11

บทท 2

เอกสารงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาผลของการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนชววทยา และความพงพอใจในการจดการเรยนร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงตอไปน

1. การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem – based Learning)

1.1 ประวตความเปนมาของการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.2 ความหมายของการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.3 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.4 ลกษณะส าคญของการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.5 ขนตอนในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.6 การสรางโจทยปญหา 1.7 บทบาทของผสอนและผเรยน 1.8 ขอดและขอจ ากดของการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.9 การประเมนผลการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน 1.10 การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานในหลกสตรวทยาศาสตร

2. ผลสมฤทธทางการเรยน 2.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน 2.2 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 2.3 ประเภทของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

3. คะแนนพฒนาการ

4. ความพงพอใจในการจดการเรยนร 4.1 ความหมายของความพงพอใจ 4.2 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบความพงพอใจ

5. งานวจยทเกยวของ

12

1. การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem – based Learning)

1.1 ประวตความเปนมาของการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

แนวคดของนกการศกษาในชวงแรกของศตวรรษท 20 John Dewey นกการศกษาชาวอเมรกนเปนผตนคดวธสอนแบบแกปญหา และเปนผเสนอแนวคดวา การเรยนรเกดจากการลงมอท าดวยตนเอง แนวคดของ John Dewey ไดน าไปสแนวคดในการสอนรปแบบตาง ๆ ทใชกนอยในปจจบน แนวคดของ PBL ( Problem - based Learning) กมรากฐานแนวความคดจาก Dewey เชนเดยวกน (มณฑรา ธรรมบศย, 2545: 14-15) การเรยนแบบใชปญหาเปนฐานพฒนาขนครงแรกโดยคณะวทยาศาสตรสขภาพของมหาวทยาลย McMaster ประเทศแคนนาดา โดยน ามาใชในกระบวนการตวใหกบนกศกษาแพทยฝกหด วธดงกลาวนไดกลายเปนรปแบบทท าใหมหาวทยาลยในสหรฐอเมรกาน าไปใชเปนแบบอยางบาง โดยเรมจากปลาย ค.ศ. 1960 มหาวทยาลย Case Western Reserve ไดน ามาใชเปนแหงแรก และไดจดตงเปนหองทดลองพหวทยาการเพอเปนหองปฏบตการส าหรบรปแบบการสอนใหม ๆ รปแบบการสอนทมหาวทยาลย Case Western Reserve พฒนาขนมานน ไดกลายมาเหนพนฐานในการพฒนาหลกสตรของโรงเรยนหลายแหงในสหรฐอเมรกา ทงในระดบมธยมศกษา ระดบอดมศกษาและบณฑตวทยาลย ในชวงปลายศตวรรษท 60 มหาวทยาลย McMaster ได พฒนาหลกสตรแพทย ท ใช Problem - based Learning ในการสอนเปนคร งแรก ท าใหมหาวทยาลยแหงนเปนทยอมรบและรจกกนทวโลก

ในประเทศไทยการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานมความสมพนธกบหลกสตรแพทยศาสตรบณฑตนบตงแต ป พ.ศ. 2499 ทเรมมการประชมแพทยศาสตรศกษาแหงชาตครงท 1 และไดด าเนนการตอมาทก 7- 8 ป เพอรวมกนคดและรวมกนก าหนดแนวทางพฒนาการจดการศกษาแพทยศาสตรของประเทศอยางตอเนอง ซงการประชมแตละครงดงกลาว มอทธพลตอการปรบปรงหลกสตรแพทยศาสตรบณฑตของทกโรงเรยนแพทยเปนอยางมาก ขอสรปส าคญซงเปนแรงผลกดนใหเกดการจดหลกสตรแพทยศาสตรโดยใชกลยทธการเรยนรแบบปญหาเปนฐาน และการเรยนรโดยใชชมชนเปนฐาน คอ ขอสรปจากการประชมในครงท 1-5 มดงน (วลล สตยาศย, 2547: 29-30)

1. แพทยศาสตรบณฑตเปนแพทยทรกษาโรคทวไป สมควรไดรบความรดานการ แพทยขนมลฐานความช านาญ และการอบรมจตใจใหพรอมในการเปนแพทย และอยในฐานะทจะรบการฝกอบรมตอไปไดจนเปนแพทยเวชปฏบตทดยงขนหรอเปนแพทยเฉพาะทางในอนาคต

13

2. หลกสตรควรจดใหมการสงเสรมนสยในการศกษาดวยตนเองไปตลอดชวตแหงวชาชพ และสงเสรมคณลกษณะทคดเปน แกปญหาเปน คดอยางวทยาศาสตรและคดอยางมวจารณญาณ ทงนรวมถงการจดหลกสตรท เปนแบบบรณาการ โดยใหเรยนดวยตนเองมากขนและ ขณะเดยวกนกลดการบรรยายใหนอยลง

3. หลกสตรควรจดใหเนนการเรยนรของนกศกษาทเหมาะกบการออกไปท างานในชมชนของประเทศและใหเนนความส าคญของวชาเวชศาสตรปองกนหรอเวชศาสตรชมชนใหมากขน

4. ใหมการเนนความส าคญของหนวยวจยทางการจดการศกษาแพทยศาสตร หรอหนวย แพทยศาสตรศกษาและแนะน าใหทกโรงเรยนแพทยจดตงหนวยแพทยศาสตรศกษา เพอท าหนาท ฝกอบรมอาจารยดานวทยาศาสตรการศกษา และวจยทางการศกษาแพทยศาสตร มองการแกปญหา สขภาพดวยการพจารณาสาเหตของปญหาแบบองครวม (Holistic Approach) ไดแก การพจารณา ทงกาย-จต-สงคม ครบทกดาน เปนแรงผลกดนอกแรงหนงทท าใหเกดการปรบเปลยนหลกสตร แพทยศาสตรของประเทศไทย โดยสถาบนการศกษาทขานรบหลกสตรทใชการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน อาทเชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และคณะแพทยศาสตรมหาวทยาล ยขอนแกน วทยาล ยแพทยศาสตรพระมงก ฏ เกล าฯ และคณ ะแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร กไดน าการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานมาใชตามล าดบ 1.2 ความหมายของการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน มาจากภาษาองกฤษวา Problem-based Learning มนกการศกษาหลายคนไดใหชอแตกตางกนออกไป เชน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยน รโดยใชปญหาเปนหลก การจดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนหลก การเรยนรจากปญหา และการเรยนแบบใชปญหาเปนหลก ซงในการวจยครงนผวจยใชค าวา การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน และมนกการศกษาไดใหความหมาย สรปไดดงน

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem based Learning หรอ PBL) เปนรป แบบการเรยนรทเกดขนตามแนวคดตามทฤษฎการเรยนรแบบสรางสรรคนยม (Constructivism) โดยใหผเรยนสรางความรใหมจากการใชปญหาทเกดขนในโลกแหงความเปนจรงเปนบรบทของการเรยนร เปนการคนควาดวยตนเองโดยใหนกเรยนชวยกนคดแกปญหา ผเรยนมบทบาทในการแสวงหาความร และผสอนเปนผคอยใหความชวยเหลอในการเรยนร เพอใหผเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะหและการแกปญหา รวมทงไดความรตามศาสตรในสาขากลมสาระทตนศกษาดวย ดงนนการเรยนรโดยใช

14

ปญหาเปนฐานจงเปนผลมาจากกระบวนการท างานทตองอาศยความเขาใจและการแกไขปญหาเปนหลก (อ าพร ไตรภทร, 2543: 117-118; มณฑรา ธรรมบศย, 2545: 13; องคการอนามยโลก อางถงใน วลล สตยาศย, 2547: 16)

การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เปนผลมาจากกระบวนการท างานทมงสรางความเขาใจหรอหาทางแกปญหาทไดประสบ เปนการน าสถานการณปญหาทเกยวของกบชวตจรงทมแนวทางในการแกปญหาอยางหลากหลาย มาเปนจดตงตนของกระบวนการเรยนร โดยใชสถานการณปญหาเปนแรงขบกจกรรมการเรยนรโดยอยบนพนฐานความตองการของผเรยนทจะเรยนร กระตนใหนกเรยนคดวเคราะหปญหานนใหเขาใจอยางชดเจน คนควาหาความรเพมเตมเพอเปนขอมลในการตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหาทเหมาะสมโดยใชกระบวนการกลมในการท ากจกรรม สงผลใหผเรยนเขาใจปญหา เหนทางเลอกในการแกปญหา เกดการใฝร เกดทกษะกระบวนการคด และกระบวนการแกปญหา (Barrows & Tamblyn, 1980: 18; Woods, 1994: 2; White, 1996 อางถงใน ราตร เกตบตตา, 2546: 13; Howard, 1999: 172; ราตร เกตบตตา, 2546: 14; บญน า อนทนนท, 2551: 13; ทศนา แขมมณ, 2556: 137-138)

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เปนการจดการเรยนรทเรมตนดวยปญหา เพอเปนสงกระตนใหผเรยนเกดความอยากรและไปแสวงหาความรเพมเตม ตองการทจะแสวงหาความรดวยตนเอง จากแหลงวทยาการทหลากหลาย เพอน ามาใชในการแกปญหาโดยทไมไดมการศกษาหรอเตรยมตว ลวงหนาเกยวกบปญหาดงกลาวมากอน เพอน ามาแกปญหา ซงอยบนพนฐานความตองการของผเรยน เปนกระบวนการทคลายกบการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรโดยทผเรยนมการท างานกนเปนทม ครเปนเพยงผใหค าแนะน าชวยเหลอและสนบสนนในการเรยน (อาภรณ แสงรศม, 2543: 14; วลล สตยาศย, 2547: 16; ซาฟนา หลกแหลง, 2552: 14)

ดงนนสรปไดวา การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เปนวธการเรยนทเรมตนดวยปญหาทเกดขนจรงหรอสถานการณปญหาทเกยวของกบชวตจรง เปนตวกระตนใหผเรยนอยากร สนใจ ซงอยบนพนฐานความตองการของผเรยน และไดท าการศกษาคนควาจนคนพบค าตอบดวยตนเองโดยใชกระบวนการกลม แลวน าความรทไดคนความารวมกนอภปราย ท าใหผเรยนเกดการเรยนร ผานกระบวนการคด การแกปญหา โดยครผสอนเปนเพยงผใหค าแนะน า ชวยเหลอและสนบสนนในการเรยน

15

1.3 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนทเรมตนดวยปญหาทเกยวของกบชวตจรงเปนตวกระตนใหผเรยนเกดความสงสย อยากรอยากเหน และตองการทจะแสวงหาความรเพอขจดความสงสยดงกลาว ซงแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานมนกการศกษาไดใหไวแตกตางกน ดงน

Hmelo & Evenson (2000 อางถงใน บญน า อนทนนท, 2551: 13) ไดสนบสนนวาการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เกยวของกบการเรยนรแบบสรางสรรคนยม (Constructivism) ซงมรากฐานมาจากทฤษฎการเรยนรของ Piaget และ Vygotsky ทเชอวา การเรยนรเปนกระบวนการ พฒนาทางสตปญญา ทผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง กระบวนการสรางความรเกดจากการทผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอม และเกดการซมซบหรอดดซมประสบการณใหม และปรบโครงสรางสตปญญาใหเขากบประสบการณใหม นอกจากนนยงมทฤษฎการเรยนรดวยการคนพบของ Bruner ซงเชอวาการเรยนรทแทจรงมาจากการคนพบของแตละบคคล โดยผานกระบวนการสบเสาะหาความรในกระบวนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เมอผเรยนเผชญกบปญหาทไมรท าใหผเรยนเกดความขดแยงทางปญหา และผลกดนใหผเรยนไปแสวงหาความร และน าความรใหมมาเชอมโยงกบความรเดมเพอแกปญหา

Schmidit (1983: 11-12) กลาววา การเรยนรแบบปญหาเปนฐาน มหลกการ 3 ประการ คอ

1. ความรเดม (Prior Knowledge) การเรยนสงใหมเปนผลมาจากเรยนทผานมา ความรเดมของผเรยนจงมประโยชนตอการเรยนรเพอความเขาใจและสรางความรใหม ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองกระตนความรเดมของผเรยน

2. การเสรมความรใหม (Encoding Specificity) ประสบการณทจดใหผเรยนเกดการเรยนรจะชวยใหผเรยนเขาใจความรใหมมากขน ถายงมความคลายคลงกนระหวางสงทเรยนมา และสงทจะน าไปประยกตใชมากเทาไรกจะยงเรยนรไดดมากขนเทานน

3. การตอเตมความเขาใจใหสมบรณ (Elaboration of Knowledge) ความเขาใจขอมลตาง ๆ จะสมบรณไดถาหากมการตอเตมความเขาใจดวยการตอบค าถาม การอภปรายกบผอน ซงสงเหลานจะชวยท าใหเขาใจและจดจ าไดงาย

Diana & Henk (1995: 1) กลาววา การเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน มแนวคดใหผเรยนพบกบปญหาในกลมยอย ภายใตการควบคมดแลของผสอนประจ ากลม ปญหาสวนมากเปนการ

16

บรรยายปรากฏการณหรอเหตการณทสามารถรบรในสภาพท เปนจรง ปรากฏการณอธบายโดยกลมยอยบนพนฐานของหลกการ กลไกการท างานหรอกระบวนการ

Gijselaers (1996: 4) กลาวถง หลกการของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน สรปไดดงน

1. การเรยนรเปนกระบวนการสราง ไมใชกระบวนการรบ การเรยนรทเกดจากการสรางความรเชอมโยงกนเปนเครอขายมโนทศนทมความหมาย จะชวยในการจ าและระลกขอมลซง ความรเดมนจะเปนพนฐานในการเรยนรสงใหม

2. เมตาคอกนชน (Metacognition) เปนองคประกอบของทกษะทจ าเปนส าหรบการเรยน มผลกบการเรยน การตงเปาหมายวาจะท าสงใด การเลอกวธการวาจะท าอยางไร และการประเมนผลวาสงนนไดผลหรอไม เปนการตรวจสอบการเรยนรของตนเอง

3. ปจจยทางสงคมและสภาพแวดลอมท าใหผเรยนไดประสบปญหาทเปนจรง หรอการไดปฏบตเกยวกบอาชพ ท าใหผเรยนไดใชความรเกยวกบการรคดไปใชในการแกปญหา ปจจยทางสงคมมอทธพลตอการเรยนรของแตละบคคล การท างานเปนกลมท าใหมการแสดงและแลกเปลยนความคดกอใหเกดทางเลอกหลายแนวทาง

ทองจนทร หงสลดารมภ (2531 : 3-4 อางถงใน นจญมย สะอะ 2551: 14) กลาวถงแนวคดของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานมอย 2 ประการ คอ การเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลาง (Student- Centered Learning) และการเรยนรแบบเอกตภาพ (Individualized Learning) ซงสรปไดดงน

1. การเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลางมแนวคดอยบนพนฐานทฤษฎมนษยนยมของ

