการทมความสาคญเทาเทยมกนในการกอใหเกดความเปรยบในการแขงขน แตคณสมบตทโดดเดนและมความสาคญม 3 ประการดงน

1. มคณคาตอลกคา (Value to Customers) การมคณคาแกลกคาเปนสงสาคญของการไดเปรยบในการแขงขน ดงนน ทรพยากรทมคณสมบตมคณคาทจะสรางคณคาใหแกลกคาจงมความสาคญตอองคการ ทรพยากรอาจมคณสมบตอน แตถาขาดคณสมบตของการสรางคณคาแลว ทรพยากรนนจะไมมศกยภาพในการเปนแหลงของความไดเปรยบ

2. ยากแกการลอกเลยนแบบ (Barriers to Duplication) การทคแขงไมสามารถลอกเลยนแบบไดเปนคณสมบตหลกของ RBV อยางไรกตาม ยงมการถกเถยงกนในเรองอปสรรคหรอตวขดขวางการลอกเลยนแบบวา มนคอนขางและซบซอนเพราะมความไมคงทเมอเวลาเปลยนแปลงไป ซงสามารถสรปรวบรวมไดดงตารางท 3.4 (Fahy and Smithee, 1999: 6)

84

ตารางท 3.4 การจาแนกอปสรรคหรอตวขดขวางการลอกเลยนแบบของทรพยากร

ผแตง (Author)

ตวขดขวางการลอกเลยนแบบของทรพยากร (Barriers to Resource Duplication)

Lippman and Rumelt

(1982)

Reed and Defillippi (1990)

Rumelt (1984)

ความไมแนนอนของความสามารถทจะถกลอกเลยนแบบ ความซบซอนและความเฉพาะเจาะจงของทรพยากร ผลของการสอสารทด การประหยดเชงเศรษฐศาสตร ขอมลทไมกอใหเกดผลกระทบตอการเรยนรของผผลต ความมชอเสยง ความรบผดชอบ

Coyne (1986) ชองวางระหวางระบบธรกจ ชองวางของการบรหาร ชองวางของตาแหนง ชองวางของกฎระเบยบ

Hall (1992; 1993) ความแตกตางทางวฒนธรรม ความแตกตางของหนาท ความแตกตางของตาแหนง ความแตกตางของกฎระเบยบ

Dierickx and Cool (1989) ความเสอมของทรพยสน (Asset Erosion) ประสทธภาพของทรพยสน ความกากวมเชงเหตและผล (Causal Ambiguity) ความเชอมโยงของสนทรพยทมอย คาเสอมเมอเวลาผานไป

แหลงทมา: Fahy and Smithee, 1999: 6.

จดเรมตนทเปนประโยชนในการอธบายตวกดขวางการลอกเลยนแบบถกอธบายโดย Grant

(1991: 117) คอ ความโปรงใส (Transparency) ปญหาพนฐานทสดคอ คแขงอาจลวงรขอมลวาอะไรคอสาเหตสาคญของความสาเรจขององคการ สงนเปนแนวคดทสาคญทเรยกวาความกากวมอยางเปนเหตเปนผล (Causal Ambiguity) (Reed and Defillippi, 1990: 91-93) หรอความไมแนนอนในการสามารถลอกเลยนแบบได (Uncertain Imitability) (Lippman and Rumelt,

1982: 420) โดยความกากวมจะเกยวของกบความเกยวโยงระหวางการกระทาและผลทเกดขน

ขณะทความไมแนนอนจะเกยวของกบปจจยใด ๆ ทมผลตอผลการดาเนนการทดขน ดงนน

คณสมบตของทรพยากรทมความเปนกลยทธ (Tacticness) มความสลบซบซอน (Complexity) และมความเฉพาะเจาะจง จะชวยปองกนการลอกเลยนแบบโดยคแขงได (Reed and Defillippi,

1990: 95)

แมวาทรพยากรจะถกระบอยางชดเจนและสามารถเขาใจไดโดยงายจากคแขง แตองคการสามารถปองกนการลอกเลยนแบบโดยใชระบบกฎหมาย ลขสทธ สทธบตร เครองหมายทางการคาทจดทะเบยนถกตอง เปนการไดรบการปกปองจากกฎหมายสทธทางปญญา (Intellectual

85

Property Laws) และความไดเปรยบในการแขงขนอาจไดจากการมกฎระเบยบตาง ๆ เชน การไดรบใบอนญาตใหดาเนนการ (Granting of Operating Licenses) (Coyne, 1986: 57)

นอกจากน Grant (1991: 118) ยงเสนอวาทรพยากรบางอยางอาจเปนแบบทไมสามารถเปลยนแปลงทางภมศาสตร (Geographically Immobile) เพราะตนทนการยายทาเลสง

3. มความเหมาะสม (Appropriates) ทรพยากรมความเหมาะสมกบองคการหรอผใชในองคการ ขณะทองคการอาจมประสทธภาพในการสรางทรพยากรทเหมาะสมทางกายภาพ เชน เครองจกร และทางการเงน แตอาจมปญหากบทรพยสนจบตองไมได เชน ลขสทธ หรอยหอ และการบรหารทรพยากรมนษยขององคการใหมความเหมาะสม ไมขาดแคลนพนกงานหรอการเปลยนแปลงของลกจางทอาจสงผลตอระดบเงนเดอน

สอดคลองกบ Collis and Montgomery (1995: 120) ทเสนอวาทรพยากร นอกจากจะไมสามารถถกลอกเลยนแบบได (Inimitability) มความคงทน (Durability) ไมมทรพยากรอนทดแทนกนได (Substitutability) ทรพยากรตองมความเหมาะสม (Appropriability) ทจะใชในองคการและมคณสมบตทสรางความไดเปรยบทเหนอชนกวา (Competitive Superiority)

เชนเดยวกบ Amit and Schoemaker (1993: 39) ทแนะนาคณสมบต 8 ประการททรพยากรทกอใหเกดความสามารถในการแขงขนควรมคอ มความสมบรณ (Complementarities) ขาดแคลน (Scarcity) ยากแกการลอกเลยนแบบ (Inimitability) สามารถตรวจสอบยอนกลบมาไดยาก (Low Traceability) มความคงทน (Durability) มความคาบเกยวกบปจจยอตสาหกรรมเชงกลยทธ (Overlap with Strategic Industry Factors) และมความเหมาะสมกบองคการ (Appropriability)

สรปไดวาการเสาะหาแหลงของความไดเปรยบในการแขงขน องคการตองมงเนนไปททรพยากรขององคการทมความแตกตางหลากหลาย และไมสามารถเคลอนยายไปยงองคการอนไดงาย และมคณสมบตตาง ๆ ดงท Barney และนกวชาการอกหลาย ๆ ทานไดกลาวไว เพอใหเหนภาพชดเจนระหวางความสมพนธระหวางลกษณะของทรพยากร และคณสมบตของทรพยากรในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน กรอบแนวคดของ Barney (1991: 112) นาจะอธบายความสมพนธไดดทสด ดงภาพท 3.4

86

ภาพท 3.4 ความสมพนธระหวางความหลากหลาย ความไมสามารถเคลอนยายไดงายของทรพยากร

และคณสมบตทมคณคา หายาก ไมสามารถลอกเลยนแบบไดโดยสมบรณ ไมสามารถ

ถกทดแทนไดของทรพยากรในองคการทมตอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน

แหลงทมา: ปรบจาก Barney, 1991: 112

ในการสกดตวแปรทเปนคณสมบตของทรพยากรทองคการควรม นอกจากจะพจารณาจากการทบทวนวรรณกรรมทเสนอแนะดงกลาวแลวขางตน ผวจยจะพจารณาบรบทขององคการทจะศกษาวาทรพยากรคณสมบตใดบางทมนกวชาการกลาวอางมากทสด ขณะเดยวกนควรมความเหมาะสมกบการนามาอธบายปรากฏการณทกาลงศกษาวจยมากทสด ซงผวจยจะสรปเปนตารางทการคดเลอก เพอนาเอาคณสมบตของทรพยากรในองคการทมอทธพลตอผลการดาเนนงานในธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกามานาเสนอในขนตอนการสรางกรอบแนวความคดตอไป

สวนเรองชนดของทรพยากรทแบงออกตามความคดเหนของนกวชาการหลาย ๆ ทานเพอนามาเชอมโยงกบคณสมบตทรพยากรใหครอบคลมในทกมต ดงมรายละเอยดตอไปน

3.4.2 ชนดของทรพยากรทสรางความไดเปรยบ Lewis (1995: 36) แยกประเภทของทรพยากรออกเปน ทรพยากรทจบตองได (Tangible resources) และทรพยากรทจบตองไมได เชน ทกษะ ความร และประสบการณของคนในองคการ (Skill, Knowledge and experience) ระบบตาง ๆ (Systems) ขณะท Coyne

(1986: 57) แยกประเภททรพยากรออกเปน

ความหลากหลายของทรพยากรในองคการ (Firm Resource

Heterogeneity)

ความไมสามารถเคลอนยายไดงายของทรพยากรในองคการ (Firm Resource

Immobility)

- คณคา (Value)

- หายาก (Rareness)

- ไมสามารถลอกเลยนแบบไดโดยสมบรณ (Imperfect Imitability)

- ไมสามารถถกทดแทนได (Non Substitutability)

ความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน

87

1. ทรพยากรทางกายภาพ (Physical resource) เชน โรงงาน เครองจกร และการเงน

2. ทรพยากรมนษย (Human resource) เชน ทกษะ และประสบการณ

3. ทรพยากรองคการ (Organizational resource) เชน ชอเสยง (Reputation) ระบบภายใน (Internal systems)

Dess et al. (2007: 103) ไดเสนอชนดของทรพยากรทสาคญทองคการถอครองอย ดงสรปในตารางท 3.5 Resource–Based View ขององคการเปนการรวบรวมจากการจดชนดของทรพยากรตามทนกวชาการสวนใหญกาหนดขนโดยเฉพาะ Barney (1991) และ Grant (1991)

ตารางท 3.5 The Resource–Based View ขององคการ: ทรพยากรและความสามารถ (The Resource–Based View of The Firm: Resources and Capabilities)

ทรพยากรทจบตองได (Tangible Resources)

การเงน บญชเงนสด งบดล

ความสามารถในการระดมทนของบรษท

ความสามารถในการกยมเงน

กายภาพ

โรงงานและสงอานวยความสะดวกตาง ๆ ททนสมย

ทาเลทตงของโรงงานทไดเปรยบ

เครองจกรและเครองมอ

เทคโนโลย

ความลบทางการคา

นวตกรรมกระบวนการผลต

สทธบตร ลขสทธ ตราสนคา

องคการ

กระบวนการวางแผนกลยทธทมประสทธภาพ

ระบบควบคมและการประเมนผลทดเยยม

88

ตารางท 3.5 (ตอ)

แหลงทมา: Dess, Lumpkin and Eisner, 2007: 103.

การแบงชนดของทรพยากรตาม Dess et al. (2007: 156) สอดคลองกบ Fahy and Smithee (1999: 12) ทแบงชนดของทรพยากรทสรางความไดเปรยบออกเปน 3 ชนดคอ

1. ทรพยสนทจบตองได (Tangible assets) เชน สนทรพยถาวร และสนทรพยหมนเวยน (Fixed and current assets) ไดแก โรงงาน เครองมอ ทดน สนคาทน สนคาคงคลง ลกหน และเงนฝากในธนาคาร สนทรพยทจบตองไดมความเปนเจาของและคณคาของทรพยากรสามารถวดไดงาย คณสมบตของทรพยสนทจบตองได กลาวโดย Grant (1991: 100-102) คอความโปรงใส (Transparent) ซงเปนจดออนทคแขงลอกเลยนแบบได ยกตวอยางเชน โรงงานและทดนอาจไมสามารถเปลยนแปลงทางภมศาสตร (Geographically Immobile) ได แตยงคงสามารถถกลอกเลยนแบบหรอถกทดแทนได

ความสามารถขององคการ (Organizational Capabilities)

ทรพยากรทจบตองไมได (Intangible Resources)

ความสามารถของบรษท หรอทกษะทใชในการเปลยนปจจยนาเขาไปสปจจยสงออก

ความสามารถทจะใชทงทรพยากรทจบตองไดและจบตองไมไดตลอดจนการใชกระบวนการดานองคการในการไปสการบรรลเปาหมายทตงไว ตวอยางเชน

การดแลลกคาใหคงอยกบองคการ ความสามารถในการพฒนาสนคาทเปนเลศ

การมสนคาและบรการทเปนนวตกรรมใหม ๆ ความสามารถทจะจางบคลากร กระตนใหทางานและรกษาทนมนษยขององคการไวได

ทรพยากรมนษย

ประสบการณและความสามารถของพนกงาน

ความเชอใจของคนในองคการ

ทกษะการบรหาร

หลกการและแนวทางการปฏบต

นวตกรรมและการสรางสรรค ทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ความสามารถดานนวตกรรม

89

2. ทรพยสนทจบตองไมได (Intangible assets) รวมถงทรพยสนทางปญญา (Intellectual property) เชน เครองหมายการคา (Trademarks) และสทธบตร (Patents) ยหอ (Brand) และชอเสยงของบรษท (Firm’s reputation) เครอขายขององคการ (Organization’s

network) และฐานขอมล (Data base)

3. ความสามารถ (Capabilities) ความสามารถเปนสงทยากทจะวเคราะหและมกถกอธบายวาเปนทรพยสนทมองไมเหน สวนสาคญของความสามารถคอ ทกษะของแตละคนและกลม รวมถงงานประจาขององคการ และความสมพนธกน ความรวมมอกน (Grant, 1991: 105) เชน การทางาน เปนทม (Teamwork) วฒนธรรมองคการ (Organizational culture) และความเชอใจกนระหวางฝายบรหารและพนกงาน ความสามารถไมจดอยในทรพยสนทางปญญาเพราะมนยากแกการถายโอน ทาใหยากแกการประเมน และความสามารถอาจมขอจากดในระยะสน เนองจากตองอาศยการเรยนรและอปสรรคในการเปลยนแปลง แตในระยะยาวความสามารถจะไมถกจากด (Wernerfelt, 1989: 7)

เนองจากทกษะสวนบคคลยากทจะลอกเลยนแบบหรอทดแทนได ซงจะชวยใหหลกเลยงจากการถกลอกเลยนแบบจากคแขง และความสามารถเปนสงทคอนขางกากวมจงยากทจะทาซา Amit and Schoemaker (1993: 34) ระบวาทรพยากรคอปจจยทมอยทถกครอบครองและควบคมโดยองคการ ทรพยากรถกแปลงใหเปนสนคาและบรการโดยการใชทรพยสนอน ๆ ขององคการและกลไกทเชอมโยงเกยวพนกน ดงนนชนดของทรพยากรจงควรประกอบไปดวยทรพยสนทจบตองได และทรพยสนทจบตองไมได Mills, Platts and Bourne (2003: 155) ไดสรปวาทรพยากรทงทจบตองไดและจบตองไมได ผนวกกบความสามารถขององคการทสาคญทสดจะตองสามารถกอใหเกดคณคาในสายตาลกคา ยากตอการทคแขงจะลอกเลยนแบบหรอหาอยางอนมาทดแทนได และงายตอการทองคการจะนาเขาสตลาดทมผลตอบแทนสง ดงนน จงไดทาการแยกประเภทของทรพยากรออกเปน 6 ประเภทดงแสดงในตารางท 3.6 เพอใชในงานวจย ซงทาใหกลมของผถกสมภาษณเขาใจไดงายยงขน

90

ตารางท 3.6 การแยกประเภททเหมาะสมสาหรบการระบทรพยากร (Categories suitable for

resource identification)

ประเภทของทรพยากร

(Resource category)

อธบายลกษณะของทรพยากร

(Description)

ทรพยากรทจบตองได (Tangible resources)

อาคาร โรงงาน เครองจกร เครองมอ ลกจาง ใบอนญาต ทาเลทตง ลขสทธ สนคา ทดน ลกหน อะไรกตามทมลกษณะทางกายภาพ

ความร ทกษะ และประสบการณ (Knowledge resources, skills

and experience)

ชดของความสาคญทมกจะไมไดเขยนเปนลายลกษณอกษร ทรพยากรเชงกลยทธทบรษทอาจไมรวาตนเองถอครองอย

ระบบและระเบยบการ (System

and procedural resources)

เปนทรพยากรทจบตองได เชน เอกสารตาง ๆ จากระบบรบและคดเลอกพนกงานเขาทางานเพอใชประเมนผลการทางาน และใหรางวล คาสงซอทจดเปนระบบ เอกสารและขอมลทเกบในคอมพวเตอรเหลานถงเปนทรพยากรทจบตองได แตการทาใหการทางานอยางมประสทธภาพตองอาศยทรพยากร ทจบตองไมไดเชน องคความรและประสบการณของผปฏบต หรอผใชระบบดงกลาว

ทรพยากรทางวฒนธรรมและคานยม (Cultural resources

and values)

เปนทรพยากรทจบตองไมไดทถกพฒนามาเปนระยะเวลา นาน และมกขนกบทศนคตของผกอตงและเหตการณในอดต

ทรพยากรประเภทนรวมทงบนทกความทรงจาเหตการณ คานยม ความเชอ พฤตกรรมอน ๆ พลงความเชอของปจเจกบคคลสามารถจดเปนทรพยากรทมความสาคญมาก

เครอขาย (Network resources) กลมผลประโยชนภายในบรษท เครอขาย ซพพลายเออร ลกคา เจาหนาทของหนวยงานภาครฐ และทปรกษาผใหคาแนะนา รวมถง ชอเสยง และยหอ อยในประเภทนดวย

ทรพยากรทมความสามารถทมศกยภาพเชงพลวตร (Resources

with potential dynamic

capability)

แหลงทรพยากรทสาคญทเกยวของกบความสามารถเมอคณคาของทรพยากรเรมทจะหมดสภาพหรอถงเวลาทจะเปลยน หรอถกบงคบใหตองเปลยน ตวอยางเชน ความเชอของพนกงานทมอทธพล ทรพยากรเงน ทจะนามาใชในการเปลยนแปลงแกไข

แหลงทมา: Mills, Platts and Bourne, 2003: 155.

91

ทรพยากรขององคการประกอบดวยทรพยสนทจบตองได และจบตองไมได สงทเกยวกบคนและไมเกยวกบคนทถกครอบครองหรอควบคมโดยองคการ ซงสามารถใชในการกาหนดกลยทธทมคณคา (Barney, 1991: 109; Wernerfelt, 1984: 174) ทรพยากรและความสามารถทเปนเอกลกษณเหลาน ไดรบการเสนอในหลากหลายรปแบบ เชน ความสามารถทแตกตาง (Distinctive Competences) ความสามารถหลก (Core Capabilities) ทรพยากรทมองไมเหน (Invisible Assets) ความสามารถภายในองคการ (Internal Capabilities) ความรในองคการ (Embedded Knowledge) วฒนธรรมองคการ (Corporate Culture) ประสบการณทางธรกจทเปนเอกลกษณเฉพาะตว (Unique Combinations of Business Experience) โดยทรพยากรทจบตองไมได ดเหมอนวาจะสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนไดมากกวาทรพยากรทจบตองได (Hitt, Bierman, Shimizu and Kochhar, 2001: 17–18)

Hofer and Schendel (1978: 145–148) แนะนาประเภทของทรพยากรแบงออกเปน 6 ประเภท ไดแก ทรพยากรดานการเงน (Financial Resources) ทรพยากรทางกายภาพ (Physical

Resources) ทรพยากรมนษย (Human Resources) ทรพยากรดานเทคโนโลย (Technological

Resources) ชอเสยง (Reputation) และทรพยากรองคการ (Organizational Resources)

ในงานวจยครงน จะศกษาคณสมบตของทรพยากรจาแนกตามประเภทของทรพยากรทง ทรพยากรทจบตองได เชน เงน ทรพยากรมนษยในแงของความสามารถของบคลากรในองคการ เครองมอ เครองจกร และทรพยากรทจบตองไมได เชน การบรหารเชงกลยทธขององคการ ซงสอดคลองกบทฤษฎ 4M คอ “Money, Man, Machine and Management” มาใชในการวจย

เมอมการทบทวนวรรณกรรมในสวนของทรพยากรแลว ในหวขอตอไปจะกลาวถงความสามารถขององคการ (Firm’s Capabilities) ทเปนสวนหนงของ RBV อธบายวาองคการตองมความสามารถทจะนาทรพยากรทมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสด

3.4.3 ความสามารถขององคการ Tokuda (2005: 132) อางถงผลงานของ Grant (1991) เกยวกบความสามารถขององคการในฐานะทเปนแหลงของความแตกตางหลากหลาย (Heterogeneity) โดย Grant เหนวามความแตกตางระหวางทรพยากรและความสามารถขององคการ โดยทรพยากร คอ ปจจยนาเขาสกระบวนการผลต รวมถง เครองมอ เครองจกร ทกษะของพนกงานแตละคน ลขสทธ ยหอสนคา การเงนและอน ๆ อกมากมาย แตโดยตวทรพยากรเองยงไมสามารถทาหนาทโดยตวมนเองได กจกรรมทเปนประโยชนทเกดขนในองคการ ลวนตองอาศยความรวมมอประสานงานของทมทรพยากร และความสามารถ (Capabities) เปนการรวบรวมทมของทรพยากรทมอยเพอกอใหเกดผลการดาเนนงานขององคการทดขน (Grant, 1991: 118-119)

92

เชนเดยวกบ Amit and Schoemaker (1993: 37) ทกลาววาทรพยากรเปนเหมอนปจจยตาง ๆ ทมอยและถกเปนเจาของหรอควบคมโดยธรกจซงถกนาไปใชผลตสนคาและบรการ แตความสามารถในทางตรงกนขาม หมายถง ความสามารถของธรกจทจะใชทรพยากรเหลานน ดงนน ความสามารถของธรกจ ณ ขณะนนคอการนาเอาทรพยากรทมอยมาใชประโยชนและสรางปจจยสงออก (Output) ใหเกดขน ขณะททรพยากรเปนเหมอนแหลงความสามารถขององคการ ความสามารถขององคการจงถอเปนแหลงหลกของความไดเปรยบในการแขงขนขององคการนนเอง (Grant, 1991: 120) นอกจากน ความสามารถขององคการทมความซบซอน (Complexity of

firm’s capabilities) จะชวยเปนเครองกดกนการเขาสตลาดของคแขงใหม ทาใหองคการสามารถมความไดเปรยบในการแขงขน ยงความสามารถมความซบซอนยงจะชวยสงเสรมใหความไดเปรยบนนยงยนยงขน

Barney et al. (2001: 628-629) ไดกลาวถง RBV ในการนาไปใชเพอเชอมโยงกบองคความรอนในงานวจยหลายชน พบวา มการแนะนาใหมงประเดนไปทการเชอมโยงเรองทรพยากร(Resources) ความสามารถเชงพลวตร (Dynamic capabilities) และความร (Knowledge) วาทง 3 องคประกอบมความเชอมโยงกนอยางใกลชด ยกตวอยางของ Wright et at. (2001: 707)

ทวเคราะหถงความสาคญของความสมพนธเหลาน เปนเหมอนสะพานเชอมระหวางการบรหารเชงกลยทธและการบรหารทรพยากร Fiol (2001: 694) พจารณาวาการเชอมโยงการบรหารเชงกลยทธ และการบรหารทรพยากรเกดจากความสามารถขององคการในการแขงขน จงทาใหในหลายผลงานวจยทมงความสนใจไปทบทบาทของความสามารถเชงพลวตร (Dynamic capabilities) ซงถอเปนกระบวนการพเศษทบรษทใชในการบรหารทรพยากรเพอกอใหเกดความสามารถในการแขงขน ประเดนสาคญของแนวคดเกยวกบความสามารถเชงพลวตรเมอเทยบกบ RBV ในชวงตนคอ ความพยายามชใหเหนวา การสรางความไดเปรยบในการแขงขนไดนน ความสามารถขององคการ มความสาคญมากกวาทรพยากรในองคการ (Tokuda, 2005: 135) แนวคดเชนนสามารถเชอมโยงไปยงงานของ Penrose (1959: 24) ทกลาวไววา การพฒนาธรกจตองใชการววฒนาการ

(Evolutionary) และกระบวนการการสงสม (Cumulative process) ของการเรยนรดานทรพยากร (Resource learning) เพอสรางองคความรในการขยายและเพมความสามารถขององคการ ดงนน งานของ Penrose จงมงเนนความสามารถทจะนาทรพยากรไปใชประโยชนไดอยางไร

Grant (1991: 120) ไดวเคราะหใหเหนวาทรพยากรทสาคญทสดในองคการ คอความคงทนของทรพยากร (Durable) ยากทจะพสจนและเขาใจไดงาย (Difficult to identify and

understand) ไมสามารถถายทอดไดโดยสมบรณ (Imperfectly Transferable) ไมงายทจะทาซา (Replicated) และองคการเปนเจาของทรพยากรและสามารถควบคมทรพยากรเหลานนได

93

จดสาคญของการกาหนดกลยทธคอ การกาหนดกลยทธทสามารถกอใหเกดการใชทรพยากรและความสามารถทมในองคการใหดทสด ซง Grant (1991: 122) กลาววา มประเดนสาคญอย 2 ประเดนทมกเปนคาถามในงานวรรณกรรมของ RBV ทอาจกอใหเกดขอจากดกบองคการ คอ ทรพยากรปจจบน และความสามารถขององคการทมอยจะสรางความไดเปรยบในการแขงขนใหมากกวาคแขงไดยาวนานแคไหน ดงนน เพอรกษาความไดเปรยบในการแขงขน องคการตองพฒนารากฐานของทรพยากรอยตลอดเวลา ทรพยากรสามารถเปนเหมอนสนคาในโกดงทเสอมราคาลงเมอเวลาเปลยนไป องคการจาเปนตองหาทรพยากรอน ๆ มาแทนท (Replaced) เพมพน (Augmented) และปรบระดบ (Upgraded) กญแจสาคญสความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนจงอยทผบรหารตองลงทนในสงทจาเปนเพอใหเกดนวตกรรมทตอเนอง Grant (1991: 118) ไดสรางกรอบแนวคดเชงปฏบตการเพออธบายแนวคด RBV ในการวเคราะหกลยทธแตละขนตอน ดงภาพท 3.5 กลาวถง กรอบแนวคดเชงปฏบตการของ RBV ทใชในการวเคราะหเชงกลยทธ

94

ภาพท 3.5 กรอบแนวคดเชงปฏบตการของ Resource–Based View ในการวเคราะหกลยทธ (A Resource–Based Approach to Strategy Analysis: A Practical

Framework).

แหลงทมา: Grant, 1991: 118.

งานของ Barney ทเขยนรวมกบ Hestery ในป 2006 (Barney and Hesterly, 2006:

79–93) ไดหยบยกกรอบแนวคดทเรยกวา “VRIO Framework” มาตอกยาถงความสาคญของ

ความไดเปรยบในการแขงขน (Competitive Advantage)

4. เลอกกลยทธทสามารถใชประโยชนจากทรพยากรและความสามารถของบรษทไดดทสด เพอใหไดมาซงโอกาสจากภายนอก

3. ประเมนศกยภาพในการกอใหเกดรายไดของทรพยากรและความสามารถของบรษท

a) ศกยภาพในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน

b) ผลตอบแทนทเหมาะสม 2. พสจนความสามารถของบรษท สงใดทบรษทสามารถทาไดไมใชแคเพยงอยรอด คนหาทรพยากรทใชในการสรางความสามารถแตละอยาง และความสามารถทสลบซบซอน

5. คนหาชองวางของทรพยากรทจาเปนตองขอเพมเตมการลงทนเพม การเพมและปรบระดบของทรพยากรภายในองคการ

กลยทธ

(Strategy)

ความสามารถ (Capabilities)

ทรพยากร (Resources)

1. คนหาและระบทรพยากรในบรษทประเมนจดแขงจดออนเทยบกบคแขง คนหาโอกาสเพอสามารถใชประโยชนจากทรพยากรไดดกวา

95

ความสามารถขององคการอกครง (Barney ใชคาวา “Organization” ซงคอ “O” ในกรอบแนวคดของเขามาอธบาย) โดย Barney and Hesterly (2006: 93) สรปวาศกยภาพขององคการในการมความไดเปรยบในการแขงขนขนอยกบทรพยากร และความสามรถทมคณคา (Value) หายาก (Rarity) และยากแกการลอกเลยนแบบ (Inimitability) อยางไรก ตามศกยภาพนจะเกดขนได องคการตองสามารถใชประโยชนจากทรพยากร และความสามารถทมอยใหมากทสด

และควรใชทรพยากรเสรมดวยความสามารถ การแยกกนจะทาใหเกดขอจากดของความไดเปรยบ ทรพยากรและความสามารถจะมคณคา เมอทงสองอยางทางานรวมกนในการไขวควาโอกาสจากสงแวดลอมภายนอกไดกอนคแขงขณะท สามารถลดอปสรรคตาง ๆ ทมากระทบกบองคการได

ทรพยากรเปนปจจยนาเขาทใชเพอพฒนาและนาไปใชในการปฏบตเชงกลยทธขององคการ ขณะท ความสามารถ (Capabilities) ใชในการประสานการใชประโยชนของทรพยากรในการปฏบตงาน (Amit and Schoemaker, 1993: 38) RBV ในทฤษฎการบรหารเชงกลยทธจงเปนตวกาหนดทรพยากร และความสามารถขององคการในการสรางอตราผลกาไรใหไดมากกวาปกต และกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน (Wernerfelt, 1984; Dierickx and Cool, 1989;

Barney, 1991; Mahoney and Pandian, 1992; Amit and Schoemaker, 1993)

Penrose (1959: 26) อางวา ปจจยภายในองคการเปนแหลงทแทจรงของความไดเปรยบทางการแขงขน ซงเปนรากฐานของฐานคต RBV ทวาองคการคอแหลงรวมของทรพยากร ซงจะตองสรางความแตกตางหลากหลายของบรการ ใหเกดเปนเอกลกษณโดดเดนตางจากองคการอน และองคการจะประสบความสาเรจได องคการตองมความสามารถใชทรพยากรตาง ๆ เพอกอใหเกดประโยชนอยางเตมท เชนเดยวกบ Wernerfelt (1984: 174) ทมองวาองคการคอ กลมกอนของทรพยากรและความสามารถทมทงจบตองไดและจบตองไมได ความแตกตางของผลการดาเนนงานของแตละองคการเปนผลมาจากตลาดทรพยากรทไมสมบรณ ดงนน ความไมสามารถเคลอนยายทรพยากรและไมสามารถปรบเปลยนทรพยากรทมอยเมอเวลาลวงเลยไปจะทาใหองคการขาดความไดเปรยบในการแขงขน

Grant (1991: 130) อางวา ทรพยากรสวนนอยนกทจะกอประโยชนดวยตวของมนเอง การสรางประโยชนไดตองอาศยความรวมมอของชดของทรพยากร ซงหมายถงความสามารถโดยรวมขององคการ Grant ยาวาแนวคด RBV เพอการสรางกลยทธทดจงมความเกยวของไมใชเฉพาะการแปลงทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดเทานน แตยงหมายถงการพฒนาทรพยากรขององคการในการสรางรายไดใหมากทสดในระยะยาว ความสามารถ (Capabilities) จงหมายถงความสามารถขององคการทจะรวมชดของทรพยากรโดยใชกระบวนการขององคการ เพอใหบรรล ผลทตองการ (Prahalad and Hamel, 1990; Amit and Schoemaker, 1993; Grant, 1996)

96

Prahalad and Hamel (1990: 793) เสนอวา ความสาคญของการพฒนาทรยพากรขององคการโดยนาแนวคดเรอง ความสามารถหลก (Core Competence) ซงเปนการเรยนรภายในองคการทสงสมกนมา โดยเฉพาะอยางยงจะทาอยางไรทจะสรางความรวมมอของทกษะทางการผลตและบรณาการเทคโนโลยทหลากหลาย เพอกอใหเกดสนคาและบรการทลกคาพงพอใจ ซงสอดคลองกบ Grant (1991: 116) ทอางวาสงทสาคญในการสรางกลยทธคอ การออกแบบกลยทธทกอใหเกดประสทธภาพสงสดในการใชความสามารถหลกขององคการ (Core Capabilities) หนาทของ RBV ในการสรางกลยทธกคอการทาใหองคการมผลกาไรและรายไดสงสดในระยะยาว เพราะในโลกปจจบนทลกคามความเปลยนแปลงความชอบอยตลอดเวลา และลกษณะของตลาดมความเคลอนไหวไมหยดนง เทคโนโลยทใชบรการลกคาและตอบสนองตอตลาด จงตองมการปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง การพจารณาองคประกอบหรอปจจยภายนอกเพยงอยางเดยวไมสามารถสรางความมนคงตอการสรางกลยทธในระยะยาว สรปคอ ทรพยากรและความสามารถขององคการในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด จงเปนปจจยสาคญทมนคงในการกาหนดทศทางของการสรางกลยทธเพอกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน ดงนน การสรางกลยทธในแนวทางของสานกโครงสรางอตสาหกรรม (Industrial Organization School) ทสนใจเฉพาะตาแหนงในตลาด (Positioning in the Market Place) จงมความแตกตางอยางสนเชงจากการสรางกลยทธในแนวทางของ RBV ทใหความสาคญกบการใชประโยชนจากทรพยากรและความสามารถภายในองคการทมอย ความร ความสามารถ และทกษะตาง ๆ ทถกรวบรวมผานกจกรรมประจาวนในองคการมสวนในการกาหนดการรบรโอกาสในการทากาไรและความสามารถในการไขวควาโอกาส องคการจงเปรยบเสมอนขมทรพยากรในการผลตสนคาและบรการ การสรางสรรคนวตกรรม การวางแผน และการดาเนนการ ตลอดจน การแกปญหาความไมแนนอนทมากระทบตอองคการ (Pitelis and Pseiridis, 1999: 229)

มมมอง RBV ตามความคดของ Peteraf (1993: 183) เสนอวา เหตผลหลกททาใหองคการเตบโตและประสบความสาเรจเกดจากทรพยากรในองคการทดกวา และความสามารถในการใชทรพยากรเหลานน มงานวจยเชงประจกษทสนบสนนใหเหนวาอตราผลกาไรมความแตกตางกนอยางมากในอตสาหกรรมเดยวกนมากกวาอตสาหกรรมตางชนดกน (Foss, 1993: 132)

ในงานของ Tvorik and McGivern (1997: 418) ทเขยนถงตวแปรทมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ อธบายวา ผลการดาเนนงานขององคการจะถกออกแบบผานแนวคดเรองทรพยากร ความร และวสยทศนภายในองคการ โดยองคการสนองตอบสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปดวยความสามารถทเปนเอกลกษณ (Unique Capabilities) ดงนน คณลกษณะภายในขององคการ โดยเฉพาะอยางยงรปแบบของวฒนธรรม การเรยนร และการสงสมของทรพยากรทเรยกวา ทนมนษย (Human Capital) มผลตอความสามารถขององคการ ในการทจะนาเสนอ

97

สนคาและบรการใหม ๆ ทพรอมลงแขงขนในตลาด แตความไดเปรยบในการแขงขนจะอยอยางยงยนไดกตอเมอความสามารถนนไดรบการสนบสนนจากทรพยากรทไมสามารถทาซาไดงายโดยคแขง คอมกลไกในการปองกนการลอกเลยนแบบ (Rumelt, 1984: 567)

สรปคอ ทรพยากรในองคการทเปนหนวยวเคราะหพนฐานทรวมเอาทรพยากรทางกายภาพตาง ๆ ทรพยากรดานการเงน ทรพยากรมนษย เชน ทกษะของพนกงาน ตลอดจนกระบวนการดานสงคมขององคการ โดยมความสามารถขององคการทจะนาทรพยากรทงหมดเหลานไปสรางเปนผลงานทมคณคา ซงจากการศกษาของ Hansen and Wernerfelt (1989: 444) ทวเคราะห 60 บรษทจาก “Fortune 1000 Firms” พบวา ปจจยดานองคการมอทธพลตอผลการดาเนนงานมากกวาปจจยดานเศรษฐกจ

Teece (1984: 23) กลาววา องคการจาเปนทจะตองทาความสามารถขององคการใหเหมาะกบสงแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ถาองคการตองการผลการดาเนนงานทดทสด สอดคลองกบทฤษฎตามสถานการณ (Contingency Theory) ทกลาววา โครงสรางและกลยทธขององคการจะตองถกปรบเปลยนใหเหมาะสมทสดอยตลอดเวลา (Burns and Stalker, 1961:

50) RBV กเชนเดยวกนทตองพจารณาบรบทภายใน ซงหมายถง ความหลากหลายของทรพยากร คณลกษณะของทรพยากร และความสามารถขององคการทมอทธพลตอผลการดาเนนงาน (Amit

and Schoemaker, 1993: 37-39)

3.5 ทฤษฎผประกอบการ

ผเชยวชาญหลายทานไดศกษาทฤษฎผประกอบการและใหคาจากดความทมความหมายทสอไดหลากหลาย แตโดยทวไปความเชอหลกทเกยวของกบทฤษฎผประกอบการ ไดแก การเตบโตของธรกจ นวตกรรม (Drucker, 1985: 32) ความยดหยนในการบรหาร (Birch, 1979: 27) แตยงมความเชออกมากมายเกยวกบทฤษฎน (Stevenson and Jarillo, 1990: 17)

Richard Cantillon คอคนแรกทใหความสนใจศกษาเกยวกบทฤษฎผประกอบการ โดยมงอธบายในแงของบทบาททางเศรษฐศาสตรของผประกอบการ หรอ Entrepreneurs มากกวาคนอนททาหนาทในองคการ (ใหความสนใจเฉพาะคนทเปนเจาของเทานน) เขากลาววา Entrepreneurs คอคนทกลารบความเสยง การซอของในราคาทแนนอน แตขายในราคาทไมแนนอน Jean Baptiste Say เสรมวาคาจากดความของ Entrepreneurs หมายรวมถง คนทนาปจจยในการผลตตาง ๆ มารวมกน ดงนน Entrepreneurs คอผสงเสรมกจกรรมทางเศรษฐศาสตรนนเอง (Stevenson and Jarillo, 1990: 18)

98

Casson (1982: 28) ใหคาจากดความของ Entrepreneurs วาคอ บคคลผซงมความชานาญในการตดสนใจเกยวกบการจดการ การแบงสรร และการรวมมอของทรพยากรทขาดแคลน โดยมแรงจงใจเปนผลประโยชนทตนจะไดรบ Entrepreneurs จงเปนนกวางแผนเชงรกเพราะพวกเขาจะลงทนอยางมากเพอใชในการตดสนใจ ขณะทผทไมมคณสมบตเปน Entrepreneurs มกเปนนกวางแผนเชงรบซงจะยอมใหการตดสนใจเปนเพยงการลองผดลองถก Entrepreneurs จงจาเปนตองเปนผมความรทวไปมากกวาผทมความรเฉพาะ อกนยหนงคอ Entrepreneurs จาเปนตองมความชานาญในการตดสนใจในทก ๆ ดานมากกวาการมความชานาญในการตดสนใจเฉพาะเรอง แตไมถนดในเรองอน ๆ คณสมบตสาคญหลกท Entrepreneurs ควรมเพอนาไปสความสาเรจคอ ตองเปนคนมจนตนาการและมความสามารถในการกระตนและจงใจ (Casson,

1982: 37) Wagner (2003 quoted in Matlay, 2006: 630) กลาววา Entrepreneurs ตองมทกษะหลากหลายและมความรพนฐานมากในการทจะเรมกอตงธรกจและบรหารพฒนาองคการใหมของตน ในทางตรงกนขามลกจางสวนใหญจาเปนตองมความสามารถทเฉพาะทาง ความรจากดอยในงานทตนเองไดรบมอบหมายจากนายจาง ในการศกษาเมอเรว ๆ น Wagner (2004

quoted in Matlay, 2006: 630) ระบวาผประกอบการมอใหม (Nascent Entrepreneurs) เปนปจเจกบคคลทเรมอาชพโดยการไมเปนลกจางใคร แตเปนการจางงานตนเอง (Self–Employed)

หรอพรอมทจะเปลยนจากลกจางไปเปนการจางงานตนเอง

Entrepreneurs จงเปนบคคลทมความคดสรางสรรค สามารถแยกแยะสถานการณเพอการตดสนใจทแมนยา เพอสรางโอกาสทางธรกจ โดยการรวบรวม และประสานองคประกอบของทรพยากรใหมเพอสรางผลกาไรมากทสดจากนวตกรรมทสรางขน ในสงแวดลอมทมความไมแนนอน (Amit, Glosten and Muller, 1993: 817) Entrepreneurs ตามความเหนของ Stevenson, Roberts and Grousback (1989: 48) ยงหมายรวมถง กระบวนการทคนแตละคนไมวาคน ๆ นนจะเปนเจาของ หรอเปนบคลากรในองคการทสามารถไขวควาสรางโอกาสใหกบตนเอง อยางไรกตาม ตามคากลาวของ Say (1964 quoted in Hamilton and Harper, 1994: 4)

Entrepreneurs ตองมความสามารถทหลากหลายทจะทาใหเกดกจกรรมตาง ๆ ทเหมาะสม เชน การระดมทน การจดการการผลต การกระจายสนคา ดงนน Entrepreneurs จงหมายถงผจดการของกจการทตนดาเนนงานอย สอดคลองกบ Kirzner (1985: 11) ทใหคาจากดความเกยวกบ

Entrepreneurs วาคอคนทมองเหนลทางหรอโอกาสในการทากาไร และรเรมลงมอทาเพอตอบสนองความตองการของตนเองจนทเปนทพงพอใจ หรอปฏบตใหเกดประสทธภาพมากขนในสงทกาลงทาอย

99

Schumpeter (1976: 132) กลาวถงหนาทของ Entrepreneurs วาคอ การปฏรปและปฏวตรปแบบการผลตโดยการใชประโยชนจากนวตกรรมและเทคโนโลย เพอผลตเปนสนคาใหม หรอผลตสนคาเดมโดยวธใหม ๆ โดยการหาแหลงวตถดบใหม ๆ หรอหาตลาดใหม โดยการจดการโครงสรางของอตสาหกรรมใหม Entrepreneurs สวนใหญเลอกทจะทางานทมลกษณะเปนเจาของกจการเพอตอบสนองปจจยทตนตองการ เชน ความตองการการเปลยนแปลง การเตบโต และการพฒนา (OECD, 1998: 23) บคคลทมความสามารถเชงผประกอบการถอวามคณสมบตของความเปนเจาของกจการ ถาพวกเขาสามารถเขาถงทรพยากรเพอมาใชในการตดสนใจของเขาได บคคลทมความสามารถเชงผประกอบการแตไมสามารถเขาถงทรพยากรไดจะยงไมถอวามคณสมบต (Casson, 1982: 17)

Barney and Griffin (1992: 37) ไดใหความหมายของ Entrepreneurship วาคอ กระบวนการของการจดการ (Organizing) ดาเนนการ (Operating) และการบรหารความเสยงทเกดขนในการดาเนนธรกจ และ Entrepreneurs คอ บคคลททางานในลกษณะแบบ Entrepreneurship คอ เปนเจาของกจการและดาเนนธรกจดวยตนเอง สาหรบเจาของธรกจ (Business owners) ทจางผจดการทมความเชยวชาญใหมาดาเนนงานแทน สวนตวเจาของกจการเองหนไปใหความสนใจในเรองอน ในกรณนจะถอวาเจาของกจการหรอเจาของธรกจไมเปนลกษณะทเรยกวา “Entrepreneurs” Entrepreneurs ซงเปนผกอตงบรษทเลก ๆ (Small

business) จะมบทบาทสาคญในสงคมตามท Barney and Griffin (1992: 39) กลาวไว 3 ประการคอ

1. นวตกรรม (Innovation) นกวชาการหลายคนเชอวา Entrepreneurs และธรกจขนาดเลกคอผอยเบองหลงการเกดนวตกรรมใหม ๆ ในสงคม

2. สรางงาน (Job Creation) ธรกจขนาดเลกสรางงานใหกบคนในสงคมมากกวาบรษทขนาดใหญ ขอมลจากหอการคาในอเมรกา (U.S. Department of Commerce) พบวาบรษทขนาดเลกทเพงกอตงและทาธรกจเกยวกบธรกจเทคโนโลย จะสรางงานใหม ๆ ไดมากกวา บรษทใหญและเกาแก

3. ทาประโยชนใหกบบรษทขนาดใหญ (Contributions to Large Businesses) บรษทขนาดเลกจะเปนผสงตอสนคาและบรการใหกบธรกจขนาดใหญเพอดาเนนงานตอ ดงนน บรษทขนาดเลกจงเปนเหมอนซพพลายเออร หรอเปนหนงในกระบวนการ หวงโซอปทาน (Supply

chain)

ขณะท Westhead and Wright (1998 quoted in Matlay, 2006: 630) อางวา Entrepreneurs สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทคอ 1. ผประกอบการทเพงเรมหด (Novice

Entrepreneurs) พวกเขาจะยงไมมประสบการณและไมสนใจทจะเรมทากจการเปนของตนเอง

100

แตจะมหนสวนอยในกจการของบรษท 2. ผประกอบการทเคยมประสบการณ (Serial

Entrepreneurs) โดยปจจบนยงถอหนในบรษททอยแวดวงธรกจและในอดตเคยเปนเจาของกจการแตไดขายกจการหรอปดกจการไปแลว และ 3. ผประกอบการทลงทนในหลายกจการเพอกระจายความเสยง (Port folio Entrepreneurs) โดยถอหนในกจการมากกวาสองกจการอยางตอเนอง

Leibenstein (1968: 74) เสนอรายละเอยดเกยวกบคณสมบตของ Entrepreneurs เพมเตม โดยกลาววา คนทสามารถปฏบตสงตอไปนไดหนงอยางหรอมากกวา 1. ตดตอกบตลาดทมความแตกตาง เชน ทาการซอขายขามชาต 2. ตอบสนองตลาดทยงขาดแคลน 3. สรางสรรค และรบผดชอบตอการสรางองคการ เชน สรางวฒนธรรมองคการ และ 4. การทาปจจยนาเขาใหสมบรณ หลายปทผานมามงานวจยหลายชนทใหความสนใจเกยวกบผจดการ (Managers) และผประกอบการ (Entrepreneurs) Schumpeter (1934: 34) กลาววา Entrepreneurs ไมใชแคคนทเปนนกธรกจทอยในระบบเศรษฐศาสตรเทานน แตหมายถงบคคลทสามารถทาหนาทไดตรงตามแนวคดของเขา ซงหมายถงคนทสามารถสรางสวรรคองคประกอบใหม (New

Combinations) อนประกอบไปดวย 1. ตองสามารถนาเสนอสนคาใหมทลกคายงไมคนเคย หรอคณภาพใหมทดกวาเดม 2. ตองสามารถนาเสนอวธการผลตใหม ซงยงไมมใครเคยใชมากอนในวงการการผลต 3. ตองสามารถเปดตลาดใหมทบรษทยงไมเคยเขาสตลาดใหมน โดยทตลาดอาจมอยกอนแลว แตบรษทเพงตดสนใจเขาไป 4. การคนพบแหลงใหมของวตถดบ หรอสนคาทนามาผลตตอ ไมวาแหลงวตถดบนนจะมอยกอนหรอสรางขนเปนครงแรก และ 5. การดาเนนงานขององคการใหมในอตสาหกรรม เชน การสรางใหเกดการผกขาด หรอการทาลายการผกขาดทมอยเดม (Schumpeter, 1934: 66) ผลงานของ Schumpeter ไดรบการยอมรบจากนกเศรษฐศาสตร และแวดวงวชาการดานอน ๆ ในแงของการใหคาจากดความ คาวา Entrepreneurs กบนวตกรรม ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงไปจากแนวคดเดมทใหคาจากดความ Entrepreneurs วาหมายถงนกธรกจทว ๆ ไป

Pines, Sadeh, Dvir and Yafe–Yanai (2002: 183) สรปในบทวเคราะหของงานวจยของพวกเขาวา การจะเปน Entrepreneurs ได ตวผประกอบการจะตองยดหลก 6 ประการคอ 1.

ตองมความซอสตยตอความปรารถนาของตนเองทจะประสบความสาเรจ 2. ตองมความฝนในสงทอยากทา 3. ตองมความยนดทจะรบความเสยงพรอมทจะจายและรบผดชอบตอความผดพลาดทเกดขน 4. ตองมงมนสจดหมายอยางมนคง 5. ตองมแนวคดกลยทธทมทางเลอกอน ๆ อกหากกลยทธเดมไมเปนไปตามทคาด และ 6. ตองมความสามารถทจะกลบมายนใหม (Recuperate) อยางรวดเรวหากลมเหลว

การศกษาเรอง Entrepreneurs และแนวคดผประกอบการ (Entrepreneurship) เกดขนอยางกวางขวางและไดรบความสนใจอยางมาก ความสนใจทเพมขนเพราะมเหตผลทอธบายไดวา

101

การเตบโตของธรกจเกดใหมเปนแรงผลกดน และขบเคลอนทสาคญตอการเจรญทางเศรษฐกจ เปนการสรางงานและเปนการกระตนรายไดของสรรพากรจากการจดเกบภาษมากขน มการสงออกสนคาและบรการมากขนเปนผลใหรายไดประชาชาตเพมขน (Birch, 1979: 34; Birley, 1987:

157; Reynolds, 1987: 240; Low and MacMillan, 1988: 139)

ความหลากหลายของความหมายของแนวคดผประกอบการ เชน Schumpeter (1934:

121) ระบวา Entrepreneurs คอผสรางสรรคสงใหม ขณะท Knight (1921 quoted in Low

and MacMillan, 1988: 140) ใหความหมายเนนไปทความสามารถในการทานายความสาเรจในอนาคต แต Leibenstein (1978: 21) แยงวาองคการไมจาเปนตองดาเนนงานภายใตขอจากดของการผลต ดงนน Entrepreneurs คอ ผทสามารถทางานไดฉลาดและหนกกวาคแขง Kirzner

(1973: 49) มแนวคดทใกลเคยงกบการตดสนใจในทางเลอกของการลงทนและความสามารถในการตดสนใจไดอยางถกตองแมนยาวาทไหนเปนตลาดทยงไมสมบรณ มความไมสมดลทควรจะเขาไปลงทน แตถามองวตถประสงคของการกระทา Entrepreneurs คอการรเรม รกษาและพฒนาผลกาไรของธรกจทตนเปนเจาของ (Cole, 1968: 19) เปนการสรรสรางขององคการใหม (Gartner,

1985: 703) โดย Entrepreneurs จะเปนผทมองเหนโอกาสทางธรกจ ซงมความสาคญมากกวาการมทรพยากรทครอบครองอย (Stevenson et al., 1989: 86)

ปญหาของคาจากดความเหลานคอ แตละนกวชาการทพยายามอธบายมไดมองเปนภาพรวมของแนวคดผประกอบการทงหมด ปรากฏการณของแนวคดผประกอบการเปนความเชอมโยงทมความซบซอนของมตการบรหารการเปลยนแปลง นวตกรรม ความกาวหนาทางดานเทคโนโลย การพฒนาผลตภณฑใหม การบรหารธรกจขนาดเลก ววฒนาการของอตสาหกรรม และปจเจกชน ตลอดจนความสนใจในปญหาสงแวดลอม ยงไปกวานน ปรากฏการณของแนวคดผประกอบอาจพจารณาไดจากหลกการเชงเศรษฐศาสตร สงคมวทยา จตวทยา ชาตพนธวทยา การเงน หรอแมแตประวตศาสตร ขนอยกบวาใครจะใชมมมองไหนของบคคลในการใหคาจากดความ (Low and MacMillan, 1988: 141) ดงนน ในการทาวจยจงตองระบวาจะใชคาจากดความใด เชน งานของ Low and MacMillan (1988: 142) ใหคาจากดความแนวคดผประกอบการวาหมายถงการสรางสรรคธรกจใหม (Creation of new Enterprise) โดยมวตถประสงคงานวจยคอ การหาคาอธบาย และกาหนดบทบาทของธรกจใหมในระบบเศรษฐกจแบบกาวหนา

วทยาศาสตรทดตองเรมตนจากคานยามทด ดงนน นกทฤษฎไมสามารถทางานไดโดยปราศจากคานยามทชดเจน เพราะมนเปนไปไมไดทจะปฏบตแนวคดทยงไมถกกาหนด ซงแนวคดคอความหมายทประกอบดวยชดของนยามปฏบต (Bridgman, 1927 quoted in Bygrave and

Hofer, 1991: 13) โดยสวนใหญนกวจยมกใหความสาคญกบคานยาม แตนกวชาการดานแนวคดผประกอบการยงคงถกเถยงกนไมจบเกยวกบคานยามของ Entrepreneurs เพราะการขาดคานยามท

102

เฉพาะของคาวา “Entrepreneurs” ทยอมรบกนโดยสากล จงเปนหนาทของผวจยทกคนทจะตองระบใหชดเจนเกยวกบความหมายและขอบเขตของ Entrepreneurs ทใช (Bygrave and Hofer,

1991: 13) สาหรบงานวจยในครงน เปนการศกษาการบรหารธรกจขนาดเลกคอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา โดยนาเอาแนวคดเกยวกบทรพยากร และความสามารถขององคการ ซงเปนแนวคดของ RBV มาผนวกกบแนวคดผประกอบการเพอวดความสาเรจขององคการจากผลประกอบการขององคการ ดงนน คาจากดความของ Entrepreneurs จงเนนไปทตวบคคลทเปนเจาของกจการทเขามาดาเนนงานดวยตนเอง (Schumpeter, 1934;

Casson, 1982; OECD, 1998; Wagner, 2003 and 2004) โดยเปนผมความคดสรางสรรค (Schumpeter, 1934; Cole, 1968; Gartner, 1985) และมความสามารถในการตดสนใจไดอยางถกตองแมนยาเมอมสถานการณทตองเลอกเพอใหไดโอกาสและความสาเรจในอนาคต (Kirzner,

1973; Leibenstein, 1978) โดยอาศยทรพยากรและความสามารถในการใชทรพยากรขององคการทตนเองครอบครองอย

Dess et al. (2007: 156) กลาววาม 5 มตของการตดสนใจของ Entrepreneurs ไดแก

อสระในการลงมอปฏบต (Autonomy) มความคดสรางสรรคหรอนวตกรรม (Innovativeness) บรหารเชงรก (Proactiveness) ชอบการแขงขน (Competitive Aggressiveness) และกลาเสยง (Risk taking) ทง 5 มตสามารถใชผสมผสานกนเพอใหผลประกอบการดขนได สรปคอ Entrepreneurs นอกจากจะมหนาทสาคญในการตดสนใจแลว มตของการตดสนใจควรมความหลากหลาย และใชแตละมตผสมผสานกนตามสถานการณทเกดขนอยางเหมาะสม

มงานวจยเกยวกบแนวคดผประกอบการหลายงาน ซงสวนใหญเปนการศกษาแนวคดนเพยงแนวคดเดยว เชน Vesper (1980: 41) ศกษา Entrepreneurs กบการเลอกใชกลยทธ โดยมวตถประสงคเพอให Entrepreneurs รวาตองใชกลยทธทหลากหลายเพอใหเกดประสทธผล งานวจยเกยวกบกลยทธท Entrepreneurs สวนใหญนามาใช มกอยบนฐานคตทวา Entrepreneurs ตองมความสามารถในการตดสนใจเลอกกลยทธเพอสรางผลกาไร และสามารถพฒนาความเปนมออาชพทมองเหนความแตกตางของธรกจทจะประสบความสาเรจ และธรกจทอาจจะขาดทน หรอลมเหลว หรองานวจยของ Roure and Maidique (1986: 298-300) ทยนยนวาประสบการณของ Entrepreneurs และการมทมงานทสมดลสามารถทาใหผลประกอบการดขน สอดคลองกบงานของ Lamont (1972: 254-255) ทพสจนวา Entrepreneurs ทประสบความสาเรจเกดจากการเรยนรผานประสบการณ โดยพบวา Entrepreneurs ทมประสบการณนยมทจะจดตงบรษทโดยใหความสนใจดานสนคาใหม และตองอาศยเงนทนเรมตนทคอนขางมาก และตองมทกษะดานธรกจทมความหลากหลาย และพเศษกวาการบรหารทวไป

103

แนวคดผประกอบการเปนอะไรทมากกวาการเรมสรางธรกจใหม แตเปนกระบวนการทตองอาศยทกษะทสามารถถายทอดถงกนได ถาปราศจากสงแวดลอมทสนบสนนใหสามารถมองเหนโอกาสอาจจะไมม Entrepreneurs เกดขน เชนเดยวกบนวตกรรมทนามาซงโอกาสจะมอทธพลตอผลลพธสดทายเสมอ (Stevenson and Jarillo, 1990: 25)

หนงในคณสมบตทหลาย ๆ คน คดวา Entrepreneurs ควรมคอ การสรางสรรคนวตกรรม การสรางนวตกรรมใหม ๆ เปนพนฐานของการทาธรกจใหม ๆ อยางไรกตาม แมวานวตกรรมจะเปนจดเรมตนทสาคญของการเปน Entrepreneurs แตมนไมเพยงพอและไมจาเปนวาจะทาใหเกดความสาเรจ (Drucker, 1985: 86)

มการศกษาวจยหลายงานทแสดงใหเหนวา Entrepreneurs เตบโตมาจากธรกจครอบครว ซงมบดาเปนผทจางงานตนเอง หรอเปนเจาของกจการ และครอบครวจะมาเกยวของชวยเหลอในชวงตนของการเรมเปดกจการ (Carroll and Mosakowski, 1987: 570-572; Dyer and

Handler, 1994: 75)

Amit et al. (1993: 817) กลาววามคณสมบตอกหลายประการทมความสาคญในการท Entrepreneurs จะใชในการสรางธรกจใหม คณสมบตเหลานนอาจไดแก มความคดสรางสรรค (Creativity) รจกปรบตว (Adaptiveness) มความรเชงเทคนค (Technical Know–How) มวสยทศน (Vision) และมความเปนผนา (Leadership Ability) มทกษะในการบรหารงานและบรหารองคการ (Managerial and Organizational Skills) มความสามารถในการตดสนใจไดเรว และสนองตอบตอการเปลยนแปลงและสภาพแวดลอมทไมแนนอน มบคลกภาพด มการตดสนใจโดยปราศจากอคต และมพนฐานดานการศกษาทด ผประกอบการอาจเปนคนทกลาทจะเสยงและตดสนใจในสงสาคญ ซงอาจจะยงไมเพยงพอ เพราะอาจหมายรวมถงผจดการทกลาเสยง เพราะคาตอบแทนบางสวนทนอกเหนอจากเงนเดอนทาใหเขาเกดความกลาตดสนใจเสยงกเปนได การศกษาเรองแนวคดผประกอบการมกจะเนนในเรองบคลกสวนบคคล หรอภมหลงของวฒนธรรมของ Entrepreneurs แตละคนวา เปนตวกาหนดพฤตกรรมเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Behavior) เชน McClelland (1961: 52) ศกษาวาความตองการทจะประสบความสาเรจ (Need for Achievement) เปนวฒนธรรมทตองม และเปนบคลกภาพดานจตวทยาหลกของบคคลทเปน Entrepreneurs ควรมบคลก 3 ประการดงตอไปนคอ

1. มความรบผดชอบในการตดสนใจของตวเอง (Taking personal responsibility for

decisions)

2. ตงเปาหมายทจะทาใหสาเรจดวยความพยายามของตวเอง (Setting goals and

accomplishing them through his/her effort)

3. มความปรารถนาตอการตอบสนอง (Having a desire for feedback)

104

ซงมปญหา 2 ประการตอแนวคดของ McClelland เรอง “ความตองการทจะประสบความสาเรจ” คอ

1. ทฤษฎนใชกบบคลากรฝายขาย มออาชพ และผจดการไดพอ ๆ กบทจะใชอธบาย

Entrepreneurs

2. งานวจยทศกษาไมสามารถสรางความเชอมโยงความตองการทจะประสบความสาเรจอยางสงกบการตดสนใจเรมธรกจ

McClelland (1986: 76) ไดศกษาตอโดยงานของเขามมมมองทเกนกวาความตองการทจะประสบความสาเรจ และพสจนบคลกภาพอน ๆ อก เชน ความคดรเรม (Initiative) การรกษาผลประโยชน (Assertiveness) มงเนนประสทธภาพ (Efficiency Orientation) การวางแผนอยางมระบบ (Systematic Planning) และการรกษาคามนสญญา (Commitment to Work

Contract) เพราะความตองการทจะประสบความสาเรจไมใชเอกลกษณของ Entrepreneurs เทานน แตเปนบคลกภาพโดยทวไปของบคคลทตองการทจะประสบความสาเรจ แมแตบคลกของความเปนคนกลาเสยง (A High Risk–Taking Propensity) กเปนบคลกทมงานศกษาในเรองแนวคดผประกอบการมากทสด แมวาผลงานวจยเชงประจกษบางงานพบวาผลตรงกนขาม แตโดยหลกฐานทวไปทงหมด พบวา Entrepreneurs สวนใหญกลาเสยงในระดบปานกลาง และไมมความแตกตางอยางมนยสาคญจากผจดการหรอแมแตบคคลทว ๆ ไป มบคลกเชงจตวทยาอกอนหนงทดเหมอนจะแยกความแตกตางของ Entrepreneurs จากผจดการคอ ความอดทนตอความกากวมไมชดเจนของสถานการณ (The Tolerance for Ambiguity) ซงศกษาโดย Scherer

(1982: 405) และ Sexton and Bowman (1985: 131) สรปวา Entrepreneurs มความสามารถในความอดทนตอสภาพทคลมเครอไมชดเจนของสถานการณไดดกวาผจดการ

หลายนกวชาการทกลาวถง Entrepreneurs และสรปตรงกนวาความสาเรจของ Entrepreneurs เนองมาจากการมบคลกและคณสมบต ดงน (Lambing and Kuehl, 2003: 26)

- มความปรารถนาทจะทาธรกจ (Passion for the Business)

- อดทนแมจะลมเหลว (Tenacity Despite Failure)

- มนใจในตนเอง (Confidence)

- มความคดเชงวเคราะห (Self – Determination)

- มความสามารถบรหารความเสยง (Management of Risk)

- มองเหนการเปลยนแปลงคอโอกาส (Seeing Changes as Opportunities)

- มความอดทนตอความไมแนนอน (Tolerance for Ambiguity)

- มความคดรเรมและตองการทจะประสบผลสาเรจ (Initiative and a Need for

Achievement)

105

- ใสใจในรายละเอยดและชอบความสมบรณแบบ (Detail Orientation and

Perfectionism)

- ตระหนกถงเวลาทเปลยนไปอยางรวดเรว (Perception of Passing Time)

- สรางสรรค (Creativity)

- มความสามารถในการมองภาพรวม (Ability to see the Big Picture)

- มความสามารถในการจงใจ (Motivating Factors)

- มความกระตอรอรน (Self–efficacy)

ผลงานของ Kets De Vries and Miller (1984: 35, 1986: 267) ลาสดทศกษาวฒนธรรมทเปนตวเชอมโยงระหวางบคลกของ Entrepreneurs และกลยทธทใช ซงถอเปนชนงานทสาคญเพราะไมไดเนนเพยงเรองจตวทยาของ Entrepreneurs แตเนนความสมพนธระหวาง

Entrepreneurs กบองคการ และศกษาโดยมองบคลกภาพของ Entrepreneurs ทมผลตอผลประกอบการขององคการ

จะเหนไดวาผลงานเกยวกบแนวคดผประกอบการในชวงหลงทผานมา เรมมความเชอมโยงหรอบรณาการแนวคดนรวมกบแนวคดทฤษฎอน ๆ เชน ทฤษฎองคการ หรอ ทฤษฎเศรษฐศาสตรท Casson (1982: 56) ไดพฒนาทฤษฎเศรษฐศาสตรเกยวกบแนวคดผประกอบการในกรอบแนวคดในยคนโอคลาสสคพบวา โอกาสไมไดเกดขนโดยบงเอญ แตโอกาสถกสรางขนในองคการจากเครอขายความสมพนธ และการแลกเปลยนโอกาสจะมาถงคนทอยในตาแหนงทไดเปรยบภายในเครอขาย และยงไปกวานนการใชโอกาสหรอการไขวควาโอกาสตองอาศยทรพยากร เชน ทรพยากรมนษย เงนทน ขอมลดานการตลาด และเทคโนโลย ตลอดจนเทคนคการบรหาร เชนเดยวกบความสมพนธในเครอขาย และการตดตอกบภายนอก ตองอาศยโอกาสทมความสาคญตอการไดมาซงทรพยากรทมคณสมบตเหมาะในการใชเปนเครองมอในการไขวควาโอกาสมาสองคการ

การวางแผนกลยทธในบรษทขนาดเลก ปกตจะดาเนนการโดย Entrepreneurs หลายการศกษาพบวา บคลกของ Entrepreneurs รปแบบการบรหารของ Entrepreneurs การรบรถงโอกาส และอปสรรคของสงแวดลอมภายนอก มผลอยางมนยสาคญตอการตดสนใจเชงกลยทธของ

Entrepreneurs สรปไดวาการตดสนใจเชงกลยทธอาจมความสมพนธกบ Entrepreneurs ในการตดสนใจ (Williams and Tse, 1995: 25) งานวจยทศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางกลยทธ

และแนวคดผประกอบการ เชนงานวจยของ Williams and Tse (1995: 22-26) ทศกษาความสมพนธนในสวนของธรกจรานอาหารในอเมรกา เปนการสารวจ Entrepreneurs ดานรานอาหารเพอทดสอบเชงประจกษเกยวกบชนด Entrepreneurs และกลยทธทใชกบอตสาหกรรมดานรานอาหารโดยการวจยเชงคณภาพ พบวา Entrepreneurs โดยทวไปจะมความรความสามารถในการวางแผนกลยทธทเฉพาะเจาะจงทคอนขางนอยและใชระยะเวลาอนสนในการปฏบตดงกลาว

106

Entrepreneurs ททากจการรานอาหารแตละทจะมกลยทธทแตกตางกน แตสวนใหญจะไมใชเทคนคทเปนทางการเหมอนกลยทธทบรษทขนาดใหญใช แต Entrepreneurs จะเลอกใชกลยทธทเปนไปได โดยอาจไมไดเกดจากความตงใจ ซงสอดคลองกบแนวคด “Realized Strategies”

ของ Mintzberg (1987: 66-75) เปนแบบอยางของการตดสนใจทสรางขนอยางคอยเปนคอยไปและบางครงเกดขนโดยไมไดตงใจ

Huovinen and Tihula (2008: 152-171) ไดทากรณศกษาวเคราะห Entrepreneurs ชนดทเรยกวา “Portfolio Entrepreneurship” วามความเปนไปไดอยางไรในการบรหารบรษทหลายบรษทในเวลาเดยวกนใหประสบความสาเรจ ซงพบวา ความลมเหลวอาจมสวนชวยพฒนาความรความสามารถเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Knowledge) รวมทงสรางประสบการณ อยางไรกตามผศกษาสรปวา การพฒนาดานความรของ Entrepreneurs ไดรบอทธพลจากทงความสาเรจและลมเหลวทเกดขนในระหวางการประกอบอาชพ ซงความลมเหลวสามารถสรางผลลพธทเปนทงบวกและลบกบการเรยนร มองคความรในวรรณกรรมทกลาวถงปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของบรษทขนาดกลางและขนาดเลกทเสนอโดย Gibb and Davies

(1990: 18) วา งานเขยนดานนสามารถแบงออกเปน 4 หวขอ คอ บคลกเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Personality) การพฒนาองคการ (Organizational Development) บทบาทการบรหารทกษะ (Functional management Skills) และสวนเศรษฐกจ (Sectoral

Economics) Morris, Kuratko and Covin (2008: 9) ไดสรปมมมองของแนวคดผประกอบการวา Entrepreneurs คอบคคลทมบทบาทดงตารางท 3.7

107

ตารางท 3.7 มมมองของธรรมชาตของแนวคดผประกอบการ

สรางความมงคง

(Creation of Wealth)

: Entrepreneurs จะเกยวของกบความเสยงในการผลตสนคาเพอสรางผลกาไร

สรางธรกจ

(Creation of Enterprise)

: Entrepreneurs จะเกยวของกบการกอตงบรษทใหมในแวดวงทไมเคยมใครทามากอน

สรางนวตกรรม

(Creation of Innovation)

: Entrepreneurs จะเกยวของกบการนาทรพยากรมาผลตสนคาทมความแตกตางเปนเอกลกษณ

สรางการเปลยนแปลง

(Creation of Change)

: Entrepreneurs จะเกยวของกบการเปลยนแปลงการปรบตว

การปรบปรงทกษะตาง ๆ เพอไขวควาโอกาสจากสงแวดลอม สรางการจางงาน (Creation of Employment)

: Entrepreneurs เกยวของกบการจางงาน การจดการ และการพฒนาปจจยดานการผลตตาง ๆ ซงรวมถงแรงงานดวย

สรางคณคา

(Creation of Value)

: Entrepreneurs เปนกระบวนการสรางสรรคคณคาแกลกคา โดยการไขวควา โอกาสมาใหเกดประโยชนสงสด

สรางการเตบโต

(Creation of Growth) : Entrepreneurs เปนผทสนใจตอการเตบโตขององคการ ยอดขาย รายได ทรพยสนและการจางงาน

แหลงทมา: Morris, Kuratko and Covin, 2008: 9.

Chanston (1997: 814) อางวา การตลาดเปนปญหาหลกทมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการในชวงเรมตนของการทาธรกจ และจากการสารวจลาสดของ Milne and Thompson

(1986 quoted in Chanston, 1997: 817) เกยวกบบรษทเปดใหมระบวา ความสามารถของ Entrepreneurs ในการตดสนใจทเหมาะสมกบโอกาสทางการตลาด เปนความแตกตางททาใหแตละองคการประสบความสาเรจไมเทากน Gill (1985 quoted in Chanston, 1997: 823) ไดศกษาปญหาทองคการขนาดเลกเผชญ พบวาทาเลทตง (Locating) และการรกษาลกคาไวได (Retaining

Customers) เปนผลกระทบสาคญตอผลการดาเนนงานดวยเชนกน

Lambing and Kuehl (2003: 65) กลาววาเมอบรษทตองเตบโตทกษะของ

Entrepreneurs จะเปลยน ยายจากการบรหารทางตรงไปเนนการบรหารทางออมมากขน เพราะจานวนพนกงานทเพมมากขนทงการบรหารบคคล (Personnel Management) และการบรหารการเงน (Financial Management) เปนปจจยสาคญของการเตบโตของธรกจ Entrepreneurs หลายคนจงไมคอยพอใจ เมอการเตบโตของบรษททาใหบรรยากาศของความเปนครอบครวหายไป ความทาทายของการเรมตนหายไปและบทบาทของ Entrepreneurs กลดนอยถอยลง คาแนะนาอยางหนงคอการหาขนาดทเหมาะสมกบตนเองของ Entrepreneurs แตละคน ถาบรษทใหญ

108

เกนไป Entrepreneurs อาจจะเลอกทจะทาใหบรษทเลกลง หรอเรมการลงทนใหม หรอการขายกจการออกไปเพอสรางธรกจใหม หรอเพยงขายกจการบางสวน

Harms, Kraus and Reschke (2007: abstract) ศกษาภาพรวมแนวปฏบตในบรบทของบรษทขนาดเลกทเพงเปดดาเนนกจการ โดยใชแนวคด Configuration Approach เปนแนวคดเกยวกบบรษททมความซบซอน ซงความสาเรจและการพฒนาขนอยกบความสมพนธระหวางบคคล (Personal) โครงสราง (Structural) กลยทธ (Strategies) และตวแปรภายนอก (External

Variables)

เปนเรองยากทจะแยกแยะระหวางผลของความโชคราย (Effects of Bad Luck) และความสามารถดานผประกอบการทตา (Low Entrepreneurial Ability) ยงไปกวานน ความรบรเกยวกบคณลกษณะของ Entrepreneurs เหลานอาจมความแตกตางกน Entrepreneurs ทมความคนเคยกบอตสาหกรรม บคลกสวนตวและประสบการณสามารถจดการกบปญหาภายในไดด คณสมบตเหลานเปนสวนหนงของการทาทายความสามารถของ Entrepreneurs ในการพฒนาธรกจใหมใหประสบความสาเรจ เชน Entrepreneurs อาจมขอมลสวนบคคลทมความสาคญทยากตอการสอสารหรอถกครอบครองโดยผอน (Amit et al., 1993: 818)

Low and MacMillan (1988: 148) เสนอผลสรปองคประกอบของทฤษฎผประกอบการจากการทบทวนวรรณกรรมวาสามารถแบงเปนกลม ๆ ตามจดประสงคและมมมองดงน

จดประสงค มมมอง 1. อธบายพฤตกรรม (a) มมมองเชงสงคมและวฒนธรรม

(b) พนฐานบคลกภาพ 2. ทานายพฤตกรรม (c) มมมองดานเครอขายในการทาธรกจ 3. ปทสถาน (การใหคาแนะนาวาสงใด

ควรทา) (d) นเวศวทยาประชากร (Population Ecology)

(e) มมมองเชงเศรษฐศาสตร Entrepreneurs ทประสบความสาเรจถกพบวา พวกเขามเครอขาย (Networks) ทใหญและรวมตวกนอยางไมเปนทางการ พวกเขาจะมเวลาและเกบขอมลเพอหาหนทางไปสการไดลกคาทมศกยภาพ และพวกเขาไมรรอทจะเสนอตวเองแกผลงทนทมศกยภาพดวย ในมมมองนเปนมมมองทเกยวของกบแนวคดดานเครอขายของกระบวนการผประกอบการ ซงมความสมพนธเชงสงคมทสรางและเชอมโยงระหวางผประกอบการ ทรพยากร และโอกาส มมมองดานเครอขายจงม 3 คณลกษณะหลกคอ จานวนทรพยากรทพวกเขาครอบครอง ความหลากหลายของผประกอบการ และความสามารถในการเขาถงแหลงทรพยากรของพวกเขา (Aldrich and Zimmer, 1986) และเพอพฒนาแนวคดผประกอบการตอไป อาจจาเปนตองบรณาการมมมองดานเครอขาย (The

Network Perspective) กบมมมองอน ๆ ทเกยวของ เพราะมมมองเครอขายเพยงอยางเดยวอาจไม

109

สามารถอธบายพฤตกรรมเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Behavior) หรอทานายผลการดาเนนงานได ดงนน คาถามทนาสนใจเกยวกบมมมองดานเครอขาย รวมถงความสมพนธในการทากาไรและการรเรมธรกจ มผลอยางไรตอความสามารถในการเขาถงทรพยากรหลก และผลตออตราการกอตงธรกจใหมวา ธรกจใหมเหลานเกดขนอยางไมอสระหรอโดยบงเอญ และพวกเขาจะรกษาธรกจนไวไดอยางไร (Amit et al., 1993: 823)

Population Ecology เปนมมมองทเกยวของลาสดซงวจารณความไมสามารถขององคการในการปรบตวตอการเปลยนแปลง เปนคณสมบตหลกขององคการและเสนอวาองคการซงปรบตวไดดตอสงแวดลอมจะสามารถมชวตอยรอด ขณะทองคการอน ๆ จะตายไป (Hannan and

Freeman, 1977: 931-932) ผานทางกลไกการคดเลอกน สงแวดลอมจะเปนตวกาหนดคณสมบตของประชากรขององคการ และกาหนดผลกระทบสงสดในการจดสรรปนสวนของทรพยากรเชงผประกอบการ ในการใชแนวคด Population Ecology เพออธบายแนวคดผประกอบการ Amit

et al. (1993: 823) โตแยงวา แบบจาลองในเชงสงคมศาสตรจากการวจยเปนสงทคงท จงไมสามารถอธบายความเปนพลวตรของแนวคดผประกอบการ เขาจงเสนอกระบวนทศนใหม ทมพนฐานเดมจากหลกชววทยาของดาวนช (Darwinian Biology) และใหความสาคญกบความหลากหลายของพฤตกรรมทปรบเปลยนจากภายในองคการเปนลกษณะของการเลอกเพอทจะปรบตวหรอเลอกเพอทจะตอตาน ในแนวความคดนแตละหลกการทางเลอกของสงแวดลอมเปนตวกาหนดทมพลงอยางมากในความสาเรจทเกดขน Population Ecology Theory ไดพฒนากรอบแนวคดทสามารถบรณาการมมมองของทฤษฎอน ๆ กอนทจะมการพฒนาทฤษฎน ผลการวจยสวนใหญเชอวากลยทธในการปรบตว (Strategic Adaptation Perspective) โดยมองวาความสาเรจขนอยกบการตดสนใจของแตละ Entrepreneurs การนาเอา Population Ecology Theory มาใชเปนการทาทายฐานคตเหลาน และเพมความเขาใจเกยวกบกระบวนการผประกอบการ เพราะมมมองของ Population Ecology คอการทานายสภาวะสงแวดลอมทมผลตอการกอตงและการเตบโตขององคการเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Firms) ความสาเรจถกกาหนดโดยสงแวดลอมมากกวาทกษะ สญชาตญาณ และการตดสนใจของ Entrepreneurs

(Amit et al., 1993: 823) ทฤษฎทางเศรษฐศาสตรเกยวกบแนวคดผประกอบการ จะสนใจเกยวกบนวตกรรมและกระบวนการผลตใหม ขณะทคาอธบายสวนใหญระบวา Entrepreneurs มการกระทาอยางมเหตมผล Entrepreneurs ถกรวมอยในทฤษฎเศรษฐศาสตรจลภาค เพราะ Entrepreneurs ไมสามารถคงอยในกรอบแนวคดทมฐานคตวาขอมลมความสมบรณ (Perfect Information) และการกระจายและการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Efficient Allocation of Resources) ความจรงทวาตลาดจะถกผลกดนออกจากสภาวะสมดลอยตลอดเวลา โดยเกดจากสงแวดลอมทเปลยนแปลง

110

อนนามาซงโอกาสใหม ๆ นกเศรษฐศาสตรระบวา Entrepreneurs คอคนซงนาโลกกลบสความสมดลอกครง โดยการจดสรรทรพยากรใหมไปสรายไดทมากขน คณคาของ Entrepreneurs คอ ผแกไขความไมสมดลของทรพยากรโดยจดการกบสงตาง ๆ ทคนอนมองไมเหนในสภาวะตลาดทไมสมบรณ (Amit et al., 1993: 824) นกเศรษฐศาสตรบางคนนาเสนอการตความ ผลของแนวคดผประกอบการในอกหนทางหนง คอ แทนทจะใชคาวาปวนหรอรบกวนความสมดลของการตลาด แตหมายถงการสรางความกาวหนาของระบบเศรษฐกจใหมระดบดขน (Kirzner, 1979: 42)

Kirzner ยาถงบทบาทของ Entrepreneurs วาคอบคคลทมความรมากเกยวกบตลาดทไมสมบรณและใชความรนนในการสรางความไดเปรยบ เนองจากแตละคนมความแตกตาง ดงนนไมใช

Entrepreneurs ทกคนจะแสวงหาประโยชนจากโอกาสใหเกดคณคาทเทากน การตดสนใจใชประโยชนจากโอกาสจงเกยวของกบการพจารณาคณคาของโอกาสกบตนทนทจะจายโดยเทยบดหลาย ๆ หนทาง โดย Evans and Leighton (1989: 530) แสดงใหเหนวาการใชประโยชนจากโอกาสจะงายเมอคนเหลานนมเงนทนทมากกวา

Aldrich and Zimmer (1986: 29) ศกษาวจยพบวา ผทมความสมพนธทแนนแฟนกบผทใหทรพยากรจะสามารถไดทรพยากรเพอนาไปสรางโอกาสไดมากกวา การตดสนใจใชประโยชนจากโอกาสเชงผประกอบการ ยงไดรบอทธพลจากการรบรทแตกตางของแตละคนดวย การสรางสรรคสนคาและตลาดใหมๆจะมความเสยงอยบาง เพราะ ตองใชเวลา ความพยายาม และเงน ในการลงทนกอนทจะไดผลตอบแทนกลบมา (Shane and Venkataraman, 2000: 222) นกวจยหลายคนแยงวา ความแตกตางของบคคลในการยนดทจะรบความเสยงมอทธพลตอการตดสนใจทจะใชประโยชนจากโอกาสเชงผประกอบการ และการตดสนใจใชประโยชนจากโอกาสเชงผประกอบการ ยงมอทธพลมาจากการมองโลกในแงดและไมดทตางกน มขอโตแยงวา ผทมประสทธภาพมากกวา และมความสามารถในการควบคมสถานะภายในไดดกวาจะสามารถใชประโยชนจากโอกาสมากกวา (Chen, Greene and Crick, 1998: 300) การใชประโยชนจากโอกาสยงขนกบความสามารถในการอดทนตอความไมแนนอนและการใชประโยชนจากโอกาสจะมมากทสด เมอ Entrepreneurs มความปรารถนาอยางแรงกลาทจะประสบผลสาเรจ (McClelland, 1961: 37)

เหตผลของความสาเรจเชงผประกอบการ (Reasons for Entrepreneurial Success) หรอเหตผลของความสาเรจของบรษทขนาดเลก ตามท Barney and Griffin (1992: 110–118) กลาวคอ 1. การทางานอยางหนก มมานะและฉลาด (Dedication) ของผประกอบการ 2. มความตองการสนคาและบรการจากตลาดทเพยงพอ 3. มความสามารถในการบรหาร 4. มโชค 5. มระบบควบคมทเขมแขง และ 6. มทนทเพยงพอ

111

Waleeporn Thanathikom (2005: 113) กลาววาโดยทวไปใน 3 ปแรก การเรมธรกจปกตจะประสบกบการขาดทนหรอเทาทน ผลกาไรมกจะไดภายหลงจากปท 3 โชครายทหลายบรษทไมสามารถดาเนนธรกจตอใหอยพนสามปไปได Entrepreneurs ในอนาคตจงจาเปนตองรถงปญหาทมองไมเหน ความทาทาย และความไมแนนอนของธรกจ และความเสยงดานการเงน ซงนามาซงภาวะขาดทน จดออนสาคญในการเตบโตของ Entrepreneurs ในประเทศไทยคอ Entrepreneurs ขาดความสามารถในการพฒนาแผนธรกจ หลาย Entrepreneurs เรมตนธรกจดวยความฝนทยงใหญ แตไมสามารถแปลงความคดเหลานนไปสแผนธรกจทด และการผลตสนคาทขายได Entrepreneurs บางคนอาจมความรดานธรกจ และมประสบการณแตขาดทกษะเฉพาะของธรกจนนโดยเฉพาะทกษะดานการตลาดและการเงน Waleeporn Thanathikom เสนอวา

คณสมบตของ Entrepreneurs ทจะประสบความสาเรจจะตองเปนคนทมความคดสรางสรรค กลาทจะเสยงอยางมเหตผล สามารถมองเหน ประเมน และเขาถงโอกาสไดกอนผอน และสามารถถายทอดวสยทศน หรอความรบรถงโอกาสนนแกผทมสวนเกยวของได มความกระตอรอรน คดวเคราะห และสามารถจงใจผอนได เปนตน

Casson (1982: 30) กลาววา ทรพยากรมความสาคญตอการไขวควาโอกาสของ

Entrepreneurs และโอกาสท Entrepreneurs จะทาใหไดมาซงทรพยากรถอเปนจดเรมตนของงานทเชอมโยงระหวาง RBV และแนวคดผประกอบการ ซงผวจยจะนาเสนอการบรณาทงสองแนวคดน ตอไปในหวขอท 3.6

3.6 การบรณาการ RBV กบทฤษฎผประกอบการ

ในงานวจยของ Choi and Shepherd (2003: 379) เรอง การตดสนใจของ

Entrepreneurs ในการใชประโยชนจากโอกาส (Entrepreneurs’ decisions to exploit

opportunities) เปนการพจารณาการตดสนใจของ Entrepreneurs ในการใชประโยชนของโอกาสจาก RBV พบวา Entrepreneurs ดเหมอนจะใชประโยชนจากโอกาสไดมากเมอพวกเขาสามารถรบรไดมากขน มความสามารถดานการบรหารมากขน และไดรบความสนบสนนจากผมสวนไดสวนเสยมากขน Choi and Shepherd (2003: 380) กลาววา ทฤษฎผประกอบการ (Entrepreneurship) เกยวของกบปรากฏการณ (Phenomena) และกระบวนการ (Process) เพอนาไปสการคนหา (Discovering) การประเมนผล (Evaluating) และการหาประโยชนจากโอกาส (Exploiting opportunities) ในการผลตสนคาและบรการในอนาคต (Shane and

Venkataraman, 2000: 219) ผลลพธของกระบวนการนคอ สนคาใหมหรอบรการใหมหรอทงสองอยาง

112

Entrepreneurs สามารถใชเวลา และรวบรวมขอมลเพอลดความไมแนนอน และสรางทรพยากรและความสามารถขององคการกอนตดสนใจเขาสตลาด และหาประโยชนจากโอกาสในตลาดนน (Choi and Shepherd, 2003: 380) ขณะทการตดสนใจในเวลาทเหมาะสมทจะใชประโยชนจากโอกาส อยางไรกตามงานของ Alvarez and Busenitz (2001: 755-777) ถอเปนงานทโดดเดนชนหนง เกยวกบ Entrepreneurship ในกรอบของ RBV โดยงานของเขาทงสองพจารณาความสมพนธระหวาง RBT (Resource–based theory) และ Entrepreneurship และพฒนาความเขาใจอยางลกซงทจะชวยทาใหขอบเขตของ RBV กาวหนาตอไป รวมถงคาถามสาคญเกยวกบ Entrepreneurs ทมทรพยากรเฉพาะในแตละคน (Individual–specific resources) ทจะสนบสนนความรความเขาใจในเรองโอกาสใหม และรวบรวมทรพยากรตาง ๆ เพอดาเนนธรกจทมความทาทายโดยมงเนนททรพยากรทมความสามารถทจะจดการกบทรพยากรเหลานน เพอสรางปจจยสงออก (Outputs) ทมความแตกตางหลากหลาย (Heterogeneous outputs)

งานของ Foss and Ishikawa (2006: 11-15) ทพยายามอธบาย RBV ทเปนมมมองจากแนวคด Austrain capital and Entrepreneurship theory วา RBV จรง ๆ แลว ยงขาดมตเชงพลวตรและจาเปนทจะตองบรณาการแนวคดของ Austrian (Misesian) และ Knightian ในการเขาใจถง ทฤษฎ Entrepreneurship และ Capital theory เพอเพมความแขงแกรงใหกบองคประกอบทเปนพลวตร หนาทพนฐานของ Entrepreneurs คอ การทจะตองเลอกองคประกอบทหลากหลายของปจจยนาเขา (Inputs) ทสามารถผลตเปนสนคาและบรการ โดยพจารณาราคา ณ ปจจบน สาหรบปจจยนาเขาและคาดคะเนราคาในอนาคตของสนคาชนสดทายทผลตขน ตามท Knight (1921 quoted in Low and MacMillan, 1988: 142) กลาวไวอยางชดเจนวาหนาทนตองการการตดสนใจ (Judgment) แนวคดนเรมตนมาจากแนวคด “Entrepreneurship in

economics” ทมชอวา “Cantillon (1755)” Cantillon เชอวา “Entrepreneurship” คอ วจารณญาณในการตดสนใจ (Judgmental decision–making) ภายใตเงอนไขทไมแนนอน ซงหมายถงการตดสนใจเชงธรกจเมอมผลลพธทเปนไปไดหลายประการทยงไมรวาจะเปนผลลพธใดทอาจเกดขน ไมมแบบจาลองทถกตอง หรอกฎเกณฑในการตดสนใจใด ๆ รวมทง ขอมลทจะนามาใชสนบสนนไมนาเชอถอหรอไมสมบรณ (Foss and Ishikawa, 2006: 16)

Lachmann (1956 quoted in Foss and Ishikawa, 2006: 16-18) กลาววา ธรกจอยในโลกทเปลยนแปลงทไมคาดฝน ดงนน องคประกอบของทนและโครงสรางของทน จะเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และอาจหายไปหรอเปลยนรปไป ซงในการดาเนนธรกจในสภาวะเชนนถอเปนหนาททแทจรงของ Entrepreneurs เพอทจะใหตระหนกถงความเปนไปไดของสนคา และบรการใหมวามคณคาตอลกคาหรอไม Entrepreneurs จาเปนตองสามารถใชประโยชนจากทรพยากร

113

และความสามารถขององคการทมอยอยางเตมท เชน เทคโนโลยททนสมย ความสามารถในการบรหาร และการสนบสนนจากผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder support)

Fahy and Smithee (1999: 16-18) สรปไววา หนาทหลกของผบรหารคอการนาเอาทรพยากรจากตลาดมาไดอยางมประสทธภาพ องคประกอบสาคญของ RBV จงหมายถง ทรพยากรทสาคญของบรษท และบทบาทของผบรหารทจะแปลงทรพยากรทมอยไปสตาแหนงทมความไดเปรยบทางการแขงขนนาไปสผลประกอบการทสงกวาในตลาด Fahy and Smithee ยงไดสรางแบบจาลอง RBV เพอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนทพฒนามาจากการเชอมโยงงานของ Bharadwaj et al. (1993: 83-87) and Hunt and Morgan (1996: 107-114) ดงแสดงในภาพท 3.6 แบบจาลอง RBV เพอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน แบบจาลองนแสดงใหเหนวาไมใชทกทรพยากรทมความสาคญเทาเทยมกนในการทจะทาใหองคการประสบความสาเรจในความไดเปรยบทางการแขงขนและผบรหารมบทบาทสาคญในกระบวนการทจะทาใหเกดความสาเรจในการนาทรพยากรมาใช

ภาพท 3.6 แบบจาลอง RBV เพอความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน (A Resource–Based Model of Sustainable Competitive Advantage)

แหลงทมา: Hunt and Morgan, 1996: 109.