Rogers ซงมความเชอวาเปนเปาหมายของการศกษา คอการอ านวยความสะดวกใหผเรยนเหนการเปลยนแปลงในโลกและเกดการเรยนร การทคนเราอยในโลกทสงแวดลอมมการเปลยนแปลงอยางตอเนองไดอยางมงคงนน คนตองเรยนรวาจะเรยนรไดอยางไร เนองจากไมมความรใดทมนคง ดงนนการทบคคลรถงกระบวนการแสวง หาความรเทานนจงจะท าใหเกดพนฐานทมนคง ซง Rogers ไดเนนความส าคญของกระบวนการเรยนร (Learning Process) เพราะถอวาในการเปลยนแปลงนน กระบวนการส าคญกวาความรทหยดนง เปาหมายของการศกษา คอ การอ านวยความสะดวกในการเรยนรใหบคคลมพฒนาการและเจรญเตบโตไปสการท างานไดเตมศกยภาพ

2. การเรยนรแบบเอกตภาพ เปนการจดการเรยนรทน าไปสการบรรลจดประสงคของผเรยนเปนรายบคคล หรอการจดการเรยนรทคลายคลงกนใหกบกลมผเรยน เทคนคการสอนอาจใชอยางเดยวหรอหลายอยางรวมกนโดยเปดโอกาสใหผเรยนระบเปาหมาย เลอกวธการเรยน สอและ

17

อปกรณการเรยนใหเหมาะสมกบผเรยนแตละคน ซงทองจนทร หงสลดารมภ (2531: 4) กลาววา การเรยนรแบบเอกตภาพ ไมสามารถจดการเรยนรเปนรายบคคลได แมวาการเรยนแบบนจะได ผลดมาก แตจะท าใหผเรยนเปนผคบแคบ ซงในการท างานใด ๆ จะส าเรจไดดตองอาศยความรวมมอของทมงาน โดยเฉพาะบคลากรทางการแพทย ตองมผรวมงานในทมสขภาพหลายระดบ วธสอนแบบใชปญหาเปนฐาน จงใชการเรยนเปนกลมโดยใหผสอนอยดวย เพอท าหนาทเปนผสนบสนนใหเกดการเรยนรในกลมมาเปนหลกในการเรยน

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เปนการเรยนทเปนกระบวนการสรางความรใหมบนพนฐานของความรทมอย ซงแนวคดทฤษฎการเรยนรทเกยวกบการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน มดงน 1. ทฤษฎสรางสรรคนยม (Constructivism) มรากฐานมาจากทฤษฎการเรยนรของ Piajet และ Vygotsky ทเชอวา การเรยนรเปนกระบวนการพฒนาทางสตปญญาท ผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง กระบวนสรางความรเกดจากการทผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอมและเกดการซมซบดดซมประสบการณ ใหม และปรบ โครงสรางสตปญญาให เขากบประสบการณ ใหม (Gijselaers,1996: 13) 2. ทฤษฎการประมวลสารสนเทศหรอขอมลขาวสาร (Information Processing Theories) มความคดพนฐานวาในการเรยนรสงใด ๆ กตามผเรยนสามารถควบคมอตราความเรวของการเรยนร และขนตอนของการเรยนรได และการเรยนรเปนการเปลยนแปลงความรของผเรยนทงทางดานปรมาณและคณภาพ (สรางค โควตระกล , 2541 : 220) ซงสนบสนนโดย Hmelo & Lin กลาววา "การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเกยวของกบทฤษฎการประมวลสารสนเทศหรอขอมลขาวสาร คอ เปนการน าขอมลขาวสารหรอสารสนเทศไปใชในการแกปญหา" (Hmelo & Lin, 2000 : 231-232)

3. ทฤษฎทางสงคมวฒนธรรม (Sociocultural Theories) เปนทฤษฎทเกยวกบการฝก งานทางพทธปญญา (Cognitive Apprenticeship) ซงสนบสนนโดย Hmelo & Lin กลาววา ทฤษฎทางสงคมวฒนธรรมซงเปนทฤษฎทสนบสนนการพฒนาการเรยนรดวยตนเองในการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน" (Hmelo and Lin, 2000: 231-232 อางถงใน อาภรณ แสงรศม, 2543: 16)

4. ทฤษฎการเรยนรของผใหญ (Androgogy) เชอวาการเรยนรจะเรยนไดมากทสด เมอผเรยนมสวนเกยวของในการเรยนรดวยตนเอง ทฤษฎดงกลาวนตงอยบนขอสมมตฐานการเรยนร 4 ประการ คอ (Knowles, 1975 : 48 อางถงใน อาภรณ แสงรศม, 2543: 17)

18

4.1 อตมโนทศน (Seft-Concept) เมอบคคลเจรญเตบโตและมวฒภาวะ มากขน ความรสกรบผดชอบตอตนเองกมมากขนตามล าดบ และถาหากบคคลรสกวาตนเองเจรญวยและมวฒภาวะถงขนทจะควบคมและน าตนเองได บคคลกจะเกดความตองการทางจตใจเพอทจะไดควบคมและน าตนเอง ผใหญจะมองตนเองวาสามารถควบคมและน าตนเองไดโดยไมตองพงคนอน

4.2 ประสบการณ (Experience) บคคลเมอมอายมากขนกยงใหประสบการณ เพมมากขนตามล าดบ ประสบการณตาง ๆ ทแตละคนไดรบ จะเสมอนแหลงทรพยากรมหาศาลของการเรยนร และในขณะเดยวกนประสบการณเหลานนกจะสามารถรองรบการเรยนรสงใหม ๆ เพมขนอยางกวางขวาง 4.3 ความพรอม (Readiness) ผใหญพรอมทจะเรยนเมอเหนวาสงทเรยนไปนน มความหมายและมความจ าเปนตอบทบาทและสถานภาพทางสงคม ผใหญเปนผทมหนาทการงาน มบทบาทในสงคม ดงนนผใหญจงพรอมทจะเรยนเสมอ หากสงทเรยนไปนนมประโยชนตอตนเอง นนคอเรยนไปเพอเปนสวนประกอบสถานภาพทางสงคม เพอใหตนเองเปนยอมรบของสงคม 4.4 แนวโนมตอการเรยนร (Orientation to Learning) ผใหญเปนผทมบทบาทและสถานภาพทางสงคม การเรยนรของผ ใหญจงเปนการเรยนร เพอแกปญหาในชวต ประจ าวน ยดปญหาเปนศนยกลางในการเรยนร ผใหญจะเรยนกตอเมอความรทไดรบจากการเรยนนนจะตอง น าไปใชไดโดยทนท เนอหาในการเรยนจะตองเปนเรองใกลตวผเรยน ผเรยนเรยนแลวเกดประโยชนตอตนเอง ผใหญจะไมเสยเวลาไปเรยนในสงทไมเกดประโยชนตอตนเอง

บญน า อนทนนท (2551: 14) ไดสรปวา การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานมแนว คดพนฐานมาจากกระบวนการสรางความรใหมโดยอาศยพนฐานความรเดมทมอยดวยตนเองจากการทผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ตองลงมอกระท าดวยตนเอง จนการคนพบความรหรอขอมลใหม และสามารถน าขอมลออกมาใชในการกระท าและการแกปญหาตาง ๆ ได โดยผสอนเปนเพยงผชแนะแนวทางเทานน

ดงนนสรป ไดวา การเรยนรแบบใชปญหาเป นฐานมแนวคด พนฐานมาจากกระบวนการสรางความรเปนกระบวนการพฒนาทางสตปญญาทผเรยนสรางความรใหมโดยอาศยพนฐาน ความรเดมทมอยดวยตนเอง กระบวนการเรยนรเปนไปตามสภาพแวดลอมทท าใหผเรยนไดประสบกบสภาพปญหาจรง ผเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอมและเกดการซมซบประสบการณใหมและปรบโครงสรางใหเขากบประสบการณนน ๆ สามารถน าขอมลออกมาใชในการกระท าและการแกปญหาตาง ๆ ได

19

1.4 ลกษณะส าคญของการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานมลกษณะทส าคญดงทนกการศกษาไดกลาวไวดงน Dolmans & Schmidt (1995: 1) กลาววา "การเรยนรโดยแบบปญหาเปนฐาน ม

แนวคดใหผเรยนพบกบปญหาในกลมยอย ภายใตการควบคมดแลของผสอนประจ ากลม ปญหาสวน มากเปนการบรรยายปรากฏการณหรอเหตการณทสามารถรบรในสภาพทเปนจรง ปรากฏการณจะถกอธบายโดยกลมยอยบนพนฐานของหลกการ กลไกการท างานหรอกระบวนการ"

ลกษณะของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน (Gallagher, et al., 1995: 137-138; Barrows, 1996: 5-6; มณฑรา ธรรมบศย, 2545: 13; Charlin, et al. อางถงใน วลล สตยาศย, 2547: 16) สามารถสรปได ดงน

1. เปนการเรยนทผเรยนเปนศนยกลาง ภายใตการแนะแนวทางของผสอนประจ ากลม ผเรยนจะตองรบผดชอบการเรยนของตนเอง ระบสงทตนตองการจะรเพอความเขาใจทดขนโดยแสวงหาความรจากแหลงทจะใหขอมลขาวสารตาง ๆ ซงอาจมาจากหนงสอ วารสาร คณาจารยหรอแหลงขอมลอน ๆ เพอน ามาใชในการแกปญหา

2. การเรยนเปนกลมยอย กลมละประมาณ 5-8 คน พรอมกบผสอนประจ ากลมเพอใหผเรยนท างานอยางมประสทธภาพ ดวยความหลากหลายของบคคลตาง ๆ

3. มผสอนประจ ากลมเปนผอ านวยความสะดวกหรอแนะแนวทาง ไมบอกขอมล และไมสอนแบบบรรยาย ไมบอกผเรยนวาคดถกหรอผด และสงใดทผเรยนตองศกษาหรออานแตมบทบาทในการตงค าถามใหผเรยนถามตนเองเพอใหเกดความเขาใจทดขนและจดการแกปญหาดวยตนเอง

4. รปแบบของปญหามงใหมการรวบรวมขอมลและกระตนการเรยนรปญหาทน า เสนอ เปนสงททาทายผเรยนทจะตองเผชญในการปฏบตจรง ตรงประเดนและกระตนการเรยนรใหหาทางแกปญหาเปนสงทผเรยนตระหนกถงความจ าเปนทจะตองเรยนรพนฐานทางวทยาศาสตร และรวบรวมขอมลจากศาสตรวชาตาง ๆ

5. ปญหาเปนเครองมอส าหรบการพฒนาทกษะการแกปญหาทางคลนก 6. ความรใหมไดมาโดยผานการเรยนรดวยตนเอง ผเรยนมสวนรวมในการเรยนอยาง

แทจรงในระหวางการเรยนรดวยตนเอง มการท างานรวมกบผอน อภปราย เปรยบเทยบ ทบทวน และโตแยงสงทเรยน

7. ปญหาทน ามาใชมลกษณะคลมเครอไมชดเจน ปญหา 1 ปญหาอาจมค าตอบไดหลายค าตอบหรอมทางแกไขปญหาไดหลายทาง (ill - structured problem)

20

8. ผเรยนเปนคนแกปญหาโดยการแสวงหาขอมลใหม ๆ ดวยตนเอง (self-directed learning) 9. ประเมนผลจากสถานการณจรง โดยดจากความสามารถในการปฏบต (authentic assessment)

10. ผเรยนมโอกาสขยายและตอเตมความรความเขาใจใหสมบรณและเปนระบบ 11. เปนการเรยนทเรมตนดวยปญหา ซงรปแบบของการเรยนจะเรมขนเมอผเรยนได

เผชญกบปญหา 12. ครเปนผฝกสอนทางความคด แทนการเปนผเชยวชาญหรอผสงสอนมบทบาททชวยใหผเรยนเขาใจค าถาม ระหวางการระบปญหา การจ ากดขอมล การวเคราะห สงเคราะหโดยผานการตความทมศกยภาพและการแกปญหา

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 2-3) ไดสรปลกษณะส าคญของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem– Based Learning) คอ เปนการจดการเรยนการสอนทตองมสถานการณปญหาและเรมตนการจดกระบวนการเรยนรดวยการใชปญหาเปนเปนต วกระตนใหเกดกระบวนการเรยนรและปญหาทน ามาใชในการจดกระบวนการเรยนรนนควรเปนปญหาทพบไดในชวตประจ าวนของผเรยน เพอใหมองเหนถงประโยชนอยางแทจรง ผเรยนคนหาและแสวงหาความรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) ซงสงผลใหผเรยนตองมความรบผดชอบตนเอง กลาวคอ ตองรจกวางแผนการเรยนดวยตนเอง มการบรหารเวลารวมทงประเมนผลการเรยนรดวยตนเองได ผเรยนมการเรยนรเปนกลมยอยเพอรวมกนคนหาความร สงเสรมใหเกดทกษะการแกปญหาอยางมเหตผลเชอถอได เรยนรความแตกตางระหวางบคคลและฝกควบคมตนเองเพอพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนเปนทม เนองจากความรมหลากหลายมาก ดงนนเนอหาทไดมาจะถกน ามาวเคราะหโดยกลมและมการสงเคราะหรวมกนเพอใหตกผลกเปนความรของกลม สวนการประเมนผลเปนลกษณะการประเมนผลทเกดจากสภาพจรง โดยพจารณาจากการปฏบตงานความกาวหนาในการท างานของตวผเรยนเอง

ทศนา แขมมณ (2556: 138) ไดสรปลกษณะส าคญของการเรยนแบบใชปญหา เปนฐาน ดงน

1. ผสอนและผเรยนรวมกนเลอกปญหาทตรงกบความสนใจหรอตามความตองการของผเรยน

2. ผสอนและผเรยนมการออกไปเผชญสถานการณปญหาอยางแทจรง หรอผสอนมการจดสถานการณใหผเรยนเผชญปญหา

21

3. ผสอนและผเรยนมการรวมกนวเคราะหปญหาและหาสาเหตของปญหา 4. ผเรยนมการวางแผนการแกปญหารวมกน 5. ผสอนมการใหค าปรกษาแนะน าและชวยอ านวยความสะดวกแกผเรยนในการ

แสวงหาแหลงขอมล การศกษาขอมลและการวเคราะหขอมล 6. ผสอนกระตนใหผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาทหลากหลายและมการ

พจารณาเลอกวธทเหมาะสม 7. ผเรยนศกษาคนควา และแสวงหาความรดวยตนเอง 8. ผเรยนลงมอแกปญหารวบรวมขอมล วเคราะหขอมล สรป และประเมนผล 9. ผสอนมการตดตามการปฏบตงานของผ เรยนและใหค าปรกษา 10. ผสอนมการประเมนผลการเรยนรทงทางดานผลงานและกระบวนการของผเรยน ดงนนสรปไดวา ลกษณะส าคญของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน เปนการเรยนท

ยดผเรยนเปนส าคญ และใชปญหาเปนเปนตวกระตนเพอใหผเรยนมความอยากร โดยทผสอนกระตนใหผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาทหลากหลาย ภายใตกระบวนการกลม มการวางแผนการแกปญหารวมกน และผเรยนเปนคนแกปญหาโดยการแสวงหาขอมลใหม ๆ ดวยตนเอง จนเกดการเรยนร

1.5 กระบวนการและขนตอนในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

Good (1973: 25 - 30) ไดกลาวถงกระบวนการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานม 7 ขนตอน ดงน

1. กลมผเรยนท าความเขาใจค าศพท ขอความทปรากฏอยในปญหาใหชดเจน โดยอาศยความร พนฐานของสมาชกในกลม หรอการศกษาคนควาจากเอกสารต าราหรอสออน ๆ

2. กลมผเรยนระบปญหาหรอขอมลส าคญรวมกน โดยทกคนในกลมเขาใจปญหา เหตการณหรอปรากฏการณใดทกลาวถงในปญหานน

3. กลมผเรยนระดมสมองเพอวเคราะหปญหาตาง ๆ อธบายความเชอมโยงตาง ๆ ของขอมลหรอปญหา

4. กลมผเรยนก าหนดและจดล าดบความส าคญของสมมตฐาน พยายามหาเหตผล ทจะอธบายปญหาหรอขอมลทพบ โดยใชพนฐานความรเดมของผเรยน การแสดงความคด อยางมเหตผล ตงสมมตฐานอยางสมเหตสมผลส าหรบปญหานน

22

5. กลมผเรยนก าหนดวตถประสงคการเรยนรเพอคนหาขอมลหรอความรทจะอธบาย หรอทดสอบสมมตฐานทตงไว ผเรยนสามารถบอกไดวาความรสวนใดรแลว สวนใดตองกลบไปทบทวน สวนใดยงไมรหรอจ าเปนตองไปคนควาเพมเตม

6. ผเรยนคนควารวบรวมสารสนเทศจากสอและแหลงการเรยนรตาง ๆ เพอพฒนา ทกษะการเรยนรดวยตนเอง

7. จากรายงานขอมลหรอสารสนเทศใหมทไดมา กลมผเรยนน ามาอภปราย วเคราะหสงเคราะห ตามสมมตฐานทตงไว แลวน ามาสรปเปนหลกการและประเมนผลการเรยนร

Barrows & Tamblyn (1980: 191-192) ไดสรปกระบวนการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานไวดงน 1. นกเรยนจะตองเผชญกบปญหาเปนล าดบแรกกอนทจะมการเตรยมการหรอเรยนเกดขน 2. สถานการณปญหาจะถกน าเสนอแกนกเรยนในแนวทางทเหมอนกบสถานการณจรง

Cowedrow (1997: 4 อางถงใน อาภรณ แสงรศม, 2543: 21 ) กลาววา กระบวนการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานแบงเปน 3 ระยะ ดงภาพ 2 1. ใชปญหากระตนใหผเรยนแสดงเหตผล และน าความรเดมออกมา 2. เปนการศกษาดวยตนเอง ผเรยนจะเปนอสระจากผสอน ผเรยนจะท างานทไดรบ มอบหมายจากกลม โดยคนควาขอมลจากแหลงเรยนรตาง ๆ 3. ประยกตใชความร ผเรยนจะน าความรทไดรบมาใหมยอนกลบไปอธบายปญหา

23

ภาพ 2 กระบวนการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน

ทมา : Cowedrow, 1997: 4 (อางถงใน อาภรณ แสงรศม, 2543: 21)

Delisle (1997 : 26-36 อางถงใน ราตร เกตบตตา, 2546: 25) เสนอกระบวนการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานส าหรบการเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานไว 6 ขนตอน ดงน

1. การเชอมโยงปญหา (Connecting with the Problem) เปนขนตอนทเชอมโยงความรเดมกบประสบการณของผเรยนหรอกจกรรมในชวตประจ าวนทตองเผชญกบปญหาตาง ๆ เพอใหผเรยนเหนความส าคญและคณคาของปญหานนตอการด าเนนชวตประจ าวน ในขนนผสอนตองพยายามกระตนใหผเรยนไดคดและแสดงความคดเหนอยางหลากหลาย แลวจงน าเสนอสถานการณปญหาทเตรยมไว 2. การก าหนดกรอบการศกษา (Setting up the structure) ผเรยนอานวเคราะหสถานการณปญหาแลวรวมกนวางแนวทางในการศกษาคนควาขอมลเพมเตม เพอน ามาใช ในการ

การอภปรายในกลม ผเรยนสรางประเดน

การเรยนร

การสนบสนนของคอมพวเตอร

-หองสมด -ต าราตางๆ -การเรยนทางไกล

อนเตอรเนต

รายงานผลการเรยน

กจกรรมการเรยนรระหวางศกษาดวยตนเอง

ปญหา

การวเคราะหปญหา

จดประสงคการเรยนร

24

แกปญหา ในขนนผเรยนจะตองรวมกนอภปรายแสดงความคดเหนเพอก าหนดกรอบการศกษา 4 กรอบ ดงน 2.1 แนวทางในการแกปญหา (Ideas) คอวธการหรอแนวทางในการหาค าตอบทนาจะเปนไปไดซงเปรยบเสมอนสมมตฐานทตงไวกอนการทดลอง 2.2 ขอเทจจรง (Facts) คอ ขอมลความรทเกยวของกบปญหานน ซงเปนความรหรอขอมลทปรากฏอยในสถานการณปญหา หรอขอเทจจรงทเกยวของกบปญหาทเกดจากการอภปรายรวมกน หรอเปนขอมลความรเดมทไดเรยนรมาแลว

2.3 ประเดนทตองศกษาคนควา (Learning Issues) คอขอมลทเกยวของกบปญหาแตผเรยนยงไมร จ าเปนตองศกษาคนควาเพมเตมเพอน ามาใชในการแกปญหา จะอยในรปค าถามทตองการค าตอบ นยามหรอประเดนการศกษาอน ๆ ทตองการทราบ

2.4 วธการศกษาคนควา (Action Plan) คอวธการทจะด าเนนการเพอใหไดมาซงขอมลทตองการ โดยระบวาผเรยนจะสามารถศกษาขอมลไดอยางไร จากใคร แหลงใด

3. การด าเนนการศกษาคนควา (Visiting the Problem) แตละกลมรวมกนวางแผน การศกษาคนควา และด าเนนการศกษาคนควาหาขอมลเพมเตมตามประเดนทตองศกษาคนควาเพมเตมจากแหลงการเรยนรตาง ๆ

4. รวบรวมความร ตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหา (Revisiting the Problem)

หลงจากทแตละกลมไดขอมลครบถวนแลว ใหกลบเขาขนเรยนและรายงานผลการศกษาคนควาตอชนเรยน หลงจากนนใหผเรยนรวมกนพจารณาผลการศกษาคนควาอกครงวาขอมลทไดเพยงพอตอการแกปญหาหรอไม ประเดนใดแปลกใหมนาสนใจมประโยชนตอการแกปญหา และประเดนใดทไมเปนประโยชนควรจะตดทง แลวแตละกลมรวมกนตดสนใจเลอกแนวทางหรอวธการทเหมาะสมทสดทจะใชในการแกปญหา ในขนนผเรยนจะไดพฒนาทกษะการคดการตดสนใจ รวมทงผเรยนจะคนพบแนวทางในการแกปญหาใหม ๆ จากการแลกเปลยนความรความคดเหนซงกนและกน

5. สรางผลงาน หรอปฏบตตามทางเลอก (Producing a Product or Performance)

เมอตดสนใจเลอกแนวทางหรอวธการแกปญหาแลวแตละกลมสรางผลงานหรอปฏบตตามแนวทางทเลอกไวซงมความแตกตางกนไปในแตละกลม

6. ประเมนผลการเรยนรและปญหา (Evaluating Performance and the Problem)

เมอขนตอนการสรางผลงานสนสด ผเรยนประเมนผลการปฏบตงานของตนเอง ของกลมและคณภาพของปญหา และผสอนประเมนกระบวนการท างานกลมของนกเรยน

25

พวงรตน บญญานรกษ (2544: 42) กลาวถงกระบวนการเรยนรแบบใชปญหาเปน ฐานไว ดงน 1. ท าความเขาใจกบปญหาเปนอนดบแรก 2. แกปญหาดวยเหตผลทางคลนกอยางมทกษะ 3. คนหาการเรยนรดวยระบวนการปฏสมพนธ 4. ศกษาคนควาดวยตนเอง

5. น าความรทไดมาใหมในการแกปญหา 6. สรปสงทไดเรยนรแลว

วลล สตยาศย (2547: 17-19) กลาวถงขนตอนการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานไวดงน

1. ท าความข าใจกบศพท และมโนทศน (Clarify terms and concepts not readily comprehension) ผเรยนจะตองพยายามท าความเขาใจกบค าศพท หรอมโนทศนของโจทยปญหาทไดรบกอน หากมค าศพท หรอมโนทศนใดทยงไมเขาใจ หรอเขาใจไมตรงกน จะตองพยายามหาค าอธบายใหชดเจนโดยใชความรเดมของสมาชกในกลม หรอในบางกรณอาจตองใชพจนานกรมมาใชในการอธบาย

2. ระบปญหา (Define the problem) หลงจากทไดท าความเขาใจกบค าศพท หรอมโนทศนในขนตอนแรกแลว กลมผเรยนจะตองชวยกนระบปญหาจากโจทยปญหาดงกลาว โดยทสมาชกภายในกลมจะตองมความเขาใจตอปญหาทตรงกนหรอสอดคลองกน

3. วเคราะหปญหา (Analyze the problem) สมาชกในกลมจะตองชวยกนระดมสมอง วเคราะหปญหาและหาเหตผลมาอธบาย โดยอาศยความรเดมของสมาชกในกลม เปนการใช brain-storming ในการคดอยางมเหตผล สรปรวบรวมความรและแนวคดของสมาชกเกยวกบขบวนการและกลไกการเกดปญหา เพอทจะน าไปสการสรางสมมตฐานตาง ๆ (hypothesis) อนสมเหตสมผลส าหรบใชในการแกปญหานน

4. การต งและจดล าดบความส าคญของสมมตฐาน ( Identify the priority of hypotheses Formulate hypotheses) หลงจากทไดวเคราะหแลว สมาชกในกลมจะชวยกนตง สมมตฐานทเชอมโยงปญหาดงกลาวตามทไดวเคราะหในขนตอนท 3 แลวน าสมมตฐานดงกลาวมาจดเรยงล าดบความส าคญ โดยอาศยขอมลสนบสนนจากความจรงและความรเดมของสมาชกในกลม เพอพจารณาหาขอยตส าหรบสมตฐานทสามารถปฏเสธไดในขนตน และคดเลอกสมมตฐานทส าคญทจ าเปนตองแสวงหาความรมาเพมเตมตอไป

26

5. สรางวตถประสงคการเรยนร (Formulate learning objective) สมาชกในกลมจะรวมกนก าหนดวตถประสงคของการเรยนรในการแสวงหาขอมลเพมเตมทจ าเปน เพอน ามาใชในการพสจนหรอลมลางสมมตฐานทไดคดเลอกไว

6. แสวงหาความรเพมเตมนอกกลม (Collect additional information outside the group) สมาชกแตละคนในกลมจะมหนาทรบผดชอบในการแสวงหาความร เพมเตมตามวตถประสงคทไดก าหนดไว

7. สงเคราะหขอมลและพสจนสมมตฐาน (Synthesize and test newly acquired information) สมาชกในกลมจะชวยกนวเคราะหขอมลทหามาไดเพอพสจนสมตฐานทวางไวสรปผลเรยนรทไดมาจากการศกษาปญหา รวมทงแนวทางในการน าความร หลกการไปใชในการแกปญหาในสถานการณทวไป

ขนตอนการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานของคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรมความคลายคลงกบของวลล สตยาศย (2547: 19) แตไดแยกแยะรายละเอยดยอยออกเปน 9 ขนตอน ดงน

1.ท าความขาใจกบค าศพทและมโนทศนของโจทยปญหา หรอสถานการณนน ๆ 2. ระบปญหาจากโจทยปญหา หรอสถานการณนน ๆ 3. วเคราะหปญหา 4. การตงสมมตฐาน 5. จดเรยงล าดบความส าคญของสมมตฐาน 6. ก าหนดวตถประสงคการเรยนร 7. แสวงหาความรเพมเตม 8. รวบรวมความร 9. สรปการเรยนร

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 8) ไดแบงขนตอนการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานไว ดงน ดงภาพ 3 1. เชอมโยงปญหาและระบปญหา เปนขนทครน าเสนอสถานการณปญหาเพอกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจและมองเหนปญหา สามารถระบสงทเปนปญหาทนกเรยนอยากรอยากเรยนและเกดความสนใจทจะคนหาค าตอบ 2. ก าหนดแนวทางทเปนไปได นกเรยนแตละกลมวางแผนการศกษา คนควา ท าความเขาใจอภปรายปญหาภายในกลม ระดมสมองคดวเคราะห เพอหาวธการหาค าตอบ ครคอยชวยเหลอ

27

กระตนใหเกดการอภปรายภายในกลมใหนกเรยนเขาใจวเคราะหปญหาแหลงขอมล 3. ด าเนนการศกษาคนควา นกเรยนก าหนดสงทตองเรยน ด าเนนการศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการหลากหลาย 4. สงเคราะหความร นกเรยนน าขอคนพบ ความรทไดคนความาแลกเปลยนเรยนรรวมกน อภปรายผลและสงเคราะหความรทไดมาวามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด 5. สรปและประเมนคาของค าตอบ นกเรยนแตละกลมสรปผลงานของกลมตนเอง และประเมนผลงานวาขอมลทศกษาคนความความเหมาะสมหรอไมเพยงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคดภายในกลมของตนเองอยางอสระ ทกกลมชวยกนสรปองคความรในภาพรวมของปญหาอกครง 6. น าเสนอและประเมนผลงาน นกเรยนน าขอมลทไดมาจดระบบองคความร และน าเสนอเปนผลงานในรปแบบทหลากหลาย ครประเมนผลการเรยนรและทกษะกระบวนการ

28

ขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

ภาพ 3 ขนตอนการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

ทมา : ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550: 7

บทบาทของผสอน บทบาทของผเรยน

-แนะน าแนวทาง/วธการเรยนร -ยกตวอยางปญหา/สถานการณ -ตงค าถามใหตดตอ

-ตงค าถามใหผเรยนคดละเอยด -กระตนยวยใหผเรยนตดตอ -ดแลตรวจสอบ แนะน าความถกตอง

-ตงค าถามในประเดนทอยากร -ระดมสมองหาความหมาย -อธบายสถานการณปญหา -จดท าแผนผงความคด

2. ท าความเขาใจปญหา

-ศกษาคนควาหาขอมลเพมเตม -อ านวยความสะดวก จดหาเอกสาร วสด สอเทคโนโลย -แนะน า ใหก าลงใจ

-แบงงาน แบงหนาท -จดเรยนล าดบการท างาน -ก าหนดเปาหมายงาน/ระยะเวลา -คนควาศกษาและบนทก

3. ด าเนนการศกษาคนควา

-ตรวจสอบการสรางความรใหม -ใหผเรยนสรปองคความร -พจารณาความเหมาะสม เพยงพอ

5.สรปและประเมน

คาของค าตอบ

-กลมน าเสนอ -ประเมนคณภาพการปฏบตงานกลม -ประเมนตนเองดานความร กระบวนการกลม -เลอกวธการน าเสนอทนาสนใจ

-ผสอนประเมนตนเอง ประเมนผลการเรยนร ความรความจ า เขาใจ การน าไปใช การคดวเคราะห

-เสนอผลงานการปฏบตงานตอเพอน/ผสอน -ประเมนผลรวมกบกลมเพอน/ผสอน

6.น าเสนอและ

ประเมนผลงาน

-แลกเปลยนขอมลความคดเหน -ตงค าถามเพอสรางความ คดรวบยอด

4. สงเคราะหความร

-ผเรยนแตละคนน าความรมาเสนอในกลม -สามารถตอบในสงทอยากรหรอไม -ตรวจสอบความถกตอง เหมาะสม -ทบทวนและหาความรเพมเตม