กลยทธผบรหาร ระบทรพยากร พฒนาและปองกนทรพยากร การไดมาซงทรพยากร

คณคา เครองกดขวาง

การลอก เลยนแบบ

ความเหมาะสม

ทรพยากรหลก

ทรพยสนทจบตองได ทรพยสนทจบตองไมได ความสามารถ

ความไดเปรยบในการแขงขนท

ยงยน คณคาตอลกคา

ผลการด าเนนงานทเหนอกวาคแขง ผลการด าเนนงานดานการตลาด

ผลการด าเนนงานดานการเงน

114

Kor and Mahoney (2004: 185) สนบสนนงานของ Penrose (1959) ทวาถาองคการลงทนอยางตอเนองในการสรางความสามารถใหม ๆโดยการใชองคประกอบของทรพยากรใหม ๆ ตามท Penrose (1959: 24) อธบายไว ความไดเปรยบในการแขงขนจะอยไดอยางยงยน

Timmons (1997 quoted in Dess et al., 2007: 210) อธบายถงคณสมบตของโอกาสด (Characteristics of Good Opportunities) วาม 4 อยาง คอ ความนาสนใจ (Attractive) การสามารถบรรลผลได (Achievable) ความคงทน (Durable) และการสรางคณคา (Value

creating) และถาใหธรกจทเรมใหมสามารถทจะพบกบโอกาสดทมคณสมบตเหลานจะตองม 2

ปจจยทตองพจารณากอนทจะนาโอกาสไปใชจรงทางธรกจ

1. ตองดความพรอมและทกษะของ Entrepreneurs ทกอตงบรษทและทมการทางานตองถกประเมนความพรอมเสมอ

2. การมและการเขาถงทรพยากรทตองใชสาหรบนาเสนอโอกาสนน ซงแสดงใหเหนชดเจนในภาพท 3.7 อธบายถง 3 ปจจยทตองมในการนาไปสความสาเรจ

ภาพท 3.7 กรอบแนวคดในการวเคราะหโอกาส (Opportunity Analysis Framework)

แหลงทมา: Timmons and Spinelli, 2004 quoted in Dess et al., 2007: 210.

จากภาพท 3.7 กรอบแนวคดในการวเคราะหโอกาส ระบวาทรพยากรเปนองคประกอบสาคญของความสาเรจของ Entrepreneurs ในการเขาสตลาด ความทาทายทเปนหลกคอ การท Entrepreneurs เผชญกบการขาดแคลนทรพยากร โดยเฉพาะทรพยากรทสาคญทสดในชวงตนของการเรมธรกจคอ เงน แตการเงนยงไมใชเพยงทรพยากรเดยวท Entrepreneurs ใหมตองใช แตทนมนษย (Human capital) และทนทางสงคม (Social capital) กสาคญเชนกน นอกจากนบรษทเลก ๆ ตองอาศยทรพยากรจากภาครฐ (Government resource) มาชวยเหลอ แตปญหาคอบรษทเลกทเพงเรมตนจะยงมความนาเชอถอนอย ทาใหเปนอปสรรคในการระดมทนและมอานาจ

โอกาส (Opportunity)

ทรพยากร (Resources)

ผประกอบการ (Entrepreneur (s))

115

ในการตอรองกบผซอและผขายนอย ทรพยากรเชงผประกอบการ (Entrepreneurial Resources)

ไดแก ทนมนษย (Human Capital) ซงสาคญทตว Entrepreneurs จะตองมประสบการณ มความร และสามารถตดสนใจไดในทกสถานการณ ทนทางสงคม (Social Capital) เปนการไดรบการสนบสนนจากเครอขายทางสงคม ซงจะสามารถชวยแกปญหาความนาเชอถอทยงมนอยในชวงตนของการเรมกจการได และสดทายคอ ทรพยากรจากภาครฐ ซงคอการไดรบการสนบสนนชวยเหลอจากภาครฐในการดาเนนธรกจ และไมวาธรกจจะตงขนจากเจาของคนเดยวหรอเปนทมของผประกอบการหลายคน สงทตองมคอภาวะผนา (Entrepreneurial Leadership) ซงคณสมบตของผนาทควรมไดแก การมวสยทศน (Vision) การอทศตน และมพลงขบเคลอน (Dedication

and Drive) และมงมนสความเปนเลศ (Commitment to Excellence)

สวนโอกาส (Opportunities) ทจะนาไปสความสาเรจจะตองมความเปนไปได (Viable

Opportunity) เมอประกอบกบทรพยากรทมมากพอ และ Entrepreneurs หรอทมงานทมทกษะและอทศตน องคการจะสามารถบรรลความสาเรจดงทตงใจ สงหนงทสาคญทสดทจะทาใหโอกาสเตบโตได คอ นวตกรรม เพราะนวตกรรมเกยวของกบการใชความรใหมในการแปลงรปกระบวนการตาง ๆ ในองคการ รวมทง สรรคสรางสนคา และบรการใหมเพอสนองความตองการของลกคา ในโลกปจจบนทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทาให Entrepreneurs ทมความรความสามารถทมความแตกตางหลากหลาย (Heterogeneity) โดยเฉพาะความรความสามารถในการรบรมความสาคญมากกวา การมทรพยากรทแตกตางหลากหลาย Tokuda (2005: 132) กลาววา ความสามารถในการรบรในสภาวะทขอมลไมสมมาตร (Asymmetric Information) และความสามารถในการรบรขอมลจากตลาดทไมสมบรณของ

Entrepreneurs ตองนามาใชรวมกบ RBV เพอใชในการตดสนใจเชงกลยทธขององคการนาไปสผลกาไรสงสด

Casson (2005: 76) ไดอธบายความสมพนธของ 2 แนวคดนวา RBV จะเนนเรองความสาคญของทรพยากรมนษย (Human Resources) ทแสดงถงความสามารถ (Competencies

and Capabilities) ในการทาใหเกดผลการดาเนนงานขององคการ สวนทฤษฎ Entrepreneurship คอความสามารถของ Entrepreneurs ซงถอเปนหลกการของทรพยากรมนษยทธรกจครอบครองอยเชนกน สาหรบทรพยากรอน เชน ความสามารถของบคลากรในองคการและผจดการจะมาจากการท Entrepreneurs เปนผทเลอกคนเหลานนเขามาทางานในองคการ โดยพจารณาจากความสามารถของพวกเขาทจะสามารถทางานกบองคการได Casson (2005: 77) ใหคาจากดความของ “Entrepreneur” วา คอคนซงมความชานาญในการตดสนใจเกยวกบการรวมมอกนของทรพยากรทมอยอยางจากด การตดสนใจของแตละคนแมอยในสถานการณทเหมอนกน แตการตดสนใจอาจแตกตางกน เพราะการเขาถงขอมล หรอการ

116

ตความหมายของขอมลทตางกน ตามคาจากดความน Entrepreneurs จะเปนบคคลซงสามารถตดสนใจ (Judgment) แตกตางจากการตดสนใจของคนอน รางวลคอ Entrepreneurs ทมการตดสนใจถกตองในสถานการณตางกนจะสามารถสรางผลตอบแทนไดสงกวา (Ricketts, 2002: 9)

นอกจาก Casson จะชใหเหนถงความสมพนธระหวาง Entrepreneurship และ RBV แลว Casson ยงกลาวถงความสาคญเรองความแตกตางหลากหลายของทรพยากรและความสามารถขององคการ แตความสามารถของ Entrepreneurs ถกแยกออกจากประเภทของทรพยากร (Category of Resources) โดยถอวาความสามารถของ Entrepreneurs มความสาคญพเศษ เมอองคการตองตดสนใจเชน การเลอกบคลากรทมความสามารถเหมาะสมมาทางาน เพราะสงเหลานตองอาศยวสยทศน และกลยทธของ Entrepreneurs ทมความจาเปนอยางยงยวดในการตดสนใจ

องคการจงไมใชแคหนวยงานททาหนาทรวมมอประสาน (Cooperate and Coordinate) ทรพยากรทมอย แตตองมการตดสนใจทเชยวชาญ (Specialize Decision–Making) และไมใชทกการตดสนใจทเปนเชงกลยทธ บางการตดสนใจอาจเปนลกษณะของงานประจา (Routine

Work) แตเปนการตดสนใจทตองออกแบบวางแผน เมอองคการเผชญกบอปสรรคหรอมองเหนโอกาสทเกดขน หลกการปฏบต (Procedures) ทใชอย บอยครงทจาเปนตองถกปรบปรงเปลยนแปลง การออกแบบหลกปฏบตใหมจงเปนสงสาคญท Entrepreneurs ตองรบผดชอบ โดยเฉพาะในสถานการณทมการเปลยนแปลงรวดเรว ดงนน ภายใตสถานการณบางอยางทศทางของการใชทรพยากรและความสามารถขององคการทมอยถกเลอกโดยอาศยความสามารถของ

Entrepreneurs นคอพลงของความสามารถของ Entrepreneurs ทสงกวาปกตของความสามารถทวไป เปนความสามารถในการบรหารจดการโดยอาศยวสยทศนและกลยทธ ความสามารถทจะใชประโยชนจากทรพยากร และความสามารถขององคการทมอยในการสรางสรรค สนคาและบรการใหเกดขน อาจกลาวไดวาความไดเปรยบในการแขงขนของธรกจ คอทกษะขององคการทมความแมนยาในการรบรคณคาในอนาคตของทรพยากร

Tokuda (2005: 135) กลาวถงศกยภาพของ RBV ในเชงวชาการวา RBV มศกยภาพตอเมอมการใช RBV อธบายในสภาวการณทเปนพลวตร และเสนอแนวทางในการใชประโยชนจากปจจยของตลาดไมสมดล (Factor Markets Disequilibrium) เพอจะสรางรายไดจากการประกอบการ (Entrepreneurial Rents) ไว 2 แนวทาง ไดแก 1. การตดสนใจ (Entrepreneurial Arbitrage) และ 2. การสรางนวตกรรม (Entrepreneurial Innovation)

ทงสองแนวทางเปนพนฐานสาคญทจะใชไขวควาโอกาสทมอย แตยงไมมใครมองเหน แตทงสองแนวทางมความแตกตางทสาคญในแงของการรบรถงกระบวนการทางการตลาด ซงเปนหนาทของ

Entrepreneurs ทจะตองปฏบตดวยตนเอง การตดสนใจ (Entrepreneurial Arbitrage) คอ ความสามารถในการตดสนใจในการสรางผลกาไรของ Entrepreneurs จากการปรบคณคาท

117

แตกตางของทก ๆ ปจจยทมอยในตลาด เชน ถาราคาตางกนมากในตลาดเดยวกน อาจมหนทางทากาไรระหวางชวงแบงตลาดทง 2 หรอ ถาราคาของปจจยนาเขาเกนกวาราคาของสนคาและบรการทผลตได องคการจะตองหาโอกาสในการขยายการผลตไปผลตสนคาตวอน (Casson, 2005: 62)

การปรบความแตกตางของคณคาของทรพยากรไดแมนยาและรวดเรวกวาคนอน คอหนงในหลายหนทางทจะใชประโยชนจากความไมคงทหรอไมมดลยภาพ (Disequilibrium) ในทางตรงกนขาม การสรางนวตกรรม (Entrepreneurial Innovation) เปนหนทางทสรางรายได (Rents) เปนผลตอบแทนในสงท Entrepreneurs คนพบองคประกอบใหมทไปรบกวนกระบวนการของความมดลยภาพ ตวอยางเชน การท Entrepreneurs สามารถสรางสรรคนวตกรรมทเกยวกบสนคาและบรการใหม กระบวนการผลตใหม สรางตลาดใหม หรอพฒนาวตถดบตวใหมมาใช ตลอดจนมการจดองคการใหม (Schumpeter, 1934: 42)

Casson (2005: 64) ยาวา ความสามารถของ Entrepreneurs ทสาคญทสดประการหนงคอการสามารถบงบอกถงความเปลยนแปลงรปแบบของความตองการของลกคา และการสรางตลาดใหม โดยการนาเอาผจาหนายของปจจยนาเขา (Suppliers of inputs) และผบรโภคสนคาและบรการ (Consumers of outputs) มาประมวล หรออาจกลาวไดวา กจกรรมทางการตลาดเปนนวตกรรม (Innovation) ทจะตระหนกถงคณคาในอนาคตผานทางองคประกอบใหมของทรพยากร ณ เวลาปจจบน ขณะทการตดสนใจ (Arbitration) เปนการหาประโยชน (Exploiting)

จากโอกาสทยงไมมใครใชประโยชน ณ ตลาดปจจบน

Alvarez and Busenitz (2001: 759) ถกเถยงวา RBV สามารถแจกแจงและขยายการวจยปจจบนทเกยวของกบแนวคดผประกอบการ โดยเสนอวา RBV เปนการผานทางกระบวนการความเปน Entrepreneurs ทจะคนพบและเขาใจโอกาสทางการตลาดและรวบรวมความรทจะผลตปจจยนาเขาใหกลายเปนสนคาและบรการทหลากหลาย ความไมแนนอนกากวม (Causal

Ambiguity) ถกมองวาเปนสงสาคญสาหรบแนวคดผประกอบการ เพราะความรของ

Entrepreneurs จากการเรยนรและซมซบผานทางประสบการณ และการศกษาเปนกญแจสความไดเปรยบในการแขงขน

Rangone (1999: 238) สนใจศกษามมมอง RBV ทมตอบรษทขนาดกลางและขนาดเลกวาจะสามารถพฒนาความไดเปรยบในการแขงขนทยงยนไดหรอ ไม โดยการศกษา 14 กรณศกษา

และระบความสาคญของความสามารถพนฐาน 3 ประการคอ ความสามารถดานนวตกรรม (Innovation) ความสามารถดานการผลต (Production Capability) และความสามารถในการบรหารการตลาด (Market Management Capability) อยางไรกตาม แมวา Rangone จะเสนอวา Entrepreneurs ถอเปนคณคาของทรพยากรในบรษทขนาดกลางและขนาดเลก แต Rangone

118

ลมเหลวในการอธบายการพฒนาของ Entrepreneurs ในแตละขนตอนทจะนาไปสความไดเปรยบในการแขงขนทสามารถนามาปฏบตไดจรง

อตราการเตบโตขององคการถกกาหนดโดยทรพยากร และการรบรถงโอกาสในการทากาไรจากสงแวดลอมขององคการ แตอตราการเตบโตขององคการแตจะองคการมความแตกตาง เพราะแตละองคการครอบครองทรพยากรทไมเหมอนกน และไมไดอยกบสงแวดลอมในองคการเดยวกน ดงนน อตราการเตบโตทดกวาจงขนกบโอกาสทแตละองคการหามาไดตางกน Entrepreneurs ในองคการทมวสยทศนจะมความเชอวาโอกาสยงมอยเสมอ และสามารถสรางขนเองไดโดยขนอยกบการตดสนใจทจะทมเทความพยายาม และทมเททรพยากรเพอหาโอกาสเหลานนมาใหได (Pitelis and Pseiridis, 1999: 227)

งานวจยทสาคญชนหนงคองานของ Parida (2008: Abstract) ทศกษาความสามารถขององคการตอความสามารถในการแขงขนไดชใหเหนความเชอมโยงของ RBV และ Entrepreneurship ทชดเจนมาก โดย Parida อางวาแมวาความสามารถขององคการ (Firm’s

Capabilities) ซงเปนสวนสาคญของ RBV จะไดรบความสนใจในเรองการวจย แตการศกษาในมมมองของบรษทขนาดเลกยงไมไดรบความสนใจเทาทควร เพราะวาบรษทขนาดเลกเหลานดาเนนการภายใตสงแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา จงจาเปนตองพฒนาความสามารถเชงพลวตร (Dynamic Capability) เชน ความสามารถทจะเปลยนอยางสมาเสมอเพอตอบสนองความตองการใหม ๆ ของลกคา ยงไปกวานนความจรงทวา บรษททดาเนนธรกจดานเทคโนโลย จะเนนทสนคาและบรการเกยวกบเทคโนโลย ความสามารถดานเทคโนโลย ดานขอมลและการสอสาร (Information and Communication Technology: ICT) จงมบทบาทสาคญตอการไดมาซงความไดเปรยบในการแขงขน ดงนน เปาหมายในการพฒนาในกรอบของ RBV ของการศกษาครงน เพอทจะทดสอบเชงประจกษวามปจจยทมความสมพนธระหวางความสามารถของบรษทขนาดเลกและการแขงขน โดยมการศกษาทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพประกอบไปดวย 3 กรณศกษา และการวจยเชงปรมาณจะใชการสารวจขอมลจากบรษทเทคโนโลยขอมลสอสารขนาดเลกในสวเดนจานวน 291 แหง มาใชในการวเคราะห จากการวจยพบวา ความสมพนธระหวางความสามารถขององคการ และความสามารถในการแขงขน ไมใชแตมความสมพนธทางตรงเพยงอยางเดยว แตยงเปนความสมพนธแทรกไปยงกลยทธขององคการอกดวย โดยอาศยการมงเนนแนวคดผประกอบการในฐานะทเปนกลยทธขององคการ โดยรวมแลวสงคนพบทสาคญจากการศกษานมดงน

1. ICT มบทบาทสาคญสาหรบกจการดานนวตกรรมของบรษทขนาดเลก แตละระดบของอทธพลมความแตกตางมาก ขนกบปจจยทหลากหลาย

119

2. ความสามารถดาน ICT (ICT Capability) เปนเครองมอทมศกยภาพเปนอยางดทจะสรางความสามารถในการแขงขนเพราะมผลในทศทางบวกกบองคประกอบของความ สามารถเชงพลวตร

3. ความสามารถดานเครอขาย (Networking Capability) ถกสรางขนเปนองคประกอบสาคญของความสามารถเชงพลวตร (Dynamic Capability) และมความเชอมโยงอยางมากกบผลประกอบการของธรกจ

4. มความเปนไปไดทจะรวมกลม (Cluster) บรษทขนาดเลกดานเทคโนโลยเหลานเปนกลมกอน บนพนฐานของเครอขายโครงสราง (Networking Structure) และความสามารถดานเครอขาย (Networking Capability) แตละกลมแสดงคณสมบตทเปนเอกลกษณและมจตวญญาณของความเปน Entrepreneurs

5. จากกรอบแนวคดแสดงใหเหนวา ความสามารถดาน ICT (ICT Capabilities) มผลกระตนความสามารถเชงพลวตร แตมอทธพลอยางไมมนยสาคญกบจตวญญาณของความเปน

Entrepreneurs และผลการดาเนนการของธรกจ ความสามารถเชงพลวตร มอทธพลตอกลยทธ

และผลประกอบการของบรษท ตามทคาดไววาการมจตวญญาณของความเปน Entrepreneurs มผลในการปรบปรงผลประกอบการของบรษทอยางมนยสาคญ

บรษทขนาดเลกถอเปนกระดกสนหลงของเศรษฐศาสตรยคใหม บรษทเหลานกอใหเกดการจางงาน สงเสรมการเตบโต และสรางนวตกรรมในระบบเศรษฐกจ (Storey, 1994 quoted in Parida, 2008: 1) บรษทขนาดเลกยงมบทบาทสาคญในการทาใหระบบเศรษฐกจหมนเวยนสรางแนวคดใหม ๆ ทงสนคาและการผลต การเปลยนแปลงนทาใหเกดสนคาทมประสทธภาพ บรการ และระบบการผลตทดขน ซงสอดคลองกบ Schumpeter (1934: 79) ทวาบรษทขนาดเลกเปนกญแจสาคญของการพฒนาเศรษฐกจในสงคม ในมมมองของ RBV เปนเรองยากสาหรบบรษทขนาดเลกทมทรพยากรภายในองคการทจากดทจะมคณสมบตครบ หรอมเงอนไขตามทนกวชาการตาง ๆ กลาว ดงนน สงสาคญคอ การนาเอาทรพยากรทงภายในและภายนอกองคการมาผนวก และใชรวมกนอยางมกลยทธเพอทจะบรรลความไดเปรยบในการแขงขนไดอยางไร ทงหมดน ขนอยกบความสามารถของ Entrepreneurs (Penrose, 1959: 34)

ตามท Day (1994: 38) กลาววาความสามารถเปนทกษะทซบซอน และความรทสงสมมา โดยผานกระบวนการขององคการเพอทจะทาใหองคการสามารถประสานกจกรรมและใชประโยชนจากทรพยสนขององคการทมอย ความสามารถจงอาจเปรยบไดกบกาวทเชอมทรพยากรเขาดวยกน และทาใหทรพยากรเหลานนสรางงาน และกจกรรมทนาไปสความไดเปรยบ

Teece et al. (1997: 511) กลาววา ความสามารถเชงพลวตร (Dynamic Capabilities) ขององคการคอความสามารถทจะใชประโยชนจากทรพยากร และงานประจาภายในองคการเพอ

120

สรางความไดเปรยบในการแขงขน โดยแกนแทของความสามารถคอการทองคการสามารถปรบ บรณาการ แปลงรป และสรางใหมของความสามารถภายในเพอเผชญกบสงแวดลอมทเปลยนแปลงตลอด จากการศกษาของ Zahra, Sapienza and Davidsson (2006: 923-924) พบวา ความสามารถเชงพลวตรขององคการไมจาเปนทจะนามาซงผลการดาเนนงานขององคการทดเลศ เขาชใหเหนวาความสามารถเชงกลยทธ นาจะมผลตอการดาเนนงานขององคการ ดงนน ความสมพนธระหวางความสามารถเชงพลวตร และผลการดาเนนงานอาจมความเชอมโยงกนผานทางกลยทธขององคการท Entrepreneurs เปนผมสวนในการดาเนนการ

RBV ถกกาหนดเรมแรกจากงานของ Penrose (1959) แตการพฒนาและการยอมรบหลก ๆ แลวมาจากงานของ Wernerfelt (1984) และ Barney (1991) กรอบแนวคดของ RBV เปนการศกษาและอธบายวาองคการจะประสบความสาเรจไดอยางไร และยงคงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนเมอเวลาผานไปไดอยางไร ตามกรอบแนวคดของ RBV ทรพยากรและความสามารถขององคการ เปนทมาของความไดเปรยบในการแขงขน (Barney, 1991; Grant, 1991;

Mahoney and Pandian, 1992; Teece et al., 1997) ตามท Barney (1991: 105–106) กลาววาทรพยากรองคการตองมคณสมบตคอมคณคาในการชวยใหเกดประโยชนจากโอกาส และชวยขจดอปสรรคในสงแวดลอมขององคการ ทรพยากรตองหายากไมสามารถถกลอกเลยนแบบอยางสมบรณ และไมสามารถถกทดแทนได ทรพยากรทมคณสมบตเหลานสามารถเปนเครองกดขวาง และสรางความเปนไปไดในการปกปองผลกาไรในอนาคต ทรพยากรองคการอาจไมเพยงพอตอการยงยนของความไดเปรยบในการแขงขน เพราะมทรพยากรนอยทใชประโยชนไดอยางเตมท องคการตองมความสามารถทแตกตางในการบรณาการทรพยากรทมอยใหถกนามาใชใหเกดประโยชนสงสดเพอสรางความไดเปรยบ โดย Grant (1991: 117) อางวา ทรพยากรเปนทมาของความสามารถขององคการ และความสามารถเปนแหลงหลกในการสรางความไดเปรยบในการแขงขน ดงนน ความสามารถขององคการจงเสมอนเปนตวเชอมตอทรพยากรทงหมดเขาดวยกน และสามารถทาใหทรพยากรเหลานนแปลงเปนความไดเปรยบ (Day, 1994: 42) ในมมมองทเปนพลวตร กรอบแนวคด RBV ของ Barney และนกวชาการทานอน ๆ สรปวา การไดเปรยบในการแขงขนมาจากความไมสมบรณของปจจยตลาด (Factor Market) ธรกจทตางกน และการม

Entrepreneurs ทตางกนในตลาดจะทาใหมการคาดคะเนทแตกตางกน เกยวกบคณคาในอนาคตของทรพยากร ดงนน การรบรทแตกตางกนของ Entrepreneurs เกยวกบทรพยากรและความสามารถขององคการจงเปนหวใจสาคญของการไดมาซงความไดเปรยบในการแขงขนทยงยน

121

3.7 กรอบแนวคด และสมมตฐานการวจย

3.7.1 กรอบแนวคด จากการทบทวนวรรณกรรมในทฤษฎทเกยวของ ไดแก ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ และแนวคดเกยวกบผลการดาเนนงานขององคการ ทฤษฎมมมองของทรพยากรพนฐานและทฤษฎผประกอบการ สามารถสรปเปนกรอบแนวคด ทฤษฎ และตวแปร ทไดจากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 3 ดงแสดงในภาพท 3.8

122

ภาพท 3.8 กรอบแนวคดทฤษฎ และตวแปรทไดจากการทบทวนวรรณกรรมบทท 3.

ทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ - Industrial Organization

(Mason, 1939; Bain,

1956; Spence, 1979;

Porter, 1980; Caves,

1980)

- Chamberlinian

Economics (Chamberlin,

1933)

- Schumpeterian

Economics (Schumpeter,

1934)

ความสามารถในการแขงขนท

ยงยน

I. Resource–Based View (Penrose, 1959; Wernerfelt,

1984; Rumelt, 1984; Teece, 1984; Barney, 1991;

Grant, 1991; Amit & Schoemaker, 1993; Collis &

Montgomery, 1995; Oliver, 1997; Fahy & Smithee,

1999; Tokuda, 2005)

คณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย

1) มคณคา

2) หายาก

3) ไมถกลอกเลยนแบบงาย

4) ไมสามารถทดแทนได

5) มความคงทน

6) มความเหมาะสม

7) มความโปรงใส

8) ยากทจะถายโอน

9) มความหลากหลายแตกตาง

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

II. Entrepreneurship (Say, 1964; McClelland, 1961;

Schumpeter, 1976; Casson, 1982; Gartner, 1985; Low

and MacMillan, 1988)

ความสามารถของผประกอบการ

1) ความสามารถในการตดสนใจ

2) ความสามารถในการสรางสรรคนวตกรรม

- ผลกาไร

- ผลตภาพ

- คณภาพของสนคา

- ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ

- ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลง

ระดบผลการดาเนนงานของ

องคการ

(Tangen, 2005)

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

123

ภาพท 3.8 กรอบแนวคดทฤษฎ และตวแปรทไดจากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 3

ชใหเหนวาองคการจะใชการบรหารเชงกลยทธ ซงมหลากหลายแนวคดทฤษฎ แตมจดมงหมายเดยวกนคอ ความตองการเพมขดความสามารถในการแขงขนทยงยน โดยสามารถวดไดในเชงรปธรรมจากระดบผลการดาเนนงานขององคการ ผวจยเลอกใชแบบจาลอง The Triple–P

Model ของ Tangen (2005: 34-46) เพราะเปนการวดผลการดาเนนงานในหลากหลายตวแปร (ตวแปรตาม) ไดแก ผลกาไรขององคการ ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป สาหรบทฤษฎการบรหารเชงกลยทธทผวจยมงศกษาเพอนามากาหนดปจจยหรอตวแปรอสระทมอทธพลตอระดบผลการดาเนนงานขององคการคอ ทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ

ซงสามารถจาแนกตวแปรสาคญออกเปน 3 กลมตวแปร ดงน 1. คณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย (Characteristic of Resources

Possessed by Firms) จากแนวคดของนกวชาการหลายทานทกลาวถงคณสมบตสาคญของทรพยากรทองคการครอบครองอยตามการทบทวนวรรณกรรม สรปไดดงตารางท 3.8

ตารางท 3.8 คณสมบตของทรพยากรทชวยสรางความไดเปรยบ (The Characteristics of

Advantage–Generating Resources)

คณสมบตของทรพยากร Barney

1991

Grant

1991

Amit &

Schoemaker

1993

Collis &

Montgomery

1995

Fahy &

Smithee

1999

1. มคณคา (Value)

2. หายาก (Rareness)

3. ไมสามารถลอกเลยนแบบได (Inimitability)

4. ไมสามารถทดแทนได (Non–

Substitutability)

5. มความคงทน (Durability)

6. มความเหมาะสม (Appropriability)

7. ความโปรงใส (Transparency)

8. การถายโอน (Transferability)

9. มความหลากหลายแตกตาง (Complementarities)

124

จากตารางท 3.8 ผวจยพจารณาพบวามคณสมบตของทรพยากร 4 ประการทมความสาคญและเหมาะสมกบการศกษาวจยในครงนคอ ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากร โดยการมองคณสมบตทงหมดดงกลาวในทรพยากรทเปนทงทรพยากรทจบตองได และทรพยากรทจบตองไมได ไดแก ทรพยากรเงน ทรพยากรมนษย ทรพยากรเครองมอ เครองจกรและอปกรณตาง ๆ และทรพยากรเกยวกบการบรหารกลยทธขององคการ

2. ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ (Firm’s

Capability in Exploitation of Firm’s Resources) ตามท Tokuda (2005: 138) อางผลงานของ Grant (1991) และ Barney et al., (2001) ซงสอดคลองกบ Wernerfelt (1984) และ Amit and Schoemaker (1993) เกยวกบความสาคญของความสามารถขององคการ เพราะความสามารถขององคการ หมายถง ความสามารถทจะใชประโยชนจากทรพยากรในองคการใหไดประโยชนสงสด เพอใหผลการดาเนนงานขององคการเหนอกวาคแขง

3. ความสามารถของผประกอบการขององคการ (Ability of Entrepreneurs) จากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 3 ไดกลาวถงความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ (Entrepreneurial Arbitrage) โดยเฉพาะการตดสนใจบนพนฐานทมความไมสมมาตรของขอมล หรอขอมลไมสมบรณ และความสามารถเชงสรางสรรคในการสรางนวตกรรม (Entrepreneurial

Innovation) ของผประกอบการ (Tokuda, 2005: 142) ซงสอดคลองกบ Knight (1921

quoted in Low and MacMillan, 1988: 139) ทกลาววาการตดสนใจ (Judgment) เปนหนาทพนฐานของ Entrepreneurs ในการทจะเลอกองคประกอบทหลากหลายของทรพยากรเพอผลตเปนสนคาและบรการ และแนวคดของ Cantillon ทเชอวา Entrepreneurship คอ วจารณญาณในการตดสนใจ (Judgmental Decision–Making) ภายใตเงอนไขทไมแนนอน และการตดสนใจไดถกตองในสถานการณตาง ๆ จะทาใหสามารถสรางผลตอบแทนทสงกวา (Ricketts, 2002;

Casson, 2005) และความสามารถของEntrepreneurs ในการสรางนวตกรรม (Entrepreneurial

innovation ) (Herbert and Link, 1982; Tokuda, 2005) เชน การสรางสรรคนวตกรรมทเกยวกบสนคาบรการใหม กระบวนการผลตใหม การสรางตลาดใหม หรอการพฒนาวตถดบตวใหมมาใช ตลอดจน มการจดองคการใหม (Schumpeter, 1934)

การวจยเปนเรองของการหาคาตอบตอคาถามหรอประเดนปญหาทตงไว โดยผวจยตองใหความสาคญในการหากรอบแนวความคด ซงไดมาจากการทบทวนแนวคดทฤษฎตาง ๆ ทมอย รวมทง ผลการศกษาผลงานวจยทเกยวของ เพราะสวนใหญจะไดผานการทดสอบมาแลว อยางไรกตามผวจยไมควรมองขามปจจยพนฐานของสงทกาลงศกษาอยวามผลตอตวแปรตามทเรากาลงวดอยหรอไม แมปจจยดงกลาวจะไมไดเกดจากการทบทวนวรรณกรรมกตาม ในการทาวจยครงนก

125

เชนกน เพราะผวจยไดรบคาแนะนาจากผเชยวชาญและผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในชวงของการสรางมาตรวด ผวจยไดรบขอเสนอแนะใหศกษาปจจยพนฐานของธรกจน ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ ดงนน ในการสรางมาตรวดของตวแปรทง 4 ทถกเสนอแนะน ผวจยไดทาการวดในระดบอตราสวน เพอสามารถนามาวเคราะหดวยสถตถดถอยพหแบบปกตและแบบขนตอนวา ตวแปรปจจยพนฐานทง 4 ดงกลาว มอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการวดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน ผลตภาพของราน คณภาพของสนคาของราน ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการราน และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของรานหรอไมอยางไร

สรปเปนกรอบแนวคดการวจยจากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ รวมทง จากคาแนะนาของผเชยวชาญและผประกอบการในธรกจน ดงภาพท 3.9

126

ภาพท 3.9 กรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework).

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ ( Firm’s Capability in

Exploitation of Firm’s Resources)

ระดบผลการด าเนนงานขององคการ (Level of Firm’s

Performance)

ผลกาไร

คณภาพของสนคา

ผลตภาพ

ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ

ความยดหยน ปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

คณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย (Characteristic of Resources Possessed by

Firms)

ความมคณคาของทรพยากร

ความคงทนของทรพยากร

ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร

ความเหมาะสมของทรพยากร

ปจจยพนฐานของธรกจ (Basic Factors of the

Business)

ระยะเวลาในการดาเนนการธรกจ

ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล

ทาเลทตงของราน

ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ

ความสามารถของผประกอบการ (Ability of

Entrepreneurs)

ความสามารถในการตดสนใจ ในการสรางสรรคนวตกรรม

127

3.7.2 สมมตฐานการวจย

จากกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) สามารถน ามาก าหนดสมมตฐานการวจย เพอการทดสอบไดดงน สมมตฐานท 1: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 1a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 1b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 1c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 1d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 2: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 2a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 2b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 2c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 2d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 3: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 3a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

128

สมมตฐานท 3b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 3c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของงสนคาขององคการ

สมมตฐานท 3d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 4: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 4a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 4b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 4c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 4d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 5: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 5a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 5b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 5c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 5d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

129

สมมตฐานท 6: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 6a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 6b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลใน ทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 6c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 6d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ สมมตฐานท 7: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 7a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 7b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลใน ทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 7c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 7d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 8: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 8a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 8b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลใน ทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

130

สมมตฐานท 8c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 8d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 9: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 9a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 9b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลใน ทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 9c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 9d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 10: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 10a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 10b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 10c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 10d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 11: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

131

สมมตฐานท 12: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 13: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 14: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 15: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 16: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 16a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลใน ทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 16b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 17: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 17a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลใน ทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 17b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐานท 18: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 18a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลใน ทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 18b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 19: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

132

สมมตฐานท 19a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลใน ทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 19b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐานท 20: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 20a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลใน ทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐานท 20b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

133

บทท 4

ระเบยบวธวจย ในบทท 4 น เปนขนตอนของการวจยททาตอจากบทท 1 ทไดกลาวถงความสาคญของปญหา เพอนาไปสบทท 2 และ 3 คอการสารวจและทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอเปนประโยชนตอการสรางกรอบแนวความคดทจะใชในการดาเนนการวจย กรอบแนวความคดดงกลาวในบทท 3 เปนตวกาหนดชดตวแปรทอยในขอบขายความสนใจของผวจย และนาไปกาหนดสมมตฐานเพอทดสอบ เนอหาหลกในบทนจะเปนการนาเสนอรายละเอยดของระเบยบวธวจยในการศกษาครงน โดยกลาวถงการเลอกแบบวจย การกาหนดประชากรเปาหมายและการสมตวอยาง นยามปฏบตการและการสรางตวชวด การสรางเครองมอเกบขอมล การดาเนนการเกบขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 21-23)

4.1 การเลอกแบบวจย

การศกษาวจยในครงน เปนการวจยทมงศกษาพรรณนาสภาพทเปนอยของปรากฏการณทเกยวของกบการทาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยวาเปนอยางไร มลกษณะการดาเนนงานอยางไร มปจจยพนฐานทเกยวของกบการทาธรกจนอยางไรบาง เพอตอบคาถามวจยขอท 1 และคาถามการวจยขอท 2 ขณะทการศกษาวจยนยงมงเนนการอธบายเพอตอบปญหาวา ทาอยางไรการดาเนนธรกจนจงจะประสบผลสาเรจ มปจจยอะไรบางทมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ ซงในการศกษาครงน ไดคดเลอกตวแปรอสระทมอทธพลตอผลการดาเนนงานซงเปนตวแปรตาม โดยอาศยการทบทวนวรรณกรรมตามทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ รวมทง คาแนะนาจากผเชยวชาญและผประกอบการในธรกจน เพอนามาสรางเปนกรอบแนวความคดและทดสอบสมมตฐานการวจย เพอตอบคาถามการวจยขอท 2 และขอท 3 สาหรบประเภทของโครงการวจยในครงน จะเปนการวจยทไมอาศยการทดลอง (Non

experimental Method) เพราะเปนวธการทนกสงคมศาสตร และรฐประศาสนศาสตรนยมใชกนมาก เนองจากเปนการเกบรวบรวมขอมลตามสภาพทเปนอย โดยไมไดมการจดกจกรรมหรอกระตนใหเกดการเปลยนแปลงใด ๆ (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 21) ไมมการบงคบคา

134

(Manipulate) ตวแปรอสระ เพราะการบงคบคาตวแปรอสระจะอยนอกเหนออานาจวสยของผวจย (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 65) และการวจยในครงนจะเปนการวจยแบบตดขวาง (Cross–

Sectional Studies) เพราะมวตถประสงคทจะวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆ โดยออกไปศกษาเกบขอมลในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงเพยงครงเดยว ในการวจยครงน ผวจยไดเรมศกษา และทาการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท (Survey

Questionnaires Based on Telephone Interviews) ในชวงเดอนกนยายน ถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2552 ลกษณะของขอมลทเกบรวบรวมไดจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท จานวน 300 ตวอยาง สามารถนามาแสดงผลขอมลไดทงในเชงลกและเชงกวาง กลาวคอ ผวจยสามารถไดขอมลทเปนตวเลขทเปนหลกฐานยนยนความถกตองของขอคนพบและขอสรปตาง ๆ เกยวกบเรองททาการศกษาและวจย ซงถอเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ขณะเดยวกนขอมลทไมเปนตวเลขแตมรายละเอยดตาง ๆ ของกลมตวอยางททาการศกษาทไดจากคาถามปลายเปดตาง ๆ ตลอดจนการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ในประเดนทสนใจเปนพเศษ ถอเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ททาควบคไปดวย เพราะการสมภาษณทางโทรศพทใชเวลาเฉลยนานกวา 40 นาท โดยการสมภาษณทใชระยะเวลานานทสดคอ 1 ชวโมงกบ 45 นาท คลายคลงกบการสมภาษณเชงลก เพอสรางความร ความเขาใจอยางลกซงในเรองทผวจยกาลงศกษาอย และสามารถนาไปใชสนบสนนผลการวจยเชงปรมาณอกชนหนงดวย

(สจตรา บณยรตพนธ, 2540; สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540; พชต พทกษเทพสมบต, 2548) ในการเลอกแบบวจยในทางปฏบต ผวจยจะตองพจารณาถงความเหมาะสมและความเปนไปไดทางดานระยะเวลา งบประมาณ คาใชจาย ตลอดจน ความสมเหตสมผลในแงของการบรหารโครงการ ผวจยจงเลอกแบบวจยทเหมาะสมภายใตขอจากดเหลาน (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 78) คอ เลอกศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาเฉพาะภาคตะวนออกของประเทศไทยเทานน โดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท แทนการลงพนทเพอสมภาษณแบบเผชญหนาเพอใหเหมาะสมกบเวลา และงบประมาณในการวจยครงน โดยจะกลาวรายละเอยดในหวขอการกาหนดประชากรเปาหมายและการสมตวอยางตอจากน

4.2 การก าหนดประชากรเปาหมายและการสมตวอยาง

4.2.1 การก าหนดประชากรเปาหมาย

เนองจากประชากรทผวจยกาหนดเปนเปาหมายของการวจย จะมผลอยางมากตอวธการเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล ดงนนการระบประชากรเปาหมาย ผวจยจะตองระบคณสมบตตาง ๆ ของประชากรเปาหมายใหเฉพาะเจาะจงและชดเจน (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 93) ใน

135

การวจยครงนผวจยมความประสงคทจะศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย หนวยวเคราะห (Unit of Analysis) ของการวจยครงนจงเปนองคการ โดยผวจยระบเฉพาะเจาะจงวาการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทนน จะตองเปนเจาของกจการหรอตวผประกอบการเองเทานนทเปนผใหขอมล ทงน เพราะมขอคาถามทเกยวของกบความสามารถของตวผประกอบการทผอนไมสามารถตอบแทนได นอกจากน เหตผลของการเลอกวจยเฉพาะผประกอบการในภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงประกอบดวยจงหวดฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง ตราด จนทบร และสระแกว เพราะเปนพนททมความแตกตางหลากหลายของอาชพ ซงมทงภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคการทองเทยวและการบรการ อนเปนแหลงของการกอใหเกดขยะรไซเคลทแตกตางกน และผประกอบการในธรกจนทมความหลากหลายมากกวาพนทอน ๆ ทงยงเปนพนททมผประกอบการในธรกจนมากทสด เมอเทยบกบภาคอน ๆ ยกเวน เขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล (ขอมลรายชอผประกอบการทรวบรวมโดยสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ ป พ.ศ. 2552) ในการศกษาครงน ผวจยไดรบความอนเคราะหขอมลรายชอผประกอบการรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย จากสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ ทไดรวบรวมขอมลลาสดในป 2552 ดงตารางท 4.1 ซงถอเปนขอมลรายชอทเปนปจจบนทสดในขณะทดาเนนงานวจยในครงน ทาใหกรอบของการสมตวอยาง (Sampling Frame) ซงหมายถง รายชอหรอหมายเลขของทก ๆ หนวยทประกอบกนเปนประชากรทเปนเปาหมายของการศกษา (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 92) มความสมบรณ ชวยใหผวจยสามารถตดสนใจเลอกแบบการสมตวอยางไดอยางมประสทธภาพ คอไดขอมลทด และมผลใกลเคยงกบคาจรง ผลวจยสามารถสรปอางองไปสกลมประชากรได ถอวามความตรงภายนอก (External Validity) (สชาดา บวรกตวงศ, 2548: 11)

136

ตารางท 4.1 จานวนรานรบซอของเกาทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการในภาคตะวนออกของ

ประเทศไทย

จงหวด จ านวนรานรบซอของเกา ฉะเชงเทรา 92

ชลบร 639

ระยอง 288 จนทบร 79

ตราด 79

สระแกว 23

รวม 1,200

แหลงทมา: ไดรบความอนเคราะหขอมลรายชอผประกอบการรานรบซอของเกาจากสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ, พ.ศ. 2552.

4.2.2 การสมตวอยาง

เพอใหไดกลมตวอยางทมความเปนตวแทนทด และ มขนาดใหญพอโดยสมาชกแตละหนวยของประชากรมโอกาสถกเลอกเปนกลมตวอยางไดเทา ๆ กน (ระพนทร โพธศร, 2551: 41) และ ตรงตามมาตรฐานสากล ผวจยจงกาหนดขนาดของกลมตวอยาง (Sampling Size) โดยใชสตรคานวณของ Krejcie and Morgan (รตนะ บวสนธ, 2549: 16) โดยประชากรมจานวนทงสน 1,200 ราย จานวนตวอยางทจะสมขนมาจงควรเปน 291 ราย ทงน ผวจยใชขนาดตวอยางทงสน 300 ราย และเพอใหกลมตวอยางมลกษณะสะทอนคณลกษณะของประชากรอยางทวถง ผวจยเลอกประเภทของการสมตวอยางทเปนไปตามโอกาสหรอความนาจะเปนทางสถต (Probability Sampling) เพราะการสมตวอยางตามความนาจะเปนนสามารถเปนตวแทนของประชากรได และสามารถใชวธการทางสถตดาเนนการกบขอมลได (สจตรา บณยรตพนธ, 2540:

168) และเปดโอกาสใหทกหนวยประชากรในกรอบของการสมตวอยางมสทธถกเลอกเปนตวอยางเทา ๆ กน (รตนะ บวสนธ, 2549: 9) แบบแผนการเลอกตวอยาง (Sampling Design) โดยอาศยหลกความนาจะเปนในกรณทประชากรประกอบดวยหนวยตวอยางทมลกษณะแตกตางกน ผวจยจงเลอกใช การสมตวอยางแบบแบงชนภม (Stratified Random Sampling) (สรนทร นยมางกร, 2548: 169–170; สเมธ สมภกด, 2550: 8) ทงน เพราะวาประชากรกระจายอยใน 6 จงหวดของภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงมความแตกตางกนโดยจะเหนจากจงหวดชลบร ระยอง ฉะเชงเทรา

137

มความเจรญมากกวา จะมจานวนผประกอบการมากกวา ลกษณะอาชพ และแหลงของขยะรไซเคลมความแตกตางกน เชน ในจงหวดชลบร ลกษณะของขยะรไซเคลจะมาจากภาคอตสาหกรรม และภาคการทองเทยวและการบรการมากกวาภาคการเกษตร กรอบของการสมตวอยางทมความชดเจนทาใหสะดวกแกการสมแบบแบงชนภม โดยจะใชการจดสรรขนาดของตวอยางในแตละชนภมแบบการจดสรรแบบสดสวน (Proportional Allocation) คอการจดสรรขนาดตวอยางในแตละชนภม (สรนทร นยมางกร, 2548: 170) ในทนคอ จงหวดทง 6 จงหวด โดยการพจารณาตามขนาดของชนภม (Stratum Size) โดยจงหวดชลบรจะถกสมตวอยางมากกวาจงหวดอน ซงสดสวนของการสม แสดงดงตารางท 4.2

ตารางท 4.2 จานวนรานรบซอของเกาทไดรบใบอนญาตใหประกอบกจการในภาคตะวนออกของ

ประเทศไทย และขนาดของตวอยางในแตละจงหวดทจะสมมาศกษา

จงหวด จ านวนรานรบซอของเกา จ านวนตวอยาง

ฉะเชงเทรา 92 25

ชลบร 639 160

ระยอง 288 70

จนทบร 79 20

ตราด 79 20

สระแกว 23 5

รวม 1,200 ราย 300 ราย

การกาหนดขนาดตวอยางแบบสดสวน ทาใหผวจยสามารถกาหนดขนาดตวอยางแปรผนตามขนาดของประชากร ชนใดมขนาดประชากรมาก ขนาดของกลมตวอยางจะมากตามไปดวย ซงทาใหงายในทางการปฏบต และทาใหคาทประมาณไดมประสทธภาพอกดวย (รตนะ บวสนธ, 2549: 61) ภายหลงจากกาหนดขนาดตวอยางทจะสมจากแตละจงหวดแลว ผวจยไดใชวธสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic Sampling) สมตวอยางเปนชวง ๆ ชวงละ 5 ตวอยาง จากบญชรายชอของประชากรทไดจดทาไว

138

4.3 นยามเชงปฏบตการและการสรางตวชวด

ในการศกษาครงน เปนการวจยทศกษาปจจยทนาไปสผลการดาเนนงานทดกวาบนพนฐานของทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ 2 ทฤษฎนามาบรณาการรวมกน คอ RBV และทฤษฎผประกอบการ ในธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ตลอดจนปจจยพนฐานของธรกจ ซงผวจยไดรบคาแนะนาจากผเชยวชาญและผประกอบการในธรกจนใหศกษาเพอครอบคลมปจจยทนาจะมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ ซงมผลการศกษาวจยทใกลเคยงกนนอยมาก ผวจยจงกาหนดนยามเชงปฏบตการ และสรางเครองชวดตามคาแนะนาของสจตรา บณยรตพนธ (2540: 120) คอการปรกษาหารอผทมประสบการณ หรอผทมความชานาญการทางดานนน ๆ โดยการสรางเครองชวดทคดวาจะเปนเครองชวดของปรากฏการณหนง ๆ ขนมาหลาย ๆ ตว แลวนาไปขอใหผชานาญการหรอผทมประสบการณในเรองนน ๆ กลนกรองอกครง การอาศยผเชยวชาญและผมประสบการณในเรองทกาลงศกษาอยเปนผพจารณาขดเกลา ผวจยจะอธบายในรายละเอยดในหวขอการสรางเครองมอเกบขอมลอกครงหนง ผวจยไดนาตวแปรทงหมดตามกรอบแนวคดมากาหนดนยามเชงปฏบตการหรอกาหนดตวชวด รวมทงการเชอมโยงไปยงขอคาถามของการวจยโดยอาศยหลกการของ Campbell and Fiske (1959 อางถงใน ดวงเดอน พนธมนาวน, 2543: 124) ทวาการวดตวแปรในการวจยนน โดยเฉพาะตวแปรทเปนผล ควรวดผลนโดยแตกออกเปนหลายตวแปรยอยเพอจะวดหลายดานดวยวธตาง ๆ กน ทงน เพราะผลอาจปรากฏในบางดานเทานน เพอปองกนการผดพลาดจงควรวดแบบ Multitrait–Multimethod

Technique กลาวคอ อยาไวใจในการวดผลทตวแปรตามเพยงตวเดยว ในการวจยครงนมตวแปรตามทงสน 5 ตวแปรคอ รอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ สวนตวแปรอสระม 4 กลมตวแปร คอ กลมทหนง ปจจยพนฐานของธรกจ ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตง และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ กลมทสอง คณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย ไดแก ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากร กลมทสาม คอความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ และกลมทส ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม ดวยงานวจยนเปนงานวจยใหมทไมเคยมใครทามากอน ผวจยจงตองพยายามวดตวแปรใหละเอยดมากทสด โดยใหไดขอมลทเปนคะแนนแบบชวง (Interval Scale) หรอคะแนนแบบอตราสวน (Ratio Scale) และวเคราะหขอมลตามศกยภาพของ

139

ตวแปร เพราะทพบมากในงานวจยในประเทศไทยคอ มการวดมาอยางด แตมาถงตอนวเคราะหกลบใชสถตขนตากวาศกยภาพของตวแปร (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2543: 128) จะเหนวาขอคาถามและการวดของแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ซงเปนเครองมอในการเกบขอมลในการวจยครงนจะมทงแบบการวดทศนคตและการใหตอบตามขอเทจจรง แลวนาขอมลมาใหคะแนนตามกฎเกณฑทกาหนดไวเพอใหไดคาของตวแปรทมความเปนรปธรรมมากทสด (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2537: 12)

ตารางท 4.3 ตวแปร นยามปฏบตการ (ตวชวด) ขอคาถามและระดบการวด

ตวแปรตาม 1: ระดบผลการด าเนนงานขององคการวดจากรอยละของผลก าไรตอยอดขาย นยามปฏบตการ: การทองคการสามารถสรางผลกาไรไดตามเปาหมายทตงไวหรอมากกวา

โดยผลกาไรวดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขายในรอบ 2 ปทผานมา

ขอคาถาม: ขอท 43 ผลการดาเนนงานเฉลยในรอบ 2 ปทผานมา รานไดกาไร/ขาดทนเทาไร

ขาดทน (หลงหกคาใชจาย) ตอยอดขาย ................ %

กาไร (หลงหกคาใชจาย) ตอยอดขาย ..................%

ระดบการวด: ระดบอตราสวน (Ratio)

ตวแปรตาม 2: ระดบผลการด าเนนงานขององคการวดจากผลตภาพขององคการ

นยามปฏบตการ: การทเครองมอเครองจกร สามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ ทาใหตนทนการผลตตา การทพนกงานสามารถทางานไดผลงานตามเปาหมายทองคการตงไวเพอชวยลดตนทนแรงงานในการผลต

ขอคาถาม: ขอท 42 ในชวง 2 ปทผานมา ทานมความคดเหนอยางไรในความสาเรจของรานในประเดนตอไปน คนงานของรานสามารถทางานไดผลงานตามททานคาดหวงไว

เครองมอ/เครองจกรทางานไดอยางมประสทธภาพคอ ไดปรมาณงานตามทตงเปาหมายไวในเวลาทกาหนด

ตนทนการผลตของรานตาเพราะคนงานทางานไดเตมท ตนทนการผลตของรานตาเพราะมเครองมอ/เครองจกชวยทนแรงและ

ประหยดเวลา ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน

เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน เหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

140

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปรตาม 3: ระดบผลการด าเนนงานขององคการวดจากคณภาพของสนคาขององคการ นยามปฏบตการ: การทองคการสามารถตรวจสอบคณภาพของสนคา (ขยะรไซเคล) ใหม

คณภาพเปนทยอมรบของลกคา ทาใหลกคากลบมาซอสนคาจากรานอยางตอเนอง

ขอคาถาม: ขอท 42 ในชวง 2 ปทผานมา ทานมความคดเหนอยางไรในความสาเรจของรานในประเดนตอไปน รานสามารถตรวจสอบคณภาพขยะรไซเคลกอนขายใหลกคาทกครง

ขยะรไซเคลของรานมคณภาพด เปนทยอมรบของลกคา

ลกคากลบมาซอขยะรไซเคลจากรานอกเพราะสนคามคณภาพด ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน

เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน เหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

ตวแปรตาม 4: ระดบผลการด าเนนงานขององคการวดจากความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

นยามปฏบตการ: การทองคการสามารถใหบรการทสะดวกรวดเรวแกลกคาทงผนาสนคา (ขยะรไซเคล) มาจาหนายใหรานและลกคาผรบซอสนคาจากราน โดยรานสามารถใหบรการไดตามเงอนไขทตกลงกบลกคาไว และไมมปญหาเรองความลาชาในการใหบรการและการสงมอบ

ขอคาถาม: ขอท 42 ในชวง 2 ปทผานมา ทานมความคดเหนอยางไรในความสาเรจของรานในประเดนตอไปน รานสามารถใหบรการแกลกคาทงผทนาขยะรไซเคลมาขายและผทรบ

ซอขยะรไซเคลจากรานไดอยางสะดวกรวดเรว

รานสามารถใหบรการแกลกคาไดตามเงอนไขทตกลงไดเปนอยางด รานสามารถรบซอและขายขยะรไซเคลไดอยางตอเนอง โดยไมม

ปญหาความลาชาในการรบ–สงสนคา

ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน เหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

141

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปรตาม 5: ระดบผลการด าเนนงานขององคการวดจากความยดหยน ปรบตวตาม

สถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

นยามปฏบตการ: การทองคการสามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงของตลาดและความผนผวนของราคาไดเปนอยางด ทาใหลดโอกาสของความเสยหาย

ขอคาถาม: ขอท 42 ในชวง 2 ปทผานมา ทานมความคดเหนอยางไรในความสาเรจของรานในประเดนตอไปน รานสามารถปรบตวรบกบสภาวะเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปจนมผล

ตอปรมาณและราคาขยะรไซเคลไดด

รานสามารถปรบเปลยนแผนการซอ-ขายขยะรไซเคลไดทนทวงทเมอราคาตลาดมความผนผวน

ในชวงทเกดการผนผวนเรองราคาขยะรไซเคลรานประสบผลเสยหายนอยเพราะปรบตวทนเวลา

ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน เหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

ตวแปรอสระ 1: ระยะเวลาในการด าเนนธรกจ นยามปฏบตการ: ระยะเวลาทรานเปดดาเนนธรกจเปนจานวนป ขอคาถาม: ขอท 2 รานไดเปดดาเนนการมาแลวเปนเวลา ....... ป ระดบการวด: ระดบอตราสวน (Ratio)

ตวแปรอสระ 2: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล นยามปฏบตการ: จานวนพนทเปนตารางเมตรทรานใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะ

รไซเคล ขอคาถาม: ขอท 5 รานมพนททใชในการรวบรวม คดแยก ขยะรไซเคลและเกบ

สตอคสนคา ดงน ทดนของเจาของเอง ................................................. ตารางเมตร

ทดนเชา ................................................................... ตารางเมตร

ระดบการวด: ระดบอตราสวน (Ratio)

142

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปรอสระ 3: ท าเลทตงของราน นยามปฏบตการ: ทาเลทตงของรานทสะดวกตอการทลกคาจะนาขยะรไซเคลมาขายและราน

ตงอยใกลแหลงขยะรไซเคลหลายแหง ทาใหสามารถรวบรวมปรมาณขยะรไซเคลไดมาก การสงสนคา (ขยะรไซเคล) ไปสงใหผรบซอมความสะดวกเพราะอยใกล และมจานวนรานรบซอขยะรไซเคลทอยในบรเวณเดยวกบรานนอยราย ทาใหการแขงขนไมสง

ขอคาถาม: ขอท 8 ทาเลของรานสะดวกตอการทคนจะเอาขยะมาขาย เหนดวยหรอไม ขอท 9 ทาเลของรานสะดวกเพราะอยใกลแหลงขยะรไซเคลหลายแหง เหนดวยหรอไม ขอท 10 รานสงสนคา (ขยะรไซเคล) ไปใหผรบซอไดสะดวกเพราะอยใกล เหนดวยหรอไม

ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน เหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 11 มรานรบซอขยะรไซเคลอยใกลหลายราน ทาใหการแขงขนสง เหนดวยหรอไม

ระดบการวด: มาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scales) โดยมการใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง = 1 คะแนน เหนดวย = 2 คะแนน ไมเหนดวย = 3 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 4: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ นยามปฏบตการ: ประเภทของขยะรไซเคลทรานรวบรวม และรบซอ เชน พลาสตก เหลก

ทองแดง อลมเนยม กระดาษ/กลอง ขวดแกว/แกว กลองนม/นาผลไม UHT และขยะรไซเคลอน ๆ

ขอคาถาม: ขอท 12 ประเภทของขยะรไซเคลทรานรวบรวม และรบซอมดงน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ระดบการวด: รบซอ 1-2 ประเภท = 1 คะแนน

รบซอ 3-4 ประเภท = 2 คะแนน

รบซอ 5-6 ประเภท = 3 คะแนน

รบซอ 7 ประเภทขนไป = 4 คะแนน

143

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปรอสระ 5: ความคงทนของทรพยากรในองคการ

นยามปฏบตการ: ทรพยากรในองคการ ไดแก เงนทน/เงนสดหมนเวยน ทรพยากรมนษย (คนงาน) และ แผนการบรหารของราน ทมอยในระยะเวลาทยาวนานเพยงพอตอการใชทรพยากรเหลานนเพอกอใหเกดผลการดาเนนงานทดตามเปาหมาย เครองมอ/เครองจกรและรถประเภทตาง ๆ ทใชในงานของรานไมมปญหาเรองซอม/เสยและรานมมาตรการในการบารงรกษาเพอใหใชไดนาน อนจะกอใหเกดผลดตอการดาเนนงานในระยะยาว

ขอคาถาม: ขอท 16 จากแหลงเงนทนในขอ 15 ททานระบวานามาใชในการดาเนนงานมแหลงใดบางหรอไมทเปนแหลงเงนทนระยะยาวโดยรานไมตองรบคนใหกบแหลงเงนทนนนทนท

ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน

ตอบ ม 1 แหลงเงนทน = 2 คะแนน

ตอบ ม 2 แหลงเงนทน = 3 คะแนน

ตอบ ม 3 แหลงเงนทนหรอมากกวา = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 21 รานมคนงานในรานทงหมด ................................... คน

คนงานของรานลาออกเฉลยปละ ........................... คน

ระดบการวด: ตอบ คนงานลาออก 0 – 5 % = 4 คะแนน

ตอบ คนงานลาออก 6 – 10 % = 3 คะแนน

ตอบ คนงานลาออก 11 - 15 % = 2 คะแนน

ตอบ คนงานลาออก 15 % ขนไป = 1 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 28 รานมปญหาเรองเครองมอ/เครองจกร และรถเสยบอยจนสงผลตอการทางานมากนอยเพยงใด

ระดบการวด: มปญหามากทสด = 1 คะแนน มปญหามาก = 2 คะแนน

มปญหานอย = 3 คะแนน มปญหานอยทสด = 4 คะแนน ขอคาถาม: ขอท 33 รานมการวางแผนในการทางานหรอไม

มทาเปนเอกสารทงแผนระยะสนและระยะยาว

มทาเปนเอกสารไวเฉพาะแผนระยะสน

มแตไมเคยทาเปนเอกสารไว

ไมม

144

ตารางท 4.3 (ตอ) ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน

ตอบ มแตไมเคยทาเปนเอกสารไว = 2 คะแนน

ตอบ มทาเปนเอกสารไวเฉพาะแผนระยะสน = 3 คะแนน

ตอบ มทาเปนเอกสารทงแผนระยะสนและระยะยาว = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 6: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรในองคการ

นยามปฏบตการ: ทรพยากรในองคการ ไดแก เงนทน/เงนสดหมนเวยนทรานจดหามาไดจากชองทางทสะดวกรวดเรว โดยทคแขงอาจไมมชองทางน คนงานในรานทมความสามารถพเศษ โดดเดนไมเหมอนใครในเรองการทางาน เครองมอ/เครองจกรทมลกษณะพเศษทคนอนไมสามารถลอกเลยนแบบได เนองจากรานจดหามาไดเองหรอประดษฐขนเอง แผนการบรหารทมความแปลกใหมไมเหมอนการบรหารทว ๆ ไปทคแขงใช โดยทรพยากรทงหมดทมคณสมบตดงกลาวสงผลดตอผลการดาเนนงาน

ขอคาถาม: ขอท 17 มแหลงเงนทนใดบางหรอไมทรานสามารถหยบยมมาใชไดทนทเมอยามฉกเฉน

ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน

ตอบ ม 1 แหลงเงนทน = 2 คะแนน

ตอบ ม 2 แหลงเงนทน = 3 คะแนน

ตอบ ม 3 แหลงเงนทนหรอมากกวา = 4 คะแนน ขอคาถาม: ขอท 22 รานมคนงานทมความสามารถยอดเยยมเปนพเศษโดดเดนไม

เหมอนใครหรอไม ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน ตอบ ม 1 คน = 2 คะแนน

ตอบ ม 2 คน = 3 คะแนน ตอบ ม 3 คนหรอมากกวา = 4 คะแนน ขอคาถาม: ขอท 29 รานมเครองมอ/เครองจกรทมความพเศษทคนอนไมสามารถ

ลอกเลยนแบบไดหรอไม ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน

ตอบ ม 1 เครอง = 2 คะแนน

ตอบ ม 2 เครอง = 3 คะแนน

ตอบ ม 3 เครองหรอมากกวา = 4 คะแนน

145

ตารางท 4.3 (ตอ) ขอคาถาม: ขอท 34 รานมวธการบรหารงานทมความแปลกใหมและนาจะไมเหมอน

ใครหรอไม ระดบการวด: ตอบ ไมม = 1 คะแนน

ตอบ ม 1 วธ = 2 คะแนน

ตอบ ม 2 วธ = 3 คะแนน

ตอบ ม 3 วธหรอมากกวา = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 7: ความเหมาะสมของทรพยากรในองคการ

นยามปฏบตการ: ทรพยากรในองคการ ไดแก เงนทน/เงนสดหมนเวยน พนกงาน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ทมอยในรานในจานวนพอดเพยงพอกบการดาเนนงาน และแผนการบรหารของรานทเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนเพอกอใหเกดผลดตอผลการดาเนนงาน

ขอคาถาม: ขอท 18 เงนสดทใชหมนเวยนในรานมเพยงพอหรอไม ระดบการวด: ตอบ ไมเพยงพอ = 1 คะแนน

ตอบ ไมเพยงพอเปนสวนใหญ = 2 คะแนน

ตอบ เพยงพอเปนสวนใหญ = 3 คะแนน

ตอบ เพยงพอตลอด = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 23 จานวนคนงานมเพยงพอกบปรมาณงานททาหรอไม ระดบการวด: ตอบ ไมเพยงพอ = 1 คะแนน

ตอบ ไมเพยงพอเปนสวนใหญ = 2 คะแนน

ตอบ เพยงพอเปนสวนใหญ = 3 คะแนน

ตอบ เพยงพอตลอด = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 30 เครองมอ/เครองจกร และรถตาง ๆ ในรานมเพยงพอตอการใชงานหรอไม

ระดบการวด: ตอบ ไมเพยงพอ = 1 คะแนน

ตอบ ไมเพยงพอเปนสวนใหญ = 2 คะแนน

ตอบ เพยงพอเปนสวนใหญ = 3 คะแนน

ตอบ เพยงพอตลอด = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 35 วธการบรหารงานของรานมความเหมาะสมกบสถานการณปจจบนมากนอยเพยงใด

146

ตารางท 4.3 (ตอ) ระดบการวด: ตอบ เหมาะสมนอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ เหมาะสมนอย = 2 คะแนน

ตอบ เหมาะสมมาก = 3 คะแนน

ตอบ เหมาะสมมากทสด = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 8: ความมคณคาของทรพยากรในองคการ

นยามปฏบตการ: ทรพยากรในองคการ ไดแก เงนทน/เงนสดหมนเวยน คนงาน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ แผนการบรหารของรานทมอยในรานขณะนน สามารถชวยใหรานสามารถประกอบกจการไปไดดวยด มผลการดาเนนงานบรรลตามเปาหมาย แมตองเผชญกบการแขงขนทสงและปญหาจากสภาวะเศรษฐกจตกตา

ขอคาถาม: ขอท 19 เงนทนและเงนสดหมนเวยนทรานมชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได เหนดวยหรอไม

ระดบการวด: ตอบ ไมเหนดวยอยางยง = 1 คะแนน

ตอบ ไมเหนดวย = 2 คะแนน

ตอบ เหนดวย = 3 คะแนน

ตอบ เหนดวยอยางยง = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 24 คนงานในรานทางานไดดเปนทนาพอใจมากนอยเพยงใด

ระดบการวด: ตอบ พอใจนอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ พอใจนอย = 2 คะแนน

ตอบ พอใจมาก = 3 คะแนน

ตอบ พอใจมากทสด = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 31 เครองมอ/เครองจกร และรถตาง ๆ ในรานชวยลดตนทน (ทนแรง) ไดมากนอยเพยงใด

ระดบการวด: ตอบ ชวยไดนอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ ชวยไดนอย = 2 คะแนน

ตอบ ชวยไดมาก = 3 คะแนน

ตอบ ชวยไดมากทสด = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 36 วธการบรหารงานของรานทผานมาสงผลดตอผลการดาเนนงานของรานมากนอยเพยงใด

147

ตารางท 4.3 (ตอ) ระดบการวด: ตอบ สงผลดนอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ สงผลดนอย = 2 คะแนน

ตอบ สงผลดมาก = 3 คะแนน

ตอบ สงผลดมากทสด = 4 คะแนน ตวแปรอสระ 9: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

นยามปฏบตการ: การทองคการสามารถใชทรพยากรในองคการ ไดแก เงนทน/เงนสดหมนเวยน ทรพยากรมนษย (คนงาน) เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ตลอดจน การใชกลยทธในการรบซอและขายขยะ

รไซเคลใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชวงเงนทมอยจากดในการซอขายขยะรไซเคลใหไดกาไรสงสด การใชวธจงใจพนกงานใหทางานอยางเตมกาลงความสามารถ การใชเครองจกร/เครองมอและรถประเภทตาง ๆ อยางเตมกาลงการผลต ตลอดจนรจกบารงรกษา ซอมแซมเครองจกรเพอใหใชงานเสมอ การนาแผนการบรหารมาใชอยางมกลยทธ เชน นาหลกมารเกตตงมกซ หลกการบรหารการผลต การบรหารทรพยากรมนษย และการบรหารบญชมาใชเพอใหผลการดาเนนงานบรรลเปาหมาย

ขอคาถาม: ขอท 20 รานใชเงนทนและเงนสดหมนเวยนอยางไรใหเกดประโยชนสงสด (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ระดบการวด: ตอบ 1 ขอ = 1 คะแนน

ตอบ 2 ขอ = 2 คะแนน

ตอบ 3 ขอ = 3 คะแนน

ตอบ 4 ขอหรอมากกวา = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 25 รานจงใจคนงานใหทางานอยางเตมกาลงความสามารถโดยวธใด (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ระดบการวด: ตอบ 1 ขอ = 1 คะแนน

ตอบ 2 ขอ = 2 คะแนน

ตอบ 3 ขอ = 3 คะแนน

ตอบ 4 ขอหรอมากกวา = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 26 และขอท 27 โปรดระบการใชงานตอวนของเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ

148

ตารางท 4.3 (ตอ) ระดบการวด: ตอบ ใชงานไมเตมทตากวา 40% = 1 คะแนน

ตอบ ใชงานไมคอยเตมทประมาณ 41-60% = 2 คะแนน

ตอบ ใชงานคอนขางเตมท 61-80% = 3 คะแนน

ตอบ ใชงานเตมทเกนกวา 80% = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 32 รานบารงรกษาซอมแซม เครองมอ/เครองจกร และรถประเภท

ตาง ๆ อยางไร (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) ระดบการวด: ตอบ 1 ขอ = 1 คะแนน

ตอบ 2 ขอ = 2 คะแนน

ตอบ 3 ขอ = 3 คะแนน

ตอบ 4 ขอหรอมากกวา = 4 คะแนน

ขอคาถาม: ขอท 37 รานมเทคนคในการทจะรบซอและขายขยะรไซเคลอยางไร (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ระดบการวด: ตอบ 1-3 ขอ = 1 คะแนน ตอบ 7-9 ขอ = 3 คะแนน

ตอบ 4-6 ขอ = 2 คะแนน ตอบ 10 ขอขนไป = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 10: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

นยามปฏบตการ: ผประกอบการหรอเจาของรานมความสามารถในการตดสนใจ คอ กลา ตดสนใจเพอใหไดมาซงผลกาไรสงสด และเขามาดแลกจการดวยตนเอง

ในเรอง เงนทน และเงนสดหมนเวยน ทรพยากรมนษย (คนงาน) เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ตลอดจนตดสนใจเกยวกบ แผนการ บรหารของราน เพอใหผลการดาเนนงานบรรลเปาหมาย

ขอคาถาม: ขอท 40 เจาของรานตดสนใจในกจกรรมตอไปนจนสงผลดตอการดาเนนงานมากนอยเพยงใด

1. การจดหาเงนทนมาใชในการดาเนนงาน

2. การบรหารเงนสดหมนเวยนใหเพยงพอ

3. การรบคนงานเขาทางาน

4. การจดสรรงานและดแลคนงานในราน

5. การจดหาเครองมอ/เครองจกรและรถมาใชในราน

6. การจดการเรองการใชงานและการซอมบารงเครองมอ/เครองจกรและรถ

7. การวางแผนงานของรานทงระยะสนและระยะยาว

8. การบรหารงานซอ-ขายในแตละวน

149

ตารางท 4.3 (ตอ) ระดบการวด: ตอบ สงผลดนอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ สงผลดนอย = 2 คะแนน

ตอบ สงผลดมาก = 3 คะแนน

ตอบ สงผลดมากทสด = 4 คะแนน

ตวแปรอสระ 11: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

นยามปฏบตการ: ผประกอบการหรอเจาของรานมความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ เชน การหาขยะรไซเคลชนดใหม ๆ วธการเขาไปรบซอขยะวธใหม ๆ และวธการคดแยกใหม ๆ และการหาตลาดใหม ๆ ใหผลการดาเนนงานบรรลเปาหมาย

ขอคาถาม: ขอท 41 เจาของรานมความสามารถในเรอง การสรางสรรคสงใหม ๆ ดงตอไปนมากนอยเพยงใด

1. การหาขยะรไซเคลใหม ๆ

2. การหาวธรบซอใหม ๆ และวธการคดแยกใหม ๆ

3. การหาตลาดรบซอใหม ๆ ระดบการวด: ตอบ นอยทสด = 1 คะแนน

ตอบ นอย = 2 คะแนน

ตอบ มาก = 3 คะแนน

ตอบ มากทสด = 4 คะแนน

แหลงอางองตามทผวจยไดกลาวไวในเบองตนวา งานวจยนเปนงานวจยใหมทยงไมเคยมใครทามากอน โดยเฉพาะในบรบทแบบไทย ๆ เกยวกบการดาเนนธรกจรวบรวม และรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา ดงนน การสรางตวชวด จงจาเปนตองอาศยแหลงอางองหลายประเภทเพอใหการวดมความชดเจน และตรงประเดนกบเรองทจะศกษามากทสด แหลงอางองในการสรางตวชวดมาจาก 4 แหลงดงตอไปน