-เสนอปญหาหลากหลาย -เลอกปญหาทสนใจ -แบงกลมตามความสนใจ

1. ก าหนดปญหา

29

นจญมย สะอะ (2551: 27) ไดกลาวถงกระบวนการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานไววา เรมตนจาการน าเสนอสถานการณปญหาใหแกผเรยน ใหผเรยนในกลมรวมกนท าความเขาใจกบปญหา ระบปญหา วเคราะหปญหา แลวสรางเปนประเดนการเรยนยอย ๆ เกยวกบสงทตองการร ขอมลสวนใดทยงขาดหรอยงไมเพยงพอทจะน ามาอธบายปญหา ใหแสวงหาความรเพมเตมดวยตนเอง รวบรวมขอมลจนไดความรในปญหานนครบถวน สามารถทจะน าความรทไดอธบายสถานการณปญหาทไดรบ พรอมทงสามารถสรปหลกการตาง ๆ ทไดจากการศกษาสถานการณปญหาน เปนแนว ทางในการน าไปใชแกปญหาอน ๆ ตอไป ดงนนสรปไดวา ขนตอนในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เรมจากท าความเขาใจกบสถานการณปญหาเปนอนดบแรก จากนนระบปญหาเพอเปนตวกระตนใหผเรยนเกดความสนใจ อยากร แลวท าความเขาใจกบปญหา โดยชวยกนวเคราะห ระดมสมอง แลกเปลยนความคดเหนเพอหาวธการในการหาค าตอบ และสรางเปนประเดนการเรยนรขนมา สงใดทยงไมรกสามารถด าเนนการศกษาคนควาเพมเตม แลวน าขอคนพบมารวบรวม แลกเปลยนเรยนรรวมกน และสรปความรทไดเรยนมา วามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด แลวน าเสนอใหแกเพอนในชนเรยน 1.6 การสรางโจทยปญหา

สงทส าคญในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานคอ ปญหาเพราะปญหาทดจะเปนตวกระตนใหผเรยนเกดแรงจงใจในการแสวงหาความร ในการเลอกปญหาใหมประสทธภาพ ผสอนจะตองค านงถงพนฐานความรความสามารถของผเรยน ประสบการณความสนใจและภมหลงของผเรยนดวย เพราะคนเรามแนวโนมทจะสนใจเรองใกลตวมากกวาเรองไกลตว สนใจสงทมความหมายและความส าคญตอตนเองและเปนเรองทตนเองสนใจอยากร ดงนนในการก าหนดปญหาจงตองค านงถงตวผ เรยนเปนหลกและตองค านงถงสภาพแวดลอมท งภายในและภายนอกโรงเรยนทเอออ านวยตอการแสวงหาความรของผเรยนดวย

Allen, et al. (1996: 47) กลาวถงลกษณะของปญหาทด มดงน 1. ปญหาบอกเรองราวทดงดดใจในสภาพแวดลอมซงผเรยนสามารถเกยวของ

เชอมโยงทฤษฎและการประยกตใช 2. เปนปญหาปลายเปดททาทายใหท าและแสดงเหตผลอนสมควรในการวนจฉยและ

การสนนษฐาน 3. ปญหากอใหเกดการโตแยงหรอตองการการอภปราย

30

4. ปญหามความซบซอนเพยงพอส าหรบผเรยน Dolmans & Snellen-Belendong (1997: 185) น าเสนอหลกการส าหรบการสราง

กรณตวอยางทมประสทธภาพ 7 หลกการ ดงน 1. เนอหาของกรณตวอยาง ควรปรบปรงใหเขากบความรเดมของนกเรยน 2. กรณตวอยางควรประกอบดวยแนวทางหลายอยาง ทกระตนใหนกเรยนเพมเตม

รายละเอยด 3. การน าเสนอกรณตวอยางในบรบททเกยวของกบวชาชพในอนาคตหรออยางนอย

ทสด แสดงความเกยวของกบอาชพในอนาคต 4. น าเสนอมโนทศนพนฐานทางวทยาศาสตรทเกยวของในบรบทของปญหาทาง

คลนก เพอสนบสนนการเรยนร 5. กรณตวอยาง ควรกระตนการเรยนรดวยตวเอง โดยสงเสรมใหนกเรยนสราง

ประเดนการเรยนและด าเนนการคนควา วรรณคดทเกยวของ 6. ควรเพมคณคาความสนใจของผเรยนในเนอหาวชาโดยสนบสนนการอภปราย

เกยวกบความเปนไปไดของค าตอบและชวยอ านวยความสะดวกใหผเรยนส ารวจทางเลอก 7. กรณตวอยางควรจะสงเสรมการสรางประเดนการเรยนใหเขากบจดประสงคของ

คณาจารย อาภรณ แสงรศม (2543: 25) กลาววาการน ารปแบบของการเรยนแบบใชปญหาไป

ใช ผสอนจะตองมการเตรยมการและวางแผนลวงหนาเปนอยางด เพอใหแนวคดในการน าไปใชประสบผลส าเรจ การวางแผนและการออกแบบปญหามขนตอนดงน

1. วางแผนการจดแบงเนอหาการเรยน การแบงเนอหาการเรยนขนอยกบความร ความสามารถและประสบการณของผสอนในการก าหนดมโนทศนหลก และวตถประสงคทจ าเปนสรางเปนสถานการณในการเรยนร

2. การเขยนสถานการณปญหา 3. การวางแผนการอภปราย 4. การเตรยมแหลงขอมล 5. การวางแผนการประเมนผล วลล สตยาศย (2547: 41- 42) กลาวถงแนวทางการสรางโจทยปญหาวา ในการ

สรางโจทยปญหาตองเรมจากการเขยนวตถประสงคการศกษากอน ซงวตถประสงคจะตองมความชดเจน เมอไดวตถประสงคแลวมาพจารณาวา จะใชปญหาชนดไหน รปแบบใด และใชเวลาใน

31

การศกษาเทาใดจงจะเหมาะสม เมอเขยนเสรจแลวตองมาตรวจสอบวา เนอหาทคาดวาผเรยนจะเกดการเรยนรหลงไดรบโจทยปญหาและอภปรายรวมกนแลว จะตรงกบวตถประสงคทไดก าหนดไวหรอไม ถายงขาดหรอไมครอบคลม ใหผเรยนไดเรยนรเพมเตมจากการบรรยาย ส าหรบแหลงวทยาการทใหผเรยนไดศกษาคนควาเพมเตมในแตละปญหานนจะตองมการเตรยมการใหพรอม เชน ต ารา วารสาร วดโอเทป สไลด คอมพวเตอร ซงเอกสารและอปกรณตาง ๆ ทตองใชนน ตองตรวจสอบดวาทนสมยหรอไม และมเพยงพอตอความตองการหรอไม

วลล สตยาศย (2547: 38) ไดกลาวถงหลกการในการสรางโจทยปญหาใหมประสทธภาพ ดงน

1. ตองเชอมโยงกบพนฐานความรเดมของผเรยนความรเดมทเชอมกบความรใหม จะมผลท าใหจดจ าความรใหมไดดและไดนาน การสรางโจทยปญหาจงตองอยบนพนฐานทเกยวของ กบความรเดมของผเรยน เพอชวยใหผเรยนสามารถดงความรเดมทมอยมาใชในการอภปรายได การใชโจทยปญหาทยากเกนไปโดยนกศกษาไมสามารถน าความรเดมทมอยมาใชไดจะท าให กระบวนการกลมดอยประสทธภาพ เพราะไมสามารถอภปรายไดหรออภปรายไดเพยงเลกนอย เนองจากไมมความรเดมอยเลย เปนผลใหขาดแรงจงใจในการศกษาหาความรเพมเตม และยงท าใหไมเกดการเชอมโยงความรใหมเขากบความรเดมทมอย

2. ตองมขอมลบางสวน ทท าใหความรเดมของนกศกษาทมอยไมเพยงพอทจะอธบายหรอ แกปญหาได ตองอาศยความรเพมเตมมาชวย ทงนเพอเปนการกระตนใหเกดการแสวงหาความรใหมมาเพมเตมนอกเหนอจากความรเดมทมอย

3. ควรสรางใหคลายคลง หรอเชอมโยงกบปญหาจรงในอนาคตทนกศกษาจะตองประสบจรงในวชาชพ เพราะจากการศกษาวจย พบวา การเรยนในสภาพแวดลอมทคลายคลงกบของจรง จะท าใหสามารถจดจ าและน าความรมาใชไดด เชน การเรยนเกยวกบการด าน าในบรรยากาศใตน าจรง จะสามารถท าใหผเรยนจดจ าไดดกวาการเรยนเกยวกบการด าน าในหองเรยนหรอบนพนดน หรอการเรยนโดยใชปญหาจรงของผปวยในทางการแพทยและสาธารณสข กจะท าใหสามารถน าความรนนมาใชไดดในอนาคตเมอไดพบกบผปวยจรง

4. ตองมลกษณะทกระตนใหผเรยนสามารถสรางวตถประสงคการเรยนรไดดวยตนเอง ในบางกรณ การสรางโจทยปญหาโดยมค าถามระบไวทายโจทยหรอมค าสงใหอธบายเหตการณ ปรากฏการณสาเหต หรอมเอกสารอางองทมค าตอบใหโดยสมบรณอยแลว กรณเชนนมกจะท าใหนกศกษาไมสรางวตถประสงคการเรยนรดวยตนเอง และไมศกษาหาความรเพมเตมจากเอกสาร หรอแหลงความรอน ๆ ทไมไดก าหนดไว

32

5. ควรเปนปญหาทสามารถกระตนความสนใจของผเรยน เชน ปญหาทผเรยนเคยไดฟงไดยนมาบอย ๆ หรอเคยพบเหนดวยตนเองในชวตจรง หรอเปนปญหาสาธารณสขทพบบอยของประเทศ เชน การสรางโจทยทมการระบาดของโรคทองเสยหลงการกนเลยงในงานรบนองใหม การเปลยนแปลงของรางกายหลงการเมาเหลา เปนตน ความสนใจในโจทยปญหาจะมความสมพนธ โดยตรงกบเวลาทใชในการเรยนรดวยตนเอง และมอทธพลในทางบวกตอความสามารถในการเรยนร

6. ตองน าไปสการเรยนรทตรงกบวตถประสงคทครผสอนก าหนดไว ดงนนเมอสรางโจทยปญหาเสรจแลว จะตองทดลองดวาในสถานะของผเรยนทเผชญกบปญหาน จะสามารถน า ไปสการเรยนรทตรงกนกบวตถประสงคทผสอนตองการหรอไม เพราะถาไมตรงกน กจะท าใหไมบรรลวตถประสงคของหลกสตรได

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 3-4) กลาวถง การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานวาสงส าคญทสดคอ ปญหาหรอสถานการณทจะเปนตวกระตนใหเกดกระบวนการเรยนร ซงลกษณะส าคญของปญหามดงน

1. เกดขนในชวตจรงและเกดจากประสบการณของผเรยนหรอผเรยนอาจมโอกาสเผชญกบปญหานน

2. เปนปญหาทพบบอย มความส าคญ มขอมลประกอบเพยงพอส าหรบการคนควา 3. เปนปญหาทยงไมมค าตอบชดเจนตายตว เปนปญหาทมความซบซอน คลมเครอ

หรอผเรยนเกดความสงสย 4. ปญหาทเปนประเดนขดแยง ขอถกเถยงในสงคม ยงไมมขอยต 5. เปนปญหาอยในความสนใจ เปนสงทอยากรแตไมร 6. ปญหาทสรางความเดอดรอน เสยหาย เกดโทษภย และเปนสงไมดหากใชขอมล

โดยล าพงคนเดยวอาจท าใหตอบปญหาผดพลาด 7. เปนปญหาทมการยอมรบวาจรง ถกตอง แตผเรยนไมเชอวาจรง ไมสอดคลองกบ

ความคดของผเรยน 8. ปญหาทอาจมค าตอบหรอมแนวทางในการแสวงหาค าตอบไดหลายทาง

ครอบคลมการเรยนรทกวางขวางหลากหลายเนอหา 9. เปนปญหาทมความยากความงาย เหมาะสมกบพนฐานของผเรยน 10. เปนปญหาทไมสามารถหาค าตอบไดทนท ตองการการส ารวจคนควาและการ

รวบรวมขอมลหรอทดลองดกอน จงจะไตค าตอบ ไมสามารถทจะคาดเดาหรอท านายไดง าย ๆวาตอง

33

ใชความรอะไร ยทธวธในการสบเสาะหาความรจะเปนอยางไรหรอค าตอบหรอผลของความรเปนอยางไร

11. เปนปญหาสงเสรมความรดานเนอหาทกษะ สอดคลองกบหลกสตรการศกษา ดงนนสรปไดวา แนวทางการสรางโจทยปญหา เปนการน าสถานการณปญหาท

เกดขนในชวตจรงและเกดจากประสบการณของผเรยนทพบบอย หรอเปนปญหาทอยในความสนใจ เปนสงทอยากรแตไมร มความซบซอน คลมเครอ โดยแนวทางในการแสวงหาค าตอบสามรถท าไดหลายทาง ครอบคลมการเรยนรทกวางขวาง

1.7 บทบาทของผสอนและผเรยน

บทบาทของผสอน

บทบาทของผสอนประจ ากลมในการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน เปนผฝกสอนทางความคดแทนทจะเปนผเชยวชาญหรอผสงสอน ใหอ านาจแกผเรยน เปนผกระตนการเรยน ท าใหผเรยนเขาใจค าถามและเกดความคด ชแนะการอภปรายระหวางผเรยนดวยกนไปในแนวทางทจะท าใหเกดความคดทก าหนดไวในหลกสตรและใหขอมลหรอเนอหาทางวชาการทเหมาะสมเพอใหผเรยนสามารถศกษาตอไปไดอยางมประสทธภาพ แนะแนวทางดวยวธการตรงหรอทางออมเพอใหผเรยนรจกวธการ แสวงหาความรดวยตนเองและหาวธการประเมนผลใหผเรยนไดเรยนรอยางมประสทธภาพ (Gallagher, 1995: 138; Allen, et al., 1996: 45; เฉลม วราวทย, 2531 อางถงใน ซาฟนา หลกแหลง, 2552: 32)

บทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐาน (อ าพร ไตรภทร, 2543: 119-120; นจญมย สะอะ, 2551: 31; ซาฟนา หลกแหลง, 2552: 32)

1. เปนผคอยกระตนใหผเรยนอยากคนควาหาความรในการคดแกปญหา โดยใช การวธการตงค าถามทเหมาะสม และเปนค าถามปลายเปดทตองการค าอธบาย

2. เปนผแนะน าและชวยสนบสนนดานสออปกรณ หนงสอ หรอเอกสารทให ผเรยนสามารถคนหาค าตอบทตองการได โดยทผเรยนจะตองไปศกษาดวยตนเอง

3. เปนผคอยก ากบดแลใหผเรยนในกลมไดแสดงความรทตนคนความา และ สามารถอธบายใหผอนเขาใจในสงทตนร

4. เปนผจดเตรยมประสบการณการเรยนร และจดเตรยมทรพยากรการเรยนรท

34

เหมาะสม เพอใหผเรยนจดระบบการเรยนและเรยนรไดดวยตนเอง 5. เปนผชวยเหลอใหแนวทาง มสวนรวมในการอภปรายและใหแรงจงใจในการ

เรยนร เพอทผเรยนสามารถเขาถงประเดนทศกษา และตองชแนะขอบกพรองใหแกผเรยนอกดวย บทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนหลกไดแกบทบาทใน

การกระตนและสนบสนนการเรยนร (วลล สตยาศย, 2547: 51-54) 1. ครตองสงเสรมใหผเรยนเกดทกษะการคด หรอท ศ.นพ.พรจนทร หงศลดารมภ

ไดใชค าในภาษาไทยวา โยนโสมนสการ ซงหมายความวา 1. การคด ใครครวญและตรกตรองอยางแยบคายในการแกปญหา 2. ความสามารถในการทบทวนความรเดมและประสบการณเดมน ามาใชในการแกปญหา 3. ความสามารถในการสรางสมมตฐานและตดสนใจวา ควรสงเกต ไตถาม คนควาเพมเตมในสงใด 4. เมอไดขอมลใหม ๆ มาแลว ตองรจกพจารณาวาเปนขอมลทถกตองหรอไม รวมถงคดถงแหลงขอมลอนทอาจมประโยชน ตลอดจนสามารถทบทวนความรใหมทไดมา และเรยนรไดวาควรท าอะไรตอไป คอตองไมใหขอมลหรอถายทอดความรแกผเรยนโดยตรง แตตองใชค าถามทจะกระตนใหผเรยนเกดการคดและตรกตรอง

2. ครตองจดกระบวนการเรยนรใหด าเนนไปอยางตอเนอง โดยใหผเรยนผานขนตอนของการเรยนรในแตละขนโดยทไมเรยนลด และทกขนตอนตองด าเนนไปตามล าดบทถกตอง

3. ครตองชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในเรองทเรยนอยางลกซง พยายามดงความรหรอความคดทฝงอยขางในออกมาใหได ผสอนตองพยายามใหผเรยนอธบายถงเหตผลทอยเบองหลงการอภปราย นอกจากนการใชค าศพทบางค า ตองใหผเรยนนยามค าศพทนน ๆ เพอทจะ ใหแนใจวารและเขาใจค าตาง ๆ อยางถกตอง เพอใหมการเรยนรไดอยางลกซง

4. ครตองชวยใหผเรยนทกคนมสวนรวมในกระบวนการกลม โดยสงเสรมใหมการอภปรายแลกเปลยนเรยนรระหวางกนโดยทครผสอนไมท าตวเปนศนยกลางการอภปราย

5. ครตองดแลความกาวหนาการเรยนรของผเรยนทกคนในกลม โดยใหคดและรจกตนเองวาก าลงเรยนอยในระดบใด ยอมรบจดออนของตนเองเพอแกไขในการเรยนเปนกลมยอย ผสอนจะสงเกตผเรยนทมปญหาทางการเรยนไดงายและรวดเรว เชน ไมสามารถใชเหตผลมาอธบายใหเพอนเขาใจได หรอไมสามารถคนควาหาความรดวยตนเองได ผสอนตองพยายามแกไขโดยพยายามดงใหเพอนชวยกนเองเปนสวนใหญ

6. ครตองปรบเปลยนสภาพของปญหาใหมความเหมาะสมทจะท าใหผเรยนสามารถทจะเรยนรไดอยางมความสข ซงสภาพของปญหานนจะตองไมงายกนไป อาจท าใหเกดการเบอหนาย ไมทาทายความสามารถของผเรยน และไมยากเกนไปอาจท าใหหมดก าลงใจทจะแกปญหาได

35

7. ครตองรจกกลมผเรยนเปนอยางด และคอยชแนะใหสมาชกในกลมจดการกบปญหาไดดวยความสามารถของสมาชกภายในกลมเอง

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 9-13) สรปบทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐานวา ผสอนมบทบาทโดยตรงตอการจดการเรยนร ดงนนลกษณะของผสอนทเออตอการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ควรมลกษณะดงน

1. ผสอนตองมงมน ตงใจสง รจกแสวงหาความรเพอพฒนาตนเองอยเสมอ 2. ผสอนตองรจกผเรยนเปนรายบคคลเขาใจศกยภาพของผเรยน เพอสามารถให

ค าแนะน าชวยเหลอผเรยนไดทกเมอทกเวลา 3 . ผสอนตองเขาใจขนตอนของแนวทางการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

อยางถองแทชดเจนทกขนตอน เพอจะไดแนะน า ใหค าปรกษาแกผเรยนไดถกตอง 4. ผสอนตองมทกษะและศกยภาพสงในการจดการเรยนร และการตดตาม

ประเมนผลการพฒนาของผเรยน 5. ผสอนตองเปนผอ านวยความสะดวกดวยการจดหา สนบสนน สออปกรณเรยนรให

เหมาะสมเพยงพอ จดเตรยมแหลงเรยนร จดเตรยม หองสมด อนเทอรเนต ฯลฯ 6. ผสอนตองมจตวทยาสรางแรงจงใจแกผเรยน เพอกระตนใหผเรยนเกดการตนตว

ในการเรยนรตลอดเวลา 7. ผสอนตองชแจงและปรบทศนคตของผเรยนใหเขาใจและเหนคณคาของการเรยนร

แบบน 8. ผสอนตองมความรความสามารถดานการวดและประเมนผลผเรยนตามสภาพจรง

ใหครอบคลมทงดานความร ทกษะกระบวนการและ เจตคตใหครบทกขนตอนของการจดการเรยนร ดงนนสรปไดวา บทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐาน

นน ผสอนเปนผกระตนใหผเรยนเกดความอยากเรยนร จดประกายความคดและกระตนใหผเรยนไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยน รวมทงจดบรรยากาศการเรยนรใหเหมาะสม โดยควบคมกระบวนการเรยนรใหบรรลเปาหมายตามทก าหนดไว และคอยอ านวยความสะดวกใหผเรยนด าเนนงานไปไดอยางราบรน ตลอดจนเปนผชแนะแหลงขอมล ประสานแหลงวทยาการในการเรยนร และเปนผคอยใหค าปรกษาเมอผเรยนพบกบปญหาทไมสามารถแกไขดวยตนเอง

36

บทบาทของผเรยน

Barrows & Tamblyn (1980: 82) กลาวถงบทบาทของผ เรยนวา ผ เรยนเปนผกระท าโดยตรง ไมใชผรบ ผเรยนไมใชผฟง สงเกต เขยน และจดจ า แตเปนการถามเพอปฏบต คด เขามามสวนรวม แสดงความคดเหนอยางเปดเผยและเรยนดวยความพยายาม

อาภรณ แสงรศม (2543: 25) สรปบทบาทของผเรยนวา ผเรยนมบทบาทเปนผท ากจกรรมการเรยนรดวยตนเอง เรยนรไดดวยตนเอง ตดสนใจวาอะไรและอยางไรทพวกเขาจะตองเรยน ผเรยนจะตองมความรบผดชอบ เรยนรดวยความรเรมของตนเองตงแตการวางแผน การด าเนนการและการประเมนผล บทบาทของผเรยนเปรยบเสมอนผแกปญหาดวยตนเองอยางแทจรง

วลล สตยาศย (2547: 58-59) สรปบทบาทหนาทของผเรยนหรอผน ากลมไวดงน 1. เปนผรเรมหรอน าการอภปราย 2. กระตนใหสมาชกภายในกลมทกคนไดแสดงความคดเหนและอภปรายรวมกน 3. ควบคมดแลใหกระบวนการอภปรายเปนไปตามขนตอนทไดวางไว 4. คอยจบประเดนทสมาชกกลมอภปราย 5. ควบคมและรกษาเวลาใหเปนไปตามทไดก าหนดไว 6. ดแลใหผลของกระบวนการกลมเปนไปตามวตถประสงค

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550: 13) สรปบทบาทของผเรยนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐานไววา

1. ผเรยนตองปรบทศนคตในบทบาทหนาทและการเรยนรของตนเอง 2. ผเรยนตองมคณลกษณะดานการใฝร ใฝเรยน มความรบผดชอบสง รจกการท างาน

รวมกนอยางเปนระบบ 3 . ผเรยนตองไดรบการวางพนฐาน และฝกทกษะทจ าเปนในการเรยนรตามรปแบบ

การเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เชน กระบวนการคด การสบคนขอมล การท างานกลม การอภปราย การสรป การน าเสนอผลงาน และการประเมนผล

4. ผเรยนตองมทกษะการสอสารทดพอ นจญมย สะอะ (2551: 32) สรปบทบาทของผเรยนในการจดการเรยนการสอนแบบ

ใชปญหาเปนฐานวา ผเรยนตองเรยนรปญหาและตองแกปญหาดวยตนเองโดยผานกระบวนการแกปญหา การเรยนเปนกลมยอย การสบเสาะหาความร การคดและการตดสนใจทสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรและแกปญหาดวยตนเองอยางแทจรง

37

ซาฟนา หลกแหลง (2552: 33) สรปบทบาทของผเรยนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐานวา ผเรยนมบทบาทเปนผท ากจกรรมการเรยนดวยตนเอง เรยนดวยตนเอง เรยนรไดดวยตนเอง ตดสนใจวาอะไรทจะตองเรยนและจะตองเรยนอยางไร ผเรยนจะตองมความรบผดชอบ เรยนรดวยความคดรเรมของตนเองตงแตการวางแผน การด าเนนการและการประเมนผลบทบาทของผเรยนเปรยบเสมอนผแกปญหาดวยตนเองอยางแทจรง

ดงนนสรปไดวา บทบาทของผเรยนในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐานนน ผเรยนเปนผด าเนนการเรยนรโดยมปญหาเปนตวกระตน ผานกระบวนการกลม ท าการส ารวจคนควาขอมลเพมเตม เพอใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง และสามารถประยกตใชความร ทกษะในการแกปญหา 1.8 ขอดและขอจ ากดของการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

ขอดและขอจ ากดของการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐานสามารถสรปไดดงน (Walton & Matthew, 1989; Wilkerson & Feletti, 1989 อางถงใน พวงรตน บญญานรกษ, 2544: 44; วลล สตยาศย, 2547: 96; ทวาวรรณ จตตะภาค, 2548: 20; นภา หลมรตน อางถงในเฉลมลกษณ พลนอย. สบคนออนไลนจาก http://pirun.kps.ku.ac.th/~b5127164/link27.html. 23 เมษายน 2557.)

ขอด 1. สนบสนนใหมการเรยนรอยางลมลก (Deep Approach) ซงสงผลใหผเรยนเรยนอยางเขาใจและสามารถจดจ าไดนาน เกดเปนการเรยนรอยางแทจรง 2. สนบสนนใหเกดการเรยนรดวยตนเอง ซงเปนคณสมบตจ าเปนททกคนควรม เพราะสามารถพฒนาไปเปนผทมการเรยนรตลอดชวต 3. โจทยปญหาทใชในการเรยนร จะสงผลใหผเรยนเหนความส าคญของสงทเรยนกบการปฏบตงานในอนาคต ท าใหเกดแรงจงใจในการเรยนรสามารถจดจ าไดดขน 4. ทงครและผเรยนสนกกบการเรยน ในสวนผเรยนรสกสนกกบการเรยนเพราะไดมบทบาทในการเรยนรเอง เชน การอภปรายถกเถยงในระหวางการท ากลมยอย ฝายครเหนพฒนาการทางดานความคดและทกษะตาง ๆ ทเกดขนในตวผเรยน นอกจากนครยงไดมโอกาสเรยนรขามสาขาทตนช านาญ เนองจากโจทยเปนแบบบรณาการ โดยเรยนรไปกบผเรยน สามารถเหนความเชอมโยงของศาสตรตาง ๆ ไดชดเจนขน ท าใหเกดความคดกวางไกล

38

5. สงเสรมสนบสนนการท างานเปนทม ชวยใหเกดการตดสนใจแบบองครวม ซงมประสทธภาพและประสทธผลมากกวาการท างานเดยว 6. สงเสรมสนบสนนใหมโอกาสฝกทกษะการสอสาร การแกปญหา การคดอยางมวจารณญาณ การหาขอสรปเมอมความขดแยงเปนตน

7. ผเรยนมเสรภาพในการเรยนรดวยตนเองอยางชดเจน 8. เปนการเรยนรทผเรยนเปนศนยกลาง ผเรยนจะเปลยนจากการเรยนแบบรบฟง

และทองจ า มาเปนผมสวนรวม ก ากบ และรบผดชอบตอการเรยนรของตน 9. มการบรณาการระหวางสาขาวชา สอดคลองกบการปฏบตงานจรงทางวชาชพท

ตองใชหลาย ๆ วชามารวมกนในการวนจฉยและแกปญหา 10. เปนการเรยนรแบบความคดสรางสรรค เพราะผเรยนตองอาศยความรเดมทมอย

มาสรางเปนองคความรใหมขนมา 11. เสรมสรางความสามารถในการใชทรพยากรของผเรยนไดดขน 12. สงเสรมการสะสมการเรยนรและการคงรกษาขอมลใหมไวไดดขน ขอจ ากด

1. ผเรยนอาจไมมนใจในความรทตนคนความา เพราะไมสามารถก าหนดวตถประสงคอาจมผลกระทบในทางลบเกยวกบการเรยนได 2. ตองใชเวลาเพมขน ทงฝายผเรยนและผสอน ฝายผเรยน เนองจากตองคนควาและศกษาดวยตนเองจงตองการเวลามากขนเมอเทยบกบการเรยนโดยการฟงบรรยาย ฝายผสอนจะตองใชเวลาคอนขางมากในชวงเตรยมการ 3. เนอหาในสวนวทยาศาสตรพนฐานถกตดทอนลง ขอความดงกลาวเปนความจรงแตสงทถกตดทอนออกไปอาจไมมความจ าเปนในการเรยนการสอนในสาขาวชาแพทยศาสตรหรออาจไมจ าเปนในการเรยนการสอนในระดบปรญญาตร ดงนนเนอหาทคงไวจะเปนเนอหาทมความเกยวของกบวชาชพ หรอการเรยนรในชนปทสงขนตอไป (Clinical Years) 4. การเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนหลกน อาจไมเหมาะกบผเรยนทไมชอบการอภปรายถกเถยง ชอบฟงมากกวา 5. ในกรณทจ านวนผเรยนมาก ตองการการลงทนมาก ทงวสด เวลา และยากในการบรหารจดการแตสามารถเปนไปไดในสวนทเปนขอเสย จะเหนไดวาจะตองมการตดตามและเฝาระวงการจดการเรยนการสอนอยางตอเนอง และท าการปรบเปลยนแกไขตามเหนสมควร ทงนกเพอใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน นอกจากนจะตองมการเตรยมผเรยนใหรบรและตระหนกถงหนาทรบผดชอบ

39

ในการเรยนรดวยตนเอง ใหค าปรกษาในระยะแรกของการเรยนทอาจยงปรบตวไมได และตองเตรยมครใหตระหนกถงบทบาททเปลยนไป ไมวาจะเปนการสอนในกลมยอย การเตรยมบทเรยน การวดและการประเมนผล เปนตน ทงนหากไดด าเนนการอยางครบถวนจะสามารถลดทอนปญหาหรอขอเสยของการเรยนแบบนลงไดบาง

6. เปนการเรยนรทตองใชความรบผดชอบและความมวนยในตวเองสง 7. ครผสอนอาจไมสามารถใชความรของตนเองทมอยมาถายทอดใหผเรยนได 8. การเรยนรทเกดจากผเรยนเปนคนก ากบดแลเอง มแนวโนมทจะเปนการเรยนร

อยางไมเปนระบบ ไมรวาอะไรส าคญและไมส าคญ ดงนนสามารถสรปถงขอดของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานวา เปนการชวยเพม