1. จากแนวคดทฤษฎทไดมการทบทวนวรรณกรรมในบทท 2 เกยวกบแนวคดการจดการขยะและการรไซเคล ในบทท 3 เกยวกบทฤษฎการบรหารเชงกลยทธ ทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ ดงแสดงในกรอบแนวคดการวจย ซงกาหนดตวแปรอสระและตวแปรตามเพอทดสอบไวแลว

150

2. จากการปรกษาหารอกบผมประสบการณ และผเชยวชาญในเชงทฤษฎและเขาใจถงแนวคดการรไซเคล และการทาธรกจทเกยวโยงกบขยะรไซเคลในชวงระหวางเดอนเมษายน ถงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552 มผเชยวชาญทใหคาปรกษาดงตอไปน

- ผชวยศาสตรจารย ดร. จนทรานช มหากาญจนะ อาจารยประจาคณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ผเปนทปรกษาวทยานพนธหลก - พนตารวจโท ดร. เกษมศานต โชตชาครพนธ

อาจารยประจาคณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ผเปนทปรกษาวทยานพนธรวม - รองศาสตรจารย ดร. จาลอง โพธบญ

อาจารยประจาคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ผเปนทปรกษาวทยานพนธรวม - รองศาสตรจารย ดร. ดารารตน อานนทนะสวงศ

คณะพฒนาเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ผเขยนบทความเรอง “There’s a Buzz at the End of the Pit”: Recyclable Waste Business

for Sustainable Development และมผลงานดานวชาการทเกยวของกบธรกจการรไซเคลขยะ

- คณธนพรรณ สนทระ

สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย มผลงานวจยเรอง “เครองมอทางสงคม: การจดการขยะชมชนอยางมประสทธภาพเพอแกปญหาขยะชมชน” ซงไดรบรางวลผลงานวจยระดบชมเชย ประจาป 2546 สภาวจยแหงชาต และเปนหวหนาโครงการศนยวสดรไซเคล จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- คณนภวส บวสรวง

ผอานวยการสวนลดและใชประโยชนของเสย สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงเปนผใหความอนเคราะหขอมลรายชอผประกอบการรานรบซอของเกา และเปนผใหความคดเหนเกยวกบแวดวงธรกจนไดดทสดทานหนง เนองจากเปนผคราหวอดเกยวกบการรไซเคลมาเปนเวลานาน และเปนผใหคาแนะนาถงการเกบรวบรวมขอมลวา จากประสบการณของทาน การเกบขอมลโดยสงแบบสอบถามทางไปรษณยใหเจาของรานรบซอของเกาตอบ จะไมประสบผลสาเรจ ควรใชวธการเกบขอมลดวยวธอน ซงทาใหผวจยนามาพจารณาใชในการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทซงกไดผลเปนทนาพอใจ เนองจากผตอบแบบสอบถามใหความรวมมอเปนอยางดยง รวมทง ไดรายละเอยดของขอมลเชงลกทชดเจนและเปนประโยชนอยางมาก

151

- คณศรชย มลคา ผอานวยการสวนผลตสอและเผยแพร กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงเปนคณะผจดทา คมอ การจดการขยะมลฝอยโดยชมชน (Community Based Solid Waste Management: CMB)

- นาวาเอกมนตร ชนามชย

ผอานวยการสถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย โดยมบทบาทมงเนนในการมสวนรวมของภาคประชาชน ชมชน และผประกอบอาชพเกบขยะขายเลยงชพ (ซาเลง) รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน ในการสงเสรมการสรางสงคมรไซเคลใหทกฝายคดแยกวสดรไซเคลตงแตตนทางโดยใชแรงจงในการสรางรายไดเสรมและแนวทางการพฒนาทยงยนควบคไปกบการรวมกนรกษาสงแวดลอมและการประหยดทรพยากรธรรมชาต

- ดร. สมไทย วงษเจรญ

ประธานกรรมการโรงงานคดแยกขยะเพอรไซเคลวงษพาณชย สานกงานใหญ จงหวดพษณโลก

เจาของสโลแกน “ขยะคอทองคา” โดยเปนผเขยนคมอคดแยกขยะประจาบาน และการคดแยกขยะเพอรไซเคลเชงธรกจ ผวจยไดเขาใจกระบวนการรไซเคลตงแตเรมจนกระทงสนสด และเขาใจถงจดออน จดแขงของการจะบรหารธรกจนจากคาแนะนาทเปนประสบการณท ดร. สมไทย มมากมาย รวมถงกลวธตาง ๆ ทงของผซอและผขาย รวมไปถงการสงออกขยะรไซเคลไปตางประเทศ และการสรางเครอขายเพอชวยใหธรกจนมอานาจการตอรองและเขมแขงมากยงขนดวย

3. จากผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ทงสน 10 ราย ในชวงระหวางเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552 ถงเดอนสงหาคม พ.ศ. 2552 ซงม 6 รายทอนญาตใหเปดเผยชอในงานวจยครงนได ดงน

- คณอทธกร ศรจนบาล ผจดการสาขา วงษพาณชยสาขาสวรรณภม บรษท สถาน รไซเคลวงษพาณชยสวรรณภม จากด จงหวดกรงเทพมหานคร

- คณวนรวย ชนจตร ผจดการสาขา วงษพาณชยสาขาบายพาส–ศรราชา บรษท เมองรวยเจรญ จากด จงหวดชลบร

- คณอาณตชย วาสประเสรฐสข ผจดการสาขา วงษพาณชยสาขาเวลโกรว บรษท วงษพาณชย สาขาเวลโกรว จากด จงหวดฉะเชงเทรา

- คณสมชาย กงแกว ผอานวยการ บรษท เอส. พ. เคมคอล แอนด อควปเมนท จากด

(รบซอและจาหนายเมดพลาสตกรไซเคลทกชนด) จงหวดสมทรปราการ

- คณนพดล คงอย ผอานวยการหางหนสวนจด ทองอยไทยเปเปอรรไซเคล จงหวดชลบร

- คณสนน เหลองอราม ผจดการ บรษท บางพระคาของเกา จงหวดชลบร

152

4. จากการเขาฝกงานและสงเกตการณของผวจยและผชวยวจย เนองจากผวจยมหนาททจะตองสรางความกระจางวาเครองชวดทใชนนคออะไร พรอมทงจะตองสามารถอธบายวาเหตใดจงคดวา เครองชวดทเลอกมานนเปนเครองชวดทเหมาะสม (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 120) ผวจยและผชวยวจยจงเขาฝกงานโดยการสงเกตการณในบรษทเมองรวยเจรญ จากด (วงษพาณชย สาขาบายพาส–ศรราชา) เปนเวลา 7 วน ระหวางวนท 5 เมษายน ถงวนท 11 เมษายน พ.ศ. 2552 เพอใหมพนฐานความเขาใจเกยวกบธรกจนมากยงขน โดยเจาของกจการคอคณวนรวย และ คณฉววรรณ ชนจตร ไดใหความอนเคราะหและชวยเหลอเปนอยางดยง รวมทงใหคาแนะนาตาง ๆ ซงเปนประโยชนอยางมากตอผวจย สาหรบผชวยวจย ซงมบทบาทสาคญมากในการชวยเกบขอมลในครงนคอพสาวของผวจยเองคอ คณโฉมเฉลา มามาก จบการศกษาปรญญาโท บรหารธรกจมหาบณฑต จากมหาวทยาลยรามคาแหง ป พ.ศ. 2538 และเคยเขารบการอบรมโครงการศกษาพฒนาการคดแยกขยะเพอธรกจ Recycle รนท 34 โดยมการฝกปฏบตการคดแยกขยะและดงานทโรงงานคดแยกขยะรไซเคลวงษพาณชย เลขท 19/9 หม 3 ตาบลทาทอง ถนน พษณโลก-บางกระทม อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ป พ.ศ. 2548 ประสบการณการทางานของผชวยวจย เคยดารงตาแหนงผอานวยการฝายทรพยากรบคคลและธรการ บรษทหลกทรพย ซกโก จากด (มหาชน) ปจจบนดารงตาแหนงกรรมการผจดการ บรษท ดด อนเตอรเทรด แอนด แฮนดคราฟท จากด ซงจากคณสมบตของผชวยวจยดงกลาว ผวจยจงเหนวามความเหมาะสมอยางยงตอการทาการวจยในครงนและเปนการสะดวกอยางมากในการตรวจสอบความถกตองของขอมลทเกบจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทของทงผวจยและผชวยวจย

4.4 การสรางเครองมอเกบขอมลและการด าเนนการเกบขอมล

4.4.1 การสรางเครองมอเกบขอมล ภายหลงจากการกาหนดเครองชวดตาง ๆ แลว ขนตอนตอมาคอ การสรางเครองมอสาหรบเกบขอมล ซงในการวจยครงนใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท โดยมทงขอคาถามทตองการคาตอบเปนขอเทจจรง และมาตรวดทศนคตทผวจยจดทาโดยดดแปลงจากการประมวลความรในเรองนน การเพมเตมดดแปลงรายละเอยดเกยวกบสเกลและการวดในการสรางเครองมอ ผวจยไดทาการตรวจสอบความถกตองในเนอหาสาระ และความสอดคลองกนภายใน โดยการทบทวนวรรณกรรม และสอบถามจากผเชยวชาญและมประสบการณ (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 168)

153

4.4.1.1 วธการสรางแบบสอบถามเพอใชเกบขอมลโดยการสมภาษณทางโทรศพทเปนการหาขาวสารโดยการตงคาถาม ซงคาถามทจะถามหรอจะสมภาษณนนมหลายประเภทดวยกน (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 198) ผวจยสรางแบบสอบถามใหมความหลากหลาย ดงน

1) คาถามเกยวกบขอเทจจรง เชน ถามเกยวกบ อาย และ การศกษาของผตอบแบบสอบถาม ระยะเวลาทรานไดเปดดาเนนการมาแลวเปนเวลากป รานมใบอนญาตทาการคาประเภทใดบาง รานมพนททใชในการรวบรวมรบซอคดแยกขยะรไซเคล และเกบสตอคสนคาเทาใด ยอดรบซอขยะรไซเคลตอวนประมาณกบาท รานไดกาไร/ขาดทนเทาไร (ตอบเปนรอยละ) เนองจากการถามขอเทจจรงจากผตอบโดยตรงบางครงผตอบอาจจาไมได และตอบพลาด ผวจยจงตองใชความระมดระวงแลวใชการสงเกตจากนาเสยงของผตอบวามความมนใจเพยงใด ถาผตอบไมแนใจ ผวจยและผชวยวจยจะถามซาและขอใหผตอบคดใหถถวนอกครง กอนทจะตอบเพอใหมนใจวาไดขอมลทเปนจรงทสด คาตอบทไดสามารถนาไปวเคราะหโดยใชสถตพนฐานและสถตขนสง เพราะมระดบการวดเปนระดบกลมและระดบอตราสวน

2) คาถามเกยวกบขอเทจจรงทมขอคาตอบใหเลอกมากกวา 1 ขอ เชน แหลงเงนทนทนามาดาเนนการมาจากแหลงใดบาง รานมวธรบซอขยะรไซเคลจากทไหนบาง รานมเทคนคในการทจะรบซอและขายขยะรไซเคลอยางไรบาง โดยขอคาตอบทใหเลอก ผวจยไดศกษาจากฝกงานในธรกจน และการสอบถามจากผประกอบการทง 10 ราย เพอใหขอคาตอบทใหเลอกมความสอดคลองกบสภาพความเปนจรงมากทสด คาถามเกยวกบขอเทจจรงทมขอคาตอบใหเลอกมากกวา 1 ขอในการวจยครงน มวตถประสงคเพอนาไปวเคราะหขอมลใน 2 ลกษณะ คอ ลกษณะท 1 ขอคาตอบทไดนาไปวเคราะหดวยสถตพรรณนา เชน ความถ รอยละ คาเฉลยและเบยงเบนมาตรฐาน เพอนาไปบรรยายสภาพของธรกจนอนจะนาไปสการพรรณนาเพอตอบคาถามการวจยขอท 1 เชน รานตงอยใกลสถานทใดดงตอไปน ชนดของขยะรไซเคลทรานรวบรวมและรบซอมอะไรบาง รานขายขยะรไซเคลใหกบแหลงใดบาง เปนตน ระดบการวดจงเปนแบบกลม ลกษณะท 2 ทมความยากยงกวา เพราะผวจยมวตถประสงคเพอนาขอมลไปวเคราะหดวยสถตขนสงคอการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Regression) และ การวเคราะหถดถอยแบบงาย(Simple Regression) ซงเปนวธการวเคราะหทเหมาะสมทสดเพอทดสอบสมมตฐาน ในการสรางมาตรวดทประกอบดวยตวแปรหลายตว นอกจากผวจยจะตองสามารถระบตวบงชไดอยางเปนรปธรรมแลว ในการทจะนาตวบงชมารวมกนใหเปนมาตรวดประกอบ ซงจะตองมการใหนาหนกตวบงชหรอตวแปรเพอใหรวมกนได โดยทแตละตวมอทธพลตอคาของมาตรวดประกอบ เทา ๆ กน (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2537: 39) เนองจากกลวธในการสรางมาตรวดประกอบจากขอมลกลมอาจทาได 3 แนวทางคอ 1. การวเคราะหโครงสราง 2. การกาหนดนาหนกของตวแปรทผวจยคดคนขนมาเอง และ 3. สถตวเคราะหทเปนมาตรฐาน การตดสนใจเลอกใชวธใดในการให

154

คะแนนขนจงอยกบความเขาใจของผวจยเกยวกบเบองหนาเบองหลงของแตละวธ และความพรอมในดานการวเคราะห (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2537: 56) ในแบบสอบถามทผวจยจดทาขนมขอคาถามทมลกษณะดงกลาวจานวน 8 ขอ ดงนน ผวจยจงใชดลยพนจของตนเองและปรกษากบอาจารยทปรกษาการวจย โดยใหคะแนนตวเลอก เชน ตอบวาไมมพนกงานทมความสามารถโดดเดนจะไดคะแนนเทากบ 1 ไปจนถงม 3 คนหรอมากกวาจะไดคะแนนเทากบ 4 หรอถาเลอกตอบวามวธจงใจคนงานใหทางานอยางเตมกาลงความสามารถเพยง 1 วธจะไดคะแนนเทากบ 1 และถาม 4 วธหรอมากกวาจะไดคะแนนเทากบ 4 เปนตน ทงน เนองจากเทคนคการสรางมาตรวดวธอน เชน การวเคราะหปจจย (Factor Analysis) สามารถทาไดเฉพาะขอมลแบบชวงเทานน สาหรบขอคาถามทเหลอเปนมาตรวดแบบใหคะแนนหรอใหการประเมน (Rating Scale) แบงออกเปน 4 ชวง เชน เหนดวยอยางยง (คะแนนเทากบ 4) เหนดวย (คะแนนเทากบ 3) ไมเหนดวย (คะแนนเทากบ 2) และไมเหนดวยอยางยง (คะแนนเทากบ 1) โดยไมอนโลมใหผตอบไมมความเหนหรอมความรสกเฉย ๆ

3) คาถามเกยวกบขอเทจจรงทมขอคาตอบใหเลอก 4 ชวง ในแบบสอบถามมขอคาถามทถามขอเทจจรงแตใหคาตอบเปนระดบของการเขามามสวนรวม 4 ระดบ เชน ระดบของการเขามาดแลกจกรรมตาง ๆ ของราน คอ ดแลเองทงหมด ดแลเองเปนสวนใหญ ดแลเองเปนสวนนอย และใหผอนดแลแทน ทงน ผวจยมจดประสงคเพอยนยนขอคาถามเกยวกบการตดสนใจของผประกอบการ โดยการวดความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการขององคการกตอเมอผประกอบการไดเขามามสวนรวมในกจกรรมเปนสวนใหญหรอดแลเองทงหมดเทานน

4) คาถามเกยวกบแนวคดหรอเจตนารมณ เปนการทนกวจยตองการทราบวาผตอบคดหรอเชอวาขอเทจจรงเปนอยางไร (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 199) โดยอาจใหเลอกตอบวาใชหรอไมใช เหนดวยหรอไมเหนดวย ซงผวจยเหนวาเปนคาตอบทหยาบไมคอยละเอยด และไมสามารถนามาวเคราะหทางสถตดวยการวเคราะหถดถอยพห รวมกบตวแปรอนทกาหนดการใหคะแนนเปน 1–4 ได ดงนน ผวจยจงสรางมาตรวดแบบใหคะแนนหรอการประเมนแบงออกเปน 4 ชวง เชน เหนดวยอยางยง (4 คะแนน) ไปจนถงไมเหนดวยอยางยง (1 คะแนน) ตามทไดกลาวไปกอนหนานแลว ความพเศษของแบบสอบถามทมคาถามเปนลกษณะของการประเมนในครงน ยงมความหลากหลายของการประเมน เชน ใหผตอบประเมนเปนระดบจากมากทสด (4 คะแนน) ไปจนถงนอยทสด (1 คะแนน) เพราะบางคาถามการใหเลอกตอบลกษณะแสดงความคดเหนมความไมชดเจน และไมสอดคลองกบคาถาม ตวอยางเชน ระดบการแขงขนทางธรกจทรานประสบอยในขณะนมมากนอยเพยงใด ผตอบสามารถประเมนแลวตอบเปนลกษณะมากทสด

155

ไปจนถงนอยทสด ซงชดเจนและงายตอความเขาใจกวาการเขยนขอคาถามใหประเมนเปนเหนดวยอยางยง ไปจนถงไมเหนดวยอยางยง

5) คาถามแบบเปด (Open Ended) สาหรบคาถามแบบเปดในแบบสอบถามของการวจยในครงน ผวจยมวตถประสงคทจะไดคาตอบ 2 ลกษณะคอ คาตอบเชงเหตผลวาทาไมผตอบจงตอบเชนนน จะเหนวาในแบบสอบถามมคาถามปลายปดทใหผตอบเลอกตอบแลว ทายขอจะถามวาเพราะเหตใด ทงน ผวจยมงหวงทจะทราบเหตผลของคาตอบในเบองตน เพราะจะเปนประโยชนอยางมากในการอธบายเพมเตมในสงทคนพบ ทงสนบสนนแนวคด และชแจงเพมเตมในกรณทผลการวเคราะหออกมาไมเปนไปตามสมมตฐาน อกประการคอ คาตอบจากคาถามปลายเปดทเปนขอคาถามทอยทายของแบบสอบถาม เปนการเปดโอกาสใหผตอบแสดงความคดเหนทเสรไมถกจากดดวยขอคาถามทมคาตอบใหเลอกแลวเทานน คาตอบทไดจากคาถามปลายเปดสามารถนามาจดหมวดหมคาตอบ และนามาอธบายการวจยในลกษณะของเชงคณภาพไดอกดวย (การสมภาษณเชงลก) เพอใหแบบสอบถามออกมาดทสด ผวจยไดมการตรวจสอบทบทวนหลายครง ทงดวยตนเองและใหผทเกยวของ เชน อาจารยทปรกษา ผชวยวจย และผประกอบการบางรายทไดใหความชวยเหลออนเคราะหมาโดยตลอด เพอใหคาถามมความสมบรณ และตดทงบางคาถามทไมจาเปนออกไปโดยเฉพาะคาถามทจะไมไดนามาใชประโยชนในการวเคราะห นอกจากน ผวจยยงใหความสาคญกบถอยคาทใชใหมความชดเจนไมกากวม ปราศจากอคต เปนถอยคาทสภาพแตไมเปนทางการจนเกนไป ทงนเพราะกลมตวอยางคอผประกอบการรานรบซอของเกาจะมความคนเคยกบคาถามทตรงไปตรงมา ใชถอยคาทงาย และใกลเคยงกบถอยคาทใชจรงในอาชพททาอย เชน คาวา เศษวสดเหลอใช จะเรยกวา ขยะรไซเคล หรอ สนคา หรอ ของ บรษท หรอ องคการจะใชคาวา ราน พนกงานจะใชคาวา คนงาน เปนตน

4.4.1.2 ความแมนตรง (Validity) และความเชอถอ (Reliability) ของมาตรวด ในการวจยครงน ผวจยไดทาการตรวจสอบคณภาพเครองมอเบองตนเปนแบบความแมนตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยใหผเชยวชาญพจารณาแลวปรบปรงแกไขตามทผเชยวชาญแนะนา (สชาดา บวรกตวงศ, 2548: 20; สวมล ตรกานนท, 2549: 145) เพราะสาระสาคญของความแมนตรงตามเนอหาคอ ความครอบคลมของมาตรวดในเรองทเปนเนอหาของสงทตองการวด ตามวรรณกรรมทผวจยไดทบทวนมาแลวอยางถถวน ความแมนตรงตามเนอหาจงขนอยกบการใหเหตผลถงความเพยงพอของรายการทนามาใชเปนเนอหาของมาตรวด (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2537: 135–136) เนองจากความแมนตรงตามเนอหาไมมวธการทางสถต (Lyman, 1963: 76) แตเปนการสรางมาตรวด หรอแบบสอบถามเพอใหผเชยวชาญทนาเชอถอพจารณา โดยผวจยไดคดเลอกผเชยวชาญอยางพถพถนเพอตรวจสอบและแนะนา เมอปรบแกไขตามผเชยวชาญเรยบรอย

156

แลว มาตรวดดงกลาวถอไดวาเปนมาตรวดทมความแมนตรงทดและเหมาะทจะนาไปใช

(Trochim, 1999: 32)

ความเชอถอได (Reliability) หรอ ความเทยงของมาตรวดหมายถง ความคงทของผลทไดจากการวดดวยเครองมอชดเดยวกนกบคนกลมเดยวกนในเวลาทตางกน (สวมล ตรกานนท, 2549: 152) ผวจยไดทาการทดสอบความเชอถอไดของมาตรวด ดงน

1) นามาตรวด (แบบสอบถาม) ทไดปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผเชยวชาญ (ผานการทดสอบความแมนตรงตามเนอหา) ไปทดสอบกบผประกอบการทง 10 รายดงกลาวไวแลวในชวงของการสรางมาตรวด โดยผวจยและผชวยวจยจะทาการสงเกตผตอบแบบสอบถาม (สมภาษณแบบเผชญหนา) วามความเขาใจขอคาถามไปในทศทางเดยวกนหรอไม แลวทาการเพมจานวนขอความเขาไปในมาตรวดหรอตดขอความทไมสอดคลองออก จากการสงเกตและตรวจสอบคาตอบพบวาความสอดคลองของคาตอบมเสถยรภาพ

2) นามาตรวด (แบบสอบถาม) ภายหลงจากการปรบปรงแกไขแลวในขอท 1 ลองนาไปใชสมภาษณทางโทรศพท ผวจยจงวดความนาเชอถอโดยการนาคาตอบจากการสมภาษณของผวจย และผชวยวจยในแตละวนมาเปรยบเทยบและพดคยปญหาทพบจากการใชแบบสอบถาม พบวา คาตอบทไดจากการใชมาตรวดอนเดยวกน แตผตอบคนละคนออกมาคลายคลงกน ผวจยและผชวยวจยทาการเปรยบเทยบจากการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท เปนเวลา 5 วน มผตอบแบบสอบถาม 30 ราย นอกจากน ผวจยทาการทดสอบคาความสอดคลองภายในทง 30 ชด โดยวธครอนบาคอลฟา (Cronbach Alpha) ทาใหไดคาสมประสทธความเชอถอไดคอ คาอลฟา เทากบ .8489 สรปไดวามาตรวดมความเชอถอได ผวจยและผชวยวจยจงดาเนนการเกบขอมลตอไป โดยนาผลการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทของ 30 รายนบรวมในกลมตวอยางทตองสมดวย เพราะแบบสอบถามไมไดถกแกไขมากนกจงไมมผลแตกตางจากการเกบขอมลของกลมตวอยางทเหลอ

4.4.2 การด าเนนการเกบขอมล

สาหรบบคคลทวไป การถามขอมลเกยวกบเรองทสลบซบซอน และเจาะลกโดยเฉพาะเกยวกบเรองทละเอยดออนมาก ๆ การสมภาษณจะดกวาการใหกรอกแบบสอบถามอยางมาก โดยเฉพาะในกรณของคนทมการศกษาไมสง อานออก เขยนไมได หรอไดเลกนอย การใชวธการสมภาษณนบวาเปนสงทจาเปนทเดยว (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 197) และความรวมมอในการสมภาษณนน มกจะมสงกวาการใหกรอกแบบสอบถาม เพราะการสมภาษณเปนการใหความสาคญแกผตอบมากกวาการใหกรอกแบบสอบถาม ปจจบนในตางประเทศไดพฒนาถงการสมภาษณทางโทรศพทแลว โดยเฉพาะเทคนคของมหาวทยาลยมชแกนไดรบความสาเรจอยางสง ทงในดานอตราการตอบ และความเชอถอไดของคาตอบทไดรบ (สจตรา บณยรตพนธ, 2540: 197) สาหรบ

157

ในประเทศไทยในอดตรอยละของคนทมโทรศพทยงมนอย แตในปจจบนการสอสารของประเทศมความเจรญกาวหนาอยางมาก นอกจากจะมโทรศพททใชภายในบาน หรอสานกงานแลว โทรศพท เคลอนททผประกอบการทกคนม ถอเปนความสะดวกทผวจยจะสามารถเขาถงกลมตวอยางไดงาย อยางไรกตาม การวจยในประเทศไทยยงมการใชเทคนคการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทกนนอย ดวยเหตผลของความกลวทจะไมไดรบความรวมมอจากผตอบ ในประเดนนไดสรางความกงวลใหกบผวจยเปนอยางมากเชนกน และถอเปนความทาทายอยางมากในการทาวจยครงน แตการทผวจยตดสนใจใชวธการดาเนนการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท เพราะมเหตผลสนบสนนดงตอไปน

1. ลกษณะของประชากรทตอบแบบสอบถาม เนองจาก ธรกจรวบรวมและรบซอขยะ รไซเคล หรอรานรบซอของเกาสวนใหญดาเนนกจการโดยผประกอบการหรอเจาของรานมการศกษาไมสงมากนก ถงแมจะมผประกอบการรนใหมทมการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวา แตโดยสภาพของการทางานทเรงรบ และมงานตลอดทงวน ทาใหการสงแบบสอบถามทางไปรษณยเปนไปไดยาก ซงความเหนน คณนภวส บวสรวง ผอานวยการสวนลดและใชประโยชนของเสย สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ กลาววา หากใชวธการเกบขอมลโดยสงแบบสอบถามทางไปรษณย งานวจยนคงไมสามารถทาใหสาเรจได ซงสอดคลองกบความคดเหนของผเชยวชาญ และผประกอบการทใหความอนเคราะหในขนตอนการทามาตรวดเชนกน ทงน ผวจยไดทาการทดลองสงแบบสอบถามทางไปรษณยจานวน 300 ชด พบวามอตราการตอบกลบเพยงรอยละ 5 ในระยะเวลา 1 เดอน และแบบสอบถามมขอทไมตอบบางขอ โดยเฉพาะคาถามทมความละเอยดออนเกยวกบยอดรบซอและผลกาไรของราน สงทผวจยคนพบและยนยนความคดเหนของสจตรา บณยรตพนธ (2540) วาการสมภาษณจะไดรบความรวมมอมากกวา เพราะเปนการใหความสาคญแกผตอบ โดยเฉพาะลกษณะของประชากรสวนใหญทมพนเพชวตทลาบากมากอนจงมาประกอบอาชพรบซอของเกา บคคลในกลมอาชพนมกเปนผทมความเหนอกเหนใจ และยนดใหความชวยเหลอผอน อกทงการโทรศพทตดตอมาเพอขอสมภาษณโดยตรง ทาใหผประกอบการ หรอเจาของรานมความภมใจและรสกวาตนเองมความสาคญ จงใหความรวมมอเปนอยางด เพอชวยเหลอดานการศกษา ดงนน การแนะนาตวของผสมภาษณ (ผวจยและผชวยวจย) ตอผถกสมภาษณจงเปนกญแจสาคญของการทจะไดรบความรวมมอหรอไมอกดวย ผสมภาษณไดแนะนาตวโดยบอกชอ และสถานะของความเปนนกศกษาทกาลงทางานวจยในหวขอดงกลาว เพอเปนประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม และอางถง กรมควบคมมลพษทเปนผใหรายชอผประกอบการทจดทะเบยนถกตอง เพอการขอสมภาษณในครงน การบอกกลาวอยางชดเจนชวยลดความไมไววางใจและทาใหสะดวกแกการสนทนาตอจากนน

158

2. ลกษณะของเนอหาทตองการเกบขอมล แมเปนเรองทเปดเผยไดโดยไมมผลกระทบตอภาพพจนทไมดของผตอบ แตลกษณะขอมลเชงธรกจมกเปนความลบทผประกอบการเลยงทจะใหขอมล ดงจะเหนจากแบบสอบถามทางไปรษณยทตอบกลบมา โดยเวนทจะตอบเกยวกบยอดรบซอและผลกาไร เปนตน การใหตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทจงเปนเทคนคทเหมาะสม เพราะผสมภาษณสามารถลดการเผชญหนา ขณะเดยวกนยงสามารถพดจาหวานลอมใหผตอบ ตอบคาถามทมความละเอยดออนไดตามทตงใจไว

3. ความสน ความยาวของแบบสอบถาม ผวจยจะตองพจารณาลกษณะของประชากรทศกษาวาจะมเวลาใหมากนอยเพยงใด หลกโดยทวไปคอ ควรจะใหแบบสอบถามนนสนทสดเทาทจะทาได แตจะตองไดขอมลครบถวนตามวตถประสงคทตองการจะศกษา หรอเพยงพอทจะใชในการทดสอบขอสมมตฐานทตงไว โดยคานงถงตวแปรอน ๆ ทตองนามาควบคมและทดสอบดวย (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 156) แบบสอบถามทผวจยจดขนตองใชเวลาอยางนอย 20 นาท ในการตอบแบบสอบถาม ดงนน หากใหผตอบเขยนตอบเองทงหมดจะใชเวลานานมาก ซงคงเปนไปไมไดทจะไดรบแบบสอบถามกลบมา การตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทจงชวยประหยดเวลาในการกรอกแบบสอบถาม อกทง ผวจยสามารถหยดสมภาษณแลวโทรกลบไปใหมเพอทาการสมภาษณตอไดอก ในกรณทผตอบแบบสอบถามตดธระจาเปนขณะทการสมภาษณยงไมเสรจ ซงเหตการณเชนนพบวาเกดขนจรงในระหวางการสมภาษณเพอเกบขอมล จากการใหตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทพบวา เวลาโดยเฉลยในการตอบแบบสอบถามคอประมาณคนละ 40 นาท มผตอบแบบสอบถามนานทสดคอ 1 ชวโมง 45 นาท เปนสงทผวจย และผชวยวจย มความรสกประทบใจในความเมตตา และความเปนกนเองของผประกอบการทไดใหความรวมมอตอบทกคาถาม พรอมคาอธบายโดยละเอยด ผวจยสงเกตพบวา ผประกอบการทอดตเคยยากจนมากอน แตปจจบนประสบความสาเรจในธรกจนจะเปนผทใหเวลาในการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทนานเปนพเศษ อาจเปนเพราะในความรสกของผประกอบเหลาน จะมความภาคภมใจในอาชพทตนทาอยและพรอมทจะถายทอดประสบการณความรเพอเปนวทยาทาน

4. ลกษณะของคาถามแตละขอและการลาดบขอคาถาม ความสาเรจของการสมภาษณขนอยกบคาถามแตละขอวาเปนคาถามทด เชน เปนขอความทผตอบสามารถเขาใจงาย นาสนใจและสามารถตอบได แตขณะเดยวกนตองไมเปนขอความทชกนาผตอบใหตอบไปในทางใดทางหนง จะเหนไดวาคาถามในแบบสอบถามของการวจยในครงนความหลากหลาย ทงทเปนคาถามใหตอบตามขอเทจจรง ใหแสดงความคดเหน และเปนทงคาถามปดและคาถามเปด ทสาคญคอลาดบขอคาถามพยายามหลกเลยงมใหคาตอบในขอหนง ๆ นาไปสหรอไปกาหนดคาตอบในอกขอหนงอยางไมมทางเลอกทจะตอบเปนอยางอนได (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2540: 157) ลกษณะของคาถาม

159

และการลาดบขอคาถามจงเหมาะสาหรบการใชสมภาษณ โดยผสมภาษณจะตองเขาใจเรองราวทงหมดเหมอนฉายหนงมวนเดยวจบ ผวจยและผชวยวจยขณะสมภาษณจงตองระวงอยางยงดวยวาตองเปนการฉายหนงมวนเดยวกน

5. ขอจากดในเรองเวลาและงบประมาณ เนองจากการเกบขอมลโดยการสงแบบสอบถามทางไปรษณยไมสามารถทาได ผวจยจงมงความสนใจไปทการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ซงในเบองตนผวจยพจารณาวาจะลงพนทจรงเพอสมภาษณแบบเผชญหนาไดหรอไม แตจากปญหาเรองเวลา และงบประมาณ ทาใหผวจยตดสนใจทดลองใชวธสมภาษณทางโทรศพท ทงนเพราะ ในรายชอผประกอบการของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาทไดจากสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ มหมายเลขโทรศพทของรานและโทรศพทเคลอนทของผประกอบการทสามารถตดตอไดสะดวก เนองจากการสอบถามมความยาวคอนขางมาก อกทงขอจากดเรองชวงเวลาในการโทรศพทสมภาษณซงพบวา ผประกอบการจะตดภารกจมากในชวงเชา เพราะตองจดสรรงานกอนทาใหระยะเวลาทสะดวกคอ ชวงหลงสบเอดนาฬกาไปแลว การโทรศพทเพอทาการสมภาษณจงทาไดไมเกน 4 รายตอวนตอผสมภาษณ ผวจยและผชวยวจยใชเวลาในการรวบรวมขอมลทงสน 73 วน คอ เรมตงแตวนท 25 กนยายน ถงวนท 6 ธนวาคม พ.ศ. 2552 เพอใหไดแบบสอบถามทงหมด 300 ชด โดยมบางชวงทพกการสมภาษณเนองจากตรงกบวนหยดนกขตฤกษททางรานไมเปดทาการ ผวจยพบวา การสมภาษณทางโทรศพทเพยง 3–4 รายตอวน กลบเปนขอด เพราะไมทาใหผสมภาษณเหนอยลาเกนไปจนมผลตอคณภาพการสมภาษณ เพอปองกนความคลาดเคลอนในการวดทเกดจากผสมภาษณ ผวจยจงทาการซกซอมกบผชวยวจย (คณโฉมเฉลา มามาก) ใหมความเขาใจเปนอยางดเกยวกบขอมลทจะทาการจดเกบเพอทจะสามารถสอกบเจาของขอมลได และเขาใจวตถประสงคของการวจย ลกษณะและรายละเอยดของตวแปรทตองการ เพอตอบสนองวตถประสงคนน ๆ (สชาดา กระนนทน, 2538: 388) ตลอดจน การตรวจสอบความถกตองของขอมลพรอมกนภายหลงการเกบขอมลในแตละวนเพอปองกนความไมสมบรณของขอมล และการถายทอดปญหาทพบจากการโทรศพทสมภาษณเพอเปนขอมลในการนามาเขยนวจยตอไป

4.4 การวเคราะหขอมลและสถตทใช

4.5.1 การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

เมอไดทาการเกบรวบรวมขอมลมาเรยบรอยแลว งานขนตอไปคอการนาขอมลเหลานนมาจดอยในระเบยบ สามารถทจะนาไปวเคราะหหาคาตอบตามทกาหนดไวในวตถประสงคของการ

160

วจย การจดเตรยมขอมลใหอยในสภาพทเรยบรอยโดยผวจยทาการประมวลผลขอมล ประกอบไปดวย การบรรณาธการ (Editing) การใหรหสขอมล (Coding) การสรางไฟลขอมล (Filing) และการวง (Run) เพอนาขอมลมาใชในการพรรณนาและการวเคราะหขอมล ซงเปนขนตอนทสาคญทมผลตอคณภาพของขอมล (พชต พทกษเทพสมบต, 2548: 355) ผวจยจงใหความสาคญกบขนตอนนมาก โดยการตรวจสอบขอมล ทบทวนรหส และใหผเชยวชาญดานการใชโปรแกรม SPSS For

Windows ชวยดแลในขนตอนวเคราะหขอมล และเลอกเทคนคการวเคราะหขอมลทางสถตทสามารถตอบวตถประสงคทตงไว (กลยา วานชยบญชา, 2551: 17) การใชสถตเพอการวจยในครงนจะใชสถตพรรณนา (Descriptive Statistics) เพอบรรยายคณสมบตของประชากรหรอตวอยาง ซงจะใชกบตวแปรตวเดยว หรอตวแปรสองตวเปนอยางมากทาใหเหนสภาพของกลมตวอยางในเรองทศกษาวาเปนอยางไร ตามวตถประสงคการวจยในขอท 1 และ ขอท 2 สถตทใชไดแก การกระจายจานวนในแตละกลมความถ (Frequency) การกระจายอตราสวนรอยละ (Percent) และคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน (Mean and Standard

Deviation) ซงผวจยไดใชการแปลความของคาเฉลยเปนแบบแบงชวงการแปลผลตามหลกของการแบงอนตรภาคชน (Class interval) โดยใชหลกวา เอาคาสงสดลบดวยคาตาสด แลวหารดวยจานวนชวงหรอระดบทตองการแปลผล (วเชยร เกตสงห, 2538: 8) ซงในการวจยครงนเปนกรณ 4

ระดบ จะเปนดงน พสย = 4 - 1 = 3 หารดวย 4 = 0.75 ดงน คาเฉลยอยระหวาง 1.00 - 1.75 แสดงวา นอยทสด

คาเฉลยอยระหวาง 1.76 - 2.50 แสดงวา นอย

คาเฉลยอยระหวาง 2.51 - 3.25 แสดงวา มาก

คาเฉลยอยระหวาง 3.26 - 4.00 แสดงวา มากทสด

สวนสถตวเคราะห (Analytical Statistics) ซงคอ วธการทางสถตทผวจยนามาใชเพอพสจน หรอทดสอบสมมตฐานเปนเทคนคทมงวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม ในการวจยครงนผวจยใชเทคนคการวเคราะหถดถอยแบบงาย (Simple Regression

Analysis) และเทคนคการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Regression Analysis) ซงเปนวธการวเคราะหทเหมาะสมทสดกบการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปร โดยวธการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน จะใหคาสมประสทธถดถอยปรบมาตรฐานของตวแปรอสระทมผลตอตวแปรตามอยางมนยสาคญทางสถตอยางนอยทระดบ .05 เทานน ซงเปนสงทผวจยตองการ สงทผวจยไมตองการคอ คาสมประสทธถดถอยปรบมาตรฐานของตวแปรทไมมนยสาคญตอตวแปรตาม (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2548ก: 339)

161

4.5.2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

Briggs (1986 อางถงใน ชาย โพธสตา, 2549: 257) รายงานวาไมนอยกวารอยละ 90 ของขอมลทใชในการวจยทางสงคมศาสตรทกวนน ไดมาจากการสมภาษณไมแบบใดกแบบหนง ในการวจยครงน ผวจยไดสอดแทรกการสมภาษณเชงคณภาพ คอ การสมภาษณเชงลก (In–Depth

Interview) เขาไปในชวงการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ดวยคาถามเปดทผวจยทาการสมภาษณผประกอบการในชวงทายภายหลงจากการตอบการสอบถามเชงปรมาณแลว

การตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทสาหรบคาถามทตองการคาตอบเปนเชงปรมาณ ผสมภาษณ (ผวจยและผชวยวจย) จะเนนความเปนกลาง (Neutrality) คอ ภาวะทปลอดจากอคตทงของผสมภาษณ ผใหสมภาษณ และกรรมวธดาเนนการสมภาษณเพอใหสามารถเขาถง “ความจรงบรสทธ” อยางเปนวตถวสยใหมากทสดเทาทจะมากได (ชาย โพธสตา, 2549: 260) ดงนน ในการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ซงผวจยกลนกรองและเตรยมไวลวงหนาอยางมโครงสราง เพอปองกนอคต และเพอใหไดขอมลทตองการจากผตอบใหไดอยางดทสด ผวจยและผชวยวจยจงสมภาษณอยางระมดระวง เพราะขณะเดยวกนเมอจบคาถามแบบปดแลว คาถามแบบเปดเพอสอบถามเหตผลของคาตอบนน ๆ และ คาถามแบบเปดในชวงทายของแบบสอบถามเพอใหแสดงความคดเหนแบบอสระ ซงไมใชมงความเปนวตถวสย แตมงใหไดความถกตองตรงประเดนของขอมลในโลกและในทศนะของผใหขอมลเปนหลก เปนกระบวนการสรางขอมลเพอนามาใชสนบสนน หรออธบายผลของคาตอบเชงปรมาณใหมความกระจางมากขน เหตผลของการสมภาษณเชงคณภาพควบคไปกบการสมภาษณเชงปรมาณในครงน เพราะผวจยคดวาเปนการเขาถงผใหสมภาษณทเปนกลมตวอยางในการวจยอยางแทจรง และเปนผทมความรเรองทผวจยกาลงศกษาเปนอยางด เพราะอยในวงการ จงมความรและมประสบการณในเรองทจะใหสมภาษณ โดยเฉพาะผวจยมโอกาสเลอกผใหขอมลจากผตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพททง 300 ราย เพราะเมอถามคาถามเชงปรมาณเสรจสน ผวจยจะสามารถรไดวาใครคอผทเราสามารถสมภาษณเชงลกตอจากนนไดอก โดยผประกอบการเหลานนเปนผทผวจยสามารถเรยนรไดมากกวาคนอน ๆ จากการสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท พบวา มผประกอบการทเปนผเชยวชาญในเรองการทาธรกจน และใหขอมลเชงคณภาพทเปนประโยชนอยางมาก รวมทงสน 41 ราย ซงผวจยแสดงผลการศกษาการวจยเชงคณภาพในบทถดจากน

162

บทท 5

ผลการวจย

เนอหาในบทนเปนการนาเสนอผลการวจยตามกรอบแนวคดในการวจย และระเบยบวธวจยดงกลาวแลวในบทท 3 และ บทท 4 โดยมรายละเอยดของการนาเสนอ ดงตอไปน 5.1 พรรณนาลกษณะพนฐานของกลมตวอยางทไดจากการสมภาษณ ไดแก เพศ อาย และการศกษา 5.2 พรรณนาลกษณะการดาเนนกจการของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงผลการวจยในสวนนเพอตอบคาถามการวจยขอท 1 วาธรกจดงกลาวนมลกษณะการดาเนนธรกจอยางไร

5.3 การวเคราะหขอมลและทดสอบสมมตฐานการวจยวา ปจจยพนฐานของธรกจ ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนงานของราน ทาเลทตงของาน ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยกและจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ ปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากร และความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยหรอไม อยางไร เพอตอบคาถามการวจยขอท 2 และขอท 3

5.4 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลก เพอนาขอคนพบมาใชสนบสนนผลการวจยเชงปรมาณ

5.1 ลกษณะพนฐานของประชากรทเปนกลมตวอยาง

วตถประสงคในสวนนคอ การเสนอสถตเบองตนเพอการพรรณนาหรอสรปใหเหนสภาพของประชากรจากขอมลของกลมตวอยางทเกบรวบรวมมา ลกษณะของประชากรทเปนกลมตวอยางคอผตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ซงเปนผประกอบการหรอเจาของรานเทานน ซงถอเปนตวแทนขององคการ ประกอบดวย เพศ อาย และระดบการศกษา รายละเอยดแสดงดงตารางท 5.1

163

ตารางท 5.1 ลกษณะของผตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท (จานวน 300 ราย)

เพศ จ านวน รอยละ

ชาย 202 67.3

หญง 98 32.7

ระดบการศกษา จ านวน รอยละ

ไมไดเรยน 7 2.3

ป.4 52 17.3

ป.6 49 16.3

ม.3 48 16.0

ม.6 44 14.7

ปวช. 16 5.3

ปวส. 19 6.3

ปรญญาตร 51 17.0

ปรญญาโท 13 4.3

ไมตอบ 1 0.3

อาย จ านวน รอยละ

ตากวา 30 ป 23 7.7

30-39 ป 99 33.0

40-49 ป 120 40.0

50-59 ป 41 13.7

60 ปขนไป 17 5.7

Mean = 41.72, S.D. = 9.11, Min = 23, Max = 72

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.1 แสดงใหเหนวากลมตวอยางของผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาสวนใหญจะเปนชายและมอายเฉลย 41.72 ป โดยมวฒการศกษาอยระหวางประถมศกษาตอนตนถงมธยมศกษาตอนปลายเปนสวนใหญ จากการไดสมภาษณทางโทรศพทผประกอบการ ซงมวฒการศกษาตากวาปรญญาตรถงเหตผลของการเขามาทาธรกจนพบวา อาชพรบซอของเกาเปนอาชพอสระทไมตองอาศยวฒทางการศกษา บางผประกอบการเขามาทาอาชพนเพราะไมมทางเลอก ตอมาอาชพนไดรบการยอมรบมากขนเพราะเปนอาชพททารายไดด ถาผทาอาชพนมความขยน อดทน ไมรงเกยจงานทสงคมมองวาคลกคลอยกบขยะหรอของทผอนทงแลว จงทาใหมคนรนใหมทมอายนอยและอยากมกจการเปน

164

ของตนเองเรมเขามาในวงการมากขน สาหรบผประกอบการทมวฒการศกษาตงแตปรญญาตรขนไปสวนใหญเปนทายาทรนทสองหรอรนทสามของธรกจครอบครวทอาจมรนคณป รนคณพอเปนผดาเนนกจการนมาตงแตเรมตน และสบทอดกลายเปนธรกจครอบครวตอมา นอกจากนยงมคนรนใหมทมการศกษาและเลงเหนถงโอกาสในการทาธรกจรไซเคลวาเปนธรกจทสามารถสรางรายไดทดธรกจหนง ซงเปนกระแสทหลายคนใหความสนใจ จงเขามาทาอาชพนโดยการนาความรความสามารถทางการบรหารทตนไดศกษามาใชในการดาเนนกจการมากยงขน

5.2 ลกษณะการด าเนนกจการของประชากรทเปนกลมตวอยาง

การพรรณนาในสวนน เปนการอธบายลกษณะการดาเนนกจการของประชากรทเปนกลมตวอยางคอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ซงจากผลการวจยในสวนนเพอนามาตอบคาถามการวจยขอท 1 ทวาธรกจดงกลาวนมลกษณะการดาเนนธรกจอยางไร (ซงตอไปจะใชคาวา “ราน” แทนคาวา “ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา”)

ตารางท 5.2 ระยะเวลา (จานวนป) ในการเปดดาเนนกจการ (จานวน 300 ราย)

ระยะเวลาในการเปดด าเนนกจการ จ านวน รอยละ

2- 5 ป 91 30.3

5 - 10 ป 146 48.7

10 ปขนไป 63 21.0

Mean=8.38, S.D.=7.04, Min=2, Max=50

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.2 พบวารานสวนใหญเปดดาเนนกจการมาแลวประมาณ 5– 10 ป และคาเฉลยของระยะเวลาในการเปดดาเนนกจการของกลมตวอยางทงหมดคอ 8.38 ป โดยมผประกอบการทดาเนนงานมานานทสดคอ 50 ป จากการสมภาษณทางโทรศพทพบวา ผประกอบการทอยในวงการมานานมากกวา 10 ป มแนวโนมทจะดาเนนธรกจนตอไปเพราะมประสบการณ และมองวาธรกจนมแนวโนมการเตบโตทด เพยงแตตองพยายามประคบประคองใหผานวกฤตเศรษฐกจในชวงนไปใหได ผประกอบการทดาเนนงานอยในระหวาง 5–10 ปขนอยกบการปรบตวตามสถานการณจงมทงผททอถอย และผทยงคงแขงแกรง อยางไรกตาม ผประกอบการทเปดกจการอยในชวง 2–5 ป จะไดรบผลกระทบจากภาวะวกฤตเศรษฐกจทผนผวนในชวงป พ.ศ. 2550-2552 คอนขางมาก เพราะเปนชวงเรมตนของธรกจจงทาใหมผประกอบการหลายรายเลกกจการหรอปดกจการชวคราว ซงจากรายชอ

165

ผประกอบการทไดรบจากกรมควบคมมลพษทผวจยไดโทรไปเพอขอสมภาษณจานวน 31 รายทแจงวาตนเองไดปดกจการไปแลว เพราะไมสามารถดาเนนธรกจตอไปได โดยใหเหตผลวา ราคาสนคาตกตาทาใหขาดทนเปนจานวนมาก ขาดสภาพคลองทางการเงนในการดาเนนธรกจ และมคแขงรายใหม และบางรายมขนาดใหญกวามาดาเนนงานใกล ๆ กนทาใหไมสามารถแขงขนได

ตารางท 5.3 ลกษณะของการดาเนนธรกจ (จานวน 300 ราย)

ลกษณะการด าเนนธรกจ จ านวน รอยละ

เปดหนารานรบซออยางเดยว 110 36.7

วงรบซอตามทตางๆ อยางเดยว 23 7.7

ประมลสนคาตามโรงงานอตสาหกรรมอยางเดยว 44 14.7 เปดหนารานรบซอและวงรบซอตามทตางๆ 46 15.3 เปดหนารานรบซอและประมลสนคาดวย 66 22.0

เปดหนารานรบซอ, วงรบซอ และประมลสนคาดวย 11 3.7

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.3 สรปไดวาธรกจนสวนใหญผประกอบการยงดาเนนธรกจแบบตงรบ คอเปดหนารานรบซอจากแหลงตาง ๆ อยางเดยว โดยมผประกอบการทดาเนนธรกจแบบเปดหนารานรบซอและเขาไปประมลสนคาตามโรงงานอตสาหกรรมดวยเปนลาดบรองลงมา จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการใหความเหนทตรงกนวาลกษณะของการดาเนนธรกจขนอยกบศกยภาพของตนเอง บางรานทากจการแคสาม–ภรรยา และคนงาน 1-2 คน การทจะทาทงแบบเปดหนาราน และวงรบซอจงมขอจากดไมสามารถทาได บางรานอยในทาเลทดสามารถเปดหนารานรบซอเพยงอยางเดยวกสามารถไดปรมาณสนคามากเพยงพอกบการดาเนนธรกจ จงไมคดทจะตองจดคนไปวงรบซอตามชมชนอก แตหนมาบรหารการจดการภายในรานใหมการจดการคดแยก จดเกบ และสงขายใหทนกบสถานการณ และสภาพคลองทางการเงนของรานในแตละวนจะไดผลประกอบการทดกวา ในขณะทบางราน การรอใหคนมาขายอยางเดยวอาจมสนคาไมพอจงตองวงรถรบซอจากทตาง ๆ จงจะทาใหไดปรมาณสนคาเพยงพอตอการดาเนนธรกจ สวนการประมลสนคาจากโรงงาน นอกจากจะตองมใบอนญาตประเภทของโรงงานลาดบท 105 แลว (มบางรายใชใบอนญาตของผประกอบการรายอนซงเปนสงทไมถกตองนก) ความนาเชอถอของรานและการอาศยการมคนทรจกอยในโรงงานทเขาไปประมลมสวนสาคญในการทาธรกจในลกษณะน ซงผประกอบการทอยในวงการนมานานไดใหความคดเหนไววา การจะชนะการประมลตองใชสารพดวธไมใชแคการแขงขนดานราคาประมลทเปดซองแบบธรรมดาเทานน แมวาปจจบนบางโรงงานตองการทาการประมลอยางโปรงใสแตกยงไมสามารถแกปญหาการฮวประมลได

166

โรงงานทเปนการลงทนจากตางชาตมแนวโนมทจะทาสญญากบบรษท หรอรานทมความนาเชอถอ มมาตรฐานในการดาเนนงานทงดานการบรการ ความปลอดภยในการจดการ และการคานงถงปญหาสงแวดลอมจากการจดการขยะรไซเคลทรบซออยางครบวงจร โดยมการตกลงดานราคาทปรบตามราคาตลาดเพอใหขอตกลงมความยตธรรมดวยกนทงสองฝาย

ตารางท 5.4 ประเภทของใบอนญาตทม (จานวน 300 ราย)

ประเภทของใบอนญาต จ านวน รอยละ

พ.ร.บ. ขายทอดตลาด 300 100

พ.ร.บ. สาธารณสข 200 66.7

ประเภทของโรงงานลาดบท 105 61 20.3

ประเภทของโรงงานลาดบท 106 9 3.0

ใชใบอนญาตของโรงงานลาดบท 105 ของผอน 10 3.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.4 แสดงใหเหนวาผทจะประกอบธรกจนจาเปนทจะตองมการขออนญาต พ.ร.บ. ขายทอดตลาด สวนจะมใบขออนญาตตาม พ.ร.บ. สาธารณสขดวยหรอไมขนอยกบทาเลทตงของการดาเนนธรกจ โดยมผประกอบการบางสวน (1 ใน 5 ของกลมตวอยาง) ทมใบอนญาตประเภทของโรงงานลาดบท 105 ทงน เพอใหสามารถเขาไปประมลสนคาตามโรงงานอตสาหกรรมได จากการสมภาษณทางโทรศพทผประกอบการทรานไมมใบอนญาตตาม พ.ร.บ. สาธารณสข

คอ ผประกอบการทวงรบซอตามแหลงตาง ๆ และไมไดมหนารานทอยในเขตของเทศบาล และมผประกอบการบางสวนทเขาไปประมลสนคาตามโรงงานอตสาหกรรมโดยใชใบอนญาตประเภทของโรงงานลาดบท 105 ของผประกอบการรายอนดวย สวนใบอนญาตประเภทของโรงงานลาดบท 106 ยงมผประกอบการรบซอขยะรไซเคลไมมากนกทจะมใบอนญาตน เนองจากตองมความรความชานาญเฉพาะดานตาง ๆ สง เพราะเปนขยะอนตรายทตองมวธดาเนนการทคอนขางซบซอน

และเฉพาะเจาะจงคอนขางมาก ผประกอบการทใหสมภาษณสวนใหญเหนดวยกบการมใบอนญาต

แมจะตองมคาใชจายคอคาธรรมเนยมรายป แตในความเปนจรง ผประกอบการอางวายงคงมรานรบซอของเกาหรอรถกระบะเรรบซอของเกาทไมมใบอนญาต และกลมรานทผดกฎหมายเหลานมกนยมรบซอของทขโมยมาทเรยกวา “ของโจร” เพราะสามารถกดราคารบซอ และนาไปขายไดราคาด ทาใหภาพพจนของธรกจนเสยหาย

พ.ร.บ. โรงงาน

167

ตารางท 5.5 การเปนแฟรนไชสและเหตผลทไมเปนแฟรนไชส (จานวน 300 ราย)

การเปนแฟรนไชส จ านวน จ านวน (รอยละ) เปน 7 2.3

ไมเปน 293 97.7

เหตผลทไมเปนแฟรนไชส จ านวน รอยละ

เปนรานขนาดเลก 92 30.7

ตองการความอสระ สะดวก และคลองตว 99 33.0

มความรและความชานาญอยแลว 130 43.3

ไมตองการเสยคาแฟรนไชส 43 14.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.5 สรปไดวา ผประกอบการสวนใหญไมเหนความจาเปนทตองเปนแฟรนไชส โดยใหเหตผลวาตนเองมความร ความชานาญอยแลว ไมตองพงพงเจาของ แฟรนไชสในดานความรเรองขยะรไซเคล หรอเรองการตลาด และเหนวาตนเองประกอบธรกจขนาดเลกนาจะมความเปนอสระ สะดวก และคลองตวกวา รวมทงไมจาเปนตองเสยคาแฟรนไชสแตอยางใด

จากการสมภาษณทางโทรศพทสาหรบผตอบวาเปนแฟรนไชสทง 7 ราย คอ แฟรนไชสของวงษพาณชย เพราะไดเขาฝกอบรมเกยวกบธรกจนกบวงษพาณชย และมความเชอมนวาแบรนด “วงษพาณชย” จะชวยสรางภาพลกษณทดแกธรกจได สามารถอาศยขอมลทางการตลาด ไดรบการประกนราคารบซอ และใหความชวยเหลอในดานการบรหาร และสาหรบรานทเปดดาเนนงานมากอนและมาใชชอของแฟรนไชส วงษพาณชย กเพอทจะสรางพนธมตรทางการคา เพอเพมความแขงแกรงในธรกจของตน นอกจากน ผวจยยงไดรบทราบจาก ดร. สมไทย วงษเจรญ วา แฟรนไชสวงษพาณชยไมเกบคาแรกเขาและคารอยลต (คาธรรมเนยมประจาเดอน) และลกขายแฟรนไชสมเสรภาพในการคาขาย

ตารางท 5.6 พนท (ตารางทเมตร) ทใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล (จานวน 300 ราย)

สภาพการถอครอง จ านวน รอยละ พนท (ตารางเมตร) Mean S.D. Min Max

ทดนของตนเอง 131 43.6 8,017.71 18,239.76 50 179,200 ทดนเชา 169 56.4 2,191.48 4,057.56 20 40,000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.6 สรปไดวา พนททใชในการดาเนนธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลมทงทเปนทดนของตนเองและทดนเชาเกอบพอ ๆ กน คอรอยละ 43.6 และ 56.4

168

ตามลาดบ โดยขนาดพนททเชาจะมเนอทเฉลยนอยกวาผประกอบการทมทดนในการดาเนนการเปนของตนเอง ทงน ผทมพนทในการดาเนนการจานวนนอยทสดคอประมาณ 20 ตารางทเมตร ซงเปนผประกอบการทเชาอาคารพาณชย 1 หอง เพอใชเปดเปนหนารานรบซอ และคดแยกใหเสรจภายในวนเดยวและรบดาเนนการขายไปในทนท เพอใหการบรหารพนทสามารถทาไดโดยไมมปญหา สวนผประกอบการทมทดนเปนของตนเอง และมจานวนพนทมากจะเปนผประกอบการรายใหญทดาเนนธรกจลกษณะเปนผรวบรวมขยะรไซเคลจากรานรบซอของเการายยอย ๆ แลวมาเกบรวมรวม คดแยก และจดสงใหกบโรงงานแปรรป เชน โรงหลอมเหลก, โรงตมกระดาษ หรอโรงงานทาพลาสตกตอไป จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการทมทดนเชาเพอใชในการดาเนนกจการจะรสกวาการดาเนนธรกจของตนเองมความไมมนคง ถาตราบใดทตนเองยงไมสามารถหาซอทดนทใชในการดาเนนการเปนของตนเองได เนองจากมความวตกกงวลในเรองราคาคาเชาทเจาของทดนอาจขนราคาคาเชาเมอเหนวาธรกจรวมรวมและรบซอขยะรไซเคลด หรอการทเจาของทดนอาจขอยกเลกการใหเชาพนทเนองจากจะมาดาเนนธรกจนเอง

ตารางท 5.7 ปญหาพนทในการคดแยก และเกบสตอคสนคา และสาเหตทไมมปญหาในการใชพนท ทมนอย (จานวน 300 ราย)

ปญหาพนทในการคดแยกและเกบสตอคสนคา จ านวน รอยละ

ไมมปญหา 207 69.0

มปญหานอย 66 22.0

มปญหามาก 25 8.3

มปญหามากทสด 2 0.7

สาเหตทไมมปญหาในการใชพนททมนอย จ านวน รอยละ

จดเรยงสนคาใหเปนระเบยบเพอการจดเกบ 24 8.0

ขายสนคาเรว เพอใหมพนทรองรบสนคาใหม 130 43.3

มพนทมากเพยงพอ 99 33.0

รบซอสนคาในปรมาณทพนทรองรบได 8 2.7

สนคามไมมาก 5 1.7

ยงคงมปญหาเรองพนท 34 11.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.7 สรปไดวาสวนใหญผประกอบการคดวาตนเองไมมปญหาเกยวกบขนาดพนททใชในการดาเนนการ เพราะผประกอบการอยางนอยรอยละ 33 มพนทมาก

169

เพยงพอในการดาเนนการ สวนผทมเนอทในการดาเนนการไมมากกสามารถแกไขปญหากรณมพนทไมเพยงพอได โดยสวนใหญจะรบดาเนนการขายสนคาใหรวดเรวเพอใหมพนทรองรบสนคาทจะรบซอมาใหม รวมทงพจารณาการจดเรยงสนคามาชวยเพอใหประหยดเนอทในการจดเกบดวย

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการทคดวามปญหาในการมพนทไมเพยงพอตอการดาเนนการ จะมวธการแกไขปญหานอยางไรนน สวนใหญใหความคดเหนวา ถารวาเนอทไมเพยงพอกจะหยดรบซอเพอมาจดการระบายสนคาทเปนสตอคใหไดกอน แลวจงรบซอสนคาเขามาใหม ซงหลายคนยอมรบวาทาใหเสยโอกาสในสวนนเหมอนกน แตยงไมสามารถหาเงนทนมาเพอซอทดนมาใชในการดาเนนธรกจหรอขยายธรกจได ซงปญหาเรองเงนทนไมเพยงพอจะไดอธบายในหวขอตอไป

ตารางท 5.8 ทาเลทตงของราน (จานวน 300 ราย)

ท าเลทตงของรานอยใกลกบสถานทตาง ๆ จ านวน รอยละ

ตดถนนสะดวกตอการรบซอ 244 81.3

ชมชนทอยอาศย 155 51.7

โรงเรยน/มหาวทยาลย 42 14.0

โรงพยาบาล 20 6.7

หางสรรพสนคา 3 1.0

ใกลแหลงรบซอ 84 28.0

แหลงทองเทยว 24 8.0

นคมอตสาหกรรม 117 39.0

สถานทอนๆ ทเปนแหลงขยะรไซเคล 75 25.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.8 สรปไดวา รานสวนใหญจะมทาเลอยตดถนน ทงน เพอความสะดวกในการรบซอและขายขยะรไซเคลใหกบทงผทจะมาขายและผทจะมารบซอขยะรไซเคลผประกอบการเหนดวยวา ทาเลของรานสะดวกตอการใหผขายจากแหลงตาง ๆ สะดวกมาขาย และการทอยใกลแหลงชมชนกเพอสะดวกตอชาวบานทจะนาขยะรไซเคลจากแหลงชมชนมาขายใหราน ซงจะทาใหรานไดขยะรไซเคลในปรมาณทเพยงพอกบการดาเนนธรกจของรานดวย ในขณะทการขนสงสนคาตอไปยงผรบซอหรอโรงงานกสะดวกมาก และเนองดวยการศกษาครงนเปนการศกษาผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาคตะวนออกของประเทศไทย ทาใหผประกอบการถงรอยละ 39 จะมทาเลอยใกลนคมอตสาหกรรมเพอสะดวกตอการเขาไปดาเนนการจดเกบขยะทไดจากการประมล

170

ตารางท 5.9 ความคดเหนเกยวกบทาเลของราน (จานวน 300 ราย)

ความคดเหนเกยวกบท าเลของรานของตนวามความสะดวกตอผทจะน าขยะมาขายใหกบราน

จ านวน รอยละ

เหนดวยอยางยง 111 37.0

เหนดวย 171 57.0

ไมเหนดวย 16 5.3

ไมเหนดวยอยางยง 2 0.7

ความคดเหนเกยวกบท าเลของรานของตนวามความสะดวกเพราะอยใกลแหลงทมขยะรไซเคลหลายแหลง

จ านวน รอยละ

เหนดวยอยางยง 72 24.0

เหนดวย 177 59.0

ไมเหนดวย 50 16.7

ไมเหนดวยอยางยง 1 0.3

ความคดเหนเกยวกบรานสามารถสงขยะรไซเคลไปขายใหกบผรบซอขยะรไซเคลไดอยางไมมปญหาเพราะอยใกลและสะดวก

จ านวน รอยละ

เหนดวยอยางยง 74 24.7

เหนดวย 203 67.7

ไมเหนดวย 21 7.0

ไมเหนดวยอยางยง 2 0.7

ความคดเหนเกยวกบสภาพการแขงขนทางธรกจทมคแขงจ านวนมากในพนท

จ านวน รอยละ

เหนดวยอยางยง 125 41.7

เหนดวย 136 45.3

ไมเหนดวย 30 10.0

ไมเหนดวยอยางยง 9 3.0

Mean = 3.23, S.D. = 0.69

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.8 พบวาผประกอบการสวนใหญเหนดวยเกยวกบทาเลของรานของตนวามความสะดวกตอผทนาขยะมาขายใหกบราน อยใกลแหลงทมขยะรไซเคลหลายแหลง และไมมปญหาเรองระยะทางในการสงสนคาออกไปยงผซอ สาหรบสภาพการแขงขน

171

ผประกอบการเกนกวารอยละ 80 เหนดวยและเหนดวยอยางยงวามรานเปดในบรเวณเดยวกนและแขงขนกนมาก จากการสมภาษณทางโทรศพท สามารถสรปไดวา รานสวนใหญอยในทาเลทตงทด ผประกอบการหลายรายไดใหความคดเหนวา ทาเลอาจเปนปจจยสาคญทมผลตอผลการดาเนนธรกจแตไมใชปจจยสาคญเพยงปจจยเดยว สวนใหญผลการดาเนนธรกจจะขนอยกบราคาและการบรการทมผลมากกวาเพราะลกคาทจะนาขยะมาขายจะพจารณาเรองราคาและการบรการของรานเปนหลก นอกจากนเปนการยากทจะเลยงการแขงขนในบรเวณเดยวกน เพราะเมอมรานหนงเปดกจะมรานอนเปดตามมา แตขอดของการมคแขงขนคอเปนตวชวยผลกดนใหรานตองพฒนามากยงขน และทาใหยานนนมรานรบซอของเกาหลายราน เปนการดงดดลกคาไดมากขนเชนกน

ตารางท 5.10 จานวนประเภทของขยะรไซเคลทรานรบซอ (จานวน 300 ราย)

จ านวนประเภทของขยะรไซเคลทรานรบซอ จ านวน รอยละ

รบซอประเภทเดยว 30 10.0

รบซอ 2 ประเภท 10 3.3

รบซอ 3 ประเภท 9 3.0

รบซอ 4 ประเภท 20 6.7

รบซอ 5 ประเภท 7 2.3

รบซอ 6 ประเภท 62 20.6

รบซอ 7 ประเภท 149 49.7

รบซอ 8 ประเภท 13 4.4

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.10 พบวา รานสวนใหญจะรบซอขยะรไซเคล 6 ถง 7 ประเภทมากทสด สรปไดวาการประกอบธรกจรบซอขยะรไซเคล ถามองในแงของการรบซอจะสามารถแยกผประกอบการไดเปน 2 ประเภท คอ ผประกอบการทรบซอเฉพาะขยะบางอยางเทานน เชน พลาสตก หรอเหลก คอรบซอขยะรไซเคลประเภทเดยว หรอ รบซอขยะรไซเคล 2 ถง 3 ประเภท และผประกอบการทรบซอขยะทหลากหลายคอตงแต 4 ประเภทขนไป โดยผประกอบการในประเภททมการรบซอขยะทหลากหลาย ยงแยกยอยอกเปน ผประกอบการทรบซอขยะทหลากหลายทกประเภท และรบซอทกประเภทแตยกเวนขยะบางชนดทไมรบซอ ซงจากผลการวเคราะหจะพบวา ผประกอบการสวนใหญมการรบซอขยะทหลากหลาย มเพยงสวนนอยทจะซอเฉพาะขยะบางชนดเทานน

172

ตารางท 5.11 ประเภทขยะรไซเคลทรานรบซอเพยงประเภทเดยว และเหตผลทรบซอเพยงประเภท

เดยว (จานวน 30 ราย)

ประเภทขยะรไซเคลทรบซอ จ านวน รอยละ

พลาสตก 11 36.7

เหลก 5 16.7

ทองแดง - -

อลมเนยม - -

กระดาษ/กลอง - -

ขวดแกว/แกว 1 3.3

กลองนม/นาผลไม UHT - -

ขยะอนๆ เชน ไมพาเลท เครองจกรเกา 13 43.3 เหตผลทซอรบซอเพยงขยะประเภทเดยว จ านวน รอยละ

มความรและความชานาญในสนคาประเภทนเปนอยางด 30 100.0

มตลาดรบซอสนคาทไดราคาด 15 50.0

สะดวกตอการดาเนนกจการ 24 80.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.11 จานวนผประกอบการทรบซอขยะรไซเคลประเภทเดยว (จานวน 30 รายจากกลมตวอยาง 300 ราย) สวนใหญจะเปนขยะพวกไมพาเลท เครองจกรเกา ขยะพลาสตก และ ขยะจาพวกเศษเหลก สาหรบเหตผลทเลอกรบซอขยะรไซเคลประเภทเดยว สวนใหญเปนเพราะผประกอบการมความรความชานาญในสนคาประเภททรบซอเปนอยางด ตองการความสะดวกในการดาเนนกจการ และมตลาดรบซอขยะรไซเคลประเภทนนในราคาด จากการสมภาษณทางโทรศพท พบวา ขยะประเภทพลาสตก ผรบซอสามารถนามาผานขบวนการแปรรปเปนเมดพลาสตกแลวจงสงขาย ซงจะไดราคาดกวา และเนองจากจะตองมความรและความชานาญเรองพลาสตกเปนอยางดเทานนจงจะทาได ทาใหธรกจการรบซอขยะเฉพาะขยะพลาสตก จงมผประกอบการทมความสามารถในขยะพลาสตกเทานนทจะเขามาดาเนนกจการได โดยไมจาเปน ตองรบซอขยะทหลากหลาย ซงจะทาใหตองมการบรหารจดการหลากหลายตามไปดวย เชนเดยวกบผประกอบการทรบซอขยะไมพาเลท หรอขยะอน ๆ ทมความเฉพาะเจาะจงเทานน เพราะมความรความชานาญในการแปรรปไม และ/หรอมตลาดเฉพาะเจาะจงจงสามารถดาเนนการธรกจลกษณะนได ซงจากการสมภาษณผประกอบการไดใหความคดเหนวา รานทรบซอขยะเพยง

173

บางประเภทเทานน จะเปนทรกนในระหวางผทจะนาขยะมาขายวา รานรบซอขยะรไซเคลรานนรบซอแตเฉพาะพลาสตก หรอรบซอแตเฉพาะเหลก หรอแกว หรอไมพาเลท

ตารางท 5.12 เหตผลทรานรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท (จานวน 270 ราย)

เหตผลทซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท จ านวน รอยละ

สะดวกกบลกคาทนาสนคามาขาย 212 78.5

มตลาดขายสนคาไดทกประเภท 202 74.8

กระจายความเสยงของสนคาในแตละประเภท 147 54.4

เพอใหไดปรมาณสนคามากพอ 121 44.8

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.12 พบวา มหลายเหตผลทผประกอบการเลอกทจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท โดยเหตผลทมผตอบมากทสดคอ สะดวกกบลกคาทนาสนคามาขาย รองลงมาคอ รานมตลาดขายสนคาทรบซอทกประเภท นอกจากน ยงเปนเหตผลของการกระจายความเสยง และ เพอใหไดปรมาณขยะรไซเคลมากพอ

จากการสมภาษณทางโทรศพท สรปยนยนไดวา ผประกอบการสวนใหญ (รอยละ 90 ในตารางท 5.10) ใหเหตผลวา การรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท เพราะตองการอานวยความสะดวกใหแกลกคาทจะนาขยะมาขาย เนองจากลกคาสวนใหญจะมขยะหลากหลายประเภท ซงถาสามารถนามาขายไดภายในรานเดยว กไมตองแยกขยะไปขายหลาย ๆ แหง จงเปนการสะดวกในการนามาขายในรานแหงเดยวทรบซอทกอยาง นอกจากน ยงเปนการดสาหรบรานทรบซอสนคาหลากหลายประเภทเพราะในการมสนคาทหลากหลายประเภท จะเปนการการกระจายความเสยงของตลาดสนคาในแตละประเภทดวย เพราะบางครงสนคาบางประเภทราคาตกตาเนองจากตลาดมความตองการนอย รานยงพอทากาไรจากสนคาประเภทอนได และสนคาทกประเภททรานรบซอสวนใหญมตลาดรองรบสามารถขายไดตลอด รวมทง การรบซอทหลากหลายประเภท จะทาใหรานไดปรมาณสนคามากเพยงพอในการดาเนนธรกจ

174

ตารางท 5.13 ยอดรบซอขยะรไซเคลตอวน (จานวน 300 ราย)

ยอดรบซอขยะตอวน (บาท) จ านวน รอยละ

นอยกวา 5,000 บาท 66 22.0

5,001-10,000 บาท 46 15. 3

10,001-20,000 บาท 39 13.0

20,001-50,000 บาท 74 24. 7

50,001-100,000 บาท 39 13.0

มากกวา 100,000 บาท 33 11.0

ไมตอบ 3 1.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.13 พบวา ยอดรบซอขยะตอวนของรานสวนใหญเกอบรอยละ 25 มยอดขายอยระหวาง 20,001-50,000 บาท และมบางสวนทจะมยอดรบซอไมเกนวนละ 5,000 บาท จากการสมภาษณทางโทรศพท สรปไดวา จานวนเงนทรบซอในแตละวนทแบงเปนชวง ๆ ของจานวนเงนตอวน มความสอดคลองกบขนาดของผประกอบการ กลาวคอ ผประกอบการทมขนาดเลกจะมการรบซออยไมเกน 5,000 บาทตอวน ผประกอบการขนาดกลางจะมการรบซอตอวนประมาณไมเกน 50,000 บาท ในขณะทผประกอบการรายใหญ หรอผทดาเนนการแบบรบประมลสนคาตามโรงงานจะมยอดรบซอตงแต 50,000 ถงเกนวา 1 แสนบาทตอวน และบางสวนไมสามารถใหตวเลขทแนนอนได เนองจากบางวนไมมการรบซอในขณะทบางวนมการรบซอจานวนมาก และบางรายมการตกลงกนเปนรายเดอน ราย 3 เดอน ถงรายป ทาใหไมสามารถใหตวเลขทจะคานวณมาเปนตอวนไดอยางเหมาะสม

ตารางท 5.14 แหลงและวธการทรานจะไดรบขยะรไซเคล (จานวน 300 ราย)

แหลง/วธการทจะไดรบขยะรไซเคล จ านวน รอยละ

ซาเลง 133 44.3

ชมชนนามาขายโดยตรง 201 67.0

เดกทายรถขนขยะของเทศบาล 25 8.3

การเขาไปมสวนสนบสนนกจกรรมทองถน 16 5.3

โรงงานหรอบรษทเอกชนใหเขาไปรบซอ 128 42.7

175

ตารางท 5.14 (ตอ)

แหลง/วธการทจะไดรบขยะรไซเคล จ านวน รอยละ

โรงเรยน โรงพยาบาล หรอหางสรรพสนคา 33 11.0

รานรบซอของเการายยอยมาขายตอให 111 37.0

วงรบซอตามบานพกอาศย 150 50.0

วงรบซอจากรานขายของเกาทเลกกวา 23 7.7

รถเร (กระบะ) นามาขายใหทราน 48 16.0

ซอตอจากผชนะการประมลสนคาในโรงงาน 19 6.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.14 สรปไดวาแหลงหรอวธการทรานรบซอขยะรไซเคลจะไดรบขยะมาเพอดาเนนการนน สวนใหญจะเปนขยะจากแหลงชมชนมากทสด โดยมทงทคนในชมชนเอามาขายใหเอง ซาเลงวงเขาไปรบซอแลวมาขายตอใหราน หรอแมแตรานบางรานใชวธวงรบซอขยะตามบานพกอาศยในแหลงชมชนทอยในบรเวณใกลเคยงกบทาเลของราน สวนรานทมขนาดใหญจะรบซอขยะจากรานรบซอขยะรายยอย หรอเขาไปรบซอ (ประมล) จากโรงงานอตสาหกรรม จากการสมภาษณทางโทรศพท ทาใหทราบเหตผลทมเพยงบางสวนเทานนทมการเขาไปมสวนสนบสนนกจกรรมทองถน หรอตามโรงเรยน โรงพยาบาล และหางสรรพสนคา เชน ธนาคารขยะ ผาปาขยะ หรอกจกรรมรณรงคใหคนในชมชนหนมารวมมอในการคดแยกขยะ เพอใหไดขยะทสามารถนามารไซเคลไดมากยงขน ไมปนเปอนกบขยะเปยก หรอขยะทไมสามารถนามารไซเคลได ผประกอบการสวนใหญใหความเหนวา มการรณรงคเฉพาะเวลาทางราชการเขามาใหการสนบสนนเทานน ไมมการทาตอเนอง ทาใหขาดแรงกระตนใหผเกยวของใหความรวมมออยางเตมท สาเหตของความลมเหลวในการรณรงคเพราะขาดการวางแผนระยะยาว และขาดกลมเปาหมายทชดเจน และไมมการประเมนผล ผประกอบการสวนใหญเขารวมกจกรรมดวยความเกรงใจ ซงมผลใหการทากจกรรมไมคมกบคาใชจาย จงทาใหการทากจกรรมดงกลาวไมประสบความสาเรจในบางพนท ตารางท 5.15 แหลงและวธการทรานนาขยะรไซเคลไปขาย (จานวน 300 ราย)

วธหรอแหลงทรานน าขยะไปขาย จ านวน รอยละ

ขายใหกบผรบซอรายใหญในประเทศ 238 79.3

ขายโดยตรงใหกบโรงงานทใชขยะรไซเคล 148 49.3

สงขายตางประเทศ 22 7.3

อน ๆ 49 16.3

176

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.15 สรปไดวา รานสวนใหญจะนาขยะรไซเคลทตนเองรวบรวมและรบซอไปขายใหกบรานทใหญกวา รองลงมาคอขายตรงใหกบโรงงานทใชขยะรไซเคล

จากการสมภาษณทางโทรศพท พบวา รานรบซอขยะรไซเคลรายทใหญจะเปนผรวบรวมใหไดปรมาณขยะรไซเคลมากเพยงพอกบความตองการของโรงงาน แลวจงนาไปขายตอใหกบโรงงานโดยตรง หรอรวบรวมใหไดมากพอเพอการสงออก รานทสามารถขายโดยตรงใหกบโรงงาน เชน โรงหลอมเหลก โรงตมเยอกระดาษ ไดนนจะตองเปนรานทตกลงกนแบบมโควตา เพอทาหนาทรวบรวมขยะรไซเคลใหไดปรมาณมากกอนนาสงโรงงาน ซงจะเรยกรานเหลานวา ยปว หรอ เอเยนต (วงษพาณชยเรยกกลมนวา หวหนาพนธมตร) ผเปนเอเยนตจะไดรบราคารบซอจากโรงงานสงกวาราคารบซอทวไป ทงน เพอใหเกดสวนตางของผลกาไร ทาใหรานเอเยนตสามารถรบซอจากรานรบซอของเการายยอย และรวบรวมมาสงใหโรงงานในปรมาณตามโควตาทตกลงกนไวตามระยะเวลาทกาหนด สาหรบรานทตอบวาอน ๆ นนจะเปนลกษณะทผประกอบการจะนาขยะรไซเคลทรวบรวม และรบซอมาทาการปรบเปลยน หรอขายใหกบผใชงานโดยตรง เชน ไมพาเลทจะขายโดยตรงใหกบผทซอไปใชงาน และไมพาเลททมสภาพไมสมบรณจะนามาแกะออกเปนชนไมทาเปนเฟอรนเจอรขาย และถาเปนจาพวกอะไหลชนสวนรถจะนามาขายใหผใชโดยตรง หรอรานรบซอมรถยนต อปกรณเครองใชไฟฟาถาสามารถซอมแซมเปนของมอสองเพอขายได หรอ แกะชนสวนแลวแยกขาย หรอ มผมารบซอเครองใชไฟฟาและอเลกโทรนคใชแลวเหลานเพอนาไปแกะแยกชนสวนเอง เพราะเปนโรงงานทประกอบกจการนโดยตรง และมเทคโนโลยในการแยกชนสวน เปนตน สวนตลาดการสงออกนน จากการสมภาษณผประกอบการสวนใหญจะใหความคดเหนวา ไมคอยมความร ความชานาญในการหาตลาดตางประเทศ และไมมความรดานการสงออก ซงตองมพธการในการสงออก ทาใหไมคอยมการสงออกเทาทควร

ตารางท 5.16 แหลงเงนทนทใชในการดาเนนงาน แหลงเงนทนระยะยาว และแหลงเงนทนทราน

สามารถหยบยมมาใชในยามฉกเฉน (จานวน 300 ราย)

แหลงเงนทนทใชในการด าเนนงาน จ านวน รอยละ

ตนเอง 283 94.3

ญาตพนอง 40 13.3

ผรวมลงทน 10 3.3

กธนาคารในประเทศ 132 44.0

กธนาคารตางประเทศ - -

กจากเพอนสนท 4 1.3

กนอกระบบ 19 6.3

177

ตารางท 5.16 (ตอ)