แรงจงใจในการเรยน และพฒนาทกษะการคนควาความรไดดวยตนเอง ชวยฝกทกษะในการแกปญหา กระตนใหผเรยนเกดการประยกตใชความรจากสงทเรยนรน ามาใชในการแกปญหา ท าใหผเรยนแสดงออกทางความคด การใชเหตผล การวเคราะห และการยอมรบความคดเหนของผอนโดยใชกระบวนการกลมมการท างานรวมกนเปนทม แตการเรยนแบบใชปญหานนยงมขอจ ากดเกยวกบความส าเรจในการเรยนร ขนอยกบการฝกฝนของผเรยน อาจไมกระตนความคด ความสนใจของผเรยนทไมมความกระตอรอรน หรอผเรยนทไมชอบการคนวาดวยตนเอง ดงนนครผสอนจงจ าเปนทจะตองมการวางแผนการจดการเรยนการสอน เตรยมสออปกรณการเรยนการสอน ใหรอบคอบดวย ซงไมสามารถใชไดกบทกวชา คณภาพของโจทยปญหาเปนสงส าคญควบคกบคณภาพของครและผเรยน โดยผเรยนตองมความรบผดชอบตอการเรยนรของตนเองดวย

1.9 การประเมนผลการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน

การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานไม ได เนนทการไดมาซ งความรตามวตถประสงคอยางเดยว แตยงเนนถงกระบวนการกลม ในการเรยนแบบกลมยอยดวย เรามกจะเขาใจผดวา การประเมนผเรยน ควรสนใจแตทผลลพธของการจดการเรยนร แตทจร งแลวกระบวนการเรยนร กมความส าคญไมนอยไปกวากน โดยเฉพาะอยางยงการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานทเนนกระบวนการเรยนรควบคกบความรดงท วลล สตยาศย (2547: 71) กลาววา การวดผลและประเมนผลการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน จะตองวดและประเมนใหครอบคลมทกดาน ทงในสวนของกระบวนการและผลงานทงดานความร ทกษะการท างานทกดานตลอดจนเจตคตโดย การประเมน

40

จะตองมทงการประเมนความกาวหนาระหวางเรยน และการประเมนตดสนผลหลงจากเรยนเสรจสน ซงผสอนอาจแบงขนตอน การประเมนเพอการวางแผนทดไดดงน

1. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายของการประเมน 2. พจารณาขอบเขต เกณฑวธการ และสงทจะประเมน เชน ประเมนพฒนาการดาน

การน าเสนอความร ตองมการก าหนดวตถประสงคใหครอบคลมจดมงหมายทางการศกษาทง 3 ดาน คอ ความร เจตคต และทกษะกลไก

3. ก าหนดผประเมนวามใครบางทจะเปนผประเมน โดยผประเมนควรครอบคลมทกดานของกจกรรม เชน นกเรยนนกศกษาประเมนตนเอง เพอนประเมน ครอาจารยประเมนผปกครอง ประเมน เจาหนาทและบคคลทรวมปฏบตงาน เชน กรณของนกศกษาแพทยทปฏบตงานบนหอ ผปวยกอาจใชพยาบาลและผปวยรวมประเมนดวย

4. เลอกใชเทคนคและเครองมอในการประเมนทหลากหลาย โดยตองสอดคลองกบวตถประสงคของหลกสตรและวตถประสงครายวชา รวมไปถงสอดคลองกบเกณฑการประเมน เชน ใชการทดสอบ ใชการสมภาษณ ใชการสงเกตพฤตกรรม ใชแบบสอบถาม ใชการบนทกจากผเกยวของ ใชแบบประเมนตนเอง ใชแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) เปนตน

5. ก าหนดเวลาและสถานททจะประเมน เชน การประเมนระหวางการท ากจกรรมกลม การประเมนระหวางท าโครงการ

6. วเคราะหผลและจดการขอมลการประเมน โดยน าเสนอรายการกระบวนการ แฟมสะสมผลงาน การบนทกขอมล ผลการสอบ

7. สรปผลการประเมนเพอปรบปรงขอบกพรองของการเรยนรและพฒนาผเรยน รวมทงปรบปรงกจกรรมการจดการเรยนร และในกรณทเปนการประเมนผลสรปรวมเพอตดสนผลการเรยน ควรพจารณาใชเกณฑทก าหนด และน าผลการประเมนระหวางเรยนมาประกอบการ พจารณาดวยเสมอ

พวงรตน บญญานรตน (2544: 123-128) กลาวถงการประเมนผลการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานวา เมอไดรบการพฒนาวธการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน เครองมอการประเมนผลสอดคลองกบแนวทฤษฎทตองใชในการประเมนการพฒนาผเรยนไดด การบรณาการวธการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานเขาไวเปนการพฒนาแผนการเรยนร แผนการเรยนรจงเปน เปาหมายของการพฒนาทกษะทมงการปฏบต เชน การตงเปาหมาย การเลอกวธการเรยนร การคนหาขอมลและแหลงตาง ๆ และการประเมนความกาวหนา แผนการเรยนรทกลาวถงนเปนสวนของกระบวนการประเมนผลอยางตอเนองดวย

41

วธการประเมนผลการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานไดแก 1. แฟมงานเรยนร (The Learning Portfolio) 2. บนทกการเรยนร (Learning Log) 3. การประเมนตนเอง (Self Assessment) 4. ขอมลยอนกลบกบเพอน (Peer Feedback) 5. การประเมนผลรวบยอด (Overall Evaluation) ดงนนสรปไดวา การประเมนผลการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน ตองมทงการ

ประเมนผลความกาวหนาระหวางเรยน และการประเมนผลเมอสนสดการเรยนดวยวธทหลากหลาย สามารถประเมนไดครอบคลมทกดาน เพอน ามาปรบปรงขอบกพรองในการจดการเรยนการสอนตอไป 1.10 การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานในหลกสตรวทยาศาสตร

มนกการศกษาไดกลาวถงความส าคญของการเรยนรแบบใชปญหาฐานกบการเรยนวทยาศาสตร ดงน

Gallagher, et al. (1995: 136) กลาววา "การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนมโนทศนทมความหมาย ผเรยนไดออกแบบการทดลองและพฒนาทกษะการใชเหตผลทางวทยาศาสตร ผเรยนรวาเรยนท าไม ขอมลทเรยนมความจ าเปนอยางไร เปนการเรยนทคลายกบนกวทยาศาสตรทจะไมปฏบตการทดลองกอนทจะระบค าถามทไมสามารถอธบายได เชนเดยวกบการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานทจะไมเรมตนเรยนจนกวาจะประสบกบปญหา"

Allen, etal. (1996: 44) ใหเหตผลของการน าการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมาใชในวชาวทยาศาสตร ดงน

1. ความรวมมอภายในกลมท างาน เพอสนบสนนพฒนาการทางสงคมในชนเรยนวทยาศาสตร ใหผเรยนไดพฒนาทกษะทางภาษา การเขยนเพอตดตอสอสารและทกษะการสรางทมงานซงมความจ าเปนส าหรบการประสบความส าเรจหลงจากจบการศกษาไปแลว

2. ไดรบความรทางวทยาศาสตรในบรบททสามารถน าไปใชได 3. การรวธการเรยน เปนพนฐานของความรทเพมมากขน ซงผเรยนจ าเปนตองเรยนร

วธการเรยน เพอระบวาขอมลอะไรทจ าเปนส าหรบน ามาประยกตใชโดยเฉพาะ คนควาขอมล ไดจากทไหน อยางไร รวบรวมขอมลและจดระบบแนวคดไดอยางไร

42

4. การปฏบตทางวทยาศาสตร เพอใหผเรยนมประสบการณในการแสวงหาความร เชนเดยวกบการท างานของนกวทยาศาสตร โดยด าเนนการจากสงทเปนนามธรรมไปสรปธรรม และจากสงทรไปสสงทไมร

5. การเชอมโยงความรในสาขาวชาตาง ๆ โดยใชปญหาเปนตวน าการเรยน ชวยใหผเรยนเชอมโยงความรในสาขาวชาตาง ๆ ทเกยวของมาสมพนธกน เพอใชในการแกปญหา

จากแนวคดดงกลาว สามารถสรปไดวา การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานเปนวธการหนงทเหมาะส าหรบน ามาใชในการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรเปนอยางยง ซงเปนวธการทสรางแรงจงใจใหกบผเรยนเปนอยางมาก ในการหาความรหรอแกปญหาโดยผานการคนควา ภายใตการท างานเปนกลม ท าใหไดรบความรทางวทยาศาสตร และสามารถบรณาการความรไปใชในการแกปญหาไดเปนอยางด 2. ผลสมฤทธทางการเรยน

2.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

ผลสมฤทธทางการเรยนเปนผลของการเรยนการสอนหรอพฤตกรรมท แสดงออกมาถงความสามารถของบคคลอนเกดจากการไดรบการฝกฝน สงสอน ในดานความร ทกษะ และเจตคตทไดพฒนาขนตามล าดบขนในวชาตาง ๆ การฝกอบรมทงในสถานศกษา และนอกสถานศกษา สงผลใหเกดความร ความเขาใจ ทกษะ และความสามารถทางดานวชาการ รวมทงความสามารถของสมองในดานตาง ๆ ซงสามารถจะประเมนไดจากระดบคะแนนเฉลยสะสมทไดจากสถาบนการศกษา จากการทดสอบหรอวธการอน ๆ ทเหมาะสม (ภพ เลาหไพบลย, 2542: 295; นฤมล คงขนเทยน, 2545: 11; ศรพร มาวรรณา, 2546: 35; สเทพ แพทยจนลา, 2554: 34)

ผลสมฤทธทางการเรยน เปนคณลกษณะและสมรรถนะของผเรยนทงทางดานความร ทกษะ และสมรรถภาพสมองดานตาง ๆ ทเกดขนหลงจากทไดรบการจดการรวาผเรยนมความรความสามารถในวชาทเรยนมากนอยเพยงใด มพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากเดมตามความมงหมายของหลกสตรในวชานน ๆ หรอไม (พวงรตน ทวรตน, 2540: 19; ซาฟนา หลกแหลง, 2552: 47)

ผลสมฤทธทางการเรยน เปนความส าเรจทไดจากกระบวนการเรยนการสอนในชวง ระยะเวลาใดเวลาหนงทผานมา ความรและทกษะทไดรบ กอใหเกดการพฒนาจากการฝกฝน โดยครอาศยเครองมอวดผลชวยในการศกษา แบบทดสอบจงเปนแคเพยงแบบทใชวดผลการเรยนรทเกดขน

43

จากกจกรรมการเรยนการสอนทผสอนไดจดขนเพอการเรยนร สงทมงวดเปนสงทนกเรยนไดเรยนรภายใตสถานการณทก าหนดขน ซงอาจเปนความรหรอทกษะบางอยาง อนบงบอกถ งสถานภาพของการเรยนรทผานมา วานกเรยนมความรและทกษะมากนอยเพยงใด (นภา เมธาวชย , 2536: 65; พมพนธ เดชะคปต และพเยาว ยนดสข, 2548: 125; ศรชย กาญจนวาส, 2552: 166)

ดงนนสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน เปนความรความสามารถ และความเขาใจของนกเรยนทไดรบจากการเรยน โดยวดและประเมนผลจากคะแนนในการท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เพอวดพฤตกรรมตาง ๆ ทนกเรยนไดรบจากการเรยนวามความเขาใจในเนอหาทเรยนมากนอยเพยงใด ซงครอบคลมพฤตกรรมทตองการวด 4 ดานคอ ดานความรความจ า ความเขาใจ การน าไปใช และการวเคราะห

2.2 แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน

แบบวดผลสมฤทธ เปนแบบทดสอบทใชวดสมรรถภาพทางสมอง วดความร ทกษะ และความสามารถทางวชาการทผเรยนไดเรยนรมาแลววา บรรลตามจดประสงคทก าหนดไวมากนอยเพยงใด (อมพวา รกบดา, 2549: 28; พชต ฤทธจรญ, 2550: 95) แบบทดสอบวดผลสมฤทธเปนแบบทดสอบทใชวดความรความสามารถของผสอบจากการเรยนร ซงมกจะเปนขอค าถามใหนกเรยนตอบดวยกระดาษและดนสอกบใหนกเรยนปฏบตจรง โดยตองการทราบวาผสอบมความรอะไรบางมากนอยเพยงใดเมอผานการเรยนไปแลว ท าใหผสอนทราบวา ผเรยนไดพฒนาความร ความสามารถของตนเอง ถงระดบมาตรฐานทผสอนก าหนดไวหรอยง หรอมความรความสามารถถงระดบใด (วรช วรรณรตน , 2541: 49; พวงรตน ทวรตน, 2543: 96; ศรชย กาญจนวาส, 2556: 165)

ดงนนสรปไดวา แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนแบบทดสอบทวดความรความสามารถทางการเรยนดานเนอหา ดานวชาการและทกษะตาง ๆ ของผเรยนทไดเรยนรในชวงเวลาทก าหนด โดยผานกระบวนการและขนตอนของการเรยนร

44

2.3 ประเภทของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

แบบทดสอบวดผลสมฤทธแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. แบบทดสอบทครสรางขนเอง หมายถง แบบแผนทมงวดผลสมฤทธของนกเรยนเฉพาะกลมทครสอน เปนแบบทดสอบทครสรางขนใชกนโดยทวไปในสถานศกษา มลกษณะเปนแบบทดสอบขอเขยน ซงแบงออกไดอก 2 ชนดคอ 1.1 แบบทดสอบอตนย (Subjective or essay test) เปนแบบทดสอบทก าหนดค าถามหรอปญหาใหแลวใหผตอบเขยนโดยแสดงความร ความคด เจตคต ไดอยางเตมท 1.2 แบบทดสอบปรนย หรอแบบใหตอบสน ๆ (Objective test or short answer) เปนแบบทดสอบทก าหนดใหผสอบเขยนตอบสน ๆ หรอมค าตอบใหเลอกแบบจ ากดค าตอบ ผตอบไมมโอกาสแสดงความร ความคดในอยางกวางขวางเหมอนแบบทดสอบอตนย แบบทดสอบชนดนแบงออกเปน 4 แบบ คอ แบบทดสอบถก -ผด แบบทดสอบเตมค า แบบทดสอบจบค และแบบทดสอบเลอกตอบ 2. แบบทดสอบมาตรฐาน หมายถง แบบทดสอบทมงหวงผลสมฤทธของนกเรยนทว ไป ซงสรางโดยผเชยวชาญ มการวเคราะหและปรบปรงอยางดจนมคณภาพมมาตรฐาน กลาวคอ มมาตรฐานในการด าเนนการสอบ วธการใหคะแนนและการแปลความหมายของคะแนน สมนก ภททยธน (2546: 78-82) ใหความหมายของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวา หมายถง แบบทดสอบวดสมรรถภาพทางสมองตาง ๆ ทนกเรยนไดรบการเรยนรผานมาแลว ซงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ แบบทดสอบทครสรางกบแบบทดสอบมาตรฐาน แตเนองจากครตองท าหนาทวดผลนกเรยน คอ เขยนขอสอบวดผลสมฤทธทตนไดสอน ซงเกยวของโดยตรงกบแบบทดสอบทครสรางและมหลายแบบแตทนยมใชม 6 แบบ ดงน