แหลงเงนทนระยะยาว จ านวน รอยละ

ไมม 103 34.3

ม 1 แหลง 190 63.3

ม 2 แหลง 2 0.7

ม 3 แหลง หรอมากกวา 5 1.7

แหลงเงนทนยามฉกเฉน จ านวน รอยละ

ไมม 47 15.7

ม 1 แหลง 230 76.7

ม 2 แหลง 22 7.3

ม 3 แหลง หรอมากกวา 1 0.3

แหลงเงนทนในยามฉกเฉนมาจาก จ านวน รอยละ

พอแม หรอญาตพนอง 120 40.0 เถาแกหรอผรวบรวมขยะรไซเคลรายใหญ (เอเยนต) 87 29.0

โรงงานทเขาไปเกบสนคา ใหนาสนคามาขายกอนชาระเงน 18 6.0

เพอนในธรกจเดยวกน 21 7.0

เงนกนอกระบบ 19 6.3

เงนสารองของตนเอง 17 5.7

ธนาคาร 24 8.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.16 สรปไดวา เงนทนทผประกอบการรบซอขยะรไซเคลนามาใชในการดาเนนการ เกอบทกรายจะใชแหลงเงนลงทนของตนเองเปนแหลงเงนทนหลกในการดาเนนธรกจ และหากมความจาเปนตองใชเงนลงทนในระยะยาวเพอมาใชในการดาเนนการ สวนใหญจะมแหลงเงนทนอนบาง เชน บรษทหรอรานทรวบรวมและรบซอขยะจากผประกอบการอกทอดหนง (เถาแกหรอผรวบรวมขยะรไซเคลรายใหญ) แหลงเงนทนฉกเฉนทผประกอบการมความจาเปนทตองใช เพราะเงนสดไมเพยงพอจะขอยมจากบคคลภายในครอบครวเปนสวนใหญ ไดแก บดา มารดา หรอญาตพนอง รวมทง เถาแกหรอผรวบรวมขยะรไซเคลรายใหญ จากการสมภาษณทางโทรศพททาใหไดทราบวา ผประกอบการสวนใหญไมสามารถขอกเงนจากธนาคารเพอนามาใชเปนแหลงเงนลงทน ไมวาจะเปนแหลงเงนทนระยะสน หรอระยะยาวได เนองจาก ผประกอบการสวนใหญไมมหลกทรพยคาประกน (ทดนเปนทดนเชา) ไมมบญชเงนฝากทแสดงใหเหนถงการหมนเวยนเงนเขา-ออก ทง ๆ ทในแตละวนจะมเงนสดหมนเวยนในราน

178

มากกตาม แตจะไมปรากฏในบญชเงนฝากในธนาคาร เนองจากเมอขายสนคาในรานไดเงนสดมา กจะใชเงนสดนนรบซอขยะรไซเคลจากผมาขายในแตละวนทนท ทาใหไมมการนาเงนเขาบญชธนาคาร ซงเปนสาเหตใหไมสามารถขอเงนกจากธนาคารได และเปนสาเหตใหมบางสวนจาเปนตองไปใชแหลงเงนกนอกระบบมาใชในการดาเนนธรกจในชวงทขาดแคลนเงนทนระยะสน

ตารางท 5.17 ความเพยงพอของเงนสดหมนเวยนและวธการบรหารใหเพยงพอ

ความเพยงพอของเงนสดหมนเวยน จ านวน (300 ราย) รอยละ

เพยงพอตลอด 131 43.7

เพยงพอเปนสวนใหญ 133 44.3

ไมเพยงพอเปนสวนใหญ 31 10.3

ไมเพยงพอ 5 1.7

วธการบรหารเงนใหเพยงพอ จ านวน (264 ราย) รอยละ

1. ดจากกาลงเงนของตนเองในการตดสนใจทจะ ซอหรอขาย

67 25.4

2. ซอมาขายไปใหไดอยางรวดเรว 180 68.2

3. ใชวธการกนหวคว 8 3.0

4. ใชเครดต คอการซอกอนแลวจายทหลง 9 3.4

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.17 พบวา รานเกอบรอยละ 90 ไมประสบปญหาเงนสดหมนเวยนไมเพยงพอ ทงน เพราะรานจะใชวธการซอมาขายไป เพอใหเงนสดหมนกลบมาทนเพอรกษาสภาพคลอง นอกจากน ผประกอบการจะตองพจารณากาลงเงนของตนเองในการตดสนใจจะซอหรอขาย ในบางกรณผประกอบการพบวามขยะรไซเคลทนารบซอแตไมมเงนสดเพยงพอกจะใชวธการกนหวคว คอ แจงลกคาทสนใจจะซอขยะรไซเคล โดยขอใหลกคาจายเงนโดยตรงตอเจาของขยะรไซเคล โดยรานจะไดรบเงนคานายหนาเปนคาตอบแทนโดยไมตองอาศยเงนลงทนของตวเอง ในบางกรณถามความไวเนอเชอใจกน (รานมเครดตด) กสามารถใชวธนาขยะรไซเคลทจะรบซอออกไปขายกอนแลวจงนาเงนมาชาระใหในภายหลง

179

ตารางท 5.18 ความคดเหนเกยวกบเงนทนและเงนสดหมนเวยนชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจ (จานวน 300 ราย)

เงนทนและเงนสดหมนเวยนชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจ จ านวน รอยละ

เหนดวยอยางยง 42 14.0

เหนดวย 173 57.7

ไมเหนดวย 78 26.0

ไมเหนดวยอยางยง 7 2.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.18 พบวา เงนทนและเงนสดหมนเวยนทรานมอย ผประกอบการเกนกวารอยละ 70 มความเหนดวยและเหนดวยอยางยง ในคณคาของทรพยากรเงนทชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได จากการสมภาษณทางโทรศพท พบวา เงนเปนปจจยสาคญถอเปนทรพยากรทจบตองไดทชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได การมเงนจานวนมากอาจทาใหผประกอบการตดสนใจเกบสตอคสนคาไวนานเพราะไมตองรบขายสนคาเพอหมนเงนมาใชใหเกดสภาพคลอง เมอประสบปญหาขยะรไซเคลมราคาตกตา รานทมเงนทนจานวนมากจงอาจเสยหายมากกวารานทมเงนทนนอยกวาดวยเหตดงกลาวได ดงนน คณคาของเงนจงไมใชอยทจานวน แตเปนคณคาทมผลตอการตดสนใจของผประกอบการในยามวกฤต

ตารางท 5.19 วธทรานใชเงนทนและเงนสดหมนเวยนใหเกดประโยชนสงสด (จานวน 300 ราย)

วธใชเงนทนและเงนสดหมนเวยนใหเกดประโยชนสงสด จ านวน รอยละ

1. ลงทนในเครองมอ/เครองจกร 47 15.7

2. ซอมา-ขายไปใหรวดเรว 292 97.3

3. กวานซอ แลวเกบรอเกงกาไร 41 13.7

4. ตรวจสอบเงนสดหมนเวยนเพอรกษาสภาพคลอง 204 68. 0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.19 พบวา รานจะใชประโยชนจากทรพยากรเงนใหเกดประโยชนสงสด โดยการนามาซอขยะรไซเคลและขายออกเพอใหไดจานวนรอบหลาย ๆ รอบ (ซอมา-ขายไปใหรวดเรว) ขณะเดยวกนกจะมการตรวจสอบเงนสดหมนเวยนตลอดเวลาเพอรกษาสภาพคลองของราน

180

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการหลายคนใหความคดเหนวา การบรหารเงนและใชเงนใหเปนคอหวใจสาคญของการทากาไรอยางตอเนอง การทากาไรไมมากในแตละครง แตมการซอเขาและขายออกอยางตอเนองหลาย ๆ ครง จะสามารถทาใหไดผลกาไรโดยรวมมากกวาการเกงกาไรจากราคาซอขายในสภาวการณปจจบนทมความเสยงสงเกนไป ผประกอบการบางสวนใหความคดเหนวาเงนกาไรทไดมาควรลงทนในดานเครองมอเครองจกรดวยเพอชวยทนแรงงาน ชวยเพมประสทธภาพงาน แตขณะนยงตองรอกอนไมกลาลงทนเพราะสภาวะเศรษฐกจยงไมฟนตว

ตารางท 5.20 จานวนคนงานในรานและจานวนคนงานทลาออก (จานวน 300 ราย)

จ านวนคนงาน (คน) จ านวน รอยละ

1-5 คน 159 53.0

6-10 คน 71 23.7

11-20 คน 39 13.0

21-30 คน 8 2.7

31-50 คน 13 4.3

51-100 คน 8 2.7

101-200 คน - - มากกวา 200 คน ขนไป 2 0.7

Mean = 10.67, S.D. = 20.22 คนงานทลาออก จ านวน รอยละ

ไมมการลาออก 242 80.7

ลาออกไมเกนรอยละ 25 41 13.7

ลาออกไมเกนรอยละ 50 10 3.3

ลาออกมากกวารอยละ 50 7 2.3

Mean = 0.64, S.D. = 2.28

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.20 สามารถสรปผลการวเคราะหไดวา จานวนคนงานในรานรบซอขยะรไซเคล 1 รานจะมคนงานอยประมาณ 1-5 คนเปนสวนใหญ โดยจานวนคนงานเฉลยจากกลมตวอยางทสมภาษณคอ 11 คน จานวนคนงานทลาออกในแตละปไมคอยมการลาออก คาเฉลยจงอยทไมถง 1 คน

181

จากการสมภาษณทางโทรศพท ไดสอบถามถงสาเหตทไมคอยมคนงานลาออก เนองจากคนงานสวนใหญจะเปนญาตพนองกนจงอยชวยกนทางานเปนอยางด ลกษณะของการดแลปกครองคนงานในรานสวนใหญจะเปนแบบเปนกนเอง จงทาใหคนงานอยนานและไมคอยลาออก อกทงลกษณะของงานเปนงานทไมตองการคนงานทมการศกษาระดบสง ทาใหผทมาทางานแลวมกจะไมไปสมครทางานทอน หรอทางานอยางอน มบางรานใชแรงงานผดอยโอกาส เชน ผพการ และบางรานอาศยคนในชมชน เชน นกเรยน แมบาน คนชรา มาชวยงานเปนครงคราว เพอสรางรายไดใหคนในชมชน ขณะท รานเองกไดประโยชนในเรองการจดสรรกาลงคนและชวยสรางความสมพนธอนดแกคนในชมชนอกดวย

ตารางท 5.21 จานวนคนงานทมความสามารถโดดเดน ความเพยงพอเรองจานวนคนงานของราน และความพงพอใจในการทางานของคนงาน (จานวน 300 ราย)

จ านวนคนงานทมความสามารถโดดเดน จ านวน รอยละ

ไมม 245 81.7

ม 1 คน 36 12.0

ม 2 คน 10 3.3

ม 3 คน หรอมากกวา 9 3.0

ความเพยงพอเรองจ านวนคนงานของราน จ านวน รอยละ

เพยงพอตลอด 148 49.3

เพยงพอเปนสวนใหญ 135 45.0

ไมเพยงพอเปนสวนใหญ 15 5.0

ไมเพยงพอ 2 0.6

ความพงพอใจในการท างานของคนงาน จ านวน รอยละ

พอใจมากทสด 54 18.0

พอใจมาก 213 71.0

พอใจนอย 29 9.7

พอใจนอยทสด 4 1.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.21 พบวา รานสวนใหญไมมคนงานทมความสามารถโดดเดนเปนพเศษและไมมปญหาเรองความเพยงพอของคนงาน เพราะมคนงานเพยงพอตลอดหรอเพยงพอเปนสวนใหญ และผประกอบการสวนใหญมความพงพอใจในการทางานของคนงานมาก

182

จากการสมภาษณทางโทรศพท พบวา คนงานทมความสามารถโดดเดน มกเปนคนงานระดบหวหนางานททางานอยกบรานมานาน และมความชานาญในดานการดคณภาพขยะรไซเคลททางรานรบซอ หรอสามารถตราคาทแมนยาเวลาประมลขยะรไซเคลจากโรงงาน มความสามารถในการแยกแยะชนดของพลาสตกทมความหลากหลายทไมสามารถแยกแยะดวยตาเปลาได ตองอาศยความชานาญพเศษเฉพาะตว เชน การดมกลน การพสจนลกษณะเฉพาะ อยางไรกตาม ความสามารถพเศษเหลาน ผประกอบการสวนใหญจะสามารถทาเองไดดวย ผประกอบการทตอบวามความพงพอใจในการทางานของคนงาน ใหเหตผลประกอบวาเพราะคนงานเหลานมกเปนผดอยโอกาส เมอมงานทา กจะไมเกยงเรองงานหนกหรองานสกปรก ผประกอบการทตอบวาทมความพงพอใจนอยและนอยทสดในการทางานของคนงาน ใหเหตผลวา เนองจากคนงานเหลานจะมนสยดมสราเปนประจา ทางานเทาทหาเงนพอเลยงตวไปวน ๆ เทานน ขาดความขยน และมกขาดงานบอย ๆ ปญหาเรองความซอสตยของคนงาน การลกขโมย หรอการโกงในรปแบบอน ๆ ของคนงาน ทาใหผประกอบการสวนใหญเขามาดแลกจการดวยตนเองอยางใกลชดเพอปองกนการรวไหล สาหรบเรองความเพยงพอของจานวนคนงานในรานผประกอบการใหเหตผลวา แรงงานระดบลาง สามารถหางายและมทงคนงานประจาของรานทมกจะมาทางานกนทงครอบครว และอยทางานกบรานเปนเวลานานถาไดรายไดด นอกจากน การจางงานชวคราวหรอรายวนโดยใชคนในชมชนจะชวยลดปญหาการขาดแคลนแรงงานได

ตารางท 5.22 วธการจงใจคนงานใหทางานอยางเตมกาลงความสามารถ (จานวน 300 ราย)

วธการจงใจคนงานใหท างานอยางเตมก าลงความสามารถ จ านวน รอยละ

1. เพมคาแรงพเศษ 137 45.7 2. ใหสวสดการเพม 155 51.7

3. ฝกอบรมคนงานเพอใหมความรความสามารถ 53 19.0

4. มการลงโทษเมอทางานผดพลาด 13 4.3

5. ใหความเปนกนเอง 212 70.3

6. ดแลเหมอนญาตพนอง 84 28.0

7. เปนญาตพนองกน 73 24.3

8. ชวยเหลอเมอเดอดรอน 19 6.3

9. ใหอสระในการทางาน 12 4.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.22 พบวา วธการจงใจคนงานใหทางานอยางเตมกาลงความสามารถทผประกอบการสวนใหญใชกนคอ การใหความเปนกนเองกบคนงาน รองลงมา คอ

183

การใหสวสดการตาง ๆ เพมจากทกฎหมายกาหนด รวมไปถงการเพมเงนพเศษเพอจงใจใหคนงานทางานไดอยางเตมกาลงความ สามารถ

จากการสมภาษณทางโทรศพท สรปวา ผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนวา การใหความเปนกนเอง ดแลกนอยางพนอง ใหความชวยเหลอเมอคนงานทมความเดอดรอน จะทาใหไดใจจากคนงานทาใหทกคนพยายามทางานดวยความจงรกภกด ทางานเตมทและไมคอยมการลาออก รวมทง สวนใหญจะเปนเครอญาตกนจงไมคอยมปญหาในการทจะดแลเรองงานเพราะชวยเหลอกนเปนอยางด

ตารางท 5.23 การใชงานเครองมอ เครองจกรและรถประเภทตาง ๆ (จานวน 300 ราย)

การใชงานเครองมอ/เครองจกร จ านวน รอยละ

ใชงานเตมท เกนกวา 80 % 15 5.0

ใชงานคอนขางเตมท ประมาณ 61-80 % 88 29.3

ใชงานไมคอยเตมท ประมาณ 40-60 % 104 34.7

ใชงานไมเตมท ตากวา 40 % 93 31.0

การใชงานรถประเภทตาง ๆ จ านวน รอยละ

ใชงานเตมท เกนกวา 80 % 20 6.7

ใชงานคอนขางเตมท ประมาณ 61-80 % 73 24.3

ใชงานไมคอยเตมท ประมาณ 41-60 % 87 29.0

ใชงานไมเตมท ตากวา 40 % 120 40.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.23 พบวารานมากกวารอยละ 60 ไมสามารถใชเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ไดอยางเตมกาลงความสามารถทเครองมอ/เครองจกร หรอรถประเภทตาง ๆ ทตนเองมอย จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนวา วกฤตเศรษฐกจทผานมามผลอยางมากตอปรมาณขยะทเกดขนในสงคม เมอผบรโภคลดการบรโภค และบางสวนเลกรวบรวมขยะรไซเคลมาขายใหราน เนองจากราคาขายถกลงอยางมากจนไมจงใจใหเกบมาขาย โรงงานลดการผลต ทาใหขยะรไซเคลทรบซอมปรมาณลดลงกวาครง ดงนน เมอปรมาณขยะ รไซเคลมนอย การใชงานเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ กลดลงไปดวย

184

ตารางท 5.24 จานวนเครองมอ เครองจกร ทไมสามารถลอกเลยนแบบได ปญหาการทางานและ

ความเพยงพอของเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ (จานวน 300 ราย)

จ านวนเครองมอ เครองจกร ทไมสามารถลอกเลยนแบบได จ านวน รอยละ

ไมม 289 96.3

ม 1 ชนด 5 1.7

ม 2 ชนด 3 1.0

ม 3 ชนด หรอมากกวา 3 1.0

ปญหาการท างานของเครองมอ เครองจกร และรถ จ านวน รอยละ

มากทสด 31 10.3

มาก 61 20.3

นอย 153 51.0

นอยทสด 55 18.3

ความเพยงพอของเครองมอ เครองจกร และรถ จ านวน รอยละ

เพยงพอตลอด 158 52.7

เพยงพอเปนสวนใหญ 124 41.3

ไมเพยงพอเปนสวนใหญ 14 4.7

ไมเพยงพอ 4 1.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.24 พบวา เกอบทกรานไมมความจาเปนทตองใชเครองจกรทมเทคโนโลยระดบสง เครองมอ และเครองจกรตาง ๆ จงไมมความแตกตางกน หรอโดดเดนเปนพเศษทไมสามารถลอกเลยนแบบได สวนใหญไมมปญหาเรองการทางานของเครองมอ เครองจกรและรถ และมความเพยงพอเปนสวนใหญหรอเพยงพอตลอด จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญจะมเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ เปนแบบทใชกนทว ๆ ไป จะมเพยงผประกอบการบางรายเทานนทมความรดานชางทมการดดแปลงเครองมอ เครองจกรบางชนดใหสามารถทางานไดสะดวกและเหมาะสมกบลกษณะของขยะรไซเคลทตนเองรบซอ ทงน เพอความรวดเรวในการทางานและชวยประหยดตนทนจงตองดแลไมใหมการเสยระหวางการทางาน และ ตองคอยซอมบารงใหอยในสภาพดเสมอ

185

ตารางท 5.25 การชวยลดตนทนการผลตของเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ และวธการ

บารงรกษาซอมแซมเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ (จานวน 300 ราย)

การชวยลดตนทนการผลตของเครองมอ เครองจกร และรถ จ านวน รอยละ

มากทสด 28 9.3

มาก 158 52.7

นอย 108 36.0

นอยทสด 6 2.0

วธการบ ารงรกษาซอมแซมเครองมอ เครองจกร และรถ จ านวน รอยละ

บารงรกษาทกครง กอน - หลงใชงาน 61 20.3

ซอมทนททเครองมอ เครองจกร หรอรถเสย 287 95.7

ใชชางทชานาญงานเปนผดแล 22 7.3

ไมใชเครองจกรผดประเภท 32 10.7

มเครองมอ เครองจกร และรถสารอง 10 3.3

อน ๆ เชน เอารถเขาอประจา 272 90.7

จ านวนวธทรานใชในการบ ารงรกษาซอมแซม จ านวน รอยละ

ใช 1 วธ 36 12.0

ใช 2 วธ 74 24.7

ใช 3 วธ 120 40.0

ใช 4 วธ หรอมากกวา 70 23.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.25 พบวา รานสวนใหญกวารอยละ 60 มเครองมอ เครองจกร และรถทสามารถชวยลดตนทนการผลต วธการบารงรกษาซอมแซม สวนใหญรานจะซอมทนท หรอถาเปนรถกจะนาเขาอซอม และรานจะเลอกใชวธบารงรกษาซอมแซมเครองมอ เครองจกร และรถ 3–4 วธขนไป จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญจะพยายามหาเครองมอ เครองจกร เพอชวยลดจานวนแรงงาน ลดความยากลาบากของการทางานใหกบคนงาน และชวยใหสามารถบรรทกสนคาใหลกคาไดมากขน ยกตวอยางเชน เครองตดเหลก หรอชดตดเหลก เพอทาใหเศษเหลกทมขนาดใหญตดใหมขนาดเลก สามารถใสรถบรรทกหรอรถกระบะไดจานวนชนมากกวาเศษเหลกเปนชนใหญ ๆ ทงยงทาใหคนงานทางานงายขน เครองบบอดกระดาษ หรอเครองบบอดกระปองอลมเนยมใหเปนกอน เพอทาใหปรมาตรของกระดาษ หรอ อลมเนยมบบอดใหเลกลง ซง

186

จะสะดวกในการจดเรยงขนรถขนสงและยงสามารถชวยลดตนทนคาขนสงไดมากดวย รถโฟลคลฟททใชชวยยกของทมนาหนกมากทาใหใชคนงานนอยลง เปนตน นอกจากนยงพบวา รานสวนใหญจะใชวธบารงรกษา ซอมแซม เครองมอ เครองจกร และรถ 3-4 วธขนไป โดยการซอมแซมทนททมความเสยหาย รถทใชงานจะมการนาเขาอเพอตรวจสอบสภาพหรอซอมบารง ผประกอบการจะใหความใสใจกบเครองมอ เครองจกร และรถ เพราะถอเปนเครองมอทมความจาเปนตอการทางานมาก แตหากเครองมอ เครองจกร หรอรถประเภทตาง ๆ มมากเกนความจาเปนของรานจะทาใหมตนทนแฝงคอนขางมากเชนกน

ตารางท 5.26 การวางแผนการทางานของราน (จานวน 300 ราย)

วธการวางแผนในการท างาน จ านวน รอยละ

ไมมการวางแผน 119 39.7

มการวางแผนแตไมเคยทาเปนเอกสาร 157 52.3

มการวางแผนแตทาเปนเอกสารเฉพาะแผนระยะสน 14 4.7

มการวางแผนเปนเอกสารทงแผนระยะสนและระยะยาว 10 3.3

วธการบรหารรานเหมาะสมกบสถานการณปจจบน จ านวน รอยละ

เหมาะสมมากทสด 43 14.3

เหมาะสมมาก 212 70.7

เหมาะสมนอย 42 14.0

เหมาะสมนอยทสด 3 1.0

การบรหารรานทผานมาสงผลดตอการด าเนนงาน จ านวน รอยละ

มากทสด 27 9.0

มาก 226 75.3

นอย 46 15.3

นอยทสด 1 0.3

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.26 พบวา รอยละ 52.3 ของรานทมการวางแผนแตไมมการจดทาเปนเอกสารผประกอบการสวนใหญมความคดเหนวาวธการบรหารงานของตนมความเหมาะสมกบสถานการณปจจบนและสงผลดตอการบรหารงานของราน

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการเหลาน ใหความคดเหนวาการวางแผนในธรกจนเปนลกษณะวนตอวน ตองตดสนใจเฉพาะหนา และไมมการบรหารทเปนลกษณะแบบองคการทมระบบ โดยเฉพาะอยางยงรานเลก ๆ ทผประกอบการมการศกษาไมสงนก จะใชวธการ

187

บรหารตามสถานการณเปนหลก สวนรานใหญทมระบบการบรหารแบบเปนระบบและมลายลกษณอกษรทงแผนระยะสน และระยะยาว รานลกษณะดงกลาวมจานวนไมมากจากการสารวจในครงน

ตารางท 5.27 เทคนคทรานใชเพอใหสามารถรบซอหรอขายขยะไดมากขน (จานวน 300 ราย)

เทคนคทรานใชเพอใหสามารถรบซอหรอขายขยะไดมากขน จ านวน รอยละ

1. สารวจราคาซอ - ขาย ขยะรไซเคลทกวน 285 95.0

2. ใหราคาดเพอดงดดลกคาใหนาขยะมาขาย 121 40.3

3. ประเมนคณภาพขยะ และกาหนดราคารบซออยางมหลกเกณฑ 206 68.7

4. คดคนหาขยะใหม ๆ ทเปนทตองการของตลาด 22 7.3

5. ถามความพงพอใจของลกคาหลงจากจดสงขยะไปใหทกครง 75 25.0

6. พยายามเขาถงแหลงขยะ เพอใหไดปรมาณทเพมขน 120 40.0

7. หาแหลงรบซอขยะรไซเคลเพมขนเรอย ๆ 49 16.3

8. วางแผนโฆษณาเพอดงดดลกคา 12 4.0

9. สรางแบรนดของรานใหเปนทรจก 29 9.7

10. เขาไปมสวนรวมในการชวยเหลอทางสงคม 46 15.3

11. เพมมลคาขยะโดยการคดแยกหรอแปรรปบางสวนกอนขาย 255 85.0

12. สอนใหคนงานมความชานาญ 138 46.0

13. บรหารการซอ-ขาย ใหมสภาพคลองทางการเงนเสมอ 237 79.0

14. การบรการทรวดเรว ประทบใจทงผซอและผขาย 157 52.3

15. การซอตรง ซอสตย ไมโกงตาชง 54 18.0

16. การพดจากบผทมาตดตอดวยอธยาศยทด เปนกนเอง 63 21.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.27 สรปผลการวเคราะหไดวา ผประกอบการสวนใหญมเทคนคในการทจะรบซอหรอขายขยะใหไดปรมาณมากขนและคณภาพทดขน โดยจะทาการสารวจราคาซอ-ขาย ขยะรไซเคลทกวน เพอใหสามารถกาหนดราคารบซอและราคาขายไดอยางมประสทธภาพและสามารถแขงขนได เนองจากธรกจนเปนธรกจทมการซอและขายกนเปนเงนสด ดงนน เทคนคในการบรหารการซอ-ขาย ใหมสภาพคลองทางการเงนเสมอจะชวยใหรานสามารถสรางความนาเชอถอกบทงผซอและผขายไดเปนอยางด สวนการเพมมลคาขยะโดยการคดแยกหรอแปรรปบางสวนกอนขายเปนอกเทคนคหนงทผประกอบการรบซอขยะรไซเคลใชเพอใหสามารถขายสนคาไดราคาดขน อกทง เทคนคการประเมนคณภาพขยะ และกาหนดราคารบซออยาง

188

มหลกเกณฑ และการบรการทรวดเรว ประทบใจทงผซอและผขายจะชวยใหผประกอบการประสบผลดมากยงขนดวย

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญจะเหนตรงกนวา เทคนคในการบรหารรานใหไดปรมาณรบซอและขายในจานวนทตองการ ผประกอบการตองมความรอบรและใชหลาย ๆ เทคนครวมกน และตองทนกบสถานการณในแตละวนดวย เพอจะไดตดสนใจไดอยางถกตองและเหมาะสม รวมทง การฝกคนงานใหมความชานาญในงานเพอชวยกนคดแยกขยะกอนสงไปขายจะชวยเพมมลคาของขยะรไซเคลของรานไดมากกวาการไมมการคดแยก แตสงทผประกอบการเกอบทงหมดใหความเหนตรงกนอยางมากคอ รานตองสรางเครดตของรานใหดเปนทนาเชอถอ เพอรกษาฐานลกคาเดมและเปนการเพมจานวนลกคาใหมดวย

ตารางท 5.28 สภาพการแขงขนทรานประสบอยในปจจบน (จานวน 300 ราย)

การแขงขนทประสบอยในปจจบน Mean S.D. ความหมาย

1. การแขงขนกบคแขงรายเดมในบรเวณใกลเคยงกน 2.91 0.891 มาก

2. การแขงขนกบคแขงรายใหมทเปดเพมขน 2.65 0.718 มาก 3. ลกคาทรบซอขยะจากรานเขาไปรบซอจากแหลงผขายขยะ 2.75 0.843 มาก

4. ลกคาทเคยขายขยะใหราน นาขยะไปขายทอน 2.73 0.824 มาก

5. วตถดบใหมทใชมราคาถกลงทาใหการใชขยะรไซเคลลดลง 2.82 0.914 มาก

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.28 สรปผลการวเคราะหไดวาการแขงขนในธรกจนมคอนขางมากพอสมควร โดยมผประกอบการรายใหม ๆ เกดขนอยเรอย ๆ สวนผทนาขยะมาขายใหรานรบซอขยะรไซเคล และผทมารบซอขยะจากรานรบซอขยะรไซเคล จะมการลองไปขายหรอลองไปซอจากรานรบซอขยะรไซเคลรานอน ๆ ดวย เพอดวารานใดใหราคาดกวาหรอบรการดกวา และถาเปนชวงเวลาทวตถดบใหมทใชในการผลตมราคาถกลง ผผลตจะหนไปใชวตถดบใหมแทนขยะรไซเคล ซงจะสงผลกระทบตอราคาขยะรไซเคล อนเปนไปตามกลไกตลาดนนเอง

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการกลาวถงปญหาทผซอและผขายขยะไมมความจงรกภกดทจะขายแตเฉพาะรานรบซอขยะรานใดรานหนงเปนประจา เปนปญหาททาใหเกดการแขงขน ซงผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนวา สวนใหญรานจะปลอยตามใจทงผซอและผขาย ทจะเปลยนใจไปลองซอหรอขายใหรานอน แตสดทายแลว ทงผซอและผขายสวนใหญกจะกลบมาขายใหกบรานเดมทอยใกล ๆ เพอลดตนทนในการขนสง รวมทงราคารบซอหรอขายขยะรไซเคลจะมราคากลางประกาศในเวบไซต หรอ ทางโรงงานผผลต เชน โรงหลอม โรงผลตพลาสตก จะโทรตดตอแจงราคาใหรบรกนอยแลว ราคาจงไมคอยแตกตางกน สวนทจะมความ

189

แตกตางกนทางดานจงใจลกคาคอ ความซอสตย การบรการทเปนกนเอง รวดเรว จะทาใหลกคาพงพอใจและไมเปลยนใจไปซอหรอขายทอน

ตารางท 5.29 แนวทางการตดสนใจในการดาเนนธรกจเพอใหไดผลกาไรสงสด (จานวน 300 ราย)

แนวทางการตดสนใจ จานวน รอยละ

1. ความกลาไดกลาเสย 9 3.0

2. ตองระมดระวงในการซอขายอยางมาก 165 55.0

3. ทงสองแนวทาง 123 41.0

4. อน ๆ 3 1.0

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.29 สรปผลไดวาผประกอบการสวนใหญจะมความระมดระวงในการซอขายอยางมาก และมบางสวนทพจารณาตามสถานการณวาควรใชทงความระมดระวงแตกตองกลาไดกลาเสยบางในบางครง

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนวา หลงจากเกดวกฤตเศรษฐกจทาใหเกอบทกรานเปลยนกลยทธในการบรหารการซอขายไปอยางมาก คอจากเดมทมการเกบสนคาไวเกงกาไร เพอใหไดผลกาไรสงสด แตเมอเกดวกฤตเศรษฐกจกเปลยนการใชกลยทธเปนแบบระมดระวงในการซอขายอยางมาก และมการบรหารแบบซอมาแลวรบคดแยกเพอเพมมลคา จากนนจะรบสงขายทนทเพอใหเกดการหมนเวยนเรวกวาเดมมากขน ซงจะทาใหเสยงตอการผนผวนของราคาไดดกวา สวนรานทมขนาดใหญและมเงนทนพอสมควรจะใชวธการบรหารแบบทงสองทางเปนสวนใหญ เพราะถามองเหนลทางในการรวบรวมขยะบางประเภททมแนวโนมราคาดกจะเกบเกงกาไร แตบางประเภทกจะรบขายไปเพอใหไดกาไรหมนเขามาเรว ๆ เชนกน ซงผวจยมความคดเหนในสวนตววา การใชกลยทธในการบรหารเพอใหไดกาไรมากหรอไมนน ไมมสตรตายตวแนนอน ขนอยกบสถานการณในแตละวนซงคาดการไดคอนขางยากเพราะมปจจยทงตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศเขามาเกยวของดวยเชนกน และเหนวาการจะทาธรกจนใหประสบผลสาเรจตวผประกอบการตองมความร ความชานาญ และมเครอขายเพอรบขอมลขาวสารไดอยางรวดเรว และตองเปนผทมวสยทศนทกวางไกล รวมทงเปนคนทมความสามารถในการกลาตดสนใจดวย ซงขอมลในสวนนจะสอดคลองกบขอมลในขอระดบการเขามาดแลกจการและระดบการตดสนใจของผประกอบการอยางเหนไดชด

190

ตารางท 5.30 การเขามาดแลกจการและความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการ (จานวน 300 ราย)

ระดบการเขามาดแลกจการในกจกรรมตาง ๆ Mean S.D. ความหมาย

1. การจดหาเงนทนมาใชในการดาเนนงาน 3.75 0.63 มากทสด

2. การบรหารเงนสดหมนเวยนใหเพยงพอ 3.78 0.60 มากทสด

3. การรบคนงานเขาทางาน 3.70 0.66 มากทสด

4. การจดสรรงานและดแลคนงานในราน 3.71 0.64 มากทสด

5. การจดหาเครองมอ/เครองจกรและรถมาใชในราน 3.66 0.72 มากทสด

6. การจดการเรองการใชงานและการซอมบารงเครองมอ/ เครองจกรและรถ

3.64 0.68 มากทสด

7. การวางแผนงานของรานทงระยะสนและระยะยาว 3.71 0.65 มากทสด

8. การบรหารงานซอ-ขายในแตละวน 3.74 0.62 มากทสด

ระดบความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการตอกจกรรมตาง ๆ

Mean S.D. ความหมาย

1. การจดหาเงนทนมาใชในการดาเนนงาน 3.36 0.73 มากทสด

2. การบรหารเงนสดหมนเวยนใหเพยงพอ 3.45 0.67 มากทสด

3. การรบคนงานเขาทางาน 3.36 0.71 มากทสด

4. การจดสรรงานและดแลคนงานในราน 3.45 0.58 มากทสด

5. การจดหาเครองมอ/เครองจกรและรถมาใชในราน 3.20 0.84 มาก

6. การจดการเรองการใชงานและการซอมบารงเครองมอ/ เครองจกรและรถ

3.32 0.75 มากทสด

7. การวางแผนงานของรานทงระยะสนและระยะยาว 3.28 0.71 มากทสด

8. การบรหารงานซอ-ขายในแตละวน 3.43 0.61 มากทสด

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.30 สรปผลการวเคราะหไดวาผประกอบการไดเขามาดแลกจการเกยวกบกจกรรมตาง ๆ ภายในรานในระดบมากทสดทกกจกรรม และมความสามารถในการตดสนใจมากทสดในกจกรรมตาง ๆ ของรานทกกจกรรม ยกเวนการตดสนใจเรองการจดหาเครองมอ/เครองจกรและรถมาใชในรานทสวนใหญจะมความสามารถในระดบมากเทานน

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการสวนใหญใหเหตผลวาธรกจนจาเปนอยางยงทผเปนเจาของกจการจะตองเขามาดาเนนกจกรรมตาง ๆ เอง เนองจากมโอกาสรวไหลไดงาย หากใหผอนบรหารแทนในกจกรรมเหลาน อาจกอใหเกดความสญเสยได โดยเฉพาะการตดสนใจวาจะ

191

ซอหรอจะขายในชวงเวลาใดมความสาคญมาก หากตดสนใจชาหรอเรวเกนไปอาจทาใหขาดทนได การตดสนใจของผประกอบการในการระดมทน บรหารเงน เปนทกษะทสาคญมากอกประการหนง เพราะ ธรกจนตองใชเงนสดในการรบซอ และ ตองรกษาสภาพคลองทางการเงนใหดอยเสมอเพอรกษาเครดตของราน นอกจากน การคดเลอกคนงานเขาทางานและการวางแผนกาลงคน การดแลเครองมอ/เครองจกร และรถ เปนสงทผประกอบการใหความใสใจเปนอยางมาก ทาใหระดบความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการในทกกจกรรมอยในระดบมากถงมากทสด

ตารางท 5.31 การใหความสาคญในการสรางสรรคสงใหม ๆ และความสามารถในการสรางสรรค สงใหม ๆ ของผประกอบการ (จานวน 300 ราย)

ระดบการใหความส าคญในการสรางสรรคสงใหม ๆ Mean S.D. ความหมาย

1. การหาขยะรไซเคลใหม ๆ 1.78 0.86 นอย 2. การหาวธการรบซอใหม ๆ และวธการคดแยกใหม ๆ 1.87 0.83 นอย

3. การหาตลาดรบซอใหม ๆ 1.95 0.85 นอย

ระดบความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ Mean S.D. ความหมาย

1. การหาขยะรไซเคลใหม ๆ 1.79 0.80 นอย

2. การหาวธการรบซอใหม ๆ และวธการคดแยกใหม ๆ 1.87 0.82 นอย

3. การหาตลาดรบซอใหม ๆ 1.93 0.82 นอย

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.31 สรปผลการวเคราะหไดวาผประกอบการสวนใหญใหความสาคญในการสรางสรรคสงใหม ๆนอย และความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ ของผประกอบการกมนอยดวยเชนกน

จากการสมภาษณทางโทรศพทผประกอบการใหความเหนเกยวกบการสรางสรรคสงใหม ๆ ไมวาจะเปนการหาขยะรไซเคลทยงไมเคยม หรอวธการรบซอขยะรไซเคลแบบใหม ๆรวมทงการหาตลาดรบซอใหม ๆ เพอใหมการขยายตลาดนน เหตใดจากการสมภาษณผประกอบการสวนใหญจงไมใหความสาคญ หรอใหความสาคญนอย ผลปรากฏวาผประกอบการสวนใหญจะใหเหตผลวาขยะรไซเคลใหม ๆ ถายงไมมตลาดรองรบ รานกจะไมกลาเสยงทจะรบซอ ตองรอจนกวาจะมตลาดรองรบกอนจงจะรวบรวมและรบซอมาขาย สวนวธการรบซอใหม ๆไดมการพยามยามทาอยโดยการเขารวมกบภาครฐในการทาธนาคารขยะ หรอหาชองทางในการรวบรวมขยะแบบใหมๆ และปรบปรงวธการในการคดแยกทดขน แตกยงไมสามารถทาไดอยางตอเนอง ผลลพธจงไมดเทาทควร สาหรบการหาตลาดใหม ๆ สวนใหญเหนวาปจจบนสามารถขายใหกบผรบซอทอยใกลกบรานจะสะดวกและประหยดคาใชจายมากกวา จงไมคดทจะดาเนนการในเรองเหลาน ซงผประกอบการ

192

รายเลกจะไมใหความสาคญในเรองเหลานเลย เพราะไมมกาลงคนและไมมความสามารถในการดาเนนการโดยเฉพาะการทาตลาดสงออก อยางไรกตาม แมผประกอบการจะใหความสนใจในเรองการหาขยะใหม ๆ และตลาดใหม ๆ นอยดวยเพราะตดขดในเรองศกยภาพของรานและขนอยกบความตองการของตลาดทเกยวของขยะรไซเคลประเภทใหม ผประกอบการสวนใหญยงคงพยายามทจะหาวธการในการเขาถงแหลงขยะรไซเคลเพอรบซอใหไดมากขน ตลอดจนหาหนทางในการพฒนากระบวนการคดแยกขยะเพอเพมมลคาใหสงขนกอนสงออกจาหนาย

ตารางท 5.32 ความคดเหนของผประกอบการตอความสาเรจของราน (จานวน 300 ราย)

ความส าเรจของราน Mean S.D. ความหมาย

1. ดานคณภาพของสนคา 2.48 0.51 ไมเหนดวย

2. ดานความรวดเรวในการบรการ 3.44 0.83 เหนดวยอยางยง 3. ดานความยดหยน และการปรบตวของราน 2.96 0.65 เหนดวย

4. ผลตภาพของราน 2.87 0.57 เหนดวย

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.32 สรปผลการวเคราะหไดวา ผประกอบการสวนใหญเหนดวยอยางยงวารานประสบความสาเรจมากทสดในดานการใหความรวดเรวในการใหบรการ และเหนดวยวา รานประสบความสาเรจดานผลตภาพ และความยดหยนและการปรบตวของราน จะมดานคณภาพของสนคาเทานนทผประกอบการยงไมเหนดวยวารานประสบความสาเรจ

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการกลาววา รานมงหวงดานการบรการมากทสด เพราะการแขงขนนอกจากราคาตองดแลว การบรการเปนตวชวยใหรานประสบความสาเรจ ซงทงสองอยางเกยวโยงกบผลตภาพในการทางานของราน สวนความยดหยนปรบตวเปนสงทจาเปนมากในธรกจนเพราะตองมขอมลในการตดสนใจทรวดเรว แมนยา สวนคณภาพของสนคาขนอยกบความชานาญของคนงานในการคดแยก และความมงมนของผประกอบการวาตองการคดแยกใหสนคามคณภาพในระดบใดทจะสนองตอบตอความตองการของลกคา เพราะลกคาจะเปนผตดสนใจจายราคาตามคณภาพสนคาทไดรบ

193

ตารางท 5.33 รอยละของกาไรตอยอดขายทไดจากการดาเนนงานของราน (จานวน 300 ราย)

ก าไรทไดจากการด าเนนการของราน จ านวน รอยละ

ตากวารอยละ 5 49 16.3

รอยละ 5-10 52 17.3

รอยละ 11-20 67 22.3

รอยละ 21-30 84 28.0

รอยละ 31-40 15 5.0

รอยละ 41-50 17 5.7

รอยละ 51-60 4 1.3

รอยละ 61-70 5 1.7

รอยละ 70 ขนไป 6 2.0

ไมตอบ 1 0.3 Mean = 23.31, S.D. = 20.35

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.33 สรปผลการวเคราะหไดวากาไรทไดจากการดาเนนงานของรานสวนใหญจะไดกาไรประมาณรอยละ 20-30 โดยมคาเฉลยของกาไรท 23.31

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการบางรายใหความเหนวา โดยเฉลยของกาไรในการดาเนนงานของรานลกษณะนจะไมนอยกวารอยละ 25 และจะยงไดกาไรมากขนถงรอยละ 50 ถงรอยละ 100 หรอเกนกวา 100 ได ถาเปนผประกอบการมการประมลสนคาเปนเครองจกรเกา และนามาปรบปรงแกไขและขายใหกบผใชงาน ผประกอบการทมสายสมพนธอนดกบโรงงานหลอมหรอโรงงานแปรรปตาง ๆ จะไดราคารบซอทดกวาผประกอบการรายยอย เพอสามารถรบซอสนคาในปรมาณมาก แมผลกาไรจะนอยแตปรมาณสนคามากทาใหมรายรบเปนทมากกวา เนองจากปญหาดานเศรษฐกจในชวงทผานมาทาใหกาไรทคดเปนรอยละของยอดขายสงกวาปกตเพราะราคาซอขายตาลงมาก ขณะทกาไรตอกโลกรมยงคงเทาเดม จงถอเปนขอดในแงทวาตนทนในการรบซอนอยลงแตกาไรตอหนวยสงขน แตปญหาคอราคารบซอมแนวโนมลดลงอยางตอเนองทาใหมบางชวงทรบซอมาแลวขายในราคาทตากวาตนทน ทาใหผลกาไรโดยรวมของธรกจนในชวงทผานมามบางรานทประสบกบสภาวะการขาดทน เนองจากสงจาหนายออกลาชาไมทนราคาทเปลยนแปลงไป

ผประกอบการหลายรายกลาววา ผลกาไรของธรกจในสภาวะเศรษฐกจทเฟองฟจะไดมากกวานมากเพราะปรมาณขยะรไซเคลทเกดขนจากการบรโภคทมากขน และราคาขยะรไซเคลทรบซอกจะสงขนดวย ซงราคาขยะรไซเคลทสงยงเปนแรงจงใจใหประชาชนคดแยกขยะมาขายเพมขนดวย

194

ตารางท 5.34 ขอเสนอแนะของผประกอบการเกยวกบปจจยททาใหธรกจประสบความสาเรจ (จานวน 300 ราย)

สงทท าใหธรกจส าเรจ จ านวน รอยละ

1. มเงนทนหมนเวยนทเพยงพอ 192 64.0

2. เจาของกจการตองมาดาเนนการบรหารงานดวยตนเอง 149 49.7

3. ตองมเครอขาย และรจกคนวงใน 73 24.3

4. เจาของกจการตองขยน อดทน และซอสตย อธยาศยด 102 34.0

5. เจาของกจการตองมความร ความชานาญเกยวกบธรกจน 80 36.7

6. การบรการลกคาทด 83 27.7

7. ทาเลรานด 60 20.0

8. เครองมอ/เครองจกรพรอม 13 4.3

9. พนกงานตงใจทางานและรบผดชอบ 15 5.0

10. มเครดตทด 17 5.7

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.34 สรปไดวาผประกอบการสวนใหญมความคดเหนวาการจะทาธรกจนใหประสบความสาเรจ สงทสาคญ คอเงนทนหมนเวยนทเพยงพอ และเจาของกจการตองมาดาเนนการบรหารงานดวยตนเอง

จากการสมภาษณทางโทรศพท ผประกอบการใหความคดเหนเพมเตมวา การจะใหธรกจนประสบความสาเรจผประกอบการตองเปนผมความร ความชานาญเกยวกบธรกจนเปนอยางด มความขยน อดทน และซอสตย อธยาศยด จงจะมผลตอความสาเรจของรานอยางแทจรง สวนปจจยอน ๆ ทชวยเสรมใหประสบความสาเรจไดเพมขนอกคอ การใหบรการทดกบลกคาเพอใหลกคาเกดความประทบใจและเชอใจ การมเครอขายทดจะชวยใหไดรบขอมลขาวสารรวดเรว และปรบตวไดทนกบเหตการณ สามารถรวมตวกนเพอตอรองกบผรบซอ การรจกคนวงใน เชน เวลาเขาไปประมลขยะรไซเคลตามโรงงาน ถารจกเจาหนาททเกยวของกบการประมลเปนพเศษกจะมโอกาสมากกวา การมทาเลรานทสะดวกแกทงผทจะนาขยะมาขาย จะชวยใหรานรวบรวมและรบซอขยะไดปรมาณมาก และถารานอยใกลแหลงรบซอจะชวยลดตนทนในการขนสงลงไดมาก การมคนงานทตงใจทางานและมความรบผดชอบด ประกอบกบเครองทนแรงมความพรอมจะทาใหผลตภาพงานดขนในจานวนผประกอบการทง 300 ราย ม 41 รายทผวจยไดสมภาษณเชงลกในประเดนเกยวกบคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการซงจะกลาวในผลการวจยเชงคณภาพตอไป

195

ตารางท 5.35 ขอเสนอแนะเกยวกบความตองการใหภาครฐเขามาชวยเหลอ (จานวน 300 ราย)

ความตองการทใหภาครฐเขามาใหการชวยเหลอ จ านวน รอยละ

1. จดหาแหลงเงนกดอกเบยตา 117 39.0

2. ชวยเหลอดานภาษ 77 25.7

3. จดอบรมใหความรแกประชาชนในการแยกขยะ 4 1.3

4. อานวยความสะดวกในการทงขยะแกชมชน 4 1.3

5. กฎหมายรบซอของผดกฎหมาย 76 25.3

6. พฒนาเศรษฐกจ 79 26.3

7. สงเสรมเชงนโยบาย 23 7.7

8. ปรบปรงการบรการของเจาหนาทรฐ 16 5.3

9. สอดสองดแลรานททาผดกฎหมายจรงๆ 12 4.0

10. จดการกบเจาหนาทของรฐทเอาประโยชนและคอรปชน 35 11.7

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.35 สรปความคดเหนของผประกอบการเกยวกบความตองการใหภาครฐเขามามสวนชวยเหลอหรอสนบสนนกจการธรกจการรบซอขยะรไซเคล พบวา สวนใหญใหความคดเหนวาตองการใหภาครฐชวยจดหาแหลงเงนกดอกเบยตาโดยไมตองมหลกทรพยคาประกน การชวยเหลอดานภาษเพอลดคาใชจาย จากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการแสดงความตองการใหภาครฐเขามาชวยเหลอดานเงนกดอกเบยตา และชวยเหลอดานภาษ รวมทง ตองการใหภาครฐชวยพฒนาเศรษฐกจใหดเพอเพมการบรโภคภาคประชาชนใหมากขน ปรมาณขยะกจะมมากขน ท าใหมการซอและขายขยะรไซเคลไดมากยงขน ส าหรบดานกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ ผประกอบการบางสวนอยากใหภาครฐมการปรบแกไขกฎหมายเรองการรบซอของผดกฎหมาย (การรบซอของโจร) เพราะท าใหเกดความล าบากในการด าเนนธรกจ คอไมกลารบซอ หรอถาซอมาโดยไมรวาเปนของโจรกจะท าใหเกดปญหาตามมามากมาย ซงการรบซอโดยปฏบตตามขนตอนตามทกฎหมายก าหนด จะท าใหเกดความลาชาในการรบซอและเสยลกคาได จงควรมการปรบแกใหเกดความคลองตวในการซอขาย อยางไรกตาม ผประกอบการสวนใหญยงเหนดวยวา ควรมกฎหมายหามรบซอของผดกฎหมาย เพราะมสวนชวยปกปองรานจากการท าผดกฎหมาย เพราะหากท าตามกฎหมาย ผน าขยะรไซเคลมาขายกจะเขาใจและใหความรวมมอ มแตเพยงมจฉาชพทจะไมพอใจ และจะมงไปขายใหกบรานทมเจตนาจะท าธรกจแบบผดกฎหมาย นอกจากน ยงมการรองเรยนเรองการทเจาหนาทภาครฐทมาขอรบผลประโยชน (สวย) ซงเกดขนเปนประจ ากบธรกจน ท าใหผประกอบการเกดความเบอหนาย

196

ตนทนของธรกจนสวนหนงจงมาจากการทรานตองจายสวยใหกบเจาหนาทบางราย เกดเปนตนทนแฝงของรานอยางหลกเลยงไดยาก ส าหรบขอเสนอแนะเชงนโยบายจากผประกอบการ ซงมความส าคญอยางมากจะขอกลาวในรายละเอยดไวในสวนของผลการวจยเชงคณภาพตอไป

5.3 การวเคราะหขอมลและการทดสอบสมมตฐานการวจย

ในสวนน เปนการวเคราะหขอมลโดยนาสถตชนสงมาใชเพอทดสอบสมมตฐานการวจยเพราะหากการวเคราะหขอมลยนยนความถกตองของสมมตฐาน กเทากบเปนการสนบสนนทฤษฎทเกยวของกบสมมตฐานนนตามทผวจยไดทาการทบทวนวรรณกรรมมาในบทท 3 และเปนการสนบสนนขอแนะนาของผเชยวชาญและผประกอบการเกยวกบปจจยพนฐานของธรกจน ในการวจยครงนมตวแปรอสระ และตวแปรตามหลายตว ผวจยเลอกทจะวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระหลายตว จาแนกตามลกษณะตวแปรกบตวแปรตามทละตว ความหมายของตวแปรทใชในการทดสอบสมมตฐานทง 20 สมมตฐานมดงน ตวแปรอสระ

YEAR = ระยะเวลาในการดาเนนการธรกจ

SIZE = ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล LOCAT = ทาเลทตง VARY = ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ

VALUE = ความมคณคาของทรพยากร DURAB = ความคงทนของทรพยากร

UNCOP = ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร

APPRO = ความเหมาะสมของทรพยากร

CAPAB = ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

ARBIT = ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

INNOV = ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

ตวแปรตาม

PROFI = รอยละของผลกาไรตอยอดขาย PRODU = ผลตภาพ QUALI = คณภาพของสนคา SPEED = ความรวดเรวในการสงมอบสนคาและการบรการ FLEXI = ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

197

5.3.1 คาสมประสทธสหสมพนธและสถตพรรณนาของตวแปร

เนองจากการทดสอบสมมตฐานการวจยเพอตอบคาถามในการวจยในครงนใชเทคนคการวเคราะหถดถอยพหแบบปกต ถดถอยพหแบบขนตอน และถดถอยแบบงาย ซงมความตองการทางดานขอมลคอ ตวแปรตามตองเปนตวแปรทมการวดระดบชวงหรออตราสวน และตวแปรอสระตองเปนตวแปรทมการวดระดบชวงหรออตราสวนหรอเปนตวแปรทมคาเปน 1, 0 (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2548ข: 133 ) ซงในการวจยครงน ทงตวแปรอสระและตวแปรตามมการเกบขอมลทมระดบการวดเปนแบบชวง และแบบอตราสวนเทานน เพอใหการวเคราะหตรงตามคณสมบตสาคญของเทคนควธนคอ ความสมพนธระหวางตวแปรตาม และตวแปรอสระ ตองเปนความสมพนธเชงเสน (Linearity) และตวแปรอสระจะตองไมมความสมพนธกนเองสง (Multicollinearity

Problem) โดยดจากคาของ R ในเมตรกความสมพนธไมควรเกน 0.75 (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2548ข: 98) จากการวเคราะหพบวา คาสมประสทธความสมพนธระหวางตวแปรทใชในการวเคราะหปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของราน ไมมคาของ R ในเมตรกความสมพนธเกน 0.75 ดงแสดงในตารางท 5.36

198

ตารางท 5.36 สถตพรรณนาและคาสมประสทธความสมพนธระหวางตวแปรอสระทใชในการวเคราะหปจจยทมอทธพลตอผลการดาเนนงานของราน

Year Size Locate vary Value Durab Uncopy Appro Capab Arbit Innov Quali Speed Flexi Produ Profit

Size .061

Locate .046 .034

vary -.039 .067 -.023

Value .071 .214* .082 -.054

Durab .003 .196* -.028 .112 .130*

Uncopy .144* .162* .142* .030 .403** .327**

Appro .0137* .192* .041 -.044 .520** .074 .162**

Capab .090 .251* .162* .073 .433** .068 .457** .327**

Arbit .135* .058 .123* -.088 .277** -.217** .060 .455** .425**

Innov .051 .175* .014 .164** .079 .319** .281** -.178** .204** -.242**

Quali .083 .090 .089 -.070 .176** -.138* .051 .162** .073 .405** -.081

Speed -.048 .159* -.006 .067 .215** -.068 .170* .211** .284** .355** -.067 .249**

Flexi .030 .069 .088 -.042 .463** .110 .188** .326** .210** .275** .078 .239** .151**

Produ .084 .084 .076 .041 .466** .006 .190** .404** .351** .380** -.069 .227** .385** .446**

Profit .055 .066 .102 -.189* .319** -.070 .166** .241** .161** .200** -.055 .210** .139* .208** .288**

Mean 8.380 4786.733 2.847 5.743 2.867 2.464 1.364 3.284 2.688 3.357 1.865 3.482 3.442 2.958 2.867 23.311

S.D. 7.038 13097.389 0.736 2.147 0.375 0.361 0.298 0.404 0.630 0.538 0.742 0.507 0.827 0.646 0.568 20.347

หมายเหต * หมายถง ปฏเสธสมมตฐานสถตทระดบนยสาคญ 0.05 ** หมายถง ปฏเสธสมมตฐานสถตทระดบนยสาคญ 0.01

198

199

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.36 พบวา ระยะเวลาการดาเนนงานของรานเฉลยอยท 8.38 ป โดยทาเลทตงของรานอยในเกณฑดมาก ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบสตอคสนคาของรานเฉลยอยท 4,786.73 ตารางเมตร โดยแตละรานจะมการรบซอขยะเฉลย 5.74 ประเภท ประชากรทเปนกลมตวอยางทมทรพยากรทมคณคา และมความเหมาะสมอยในเกณฑมากและมากทสด ขณะททรพยากรทมความคงทนอยในเกณฑนอย และทรพยากรทไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายอยในเกณฑนอยมาก สาหรบความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรอยในเกณฑมาก ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมอยในเกณฑนอย และความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจอยในเกณฑมากทสด สาหรบตวแปรตามทวดผลจาก 4 ตวแปรคอ คณภาพของสนคา และความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ พบวามคะแนนอยในเกณฑดมากทสด สวนความยดหยน ปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป และผลตภาพมคะแนนอยในเกณฑดมาก สาหรบรอยละของผลกาไรตอยอดขายไดคาเฉลยอยทรอยละ 23.31

5.3.2 การทดสอบสมมตฐานการวจย

สมมตฐานการวจยในครงนมทงหมด 20 สมมตฐาน ตามทกาหนดไวในบทท 3 ซงผวจยจะทาการทดสอบสมมตฐานเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปรตาม และตวแปรอสระแตละตว โดยการควบคมอทธพลของตวแปรอสระอน เพอดวา ตวแปรอสระแตละตว มความสมพนธกบตวแปรตามแบบใดหรอทศทางใด (เชงลบหรอเชงบวก) และมอตราความสมพนธกบตวแปรตามมากนอยเพยงใด โดยดจากคาสมประสทธถดถอยเชงสวน ซงเปนตวเลขโดยไมคานงถงเครองหมาย (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2548ข: 96) สถตสาหรบการวเคราะหทใชคอ สถตทใชสาหรบการวเคราะหสองตวแปร (Bivariate Statistics) และหลายตวแปร (Multivariate

Statistics) ประกอบดวย การวเคราะหถดถอยแบบงาย (Simple Regression Analysis) การวเคราะหถดถอยพหแบบปกต (Ordinary Regression Analysis) และการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Regression Analysis) เพอทดสอบนยสาคญทางสถต (Significance) ของความสมพนธระหวางปจจยพนฐานของธรกจ คณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และการสรางสรรคนวตกรรม กบผลการดาเนนงานขององคการทวดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขาย ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ โดยกาหนดใหระดบนยสาคญทางสถตไวท .05 วตถประสงคหลกท

200

สาคญคอ การไดมาซงสมการทประกอบดวยตวแปรอสระทมนยสาคญทางสถตเทานน ซงอาจถอไดวา เปนสมการทดทสดเทาทจะเปนไปไดจากขอมลทใชในการวเคราะห

สมมตฐานท 1: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PROFI = b0 + b1 YEAR + b2 SIZE + b3 LOCAT + b4 VARY……………. 1

ตารางท 5.37 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนทท ใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลาย

ของขยะรไซเคลทรบซอ กบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความหลากหลายของขยะรไซเคล .189 3.324 .001

คาคงท 10.105 .000

R2 = .036, F = 11.052, Sig. of F = .001

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.37 พบวา ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ กลาวคอ การทองคการรบซอขยะทมหลากหลายประเภทจะทาใหองคการสามารถสรางผลกาไรไดมากยงขน โดยความหลากหลายของขยะ รไซเคลทรบซอ สามารถอธบายการผนแปรของรอยละของผลกาไรตอยอดขายไดรอยละ 3.60 สาหรบระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล และทาเลทตงของราน มความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 2: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบปกต โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PRODU = b0 + b1 YEAR + b2 SIZE + b3 LOCAT + b4 VARY……………. 2

201

ตารางท 5.38 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนทท ใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของรานและความหลากหลาย

ของขยะรไซเคลทรบซอ กบผลตภาพขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ระยะเวลา .078 1.351 N.S

ขนาดของพนท .074 1.285 N.S

ทาเลทตง .071 1.223 N.S

ความหลากหลาย .041 .707 N.S

คาคงท 15.860 N.S

R2 = .020, F = 1.498, Sig. of F = .203

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.38 พบวา ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มความสมพนธกบผลตภาพขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 3: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบปกต โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

QUALI = b0 + b1 YEAR + b2 SIZE + b3 LOCAT + b4 VARY……………. 3

ตารางท 5.39 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนทท ใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของรานและความหลากหลาย

ของขยะรไซเคล ทรบซอ กบคณภาพของสนคาขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ระยะเวลา .071 1.235 N.S

ขนาดของพนท .088 1.523 N.S

ทาเลทตง .081 1.400 N.S

ความหลากหลาย -.071 -1.238 N.S

คาคงท 23.103 N.S

R2 = .026, F = 1.969, Sig. of F = .099

202

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.39 พบวา ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มความสมพนธกบคณภาพของสนคาขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 4: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

SPEED = b0 + b1 YEAR + b2 SIZE + b3 LOCAT + b4 VARY……………. 4

ตารางท 5.40 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนทท ใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของรานและความหลากหลาย

ของขยะรไซเคลทรบซอ กบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ขนาดของพนท .159 2.783 .006

คาคงท 67.433 .000

R2 = .025, F = 7.743, Sig. of F = .006

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.40 พบวา ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ กลาวคอ การทองคการมขนาดพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลมาก จะสามารถทาใหความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการดขน โดยขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล สามารถอธบายการผนแปรของความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการไดรอยละ 2.50 สาหรบระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมความสมพนธกบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 5: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบปกต โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

203

FLEXI = b0 + b1 YEAR + b2 SIZE + b3 LOCAT + b4 VARY……………. 5

ตารางท 5.41 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนทท ใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลาย

ของขยะรไซเคลทรบซอ กบความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

ขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ระยะเวลา .005 .348 N.S

ขนาดของพนท .000 1.166 N.S

ทาเลทตง .051 1.443 N.S

ความหลากหลาย .017 -.0759 N.S

คาคงท 15.017 N.S

R2 = .014, F = 1.082, Sig. of F = .366

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.41 พบวา ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มความสมพนธกบความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 6: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PROFI = b0 + b1 VALUE + b2 DURAB + b3 UNCOP + b4 APPRO……………. 6

204

ตารางท 5.42 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของ

ทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสม

ของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความมคณคาของทรพยากร .334 6.054 .000

ความคงทนของทรพยากร -.113 -2.043 .042

คาคงท 9.875 .000

R2 = .114, F = 19.134 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.42 พบวา ความมคณคาของทรพยากรในองคการมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ กลาวคอ ถาองคการมคณคาของทรพยากรมากเทาใด เชน การมเงนทนและเงนสดหมนเวยนทชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได การมเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ในการชวยลดตนทนการผลต การมบคลากรททางานไดอยางเปนทนาพอใจและมการบรหารงานทด โอกาสทองคการจะมผลกาไรกมากขนเทานน โดยคณสมบตดานความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย สามารถอธบายการผนแปรของรอยละของผลกาไรตอยอดขายได รอยละ 11.4 สาหรบคณสมบตของความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากร พบวา มความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต และความคงทนของทรพยากรมผลในทศทางลบตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐานท 7: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PRODU = b0 + b1 VALUE + b2 DURAB + b3 UNCOP + b4 APPRO………….…. 7

205

ตารางท 5.43 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของ

ทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสม

ของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบผลตภาพขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความมคณคาของทรพยากร .351 5.978 .000

ความเหมาะสมของทรพยากร .222 3.782 .000

คาคงท 1.221 N.S.

R2 = .253, F = 50.415 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.43 พบวา ความมคณคาของทรพยากรและความเหมาะสมของทรพยากร มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ กลาวคอ การทองคการมทรพยากรทมคณคาและมความเหมาะสม เชน การมเงนทนและเงนสดหมนเวยนทเพยงพอและชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได การมเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ในจานวนทเพยงพอและสามารถชวยลดตนทนการผลตได การมบคลากรททางานไดอยางเปนทนาพอใจและมจานวนคนงานทเพยงพอตอปรมาณงานททา ตลอดจนการมการบรหารทดและเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนจะชวยใหองคการมผลตภาพทสงขน ซงคณสมบตทงสองของทรพยากรในองคการทมอยสามารถอธบายการผนแปรของผลตภาพขององคการไดรอยละ 25.3 สาหรบคณสมบตของความคงทนของทรพยากร และความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร พบวา มความสมพนธกบผลตภาพขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 8: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

QUALI = b0 + b1 VALUE + b2 DURAB + b3 UNCOP + b4 APPRO……………. 8

206

ตารางท 5.44 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของ

ทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสม

ของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบคณภาพของสนคาขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความมคณคาของทรพยากร .197 3.466 .001

ความคงทนของทรพยากร -.164 -2.881 .004

คาคงท 11.835 .000

R2 = .057, F = 9.008 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.44 พบวา ความมคณคาของทรพยากร มอทธพลใน ทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ กลาวคอ การทองคการมทรพยากรทมคณคา เชน การมเงนทนและเงนสดหมนเวยนทชวยใหรานผานพนวกฤตเศรษฐกจมาได การมเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ในการชวยลดตนทนการผลต การมบคลากรททางานไดอยางเปนทนาพอใจ และมการบรหารงานทด จะทาใหองคการสามารถรกษาระดบคณภาพของสนคาใหเปนทยอมรบ และลกคามความพงพอใจได โดยคณสมบตดานความมคณคาของทรพยากรในองคการ สามารถอธบายถงการผนแปรของคณภาพของสนคาขององคการไดรอยละ 5.7 สาหรบคณสมบตความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากร พบวา มความสมพนธกบคณภาพของสนคาขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต และความคงทนของทรพยากรมอทธพลในทศทางลบตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐานท 9: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

SPEED = b0 + b1 VALUE + b2 DURAB + b3 UNCOP + b4 APPRO……………. 9

207

ตารางท 5.45 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของ

ทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสม

ของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ

ขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความมคณคาของทรพยากร .145 2.194 .029

ทรพยากรมความเหมาะสม .136 2.063 .040

คาคงท 3.804 .000

R2 = .060, F = 9.444 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.45 พบวา ความมคณคาของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ กลาวคอ การทองคการมทรพยากรทมคณคาและมความเหมาะสม เชน การมเงนทนและเงนสดหมนเวยนทเพยงพอ และชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได การมเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ในจานวนทเพยงพอและสามารถชวยลดตนทนการผลตได การมบคลากรททางานไดอยางเปนทนาพอใจ และมจานวนคนงานทเพยงพอตอปรมาณงานททา ตลอดจนการมการบรหารทด และเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน จะชวยใหองคการพฒนาความรวดเรวในการสงมอบสนคาและการบรการขององคการไดดยงขน โดยคณสมบตทงสองของทรพยากรในองคการทมอย สามารถอธบายการผนแปรของความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการไดรอยละ 6.0 สาหรบคณสมบตดานความคงทนของทรพยากรและความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร พบวามความสมพนธตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 10: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

FLEXI = b0 + b1 VALUE + b2 DURAB + b3 UNCOP + b4 APPRO……………. 10

208

ตารางท 5.46 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของ

ทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสม

ของทรพยากรทองคการครอบครองอย กบความยดหยนปรบตวตามสถานการณท เปลยนไปขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความมคณคาของทรพยากร .463 9.019 .000

คาคงท 2.628 .009

R2 = .214, F = 81.344 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.46 พบวาความมคณคาของทรพยากรในองคการมอทธพลในทศทางบวกตอความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ กลาวคอ การทองคการมทรพยากรทมคณคา เชน การมเงนทนและเงนสดหมนเวยนทชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได การมเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ในการชวยลดตนทนการผลต การมบคลากรททางานไดอยางเปนทนาพอใจ และมการบรหารงานทดจะทาใหองคการสามารถมความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปไดดยงขน โดยคณสมบตดานคณคาของทรพยากรสามารถอธบายการผนแปรของความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการไดรอยละ 21.4 สาหรบคณสมบตของความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรขององคการ พบวา มความสมพนธตอความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 11: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยแบบงาย โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PROFI = b0 + b1 CAPAB ……………………………………. 11

209

ตารางท 5.47 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการใชประโยชน จากทรพยากรในองคการ กบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

.330 6.036 .000

คาคงท 26.055 .000

R2 = .109, F = 36.433 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.47 พบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ กลาวคอ การทองคการสามารถใชประโยชนจากเงนทนและเงนสดหมนเวยน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ บคลากร และเทคนคการบรหารงานขององคการใหเกดประโยชนอยางเตมทจะยงสงผลใหองคการมผลกาไรมากยงขน โดยความสามารถในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการนสามารถอธบายการผนแปรของรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการไดรอยละ 10.9

สมมตฐานท 12: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยแบบงาย โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PRODU = b0 + b1 CAPAB ……..…………………………………. 12

ตารางท 5.48 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการใชประโยชน จากทรพยากรในองคการ กบผลตภาพขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

.351 6.473 .000

คาคงท 14.919 .000

R2 = .123, F = 41.905 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.48 พบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ กลาวคอ การทองคการ

210

สามารถใชประโยชนจากเงนทนและเงนสดหมนเวยน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ บคลากรและเทคนคการบรหารงานขององคการใหเกดประโยชนสงสด จะยงทาใหผลตภาพขององคการสงมากขนเทานน โดยความสามารถในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการนสามารถอธบายการผนแปรของผลตภาพขององคการไดรอยละ 12.3

สมมตฐานท 13: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยแบบงาย โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

QUALI = b0 + b1 CAPAB ………….…………………………………. 13

ตารางท 5.49 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการใชประโยชน จากทรพยากรในองคการ กบคณภาพของสนคาขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

.073 1.263 N.S.

คาคงท 25.858 .000

R2 = .005, F = 1.595 , Sig. of F = .208

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.49 พบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มความสมพนธตอคณภาพของสนคาขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 14: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยแบบงาย โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

SPEED = b0 + b1 CAPAB …….……………………………………. 14

211

ตารางท 5.50 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการใชประโยชน จากทรพยากรในองคการกบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

.284 5.116 .000

คาคงท 12.107 .000

R2 = .081, F = 26.178 , Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.50 พบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ กลาวคอ การทองคการสามารถใชประโยชนจากเงนทนและเงนสดหมนเวยน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ บคลากรและเทคนคการบรหารงานขององคการใหเกดประโยชนสงสด จะยงสงผลใหความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการเปนทยอมรบของลกคามากขน โดยความสามารถในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ สามารถอธบายการผนแปรของความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการไดรอยละ 8.1

สมมตฐานท 15: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยแบบงาย โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

FLEXI = b0 + b1 CAPAB ……………………………………. 15

ตารางท 5.51 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถขององคการในการใชประโยชน จากทรพยากรในองคการกบความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนไปของ

องคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ

.210 3.710 .000

คาคงท 14.852 .000

R2 = .044, F = 13.762 , Sig. of F = .000

212

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.51 พบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ กลาวคอ การทองคการสามารถใชประโยชนจากเงนทน เงนสดหมนเวยน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ บคลากร และเทคนคการบรหารงานขององคการใหเกดประโยชนสงสด ยงสงผลใหองคการมความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปไดดยงขน โดยความสามารถในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ สามารถอธบายการผนแปรของความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการไดรอยละ 4.4

สมมตฐานท 16: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PROFI = b0 + b1 ARBIT + b2 INNOV ……………………………………. 16

ตารางท 5.52 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ

ตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมกบรอยละ

ของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

.200 3.511 .001

คาคงท -.276 N.S.

R2 = .040, F = 12.327, Sig. of F = .001

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.52 พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ กลาวคอ ผประกอบการทมความสามารถในการตดสนใจในเรองของการบรหารเงนทน เงนสดหมนเวยน การจดหา และดแลเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ การคดเลอกรบคนงาน และการบรหารทรพยากรมนษย ตลอดจนการตดสนใจดานการบรหารเชงกลยทธ ยอมจะทาใหผลการดาเนนงานในดานผลกาไรด

213

ขน โดยความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจสามารถอธบายการผนแปรของรอยละของผลกาไรตอยอดขายไดรอยละ 4.0 สาหรบความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมพบวา มความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 17: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

PRODU = b0 + b1 ARBIT + b2 INNOV ……………………………………. 17

ตารางท 5.53 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ

ตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมกบ

ผลตภาพขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

.523 10.597 .000

คาคงท 14.073 .000

R2 = .274, F = 112.301, Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.53 พบวา ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ กลาวคอ ผประกอบการทมความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ เชน การหาขยะรไซเคลชนดใหม ๆ การหาวธเกบรวบรวม คดแยก หรอเขาไปรบซอดวยวธใหม ๆ และการหาตลาดรบซอใหม ๆ จะยงเพมผลตภาพขององคการใหสงขน โดยความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม สามารถอธบายการผนแปรของผลตภาพขององคการไดรอยละ 27.4 สาหรบความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจพบวา มความสมพนธกบผลตภาพขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 18: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

214

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

QUALI = b0 + b1 ARBIT + b2 INNOV ……………………………………. 18

ตารางท 5.54 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ

ตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมกบคณภาพ

ของสนคาขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

.405 7.645 .000

คาคงท 12.949 .000

R2 = .165, F = 58.446, Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.54 พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ กลาวคอ ผประกอบการทมความสามารถในการตดสนใจในเรองของการบรหารเงนทน เงนสดหมนเวยน การจดหาและดแลเครองมอ/ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ การคดเลอกรบคนงาน และการบรหารทรพยากรมนษย ตลอดจนการตดสนใจเรองการบรหารเชงกลยทธ มสวนชวยใหผลการดาเนนงานขององคการในดานคณภาพของสนคาดขน โดยความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจสามารถอธบายการผนแปรของคณภาพของสนคาขององคการไดรอยละ 16.5 สาหรบความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม พบวา มความสมพนธกบคณภาพของสนคาขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 19: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

SPEED = b0 + b1 ARBIT + b2 INNOV ……………………………………. 19

215

ตารางท 5.55 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ

ตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมกบความ

รวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

.355 6.545 .000

คาคงท 5.694 .000

R2 = .126, F = 42.836, Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.55 พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ กลาวคอ ผประกอบการทมความสามารถในการตดสนใจในเรองของการบรหารเงนทน เงนสดหมนเวยน การจดหาและดแลเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ การคดเลอกรบคนงาน และการบรหารทรพยากรมนษย ตลอดจนการตดสนใจเรองการบรหารเชงกลยทธ มผลใหการดาเนนงานขององคการในดานความรวดเรวในการสงมอบและการบรการดขน โดยความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ สามารถอธบายการผนแปรของความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการไดรอยละ 12.6 สาหรบความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม พบวา มความสมพนธกบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 20: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ใชการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน โดยแบบจาลองการวเคราะหมรายละเอยดดงน

FLEXI = b0 + b1 ARBIT + b2 INNOV ……………………………………. 20

216

ตารางท 5.56 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางความสามารถของผประกอบการในการ

ตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมกบ

ความยดหยน ปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ตวแปร น าหนกคาสมประสทธถดถอย (Beta) t Sig.t

ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

.312 5.496 .000

ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

.154 2.709 .007

คาคงท 5.496 .000

R2 = .098, F = 16.113, Sig. of F = .000

ผลการวเคราะหจากตารางท 5.56 พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ กลาวคอ ผประกอบการทมความสามารถในการตดสนใจในเรองของการบรหารเงนทน เงนสดหมนเวยน การจดหาและดแลเครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ การคดเลอกรบคนงาน และการบรหารทรพยากรมนษย ตลอดจนการตดสนใจดานการบรหารเชงกลยทธ และมความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ เชน การหาขยะรไซเคลชนดใหม ๆ การหาวธการเกบรวบรวม คดแยก หรอเขาไปรบซอดวยวธใหม ๆ และการหาตลาดรบซอใหม ๆ จะทาใหองคการมความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปไดดยงขน ซงความสามารถของผประกอบการทงสองประการน สามารถอธบายการผนแปรของความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการไดรอยละ 9.8

ผลจากการทดสอบสมมตฐานทง 20 สมมตฐานพบวามตวแปรอสระบางตว ผลไมสอดคลองตามสมมตฐานทกาหนดไว ซงเหตผลของขอคนพบทแตกตางนสามารถอธบายไดดวยผลทไดจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการ และจากแนวคดทไดจากการทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของซงผวจยจะอธบายผลในสวนของการวจยเชงคณภาพ และในสวนของการสรปและอภปรายผลตอไป จากการทดสอบสมมตฐานทง 20 ขอ โดยใชการวเคราะหถดถอยแบบงายและการวเคราะหถดถอยพหแบบปกตและแบบขนตอน พบวาสมมตฐานยอยทมนยสาคญทางสถต และไมมนยสาคญทางสถต ดงรายละเอยดในตารางท 5.57

217

ตารางท 5.57 สรปผลการทดสอบสมมตฐานการวจย

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 1: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐาน 1a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 1a

สมมตฐาน 1b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะ

รไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 1b

สมมตฐาน 1c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 1c

สมมตฐาน 1d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 1d

สมมตฐาน 2: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐาน 2a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 2a

สมมตฐาน 2b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะ รไซเคลมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 2b

สมมตฐาน 2c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 2c

218

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 2d: ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 2d

สมมตฐาน 3: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐาน 3a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 3a

สมมตฐาน 3b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 3b

สมมตฐาน 3c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของงสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 3c

สมมตฐาน 3d : ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอตอคณภาพสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 3d

สมมตฐาน 4: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐาน 4a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 4a

สมมตฐาน 4b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 4b

219

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 4c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 4c

สมมตฐาน 4d : ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 4d

สมมตฐาน 5: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ทาเลทตงของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐาน 5a: ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 5a

สมมตฐาน 5b: ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 5b

สมมตฐาน 5c: ทาเลทตงของราน มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 5c

สมมตฐาน 5d : ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 5d

สมมตฐาน 6: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

220

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 6a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 6a

สมมตฐาน 6b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 6b

สมมตฐาน 6c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 6c

สมมตฐาน 6d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 6d

สมมตฐาน 7: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐาน 7a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 7a

สมมตฐาน 7b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 7b

สมมตฐาน 7c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 7c

สมมตฐาน 7d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอผลตภาพขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 7d

สมมตฐาน 8: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

221

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 8a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 8a

สมมตฐาน 8b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 8b

สมมตฐาน 8c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 8c

สมมตฐาน 8d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 8d

สมมตฐาน 9: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐาน 9a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 9a

สมมตฐาน 9b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 9b

สมมตฐาน 9c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 9c

สมมตฐาน 9d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 9d

222

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 10: ความมคณคาของทรพยากร ความคงทนของทรพยากร ความไมสามารถถกลอกเลยน แบบไดงายของทรพยากร และความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐาน 10a: ความมคณคาของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 10a

สมมตฐาน 10b: ความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 10b

สมมตฐาน 10c: ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 10c

สมมตฐาน 10d: ความเหมาะสมของทรพยากรทองคการครอบครองอย มอทธพลในทศทาง บวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 10d

สมมตฐาน 11: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอ

รอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 11

สมมตฐาน 12: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอ ผลตภาพขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 12

สมมตฐาน 13: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 13

223

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 14: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 14

สมมตฐาน 15: ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 15

สมมตฐาน 16: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

สมมตฐาน 16a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 16a

สมมตฐาน 16b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 16b

สมมตฐาน 17: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

สมมตฐาน 17a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 17a

สมมตฐาน 17b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 17b

224

ตารางท 5.57 (ตอ)

สมมตฐานการวจย ผลทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน 18: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

สมมตฐาน 18a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 18a

สมมตฐาน 18b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอคณภาพของสนคาขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 18b

สมมตฐาน 19: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

สมมตฐาน 19a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 19a

สมมตฐาน 19b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ

ปฏเสธสมมตฐาน 19b

สมมตฐาน 20: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

สมมตฐาน 20a: ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 20a

สมมตฐาน 20b: ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

ยอมรบสมมตฐาน 20b

225

5.4 ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลก

ในการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทกบกลมตวอยาง คอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอ รานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย คาตอบจากคาถามเปดทใหผประกอบการเสนอความคดเหนเกยวกบปจจยททาใหธรกจประสบความสาเรจ ในมมมองทอสระปราศจากกรอบคาตอบทใหผประกอบการเลอกจากแบบสอบถามเชงปรมาณ พบวา ผประกอบการมความคดเหนทหลากหลาย ทาใหคาตอบเกยวกบปจจยแหงความสาเรจมหลายประการ เชน มเงนทนหมนเวยนเพยงพอ การมเครอขาย การมทาเลรานทด การมเครองมอและเครองจกรพรอม คนงานมความตงใจในการทางานและรบผดชอบงานด การบรการลกคาทด รานมเครดตด เจาของกจการตองมความร ความชานาญเกยวกบธรกจน มความขยน อดทน ซอสตย อธยาศยด และตองเขาดาเนนการบรหารดวยตนเอง

ในบรรดาผประกอบการทง 300 รายทตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทในการวจยครงน ผวจยไดคดเลอกผตอบทมความชดเจนในการตอบประเดนเกยวกบการประสบความสาเรจ สามารถอธบายถงเหตปจจยตาง ๆ ไดอยางมเหตมผล โดยเฉพาะอยางยงผประกอบการทกทานมความยนด และเตมใจในการใหขอมลเชงลก ผประกอบการกลมนมทงสน 41 ราย และผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลกเพอนามาเชอมโยงกบตวแปรอสระและตวแปรตามตามกรอบแนวคดของการวจยครงน สามารถนามาอธบายขอคนพบทเปนไปตามสมมตฐานการวจย และไมสอดคลองกบสมมตฐานการวจยในบางตวแปรดงน

5.4.1 ปจจยพนฐานของธรกจตอระดบผลการด าเนนงานขององคการ

เนองจากผลการวเคราะหทางสถต พบวา ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล มอทธพลตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ขณะทระยะเวลาในการดาเนนธรกจ และทาเลทตงของราน มความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ ทงน ผลการวเคราะหทไมสอดคลองกบสมมตฐานการวจยทตงไว สามารถอธบายไดจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการในธรกจน ดงน

226

5.4.1.1 ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ จากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ผวจยจะไดขอมลของระยะเวลาในการดาเนนธรกจเปนจานวนป ซงเปนขอมลอตราสวน โดยเงอนไขของการวจยครงนจะสมภาษณผประกอบการทมระยะเวลาในการดาเนนธรกจตงแตสองปขนไป จากกลมตวอยางของผประกอบการทใหสมภาษณ พบวาโดยเฉลยรานเปดกจการมากวา 8 ป โดยรานทเปดกจการมานานทสดคอ 50 ป (ตารางท 5.2 ระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ผวจยนาเสนอเปนขอมลอนดบเพอสะดวกแกการพรรณนาผลวจย) จากการสมภาษณเชงลก พบวา ผประกอบการทเปดกจการมานาน และยงมผลการดาเนนงานดอยคดวา การทรานเปดกจการมานานอาจทาใหมขอไดเปรยบในเรองของความเปนทรจกของลกคา คอผทนาขยะรไซเคลมาขายใหแกราน เชน ชมชน ซาเลง โรงงานทรานเขาไปประมลรบซอ และลกคาผรบซอขยะรไซเคล เชน โรงงานแปรรป เหลก พลาสตก กระดาษ และขวดแกว เปนตน ดงความคดเหนของผประกอบการรายท 1 ซงเปนรานทเปดกจการมานานเกนกวา 10 ปแลว กลาววา

. . . รานเราเปดมานาน คนแถวนรจกดไมตองโฆษณา เคากบอกตอ ๆ กนวารานนรบซอใหราคาด ตาชงตรง ไมโกงกโล พวกซาเลงกจะมาขายรานเราอยเปนประจาจนคนเคยกน สนทสนมกน บางครงกใหเงนไปลงทนแลวเอาขยะมาขายใหราน สวนโรงงานทรานเราเขาไปรบประมลสนคา เขากเชอถอไววางใจเรา เพราะทากนมานานไมเคยมปญหา ทางานเกบกวาดใหเขาจนสะอาด และ ลกนองกไวใจได ไมไปขโมยหรอทาขาวของเขาเสยหาย รานเราเลยไดงานประมลมาตลอด งานประมลจรง ๆ ตองรจกคนวงในดวย ไมอยางนนกอยากทจะไดชนะการประมล พวกทเพงเปดรานใหมมาทางานประมลไมงายนกหรอก . . .

อยางไรกตามมผประกอบการอกหลายรายทคดวาการบรการทด และการใหราคาทสงกวารานในยานเดยวกนนาจะสรางแรงจงใจตอลกคาไดมากกวา เชน ความคดเหนของผประกอบการอกราย ซงเดมเคยเปนเกษตรกรแตหนมาทาอาชพรบซอของเกาไดหลายปแลวกลาววา

. . . ทารานคาของเกามาจะสบปแลว เดมทาสวนทาไรแตไมคอยด เลยลองมาทาอาชพนด เมอกอนกมคนเอาขยะมาขายใหเยอะ โรงงานกมาตามไปชวยขนขยะทง บางทใหเปลา ๆ เดยวนไมไดแลวตองซอตองประมล กเลยไมเอาไมอยากไปแขงกบคนอน ลกคาทเอาของมาขายเดยวนฉลาด จะดราคาวารานไหนจายดกจะขายใหรานนน รานเปดใหมจะใหราคาดเพอดงลกคา คดวาเปดมานานหรอไมนาน ไม

227

นาจะมผลนะ ตอนนคออยทราคา และ วาเราจะบรหารรานใหแขงกบคนอนไดไหมมากกวา . . .

นอกจากการบรการทดและราคาทนาสนใจแลว การบรหารรานใหสามารถแขงขนไดจงขนอยกบความสามารถและวสยทศนของผประกอบการแตละรานดวย ดงความคดเหนของผประกอบการทเปดรานไมนานนกประมาณ 7 ปกวากลาววา

. . . รานเปดมาประมาณ 7 ปกวา ๆ อาศยวาผมพยามยามวงเขาหาแหลงขยะ ไปตดตอหนวยงานราชการบาง ชมชน ออฟฟต หรอรานคาบาง เพอผกเปนลกคาประจากน ตอนแรก ๆ จะยากหนอยเพราะเคาไมรจกเรา แตถาบรการด ใหความสะดวกลกคา คาขายซอตรง ทสาคญตองรจกพดคยอธยาศยด กจะไปรอด ตอนนรานหวมมถนน ทเปดมากอนหลายสบป ยงไดขยะนอยกวาทรานอก คอจะทาธรกจนตองขยน อดทน ไมงอมองอเทา เราตองเขาไปงอเคา ขอขยะจากเคา รานสวนใหญถาเปดเลย 3 ปไดกนาจะโอเค ชวงแรก ๆ จะยากหนอย . . .

ซงความคดเหนดงกลาวขางตน มผประกอบการอกหลายรายทใหความคดเหนในลกษณะคลายคลงกน คอ มองวาการบรการและราคาทจงใจมผลตอความสาเรจของรานมากกวาระยะเวลาในการดาเนนงานของรานโดยเฉพาะรานทไมมการปรบปรงการบรหาร ไมพฒนาและยงคงใชแนวคดการคาขายแบบเดม ๆ ซงรานเหลานในระยะยาวอาจไมสามารถแขงขนได ซงผวจยพบวา มผประกอบการทเปนคนรนใหมทมความรสง และรานเพมเปดใหมหลายรายเชนกนทนาระบบการบรหารทมมาตรฐาน เชน การลดตนทนในการขนสง การคดแยกทมประสทธภาพ มการกาหนดราคาชดเจน และใหราคาสงกวาเพราะมการทากลยทธทางการตลาดมาเปนอยางดจะสามารถดงดดลกคา (ผขายขยะรไซเคลใหรานและผรบซอขยะรไซเคลจากราน) ไดดกวารานเกาทไมมการพฒนาดงคากลาวของผประกอบการรายใหมทเพงเปดกจการมาไดไมนาน กลาววา “. . . เราเปนคนรนใหม อยากทาธรกจอะไรทเราสามารถเปนเจาของกจการไดดวยเงนลงทนทเราม จงเหนวาธรกจนนาสนใจ เลยเขาไปอบรมเพมเตม แลวเอามารวมกบความรในดานตาง ๆ ทเราเรยนมากนาจะทาใหกจการไปรอดได . . .”

ในการศกษาปจจยเรองระยะเวลาในการดาเนนธรกจ ผวจยยงคนพบวามปจจยทสาคญอนอกทมผลตอความอยรอดของรานในระยะยาว คอการมเครอขาย ญาตพนอง ทชวยเหลอกนในวงการธรกจน และมทายาททเขามาสบทอดธรกจอยางจรงจง ซงจากการสมภาษณรานทเปนรนบกเบกเพราะเปดรานมานานกวา 30 ป และผประกอบการผตอบสมภาษณเปนรนทสอง (รนลก) กลาววา

228

. . . เปดรานมานานแลวเปนธรกจแบบครอบครวตงแตรนเตย (คณพอ) ตอนนพนองแยกยายไปเปดรานไมไกลกน จะชวยเหลอกนเหมอนเรามเครอขายทคอยชวย กนทาใหเราไดเปรยบเพราะในแถบนกเปนของตระกลเราทงนน เวลาสงโรงงานกรวมกนสงเลยไดราคาดเพราะมปรมาณ ตนทนขนสงกจะประหยดกวา หลายรานทเปดมานานถามญาตพนองทแยกกนไปเปดรานในทาเลอน ๆ แลวรวมมอกนจะไดประโยชน ธรกจนจะใหดตองมเครอขาย ยงเปนญาตพนองจะยงด . . .

จากความคดเหนขางตน ผวจยจงมความคดเหนวา การมเครอขายทอาจเปนผทมความสมพนธธรกจกนมานาน หรอเปนญาตพนองทแยกออกไปเปดรานของตนเอง ยอมไดเปรยบกวารานทเปดกจการมานานแตไมสามารถสรางเครอขายดงกลาวได โอกาสจะประสบผลสาเรจโดยวดจากผลการดาเนนงานทดขนจงอาจเปนไปไดยาก นอกจากนรานทเปดมานานแตไมมลกหลานรบชวงตอและผประกอบการรนเกามไดปรบกลยทธใหทนตอสภาพสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปกจะไมสามารถนาพาองคการไปสผลการดาเนนงานทดขนได คนรนทสองเหลาน ถาสามารถเขามาชวยรบชวงกจการอยางจรงจงกจะสามารถพฒนารานใหกาวหนาตอไปได โดยคนรนทสองเหลานจะมขอไดเปรยบตรงทคนรนกอน (รนป หรอรนพอ) ไดวางรากฐานทมนคงไวบางแลว ดงความคดเหนของผประกอบการรนทสองอกรายหนงทรบสบทอดกจการมาจากคณพอกลาววา

. . . ผมมารบชวงกจการของคณพอ ทาใหผมไมตองเหนอยในการสรางตลาดรบซอและลกคาทจะเอาของมาขายเรา เพราะทกคนกรจกรานเราเปนอยางดแลว แตกยอมรบวาเปนงานทตองทมเทเวลาใหกบรานคอนขางมากเหมอนกน เพราะตลาดเปลยนแปลงเรวมาก ถาเราไมอยตดสนใจอาจทาใหเกดความเสยหายได ผมมาเสรมดานการนาเอาเครองมอ เครองจกรตาง ๆ ทจะชวยปรบปรงการทางานของรานใหรวดเรวและมประสทธภาพขนดวยเชนกน เพราะไปดงานจากรานใหญ ๆ เหนเขาทาไดด กเอามาพฒนาของเราบาง . . .

ขณะทถารานใดเปดกจการมานานแตไรผสบทอดทางธรกจกอาจประสบปญหาในดานการพฒนาธรกจดงผประกอบการอกรายหนง ซงเปดกจการมานานกวา 10 ป แตลกหลานไมมใครมารบชวงกจการตอแสดงความคดเหนวา

. . . รานของลงจะเปดกจการมานาน แตระยะหลง ๆ มานลงแกตวลงมาก วงรบซอไมไหว ตองคอย ๆ รบซอจากหนารานมากกวา ลกหลานกไมยอมมารบทากจการ

229

ตอเพราะเหนวาเปนงานทไมนาทา ลาบาก งานสกปรกตองอยกบขยะ ทาใหรานไมไดมการเปลยนแปลงเครองมอหรอเครองจกรอะไรเพมเตม คนงานกนอยลง บางคนกออกไปทาเองบาง ไปทากบรานอนบาง ปรมาณรบซอกนอยลงตามแรงทเราพอทาไหวเทานน . . .

สรปไดวา ระยะเวลาในการดาเนนธรกจจะเปนปจจยทสงผลดตอผลการดาเนนงานของรานกตอเมอ รานสามารถจงใจลกคาดวยราคาและการบรการทดกวา การสรางเครอขายทแนนแฟนไวกอนคแขงทเปดใหม และรานมการพฒนาการบรหารอยางตอเนองและสามารถปรบตวตอสภาพสงแวดลอมทเปนพลวตร นอกจากน การมลกหลานสบทอดกจการกมสวนชวยใหกจการดาเนนตอไดนานขนและกาวหนาขน หากผสบทอดมความเขาใจและมงมนทจะพฒนาธรกจอยางจรงจง

ดงนน เหตผลทไดรบจากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการจงสามารถนาไปอธบายผลการวเคราะหทางสถต (ปฏเสธสมมตฐานท 1a, 2a, 3a, 4a และ 5a) ทพบวาระยะเวลาในการดาเนนธรกจมความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ คณภาพสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต

5.4.1.2 ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล

จากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ผวจยไดขอมลของขนาดของพนทของรานเปนตวเลข เชน ไร ตารางวา แลวนามาแปลงใหเปนตวเลขตารางเมตร ซงเปนขอมลอตราสวนดงแสดงในตารางท 5.6 พนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล นอกจากน ผวจยยงไดสอบถามความคดเหนเกยวกบปญหาขนาดของพนททผประกอบการประสบดงแสดงในตารางท 5.7 พบวาสวนใหญเกอบรอยละ 70 ตอบวาไมมปญหาและรอยละ 22 ตอบวามปญหานอย พรอมใหเหตผลประกอบของสาเหตทรานไมมปญหาในเรองพนท ซงสอดคลองกบผลการสมภาษณเชงลกทผประกอบการสวนใหญไดความคดเหนวา รานสามารถบรหารจดการใหพนทใหเพยงพอได ดงนน ผลตภาพของงานในรานจงอยทการจดการมากกวาการมพนทมากหรอนอย เชน ผประกอบการทมความสามารถในการบรหารจดการสตอค กลาววา

. . . การจะมองวาพนทของรานเพยงพอตอการทางานหรอไมนน ผมคดวาพนทจะเพยงพอหรอไมขนอยกบการบรหารสตอคสนคา เชน ถารจกจดวางของใหเปนระเบยบ คดแยกและสงออกจาหนายอยางรวดเรวกจะใชพนทนอย แตคมคากวาการวางของระเกะระกะ สาคญคอตองจดระเบยบราน ถาไมจด มพนทมากแคไหนกไมพอหรอก แลวรานยง รกสกปรกอก ประสทธภาพของงานในรานจงขนอยทการจดรานมากกวาขนาดของราน . . .

230

ในการศกษาครงนพบวา การมขนาดของพนททมาก อาจสงผลใหตนทนของรานสงขน ซงมผลตอกาไรทรานควรจะไดรบ ผประกอบการใหความเหนวา ควรมขนาดทพอด (Right Size) เพอใหตนทนของรานตาทสด โดยใชการบรหารการใชประโยชนของพนทใหเตมท ดงคากลาวของผประกอบการรายหนงทใหความคดเหนเรองขนาดของพนทตอการทากาไรไวดงน

. . . พนทของรานถอเปนตนทน ดงนน เราตองมการบรหารพนท เชน พนทตองมากพอทจะเกบ คดแยกสนคาไดจานวนพอเหมาะกบการขนสงแตละครง เพอลดตนทนการขนสง หากมพนทมากแตขยะรไซเคลทรวบรวมมาไดมไมมาก เราจะตองคดทจะใชประโยชนจากพนททเหลอนนใหเตมท เชน อาจใหเชาวางของ หรอเพมลกษณะการคดแยกเพอเพมมลคาของขยะกอนสงขาย ดงนน การเลอกขนาดของพนททเหมาะสม กบประเภทธรกจททาอยจงเปนสงสาคญอยางมาก . . .

สวนผประกอบการอกรายชใหเหนวา การมขนาดพนทมากอาจเปนสาเหตใหตดสนใจในการซอหรอขายชาลงเพราะไมถกกดดนจากความไมเพยงพอของพนท ซงในสภาวะทราคารบซอของตลาดมความผนผวนอาจสงผลใหขาดทนได

. . . เรารบซอและสงขายโดยไมคดแยก บางครงกเปนสนคาทประมลแลวสงตอใหโรงตมกระดาษ หรอโรงหลอมเหลกทนทจงไมจาเปนตองมพนทมากเกนความจาเปน ยงในสภาวะทราคารบซอของตลาดมความผนผวน ขนาดของพนทมผลทางออมตอผลกาไร/ขาดทนดวย เพราะถามทเยอะ กจะไมถกบบใหรบขายของออก ไป ๆ มา ๆ กอาจขาดทนได คดวาขนาดพนทตองเหมะสม ไมใชพนทใหญแลวจะดเสมอไป . . .

ขอสงเกตประการหนงจากการสมภาษณในชวงป พ.ศ. 2552 ซงมผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจในประเทศอเมรกา ทาใหราคาเหลกลดลงอยางมากจากทขนสงถงกโลกรมละเกอบ 20 บาท ลดลงเหลอกโลกรมละ 5 บาท ปรากฏวารานขนาดเลกทมพนทนอยและทนนอย ซงอาศยการซอมาแลวขายไปอยางรวดเรวจะประสบปญหาการขาดทนดานราคานอยกวารานทมพนทมาก (และอาจมทนสงกวา) และมสตอคเหลกเกบไวจานวนมากทาใหขาดทนมหาศาล จนบางรายตองปดกจการไปเลยกม จากความคดเหนเรองขนาดพนทตอการตดสนใจซอ-ขาย ยงสะทอนใหเหนถงผลตอความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป ผประกอบการควรพจารณาขนาดของพนทให

231

เหมาะสมกบศกยภาพของรานและอปนสยของตวผประกอบการเองวาตนเองเปนคนอยางไร เชน ผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ถารานตองการเกบตนสนคาเพอรอราคา กจาเปนตองมพนททเพยงพอตอการจดเกบ แตถารานเราไมตองการความเสยง ซอมาแลวรบขายไปเลย กไมตองใชพนทมาก เพราะพนทมากกเสยคาเชาทมาก เปนตนทนเพมขนอก อกอยางอยทนสยของเราจะเปนคนอยางไรดวย เชน เรามนสยทเปนคนมความเปนระเบยบมากนอยเพยงใด เปนคนไมชอบเสยงหรอ เปนคนชอบเกบเกงกาไร ขนาดของพนทกจะขนอยกบนสยเจาของรานดวย . . .

ดงนน ขนาดพนทมากจงไมมผลตอการยดหยนปรบตวในสถานการณปจจบน แตกลบมผลตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ เพราะพนทมากกวาจะทาใหสะดวกทลกคาจะนาเอารถบรรทกขยะรไซเคลมาขายทราน พนทในการรองรบลกคา หรอพนททใชในการคดแยกขยะเพอความรวดเรว และสามารถสงสนคาไดทนเวลา ดงความคดเหนของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . รานเปดหนารานรบซอและวงซอตามทตาง ๆ เพอมาคดแยกกอนสงขายจงจาเปนตองมพนทมากพอในการคดแยก การจดระเบยบและพนทของรานสาหรบลกคาเขาออกทสะดวกเปนสงทรานใหความสาคญเชนกน ถาพนทหนารานใหญการรองรบลกคาทมารอควขายขยะรไซเคลกจะสะดวกรวดเรวขน บรการกจะประทบใจมากกวารานทคบแคบ . . .

เนองจากคณภาพของสนคาขยะรไซเคลเกดอยในขนตอนการคดแยก ดงนน การมพนทมากพอตอการคดแยก นาจะทาใหคณภาพของสนคาดขน ในประเดนน ผวจยไดรบความคดเหนจากผประกอบการหลายรายวา ยงคดแยกใหด จะทาใหสนคาทจะสงขายมคณภาพด และราคากดตามไปดวย แตในความเปนจรง คณภาพของสนคาอยทคนงานคดแยกและความใสใจของเจาของรานมากกวาพนททใชคดแยกมากแลวคณภาพสนคาตองดตามไปดวย ดงทผประกอบการกลาววา

. . . เวลาทคดแยกขยะกอนสงขายเราตองใสใจ คนงานตองมความชานาญ จรงอยวา ถาพนทในการคดแยกมากกจะทางานสะดวก แตไมใชวาตองมทเยอะแลวคณภาพของจะด อยทตวเจาของมากกวาวาจะใหของทคดแยกอยในมาตรฐานระดบไหน เพราะมนมผลตอราคาทลกคาจะจายใหราน . . .

232

สรปไดวาขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลไมมผลโดยตรงในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานของรานในแงของผลกาไร ผลตภาพ คณภาพ หรอความสามารถในการยดหยนปรบตว (ปฏเสธสมมตฐานท 1b, 2b 3b และ 5b)

ทงน ขนอยกบการบรหารพนทใหใชประโยชนอยางสงสด การจดรานใหเปนระเบยบ สะดวก สะอาด และปลอดภย การเลอกขนาดของพนทใหเหมาะสมกบประเภทธรกจททาอย นอกจากนขนาดของพนทยงมผลตอการตดสนใจในการทจะเกบสตอค หรอปลอยขายสนคาซงถาในสภาวะปกต รานทมพนทเกบมากกวาอาจไดประโยชนในการเกบสตอค เพอรอราคาดแลวปลอยขาย ในทางตรงกนขามถาตลาดมความผนผวนในทศทางลง รานทมพนทเกบสตอคสนคามากจะประสบกบภาวะขาดทนมากกวารานทมขนาดเลกทอาศยเทคนคการซอมาขายไปเรวกเปนได อยางไรกตามขนาดของพนทมผลตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน เพราะพนททมากกวาจะสามารถใหบรการทสะดวก รวดเรว และทนเวลา (ยอมรบสมมตฐาน 4b)

5.4.1.3 ทาเลทตงของราน

จากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ผวจยสามารถนาขอมลเกยวกบทาเลทตงของรานมาพรรณนาเปนรอยละของสถานททรานตงอยวา รานสวนใหญจะตงอยใกลกบสถานทใด ดงตารางท 5.8 โดยคาถามเกยวกบความคดเหนเรองทาเลของรานเพอนามาทามาตรวดแบบใหคะแนน (Rating Scale) ในการทดสอบทางสถตดงตารางท 5.9 คาถามเกยวกบความคดเหนเรองทาเลม 4 ขอคอ

- ทาเลของรานมความสะดวกตอผทจะขยะมาขายใหกบราน

- ทาเลของรานมความสะดวกเพราะอยใกลแหลงทมขยะรไซเคลหลากแหลง

- รานสงสนคา (ขยะรไซเคล) ไปใหผรบซอไดสะดวกเพราะอยใกล - มรานรบซอขยะรไซเคลอยใกลหลายรานทาใหการแขงขนสง

จากคาเฉลยแลวพบวารานสวนใหญตงอยในทาเลทด และมการแขงขนคอนขางสง จากการสมภาษณเชงลก พบวา ผประกอบการทง 41 ราย เหนวาทาเลมสวนสาคญทสงตอผลการดาเนนงาน เชน ทาใหสะดวกทคนจะเอาของมาขายใหราน ทาใหรานมสนคามาก ซงอาจสงผลดานกาไร แตทาเลรานไมใชปจจยทจาเปนทสดในการทาธรกจน ยงมปจจยอนทมผลตอผลการดาเนนงานทมากกวา โดยผประกอบการมความเหนเกยวกบทาเลรานทแตกตางกน โดยผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . กอนอนเราตองคานงถงทาเลของรานวามความสะดวกตอลกคาทจะนาขยะมาขาย ถาอยตดถนนสงเกตเหนงายจะยงดกวา รวมทงตองสะดวกตอผทจะมาซอ

233

สนคาจากรานดวย ถารานตองสงสนคาใหลกคาทอยไกลคาขนสงจะสงไมคม รานจงตองตงใกลแหลงรบซอถาเปนไปได . . .

ขณะทผประกอบการอกรายกลบเหนวา ราคานาจะเปนปจจยดงดดใหลกคานาขยะรไซเคลมาขายใหรานไดมากกวา นอกจากน การบรการและความนาเชอถอของรานมสวนอยางมากดวยเชนกน ผประกอบการคนดงกลาว กลาววา

. . . ปจจบนสงดงดดลกคาไมใชทาเลของรานวาตองอยตดถนน มนขนอยกบราคาทมการแขงขนสง รานทอยในซอกในซอยถาใหราคาด ซาเลงกจะมาขายถงราน และถาเรามอธยาศยดกบทงคนทเอาขยะมาขายหรอคนทมาซอขยะ และทาใหเขาไววางใจวาตาชงเราตรง เรามความซอสตย เขากจะมาขายหรอซอเรา แมวาจะมรานทอยตดถนนกอนถงรานเรากตาม แตถารานทเขาอยทาเลดกวาและใชเทคนคอธยาศยดมความซอสตยเชนกน รานทอยไมตดถนนใหญกจะเสยเปรยบได . . .

ในแงของผลตภาพขององคการกเชนเดยวกนจากการสมภาษณ ผประกอบการในประเดนนวา ถารานตงอยในทาเลทด คอ ใกลแหลงขยะรไซเคลและใกลแหลงรบซอจะชวยใหรานสามารถมปรมาณงานเขามามากและทาใหการใชเครองมอ เครองจกร ตลอดจนคนงานไดเตมประสทธภาพมากขน ผประกอบการบางรายเหนดวย แตบางรายมความเหนเพมเตมวา รานจะตงอยในทาเลใดกตาม ผลตภาพขององคการไมควรไปผกตดวาตองทาเลดเทานนรานจงจะทางานอยางมประสทธภาพได โดยผประกอบการรายน กลาววา

. . . ผมทาแตการประมลสนคาตามโรงงาน ปจจบนการประมลรบซอจากโรงงานระยะทางไมใชขอจากดของผม เพราะรานผมตงอยทชลบรแตผมไปรบประมลทวประเทศ โดยผมมเทคนคคอประมลไดทไหนกหาผรบซอตอจากผมทนน เชน ผมเคยไปประมลไกลถงสงขลาหรอเชยงใหม ผมกวางแผนทจะสงจาหนายขยะรไซเคลทประมลไดใหกบรานหรอโรงงานทอยในสงขลาหรอเชยงใหมทอยใกลกบแหลงทประมลเพอลดตนทนในการขนสง เราตองทางานไดทกทอยาไปจากดตวเอง . . .

นอกจากนทาเลทมรานคแขงเปดกนหลายราน จะยงทาใหรานพฒนาการบรการใหดขน ดงนน ทาเลรานทมการแขงขนสงจงอาจเปนตวชวยผลกดนใหรานพฒนาทงการบรการและคณภาพของสนคา ดงคากลาวของผประกอบการ 2 ราย ดงน

234

ผประกอบการรายท 1 ทมองวาการมหลายรานแขงขนกนกลบชวยดงดดลกคาใหมาขายในยานนน และรานตองใชกลยทธทดทสดในการแขงขน โดยผประกอบการกลาววา

. . . มคแขงทเปดอยใกลหลายราน กเปนอปสรรคอยบางเพราะมการดงลกคา โดยใหราคาดกวา แตเรากตองใชคณภาพของการบรการและความซอตรงตอลกคามาเปนสงมดใจใหลกคากลายเปนลกคาประจาของรานใหได การชงนาหนกอยางตรงไปตรงมา ถาใชตาชงแบบดจตอลจะนาเชอถอมากกวา การอะลมอลวยในขณะตราคาของโดยไมกดราคาเขา การพดจาดวยความเปนกนเอง อธยาศยใจคอของเจาของราน จะชวยใหลกคาเลอกทจะมาขายใหรานมากกวาคแขงทอยใกลกน จรงๆมคแขงกดนะจะไดชวยผลกดนใหเราตองพยายามมากขน อกอยางพอมรานเปดใกลกนหลายรานกชวยดงดดลกคาใหมาในยานน เหมอนมหลายรานใหเขาเลอก ทนกอยทเทคนคของแตละรานวาใครจะดงลกคาไปได . . .

ผประกอบการรายท 2 คดวา รานตองพยายามสรางเครดตใหลกคามความเชอถอและพอใจทจะนาของมาขายทรานมากกวาการมทาเลรานทดเพยงอยางเดยว

. . . สงทสาคญรานตองมเงนสดทจะจายใหทนททลกคามาขายโดยเฉพาะพวกซาเลง ถาเขาเอาของมาขายทราน เราตองไมปฏเสธทจะซอและตองจายเงนสดเทานน เพราะเขาจะบอกตอวารานเฮย จายสดและรบซอตลอด กเปนการโฆษณาใหราน ลกคากเพมขนตามชอเสยงทบอกตอๆกนไป เพราะฉะนนถารานมเงนสดไมพอเลยไมยอมรบซอ เขามาถงรานแลว ตองกลบไปมอเปลา อยางน จะทาใหรานเสยเครดตมาก ตองระวง เพราะตอใหทาเลรานด กไมมคนอยากมาขายใหเรา . . .

การททาเลรานดจะสงผลดตอความยดหยนปรบตวของรานไดหรอไมนน ผประกอบการกลบเหนตรงกนขามวา ทาเลทไมดเทาทควรจะยงทาใหรานตองพยายามปรบตวมากขน ผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ทาเลรานพอใชไดตดถนนในซอย แตมหลายรานทตงอยหวถนนกอนรานเรา กจะเสยเปรยบเขาแตหนกแกปญหาโดยแฟนหนจะไปวงรบซอจากทอนดวย หรอเวลาเอาของไปสง ขากลบกแวะรบซอมาดวย บางทชมชนทเราแวะไปรบซอเขาชอบนสยเรา เขากตามมาขายใหทรานเลย คอเราตองทาทกวถทาง จะมารออยางเดยวกไมรอด รานกอนหนาหนทาเลดกวายงปดไปแลวเลย . . .

235

การพจารณาทาเลรานจงขนอยกบประเภทของธรกจทรานดาเนนงาน เชน ถารานประมลสนคาจากโรงงานเพอนามาคดแยกกควรมทาเลรานทอยหางจากชมชน เพอมใหเกดเสยงดงรบกวน ดงความคดเหนของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . รานผมไมตดถนน เพราะผมประมลของจากโรงงานอยางเดยว ของทไดมาบางครงกเอามาคดแยกกอน บางครงประมลไดกสงขายเลย ทตงของโกดงกไมตองอยตดถนน จรง ๆ อยหางชมชนจะดกวาจะไดไมไปรบกวนชาวบาน เพราะเวลาเอาเศษเหลกมาลงหรอขนยายเครองจกรเกากมเสยงดงมาก โดยสวนตวคดวาทาเลทตงของรานขนอยวาเราทาอะไร ประมลอยางเดยวกไมตองตดถนนหรอใกลชมชน แตอาจตองใกลนคมอตสาหกรรม ซงกไมจาเปนเสมอไปเพราะบางทผมกเดนทางไปประมลไกล ๆ เหมอนกน ประมลไดกขายใหรานทอยใกล ๆ กบททผมประมลได แตถาเปดหนารานรบซอทาเลสะดวกกบคนทเอาขยะมาขายกอาจจาเปน . . .

สรปไดวา ทาเลของรานไมมผลในทศทางบวกตอระดบผลการดาเนนงานของรานทวดจากผลกาไร ผลตภาพ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ ตลอดจนความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ (ปฏเสธสมมตฐาน 1c, 2c, 3c, 4c

และ 5c) อยางไรกตาม ทาเลของรานมความจาเปนตอการดาเนนธรกจน เพยงแตปจจยทสาคญกวาคอ รานใหราคารบซอ และการบรการทดทเปนแรงจงใจใหลกคามความพงพอใจทจะคาขายกบรานในระยะยาว ผประกอบการมความพยายาม ขยน อดทนและ ขวนขวายทจะเขาหาแหลงขยะรไซเคล และตองมความคดในแงบวกวาคแขงเปนผผลกดนใหรานประสบความสาเรจได รานควรมเทคนคในการสรางเครอขาย หรอตลาดรบซอทดจะชวยเสรมใหรานประสบความสาเรจไดมากกวามทาเลทดเพยงอยางเดยว นอกจากนทาเลทตงของรานยงขนอยกบประเภทของธรกจทดาเนนการ เชน หากเปดหนารานรบซอกมความจาเปนทรานควรตงอยในทาเลทสะดวกแกลกคาทจะนาขยะมาขาย หรอผมาตดตอกบราน ขณะทถามงประมลสนคาจากโรงงานเพยงอยางเดยว รานอาจอยหางจากชมชนและไมจาเปนตองอยตดถนน เปนตน

5.4.1.4 ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ

จากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ผวจยไดขอมลของจานวนประเภทของขยะรไซเคลทรานรบซอ ซงนามาแสดงผลเปนรอยละ เพอพรรณนาสภาพของกลมตวอยางดงตารางท 5.11 และ 5.12 ขณะเดยวกนผวจยไดใหคะแนนความหลากหลายของขยะรไซเคลโดยรบซอขยะเพยงประเภทเดยว = 1 คะแนน รบซอ 2–3 ประเภท = 2 คะแนน รบซอ 4–5 ประเภท = 3 คะแนน และรบซอ 6 ประเภทขนไป = 4 คะแนน เมอนาไปทดสอบทางสถต ทงน จากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการสวนใหญสามารถอธบายความสาคญของปจจยดานความ

236

หลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอตอผลการดาเนนงานของรานในมมมองทแตกตางกน เหมอนไมมสตรสาเรจวารานควรรบซอขยะหลากหลายประเภทหรอเนนเพยงบางประเภท ทงน ขนอยกบดลยพนจของผประกอบการวารานมพนทเพยงพอตอประเภทขยะทหลากหลาย เพอสะดวกในการคดแยก และจดการสตอคหรอไม โดยผประกอบการรายหนงซงใหความสาคญกบความมระเบยบในการจดการรานกลาววา

. . . การจดระเบยบและการจดเรยงสนคาในรานมความสาคญมาก รานทรบซอขยะรไซเคลหลายประเภทจะมปญหาตอพนทและการจดเกบมากถาจดระเบยบรานไมด แตทรานพรบซอขยะหลากหลายประเภทกเพราะเหนวาเปนการกระจายความเสยง เพราะบางทขยะบางตวราคาด บางตวราคาตกตา พกไมเจบตวมากเกนไปเพราะไดกาไรจากตวหนงมาถวอกตวหนง บางคนบอกรานเลก ๆ ไมควรรบซอทกอยางเพราะไมสามารถคดแยกเพมมลคาขยะกอนสงขายไมได แตรานพทาไดเพราะพจะวางซอนๆและจดราน จดของตลอด เอากาไรนอย สงขายเรวดทสด คอถาเราบรหารประสทธภาพงานได ความหลากหลายของขยะทรบซอกไมมปญหา . . .

นอกจากน ผประกอบการหลายรายมความคดเหนวา การรบซอขยะหลากหลายประเภทเปนเรองของการบรการ คอ การคานงถงความสะดวกลกคา เชน ผประกอบการรายหนงในความเหนวา

. . . รานรบซอขยะรไซเคลทกประเภทเพราะเหนวาสะดวกตอลกคาทนาขยะมาขาย เพราะเขามาขายเราทเดยวเลยไมตองไปขายทอนอก ทาใหเขาไมตองมตนทนในการสงของ และสะดวกมากกวา ทาแบบนจะไดของเยอะ ถารบซอแคบางชนด ของนอยไมพอสงยปวในแตละเทยว ตองใชเวลาเกบของนานขน เงนจม ราคากเปลยนเรว อกอยางตองดวารานมพนทพอไหมดวย . . .

อยางไรกตาม มความคดเหนของผประกอบการหลายรายเชนกนทมองวา การรบซอขยะหลากหลายประเภทยงเปนการกระจายความเสยง และสามารถปรบตวใหทนเมอราคาของสนคาในตลาดผนผวน มผประกอบการหลายรายกลาววา การรบซอหลากหลายประเภทกเปนการกระจายความเสยงไดด เพราะหากมราคาของขยะรไซเคลตวใดทราคาตกตาลง รานกยงคงสามารถคาขายสนคาตวอนไดแทน นอกจากน การรบซอทกประเภทยงชวยใหรานมปรมาณขยะรไซเคลมากขนดวย เชน ผประกอบการรายหนงกลาววา

237

. . . รานเปดมานาน เปนรานใหญจงรบซอทกอยาง ตองคดถงความสะดวกของลกคาทมารานเรา ขนขยะทกอยางมาขายไดหมด ราคากไมนาเกลยด ราคาบางตวด บางตวอาจสรานขาง ๆ ทรบซอแตกระดาษไมได กแลวแตลกคาเพราะบางคนเอาอยางอนมาขายเรา แลวเอากระดาษไปขายรานขาง ๆ การรบซอหลายอยาง ขอดคอไดของเยอะ อาจตองลาบากเรองการจดการแตกดเพราะไมเสยงทาแคขยะเหลก หรอกระดาษอยางเดยว . . .

อกมมมองหนง ผประกอบการบางรายเสนอวา การรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภทถอเปนการเพมอานาจในการตอรอง เชน รานทมตลาดรองรบขยะรไซเคลทกประเภทในราคาด หรอรานมเครอขายทจะเขาไปประมลรบซอพรอมกน โดยแตละคนมความชานาญคนละอยาง เชน คนหนงรบซอเหลก อกคนรบซอพลาสตก กระดาษ หรอเศษไม เมอรวมมอกนเขาไปประมลขยะรไซเคลทกประเภท กจะมโอกาสชนะการประมล และลกคาจะใหความสนใจกวา ดงคากลาวของผประกอบการสองราย ดงน

ผประกอบการรายท 1 กลาววา

. . . รานเนนการประมลของจากโรงงาน ดงนน หากเรารบซอขยะทหลากหลายกจะมกาลงตอรองในกรณเขาประมลขยะทมหลากหลายประเภทไดดกวารานทเขารบประมลขยะเพยงบางประเภท รานมพนทมาก เราจะเอาขยะมาคดแยกเพอเพมมลคากอน ขยะเราเลยขายไดราคาเกอบทกตว . . .

ผประกอบการรายท 2 กลาววา

. . . รานมเครอขายทรวมตวกนสงเศษเหลก (Scrap) ใหกบโรงหลอมเหลกโดยตรงเพราะมโควตาและไดราคาด รานจงเนนแตการรบซอและประมลขยะ รไซเคลประเภทเศษเหลก หรอเครองจกรเกาตามโรงงาน ทาใหรานไมตองเสยเวลาไปบรหารขยะหลากหลายประเภท แตผมจะมเพอนทรบซอขยะตวอน ๆ อย เชน ไม พลาสตก หรอกระดาษ กจะรวมตวกนเขาไปประมล ลกคากพอใจมองวาเราเปนมออาชพ . . .

ผวจยยงไดสมภาษณเชงลกกบผประกอบการทรบซอขยะเหลก โลหะหรอพลาสตกเพยงอยางเดยวดวย โดยสอบถามถงเหตผลในการทรานตดสนใจเลอกรบซอเพยงประเภทเดยว และผลการดาเนนงานเปนเชนไร ผวจยพบวา ผประกอบการทเลอกรบซอขยะเพยงประเภทใดประเภท

238

หนง เพราะมความถนดในตวสนคาเปนอยางด และมตลาดรองรบทใหราคาด ทาใหธรกจสามารถอยรอดได เพราะมงบรหารสนคานน ๆ ใหดทสด ดงคากลาวยนยนของผประกอบการ 3 ราย ดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 รบซอเฉพาะเหลกเพยงอยางเดยวกลาววา

. . . รานรบซอเฉพาะเหลก เพราะรานมแหลงรบซอเศษเหลกทไดราคาด แตการรบซอแตเหลกอยางเดยวกอาจเจงได ถาไมมการจดการในเรองของตลาดทรองรบและการจดระเบยบสตอคสนคาไมด สงของลาชา ราคารบซอเปลยนแปลงเรวมากชวงทผานมา ทสาคญรบซอเหลกตองใชเงนสดหมนเวยนสง และตองมเครองมอหนก เชน รถยก ตดเฮยบ (เครองมอใชคบจบเหลก )เพราะขยะเหลกมนาหนกมาก จานวนรบซอแตละครงเปนหลกรอยกโลกรมหรอเปนตน ๆ ขอดคอการจดการงายไมตองวนวายกบสนคาหลายตว มโอกาสรวยไดเรวกวารบซอสนคาตวอน . . .

ผประกอบการรายท 2 รบซอเฉพาะเหลก และ โลหะ กลาววา “. . . รานไมมตลาดรบซอขยะพลาสตก เลยขายไดราคาตากวาตนทนทรบซอมา ขยะพลาสตกทายาก เราไมรจรงกขาดทนไดงาย รานจงตองเลอกรบซอเฉพาะขยะทเปนเหลกและทองแดงเพราะรานมความถนดและมแหลงรบซอทไดราคา . . .”

ผประกอบการรายท 3 รบซอแตเฉพาะพลาสตกเทานน กลาววา

. . . รานรบซอแตขยะพลาสตกเทานน เนองจากประสบการณและความชานาญในการดลกษณะของขยะรไซเคลแตละประเภทไมเหมอนกน รานมความชานาญและมตลาดทดสาหรบขยะพลาสตกกจะเนนคาขายเฉพาะขยะพลาสตก ทาใหบรหารงานไดงายกวาดวย และลกคาทมาขายหรอมาซอกจะรวารานเรารบซอแตเฉพาะขยะพลาสตก กไมมปญหาอะไร . . .

ผประกอบการเหลานยงไดเสนอแนวโนมของการรบซอขยะรไซเคลวามแนวโนมทรานทกรานพยายามจะรบซอขยะรไซเคลทกประเภท โดยจะมประเภททเปนตวเอกของราน ซงเปนขยะรไซเคลประเภททรานสามารถทากาไรไดดทสด โดยผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . คดวาแนวโนมของราน นาจะรบซอหลากหลายประเภทเพอกระจายความเสยงและใหไดของมาก ๆ สะดวกลกคา เพมอานาจตอรองดวย แตตองมตวหลก ๆ ทเรา

239

ถนด อยางทผมทาอยผมเรมทาประมลเหลกอยางเดยวกอนเพราะมโควตาสงโรงหลอมเหลกโดยตรงจะไดราคาด แตการแขงขนสง เวลาเขาไปประมลโรงงานบางแหงจะบงคบวาตองประมลขยะทกชนด การแขงขนกเขมขนขน เราตองหาพนธมตรเขาไปประมลรวม แตระยะยาวเราตองหาตลาดของขยะทกตวทใหราคาดโอกาสชนะประมลกจะสง . . .

เมอผวจยพจารณาผลจากการสมภาษณเชงลกของผประกอบการทง 41 รายในครงน เกยวกบปจจยความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ จงมความเหนดวยวา ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานจะรบซอเปนกลยทธทแตละรานตองเลอกใชใหเหมาะกบศกยภาพของตน และควรพจารณาจากความเคลอนไหวของราคาและความตองการของตลาดเปนปจจยประกอบดวย ซงมแนวโนมวาผประกอบการจะเลอกทจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภทมากขน เพอเพมอานาจการตอรอง การกระจายความเสยง และชวยใหมขยะรไซเคลทสามารถรบซอไดมากขน โดยอาศยการคดแยกเพอเพมมลคาและผลกาไรทด (ยอมรบสมมตฐาน 1d) อยางไรกตาม การจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท ยงไมมผลโดยตรงในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานในแงของผลตภาพ คณภาพสนคา ความรวดเรวใจการสงมอบและการบรการ ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ (ปฏเสธสมมตฐาน 2d, 3d, 4d และ 5d) ทงน ขนอยกบประเภทของธรกจทดาเนนการวาเปดหนารานรบซอ หรอเขาไปประมลสนคา และการเลอกกลยทธทางการตลาดของแตละราน

5.4.2 คณสมบตของทรพยากรในองคการตอผลการด าเนนงานขององคการ

จากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการทง 41 รายเหนดวยวา รานจาเปนตองมทรพยากรทใชในการดาเนนธรกจ ไมวาจะเปน เงนลงทนเรมตน เงนในการดาเนนการ เงนสดหมนเวยน เครองมอ/เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ พนกงาน และการบรหารงานของราน แตทกคนมความเหนคลายคลงกนวา วธการบรหารรานนาจะเปนทรพยากรทมความสาคญมากทสด เพราะถารานมวธทจะบรหารเงน บรหารคน บรหารการใชเครองมอ/เครองจกร ใหสามารถดาเนนกจการไปได ผลการดาเนนงานในแงของผลกาไร ผลตภาพ คณภาพสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป นาจะเปนไปตามความคาดหวงหรอเปาหมายทตงไว เมอพจารณาจากประเดนเรองคณสมบตของทรพยากรในองคการ ผวจยไดคดเลอกคณสมบต 4 ประการในบทท 3 แลวนาไปทดสอบสมมตฐานการวจย ผวจยพบวา ผลจากการวจยเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลกครงน สามารถนาผลมาอธบายรวมกนเพอใหผลการวเคราะหมความชดเจนยงขน ดงตอไปน

240

5.4.2.1 ความมคณคาของทรพยากรในองคการ

จากผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ความมคณคาของทรพยากรในองคการ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ คณคาสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางมนยสาคญทางสถต (ยอมรบสมมตฐาน 6a, 7a, 8a, 9a และ 10a) ซงสอดคลองกบผลการวจยเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย ซงมผประกอบการใหความคดเหนสนบสนนในเรองความมคณคาของทรพยากรในองคการตอผลการดาเนนงานขององคการ โดยเฉพาะในดานของผลกาไร ดงน

ผประกอบการรายท 1 คดเหนวาคณคาของทรพยากรทจะสงผลตอกาไรไมไดขนอยกบจานวนแตอยทคณคาของทรพยากรนนในการททาใหรานผานวกฤตมาได ผประกอบการายนกลาววา

. . . การมคณคาของทรพยากรไมใชการมองในดานจานวน เชน มเงนมาก มคนงานมาก หรอมเครองจกรจานวนมาก หรอ มการบรหารทใชหลายวธ แตหมายถงทกสงทรานมอยสามารถชวยใหผลประกอบการของรานกาวหนาขนเรอยๆมากกวา ซงรานเรากมคนงานไมมาก แตทกคนตงใจทางานด เงนทนของรานกนอยกวารานใหญ ๆ หลายราน แตทผานมารานกไดกาไรในชวงภาวะวกฤตในขณะทรานอน ๆ กลบขาดทน . . .

สวนผประกอบการอกรายคดวารานททากาไรไดเพราะมทรพยากรทมคณคาและรจกทจะใชคณคานนใหเกดประโยชนสงสด เขากลาววา

. . . คณคามนวดยากนะ อยางคนงานททากบเรา มแค 2 คน แตถาเราพอใจการทางานของเขากเทากบเขามคากบรานเรา รถทใชเราตองรจกดแลรกษาเพราะตองใช ตองขบอยทกวน มนหมายถงความปลอดภยของเราดวย เงนมคาในตวของมนอยแลว แตอยวาเราจะใช ยงไงใหเกดประโยชนสงสด รานทสามารถสรางผลกาไรเพราะมสงทมคณคาและใชใหเปน . . .

เนองจากในชวงททาการวจยเปนชวงทประเทศไทยกาลงประสบกบปญหาเศรษฐกจ หลายรานตองเผชญกบปญหาสนคา (ขยะรไซเคล) ไมเพยงพอ และราคาขยะตกตา ผนผวน บางรานถงกบตองปดกจการชวคราวเพราะรบภาระการขาดทนไมไหว รานทผวจยทาการสมภาษณเชงลก มผประกอบการหลายรายทมความมงมนไมทอถอย และใชวกฤตนสรางใหเกดโอกาส โดยใช

241

ทรพยากรทมอยในองคการสรางผลงานใหมประสทธภาพเพอประหยดตนทน เปนการชวยลดการขาดทนจากราคาซอ-ขายไดอกทางหนง ดงคากลาวของผประกอบการรายหนง กลาววา

. . . ตอนนรานทกรานตองเจอกบวกฤตดาน ราคาผนผวน ปรมาณขยะรไซเคลลดลง มคแขงขนใหมเปดใหมเพมขน เกดการแขงขนสง กฎหมายบงคบจากภาครฐทออกมากมผลตอการซอ-ขายของราน เชนกฎหมายหามรบซอของโจร แตถารานม คนงานมความตงใจทางาน ขยนอดทน ใฝเรยนร มเครองมอ/เครองจกรทถกใชงานทางานไดอยางมประสทธภาพ กจะชวยลดตนทน และ ถารานมการบรหารงานด รานจะสามารถประสบผลสาเรจไดไมยาก . . .

นอกจากน ผประกอบการยงชใหเหนถงคณคาของคน จะสามารถสรางผลงานใหมคณภาพได สนคาและบรการทมคณภาพเปนทพงพอใจของลกคาเกดจากความสรางสรรคคณคาในตวบคลากรในองคการ รวมทงตวเจาของเองดวย ผประกอบการรายหนงอธบายประเดนนไดชดเจน โดยกลาววา

. . . คนงานสวนใหญทางานด พพอใจการทางานนะ ซงตรงนสาคญมาก บางครงเราตองใหลกนองทาแทนเราได ตองสรางคนใหเกง อยาไปกลววาเขาจะออกไปทาแขง มลกนองออกไปเปดรานเองแตความทพดกบเขา เขากเกบของมาขายใหราน เปนการสรางเครอขาย ตองสรางคณคาในตวคน คณภาพของงานอยทคณภาพของคน ตวเราเองกตองพฒนาดวย พเลยไปเรยนตอโทอยตอนน . . .

จะเหนไดวาคณคาของทรพยากรสามารถสรางคณภาพใหกบองคการ ตลอดจนการบรการ เชน คณคาของเงน เครองมอ เครองจกร รวมทง คณคาของแผนการบรหารทองคการม รวมถงคณคาทางดานชอเสยงขององคการ สามารถทาใหการบรการมความรวดเรวและไมผดสญญาตอลกคา ตวอยางของผประกอบการ 2 ราย ซงประสบความสาเรจดานความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ มดงน

ผประกอบการรายท 1 มทรพยากรในองคการทมคณคา เขาพยายามสรางมลคาเพมใหกบงานบรการของเขา โดยกลาววา

. . . นอกจากตองมเงน มอปกรณพรอม ความรเรองการบรหารสาคญมาก ตองพลกแพลงตลอดเวลาใชแผนนไมเวอรค กตองปรบเปลยนแผนไปเรอยๆ ผมไมไดจบสง แตอาศยเรยนรจากคนทเขาประสบความสาเรจ แตของแบบนเลยนแบบทกอยาง

242

ไมไดตองเอามาปรบใหเหมาะกบธรกจเรา เอามาตอยอด สรางมลคาเพมเอง สรางการบรการใหดทสด . . .

ผประกอบการรายท 2 อาศยคณคาของแบรนด สรางการบรการใหดขน เขากลาววา

. . . สงทมคณคามากทสดคอ ชอเสยงและภาพพจนของราน รานทมความนาเชอถอ มชอเสยงดในแวดวงรไซเคลมกจะประสบความสาเรจกวารานทไมสามารถสรางชอเสยง รานผมเปดมาประมาณ 3 ป กอาศยวาซอแฟรนไชส วงษพาณชย ใชชอวงษพาณชย อาจมผลทางจตวทยาตอลกคาทจะมาตดตอเนองจากชอวงษพาณชย มความนาเชอถอ การบรการรวดเรว ทาตามสญญา . . .

ในสถานการณปกต องคการอาจไมเหนคณคาของทรพยากรทมอย แตในภาวะวกฤตคณคาทมอยในทรพยากรเหลานนจะชวยใหองคการสามารถปรบตว ยดหยนไปตามสถานการณทผดปกตทกาลงเผชญ ผประกอบการหลายรายกลาววา ชวงวกฤตเปนการวดคณคาและความสามารถของรานอยางแทจรง ดงคากลาวของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ชวงทผานมา เศรษฐกจแยมากทสดเทาทเคยทาอาชพนมาเลย ถอวาปราบเซยน เพราะ รายใหญกเสยหายเยอะไปหลายราย อยางเรากมเจบตวบาง อาศยวารานเราไมใหญมาก ผมและคนในครอบครวลงมาดแลใกลชด ลกนองกปรกษากน บางทลกนองมองสถานการณเกงกวา เรากตองฟงเขา อนนถอวาเราโชคดทมตวชวยด ชวงงานซาลงนอยลง เรากเอาเวลามาซอมแซมบารงรกษาเครองมอทามาหากนใหอยในสภาพดพรอมใชงาน เพราะคณคาของเครองมอทากนสาคญมาก . . .

สวนผประกอบการอกรายหนงกลาววาคณคาของทรพยากรทเขาม มผลตอการตดสนใจวา รานจะปรบตวไปในทศทางใด โดยเขากลาววา

. . . บางคนบอกคณคาของเงนวดจากตองมมาก ๆ แต ฉนคดตางจากชาวบาน ฉนวาคณคาของเงนอยทเงนชวยเราตดสนใจถกตองไมโลภ เชน ถาเราเหนของกองโต ๆ อยากประมลใหได แตเรามเงนจานวนหนงไมเยอะมาก เรากจะคดใหรอบคอบ บางคนเงนเยอะจะใจใหญ ตดสนใจซอเรว เพราะไมตดเรองเงน พวกนกเจบตวไปเยอะ . . .

243

จากคาสมภาษณทงหมดทกลาวมาขางตนเปนสงทยนยนไดวาความมคณคาของทรพยากรในองคการมผลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการในทกประเดนอยางแทจรง

5.4.2.2 ความคงทนของทรพยากรในองคการ

จากผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความคงทนของทรพยากรในองคการมความสมพนธกบผลตภาพขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต (ปฏเสธสมมตฐานท 7b, 9b และ 10b) ขณะทความคงทนของทรพยากรมผลตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ และคณภาพสนคาขององคการอยางมนยสาคญในทศทางลบ (ปฏเสธสมมตฐานท 6b และ 8b) ทงน อาจเปนเพราะลกษณะของประชากรทเปนกลมตวอยางททาการศกษาจากการวจยในครงน ไมมความแตกตางกนมากพอในประเดนของความคงทนของทรพยากรทองคการครอบครองอย ทสามารถสะทอนใหเหนผลของความสมพนธกบตวแปรตามทง 3 ตว ไดแก ผลตภาพ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ ดงจะเหนจากผลทไดจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทท พบวา รานสวนใหญไมมปญหาคนลาออก (คาเฉลยของการลาออกเทากบ 0.64) มปญหานอยและนอยทสดในเรองเครองจกรทตองซอมจนเกดผลตอการทางาน (รอยละ 69.3) และไมมการวางแผนการดาเนนงานระยะยาวเหมอนกน (รอยละ 99.0) อยางไรกตาม ผลจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย ผวจยพบวา มความคดเหนและขอเสนอแนะทสามารถนามาอธบายเพมเตมในประเดนของปจจยททดสอบและพบวาไมมนยสาคญดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 ใหความเหนวารานสวนใหญจะมเครองมอ เครองจกร และรถทใชในงานทคลายคลงกนและมลกษณะทเปนเครองมอพนฐานทมกไมมปญหาทตองซอม หรอสามารถซอมแซมไดงาย จงไมมผลกระทบตอการทางานของราน โดยผประกอบการรายนกลาววา “. . .

ลกษณะของเครองมอเครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ทรานมสวนใหญเปนอปกรณพนฐานและไมมปญหาทตองซอมเพราะเสย หรอถามเสยบางกสามารถซอมแซมเองได สวนใหญจะเปนเครองมองาย ๆ และมไมมาก . . .”

ผประกอบการรายท 2 ทมความคดเหนคลายคลงกนในเรองเครองจกร กลาววา “. . . รานเปนรานใหญมเครองจกรหลายอยาง เชน เครองโมพลาสตก เครองบบอดเหลก เครองจกรเหลานซอมไมยากจงไมมผลตอการดาเนนงานมากนก และมเครองสารองไวใชเมอพบปญหา . . .”

นอกจากนผประกอบการหลายรายทใหสมภาษณยงอธบายวา การทคนงานมอตราการลาออกตาเพราะคนงานเหลานเปนผดอยโอกาส จงมกหางานไมงายนกและผประกอบการในธรกจ

244

นมความโอบออมอาร ซงมกดแลคนงานเหมอนญาตพนอง และใหความเปนกนเอง จนบางครงเกดเปนความเคยชน และขาดการปรบปรงดานความรวดเรวของการบรการ ยกตวอยางของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ผมอยในวงการมานานกวา 10 ป คนงานของรานอยกนมานาน เพราะคนพวกนเปนผดอยโอกาส เมอหางานอนไมไดจงมกจะทางานทรานรบซอของเกา และอยกนนานไมคอยลาออก สภาพโดยทวไปของธรกจนจงคลายคลงกนในเรองของแรงงาน การทคนงานอยมานานบางครงกเกดผลเสยในแงของความคนชน และความกระตอรอรนทลดลง ทสาคญเจาของรานสวนใหญใจดใหความเมตตากจะเลยงคนงานเหลานไว . . .

สาหรบความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปเปนประเดนทนาสนใจมากเพราะผประกอบการสวนใหญใหความเหนวา การมทรพยากรทมความคงทน เชน มเงนสารองมากหรอมการวางแผนการในระยะยาว อาจมผลทาใหการตดสนใจในการปรบเปลยนกลยทธใหทนตอสถานการณทเปลยนแปลงไปไมดเทาทควร ดงคากลาวของผประกอบการสองราย ดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 เปนผทมประสบการณในการคาขายเศษเหลก (Scrap) มานานหลายป และประสบความสาเรจมเงนทนสารองมาก ทาใหในชวงทราคาเหลกผนผวนอยางมาก และไมมใครคาดคดวาราคาเหลกจะตกลงอยางตอเนอง ผประกอบการรายนจงชะลอการตดสนใจในการขายสตอคเหลก (เพราะมเงนทนสารองมาก) ทาใหเกดความเสยหายอยางมาก เขากลาววา

. . . รานมชอเสยงเปนทรจกในชลบร แตผลประกอบการในชวง 2 ปทผานมากลบประสบภาวะขาดทนอยางหนก เนองจากราคาเศษเหลกตกตาลงอยางมาก รานเหนวาราคาเหลกตกลงในระยะตน ทางรานตดสนใจทจะเกบสตอคเพอรอราคาเหลกกลบสสภาวะปกต เพราะรานมเงนทนสารองมากพอ และทยงคงรบซอเศษเหลกจากรานรายยอยกเพอชวยเหลอลกคาประจาเหลานน ผลปรากฏวา ราคาเหลกไมไดกระเตองขน แตกลบลดลงไปเรอย ๆ จากราคา 20 บาทกวาตอกโลกรม ลดลงเหลอ 5 บาทกวาตอกโลกรม เมอรานจาเปนตองตดสนใจขายเหลกบางสวนเพอรกษาสภาพคลอง จงตองรบภาระขาดทนอยางมาก รานทมสตอคเหลกมากเสยหายกวา 250 ลานบาทในชวงเวลาเพยง 3 เดอน . . .

245

ผประกอบการรายท 2 มองวาการวางแผนระยะยาวโดยเฉพาะการทาธรกจดานการประมลสนคาจากโรงงาน อาจมความเสยงสงกวา เนองจากเปนการผกมดตวเอง ทาใหขาดความยดหยน ผประกอบการรายนเลอกทจะใชวธการวางแผนวนตอวนและมการปรบแผนอยเสมอ กลาววา

. . . การทางานเปนลกษณะของการคดวางแผนวนตอวนมากกวา การวางแผนในระยะสน และระยะยาว อาจจาเปนกบธรกจทเกยวของกบการประมลสนคาตามโรงงาน เพราะการประมลจะทาเปนรายป หรอทก 6 เดอน ชวงหลง 3 เดอนกม ความคงทนของแผนดาเนนงานทวางไวจงไมสาคญเทาไร บางทอาจสงผลในทางตรงกนขาม เพราะการใชแผนการเดยวตลอดจะไมเหมาะสมกบสถานการณทคอนขางเปลยนแปลงตลอดเวลาและรวดเรว เราตองตามใหทนกบสถานการณจงตองมการปรบแผนอยเสมอ และรานเลก ๆ สวนใหญเทาทมประสบการณมากอนกไมเคยตองวางแผนอะไร เพราะการตดสนใจซอหรอขายจะเปนแบบวนตอวนมากกวา . . .

จากความคดเหนของผประกอบการทงหมดทกลาวมาขางตน สามารถอธบายผลของความสมพนธระหวางตวแปรทศกษาดงกลาววาไมมนยสาคญ เพราะความคลายคลงกนของกลมตวอยางในประเดนความคงทน และผลของความของคงทนของทรพยากรในองคการทไมสามารถสะทอนผลหรออทธพลในทศทางบวกได ในทางตรงกนขาม ปจจยดานความคงทนของทรพยากรในองคการกลบสงผลในทศทางลบกบผลการดาเนนงาน ดานผลกาไร และคณภาพของสนคาตามทกลาวแลวขางตน ซงจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการ ผวจยคนพบเหตผลของการทผลทดสอบสมมตฐานออกมาในทศทางตรงกนขามไดดงน ผประกอบการหลายรายมความคดเหนวาคณภาพสนคาทเกดจากการคดแยกเพอสงใหลกคานน นอกจากจะขนอยกบการตดสนใจของผประกอบการเองวาตองการระดบคณภาพสงเทาใด เพราะมผลตอเวลาในการคดแยกและราคาขายแลว คนงานมผลตอคณภาพสนคา รวมถงการบรการดวย โดยการทมคนงานทอยมานานแตขาดความกระตอรอรน และรานยงจาเปนตองรกษาคนงานเหลานไว อาจสงผลใหระดบคณภาพสนคาลดลงกเปนได ผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . เรองคนงาน ผมยงเถยงกบพอผมอยเลย พอชอบเลยงคนทอยมานาน แตบางคนนสยไมด พฤตกรรมแยจรง ๆ ผมกไมอยากใหเขามาเปนจดดอยของราน เพราะชอบทะเลาะกบลกคา เรองคนงานทเปนคนเกาคนแกคอนขางมปญหากบทกราน คณตองเขาใจคนพวกนอยมานานจนชนไมกระตอรอรน บางคนอายมากกไมอยากใชเขาเพราะงานมนหนก ผมอยากไดคนรนใหมเราจะไดพฒนาเขาได . . .

246

แตความคดเหนทมมากทสดในประเดนความคงทนของทรพยากรทสงผลในทางตรงกนขาม คอ ผลของกาไร ซงเกดขนในชวงวกฤตเศรษฐกจ โดยผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนในประเดนนคลายคลงกน เชน

ผประกอบการรายท 1 มเงนสารองมาก กลาววา

. . . รานใหความสาคญกบเงนทนของรานมาก โดยเฉพาะการมเงนทนของตนเอง และมสารองไวในจานวนทมาก เพอการแขงขนในการซอสนคาเพอเกบทากาไร การมเงนทนทมากแตกลบมผลประกอบการขาดทน เนองมาจากสถานการณทผดปกต อนเกดจากภาวะเศรษฐกจทตกตาอยางรนแรงในชวง 2 ปทผานมา ถาเปนภาวะปกต รานทมเงนทนมากยอมไดเปรยบกวา ปน (2552) รานเลก ๆบางรานรอดวกฤตมาไดเพราะความทเขาไมมเงนทนถาวร เขาจะตดสนใจเรว กาไรนอยหรอขาดทนนดหนอยเขากปลอยของออกขายแลว . . .

สวนผประกอบการรายท 2 และ รายท 3 คดวา รานไมควรยดตดกบแผนการใดแผนการหนง หรอตองมเงนสารองมาก ๆ เพราะ อาจมผลตอการตดสนใจและทายทสดกอาจขาดทนได

ผประกอบการรายท 2 ผไมยดตดกบแผนการดาเนนงานกลาววา

. . . การทรานประสบผลสาเรจในแงผลกาไร ไมมสตรทแนนอนตายตว เราตองมวธพลกแพลงตลอดเวลา การใชแผนงานเดม ๆ หรอการวางแผนในระระยาว ถาไมรจกปรบเปลยนอาจสงผลในทางลบได เชนเดยวกบแหลงเงนทน การมเงนทนทเปนเงนเยนคอไมตองกยมหรอรบคนใหกบแหลงทน จะทาใหไมเกดแรงผลกดนในการบรหารเงนสดหมนเวยน และอาจชะลาใจไมปลอยขายสนคาในสตอค จนอาจเกดผลขาดทนเหมอนทเราเหนกนในปน (2552 ) ทรานใหญ ๆ กกตนเหลกไว แลวปลอยขายไมทน ราคาตกมากทาใหขาดทนมาก มรานปดกจการในชวงนนมากเชนกน . . .

ผประกอบการรายท 3 ผไมสามารถกยมเงนธนาคารมาเปนทนสารองได ทาใหรานตองบรหารเงนใหรวดเรว กลาววา

. . . รานใชเงนตนเองเพราะตดปญหาเรองการกยมจากธนาคาร แมธนาคารยนดจะใหกยมไดในระยะยาว แตดอกเบยทตองเสยใหกบธนาคารอาจไมคมกบกาไรทหา

247

มาได จงตองใชเงนตวเอง ซงถงแมมอยางจากด แตหากรจกบรหารเงนใหดเรากสามารถทจะทากาไรไดมาก เชน ตองรบซอมาแลวขายออกไปเรว ๆ มนขนอยกบการบรหารงานของเรามากกวา บางทมเงนทถอไดระยะยาวกทาใหไมระวงไดเหมอนกน . . .

ผลจากการสมภาษณเชงลกดงกลาวขางตน ผวจยสรปไดวา คณสมบตของความคงทนของทรพยากรตอผลการดาเนนงานในแงของผลกาไรอาจเปนไปในทศทางตรงกนขามได จากผลการวเคราะหทออกมาในทศทางลบตอผลการดาเนนงานในครงน นาจะเปนเพราะสถานการณทผดปกต อนเกดจากภาวะเศรษฐกจทตกตาอยางรนแรงในชวง 2 ปทผานมา ดงทผประกอบการหลายรายไดอธบายเกยวกบการวางแผนระยะยาวทไมผนแปรตามสภาวการณทเปนวกฤต หรอการมแหลงเงนทนระยะยาวทมผลตอการตดสนใจจะซอหรอจะขาย เปนตน เชนเดยวกบผลการดาเนนงานในมมมองดานคณภาพ ถาพจารณาจากทรพยากรมนษยหรอคนงาน พบวาการลาออกบอยอาจทาใหรานตองฝกฝน อบรมคนงานขนมาทดแทน แตเนองจากลกษณะงานไมมความซบซอน และโดยธรรมชาตของธรกจน ตามทผประกอบการหลายรายลงความเหนคอ คณภาพจะดหรอไม นอกจากขนอยกบนโยบายของรานแลว การใสใจของคนงานในระหวางการคดแยกมผลตอระดบคณภาพสนคาดวยเชนกน เชน คนงานทอยมานานแตไมมการพฒนาอาจสรางปญหาใหไดมากกวาคนงานทเขาใหมและใสใจในการทางาน ดงนน ผลการวเคราะหสมมตฐานท 6b คณสมบตของทรพยากรทมคงทนตอรอยละผลกาไรตอยอดขาย และสมมตฐานท 8b คณสมบตของความคงทนของทรพยากรตอคณภาพของสนคาจงมนยสาคญในทศทางลบ

5.4.2.3 ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรในองคการ

จากผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรในองคการมความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต (ปฏเสธสมมตฐานท 6c, 7c, 8c, 9c และ 10c) ทงน จากการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย ผวจยพบวา คณสมบตของทรพยากรในองคการในประเดนเรองความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงาย นาจะเหมาะสมกบการศกษาในองคการทมการใชเทคโนโลยระดบสงหรอมการสรางสรรคนวตกรรมใหม ๆ ทคณสมบตการถกลอกเลยนแบบงายมผลตอผลการดาเนนงานของแตละองคการมากกวา ดงจะเหนจากลกษณะของคาอธบายทผประกอบการสวนใหญคดวาไมนาจะมอะไรทตองลอกเลยนแบบกนเองในธรกจนไมวาจะเปนการบรหาร ทกษะของ

248

คนงาน เครองมอ เครองจกร หรอแมแตแหลงเงนทนทจดหามาไดในยามฉกเฉนกมความคลายคลงกน ดงตวอยางของคากลาวของผประกอบการหลายรายดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 ใหความเหนวา ธรกจทมความเปนพนฐาน ไมมความซบซอนจงไมเกยวของกบความถกลอกเลยนไดหรอไม โดยเฉพาะเรองอปนสยของคนงาน เขากลาววา

. . . ธรกจนไมมอะไรซบซอน อาศยความขยน อดทนของเจาของรานมากกวา ทจะมาเลยนแบบกน กยงนกไมออกวามอะไรทเดนเปนพเศษ เรองเงนทนกเจอปญหาเหมอน ๆ กนคอ กแบงคยาก ใชเงนญาตพนองเวลาหมนเงนไมทนจรง ๆ เครองมอเครองไมแบบงาย ๆ กใชงานไดแลวละ คนงานกไมมใครเกงกวากนความสามารถพน ๆ ทสาคญตองนสยด ขยนทางาน ซอสตย ซงเลยนแบบกนไมไดอยแลว . . .

ผประกอบการรายท 2 ซงมการศกษาระดบปรญญาโท เขามองวาธรกจน ผประกอบการควรมแนวทางการบรหารของตนเองไมควรเลยนแบบใคร โดยใหเหตผลวา

. . . วธการบรหารของรานจะมการวางแผนทงระยะสน และระยะยาว เพราะผมเรยนจบโทบรหารมา ไดผลมากเพราะการทาธรกจนแบบเดมจะไมมการวางแผน เรากจะไดเปรยบ แตคนรนเกาทเกง ๆ คดแบบหวสมยใหมกประสบความสาเรจ เจาของกจการกลมนจะมเครอขายทชวยเหลอกน เราเขาไปแทรกยาก ไปเทยบเขาไมไดเพราะชวโมงบนนอยตองบรหารในแบบของเราไมเลยนแบบเขา . . .

นอกจากนหนทางในการหาแหลงเงนทนมาใชในยามฉกเฉน ยงไมนาเปนสงทใครจะทาตามใครได เพราะเครดตของแตละรานไมเทากน ดงทผประกอบการอกรายหนง กลาววา

. . . คนงานในรานความรนอย จะออกไปทาทอน ฉนกไมวาเขาหรอก สวนใหญฉนทาเองได เงนสดเวลาขาดมอกกนอกระบบเอาไมอยากพงญาตพนอง เรองหาเงนมาใชตอนฉกเฉนแตละรานกจะมวธของตนเอง จะไปทาตามกนไมได อยทความเชอใจกน . . .

เนองจากความเชอถอหรอเครดตของรานเกดจากการสงสมมานาน โดยอาศยการปรบตวของแตละรานตามเหตการณทตนเองประสบ ดงนน หนทางในการแกปญหาจงอยทผประกอบการทจะบรหารใหผานจดวกฤตดงกลาวมาใหได เชน คากลาวของผประกอบการรายหนงกลาววา

249

. . . ทาธรกจรบซอของเกา เงนทนเปนสงจาเปนเพราะหมายถงเครดตของราน ทกรานจงตองใสใจในเรองเงนทตนเองมใหเพยงพอตลอด และ ตองพยายามบรหารใหเกดสภาพคลองสงสด สวนใหญรานจะมแหลงเงนทหยบยมมาใชยามฉกเฉนทเหมอน ๆ กนคอ เงนของพอแม หรอญาตพนอง หรอจากยปวทรบซอของจากราน เวลาทรานของเราบางครงไปเจอขยะปรมาณมาก แตเงนเรามไมพอ เรากไปเอาเงนกบเฒาแก (ยปวทรบซอ) มากอนได เพราะธรกจนเครดตเปนสงทสาคญมาก เราตองทาใหคคาไววางใจ หรอบางทลกคาทใหเราไปรบซอขยะจากเขา เขาเชอใจเรากใหเราเอาของมากอน ขายของไดคอยเอาเงนไปใหเขากม . . .

สวนผประกอบการอกหลายรายใหความเหนวา ประสบการณตองสรางขนเอง และประสบการณจะสอนใหรวาเราตองมความยดหยนปรบตวตอสถานการณทเปลยนแปลงไปอยางไร ใครจะไปลอกเลยนแบบใครคงไมได ยกตวอยางของคากลาวของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . รานสวนใหญไมไดมแผนการบรหารงานทเปนระบบ ทกแผนงานเกดขนตามสถานการณ โดยเราจะตดสนใจซอหรอขายแบบวนตอวน จงไมจาเปนตองไปลอกเลยนแบบวธการบรหารหรอการใชทรพยากรอน ๆ จากรานคแขงเพราะรานแตละรานตองบรหารดวยตนเอง ตามสถานการณของรานทประสบมากกวา ไมมใครลอกเลยนแบบวธการหรอการตดสนใจจะซอหรอจะขายได เพราะแตละรานกประสบกบสถานการณทแตกตางกน ตองเรยนรจากประสบการณดวยตนเอง . . .

อกปจจยหนงทมความสาคญตอทกธรกจคอ คณภาพของสนคาขององคการในธรกจนกเชนเดยวกน แตเนองจากการคดแยกแยะหรอแปรรปบางสวน เพอใหไดคณภาพตามทลกคาตองการอยทนโยบายของรานและความใสใจของผประกอบการ แมทรพยากรอน ๆ ในองคการ เชน เครองมอ เครองจกร หรอคนงาน จะมผลตอคณภาพ แตคณภาพของขยะรไซเคลไมไดมความซบซอน ทาใหประเดนเรองการถกลอกเลยนแบบไดงายจงไมมนยสาคญตอผลของคณภาพดงความคดเหนของผประกอบการหลายราย ผวจยขอยกตวอยางคากลาวของผประกอบการ 2 ราย ดงน

ผประกอบการรายท 1 กลาววา

. . . ธรกจนไมจาเปนตองอาศยเทคโนโลยขนสง เชน เครองมอ เครองจกรตาง ๆ กเปนเทคโนโลยพนฐานงาย ๆ ทไมคอยเกยวของกบการถกลอกเลยนแบบไดหรอไมได คนงานสวนใหญเปนแรงงานระดบลาง ความสามารถทโดดเดนของคนงาน

250

เลยมไมมากนก จะมกคอหวหนางานบางคนทมความชานาญเปนพเศษเทานน ซงเรากสามารถสรางเพมเตมได โดยการฝกอบรมคนงานใหมความชานาญเพมขน ถาคนงานทมความสามารถลาออกไป เรายอมรบวาการออกไปของคนงานเกง ๆ อาจมผลตอคณภาพการคดแยก แตกใชเวลาไมนานกทาแทนกนไดแลว . . .

ผประกอบการรายท 2 กลาวเปรยบเทยบกบธรกจรถยนตวา

. . . พวาไมนาจะเกยวกบการลอกเลยนแบบใครแลวจะรวย ตองทาเอง เราอาจไปเรยนรหรอปรกษากนในหมเพอนฝง แตทกอยางอยทตวเรา ทกษะคนงานหรอเครองมอทใชในงาน มนไมเหมอนธรกจผลตรถยนตทตองใชบคลากรความรสงหรอเทคโนโลยสง ๆ เพอใหสนคามคณภาพดทสด แตคณภาพขยะรไซเคลมนไมไดยงยากขนาดนน . . .

จากการสมภาษณเชงลก ผวจยยงไดรบคาตอบเกยวกบความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ ซงผประกอบการยอมรบวา ทรพยากรตาง ๆ เชน คนงาน หรอเครองจกร มผลตอความรวดเรวในการบรการ ซงแตละรานกมทรพยากรเหลานคลายกน แตความรวดเรวในการสงมอบและการบรการมาจากการตดสนใจของผประกอบการทเขามาดเอาใจใสกบงานในรานดวยตนเองมากกวา เชน คาตอบของผประกอบการรายหนง กลาววา

. . . แหลงเงนทนของรานรบซอของเกาสวนใหญกคลายกน ตอนนอยากใหภาครฐมาชวย อยากใหกระทรวงแรงงานอนญาตใหรบแรงงานตางชาตเพมไดเพราะขยนกวาคนงานไทยได อาชพนเงนกบแรงงานเปนสงจาเปน แตสาคญท เจาของตองลงมอทาเองดวย เพราะหวใจของการบรการคอ เจาของตองเอาใจใสเอง . . .

คาอธบายขางตนน สอดคลองกบผประกอบการอกรายหนงทเสนอวา ประสทธภาพ ประสทธผลของงานตองเกดจากการพฒนาคน และพฒนาเครองจกร ควบคกนไป และไมควรหวงความรไว เพราะในธรกจนการชวยเหลอกนและกน สรางพนธมตร นาจะดกวาการเกรงกลววาใครจะมาเลยนแบบเรา ซงผวจยรสกเหนดวย กบคากลาวของผประกอบการายนทกลาววา

. . . พวกเครองมอเครองจกรหรออปกรณในราน ลงจะซอมาแลวมาปรบแตงใหใชงานดขน ตอนนคนงานทรานชวยทาเครองมองายมาใชไดเพราะลงสอนเขา รานทรจกกนกมาขอใหไปทาใหบาง ลงไมหวงวชาหรอกของแบบนไมชวยเขา เดยวเขาก

251

ทาเองได มนไมไดยาก ชวยเหลอกนไวดกวา เพราะบางทเรากตองอาศยเขาเหมอนกน อยาไปกลววาใครเขาจะดกวาถาเราพฒนาตวเราเองตลอดนะ . . .

ปจจยสาคญทมกถกวดผลเสมอในเรองผลการดาเนนงานของธรกจคอ ผลกาไร ผวจยไดสอบถามความเหนในเรองผลกาไรทเกดขนวามผลจากการลอกเลยนแบบผอนหรอไม คาตอบทไดสามารถอธบายไดวา การสรางผลกาไรของแตละรานเกดจากความแตกตางในการบรหารของแตละผประกอบการ การทาตามรานอนทมผลประกอบการด (มกาไร) อาจไมไดผลเชนเดยวกน ยกตวอยางของผประกอบการรายหนงทกลาวไดอยางตรงไปตรงมาวา

. . . เวลาเราเหนรานอนเขาทาแบบนแลวกาไร กอยาเพงไปทาตาม เพราะรานแตละรานไมเหมอนกน ตองสรางความแตกตาง การรบซอของเกาไมใชใครทาตามใครแลวจะรงเหมอนกน โดยสวนตวผมจะไมทาตามคนอนและกไมกลวใครมาเลยนแบบเรา . . .

สรปคาอธบายทไดรบจากผประกอบการหลายรายในการสมภาษณเชงลกครงน เกยวกบคณสมบตของทรพยากรเรองความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายของทรพยากรในองคการ ตอผลการดาเนนงานขององคการไดวา เนองจากธรกจนเปนธรกจพนฐานซงทรพยากรในองคการมความเรยบรอยไมซบซอน และการบรหารกลยทธขององคการเปนสงทผประกอบการจะเลอกมาใชใหเหมาะสมกบสถานการณของตนเองมากกวา ดงนน ผลการทดสอบสมมตฐานเกยวกบทรพยากรทไมถกลอกเลยนแบบงายตอผลการดาเนนงานขององคการวดจากผลกาไร ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปจงปรากฏผลแบบไมมนยสาคญทางสถต

5.4.2.4 ความเหมาะสมของทรพยากรในองคการ

จากผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ความเหมาะสมของทรพยากรในองคการมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ และความรวดเรวในการสงมองและการบรการขององคการอยางมนยสาคญทางสถต (ยอมรบสมมตฐานท 7d และ 9d) ทงน เพราะความพรอมและความเพยงพอของทรพยากรในองคการ เชน เงนทน แรงงาน เครองมอ เครองจกร ตลอดจนแนวทางการบรหารกลยทธขององคการสงผลดตอผลตภาพขององคการและความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ ซงสอดคลองกบผลจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย ในประเดนดงกลาว ขณะทความเหมาะสมของทรพยากรในองคการมความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ (ปฏเสธสมมตฐานท 6d, 8d และ 10d) ซง

252

จากการสมภาษณเชงลกผประกอบการ ผวจยไดรบขอเสนอแนะหลายประการวา ผลกาไร คณภาพของสนคา และความสามารถในการปรบตวขององคการไมไดขนอยกบวารานมเงนเพยงพอ มคนงาน เครองมอ เครองจกรพรอมเพยงอยางเดยว แตขนอยกบความสามารถของผประกอบการในการบรหารการซอมาขายไป และการตดสนใจของผประกอบการตอสถานการณทเกดขน บางรานมความพรอมทกอยาง แตถาผประกอบการตดสนใจไมแมนยา รวดเรว กอาจสงผลตอผลกาไรของรานได นอกจากนน การใสใจของคนงาน และนโยบายของรานวาใหความสาคญในเรองคณภาพของสนคามากนอยเพยงใด กมผลตอคณภาพของสนคาอยางมากดวย ซงบางครงคณภาพของสนคายงขนอยกบตลาด หรอลกคาทรบซอขยะรไซเคลจากรานดวยวาตองการคณภาพของสนคาระดบใด จากการสมภาษณเชงลกทาใหทราบถงเหตผลของความไมสอดคลองตามสมมตฐาน จากคากลาวของผประกอบการหลายรายในประเดนดงตอไปน ในเรองของความเหมาะสมของทรพยากรในรานตอผลกาไรของราน ผประกอบการหลายทานใหความเหนวา ความเหมาะสมของทรพยากรทรานมอยไมสามารถทานายผลกาไรไดแมนยา ในสถานการณทมการเปลยนแปลงสง เชน ในปจจบน แตผลกาไร/ขาดทน ขนอยกบการตดสนใจของผประกอบการมากกวา โดยผประกอบการทดาเนนกจการดานประมลโรงงานรายหนงกลาววา

. . . ปจจยทมผลตอกาไรในธรกจนมความผนแปรสง ถาเรามองเพยงแคความเหมาะสมของทรพยากรตาง ๆ ทบรษทมอย อาจไมสามารถทานายผลกาไรไดแมนยานก เพราะมปจจยอนอกทมผลตอผลกาไร ผมคดวาการตดสนใจเรองราคาประมลรบซอและขายในแตละครง สถานการณตลาดในชวงนนมากกวาทจะมผลตอกาไร . . .

สอดคลองกบผประกอบการอกรายหนงทไมไดมความพรอมทงคนงานและเครองมอ แตอาศยการตดสนใจเชงบรหารของตนเองในการแกปญหาเพอใหเกดผลกาไรอยางตอเนอง กลาววา

. . . รานไมไดมคนงานหรอเครองมอ/เครองจกรททนแรงมากนก บางครงคนงาน หรอเครองมอไมพอเวลาไปเจองานใหญ ๆ เมอประมลไดแลวคอยใหคนอนมารบชวงตอ หรอไมกเอาทซอสคนงาน หรอเชาเครองมอมาใช แมทากาไรไดไมมากแตไดปรมาณงานมากกทาใหไดกาไรโดยรวมด รานจงไมคดทจะตองหาเครองจกรทใชเงนลงทนสงมาใชงานในชวงน ใชเชาเปนครง ๆ เอาดกวา . . .

ผประกอบการหลายรายใหความเหนวา ความพรอมหรอความเหมาะสมของทรพยากรในราน ไมไดมผลตอความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน

253

ผประกอบการหนงยกตวอยางกรณของเพอนรวมอาชพทพายแพไป แมวาเขาจะมความเหมาะสมและความพรอมของทรพยากรในรานเชนเดยวกน โดยกลาววา

. . . รานมความพรอมดานเงน ทงคน ทงเครองมอกครบครน แตชวงทผานมากยงขาดทนเยอะ เพราะราคาเหลกตกลงมาก สบกวาบาทตอกโลกรม ปรบตวไมทนจรง ๆ เพราะตงแตเปดกจการมาเกอบ 20 ป ปนแยทสด ถาปหนาราคาเหลก ยงเปนอยางนอกคงไมไหว เพอนทจนทบรกยงตวตายไปคนนงแลว รายนนกพรอมทกอยาง แตปรบตวไมทนเหมอนกน แตเขาเครยดงายเลยคดสน . . .

จากคากลาวขางตน ผประกอบการอกรายหนงยงเสรมใหผวจยเขาใจมากขนในเรองการปรบตวตามสถานการณของรานวา นาจะขนอยกบการตดสนใจทถกตองแมนยาของผประกอบการมากกวา ความเหมาะสมของทรพยากร โดยเขากลาววา

. . . ความสามารถในการปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลง นาจะขนอยทการตดสนใจของเรามากกวา เพราะบางรานมความเพยบพรอมของทรพยากร ทงเงนทน เครองจกร คนงาน แตเจาของรานขาดความสามารถในการตดสนใจ โอกาสทจะสามารถปรบตวใหทนตอสถานการณทเปลยนแปลงอาจดอยกวารานทมความพรอมนอยกวา ขนอยกบเจาของรานสามารถตดสนใจไดแมนยา รวดเรว และทนตอเหตการณมากกวา . . .

สาหรบผลการดาเนนงานของรานทมองในแงของคณภาพสนคาของราน วามาจากปจจยความพรอมหรอความเหมาะสมของทรพยากรทรานมอยหรอไม ผประกอบการรายหนงใหความคดเหนวา นอกจากความใสใจของคนงานแลว ตวผประกอบการเองจะรดวารานจะสามารถคดแยกใหสนคาออกมามคณภาพดในระดบทลกคาพงพอใจในระดบใด โดยพจารณาจากขอกาหนดทลกคาตองการประกอบกบศกยภาพของรานและสถานการณตลาดในขณะนนวาราคามความผนผวนขนลงรวดเรวเพยงใด โดยผประกอบการรายหนง กลาววา

. . . ลกคาเขาจะดศกยภาพของราน ความพรอมในการทางาน เครองจกร แรงงาน รานไมมปญหาเรองการบรการเพราะเราทางานแบบมออาชพ เรองคณภาพสนคาอยวาเราตงเปาไวแคไหน ถาคดแยกอยางดเลยกไดราคาด แตบางครงงานเขามามาก รานกจะคดแยกเทาททาไดแลวรบสงเลยเพราะไมอยากใหลกคารอ อกอยางราคาผนผวนมากชวงน ตองทาความเรวแขงกบเวลา . . .

254

สวนผประกอบการอกรายกลาววาคณภาพของสนคามาจากลกคากาหนดโดยไมไดพยายามทาใหดไปกวานน แมรานจะมศกยภาพกตาม

. . . ตอนนมลกชายมาชวย เขาจะเกงเรองชางกชวยไดเยอะเพราะมเครองทนแรงมาชวย พจะดแลรานเองเพราะขยะพลาสตกจะยาก ไมคอยมปญหาคนงานเพราะมาจากจงหวดเดยวกนทาดวยกนมานาน เวลาโมบดตองระวงปนเชอพลาสตก แตรานทรบซอเขาจะเอาไปแยกเองอกท เรากเลยทาตามสเปคทลกคาตองการ มนขนอยวาเขาตงสเปค คณภาพมาใหเราแคไหน เราอาจคดแยกไดดกวานเพราะมความพรอมและชานาญแลว เราเลยคดวาจะขยายธรกจโดยหลอมเมดพลาสตกเอง . . .

จากคาอธบายของผประกอบการหลายรายขางตน สามารถชแจงเหตผลของความไมสอดคลองตามสมมตฐานการวจยบางขอดงกลาวมาแลวไดด และผวจยสามารถสรปไดวา ความเหมาะสมของทรพยากรในองคการตองมควบคไปกบวสยทศนของผประกอบการในการตดสนใจทแมนยาได เพอใหสงผลตอกาไร คณภาพของสนคา และความยดหยนปรบตวตามสถานการณของราน อยางไรกตาม ความเหมาะสมของทรพยากรในราน ยงสามารถสงผลในทศทางบวกตอผลตภาพของรานและความรวดเรวในการสงมอบและการบรการดงกลาวไวแลวในตอนตน ซงจากการสมภาษณเชงลกผวจยไดพบประเดนคาตอบของผประกอบการหลายรายทมาสนบสนน การยอมรบสมมตฐานการวจยทงสองสมมตฐาน (7d และ 9d) ในการวจยครงน ดงน

ผประกอบการรายท 1 ใหความเหนเกยวกบผลตภาพของรานวาจะดหรอไมนน รานตองมทรพยากรในรานทมความพอด ไมมากไมนอยเกนไป โดยกลาววา

. . . พพยายามสอนใหคนงานใสใจในการงานททา จะแจกจายงานใหแตละคนทาวนตอวน และถามงานตองทามากกจะจายเงนพเศษใหเปนกาลงใจ คนงานกจะทางานไดด บางครงการมคนงานมากเกนไป กไมคมเพราะคนงานทางานไดไมเตมท พจะฝกใหคนงานทางานอยางมประสทธภาพ คนงานพเกง ทางานไว บางรานคนงานเยอะมาก แตทางานสคนงานพไมไดเลย . . .

ผประกอบการรายท 2 คดวา การบรหารทรพยากรทมความพรอมอยางเหมาะสมจะชวยสรางประสทธภาพไดดขน โดยกลาววา

. . . คาของเกา คนและเครองมอ ทใชตองบรหารใหด ทายงไงใหมประสทธภาพสงสดเพราะตนทนแตละรานอยทการบรหาร คน และ เครองมอ และอยาใหเงนมา

255

จมในสตอคนาน บางรานดแควาขายกาไรไดเทาไหรแตไมคดตนทนอน ไมบรหารตนทนใหด อยไปกไมรอด . . .

ทงน ทรพยากรในรานทมความเหมาะสมและทาใหผลตภาพของรานดขน ยงมผลตอเนองไปทความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของรานอกดวย ความสอดคลองกนน ไดรบคายนยนจากผประกอบการหลายราย ผประกอบการรายหนงกลาววา “. . . ถารานมความพรอมทกดาน เรากจะสามารถปรบปรงบรการใหดขน รวดเรวได ตอนนคดวาจะลงทนซอรถโฟลคลฟทจะชวยใหยกของไดเรว ไมอนตรายเวลาใชแรงงานคน . . .”

สวนผประกอบการอกรายหนงพยายามใชทรพยากรทมอยอยางพอดในการสรางบรการใหลกคาถงพอใจ กลาวทงทายไววา

. . . รานตงเปาดานบรการ ตองทาใหลกคาประทบใจ รานปาบรการดรวดเรว ลกคาเอาของมาขายแลวไมรอนาน มนาเยนใหดม คนงานกบลงจะยกของเองลกคานงรอสบาย ๆ ปาจะดเรองเงน ถาวนไหนรบซอมากกวงไปกดเอทเอมมาเพม จะไมเกบเงนไวในรานเยอะ อนตราย มคนงาน 2 คน มเครองชงธรรมดา 2 ตว ดจตอล 1 ตว แกสตดเหลก 1 ตว แคนกพอแลวถาบรหารด ๆ กรวยได . . .

สรปไดวาความเหมาะสมของทรพยากรในองคการมผลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการได แมจะไมครบทกตวแปรตาม แตสามารถอธบายไดวาความเหมาะสมของทรพยากรในองคการเปนปจจยทมความสาคญตอความสาเรจของรานมากทสดปจจยหนง โดยเฉพาะอยางยงจะชวยเสรมผลการดาเนนงานใหดขน และสามารถแขงขนได หากผประกอบการเปนผทมความสามารถในการตดสนใจทถกตองแมนยา และทนการณ

5.4.3 ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการตอผลการด าเนนงานขององคการ

จากผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ ผลตภาพขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางมนยสาคญทางสถต (ยอมรบสมมตฐานท 11, 12, 14 และ 15) ซงสอดคลองกบผลวจยเชงคณภาพจากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการทง 41 ราย ทมความเหนสนบสนนวา การใชทรพยากรทมอยในองคการใหเกดประโยชนสงสดจะ

256

สามารถทาใหผลการดาเนนงานดขน โดยเฉพาะ การใชเงนทน และเงนสดหมนเวยนในการสรางผลกาไรใหมากทสด ดงทไดกลาวมาแลววา การบรหารเงนใหสามารถซอมาขายไปใหเกดรอบของการซอไดมาก ผลกาไรสะสมจะมากขนดวย นอกจากนการใชเงนใหเกดประโยชนมากทสดจะชวยลดอปสรรคจากการผนผวนของตลาด ผประกอบการจะใชเงนลงทนในขยะรไซเคลทมอนาคตวาราคามแนวโนมสงขน เชนเดยวกบเงนทนทใชในการซอเครองมอ เครองจกรตาง ๆ เพอเพมประสทธภาพของงาน แมขณะนรานอยในชวงชะลอตวเพราะปญหาเศรษฐกจ แตผประกอบการสวนใหญวางแผนทจะลงทนในเครองทนแรงเหลาน เพอเพมประสทธภาพในระยะยาว การใชเครองมอ เครองจกร และรถตาง ๆ อยางเตมกาลงการผลต และการจงใจใหแรงงานทางานอยางเตมความสามารถจะชวยในดานผลตภาพ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวของราน ซงมผประกอบการทประสบความสาเรจใหความคดเหนในประเดนน ดงน

ผประกอบการรายท 1 ทมประสบการณดานการบรหารองคการกลาววา “. . . รานรจกใชเงนใหเปน ใชคนใหเปน ใชเครองมอ เครองจกร และรถตาง ๆ ใหเตมกาลงการผลตและใชเทคนคการบรหารใหมความหลากหลาย และเทาทนคแขง โอกาสทผลการดาเนนงานในทก ๆ ดานจะประสบผลสาเรจจงเปนไปไดมาก . . .”

ขณะทผประกอบการอกรายเลงเหนวาการใชทรพยากรทมอยในองคการใหเกดประโยชนสงสดจะสามารถสรางการบรการทสะดวก รวดเรว และเปนความสาเรจในระยะยาวกวา เพราะลกคาจะยนดใชบรการของรานอยางตอเนอง โดยกลาววา

. . . รานเราทาธรกจประเภทประมลโรงงาน ดงนน การรจกวางแผนกาลงคน ใชคนใหเหมาะกบงาน ใชเครองจกรใหถกประเภท นอกจากงานจะผดพลาดนอยแลว ลกคาจะพงพอใจในผลงานเพราะการบรการจะรวดเรว สามารถขนยายขยะรไซเคลไดรวดเรวตามความตองการของลกคาเพราะสงทลกคาตองการไมใชแคขายเครองจกรเกาหรอเศษโลหะ เศษพลาสตกตาง ๆ ทโรงงานไมตองการเทานน แตโรงงานตองการทจะกาจดของทไมใชแลวเหลานใหหมดไปจากโรงงานเรว ๆ และสภาพภายหลงการขนยายตองเปนระเบยบ สะอาด การแขงขนการประมลโรงงานจงขนอยกบราคาทประมลและการบรการทลกคาพงพอใจดวย ซงทางรานจะทาความสะอาดทกครงหลงเกบของจากโรงงานแลว ทาใหลกคาพอใจมากและใหโอกาสทางรานประมลของในโรงงานทกป . . .

257

นอกจากน การใชการบรหารกลยทธดานการตลาดใหหลากหลายและพลกแพลงตลอดเวลาจะสามารถสรางผลกาไรไดมากกวาการมการวางแผน แตไมสามารถนามาปฏบตไดจรง ผประกอบการรายหนงยกตวอยางของเทคนคการซอมาขายไปของราน ทนอกจากจะทากาไรเพมขนแลว รานยงสามารถปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปไดรวดเรวอกดวย

. . . เทคนคทใชในการซอมาขายไปตองมการพลกแพลงตลอด อยทวารานจะใชเทคนคอะไรบางในการดงดดทงลกคาผขายขยะรไซเคล และลกคาผซอขยะรไซเคล ถาใชกลยทธตามทวางแผนไวใหด ผลกาไรกเพมขน และรานปรบตวไดเรวเวลาทตลาดเปลยน ทผานมารานใชหลาย ๆ วธการรวมกนโดยเฉพาะพยายามใชสงตาง ๆ ทรานมอยใหไดมากทสด . . .

ผประกอบการหลายรายกลาวยาวาถงความจาเปนในการบรหารเงน เพราะธรกจนเงนสดหมนเวยนมความสาคญอยางมาก ทาอยางไรทจะทาใหเงนสดทมอยสรางผลกาไรไดหลาย ๆ รอบ จากการซอมาขายไปอยางรวดเรว หรอใชเงนทนในการเกบสตอคสนคาบางประเภททคาดวาราคาจะดขนในระยะยาว ถอเปนการใชประโยชนจากทรพยากรเงนใหคมคา เพอสรางผลกาไรทเพมมากขน ยกตวอยางคากลาวของผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ตองใชเงนสดหมนเวยนใหเปน หมนใหไดหลาย ๆ รอบ กาไรจะไดมากกวาเกงกาไรอยางเดยว ตอนนมเงนกอนคดวาจะลงทนซอทดนเปนของตวเองจะไดไมตองเชา อาจเกบเงนสวนหนงไวชอนซอเหลก ถาราคาตกตาสดเพราะในระยะยาวราคากคงกระเตองขนแนนอน . . .

ผวจยพบวา ผประกอบการจะใหความสาคญกบเครองมอทามาหากน อปกรณเครองมอตางๆ จะไดรบการบารงรกษาเพอใชงานไดนาน ดงเชนคากลาวของผประกอบการรายหนงกลาววา“. . . รานจะใชของทกอยางใหคมคา เชน เครองชงตองคอยดใหอยในสภาพด ลกคาเหนกจะไดไมตอวาเราใชกโลเกา ของอนไหนหนกเกนกโลหกสบ กใชกโลปอนด คออยาใชผด ของจะอยกบเราไดนาน ๆ เครองมอหากนตองดแลและใชใหเปน . . .”

สวนผประกอบการอกรายคดวา การมเครองมอ เครองจกร หากสามารถนามาใชงาน อยางเตมทจะสามารถสรางความนาเชอถอใหกบราน นามาซงการบรการทด และผลตภาพของงานทสงขน โดยกลาววา

258

. . . บรษทตองแขงประมลกนหลายเจา เรองความพรอมของเครองมอเครองจกรมผลตอการประมล เพราะบางโรงงานเขาเขมงวด เขาจะไมใหเราเอาขยะจากโรงงานของเขาออกไปกาจดทงมว เพราะเขาจะเดอดรอนเนองจากคคาตางประเทศจะไมยอมรบ ตอนนเราเอาเงนสวนหนงมาลงทนในเครองมอเครองจกรแลวกตองขยนหางานมาลงใหคมทลงทนไป คนงานกตองฝกอบรมใหใชเครองใหเปน และประสทธภาพงานตองออกมาดเพราะมเครองทนแรงแลว . . .

นอกจากจะใหความสาคญกบเครองมอทามาหากนแลว ผประกอบการยงเนนยาเรองการใชแรงงาน โดยมมมมองวาตองมวธจงใจคนงานใหทางานใหรานอยางเตมท ขณะทรานกตองดแลคนงานเหลานใหดดวย เพราะหากคนงานทางานดวยความพงพอใจและมความจงรกภกดตอรานแลว สงทรานจะไดคอผลการดาเนนงานทดขน โดยผประกอบการรายหนงกลาวถงการดแลคนงานของรานเหมอนญาตพนอง ทาใหรานสามารถประสบความสาเรจแมจะมวกฤตเศรษฐกจกตาม ทงน รานตองรจกการบรหารเงนสดหมนเวยนใหด โดยกลาววา

. . . คนงานทขยนดวยซอสตยดวยหายาก พจะมวธดแลลกนองอยางเปนกนเองอยกนเหมอนญาตพนอง ใหผลตอบแทนมากกวากบคนงานทนสยดจะไดจงใจใหเขาทางานเตมท และอยกบเรานาน ๆ สวนปจจยอน ๆ ทชวยใหรานประสบความสาเรจ คดวานาจะเปนการบรหารเงนใหเปน เพราะ เวลารบซอขยะตองใชเฉพาะเงนสด ตองหมนเงนใหทน รานพมเงนกอนใชหมนรบซอมาแลวขายไป ใหไดกาไรเขามาหลายรอบ . . .

มผประกอบการอกหลายรายทใชความเหนเกยวกบการใหสวสดการแกคนงานเพอเปนการจงใจใหทางานอยางเตมทเชนกนและเสรมวา ตองอยาใชเงนทนไปลงทนในอบายมข เพราะรานอาจประสบปญหาตามมาภายหลงอยางแนนอน โดยแนะนาวา

. . . ทอนอาจไมคอยมสวสดการให แตลงมใหทกอยาง อาหาร ทพก คนงานของลงอยสบาย แตเขากทางานใหเตมท เจาของตองมวนยเรองการเงน เงนทนทใชทาธรกจเทานน ตองไมเอาไปทาอยางอน บางรานเอาไปซอหวย เลนแชร สดทายหมนเงนไมทนตองไปกนอกระบบ ดอกเบยแพงมากสดทายรานกไปไมรอด . . .

จากการสมภาษณเชงลกสรปไดวา ความสามารถในการใชทรพยากรทรานครอบครองอย มอทธพลในทศทางบวกกบผลการดาเนนงานของรานในแงของรอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน ผลตภาพของราน ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน ตลอดจนความยดหยน

259

ปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน ซงสนบสนนการทดสอบสมมตฐานท 11, 12, 14 และ 15 ตามทกลาวไปแลว อยางไรกตาม สาหรบสมมตฐานท 13 ทพบวา ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรทองคการครอบครองอย มความสมพนธกบคณภาพของสนคาอยางไมมนยสาคญทางสถตนน จากการสมภาษณเชงลกพบวา ผประกอบการสวนใหญใหความคดเหนดานคณภาพวา อยทเจาของรานแตละรานวาเขาจะตงเปาหมายใหขยะรไซเคลของตนเองมคณภาพระดบใด ตามทไดแสดงผลสมภาษณกอนหนานในเรองคณภาพของสนคา เพราะการยอมรบในการถกตดราคา เมอลกคาพบวามของปะปนถอเปนเรองทปกต สาหรบขยะพลาสตก ทตองโมบดใหมชนขนาดเลกแลวสงใหโรงหลอมพลาสตก จะเปนขยะรไซเคลทตองใหความสาคญกบคณภาพการคดแยกมากทสด เพราะพลาสตกคนละเชอไมสามารถนามาหลอมรวมกนได หรอถาเกดการผดพลาดในการปะปนของพลาสตกทไมใชเชอเดยวกนแลว ลกคาอาจไมรบซออกเลยในคราวตอ ๆ ไป ขยะพลาสตกจงถอวามความยากทสดในเรองการจดการดานคณภาพ

ทาใหรานประเภทนมไมมากเนองจากตองอาศยความชานาญสงในการดเชอพลาสตกจงจะประสบความสาเรจ

5.4.4 ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และการสรางสรรคนวตกรรมตอระดบผลการด าเนนงานขององคการ

5.4.4.1 ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

ผลการวเคราะหจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท จานวน 300 ราย (การวจยเชงปรมาณ) และการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย (การวจยเชงคณภาพ) พบวาลกษณะของการดาเนนธรกจนเปนลกษณะธรกจแบบครอบครว โดยอาจเปนสาม–ภรรยา บดามารดา และบตร พและนอง ชวยกนดาเนนกจการ ดงนน ผใหสมภาษณจงเปนผประกอบการทเขามาดแลรานเองทงหมดหรอดแลรานเองเปนสวนใหญ จากการสมภาษณเชงลกผประกอบการทง 41 ราย มความเหนคลายคลงกนวา หากจะทาธรกจนใหประสบความสาเรจ เจาของตองลงมาทาเอง เพราะความสาเรจของรานขนอยกบความสามารถในการตดสนใจของเจาของราน การตดสนใจดงกลาวไมใชเพยงการตดสนใจดานการตลาดคอการรบซอขยะรไซเคล การประมลและการตดสนใจจาหนายสนคาออกไปเทานน แตหมายรวมถงการตดสนใจเกยวกบงานประจาในรานดวย เชน การจดหาแหลงเงนทน การบรหารเงนสดหมนเวยน การรบคนเขาทางาน การจดสรรงานใหคนงานทาในแตละวน ตลอดจนดแลสวสดการตาง ๆ ใหคนงาน การจดหาเครองมอ เครองจกรและรถประเภทตาง ๆ พรอมความใสใจในการบารงรกษาซอมแซม การวางแผนการตลาดซงถอเปนหวใจของธรกจน ตองอาศยความสามารถและการทมเทการทางานอยางหนกของผประกอบการ ซงผลการวเคราะหเชงคณภาพเรองการตดสนใจของผประกอบการนสอดคลอง และยนยนผลการ

260

ทดสอบสมมตฐาน เรองความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจมอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ (ยอมรบสมมตฐานท 16a, 18a, 19a และ 20a) โดยผประกอบการใหความคดเหนในชวงการสมภาษณเชงลกในเรองของความสามารถในการตดสนใจของตนเองไวดงน

ผประกอบการรายท 1 อาศยความสนใจขาวสารขอมล เพอใชในการตดสนใจของตนเอง จนสามารถผานวกฤตเศรษฐกจมาได กลาววา

. . . งานภายในรานขายของเกาตองใชความอดทน ขยน ไมรงเกยจอาชพททาและตองใชการตดสนใจทแมนยารวดเรว ขณะเดยวกนกตองมขอมลขาวสารรอบดานเพอประเมนความเสยง เพอใหเราสามารถนาไปตดสนใจทถกตองมากทสด ผมตองตดสนใจในชวงวกฤตทผานมาดวยความระมดระวง ซงกสามารถปรบตวไดดไมเจบตว . . .

จะเหนวาการตดสนใจของผประกอบการมความสาคญมาก เพราะรานจะกาไรหรอขาดทน ปจจยสาคญอยางยงคอ การตดสนใจทถกตอง ถกเวลา ดงทผประกอบการอกรายกลาววา

. . . การตดสนใจของเจาของรานจะมผลตอผลการดาเนนงาน เพราะ การตดสนใจทถกตอง ถกเวลา ผลทไดคอกาไรจากการซอ–ขาย การตดสนใจในดานการตลาด การบรหารจดการทงคนและเครองมอ มผลโดยตรงตอประสทธภาพในการทางาน ผมคดวาการตดสนใจของตวเราตองรวดเรว ทนตอสถานการณดวย เลยจาเปนตองลงมาทางานดวยตนเอง . . .

การตดสนใจของผประกอบการยงหมายถงความรวดเรว หรอลาชาของการบรการของรานอกดวย ยกตวอยางเชน การตดสนใจจดสรรงานใหคนงาน ถาตดสนใจจดคนถกกบงาน ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการกจะเปนทพอใจแกลกคา ผประกอบการรายหนงใหความเอาใจใสในเรองการจดสรรงานใหคนงานกลาววา

. . . ความรวดเรวในการสงสนคาและการบรการหนาราน ขนอยกบวาเราจะ จดวางตวคนทตอนรบลกคาหนาราน หรอคนทเขาไปประมล เพราะการบรการใหลกคาประทบใจเรมทตวบคคลทตดตอกบลกคา เราในฐานะเจาของรานตองสามารถตดสนใจ วางแผนใหด ใหงานออกมาด . . .

261

เชนเดยวกบผประกอบการอกรายทใหความสาคญกบการเลอกคนใหถกกบงาน เปนศาสตรของการตดสนใจเรองทรพยากรมนษยทตนเองไดเรยนมา โดยกลาววา “. . . บางครงเราตองเลอกคนใหเหมาะกบงาน เมอดวาในบรรดาคนงาน ใครทมแวววาจะทางานไดดกตองใหโอกาส ดงนน การตดสนใจเรองคน จงเปนสงสาคญดวย เพราะรานตองอาศยบคลากรไมใชเจาของรานทางานอยเพยงคนเดยว . . .”

ดงทกลาวมาแลวในเรองของผลการดาเนนงานดานคณภาพของสนคาวา ขนอยกบการตดสนใจของผประกอบการวาจะมนโยบายหรอตงเปาหมายของคณภาพของสนคาไวในระดบใด จากการสมภาษณเชงลกชวยยนยนในประเดนนเชนกนวา คณภาพของสนคาอยทการตดสนใจของผประกอบการ ยกตวอยางคากลาวของผประกอบการ 2 รายดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 ตงเปาหมายของคณภาพของสนคา โดยพจารณาจากศกยภาพของรานเปนหลกกลาววา

. . . ดานคณภาพของสนคา ขนอยกบเจาของกจการจะตดสนใจตงเปาหมายของการคดแยกขยะใหไดตรงตามตลาดหรอลกคาผรบซอมากนอยเพยงใด ซงเรากตองดวาจานวนคนงาน ทกษะคนงาน และเครองไมเครองมอทมอยในการคดแยก ตรวจสอบ ของเรามศกยภาพวาจะทาไดมากนอยเพยงใด บางชวงเวลาทมขยะเขามามาก และคดแยกไมทนกอาจจาเปนตองขายตามสภาพซงราคากจะตากวาของทไดรบการคดแยกแลวบางสวน เรากตองยอมบาง แตถามเวลาและกาลงคนเพยงพอจะพยายามคดแยกเพอใหไดคณภาพทด ซงกจะไดราคาดดวยเชนกน . . .

ผประกอบการรายท 2 กลาวถง คณภาพของสนคามาจากการทางานของคนงาน แตเจาของกมอาจทงภาระนไปได การจะใหคณภาพของสนคาออกมาตามความพอใจของลกคา การตดสนใจเขาไปดแลอยางใกลชดของผประกอบการจงมผลอยางมาก โดยไดกลาวไววา

. . . รานสามารถควบคมคณภาพสนคา และทาใหลกคาพงพอใจมาโดยตลอด จะโทษวาความผดพลาดเกดจากคนงานอยางเดยวไมถกตอง เพราะเจาของรานตองใสใจ และใหความสาคญกบคณภาพทงของสนคาและการบรการ การสอนลกนองใหทางานอยางมออาชพเพอใหงานออกมาด จงขนอยกบตวเรา ซงถาเราเขามาคลกคลกบการทางานของรานในทกขนตอน โดยอาศยผรวมงานและคนในครอบครวชวยกน กจะทาใหเราสามารถตดสนใจไดถกตอง รวดเรว ทนตอเหตการณ สามารถปรบตามสถานการณทเปลยนแปลงไปเพอความอยรอดไดดยงขนดวย . . .

262

ผวจยมความเหนวาในชวงททาการวจยเปนชวงวกฤตเศรษฐกจททาทายความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการเปนอยางมาก ซงมผประกอบการรายหนงกลาววา

. . . ชวง 1 ปทผานมา (พ.ศ. 2552) สถานการณดานราคาของขยะรไซเคลมความผนผวนอยางรนแรง เนองมาจากวกฤตเศรษฐกจทเกดขนทวโลก นบวาเปนความทาทายของเจาของรานมาก การตดสนใจในสภาวการณทมความไมแนนอนสงจงเปนการวดความสามารถในการตดสนใจของเจาของรานไดดทสด . . .

อยางไรกตาม ผลการวจยเชงปรมาณ พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจตอผลตภาพขององคการ มความสมพนธกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (ปฏเสธสมมตฐานท 17a) ซงมเหตผลของผประกอบการบางรายทสามารถอธบายเหตผลของความไมสอดคลองได ดงน ผประกอบการรายท 1 กลาวถงผลตภาพของคนงานทตนเองไมสามารถพฒนาไปไดมากไปกวานเพราะความเปนคนมความเมตตา ซงผประกอบการรายนกลาววา ผประกอบการสวนใหญจะเจอปญหาแรงงานไทยไมคอยขยนและเจาของรานไมสามารถตดสนใจไดด ในเรองของผลตภาพของคนงานเพราะสงสารคนงานเหลานน โดยกลาววา “. . . คนงานอยกนมานานเหมอนพเหมอนนอง บางครงเขาขเกยจบาง กนเหลาบางกไมอยากไปวา เรองแรงงานไทยไมขยนเจอปญหากนทกราน แตกใหโอกาสเขาทางานเพราะไปทางานอนเขากไมรบ บางทไมไดดงใจเรากตองมาทาเอง . . .”

สวนผประกอบการอกรายกลาวถงปจจยดานความเหมาะสมของทรพยากรในองคการวามผลทาใหการตดสนใจดานผลตภาพของรานดอยลง เพราะความไมพรอมของคนงาน และเครองมอทามาหากนของรานเอง โดยใหเหตผลวา

. . . รานรบซอของเกา ปญหาเรองการจดรานใหเรยบรอยตองอาศยความอดทน เจาของรานตองเปนคนมระเบยบ วางแผนการทางานใหดเพราะงานจะไมออกตามเปา บางทเราตดสนใจไปแลวกมผดพลาดไดเพราะงานเหลานตองอาศยคนงาน เครองมอตองพรอม หรอบางทปญหากมาจากคนรบซอดวยเหมอนกน . . .

จากขอมลการสมภาษณเชงลกดงกลาวขางตน การตดสนใจของผประกอบการทเกยวของกบผลตภาพขององคการขนอยกบปจจยดานคน และเครองมอ/เครองจกรทเปนปจจยดานทรพยากร ตลอดจนปญหาจากผรบซออกดวย

263

สรปไดวา ผลจากการสมภาษณเชงลกสามารถยนยนเรองความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจตอผลการดาเนนงานขององคการไดเกอบทกประเดน ดงนน ความสามารถในการแขงขนขององคการจงขนอยกบความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการเปนสาคญ

5.4.4.2 ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม ขอคนพบทไดจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพททสาคญประการหนง คอผลของความสามารถในการสรางสรรคสงใหม ๆ ของผประกอบการ ซงการวจยเชงปรมาณสรปวา ผประกอบการในธรกจนใหความสาคญกบเรองนวตกรรมคอนขางนอย จงมผลใหความสามารถในเรองการคดสรางสรรคสงใหม ๆ เปนไปในทศทางเดยวกนคอ มความสามารถในดานการสรางสรรคสงใหม ๆ นอย เชน การหาขยะรไซเคลใหม ๆ การหาวธการรบซอใหม ๆ และวธการคดแยกใหม ๆ รวมทง การหาตลาดรบซอใหม ๆ

จะเหนวาผลจากการทดสอบสมมตฐานการวจยทพบวา ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม มอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ (ยอมรบสมมตฐานท 17b และ 20b) ขณะท ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมมความสมพนธกบรอยละของผลกาไรตอยอดขายขององคการ คณภาพของสนคาขององคการ และความรวดเรวในการสงมอบและการบรการขององคการอยางไมมนยสาคญทางสถต (ปฏเสธสมมตฐานท 16b, 18b และ 19b) ทงน อาจเปนเพราะลกษณะของธรกจมขอจากดของตลาดทเปนตวกาหนดขยะใหมทเกดขน หมายถงตองเกดความตองการของตลาดกอน จงมผคดเกบรวบรวมขยะรไซเคลชนดใหม ๆ เพอนามาขายใหตลาด อกประการหนงคอ ตลาดของการใชขยะรไซเคลคอนขางผกขาดทาใหการหาตลาดใหม ตองใชเวลาและความพยายามสง อยางไรกตาม นวตกรรมดานกระบวนการผลต ซงหมายถง วธการรวบรวมขยะ คดแยก แปรรปและขนสง สามารถพฒนาใหเกดขนไดหากผประกอบการใหความสาคญ ความสามารถในการสรางสรรคกระบวนการผลตใหม ๆ จงนาจะมผลตอผลตภาพขององคการและความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ ซงผลจากการสมภาษณเชงลก มผประกอบการทใหเหตผลสนบสนนในปจจยเหลาน ดงน

ผประกอบการรายท 1 ใหความสาคญกบการคดแยก และการทาใหขยะรไซเคลสามารถขนสงไดงาย กลาววา

. . . เพราะวาเคยเปนชางมากอน ทาใหเรารวาจะดดแปลงเครองมอเครองจกรอยางไรใหสามารถใชไดเหมาะสมกบงานของเรา เรามการดดแปลงเครองจกรในการตดเหลก การบบอดเหลก หรอกระปองอลมเนยมอยางงาย ๆ ใชเงนไมสงมากนก แตกใชไดผลไมตางจากเครองจกรทผลตขายราคาแพง ๆ . . .

264

ขณะทผประกอบการอกรายทอยในองคการมานาน กลาวถงกระบวนการในการรวบรวมขยะรไซเคลใหไดมาก ซงตนเองทามานานแลว โดยกลาววา

. . . การรวบรวมขยะรไซเคลแบบใหม ยงไมเปนทแพรหลาย สาหรบรานเรามวธการรวบรวมโดยการสรางเครอขายซาเลง โดยการใหเงนลงทนแกซาเลงไปกอนแลวซาเลงจะนาของมาขายใหรานโดยหกเงนทนทใหไป วธนไมนบวาเปนวธการทใหมเพราะทากนมานานแลว . . .

ในความเปนจรงวธการเขาถงแหลงขยะรไซเคลมการพฒนาวธการหลากหลายมากขน เชน การจดทาธนาคารขยะ แตมบางแหงทไดผลและบางแหงทลมเหลว ซงผประกอบการคดวาอยทความรวมมอของภาครฐและชมชน โดยกลาววา

. . . รานกเคยพยายามเขาไปมสวนรวมในการทากจกรรมรวบรวมขยะกบชมชน โรงเรยน วด แตมกจะพบวา ชมชน โรงเรยน หรอวดจะใหความสนใจเฉพาะในชวงแรก ๆ ทเรมโครงการ แตพอนานเขากไมคอยใหความรวมมอเทาทควร ทาใหไมคมกบคาใชจายของรานทจะเขาไปทากจกรรมดงกลาว . .

การสรางเครอขาย และรวมมอกนจงเปนอกหนทางหนงทจะพฒนาวธการใหไดมาซงขยะรไซเคลทมากขน เขาถงแหลงขยะรไซเคลมากขน ดงเชนผประกอบการรายหนงทสรางเครอขายเพอสามารถแขงขนในการมาของสนคา โดยกลาววา

. . . รานเราอยในวงการมานานหรอแมแตผทเพงเขาวงการมาตางกรดวา ความจาเปนทตองสรางความสมพนธทดและมเครอขายทอยในวงในของกลมผรบซอเปนสงสาคญ บางครงตองมผลประโยชนตางตอบแทนเพอกดกนคแขงไมใหสามารถมาแยงตลาด แยงแหลงซพพลายของเราได . . .

จากคากลาวขางตนของผประกอบการทาใหเหนถงความพยายามในการหาหนทางรวบรวมขยะรไซเคลใหไดมาก การแปรรปเพอเพมมลคาใหขยะรไซเคลกอนสงจาหนาย และการจดระบบงานใหมประสทธภาพประสทธผลมากขน โดยการประดษฐเครองมอ/เครองจกรตาง ๆ มาทนแรง ทงหมดคอ ความหมายของนวตกรรมกระบวนการผลต (Process Innovation) ผวจยพบวา ผประกอบการสวนใหญมแนวคดนอยในใจและพยายามพฒนามาอยางตอเนองโดยไมรตว บางรานสามารถประดษฐเครองมองาย ๆ มาใชกบงานของราน เชน เครองตากถงพลาสตกภายหลง จากการซกทาความสะอาดถงพลาสตกแลว ทาใหใชพนทในการตากถงพลาสตกนอยและแหงเรว

265

การดดแปลงเครองจกรทมอยเดมใหเหมาะแกการใชงานของรานมากขน ซงเปนเทคนคทแตละรานจะคดคนกนขนมาเอง การเกบรวบรวมขยะโดยการสงรถไปรบตามทตาง ๆ เรยกวา รถโมบายถอเปนนวตกรรมของกระบวนการรวบรวมขยะรไซเคลใหไดมาก ซงเปนผลงานของวงษพาณชยทนอกเหนอไปจากธนาคารขยะและผาปาขยะทดาเนนการไปกอนหนาน เนองจากความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมตอรอยละของผลกาไร คณภาพของสนคา และความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ พบวามความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถต ทงน เปนเพราะเหตผลทผประกอบการทเปนกลมตวอยางไมไดใหความสาคญกบการคนหาขยะรไซเคลประเภทใหม ๆ มงเนนตลาดใหม ๆ หรอ พฒนากระบวนการผลตใหม ๆ เทาทควร จงทาใหภาพรวมของความสามารถในดานนวตกรรมของผประกอบการในธรกจนมนอย และมความคลายคลงกนจนทาใหไมสามารถวดนยสาคญทางสถตไดในทกตวแปรตามทกาหนด

จากการสมภาษณเชงลก ผวจยสงเกตวาผประกอบการไมใหความสนใจเกยวกบการคนหาขยะใหม ๆ หรอตลาดใหม ๆ เพราะตดปญหาอปสรรคหลายประการ เชน ผประกอบการทตองการหาขยะใหม ๆ แตไมมตลาดรองรบกลาววา

. . . เรากมความสนใจในเรองการหาขยะรไซเคลตวใหมเหมอนกน เพอใหรานสามารถมขยะรไซเคลมากชนดขน แตตดปญหาวา ยงไมมตลาดทตองการขยะ รไซเคลเหลานน ทาใหเมอเกบรวบรวมมาแลวไมสามารถขายได ถาเราซอรวบรวมมาแลวไมมตลาด เรากไมกลาเสยงขาดทน ทาใหความคดดานการหาขยะตวใหม ๆ ไมคอยมการพฒนา . . .

หรอผประกอบการอกรายทมองเหนความสาคญของการคดคนขยะใหม ๆ แตยงตองรอเวลาใหตลาดเกดขนกอน กลาววา

. . . จะเหนไดวาทผานมามความพยายามทจะนาขยะตาง ๆ กลบมาแปรรปใหมเพอใชประโยชน โดยการพฒนาเทคโนโลยในการแปรรปขยะใหกลายเปนวตถดบทใชไดจรงในการผลต เชน มการนากลองนมมาทาเปนแผนรองพน หรอผลตเปนโตะ เกาอ การนายางรถยนตมาทานามนยางมะตอย นาโฟมมาหลอมเพอแปรรปเปนผลตภณฑ ซงเทคโนโลยทกาวหนาขนจะเปนตวกาหนดความตองการของขยะใหมทจะนากลบมาใชเปนขยะรไซเคล เพราะฉะนนขยะตวใหมจะเกด ตองมความตองการของตลาดในขยะรไซเคลชนดใหมนนกอน เราจงจะเรมเกบรวบรวมขยะรไซเคลเหลานนมาขาย เพราะขยะรไซเคลทเกดขน บางครงปรมาณนอยหรอม

266

ความยงยากในการเกบรวบรวม เชน ขยะโฟม มนาหนกเบา แตมปรมาตรมากไมสะดวกแกการรวบรวม เพราะตนทนการขนสงจะสง ทาใหเราตองรอใหมความตองการเกดกอนสกระยะหนงและตองมปรมาณความตองการทเพยงพอตอการลงทน เราจงจะนาขยะตวใหม ๆ เขามาไดอกอยางเรองคณภาพสนคาใหม บางครงยงไมชดเจนเรองสเปค คนกยงไมกลาเสยงทา . . .

เหตผลอกประการหนงของปญหาของการหาขยะตวใหม ๆ คอ การขาดการประชาสมพนธ ทาใหประชาชนไมรจงไมมใครคดแยก และนาขยะใหมเหลานนมาขาย ผประกอบการบางรายสามารถมคาสงซอขยะใหมบางชนด แตไมสามารถรวบรวมไดและจดสงใหลกคาไมไดตามทตกลงกน กลาววา

. . . สงสาคญประการหนงในการคนหาขยะใหม ๆ คอ ตองมการประชาสมพนธใหภาคครวเรอนคดแยกขยะเหลานนไวดวย เพราะบคคลทวไปจะคนเคยกบการแยกขวด กระดาษ พลาสตก เศษเหลกและโลหะตาง ๆ เอาไวขาย ถาไมมการรณรงคประชาสมพนธวาขยะบางอยางสามารถเกบมาขายได ภาคครวเรอนกจะทงเปนขยะทวไป ทาใหปะปนกบขยะสกปรก การรณรงคเรองขยะจากกลองนมเปนตวอยางทด เพราะครวเรอนเรมคดแยกกลองนมเพอขายหรอนามาบรจาคมากขน อยางไรกตาม ความตองการใชขยะชนดนยงอยในวงจากด มเฉพาะบางรานเทานนทรบซอ และผทมกลองนมและคดจะเอามาขายกมไมมากเพราะการจะนามาขายไดตองมขนตอนในการทาความสะอาดกอน ทาใหเขาไมอยากเอามาขายเพราะเหนวาเสยเวลา สาหรบรานเรากไมรบซอเพราะไมมตลาดรองรบเชนกน . . .

สาหรบนวตกรรมดานการหาตลาดใหม ๆ มผประกอบการแสดงความคดเหนเกยวกบความยงยากในเรองน ดงน

ผประกอบการรายท 1 กลาวถงการทาตลาดสงออกวาจากดเฉพาะผประกอบการทมศกยภาพเทานน โดยกลาววา

. . . การหาตลาดใหม ๆ เชน การสงขยะรไซเคลไปขายยงตางประเทศ เปนตลาดสงออก ซงจากดเฉพาะรานทมความสามารถในเรองการรวบรวมขยะใหไดในปรมาณมากเพอการสงออก และยงตองเปนรานทมเงนทนมากพอ รวมทง ตองมความรดานการสงออกเปนอยางดเพราะกฎหมายทเกยวกบเรองการนาเขา–สงออก ขยะรไซเคลนบวนจะมความเขมงวดมากยงขน เนองจากมผสงออกขยะพษออกไป

267

ทงยงประเทศอนสรางความเดอดรอนในหลายประเทศ จงเปนการยากสาหรบรานเลก ๆ หรอรานทไมมความรดานการสงออกอยางรานเรา . . .

ผประกอบการรายท 2 กลาวเสรมวา

. . . การสงออกยงมขอจากดเกยวกบตลาดดวย เพราะการหาคคาทมความนาเชอถอเปนเรองทไมงายนก เราเคยถกโกงจากการสงออกขยะรไซเคลไปยงประเทศจนในชวงทผานมา เพราะชวงทราคาเหลกตกตาลงอยางมาก ลกคาเราจงปฏเสธไมยอมรบเศษเหลก (Scrap) ทสงออกไป ทาใหเราขาดทนอยางมาก . . .

เชนเดยวกบปญหาของตลาดทถกผกขาด และบางครงมความไมแนนอนสง ยกตวอยางของผประกอบการรายหนงทตองขาดทน เพราะหาขยะตวใหมมาไดแตตลาดเปลยนแปลงไปแลว

. . . ตลาดมความไมแนนอนสง เชน ความตองการของทนอนหรอหมอนททาจากนนทใชแลว บางครงมลกคามาบอกใหเกบรวบรวมแตภายหลงไมมารบซอตามทสญญากนไวทาใหรานตดสนใจไมสนใจในการคนหาขยะตวใหม ๆ และมงเนนไปทขยะประจาทรานขายไดแนนอนดกวา . . .

สวนผประกอบการทใหความเหนวาตลาดในประเทศมการผกขาด ทาใหรานไมสามารถพฒนาคณภาพของสนคาและการบรการไดเนองจากมการกาหนดราคาโดยผซอเพยงไมกราย โดยกลาววา

. . . ตลาดในประเทศคอนขางผกขาด เพราะมผรบซอปลายทางทเปนผใชขยะ รไซเคลรายใหญเพยงไมกราย เชน โรงหลอมเหลก โรงงานผลตกระดาษ โรงงานผลตสนคาจากพลาสตก ซงกลมอตสาหกรรมเหลานน คอ ผทกาหนดราคาโดยขนอยกบระบบอปสงค คอเมอมความตองการสงกจะเสนอราคารบซอด เพอใหไดขยะรไซเคลในปรมาณมากตามความตองการ ในทางตรงกนขามถาความตองการใชลดลง ราคากจะลดลงไปดวย . . .

จากขอมลการสมภาษณเชงลกดงกลาวขางตนผวจยจงสรปไดวาการสรางสรรคขยะใหม ๆ ของรานรบซอของเกา ยงคงมขอจากดดานการตลาดและการขาดการประชาสมพนธ ทาใหผประกอบการสวนใหญไมไดใหความพยายามอยางเตมทในประเดนน เชนเดยวกบการคนหาตลาด

268

ใหม (Market Innovation) ทยงไมเคยมใครเขาถงมากอน นบวาเปนเรองยากสาหรบผประกอบการของธรกจน

5.4.5 ขอเสนอแนะของผประกอบการ

ขอเสนอแนะของผประกอบการทผวจยนามาวเคราะหเชงคณภาพมาจาก 3 สวนดวยกน คอ 1. จากการสมภาษณ ดร. สมไทย วงษเจรญ ประธานกรรมการโรงงานคดแยกขยะเพอรไซเคลวงษพาณชย ในชวงทผวจยปรกษาผเชยวชาญเพอสรางมาตรวด ในชวงดงกลาว ผวจยไดมโอกาสสมภาษณ ดร. สมไทย วงษเจรญ ซงเปนผมความคดรเรมสรางสรรค เปนนกนวตกรรม และเปนผบกเบกงานดานขยะรไซเคลทมวสยทศนกวางไกลจนไดรบสมญานามวาเปน “ราชาแหงรไซเคล” 2. จากการสมภาษณผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาใน ชวงทผวจยปรกษาผประกอบการเพอสรางมาตรวด โดยผประกอบการทง 10 ทาน นอกจากจะแสดงความคดเหนเกยวกบมาตรวดทผวจยเตรยมขนเพอทาการปรบปรงแกไขกอนนามาใชเพอเกบขอมลในภาคสนามแลว ผประกอบการเหลานนยงใหความรเกยวกบการทาธรกจนในแงมมตาง ๆ พรอมทงถายทอดประสบการณเพอเปนประโยชนแกงานวจยครงนเปนอยางมาก และ 3. จากการสมภาษณเชงลกในชวงการเกบขอมล โดยการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท โดยมคาถามเปดในชวงทายของการสมภาษณเพอใหผประกอบการทง 300 ราย แสดงความคดเหนและขอเสนอแนะ ผวจยไดคดเลอกผใหสมภาษณ 41 ราย ทเปดโอกาสใหผวจยซกถามเชงลกทางโทรศพท ซงขอมลเชงคณภาพทรวบรวมไดในครงนนบวามคณคาแกการวจยเปนอยางมาก เพราะผประกอบการทกทานยนดและมความกรณาในการใหขอมลทางธรกจพรอมทงแสดงความคดเหนทเปนประโยชนทงในเชงปฏบต เชงนโยบาย และเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม แกผทเกยวของและสนใจในธรกจนอยางมากมาย ดงทผวจยจะไดนาเสนอดงตอไปน

5.4.5.1 ขอเสนอแนะจาก ดร. สมไทย วงษเจรญ วนททาการสมภาษณ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 เวลาสมภาษณ 15.00–17.00 น. สถานท วงษพาณชยสาขาบายพาส-ศรราชา จงหวดชลบร

ดร. สมไทย วงษเจรญ ถอเปนผบกเบกการมทศนคตเชงบวกแกผคนใหหนมาเหนคณคาของขยะ โดยมทศนคตวา ขยะคอเหมองแรในเมองทใหญทสดในโลก และเปนเจาของสโลแกน “ขยะคอทองคา” ดร. สมไทย ไดแนะแนวทางแกผทสนใจประกอบธรกจน หากตองการประสบผลสาเรจไวหลายประการ

269

คนทจะเขาทาธรกจน กอนอนตองมทศนคตทดเกยวกบขยะกอน ตองมองวาขยะคอทองคา คนททาธรกจนมโอกาสกลายเปนเศรษฐกนทกคน ถา ขยน อดทน ตงใจทามาหากน ทสาคญตองเปนคนด และนเปนคณสมบตขอแรกของวงษพาณชย ใครจะเขามาเปนวงษพาณชยตองเปนคนด ซอสตยตออาชพ กจะอยไดนาน เพราะขยะรไซเคลมแตคนตองการ มแตคนจะเขามาหาเราเพราะฉะนน หวใจสาคญของธรกจนตองหาขยะรไซเคลมาใหไดมาก แลวทาการคดแยกแปรรปเพอเพมมลคา พลาสตกแยกประเภท เหลกหนา เหลกบาง ราคาแตกตางกนลบลบ ตองมความคดรเรมทาอยางไรคนถงจะเอาขยะมาขายใหเรา ชอเสยงของวงษพาณชยทมเครอขายกวาหนงหมนหาพนรายทวประเทศเปนเครองยนยนความสาเรจไดในระดบหนง การทาการตลาด จงมทงสองทางคอ ทาการตลาดเพอดงดดใหคนเอาขยะมาขายเรา ใหคนมาเรยกใชบรการของเรา ความซอสตย ยตธรรม ทาไดจรงตามทตกลง รวดเรวในการบรการเปนมออาชพ มความคดรเรมในการหาแนวทางใหม ๆ เชน

การจดตงธนาคารขยะ การทาผาปาขยะ ออกรถโมบายขยะ การจดการขยะจากโรงพยาบาลทคนอนเขายงไมเขาไปทา ลวนเปนนวตกรรมกระบวนการในการเขาถง แหลงขยะรไซเคล .... วงษพาณชยประกาศราคาซอขายชดเจนทกวน ใชเครองชงดจตอลทมมาตรฐาน ทาทกอยางถกกฎหมาย โปรงใส อนนเปนหลกการตลาดงาย ๆ ททกคนสามารถทาได ตองเรยนรจากประสบการณจรง ใครทคดจะทาธรกจนตองเขามาคลกคล เรยนรตลอดชวต ตองเปนผนา.... เปาหมายของวงษพาณชยตอนนไปไกลกวาการทาธรกจเพอหวงผลกาไรอยางเดยว เราตองชวยกนสรางจตสานกใหทกคนมความรบผดชอบตอสงแวดลอม ตอโลกมนษย ถาทกคนชวยกนคดแยกขยะ เราจะมขยะรไซเคลมากขน ไมใชเอาไปเผาหรอฝงกลบอยางเดยว คนทาอาชพนจงภมใจวาเราชวยโลก.....ตลาดอกทางคอ ตลาดของผรบซอ ผใชขยะรไซเคล เชน โรงหลอมเหลก โรงงานกระดาษ โรงงานผลต ผลตภณฑพลาสตก กระปองอลมเนยม ลวนตองอาศยขยะรไซเคลเปนวตถดบในการผลต เพราะวตถดบใหมมราคาแพง ตนทนในการผลตสงเพราะใชพลงงานในการหลอมสงกวามาก เราชวยใหเขามวตถดบราคาถกใช ตนทนตาลง เรากใชของราคาถกลงดวย เปนการใชทรพยากรอยางคมคา กอบกทรพยากรทตายแลวใหกลบคนมา ดานคณภาพของสนคา ยหอวงษพาณชยรบประกนคณภาพทกกอน ลกคาจงคาขายกบเราดวยความสบายใจ เรยกวา “ซอสตย ซอตรง ตองวงษพาณชย” ตรงนเองททาใหเราไดราคารบซอดกวาคนอน เพราะมทงคณภาพ และปรมาณ ทวงษพาณชยสามารถปอนใหกบลกคาตามความตองการอยางตอเนอง

270

ดร. สมไทย ยงกลาวถงการทาธรกจแฟรนไชสวาเปนการสรางเครอขาย (Network) ทมความจาเปนอยางยงสาหรบการทาธรกจนในระยะยาว

ชวงแรกคนคดวา วงษพาณชยเกบคาแฟรนไชสกาไรมหาศาล เราไมไดเอาเปรยบคคา เราตองการสรางเครอขาย และ แบรนด ลกศษยทมาเขาอบรม เรยนรกบวงษพาณชย ใครอยากไปเปดรานใชชอวงษพาณชยกได ใครจะไปเปดเปนชอรานของตนเองกได ไมบงคบ ใหอสระในเรองการขายดวย ไมบงคบวาตองเอาสนคามาขายใหสานกงานใหญ ตอนแรกเรามเกบคามดจาเพอใหแนใจวาคนทจะใชชอวงษพาณชย ตองทาตามแนวคดของเรา คอ คาขายเปนธรรม ซอสตย และมจรรยาบรรณในอาชพ คามดจาเรากคนให ชวงหลงมาน เราไมเกบคาแรกเขา (ฟร) คารอยลตรายเดอนกไมเอา แถมเราชวยบรหาร ประกนราคา ใหขาวสาร บอกความเปนไปของตลาดทวโลก. . . ตอนนผมไปชวยสงคม โดยไปบรรยายใหความรความเขาใจเรองของขยะ รณรงคใหคนคดแยกขยะใหเหนคณคาของขยะวาแปลงมาเปนเงนได สรางอาชพ สรางรายไดจากขยะและชวยอนรกษสงแวดลอม ชอเสยงของวงษพาณชยเลยดงแบบไมตองเสยคาโฆษณาทางทว หรอ สอทไหน คนรจกวงษพาณชย เพราะเราเปนผให ใหความร ใหโอกาส โดยเฉพาะคนดอยโอกาส คนพการ เรายงรบเขามาทางานดวยเลย

ในแนวความคดของ ดร. สมไทย ผทไดรบการยกยองวาเปนนกนวตกรรมของขยะรไซเคลกลาววา แมธรกจนจะเปนอาชพทหลายคนเคยดถก มองขามมาโดยตลอด และคดวาความคดสรางสรรคไมนาจะมาเกดขนไดในแวดวงธรกจรบซอและรวบรวมขยะ แต ดร. สมไทย ไดแสดงความคดเหนทแตกตาง

คนเราตองเรยนรไมมวนจบ ถาคดวารวยแลว สาเรจแลว เลยหยด นนคอ เราถอยหลง ทวโลกเขาพฒนานวตกรรมกนทกวน ขยะรไซเคลเกดใหม จากการพฒนาเทคโนโลยทสามารถแปรรปขยะใหใชประโยชนได บางทไมตองอาศยเทคโนโลยสงสงอะไร เรากแปลงขยะมาเปนเงนได เชน เศษขาว เศษอาหาร เอามาคดแยกใหด สงขายฟารมหม ฟารมปลา กากไขมนทลอยในนาเนา นาทง เราชอนมาตากแหงทาเปนเชอเพลง กลองนม โฟม เปลอกหอย เปลอกผลไม เอามารไซเคลใชประโยชนไดทงสน เปาหมายตอไปของเราคอ ใชขยะใหได 100% ตองคดวาขยะไมมในโลกน มแตทรพยากรใชแลวทเราตองนากลบมาใชใหมใหคมทสด ตลาดรบซอตอนนเราจาเปนตองพงตลาดทงในประเทศและสงขายตางประเทศ ซงตอไป

271

เราควรทจะเอาขยะรไซเคลเหลานมาใชเองในบานเรา ตองพฒนาอตสาหกรรมของประเทศไทยใหมการนาขยะรไซเคลมาใชในการผลตมากขน ซงภาครฐตองสงเสรม สนบสนนอยางจรงจง. . . การสรางเครอขายถาไมมแฟรนไชส กรวมตวกนเองได เปนนวตกรรมของการรวบรวมขยะใหไดปรมาณ เพอเพมอานาจการตอรอง ตองเขาถงแหลงขยะทกวถทาง อาจใชแรงจงใจทางเศรษฐกจใหคนเอาของมาขาย แรงจงใจทางสงคม ใหชมชนมสวนรวม โรงเรยน วด โรงพยาบาล ทาทกอยาง ธนาคารขยะ ผาปาขยะ บวชขยะ ออกแคมเปญมาเรอย ๆ กระตนใหคนเหนคณคาขยะอยางตอเนอง เปนนวตกรรมของการรวบรวม

สาหรบความคดเหนของ ดร. สมไทย เกยวกบความรวมมอกบภาครฐ และการสนบสนนจากภาครฐ มมมมองทนาจะนามาใชปรบปรงเชงนโยบายได โดยไดกลาววา

กระแสการพทกษสงแวดลอมโลก กฎระเบยบ กตกาตาง ๆ เราตองตามใหทน หนวยงานภาครฐทเกยวของกบขยะมหลายกรม หลายกระทรวง ทาใหไมเปนเอกภาพ ตางคนตางทา อยากใหมการกอตงหนวยงานพเศษเพยงหนวยงานเดยวทาเรองขยะโดยเฉพาะ ตงแตรณรงคภาคประชาชน ศกษาวจยการจดการขยะ และการรไซเคลอยางจรงจง สนบสนนภาคเอกชนทเปนตวเชอมโยงของกระบวนการในการรไซเคล ควรใหประโยชนดานภาษแกคนอาชพน เพราะชวยเหลอภาครฐในการลดปญหาการจดการขยะทตองใชงบประมาณมหาศาล นโยบายของไทยไมคอยสงเสรมแตกลบเขมงวดและเกบภาษซงตางกบประเทศอนทเขาคนภาษใหดวยซา เพราะเราชวยทาใหประเทศสะอาด

จากความคดเหน ของ ดร. สมไทย นบวามคณคาตอผประกอบการทมความประสงคจะพฒนาธรกจของตนใหเปนมออาชพ เรมตนจากทศนคตเชงบวก มงมนพฒนา เรยนรอยางตอเนอง ตองมจรรยาบรรณในอาชพ และมความคดรเรมสรางสรรคในทก ๆ ดาน สาหรบภาครฐ ประเดนในเรองความไมเปนเอกภาพ และนโยบายทงเชงบงคบ และสนบสนนทไมสามารถทาไดอยางตอเนอง ถอเปนอปสรรคสาคญในการพฒนากระบวนการ การจดการขยะและรไซเคล ซงผทเกยวของดานนโยบายควรรบฟง

5.4.5.2 ขอเสนอแนะจากผประกอบการ 10 ราย

ในขนตอนของการสรางมาตรวด ผวจยไดมโอกาสสมภาษณและไดรบฟงความคดเหนจากผประกอบการทง 10 ราย (วนททาการสมภาษณในเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2552) ในแงมมทหลากหลาย เกยวกบการดาเนนธรกจ และขอเสนอแนะแกภาครฐ จากความคดเหนของ

272

ผประกอบการทง 10 ราย แตละคนมแนวคดเกยวกบความสาเรจของธรกจในหลายประเดน แตทคลายคลงกน คอ ความสาเรจเกดจากตวเจาของกจการทมาดแลกจการเองหรอมคนในครอบครวชวยเหลอ มเครอขายทสรางกาลงตอรอง ทสาคญผประกอบอาชพนตองมทศนคตเชงบวก และใชเลอกกลยทธทเหมาะสมกบกจการของตนเอง การใหความสาคญกบแหลงของขยะรไซเคล ตลอดจนกระบวนการใหไดมาซงขยะ และ การนามาคดแยกเพอเพมมลคา และ หาตลาดรบซอทใหราคาด สวนขอเสนอแนะแกภาครฐ สวนใหญตองการใหภาครฐใหการสนบสนนชวยเหลอธรกจนอยางจรงจง ทงในเรองอานวยความสะดวกและดานคาใชจายทตองเสยใหแกภาครฐ เพราะในขณะทประเทศอนภาครฐจะใหประโยชนดานภาษแกธรกจน นอกจากน ยงมขอเรยกรองใหรฐรณรงคสงเสรมการรไซเคลภาคประชาชนอยางจรงจง ตอเนอง และสงเสรมการลงทนเกยวกบการผลตสนคาทใชขยะรไซเคลมากขน ลดการผกขาดของตลาดภายในประเทศ และพฒนาเศรษฐกจประเทศ ผวจยขอเสนอคาสมภาษณของผประกอบการทง 10 ราย โดยดงประเดนจากการสมภาษณซงเปนขอเสนอแนะทมประโยชนแกผเกยวของในธรกจ ผสนใจ และหนวยงานภาครฐทเกยวของ ดงตอไปน

ผประกอบการรายท 1 ทาธรกจขยะรไซเคลประเภทกระดาษเปนหลกเสนอวา การทาธรกจตองมความซอสตยและตองรกษาชอเสยงของราน ขณะทเขาตองการใหรฐชวยเหลอเพราะทผานมาประสบแตดานลบของภาครฐในบางหนวยงาน โดยเสนอวา

. . . ชวงทผานมาธรกจนมการแขงขนสงมาก โดยเฉพาะกระดาษเปนทตองการของผผลต ผผลตบางรายแตงตงตวแทนเพอกวานรบซอโดยเสนอราคาสง เพราะฉะนน รานรบซอรายยอยกอาจจะเสยเปรยบ อยางรานผมสงโรงตมกระดาษโดยตรงกไดราคาด แตตองควบคมคณภาพใหไดตรง ตามสเปค กระดาษทลกคาแชนามา (เพอเพมนาหนก) กตองดใหด เวลาเราอดกอนไปสง ถาเขาพบวาเราตงในปนกจะเสยชอ ทาธรกจนความซอสตยและเครดต เปนสงสาคญ อกอยางทนาราคาญใจคอ พวกคนในโรงงานทชอบแอบเอากลองด ๆ มาขาย เพราะถาโรงงานเขารเราจะโดนรางแหไปดวย ตองระวงอยาใหมปญหาเรองรบซอของขโมยมาหรอของโจร . . . ภาครฐไมคอยชวยเหลอเลย บางทเราบรรทกกอนกระดาษ บรรทกนาหนกกไมเกนเพราะกระดาษเบากวาเหลก ตารวจกเรยกแลว กตองใหเงนไปเพออานวยความสะดวก . . . ในความคดผม ถาเราทาใหเตมทกอยได รวยได แตถาคนในชมชน โรงงานในนคม ชวยกนเอากระดาษคดแยกมาขายใหเรามาก ๆ จะยงชวยใหเราเหนอยนอยลงไมตองวงเกบ วงหาไกล . . . ภาครฐผมไมคอยหวงเขาจะฟงแตขอเสนอของรายใหญ ๆ เสยงเราเบาเขาไมฟงหรอก . . .

273

ผประกอบการายท 2 ทาธรกจดานประมลขยะรไซเคลประเภทเหลก ชใหเหนมมมดของธรกจน และอยากใหภาครฐชวยกระตนเศรษฐกจ เพอใหเกดการบรโภคและลงทนมากขน ซงจะกอผลดตอธรกจน โดยกลาววา

. . . ขอเสนอแนะ ถาใครจะเขามาทา วงการประมลเหลกมนยากมาก บางทขดผลประโยชนกนแรง ๆ (ยงกน) กม.....กอนอนตองหาตลาดรบซอราคาดใหไดกอน เวลาเขาไปประมลแขงตองอาศยเทคนคหลายอยาง ใหผลประโยชนกบคนวงใน แตเดยวน บางบรษทกลงมาคมเอง ทกคนเลยไมมใครไดเปรยบเสยเปรยบเทาไหร อยทราคาประมลและการบรการ ตอไปคงตองสกนดวยการบรการ มออาชพเทานนทจะอยในวงการนได แตตลาดกอนกคอนขางคงท งายทจะทากาไร มา 2 ปหลงน สถานการณโลกไมแนนอน อเมรกน จน ญปน หรอแมแตประเทศไทย เศรษฐกจกชะงก การกอสราง การลงทนนอยลงกวาเดมมาก พวกขยะรไซเคลประเภทโลหะเลยหายไปเยอะ รฐบาลตองกระตนเศรษฐกจใหเกดการบรโภค ขยะจะเพมขนจากการกอสราง และการทองเทยว ......ตองชวยลดการผกขาดของตลาด บางทราคาเหลกตางประเทศถกกวา โรงหลอมกหนไปนาเขา Scrap ราคาเหลกในประเทศกจะลง กลไกตรงนรฐนาจะเขามาชวยแทรกแซงบาง เพอชวยผประกอบการในประเทศ . . .

ผประกอบการรายท 3 ทาธรกจดานประมลขยะรไซเคลประเภทเหลกเชนกน แตเสนอแนวคดการตลาดใหมวา ควรใชวธซอมาขายไปใหเกดผลกาไรสะสมหลายรอบดกวา การกกตนเพอเกงกาไร โดยเสนอวา

. . . บรษทมประสบการณเรองรบซอเหลกมานาน ถามองวาอะไรคอจดแขงของเราคอ เรามตลาดด เหลกทประมลมาหรอรบซอมา จะสงโรงหลอมตรง เปนโรงหลอมขนาดกลางใหราคาด เพราะโควตาเหลกสวนใหญจะสงโรงหลอมรายใหญ ตลาดเปนความลบเราบอกใครไมไดวาสงใครอย บางคนแปลกใจวาทาไมเราประมลแลวใหราคาสง เพราะเราบวกกาไรนอย เอาปรมาณมาก ซอมาแลวรบขายออกเลย ตองเปลยนคอนเซบทางการตลาดของวงการนใหม คอ หลายคนชอบเสยงเกบเกงกาไร จรง ๆ ควรซอมาขายไปใหรอบหมนมาก ๆ จะมกาไรสะสม เปนการบรหารเงน บรหารพนท มงานทาตลอดทาใหคนงานทางานมประสทธภาพ เพราะทางานไมมหยด มาชวงหลง ผมอบรมกบวงษพาณชย ขนปายรานเปนวงษพาณชย กไดรบการตดตอเพมขน เพราะภาพพจนของแบรนดนนาเชอถอ. . . ผม

274

สรปวาไมวาเราจะซอขยะรไซเคลตวไหน ตองหาตลาดรบซอทจายราคาดกอน เราถงจะมสวนตางมาเสนอราคารบซอทด เดยวกจะมคนแหมาขายเรา ทสาคญบวกกาไรนอย บรหารเงนสดใหด ตองทาระบบบญชทแมนไมหลอกตวเอง....อกอยางของทประมลมาทเปนเครองจกรเกา ถาซอมแซมเปน รแหลงขายของมอสองจะกาไรหลายเทาตว บางคนทากาไรอยางไมนาเชอจากการขายเครองจกรเกา . . .

ผประกอบการรายท 4 ทาธรกจขยะรไซเคลทกประเภทและรแหลงของขยะรไซเคล และใชเทคนคในการคาขายทนาสนใจคอ การเปนตวกลางตดตอ เขายากวา การทาธรกจใหประสบความสาเรจ เจาของหรอตวผประกอบการตองลงมาทาเอง โดยกลาววา

. . . ผมคดวาเราตองเขาหาลกคา อยางผมมประสบการณทางานในทาเรอแหลมฉบงจะรวาอะไรนาเขา อะไรสงออก อยางนาเขาจะมของทเหลอจากการใชงาน เชน แผนพาเลทไม และพลาสตก เศษเหลก รจกโรงงานอตสาหกรรมเกอบทกโรง แตวาเราเงนทนไมหนาพอกตองรวมกลมกนเขาไปรบซอ บางครงกอาศยจบแพะชนแกะ แตอนนกเสยงเพราะอกหนอยเขากอาจตดเราออก ขายตรงกนเอง ขยะชมชนผมกทา คอ อะไรทเกบมาแลวขายได ทาทงนน เหนอยมาก คดวาระยะยาวตองหาตวหลก ๆ อยางไมพาเลท เหลก แลวเสรมดวยสนคาตวอน ๆ ผมคดวาความสาเรจของธรกจอยทตวเจาของ ผมไมเคยเหนรานไหน เจาของไมลงมาทาเองแลวจะรอดจะสาเรจ จางมอปน (ผจดการ) มาทาแทน ถาคมไมดโดนโกงแนนอน ผมฟนธงธรกจนเจาของตองทาเอง ตดสนใจเอง โดยตองมขอมลแมน เชคขอมลตลาดโลกจากอนเตอรเนท แลวตดสนใจบนความเสยงแบบมหลกการ . . .

ผประกอบการรายท 5 ทาธรกจขยะรไซเคลประเภทพลาสตก ใหความคดเหนวาจะทาธรกจนใหประสบความสาเรจ ถาเปนไปไดควรทาใหครบวงจร และตองถนดในธรกจททาเปนอยางด โดยเสนอแนะวา

. . . พทาแตพลาสตก เรยกวา ครบวงจร ตงแตขยะพลาสตก โมเอง ใชเอง ผลตเปนสนคา มโรงงานทสมทรปราการกอนแลวมาขยายทศรราชา ในวงการพลาสตก ถาทาครบวงจรไดหรอทาแคโมสง (แปรรปบางสวน) กกาไร แตตองอาศยความชานาญ เพราะขยะพลาสตกมหลากหลายเชอ ดไมเปนโมมาแลวปนกนใชไมได ตองอาศยประสบการณ ลกคาจะรวารานเรารบซอขยะพลาสตกราคาด พวาตองทาในสงทเราถนด ขยายธรกจออกใหครบวงจร คอคมตงแตตนทาง ถงปลายทางอยาง

275

นจะยงยน แตตองพฒนาตลอดโดยเฉพาะเครองจกร บางคนทาเทาไหรไมกาไรเพราะ ประสทธภาพเครองจกรไมได ตอนนพทาเครองจกรเอง ประสทธภาพดกวาของนอกนาเขาอก

ผประกอบการรายท 6 เปนแฟรนไชสของวงษพาณชยทเปดกจการมา 2 ปกวา ยงพบอปสรรคแตไมยอทอ พยายามสรางทศนคตเชงบวก อยางไรกตามเขาอยากเสนอใหหนวยงานทเกยวของของภาครฐอานวยความสะดวกแกธรกจ และชวยเหลอดานภาษมากกวาน โดยกลาววา

. . . เพงเปดมา 2 ปกวา ประสบการณนอยแตอาศยวามแฟรนไชสของวงษพาณชยกเลยมลกคามาขายหนารานตลอด แตผมวาเปดหนารานรบซออยางเดยวมนไมคมเพราะโรงงานเราใหญ ตองวงประมลดวย คอตองทงรบ และ รก ผมยงมองไมออกแตจากทเรยนรจาก ดร. สมไทย คอตองมทศนคตบวก ไมทอถอย รอจงหวะและลงมอทาอยางจรงจง รานผมคอนขางพรอมเรองทาเล แตราคารบซอยงสรานอน ๆ ทเขามตลาดดไมได ผมวาตองหาตลาดไปพรอม ๆ กบการหาแหลงขยะ คอถาตามหลกการทเรยนตองมทงแหลงซพพลายและดมานดไปพรอม ๆ กน . . . ผมอยากจะบนเรองการทางานของหนวยงานรฐ ไมอานวยความสะดวก เกบภาษมาก และชอบมาขอเรยราย บางครงกมมลนธมาขอทกเดอน มหนวยงานรฐทรบผดชอบเยอะ คาใชจายเรากเยอะตามไปดวย

ผประกอบการรายท 7 ทาธรกจแบบเปดหนารานรบซอขยะรไซเคลมานานมประสบการณและคดวาควรมการสรางเครอขายหรอการตงสมาคมเพอสงเสรมธรกจนอยางจรงจง โดยเสนอแนะวา

. . . เคยคยกนกบเพอน ๆ วานาจะรวมตวกนตงเปนสมาคมรานรบซอของเกา ซงจรง ๆ เคยมตงไปแลวหนหนงแตกลมเพราะไมไดรบความรวมมอ คอ เราเหนสมาคมโรงส สมาคมผประกอบการอาหารสาเรจรป สมาคมโนนสมาคมน มทงทไดประโยชนกบสวนรวมกบไมไดประโยชน ตอนนมการจบมอกนเปนเครอขายเลก ๆ หลายกลมเหมอนกน ในระยะยาวถาจะใหรานรบซอของเกาอยได รฐตองใหการสนบสนนเพราะธรกจนชวยรฐประหยดงบประมาณ การกาจดขยะ แถมยงไดภาษจากธรกจน ในตางประเทศเขาตอบแทนผประกอบการอาชพนเพราะถอวาชวยสรางงาน สรางรายได ชวยดานสงแวดลอม แตกไมไดวาตองมารอภาครฐนะ เคลดลบของการทาธรกจนคอตองบรหารเงน บรหารคน บรหารตลาด รจกนา

276

เครองทนแรงมาชวยงาน แตสาคญทสดคอตองสรางความนาเชอถอ สรางแบรนดของตนเอง และรกษาชอเสยงไวใหได . . .

ผประกอบการรายท 8 เปนแฟรนไชสของวงษพาณชยทประสบความสาเรจมาก และมการขยายสาขาเพอการเตบโตของธรกจ เสนอใหภาครฐอานวยความสะดวกและพจารณาดานกฎ ระเบยบทชวยสนบสนนธรกจขยะรไซเคลเพอใหทกฝายไดประโยชน โดยกลาววา

. . . รานเนนเปดหนารานรบซอ ทกวนจะมรถกระบะ รถซาเลงมารอขายควยาวทกวนเพราะเรามระบบชง ราคารบซอเปนธรรม จายสด ไมเคยปฏเสธการรบซอ ยกเวนของโจร คนกบอกตอ ๆ ประกอบกบเรามแบรนดของวงษพาณชย ผมขายสนคาใหสานกงานใหญ ราคายตธรรม และรบขอมลดานราคาจากสานกงานใหญตลอด ผมคดวาทาธรกจนตองสรางเครอขาย รวมมอกน และรกษาภาพพจนทดของรานไวใหได เรองเงนทน ถาเรามระบบบญชด แบงคจะวงมาหาเราเอง เสนอวงเงนกใหเราเอง ความสาเรจของรานคอ เราตองขยายสาขา ผมเปดทสระแกวและโคราชดวย เพราะไดรวบรวมของไดมาก ตลาดกสงใหบรษทแมไมตองกงวล เราตองยอมเหนอย ทางานหนก ตองคดตลอดวาจะพฒนาไปขางหนาอยางไร . . . ขอเสนอภาครฐคอ อยากใหอานวยความสะดวกเรองเอกสาร การตอทะเบยนการเปดราน กฎระเบยบตาง ๆ อยาใหยงยาก เพราะอาชพเราชวยเหลอสงคม ตอนนภาพพจนรานรบซอของเกาดขนกวาแตกอนมาก . . .

ผประกอบการรายท 9 ทาธรกจขยะรไซเคลประเภทเหลกและโลหะ/อโลหะอน ๆ เพอการสงออก คดวาความรความสามารถของคนรนเกาประกอบกบการบรหารกลยทธและความรของคนรนใหมทมงพฒนาธรกจจะสามารถทาใหธรกจนแขงขนไดในระยะยาว แตภาครฐตองพฒนาอตสาหกรรมของไทยใหใชขยะรไซเคลมากขน และลดการผกขาดของผซอไมกรายทมในปจจบน โดยเสนอวา

. . . เปนธรกจททาตอจากพอ คอมาชวยกจการของพอ สวนใหญรานรบซอของเกาจะเปนธรกจครอบครว ผมคลกคลกบรานตงแตเดก เหนพอเหนอยแตกภมใจ พอบอกขายของเกาสงลกเรยนจบสง ๆ ตอนนผมเพมตลาดสงออก คอ อาศยมความรดานสงออก ภาษาองกฤษได ภาษาจนได การคาขายในประเทศการแขงขนสง และมปญหาการจายลาชา เครดต 3-4 เดอน เราไมอยากเสยง สงออกดกวามลกคาประจาทรบซอกนมานานเชอใจกนได ธรกจนความเชอใจเปนสงสาคญ เพราะบางทเราสงไป ถามปญหาคณภาพจรงเรายอมใหหกเงน แตลกคาใหม ๆ บางราย

277

ชอบเคลม (Claim) อางวาคณภาพไมได ปญหากฎหมายระหวางประเทศเรองการสงขยะรไซเคลตอนนกเขมงวดมากขนเรอย ๆ เราตองทาใหถกกฎระเบยบ ซงความยากตรงนถอเปนอปสรรคของคนอน แตเราไมกงวล เราศกษาแลวทาตามกฎ . . . ผมคดวาธรกจนควรมการรบชวงตอจากคนในครอบครว เพราะมโอกาสรวไหลไดงาย . . . อยากเสนอใหรฐพฒนาอตสาหกรรมของไทยใหผลตสนคาจากวสดรไซเคลมากขน ความตองการในประเทศจะไดมมากขน ไมถกผกขาดโดยบรษทไมกราย และไมตองดนรนสงออก. . .”

ผประกอบการรายท 10 เปนรานขนาดเลก แตใชเทคนคการคดแยกเพอเพมมลคาสนคาและการพยายามเขาถงแหลงขยะรไซเคลใหไดทกวถทาง โดยเสนอวา

. . . ทาเลรานดอาจสะดวกเวลาคนเอาของมาขาย แตทาเลดมกมรานมาเปดเยอะ แขงขนสง ตดราคากนเอง รานททาเลไมดแตอาศยวาเราวงหาของเอามาคดแยกใหด อยางไมพาเลท เอามาแกะขายเปนแผน หรอเอามาประกอบเปนเฟอรนเจอรขายไดราคากวา ขวดพลาสตกเอาฉลากออก บบใหแบน เหลกตดใหไดขนาดเลกตามทโรงงานตองการแลวคอยสงขาย อปกรณไฟฟาแกะทองแดงออกมา อะไหลรถยนตขายเปนชนงาน พวกขยะอเลคโทรนคจะมคนมารบซอไปแกะเอาเฉพาะตะกว นเกล . . . รานมทนนอยตองอาศยการคดแยกเพมมลคาและขายเปนชนงานจะดทสด . . .

สรปไดวาการทาธรกจนนอกจากผประกอบการตองลงมอทาเองแลว การมทศนคตทดและอาศยความร ประสบการณ และความสามารถในการพฒนาธรกจ การสรางเครอขายและชอเสยงของราน เทคนคทางการตลาด ตลอดจน การรจกคดแยกขยะเพอเพมมลคา กจะสามารถทาใหธรกจเตบโตตอไป โดยภาครฐและหนวยงานทเกยวของการใหความสนใจและออกนโยบายสงเสรมสนบสนนอยางจรงจง

5.4.5.3 ขอเสนอแนะจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการ 41 ราย

ผวจยไดทาการวเคราะหการวจยเชงคณภาพทเกยวของกบปจจยพนฐานของธรกจ คณสมบตของทรพยากรในองคการ ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากร และความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและการสรางสรรคนวตกรรม และไดผลสรปวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรในองคการ โดยเฉพาะทรพยากรนนตองมคณคาและมความเหมาะสม จะสงผลดตอผลการดาเนนงาน แตยงมประเดนอน ๆ ทผประกอบการเสนอแนะเพมเตม ดงบทสมภาษณตอไปน

278

ผประกอบการรายท 1 มการสรางเครอขายกนเองอยางไมเปนทางการกสามารถสรางความแขงแกรงของธรกจนได โดยคดวาธรกจตองรวมมอกนเพอเสนอขอเรยกรองเชงนโยบายแกภาครฐ และกลาววา

. . . แฟรนไชสสวนใหญตงมาเพอหาสมาชกจะไดมสนคาทรวบรวมรบซอไดมากขน ซงผมกบเพอน ๆ กทาคลายกน เพยงแตไมตงเปนแฟรนไชส ลกนองทออกไปเปดรานเอง นนกเปนเครอขายแบบไมเปนทางการ ในระยะยาวธรกจนควรรวมมอกน สวนหนงเพอมกระบอกเสยงไปเรยกรองเชงนโยบายใหภาครฐหนมาชวยเราบาง ไมใชเอาแตเกบภาษ แตพอธรกจนเดอดรอนกไมเหนวายนมอจะมาชวย . . .

ผประกอบการรายท 2 เสนอมมมองของการเขาไปชวยสงเสรมชมชนในการคดแยกขยะ เปนการสรางภาพพจนทดแกรานมากกวาการมงหวงดานกาไรจากการรบซอ เปนการสรางเครอขายทางสงคม ซงจะเกดการสรางจตสานกดานการคดแยกขยะรไซเคลในระยะยาว โดยกลาววา

. . . การเขารวมกจกรรมกบทางการแตละครงไมไดในแงของตวเงนเทาไหร แตถามองวาเปนการเปดตวใหคนในชมชนรจก เปนการสรางภาพพจนทดของราน ลกคาบางคนทไมไดมองวาตองขายไดราคาด เอาของมาสงเราเพราะเราชวยเหลอสงคม คอเราตองสรางเครอขายทางสงคม สงเสรมจตสานกใหชวยกนคดแยกขยะ ขยะรไซเคลกจะมาสรานมากขน ปญหาคอเจาหนาททองถนจะทากจกรรมไมตอเนองเพราะอยทงบประมาณ ผมเลยตองเขาไปรณรงคเองตามโรงเรยนในชมชน บางครงกใหครเอาเดกนกเรยนมาฝกคดแยกขยะทราน สอนวธการคดแยกวาขยะไหนขายได เดกจะไดคาขนมและความรกลบไปบอกตอทบานทโรงเรยน . . .

ในความคดเหนสวนนของผประกอบการ ผวจยสรปวา ธรกจนจะประสบความสาเรจไดตองมการสรางเครอขายธรกจ และ เครอขายทางสงคม เพอใหเกดการรวมตวกน เพอคดแยกขยะรไซเคลใหมประสทธภาพมากขน และ นโยบายของรฐในการรณรงคเรองการคดแยกควรทาอยางตอเนอง มการสนบสนนชวยเหลออยางจรงจง

นอกจากน ผประกอบการมความตองการดานเงนลงทนและการอานวยความสะดวกของภาครฐ และการสงเสรมเชงนโยบายจากภาครฐในเรองการคดแยกขยะและการใชสนคาทคานงถงสงแวดลอม ซงจะสงผลทางออมแกธรกจรไซเคลน ทงน ผวจยเหนวาภาครฐไดมมาตรการสงเสรมในเรองเหลานแลว แตผลลพธยงไมเปนไปตามเปาหมาย ควรมกจกรรมสงเสรมอยางจรงจง

279

และตอเนองโดยเฉพาะการปลกจตสานกใหภาคประชาชนหนมาคดแยกขยะทใชไดออกจากขยะทไมสามารถนามารไซเคลได เชนเดยวกบประเทศญปน และอกหลาย ๆ ประเทศ

ผประกอบการรายท 3 อางถงการรณรงคในตางประเทศวาไดผล และอยากใหประเทศไทยทาตามบาง โดยกลาววา

. . . ผมไปดงานทตางประเทศอยางในญปน เขารณรงคกนจรงจงมาก ทกภาคสวนโดยเฉพาะมาตรการ 3 Rs ทเขาใชกนอย ขยะรไซเคลนากลบมาใชไดเกอบ 100% แถมมเหลอสงออกทารายไดใหประเทศอก เจาหนาทภาครฐของเรากไปดงานกนมาหลายรอบ แตการสรางจตสานกไมงาย คนญปนขนาดตวรถเมลเลกนดเดยวเขายงเกบเอาไปทงในถงรไซเคลกระดาษ บานเราผมขบรถตามรถเบนซเหนทงถงเปลอกเงาะทงถงลงบนถนน นาตกใจมาก . . .

ผประกอบการรายท 4 มความภมใจทเรมมคนใหความสนใจและใหความสาคญศกษาวจยธรกจนมากขน และเสนอวา ทศนคตตองใชระยะเวลาในการเปลยนแปลง กลาววา

. . . พดใจทมคนสนใจเพราะตงแตทาธรกจนมากยงไมเคยเหนมใครมาทาวจยเรองนกน อาจเปนเพราะชวงนปญหาโลกรอนและปญหาสงแวดลอมมนมาก คนเลยหนมาสนใจ พรวาการรไซเคลมนชวยได แตธรกจนเหมอนปดทองหลงพระ 4-5 ปมาน ยงดหนอยคนมองแงดขน แตกอนพอบอกเปดรานรบซอของเกาคนเขากดถกแลว แตเขาไมรหรอกวา เรา มรายไดดกวาคนทนงทางานในหองแอรอก เรองทศนคตมนเปลยนกนยาก แตเราตองสอนลกสอนหลาน บางทเราไปเกบขยะตามหมบานมา รสกเสยดายของ สภาพยงด ๆ อยเลยเขาทงแลว . . .

ผประกอบการรายท 5 ไดใหความคดเหนเกยวกบทศนคตของคนในการคดแยกขยะวา ยงมนอย และภาครฐควรเขาไปผลกดนใหมากยงขน โดยกลาววา

. . . ขยะรไซเคลมมาก เรากทาเงนไดมาก คณจะทงขยะผมไมวา แตบอกผม ผมจะไดตามไปเกบ อยาทงใหพนตวปนกบขยะเปยก แลวมนจะคดแยกยาก เหนรณรงคกนมาสบกวาปแลว กดขนบาง แตไปดในถงขยะซ ของด ๆ ทใชรไซเคลได ยงทงปนกนอยเลย นาจะมมาตรการเชงบงคบ เกบคาขยะแพง ๆ คนจะไดทงขยะใหนอยแลวชวยกนคดแยกของขายไดออกมากอน เหมอนทตางประเทศเขาทากน . . .

280

ผประกอบการรายท 6 ชใหเหนวา นอกจากการสรางทศนคตเรองการคดแยกแลว ควรสรางทศนคตทดกบสนคาทผลตจากขยะรไซเคลอกดวย พรอมทงเรยกรองใหภาครฐออกกฎหมายทเปนธรรมแกผประกอบการและใหการสนบสนนเพราะธรกจนชวยภาครฐเรองการจดการขยะ กลาววา

. . . รานของเกา ถาเจาของขยนไมโลภ มหวคดรเรม ยงไงกอยได แตถาจะใหธรกจนกาวหนา รฐตองสงเสรมไมใชมาคอยจบผดวารบซอของโจรหรอเปลา ปลอยนาเสยหรอเปลา เสยภาษหรอยง เอาขยะไปทงทไหน เพราะขยะทคดแยกแลวตองเอาไปทงทบอฝงกลบซงมคาใชจายอก รฐตองสงเสรมตงแตตนนา คอ คนทกอใหเกดขยะ ทายงไงใหเขาลดขยะลงหรอคดแยกขยะทใชไดออกมากอน คนทใชสนคาตองใหเขาชวยกนซอสนคาททาจากวสดรไซเคล หรอผลตออกมาขายแลวตองเอากลบมารไซเคลได ถาตนนากบปลายนามนตนตว คนตรงกลางอยางพวกเรา (รานของเกาและโรงงานแปรรปผลตภณฑ) กพลอยสบายไปดวย . . .

ผประกอบการรายท 7 กลาววารานชวยสงเสรมการทองเทยวเพราะทาใหเมองสะอาดนาอย นาเทยว ภาครฐจงควรใหการสนบสนน โดยแสดงความเหนวา “. . . พเกบขยะตามเกาะเสมด รมหาด พวกขวดพลาสตก ขวดแกว จะไดเยอะ ถาไมมรานของเกา สถานททองเทยวจะมแตขยะ กรมสงเสรมการทองเทยวนาจะใหรางวลเรานะ . . .”

ผประกอบการรายท 8 ใหความเหนวา การสนบสนนของภาครฐทจาเปนเรงดวนอกประการหนงคอดานการลงทน ผประกอบการรายยอยบางรานอยากใหภาครฐสนบสนนดานเงนทนและการประกนราคา ถาสามารถทาได โดยกลาววา

. . . อยากใหรฐจดตงธนาคารทสนบสนนเงนลงทนใหธรกจน แตตองไมมเงอนไขเยอะ ตอนนกสหกรณ หรอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) กเพราะลงเปนเกษตรกรมากอน บางรานกกเอกชนเพราะมหลกทรพย แตสวนใหญจะใชเงนตวเองมากกวา ถารฐจะสงเสรมอยางจรงจงตองชวยทกดาน อยางเงนทน ประกนราคาตลาดใหแบบประกนพชผลทางการเกษตร ใหผลประโยชนตอบแทนบาง ไมใชเอาแตเกบภาษ พนทของลงมเยอะ แตใชเกบของเกาจรง ๆ ไมเยอะ เขากมาเกบภาษตามขนาดพนทแพงมากเลย . . .

สรปไดวา ผประกอบการทงรายยอยและรายใหญในธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยสวนใหญ นอกจากจะทาธรกจนเพอสรางรายไดแลว พวกเขายงมองไปถงปญหาของขยะทเกดจากพฤตกรรมของคนไทยทยงขาดความ

281

รบผดชอบตอสงคม ซงในสวนนภาคประชาชนตองมจตสานก และมสวนรวมในการลดปญหาขยะ โดยเรมตนจากการนาแนวคด 3 Rs มาใช คอ ลดการใช ใชซา และนากลบมาแปรรปใชใหมโดยการชวยกนคดแยกขยะกอนทจะทง ภาครฐจงควรออกนโยบายทสงเสรมธรกจรไซเคลทงกระบวนการคอตงแตการใชมาตรการตาง ๆ ในการลดปรมาณขยะและเพมอตราการรไซเคล สรางจตสานกแกประชาชนในการมสวนรวมในการคดแยกและการใชสนคารไซเคล รฐควรสงเสรมเชงธรกจและออกกฎหมายภาษทสนบสนนผประกอบการ ตลอดจน การพฒนาอตสาหกรรมรไซเคลของไทยเพอใหเกดการแขงขนทเปนธรรม ซงผวจยจะสรปไวในขอเสนอแนะเชงนโยบายในบทท 6 บทสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะตอไป

282

บทท 6

บทสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

จากผลการวจยทไดกลาวมาแลวในบทท 5 ซงประกอบไปดวย การพรรณนาขอมลทไดจากการแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท การวเคราะหขอมลและทดสอบสมมตฐานการวจย ซงเปนการวจยเชงปรมาณ และ การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ จากการสมภาษณเชงลก สามารถนามาสรปและอภปรายผล พรอมทงใหขอเสนอแนะเชงปฏบต เชงทฤษฎ เชงนโยบาย เชงสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และแนวทางในการทาวจยครงตอไปได ดงตอไปน

6.1 บทสรปและอภปรายผล

การวจยเรอง อทธพลของคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการตอผลการดาเนนงานขององคการ: กรณศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาคตะวนออกของประเทศไทย มวตถประสงคเพอตอบคาถามการวจย 3 ขอคอ 1. ธรกจรวบรวม และรบซอขยะรไซเคล หรอ รานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย มลกษณะการดาเนนธรกจอยางไร 2. ปจจยพนฐาน ไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน และความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ มอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและ รบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย หรอไมอยางไร 3. ปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของผประกอบการมอทธพลตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย หรอไมอยางไร รายละเอยดของขอสรป และ การอภปรายผลมดงน

6.1.1 ลกษณะการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

ขอบเขตของการวจยครงนคอ การศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาทมใบอนญาตใหประกอบกจการขายทอดตลาด และคาของเกาตามพระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พ.ศ. 2474 หรอ มใบอนญาตใหประกอบกจการทเปน

283

อนตรายตอสขภาพ ประเภทท 13 (5) การสะสมวตถหรอสงของทชารดใชแลวหรอเหลอใชตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และประกาศกระทรวงสาธารณสขท 5/2538 เรองกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ โดยศกษาในภาคตะวนออกของประเทศไทย ไดแก จงหวด ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง จนทบร ตราด และสระแกว เฉพาะราน/บรษททมการดาเนนงานอยางนอย 2 ปขนไป จากรายชอของผประกอบการททางสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ สารวจและจดทาขนในป พ.ศ. 2551 รวมทงสน 1,200 แหง มตวอยางทสมมาศกษาในครงนทงสน 300 ราย (ใชสตรคานวณของ Krejcie and Morgan) โดยใชวธสมแบบแบงชนภม ตวอยางทไดจงสามารถเปนตวแทนของประชากรทตองการศกษา ซงเหตผลของการเลอกศกษาเฉพาะภาคตะวนออกของประเทศไทย เพราะเปนพนททมความแตกตางหลากหลายของอาชพจากทงภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ ทาใหประเภทขยะรไซเคลทศกษาในครงนมความแตกตาง หลากหลาย และมจานวนรานหรอบรษทของธรกจนหนาแนนมากกวาภาคอน ๆ ยกเวนเขตกรงเทพมหานคร และปรมณฑล

จากการศกษาทงการวจยเชงปรมาณ โดยการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท และ การวจยเชงคณภาพ จากการสมภาษณเชงลกผประกอบการซงถอเปนตวแทนของหนวยวเคราะหคอ องคการในครงน สรปไดวาลกษณะของการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย มดงน ธรกจนเปนลกษณะธรกจครอบครวทผประกอบการจะเขามาดแลกจการดวยตนเอง โดยมบคคลในครอบครวเปนผสนบสนนชวยเหลอ ผประกอบการรอยละ 67.3 เปนชาย ซงมกเปนหวหนาครอบครว เชน บดา สาม หรอลกชายทสบทอดกจการตอจากบดามารดา โดยสวนใหญจะมอายระหวาง 30–49 ป และมอายเฉลย 42 ป มผประกอบการทมอายนอยกวา 30 ปอยบาง ประมาณรอยละ 7.7 คอ คนรนใหมทเหนโอกาสของการทาธรกจน และมความตองการเปนเจาของกจการมากกวาการเปนลกจาง หรอบางครงไมสามารถหางานอนทาไดในชวงวกฤตเศรษฐกจทผานมา จงหนมาประกอบธรกจนเพราะไมมทางเลอก ซงจะคลายคลงกบเหตผลของผประกอบการรนกอน ๆ ทเขามาในธรกจนเพราะมการศกษานอย และประสบปญหาจากอาชพการทาเกษตรกรรมเนองจากผลผลตราคาตกตาไมสามารถดารงชวตอยได ดงจะเหนจาก ระดบการศกษาของผประกอบการจะอยระหวางประถมศกษาตอนตน (ป.4) ถงมธยมศกษาตอนปลาย (ม.6) โดยมผประกอบการทจบการศกษาระดบปรญญาตรในธรกจนประมาณรอยละ 17 สวนใหญเปนทายาทรนท 2 หรอรนท 3 หรอเปนคนรนใหมทเหนวาธรกจนนาสนใจเพราะอยในกระแสนยม ซงแนวโนมของธรกจนไดรบความสนใจและการยอมรบมากยงขน ดงจะเหนไดจากจานวนรานทเปดเพมมากขนในชวงหลายปทผานมา แมจะเรมซบเซาในชวงป พ.ศ. 2550–2552 เนองจากปญหาเศรษฐกจในประเทศและเศรษฐกจโลก แตธรกจนกยงคงมอนาคตทดเพราะการบรโภคของภาคครวเรอน และ การขยายตว

284

ของภาคอตสาหกรรมทมแนวโนมเพมมากขนตามความเจรญ จนกอใหเกดขยะรไซเคลเพมมากขนตามไปดวย ซงเปนหวใจสาคญของธรกจน ประกอบกบกระแสนยมการรณรงคเรองสภาวะโลกรอน ทาใหประชาชนตนตวในการชวยกนลดปรมาณขยะทใชไมไดลง โดยมการรณรงคใหคดแยกขยะเพอใหขยะททงไมปนเปอน และ สามารถนากลบมารไซเคลไดมากขน รวมถงการรณรงคในการใชซา หรอนามาใชใหม และจากการศกษาครงนจะเหนวามรานทเปดกจการมานานกวา 10 ปขนไปถงรอยละ 21.0 และสวนใหญดาเนนกจการมาแลวทงสน 5–10 ป โดยมคาเฉลยของระยะเวลาในการดาเนนกจการอยท 8 ป อยางไรกตาม จากการศกษาครงนพบวา มรานทปดกจการไปหลายรานเชนกน ทงน เนองจากไมสามารถแขงขนไดจากปญหาปรมาณขยะรไซเคลทลดนอยลงเพราะผบรโภคลดการบรโภคเนองจากผลกระทบจากเศรษฐกจตกตา ราคาของขยะรไซเคลมความผนผวนในทศทางลง และการมคแขงทเปดเพมมากขนในชวงทมกระแสนยมของธรกจนจากความสาเรจของแฟรนไชส ทเปนทรจกดคอ วงษพาณชย ซง ดร. สมไทย วงษเจรญ เปนจดประกายใหเกดความสนใจธรกจรไซเคลอยางมาก โดยประชากรตวอยางจากการสมครงนม 7 รายทเปน แฟรนไชส ของวงษพาณชย ซงสวนใหญมผลการดาเนนงานคอนขางด มเพยง 1 รายทผลการดาเนนงานไมตรงตามเปาหมาย ทงนเพราะ รานเปดกจการในชวงทเกดวกฤตเศรษฐกจ (ระยะเวลาในการดาเนนกจการ 2 ปกวา) เหตผลของการเปนแฟรนไชสเพอสรางความนาเชอถอจากยหอของแฟรนไชส การไดความรดานการบรหารและดานการตลาด การสรางเครอขายและอานาจการตอรองทางธรกจ สาหรบเหตผลของการไมเปนแฟรนไชสของราน สวนใหญเนองจากเปนรานขนาดเลก หรอ เปนรานทดาเนนกจการมากอนและมความรความชานาญอยแลว หรอมเครอขายทไมเปนทางการชวยเหลอกน ซงสวนใหญจะเปนญาตพนอง รวมทง ตองการอสระสะดวกคลองตว และไมตองการเสยคาแฟรนไชส รานททาการศกษาในครงนเปนรานทดาเนนการถกตองตามกฎหมาย คอ ทกรายมใบอนญาตใหประกอบกจการขายทอดตลาดและคาของเกา (พ.ร.บ. ขายทอดตลาด และคาของเกา พ.ศ. 2474) มบางรานทมใบอนญาตตาม พ.ร.บ. สาธารณสข (พ.ร.บ. การสาธารณสข พ.ศ. 2535) และใบอนญาตประเภทของโรงงานลาดบท 105 หรอ 106 กรณเขาไปประมลขยะรไซเคลจากโรงงานอตสาหกรรมอกดวย จากการสารวจพบวามบางรานทใชใบอนญาตของโรงงานลาดบท 105 ของผอนโดยทาเสมอนเขาไปประมลแทน

ลกษณะของธรกจหากจาแนกตามลกษณะของการไดมาของขยะรไซเคล พบวารอยละ 36.7 เปนรานทเปดหนารานรบซอขยะรไซเคลจากผประกอบอาชพรายยอย เชน ซาเลง หรอรถเร (กระบะ) และจากชมชนมาขายโดยตรง รองลงมาคอ รานทเปดหนารานรบซอและประมลสนคา (ขยะรไซเคล และ เครองจกรเกา) ตามโรงงาน ซงการเลอกลกษณะของการดาเนนธรกจขนอยกบศกยภาพของราน ยกตวอยางเชน บางรานนอกจากเปดหนารานรบซอแลวยงวงรบซอตามทตาง ๆ

285

เพราะมบคลากรเพยงพอและใชกลยทธเชงรก คอการเขาถงแหลงขยะรไซเคลเพอใหไดปรมาณมากเพราะยงมปรมาณขยะทรบซอไดมากและสงจาหนายทนท ผลกาไรสะสมกจะยงมากขนตามไปดวย

พนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลจากการศกษาพบวา เปนทงพนทเชาและเปนทดนของตนเอง ซงขนาดของพนททแตละรานตองการขนอยกบลกษณะของการดาเนนธรกจ การบรหารจดการสตอค การใชประโยชนของพนทใหเกดประโยชนสงสดและเงนทนทมอย กลาวคอ ถารานเปนลกษณะของการรบซอทกประเภท และตองคดแยก หรอแปรรปขยะรไซเคลบางสวนกอนสงจาหนายจะใชพนทมากกวารานทไมคดแยก แตซอมาและสงจาหนายทนท การบรหารจดการสตอคขยะรไซเคลใหมความเปนระเบยบไมรกรงรงจะสามารถใชประโยชนจากพนทไดมาก บางรานทมการเกบสตอคสนคาไวมากจงตองใชพนทใหญ สวนหนงเปนเพราะรานมเงนทนและเงนสดหมนเวยนมากพอ จงเกบสตอคไวรอการคดแยกหรอรอราคาขนแลวจงขาย เปนการเกงกาไรอยางหนงในการทาธรกจน ผลการวจยพบวารานเกอบรอยละ 70 ไมมปญหาเกยวกบพนททใชในการดาเนนการวาไมเพยงพอ แตผประกอบการทเชาพนทในการทากจการจะมความกงวลเกยวกบความมนคงของราน จงพยายามทจะซอทดนเปนของตนเองเพอใชในการดาเนนงานไดในระยะยาว

ในการทาธรกจน ทาเลรานนบวามความสาคญ ผประกอบการจงใหความสาคญในการเลอกทาเลทดทสด เชน ทาเลอยตดถนน อยใกลแหลงขยะรไซเคล หรออยในละแวกทมการแขงขนกบรานอน ๆ ไมสงมาก จากการศกษาพบวา รานสวนใหญจะตงอยในทาเลทสะดวกตอลกคาทนาขยะรไซเคลมาขาย อยใกลแหลงทมขยะรไซเคลหลายแหลง และสะดวกทจะสงขยะรไซเคลไปยงลกคาทรบซอ หรอสะดวกทลกคาจะมารบซอถงหนาราน นอกจากนพบวา สภาพการแขงขนทางธรกจของรานสวนใหญมการแขงขนสงเนองจากมรานตงอยในละแวกเดยวกนหลายราน ซงรานแตละรานจะนยมรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท เชน รบซอเศษเหลก อลมเนยม ทองแดง ทองเหลอง กระดาษ กลอง พลาสตก ขวดแกว ไมพาเลท และขยะชนดอน ๆ ทงนเพอสะดวกกบลกคาทนาขยะรไซเคลมาขายทรานไดทกประเภท รานมปรมาณขยะรไซเคลมากขนเพราะรบซอทกประเภทซงรานสามารถขายไดทกประเภทเพราะมตลาด อกทง เปนการกระจายความเสยงหากมขยะรไซเคลตวใดตวหนงมราคาผนผวนเนองจาก ความตองการเปลยนแปลงไป อยางไรกตามจากการศกษาพบวามรานทรบซอขยะเพยงบางประเภท เชน รบซอเฉพาะเหลก หรอรบซอเฉพาะพลาสตก เพราะมความชานาญเปนพเศษและมตลาดทใหราคาสงกวาราคาตลาดทวไป และตองการการบรหารจดการสตอคทสะดวกกวา ไมยงยากหรอทาธรกจแบบประมลขยะรไซเคลและเครองจกรเกา โดยอาจรวมมอกนเขาประมลและแบงประเภทของขยะรไซเคลทตนเองถนด สรปวารานเลอกทจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท หรอเพยงประเภทใดประเภทหนงตามความถนด ความชานาญของตนเอง ตามศกยภาพของรานและขนอยกบตลาดรบซอทรานมลทางหรอ

286

ตดตออย โดยแนวโนมในอนาคตคอ รานจะรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท แตจะใหความสาคญกบขยะทรานมตลาดทใหราคาด ทาใหรานสามารถรบซอในราคาสงกวาคแขง

แหลงของขยะรไซเคลและวธการทรานจะสามารถไดขยะรไซเคลมาดาเนนธรกจ จากการศกษาพบวา สวนใหญจะเปนขยะชมชนมากทสดโดยชมชนอาจนาขยะรไซเคลมาขายโดยตรงหรอมผรวบรวมมาขายใหกบราน เชน ซาเลง รถเร (กระบะ) สวนรานขนาดกลางและขนาดใหญจะรบซอจากรานรบซอขยะรไซเคลรายยอยหรอเขาไปรบซอ (ประมล) จากโรงงานอตสาหกรรม

ขยะรไซเคลทรานรบซอหรอประมลมา ถาเปนรายยอยจะสงขายตอใหกบรายใหญกวา เรยกวา ยปว หรอเอเยนต สวนรานทมศกยภาพในการรวบรวมใหไดในปรมาณมาก และมโควตาจากโรงงานจะสงตรงใหกบโรงงานทใชขยะรไซเคลหรอสงออกไปยงตางประเทศ เชน เศษเหลกไปประเทศจน หรอสงอลมเนยมไปประเทศพมา นอกจากน ขยะรไซเคลสามารถนามาขายเปนของมอสองหรอนามาแกะชนสวนแลวขายใหผใชโดยตรง เชน เครองใชไฟฟา อะไหลตาง ๆ ชนไมจากไมพาเลท เปนตน

เงนทนทใชในการดาเนนงานในธรกจน สวนใหญเปนเงนของตวเอง มบางรานทมการทาระบบบญชหรอมหลกทรพยกจะนาไปเสนอเพอกเงนจากธนาคาร สวนใหญรานรายยอย ๆ จะไมสามารถขอกเงนจากธนาคารได และจะใชวธการหยบยมจากบคคลภายในครอบครว หรอขอยมจากรานใหญทรบซอขยะรไซเคลของตน บางครงมการกนอกระบบเพอนาเงนมาใชในระยะสน ๆ อยางไรกตาม รานสวนใหญไมประสบปญหาเงนสดหมนเวยนไมเพยงพอ เพราะอาศยวธการซอมาขายไปอยางรวดเรว และประเมนกาลงซอของราน บางครงอาจใชวธกนหวคว หรอขอเครดตจากโรงงานทรานประมลได โดยนาขยะ รไซเคลมาขายกอนจงคอยนาเงนไปชาระ

จากการศกษาเนองจากกลมตวอยางมตงแตรานรบซอรายยอยไปจนถงรายใหญ ทาใหยอดรบซอขยะรไซเคลตอวนมตงแตนอยกวา 5,000 บาทตอวน ไปจนถงมากกวา 100,000 บาทตอวน ขอมลเรองยอดรบซอ ถาเปนรายยอยจะใหขอมลทใกลเคยงความเปนจรงมากกวารานขนาดกลาง หรอขนาดใหญทรบซอจานวนมาก หรอประมลจากโรงงาน เพราะยอดรบซอตอวนคอนขางคลาดเคลอน เนองจากบางรายมการตกลงกนเปนรายเดอน ราย 3 เดอน ราย 6 เดอน จนถงรายป ทาใหไมสามารถใหตวเลขทจะคานวณเปนยอดขายตอวนไดอยางเหมาะสม ในความเปนจรงขอมลเกยวกบยอดรบซอของรานเปนขอมลทางการคาทผประกอบการสวนใหญจะรสกลาบากใจทจะใหขอมลแกบคคลภายนอก

เนองจากธรกจนมลกษณะเปนธรกจครอบครว ดงนนจานวนพนกงานหรอคนงานในรานจากการสารวจสวนใหญไมเกน 5 คน และเปนคนในครอบครวชวยกนทางาน โดยจานวนคนงานเฉลยจากการสารวจครงนคอ 11 คน รานทมคนงานจานวนตงแต 10 คนขนไปจนถงมากกวา 200 คนขนไปมกเปนรานททาการคดแยก หรอแปรรปขยะรไซเคลบางสวนกอนสงไปขาย เชน โมและ

287

หลอมพลาสตก หรอประมลขยะรไซเคลจากโรงงาน จงตองมคนงานจานวนมากกวา ขอคนพบอกประการคอ การลาออกของคนงานในธรกจนคอนขางนอย คาเฉลยของจานวนคนงานทลาออกในแตละปอยท 0.64 คอไมถง 1 คน เนองจากคนงานสวนใหญเปนญาตพนองชวยกนทางานหรอเปนคนงานทมการศกษานอย ทาใหไมคอยมทางเลอกในการไปสมครทางานทอน อกทงการดแลปกครองของเจาของกจการสวนใหญจะใหความเปนกนเอง ทาใหคนงานสวนใหญไมลาออก ดงนน รานสวนใหญจงไมมปญหาเรองความเพยงพอของจานวนคนงานภายในราน และมความพงพอใจในการทางานของคนงานในราน เนองจากคนงานมกเปนผมการศกษานอยและลกษณะงานเปนการใชแรงงาน ทาใหธรกจนไมคอยมคนงานทมความโดดเดนในเรองความสามารถ หรอทกษะพเศษ อาจมหวหนาคนงานทมความสามารถในการตรวจสอบคณภาพของขยะรไซเคลทรบซอ หรอมความแมนยาในการคานวณราคาเมอตองเขาไปประมลขยะรไซเคลตามโรงงานบาง สวนใหญงานทตองใชการตดสนใจสาคญผประกอบการมกจะทาเอง จากการศกษาพบวา ผประกอบการจะเขามาดแลกจการดวยตนเอง และมระดบความสามารถในการตดสนใจอยในเกณฑดมาก แตจะใหความสาคญกบการสรางสรรคนวตกรรมนอยทาใหความสามารถในดานนวตกรรมจงมนอยไปดวย เหตผล คอ ธรกจนเปนธรกจทยงไมจาเปนทจะตองใชเทคโนโลยสง เครองมอ เครองจกร หรอรถประเภทตาง ๆ ทใชในการทางานจงมลกษณะการใชเพอชวยทนแรง หรอลดคาใชจายในการขนสง เชน ชดอปกรณตดเหลก เครองบบอดกระดาษ อลมเนยม สงกะส และโลหะตาง ๆ เครองโมพลาสตก เปนตน เครองมอทสาคญททกรานตองมคอเครองชงนาหนก ซงจะมตงแตเครองชงแบบธรรมดาทชงได 60 กโลกรม กโลปอนดทชงได 500 กโลกรม เครองชงดจตอลขนาดใหญ และเครองชงรถบรรทก ซงชนดของเครองชงทแตละรานมไวใช ขนอยกบลกษณะการดาเนนงานของรานและขนาดของราน ซงในชวงททาการสมภาษณ (เดอนกนยายนถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2552) อยในสถานการณภาวะเศรษฐกจถดถอยทวโลก ทาใหสงผลกระทบตอธรกจทาใหการใชงานเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ไมเตมกาลงการความสามารถของเครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ รานสวนใหญจงไมมปญหาในเรองของความไมเพยงพอของเครองมอ เครองจกร และรถ ในทางตรงกนขามพบวา บางรานทประสบภาวะขาดทน และมปญหาดานสภาพคลองจาเปนตองขายรถกระบะหรอรถบรรทกทมมากเกนพอ เพอลดปญหาการขาดทน และรกษาสภาพคลองของกจการ ในดานการบรหารงานของรานพบวา เปนลกษณะทไมมการวางแผน หรอคดวางแผนไวแตไมมการจดทาเปนเอกสารทงระยะสน และระยะยาว เปนลกษณะของการคดและแกปญหาวนตอวน เพราะผประกอบการสวนใหญมการศกษาไมสงนก จงใชประสบการณในการวางแผนการตดสนใจตามสถานการณ สาหรบรานหรอบรษททผประกอบการทมความรในดานการบรหาร ซงมกจะทาธรกจประเภทประมลขยะรไซเคลตามโรงงานตาง ๆ จะมการดาเนนงานตามหลกการ

288

บรหาร คอ มการวางแผนกลยทธ ทงระยะสน และ ระยะยาว ซงการบรหารของรานในแตละรานพบวาผประกอบการทตอบแบบสมภาษณมความคดเหนวา เปนวธการทเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนทรานกาลงเผชญอย และยงคงสงผลดตอการดาเนนงาน คอ ยงคงอยรอดไดในสถานการณทตลาดมความผนผวนสง และปรมาณขยะรไซเคลมปรมาณลดลงจากภาวะเศรษฐกจตกตาอยางมาก ทงน เพราะการทาธรกจนตองอาศยความอดทน ความพยายาม และ ความสามารถในการปรบตวสง ทาใหผททาธรกจนมความสามารถในการรบมอกบสถานการณของความไมแนนอนทเกดขนได รานจงตองมเทคนคในการรบซอและขายขยะรไซเคลเพอใหเกดผลกาไรสงสด โดยการสารวจราคาซอ–ขายขยะรไซเคลทกวน เพอสามารถแขงขนได ตองพยายามรกษาสภาพคลองทางการเงนเพอใหไดรบความนาเชอถอ เนองจากการรบซอขยะรไซเคลจากลกคาตองจายเปนเงนสดเทานน การคดแยกหรอแปรรปบางสวนเพอเพมมลคาของขยะรไซเคลกอนสงใหลกคา และการบรการทรวดเรว อธยาศยด การพดจาเปนกนเองกบลกคา มความซอตรงตออาชพ ทาใหลกคาประทบใจ จะยงสงผลดตอผลการดาเนนงานของรานมากยงขน ผประกอบการสวนใหญมแนวทางในการตดสนใจดวยความระมดระวงในการซอมาขายไปมากกวาการตดสนใจแบบกลาไดกลาเสย แตผประกอบการบางสวนเหนวาจะตองใชทงสองแนวทางควบคกนไปดวยแลวแตสถานการณ เพราะสภาพการแขงขนของธรกจนคอนขางสง ผลการดาเนนงานของรานจงจาเปนตองวดจากปจจยหลาย ๆ อยางทนอกเหนอจากผลกาไร เชน ความสาเรจของรานในดานการรกษาคณภาพของสนคา (ขยะรไซเคลกอนสงขาย) ซงพบวารานสามารถทาไดดในระดบนอยเทานน สาหรบความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป และผลตภาพของราน ซงเปนผลสะทอนความสาเรจไดเชนกน พบวารานมระดบความสาเรจมาก โดยความรวดเรวในการสงมอบและการบรการมระดบความสาเรจมากทสด รอยละของผลกาไรตอยอดขายสวนใหญอยทรอยละ 20–30 ซงขนอยกบประเภทของธรกจททา โดยเฉลยผลกาไรของธรกจนอยทรอยละ 23.31 บางครงรานสามารถทากาไรไดมากกวารอยละ 100 ถาเปนขยะรไซเคลหรอเครองจกรเกาทสามารถขายเปนชนงานหรอขายเปนของมอสอง เนองจากผลกาไรเกดจากสวนตางของราคาซอขาย ดงนน รานทมสายสมพนธทดกบลกคาทรบซอหรอมเครอขายทชวยเหลอกนจะไดราคาทดกวาราคาตลาดทวไป ทาใหสามารถทากาไรไดมากกวา จากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทมคาถามปลายเปด เพอใหผประกอบการทตอบคาถามอยางเตมท พบวา สวนใหญจะใหความสาคญกบเงนทนและเงนสดหมนเวยน เพราะสภาพคลองของรานหมายถงความนาเชอถอทเปนสงสาคญตอความสาเรจของธรกจน และตวผประกอบการตองมาดาเนนการและบรหารงานดวยตนเอง โดยตองมความขยน อดทน มความรความชานาญในธรกจนเปนอยางด หรอตองเรยนรใหเขาใจโดยอาจอาศยการสรางเครอขายเพอชวยเหลอกน นอกจากน การบรการลกคาดวยความซอตรง และ ทาใหลกคาประทบใจ การมทาเลรานสะดวก ขณะเดยวกน ตองเสนอราคาทด และม

289

ความยตธรรมในการใหราคาอยางไมมการเอารดเอาเปรยบ กมสวนชวยใหรานประสบความสาเรจเหนอกวาคแขง ดงนน ขอเสนอแนะของผประกอบการเกยวกบความชวยเหลอจากภาครฐ คอการจดหาแหลงเงนกดอกเบยตา เพอนามาใชรกษาสภาพคลองหรอลงทนในเรองเครองมอ เครองจกร สวนดานภาษทเรยกเกบจากธรกจนสวนใหญผประกอบการสามารถยอมรบได แต ณ ปจจบนทมปญหาดานเศรษฐกจ จงอยากขอใหมการชวยลดหยอนในชวงดงกลาว หรอภาครฐควรชวยผลกดนใหเกดการพฒนาเศรษฐกจใหดเพอกระตนการบรโภค ซงมผลตอปรมาณขยะรไซเคลและความตองการขยะรไซเคลเพอการผลตเพมมากขน นอกจากนผประกอบการตองการใหภาครฐพจารณานโยบายตาง ๆ ทจะมาชวยเหลอสนบสนนกลมคนในอาชพน เพราะมความสาคญตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยเฉพาะการออกกฎระเบยบตาง ๆ ควรหลกเลยงการทาใหเกดความยากลาบากแกการดาเนนกจการมากขน เชนกฎหมายหามรบซอของผดกฎหมายทยงคงไมสามารถแกปญหาการลกขโมยของมาขายได ขณะเดยวกนกทาความยงยากแกราน ประการสาคญคอการใหบรการของเจาหนาทรฐในการตอทะเบยนการคาตาม พ.ร.บ. ตาง ๆ ควรปรบปรงใหสะดวกรวดเรว และ ควรใหมหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงเพยงหนวยงานใดหนวยงานหนง เนองจากปจจบน มหนวยงานทดาเนนงานเกยวกบการจดการขยะ และการประกอบกจการรานรบซอของเกามากทาใหไมสะดวก สบสน และมคาใชจายในดานธรการสง นอกจากน ภาครฐควรสอดสองดแลเจาหนาทของรฐบางคนทเขามาเพอขอรบผลประโยชนจากราน (สวย) ทาใหเกดภาพพจนทไมดแกภาครฐ และเปนหนทางในการทาผดกฎหมายของผประกอบการบางรายทยอมจายเงนใหเจาหนาทรฐเพอปกปดการกระทาทผดกฎหมายของตนเอง

สรปโดยภาพรวมแลว ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย มลกษณะเปนธรกจครอบครว ทผประกอบการหรอเจาของกจการ เปนผดาเนนงานบรหารดวยตนเอง โดยอาศยประสบการณและความเชยวชาญในธรกจนทถายทอดมาจากคนรนกอน หรอเกดจากการเรยนรดวยตนเองทเคยเปนคนงานของรานมากอน ซงตองอาศยความขยน ซอสตย อดทน และตองมความรกในอาชพน เนองจากเปนอาชพทคนสวนใหญไมเลอกทจะทา จงเปนการเปดโอกาสใหผทดอยโอกาส เชน มผมการศกษานอยไดเขามาทาอาชพนจนสรางรายไดใหครอบครวและเกดเปนธรกจขนาดเลกจนถงขนาดกลางสบทอดตอกนมา ขณะทในชวงไมกปทผานมาพบวา มคนรนใหมทชอบความทาทายและมความคดทจะนาระบบการจดการมาใชปรบปรงกจการนใหมการพฒนามากยงขน โดยเรมจากการเรยนรโดยการเขารบการฝกอบรมและสมครเปนสมาชกแฟรนไชส เชน วงษพาณชย เพอใหเกดความร ความเขาใจมากขน รวมทงสรางเครอขาย เปนการสรางแบรนดใหเปนทรจกไดเรวขน กอนทจะกาวเขามาในธรกจน ดงนน ลกษณะของธรกจในพนททศกษา จงมความหลากหลาย ตงแตรานททากนเพยง 3 คน คอ สาม–ภรรยา และคนงาน 1 คน รานทมคนในครอบครวและมคนงานไมเกน 10 คน ไปจนถงรานทมการบรหาร

290

จดการในรปบรษท และมคนงานกวา 200 คน สาหรบประเภทของการดาเนนธรกจมทงแบบทเปดหนารานรบซอเพยงอยางเดยว ไปจนถงทาทกอยางเพอใหเกดการรวบรวมขยะรไซเคลใหไดปรมาณมากทสด ดงไดกลาวไวแลวขางตน เนองจากการวจยครงนศกษาในชวงเวลาทเกดวกฤตเศรษฐกจรนแรงมากทสดครงหนง ซงสงผลกระทบในดานลบโดยตรงตอธรกจน จงอาจมผลตอยอดรบซอและขายขยะรไซเคล รวมถงผลกาไรทอาจคลาดเคลอนไปจากสภาวะปกตทธรกจนสามารถทากาไรไดในชวงปกตไปบาง แตถงกระนน ขอดมากทสดของการททาวจยในชวงเวลาทสงแวดลอมภายนอกมความไมแนนอนสงคอ การไดคนพบขอเทจจรงเกยวกบความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจและทศนคตเชงบวกในการแกวกฤตทรานกาลงเผชญ ซงสามารถสรปไดวาผประกอบการในธรกจนมประสบการณในการตดสนใจ มความยดหยน ปรบตว และรบมอกบสถานการณตาง ๆ ทผานมาไดดพอสมควร

6.1.2 ปจจยพนฐานของธรกจตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะ

รไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

โดยปกตปจจยพนฐานของธรกจจะมอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคการ ซงสวนใหญมกมผลในทศทางบวก คาถามการวจยในขอ 2 ของการวจยในครงนเพอพสจนวา ปจจยพนฐานของธรกจไดแก ระยะเวลาในการดาเนนธรกจของราน ทาเลทตงของราน ขนาดของพนททใชในการรวบรวม คดแยก และ จดเกบขยะรไซเคลของราน และ ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอระดบผลการดาเนนงานหรอไม ซง Vesilind et

al. (2002: 14) ไดเคยสรปไวเกยวกบความสาเรจของโปรแกรมรไซเคลวา ขนอยกบทาเลของรานทอยไมไกลจากแหลงขยะหรอบรเวณนนไมมการแขงขนสง การไดปรมาณขยะทนอยเนองจากความไมแนนอนของปรมาณขยะแตละชนดทเกดขน จงมความจาเปนทรานตองรวบรวมขยะใหหลากหลายประเภท ตลอดจนการพฒนาการคดแยกขยะใหมประสทธภาพเพอเพมมลคา ซงขนอยกบความเพยงพอของพนททใชในการคดแยก แมวาจากผลการทดสอบโดยใชสถตถดถอยพหแบบปกต และแบบขนตอน พบวา ความสมพนธของตวแปรอสระบางตว (ปจจยพนฐานของธรกจ 4 ประการ) มความสมพนธกบตวแปรตาม (ผลการดาเนนงานขององคการวดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขาย ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป) อยางไมมนยสาคญทางสถต แตผลจากการสมภาษณเชงลก และ แนวคดทฤษฎทเกยวของสามารถสรป อภปราย ความสาคญของปจจยพนฐานทง 4 ประการตอผลการดาเนนงานขององคการได ดงน

291

6.1.2.1 ระยะเวลาในการดาเนนงานของราน โดยทวไปแลวอาจเขาใจวารานทเปดดาเนนงานมานานนาจะมขอไดเปรยบในเรองของชอเสยงทอาจเปนทรจกของลกคามากกวารานทเปดใหม และสามารถมลกคาประจา หรอเครอขายทชวยสนบสนนเกอกลกนและกน ทงดานการนาขยะรไซเคลมาขายใหรานมากขน เชน เครอขายซาเลง หรอเครอขายญาตพนองทรวมมอกนในการรวบรวมขยะรไซเคลใหไดปรมาณมาก ซงจะทาใหไดราคาและเพมอานาจในการตอรองกบผซอไดมากกวา แตจากการวจยครงน พบวา การวดระยะเวลาในการดาเนนงานของราน/บรษท ไมสามารถสะทอนอทธพลทมตอผลการดาเนนงานในทศทางบวกไดอยางมนยสาคญทางสถต ทงน เพราะราน/บรษททเปดกจการมานานกวาแตไมไดพฒนาเครอขายดงกลาว และไมสามารถสรางชอเสยงทดใหเปนทรจกและยอมรบแกลกคา (ทงผทนาขยะรไซเคลมาขาย และลกคาทรบซอขยะรไซเคลจากราน) ตลอดจน ขาดทายาททจะเขามาชวยดแลกจการอยางจรงจง ผลการดาเนนงานของรานอาจดอยกวารานทมระยะเวลาการดาเนนงานนอยกวา แตมงเนนการสรางฐานลกคา สรางเครอขาย สรางชอเสยงใหเปนทรจก และวางแผนในการถายทอดกจการใหแกทายาท เพอใหคนรนใหม ๆ เขามาดาเนนงานโดยนาการบรหารเชงกลยทธมาใชอยางมประสทธภาพและประสทธผล รวมทงนาเทคโนโลยททนสมยมาใชในธรกจนมากกวารานทไมพฒนา ปจจยเกยวกบเครอขาย ชอเสยงของราน (ยหอของราน) และการวางแผนผสบทอด (Succession plan) ทอางถงมากในทฤษฎธรกจครอบครว จงนาจะเหมาะสมกวาในการใชเปนตวแปรอสระในการศกษาวจยในครงตอไป ขอคนพบนสอดคลองกบแนวคดของ Bennett (1991: 78) ทเสนอวา รานรบซอของเกาจาเปนตองมการโฆษณา ประชาสมพนธ เพอใหรานเปนทรจกและพฒนารานใหมชอเสยงเพอดงดดลกคาและสรางฐานลกคาประจา หรอสรางเครอขายในการชวยเหลอทางธรกจ ตลอดจน การวางแผนถายทอดกจการใหแกทายาท ซงมกพบวา เกดขนในธรกจครอบครว นอกจากน มงานวจยทพบผลเชงประจกษวา บรษทขนาดกลางและขนาดยอมมความสามารถในการสรางเครอขาย มความเชอมโยงอยางมากกบผลประกอบการของธรกจ (Parida, 2008: Abstract) ดงนน ระยะเวลาการดาเนนกจการของราน/บรษททมากกวาจะมผลตอการดาเนนงานกตอเมอรานไดมการพฒนากลไกตาง ๆ ดงกลาวแลวขางตนดวย

6.1.2.2 ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล

ผลจากการสมภาษณเชงลก ทสามารถนามาอธบายปรากฏการณเกยวกบขนาดของพนท ในการศกษาครงน สรปไดวา การทขนาดของพนทไมมผลโดยตรงตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน ผลตภาพของราน คณภาพของสนคาของราน และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน เนองจากมปจจยทสาคญกวาทสงผลใหขนาดของพนทมความสาคญนอยลง ไดแก การบรหารสตอคสนคา และ การจดระเบยบของรานกลาวคอ รานทกรานจะมการประเมนพนททตนเองมแลวบรหารการซอมาขายไปใหมพนทเพยงพอ นอกจากนราน

292

จะทาการจดระเบยบการวางของใหมพนทในการเกบไดมากขน เปนการบรหารพนทใหใชประโยชนไดสงสด ทงน มปจจยแทรกคอ เงนลงทนและเงนสดหมนเวยน เพราะการเกบสตอค สนคา นอกจากตองอาศยพนทมากแลว ยงตองใชเงนจานวนมาก รานจงตองใชเทคนคซอมาขายไปอยางรวดเรว ดงนน ผลการศกษาจงพบวารานสวนใหญเกอบรอยละ 70 ตอบวาไมมปญหาและรอยละ 22 ตอบวามปญหานอยในเรองของความเพยงพอของขนาดพนทของราน ปจจยสาคญอกประการหนงทสงผลใหการใชขนาดของพนทเปนมาตรวดครงน แตกลบพบวาไมมนยสาคญกบตวแปรตามบางตวดงกลาวขางตนคอ การเลอกขนาดของพนททเหมาะสม (Right Size) กบประเภทธรกจททาอย จากการศกษาพบวา ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกามลกษณะการทาธรกจหลายประเภท เชน เปดหนารานรบซออยางเดยว วงรบซอตามทตาง ๆ อยางเดยว หรอ เปดหนาราน วงรบซอ และประมลสนคาตามโรงงานอตสาหกรรม เปนตน ซงธรกจแตละประเภทจะมความตองการขนาดพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลทแตกตางกน แมวาการมขนาดพนทมากนาจะสะดวกแกการดาเนนงานมากกวา แตกมผลตอตนทนของราน โดยเฉพาะอยางยงถารานตองเชาพนทดงกลาวในการดาเนนกจการ การตดสนใจของผประกอบการในการจดหาพนทใหเหมาะกบธรกจทตนทาอย และความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดจงมความสาคญกวา สอดคลองกบแนวคดความสามารถขององคการ (Firm’s capabilities) ทเสนอวาความสามารถขององคการในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสดจะมผลในทศทางบวกตอระดบผลการดาเนนงานขององคการ (Grant, 1991;

Amit and Schoemaker, 1993; Barney et al., 2001; Tokuda, 2005) ในกรณนคอ การใชประโยชนจากพนททมอยในการดาเนนธรกจ โดยการทผประกอบการจาเปนตองตดสนใจในการเลอกขนาดของพนทใหเหมาะสมกบลกษณะของธรกจ ศกยภาพและขอจากดตาง ๆ ทรานมอย การตดสนใจทถกตอง แมนยาของผประกอบการจงมความจาเปนมากกวา (Tokuda, 2005) ดงนน ความสามารถขององคการและความสามารถของผประกอบการจงเปนตวแปรอสระทสงผลตอตวแปรตามคอผลการดาเนนงานขององคการทควรมงศกษา นอกจากนผลการศกษาเชงปรมาณทพบยงสอดคลองกบงานวจยของ Parida (2008) ทศกษาเรอง ความสามารถขององคการในมมมองของ RBV โดยนามาเชอมโยงกบแนวคดผประกอบการอกดวย อยางไรกตาม ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลมอทธพลในทศทางบวกตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ ซงพนททมากพอตอการคดแยกทาใหสามารถสงมอบสนคาไดเรวขน ขณะท การมพนทหนารานกวางขวางจงสะดวกแกการใหบรการลกคาทนาขยะรไซเคลมาขาย หรอสะดวกแกการขนยายขยะรไซเคลทรานประมลไดจากโรงงานมาจดเกบไดทนเวลา

293

6.1.2.3 ทาเลทตงของราน

จากการศกษาพบวา คาเฉลยของคะแนนทาเลทตงของรานจากการประเมน 4 ขอคาถาม คอ 1. ทาเลของรานมความสะดวกตอผทจะนาขยะมาขายใหกบราน 2. ทาเลของรานมความสะดวกเพราะอยใกลแหลงทมขยะรไซเคลหลายแหลง 3. รานสงขยะรไซเคลไปใหผรบซอไดสะดวกเพราะอยใกล และ 4. มรานรบซอขยะรไซเคลอยใกลหลายรานทาใหการแขงขนสง มคะแนนคอนขางสง คอ 3.23 จาก 4 คะแนน ซงอยในเกณฑของทาเลรานทด แตเมอนามาหาความสมพนธกบผลการดาเนนงานขององคการพบวาไมมนยสาคญทางสถต ซงผลจากการสมภาษณเชงลก ผประกอบการทกรายยอมรบวา รานทกรานใหความสาคญในเรองทาเลของรานเปนลาดบตน ๆ ทาใหความไดเปรยบเสยเปรยบในเรองทาเลของรานคอนขางใกลเคยงกน ดงนนการทลกคาซงหมายถงผทนาขยะรไซเคลมาขายหรอลกคาทมารบซอขยะรไซเคลจากราน จะมาตดตอกบราน จงขนอยกบปจจยอนทสาคญกวา เชน ราคารบซอหนาราน หรอราคาประมลทใหแกโรงงาน และการบรการทดกวารานคแขง เพอสรางฐานลกคาประจา ทงนเนองจากในชวงหลายปทผานมามรานรบซอของเกาเปดมากขน ทาใหเปนทางเลอกแกลกคา อกทง ขอมลขาวสารดานราคาของขยะรไซเคลคอนขางแพรหลาย ลกคาจงทราบเกยวกบราคารบซอเปนอยางด การใหบรการทด เชน อธยาศยด เปนกนเองกบลกคา ความซอตรงในการตราคา การชงของทเทยงตรง การจายเงนสดทนททรบซอ การบรการรวดเรวเปนมออาชพและสามารถทาไดตามสญญาทตกลงกนไว จงเปนปจจยทชวยดงดดลกคามาสรานไดมากกวา ในการวจยครงน มขอสงเกตวา รานเกอบทงหมดจะตงอยในทาเลทดคลายคลงกน ความไมแตกตางของคณสมบตขอนของกลมตวอยาง จงอาจมผลทาใหการทดสอบทางสถตพบวาไมมนยสาคญไดเปนเหตผลประการหนง และเมอพจารณาผลการวจยเชงประจกษ เชนงานของ Tvorik and McGivern (1997: 431) ทเนนองคประกอบภายในองคการอนไดแก การสงสมของทรพยากรทเรยกวา ทนมนษย วาการนาเสนอสนคา หรอ การใหบรการทด ทสามารถแขงขนในตลาดได องคการตองมบคลากรทสามารถใหบรการไดดกวาคแขง ในธรกจทศกษาอยนกเชนเดยวกน ทาเลทดแตหากการบรการไมด หรอการขาดทกษะเรองการตลาดของผประกอบการ อนมผลในดานราคา กอาจนามาซงผลกาไรทนอยกวาคแขงทอยในทาเลเดยวกน หรอ สงผลในดานผลการดาเนนงานดานอน ๆ เชน ผลตภาพขององคการ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ

6.1.2.4 ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรานรบซอ

จากการศกษาพบวา รานมากกวารอยละ 80 จะรบซอขยะตงแต 4 ประเภทขนไป โดยขยะรไซเคลหลก ๆ ทนยมรบซอคอ เหลก กระดาษ พลาสตก และขวด/แกว และรานทรบซอ 1–2 ประเภท ไดแก รบซอเฉพาะพลาสตกอยางเดยว รบซอเหลกและโลหะอน ๆ หรอประมล

294

เฉพาะเครองจกรเกาจากโรงงาน โดยเหตผลของการรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภทเพราะสะดวกกบลกคาทนาขยะรไซเคลมาขาย รานมตลาดขายขยะรไซเคลไดทกประเภท เปนการกระจายความเสยงหากมขยะรไซเคลตวใดตวหนงมความผนผวนหรอมปญหาดานตลาด และการรบซอทกประเภทจะทาใหรานไดปรมาณขยะรไซเคลมากกวาการรบซอนอยประเภท จงทาใหความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ มอทธพลในทศทางบวกตอรอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน อยางไรกตาม รานทรบซอขยะรไซเคลเพยงประเภทเดยว ซงมจานวนรานทดาเนนธรกจในแนวนนอยกวารานทรบซอหลากหลาย สามารถใหเหตผลทมนาหนกคอ รานมตลาดรบซอขยะรไซเคลชนดนน ๆ ทไดราคาดกวา การบรหารจดการขยะรไซเคลเพยงประเภทเดยวมความสะดวกตอการดาเนนงานมากกวา รานมความรและความชานาญในขยะรไซเคลประเภทนน ๆ เปนอยางด และการมโควตาในการสงขายโดยตรงกบโรงงานเปนปจจยหนงทตดสนใจรบซอประเภทเดยว ดงนน เมอนาตวแปรอสระดานความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอมาหาความสมพนธกบผลการดาเนนงาน วดจากผลตภาพของราน คณภาพของสนคาของราน ความรวดเรวในการ สงมอบและการบรการของราน ตลอดจน ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน จงไมมนยสาคญทางสถตตอกน นอกจากนผลการสมภาษณเชงลกยงพบวา มแนวโนมทรานจะยงคงรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภท แตจะเนนขยะรไซเคลตวใดตวหนงเปนพเศษ ซงจะเปนประเภททรานมความสามารถในการรวบรวมรบซอไดในปรมาณมากพอและมตลาดรบซอทใหราคาด สอดคลองกบขอเสนอของ Bennett (1991) ในการรบซอขยะรไซเคลทหลากหลายวา การรบซอหลากหลายประเภทจะสามารถดงดดผขายโดยเฉพาะจากภาคครวเรอนใหนาขยะมาขายใหมากขน เพราะสะดวกและสามารถนาขยะทงหมดมาขายในทเดยว ขณะเดยวกน รานรบซอของเกาตองหาหนทางทกวถทางในการเขาถงแหลงขยะอน ๆ เชน ขยะจากภาคธรกจ และภาคอตสาหกรรม โดยเนนการไดมาซงปรมาณขยะรไซเคลทมคณภาพและสามารถขายไดราคาด อาจหมายถงขยะเพยงประเภทใดประเภทหนงหรอหลาย ๆ ประเภท ขนอยกบความสามารถในการคดแยกขยะรไซเคลแตละประเภท และความถนดของราน โดยมผประกอบการเปนผตดสนใจวาจะดาเนนธรกจในแนวทางใดนนเอง

6.1.3 คณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถของ

ผประกอบการ ตอผลการด าเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

ผลจากการศกษาวจยเชงปรมาณควบคกบการวจยเชงคณภาพ มความสอดคลองในทศทางเดยวกนทวาคณสมบตของทรพยากรมอทธพลตอผลการดาเนนงาน แตไมใชทกคณสมบตทสามารถนามาใชอธบายปรากฏการณนได กลาวคอในบรบทของการทาธรกจรวบรวมและรบซอ

295

ขยะรไซเคล คณสมบตของทรพยากรทองคการตองการ อาจยงไมตองมความสลบซบซอนเหมอนกบธรกจทตองอาศยเทคโนโลยระดบสง ดงนน คณสมบตของทรพยากรทมความไมสามารถถกลอกเลยนแบบไดงายจงมความสมพนธกบผลการดาเนนงานอยางไมมนยสาคญ เชน เดยวกบคณสมบตของความคงทนของทรพยากร กลบพบวามความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตและความสมพนธกบผลการดาเนนงานรอยละของผลกาไรตอยอดขาย และคณภาพของสนคาของรานอยในทศทางลบ ซงสามารถอธบายไดโดยยกตวอยาง ทรพยากรมนษย เนองจากคนงานในรานมกเปนผดอยโอกาสและจะอยกบรานเปนระยะเวลานาน หากขาดการฝกอบรมและไมมการพฒนาความรความสามารถกอาจเปนอปสรรคตอผลการดาเนนงานของรานได แมวาแนวคด RBV

ในมมมองของ Barney (1991) เกยวกบคณสมบตของทรพยากรวา องคการสามารถไดรบผลตอบแทนมากกวาปกตกตอเมอ องคการอนไมสามารถลอกเลยนแบบทรพยากรทองคการม แตมขอโตแยงวา การปองกนการถกลอกเลยนแบบอาจมตนทนแฝง (Dierickx and Cool, 1989:

1507) ซงในบางธรกจการปองกนการลอกเลยนแบบทรพยากรอาจไมมความจาเปนมากนก เชน ธรกจทมความตองการเทคโนโลยระดบตา (Parida, 2008) ทมกพบในธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทใคร ๆ กสามารถมทรพยากรทคลายคลงกนได แตตางกนในเรองของการตดสนใจเชงผประกอบการของบคลากรในองคการหรอการมภาวะผนาของเจาของกจการมากกวา นอกจากน องคการทมการสรางนวตกรรมอยางตอเนองและมการเปลยนแปลงพนฐานของทรพยากรอยเสมอ ทาใหสามารถทงหางจากคแขงและไมมความกงวลเรองการถกลอกเลยนแบบอกตอไป (Pesic,

2007) เชนเดยวกบความคงทนของทรพยากร Grant (1991: 128) กลาววา ความคงทนหมายถง อตราการเสอมของทรพยากรหรอการกลายเปนทรพยากรทลาสมย ในธรกจทศกษาอยน บคลากรหรอคนงานในรานทอยกบรานมานาน หากไมพฒนาขดความสามารถกไมสามารถนาพารานสความสาเรจได หรอเครองมอเครองจกรทมอายการใชงานไดนานแมไมมปญหาตองซอมแซม แตหากไมมการใชประโยชนอยางเตมท กอาจมผลตอตนทนการผลตทไมคมกบการลงทน และไมสามารถอธบายผลการดาเนนงานไดอยางชดเจน Grant ยาวา ความคงทนของทรพยากรทดทสดคอ ความคงทนของชอเสยงและความนาเชอถอขององคการ ดงนน บรษทใหญทมแหลงเงนทนถาวรหรอมการบรหารทงระยะสนและระยะยาว หากไมสามารถรกษามาตรฐานในการดาเนนกจการหรอรกษาภาพพจนชอเสยงขององคการไวได ความคงทนของทรพยากรอน ๆ ทมอย กอาจ ไรความหมาย คณสมบตของทรพยากรทสามารถนามาอธบายความมอทธพลตอผลการดาเนนงานทดทสดคอ คณคาของทรพยากร เพราะผลการวเคราะหดวยสถตถดถอยพหแบบขนตอน พบวา มอทธพลในทศทางบวกอยางมนยสาคญตอผลการดาเนนงาน วดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน ผลตภาพของราน คณภาพของสนคาของราน ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ

296

ของราน และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน เมอนาผลการสมภาษณเชงลกมาพจารณารวมกนพบวา ผประกอบการใหความสาคญตอคณคาของทรพยากรไมใชในแงของปรมาณเพยงอยางเดยว แตคณคาของทรพยากรคอทรพยากรเหลานนสามารถชวยใหรานฝาฟนปญหาอปสรรคตาง ๆ และนามาซงผลการดาเนนงานทกาวหนา ซง Dess et al.

(2007: 87) ไดกลาวไวอยางชดเจนวา คณคาของทรพยากรคอ ทรพยากรนนสามารถชวยลดอปสรรคและสรางโอกาสใหองคการ ในการวจยครงน มตวอยางในเรอง คณคาของทรพยากรทสามารถยกตวอยางเปนรปธรรม เชน คณคาของเงนทน และเงนสดหมนเวยน ซงเงนมคณคาในตวของมนเองอยแลว เมอองคการตองพบอปสรรคเงนทนและเงนสดหมนเวยนเหลานจะเปนตวชวยใหรานผานวกฤตไปได ไมวาทรพยากรเงนจะมมากทาใหสายปานยาวและตดสนใจรอดจงหวะในการซอขาย หรอทรพยากรเงนทมจานวนจากดทาใหรานตองดาเนนการซอมาขายไปอยางรวดเรวเพอรกษาสภาพคลองกตาม อกตวอยางคอ ทรพยากรมนษย และทรพยากรดานการบรหาร ซงคณคาของทรพยากรเหลานมผลตอความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ รวมถงผลตภาพและคณภาพของสนคาของรานเพราะคนงานทมความใสใจในงาน หลกการบรหารทใหความสาคญกบการตลาดและการดแลลกคาใหเกดความพงพอใจ คณคาตอลกคาเหลานจะสะทอนออกมาในรปผลกาไรในระยะยาว (Fahy and Smithee, 1999) เชนเดยวกบความเหมาะสมของทรพยากรซงจากผลการวเคราะหทางสถตพบวา เมอทรพยากรทองคการครอบครองอยมความเพยงพอ และพอดแกการดาเนนงานจะชวยเสรมสรางผลตภาพและความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ เปนไปในทศทางเดยวกบการสมภาษณเชงลก ผประกอบการใหความเหนตรงกนวา ทรพยากรทเหมาะสมกบรานแตละรานไมจาเปนตองเหมอนกน ยกตวอยางเชน บางรานใชเครองมอเรยบงาย แตอาศยแรงงานทมความขยนขนแขงกจะทาใหผลตภาพและความรวดเรวในการสงมอบและการบรการเพมขน ขณะทบางรานมอปกรณเครองมอทนแรงอยกสามารถใชจานวนคนงานนอยลงได ทาใหเครองมอเครองจกรเหลานนทางานอยางเตมประสทธภาพและสามารถใหบรการทรวดเรวแกลกคาไดเปนอยางด เปนตน ตามคากลาวเกยวกบคณสมบตดานความเหมาะสมของทรพยากรในองคการท Amit and Schoemaker (1993), Collis and Montgomery (1995) และ Fahy and

Smithee (1999) ทวาทรพยากรองคการตองมความเหมาะสมกบองคการหรอผใชภายในองคการจงจะสามารถสรางความไดเปรยบทเหนอชนกวา สอดคลองกบผลการวจยในครงนเปนอยางมาก ในมมมองดานทรพยากร นอกจากการพจารณาคณสมบตตาง ๆ ของทรพยากรทองคการครอบครองอยทจะสงผลตอผลการดาเนนงานแลว สงสาคญคอ ความสามารถขององคการในการใชทรพยากรทมอยในรานใหเกดประโยชนสงสด การวจยในครงนไดผลเปนไปตามแนวคด RBV ทกลาวถง ความสามารถขององคการมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการ (Penrose, 1959; Wernerfelt, 1984; Dierickx and Cool, 1989; Grant, 1991; Mahoney

and Pandian, 1992; Amit and Schoemaker, 1993; Barney et al., 2001; Fiol, 2001;

297

Tokuda, 2005) เพราะพบวามความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต และไดรบการยนยนจากผประกอบการในการสมภาษณเชงลก สอดคลองตรงกน ดงนน รานทสามารถใชทรพยากรทองคการมอย เชน ทรพยากรเงน ทรพยากรมนษย เครองมอ เครองจกร และกลยทธการบรหารขององคการใหเกดประโยชนอยางเตมทกยอมจะสงผลดตอผลการดาเนนงานของรานในแงของรอยละของผลกาไรตอยอดขายทเพมขน ผลตภาพทสงขน ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการทลกคาพงพอใจมากขน และเพมขดความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป นอกจากน ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของ Hansen and Wernerfelt

(1989) ททาการวเคราะห 60 บรษท จาก “Fortune 1000 Firms” ทพบวา ปจจยดานองคการ โดยเฉพาะความสามารถขององคการ มอทธพลตอผลการดาเนนงานมากกวาปจจยดานเศรษฐกจ และงานของ Tvorik and McGivern (1997: 430) ทสรปวา ความสามารถทเปนเอกลกษณสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยน และงานของ Parida (2008) ทสนบสนนความสามารถขององคการเชงพลวตรในธรกจขนาดกลางและขนาดยอมวามผลตอความสาเรจขององคการทตองอาศยการพฒนานวตกรรมอยางตอเนอง อยางไรกตามผลการศกษาพบวา ความสามารถขององคการในการใชทรพยากรทมอยในรานใหเกดประโยชนสงสด มความสมพนธกบคณภาพสนคาอยางไมมนยสาคญทางสถต ซงมเหตผลทสามารถอธบาย คอ ระดบของคณภาพของขยะรไซเคลขนอยกบเกณฑของรานแตละรานทจะทาใหไดดจนไดขยะรไซเคลทมการปะปนของขยะอนนอยซงจะไดราคาตอบแทนทดกวา คณภาพจงขนอยกบนโยบายของแตละราน ดงท Teece (1984) กลาววา องคการจาเปนทจะตองทาความสามารถขององคการ ใหเหมาะกบสงแวดลอมทเปลยนแปลง สอดคลองกบทฤษฎตามสถานการณ (Contingency Theory) ของ Burns and Stalker (1961: 59) ทเนนวา โครงสรางและกลยทธขององคการตองถกปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณทองคการตองเผชญ โดยจาเปนตองพจารณาบรบทภายในขององคการประกอบดวย (Amit and Schoemaker, 1993) การพจารณาระดบของคณภาพของสนคาในธรกจน จงขนอยกบโครงสรางขององคการและทรพยากรในองคการ วามศกยภาพในการคดแยกขยะใหไดระดบคณภาพสงมากนอยเพยงใดและในบางครงกขนอยกบกลยทธของรานวาจะวางแผนดานคณภาพเพอสนองตอบตอตลาดอยางไรเชนกน ดงนน ความสามารถขององคการในการใชประโยชนสงสดเพอทาใหไดคณภาพตามทตงเปาหมายไว จงมขอจากดจากศกยภาพของราน และ นโยบายของราน ทกาหนดโดยผประกอบการเปนประเดนสาคญ ในการวจยครงนปจจยสาคญทไดจากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบทฤษฎผประกอบการ และพบวามผลสนบสนนทฤษฎคอ ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ ทงผลการวจยเชงปรมาณและผลการวจยเชงคณภาพมความสอดคลองตรงกน โดยเฉพาะผลการวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน พบวา ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานของ

298

องคการวดจากรอยละของผลกาไรตอยอดขาย คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการอยางมนยสาคญ ซงจากการสมภาษณเชงลกผประกอบการ พบวา ในธรกจน ผประกอบการตองเขามาบรหารงานดวยตนเองและตองตดสนใจไดอยางรวดเรว แมนยา สามารถพลกแพลงตามสถานการณทเปลยนแปลงไปอยตลอดเวลา สาหรบผลของความสามารถในการตดสนใจของผประกอบการทพบวา มความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตกบผลตภาพของราน นาจะมสาเหตมาจากการทาวจยในชวงทมสถานการณผดปกตเพราะอยในชวงภาวะวกฤตเศรษฐกจของโลกพอด ทาใหคนงาน เครองมอ เครองจกร และรถประเภทตาง ๆ ไมสามารถทางานหรอถกใชงานอยางเตมประสทธภาพได หากเปนภาวะปกตผวจยคดวาการตดสนใจของผประกอบการ นาจะมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการอยางมนยสาคญทางสถต ผวจยจงเสนอวาควรมการทดสอบตอไปในการวจยครงหนาเมอสถานการณอยในภาวะปกต ขณะทความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคสงใหม ๆ หรอความสามารถดานนวตกรรม ยงไมโดดเดนและไมสามารถนามาอธบายปรากฏการณเกยวกบความสาเรจของรานไดอยางมนยสาคญไดครบทกประเดน ทงน เพราะธรกจนยงคงใชเทคโนโลยทไมสงมากนก และผลตภณฑใหม ๆ (ขยะรไซเคลชนดใหม ๆ) ถกกาหนดโดยตลาด ทาใหผประกอบการสวนใหญใหความสาคญกบการสรรหาขยะรไซเคลใหม ๆ นอย โดยรอใหมความตองการจากตลาดมากอน จงเรมรวบรวมขยะรไซเคลทตลาดตองการ การหาตลาดใหม ๆ เปนสงทผประกอบการใหความสาคญ แตดวยศกยภาพของผประกอบการสวนใหญทมการศกษาไมสงมากนก ทาใหยากตอการเขาถงตลาดใหมได รานทมการจดการในรปแบบบรษทและมประสบการณ รวมทงมเงนทนมากพอจงจะมโอกาสในการหาตลาดใหม ๆ ไดดกวา จากการวเคราะหพบวา ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรมมอทธพลในทศทางบวกตอผลตภาพขององคการ และความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปขององคการ ทงน เพราะผประกอบการสวนใหญจะใหความสาคญกบนวตกรรมกระบวนการผลตคอ การรวบรวมขยะและนามาคดแยกใหมประสทธภาพและประสทธผลเพอเพมมลคา ตลอดจนการพยายามคนหาตลาดใหม ๆ เชน ตลาดสงออก เพอกระจายความเสยง และเปนการหาตลาดรบซอทนาจะใหราคาดกวา สอดคลองกบ Schumpeter (1934) ทกลาววาผประกอบการคอคนทสามารถสรางสรรคองคประกอบใหม ตองสามารถนาเสนอวธการผลตใหม ซงยงไมมใครเคยทามากอน การพยายามหาแหลงวตถดบใหม และตองสามารถเปดตลาดใหมทองคการยงไมเคยเขาสตลาดน แนวคดน สามารถอธบายขอคนพบในธรกจทศกษาอยวา ผประกอบการจะพยายามคนหาวธการรวบรวม และรบซอขยะแบบใหม ๆ (พยายามหาแหลงวตถดบใหม) ตลอดจน ทาการคดแยกโดยวธใหม ๆ (วธการผลตแบบใหม) และหาตลาดใหมเพอความอยรอดในสถานการณทเปลยนแปลงไป นอกจากน บทสรปของงานวจยของ Pines et al. (2002: 184-185) ทสรปวา ผประกอบการ

299

จะตองยดหลก 6 ประการดงกลาวไวในการทบทวนวรรณกรรมในบทท 3 และหลกการ 2 ขอทอธบายสงทคนพบในการวจยครงน คอ ผประกอบการตองมแนวคดกลยทธทมทางเลอกอน ๆ อก หากกลยทธเดมไมเปนไปตามทคาดหมาย และตองมความสามารถทจะกลบมายนใหมอยางรวดเรวหากลมเหลว การวจยครงน จงพบวา ผประกอบการทเผชญกบวกฤตเศรษฐกจใหนาหนกกบความสาคญดานผลตภาพ และความสามารถในการยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปเปนประเดนหลก กลาวโดยสรป ปจจยทมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการในธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ทไดจากการวจยครงนคอ ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคล ความหลากหลายของขยะรไซเคลทรบซอ ความมคณคาของทรพยากร ความเหมาะสมของทรพยากร ความสามารถขององคการในการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ และความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม โดยความมคณคาของทรพยากร ความสามารถขององคการในการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด และความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานในเกอบทกแงมมของการวด คอ รอยละของผลกาไรตอยอดขาย ผลตภาพ คณภาพของสนคา ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการ และความยดหยนในการปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปของราน สรปเปนตารางความ สมพนธไดดงตารางท 6.1

ตารางท 6.1 สรปปจจยทมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานของธรกจรวบรวมและรบซอ

ขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทย

ปจจยทมอทธพลในทศทางบวกตอผลการด าเนนงานของราน

ผลการด าเนนงานของราน

1. ขนาดของพนททใชรวบรวม คดแยก และจดเกบขยะรไซเคลของราน

ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน

2. ความหลากหลายของขยะ

รไซเคลทรานรบซอ รอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน

300

ตารางท 6.1 (ตอ)

ปจจยทมอทธพลในทศทางบวกตอผลการด าเนนงานของราน

ผลการด าเนนงานของราน

3. ความมคณคาของทรพยากร

ของราน

- รอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน

- ผลตภาพของราน

- คณภาพของสนคาของราน

- ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน

- ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป ของราน

4. ความเหมาะสมของทรพยากรของราน

- ผลตภาพของราน

- ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน

5. ความสามารถของรานในการใชประโยชนจากทรพยากรในราน

- รอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน

- ผลตภาพของราน

- ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน

- ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป ของราน

6. ความสามารถของผประกอบการในการตดสนใจ

- รอยละของผลกาไรตอยอดขายของราน

- คณภาพของสนคาของราน

- ความรวดเรวในการสงมอบและการบรการของราน

- ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

ของราน

7. ความสามารถของผประกอบการในการสรางสรรคนวตกรรม

- ผลตภาพของราน

- ความยดหยนปรบตวตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

ของราน

6.2 ขอเสนอแนะ

งานวจยฉบบน จดทาขนเพอศกษาปญหาสาคญดานการบรหารเชงกลยทธของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา ซงเปนเฟองจกรสาคญในการนาขยะทถกทงและกอปญหาดานการจดการขยะ (Waste Management) เพอนากลบมาใชใหม ทเรยกวา การรไซเคล (Recycling) ดงนน ประโยชนของการวจยในครงนจงสามารถนาไปใชในทางปฏบตแก

301

ผททาธรกจนอยกอนแลว หรอผทสนใจทเขามาทาธรกจนในอนาคต ในเชงนโยบายแกหนวยงานของภาครฐทเกยวของกบการจดการขยะและการอนรกษสงแวดลอม ตลอดจนหนวยงานทสงเสรมธรกจและการลงทน สาหรบเชงทฤษฎสามารถไดขอสรปทนามาใชสนบสนนทฤษฎทไดคดเลอกมาจากการทบทวนวรรณกรรมครงน และเสนอแนะแนวทางในการทาวจยครงตอไป นอกจากน ผลการศกษายงเปนประโยชนดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมททงภาคครวเรอน ภาคเอกชน และภาครฐควรใหความสาคญเปนอยางยง เพราะเกยวของกบปญหาสงแวดลอมทมนษยกาลงเผชญอย รายละเอยดของขอเสนอแนะมดงตอไปน

6.2.1 ขอเสนอแนะเชงทฤษฎ การศกษาดานการบรหารเชงกลยทธมทฤษฎทเกยวของหลากหลายทฤษฎ การวจยครงนไดนาทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ มาบรณาการรวมกนเพออธบายปรากฏการณ ซงผลของการศกษาทงการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ พบวา มขอคนพบทสนบสนนทฤษฎทงสอง กลาวคอ การทผลการดาเนนงานขององคการสามารถบรรลเปาหมายไดนนจาเปนตองอาศยทรพยากรภายในองคการซงมคณสมบตของความมคณคาและมความเหมาะสม นอกจากนองคการตองมความสามารถในการใชทรพยากรเหลานนใหเกดประโยชนสงสด โดยผประกอบการตองเขามาดาเนนกจการดวยตนเอง เพอตดสนใจในเรองตาง ๆ อยางมกลยทธ และมความคดสรางสรรคสงใหม ๆ แมในธรกจนนวตกรรมอาจจะยงคงมความจาเปนทไมโดดเดนมากนกในขณะน แตในอนาคต องคการควรมนวตกรรมเพอเสรมสรางความสามารถในการแขงขนทยงยน ผลจากการศกษาเชงประจกษในครงน ชวยตอกยาวาองคความรของ RBV และทฤษฎผประกอบการ จะสามารถใชบรณาการรวมกนไดด ในการอธบายปรากฏการณขององคการทมขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs)โดย เฉพาะคณสมบตของทรพยากรทองคการครอบครองอย จะแสดงอทธพลไดชดเจนยงขนหากองคการทผวจยตองการศกษานน เปนองคการทมการใชนวตกรรม เปนจดแขงขององคการ ดงนน ขอเสนอแนะเชงทฤษฎสาหรบผวจยในครงตอไป หากมความสนใจในเรองธรกจการรไซเคล อาจใชทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ เพออธบายองคการทมการใชนวตกรรมในการผลตสนคาใหม ๆ จากขยะรไซเคล หรอการใชเทคโนโลยททนสมยในการคดแยกและแปรรปขยะรไซเคล เพอนากลบมาใชใหมใหเกดประโยชนสงสด ซงจานวนขององคการประเภทนในประเทศไทยในปจจบนยงมไมมากนก ผวจยจงมความจาเปนตองพจารณาระเบยบวธวจยทจะนามาใชอยางเหมาะสม นอกจากน เนองจากธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอ รานรบซอของเกา โดยสวนใหญมลกษณะเปนธรกจครอบครว ขอเสนอแนะเชงทฤษฎอกประการหนงของการทาวจยในครงตอไปนาจะนาแนวคดเกยวกบธรกจครอบครว (Family business

approach) และ ทฤษฎการตดสนใจตามสถานการณ (Contingency Theory) และแนวคด

302

เครอขาย (Network Approach) มาคนหาปจจยแหงความสาเรจในอกมมมองหนงดวย

โดยเฉพาะอยางยงแนวคดเกยวกบธรกจครอบครวและแนวคดเครอขายนาจะมตวแปรอสระทสาคญหลายตวแปร ทสามารถนามาอธบายความสามารถในการแขงขนและความอยรอดขององคการทยงยนไดเปนอยางด กลาวโดยสรป การวจยครงน นอกจากจะชวยเสรมสรางองคความรของทฤษฎการบรหารเชงกลยทธคอ RBV และทฤษฎผประกอบการแลว ยงชใหเหนถงความเหมาะสมในการนาทฤษฎทงสองมาอธบายปจจยแหงความสาเรจของธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในสภาวการณทมการเปลยนแปลงของสงแวดลอมภายนอกอยางรนแรงอกดวย

6.2.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต

ผลของการศกษาครงนเกดจากการวจยเชงปรมาณ และการวจยเชงคณภาพควบคกน โดยวธการเกบขอมลเปนการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทไปยงผประกอบการทเปนเจาของกจการโดยตรง ซงนบเปนจดเดนทสดของการวจยครงน กลมประชากรตวอยางซงเปนองคการคอ ราน/บรษทรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาในภาคตะวนออกของประเทศไทยทง 300 ราย มความเหมาะสมกบการเปนตวแทนทสะทอนใหเหนถงปรากฏการณทผวจยศกษาในครงนไดเปนอยางด ดงนน ผทประกอบอาชพน ซงมหลายระดบ ตงแตหนวยทยอยทสดคอ คนคยขยะ รถเร รถซาเลง ไปจนถงผประกอบกจการแปรรปผลตภณฑทใชขยะรไซเคลเปนวตถดบจะสามารถไดประโยชนจากการอานงานวจยเลมน ดงน

1. คนคยขยะ รถเร รถซาเลง ทมความมงมนทจะเปดกจการรานรบซอของเกา สามารถศกษาจากผลวจยวาปจจยสาคญใดบางทจาเปนตอการเปดรานรบซอของเกา และปจจยททาใหรานมผลการดาเนนงานดและอยรอดในระยะยาว โดยไดหลกในการบรหารของผประกอบการทง 300 รายจากการวจยครงน เหมอนเปนการรบฟงขอคดเหนจากผทอยในวงการอาชพนทเปนนกปฏบตตวจรง ทาใหเหนขอด ขอเสย และขอพงระวง ทจะสามารถนาไปใชในการพจารณาเปดกจการของตนเองตอไป นอกจากน แนวคดอน ๆ เชน การสรางเครอขายซาเลงเพอเพมอานาจตอรองกบผรบซอ ในกรณทยงไมสามารถเปดรานเปนของตนเองได การรวมตวกนนาจะใหเกดการอยรอดมากกวา และ ทสาคญ สงทผประกอบอาชพซาเลงควรตระหนกถงมากทสดคอ ผประกอบการรานรบซอของเกาเกอบทกคนจากผลการวจยครงน จะใหความสาคญตอการมจรรยาบรรณในอาชพ ซงผประกอบการเหลานลวนแตประสบความสาเรจ และเปนตวอยางทนาจะเอาเปนแบบอยางได

2. ผประกอบการรายยอย สามารถเรยนรจากผลการวจยไดเชนเดยวกบซาเลง โดยนาปจจยดานคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการในการใชประโยชนจากทรพยากรเหลานน และความสามารถของตวผประกอบการเอง ในการผลกดนใหธรกจกาวตอไปขางหนาอยางยงยน จากรายยอยใหสามารถขยบขนมาเปนรานขนาดกลาง หรอเปนผประกอบการรายใหญ

303

ในอนาคต โดยตองคานงถงกฎระเบยบตาง ๆ ทภาครฐกาลงเรงรดใหเกดการปฏบตอยางเปนรปธรรม เชน การทาคอกกนชองขยะแตละประเภท ผประกอบการรายยอยจะเผชญกบปญหานมากกวาเพราะพนทมจากด ในอนาคตอนใกล กฎระเบยบจะยงมขอบงคบเขมขนและยากมากขน ผประกอบการทมศกยภาพเทานนทจะปฏบตตามได ดงนน ผประกอบการรายยอยตองเตรยมรบมอใหพรอมตอการเปลยนแปลงน

3. ผประกอบการทเปนรายใหญหรอกลมทรวบรวมรบซอในลกษณะเปนเอเยนต สามารถใชประโยชนจากผลการวจยครงนโดยตรง โดยสามารถนาการศกษาไปใชเพอปรบแผนบรหารเชงกลยทธของตนเอง ตลอดจนตองชวยกนผลกดนใหเกดเครอขายเชอมโยง เชน การทาเปนลกษณะแฟรนไชสอยางวงษพาณชย หรออาจรวมตวกนเพอกอตงสมาคม เพอเพมอานาจการตอรองกบผรบซอทเปนโรงงานแปรรปตาง ๆ และชวยกนเสรมสรางจดแขงของธรกจ โดยการสรางสรรคนวตกรรม ทงในดานการคนหาขยะ รไซเคลใหม ๆ (สนคาใหม) วธการรวบรวมและคดแยกขยะรไซเคลแบบใหม ๆ ใหมประสทธภาพและเขาถงแหลงขยะรไซเคลไดมากขน ตลอดจน การสรางตลาดรบซอใหม เชน การสรางนคมอตสาหกรรมรไซเคล (ความคดของ ดร. สมไทย วงษเจรญ) เพอใหเปนตลาดรองรบขยะรไซเคลจากผประกอบการไทย นอกจากน ผประกอบการตองวางแผนผสบทอด (Succession Plan) ทมความสนใจทจะพฒนาธรกจนอยางจรงจงใหสาเรจยงขน

4. โรงงานแปรรปทรบซอขยะรไซเคลเพอนาไปใชเปนวตถดบในการผลตสนคา กลมคนเหลานมความสาคญอยางมากกบกลไกการรไซเคล เพราะเปนผทใชประโยชนจากขยะรไซเคล ผประกอบการจะตองใหความชวยเหลอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกาอยางเปนธรรมในลกษณะของ Win-Win Situation คอทกฝายเปนผชนะและไดประโยชน เพราะถาโรงงานแปรรปใหราคาทไมเปนธรรมหรอเอารดเอาเปรยบ กลมธรกจนอาจไมสามารถพฒนาศกยภาพของตนเองได หรออาจตองลมเลกกจการไป ซงในทสดกจะสงผลกระทบตอโรงงานเพราะปรมาณของขยะรไซเคลจะขาดแคลนและไมเพยงพอจนตองนาเขาขยะรไซเคลจากตางประเทศ

การวจยครงนจงพยายามชใหเหนวา การพฒนากลไกการรไซเคลของประเทศไทยจะสามารถประสบความสาเรจลลวงได ตองทาเปนกระบวนการโดยอาศยความรวมมอจากทกหนวยในสงคม ตงแตภาคครวเรอน และภาคอตสาหกรรมในการคดแยกขยะ คนคยขยะ รถเร ซาเลง ผประกอบการธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาตงแตรายยอยไปจนถงรายใหญในการรวบรวม คดแยก และแปรรปขยะรไซเคลเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑ ตลอดจน ผบรโภคสนคาและบรการ ทจะตองใหความใสใจแกผลตภณฑสนคาจากขยะรไซเคล เมอเกดการพฒนาทงกระบวนการ กลไกการรไซเคลโดยรวมของประเทศจะกาวไปขางหนาไดอยางมนคงพรอมกบการแกปญหาขยะมลฝอยไดอยางยงยน

304

โดยสรปแลวในทางปฏบตผทประกอบอาชพน สามารถนาผลการวจยทศกษาปจจยตาง ๆ ภายในองคการ ทมอทธพลในทศทางบวกตอผลการดาเนนงานขององคการไปใชในการปรบปรงการบรหารเชงกลยทธของตนเองได โดยพจารณาปจจยภายนอกควบคไปดวย เชน ศกษาสภาพการแขงขนของธรกจในปจจบน และแนวโนมเศรษฐกจในอนาคตทมผลตอปรมาณขยะรไซเคล ความตองการขยะรไซเคล ราคาวตถดบใหม ตลาดรบซอขยะรไซเคลทเปลยนแปลงอยางตอเนองเปนพลวตร กฎระเบยบ ขอบงคบทกาหนดเพมขนจากหนวยงานของภาครฐของไทย ตลอดจน กฎหมายระหวางประเทศ สาหรบผทสนใจจะเขามาดาเนนธรกจนสามารถศกษาลกษณะของการทาธรกจวาเปนอยางไรและปจจยใดทมอทธพลในทศทางบวกกบผลการดาเนนงานประกอบการพจารณา เพอตดสนใจในการลงทนทาธรกจนตอไป ซงจากการวจยครงน พบวานอกจากองคการตองมทรพยากรทมคณคา มความเหมาะสม และองคการมความสามารถในการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดแลว ผประกอบการยงตองมความสามารถในการตดสนใจทแมนยา ถกตอง รวดเรว และมความคดสรางสรรคสงใหม ๆ (มนวตกรรม) โดยเฉพาะนวตกรรมกระบวนการในการเขาถงแหลงขยะรไซเคลและการนามาคดแยกหรอแปรรปบางสวนเพอเพมมลคาอกดวย

6.2.3 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

การวจยครงน ผวจยไดทาการรวบรวมขอเสนอแนะจากกลมบคคลทเกยวของตงแตขนตอนการปรกษาผเชยวชาญทง 9 ทาน การขอคาแนะนาและสมภาษณผประกอบการทง 10 ราย ตลอดจน การรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพทของผประกอบการในธรกจนทง 300 ราย ในภาคตะวนออกของประเทศไทย เพอใหไดขอเสนอแนะทเปนประโยชนแกหนวยงานของภาครฐทเกยวของกบการจดการขยะและการอนรกษสงแวดลอม เชน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กรมควบคมมลพษ กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กรมโรงงานอตสาหกรรม และกรมอนามย รวมทงหนวยงานทเกยวของกบการสงเสรมธรกจและการลงทน เชน กรมการคาภายใน กรมสงเสรมการสงออก กรมศลกากร ตลอดจน ธนาคารออมสนและธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร เพอใหนาขอเสนอแนะดงกลาวไปใชพจารณากาหนดนโยบายทเหมาะสมกบสภาพปญหาเพอการแกไขทตรงประเดนอยางมประสทธภาพและประสทธผล ลดขอขดแยงและอปสรรคตาง ๆ ทอาจเกดจากนโยบายเดม เพอใหเกดผลลพธทดทสด โดยไมกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมหรอปญหาสงคมตามมา และการกาหนดนโยบายสงเสรมสนบสนนธรกจนอยางเปนรปธรรมในการชวยเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนของธรกจทเปนเฟองจกรสาคญของกลไกการรไซเคลของประเทศ เพอประโยชนทจะเกดแกทกหนวยของสงคมในระยะยาว โดยสรปขอเสนอแนะเชงนโยบายทไดจากการวจยในครงน มดงตอไปน

305

1. องคกรปกครองสวนทองถนทรบผดชอบดานการจดการขยะมลฝอย ควรมการสงเสรมใหประชาชนทอยในพนททรบผดชอบดาเนนการคดแยกขยะมลฝอยทยงมคณคาใหสามารถนาไปใชซา หรอนากลบมาแปรรปใชใหม โดยการเกบรวบรวมนามาขายเปนขยะรไซเคลเพอสรางรายไดแกเจาของขยะมลฝอยเอง เปนการประหยดงบประมาณในการจดการขยะของหนวยงานภาครฐ และเปนการเพมปรมาณขยะรไซเคลทมคณภาพแกธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา แมปจจบนมาตรการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการจดการขยะและการรไซเคลจะมออกมาอยางตอเนองจากหลายหนวยงานทงภาครฐ เอกชน และองคการทไมหวงผลกาไร แตผลสมฤทธทวดจากอตราการรไซเคลของภาคครวเรอนยงไมบรรลเปาหมาย

2. การเผยแพรประชาสมพนธใหความรเกยวกบหลกการตาง ๆ ทสงเสรมการจดการขยะและการรไซเคลอยางมประสทธภาพและประสทธผล เชน หลกการ 3Rs (Reduce Reuse

Recycle) หลกการผกอมลพษเปนผจาย (Polluter Pays Principle: PPP) หลกการขยายความรบผดชอบของผผลต (Extended Producer Responsibilities: EPR) แกผทเกยวของเพอใหเกดความเขาใจและลดการตอตานกอนนาเสนอกลไกการขบเคลอนหลกการดงกลาวดวยการใชมาตรการทางภาษ มาตรการดานกฎหมาย และมาตรการทางเศรษฐศาสตร ทงเชงบวกและเชงลบ ซงมาตรการดงกลาวจะสามารถนาไปปฏบตไดอยางเปนรปธรรมจาเปนตองอาศยความมงมนของฝายบรหาร ฝายการเมอง และความรวมมอของผมสวนไดสวนเสยทกคน

3. การปรบปรงกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกบกลไกการรไซเคลทงหมดทมอยในหลายกฎหมาย และมหลายหนวยงานทรบผดชอบ เพอใหเกดความเปนเอกภาพ โดยการบรณาการการบรหารจดการระหวางหนวยงานอยางแทจรง ซงจะทาใหเกดความสะดวกแกการดาเนนธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาพรวมและสามารถแกปญหาสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ

4. การสรางแรงจงใจใหแกองคการภาคเอกชนทเปนเครอขายของกระบวนการรไซเคลในการเขารวมทากจกรรม และโครงการรณรงคการคดแยกขยะและการรไซเคลอยางตอเนอง โดยการใหผลประโยชนทงในแงรายไดและการสรางชอเสยงแกองคการ เพราะการขอความรวมมอเพยงอยางเดยวอาจไดรบความชวยเหลอในระยะสนเทานน

5. การสงเสรมสนบสนนธรกจทเกยวของกบขยะรไซเคลในดานการคาและการลงทน เพอใหผประกอบอาชพนตงแตหนวยยอยทสดคอ รถเร ซาเลง จนถงผประกอบการรายใหญ และผประกอบการโรงงานแปรรปผลตภณฑจากขยะรไซเคลสามารถพฒนาศกยภาพของตนใหเขมแขง มระบบในการรวบรวม คดแยก และสงมอบขยะรไซเคลททนสมย ตลอดจน สามารถพฒนาผลตภณฑใหม ๆ ทเกดจากการใชประโยชนของขยะรไซเคลไดเตมท โดยการสนบสนนเครอขายซาเลงในดานเงนทนทมอตราดอกเบยตา การใหประโยชนดานภาษ (ลดภาษ/ชดเชยภาษ) แก

306

ผประกอบการ การใหทนสนบสนนการวจยคนควาเพอกอใหเกดนวตกรรมการรไซเคลทกาวหนา และการพฒนาเทคโนโลยททนสมยในการแปรรปขยะรไซเคลใหเหมาะสมแกอตสาหกรรมของไทย ตลอดจน การคดนอกกรอบในการจดตงนคมอตสาหกรรมรไซเคล เพอใหประเทศไดใชประโยชนจากขยะรไซเคลทเกบรวบรวมไดเอง รวมถงการพจารณานาเขาขยะรไซเคลเพอคดแยกและใชขยะรไซเคลเหลานนในการผลตสนคาและผลตภณฑสาเรจรปเพอจาหนายสรางรายไดแกประเทศตอไป

6. การชแจงใหขอมลทเปนปจจบนแกผประกอบการทงระบบ เกยวกบขอตกลงระหวางประเทศหรออนสญญาระหวางประเทศทเกยวของกบการจดการกากของเสย เพอใหปฏบตตามกฎระเบยบอยางถกตอง และรเทาทนปญหาของขอเรยกรองทจะมความเขมงวดมากขนในอนาคต

7. การเรงรดพฒนาเศรษฐกจโดยรวมของประเทศเพอกระตนใหเกดการบรโภคและความตองการสนคาและบรการ เพอใหระบบเศรษฐกจขบเคลอนซงจะสงผลใหธรกจรไซเคลทงระบบเตบโตขน

6.2.4 ขอเสนอแนะเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

จากการศกษาจะเหนวาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกามบทบาทสาคญตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยางมาก เพราะเปนตวกลางในการสรางงาน สรางรายไดแกผทเกยวของมากมาย เชน คนคยขยะ อาชพรถเร ซาเลง คนในชมชน โรงเรยน โรงพยาบาล บรษทเอกชน และหนวยงานภาครฐทคดแยก และนาขยะรไซเคลมาขาย ตลอดจนโรงงานตาง ๆ ทสามารถกาจดขยะจากโรงงาน โดยการเปดการประมลขยะรไซเคลเหลานนทาใหเกดรายไดเปนการชวยลดตนทนการผลต ดงนน ผทเกยวของในเครอขายทงหมดดงกลาว สามารถใชประโยชนจากการวจยครงน เพอเปนขอมลในการรณรงคเรองการรไซเคล ซงจะสงผลดตอสงคม และ สงแวดลอมในระยะยาว เพราะหากประชาชนทกคนมทศนคตทดตอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอ รานรบซอของเกา วาเปนหนวยหนงในสงคมทมความสาคญตอกลไกการรไซเคลดงกลาวแลว ทกคนกจะยนดใหความรวมมอ และมจตสานกในการคดแยกขยะเพอการรไซเคลมากขน เปนการนาเอาทรพยากรกลบมาใชใหเกดประโยชนสงสด อนนาไปสการบรรเทาปญหาการสญเสยทรพยากรธรรมชาตและปญหาสงแวดลอมตอไป สรปงานวจยครงน นอกจากชใหเหนประโยชนในเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของธรกจนแลว ยงไดสรปขอเสนอแนะในเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ดงน

1. เนองจากการจดการขยะมตนทนทางการจดการทผทเกยวของทกฝายตองรวมกนจาย ดงนน การลดตนทนในสวนนจงควรตองเรมจากการลดการกอใหเกดขยะ (Reduce) โดยในภาคครวเรอนควรเลอกบรโภคสนคาและผลตภณฑทกอใหเกดขยะนอยทสด ขณะทภาคอตสาหกรรม

307

ควรผลตสนคาและผลตภณฑทกอใหเกดขยะนอยทสดเชนกน เชน ขยะบรรจภณฑ รวมถงการพฒนาสนคาและผลตภณฑทสามารถมอายการใชงานไดนาน หรอสามารถนากลบมาใชซา (Reuse) เชน ขวดแกวทนามาบรรจผลตภณฑใหม เครองมอเครองใชทสามารถใชงานไดนานไมใชการใชครงเดยวแลวทง และสดทายกอนทจะทงขยะปะปนกนซงจะไมกอใหเกดผลตอบแทนกลบมา ผบรโภคและผผลตควรมการคดแยกเพอนาขยะทสามารถนากลบมาแปรรปใชใหม (Recycle) เพอจาหนายและกอใหเกดรายได

2. ขยะรไซเคลนอกจากจะกอใหเกดรายไดแกประชาชนผคดแยกแลว ยงกอใหเกดอาชพแกผดอยโอกาส เชน ซาเลง และกาเนดธรกจททารายไดดธรกจหนงคอ ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา ดงนน การชวยพฒนาเศรษฐกจของประเทศททกคนสามารถมสวนรวมไดงายทสดคอเรมจากการคดแยกขยะกอนทง

3. ธรกจทเกยวของกบการรไซเคลมบทบาทตอเศรษฐกจของชาต ทงในดานการผลต การสรางมลคาเพม และการจางงาน อยางไรกตาม ธรกจนในภาพรวมยงคงตองพฒนา ปรบปรงศกยภาพ และระบบโครงสรางของอตสาหกรรมการผลตใหเกดอตสาหกรรมตอเนองทงกระบวนการ ดงนน นกวชาการและผเชยวชาญดานอตสาหกรรมและสงแวดลอมควรใหความสนใจและเขามามบทบาทในการศกษาคนควาดานเทคโนโลยและพฒนาระบบอตสาหกรรมเพอเสรมสรางความแขงแกรงใหกบธรกจทเกยวของกบขยะรไซเคลของประเทศดวย

4. ขณะททรพยากรธรรมชาตเรมขาดแคลนลงอยางรวดเรว ขยะรไซเคลนบเปนวตถดบทางเลอกแกภาคอตสาหกรรมการผลต เพราะมราคาถกกวา และสามารถลดพลงงานในการผลตซงชวยใหตนทนในการผลตลดลง ดงนน ผผลตจงควรพจารณาการนาขยะรไซเคลมาใชในการแปรรปเปนสนคาและผลตภณฑใหเกดประโยชนอยางเตมท ขณะเดยวกน ผบรโภคควรปรบเปลยนทศนคตในการยอมรบและเลอกใชสนคาและผลตภณฑจากขยะรไซเคลใหมากขน เพราะนอกจากจะเปนการประหยดเชงเศรษฐศาสตรแลว ยงเปนการใชทรพยากรอยางคมคาเพอการอนรกษสงแวดลอมและเปนการเตรยมความพรอมรบมอตอการขาดแคลนทรพยากรธรรมชาตทจาเปนตอการผลตไวลวงหนา

5. ในขนตอนการผลตสนคาและผลตภณฑทมสวนผสมวตถดบจากขยะรไซเคลจะสามารถลดพลงงานทใชในการผลต ซงจะสงผลตอการเกดมลพษทางอากาศและมลพษทางนาทลดลง ดงนน ภาครฐควรสงเสรมและสนบสนนธรกจทเกยวของกบขยะรไซเคลทงระบบ เพอใหกลไกการรไซเคลมประสทธภาพและประสทธผล ซงสามารถบรรเทาปญหาสงแวดลอม โดยเฉพาะการชะลอการเกดวกฤตของภาวะโลกรอน

6. การผลกดนใหทกภาคสวนตระหนกถงปญหาขยะวาจาเปนตองไดรบความรวมมอและการตอบสนองจากผทมสวนไดสวนเสยทกคน การรณรงคเรองการรไซเคลเปนตวอยางทดท

308

ชใหเหนวา โครงการตาง ๆ ทจดทากจกรรมขนจะไมสามารถประสบผลสาเรจหากสงคมยงเพกเฉยตอปญหาของสวนรวม ดงนน การพยายามสรางเครอขายยอย ๆ ในสงคมเพอชวยขบเคลอนโครงการตาง ๆ ใหสมฤทธผลจงเปนหนาทของทก ๆ คนในสงคม

6.2.5 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในครงตอไป

จดเดนของการวจยในครงน คอวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท ซงถอเปนเทคนคใหมทยงไมคอยมผวจยทากนมากนกในประเทศไทย โดยผวจยเนนพนทในการศกษาเฉพาะพนทในภาคตะวนออกของประเทศไทย ดงนน หากผทสนใจจะทาการศกษาตอ ผวจยแนะนาวาควรขยายผลการวจยใหครอบคลมพนททวประเทศ เพอนามาเปรยบเทยบโดยอาจใชการเกบขอมลแบบเดยวกบการวจยในครงน หรอหากไมมขอจากดเรองเวลา ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพในลกษณะของการสมภาษณเชงลกแบบเผชญหนา หรอเขาไปเปนผสงเกตการณทอาจไดผลทชดเจนกวาการสมภาษณเชงลกทางโทรศพทททาในการวจยครงน นอกจากน ผวจยยงเสนอใหนาทฤษฎองคการและทฤษฎการบรหารเชงกลยทธอน ๆ มาใชวเคราะหความสาเรจขององคการในครงตอไป เชน ทฤษฎการตดสนใจตามสถานการณ และแนวคดธรกจครอบครว และแนวคดเครอขาย ซงอาจจะสามารถอธบายบรบทของธรกจนใหเหนในอกมมมองหนงกเปนได อยางไรกตาม ขอควรระวงในการทาวจยทเกยวของกบการวดผลการดาเนนงานของธรกจเอกชน ตวแปรตามทใชในการวดควรมความหลากหลายและสอดคลองกบธรกจ การวดผลตวแปรตามเพยงตวใดตวหนงอาจไมสะทอนความสามารถในการแขงขนขององคการไดอยางสมบรณและมนยสาคญทางสถต นอกจากน ขอจากดดานสถานการณสงแวดลอมภายนอกในธรกจเดยวกนทอาจสงผลตอคาของตวแปร จงควรมการควบคมดวยเพอปองกนความผดพลาดในการวด เนองจากรายชอของธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกาไมสามารถแยกประเภทธรกจททาได เชน เปดหนารานรบซออยางเดยว หรอประมลสนคาจากโรงงาน ผวจยจงเสนอวา งานวจยครงตอไปอาจวเคราะหปจจยแหงความสาเรจของธรกจแตละประเภทธรกจทดาเนนการ หากสามารถแยกแยะในขนตอนการเกบตวอยางได สาหรบผทสนใจจะศกษาธรกจทเกยวของกบขยะรไซเคลในเชงนโยบายควรมองภาพกวางทงกระบวนการใหครบทงวงจร คอ ตงแตตนนา คอภาคประชาชน กลางนาคอ ธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคล หรอรานรบซอของเกา และปลายนาคอ โรงงานแปรรปผใชขยะรไซเคลเปนวตถดบในการผลตสนคา รวมถงผบรโภคทจะใหการสนบสนนโดยการซอผลตภณฑรไซเคลดงกลาว กลาวโดยสรป สาหรบขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไปมดงน

1. ในการวจยครงตอไปเกยวกบธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลหรอรานรบซอของเกา นอกจากการศกษาเชงทฤษฎการบรหารเชงกลยทธทมงสนใจปจจยภายในองคการ โดยอาศย

309

ตวแปรจากทฤษฎ RBV และทฤษฎผประกอบการ ตามทการวจยครงนไดศกษาไวแลว หรอ การนาแนวคดธรกจครอบครว แนวคดเครอขาย ทฤษฎการตดสนใจตามสถานการณมาอธบายปรากฏการณในครงตอไปตามทผวจยไดแนะนา ผวจยเสนอวาอาจมการศกษาปจจยภายนอกองคการตามแนวคดของ Porter ดวย เพอดถงอปสรรคและโอกาสของการทาธรกจน โดยการศกษาเชงเปรยบเทยบระหวางประเทศไทยและประเทศอน เชน ไตหวน เปนตน

2. การศกษาโดยใชทฤษฎการบรหารเชงกลยทธจะไดประโยชนอยางมากในเชงธรกจ อยางไรกตาม ผวจยทสนใจทฤษฎเชงนโยบายอาจมการศกษาโดยใชทฤษฎทเกยวของกบนโยบายหรอการบรหารพฒนา เพอใหเหนภาพกวางของกลไกของธรกจทเกยวของกบขยะรไซเคลทงองครวม และสามารถเสนอแนะเชงนโยบายแกผทเกยวของไดชดเจนมากยงขน

3. ระเบยบวธวจยทเลอกใชในการวจยแตละครงตองไดรบการพจารณาอยางถถวน เพราะเปนขนตอนของการใหไดมาซงขอมลเพอนามาวเคราะหและแปลความ ผวจยเสนอวา การศกษาธรกจนควรทาการวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ เพอใหไดผลสนบสนนทเขมแขง เพราะการศกษาหนวยวเคราะหทเปนองคการภาคเอกชนมกมอปสรรคในการเกบรวบรวมขอมลอยบอยครง อยางไรกตาม ขอเสนอแนะในดานระเบยบวธวจยในครงตอไป สาหรบการวจยเชงคณภาพ อาจใชวธสมภาษณเชงลกแบบเผชญหนาหรอเขาไปสงเกตการณและจดบนทกเพอดกจกรรมของธรกจนนอยางใกลชด

บรรณานกรม

กรมควบคมมลพษ. 2536. รายงานการศกษาส ารวจการใชประโยชนของเสยและการลดปรมาณ

ของเสยจากโรงงานอตสาหกรรมในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. กรงเทพมหานคร: ฝายการใชประโยชนจากของเสย กองจดการสารอนตรายและ

กากของเสย กรมควบคมมลพษ. กรมควบคมมลพษ. 2541. แผนการศกษาแนวทางในการลดมลพษ โดยการพฒนาของเสยหรอ

วสดเหลอใชน ากลบมาใชใหม. กรงเทพมหานคร: กรมควบคมมลพษ. กรมควบคมมลพษ. 2544. มหกรรมเทคโนโลยและการจดการขยะมลฝอย. กรงเทพมหานคร: กรมควบคมมลพษ. กรมควบคมมลพษ. 2548. รายงานหลกการจดท ากลไกเรยกคนซากบรรจภณฑและผลตภณฑ. กรงเทพมหานคร: ส านกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ. กรมควบคมมลพษ. 2549. อางถงใน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. สถาบนการจดการ

บรรจภณฑเพอสงแวดลอม. รายงานประจ าป 2550. กรงเทพมหานคร: สถาบนการ

จดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม. กรมควบคมมลพษ. 2551ก. คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยส าหรบ อาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน. กรงเทพมหานคร: รงศลปการพมพ (1977). กรมควบคมมลพษ. 2551ข. คมอการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยส าหรบเยาวชน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ฮซ. กรมควบคมมลพษ. 2552ก. คมอปฏบตงานส าหรบผประกอบอาชพรบซอของเกา. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ. กรมควบคมมลพษ. 2552ข. คมอส าหรบผประกอบกจการรบซอของเกา: แนวปฏบตทดในการ

ปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมส าหรบรานรบซอของเกา. พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง. กรงเทพมหานคร: ไดเรคชนแพลน. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2546. คมอการมสวนรวมของประชาชนในการจดการขยะ

ชมชน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ส านกสงเสรมและเผยแพร กรมสงเสรม

คณภาพสงแวดลอม.

311

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2551. สมภาษณพเศษ คนไทยหวใจสเขยว. Environmental

Treatment. 7 (31): (4).

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. ม.ป.ป. การจดการขยะมลฝอยโดยชมชน. กรงเทพมหานคร: สวนรณรงค กองสงเสรมและเผยแพร กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร. ส านกรกษาความสะอาด. 2544. รายงานฉบบสมบรณโครงการสรางจตส านก

และการมสวนรวมในการแกปญหามลฝอยของประชาชนในกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: ส านกรกษาความสะอาด.

กลยา วานชยบญชา. 2551. การใช SPSS for Windows ในการวเคราะหขอมล. พมพครงท 11. กรงเทพมหานคร: ธรรมสาร. ชาย โพธสตา. 2549. ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง. ดวงเดอน พนธมนาวน. 2543. ต าราหลกและวธวจยทางสงคม พฤตกรรมศาสตร. พมพครงท 5.

กรงเทพมหานคร: คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. บณฑร ออนด า และคนอน ๆ. 2544. คนคยขยะ. กรงเทพมหานคร: สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน): มลนธชมชนเมอง. บญสม หรรษาศรพจน. 2541. รายงานวจยเรองความคดเหนการมสวนรวมในการทงขยะและ

รกษาความสะอาดของคนในกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: ส านกวจย สถาบน

บณฑตพฒนบรหารศาสตร. ปรดา แยมเจรญวงศ. 2531. การจดการขยะมลฝอย. ขอนแกน: ภาควชาวทยาศาสตรสขาภบาล คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. พชต พทกษเทพสมบต. 2548. การส ารวจโดยการสมตวอยางทฤษฎและปฏบต. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: เสมาธรรม. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. คณะวศวกรรมศาสตร. ศนยวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม. 2552. โครงการจดท าระบบตดตามวงจรชวตของซากอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกส รายงานฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ยงยทธ บญขณฑ. 2544. การจดการมลฝอยของเทศบาลในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: ส านกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย. ระพนทร โพธศร. 2551. สถตเพอการวจย. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

312

รงสรรค ปนทอง. 2539. กระบวนการรไซเคล. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ. รตนะ บวสนธ. 2549. เทคนคการสมตวอยาง: แนวคดและการประยกตใช. นครสวรรค: รมปง การพมพ. วเชยร เกตสงห. 2538. คาเฉลยกบการแปลความหมาย: เรองงาย ๆ ทบางครงกพลาดได. วารสารขาวสารการวจยการศกษา. 8 (กมภาพนธ-มนาคม): 8-10.

วลาสน วฒนาวงศดอน. 2546. การจดการขยะมลฝอยทสามารถน ากลบมาใชประโยชนใหมใน

กรงเทพมหานคร. สารนพนธวทยาศาสตร มหาบณฑตทางการจดการสงแวดลอม

ส านกพฒนาบณฑตศกษา สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ศรชย ปตนทรางกร. 2541. การยอมรบการใชถงพลาสตกทผลตจากพลาสตกใชแลวของ

ผประกอบการคาตลาดหวยขวาง. สารนพนธวทยาศาสตร มหาบณฑตทางการจดการ

สงแวดลอม ส านกพฒนาบณฑตศกษา สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.สถานการณคณภาพสงแวดลอมป 51. 2551. Environmental Treatment.

7 (31): 133.

สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2551. คมอศนยวสดรไซเคล. ภายใต โครงการบรหารจดการระบบการจดการขยะรไซเคล จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. สถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม. 2551. รายงาน

ประจ าป 2551. กรงเทพมหานคร: สถาบนการจดการบรรจภณฑเพอสงแวดลอม. สมไทย วงษเจรญ. 2544. การคดแยกขยะเพอรไซเคลเชงธรกจ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: โรงงานคดแยกขยะเพอรไซเคลวงษพาณชย. สมไทย วงษเจรญ. 2551. คมอคดแยกขยะประจ าบาน. พษณโลก: วงษพาณชยกรป. สมไทย วงษเจรญ. ประธานกรรมการโรงงานคดแยกขยะเพอรไซเคลวงษพาณชย. 2552 (14 กรกฎาคม). การสมภาษณ. สจตรา บณยรตพนธ. 2540. ระเบยบวธวจยส าหรบรฐประศาสนศาสตร. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สชาดา กระนนทน. 2538. ทฤษฎและวธการส ารวจตวอยาง. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สชาดา บวรกตวงศ. 2548. สถตประยกตทางพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

313

สชาต ประสทธรฐสนธ. 2537. การสรางมาตรวดในการวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรม

ศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สชาต ประสทธรฐสนธ. 2540. ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สชาต ประสทธรฐสนธ. 2548ก. เทคนคการวเคราะหตวแปรหลายตวส าหรบการวจยทาง สงคมศาสตร: คมอนกวจยและนกศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอก. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: สามลดา. สชาต ประสทธรฐสนธ. 2548ข. การใชสถตในงานวจยอยางถกตองและไดมาตรฐานสากล. พมพ ครงท 4. กรงเทพมหานคร: สามลดา. สธลา ตลยะเสถยร, โกศล วงศสวรรค และสถต วงศสวรรค. 2544. มลพษสงแวดลอม (ปญหา สงคมไทย). กรงเทพมหานคร: รวมสาสน. สเมธ สมภกด. 2550. ทฤษฎการเลอกตวอยาง (Sampling Theory). กรงเทพมหานคร: โฟรพรนทตง.

สรนทร นยมางกร. 2548. สถตวจย. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สวมล ตรกานนท. 2549. ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร แนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. อดศกด ทองไขมกต. 2546. การจดการมลฝอยและสงปฏกล. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม.

AcKerman, F. 1997. Why Do We Recycle?: Markets, Values and Public Policy.

Washington, D.C.: Island Press.

Adam, E. E. et al. 1997. An International Study of Quality Improvement

Approach and Firm Performance. International Journal of Operations

& Production Management. 17 (9): 842–873.

Aldrich, H. and Zimmer, C. 1986. Entrepreneurship Through Social Networks.

University of Illinois at Urbana-Champaign’s Academy for

Entrepreneurial Leadership Historical Research Reference in

Entrepreneurship. Retrieved July 17, 2009 from

http://ssrn.com/abstract=1497761.

314

Alegre, J.; Lapiedra, R. and Chiva, R. 2006. A Measurement Scale for

Product Innovation Performance. European Journal of Innovation

Management. 9 (4): 333–346.

Alvarez, S. and Busenitz, L. 2001. The Entrepreneurship of Resource–Based

Theory. Journal of Management. 27 (6): 755–775.

Amit, R.; Glosten, L. and Muller, E. 1993. Challenges to

Theory Development in Entrepreneurship Research. Journal of

Management Studies. 30 (September): 815–834.

Amit, R. and Schoemaker, P. 1993. Strategic Assets and Organizational Rent.

Strategic Management Journal. 14 (1): 33–46.

Bain, J. S. 1956. Barriers to New Competition. Cambridge, Mass.: Harvard

University Press.

Bain, J. S. 1968. Industrial Organization. 2nd

ed. New York: Wiley.

Barney, J. 1991. Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal

of Management. 17 (1): 99–120.

Barney, J. and Griffin, R. W. 1992. The Management of Organizations Strategy

Structure Behavior. Boston: Houghton Mifflin.

Barney, J. and Hesterly, W. S. 2006. Strategic Management and Competitive

Advantage Concepts and Cases. Upper Saddle River, N.J.:

Pearson Education.

Barney, J. and Ouchi, W. G. 1988. Organizational Economics. San Francisco,

C.A.: Jossey–Bass.

Barney, J.; Wright, M. and Ketchen, D. J. 2001. The Resource–Based View of

the Firm: Ten years After 1991. Journal of Management. 27 (6):

625–641.

Barton, A. F. M. 1979. Resource Recovery and Recycling. New York: Wiley.

Bennett, S. J. 1991. Ecopreneuring: The Complete Guide to Small Business

Opportonities from the Environmental Revolution. New York: Wiley.

Bharadwaj, S.; Varadarajan, P. and Fahy, J. 1993. Sustainable Competitive

Advantage in Services Industries: A Conceptual Model and Research

Propositions. Journal of Marketing. 57 (October): 83-99.

Birch, D. L. 1979. The Job Generation Process. Cambridge, M.A.: MIT.

315

Birley, S. 1987. New Ventures and Employment Growth. Journal of Business

Venturing. 2 (2): 155–165.

Bridgman, P. W. 1927. Quoted in Bygrave, W. D. and Hofer, C. W. 1991.

Theorizing About Entrepreneurship. Entrepreneurship Theory and

Practice. 16 (Winter): 13–21.

Briggs, C. 1986. อางถงใน ชาย โพธสตา. 2549. ศาสตร และศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง. Brooksbank, R.; Kirby, D. A. and Wright, G. 1992. Marketing and Company

Performance: An Examination of Medium Sized Manufacturing Firms in

Britain. Small Business Economics. 4 (3): 221–236.

Buchholz, R. A. 1998. Principles of Environmental Management: The Greening

of Business. Upper Saddle River, N.J.: Prentice Hall.

Burns, T. and Stalker, G. 1961. The Management of Innovation. London:

Tavistock.

Bygrave, W. D. and Hofer, C. W. 1991. Theorizing about Entrepreneurship.

Entrepreneurship Theory and Practice. 16 (Winter): 13–21.

Calantone, R. J.; Vickery, S. K. and Droge, C. 1995. Business Performance and

Strategic New Product Development Activities: An Empirical

Investigation. Journal of Product Innovation Management Science.

12 (June): 214–223.

Callan, S. J. and Thomas, J. M. 2000. Environmental Economics and

Management: Theory, Policy, and Applications. Orlando: Dryden

Press.

Carroll, G. R. and Mosakowski, E. 1987. The Career Dynamics of Self Employment.

Administrative Science Quarterly. 32 (4): 570–589.

Carson, D. 1990. Marketing and Small Firms. European Journal of Marketing.

24 (11): 9–12.

Casson, M. C. 1982. The Entrepreneur: An Economic Theory. Oxford: Martin

Robertson.

Casson, M. C. 2005. Entrepreneurship and the Theory of the Firm. Journal of

Economic Behaviour and Organization. 58 (2): 327-348.

316

Caves, R. E. 1980. Industrial Organization, Corporate Strategy and Structure:

A Survey. Journal of Economic Literature. 18 (1): 64–92.

Campbell, D. T. and Fiske, D. W. 1959. อางถงใน ดวงเดอน พนธมนาวน. 2543. ต าราหลกและวธวจยทางสงคมพฤตกรรมศาสตร. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

Chamberlin, E. H. 1933. The Theory of Monopolistic Competition. Cambridge,

Mass.: Harvard University Press.

Chan, Y. 2004. Performance Measurement and Adoption of Balanced Scorecard:

A Survey of Municipal Governments in the U.S.A. and Canada.

International Journal of Public Sector Management. 17 (3): 204–221.

Chanston, I. 1997. Small Firm Performance: Assessing the Interaction Between

Entrepreneurial Style and Organizational Structure. European Journal of

Marketing. 31 (11/12): 814–831.

Chen, C.; Greene, P. and Crick, A. 1998. Does Entrepreneurial Self–Efficacy

Distinguish Entrepreneurs from Managers?. Journal of Business

Venturing. 13 (4): 295–316.

Choi, Y. R. and Shepherd, D. A. 2003. Entrepreneurs’ Decisions to Exploit

Opportunities. Journal of Management. 30 (3): 377–395.

Cole, A. H. 1968. Meso–Economics: A Contribution from Entrepreneurial History.

Explorations in Entrepreneurial History. 6 (1): 3–33.

Collis, D. J. and Montgomery, C. A. 1995. Competing on Resources: Strategy in the

1990’s. Harvard Business Review. 73 (4): 118–128.

Coyne, K. P. 1986. Sustainable Competitive Advantage–What it is and What it

isn’t. Business Horizons. 29 (January–February): 54–61.

Dararatt Anantanasuwong. 2002. There’s a Buzz at the End of the Pit: Recyclable

Waste Business for Sustainable Development. The Regional

Conference on Civil Society–Business Collaboration for Environmental

Protection, held on February 27 to March 1, 2002 at the Eugenio Lopez

Center in Antipolo, Rizal, Philippines.

Day, G. S. 1994. The Capabilities of Market–Driven Organizations. Journal of

Marketing. 58 (October): 37–52.

317

Delaney, J. T. and Huselid, M. A. 1996. The Impact of Human Resource

Management Practices on Perceptions of Performance in For–Profit and

Nonprofit Organizations. Academy of Management Journal. 39 (4):

949–969.

Demsetz, H. 1973. Industry Structure, Market Rivalry, and Public Policy. Journal

of Law and Economics. 16 (April): 1–9.

Dess, G. G.; Lumpkin, G. T. and Eisner, A. B. 2007. Strategic Management

Creating Competitive Advantage. Boston: McGraw–Hill/Irwin.

Dierickx, I. and Cool, K. 1989. Asset Stock Accumulation and Sustainability of

Competitive Advantage. Management Science. 35 (12): 1504–1511.

Drucker, P. F. 1985. Innovation and Entrepreneurship. New York: Harper

and Row.

Dyer, J. H. 1996. Specialized Supplier Networks as a Source of Competitive

Advantage: Evidence from the Auto Industry. Strategic Management

Journal. 17 (4): 271–291.

Dyer, W. G. and Handler, W. 1994. Entrepreneurship and Family Business:

Exploring the Connection. Entrepreneurship Theory and Practice.

19 (Fall): 71–83.

El-Haggar, S. M. 2007. Sustainable Industrial Design and Waste Management:

Cradle–to Cradle for Sustainable Development. San Diego.: Elsevier.

Evans, D. and Leighton, L. 1989. Some Empirical Aspects of Entrepreneurship.

American Economic Review. 79 (3): 519–535.

Fahy, J. and Smithee, A. 1999. Strategic Marketing and the Resource Based View of

the Firm. Academy of Marketing Science Review. 1999 (10): 1–20.

Fiksel, J. 2006. A Framework for Sustainable Materials Management. Journal of

Materials. 58 (August): 15–22.

Fiol, C. M. 2001. Revisting an Identity–Based View of Sustainable Competitive

Advantage. Journal of Management. 27 (6): 691–699.

Fiorito, S. and Laforge, R. 1986. A Marketing Strategy Analysis of Small Retailers.

American Journal of Small Business. 10 (4): 7–17.

Foss, N. J. 1993. Theories of the Firm: Contractual and Competence Perspectives.

Journal of Evolutionary Economics. 3 (2): 127–144.

318

Foss, N. J. and Ishikawa, I. 2006. Towards a Dynamic Resource–Based View:

Insights from Austrian Capital and Entrepreneurship Theory. SMG

Working Paper No. 6/2006. Denmark: Copenhagen Business School,

Center for Strategic Managementand Globalization.

Frosch, R. A. and Gallopoulos, N. E. 1989. Quoted in Tietenberg, T. M. 2003.

Environmental and Natural Resource Economics. 6th

ed.

Boston, Mass.: Addison Wesley.

Gartner, W. B. 1985. A Framework for Describing the Phenomenon of New Venture

Creation. Academy of Management Review. 10 (4): 696-706.

Gibb, A. A. and Davies, L. 1990. In Pursuit of a Framework for the Development of

Growth Models of the Small Business. International Small Business

Journal. 9 (1): 15–31.

Gill, J. 1985. Quoted in Chanston, I. 1997. Small Firm Performance: Assessing the

Interaction Between Entrepreneurial Style and Organizational Structure.

European Journal of Marketing. 31 (11/12): 814–831.

Graham, H.; Shipley, D.; Fahy, J.; Cox, T.; Beracs, J. and Kolos, K. 1996. Foreign

Direct Investment in Hungary: Resource Acquisition and Domestic

Competitive Advantage. Journal of International Business Studies. 27

(Fourth Quarter): 683-710.

Grant, R. M. 1991. The Resource–Based Theory of Competitive Advantage:

Implications for Strategy Formulation. California Management Review.

33 (Spring): 114–135.

Grant, R. M. 1996. Toward A Knowledge-Based Theory of the Firm. Strategic

Management Journal. 17 (Winter): 109-122.

Hannan, M. T. and Freeman, J. 1977. The Population Ecology of Organizations.

American Journal of Sociology. 82 (5): 929–964.

Hansen, G. and Wernerfelt, B. 1989. Determinates of Firm Performance: The

Relative Importance of Economic and Organizational Factors. Strategic

Management Journal. 10 (5): 399–511.

Halawi, L.; Aronson, J. and McCarthy, R. 2005. Resource–Based View of

Knowledge Management for Competitive Advantage. The Electronic

Journal of Knowledge Management. 3 (2): 75–86.

319

Hall, R. 1992. The Strategic Analysis of Intangible Resources. Strategic

Management Journal. 13 (February): 135-144.

Hall, R. 1993. A Framework Linking Intangible Resources and Capabilities to

Sustainable Competitive Advantage. Strategic Management Journal.

14 (November): 607-618.

Harms, R.; Kraus, S. and Reschke, C. H. 2007. Configurations of New Ventures in

Entrepreneurship Research: Contributions and Research Gaps.

Management Research News. 30 (9): 661–673.

Harris, J. M. 2006. Environmental and Natural Resource Economics: A

Contemporary Approach. Boston: Houghton Mifflin.

Herbert, R. F. and Link, A. N. 1982. The Entrepreneur: Mainstream Views and

Radical Critiques. New York: Prager.

Henderson, B. 1979. Henderson on Strategy. New York: Mentor.

Henstock, M. E. 1974. อางถงใน มารยาท เศวตกตธรรม. 2536. ผลประโยชนจากการรไซเคล ในระบบการจดการขยะจากกระปองอลมเนยมของไทย. วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

Hitt, M. A.; Bierman, L.; Shimizu, K. and Kochhar, R. 2001. Direct and Moderating

Effects of Human Capital on Strategy and Performance in Professional

Service Firms: A Resource–Based Perspective. Academy of

Management Journal. 44 (1): 13–28.

Ho, Li–An. 2008. What Affects Organizational Performance?: The Linking of

Learning and Knowledge Management. Industrial Management & Data

System. 108 (9): 1234–1254.

Hofer, C. W. and Schendel, D. 1978. Strategy Formulation: Analytical Concept.

St. Paul: West Pub.

Hunt, S. D. and Morgan, R. M. 1996. The Resource–Advantage Theory of

Competition: Dynamics, Path Dependencies and Evolutionary

Dimensions. Journal of Marketing. 60 (October): 107–114.

Huovinen, J. and Tihula, S. 2008. Entrepreneurial Learning in the Context of

Portfolio Entrepreneurship. International Journal of Entrepreneurial

Behaviour & Research. 14 (3): 152–171.

320

Hvolby, H–H. and Thorstenson, A. 2001. Indicators for Performance

Measurements in Small and Medium–Sized Enterprises. Journal of

Engineering Manufacture. 215 (B): 1143–1146.

Kaplan, R. S. and Norton, D. P. 1992. The Balance Scorecard: Measures that Drive

Performance. Harvard Business Review. 69 (1): 71–79.

Kets De Vries, M. F. R. and Miller, D. 1984. Neurotic Style and Organizational

Pathology. Strategic Management Journal. 5 (1): 35–55.

Kets De Vries, M. F. R. and Miller, D. 1986. Personality, Culture and Organization.

Academy of Management Review. 2 (2): 266–279.

Kirzner, I. M. 1973. Competition and Entrepreneurship. Chicago: The University

of Chicago Press.

Kirzner, I. M. 1979. Perception, Opportunity and Profit: Studies in the Theory

of Entrepreneurship. Chicago: The University of Chicago Press.

Kirzner, I. M. 1985. Discovery and the Capitalist Process. Chicago: The

University of Chicago Press.

Kneese, A. V.; Ayres, R. U. and D’Arge, R. C. 1970. Quoted in Callan, S. J. and

Thomas, J. M. 2000. Environmental Economics and Management:

Theory, Policy, and Applications. Orlando: Dryden Press.

Knight, F. 1921. Quoted in Low, M. B. and MacMillan, I. C. 1988.

Entrepreneurship: Past Research and Future Challenges.

Journal of Management. 14 (2): 139–161.

Kojima, M., ed. 2005. International Trade of Recyclable Resources in Asia. IDE

Spot Survey No. 29. Chiba, Japan: Institute of Developing Economies

(IDE), JETRO.

Kor, Y. Y. and Mahoney, J. T. 2004. Edith Penrose’s (1959) Contributions to the

Resource–Based View of Strategic Management. Journal of

Management Studies. 41 (1): 183–191.

Kreith, F. 2002. Handbook of Solid Waste Management. New York: McGraw–

Hill.

321

Lachmann, L. M. 1956. Quoted in Foss, N. J. and Ishikawa, I. 2006. Towards a

Dynamic Resource–Based View: Insights from Austrian Capital and

Entrepreneurship Theory. SMG Working Paper No. 6/2006. Denmark:

Copenhagen Business School, Center for Strategic Management and

Globalization.

Lambing, P. A. and Kuehl, C. R. 2003. Entrepreneurship. 3rd

ed. Upper

Saddle River, N.J.: Pearson Education.

Lamont, L. 1972. What Entrepreneurs Learn from Experience. Journal of Small

Business. 43 (July): 254–260.

Leenders, M. R. 2006. Purchasing and Supply Management: With 50 Supply

Chain Cases. Boston: McGrew-Hill.

Leibenstein, H. 1968. Entrepreneurship and Development. American Economic

Review. 38 (2): 72–83.

Leibenstein, H. 1978. General X–Efficiency and Economic Development.

New York: Oxford University Press.

Lewis, M. A. 1995. Competence Analysis and the Strategy Process. Doctoral

Dissertation, Cambridge University.

Lind, P.; Sepulveda, E. and Nunez, J. 2000. On the Applicability of a Computer

Model for Business Performance Analysis in SMEs: A Case Study from

Chile. Information Technology for Development. 9 (1): 33–44.

Lippman, S. A. and Rumelt, R. P. 1982. Uncertain Imitability: An Analysis of

Interfirm Differences in Efficiency under Competition. Bell Journal of

Economics. 13 (August): 418-438.

Lopez, S. P.; Peon, J. M. M. and Ordas, C. J. V. 2005. Organizational Learning as a

Determining Factor in Business Performance. The Learning

Organization. 12 (3): 227–245.

Low, M. B. and MacMillan, I. C. 1988. Entrepreneurship: Past Research and Future

Challenges. Journal of Management. 14 (2): 139-161.

Lyman, H. B. 1963. Test Scores and What They Mean. Englewood Cliffs, N.J.:

Prentice–Hall.

McClelland, D. C. 1961. The Achieving Society. Princeton, N.J.: Van Nostrand

Reinhold.

322

McClelland, D. C. 1986. Human Motivation. Cambridge: Cambridge University

Press.

Mahoney, J. T. 1995. The Management of Resources and the Resource of

Management. Journal of Business Research. 33 (2): 91–101.

Mahoney, J. T. 2001. A Resource-Based Theory of Sustainable Rents. Journal of

Management. 27 (6): 651-660.

Mahoney, J. T. and Pandian, J. R. 1992. The Resource–Based View Within the

Conversation of Strategic Management. Strategic Management Journal.

13 (5): 363–380.

Mason, E. S. 1939. Price and Production Policies of Large–Scale Enterprises.

American Economic Review. 29 (1): 61-74.

Mason, E. S. 1949. American Security and Access to Raw Materials. World

Politics. 1 (January): 147-160.

Mills, J.; Platts, K. and Bourne, M. 2003. Applying Resource–Based Theory

Methods, Outcomes and Utility for Managers. International Journal of

Operations and Production Management. 23 (2): 148–166.

Milne, T. and Thompson, M. 1986. Quoted in Chanston, I. 1997. Small Firm

Performance: Assessing the Interaction Between Entrepreneurial Style and

Organizational Structure. European Journal of Marketing. 31

(11/12): 814–831.

Mintzberg, H. 1987. Crafting Strategy. Harvard Business Review. July-August:

66-75.

Morisawa, T. 2002. Building Performance Measurement Systems with the

Balanced Scorecard Approach. NRI Papers. No. 45. Japan: Nomura

Research Institute. Pp. 1–15.

Morris, M. H.; Kuratko, D. F. and Covin, J. G. 2008. Corporate Entrepreneurship

and Innovation. Mason, O.H.: Thomson Higher Education.

Nelson, R. R. and Winter, S. G. 1982. An Evolutionary Theory of Economic

Change. Cambridge, M.A.: Harvard University Press.

OECD. 1998. Fostering Entrepreneurship. Paris: Organization for Economic

Cooperation and Development.

323

Oliver, C. 1997. Sustained Competitive Advantage: Combining Institutional

and Resource–Based Views. Strategic Management Journal. 18

(9): 697–713.

Parida, V. 2008. Small Firm Capabilities for Competitiveness: An Empirical

Study of ICT Related Small Swedish Firms. Licentiate Thesis,

Lulea University of Technology, Sweden.

Pelham, A. M. and Wilson, D. T. 1996. A Longitudinal Study of the Impact of

Market Structure, Firm Structure, Strategy, and Market Orientation

Culture on Dimensions of Small–Firm Performance. Journal of the

Academy of Marketing Science. 24 (1): 27–43.

Peng, M. W. 2001. The Resource–Based View and International Business. Journal

of Management. 27 (6): 803–829.

Penrose, E. T. 1959. The Theory of the Growth of the Firm. Basil Blackwell.

Oxford.

Pesic, M. A. 2007. Six Sigma Philosophy and Resource–Based Theory of

Competitiveness: An Integrative Approach. Economics and

Organization. 4 (2): 199–208.

Peteraf, M. A. 1993. The Cornerstones of Competitive Advantage: A Resource–

Based View. Strategic Management Journal. 14 (3): 179–191.

Phanu Kritiporn. 1990. The Greening of Thai Industry: Producing More and

Polluting Less. Bangkok: Thailand Development Research Institute

Foundation.

Pines, A. M.; Sadeh, A.; Dvir, D. and Yafe–Yanai, O. 2002. Entrepreneurs and

Managers: Similar Yet Different. The International Journal of

Organizational Analysis. 10 (2): 172–190.

Pitelis, C. N. and Pseiridis, A. N. 1999. Transaction Costs Versus Resource Value.

Journal of Economic Studies. 26 (3): 221–240.

Porter, M. E. 1980. Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries

and Competitors. New York: Free Press.

Porter, M. E. 1985. Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior

Performance. New York: Free Press.

324

Porter, M. E. 1998. The Competitive Advantage of Nations: With a New

Introduction. London: MacMillan.

Prahalad, C. K. and Hamel, G. 1990. The Core Competence of the Corporation.

Harvard Business Review. 68 (3): 790–791.

Rangone, A. 1999. A Resource–Based Approach to Strategy Analysis in Small–

Medium Sized Enterprises. Small Business Economics. 12 (3): 233-249.

Rantanen, H.; Kulmala, H. I.; Longvist, A. and Kujansivu, P. 2007. Performance

Measurement Systems in the Finish Public Sector. International Journal

of Public Sector Management. 20 (5): 415–433.

Reed, R. and Defillippi, R. J. 1990. Causal Ambiguity, Barriers to Imitation and

Stainable Competitive Advantage. Academy of Management Review.

15 (January): 88-102.

Reynolds, P. D. 1987. New Firms: Societal Contribution Versus Survival Potential.

Journal of Business Venturing. 2 (3): 231–246.

Ricketts, M. 2002. The Economics of Business Enterprises: An Introduction to

Economic Organization and the Theory of the firm. 3rd

ed.

Northampton, M.A.: Edward Elgar.

Robbins, P. S. and Coulter, M. 2002. Quoted in Ho, Li–An. 2008. What Affects

Organizational Performance?: The Linking of Learning and Knowledge

Management. Industrial Management & Data System. 108 (9):

1234–1254.

Roure, J. B. and Maidique, M. A. 1986. Linking Refunding Factors and High–

Techonology Venture Success: An Exploratory Study. Journal of

Business Venturing. 1 (3): 295–306.

Rumelt, R. P. 1984. Towards A Strategic Theory of the Firm. In Competitive Strategic Management. Richard B. Lamb, ed. Englewood Cliffs, N.J.

Prentice–Hall: Pp. 566–570.

Say, J. B. 1964. Quoted in Hamilton R. T. and Harper, D. A. 1994. The

Entrepreneur in Theory and Practice. Journal of Economic Studies.

21 (6): 3–18.

325

Scherer, J. 1982. Tolerance of Ambiguity as a Discriminating Variable Between

Entrepreneurs and Managers. Proceedings of the Academy of

Management. Pp. 404-408.

Schumpeter, J. A. 1934. The Theory of Economic Development. Cambridge,

Mass.: Harvard University Press.

Schumpeter, J. A. 1976. Capitalism, Socialism, and Democracy. 5th

ed. London:

George Allen and Unwin.

Sexton, D. L. and Bowman, N. 1985. The Entrepreneur: A Capable Executive and

More. Journal of Business Venturing. 1 (1): 129–140.

Shane, S. and Venkataraman, S. 2000. The Promise of Entrepreneurship as a Field of

Research. Academy of Management Review. 25 (1): 217–226.

Simons, R. 2000. Performance Measurement & Control Systems for

Implementing Strategy. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.

Spence, A. M. 1979. Investment Strategy and Growth in a New Market. Bell

Journal of Economics. 10 (Spring): 1–9.

Srivastava, R. K.; Fahey, L. and Christensen, H. K. 2001. The Resource–Based

View and Marketing: The Role of Market–Based Assets in Gaining

Competitive Advantage. Journal of Management. 27 (6): 777–802.

Stevenson, H. H.; Roberts, M. J. and Grousback, H. I. 1989. New Business

Ventures and the Entrepreneur. Irwin, IL.: Homewood.

Stevenson, H. H. and Jarillo, J. C. 1990. A Paradigm of Entrepreneurship:

Entrepreneurial Management. Strategic Management Journal.

11 (Summer): 17–27.

Storey, D. J. 1994. Quoted in Parida, V. 2008. Small Firm Capabilities for

Competitiveness: An Empirical Study of ICT Related Small Swedish

Firms. Licentiate Thesis, Lulea University of Technology, Sweden.

Tang, Y.; Wang, P. and Zhang, Y. 2007. Marketing and Business Performance of

Construction SMEs in China. Journal of Business & Industrial

Marketing. 22 (2): 118–125.

Tangen, S. 2005. Professional Practice Demystifying Productivity and Performance.

International Journal of Productivity and Performance Management.

54 (1): 34–46.

326

Tchobanoglous, G.; Theisen, H. and Vigil, S. A. 1993. Integrated Solid Waste

Management: Engineering Principles and Management Issues.

New York: McGraw–Hill.

Teece, D. J. 1984. The Competitive Challenge. Boston, M.A.: Bollinger.

Teece, D. J.; Pisano, G. and Shuen, A. 1997. Dynamic Capabilities and Strategic

Management. Strategic Management Journal. 18 (7): 509–523.

Terziovski, M. and Samson, D. 1999. The Link Between Total Quality Management

Practice and Organizational Performance. International Journal of

Quality & Reliability Management. 16 (3): 226–237.

Tidd, J.; Bessant, J. and Pavitt, K. 1997. Managing Innovation. Chichester: Wiley.

Tietenberg, T. M. 2003. Environmental and Natural Resource Economics.

6th

ed. Boston, Mass.: Addison Wesley.

Timmons, J. A. 1997. Quoted in Dess, G. G.; Lumpkin, G. T. and Eisner, A. B.

2007. Strategic Management Creating Competitive Advantages.

Boston: McGraw–Hill/Irwin.

Timmons, J. A. and Spinelli, S. 2004. Quoted in Dess, G. G.; Lumpkin, G. T. and

Eisner, A. B. 2007. Strategic Management Creating Competitive

Advantages. Boston: McGraw–Hill/Irwin.

Tokuda, A. 2005. The Critical Assessment of the Resource–Based View of

Strategic Management: The Source of Heterogeneity of the Firm.

Ritsumeikan International Affairs. 3: 125–150.

Trochim, W. 1999. The Research Methods Knowledge Base. 2nd

ed. Cornell

University. Ithaca, N.Y.: Cornell Custom Publishing.

Tvorik, S. J. and McGivern, M. H. 1997. Determinants of Organizational

Performance. Management Decision. 35 (6): 417–435.

U.S. Congress. Office of Technology Assessment. 1992. Quoted in Callan, S. J. and

Thomas, J. M. 2000. Environmental Economics and Management:

Theory, Policy, and Applications. Orlando: Dryden Press.

U. S. Environment Protection Agency (USEPA). 1989. Quoted in El-Haggar, S. M.

2007. Sustainable Industrial Design and Waste Management:

Cradle–to Cradle for Sustainable Development. San Diego.: Elsevier.

327

Venkatraman, N. and Ramanujam, V. 1986. Measurement of Business Economic

Performance: An Examination of Method Convergence. Journal of

Management Development. 13 (1): 109–122.

Vesilind, P. A.; Worrell, W. A. and Reinhart, D. R. 2002. Solid Waste

Engineering. Pacific Grove, C.A.: Brooks/Cole.

Vesper, K. 1980. New Venture Strategies. Englewood Cliffs, N. J.: Prentice–Hall.

Wagner, J. 2003. Quoted in Matlay, H. 2006. Entrepreneurship Education

in UK Business Schools: Conceptual, Contextual, and Policy

Considerations. Journal of Small Business and Enterprise

Development. 12 (4): 627–643.

Wagner, J. 2004. Quoted in Matlay, H. 2006. Entrepreneurship Education in UK

Business Schools: Conceptual, Contextual, and Policy

Considerations. Journal of Small Business and Enterprise

Development. 12 (4): 627–643.

Waleeporn Thanathikom. 2005. Creative Entrepreneurship in Asia. Report of

the Study Meeting on Creative Entrepreneurship, Asian Productivity

Organization, Held in Taipei Republic of China from 18 to 21 May 2004.

Wernerfelt, B. 1984. A Resource–Based View of the Firm. Strategic

Management Journal. 5 (2): 171–180.

Wernerfelt, B. 1989. From Critical Resources to Corporate Strategy. Journal of

General Management. 14 (Spring): 4–12.

Westhead, P. and Wright, M. 1998. Quoted in Matlay, H. 2006. Entrepreneurship

Education in UK Business Schools: Conceptual, Contextual, and Policy

Considerations. Journal of Small Business and Enterprise

Development. 12 (4): 627–643.

Wijewardena, H.; Nanayakkara, G. and Zoysa, A. D. 2008. The Owner/Manager’s

Mentality and the Financial Performance of SMEs. Journal of Small

Business and Enterprise Development. 15 (1): 150–161.

Williams, C. E. and Tse, E. 1995. The Relationship Between Strategy and

Entrepreneurship: The U.S. Restaurant Sector. International Journal of

Contemporary Hospitality Management. 7 (1): 22–26.

328

Williams, M. E. 2002. Quoted in Kreith, F. 2004. Handbook of Solid Waste

Management. New York: McGraw–Hill.

Wright, P. M.; Dunford, B. B. and Snell, S. A. 2001. Human Resources and

the Resource Based View of the Firm. Journal of Management.

27 (6): 701–721.

Yang, Hai–Lan and Innes, R. 2007. Economic Incentives and Residential

Waste Management in Taiwan: An Empirical Investigation.

Environmental & Resource Economics. 37 (3): 489–519.

Young, J. E. 1991. Quoted in Brown, Lester R. et al., 1991. State of the World: A

World Watch Institute Report on Progress Toward a Sustainable

Society. New York: Haddon Craftsmen.

Zahra, S. A.; Sapienza, H. J. and Davidsson, P. 2006. Entrepreneurship and

Dynamic Capabilities: A Review. Model and Research Agenda. The

Journal of Management Studies. 43 (4): 917–955.

ภาคผนวก

330

แบบสอบถามโดยการสมภาษณทางโทรศพท

เรอง “อทธพลของคณสมบตของทรพยากร ความสามารถขององคการ และความสามารถผประกอบการตอผลการด าเนนงานขององคการ: กรณศกษาธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในภาคตะวนออกของประเทศไทย

1. ผตอบแบบสอบถามคอเจาของรานใชหรอไม ใช ไมใช ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม เพศ...........อาย...............การศกษา.................................

2. รานไดเปดด าเนนการมาแลวเปนเวลา ............... ป รานเปดเวลา ................................. ปดเวลา .......................................................................... รานเปดท างานกวนตอสปดาห .............................................................................................. รานด าเนนธรกจในลกษณะ ................................................................................................... .................................................................................................................................................

3. รานขออนญาตท าการคาตาม พ.ร.บ. หรอขนทะเบยนประเภทโรงงานใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) พ.ร.บ. ขายทอดตลาด พ.ร.บ. สาธารณสข ประเภทของโรงงานล าดบท 105 ประเภทของโรงงานล าดบท 106 ใชใบอนญาตประเภทของโรงงานล าดบท 105 ของผอน

4. รานด าเนนธรกจภายใตแฟรนไชส ใชหรอไม ใช แฟรนไชส ชอ ...................................................................................... ระยะเวลาทบรหารภายใตแฟรนไชส ........................................................ ป ไมใช

เหตผลทเปน/ไมเปนแฟรนไชส .......................................................................................... 5. รานมพนท ทใชในการรวบรวม คดแยกขยะรไซเคล และ เกบสตอคสนคาดงน

ทดนของเจาของเอง..................................................................................... ตารางเมตร ทดนเชา ………………............................................................................. ตารางเมตร

331

6. ปญหาพนทในการคดแยกและเกบสตอคสนคาไมเพยงพอ เปนปญหากบรานมากนอยเพยงใด มปญหามากทสด มปญหามาก มปญหานอย ไมมปญหา

เหตผลเพราะ ...................................................................................................................... 7. ราน ตงอยใกลสถานท ดงตอไปน (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) ตดถนนสะดวกตอการรบซอ ชมชนทอยอาศย โรงเรยน / มหาวทยาลย โรงพยาบาล หางสรรพสนคา ใกลแหลงรบซอขยะรไซเคล เชน โรงงานแปรรปกระดาษ โรงงานผลตเหลกเสน แหลงทองเทยว เชน ………………………………………………………………... นคมอตสาหกรรม ชอนคม........................................................................................ สถานทอน ๆ ทเปนแหลงขยะรไซเคล เชน .............................................................

8. ท าเลของรานสะดวกตอการทคนจะเอาขยะมาขาย เหนดวยหรอไม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

9. ท าเลของรานสะดวกเพราะใกลแหลงขยะรไซเคลหลายแหง เหนดวยหรอไม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

10. รานสงสนคา (ขยะรไซเคล) ไปใหผรบซอไดสะดวกเพราะอยใกล เหนดวยหรอไม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

11. มรานรบซอขยะรไซเคลอยใกลหลายรานท าใหการแขงขนสง เหนดวยหรอไม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

332

12. ประเภทของขยะรไซเคลทราน รวบรวม และรบซอ มดงน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) พลาสตก เหลก ทองแดง อลมเนยม กระดาษ/กลอง ขวดแกว/แกว กลองนม/น าผลไม UHT ขยะรไซเคลอน ๆ ….........................................................................................................

ยอดรบซอขยะรไซเคลตอวนประมาณ....................................................................... บาท เหตผลทรานรบซอขยะรไซเคลหลากหลายประเภทหรอรบซอเพยงบางประเภท......................... …………………………………………..……………………………………………………….. …………………………………………..………………………………………………………..

13. รานมวธซอขยะรไซเคลจากทไหนบาง (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) จากซาเลง จากชมชนมาขายโดยตรง จากเดกทายรถขนขยะของเทศบาล จากการเขาไปมสวนสนบสนนกจกรรมของทองถนเชน ธนาคารขยะ ผาปาขยะ จากโรงงานหรอบรษทเอกชนใหเขาไปรบซอ จากโรงเรยน โรงพยาบาล หรอหางสรรพสนคา จากรานรบซอของเการายยอยมาขายตอใหราน อน ๆ ...........................................

14. รานขายขยะรไซเคลใหกบแหลงตอไปน (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) ขายใหกบผรบซอขยะรไซเคลรายใหญในประเทศ

ขายโดยตรงใหกบโรงงานทใชขยะรไซเคล เชน โรงตมกระดาษ โรงหลอมเหลก สงออกไปขายตางประเทศ อน ๆ ...........................................................................................................................

333

15. แหลงเงนทนทน ามาด าเนนงานมาจากแหลงตอไปน (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) เงนของตวเอง เงนจากญาตพนอง เงนจากผรวมลงทน เงนกจากธนาคารในประเทศ เงนกจากธนาคารในตางประเทศ เงนกจากเพอนสนท เงนกนอกระบบ

16. จากแหลงเงนทนในขอ 15 ททานระบวาน ามาใชในการด าเนนการมแหลงใดบางหรอไมทเปนแหลงเงนทนระยะยาว โดยรานไมตองรบคนใหกบแหลงเงนทนนนทนท ม โปรดระบเงนทนจากแหลงทไมตองรบคน ...................................................... ไมม

17. มแหลงเงนทนใดบางหรอไมทรานสามารถหยบยมเงนทนมาใชไดทนทเมอยามฉกเฉน ม โปรดระบเงนทนจากแหลงเงนทนทหยบยมมาไดเมอยามฉกเฉน...................... ไมม

18. เงนสดทใชหมนเวยนในรานมเพยงพอหรอไม เพยงพอตลอด เพยงพอเปนสวนใหญ

ไมเพยงพอเปนสวนใหญ ไมเพยงพอ เหตผลเพราะ ......................................................................................................................

19. เงนทนและเงนสดหมนเวยนทรานม ชวยใหรานผานวกฤตเศรษฐกจมาได เหนดวยหรอไม เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

20. รานใชเงนทนและเงนสดหมนเวยนอยางไรใหเกดประโยชนสงสด (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) ลงทนในเครองมอ/เครองจกรเพอเพมประสทธภาพของงาน ซอมา-ขายไป ใหเรวเพอใหเกดผลก าไรเขามาหลายรอบ กวานซอ หรอรบซอไวแลวเกบ เพอเกงก าไรใหไดผลตอบแทนสงสด ตรวจสอบเงนสดหมนเวยนวาพอดเพอรกษาสภาพคลอง อน ๆ........................................................................................................................

21. รานมคนงานทงหมด ........................................ คน คนงานของรานลาออกเฉลยปละ .........................คน

334

22. รานมคนงานทมความสามารถยอดเยยมเปนพเศษโดดเดนไมเหมอนใครหรอไม ม จ านวน .......................คน โปรดระบต าแหนง............................................... ไมม

23. จ านวนคนงานม เพยงพอกบปรมาณงานทท าหรอไม เพยงพอตลอด เพยงพอเปนสวนใหญ ไมเพยงพอเปนสวนใหญ ไมเพยงพอ

24. คนงานในรานท างานไดดเปนทนาพอใจ มากนอยเพยงใด พอใจมากทสด พอใจมาก พอใจนอย พอใจนอยทสด

เหตผลเพราะ ........................................................................................................................ 25. รานจงใจคนงานใหท างานอยางเตมก าลงความสามารถโดยวธใด

(เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) เพมคาแรงพเศษ ใหสวสดการเพมนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนด เชน .............................................. ฝกอบรมใหคนงานมความรความสามารถมากขน มการลงโทษเมอท างานผดพลาด ใหความเปนกนเองกบคนงานเพอใหเกดความศรทธาในตวเรา อน ๆ ...........................................................................................................................

26. โปรดระบจ านวน เครองมอ/ เครองจกร ทมใชในราน และ การใชงานตอวน

ชนดเครองมอ/เครองจกร จ านวนเครอง การใชงานตอวน เครองชงรถบรรทก ใชงานเตมทเกน เครองชงธรรมดา กวา 80% เครองบบอด ใชงานคอนขางเตมท เครองลางพลาสตก ประมาณ 61-80% เครองตดเหลก ใชงานไมคอยเตมท เครองบด/ตดพลาสตก ประมาณ 40-60% เครองมอ/เครองจกรอนๆ .................................................................................................................................................................................................................

ใชงานไมเตมทต า กวา 40%

335

27. โปรดระบจ านวน รถประเภทตาง ๆ ทมใชในราน และ การใชงานตอวน ชนดของรถ จ านวนคน การใชงานตอวน

1. รถกระบะ ใชงานเตมทเกนกวา 80% 2. รถบรรทก ใชงานคอนขางเตมท 3. รถโฟลคลฟท ประมาณ 61-80% 4. รถเขน ใชงานไมคอยเตมท

ประมาณ 40-60% 5. อน ๆ (โปรดระบ) ................................................................

ใชงานไมเตมทต า กวา 40%

28. รานมปญหาเรองเครองมอ/ เครองจกร และรถเสยบอยจนสงผลตอการท างานมากนอยเพยงใด มปญหามากทสด มปญหามาก มปญหานอย มปญหานอยทสด

29. รานมเครองมอ/ เครองจกร ทมความพเศษทคนอนไมสามารถลอกเลยนแบบไดหรอไม ม จ านวน .............. เครอง ไดแก ............................................................................ ไมม

30. เครองมอ/ เครองจกร และรถตาง ๆ ในรานมเพยงพอตอการใชงานหรอไม เพยงพอตลอด เพยงพอเปนสวนใหญ ไมเพยงพอเปนสวนใหญ ไมเพยงพอ

31. เครองมอ/ เครองจกร และรถตาง ๆ ในราน ชวยลดตนทนการผลตไดมากนอยเพยงใด ชวยไดมากทสด ชวยไดมาก ชวยไดนอย ชวยไดนอยทสด

32. ราน บ ารงรกษา ซอมแซม เครองมอ/ เครองจกร และรถตาง ๆ อยางไร (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ)

บ ารงรกษาทกครงกอน–หลงใชงาน ซอมทนททเครองจกร/เครองมอ หรอรถเสย ใหชางทช านาญงานเปนผดแล ไมใชเครองจกรผดประเภท มเครอง/รถ ส ารองระหวางซอม อน ๆ (โปรดระบ) ........................................................................................

336

33. รานมการวางแผนในการท างานหรอไม มท าเปนเอกสารทงแผนระยะสนและระยะยาว มท าเปนเอกสารไวเฉพาะแผนระยะสน มแตไมเคยท าเปนเอกสารไว ไมม

34. รานมวธการบรหารงาน ทมความแปลกใหมและนาจะไมเหมอนใคร หรอไม ม ไดแก ....................................................................................................................... ไมม

35. วธการบรหารงานของราน มความเหมาะสมกบสถานการณปจจบนมากนอยเพยงใด เหมาะสมมากทสด เหมาะสมมาก เหมาะสมนอย เหมาะสมนอยทสด

เหตผลเพราะ ......................................................................................................................... 36. วธการบรหารงานของรานทผานมา สงผลดตอผลประกอบการของราน มากนอยเพยงใด

สงผลดมากทสด สงผลดมาก สงผลดนอย สงผลดนอยทสด

37. รานมเทคนคในการทจะรบซอและขายขยะรไซเคลอยางไร (เลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ) ส ารวจราคาซอ – ขาย ขยะรไซเคล ทกวน ใหราคาดเพอดงดดลกคาใหน าขยะมาขาย ประเมนคณภาพของขยะรไซเคลและก าหนดราคารบซออยางมหลกเกณฑ คดคนหาขยะรไซเคลใหม ๆ ทเปนทตองการของตลาด สอบถามความพงพอใจของลกคา ภายหลงจากจดสงขยะรไซเคลไปใหทกครง พยายามเขาถงแหลงขยะรไซเคลตาง ๆ เพอใหไดปรมาณขยะรไซเคลมากทสด หาแหลงรบซอขยะรไซเคล (หาตลาด) เพมขนเรอย ๆ วางแผนโฆษณาประชาสมพนธ เพอดงดดผขายและผซอขยะรไซเคล สรางแบรนดของรานใหเปนทรจก เขาไปมสวนรวมในการชวยเหลอทางสงคม เชน ใหความรวมมอกบชมชนใน

ทองถนในการคดแยกขยะ สนบสนนโรงเรยนในการตงธนาคารขยะ เพมมลคาขยะโดยการคดแยกหรอแปรรปบางสวนกอนการขาย สอนใหคนงานมความช านาญในการท างานเพมมากขน บรหารการรบซอหรอขายใหรานมสภาพคลองทางการเงนอยเสมอ อน ๆ (โปรดระบ) ......................................................................................

337

38. การแขงขนทางธรกจทรานประสบอยในขณะน มมากนอยเพยงใดในประเดนดงตอไปน

การแขงขนทางธรกจ ระดบการแขงขนทพบ

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

1 แขงขนกบคแขงเดมในบรเวณใกลเคยง

2 แขงขนกบคแขงรายใหม ๆ ทเปดเพมขน

3 ลกคาทรบซอขยะจากราน เขาไปซอตรงจากแหลงผขายขยะ

4 ลกคาทเคยขายขยะใหราน ตดตอตรงไปยงลกคาทรบซอขยะจากราน

5 วตถดบใหมทใชในการผลตมราคาถกลง ท าใหการใชวตถดบจากขยะลดลง เชน เมดพลาสตกราคาถกลง โรงงานเลยใชขยะพลาสตกนอยลง เปนตน

39. จากสภาวะการแขงขนดงกลาวทานมแนวทางในการตดสนใจในการด าเนนธรกจเพอใหไดผลก าไรอยางไร

ตองกลาเสยงตดสนใจ (กลาไดกลาเสย) ตองระมดระวงในการซอขายอยางมาก ทงสองแนวทางทกลาวมา อน ๆ…………………………………………………..………………

338

40. เจาของรานเขามาดแลกจกรรมตอไปนอยางไร และ การตดสนใจในกจกรรมดงกลาวสงผลดตอการด าเนนงานมากนอยเพยงใด (โปรดใหคะแนนการตดสนใจโดย สงผลดมากทสด = 4 คะแนน สงผลดมาก = 3 คะแนน สงผลดนอย = 2 คะแนน สงผลดนอยทสด = 1 คะแนน )

ระดบของการเขามาดแล กจกรรม คะแนน ดแลเองทง หมด

ดแลเองเปนสวนใหญ

ดแลเองเปนสวนนอย

ใหผอนดแลแทน

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

1. การจดหาเงนทนมาใชในการด าเนนงาน 2. การบรหารเงนสดหมนเวยนใหเพยงพอ 3. การรบคนงานเขาท างาน 4. การจดสรรงานและดแลคนงานในราน 5. การจดหาเครองมอ/เครองจกรและรถมา

ใชในราน

6. การจดการเรองการใชงานและการซอมบ ารงเครองมอ/เครองจกรและรถ

7. การวางแผนงานของรานทงระยะสนและระยะยาว

8. การบรหารงานซอ-ขายในแตละวน

41. ทผานมาเจาของรานใหความส าคญกบการสรางสรรคสงใหม ๆ ดงตอไปนอยในระดบใด และม ความสามารถในเรองดงกลาวมากนอยเพยงใด (โปรดให คะแนนความสามารถโดย มากทสด = 4 คะแนน มาก =3 คะแนน นอย = 2 คะแนน นอยทสด =1 คะแนน)

ระดบการใหความส าคญ การสรางสรรคสงใหม ๆ คะแนนความสามารถ มากทสด

มาก นอย นอยทสด

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

1. การหาขยะรไซเคลใหม ๆ 2. การหาวธรบซอใหม ๆ และวธการ

คดแยกใหม ๆ

3. การหาตลาดรบซอใหม ๆ

339

42. ในชวง 2 ปทผานมา ทานมความคดเหนอยางไรในความส าเรจของรานในประเดนตอไปน

ความส าเรจของราน ระดบความความคดเหน

เหนดวยอยางยง

เหนดวย ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

รานสามารถตรวจสอบคณภาพขยะรไซเคลกอนขายใหลกคาทกครง

ขยะรไซเคลของรานมคณภาพด เปนทยอมรบของลกคา ลกคากลบมาซอขยะรไซเคลจากรานอกเพราะสนคาม คณภาพด

รานสามารถใหบรการแกลกคาทงผทน าขยะรไซเคลมาขายและผทรบซอขยะรไซเคลจากรานไดอยางสะดวกรวดเรว

รานสามารถใหบรการแกลกคาไดตามเงอนไขทตกลงไดเปนอยางด

รานสามารถรบซอและขายขยะรไซเคลไดอยางตอเนอง โดยไมปญหาความลาชาในการรบ-สงสนคา

รานสามารถปรบตวรบกบสภาวะเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปจนมผลตอปรมาณและราคาขยะรไซเคลไดด

รานสามารถปรบเปลยนแผนการซอ-ขายขยะรไซเคลไดทนทวงทเมอราคาตลาดมความผนผวน

ในชวงทเกดการผนผวนเรองราคาขยะรไซเคลรานประสบผลเสยหายนอยเพราะปรบตวทนเวลา

คนงานของรานสามารถท างานไดผลงานตามททาน คาดหวงไว

เครองมอ/เครองจกรท างานไดอยางมประสทธภาพคอไดปรมาณงานตามทตงเปาหมายไวในเวลาทก าหนด

ตนทนการผลตของรานต าเพราะคนงานท างานเตมท ตนทนการผลตของรานต าเพราะมเครองมอ/เครองจกชวย ทนแรงและประหยดเวลา

43. ผลการด าเนนงานเฉลยในรอบ 2 ปทผานมา รานไดก าไร/ขาดทนเทาไร ขาดทน (หลงหกคาใชจาย) ตอยอดขาย ............................................................%

ก าไร (หลงหกคาใชจาย) ตอยอดขาย ............................................................ %

340

44. ทานคดวาการท าธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลใหประสบความส าเรจ มปจจยส าคญ อะไรบาง…………………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

45. ทานตองการใหภาครฐมสวนเขามาชวยเหลอรานหรอธรกจรวบรวมและรบซอขยะรไซเคลในเรองใดบาง........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

46. ทานมขอเสนอแนะอน ๆ อกหรอไม อยางไร ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

ขอขอบพระคณในความอนเคราะหเปนอยางสง นางสาวมารศร เจษฎาปฏพทธ

คณะรฐประศาสนศาสตร สาขา การจดการภาครฐและเอกชน (PPM) สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (นดา)

ประวตผเขยน

ชอ ชอสกล มารศร เจษฎาปฏพทธ

ประวตการศกษา วทยาศาสตรบณฑต

คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2531

รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

คณะรฐประศาสนศาสตร

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2543

ประสบการณท างาน พ.ศ. 2532-ปจจบน ผจดการทวไป

บรษท ซาฟโคล โฮลดงส (ประเทศไทย) จ ากด

24 อาคารไพรมบวดง ชน 10 (เอ) ถนนสขมวท 21 แขวงคลองเตยเหนอ

เขตวฒนา กรงเทพมหานคร 10110