1. ขอสอบแบบอตนยหรอความเรยง ลกษณะทวไปเปนขอสอบทมเฉพาะค าถาม แลวใหนกเรยนเขยนตอบอยางเสร เขยนบรรยายตามความร และขอคดเหนแตละคน

2. ขอสอบแบบกาถก-ผด ลกษณะทวไป ถอไดวาขอสอบแบบกาถก-ผด คอ ขอสอบแบบเลอกตอบทม 2 ตวเลอก แตตวเลอกดงกลาวเปนแบบคงทและมความหมายตรงกนขาม เชน ถก-ผด ใช-ไมใช จรง-ไมจรง เหมอนกน-ตางกน เปนตน

3. ขอสอบแบบเตมค า ลกษณะทวไปเปนขอสอบทประกอบดวยประโยคหรอขอความทยงไมสมบรณใหผตอบเตมค า หรอประโยค หรอขอความลงในชองวางทเวนไวนน เพอใหมใจความสมบรณและถกตอง

45

4. ขอสอบแบบตอบสน ๆ ลกษณะทวไป ขอสอบประเภทนคลายกบขอสอบแบบเตมค า แตแตกตางกนทขอสอบแบบตอบสน ๆ เขยนเปนประโยคค าถามสมบรณ (ขอสอบเตมค าเปนประโยคทยงไมสมบรณ) แลวใหผตอบเปนคนเขยนตอบ ค าตอบทตองการจะสนและกะทดรดไดใจความสมบรณไมใชเปนการบรรยายแบบขอสอบอตนยหรอความเรยง

5. ขอสอบแบบจบค ลกษณะทวไป เปนขอสอบเลอกตอบชนดหนงโดยมค าหรอขอความแยกจากกนเปน 2 ชด แลวใหผตอบเลอกจบควา แตละขอความในชดหนง (ตวยน) จะคกบค า หรอขอความใดในอกชดหนง (ตวเลอก) ซงมความสมพนธกนอยางใดอยางหนงตามทผออกขอสอบก าหนดไว

6. ขอสอบแบบเลอกตอบ ลกษณะทวไป ขอสอบแบบเลอกตอบนจะประกอบ ดวย 2 ตอน ตอนน าหรอค าถามกบตอนเลอก ในตอนเลอกนจะประกอบดวยตวเลอกทเปนค าตอบถกและตวเลอกทเปนตวลวง

ดงนนสรปไดวา แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนแบบทดสอบทวดพฤตกรรมหรอสมรรถภาพทางสมองตาง ๆ ท น กเรยนไดรบจากการเรยนร ซ งแบงไดเปน 2 ประเภท คอ แบบทดสอบทครสรางขนกบแบบทดสอบมาตรฐาน ทงนผวยไดท าแบบทดสอบทสรางขนเอง ซงเปนแบบแผนทมงวดผลสมฤทธของนกเรยนเฉพาะกลมท สอน มลกษณะเปนแบบทดสอบปรนย มค าตอบใหเลอกแบบจ ากด ประกอบดวยตวเลอกทเปนค าตอบถกและตวเลอกทเปนตวลวง

3. คะแนนพฒนาการ

3.1 ความหมายของคะแนนพฒนาการ

คะแนนพฒนาการ หมายถง คะแนนทไดจากผลตางระหวางคะแนนหลงเรยนกบคะแนนกอนเรยนทไดจากการวดตงแต 2 ครง หรอหลายครง ทแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลง และพฒนาการของผเรยนทเกดขนหลงจากทไดรบการเรยนการสอน (อวยพร เรองตระกล, 2544: 17; สทธาวรรณ ภาณรตน, 2553: 36; สมถวล วจตรวรรณา และคณะ, 2556: 36)

ดงนนสรปไดวา คะแนนพฒนาการ เปนคะแนนผลตางของผเรยน ทไดจากการวดกอนเรยนและหลงเรยน เพอแสดงใหเหนถงพฒนาการการเรยนรของผเรยนหลงไดรบการจดการเรยนร

46

คะแนนเพม(Y-X)

3.2 หลกการค านวณคะแนนพฒนาการ

ศรชย กาญจนวาส (2552: 266-267) ไดเสนอคะแนนพฒนาการสมพทธ โดยพจารณาจากคะแนนเพม หรอคะแนนผลตางทไดจากการวดครงแรก และวดครงหลง ซงมกจะประสบกบปญหาจากอทธพลเพดาน (Ceiling Effect) เนองจากกลมผเรยนทมความสามารถสง เชน นกเรยนกลมสง และกลมปานกลาง โดยเฉลยแลวนกเรยนจะมคะแนนการวดครงแรกทสงกวากลมออน เมอวดครงหลงโอกาสทคะแนนครงหลงจะสงไดเพยงใดนนจะถกก าหนดโดยเพดาน (คะแนนเตม) ท าใหคะแนนเพมของนกเรยนกลมเกง และกลมปานกลางมแนวโนมต ากวากลมออน กลมทมความสามารถสง ดงภาพ 4

คะแนนเตม (Maximum) F

คะแนนวดครงหลง (Post) Y

คะแนนวดครงกอน (Pre) X

คะแนนต าสด (Minimum) O

ภาพ 4 หลกการค านวณคะแนนพฒนาการ

ทมา : ศรชย กาญจนวาส (2556: 267)

คะแนนทสามารถเพมไดทงหมด

(F-X)

47

การประมาณคะแนนพฒนาการการเรยนรของผเรยน สามารถค านวณไดจากส ตร

คะแนนพฒนาการสมพทธ โดยมสตรและวธการวด ดงน

เมอ DS (%) หมายถง คะแนนรอยละของพฒนาการของนกเรยน

(คดเปนรอยละ)

F หมายถง คะแนนเตมของการวดทงครงแรกและครงหลง

X หมายถง คะแนนการวดครงแรก

Y หมายถง คะแนนการวดครงหลง

4. ความพงพอใจในการจดการเรยนร 4.1 ความหมายของความพงพอใจ

ความพงพอใจในการจดการเรยนร สงผลใหการจดการเรยนรมประสทธภาพและท า ใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมความหมาย โดยนกการศกษา ไดใหความหมายของความพงพอใจไว ดงน วทย เทยงบรณธรรม (2541: 754) ใหความหมายของความพงพอใจวา หมายถง ความพอใจ การท าใหพอใจ ความสาแกใจ ความหน าใจ ความจใจ ความแนใจ การชดเชย การไถบาปการแกแคนสงทชดเชย วรฬ พรรณเทว (2542: 11) ใหความหมายของความพงพอใจวา เปนความรสกภายในจตใจของมนษยทไมเหมอนกน ซงเปนอยกบแตละบคคลวาจะคาดหมายกบสงหนง สงใดอยางไร ถาคาดหวงหรอมความตงใจมากและไดรบการตอบสนองดวยด จะมความพงพอใจมาก แตในทางตรงกนขามอาจผดหวงหรอไมพงพอใจเปนอยางยง เมอไมไดรบการตอบ สนองตามทคาดหวงไว ทงนขนอยกบสงทตนตงใจไววาจะมมากหรอนอย

DS = 100

48

ความพงพอใจตอการเรยนการสอนเปนความรสกนกคดหรอเจตคตของบคคล ความรสกพงพอใจทมตอการท างานหรอการปฏบตกจกรรมการเรยนการสอน และตองการด าเนนกจกรรมนน ๆ จนบรรลผลส าเรจ (ธรพงศ แกนอนทร, 2545: 36; ศโรรตน พลไชย, 2546: 54) ความพงพอใจเปนความรสกทดหรอทศนคตทดของบคคล ความชอบของบคคลทมตอสงหนงสงใด ซงมกเกดจากการไดรบการตอบสนองตามทตนเองตองการกจะเกดความรสกดในสงนน สามารถลดความดงเครยดและตอบสนองความตองการของบคคลไดท าใหเกดความพงพอใจตอสงนน (ทวพงษ หนค า, 2541: 8; ววฒน กศล, 2547: 33) อมพวา รกบดา (2549: 47) ความพงพอใจจอการจดการเรยนร หมายถง ความรสก ทดตอการจดการเรยนรหรอความชอบของผเรยน ทเปนผลมาจากการจดการเรยนร ซงเกดขนเมอผเรยนปฏบตกจกรรมและไดรบผลส าเรจตามความมงหมาย รวมทงไดรบผลตอบแทนตามความตองการของผเรยน

ดงนนสรปไดวา ความพงพอใจในการจดการเรยนร เปนความพงพอใจของนกเรยนทเกดขนหลงการจดการเรยนร อาจจะแสดงความรสกในดานบวก หรอดานลบ ชอบหรอไมชอบ ในการจดกจกรรมโดยครอบคลมในดานบทบาทผสอน บทบาทผเรยน การจดการเรยนร การวดและการประเมนผล และประโยชนทไดรบ 4.2 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบความพงพอใจ

การเรยนหรอการท างานใด ๆ กตาม มกจะเกยวของกบความพงพอใจทเกดขนหลงจากการปฏบตงานเหลานนทกครง ซงความพอใจจะเกดมากหรอนอยขนอยกบปจจยหลายประการดวยกน ความพงพอใจในการท างานมความเกยวของกบ ความตองการของมนษยและการจงใจโดยตรง ไดมผศกษาคนควาและเขยนไวมากมาย แตในทนจะกลาวถงทฤษฎทส าคญ ซงทฤษฎส าหรบการสรางความพงพอใจทเปนทรจกกนและไดรบการยอมรบโดยทวไป ไดแก ทฤษฎแรงจงใจของ Maslow และทฤษฎค าจนหรอทฤษฎองคประกอบคของ Frederick Herzberg

ทฤษฎแรงจงใจของ Maslow ทฤษฎความตองการของ Maslow โดยมสมมตฐานวามนษยมความตองการอยเสมอ

และไมมทสนสด เมอความตองการใดไดรบการตอบสนองแลวความตองการอยางอนกจะเขามาแทนท ความตองการของคนเราอาจจะซ าซอนกน ความตองการอยางหนงอาจจะยงไมทนหมดไป ความ

49

ตองการอกอยางหนงกจะเกดขนได ซงความตองการจะเปนไปตามล าดบ ความตองการของมนษยมเปนล าดบขนตอนโดยสามารถสรปเปน 5 ขนตอน ดงน สรางค โควตระกล (2556: 158-162)

1. ความตองการดานสรระ (Physiological Need) เปนความตองการขนพนฐานของมนษยและเปนสงจ าเปนทสดส าหรบการด ารงชวต ไดแก อาหาร อากาศ ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค ความตองการการพกผอน และความตองการทางเพศ

2. ความตองการความปลอดภย (Safety Need) เปนความรสกทตองการความมนคงปลอดภยในชวต ท งในปจจบนและอนาคต ซ งรวมถงความกาวหนาและควา มอบอนใจ 3. ความตองการความรกและความเปนเจาของ (Love and Belonging) เมอความตองการทางรางกายและความตองการความปลอดภย ไดรบการตอบสนองแลว ความตองการความรกและความเปนเจาของกจะเรมเปนสงจงใจทส าคญตอพฤตกรรมของบคคล ความตองการความรกและความเปนเจาของ หมายถง ความตองการทจะเขารวมและไดรบการยอมรบ ไดรบความเปนมตรและความรกจากเพอนรวมงาน 4. ความตองการการเหนตนเองมคณคา (Esteem Need) ความตองการดานน เปนความตองการระดบสงทเกยวกบ ความอยากเดนในสงคม ตองการใหบคคลอน รวมถงความเชอมนในตนเอง ความร ความสามารถ ความเปนอสระ และเสรภาพ 5. ความตองการทจะท าความเขาใจตนเอง (Need For Self Actualization) เปนความตองการทจะเขาใจตนเองตามสภาพทตนเองเปนอย เขาใจถงความสามารถ ความสนใจ ความตองการของตนเอง ยอมรบไดในสวนทเปนจดออนของตนเอง

ทฤษฎค าจน (The Motivation-Hygiene Theory) Herzberg F. et al. (1990) สรปถงความตองการของคนในองคการหรอการจงใจ

จากการท างานวา ความพอใจในงานทท า และความไมพอใจในงานทท าไมไดมาจากปจจยกลมเดยวกน แตมสาเหตมาจากปจจย 2 กลม คอ ปจจยจงใจ (Motivation Factors) กบปจจยค าจน (Hygiene Factors) มรายละเอยด ดงน (ธรรกษ ภารการ. สบคนออนไลนจาก https://www.l3nr.org/posts/281193. วนท 9 มถนายน 2557.) 1.ปจจยจงใจ (Motivation Factors) เปนสงทสรางความพงพอใจในงานใหเกดขน ซงจะชวยใหบคคลรกและชอบงานทปฏบตอย และท าใหบคคลในองคการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ประกอบดวย

1.1 ความส าเรจในการท างาน (Achievement) หมายถงความส าเรจสมบรณของงาน ความสามารถในการแกปญหา การมองเหนผลงาน ความชดเจนของงานเปน

50

ความส าเรจทวดไดจากการปฏบตงานไดตามเปาหมาย ตามก าหนดเวลา ความสามารถในการแกปญหาในการปฏบตงาน และความพอใจในผลการปฏบตงาน

1.2 การยอมรบนบถอ (Recognition) หมายถงการยอมรบหรอเหนดวยกบความส าเรจ การไดรบการชมเชย ยกยอง ชนชม เชอถอ ไววางใจในผลงานหรอการด าเนนงานจากผบงคบบญชา ผรวมงาน ผใตบงคบบญชาและบคคลอน ๆ ซงถาหากไมไดรบการยอมรบนบถอกจะท าใหเกดการไมยอมรบ การไดรบค าต าหนตเตยน หรอการกลาวโทษ

1.3 ลกษณะงาน (Work Itself) หมายถง การลงมอกระท าหรอการท างานเปนชนเปนอน ซงก าหนดเวลาเปนกจวตร หรอยดหยนได อาจมการสรางสรรคงานไมวาเปนงานงายหรองานยาก เปนงานทชวนใหปฏบตไมนาเบอ เปนงานทสงเสรมตอความคดรเรมสรางสรรค เปนงานทมคณคา รวมทงสามารถปฏบตงานไดอยางสมบรณ หรอท างานใหเสรจในเวลาอนสน

1.4 ความรบผดชอบ (Responsibility) หมายถง การจดล าดบของการท างานไดเอง ความตงใจ ความส านกในอ านาจหนาท และความรบผ ดชอบ ตลอดจนอสระในการปฏบตงาน

1.5 ความกาวหนาในต าแหนง (Advancement) หมายถง ผลหรอการมองเหนการเปลยนแปลงในสภาพงบคคล หรอต าแหนง ในสถานทท างาน โอกาสในการเลอนต าแหนงหรอระดบทสงขน และมโอกาสไดรบการพฒนาความร ความสามารถ ทกษะทเพมขนในว ชาชพจากการปฏบตงาน ตลอดจนโอกาสการศกษาตอ อบรม ดงาน

2. ปจจยค าจนหรอปจจยสขอนามย (Hygiene Factors) Herzberg กลาวถง ปจจยค าจนหรอปจจยสขอนามยวา เปนปจจยทบงชถงความไมพอใจในการท างาน และเปนปจจยทชวยใหบคคลยงคงปฏบตงานไดตลอดเวลา ประกอบดวย

2.1 เงนเดอน (Salary) หมายถง ผลตอบแทนจากการท างาน เชน คาจาง เงนเดอน คาตอบแทน รวมทงสวสดการ ประโยชนเกอกลอน ๆ ตามความเหมาะสมของเงนเดอนและขนเงนเดอน ตามความเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ

2.2 ความสมพนธระหวางบคคล (Interpersonal Relationship) หมายถง สภาพความสมพนธ การมปฏสมพนธของบคคลกบคนอน ๆ ไดแก ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชาในสถานการณตาง ๆ การรวมมอปฏบตงาน การชวยเหลอ การสนบสนน และการปรกษาหารอ

51

2.3 การปกครองบงคบบญชา (Supervision Technical) หมายถง สภาพการปกครองบงคบบญชางานของผบรหารระดบสง ในเรองการวเคราะหความสามารถของผปฏบตงาน การกระจายงาน การมอบหมายอ านาจ ความยตธรรม

2.4 นโยบายและการบรหาร (Policy and Administration) หมายถง ความสามารถในการจดล าดบเหตการณตาง ๆ ของการท างาน ซงสะทอนใหเหนถงนโยบายของหนวยงาน การบรหารงาน การจดระบบงานของผบงคบบญชา การเปดโอกาสใหมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย

2.5 สภาพการปฏบตงาน (Working Condition) หมายถง สภาพเหมาะสมในการท างาน สภาพการท างานทเปนกายภาพ ไดแก สภาพแวดลอม สถานท ท างาน เครองมอเครองใช วสดอปกรณ ความสะดวกสบายในการท างาน และในการปฏบตงานตาง ๆ ตลอดจนครอบคลมไปถงความสมดลของปรมาณงานกบจ านวนบคลากร

2.6 สถานภาพของวชาชพ (Status) หมายถง สถานภาพของบคคลในสงคมทมวชาชพเดยวกน หรอสถานภาพของวชาชพในสายตาของสงคมทมวชาชพตางกน หรอเปนการรบรจากบคคลวชาชพอน ทเปนองคประกอบท าใหบคคลรสกตองาน ใหคณคาแกงานทปฏบต

2.7 ความมนคงในการปฏบตงาน (Job Security) หมายถง ความรสกทมตอการปฏบตงานในดานความมนคงในต าแหนง และความปลอดภยในการปฏบตงาน

2.8 ชวตความเปนอยสวนตว (Factor in Personal Life) หรอสภาพความเปนอย หมายถง สถานการณทท าใหบคคลมความรสกด หรอไมดในชวงเวลาทไดท างาน สภาพความเปนอยทางครอบครว และสวนตวอนเนองมาจากการปฏบตงาน

ในการด าเนนการจดการเรยนร ความพงพอใจเปนสงส าคญทจะกระตนใหผเรยนท างานทไดรบมอบหมายใหบรรลผลตามวตถประสงคของผสอนซงในสภาพปจจบนเปนเพยงผใหค าแนะน าปรกษา จงตองค านงถงความพอใจในการเรยนร การท าใหผเรยนเกดความพงพอใจในการเรยนร มแนวคดพนฐานทตางกน 2 ลกษณะ คอ (สมยศ นาวการ , 2521: 155 อางถงใน นจญมย สะอะ, 2551: 64)

1. ความพงพอใจน าไปสการปฏบตงาน การตอบสนองความตองการผปฏบตงานจนเกดความพงพอใจ จะท าใหเกดแรงจงใจ

ในการเพมประสทธภาพการท างานทสงกวาผไมไดรบการตอบสนอง ดงภาพ 5

52

ภาพ 5 ความพงพอใจน าไปสผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ

ทมา : สมยศ นาวการ, 2521 : 155 (อางถงใน นจญมย สะอะ, 2551 : 64)

จากแผนภาพดงกลาวจะเหนไดวา ในการจดการเรยนการสอนจะตองค านงถงปจจยหลาย ๆ ดานในการทจะท าใหผเรยนเกดความพงพอใจ เชน การจดบรรยากาศในหองเรยน สอในการเรยน เปนตน

2. ผลของการปฏบตงานน าไปสความพงพอใจ ความสมพนธระหวางความพงพอใจและผลการปฏบตงานจะถกเชอมโยงดวยปจจย

อน ๆ ผลการปฏบตทดทจะน าไปสผลตอบแทนทเหมาะสม ซงในทสดจะน าไปสการตอบสนองความพงพอใจ ผลการปฏบตงานยอมไดรบการตอบสนองในรปของรางวล หรอผลตอบแทน ซงแบงออก เปนผลตอบแทนภายใน (Intrinsic Rewards) และผลตอบแทนภายนอก (Extrinsic Rewards) โดยผานการรบรเกยวกบความยตธรรมของผลตอบแทน ซงเปนตวบงชปรมาณของผลตอบแทนท ผปฏบตงานไดรบ นนคอ ความพงพอใจในงานของผปฏบตงานจะถก ก าหนดโดยความแตกตางระหวางผลตอบแทนทเกดขนจรง และการรบรเรองเกยวกบความยตธรรมของผลตอบแทนทรบรแลว ความพงพอใจยอมเกดขน

เมอน ามาใชในการจดการเรยนร การท าใหผเรยนเกดความพงพอใจ ครผสอนจงตองมการออกแบบการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน โดยค านงถงปจจยหลาย ๆ ดาน เชน การจดบรรยากาศในหองเรยน การใชสอการเรยนทนาสนใจ และมความเหมาะสมกบผเรยนใหมากทสด ทงนทงนนกเพอทจะใหผเรยนเกดความพงพอใจจนบรรลผลตามทวตถประสงคของหลกสตรไดก าหนดไว

ดงนน ความพงพอใจจงเกดจากแรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอก ซงจะท าใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมออกมา มทงทางบวกและทางลบ กขนอยกบวาไดรบการเสรมแรงไปทางใด เนองจากความพงพอใจนนเปนความรสกของจตใจ เชน ความรสกตอความส าเรจทเกดขนเมอสามารถ เอาชนะความยงยากตาง ๆ และสามารถด าเนนงานภายใตความยงยากทงหลายไดส าเรจ ท าใหเกดความภาคภมใจ ความมนใจ ตลอดจนไดรบการยกยองจากครผสอน เพอน หรอแมแตการไดคะแนนใน

ผลตอบแทน

ทไดรบ ความพงพอใจ

ของผปฏบตงาน การปฏบตงานทม

ประสทธภาพ แรงจงใจ

53

ระดบทนาพอใจ ซงจะแสดงออกทางสหนา สายตา ค าพด และการแสดง การวดความพงพอใจจงวดไดหลายวธ เชน การสงเกต การสมภาษณ หรอการใชแบบวดความพงพอใจ เปนตน 5. งานวจยทเกยวของ

การวจยในครงนผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรแบบใชปญหา เปนฐาน ซงพบงานวจยทศกษาการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ทมตอผลสมฤทธทางการเรยน และความพงพอใจของนกเรยนชนประถมศกษาและมธยมศกษา ดงน 5.1 การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ทมตอผลสมฤทธทางการเรยน

ทวาวรรณ จตตะภาค (2548: 32) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนดวยการจดการเรยนรวทยาศาสตรแบบใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา นกเรยนทเรยนดวยวธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05

ชนาธป อภวงคงาม (2550: 66) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชปญหาเปน ฐานในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรเพมเตม เรอง ล าไย ส าหรบนกเรยนชวงชนท 3 ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน มคาเฉลยคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนหลงการเรยนสงกวากอนการเรยน

บญน า อนทนนท (2551: 93) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนโยธนบ ารง จ.นครศรธรรมราช ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานและการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานกบนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร มผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ซาฟนา หลกแหลง (2552: 90) ศกษาผลของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานตามแนวคดวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงคม ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนมลนธอาซซสถาน อ าเภอโคกโพธ จงหวดปตตาน ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานตามแนวคดวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงคม มผลสมฤทธทางการเรยนชววทยาหลงการจดการเรยนรสงกวากอนจดการเรยนรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

54

ปราณ หบแกว (2552: 84) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาตาสตร เรอง ทรพยากรและสงแวดออม ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนหนองไผพทยาคม อ าเภอชมแพ จงหวดขอนแกน โดยการจดกจกรรมการเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา นกเรยนรอยละ 85.71 ของนกเรยนท งหมด ไดคะแนนผลสมฤทธทางการเรยน วทยาศาสตรผานเกณฑ รอยละ 70 ของคะแนนเตม

ขวญตา บวแดง (2553: 68) ศกษาผลของการจดการเรยนร เรองวกฤตการณสงแวดลอม ทางธรรมชาต ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา คะแนนเฉลยหลงเรยน เรองวกฤตการณสงแวดลอมทางธรรมชาต สงกวาคะแนนเฉลยกอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

เวยงสด วงศชย (2553: 74) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน เรองการปกปกรกษาธรรมชาต ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนมธยมโพนทอง อ าเภอนาทรายทอง จงหวดนครหลวงเวยงจนทร ประเทศลาว โดยการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา นกเรยนรอยละ 75.50 มผลสมฤทธทางการเรยน ผานเกณฑคะแนนรอยละ 70 ซงสงกวาเกณฑเปาหมายทก าหนด

พชรนทร ชกลน (2554: 140) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน วชาชววทยา เรอง เคมพนฐานของสงมชวต ทไดรบการจดกจกรรมการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการจดกจกรรมการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน มการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา โดยมนกเรยนรอยละ 77.50 ของจ านวนนกเรยนทงหมด ผานเกณฑรอยละ 75 ของคะแนนเตม

สมหวง องสน (2554: 82) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา เรอง ระบบหมนเวยนเลอด ของนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 4 โรงเรยนพงทยพฒนศกษา อ าเภอน าพอง จงหวดขอนแกน โดยใชการจดกจกรรมการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา นกเรยนรอยละ 78.04 ของนกเรยนทงหมด ไดคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเรอง ระบบหมนเวยนเลอด ผานเกณฑรอยละ 70 ของคะแนนเตม

ฐตาภรณ พมพจนทร (2556: 98) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน เรองชวตและสงแวดลอม ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน รวมกบค าถามปลายเปด ผลการวจยพบวา นกเรยนรอยละ 73.33 สอบผานเกณฑรอยละ 70 จากคะแนนเตม

55

ศรวรรณ หลาคอม (2556: 120) ศกษาการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดวยการจดกจกรรมการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนพงทยพฒนศกษา ผลการวจยพบวา จากการท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทายวงจรท 1, 2, และ 3 จ านวนนกเรยนทสอบผานเกณฑในแตละวงจรมจ านวนมากขนตามล าดบ สะทอนใหเหนวาจากการจดกจกรรมการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน สามารถชวยพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนใหสงขนตามล าดบ

อมพร จ าเรญพานช (2556: 40) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน ระหวางกอนเรยน และหลงเรยนโดยการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เรองปญหาธรรมชาตสงแวดลอม ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนเทศบาลวดก าแพง (อดมพทยากร) จงหวดชลบร ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนโดยใชปญหาเปนฐานสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ปทมรตน อาวโสสกล (2557: 63) ศกษาผลของการจดการเรยนรวชาชววทยาโดย ใชปญหาเปนฐาน เพอสงเสรมผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนศรทธาสมทร อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม ผลการวจยพบวา คาเฉลยของคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยา หลงเรยนดวยการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานสงกวาหลงเรยนดวยการจดการเรยนรแบบวฏจกรการสบเสาะความรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

มสยมาศ ดานแกว (2557: 68) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 2 เรองระบบรางกายมนษยและสตว โดยใชการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

Willkerson & Felleti (1989: 51-60) พบวา การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปน วธการทสามารถเพมการมสวนรวมของนกเรยน ในเวลาเดยวกนกเปนการกระตนใหพฒนาทกษะการเรยนรตลอดชวต และการแกปญหาผเรยนไดเรยนร ถง 2 ประการดวยกน คอ รความคดรวบยอด กฎ ขอเทจจรง และรวธการทจะใชสงเหลานน

56

5.2 การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ทมตอความพงพอใจ

อาภรณ แสงรศม (2543: บทคดยอ) ศกษาผลการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานตอความพงพอใจตอการเรยนการสอนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผลการวจยพบวา นกเรยนทเรยนดวยวธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานมมความพงพอใจตอรปแบบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานอยในระดบมาก

นจญมย สะอะ (2551: 98) ศกษาผลของการเรยนแบบใชปญหาเปนฐานตอความพงพอใจตอการจดการเรยนรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอาลาวยะหวทยา อ าเภอบนนงสตา จงหวดยะลา พบวา นกเรยนมความพงพอใจตอการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานในดานผสอน วธการสอน สอการเรยนการสอน การวดและประเมนผล และประโยชนทผเรยนไดรบ อยในระดบสง

สเทพ แพทยจนลา (2554: 57) ศกษาความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนอดรพทยานกล อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน เรอง ดลยภาพของสงมชวต โดยการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน พบวา นกเรยนทไดจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐานเรองดลยภาพของสงมชวต มความพงพอใจตอบทบาทครผสอน บทบาทของผเรยน กจกรรมการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผลการเรยนอยในระดบมาก

Coleman (1995: 18-19) ส ารวจพบวามคณะแพทยศาสตรถง 882 แหง ไดใชรปแบบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน โดยทอาจารยประจ ากลมพบวาความรสกสวนใหญคดว าหลกสตรการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนและหลกสตรดงเดมมประสทธภาพ ใกลเคยงกนในเรองการเรยนร และจะสงผลใหอตราความสนใจของนกเรยน เรองถนด ความพงพอใจสวนบคคล ความมเหตผลของนกเรยน และการเตรยมพรอม ทจะหมนเวยนไปในคลนกตาง ๆ สงกว าวธดงเดม และหลกสตรดงเดมเหนอกวาในเรองการสอนความรเกยวกบขอเทจจรง

Behiye (2009: บทคดยอ) ศกษาการเรยนโดยใชปญหาเปนฐานในวทยาศาสตรศกษา พบวา การเรยนโดยใชปญหาเปนฐาน มอทธพลส าหรบการเรยนรเปนอยางมาก เนองจากเปนการใชปญหาจรงหรอบรบทในการตรวจสอบเชงลกในสงทผเรยนตองการจะร การเรยนรปญหาทแตกตางจากการเรยนการสอนทตองเผชญกบสถานการณใหมหรอเหตการณทจะตองก าหนดความตองการ การเรยนรของทจะตงค าถามเพอใหบรรลความเขาใจในสถานการณหรอเหตการณนน ๆ ซงการเรยนดงกลาวเปนแนวทางการศกษาททาทายนกเรยนในการท างานรวมกนในกลมทจะแสวงหาค าตอบเพอน ามาแกปญหา การเรยนการสอนโดยนกเรยนเปนศนยกลางมากขน ครมบทบาทคอย

57

อ านวยความสะดวก นอกจากนวธการนจะชวยใหนกเรยนพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ การคดวเคราะหและแกปญหา รจกท างานรวมกน จากงานวจยขางตน การจดการรแบบใชปญหาเปนฐาน ท าใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนเปนไปในทางทดขนและผานเกณฑทก าหนด สงผลตอคณภาพของผเรยนไดอยางเปนทนาพอใจและมประสทธภาพ ไมวาจะเปนดานการศกษาคนควาดวยตนเอง การมสวนรวม การแลกเปลยนความร ความคดเหนซงกนและกน การแกปญหาดวยตนเอง ท าใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางมความหมาย เขาใจทกษะกระบวนการดขน และนกเรยนมความพงพอใจในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน ซงการเลอกการจดการเรยนรทเหมาะสมสามารถชวยพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนไดตามวตถประสงคทตองการได