รายงานฉบับสมบูรณ์ สถานี...

กรกฎาคม 2556

รายงานฉบบสมบรณสถานพลงงานชวมวลชมชนโนนมวง

ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ(CBES-6)

โครงการสนบสนนเพอการศกษาความเปนไปไดของโครงการสถานผลตพลงงานสเขยว Distributed-Green-Generation: DGG (โครงการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน 15 แหง)

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร I กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการสนบสนนเพอการศกษาความเปนไปไดของโครงการสถานผลตพลงงานสเขยว Distributed-Green-Generation : DGG

(โครงการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน 15 แหง) สถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ (CBES-6)

สารบญ

หนา สาเนาจดหมายนาสง สารบญ I สารบญรป V สารบญตาราง VIII

บทท 1 บทนาและวตถประสงค 1.1 หลกการและเหตผล 1-1 1.2 วตถประสงค 1-2 1.3 พนทศกษา 1-2 บทท 2 การศกษาขอมลพนท และภาพถายดาวเทยม 2.1 การศกษาสภาพการใชประโยชนทดน 2-1

2.1.1 การจดเตรยมขอมล 2-1 2.1.2 การจดทาแผนทสภาพการใชประโยชนทดน 2-1 2.1.3 การจดทาและรวบรวมฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร 2-4 2.1.4 ผลการดาเนนการจดทาแผนทสภาพการใชประโยชนทดนผานภาพถาย 2-5 ดาวเทยม 2.2 ภาพถายดาวเทยมปรมาณชวมวลและการสารวจรงวดในพนทโครงการ 2-8 2.2.1 รศม 30 กโลเมตร 2-8 2.2.2 รศม 1 กโลเมตร 2-12


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร II กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 3 ผลการศกษาและวเคราะหชวมวลในพนททมศกยภาพ 3.1 การสารวจชวมวลทมศกยภาพในพนท 3-1 3.2 การสารวจชวมวล 3-3 3.3 ผลการศกษาชวมวลทมศกยภาพ 3-5 3.4 การศกษาวเคราะหเชอเพลงชวมวลในพนท 3-6 3.4.1 คาความรอนของเชอเพลงชวมวล (Heating Value) 3-7 3.4.2 องคประกอบโดยประมาณของเชอเพลงชวมวล (Proximate Analysis) 3-9 3.4.3 องคประกอบโดยละเอยดของเชอเพลงชวมวล (Ultimate analysis) 3-10 3.4.4 องคประกอบของเถาเชอเพลงชวมวล 3-11 3.5 อายการเกบรกษาของเชอเพลงชวมวล 3-16 บทท 4 การบรหารจดการเชอเพลงสาหรบสถานพลงงานชวมวลชมชน 4.1 ประเภทของเชอเพลง 4-2 4.1.1 ไมยคาลปตส 4-2 4.1.2 เหงามนสาปะหลง 4-7 4.1.3 ซงขาวโพด 4-8 4.2 การบรหารจดการเชอเพลงในรอบป 4-9 4.3 การขนสงเชอเพลงเขาสโรงไฟฟา 4-17 4.4 รปแบบการจดการโลจสตกสของเชอเพลงเพอเขาสโรงไฟฟาชวมวล 4-20 4.4.1 ขนตอนการขนถายไมและเชอเพลงชวมวลลงจากรถบรรทก 4-21 4.4.2 ขนตอนการแปรรปไมและเชอเพลงชวมวล 4-21 บทท 5 การศกษาเทคโนโลยการผลตไฟฟาจากชวมวล 5.1 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากชวมวล 5-1 5.2 การจาหนายไฟฟาของโรงไฟฟา 5-13 5.3 เทคโนโลยการผลตไฟฟาจากชวมวลสาหรบชมชน 5-17


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร III กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

สารบญ (ตอ) หนา บทท 6 การออกแบบ และจดทา Outline Drawing 6.1 รปแบบและสวนประกอบโรงไฟฟาชมชนขนาดไมเกน 1 เมกะวตต 6-1 6.2 เครองจกรสาหรบการผลตไฟฟาจากชวมวล 6-22 6.3 แผนผงโรงไฟฟา (Outline Drawing) 6-27 6.4 เกณฑและมาตรฐานผลกระทบตอสงแวดลอม 6-32 6.4.1 ขนตอนทวไปในการปฏบตการเดนระบบ 6-35 6.4.2 แผนการบารงรกษา 6-36 6.4.3 ปญหาในการปฏบตงานและวธการแกไข Wood Gas Generator 6-37

บทท 7 การวเคราะหความเปนไปไดทางดานเศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการ

7.1 การศกษาความเปนไปไดทางการเงน 7-1 7.1.1 แนวคดในการดาเนนโครงการ 7-1 7.1.2 วตถประสงค 7-1 7.1.3 วธการศกษา 7-1 7.1.4 ผลการศกษา 7-2 7.2 ความหมาย ความสาคญและรปแบบนตบคคล 7-3 7.3 รปแบบนตบคคลสาหรบชมชน 7-4 7.3.1 แนวคดเกยวกบวสาหกจชมชน 7-4 7.3.2 แนวคดเกยวกบสหกรณ 7-9 7.4 แนวคดในการกาหนดรปแบบองคกรทเหมาะสมสาหรบโครงการโรงไฟฟาชมชนใน 7-19 แตละชมชนทองถน 7.5 ผลการวเคราะหความเปนไปไดดานเศรษฐศาสตรและการเงน 7-22

ภาคผนวก ก ผลการวเคราะหเชอเพลง ภาคผนวก ข สญญารบรองการจดหาวตถดบ


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร IV กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

สารบญรป รปท หนา 1.3-1 ประมวลภาพการทาประชาคมในพนท 1-8

2.1-1 ขนตอนการศกษาการจดทาแผนทของการใชประโยชนทดน ดวยขอมลการสารวจระยะไกล 2-4

2.1-2 ภาพถายดาวเทยม THEOS บรเวณพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง 2-7

อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

2.2-1 โฉนดของพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง 2-9

2.2-2 พนทครอบคลมในรศม 30 กโลเมตร จากพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชวมวลชมชน 2-10

ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

2.2-3 การใชประโยชนทดนและเสนทางการสารวจเฉพาะพนททมกลมพชทมศกยภาพในพนทรศม 2-11

30 กโลเมตร ของพนททจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

2.2-4 ลกษณะภมประเทศและชมชนพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง 2-12

2.2-5 การใชประโยชนทดนของพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง 2-13

2.2-6 สภาพพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง 2-13

3.2-1 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกมนสาปะหลงในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง 3-3

จ.หนองบวลาภ

3.2-2 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกยคาลปตสในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง 3-4 จ.หนองบวลาภ

3.2-3 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกขาวโพดในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง 3-5

จ.หนองบวลาภ 4.1-1 รปแบบการเกบเกยวและแปรรปไมเชอเพลง 4-5 4.1-2 ปรมาณผลผลตรายเดอนของหวมนสาปะหลงและเหงามนสาปะหลงประจาป 2555 4-8 4.1-3 ปรมาณผลผลตรายเดอนของขาวโพดและซงขาวโพด ประจาป 2555 4-9

4.2-1 การบรหารสดสวนเชอเพลงรายเดอน สาหรบสถานพลงงานชวมวลชมชนโนนมวง 4-10

จ.หนองบวลาภ (CBES 6) 4.2-2 หนาจอแสดงผลการใชฐานขอมล GIS ในการบรหารจดการวตถดบแบบครบวงจร 4-12 4.2-3 เมนทปรากฏเมอเขาสระบบ 4-13 4.2-4 แสดงตวอยางการเพมขอมลกลมเกษตรกร 4-13 4.2-5 แสดงตวอยางการแกไขกลมเกษตรกร 4-14 4.2-6 แสดงตวอยางการเพมขอมลเกษตรกร 4-14 4.2-7 แสดงตวอยางการแกไขขอมลเกษตรกร 4-14


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร V กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

4.2-8 แสดงการคนหารายชอเกษตรกรจากกลมเกษตรกร 4-15 4.2-9 แสดงหนาตางเพอกดยนยนการเพมชอเกษตรกรเขากลมเกษตรกร 4-15 4.2-10 แสดงขนตอนการเพมแปลงปลกของเกษตรกร 4-16 4.2-11 แสดงตวอยางการเพมแปลงปลกของเกษตรกร 4-16

สารบญรป (ตอ) รปท หนา 4.2-12 แสดงตวอยางการเพมแปลงปลกของเกษตรกรผานเทคโนโลย Google map 4-17 4.3-1 การขนสงเชอเพลงเขาสโรงไฟฟาในรศม 30 กโลเมตร 4-20 4.4-1 กระบวนการบรหารไม/เชอเพลงชวมวลภายในลานแปรรปกอนนาสงไปยงโรงผลตไฟฟาชวมวล 4-21

4.4-2 ขนตอนการสบยอยไมสด (ความชนเฉลยรอยละ 45) 4-22

4.4-3 ขนตอนการสบยอยไมแหง (ความชนเฉลยรอยละ 25) 4-23

5.1-1 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากเชอเพลงชวมวล (มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2554) 5-4

5.1-2 ลกษณะเตาผลตกาซชวมวลแบบไหลขน 5-8 5.1-3 ลกษณะเตาผลตกาซแบบกาซไหลลง 5-9 5.1-4 ลกษณะเตาผลตกาซแบบกาซไหลขวาง 5-10 5.1-5 ลกษณะเตาผลตกาซแบบฟลอไดซเบด 5-11 6.1-1 สมดลมวลสารของการผลตไฟฟาจากชวมวล 6-5 6.1-2 แผนผงเครองจกรโรงไฟฟาขนาด 1 MW 6-6 6.1-3 Gasifier Unit 6-7 6.1-4 Cyclone Unit 6-8 6.1-5 Water Scrubber Unit 6-9 6.1-6 Blower 6-10 6.1-7 Water Separator Unit 6-11 6.1-8 Mist Eliminator 6-12 6.1-9 Biomass Filter 6-13 6.1-10 Safety Filter 6-14 6.1-11 Bucket Elevator 6-15 6.1-12 Cooling Tower 6-16 6.1-13 Water Chiller 6-17 6.1-14 Gas Generator 6-18 6.1-15 Transfermer 6-19 6.1-16 อาคารกองเกบชวมวล 6-20 6.1-17 อาคารกองเกบชวมวล 6-21


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร VI กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

6.2-1 แสดงรปแบบอปกรณของระบบโรงไฟฟาชวมวลโดยทวไปของ ANKUR SCIENTIFIC 6-23 แสดงใหเหนระบบผลตกาซชวมวล (Gasifier System) ระบบทาความสะอาดกาซชวมวล

(Gas Cleaning System) ชดเครองกาเนดไฟฟา (Gas Generator Set) และ หมอแปลงไฟฟา (Transformer)

สารบญรป (ตอ)

รปท หนา

6.2-2 ตวอยางโรงไฟฟาชวมวลขนาด 1.2 MW Power Plant at Sankheda, Gujarat, India 6-24

6.2-3 ชดระบบกรองกาซ 6-25

6.2-4 เครองกาเนดไฟฟา Shengdong Biomass Gas Genset 500GF1-PWG 6-26

6.2-5 หมอแปลง "เอกรฐ" ขนาด 1,500 kVA 6-27 6.3-1 แบบแปลนอาคารผลตไฟฟา 6-29 6.3-2 L-1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ 6-30 6.3-3 L-1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ 6-31 7.3-1 แสดงโครงสรางการดาเนนงานของสหกรณ 7-13 7.4-1 โครงสรางผถอหนหรอเงนทนในนตบคคลโครงการสถานพลงงานชมชน 7-21


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร VII กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.3.1 พนทศกษาซงเปนชมชนททาหนงสอแจงความจานงตองการไฟฟาและขอสนบสนน 1-2 การศกษาความเปนไปได จานวน 15 พนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1.3-2 พนทศกษาซงเปนชมชนททาหนงสอแจงความจานงตองการไฟฟาและขอสนบสนน 1-6 การศกษาความเปนไปได จานวน 15 พนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รายชอหลงลงพนทสารวจและมการขอเปลยนแปลง 3 พนท) 2.1-1 ระดบของการจาแนกประเภทของการใชประโยชนทดนจากภาพถายดาวเทยม 2-2 2.1-2 ชนขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร 2-5 2.1-3 รายละเอยดของขอมลภาพสหลายชวงคลน (Multispectral band) ของดาวเทยม THEOS 2-6

2.1-4 ขอมลภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทจดตงสถานพลงงานชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง 2-7 จ.หนองบวลาภ

2.2-1 พนทดาเนนโครงการจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชนขนาดไมเกน 1 เมกะวตต 2-8 2.2-2 การใชประโยชนทดนเฉพาะพนททมกลมพชทมศกยภาพในพนทรศม 30 กม. ของพนทจดตง 2-11 สถานพลงงานชมชน จ.หนองบวลาภ 3.3-1 มวลชวภาพเหนอพนดนของพนทโครงการ 3-6 3.3-2 รอยละความชนของมวลชวภาพวตถดบในแตละพนท 3-6 3.4-1 คาคณภาพของเชอเพลงชวมวล (ตามสภาพตวอยาง) ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา 3-8 3.4-2 คาความรอนของเชอเพลงชวมวลในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basic 3-9 และความชน 10%) 3.4-3 องคประกอบแบบประมาณของเชอเพลงชวมวลในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา 3-10

(สภาวะอบแหง, dry basic) 3.4-4 องคประกอบแบบแยกธาตของเชอเพลงชวมวลในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา 3-11

(สภาวะอบแหง, dry basic) 3.4-5 จดหลอมเหลวของโลหะออกไซดชนดตางๆ 3-12 3.4-6 องคประกอบของเถาเชอเพลงชวมวลในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basic) 3-12 3.4-7 ปรมาณโลหะออกไซดของเชอเพลงชวมวล 1 ตน ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา 3-13 (สภาวะอบแหง, dry basic) 3.4-8 ศกยภาพของเชอเพลงชวมวลในการผลตกระแสไฟฟา ในพนทรศม 30 กม. ของพนททจดตง 3-14

สถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

3.5-1 ลกษณะปรากฏและคาความชนของเชอเพลงชวมวลในการศกษาอายการเกบรกษา 3-17 4.3-1 การกาหนดนาหนกรถบรรทกตามประกาศผอานวยการทางหลวงพเศษ, ทางหลวงแผนดน 4-19 และทางหลวงสมปทาน ณ วนท 22 ธนวาคม 2548


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร VIII กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 4.4-1 คาใชจายในขนตอนการเกบเกยว และแปรรปไมเชอเพลง 4-24

4.4-2 ราคารบซอไมของโรงงานแปรรปไมเชอเพลง 4-24 5.1-1 ศกยภาพชวมวลเชงพนทของประเทศไทย 5-2 5.1-2 คณสมบตของชวมวล 5-3 5.1-3 การเปรยบเทยบลกษณะพนฐานและการทางานของเตาผลตกาซชวมวล 5-11 5.1-4 หลกเกณฑการคดเลอกเทคโนโลยการผลตกาซชวมวล 5-12 5.2-1 สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ป 2549 5-16 5.2-2 สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ป 2552 5-16

5.3-1 แสดงปรมาณเชอเพลงในพนททง 15 แหง 5-17

5.3-2 คาคณภาพของเชอเพลงชวมวล (ตามสภาพตวอยาง)ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา15 แหง 5-18

5.3-3 อตราการใชเชอเพลงของเชอเพลงทง 4 ชนด 5-19

5.3-4 ราคาชวมวลแหงของเหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด และยคาลปตส 5-19

5.3-5 คาใชจายเชอเพลง 5-21

5.3-6 ตนทนในการผลตไฟฟา 5-22

6.1-1 ขอดและขอเสยของเครองดกฝนแบบเปยก 6-3

6.4-1 ปรมาณของสารเจอปนทปลอยออกจากโรงไฟฟาใหมทกขนาดทใชเชอเพลงชวมวลเปน 6-32 เชอเพลง 6.4-2 มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไป (ทมา : กรมควบคมมลพษ) 6-33

6.4-3 มาตรฐานระดบเสยงโดยทวไป (ทมา : กรมควบคมมลพษ) 6-34

6.4-4 แผนปฏบตการตามประมวลหลกการปฏบต (CoP) 6-41

6.4-5 ประเภทของอปกรณ 6-43

6.4-6 การตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ 6-45

6.4-7 การตรวจสอบ ทดสอบ และการบารงรกษาระบบ และอปกรณตาง ๆ 6-47

6.4-8 ปญหา สาเหต และวธการแกไข Wood Gas Generator เมอมอาการขดของ 6-50

6.4-9 ปรมาณความเขมขนของกาชคารบอนมอนออกไซดในการสดดมเขาไปและผลกระทบ 6-51 ทเกดขนตอรางกาย

6.4-10 เปรยบเทยบการปลอยมลพษทางอากาศของ Gas Generator ในแตละขนาด 6-52

7.3-1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางสหกรณกบหางหนสวนและบรษทจากด 7-16

7.2-1 ผลการวเคราะหทางการเงน ตาม Scenarios 7-45

บทท 1 บทนาและวตถประสงค


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 1-1 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

บทท 1 บทนาและวตถประสงค

1.1 หลกการและเหตผล

จากการทหนวยปฏบตการเทคโนโลยพชพลงงานและไมโตเรว ฝายเทคโนโลยชวมวลและพลงงานชวภาพ สถาบนคนควาและพฒนาผลตผลเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดทาการศกษาวจยและสรางเครอขายกบภาครฐ และ เอกชน ไดแก กรมปาไม กรมพฒนาทดน ส.ป.ก. หอการคาไทย รวมถงกลมเกษตรกรผปลกไมโตเรวโดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนออยางตอเนองมาเปนเวลากวา 5 ป พบวามกลมเกษตรกรหลายกลมทมความพรอม และมศกยภาพในดานการจดหาผลตวตถดบ รวมทงมความตองการมสวนรวมในโรงไฟฟาชวมวลชมชนอยางจรงจง ซงทางหนวยฯ รวมกบเครอขายตางๆ ไดพยายามสงเสรม ประสานงาน นาเสนอกลมเกษตรกรทมความพรอมดงกลาวเพอใหเกดตนแบบโรงไฟฟาชวมวลชมชน โดยชมชนมสวนรวมอยางแทจรง ซงหลงจากการประสานงานกบกลมเกษตรกร หลายกลมไดทาหนงสอเพอขอความอนเคราะหมายงมหาวทยาลยใหเขาไปชวยศกษาและประเมนศกยภาพและความเปนไปไดดานตางๆ ของแตละกลมวาสามารถกอตงโรงไฟฟาชวมวลชมชนทเกษตรกรจะไดมสวนรวมในการเปนเจาของ เบองตนทาการคดเลอกกลมเกษตรกร วสาหกจ และสหกรณการเกษตรทมความพรอมได 15 กลม สวนใหญเปนกลมทไดมกจกรรมในการเตรยม รวบรวมวตถดบไวบางแลว อกทงบางกลมดาเนนการประชมเพอระดมความเหนและทาประชาคมในพนทมาแลวหลายครง ดงนนมหาวทยาลยในฐานะเปนผรบผดชอบในการประสานความรวมมอจงใครขอรบการสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางโรงไฟฟา ชวมวลชมชน 15 แหง ในพนททมศกยภาพเหลาน จากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ซงมนโยบายทจะตองตอบสนองตอชมชนทมความตองการและมความพรอม เพอใหเกดการพฒนาพลงงานทดแทนของชาตอยางจรงจง อกทงจะเปนกรณตวอยางใหชมชนอนๆ ไดเหน ซงทาใหชมชนอนๆ เปดใจรบขอมลและมความเขาใจทถกตองเกยวกบผลกระทบของโรงไฟฟา และการสนบสนนการดาเนนการศกษาความเปนไปไดดงกลาวจะไดมาซงขอมลทเปนปจจยเรมตนทสาคญในการสงเสรมใหเกดโรงไฟฟาชวมวลชมชนทเปนประโยชนตอชมชนและประเทศชาตอยางแทจรง นาไปสการบรรลผลตามวตถประสงคของแผนพฒนาพลงงานทดแทนของประเทศทวางไว



1.2 วตถประสงค

เพอศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการจดตงโรงไฟฟาชวมวลชมชนขนาดไมเกน 1 เมกะวตต ของกลมเกษตรกรสหกรณ และวสาหกจชมชนผปลกพชพลงงานและไมโตเรวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 15 กลม ทไดทาหนงสอแจงความจานงตองการโรงไฟฟาชวมวลชมชนพรอมเอกสารหลกฐานของกลมมายงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยศกษาความเปนไปไดทงในดานคณภาพ และปรมาณของวตถดบ Biomass fuel supply การบรหารจดการรวบรวมขนสงวตถดบ Fuel management เทคโนโลยการผลตไฟฟา Technical study ผลกระทบสงแวดลอมและการมสวนรวมของชมชน Environmental consideration and public participation และการวเคราะหผลตอบแทนทางการเงน Financial Analysis

1.3 พนทศกษา พนทศกษาตามขอบเขตการดาเนนงานแสดงในตารางท 1.3-1 ตารางท 1.3-1 พนทศกษาซงเปนชมชนททาหนงสอแจงความจานงตองการไฟฟาและขอสนบสนนการศกษาความเปนไปได จานวน 15 พนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ท รายชอ ผทตดตอ เบอรโทร สถานทตงโรงไฟฟา

1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ตาบลละหาน อาเภอจตรส จงหวดชยภม

นายถนอม ราชาพด 081-791-9263, 084-962-7196, 081-186-3594

208 หม4 ตาบลละหาน อาเภอจตรส จงหวดชยภม

2 สถานพลงงานชวมวลชมชนอาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ

นายสรชาต คณเมอง 087-721-6258, 081-964-7131

98 หมท 4 บานโนนสงวน อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ

3 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลสรนธร อาเภอคาเขอนแกว จงหวดอบลราชธาน

นางเกณกา คาประเสรฐ 083-334-8667, 081-877-8385, 087-450-9245

152 หมท 8 ตาบลสรนธร อาเภอคาเขอนแกว จงหวดอบลราชธาน

4 สถานพลงงานชวมวลสหกรณนาหวา อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

นายบรรเลง นาสมผล 081-873 9847 088-7854108

สหกรณพลงงานชวมวลชมชนภเวยง อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

5 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลคาแมด อาเภอซาสง จงหวดขอนแกน

นายทองพน เอกตาแสง 080-415-8113 ตาบลคาแมด อาเภอซาสง จงหวดขอนแกน



ท รายชอ ผทตดตอ เบอรโทร สถานทตงโรงไฟฟา

6 สถานพลงงานชวมวลชมชน อาเภอเวยงเกา จงหวดขอนแกน

นายดารห จนทรวน 086-950-2120 112 หม 6 ตาบลเมองเกา อาเภอเวยงเกา จงหวดขอนแกน

7 สถานพลงงานชวมวลชมชนอาเภอกระนวน จงหวดขอนแกน

นายสมชาย สวรรณคาม 081-729-5245 76 หม 7 ตาบลบานฝาง อาเภอกระนวนจงหวดขอนแกน

8 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลคาพะอง อาเภอโพธชย จงหวดรอยเอด

นางอสรย กระจาง 086-236-2377 ตาบลโพธศร อาเภอโพธชย จงหวดรอยเอด

9 สถานพลงงานชวมวลชมชนอาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

นายสมเดช พนธมาศ 083-334-8667 080-411-0599

ตาบลอมเมา อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

10 สถานพลงงานชวมวลชมชนผปลกไมโตเรวอาเภอเมอง จงหวดอดรธาน

นายวลลถ จนทรดาเปา 089-712-2137 ตาบลเชยงยน อาเภอเมอง จงหวดอดรธาน

11 สถานพลงงานชวมวลชมชนอา เภอจกราช จงหวดนครราชสมา

นายคาพอง สกลธรรม 089-8649066 , 081-0878215

ตาบลสสก อาเภอจกราช จงหวดนครราชสมา

12 สถานพลงงานชวมวลชมชนผปลกไมโตเรว จงหวดกาฬสนธ

นายยงยทธ เจรญธรรม 081-0827921 100 ตาบลไผ อาเภอเมอง จงหวดกาฬสนธ

13 สถานพลงงานชวมวลชมชนผปลกไมโตเรวตาบลนามะเฟอง อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

นายบญเพง อดรพรม 087-860-4937 ตาบลนามะเฟอง อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

14 สถานพลงงานชวมวลชมชนอาเภอหวยหลว จงหวดสกลนคร

นายสนองศกด ดวงศรจนทร 081-183-5182 ตาบลหวยหลว อาเภอหวยหลว จงหวดสกลนคร

15 สถานพลงงานชวมวลชมชนบะหวา อาเภออากาศอานวย จงหวดสกลนคร

นายบญสง สพนตา 081-057-3479084-428-8547

ตาบลบะหวา อาเภออากาศอานวย จงหวดสกลนคร

การศกษาความเหมาะสมและกาหนดพนทตงโรงไฟฟาเบองตน ปจจยหลกทจะนามาพจารณาใน

การกาหนดพนทตงโรงไฟฟา คอ การยอมรบโรงไฟฟาของประชาชนในพนท เนองจากความรสกของประชาชนสวนใหญทมตอโรงไฟฟาชวมวลคอนขางออนไหว หากชมชนเกดการตอตานหรอไมเหนดวยในการตงโรงไฟฟาชวมวลในพนท อาจกอใหเกดปญหาหลายๆ ดานตามมา ซงคณะผวจยไดคานงปจจยดงกลาว จงไดมการลงพนทเพอสารวจความคดเหนจากชมชน และผเกยวของในพนททสนใจเขารวมโครงการ 15 พนทดงทกลาวมาแลว คณะวจยจงไดดาเนนการลงพนท 15 กลม ตามตารางท 1.3-1 เพอเกบขอมล และจดทาประชาคมเพอรบความคดเหน โดยมกระบวนการดาเนนงานลงพนทดงน



1) การสรางการมสวนรวมของชมชน สรางกระบวนการมสวนรวมของชมชน เพอสารวจความคดเหนในการตงสถานพลงงานชมชนสเขยว และสารวจความคดเหนเพอหารปแบบการจดตงองคกรเพอเขามามสวนรวมในการดาเนนธรกจดงกลาว โดยใชเวทประชาคม เปนเครองมอในการรบฟงความคดเหน โดยประชาคม เปนกระบวนการ ทประกอบดวยหลากหลายวธการ และขนตอนทชดเจนทจดขนเพอใหไดมาซงความคดเหนทหลากหลาย ขอสงเกตและหรอขอสรปของประชาชนหรอคนทมสวนเกยวของ หรอมสวนไดสวนเสย หรอ Stakeholders วามความรสกหรอมความคดตอเรองใดเรองหนงทมผลกระทบตอชวตความเปนอยของเขาทงทางตรงและทางออมอยางไร และมแนวทางทจะแกปญหาหรอผลกดนในประเดนนนๆ อยางไร ทงนเพอเปาหมายสดทายคอการพฒนาทยงยนทประชาชนมสวนรวม และเปนเจาของการพฒนานน ซงประชาคม เปนกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวม (Participatory Learning Process) ทเปดโอกาสใหคนทกคนทเขารวมในกระบวนการไดแสดงความรสก และความคดเหนตอประเดนอยางเสร เทาเทยม และตรงไปตรงมา การจดใหเกดกระบวนการมสวนรวมของประชาชนนนทาไดหลายวธ เชน การจดเวทประชาคม people forum การพฒนาเครอขายความรวมมอระหวางคนหรอกลมคนทมความคดเหนรวมตอประเดนใดประเดนหนง People Networking การสงเสรมหรอพฒนาใหเกดศกยภาพในทองถน Local Capacity Building โดยใชกระบวนการฝกอบรม หรอการทางานรวมกนระหวางชาวบานกบองคกรภายนอก เปนตน 2) ขนตอนการมสวนรวมและสารวจความคดเหนของชมชน โดยใชแนวทางการจดเวทประชาคมในพนท โดยการมสวนรวมและแสดงความคดเหนของชมชนมขนตอนดงน

2.1) ขนตอนเตรยมการกอนการทาเวทประชาคม การเตรยมขอมลเกยวกบกลม ศกษาขอมลภมหลง เชน เพศ วย การศกษา ฯลฯ เพอนามาใชในการเตรยมเครองมอและวธการ ในกระบวนการทาประชาสงคมใหสอดคลองกบภมหลงของกลม การเตรยมขนตอน เครองมอ และอปกรณสาหรบการทาประชาคม การเตรยมแนวคาถาม การซกถาม คอเครองมอหนงในการสนบสนนการมสวนรวมจากประชาชน หรอผเขารวมในกระบวนการประชาคม คาถามท ดจงเปนแนวทางในการทาใหกระบวนการประชาคม บรรลตามวตถประสงคทวางไว ผอานวยการแลกเปลยนเรยนรจงจาเปนตองจดทาคาถามเพอชวยกากบทศทางของกระบวนการประชาคม การเตรยมทมงานจดเวทประชาคม

2.2) กระบวนการดาเนนการเวทประชาคม ประกอบดวย การทาความรจกกนระหวางผเขารวมอภปราย และทมงานจดการ ซงวธการอาจจะใหหลากหลายกจกรรมขนอยกบกลม และภมหลงกลม บอกวตถประสงคของการจดเวทประชาสงคม การอภปรายประเดนหรอปญหา โดยเรมจากการนาเสนอรายละเอยดของโครงการสถานพลงงานชมชนสเขยวในแตละพนท เรมตงแต ศกยภาพวตถดบ เทคโนโลยการผลตทเหมาะสม ผลกระทบสงแวดลอมและการมสวนรวมในโครงการ และผลประโยชนทจะ



ไดรบจากโครงการ จากนนเปดเวทใหแสดงอภปรายแสดงความคดเหนและสอบถามเพมเตมใหเกดความเขาใจอยางแทจรง 2.3) การสรป จะทาการสรปผลของการอภปราย โดยแยกเปนผลทไดจากการพดคยกนเพอนาไปเปนแนวทางในการแกปญหาตอไป ถามผลบางสวนทไมสามารถสรปไดในเวทและจาเปนตองดาเนนการอยางใดอยางหนงตอไป ในขนตอนนจาเปนตองมการทบทวนผลรวมกน และทาเปนขอตกลงรวมกนวาจะตองมการดาเนนการอยางไรกบผลทไดจากเวทประชาคม โดยเฉพาะอยางยงอาจระบอยางชดเจนวาใครจะตองไปทาอะไรตอ และจะนดหมายกลบมาพบกนเพอตดตามความคบหนากนเมอไร อยางไร

จากการลงพนทเพอรบฟงความคดเหนของพนททง 15 แหง พบวา มบางพนททไมมความพรอมทงดานบคลากรและการจดตงองคกรคณะวจย จงไดพจารณาคดเลอกพนทอนมาทดแทน ดงตารางท 1.3-2 เนองจากมความพรอมทกดาน มความเปนไปไดทจะสามารถสรางโรงไฟฟาชวมวลในพนทได โดยตารางท 1.3-2 แสดงพนทศกษาและรายละเอยดผประสานงานของแตละกลมทจะดาเนนการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน 15 แหง ในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอลาสด นอกจากนในตารางท 1.3-2 ไดทาการจดระบบชอเรยกใหเปนระบบเดยวกน และใหลาดบทแตละสถานใหมลาดบชดเจนซงจะไดใชเรยกในการดาเนนงานและในรายงานฉบบตอไป ซงอาจจะมความแตกตางรายงานฉบบท 1 ทไดนาเสนอชอกอนทจะลงพนทสารวจ ซงเมอลงพนทสารวจและกาหนดจดทจะสรางโรงไฟฟาชมชนโดยตองคานงถงการเชอมตอกบระบบสายสง บางพนทจะมการเปลยนจดตามความเหมาะสม อยางไรกตามในรายงานฉบบนไดกาหนดจดทแนนอน และทาการจดระบบเรยกชอใหมโดยใหใชชอเรยกพนทศกษาแตละพนทวา “สถานพลงงานชวมวลชมชน” (Community Biomass Energy Station หรอ CBES) ตามดวยตาบล อาเภอ และจงหวด เชน CBES 1 หมายถง สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลละหาน อาเภอจตรส จงหวดชยภม เปนตน ประมวลภาพการลงพนททาประชาคมในพนท CBES 1 แสดงดงรปท 1.3-1



ตารางท 1.3-2 พนทศกษาซงเปนชมชนททาหนงสอแจงความจานงตองการไฟฟาและขอสนบสนนการศกษาความเปนไปได จานวน 15 พนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รายชอหลงลงพนทสารวจและมการขอเปลยนแปลง 3 พนท)

CBES รายชอ ผทตดตอ เบอรโทร สถานทตงโรงไฟฟา

1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ตาบลละหาน อาเภอจตรส จงหวดชยภม

นายถนอม ราชาพด 081-791-9263, 084-962-7196, 081-186-3594

208 หม4 ตาบลละหาน อาเภอจตรส จงหวดชยภม

2 สถานพลงงานชวมวลตาบลนาหวา อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

นายบรรเลง นาสมผล 081-873 9847 088-7854108

175 ตาบลนาหวา อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

3 สถานพลงงานชวมวลชมชน ตาบลคาแมด อาเภอซาสง จงหวดขอนแกน

นายทองพน เอกตาแสง 080-415-8113 91 ตาบลคาแมด อาเภอซาสง จงหวดขอนแกน

4

สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลหวยยาง อาเภอกระนวน จงหวดขอนแกน

นายสมชาย สวรรณคาม 081-7295245 76 หม 7 ตาบลบานฝาง อาเภอกระนวน จงหวดขอนแกน

5 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลนามะเฟอง อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

นายบญเพง อดรพรม 087-860-4937 132 ตาบลนามะเฟอง อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

6 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลโนนมวง อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ

นายสรชาต คณเมอง 087-721-6258, 081-964-7131

98 หมท 4 บานโนนสงวน อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ

7* สถานพลงงานชมชนตาบลกดจก-หนองภยศนย อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

นายสมบรณ โตนชยภม 082–854-3690 เลขท 3 ตาบลกดจก-หนองภยศนย อาเภอเมอง จงหวดหนองบวลาภ

8* สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลจาป อาเภอศรธาต จงหวดอดรธาน

นายชาตสยาม วบลยสน 083–672-7455 เลขท 9 ตาบลจาป อาเภอศรธาต จงหวดอดรธาน

9* สถานพลงงานชมชนตาบลปะโค อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย

นายสมผล บดสะท 089–569-2858 เลขท 82,83 ตาบลปะโค อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย

10 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลบะหวา อาเภออากาศอานวย จงหวดสกลนคร

นายบญสง สพนตา 081-057-3479084-428-8547

154 ตาบลบะหวา อาเภออากาศอานวย จงหวดสกลนคร

11 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลไผ อาเภอเมอง จงหวดกาฬสนธ

นายยงยทธ เจรญธรรม 081-0827921 194 ตาบลไผ อาเภอเมอง จงหวดกาฬสนธ

12 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลโพธศร อาเภอโพธชย จงหวดรอยเอด

นางอสรย กระจาง 086-236-2377 39 ตาบลโพธศร อาเภอโพธชย จงหวดรอยเอด

13 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลไพศาล อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

นายสมเดช พนธมาศ 083-334-8667 080-411-0599

27 ตาบลไพศาล อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด



CBES รายชอ ผทตดตอ เบอรโทร สถานทตงโรงไฟฟา

14 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลคาเขอนแกว อาเภอสรนธร จงหวดอบลราชธาน

นางเกณกา คาประเสรฐ 083-334-8667, 081-877-8385, 087-450-9245

19 หมท 8 ตาบลสรนธร อาเภอคาเขอนแกว จงหวดอบลราชธาน

15 สถานพลงงานชวมวลชมชนตาบลสสก-ศรละกอ อาเภอจกราช จงหวดนครราชสมา

นายคาพอง สกลธรรม 089-8649066 , 081-0878215

14 ตาบลสสก อาเภอจกราช จงหวดนครราชสมา

หมายเหต * = CBES 7, 8 และ 9 เปนพนททขอเปลยนแปลงใหม



รปท 1.3-1 ประมวลภาพการทาประชาคมในพนท

บทท 2 การศกษาขอมลพนทและภาพถาย

ดาวเทยม



บทท 2 การศกษาขอมลพนท และภาพถายดาวเทยม

คณะผวจยไดศกษาการสภาพการใชประโยชนทดน เพอนาขอมลทไดมาจดทาแผนทการใชประโยชนทดนในพนทโครงการ แลวดาเนนการจดทาและรวบรวมฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร แลวนามาประเมนศกยภาพของชวมวลวตถดบคลอบคลมพนทโครงการในรศม 30 กโลเมตร การดาเนนงานและผลงานดงจะกลาวตอไป

2.1 การศกษาสภาพการใชประโยชนทดน

ในการจดทาแผนทการใชประโยชนทดน มขนตอนการดาเนนงานดงน

2.1.1 การจดเตรยมขอมล ในการจดทาแผนทแสดงสภาพการใชประโยชนทดนปปจจบน ไดใชภาพถายดาวเทยม THEOS

รวมกบขอมลแผนทการใชประโยชนทดนของกรมพฒนาทดน เปนฐานในการแปลตความสภาพการใชประโยชนพนทในปปจจบนรวมกบขอมลทเกยวของดานอน โดยมขอมลทไดมการเตรยมมาใชประกอบการจดทาแผนทการใชทดน พ.ศ.2555 ดงตอไปน 1) ขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS

2) ขอมลภาพถายดาวเทยมจาก Google Earth 3) แผนทการใชประโยชนทดนจากหนวยงานทเกยวของเชน แผนทสภาพการใชประโยชนทดน

จากกรมพฒนาทดน เปนตน

2.1.2 การจดทาแผนทสภาพการใชประโยชนทดน นาขอมลทจดเตรยมทกลาวมาขางตน มาดาเนนการจดทาแผนทแสดงสภาพการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2555 ครอบคลมพนทตงโรงงานเบองตน และโดยรอบในระยะ 30 กโลเมตรจากตาแหนงทตงโรงงาน ขนตอนการจดแผนทการใชประโยชนทดนประกอบดวย 1) การประมวลผลขอมลขนตน นาขอมลภาพภาพถายดาวเทยมมาตรงพกดใหเปนระบบทกาหนดในการจดฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยใชโปรแกรม Erdas Imagine จากนนทาการประมวลผลขอมลดาวเทยม



THEOS เพอจาแนกสภาพการใชทดนปจจบนเบองตน ซอนทบดวยแผนทตาแหนงทตงโรงาน และพนทโดยรอบรศม 30 กโลเมตร 2) การสารวจขอมลภาคสนาม นาขอมลภาพถายดาวเทยม และชนขอมลแนวขอบเขตพนทศกษา บนทกไวในเครองรบ GPS แลวนาไปใชในการสารวจสภาพการใชทดนในสนาม เครองรบ GPS ทใชในโครงการเปนเครองรบ GPS ทออกแบบสาหรบการสารวจรวบรวมขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรโดยเฉพาะ ทาใหสามารถใชสารวจสภาพการใชประโยชนทดนไดอยางมประสทธภาพ 3) การแปลตความเพอจาแนกสภาพการใชประโยชนทดน ทาการแปลตความจากภาพถายดาวเทยม โดยใชขอมลจากการสารวจดวย GPS ประกอบ เพอจดทาแผนทแสดงสภาพการใชประโยชนทดนปจจบนในเบองตน โดยใชโปรแกรม Erdas Imagine ในการประมวลผลขอมลดาวเทยมทงแบบอตโนมตผสมผสานกบการจาแนกสภาพการใชประโยชนทดนดวยสายตา (Visual interpretation) โดยใชภาพถายทางอากาศและภาพถายดาวเทยมจาก Google Earth ภาพลกษณะภมประเทศทปรากฏในแผนทภมประเทศมาตราสวน 1: 50,000 ประกอบดวย หลกการแปลตความอาศยปจจยในการรจกวตถ (object recognition) คอ ระดบความเขมของส (tone) ความหยาบความละเอยด (texture) เงา (shadow) รปแบบเฉพาะทาง (pattern) สงแวดลอมขางเคยง (association) รปทรง (shape) ขนาด (size) และ ถนทตง (site) ทปรากฏในภาพถายในการตดสนใจ ทงนกาหนดระดบของการแปลความหมายสภาพการใชประโยชนทดนไวในตารางท 2.1-1 ตารางท 2.1-1 ระดบของการจาแนกประเภทของการใชประโยชนทดนจากภาพถายดาวเทยม

ระดบท 1 ระดบท 2 ระดบท 3

F-พนทปา F1- ปาไมผลดใบ F1.1 ปาดบชน F1.2 ปาดบแลง F1.3 ปาดบเขา F 1.4 ปาสน F2 - ปาผลดใบ F2.1 เบญจพรรณ F2.2 เตงรง F2.3 ไผ (ไผเปนไมเดน) F3 - สวนปา F4 – ปาธรรมชาตถกบกรก/แผวถาง F5 - ปากาลงฟนตวโดยธรรมชาต A - พนทเกษตรกรรม A1 - นาขาว



A2 - พชไร A3 - ไมยนตน A4 - ไมผล A5 - พชสวน A6 - สวนยางพารา U - ทอยอาศย U1 - ตวเมอง U2 - หมบาน U3 - สถานทราชการ U3.1 ทตงททาการเขตหรออทยานฯ U3.2 ทตงหนวยพทกษปา U3.3 สถานทราชการอน ฯ C - ไรราง P - ทงหญา W - แหลงนา O – อนๆ O1 ลานหน

4) การตรวจสอบความถกตอง นาแผนทแสดงสภาพการใชประโยชนทดนปจจบนทไดในเบองตน ไปตรวจสอบความถกตองในสนามโดยใชเครองรบ GPS จากนนทาการปรบแกแผนทใหถกตองตามความเปนจรง แลวจงจดทาแผนทฉบบสมบรณพรอมทงนาเขาฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรตอไป

การประมวลผลขอมลจากดาวเทยมมาใชในการประเมนสภาพการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลงทเกดขน สามารถสรปขนตอนการดาเนนการไดดงรปท 2.1-1



แผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000

การประมวลผลเบองตนขอมลภาพจากดาวเทยม

การปรบปรงคณภาพขอมลภาพจากดาวเทยม

การแปลตความภาพจากดาวเทยม

การตรวจสอบความถกตองทางภาคพนดน

การจดทาแผนทการใชประโยชนทดน

รปท 2.1-1 ขนตอนการศกษาการจดทาแผนทของการใชประโยชนทดนดวยขอมลการสารวจระยะไกล

2.1.3 การจดทาและรวบรวมฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร การจดทาและรวบรวมฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนการสารวจรวบรวมขอมลท

เกยวของเพอนามาใชในการวเคราะห ประกอบการจดทาแผนท และเปนขอมลพนฐานประกอบการนาเสนอจดทารายงานอยในระหวางขนตอนการสารวจและรวบรวมขอมล ซงขอมลสวนใหญไดมการดาเนนการจดทาเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตรเรยบรอยแลว

การออกแบบและสรางฐานขอมล ในการจดทาฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร จะใชโปรแกรม ArcGIS เปนเครองมอในการดาเนนงาน กาหนดใชระบบพกดยทเอม (Universal Transverse Mercator, UTM) บนพนหลกฐาน WGS 1984 ซงเปนระบบเดยวกบแผนทภมประเทศชด L7018 ของกรมแผนททหาร ชนขอมลทจะสรางขนในฐานขอมลแสดงไวในตารางท 2.1-2



ตารางท 2.1-2 ชนขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร

ชนขอมล ลกษณะทางภมศาสตร แหลงขอมล 1. แนวเขตประเทศไทย เสน กรมแผนททหาร

2. แนวเขตจงหวด เสน กรมแผนททหาร

3. ขอบเขตจงหวด พนท กรมแผนททหาร

4. แนวเขตตาบล อาเภอ เสน กรมแผนททหาร

5. ขอบเขตตาบล อาเภอ พนท กรมแผนททหาร

6. แนวเขตพนทอนรกษ เสน กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช

7. ขอบเขตพนทอนรกษ พนท กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช

8. เสนทางคมนาคม เสน กรมแผนททหาร, GPS

9. ทางรถไฟ เสน กรมแผนททหาร

10. ลานา ลาหวย เสน กรมแผนททหาร

11. ตาแหนงทตงโรงงานไฟฟา จด GPS

12. เสนความสง เสน กรมแผนททหาร

13. ชดดน พนท กรมพฒนาทดน

14. ธรณวทยา พนท/เสน กรมทรพยากรธรณ

15. สภาพการใชทดนปาไม พ.ศ. 2551-52 พนท กรมพฒนาทดน

16. แผนทภมประเทศ L7018 ราสเตอร กรมแผนททหาร

17. ภาพถายจากดาวเทยม THEOS ราสเตอร สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ

2.1.4 ผลการดาเนนการจดทาแผนทสภาพการใชประโยชนทดนผานภาพถายดาวเทยม

ดาวเทยม THEOS (ธออส) เปนดาวเทยมสารวจทรพยากรดวงแรกของประเทศไทย เปนดาวเทยมทโคจรแบบสมพนธกบดวงอาทตย (Sun synchronous orbit) โคจรทความสงจากพนดน 822 กโลเมตร โดยโคจร 14 รอบตอวน ระบบการบนทกขอมลภาพม 2 ระบบคอ ระบบการบนทกภาพสหลายชวงคลน (Multispectral band) จานวน 4 ชวงคลนครอบคลมความยาวชวงคลนแสง สนาเงน (Blue band : B3) แสงสเขยว (Green band : B2) แสงสแดง (Red band : B1) และอนฟราเรดใกล (Near Infrared band : B4) (ตารางท 2.1-3) รายละเอยดของขอมลภาพ 15 เมตร ความกวางของภาพเทากบ



90 กโลเมตร และระบบบนทกภาพขาวดา (Panchromatic band) รายละเอยดของขอมลภาพ 2 เมตร ความกวางของภาพเทากบ 22 กโลเมตร

การดาเนนการจดทาแผนทสภาพการใชประโยชนทดน ปปจจบนในเบองตนไดดาเนนการจดหาภาพถายดาวเทยม โดยภาพถายดาวเทยมทใชในการศกษาคอภาพถายดาวเทยม THEOS ปปจจบน (พ.ศ.2555) จากการจดหาภาพถายดาวเทยมซงมอยในคลงขอมลของสานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (GISTDA) พบวารปทไดมาสวนใหญอยในชวงตนป พ.ศ.2555 ซงสามารถนาภาพถายดาวเทยมทไดไปดาเนนการประมวลผลตอไปได โดยในขนตอนการดาเนนงานตอจากนไป จะเปนการปรบแกเชงเลขาคณต โดยใชแผนทสภาพภมประเทศมาตราสวน 1:50,0000 ของกรมแผนททหาร ภาพถายทางอากาศ และแผนทภาพถายดาวเทยมจาก Google Earth ในการปรบแกความถกตองทางตาแหนงในเชงเรขาคณต ตอจากนนจะเปนการประมวลผลภาพเบองตนเพอการปรบปรงขอมลภาพใหความชดเจนยงขนและการตอภาพ ซงเมอไดภาพเปนทนาพอใจแลวจะดาเนนการแปลตความภาพตอไป โดยในการแปลตความนนจะใชวธผสมผสานทงการแปลตความดวยสายตา และวธการทางสถตโดยคอมพวเตอร จนไดผลทนาพอใจแลวจงนาผลทไดไปทาการตรวจสอบในภาคสนามตอไป

ตารางท 2.1-3 รายละเอยดของขอมลภาพสหลายชวงคลน (Multispectral band) ของดาวเทยมTHEOS

Band ความยาวคลน (wavelength (μm.)) ชวงคลน แสง 1 0.62-0.69 สแดง

2 0.53-0.60 สเขยว

3 0.45-0.52 สนาเงน

4 0.77-0.90 อนฟราเรดใกล

ในการศกษาครงนใชภาพสหลายชวงคลน (Multispectral band) ทมรายละเอยดขอมลภาพ 15

เมตร ในการศกษาซงภาพถายเดยวของพนทศกษาบรเวณทจะตงสถานพลงงานชวมวลชมชนของพนททเตรยมจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ รายละเอยดของขอมลพนทแสดงดงตารางท 2.1-4 และภาพถายดาวเทยมแสดงดงรปท 2.1-2



ตารางท 2.1-4 ขอมลภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

Scene Name Date Source Longitude LatitudeTH_CAT_110912020210813_1 2011/01/23 E102°34' 41" N17°18' 41"

TH_CAT_110912020253249_1 2012/01/01 E101°30' 18" N15°54' 51"

TH_CAT_120104062534357_1 2012/01/01 E101°50' 06" N17°18' 38"

TH_CAT_120104062625926_1 2012/01/01 E101°40' 11" N16°36' 44"

รปท 2.1-2 ภาพถายดาวเทยม THEOS บรเวณพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง

อ. ศรบญเรอง จ. หนองบวลาภ



2.2 ภาพถายดาวเทยมปรมาณชวมวลและการสารวจรงวดในพนทโครงการ 2.2.1 รศม 30 กโลเมตร

ตาแหนงหมบานทไดรบการยนยนวาจะใหมการดาเนนการจดตงสถานพลงงานชมชน จากเจาของพนท

ไดมการเกบขอมลถงตาแหนงทจะจดตงสถานพลงงานชมชน พรอมโฉนดทดนรายชอเจาของแปลงทดน ทอย

รายละเอยดของตาแหนงทตง และ ตาแหนงพกด X Y (ระบบพกด UTM Wgs1984 Zone 47N) ซงไดแสดง

รายละเอยดของขอมลในตารางท 2.2-1 โดยในตาแหนงทจะจดตงสถานพลงงานชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง

จ.หนองบวลาภ มพนทครอบคลมในรศม 30 กโลเมตร จากพนททคาดวาจะตงโรงงาน มพนทครอบคลมอยใน 4

จงหวด 13 อาเภอ 59 ตาบล มตาแหนงทตงอยทบานเลขท 84 ม.4 ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ อย

ในพนทกรรมสทธของ นายสพล แกวเกง หมายเลขโฉนด 22882 รายละเอยดของโฉนดแสดงดงรปท 2.1-1

ตาแหนงทตงรวมถงพนทครอบคลมในรศม 30 กโลเมตร และเสนทางสารวจภาคพนดน แสดงดงรปท 2.2-2

และรปท 2.23

ตารางท 2.2-1 พนทดาเนนโครงการจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชนขนาดไมเกน 1 เมกะวตต

ชอยอ ทตง พกด UTM zone 47

ผถอครอง หมท ตาบล อาเภอ จงหวด X_UTM Y_UTM CBES-6 4 โนนมวง ศรบญเรอง หนองบวลาภ 841,970 1,895,921 นายสพล แกวเกง



รปท 2.2-1 โฉนดของพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง



รปท 2.2-2 พนทครอบคลมในรศม 30 กโลเมตร จากพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชวมวลชมชน

ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

จากการแปลภาพถายดาวเทยมของการปลกพชในพนทรศม 30 กโลเมตรจากททคาดวาจะตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ พบวาอาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ วตถดบในพนท คอ ยคาลปตส ไผ มนสาปะหลง ออย ขาวโพด โดยทยคาลปตสปลกตามหวไรปลายนา และมแปลงทมขนาดใหญซงปลกกระจายไปในพนทอยมากพอสมควร เชนเดยวกบไผทปลกตามหวไรปลายนาเหมอนกน ชวมวลจากออยคอ ชานออย ซงจะเกดจากการหบออยในโรงงานนาตาล ซงมการใชประโยชนเปนเชอเพลงในโรงงานนาตาลอยแลว สวนไผมการใชประโยชนดานอนๆ อยแลว คณะวจยจงไมไดนามาพจารณาศกยภาพ รายละเอยดการใชทดนแสดงดงรปท 2.2-3 พนทเพาะปลกและปรมาณชวมวลแสดงในตารางท 2.2-2



รปท 2.2-3 การใชประโยชนทดนและเสนทางการสารวจเฉพาะพนททมกลมพชทมศกยภาพในพนทรศม 30 กม. ของพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

ตารางท 2.2-2 การใชประโยชนทดนเฉพาะพนททมกลมพชทมศกยภาพในพนทรศม 30 กม. ของพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

ตน/ไร/ป ตน/ปขาวโพด 35,448.62 23,842.03 0.47 11,205.76มนสาปะหลง 46,496.55 31,272.65 0.68 21,265.40ยคาลปตส 53,984.78 36,309.08 3.84 139,426.86อนๆ 1,631,047.38 1,097,009.82รวม 1,766,977.33 1,188,433.58

การใชประโยชนทดน พนท (ไร) พนทสทธ (ไร) ผลผลตเชอเพลงชวมวล

จากตารางท 2.2-2 ทแสดงการใชประโยชนทดนบรเวณโครงการคลอบคลมพนทรศม 30 กโลเมตร และ

มพนททบซอนกบ พนทโรงไฟฟาอน จงตองมการหกลบพนทบางสวนออกเหลอเปนพนทสทธดงทไดกลาวไปแลว ซงจากการสารวจพนทพบวา มการปลกพชอนๆ มนสาปะหลง และไมยคาลปตส มากทสดตามลาดบ ซงสามารถใชเปนวตถดบในโรงไฟฟาชวมวลได



2.2.2 รศม 1 กโลเมตร

ตงอยในโฉนดทดนระวาง 5543III 3482 เลขทดน 132 ต.นามะเฟอง อ.เมอง จ.หนองบวลาภ (รปท 2.2-4) ลกษณะภมประเทศเปนทราบ พนทโดยรอบในรศม 1 กโลเมตร มชมชน 1 ชมชน ซงระยะทางระหวางชมชนหรอหมบานประมาณ 1 กโลเมตร (รปท 2.2-4) การใชประโยชนทดนในพนทรศม 1 กโลเมตร เปนนาขาว และอนๆ (รปท 2.2-5) สรปพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนเดมเปนพนทปาผลดใบรอการฟนฟ แตปจจบนมการออกโฉนดและใชเปนแปลงปลกยางพารา (รปท 2.2-6)

ทศเหนอ ตดตอกบ ทงนาขาว ทศใต ตดตอกบ ทงนาขาว ทศตะวนออก ตดตอกบ พนทปลกไมยคาลปตส ทศตะวนตก ตดตอกบ ทงนาขาว

การกอสรางโรงไฟฟาขนาด 1 MW ใชพนทประมาณ 2 ไร หรอประมาณ 3,200 ตารางเมตร ซงการจดวางพนทอาคารหรอเครองจกรตางๆ คณะวจยจะไดออกแบบใหเหมาะกบพนทของแตละชมชน ซงรายละเอยดจะไดกลาวในบทท 6

รปท 2.2-4 ลกษณะภมประเทศและชมชนของพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง



รปท 2.2-5 การใชประโยชนทดนของพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง

รปท 2.2-6 สภาพพนททคาดวาจะตงสถานพลงงานชมชนโนนมวง

บทท 3 ผลการศกษาและวเคราะหชวมวลใน

พนททมศกยภาพ



บทท 3

ผลการศกษาและวเคราะหชวมวลในพนททมศกยภาพ

3.1 การสารวจชวมวลทมศกยภาพในพนท จากผลการแปลภาพถายดาวเทยมและการสารวจในพนทของคณะทางานโครงการซงไดแบงประเภทของการใชประโยชนทดนภายในพนทศกษาตามระดบการจาแนกชนของกรมพฒนาทดนทแบงระดบการจาแนกการใชประโยชนทดนไว 3 ระดบพรอมดวยรหส เพอใชกบระบบสารสนเทศภมศาสตร แตในการศกษาครงนนนจะมงเนนไปทชนดพชทมศกยภาพ ทจะเปนพชพลงงาน รวมถงมปรมาณมากพอทจะสามารถปอนสถานพลงงาน ชวมวลชมชนไดในอนาคต ซงในแตละพนททจะจดตงสถานพลงงาน ชวมวลชมชนอาจจะมชนดพชทแตกตางกนไปได ดงนนในเบองตนของขอมลการใชประโยชนทดนจะนาเสนอเฉพาะขอมลของพนททมชนดพชทมศกยภาพ ทจะเปนพชพลงงานและมปรมาณมากพอทจะสามารถปอนโรงงานไดในอนาคตได โดยเบองตนไดกาหนดชนดพชทจะเปนวตถดบไวดงนคอ ยคาลปตส มนสาปะหลง ขาวโพด พชสกล Acacia และไมผลทสามารถใชเนอไมมาเปนวตถดบในการผลตเชอเพลงได ซงสภาพการใชประโยชนทดน ทมกลมวตถดบทมศกยภาพตอการเปนเชอเพลงชวมวลสาหรบสถานพลงงานชวมวลชมชนของพนทโครงการ ไดกลาวไปแลวในบทท 2 การสารวจและเกบตวอยางตามเสนทางการสารวจในแตละพนทจะมชวมวลทมศกยภาพทแตกตางกนไป คณะวจยไดสมตวอยางเพอโดยมวธการสารวจและเกบตวอยางชวมวลในพนทโครงการ ทาการสารวจลกษณะและสภาพชวมวลโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร เพอสมเกบตวอยาง นอกจากการเกบตวอยางชวมวลทมศกยภาพในพนทตามเสนทางการสารวจแลว คณะวจยไดเกบขอมลชวมวลชนดอนๆ ทสามารถนามาผลตเปนเชอเพลงชวมวลไดเพมเตมดวย โดยในพนท CBES 6 มชวมวลทเกบตวอยางไดแก มนสาปะหลง และไมยคาลปตส โดยมขนตอนและวธการเกบตวอยางชวมวลแตละชนดดงน

1) มนสาปะหลง 1.1) ทาการสารวจลกษณะและสภาพแปลงมนสาปะหลงโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร ตามเสนทางการสารวจ 1.2) เลอกกลมตวอยางเพอเปนตวแทนของพนท 1.3) วางแปลงตวอยาง ขนาด 10x10 เมตร 1.4) ทาการเกบเหงามนสาปะหลงทงหมดในแปลงตวอยาง แลวชงนาหนกสดของเหงามนสาปะหลงทงหมด

1.5) ทาการสมเกบเหงามนสาปะหลงทเปนตวแทนของแปลงตวอยาง โดยทาการเกบเหงามนสาปะหลงกระจายทกขนาดในแปลงตวอยาง



1.6) นาตวอยางเหงามนสาปะหลงทสมเกบมาอบในตอบความรอนทอณหภม 80 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24-48 ชวโมง หรอจนนาหนกแหงคงท

1.7) ชงนาหนกแหงของตวอยางเหงามนสาปะหลงทอบแหง เพอนามาคานวณหานาหนกแหงหรอมวลชวภาพของเหงามนสาปะหลงของแตละแปลงตวอยาง ทาเชนนจนครบจานวนแปลงทตองการ

1.8) นามวลชวภาพของเหงามนสาปะหลงทกแปลงตวอยาง มาคานวณหาคาเฉลยมวลชวภาพของเหงามนสาปะหลงตอหนวยพนท ในทนคานวณออกมาในหนวย ตนตอไร

2) ยคาลปตส 2.1) ทาการสารวจลกษณะและสภาพแปลงยคาลปตสโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร ตามเสนทาง

การสารวจ 2.2) เลอกกลมตวอยางเพอเปนตวแทนของพนท 2.3) วางแปลงตวอยาง ขนาด 20x20 เมตร หรอ 40x40 เมตร ตามความเหมาะสมของพนท 2.4) ทาการวดขนาดเสนผานศนยกลางระดบอก หรอ Diameter at Breast Height: DBH

(ประมาณ 1.30 เมตรเหนอพนดน) 2.5) วดความสงทงหมดของตนไมทกตนในแปลงตวอยาง นาคา DBH ทไดมาแจกแจงความถ

จานวน 5 อนตรภาคชน 2.6) กาหนดขนาดของคา DBH เฉลยในแตละอนตรภาคชนเพอเปนตนไมตวแทนทจะตดสาหรบ

ศกษาหาปรมาณมวลชวภาพของยคาลปตส 2.7) ทาการคดเลอกตนไมตามขนาดทกาหนด ทาการตดตนไมทระดบชดดน 2.8) บนทกความสงทงหมด (H) และขนาดเสนผานศนยกลางจากโคนทระดบชดดน (D0) ทระดบ

ความสง 0.30 เมตร (D30) และยาวขนไปทกๆ 1 เมตร จนถงปลายยอด 2.9) นาทอนไมตดออกเปนทอนๆ จนถงปลายยอด แลวบนทกนาหนกสดของลาตน กง และใบ

แยกเปนรายทอน 2.10) ทาการสมเกบตวอยางในแตละสวนของตนไมใสในถงกระดาษทเตรยมไว โดยแยกตวอยาง

ออกเปนแตละตน บนทกนาหนกสด พรอมทงจดรายละเอยดของตวอยาง 2.11) จากนนนาตวอยางของสวนตางๆ ไปอบทอณหภม 80 องศาเซลเซยส เปนเวลาตอเนอง

24-48 ชวโมง หรอจนนาหนกแหงคงท 2.12) บนทกนาหนกแหงของตวอยางเพอทจะนาไปเปลยนนาหนกสดของตนไมเปนคานาหนก

แหงหรอมวลชวภาพของยคาลปตส 2.13 นาชวมวลยคาลปตสทกแปลงตวอยาง มาคานวณหาคาเฉลยมวลชวภาพของยคาลปตส

ตอหนวยพนท ในทนคานวณออกมาในหนวย ตนตอไร

สตรการคานวนความชนของชวมวล

x100นาหนกสด

งนาหนกแหนาหนกสดชนรอยละความ −=



3.2 การสารวจชวมวล

ตาแหนงหมบานทไดรบการยนยนวาจะใหมการดาเนนการจดตงสถานพลงงานชมชน จากเจาของพนทไดมการเกบขอมลถงตาแหนงทจะจดตงสถานพลงงานชมชน พรอมโฉนดทดนรายชอเจาของแปลงทดน ทอย รายละเอยดของตาแหนงทตง และ ตาแหนงพกด X Y (ระบบพกด UTM Wgs1984 Zone 47N) ซงไดแสดงรายละเอยดของขอมลในตารางท 3.2-1 โดยในตาแหนงทจะจดตงสถานพลงงานชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ มพนทครอบคลมในรศม 30 กโลเมตร จากพนททคาดวาจะตงโรงงาน มพนทครอบคลมอยใน 4 จงหวด 13 อาเภอ 59 ตาบล มตาแหนงทตงอยทบานเลขท 84 ม.4 ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ อยในพนทกรรมสทธของ นายสพล แกวเกง หมายเลขโฉนด 22882

จากการแปลภาพถายดาวเทยมของการปลกพชในพนทรศม 30 กโลเมตรจากททคาดวาจะตงสถาน

พลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ พบวาอาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ วตถดบในพนท คอ ยคาลปตส ไผ มนสาปะหลง ออย ขาวโพด โดยทยคาลปตสปลกตามหวไรปลายนา และมแปลงทมขนาดใหญซงปลกกระจายไปในพนทอยมากพอสมควร เชนเดยวกบไผทปลกตามหวไรปลายนาเหมอนกน ชวมวลจากออยคอ ชานออย ซงจะเกดจากการหบออยในโรงงานนาตาล ซงมการใชประโยชนเปนเชอเพลงในโรงงานนาตาลอยแลว สวนไผมการใชประโยชนดานอนๆ อยแลว คณะวจยจงไมไดนามาพจารณาศกยภาพ

1) มนสาปะหลง

ทาการสารวจลกษณะและสภาพแปลงมนสาปะหลงโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร เพอสมเกบตวอยางแปลงมนสาปะหลงโดยเลอกกลมตวอยางเพอเปนตวแทนของพนทน โดยทาการวางแปลงตวอยาง ขนาด 10x10 เมตร จานวน 7 แปลง โดยวางแปลงตวอยางกระจายทวพนทรศม 30 กโลเมตรตามเสนทางการสารวจ ตวอยางแปลงมนสาปะหลงททาการสารวจแสดงในรปท 3.2-1



รปท 3.2-1 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกมนสาปะหลงในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

2) ยคาลปตส

ทาการสารวจลกษณะและสภาพแปลงยคาลปตสโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร เพอสมเกบ

ตวอยางแปลงยคาลปตสทถอวาเปนตวแทนของพนทน หลงจากนนทาการวางแปลงตวอยาง ขนาด 20x20 เมตร จานวน 5 แปลง โดยวางแปลงตวอยางกระจายทวพนทรศม 30 กโลเมตร ตามเสนทางการสารวจ ตวอยางแปลงยคาลปตสททาการสารวจแสดงในรปท 3.2-2

รปท 3.2-2 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกยคาลปตสในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง

จ.หนองบวลาภ



3) ขาวโพด

ทาการสารวจลกษณะและสภาพแปลงขาวโพดโดยรอบในรศม 30 กโลเมตร เพอสมเกบตวอยางแปลงขาวโพดทถอวาเปนตวแทนของพนทน หลงจากนนทาการวางแปลงตวอยาง ขนาด 2x2 เมตร จานวน 3 แปลง โดยวางแปลงตวอยางกระจายทวพนทรศม 30 กโลเมตร ตามเสนทางการสารวจ

รปท 3.2-3 สภาพทวไปของแปลงตวอยางทปลกขาวโพดในพนท ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

3.3 ผลการศกษาชวมวลทมศกยภาพ

นอกจากการแปลภาพถายดาวเทยมแลว คณะวจยไดลงพนทสารวจขอมลเพอยนยนความถกตองของการแปลขอมล ซงจากการสารวจมวลชวภาพเหนอพนดนของพนทตางๆ เพอประเมนศกยภาพของพนททจะสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน ดงเสนทางการสารวจในแตละพนททไดกลาวมาแลว โดยในพนทตาบลโนนมวง อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ มวตถดบหลกเปนยคาลปตส รองลงมาคอ เหงามนสาปะหลง และซงขาวโพด ตามลาดบ ซงจากการทดสอบในพนทโดยการนาตวอยางชวมวลทมศกยภาพในพนทจากพนทเพาะปลกบรเวณโครงการมาหาปรมาณชวมวลตอไร และปรมาณความชนของชวมวล



ตามวธการและขนตอนดงทกลาวขางตน ซงผลการทดสอบพบวา ปรมาณชวมวลและความชนแสดงดงตารางท 3.3-1 และตารางท 3.3-2 ตามลาดบ

ตารางท 3.3-1 มวลชวภาพเหนอพนดนของพนทโครงการ

ลาตน/ ลาตน/

เหงา/ซง เหงา/ซง

CBES-6 ยคาลปตส 11.51 2.06 0.99 14.56 5.41 1.33 0.60 7.34 3.84 อาย 3 ป

มนสาปะหลง 0.68 - - 0.68 0.25 - - 0.25 0.68

ซงขาวโพด 0.47 - - 0.47 0.24 - - 0.24 0.47

ไผเลยง 35.40 11.02 - 46.42 22.29 6.56 - 28.85 n/a

นาหนกสด นาหนกแหง ผลผลตเชอเพลงชวมวล

ตน/ไร/ป

พนท ชนดเชอเพลง

มวลชวภาพ (ตน/ไร)

หมายเหต

กง ใบ รวม กง ใบ รวม

หมายเหต : วธคดปรมาณผลผลตชวมวล (ตน/ไร/ป) สาหรบพชทใหผลผลตรายป ไดแก มนสาปะหลง คอปรมาณนาหนกสดของเหงามนสาปะหลง เชน ปรมาณผลผลตชวมวลของเหงามนสาปะหลง = 0.49 ตน/ไร/ป และขาวโพด คอ นาหนกสดของซงขาวโพด เชน ปรมาณผลผลตชวมวลของซงขาวโพด = 0.47 ตน/ไร/ป สวนพชทไมไดใหผลผลตเปนรายป ไดแก ยคาลปตส จะนาปรมาณนาหนกสดของลาตน หารดวยจานวนปของยคาลปตสทเกบตวอยาง เชน นาหนกสดของลาตนยคาลปตสเทากบ 18.10 อาย 4 ป ดงนนผลผลตชวมวลเทากบ 18.10/4 = 4.53 ตนตอไรตอป เปนตน ตารางท 3.3-2 รอยละความชนของมวลชวภาพวตถดบในแตละพนท

พนท ชนดเชอเพลง

ลาตน/เหงา/ซง กง ใบ

CBES-6 ยคาลปตส 53.02b 55.35 65.53

มนสาปะหลง 63.07c - -

ซงขาวโพด 47.88* - -

ไผเลยง 39.96 - -

รอยละความชน

3.4 การศกษาวเคราะหเชอเพลงชวมวลในพนท

จากการสารวจและเกบตวอยางตามเสนทางการสารวจทกลาวไปแลว คณะวจยไดสมตวอยาง ชวมวลในพนท รอบในรศม 30 กโลเมตร และนาตวอยางมาวเคราะหคณสมบตการเปนเชอเพลง โดยวเคราะหหาคาตางๆ ไดแก คาความรอน (HHV & LHV) ทระดบความชนตางๆ การวเคราะหแบบประมาณ (Proximate analysis) การวเคราะหแบบละเอยด (Ultimate analysis) และวเคราะหองคประกอบขเถา



ของเชอเพลงทไดจากการเผาไหม รวมถงอายการเกบรกษาของเชอเพลงชวภาพ (Shelf life) รายละเอยดดงจะกลาวตอไป

3.4.1 คาความรอนของเชอเพลงชวมวล (Heating Value) คาความรอน หมายถง ปรมาณความรอนทไดจากการเผาไหมเชอเพลงนนๆ 1 หนวยมวล (สาหรบ

เชอเพลงทเปนของแขงและของเหลว) หรอ 1 หนวยปรมาตร (สาหรบเชอเพลงทเปนกาซ) เมอเผาไหมหมดอยางสมบรณ เชอเพลงชวมวลไมใชสารประกอบบรสทธ ไมสามารถคานวณจากความรอนของปฏกรยาได จาเปนตองทาการทดลองในเครองมอเฉพาะทเรยกวา บอมบ แคลอรมเตอร (Bomb Calorimeter) การแสดงคาความรอนม 2 แบบ ดงน

1. คาความรอนทงหมด (Gross Calorific Value, GCV) หรอ คาความรอนสง (Higher Heating Value: HHV) หมายถง ปรมาณความรอนทไดหลงจากการเผาไหมสมบรณ โดยนาทมอยในเชอเพลงและทเกดเปนผลผลตจากการเผาไหมยงอยในรปของเหลว

2. คาความรอนสทธ (Net Calorific Value, NCV) หรอ คาความรอนตา (Lower Heating Value: LHV) หมายถง ปรมาณความรอนทไดหลงจากการเผาไหมสมบรณ โดยนาทมอยในเชอเพลงและทเกดเปนผลผลตจากการเผาไหมเปลยนรปจากของเหลวกลายเปนไอนา

ดงนนความแตกตางระหวางคาความรอนทงหมดและคาความรอนสทธ จงมคาเทากบความรอนของการระเหยนาทงทเกดขนขณะเผาไหมและทมอยในเชอเพลงเรมตน (จากของเหลวกลายเปนไอ) โดยคาความรอนทงหมด หรอคาความรอนสง สามารถหาไดโดยใชเครองบอมบ แคลอรมเตอร ตามสภาพตวอยางทไดรบ (ดงตารางท 3.4-1) สวนคาความรอนสทธ หรอคาความรอนตา สามารถหาไดโดยใชวธการคานวณจากคาความรอนทงหมด โดยนาคาความรอนทงหมดทระดบความชนตางๆ ทไดมาคานวณหาคาความรอนสทธทระดบความชนตางๆ โดยใช Dulong Formula (มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2549) ดงน

NCV = GCV – 23.95 (9H + M) (1) โดยท NCV = คาความรอนสทธของชวมวล ทความชนตางๆ (kJ/kg) GCV = คาความรอนทงหมดของชวมวล ทความชนตางๆ (kJ/kg)

M = คาความชนของชวมวล (%) H = คาไฮโดรเจนของชวมวล (%)

หรออาจจะใชสมการ (International Organization for Standardization, 1995) ดงน

NCV = {(GCVdry – 206 H) x (1 – 0.01M)} – 23M (2)



โดยท NCV = คาความรอนสทธของชวมวล ทความชน M% (kJ/kg) GCVdry = คาความรอนทงหมดของชวมวล ทสภาวะอบแหง (kJ/kg) H = % ไฮโดรเจนของชวมวลแหง ทสภาวะอบแหง

M = คาความชนของชวมวล (%) โดย GCVdry = GCV x 100 / (100 – M) (3) โดยท GCV = คาความรอนทงหมดของชวมวล ทความชนตางๆ (kJ/kg)

GCV = คาความรอนทงหมดของชวมวล ทความชน M% (kJ/kg) M = คาความชนของชวมวล (%) จากสมการทง 3 จะสามารถหาคาความรอนทงหมดและคาความรอนสทธ ทระดบความชนตางๆ

ไดโดยใชขอมลในตารางท 3.4-1 แตในการคานวณหาคาความรอนสทธ ทระดบความชนตางๆ นยมใชสมการท 2 มากกวา สมการท 1 เนองจากมความถกตองมากกวา ดงนน ในตารางท 3.4-2 จะแสดงคาความรอนทงหมดและคาความรอนสทธ ทสภาพอบแหง และ ทความชน 10% โดยใชสมการท 2 และ สมการท 3 ตามลาดบ

ตารางท 3.4-1 คาคณภาพของเชอเพลงชวมวล (ตามสภาพตวอยาง) ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา

Test Item Methods ไมยคาลปตส เหงามนสาปะหลง ซงขาวโพดความชน (%) ASTM D7582 8.6 8.5 7.6

เถา(%) ASTM D7582 1.2 4.9 2.4

สารทระเหยได(%) ASTM D7582 73.5 71.9 72.2

คารบอนคงตว(%) ASTM D7582 16.4 14.7 17.8

คารบอน (%) ASTM D5373 50.6 43.2 46

ไฮโดรเจน(%) ASTM D5373 6.8 6.4 6.2

ไนโตรเจน(%) ASTM D5373 0.40 0.83 0.40

กามะถน(%) ASTM D3177 0.04 0.08 0.04

ออกซเจน(%) Calculated 41.0 44.6 45.0

คลอรน(%) ASTM D2361 0.01 0.01 0.01

คาความรอนแบบกรอส(kJ/kg)

ASTM D5865 17,552 16,498 17,418

คาความรอนแบบเนท(kJ/kg)

ASTM D5865 16,257 15,274 16,224



ตารางท 3.4-2 คาความรอนของเชอเพลงชวมวล ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basis และความชน 10%)

ชนดของเชอเพลงชวมวล

สภาวะอบแหง ความชน 10%คาความรอน

ทงหมด

(kJ/kg)

คาความรอนสทธ

(kJ/kg)

คาความรอนทงหมด

(kJ/kg)

คาความรอนสทธ

(kJ/kg)

ไมยคาลปตส 19,691 18,544 17,722 16,460

เหงามนสาปะหลง 18,551 17,457 16,696 15,481

ซงขาวโพด 18,767 17,666 16,890 15,669

เมอนาคาความรอนทงหมดของเชอเพลงชวมวลในพนทศกษามาเปรยบเทยบกน ทสภาวะอบแหง

(ตารางท 3.4-2) จะเหนวา ไมยคาลปตส ใหคาความรอนมากทสด รองลงมาคอ ซงขาวโพด และเหงามนสาปะหลงใหคาความรอนตาทสด (GCV = 19,691 kJ/kg, 18,767 kJ/kg และ 18,551 kJ/kg ตามลาดบ) เนองจากองคประกอบภายในของเชอเพลงชวมวลแตละชนดไมเหมอนกน โดยองคประกอบทเผาไหมได เชน สารทระเหยและคารบอนคงตว (ปรมาณคารบอน ไฮโดรเจน และ กามะถน) เปนองคประกอบททาปฏกรยากบออกซเจนแลวใหพลงงานความรอน สวนเถาเปนองคประกอบทเผาไหมไมไดจงไมใหพลงงานความรอน ซงจะกลาวอยางละเอยดในหวขอองคประกอบโดยประมาณ (Proximate Analysis) และองคประกอบโดยละเอยดของชวมวล (Ultimate analysis)

3.4.2 องคประกอบโดยประมาณของเชอเพลงชวมวล (proximate analysis) เนองจากเชอเพลงแขงมองคประกอบทางเคมทคอนขางซบซอน มทงสวนทเปนสารอนทรย (สวนท

เปนเชอเพลง) และสารอนนทรย (สวนทเปนแรธาตและความชน) ทาใหการวเคราะหแบบละเอยดคอนขางยงยากและบางครงไมมความจาเปน จงมกนยมใชการวเคราะหแบบประมาณแทน ซงการวเคราะหแบบประมาณแบงออกเปน 2 กลม คอ สวนทเผาไหมได ไดแก สารทระเหยได และคารบอนคงตว และสวนทเผาไหมไมได หรอ สวนเฉอย ไดแก ความชน และเถา การวเคราะหองคประกอบของเชอเพลงชวมวลดวยการประมาณจะใชวธการคานวณโดยใชผลการวเคราะหทกลาวมาขางตน เนองจากสภาพของชวมวลแตละชนดทวเคราะหตามสภาพจะไมสามารถนาคาการวเคราะหมาเปรยบเทยบกนได เนองจากสภาวะความชนทแตกตางกน ดงนนจงตองคานวณองคประกอบของเชอเพลงใหอยในฐานเดยวกนคอทสภาวะความชนแบบอบแหง (0%) หรอ dry basis ซงตารางท 3.4-3 แสดงองคประกอบแบบประมาณของเชอเพลง ชวมวลทสภาวะอบแหง



ตารางท 3.4-3 องคประกอบแบบประมาณของเชอเพลงชวมวล ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basis)

ชนดของเชอเพลงชวมวล เถา1

(Ash, %) สารทระเหยได2

(VM, %) คารบอนคงตว3

(FC, %) ผลรวม

(สารทระเหยไดและคารบอนคงตว, %)

ไมยคาลปตส 1.1 80.7 18.2 98.9เหงามนสาปะหลง 5.4 78.2 16.4 94.6ซงขาวโพด 2.8 78.1 19.1 97.2หมายเหต : ไดจากการคานวณตามสตรตอไปน 1. Ash (Dry basis) = Ash (As received) x 100 / ผลรวมของ Ash VM และ FC (As received) 2. VM (Dry basis) = VM (As received) x 100 / ผลรวมของ Ash VM และ FC (As received)

3. FC (Dry basis) = FC (As received) x 100 / ผลรวมของ Ash VM และ FC (As received)

จากตารางท 3.4-3 จะเหนวา ปรมาณสวนทเผาไหมไดของเชอเพลงชวมวลในพนทศกษาทมคา

มากทสดคอ ไมยคาลปตส รองลงมาคอ ซงขาวโพด และเหงามนสาปะหลง ตามลาดบ (98.9% 97.2% และ 94.6% ตามลาดบ) สวนปรมาณเถาของเชอเพลงชวมวลในพนทศกษา จะเหนวา เหงามนสาปะหลงมปรมาณเถาสงสด รองลงมาคอ ซงขาวโพด และไมยคาลปตส ตามลาดบ (5.4%, 2.8% และ 1.1% ตามลาดบ) ซงเหตทเปนเชนนนเนองจาก เหงามนสาปะหลง และซงขาวโพด เปนเศษเหลอทางการเกษตรของพชทตองการปยในการเตบโตและเพมผลผลต ดงนนเชอเพลงชวมวลประเภทนจงมปรมาณเถาคอนขางสง สงผลใหมคาพลงงานตากวาพชยนตนทปลกเพอใชเนอไมเปนพลงงานหรอวตถประสงคอนๆ โดยเฉพาะไมยคาลปตส การมสดสวนเถาในเชอเพลงชวมวลทสงนอกจากจะมผลตอคาความรอนแลว ยงสงผลตอปรมาณของเสยทเกดขน ไมวาจะเปนเถาลอยหรอเถาหนกกตาม สวนปรมาณสารทระเหยไดและคารบอนคงตวไมคอยมผลกระทบตอการนาไปใชเปนเชอเพลงสาหรบผลตกระแสไฟฟาในระบบหมอตมไอนามากนก แตอาจจะมผลกระทบกบการผลตกระแสไฟฟาในระบบแกสซฟเคชนมากกวา

3.4.3 องคประกอบโดยละเอยดของเชอเพลงชวมวล (ultimate analysis) เปนการวเคราะหธาตตางๆ ทสาคญ ไดแก คารบอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน และกามะถน ซงธาตท

ทาปฏกรยาแลวใหพลงงานความรอน คอ คารบอน ไฮโดรเจน และกามะถน บางครงอาจจะวเคราะหฟอสฟอรสและคลอรนดวย เพอใชในการออกแบบวสดทจะใชในระบบทอสง เนองจากฟอสฟอรสและคลอรนมความสามารถในการกดกรอนสง สวนออกซเจนเปนผลตางระหวาง 100 กบผลรวมของธาตตางๆ ความชน และเถา โดยคดเปนรอยละ ดงแสดงในตารางท 3.4-4



ตารางท 3.4-4 องคประกอบแบบแยกธาตของเชอเพลงชวมวล ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basis)

ชนดของเชอเพลงชวมวล C1

(%) H2

(%) N3

(%) S4

(%) O5

(%) Cl6 (%)

ผลรวม(C+ H+S,

%) ไมยคาลปตส 55.79 5.57 0.22 0.04 37.23 0.01 61.40เหงามนสาปะหลง 50.85 5.31 0.99 0.09 36.99 0.01 56.25ซงขาวโพด 53.03 5.34 0.47 0.05 38.16 0.16 58.42หมายเหต : ไดจากการคานวณตามสตรตอไปน (MC = Moister content) 1. C (Dry basis) = C (As received) x [100 – H (Dry basis) – O (Dry basis)] / [100 – H (As received) – O (As received)] 2. H (Dry basis) = H (As received) – [ MC (As received) x 2 / 18 ] 3. N (Dry basis) = N (As received) x [100 – H (Dry basis) – O (Dry basis)] / [100 – H (As received) – O (As received)] 4. S (Dry basis) = S (As received) x [100 – H (Dry basis) – O (Dry basis)] / [100 – H (As received) – O (As received)] 5. O (Dry basis) = O (As received) – [ MC (As received) x 16 / 18 ] 6. Cl (Dry basis) = Cl (As received) x [100 – H (Dry basis) – O (Dry basis)] / [100 – H (As received) –

O (As received)]

จากตารางท 3.4-4 จะเหนวา เชอเพลงชวมวลในพนทศกษา ทสภาวะอบแหง มปรมาณคารบอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน ออกซเจน กามะถน และคลอรน อยในชวง 50.85-55.79% 5.31-5.57% 0.22-0.99% 36.99-38.16% 0.04-0.10% และ 0.01-0.16% ตามลาดบ โดยสวนทใหพลงงานความรอนเมอทาปฏกรยากบออกซเจนคอ ไฮโดรเจน คารบอน และ กามะถน นนคอ

ไฮโดรเจน 1 kg ใหปรมาณความรอนประมาณ 33,900 kcal/kg หรอ 141,702 kJ/kg คารบอน 1 kg ใหปรมาณความรอนประมาณ 8,050 kcal/kg หรอ 33,649 kJ/kg กามะถน 1 kg ใหปรมาณความรอนประมาณ 3,080 kcal/kg หรอ 12,874 kJ/kg

แตเนองจากในชวมวลจะมออกซเจนประกอบอยดวย ซงออกซเจนในสวนนจะทาปฏกรยากบไฮโดรเจนเกดเปนนาทแฝงอยในชวมวลนอกเหนอจากความชนโดยทวไป ทาใหเกดการสญเสยพลงงานความรอนในการทาใหนากลายเปนไอ ดงนนชวมวลทมปรมาณไฮโดรเจน คารบอน และ กามะถนสง แตมปรมาณออกซเจนตา จะใหคาความรอนสทธทสงกวา

และเมอพจารณาผลรวมปรมาณไฮโดรเจน คารบอน และ กามะถน (ตารางท 3.4-4) จะเหนวา ไมยคาลปตสใหคาผลรวมสงสด รองลงมาคอ ซงขาวโพด และเหงามนสาปะหลง (61.4%, 58.42% และ 56.25% ตามลาดบ) ซงผลทไดสอดคลองกบคาความรอนทงหมดของเชอเพลงชวมวลทสภาวะอบแหง



(ตารางท 3.4-4) และตอบคาถามวา เหตใดเชอเพลงชวมวลทมปรมาณสารทเผาไหมไดมากกวา แตกลบมคาความรอนนอยกวา

3.4.4 องคประกอบของเถาเชอเพลงชวมวล

ในการวเคราะหองคประกอบของเถาจากชวมวลในพนทศกษา มวตถประสงคหลกอย 2 ประการคอ ใชในการออกแบบหองเผาไหม เนองจากออกไซดของโลหะบางชนดมจดหลอมเหลวตา (นอยกวา 1,000oC) ไดแก โพแทสเซยมออกไซดมจดหลอมเหลวประมาณ 763 oC หรอ ฟอสฟอรสออกไซดมจดหลอมเหลวอยในชวง 422-562 oC (ตารางท 3.4-5) สวนวตถประสงคทสองคอ นาขอมลไปประกอบการหาวธจดการหรอนาไปใชประโยชน

เมอนาตวอยางชวมวลทผานการเผาไหม ทอณหภม 600 oC เปนเวลาอยางนอย 6 ชวโมง จนกลายเปนเถา ไปวเคราะหหา ปรมาณโซเดยมออกไซด (Na2O) โพแทสเซยมออกไซด (K2O) แมกนเซยมออกไซด (MgO) แคลเซยมออกไซด (CaO) อลมเนยมออกไซด (Al2O3) ซลกอนออกไซดหรอซลกา (SiO2) ฟอสฟอรสออกไซด (P2O5) และ ไอออนออกไซด (Fe2O3) รวมทงหมด 8 คา ไดผลการวเคราะหดงตารางท 3.4-6

ตารางท 3.4-5 จดหลอมเหลวของโลหะออกไซดชนดตางๆ

โลหะออกไซด จดหลอมเหลว (oC)

ปรมาณโซเดยมออกไซด (Na2O) 1,132โพแทสเซยมออกไซด (K2O) > 763แมกนเซยมออกไซด (MgO) 2,830แคลเซยมออกไซด (CaO) 2,900อลมเนยมออกไซด (Al2O3) 2,054ซลกอนออกไซดหรอซลกา (SiO2) 1,710ฟอสฟอรสออกไซด (P2O5) 422-562ไอออนออกไซด (Fe2O3) 1,565

ทมา : International Organization for Standardization, 1995



ตารางท 3.4-6 องคประกอบของเถาเชอเพลงชวมวล ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basis)

ชนดของเถาเชอเพลงชวมวล Na2O

(%)

K2O

(%)

CaO

(%)

MgO

(%)

Al2O3

(%)

SiO2

(%)

P2O5

(%)

Fe2O3

(%)

ไมยคาลปตส 1.50 20.70 33.00 3.20 0.59 3.20 2.20 0.72

เหงามนสาปะหลง 0.29 8.90 11.50 1.30 1.90 60.30 2.80 1.10

ซงขาวโพด 0.83 15.50 15.90 4.40 7.80 31.70 2.70 1.90

จากตารางท 3.4-6 จะเหนวา เถาของเชอเพลงชวมวลแตละชนดมปรมาณโลหะออกไซดทแตกตางกน เชน ไมยคาลปตสมปรมาณ CaO สง (33.0%) สวนเหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด และมปรมาณซลกาสง (60.3, 31.7 และ 25.2% ตามลาดบ) ซงการทมปรมาณซลกาอยสงอาจมผลตอการเสอมสภาพของใบมดในขนตอนการเตรยมเชอเพลงชวมวล เนองจากซลกาจะชวยเสรมโครงสรางของพชใหแขงแรง และเมอพจารณาโลหะออกไซดทมจดหลอมเหลวตา พบวา ไมยคาลปตสและซงขาวโพดมปรมาณ K2O สง (2.8% และ 2.7% ตามลาดบ)

แตเมอพจารณาถงปรมาณเถาทเกดขนตอเชอเพลงชวมวล 1000 กโลกรม หรอ 1 ตน ทสภาวะอบแหง (ตารางท 3.4-7) จะเหนวา แมวาไมยคาลปตสจะมสดสวนของ K2O สงกวาชวมวลชนดอน แตเมอเปรยบเทยบในเชงปรมาณแลว มปรมาณ K2O ตาทสด ดงนนในการพจารณาเลอกใชเชอเพลงชวมวลในโรงไฟฟาจงควรพจารณาในสวนของปรมาณเถาและองคประกอบของเถาควบคกน และจากขอมลดงกลาวอาจจะพจารณาหาแนวทางทจะนาเถาเหลอใชไปสรางใหมมลคา โดยอาจจะนาไปผสมในงานซเมนตและคอนกรต หรอใชในการปรบสภาพดนทเปนกรดเนองจากเถาดงกลาวมคาความเปนดางสงมาก หรออาจจะนาไปปรบลดคาความเปนดางลงแลวนาไปผสมกบอนทรยวตถอนๆ ผลตเปนปยหรอดนชวภาพ หรอนาเถาไปอดเมดเพอใชเปนธาตอาหารเนองจากยงมปรมาณ K Ca และ Mg ทเปนประโยชนอยเปนปรมาณมาก

ตารางท 3.4-7 ปรมาณโลหะออกไซดของเชอเพลงชวมวล 1 ตน ในพนททคาดวาจะตงโรงไฟฟา (สภาวะอบแหง, dry basis)

ชนดของเชอเพลง

ชวมวล

Na2O

(kg)

K2O

(kg)

CaO

(kg)

MgO

(kg)

Al2O3

(kg)

SiO2

(kg)

P2O5

(kg)

Fe2O3

(kg)

ไมยคาลปตส 0.16 2.26 3.60 0.35 0.06 0.35 0.24 0.08

เหงามนสาปะหลง 0.16 4.84 6.25 0.71 1.03 32.77 1.52 0.60

ซงขาวโพด 0.23 4.37 4.48 1.24 2.20 8.93 0.76 0.54



หมายเหต : ไดจากการคานวณตามสตรตอไปน 1. Na2O (Dry basis) = Na2O (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 2. K2O (Dry basis) = K2O (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 3. CaO (Dry basis) = CaO (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 4. MgO (Dry basis) = MgO (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 5. Al2O3 (Dry basis) = Al2O3 (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 6. SiO2 (Dry basis) = SiO2 (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100 7. P2O5 (Dry basis) = P2O5 (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100

8. Fe2O3 (Dry basis) = Fe2O3 (Dry basis) x Ash (Dry basis) x 10 / 100



ตารางท 3.4-8 ศกยภาพของเชอเพลงชวมวลในการผลตกระแสไฟฟา ในพนทรศม 30 กม. ของพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

ชนดของชวมวล ปรมาณชวมวลรายป (ตน) NCV (10% MC) คาพลงงาน กาลงไฟฟา (MW) ทดแทนถานหน ทดแทนนามนเตา

ความชนหนางาน 10% MC (kJ/kg) (MJ) 100% 30% (ตน) (ลตร)

ซงขาวโพด1 11,205.76 7,470.50 15,669 117,055,265 3.71 1.114 4,502 2,848,060

เหงามนสาปะหลง2 21,265.40 9,451.29 15,481 146,315,420 4.64 1.392 5,628 3,559,986

ไมยคาลปตส3 139,426.86 77,459.37 16,460 1,274,981,230 40.43 12.129 49,038 31,021,441

ชวมวลทงหมด 171,898.02 94,381.16 1,538,351,915 48.78 14.635 59,168 37,429,487

หมายเหต 1. ความชนหนางาน (MC)= 40% 2. ความชนหนางาน (MC) = 60% 3. ความชนหนางาน (MC) = 50%



ตวอยางและวธการคานวณคาพลงงาน กาลงไฟฟา และการทดแทนเชอเพลงของชวมวล

1. วธการหาคาพลงงาน

สตรการคานวณ

คาพลงงาน (MJ) = ปรมาณชวมวล (ton/yr) x คา NCV ของชวมวล (kJ/kg)

ตวอยาง การคานวณหาคาพลงงานของไมยคาลปตส ในพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

คาพลงงาน = (77,459.37 ton/yr ท 10% MC)x(16,460 kJ/kg ท 10 %MC) = 1,274,981,230.20 MJ / yr

2. วธการหากาลงไฟฟา


กาลงไฟฟา (MW) = คาพลงงาน (MJ) x ประสทธภาพโดยรวม / เวลาใน 1 ป (s)

ตวอยาง การคานวณหากาลงไฟฟาทผลตของซงขาวโพด ในพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ

กาลงไฟฟา (100 %) = (1,274,981,230.20 x 1) / (365 x 24 x 3600) = 40.42 MW กาลงไฟฟา (30 %) = (1,274,981,230.20 x 0.3) / (365 x 24 x 3600) = 12.12 MW

3. วธการหาปรมาณการทดแทนเชอเพลง


ปรมาณการทดแทนถานหน (kg) = คาพลงงาน (MJ) / คาความรอนของถานหน (MJ/kg)

ตวอยาง การคานวณหาปรมาณการทดแทนถานหนของซงขาวโพด ในพนทจดตงสถานพลงงานชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ (คาความรอนของถานหน = 26 MJ/kg)

ปรมาณการทดแทนถานหน = คาพลงงาน (MJ) / คาความรอนของถานหน (MJ/kg) = 1,274,981,230.20 / 26 = 49,037,739.62 kg = 49,037. ton




ปรมาณการทดแทนนามนเตา (L) = คาพลงงาน(MJ) / คาความรอนของนามนเตา (MJ/L)

ตวอยาง การคานวณหาปรมาณการทดแทนนามนเตาของของซงขาวโพด ในพนทจดตงสถานพลงงาน ชวมวลชมชน ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ (คาความรอนของนามนเตา = 41.1 MJ/L)

ปรมาณการทดแทนนามนเตา = คาพลงงาน (MJ) / คาความรอนของนามนเตา (MJ/L) = 1,274,981,230.20 / 41.1 = 31,021,441.12 Littre

3.5 อายการเกบรกษาของเชอเพลงชวมวล

วตถประสงคหลกของการเกบรกษาเชอเพลงชวมวล คอ เพอสารองเชอเพลงไวใชในชวงเวลาทวตถดบเกดการขาดแคลน และเพอใหมวตถดบปอนเขาสโรงไฟฟาไดอยางตอเนองและเพยงพอ โดยทวไปเชอเพลงชวมวลจะแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมแรกเปนพวกไมโตเรว ทมวตถประสงคในปลกเพอพลงงานโดยเฉพาะ เชน ไมยคาลปตส ไมกระถนยกษ และไมกระถนเทพา เปนตน ซงชวมวลประเภทนสามารถบรหารจดการเชอเพลงไดงาย เนองจากสามารถนาเชอเพลงสวนนไปใชเมอไหรกไดโดยไมเกดการเนาเสยหรอสญเสยพลงงาน เมอเกบไวไมไดนาไปใชยงสามารถเจรญเตบโต เพมพนปรมาณชวมวลใหมากขนตามเวลาทผานไปอกดวย สวนอกกลมหนง คอ เศษเหลอทงทางการเกษตร ซงสวนใหญจะเปนพวกพชไร เชน แกลบ ชานออย และเหงามนสาปะหลง เปนตน เชอเพลงประเภทนจะมเปนชวงๆ และในปรมาณทคอนขางมาก ตามฤดกาลการเกบเกยว ทาใหการบรหารจดการเชอเพลงคอนขางยาก ดงนนวธการจดเกบเชอเพลงชวมวลใหมอายการเกบรกษาทนาน จงเปนสงจาเปนทตองคานงถง โดยหลกการของการเกบรกษาเชอเพลงชวมวลมดงน

1) ลดความชนของเชอเพลงชวมวลเพอปองกนการเนาเสยทเกดจากเชอรา 2) เกบรกษาเชอเพลงชวมวลในทรม ไมใหโดนฝน หรอนาทวมขง 3) สถานทจดเกบเชอเพลงชวมวลควรมอากาศถายเททด เพอใหอณหภมของกองเชอเพลงไมสงจน

เกดการลกไหมได ในการศกษาอายการเกบรกษาของเชอเพลงชวมวลในพนทศกษา เรมดวยการนาเชอเพลงชวมวล

ไปสบยอยเพอลดขนาดกอนนาไปตากแดดจนมนาหนกคงท แลวนาไปเกบรกษาในหองทมอากาศถายสะดวก ไมใหโดนฝน ทอณหภมหอง เปนเวลา 3 เดอน โดยเกบขอมลการเกดเชอรา การเปลยนแปลงของนาหนก และความชน ทกๆ เดอน แทนการวเคราะหหาคาความรอนของเชอเพลง เนองจากมระยะเวลาศกษาทจากด ไดผลการทดลองดงตารางท 3.5-1



จากตารางท 3.5-1 จะเหนวา ทกชนดของเชอเพลงชวมวลในพนทศกษา ไมมการเกดเชอราขน และมคาความชนของเชอเพลงลดลงเลกนอย ตลอดการเกบรกษา (3 เดอน) สงผลใหคาความรอนของเชอเพลงแตละชนดมคาเพมขนเลกนอย เนองจากคาความชนมความสมพนธผกผนกบคาความรอน ซงชใหเหนวาถาตองการเกบรกษาเชอเพลงใหยาวนานโดยไมเกดการสญเสยเนองจากเชอรา ควรทาการลดขนาดของเชอเพลงชวมวล เพองายตอการลดความชนโดยการตากแดด หรอใชความรอนจากแหลงพลงงานอนๆ จนมความชนประมาณ 10-12% และเกบรกษาเชอเพลงทแหงแลวในทรม ไมใหโดนฝน หรอนาทวมขง มอากาศถายเททด

ตารางท 3.5-1 ลกษณะปรากฏและคาความชนของเชอเพลงชวมวล ในการศกษาอายการเกบรกษา ชนดของเชอเพลงชวมวล ลกษณะปรากฏ ความชน (%) ไมยคาลปตส 0 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.4

1 เดอน ไมมการเกดเชอรา 9.8


3 เดอน ไมมการเกดเชอรา 9.1 เหงามนสาปะหลง 0 เดอน ไมมการเกดเชอรา 11.6

1 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.4 2 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.3 3 เดอน ไมมการเกดเชอรา 9.8

ไมมะมวง 0 เดอน ไมมการเกดเชอรา 12.4 1 เดอน ไมมการเกดเชอรา 11.8 2 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.7 3 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.5

ซงขาวโพด 0 เดอน ไมมการเกดเชอรา 12.8 1 เดอน ไมมการเกดเชอรา 11.4 2 เดอน ไมมการเกดเชอรา 10.9




เอกสารอางอง

กญจนา บณยเกยรต. 2544. เชอเพลงและการเผาไหม. ครงท 1. ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ศนยสงเสรมพลงงานชวมวล. 2549. ชวมวล. ครงท 1. มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม,

กรงเทพฯ. International Organization for Standardization. 1995. Solid mineral fuels-

Determination of gross calorific value by bomb calorimetric method and calculation of net calorific value. 21.

บทท 4 การบรหารจดการเชอเพลงสาหรบ

สถานพลงงานชวมวลชมชน



บทท 4

การบรหารจดการเชอเพลงสาหรบสถานพลงงานชวมวลชมชน

การบรหารจดการเชอเพลงเปนปจจยหลกทสาคญมากในการทจะทาใหเกดความยงยนสาหรบโรงไฟฟาชวมวล การสรางความมนคงและสมดลของเชอเพลงใหกบโรงไฟฟาชวมวลทงในดานปรมาณ และราคา ใหมอยางเพยงพอตลอดอายการดาเนนการซงยาวถงกวา 20 ป เปนสงทตองการแผนการดาเนนการทมประสทธภาพ การศกษาความเปนไปไดในสวนของเชอเพลงนอกจากจะพจารณาชนดและปรมาณของเชอเพลงชวมวลทจะนามาใชในปจจบนแลว ยงตองคานงถงศกยภาพการขยายพนทเพาะปลกในอนาคต ศกยภาพในการสรางมลคาเพมเพอใหเกดรายไดสงสดกบเกษตรกรผปลก รวมทงศกยภาพในการแขงขนกบพชเกษตรอนๆ ทอาจจะมราคาสงในอนาคต ดงนนการกาหนดประเภทของเชอเพลงทจะนามาใชในโรงไฟฟาจงตองมองหาเชอเพลงทสามารถเปนหลกประกนไดในระยะยาว มความเสยงนอยทสดและสามารถควบคมไดทงในดานปรมาณ และคณภาพของเชอเพลงซงสงผลตอประสทธภาพการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาอกดวย คนสวนใหญมกจะคดวาการนาเศษเหลอทางการเกษตรทมมลคาตามาใชเปนเชอเพลงหลกเปนสงทเหมาะสมทสด แตสาหรบนกลงทนทมวสยทศนมองวานนเปนความเสยงทสด เนองจากเปนเชอเพลงหรอเปนวตถดบทเปนตนสายการผลตทผลงทนไมสามารถเขาไปควบคมไดเลยทงดานปรมาณ ราคา รวมทงคณภาพกไมแนนอนและมกมสงเจอปน ซงวเคราะหแลวอาจจะทาใหตนทนการผลตไฟฟาโดยรวมมราคาสงในทสด ดงนนในการวางแผนการบรหารจดการเชอเพลงสาหรบการผลตไฟฟาจงควรกาหนดเชอเพลงหลกทสามารถสรางความมนคงไดในระยะยาว ควบคมทงปรมาณและคณภาพได มความเสยงในการเพาะปลก การเกบเกยว และการเกบรกษานอยทสด รวมทงสามารถสรางมลคาเพมได ซงในปจจบนอาจกลาวไดวา ไมโตเรวเปนเชอเพลงทมศกยภาพในดานตางๆ ดงกลาวมาแลวทกประการ

โครงการศกษาความเหมาะสมและความเปนไปไดของสถานพลงงานชวมวลชมชน 15 แหง ในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงพนทศกษาทง 15 แหง พบวาเปนพนททมศกยภาพโดยเฉพาะในดานของวตถดบ จะเหนไดวาหนงในสามชนดของวตถดบทมศกยภาพทง 15 แหง มไมยคาลปตสซงถอวาเปนไมโตเรวอยดวย ดงนน ในการบรการจดการเชอเพลงสาหรบโครงการนจงกาหนดใหไมยคาลปตสเปนเชอเพลงหลกทตองมการบรหารจดการใหเกดความมนคงและยงยนตลอดอายการดาเนนการของโรงไฟฟา สวนเหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด และเศษไมอนๆ ซงถอวาเปนเศษเหลอจากภาคการเกษตรจะเปนเชอเพลงรองทเขามาสรางความมนคงทางเศรษฐศาสตร และเปนรายไดเสรมสาหรบเกษตรกรทเปนสมาชกของสหกรณหรอวสาหกจชมชนทมสวนเปนเจาของสถานพลงงานชวมวลชมชนดงกลาว



4.1 ประเภทของเชอเพลง

ประเภทของเชอเพลงทจะนามาใชโดยเฉพาะเชอเพลงหลกเปนสงทสาคญมากในการวางแผนการบรหารจดการดงกลาวแลวขางตน ในโครงการนมเชอเพลงทมศกยภาพกาหนดใหเปนเชอเพลงหลกและเชอเพลงรองตามลาดบ ดงน ไมยคาลปตส เหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด และเศษไมมะมวงหรอไมอนๆ ทไมใชไมปา

4.1.1 ไมยคาลปตส

ยคาลปตส เปนไมพนเมองของประเทศออสเตรเลย มมากกวา 700 ชนด แตทปลกอยางแพรหลายในเชงพาณชยในประเทศไทยมอยไมกชนด ไดแก Eucalyptus camaldulensis, E. urophylla, E. pellita, E. deglupta และยคาลปตสทเปนลกผสมของทงสชนด ยคาลปตสจดเปนไมทมการเตบโตเรว (fast growing tree) และสามารถเตบโตในสภาพดนทเสอมโทรมหรอดนเลวและทนตอสภาพแวดลอมทแหงแลง การขยายพนธตนยคาลปตสนน สามารถทาไดโดยการเพาะเมลด การตดชากง และการเพาะเลยงเนอเยอ ซงกลายเปนไมทมความสาคญทางเศรษฐกจระดบประเทศ มการปลกในทกภาคของประเทศไทย เนองจากไมยคาลปตสมคณสมบตทสามารถนาไปใชประโยชนไดหลายหลายไมวาจะเปนประโยชนทางตรง ไดแก ทาฟน ทาเฟอรนเจอร เปนวตถดบทสาคญในอตสาหกรรมโดยเฉพาะการผลตเยอกระดาษ และเปนพชพลงงานทสาคญ สวนใบและกานอดมดวยนามน สามารถนาไปสกดเปนนามนยคาลปตสทมสรรพคณทางการแพทยแลว ยงใชพฒนาเปนผลตภณฑอนๆ ทหลากหลายไดอกดวย

การปลกยคาลปตสในพนทศกษาสวนใหญมการปลกสองรปแบบ ไดแก ปลกเปนสวนปาเพยงชนดเดยว และปลกผสมผสานกบพชเกษตรอนๆ โดยเฉพาะปลกบนคนนาขาว ซงพบกระจายอยจานวนมาก ยคาลปตสในสวนปานยมใชระยะปลก 2x2 หรอ 2x3 เมตร สวนทปลกบนคนนาอาจปลกเปนแถวเดยวหรอแถวคโดยมระยะระหวางตน 2 หรอ 3 เมตร แลวแตความกวางของคนนา เดมการปลกยคาลปตสไดรบการสงเสรมใหปลกเพอขายใหกบลานไมสบ ซงจะนาไปปอกเปลอกและสบเพอนาไปผลตเยอกระดาษซงอายการตดฟนประมาณ 5 ป ขนาดเสนผาศนยกลางไมทอนทรบซอไมตากวา 2.5 นว ราคาทลานไมสบประมาณ 650 – 750 บาทตอตน ปจจบนเกษตรกรทปลกยคาลปตสไดลดพนทปลกยคาลปตสลงเนองจากไมมราคาลดลงอยางตอเนองตรงขามกบราคาของพชผลทางการเกษตรอน อยางไรกตามเกษตรกรยงนยมทจะปลกยคาลปตสและพรอมทจะเพมพนทถามราคาทแนนอนและราคาสงขน หรอมผลตอบแทนโดยรวมทดกวา เนองจากยคาลปตสปลกงาย ไมตองการการดแลมาก เกษตรกรสามารถมเวลาวางไปทาอยางอน ยคาลปตสสามารถอออกแบบการปลกและการเกบเกยวเพอใชเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟาได โดนสามารถกาหนดระยะตดฟนใหสนลงประมาณ 2-3 ป จากนนตอยคาลปตสจะแตกหนอใหมซงควรตดแตงใหเหลอ 3-5 หนอเพอเจรญเตบโตเปนลาตนใหเกบเกยวไดในรอบถดไป ซงการปลกยคาลปตส 1 ครง



สามารถเกบเกยวไดไมตากวา 5 ครง หรอทก 2-3 ป ขนอยกบสภาพดนและการบารงรกษา ในพนท 1 ไร ยคาลปตสสามารถใหผลผลตเฉลยรายปประมาณ 6-8 ตน

การวางแผนการบรหารจดการไมยคาลปตสเพอเปนเชอเพลงในโรงไฟฟา 1) กาหนดเปาหมายการผลตไมยคาลปตสเพอใชเปนเชอเพลง

กาหนดนโยบายของการบรหารเชอเพลงของโรงไฟฟาซงตองมการผลตเชอเพลงเพอใชเองไมตากวารอยละ 30 ของเชอเพลงทใชทงหมด ดงนนเมอเชอเพลงทใชสาหรบโรงไฟฟา 1 เมกกะวตตตอปเทากบ 24,000 ตน ดงนนโรงไฟฟาตองสามารถผลตเชอเพลงเพอใชเองเทากบ 7,200 ตนตอป เมอคดเปนพนทการปลกยคาลปตสทใหผลผลตเฉลยประมาณ 6-8 ตนตอป ดงนนตองมพนทสาหรบปลกยคาลปตสเพอใหไดผลผลต 7,200 ตนตอปเทากบ 900 – 1,200 ไร ซงควรเรมดาเนนการหาพนทเมอวนทไดรบอนญาตใหกอสรางโรงไฟฟาได และทาการปลกใหแลวเสรจตามเปาหมายไมเกน 5 ป หรอหาพนทเพอดาเนนการปลกยคาลปตสใหไดปละ 200 ไร อยางไรกตามแมวาจะมพนทครบตามเปาหมายรอยละ 30 แลว หากยงมศกยภาพกควรขยายพนทปลกตอไปซงไมยคาลปตสทไดสามารถนามาสรางมลคาเพมและเปนรายไดเพมใหกบโรงไฟฟาไดภายหลง หรอถามจานวนมากกสามารถขยายกาลงการผลตไฟฟาได

2) วางแผนการผลตไมยคาลปตส การไดมาซงพนทปลกยคาลปตสรอยละ 30 นน มแนวทางการดาเนนการ 3 แนวทาง ไดแก

การซอทดนใหเปนของโรงไฟฟา การขอเชาทดนในระยะยาวไมตากวา 10 ป และการจดการสงเสรมเกษตรกรในรปแบบสมาชกโรงไฟฟา ซงนอกจากจะเปนสมาชกในฐานะผปลกวตถดบแลว เกษตรกรในโครงการกมสวนรวมในการเปนเจาของโรงไฟฟาสามารถเขามาถอหนไดดวย

พนททจะนามาปลกยคาลปตสหากเปนผนใหญในแงการซอหรอเชา ควรตงอยภายในรศม 50 กโลเมตรจากโรงไฟฟา แตถาเปนพนทสงเสรมหรอสมาชกรายยอยหลกสบไรควรอยภายในรศมการขนสงไมเกน 30 กโลเมตรจากโรงไฟฟา

การปลกยคาลปตสเพอเปนเชอเพลงควรมการเตรยมดนใหดโดยใสอนทรยวตถผสมลงไปในดนกอนปลกใหมากทสด เนองจากโครงสรางของดนหรอสมบตทางกายภาพของดนเปนปจจยทสาคญมากในการพฒนาของรากไมโตเรว โดยทวไปไมโตเรวโดยเฉพาะยคาลปตสมรากทมประสทธภาพในการหาอาหาร ซงธาตอาหารในดนไมใชปจจยหลกทมผลตอการเตบโตและผลผลต ถารากสามารถพฒนาในดนไดด ดงนนขนตอนการเตรยมดนจงสาคญมาก เพราะเตรยมครงแรกเพยงครงเดยวถาเตรยมไดเหมาะสมกจะทาใหไดผลตอบแทนทคมคาในระยะยาวอยางนอยไมตากวา 15 ป ในการปลกควรปลกตนฤดฝนหรอกอนฝนมานดหนอยในชวงเดอนเมษายนหรอตนเดอนพฤษภาคมจะทาใหตนกลาตงตวไดดและเตบโตอยางรวดเรว ระยะปลกทใชสาหรบเปนสวนปาพลงงานควรใชระยะปลก 3x1 เมตร เนองจากระยะ 3 เมตร เปนระยะทสามารถใชเครองจกรเขาไปจดการได หรอความหนาแนนของตนไมประมาณ 600 – 800 ตนตอไร



การจดการแปลงโดยสวนใหญสงทตองระวงไดแก วชพชและแมลงตางๆ แตถามการเตรยมพนททด และชวงเวลาการปลกทเหมาะสมกจะลดปญหาจากวชพช โรค และแมลงตางๆ ได อกทงไมโตเรวเมอเทยบกบพชเกษตรอายสนจะมปญหาเรองโรคและแมลงนอย นอกจากนสงทตองระวงอกอยาง ไดแก ไฟ ดงนนจงควรทาแนวกนไฟรอบสวนปาเพอปองกนการลกลามจากภายนอก และในฤดแลวควรจดเวรยามเพอตรวจเชคปองกนไมใหเกดไฟไหมแปลงได

การเกบเกยว จากการศกษารปแบบการเกบเกยวไมโตเรวในประเทศไทย พบวา สวนใหญจะเกบเกยวหรอตดฟนดวยแรงงานคน สวนการเกบเกยวดวยเครองมอกลยงไมมการพฒนาและใชมากนก การตดดวยแรงงานคนนนเหมาะกบสภาพของพนททมขนาดเลก และในพนทไมสามารถนาเครองมอจกรกลทมขนาดใหญเขาไปได โดยในพนท 1 ไร ตองใชแรงงานในการตดไม รวบรวม และขนขนรถ รวมจานวน 5-6 คน และการตดไมดวยวธนหลงจากตดใหมๆ ไมจะมความชนสงรอยละ 50-60 แตเกษตรกรสามารถนาไมสดสงโรงงานไดเลย โดยทางโรงงานจะนาไมทไดมาตดเปนทอนๆ หรอเขาเครองสบเปนชนไมสบแลวนาไปยงลานกองตากเพอลดความชนใหเหลอประมาณรอยละ 25 กอนนาไมเขาสเครองผลตกระแสไฟฟาพลงงานชวมวล

รปแบบการเกบเกยวยคาลปตสหรอไมเชอเพลงในปจจบนสามารถดาเนนการไดเปนแบบการเกบเกยวไมเชอเพลงจากแปลงปลก ซงจะอยภายในรศมไมเกน 30 - 50 กโลเมตรจากโรงไฟฟา และขนสงมายงมายงโรงไฟฟาซงการเกบเกยวดงกลาวมอย 2 รปแบบ ดงน

ก) เกบเกยวและขนสงทอนไมสดเขาโรงไฟฟา

ในสวนของขนตอนการเกบเกยวไมเชอเพลง เกษตรกรหรอผรบเหมาตดไม จะทาการตดตนไมดวยเลอยยนต หลงจากนนจะทาการตดทอนในสวนของไมทมกงหรองามยนออกมาจากลาตนใหหมด เมอตดทอนกงเรยบรอยกจะตดไมเปนทอนขนาดความยาวไมตากวา 1 เมตร แตตองไมเกน 2 เมตร และขนาดเสนผานศนยกลางไมเกน 10 นว หากไมมขนาดเสนผานศนยกลางเกน 10 นว จะตองทาการผาแบงสวนออกเปน 4 ซก หลงจากนนจะทาการลาเลยงไมทเตรยมไวขนรถบรรทก เพอขนสงไปยงโรงงานแปรรปไมเชอเพลง ดงแสดงในรปท 1ก การรวบรวมไมเชอเพลงรปแบบนสวนใหญจะเปนกรณของไมทเกษตรกรและพอคาคนกลางนามาขาย และกรณของไมเชอเพลงทโรงงานไฟฟาสงเสรมใหปลกบางสวน

ข) เกบเกยวและแปรรปเปนชนไมสบทแปลงปลก การเกบเกยวไมเชอเพลงรปแบบน มขนตอนการเกบเกยวเชนเดยวกบการเกบเกยวแบบ

ทอนไมสด แตแตกตางกนตรงทการเกบเกยวไมรปแบบนจะทาการแปรรปเปนชนไมสบทแปลงปลก โดยใชเครองสบยอยไมแบบเคลอนท แทนการนาไมเชอเพลงไปแปรรปทโรงงานแปรรปไมเชอเพลง ดงแสดงในรปท 4.1-1 โดยไมทนามาใชในการแปรรปม 2 แบบ คอ ไมทวไป และเศษไมปลายไมของไมใหญทตดใช



ประโยชนไปแลวหรอไมทมลกษณะลาตนโคงงอทปลอยทงไวใหแหงในแปลง หลงจากการสบยอยไมเสรจสนแลวกจะลาเลยงชนไมสบขนรถบรรทกเพอขนสงไปยงโรงไฟฟาเพอกองตากและเกบตอไป

ก) เกบเกยวและขนสงทอนไมสดเขาโรงงานแปรรป ข) เกบเกยวและแปรรปเปนชนไมสบทแปลง

รปท 4.1-1 รปแบบการเกบเกยวและแปรรปไมเชอเพลง 3) มาตรการจงใจและตดตามผล

ในการบรหารจดการเพอใหไดพนทปลกไมเชอเพลงตามเปาหมายจะตองมการวางมาตรการจงใจและมการประเมนตดตามผลอยตลอดวาไดพนทตามเปาหมายหรอไม แตละพนทดาเนนการปลก การจดการแปลง รวมทงมการเตบโตและคาดหมายผลผลตทไดเปนไปตามเปาหมายหรอไม ทาใหสามารถปรบแผนใหเหมาะสมและแกปญหาตางๆ ทจะทาใหเกดการขาดแคลนเชอเพลงไดอยางทนทวงท การตดตามผลอาจทาไดดวยการใชระบบฐานขอมลสมาชกและพนทผลตไมเชอเพลงทมประสทธภาพ (GIS data base) สามารถปรบขอมลใหทนสมยอยเสมอและสามารถใชในการวางแผนการเพมและลดพนทปลก รวมทงวางตาแหนงพนทปลก การรวบรวม ขนสงไดอยางเหมาะสม

ในสวนของมาตรการจงใจ นอกเหนอจากระบบสมาชกผปลกทมสวนในการเปนเจาของโรงไฟฟา ซงจะไดประโยชนจากการดาเนนธรกจขายไฟโดยตรงแลว อาจจะตองมมาตรการเพมสทธประโยชนอยางอน เชน สทธประโยชนในการซอถานและนาสมควนไมจากโรงไฟฟาไปใชในราคาพเศษ การสนบสนนปจจยการผลต เชน กลาไม ปย การบรการเตรยมพนท การบรการเกบเกยวในราคาพเศษ รวมทง



มาตรการจงใจในสวนของโบนสพเศษทจะไดถาสามารถจดหาเชอเพลงตามเปา หรอมากเกนกวาเปาหมาย ทสาคญทสดตองมเจาหนาทของโรงไฟฟาดาเนนงานในสวนของการประสานงาน ตดตามและใหขอมลขาวสารกบสมาชกอยางสมาเสมอ และพรอมรบฟงทกความคดเหนเพอนามาปรบแกใหการดาเนนงานเปนไปดวยด และเปนรปแบบทชมชนทเปนสมาชกไดเขามามสวนรวมอยางเตมท

นอกจากนในสวนของแปลงปลกทเปนของโรงไฟฟาทงแบบซอและเชาในระยะยาว ควรเปดโอกาสใหเกษตรกรทเปนสมาชกสามารถเขามาใชพนทระหวางแถวไมโตเรวเพอปลกพชเกษตรอนๆ เชน มนสาปะหลง ขาวโพด ถว เปนตน เนองจากระยะ 3 เมตร เปนระยะทยงมแสงสองถงพนและสามารถใชประโยชนในการปลกพชอนใตเรอนยอดของไมโตเรวได เกษตรกรกจะชวยดแลไมโตเรวรวมไปกบพชเกษตรทนามาปลกดวย รวมทงชวยดและปองกนไฟไมใหเกดขนในแปลง อกทงพชเกษตรทมการใสปย ปยบางสวนไมโตเรวกสามารถไดรบและนาไปใชในการเตบโตและสรางผลผลตได เปนการสรางความสมพนธอนดกบเกษตรกร ถาเกษตรกรเหนประโยชนกจะนาไปปรบใชในทดนของตนเองเปนการขยายพนทปลกไมโตเรวไดอกดวย

4) แผนการเพมมลคาและการสรางความยงยน

สาหรบนกลงทนไมวาจะเปนนกลงทนมออาชพ สถาบนการเงน และเกษตรกรทตองการเปนสมาชกและมสวนในการเปนเจาของโรงไฟฟา การลงทนสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชนเปนการทาธรกจระยะยาว สวนใหญมระยะคนทนมากกวา 5 ป ดงนนการบรหารจดการโรงไฟฟาตองดาเนนการอยางมประสทธภาพ ใหมตนทนทเหมาะสมในขณะทมกาไรอยางยงยน การสรางมลคาเพมจากสวนอนๆ ไมวาจะเปนผลพลอยได เชน ถาน นาสมควนไม หรอไมเชอเพลงทมเกนพอ จะชวยใหโรงไฟฟามรายไดเพมขน ใหผลตอบแทนสรางแรงจงใจใหสมาชกมากขน อกทงกาไรทไดกอาจนาไปเพมราคาใหกบวตถดบทซอมาจากสมาชกได จงใจใหสมาชกขยายพนทปลกมากขน อยางไรกตามจากแนวโนมทผานมาในอดต ราคาวตถดบเพมสงขนมาอยางมนยสาคญอยางตอเนอง อกทงถาวเคราะหถงความเสยงทอาจจะมคแขงมาสรางโรงไฟฟาชวมวลในพนทใกลเคยง โรงไฟฟาจงควรวางแผนใหมการเพมมลคาใชประโยชนไมทปลกเปนเชอเพลงอยางเหมาะสม และมประสทธภาพมากทสด ในพนททมเศษเหลอทางการเกษตรอนๆ จานวนมาก และมราคาถก อาจจะพจารณาขยายรอบตดฟนของไมใหนานขน ไมมขนาดใหญขนสามารถนาไปแยกสวนโดยโรงไฟฟาจะตองเปนผดาเนนการเอง ทาการขายบางสวนทเหมาะสมเพอผลตเยอกระดาษ บางสวนโดยเฉพาะทอนโคนนาไปผลตเปนไมแปรรป และนาเศษไมปลายไม และขเลอยมาเปนเชอเพลงเขาโรงไฟฟาแทน จะทาใหไดประโยชนสงสดและลดตนทนคาเชอเพลง รวมทงมรายไดเพมขนจากการเพมมลคาไมทปลกอกดวย อกทงถามการใชประโยชนไมมากขน โรงไฟฟามผลตอบแทนโดยรวมเพมขน สามารถเพมราคาไมได กจะทาใหสมาชกปลกไมเพมขน การดาเนนธรกจโรงไฟฟากจะมการขยายเปนธรกจครบวงจรทโรงไฟฟาดาเนนการตงแตตนนาจนถงปลายนาโดยมมลคามากกวาการขายไฟฟาธรรมดาเพยง



อยางเดยว เปนการสรางความยงยนใหกบธรกจในทองถน ไมเพยงแตแคชวงเวลา 20 – 25 ป เทาอายของโรงไฟฟาเทานน

4.1.2 เหงามนสาปะหลง

จากการศกษาปรมาณเชอเพลงทมศกยภาพเปนอนดบสอง ไดแก เหงามนสาปะหลง เนองจากพนทศกษาสวนใหญเปนทดนทราย ไมคอยอดมสมบรณ เปนพนททอาศยนาฝนเพยงอยางเดยวและปรมาณนาฝนเฉลยรายปในพนทดงกลาวมปรมาณปานกลางถงคอนขางตา ประมาณ 1,000 – 1,200 มลลเมตร ดงนนพนทสวนใหญจงใชประโยชนเพอปลกมนสาปะหลง ทาใหมเหงามนสาปะหลงเปนผลพลอยได สามารถนามาใชเปนเชอเพลงได ปจจบนเหงามนสาปะหลงถกนามากองและเผาทง มเกษตรกรเพยงไมกรายทนามาบดยอยและไถกลบลงไปในดน เนองจากมตนทนเพมและอาจเกดปญหาเรองปลวกตามมา เนองจากเหงามนสาปะหลงเปนผลพลอยไดจากการปลกมนสาปะหลงเพอผลตหว ดงนนจงมความผนผวนตามกลไกของราคา โดยในปทหวมนสาปะหลงมราคาสง ปถดไปพนทปลกมนจะเพมมากขน ในทางกลบกนในปทหวมนสาปะหลงมราคาตาปถดไปพนทปลกกจะลดลง

นอกจากนเหงามนสาปะหลงจะมผลผลตออกมาตามฤดกาลเกบเกยวหวมนสาปะหลงโดยจะเรมมผลผลตเหงามนสาปะหลงในเดอนตลาคมซงเรมฤดกาลขดมนและจะเพมขนจนถงเดอนกมภาพนธจากนนกจะเรมมปรมาณลดลงจนถงเดอนเมษายน ซงเปนฤดกาลปลกมนสาปะหลงรอบใหม จากการศกษาพบวาโดยเฉลยแลวผลผลตของเหงามนสาปะหลงจะเทากบรอยละ 30 ของหวมนสาปะหลง ดงแสดงใน รปท 4.1-2 ซงเปนผลผลตของหวมนสาปะหลงและเหงามนสาปะหลงของประเทศไทยในป 2555 จากขอมลของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร เหงามนสาปะหลงทเกบเกยวและรวบรวมมาขายใหโรงไฟฟามกจะมดนและทรายปะปนอย ซงในระดบชมชนไมสามารถกาหนดไดวาจะตองมสงเจอปนไมเกนรอยละเทาไหร โรงไฟฟาจงตองทาความเขาใจกบเกษตรกรผรวบรวมและนามาขาย มฉะนนโรงไฟฟาจะตองรบภาระตนทนทเพมขนจากสงเจอปนทตดมาจานวนมาก โดยทวไปราคาเหงามนสาปะหลงปจจบนมราคาประมาณ 300 – 450 บาท ทหนาลานรบซอ

เหงามนสาปะหลงไมสามารถเปนเชอเพลงหลกของโรงไฟฟาไดเนองจากขอจากดหลายประการดงกลาวแลว แตสามารถเปนเชอเพลงรองเพอเสรมใหโรงไฟฟาบรหารจดการเชอเพลงหลกไดคลองตวขน โดยในชวงทมผลผลตของเหงามนสาปะหลงออกมา ประมาณ 6 เดอน คอเดอนพฤศจกายนถงเดอนเมษายน โรงไฟฟาสามารถใชเหงามนสาปะหลงทดแทนหรอเสรมเชอเพลงทเปนไมโตเรวได อยางไรกตามในการสารองเหงามนเพอเกบไวใชในโรงไฟฟา ไมสามารถเกบกองไวไดเปนเวลานาน เมอเทยบกบไมทอน หรอไมสบ เนองจากในเหงามนสาปะหลงยงมแปงอยจงทาใหเนาและยอยสลายไดงาย โดยทวไปไมควรเกบกองเกน 2 - 3 เดอน ในฤดแลง ในฤดฝนควรใชใหหมดภายใน 1 เดอน หรอตองเกบไวในโรงเรอนทมหลงคาและเทปนทพนไมใหเปยก



(ตนตอป)

รปท 4.1-2 ปรมาณผลผลตรายเดอนของหวมนสาปะหลงและเหงามนสาปะหลง ประจาป 2555

ทมา : สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

4.1.3 ซงขาวโพด

ซงขาวโพดสวนใหญไดมาจากการปลกขาวโพดเลยงสตวในพนทศกษา ซงจากการพยากรณของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรรายงานวามแนวโนมทจะมพนทปลกลดลง แมวาราคาจะอยในเกณฑดเนองจากมพชเกษตรอนทปลกงายกวา และมการสนบสนนของภาครฐและเอกชน เชน มนสาปะหลง และออย อยางไรกตามแนวโนมผลผลตซงขาวโพดจะขนอยกบการเกบเกยวขาวโพดซงมอายการเกบเกยวแนนอนประมาณ 110 วน ดงนนจงนยมปลกเปน 2 รน รนท 1 ปลกชวงตนฤดฝน (เดอนพฤษภาคม ถง เดอนกรกฎาคม) และเกบเกยวชวงเดอนสงหาคม ถง เดอนตลาคม สวนรนท 2 เรมปลกชวงปลายฤดฝน (เดอนกนยายน ถง เดอนตลาคม) และเกบเกยวในชวงเดอนพฤศจกายน ถง เดอนมกราคม จากนนจะเวนชวงฤดแลงในเดอนกมภาพนธถงเดอนกรกฎาคม ดงรปท 4.1-3



(ตนตอป)

รปท 4.1-3 ปรมาณผลผลตรายเดอนของขาวโพดและซงขาวโพด ประจาป 2555

ทมา : สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

ในการเกบเกยวขาวโพดซงจะใชแรงงานคนในการหก จากนนกจะทาการสเพอแยกเมลดออกจาก

ซง ซงสวนใหญจะใชเครองสแบบเคลอนทไปยงไรขาวโพด จากนนซงจะถกกองทงไว สวนหนงขายเพอไปเปนอาหารสตว ซงซงขาวโพดทกองทงไวจะมความชนตามากประมาณรอยละ 15 – 17 อยางไรกตามหากไมมการกองเกบทมซงจะมราขนและผอยางรวดเรวโดยเฉพาะถาถกฝนหรอมความชนในอากาศสง ดงนนแมวาการกองเกบซงขาวโพดจงตองทาโรงเรอนเกบอยางด เชนเดยวกบเหงามนสาปะหลง ราคาซงขาวโพดปจจบนขนอยกบคณภาพและความชน โดยมราคาประมาณ 500 – 800 บาทตอตน

4.2 การบรหารจดการเชอเพลงในรอบป

สาหรบสดสวนการใชวตถดบของพนท เปนไปตามปรมาณของวตถดบหลกและรอง ซงวตถดบหลกจะเปนไมยคาลปตส และเหงามนสาปะหลง ซงจะมบางชวงทจะใชซงขาวโพดเปนเชอเพลงสารองโดยการบรหารสดสวนประเภทเชอเพลงทใชในโรงไฟฟาเฉลยรายเดอนของ CBES 6 แสดงดงรปท 4.2-1 ในการบรหารจดการเชอเพลงนอกจากจะพจารณาปรมาณทมเปนปจจยหลกแลว ราคาและคณภาพของวตถดบกเปนอกปจจยทมความสาคญยง จะเหนไดวาในฤดกาลทมเหงามนสาปะหลงออกมา จะมการใช



เหงามนสาปะหลงในปรมาณมากเพอลดตนทนวตถดบ เนองจากเหงามนสาปะหลงจะมราคาตากวาไมยคาลปตส ในขณะทมคณรปทอยในเกณฑใชเปนเชอเพลงไดด อยางไรกตามในการวเคราะหความคมคาดานเศรษฐศาสตรของ CBES 6 จะไมนาสดสวนของซงขาวโพดมาวเคราะหดวย เนองจากเปนเชอเพลงเสรมทมตามฤดกาล คณะผวจยจงไดนาเฉพาะสดสวนของเชอเพลงหลกและเชอเพลงรอง ไดแก ไมยคาลปตส และเหงามนสาปะหลง มาคดสดสวนเทานน ดงจะกลาวในบทท 7 ตอไป

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ .ค. ม.ย. ก .ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

รปท 4.2-1 การบรหารสดสวนเชอเพลงรายเดอน สาหรบสถานพลงงานชมชนนาหวา จ.หนองบวลาภ (CBES 6)

หมายเหต : 1 ภาพ เทากบรอยละ 10 = ไมยคาลปตส = เหงามนสาปะหลง



ราคารบซอชวมวลในพนทเปนการคาดการตามราคาตามตลาดทวไป โดยไมยคาลปตส (ไมทอน) ทความชนประมาณ 50% ราคา 700 บาทตอตน เหงามนสาปะหลงราคา 400 บาทตอตน ราคาดงกลาวไมรวมคาสบยอยและคาขนสง โดยสดสวนการใชชวมวลสาหรบการผลตไฟฟาของ CBES 6 มการใชเหงามนสาปะหลงเทากบ 13% และไมยคาลปตสเทากบ 87% ตอป ในสวนของแปลงปลกไมยคาลปตสทสหกรณหรอวสาหกจชมชนเตรยมไวเพอปลกเปนเชอเพลงสาหรบโรงไฟฟานน จะมการจดทาฐานขอมลรายละเอยดแปลง ตงแต ตาแหนงแปลงปลก พนทปลก วนปลก จานวนตน ทาการวางแผนและดาเนนการตดตามขอมลการเตบโต เพอนามาประมาณหาผลผลตและเวลาการเกบเกยวผลผลตไดอยางถกตอง นอกจากนยงมจดเกบขอมลทวไปของสมาชกเจาของแปลง และมการประสานงานใหขอมลและใหความรทเกยวของตางๆ แกสมาชกเจาของแปลงอยางตอเนอง ขอมลพนฐานดงกลาวจะนามาจดเกบในรปแบบดจตอลเพอจดทาเปนแผนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) เพอนาไปใชประโยชนในการบรหารจดการแปลงปลก การสงเสรมการปลก การเกบเกยวผลผลต การจดการโลจสตกส และการบรหารอนๆ ทเกยวของในระยะยาวเพอใหมวตถดบทเพยงพอและมคณภาพใชในโรงไฟฟาอยางยงยนตลอดอายของโรงไฟฟา หนาจอแสดงผลการใชฐานขอมล GIS ในการบรหารจดการวตถดบแบบครบวงจรแสดงดงรปท 4.2-2



รปท 4.2-2 หนาจอแสดงผลการใชฐานขอมล GIS ในการบรหารจดการวตถดบแบบครบวงจร

ผลการพฒนาระบบสารสนเทศเพอการบรหารเชอเพลงชวมวล คณะผวจยไดเรมตนดาเนนการออกแบบและพฒนาระบบสารสนเทศเพอการบรหารเชอเพลง ชวมวลแลว โดยไดเรมตนพฒนาสวนนาเขาขอมลสาหรบใชในการจดเกบขอมลเกษตรกร กลมเกษตรกร และแปลงเพาะปลกของเกษตรกรกอน



โดยคณะผวจยไดนาภาษา PHP (Professional Home Page) และภาษาจาวา (Java) ซงเปนภาษาทเหมาะกบการพฒนาไฟลชดคาสงทประมวลผลบนเครองคอมพวเตอรแมขาย (Server-side Script) โดยเฉพาะกบเครองคอมพวเตอรแมขายทใชระบบปฏบตการ Windows ระบบปฏบตการ Unix และระบบปฏบตการ Linux มาใชในการเชอมโยงกบระบบฐานขอมล และใชในการพฒนาระบบสารสนเทศ ฯ ตนแบบดงกลาว โดยระบบสารสนเทศ ฯ ทพฒนาจดเปนโปรแกรมประยกตดานสารสนเทศภมศาสตรทสามารถทางานผานเครอขายอนเทอรเนตได (GIS Web-based Application) สาหรบการพฒนาสวนนาเขาขอมลเกษตรกร กลมเกษตรกร และแปลงเพาะปลกของเกษตรกรดงน เมอเขาสระบบสารสนเทศ ฯ แลว จะปรากฏเมนตางๆอยดานซายมอ เมอผใชงานตองการเลอกดขอมลกลมเกษตรกร จะตองทาการกดปมเลอกเมนเกษตรกรทางดานซายมอกอน จากนนจงเลอกเมนกลมเกษตรกร ระบบจะแสดงขอมลกลมเกษตรกร ทอย เบอรโทรศพททตดตอได โดยผดแลระบบสามารถทาการเพมกลมเกษตรกร แกไขกลมเกษตรกร และลบกลมเกษตรกรได ดงแสดงในรปท 4.2-3

รปท 4.2-3 เมนทปรากฏเมอเขาสระบบ ผดแลระบบสามารถทาการเพมขอมลกลมเกษตรกร แกไขกลมเกษตรกรและลบกลมเกษตรกรไดโดยการเลอกเมนกลมเกษตรกรทอยดานซายมอ จากนนจะปรากฏฐานขอมลกลมเกษตรกร เลอกกดปมเพม แกไข หรอลบกลมเกษตรกร ระบบจะแสดงหนาตางใหทาการกรอกขอมล ชอกลมเกษตรกร ทอย เบอรโทรศพททตดตอได จากนนกดปมบนทกขอมล ดงแสดงในรปท 4.2-4 และรปท 4.2-5

รปท 4.2-4 แสดงตวอยางการเพมขอมลกลมเกษตรกร



รปท 4.2-5 แสดงตวอยางการแกไขกลมเกษตรกร

ผดแลระบบสามารถเพม แกไขและลบรายชอเกษตรกรทอยในกลมไดโดยการเลอกเมนเกษตรกรทางดานซายมอ จะปรากฏหนาตางเพม แกไขหรอลบเกษตรกร จากนนผใชงานทาการกรอกรายละเอยดของเกษตรกร เมอเสรจเรยบรอยแลว จงกดบนทก (ดงแสดงในรปท 4.2-6 และรปท 4.2-7)

รปท 4.2-6 แสดงตวอยางการเพมขอมลเกษตรกร

รปท 4.2-7 แสดงตวอยางการแกไขขอมลเกษตรกร



ผดแลระบบสามารถทาการจดกลมเกษตรกรไดโดยการ เลอกกลมเกษตรกร เลอกชอเกษตรกรทตองการ โดยในการเลอกรายชอเกษตรกรนนสามารถใสคาเพยงบางคาเพอใหระบบคนหาชอเกษตรกรทตองการได กดปมคาสงเพม จากนนชอและขอมลของเกษตรกรรายนนจะปรากฏในกลมทตองการ ดงแสดงในรปท 4.2-8

รปท 4.2-8 แสดงการคนหารายชอเกษตรกรจากกลมเกษตรกร

รปท 4.2-9 แสดงหนาตางเพอกดยนยนการเพมชอเกษตรกรเขากลมเกษตรกร โดยผใชสามารถเพมแปลงเกษตรกรไดโดยการ

- เลอกกลมเกษตรกรทตองการ - เลอกชอเกษตรกร - คลกปมเพมแปลงเกษตรกร - กรอกขอมลแปลงปลกของเกษตรกร - เมอกรอกขอมลเรยบรอยแลว ทาการบนทกขอมล ดงแสดงในรปท 4.2-10 และรปท 4.2-11



รปท 4.2-10 แสดงขนตอนการเพมแปลงปลกของเกษตรกร

รปท 4.2-11 แสดงตวอยางการเพมแปลงปลกของเกษตรกร

การระบพกดและขอบเขตของแปลงปลกของเกษตรกร ทาไดโดยการคลกปมแผนท แผนทจะปรากฏทางดานซายมอซงเปนการนาภาพจาก Google map มาแสดง โดยในสวนของแผนทสามารถทาการขยายเขา-ออกได ในการระบขอบเขตของแปลงทาไดโดยการเลอกเครองมอดานมมบนขวาของแผนท เลอกตาแหนงพกดทตองการ จากนนทาการคลกมมทง 4 ของขอบเขตโดยมมสดทายใหทาการดบเบลคลก ระบบจะแสดงหนาตางยนยนการบนทกขอมล (รปท 4.2-12) ในสวนของซอฟทแวรและคมอการใชจะไดจดทาเปนชดแยกตางหาก



รปท 4.2-12 แสดงตวอยางการเพมแปลงปลกของเกษตรกรผานเทคโนโลย Google map 4.3 การขนสงเชอเพลงเขาสโรงไฟฟา สาหรบโรงไฟฟาของสถานพลงงานชวมวลชมชนของโครงการมขนาดเลกไมเกน 1 เมกกะวตต ของ CBES 6 ใชเชอเพลงวนละประมาณ 64 ตน ประกอบดวย เหงามนสาปะหลงรอยละ 13 (ความชน รอยละ 55) หรอประมาณ 11.84 ตน และไมยคาลปตสรอยละ 87 (ความชนรอยละ 50) หรอประมาณ 52.83 ตน อกทงรศมการขนสงทกาหนดไวซงไมเกน 30 กโลเมตร ซงเปนรศมทสามารถขนสงมาทลานในโรงไฟฟาไดเลย ไมจาเปนตองมลานยอย ยกเวนในกรณทโรงไฟฟามพนทปลกขนาดใหญหลายรอยไร อาจตงลานเพอแปรรปไมเบองตนในพนท นอกจากนในรปแบบของโรงไฟฟาชมชนการขนสงในรศมดงกลาวอาจมรถขนาดเลก เชน รถอแตน รถกระบะ นอกเหนอจากรถหกลอ และรถสบลอ ลานรบซอและแปรรปเชอเพลงจะอยในบรเวณโรงไฟฟา ซงในบรเวณลานจะประกอบดวย ลานกองไมและเชอเพลงทยงไมไดแปรรป ลานแปรรป โรงเรอนเกบเชอเพลงทแปรรปแลว ซงวางแผนใหมการสารองเชอเพลงทแปรรปแลวเพอใชในโรงไฟฟาไมตากวา 15 วน หรอประมาณ 500 ตน (ความชนไมเกนรอยละ 35) ในสวนของเชอเพลงทยงไมไดแปรรปใหสารองไวอยางนอย 15 วน หรออยางนอยประมาณ 750 ตน (ความชนรอยละ 50) การกองเกบเชอเพลงสารองจะทาการกองเกบในรปของไมสบหรอเชอเพลงทนามาแปรรปแลว โดยในการสารองเชอเพลง 15 วน หรอประมาณ 500 ตน ทความชนของเชอเพลงสบประมาณรอยละ 40 – 45 นน จะใชพนทการกองเกบประมาณ 0.5 ไร โดยใหกองเชอเพลงสง 2.5 เมตร เพอใหระบายอากาศไดด และจะทาใหความชนจะลดลงอกเมอกองทงไว จดสรางหลงคาคลมทวทงพนท เทพนดวยคอนกรต เพอ



รกษาคณภาพของเชอเพลงไมใหโดนฝน และความชนจากดน และนาเชอเพลงสารองใหมมาเปลยนเดอนละครง เพอใหมการหมนเวยนไมใหมการกองเกบนานเกนไป ในสวนลานเปดเพอกองเกบไมทอน หรอเชอเพลงทยงไมแปรรป ใหเตรยมพนทปรบดนเปนลานโลง พนทประมาณ 0.5 – 1 ไร เพอกองเกบวตถดบทมสมาชกนามาจาหนาย การคานวณพนทกองเกบเชอเพลงแปรรป (สบแลว) คานวณไดดงน

ขนาดกอง Assump 45% MC d at 45%MC หนวย กวาง ยาว สง V m (ton) d 30.00 ton

40.00 40.00 8.00 12,800.00 3,840.00 0.38 64.00 m³

0.47 ton/m³

ความสงของการกองเกบวตถดบในพนท 1 ไรเทากน จะใหประมาณวตถดบทแตกตางกนดงน

0.38 80%

1 ไร กองสง 2.5 เมตร = 1,200 ตน 1 ไร กองสง 5 เมตร = 2,400 ตน 1 ไร กองสง 8 เมตร = 3,840 ตน

จากการกาหนดนาหนกรถบรรทกตามประกาศผอานวยการทางหลวงพเศษ ทางหลวงแผนดน และทางหลวงสมปทาน ณ วนท 22 ธนวาคม 2548 ดงตารางท 4.3-1 จะเหนไดวามการกาหนดนาหนกบรรทกแตกตางกนไปตามประเภทของรถ ในสวนของการบรรทกไมจากสวนปาเขามาโรงไฟฟา ควรใชรถพวงซงบรรทกไดจานวนมากทสดถง 50 ตน หรอรถบรรทกสบลอซงบรรทกไดไมเกน 25 ตน ในสวนของเหงามนสาปะหลง ซงขาวโพด และเศษไมอนๆ เกษตรกรมกจะใชรถอแตน กระบะ หรอรถหกลอในการบรรทกเขามาสลานรบซอ การกาหนดเวลาขนสงเปนสงสาคญเพอไมใหเกดผลกระทบตอชมชนทอยใกลเคยง ควรเปดลานรบซอในชวงเวลากลางวน ตงแต 9.00 น. และ หยดรบซอภายในเวลา 17.00 น. และควรหยดรบซอในวนเสาร และอาทตย สาหรบเหงามนสาปะหลงจะเหนไดวาในชวงฤดกาลเกบเกยวหวมนสาปะหลงจะมผลผลตเหงามนสาปะหลงออกมาเปนจานวนมาก เกนความตองการใชในโรงไฟฟา ซงโรงไฟฟาควรมแผนและมาตรการกาหนดเปาหมายปรมาณการรบซอและบรหารจดการกองเกบใหมประสทธภาพมากทสด นอกจากนอาจจะมการหาตลาดอนๆ เพอทาการแปรรปเหงามนสาปะหลงเปนเหงามนสาปะหลงสบ หรอผลตเปนเชอเพลงเหงามนสาปะหลงอดเมดจาหนายเพอเปนรายไดเสรมของโรงไฟฟา



ตารางท 4.3-1 การกาหนดนาหนกรถบรรทกตามประกาศผอานวยการทางหลวงพเศษ, ทางหลวงแผนดนและทางหลวงสมปทาน ณ วนท 22 ธนวาคม 2548

ลกษณะยานพาหนะ นาหนกรวม (ตน)

2 เพลา 4 ลอ ใชยาง 4 เสน (2 เพลา 4 ลอ) 2.5+7 = 9.5

2 เพลา 4 ลอ ใชยาง 6 เสน (2 เพลา 4 ลอ) 4+11 = 15

3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 6 เสน (3 เพลา 6 ลอ) 5+2x6.5 = 18

3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 8 เสน (3 เพลา 6 ลอ) 5+2x6.5 = 21.5

3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 10 เสน (3 เพลา 10 ลอ) 5+2x10 = 25

3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 10 เสน (3 เพลา 10 ลอ) 5+2x10 = 25

3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 8 เสน (3 เพลา 8 ลอ) 2x5+11 = 21

4 เพลา 8 ลอ ใชยาง 8 เสน (4 เพลา 8 ลอ) 2x5+2x6.5 = 23

4 เพลา 8 ลอ ใชยาง 12 เสน (4 เพลา 12 ลอ) 2x5+2x10 = 30

รถกงพวง 2 เพลา 4 ลอ ใชยาง 8 เสน (5 เพลา 18 ลอ)

25+2x10 = 45

รถกงพวง 3 เพลา 6 ลอ ใชยาง 12 เสน (6 เพลา 22 ลอ)

25+3x8.5 = 50.5

รถพวง 2 เพลา 4 ลอ ใชยาง 8 เสน (5 เพลา 18 ลอ)

25+2x11 = 50.5

รถพวง 6 เพลา 6 ลอ ใชยาง 12 เสน (6 เพลา 22 ลอ)

25+10+2x9 = 53

ทมา : ประกาศผอานวยการทางหลวงพเศษ ทางหลวงแผนดน และทางหลวงสมปทาน ณ วนท 22 ธนวาคม 2548



รปท 4.3-1 การขนสงเชอเพลงเขาสโรงไฟฟาในรศม 30 กโลเมตร 4.4 รปแบบการจดการโลจสตกสของเชอเพลงเพอเขาสโรงไฟฟาชวมวล โดยทวไปรปแบบการบรหารไม/เชอเพลงชวมวลเพอนามาใชเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาชวมวลขนาดใหญประมาณ 8 – 9 เมกกะวตต จะมลานของโรงงานแปรรปไมแยกอยคนละสวนกนกบโรงงานไฟฟา เนองจากตองใชพนทจานวนมากในการกองเกบและสารองวตถดบซงมกสารองใหมใชไมตากวา 2 เดอน อกทงตองตงแยกออกไปนอกชมชนเพอไมใหเกดผลกระทบในดานของฝนและเสยงทเกดจากการขนสง และหลกเลยงเปนสาเหตใหเกดการจราจรตดขดในชมชน แตสาหรบโรงไฟฟาชวมวลชมชนขนาดไมเกน 1 เมกกะวตต ใชวตถดบไมมาก การบรหารจดการมความซบซอนนอยกวา ดงนน แปรรปไมจงสามารถตงอยในบรเวณเดยวกนกบพนทโรงไฟฟาได อกทงไมตองมลานรวบรวมยอยจานวนมาก เนองจากพนทขนสงมรศมเพยง 30 กโลเมตร เทานน

แปลงปลกไมโตเรว แปลงปลกไมโตเรว

แปลงปลกไมโตเรว

เหงามนสาปะหลง ขนสง 50 ตนสดตอวน

รถพวง 1 คน/

สบลอ 2 คน/

หกลอ 3 คน/

สลอ 3-4 คน



สาหรบการวางรปแบบการจดการโลจสตกสของเชอเพลงภายในโรงงานแปรรป โดยทวไปมขนตอนการบรหารจดการภายในลานแปรรปไม 3 ขนตอน คอ 1) การขนถายไม/เชอเพลงชวมวลลงจากรถบรรทก 2) การแปรรปไม/เชอเพลงชวมวล และ 3) การขนยายเขาสทเกบเพอสารองไวใช กอนทจะทาการขนสงไปยงโรงงานผลตไฟฟาชวมวลตอไปดงรปท 4.4-1

รปท 4.4-1 กระบวนการบรหารไม/เชอเพลงชวมวลภายในลานแปรรปกอนนาสงไปยง โรงผลตไฟฟาชวมวล

4.4.1 ขนตอนการขนถายไมและเชอเพลงชวมวลลงจากรถบรรทก การขนถายไมลงจากรถบรรทกจะม 2 ลกษณะ คอ การขนถายไม/เชอเพลงชวมวลดวยแรงงานคน

และการขนถายไม/เชอเพลงชวมวลดวยเครองจกร โดยการขนถายไมดวยแรงงานคนถกนามาใชในการขนถายลงจากรถลงไปยงบรเวณลานตาก และขนถายไม/เชอเพลงชวมวลจากรถบรรทกไปยงเครองสบยอยไม สวนการขนถายไม/เชอเพลงชวมวลดวยเครองจกรถกนามาใชเฉพาะการขนถายจากรถบรรทกเพอปอนเขาสเครองสบยอยไมเทานน

4.4.2 ขนตอนการแปรรปไมและเชอเพลงชวมวล ในขนตอนการแปรรปไมจะทาการแปรรปไมดวยเครองสบยอยไม โดยแบงวธการแปรรปไมออกเปน 2 วธ คอ การสบยอยไมสด (ความชนเฉลยรอยละ 40) และการสบยอยไมแหง (ความชนเฉลยรอยละ 25) จากวธการแปรรปไมดงกลาว ทาใหกระบวนการแปรรปไมในแตละวธมความแตกตางกน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ชงนาหนก

ลานตาก

เครองสบยอยไม

ไมสดความชน 45%

ไมสดความชน 45%

ไมแหงความชน 25%

ไมสบความชน

มากกวา 30%

โรงเกบไมสบ

ไมสบความชนนอย

กวา 30%



1) การสบยอยไมสด

จากการศกษาการดาเนนงานของกระบวนการแปรรปไมดวยวธการสบยอยไมสดในขนตอนน พบวา รปรางและขนาดของชนไมมผลตอการทางานของเครองสบยอยไม 1) กรณชนไมเปนประเภทไมปกทมรปรางบางเกนไป เมอปอนเขาไปในเครอง ใบมดในเครองจะไมสามารถสบชนไมไดหมด ทาใหชนไมสบทไดจะมขนาดใหญเกนไป 2) ในกรณทชนไมเปนประเภทไมหวเมอทาการปอนชนไมเขาสเครองสบยอย หากชนไมมขนาดพอดกบชองสาหรบปอนชนไม กจะทาใหการสบไมของเครองสบยอยไมไมสามารถทางานไดอยางตอเนอง จากปญหาดงกลาวจงตองมแรงงานคอยจดเรยงชนไมและทาการคดเลอกชนไมทมขนาดใหญและบางเกนไปออกจากสายพานลาเลยงไมใหเขาสเครองสบยอย เครองสบยอยชนไมสวนใหญขนาดของเครองทนยมใชกนมกมกาลงการผลตประมาณ 10 – 30 ตนตอชวโมง สามารถสบชนไมไดเฉลย 150 ตนตอวน โดยชนไมสบทไดจะถกขนยายออกไปกองเกบและผงเพอลดความชน รปแบบการดาเนนงานของกระบวนการแปรรปไมดวยวธการสบยอยไมสดน จะกาหนดใหเครองสบยอยไมทางานประมาณ 8 – 10 ชวโมงตอวน โดยทในแตละวนจะทาการเปลยนชดใบมดวนละ 2 ครง การเปลยนใบมดในแตละครงใชเวลา 20 นาท โดยจะทาการเปลยนใบมดในชวงพกกลางวน และหลงเลกงาน ในสวนของขนตอนการลาเลยงไมเขาสเครองสบยอยไมนนจะใชแรงงานคนในการขนถายไมสด (ความชนเฉลยรอยละ 45) ลงจากรถบรรทก โดยขนชนไมลงในรางสายพาน ในรางกจะลาเลยงชนไมปอนเขาสเครองสบยอยไมเพอทาการสบชนไมตอไป หลงจากนนเครองสบยอยไมกจะทาการสบไมใหมขนาด 1x1 นว โดยชนไมสบทไดจะถกขนยายจากบรเวณลานสบไมไปยงลานตาก (ดงแสดงในรปท 4.4-2) เพอลดความชนใหมความชนเฉลยนอยกวารอยละ 30 และเมอชนไมมความชนทเหมาะสมชนไมสบเหลานนจะถกขนมายงโรงเกบเพอรอการขนสงไปยงโรงไฟฟาชวมวลตอไป

รปท 4.4-2 ขนตอนการสบยอยไมสด (ความชนเฉลยรอยละ 45)

2) การสบยอยไมแหง

การสบยอยไมแหง มขอดทประหยดตนทนในการสรางโรงเรอนเกบไมสบ เนองจากไมทอนสามารถกองเกบในลานได แลวคอยทยอยนามาสบ รปแบบการดาเนนงานของกระบวนการแปรรปไมดวยวธการสบยอยไมแหง จะมรปแบบในการดาเนนงานทแตกตางจากวธการสบยอยไมสด โดยในการสบยอย

รถบรรทก

เครองสบยอยไมสด ลานตาก

ไมสด (ความชนเฉลยรอยละ

45)

ไมสบ(ปรมาณ 150 ตน/วน)



ไมแหง ชวโมงการทางานของเครองสบยอยไมจะมากกวาวธการสบยอยไมสดในกรณทสบไมนาหนกเทากน นอกจากนยงสนเปลองใบมดมากกวา โดยในแตละวนถาสบไมแหงอยางเดยวจะทาการเปลยนใบมดเฉลยวนละ 5 ครง ซงการตดสนใจเปลยนใบมดในแตละครงจะพจารณาจากขนาดและรปรางของชนไมทสบออกมา โดยขนาดของชนไมสบทผานการสบยอยจะตองมขนาด 1x1 นว หากชนไมทไดออกมามขนาดไมไดตามทกาหนดไวกจะทาการเปลยนใบมดในทนท ในสวนของขนตอนการลาเลยงไมแหงเขาสเครองสบยอยไม ทางโรงงานจะใชรถแมคโครดนชนไมแหงจากลานมาเทกองไวบรเวณลานสบยอยไม หลงจากนนจะใชรถคบในการขนชนไมแหง (ความชนเฉลยนอยกวารอยละ 30) จากกองในลานสบยอยไมปอนเขาสสายพานลาเลยงเพอนาชนไมเขาสเครองสบยอยตอไป ในขนตอนนจะพบปญหาคลายคลงกบวธการสบยอยไมสดในเรองชนไมทไมไดขนาด นอกจากนยงพบวามปญหาของเศษหนและดนทปนมากบชนไม ทาใหใบมดของเครองสบสกเรวจงตองมการเปลยนใบมดบอยกวาวธการสบยอยไมสด ในสวนของประสทธภาพการทางานของเครองสบยอยชนไม พบวา สามารถสบชนไมแหงไดเฉลย 160 ตนตอวน (ทความชนนอยกวารอยละ 30) โดยชนไมสบทไดจะถกขนยายจากบรเวณลานสบไมไปยงโรงเกบไมสบ (รปท 4.4-3) เมอชนไมสบมความชนรอยละ 25 ชนไมสบเหลานนจะถกขนสงไปยงโรงไฟฟาชวมวลตอไป

รปท 4.4-3 ขนตอนการสบยอยไมแหง (ความชนเฉลยรอยละ 25) สาหรบ CBES 6 สามารถเลอกใชการสบวตถดบไดทงแบบการสบยอยไมสด และการสบยอยไมแหง เนองจากเครองจกรทใชเปนเครองจกรชนดเดยวกน สามารถสบยอยไดทงไมสดและไมแหง ขนอยกบการบรหารจดการการรบซอชวมวลของชมชนดวย กรณตวอยาง การรวบรวมไมเชอเพลงจากแปลงปลกของสมาชกทไดรบการสงเสรม การรวบรวมไมเชอเพลงจากแปลงปลกของสมาชกทไดรบการสงเสรม สามารถแบงออกไดเปน 2 แบบ คอ การรวบรวมโดยเจาหนาทหรอทมงานของโรงไฟฟา และการรวบรวมโดยเกษตรกรเจาของแปลง การรวบรวมไมแบบแรกทางโรงไฟฟาจะรบผดชอบคาใชจายในการเกบรวบรวมไม โดยอาจดาเนนการดวยเจาหนาทฝายจดหาเชอเพลงของโรงไฟฟาเอง หรอจางผรบเหมาตดไมดาเนนการในขนตอนการเกบเกยว

ลานตาก เครองสบยอย

ไมแหง โรงเกบไมสบ

ไมแหง (ความชนเฉลยรอยละ

25)

ไมสบ(ปรมาณ 160 ตน/วน)



รวบรวม และขนสงไมมายงลานแปรรปไมเชอเพลง สวนการรวบรวมแบบทสอง เกษตรกรจะเปนผรบผดชอบคาใชจายในทกขนตอนของการดาเนนงานจนมาถงลานแปรรปไมของโรงไฟฟา ซงราคาไมทเกษตรกรไดรบจะแตกตางไปตามเงอนไข ซงตวอยางของรายละเอยดเกยวกบคาใชจายในการดาเนนการ ดงแสดงไวในตารางท 4.4-1 และตวอยางราคารบซอไมของโรงไฟฟาชวมวลปจจบนแสดงในตารางท4.4-2 ตารางท 4.4-1 คาใชจายในขนตอนการเกบเกยว และแปรรปไมเชอเพลง

รายการ รปแบบ คาจางโรงงานจายใหกบผรบเหมา (เกบเกยว+ขนสง) จางเหมา 600 บาท/ตนเกษตรกรจายใหผรบจางตดไม รายวน 250 บาท/ตนเกษตรกรจายใหกบผรบเหมา (เกบเกยว+สบยอย+ขนสง) จางเหมา 700 บาท/ตน

ตารางท 4.4-2 ราคารบซอไมของโรงงานแปรรปไมเชอเพลง

ประเภท ชนด ราคา (บาทตอตน)

หมายเหต

ไมทโรงงานแปรรปชวมวลสงเสรมใหปลก

ยคาลปตสกระถนยกษ

700700

ราคาประกน (กรณทมการเซนสญญารวมกนระหวางโรงงานและเกษตรกร)

ไมทเกษตรกร, พอคาคนกลางนามาขาย

จามจรไมมะขาม ไมมะมวง

กระถนยกษ ชนไมสบ

700700 700 700

1,000 เศษเหลอทงจากโรงงานไมแปรรป ปกไม

ขเลอย 700600

โดยสรปการบรหารจดการเชอเพลงสาหรบสถานพลงงานชวมวลชมชน สงทตองคานงถง ไดแก ประเภทหรอชนดของเชอเพลงทมศกยภาพ ทงทจะกาหนดเปนเชอเพลงหลก และเชอเพลงรองหรอเชอเพลงเสรมเพอไมใหมการขาดแคลน ซงถาสามารถกาหนดชนดของเชอเพลงและทราบขอมลเกยวกบเชอเพลงทมศกยภาพทมอยในพนท กจะสามารถวางแผนบรหารจดการไดอยางเหมาะสม นอกจากนการดาเนนมาตรการจงใจตางๆ สาหรบสมาชกผทจะผลตหรอจดหาเชอเพลงใหเปนสงสาคญทตองดาเนนการอยางตอเนอง เพอจะไดแลกเปลยนขอมลขาวสารตางๆ และสามารถแกไขปญหาไดทนทวงท ในกรณทอาจ



มคแขงทงในดานของผประกอบการ และในดานพชเกษตรอนๆ ทจะเขามาแยงพนทปลกได การสรางความร ความเขาใจเกยวกบกระบวนการผลตและจดหาเชอเพลงสาหรบสมาชกเปนสงทตองดาเนนการเปนอนดบแรก และควรมการปรบปรงพฒนา วธการดาเนนการใหดขน เปนทยอมรบสาหรบผปฏบต และควรหาแนวทางสรางแรงจงใจในดานตนทน ราคา และการเพมมลคาในอนาคตอยางตอเนอง

บทท 5 การศกษาเทคโนโลยการผลตไฟฟา

จากชวมวล



บทท 5 การศกษาเทคโนโลยการผลตไฟฟาจากชวมวล

5.1 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากชวมวล ชวมวล (Biomass) หมายถง วสดหรอสารอนทรยซงสามารถเปลยนแปลงเปนพลงงานได ชวมวล

นบรวมถงวสดเหลอทงทางการเกษตร เศษไม ปลายไมจากอตสาหกรรมไม มลสตว ของเสยจากโรงงาน

แปรรปทางการเกษตร และของเสยจากชมชนโดยไมนบการกลายเปนเชอเพลงฟอสซล ในอดตชวมวลจะ

ถกทงใหเปนปยอนทรยหรอเผาท าลายซงกอใหเกดมลพษกบสงแวดลอม แตอนทจรงชวมวลเหลานม

คณสมบตในการเปนเชอเพลงทด ซงใหพลงงานความรอนทสามารถน าไปใชประโยชนได จงมการน าชวมวล

มาใชเปนพลงงานทดแทนทมศกยภาพรวมทงมปรมาณทเพยงพอเพอเปนทางเลอกของแหลงพลงงานใหม

การใชประโยชนจากพลงงานชวมวลสามารถน าไปเปนเชอเพลงเพอผลตพลงงานความรอน ไอน า หรอผลต

กระแสไฟฟา ดงนนการน าชวมวลมาใชจงชวยลดการสญเสยเงนตราตางประเทศในการน าเขาเชอเพลงและ

สรางรายไดใหกบคนทองถนอกดวย

1) ศกยภาพชวมวล

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน. (พพ.) รายงานผลการประเมนศกยภาพชวมวล

ในป 2551 และป 2552 โดยอาศยขอมลผลตผลทางการเกษตร 6 ชนด ไดแก ขาว ออยโรงงาน ขาวโพด

เลยงสตว ปาลมน ามน มนส าปะหลง และยางพารา ซงชวมวลบางชนดไมเหมาะทจะน ามาเปนพลงงาน

เนองจากความชนคอนขางสงและบางชนดตองหาวธจดเกบรวบรวมเพอใหตนทนถกทสด เชน ฟางขาว ใบ

ออย ยอดออย เหงามนส าปะหลง เปนตน ดงตารางท 5.1-1

2) คณสมบตของชวมวล

ชวมวลแตละประเภทใหพลงงานจากการเผาไหมแตกตางกน ตามลกษณะองคประกอบตาง ๆ ของชวมวลแตละชนด และสดสวนความชนทสะสมอยในชวมวล โดยคณสมบตทเปนพชหลกและมศกยภาพในการน ามาใชส าหรบประเทศไทย ดงแสดงในตารางท 5.1-2



ตารางท 5.1-1 ศกยภาพชวมวลเชงพนทของประเทศไทย ชนดชวมวล ปรมาณทเกด

(ตน/ป) ปรมาณทน าไปใช

ประโยชนแลว (ตน/ป)

ปรมาณคงเหลอ (ตน/ป)

คาความชน

(%)

คาความรอนต า (MJ/kg)

ศกยภาพเทยบเทาน ามนดบ (ktoe)

ศกยภาพเทยบเทา พลงงานไฟฟา

(kW-h)

ศกยภาพเทยบเทาก าลง

ผลตไฟฟา (MW)

ฟางขาว 10,727,682.14 1,086,774.12 9,640,908.02 10.00 12.33 2,822.23 6,604,021,992.72 786.19 แกลบ 4,597,578.06 3,680,679.20 916,898.86 12.00 13.52 294.31 688,692,925.19 81.99 ใบและยอดออย

7,810,955.43 815,995.82 6,994,959.61 9.20 15.48 2,570.80 6,015,665,267.69 716.15

ชานออย 7,644,639.76 7,644,639.76 7,701.29 50.73 7.37 1.35 3,153,251.24 0.38 ยอดใบและล าตนขาวโพด

3,269,327.48 163,466.37 3,105,861.11 40.00 9.83 724.85 1,696,145,259.68 201.92

ซงขาวโพด 956,876.34 788,822.03 168,054.30 42.00 9.62 38.38 89,815,689.10 10.69 เหงามนส าปะหลง

4,171,526.33 - 4,171,526.33 59.40 5.49 543.72 1,272,315,530.28 151.47

ล าตนปาลม 1,441,884.50 - 1,441,884.50 48.40 7.54 255.76 598,471,791.67 71.25 ใบและทางปาลม

10,529,274.34 326,451.31 10,202,823.03

78 1.76 422.48 988,609,367.69 117.69

ทะลายปาลมเปลา

2,389,622.55 1,417,539.37 972,083.18 58.6 7.24 164.04 383,851,487.43 45.70

ใยปาลม 1,418,838.39 1,418,838.39 0 38.5 11.4 - - - กะลาปาลม 298,702.82 298,702.82 0 12 16.9 - - - ราก ตอและกงกานไมยางพารา

808,025.00 70,383.50 737,641.50 55.00 6.57 115.06 269,239,147.50 32.05

ปลายไมยางพารา

1,939,260.00 1,939,260.00 0 55.00 6.57 0 0 0

ปกไมยางพารา

1,939,260.00 1,939,260.00 0 55.00 6.57 0 0 0

เศษไมและขเลอยไมยางพารา

484,815.00 484,815.00 0 55.00 6.57 0 0 0

ยอดใบและล าตนถวเหลอง

205,600.03 10,280.00 195,320.03 10.93 16.23 75.26 176,113,558.16 20.97

ยอดใบและล าตนถวเขยว

110,838.59 5,541.93 105,296.66 10.93 16.23 40.57 94,942,486.05 11.30

ยอดใบและล า ตนถวลสง

48,074.41 2,403.72 45,670.69 10.93 16.23 17.60 41,179,737.05 4.90

รวมศกยภาพคงเหลอทงหมดในรปพลงงานไฟฟาของชวมวล 8,083 18,922,217,491.45 2,252.65

ทมา : รายงานฉบบสมบรณ (Final Report) โครงการพฒนาระบบฐานขอมลศกยภาพชวมวลในประเทศไทย, กรมพฒนาพลงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2555



ตารางท 5.1-2 คณสมบตของชวมวล

พช สวนประกอบ คาความรอน

(kJ/kg) ความชน (%)

ความหนาแนนรวม (kg/m3)

ขาว ฟางขาว 12,330 10.00 125 แกลบ 14,204 8.20 150

ออยโรงงาน ใบ 15,479 9.20 100 ชานออย 7,368 50.73 120

มนส าปะหลง เหงามนส าปะหลง 5,494 59.40 250 ล าตน 7,560 48.40 na ทางใบ 1,760 78.40 na

ขาวโพดเลยงสตว ซงขาวโพด 16,220 7.00 na ล าตน 9,830 41.70 na

ปาลมน ามน ทะลายปาลม 7,240 58.60 380 เสนใยปาลม 11,800 31.84 250 กะลาปาลม 18,267 12.00 400 ล าตนปาลม 7,540 48.40 na

ยางพารา ไมยางมพารา 8,600 45.00 450 ยคาลปตส เปลอกไมยคาลปตส 6,745 50.00 na มะพราว ขยมะพราว 6,272 na 270 ทมา: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2554)

การผลตพลงงานจากชวมวลนนมหลากหลายเทคโนโลย โดยเทคโนโลยทใชในการแปรรปชวมวลทไดรบความนยมในปจจบนเพอปรบปรงคณภาพใหมคณคามากขนกวาเดมนนสามารถจ าแนกได 2 เทคโนโลยหลกๆ คอ กระบวนการเปลยนองคประกอบทางเคม โดยใชพล งงานความรอน (Thermochemical Conversion Process) และ กระบวนการเปลยนองคประกอบทางเคมโดยวธชวเคม (Biochemical Conversion Process) (มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2554) โดยทกระบวนการเปลยนองคประกอบทางเคมโดยใชพลงงานความรอนนยงสามารถจ าแนกออกเปนกระบวนการยอยๆ ไดอกหลายกระบวนการ ดงรปท 5.1-1 แสดงเทคโนโลยการเปลยนเชอเพลงชวมวลเปนพลงงานในรปแบบตาง ๆ ทงนลกษณะความแตกตางของแตละกระบวนการนนขนอยกบสภาวะทใชในการด าเนนการและวตถประสงคหรอผลตภณฑหลกทตองการ



รปท 5.1-1 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากเชอเพลงชวมวล (มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2554)

- กระบวนการเปลยนองคประกอบทางเคมโดยใชพลงงานความรอน (Thermochemical Conversion Process) เปนการแปรรปชวมวลใหเปนพลงงานโดยการใชความ รอนจนเกดการเปลยนแปลงทางเคม เชน การเผาไหมโดยใชออกซเจนหรอการสนดาป (combustion) การเผาไหมโดยไมใชออกซเจนหรอไพโรลซส (pyrolysis) และการท าใหกลายเปนกาซ หรอแกสซฟเคชน (gasification)

- กระบวนการเปลยนองคประกอบทางเคมโดยวธชวเคม (Biochemical Conversion

Process) เปนการแปรรปชวมวลเปนพลงงานโดยอาศยปฏกรยาทางชวเคมซงตองพงพาจลชพชนดตาง ๆ

เชน แบคทเรยและรา ไดแก วธการหมก (Fermentation) จนเกดการเปลยนแปลงเปนสารอนทรยท

น าไปใชเปนพลงงานไดในรปของเอทานอล (Ethanol) และกาซมเทน (CH4) และวธการยอยสลาย

(Digestion) ภายใตสภาวะทปราศจากกาซออกซเจน(anaerobic digestion) โดยทวไปมกใชวธการนใน

การผลตกาซชวภาพ (Biogas) (กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2553)

โครงการสนบสนนเพอการศกษาความเปนไปไดของโครงการสถานผลตพลงงานสเขยว (Distributed– Green – Generation : DGG) (โครงการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน 15 แหง) เปนการศกษาการใชชวมวลประเภทกาก หรอเศษเหลอใชทางการเกษตรจากไมโตเรว ทมการสงเสรมการปลกของเกษตรกรในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ น ามาเปน



เชอเพลงในการผลตไฟฟาใหกบโรงไฟฟาชวมวลชมชนทง 15 แหง ดงนน ไดคดเลอกเทคโนโลยทจะน ามาศกษาในพนทโครงการคอ เทคโนโลยการผลตไฟฟาจากระบบแกสซฟเคชนเนองจาก

1) มความเหมาะส าหรบระบบผลตไฟฟาทมขนาดเลกกวา 1 MW 2) มคาใชจายในการลงทนต ากวาระบบการเผาไหมตรง 3) การใชงานระบบไมซบซอน ชมชนสามารถดแลรกษาเองได 4) การบ ารงรกษาและการดแลระบบไมยงยาก จากการเปรยบเทยบขอมลความเหมาะสมในการเลอกเทคโนโลยเพอสรางโรงไฟฟาชวมวลขนาด

1 MW จะเหนวาเทคโนโลยการผลตกาซชวมวลหรอแกสซเคชนนนมความเหมาะสมมากกวาระบบเผาไหม

โดยตรง เนองจาก เปนระบบทเหมาะสมกบโรงไฟฟาชวมวลทมขนาดเลก คอ ไมเกน 1 MW ซงระบบมการ

ลงทนทต ากวา อกทงโรงไฟฟาชวมวลนมงเนนเพอผลตไฟฟาในชมชน และตองการใหชมชนมสวนรวมใน

การด าเนนงาน เครองจกรและอปกรณทใชจงไมควรมความซบซอน ไมจ าเปนตองมผเชยวชาญเฉพาะดาน

มาดแล ควบคมตลอดระยะเวลาทปฏบตงาน

ระบบการผลตกาซชวมวลหรอแกสซฟเคชน (Gasification) เปนกระบวนการแปรรปชวมวลหรอ

สารอนทรย ซงมธาตคารบอนเปนองคประกอบ (Carbonaceous Materials) โดยอาศยปฏกรยาการเผา

ไหมของชวมวล ซงเปนกระบวนการคายความรอนบางสวน ( Partial Oxidation) ทใชอณหภมสง จะท าให

ไดผลตภณฑทมสภาพเปนกาซซงสวนใหญจะประกอบไปดวยกาซไฮโดรเจน และคารบอนมอนอกไซด

นอกจากนนยงมกาซมเทน คารบอนไดออกไซด และน า การผลตกาซชวมวลเปนกระบวนการทใชกนมา

นานแลว ไมวาจะใชกบถานหน หรอ ชวมวล จงไดมการพฒนาเตาผลตกาซชวมวล (Gasifier) เพอใชกบ

วสดดงกลาว เตาผลตกาซชวมวล ทใชกบไมไดท าการออกแบบใหใชไดทความดนบรรยากาศ ซงตางกบเตา

ผลตกาซชวมวลทใชกบถานหนซงใช ความดนท 400 Psig หรอสงกวาน ความแตกตางหนงระหวางการ

ผลตกาซชวมวลของไม และถานหน คอ กระบวนการผลตกาซชวมวลของไมนนกาซทไดจะมปรมาณ

ความชนสง ความชนนนอกจากจะเกดขนจากกระบวนการแลวยงมาจากไมทใชดวย แตสามารถก าจดออก

จากกาซทเกดขนได

1) ปฏกรยาเคมทางความรอนของการเกดกาซชวมวล

ในกระบวนการเกดกาซชวมวลภายในเตาผลตกาซชวมวล เราสามารถแบงเขตการเกดกาซตาม

ปฏกรยาทางเคมและความแตกตางของอณหภมไดเปน 4 เขต คอ เขตอบแหง เขตไพโรไลซส เขตรดกชน

และเขตสนดาป (สรงคกร, 2551) มรายละเอยดดงตอไปน

- เขตอบแหง (Drying zone)



Wood + Heat Charcoal + CO + CO2 + H2O + CH4 + C2H6 + Pyrolieneous acid + Tars

ในโซนนความรอนจะลดลงมาก ท าใหอณหภมไมสงพอทจะท าใหเกดการสลายตวของสารระเหย

แตความชนในเชอเพลงจะถกความรอนท าใหระเหยตวออกมาในรปของไอน าเปนสวนใหญ โซนนจะม

อณหภมประมาณ 150-400 °C ปฏกรยาการเกดกาซเชอเพลงยงไมเดนชด

- เขตไพโรไลซส (Pyrolysis zone)

ความรอนจากโซนรดกชน จะแพรเขาสโซนนเพอทจะเผาไหมสารอนทรย ผลผลตทเกดขนจาก

ปฏกรยาไพโรไลซสสวนใหญเปนของเหลว เชน เมทธานอล กรดน าสมและน ามนดน และสารระเหยอน ๆ

อณหภมในโซนนจะมคา 400-600 °C ของแขงทเหลออยภายหลงจากผานกระบวนการนแลว คอ คารบอน

ในรปของถาน ซงจะท าปฏกรยาตอในเขตรดกชนและเขตสนดาป ปฏกรยาทไดในเขตนอาจเขยน

อยในรปของสมการทางเคมดงน

(3-1)

ผลผลตทเปนกาซเชอเพลงมปรมาณเลกนอยและน าไปใชประโยชนไมได ซงจะตองสรางระบบท า

ความสะอาดสารระเหยทไดจากเขตน

- เขตรดกชน (Reduction zone)

กาซรอนทผานมาจากกระบวนการในเขตสนดาป จะไหลผานมายงเขตรดกชน ซงมปฏกรยาหลก

คอ Reduction อณหภมในเขตนจะมคาระหวาง 600-950 °C ในเขตนจะเปนการสงเคราะหกาซตดไฟ

ทงหมดเชน คารบอนมอนอกไซด ไฮโดรเจน และมเทน และมการเปลยนกาซบางสวนทเผาไหมไมได ซงก

คอ กาซคารบอนมอนอกไซด และน าในเขตสนดาป ใหกลายเปนกาซทสามารถเผาไหมได โดยทกาซ

คารบอนไดออกไซดและไอน าท เกดขนจะไหลผานคารบอนทก าลงลกไหมอย กอใหเกดกาซ

คารบอนมอนอกไซดและไฮโดรเจน ดงสมการ

Boudouard reaction

(3-2)

Water gas reaction

(3-3)

(3-4)

Water gas shift reaction

(3-5)

Methane reaction



(3-6)

ปฏกรยาในสมการ (3-2) - (3-4) เปนปฏกรยาดดความรอนเกดขนทอณหภมประมาณ 900 °C กาซท

ไดจากทงสมการทงสองเปนกาซทเผาไหมได และกาซคารบอนมอนอกไซดในกาซชวมวลนจะขนอยกบกาซ

คารบอนไดออกไซดวาจะท าปฏกรยากบคารบอนไดมากนอยเพยงใด ในเขตรดกชนนปฏกรยาทเกดขนจะด

เพยงใดขนอยกบอณหภม ความเรวระหวางกาซทสมผสกบเชอเพลงแขง และพนททกาซสมผสกบผวของ

เชอเพลงแขง

- เขตสนดาป (Combustion zone)

อากาศจะถกสงเขามาในเขตนซงเปนต าแหนงทอากาศและเชอเพลงสมผสกน เกดปฏกรยาทาง

เคมระหวางกาซออกซเจนในอากาศกบคารบอนและไฮโดรเจนซงอยในเชอเพลง ผลของปฏกรยาดงกลาว

กอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซดและน า ดงสมการ

(3-7)

(3-8)

ปฏกรยาในสมการ (3-7) และ (3-8) เปนปฏกรยาคายความรอนและความรอนทเกดขนจะถก

น าไปใชในปฏกรยาดดความรอนในเขตรดกชน และเขตไพโรไลซส อณหภมในเขตสนดาป จะมคาระหวาง

1,100 -1,500 °C

2) ชนดของเตาผลตกาซชวมวล เตาผลตกาซสามารถจ าแนกไดหลายวธดวยกนแตโดยปกตแลวชนดของเตาจะจ าแนกตามลกษณะ

การไหลของกาซผานเตา ซงสามารถแบงออกเปน 4 ประเภทใหญ ๆ คอ

2.1.1) เตาผลตกาซแบบกาซไหลขน (Updraft gasifier)

เปนเตาผลตกาซทใชตงแตแรกเรม และเปนแบบทงายทสด ดงแสดงในรปท 5.1-2

(Breag และ Chitten, 1979) เชอเพลงถกปอนเขาทางดานบนของเตาและอากาศถกสงผานตะแกรงเขามา

ทางดานลางเหนอตะแกรงขนไป จะมการเผาไหมเชอเพลงบรเวณนเรยกวา บรเวณเผาไหม เมอมอากาศ

ผานเขาไปในบรเวณเผาไหม จะเกดปฏกรยาขน ไดคารบอนไดออกไซดและน า กาซทผานออกมาจาก

บรเวณเผาไหมจะมอณหภมสงและจะเขาไปยงบรเวณรดกชน ทบรเวณนกาซคารบอนไดออกไซดและน า

จะท าปฏกรยากบคารบอนท าใหเกดคารบอนมอนนอกไซดและไฮโดรเจน หลงจากนนกาซทไดจะไหลเขาส

บรเวณทมอณหภมต ากวาในชนของชวมวล และกลนสลายในชวงอณหภม 200–500 องศาเซลเซยส



ตอจากนนกาซจะไหลเขาสชนของชวมวลทชน เนองจากกาซยงมอณหภมสงอย จงไประเหยน าทอยใน

ชวมวลเหลานน ท าใหกาซทออกจากเตาผลตกาซมอณหภมต าลง

รปท 5.1-2 ลกษณะเตาผลตกาซชวมวลแบบไหลขน

ทมา : Breag และ Chitten (1979)

2.1.2) เตาผลตกาซแบบกาซไหลลง (Downdraft gasifier)

เตาผลตกาซเชอเพลงแบบนเคยใชในสมยสงครามโลกครงท 2 มาแลว และยงคงใชอยาง

แพรหลายในปจจบน เตาผลตกาซแบบไหลลงนออกแบบมาเพอขจดน ามนดนในเชอเพลงโดยเฉพาะ

อากาศจะถกดดผานจากดานบนลงสดานลางโดยผานกลมของหวฉด (nozzle) ทเรยกวา tuyers บรเวณ

หวฉดจะเปนบรเวณเผาไหมจะถกรดวซ (reduce) ในขณะทไหลลงสดานลางผานชนของคารบอนรอนทอย

เหนอตะแกรงเลกนอย ในขณะเดยวกนชนของชวมวลทอยทางดานบนบรเวณเผาไหม เนองจากมปรมาณ

ของออกซเจนนอยมากจะเกดการกลนสลาย แตไอน ามนดนทเกดจากการกลนสลายกจะไหลผานชน

คารบอนรอน จงท าใหน ามนดนเกดการแตกตวเปนกาซ กาซทผานบรเวณเผาไหมในเตาแบบน จะม

สวนประกอบของน ามนดนลดลงเหลอนอยกวา 10% ของน ามนดนทไดจากเตาแบบกาซไหลขน และกาซท

ไดสะอาดกวาเนองจากความเรวกาซ เชอเพลงทไดมความเรวต า และเถาอยบรเวณตะแกรง ดงนนจงม

ปรมาณเถานอยมากทตดออกมาพรอมกบกาซเชอเพลง (Reed, 1988) เตาผลตกาซแบบกาซไหลลงจะ

ใชไดไมดกบเชอเพลงทมเถาอยมาก เพราะเถาจะเกดสะสมและขวางการเผาไหม ท าใหอตราการเผาไหมชา

ลงและเกดการสญเสยความดนภายในเตามากขน



รปท 5.1-3 ลกษณะเตาผลตกาซแบบกาซไหลลง


2.1.3) เตาผลตกาซแบบกาซไหลขวาง (Crossdraft gasifier)

ลกษณะของเตาแบบนดงแสดงในรปท 5.1-4 อากาศจะถกดดผานหวฉดทอยในแนวราบ

สวนบรเวณเผาไหมจะอยถดจากหวฉดออกไป และถดออกไปอกจะเปนบรเวณ reduction กาซทออกจาก

บรเวณรดกชนแลวจะเปนบรเวณกลนสลายน ามน และน ามนดนทไดจากบรเวณการกลนสลายน จะผาน

บรเวณรดกชนกอนทจะออกสภายนอก ท าใหน ามนดนเกดการแตกตวเปนกาซกอนทจะออกสภายนอก ท า

ใหกาซเชอเพลงทไดมปรมาณน ามนดนต า เนองจากอณหภมภายในเตาแบบกาซไหลขวางสงมาก รอากาศ

เขาเตาและตะแกรงตองใชวสดทนความรอนไดด หรอมการหลอเยนทด เตาแบบนไดรบการออกแบบใหใช

กบยานพาหนะโดยเฉพาะ เนองจากมผลตอบสนองอยางรวดเรวตอการเปลยนแปลงของภาระ(load) ทใชอย



รป 5.1-4 ลกษณะเตาผลตกาซแบบกาซไหลขวาง


2.1.4) เตาผลตกาซแบบฟลอไดซเบด (Fluidized bed gasifier)

จากเตาทง 3 แบบทไดกลาวมาขางตน การท างานจะขนกบคณสมบตทางเคม และทาง

ฟสกสของเชอเพลงเปนอยางมาก และปญหาทมกพบบอยๆ คอ สแลค และความดนตกมากเกนไปเมอกาซ

ผานเตา เพอแกปญหาดงกลาวของเตาผลตกาซแบบฟลอไดซเบด ดงแสดงใน รปท 5.1-5 จงไดรบการ

ออกแบบขนมา ในเตาผลตกาซแบบนอากาศจะไหลผานชนของเชอเพลงแขงเมอเพมความเรวอากาศถงขน

หนง ชนเชอเพลงทวางอยจะเรมลอยตวขนมลกษณะคลายของไหลในตอนเรมตดเตาเบด (bed) จะไดรบ

ความรอนจากภายนอกจนอณหภมสงขนถงจดตดไฟของเชอเพลง หลงจากนนเชอเพลงจะถกปอนเขาอยาง

ตอเนองสม าเสมอ การเผาไหมกจะเกดขนทวๆ บรเวณเตา

การเปรยบเทยบลกษณะพนฐานและการท างานของเตาผลตกาซชวมวลชนดตางๆ ทกลาวมา

ขางตน แสดงดงตารางท 5.1-3



รปท 5.1-5 ลกษณะเตาผลตกาซแบบฟลอไดซเบด


ตารางท 5.1-3 การเปรยบเทยบลกษณะพนฐานและการท างานของเตาผลตกาซชวมวล

แบบ Fixed bed แบบ Fluidized bed กาซไหลขน กาซไหลลง ฟองอากาศ

(Bubbling) หมนวน

(Circulating) ความไวตอ - ลกษณะเฉพาะของ

เชอเพลง - ขนาดของเชอเพลง - ปรมาณความชน - ปรมาณเถา

ปานกลาง

ดมาก ดมาก แย

เฉพาะชนด

ด

พอใช แย

ยดหยนได

พอใช

ด ดมาก

ยดหยนได

พอใช

ด ดมาก

อณหภมปฏกรยา 1000 °C 1000 °C 850 °C 850 °C การผสมกนของเชอเพลง แย แย ดมาก ดเยยม อณหภมกาซออก 250 °C 800 °C 800 °C 850 °C ปรมาณน ามนดนในกาซ สงมาก ต ามาก ปานกลาง ต า ปรมาณฝนในกาซ สง ปานกลาง สงมาก สงมาก ศกยภาพการเปลยนขนาด ด แย ด ดมาก การเรมตนกระบวนการ แย แย ด ด การควบคม พอใช พอใช ดมาก ดมาก การแปลงสภาพคารบอน ดมาก ดมาก พอใช ดมาก ประสทธภาพทางความรอน ดเยยม ดมาก ด ดมาก คาความรอนของกาซ แย แย แย พอใช ทมา : นคร (2552)



ในการน าเทคโนโลยการผลตกาซชวมวลไปใชประโยชน จะพจารณาตามความเหมาะสมของการใช

งาน อยางไรกตามจะมหลกเกณฑการคดเลอกททวไปแสดงดงตารางท 5.1-4

ตารางท 5.1-4 หลกเกณฑการคดเลอกเทคโนโลยการผลตกาซชวมวล

Description Specification Lower Heating Value (MJ/Nm3) 4.5-5.0 Fuel Gas Composition

- Tar (mg/Nm3)

- Particle (mg/Nm3)

- CO (% vol)

- CO2(% vol)

- N2 (% vol)

- CH4 (% vol)

- H2 (% vol)

<10 <10

15 – 20 15 – 20 45 – 55 1 – 3

18 - 20

Fuel Gas Temperature (°C) (@ Inlet of Gas Engine)

37 - 40

Gasifier and Cleaning System Efficiency

> 75%

Electrical Efficiency 20 – 25% Operating Hours 7,000 Warranty (years) 1 - 2

ทมา : มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม (2554)

3) คณสมบตของเชอเพลงชวมวลส าหรบการผลตกาซชวมวล

1. ความชนในเชอเพลง ความชนทมอยในเชอเพลงชวมวลในการท าปฏกรยาจะเกด

ไฮโดรเจน แตถามมากเกนไปจะท าใหสญเสยความรอนภายในเตา เพอใชในการระเหยของน าและปฏกรยา

ทเกดคารบอนมอนนอกไซดจะลดลง โดยทวไปเชอเพลงทใชผลตกาซในเตาควรมความชนอยประมาณ

10-15% โดยน าหนก ถามมากเกนกวาน ควรมการน ามาตากแดดหรอน ามาอบแหงกอนน ามาใช

2. พลงงานของเชอเพลงตอหนวยน าหนก เชอเพลงทดตองใหพลงงานออกมาตอหนวย

น าหนกไมต าจนเกนไป



3. ขนาดและรปทรงของเชอเพลง โดยปกตแลวขนาด ความกวาง ยาว และสงไมแตกตาง

กนมากคอ อาจเปนลกบาศก ทรงกลม ทรงกระบอก เปนตน เพอชวยใหอตราการเผาไหมเรวขน ซงจะท า

ใหการผลตเชอเพลงไดมาก แตกตองไมเลกจนท าใหอดแนนเกนไปจนเกดการสญเสยความดนภายในเตาสง

4. ความหนาแนนของเชอเพลง (Bulk density) คอความหนาแนนของเชอเพลง โดยใช

เชอเพลงทมขนาดและรปทรงทใชงานใสภาชนะ วดหาปรมาตรรวมของภาชนะออกมาวาเชอเพลงหนก

เทาไรตอหนวยปรมาตรรวม ซงไมควรต าเกนไป เพราะจะท าใหภาชนะบรรจเชอเพลงใหญเกนไป หรอใช

งานไดไมนานกตองเตมเชอเพลงใหม

5. สารระเหยได (Volatile matters) ทมอยในเชอเพลง ซงเปนตวท าใหเกดทารหรอ

น ามนดน และไฮโดรคารบอนในกาซจากเตา

6. เถาและสารประกอบของเถา ถาปรมาณเถามากจะท าใหเกดการสะสมภายในสวนท

เผาไหม และขวางทางการเผาไหม ท าใหเกดการสญเสยความดนสงขนภายในเตาผลตกาซ โดยปกตแลว

ปรมาณของเถาในเชอเพลงไมควรเกน 5-6% โดยน าหนก

7. ปรมาณของสารประกอบในเชอเพลง ปกตแลวสารประกอบในเชอเพลง ชวมวลทเปน

ของแขง ซงมปรมาณของสารแตละชนดแตกตางกนไปในเชอเพลงแตละชนด ถามคารบอนมากเชอเพลงนน

จะใหพลงงานความรอนตอหนวยน าหนกไดสง

5.2 การจ าหนายไฟฟาของโรงไฟฟา

โรงไฟฟาชมชนเปนโรงไฟฟาขนาดเลกทใชทรพยากรธรรมชาตทมศกยภาพในทองถน เชน

พลงงานลม น า แสงอาทตย หรอชวมวล เปนแหลงพลงงานโดยมชมชนเปนผบรหารจดการโรงไฟฟาซงควร

จะอยในรปแบบสหกรณหรอวสาหกจชมชน โรงไฟฟาชมชนสามารถแยกออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ

1. โรงไฟฟาชมชนทตงขนเพอผลตไฟฟาใหแกประชาชนทไมมไฟฟาใช มกมท าเลทตงอยในถน

ทรกนดาร ระบบสายสงเขาไปไมถงและไมคมคากบการตดตงระบบสายสงเขาสพนท การผลตไฟฟาของ

ชมชนจะเปนแบบไมเชอมตอเขากบระบบสายสง ทเรยกวา Stand Alone เพอผลตไฟฟาใหเพยงพอกบ

ความตองการใชภายในชมชนเทานน ขนาดของโรงไฟฟาจะพจารณาจากจ านวนผใชไฟฟาภายในชมชน

2. โรงไฟฟาชมชนทตงขนในพนททมไฟฟาใชอยแลว แตยงมทรพยากรทมศกยภาพทสามารถจะ

ผลตไฟฟาได เปนการใชทรพยากรในทองถนใหเกดประโยชนสงสด ไฟฟาทผลตไดจะเชอมตอแบบ Grid

connect กบการไฟฟาสวนภมภาค หรอการไฟฟานครหลวง รายไดจากการขายไฟฟาจะน ามาพฒนา



ชมชน และส ารองไวบ ารงรกษาระบบ โดยเนนใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารจดการ ขนาดของ

โรงไฟฟาจะพจารณาเตมศกยภาพของแหลงพลงงานทมในพนท

ส าหรบ CBES 6 ไดถกออกแบบใหมก าลงการผลต 1 MW ผลตไฟฟาใชเอง 50 kW และจ าหนาย

เขาระบบสายสงการไฟฟา 950 kW

ผผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยน (Power Producer) แบงตามขนาด ก าลงในการผลตไฟฟาได 3 ประเภท (ระบบเครอขายสารสนเทศดานพลงงานและสงแวดลอมของประเทศไทย, ม.ป.ป.) คอ

1. ไอพพ (IPP หรอ Independent Power Producer) หมายถง ผผลตไฟฟาเอกชนรายใหญ

(มากกวา 90 MW) คอ บรษทใดกไดทเขามาเสนอขายไฟฟาตามประกาศรบซอของการไฟฟาฝายผลต

(กฟผ.) และไดรบคดเลอกตามเงอนไขทก าหนด กสามารถผลตไฟฟาและขายใหประชาชนหรอโรงงานผาน

ทาง กฟผ.ได

2. เอสพพ (SPP หรอ Small Power Producer) คอ ผผลตไฟฟารายเลกทงภาคเอกชน

ภาครฐบาล รฐวสาหกจ และประชาชน ทมก าลงผลตมากกวา 10 MW แตไมเกน 90 MW สามารถผลต

ไฟฟาขายให กฟผ. เพอสงเขาระบบสายสงของ กฟผ. ไปขายใหแกการไฟฟานครหลวงเพอใชใน

กรงเทพมหานคร และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เพอใชนอกเขตกรงเทพมหานคร โดยมหลกวาตองใช

ระบบโคเจนเนอเรชน (หรอผลตความรอนและไฟฟารวมกน) หรอใชพลงงานหมนเวยน เชน ชวมวล หรอ

กากวสดเหลอใช เปนตน

3. วเอสพพ (VSPP หรอ Very Small Power Producer) คอ ผผลตไฟฟาขนาดเลกมากทง

ภาคเอกชน ภาครฐบาล รฐวสาหกจ และประชาชน ทวไปทมเครองก าเนดไฟฟาของตนเองทจ าหนายไฟฟา

ใหการไฟฟาฝายจ าหนาย โดยมปรมาณพลงไฟฟาขายเขา ระบบไมเกน 10 MW และมลกษณะ

กระบวนการผลตไฟฟา ดงน (คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน, 2549)

(1) ผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน เมอใชหมดไปสามารถผลตทดแทนไดใหมในระยะเวลาอนสน เชน พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย พลงน าขนาดเลก พลงน าขนาดเลกมาก และกาซชวภาพ เปนตน

(2) ผลตไฟฟาจากกากหรอเศษวสด เหลอใชในการเกษตร หรอกากจากการผลตผลตภณฑอตสาหกรรมหรอการเกษตร ผลตภณฑทแปรรปมาจากกากหรอเศษวสดเหลอใชจากการเกษตร หรอจากการผลตผลตภณฑอตสาหกรรม หรอการเกษตร ขยะมลฝอย ไมจากการปลกปาเปนเชอเพลง เปนตน โดยสามารถใชเชอเพลงในเชงพาณชย เชน น ามน กาซธรรมชาต และถานหนเปนเชอเพลงเสรมได แตทงน พลงงานความรอนทไดจากการใช



เชอเพลงเสรมในแตละรอบป ไมเกนรอยละ 25 ของพลงงานความรอนทงหมดทใชในการผลตไฟฟาในรอบปนน ๆ

(3) การผลตไฟฟาจากพลงงานทไดมาจากกระบวนการผลต การใช หรอการขนสงเชอเพลง ไดแก พลงงานทเหลอทง เชน ไอน าจากภาคอตสาหกรรมหรอการเกษตร พลงงานความรอนจากไอเสยรถยนต พลงงานกลทเปนผลพลอยไดจากการปรบลดความดนของกาซธรรมชาต ทงน ไมรวมถงการใชพลงงานสนเปลองทใชแลวหมดไปมาผลตไฟฟาโดยตรง

ในการประชมคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ไดพจารณา แนวทางการสงเสรม

การผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน และการผลตไฟฟาดวยระบบ Cogeneration โดยมมตใหมการ

สงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนโดยใชมาตรการจงใจดานราคาผานระเบยบการรบซ อไฟฟา

จากผผลตไฟฟารายเลก (SPP) และผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) โดยก าหนดสวนเพมอตรารบซอ

ไฟฟา (Adder) จากราคารบซอไฟฟาตามระเบยบ SPP หรอ VSPP ตามประเภทเชอเพลงและเทคโนโลย

ทงน ใหค านงถงภาระคาไฟฟาของประชาชน โดยมแนวทางในการใหการสนบสนน ไดแก 1) ผผลตไฟฟา ท

มปรมาณพลงงานไฟฟาเสนอขาย ไมเกน 10 เมกะวตต ซงขายไฟฟาเขาระบบตามระเบยบ VSPP ไดรบ

สวนเพมอตรารบซอไฟฟาในอตราคงท และ 2) ผผลตไฟฟาทมปรมาณพลงงานไฟฟาเสนอขายตามสญญา

เกนกวา 10 เมกะวตต จะเปดใหมการประมลแขงขนสวนเพมอตรารบซอไฟฟา

จากผลการศกษาของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) และ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ในเรองตนทนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน พบวาตนทนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน มความแตกตางกนตามเทคโนโลย ชนดของเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟา ขนาดก าลงการผลต รวมทงรายละเอยดในการลงทนตางๆ ท าใหระดบ สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) มความหลากหลาย ดงนน เพอเปนการจงใจใหผผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยนขนาดเลกมากเขาสระบบ เพมขน จงควรใหก าหนดสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ตามรายละเอยด ดงน

1. ระยะเวลาการใหการสนบสนน : ใหการสนบสนนเปนระยะเวลา 7 ปนบจากวนเรมตนซอขายไฟฟาตามสญญา

2. การบงคบใช : ก าหนดสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) จากราคารบซอไฟฟาส าหรบผผลตไฟฟาทมปรมาณพลงไฟฟาเสนอขายไมเกน 10 เมกะวตต ซงขายไฟฟาเขาระบบตามระเบยบการรบซอไฟฟาจาก VSPP โดยใหการสนบสนนเฉพาะโรงไฟฟาใหมทยนค ารองขอขายไฟฟาตามระเบยบรบ ซอไฟฟาจาก VSPP ภายหลงวนทการไฟฟาฝายจ าหนายออกประกาศขยายระเบยบการรบซอไฟฟาจาก VSPP ส าหรบปรมาณ พลงไฟฟาเสนอขายเขาระบบไมเกน 10 เมกะวตต

3. สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) แยกตามประเภทเชอเพลง เปนดงตารางท 5.2-1



ตารางท 5.2-1 สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ป 2549

เชอเพลง/เทคโนโลย สวนเพมราคารบซอไฟฟา

(บาท/kWh)

ชวมวล 0.30

พลงน าขนาดเลก (50-200 กโลวตต) 0.40

พลงน าขนาดเลก (< 50 กโลวตต) 0.80

ขยะ 2.50

พลงงานลม 2.50

พลงงานแสงอาทตย 8.00

ทมา : http://www.eppo.go.th/nepc/kbg/kbg-17.htm

4. ภาระคาไฟฟา : มลคาการรบซอไฟฟาตามสวนเพมราคารบซอไฟฟาดงกลาวในขอ 3 ใหสงผานคาไฟฟาตามสตรการปรบอตราคาไฟฟาโดยอตโนมต (Ft)

จากนน ในป 2552 สนพ. มมตเหนชอบในการประชมครงท 2/2552 เรองขอเสนอเพอปรบปรงแนวทางการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน โดยมการปรบปรงอตราสวนเพมราคารบซอไฟฟา ดงน ตารางท 5.2-2 สวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ป 2552

เชอเพลง

สวนเพมฯ เดม

(บาท/kWh)

สวนเพมฯ ใหม

(บาท/kWh)

สวนเพมฯ พเศษ1 (บาท/kWh)

ระยะเวลาสนบสนน

เหตผล

1. ชวมวล - ก าลงผลตตดตง <= 1 MW 0.3 0.5 1 7 เพอสงเสรมโรงไฟฟาระดบชมชน - ก าลงผลตตดตง > 1 MW 0.3 0.3 1 7 2. กาซชวภาพ - ก าลงผลตตดตง <= 1 MW 0.3 0.5 1 7 เพอสงเสรมโครงการขนาดเลกท

ม การจดการดานสงแวดลอมในระดบชมชน

- ก าลงผลตตดตง > 1 MW 0.3 0.3 1 7 3. ขยะ2 - ระบบหมกหรอหลมฝงกลบ 2.5 2.5 1 7

http://www.eppo.go.th/nepc/kbg/kbg-17.htm



เชอเพลง

สวนเพมฯ เดม

(บาท/kWh)

สวนเพมฯ ใหม

(บาท/kWh)

สวนเพมฯ พเศษ1 (บาท/kWh)

ระยะเวลาสนบสนน

เหตผล

- พลงความรอน 2.5 3.5 1 7 เพราะมตนทนการคดแยกขยะสงกวา

4. พลงงานลม - ก าลงผลตตดตง <= 50 kW 3.5 4.5 1.5 10 เพอสงเสรมการพฒนาเทคโนโลย

ในประเทศ - ก าลงผลตตดตง > 50 kW 3.5 3.5 1.5 10 5. พลงงานน าขนาดเลก - ก าลงผลตตดตง 50 - < 200 kW

0.4 0.8 1 7 เพอสงเสรมการอนรกษปาและตนน าและการพฒนาเทคโนโลยในประเทศ

- ก าลงผลตตดตง < 50 kW 0.8 1.5 1 7 6. พลงงานแสงอาทตย 8 8 1.5 10

หมายเหต : 1 หมายถง จงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดยะลา ปตตาน และนราธวาส 2 หมายถง ขยะชมชน ขยะอตสาหกรรมทไมใชขยะอนตราย และไมเปนขยะทเปนอนทรยวตถ

ทมา : http://www.eppo.go.th/power/powerN/File/%281%29.pdf ทงนจากการประมาณการปรมาณพลงไฟฟาทรบซอทจะขอรบ Adder ใหม จะมผลกระทบตอคา ไฟฟาผานคา Ft เฉลยทกประเภทเชอเพลงประมาณ 8 สตางคตอหนวยภายในป 2565

5.3 เทคโนโลยการผลตไฟฟาจากชวมวลส าหรบชมชน

จากการแปลภาพถายดาวเทยมและการลงพนทส ารวจขอมลเพอยนยนความถกตองของการแปลขอมล เพอประเมนศกยภาพของพนททจะสรางโรงไฟฟาชวมวลชมชน พบวาในแตละพนทมวตถดบทแตกตางกนออกไป ส าหรบ CBES 6 มปรมาณชวมวลทสามารถน ามาใชเปนเชอเพลงส าหรบโรงฟาไดแสดงดงตารางท 5.3-1 ตารางท 5.3-1 แสดงปรมาณเชอเพลงในพนท CBES 6

ปรมาณชวมวล (ตน/ป) เหงามนส าปะหลง ยคาลปตส ซงขาวโพด รวม

21,265.40 139,426.86 11,205.76 171,898.02



เนองจากการออกแบบเตาผลตกาซชวมวลในงานวจยนออกแบบใหผลตกาซชวมวลเพอเปนเชอเพลงใหกบเครองยนตในการผลตกระแสไฟฟาขนาด 1 MW ดงนนการออกแบบจงตองอางองความตองการพลงงานในการผลตกระแสไฟฟาเปนหลก จากทกลาวมาในขางตนกาซทผลตไดจะใชกบการผลตกระแสไฟฟาขนาด 1 MW ดงนนสามารถหาปรมาณความตองการเชอเพลงจากการ สมมตคาประสทธภาพของเตาผลตกาซชวมวลโดยประมาณ คอ 70 % ประสทธภาพของเครองยนตประมาณ 25 % และประสทธภาพของเจนเนอรเรเตอรประมาณ 80 %

ประสทธภาพโดยรวม = 0.7 x 0.25 x 0.8 = 0.14

ดงนนประสทธภาพโดยรวมของระบบคอ 14 % เมอทราบประสทธภาพโดยรวมของระบบ และคาความรอนต าของเหงามนส าปะหลงคอ 15,721 kJ/kg น ามาค านวณอตราการใชเชอเพลงจ าเพาะไดจาก

(4-1)

( )

(

)

( )

( )

อตราการใชเชอเพลงของเหงามนส าปะหลง คอ 1.63 kg/kWh (3.59 lb/kWh) โดยทคณสมบต

ของเชอเพลง แสดงในตารางท 5.3-2

ตารางท 5.3-2 คาคณภาพของเชอเพลงชวมวล(ตามสภาพตวอยาง)ในพนท CBES 6

Test Item Methods ไมยคาลปตส เหงามนส าปะหลง ซงขาวโพด ความชน (%) ASTM D7582 8.6 8.5 7.6 เถา(%) ASTM D7582 1.2 4.9 2.4 สารทระเหยได(%) ASTM D7582 73.5 71.9 72.2 คารบอนคงตว(%) ASTM D7582 16.4 14.7 17.8 คารบอน (%) ASTM D5373 50.6 43.2 46 ไฮโดรเจน(%) ASTM D5373 6.8 6.4 6.2 ไนโตรเจน(%) ASTM D5373 0.40 0.83 0.40 ก ามะถน(%) ASTM D3177 0.04 0.08 0.04 ออกซเจน(%) Calculated 41.0 44.6 45.0 คลอรน(%) ASTM D2361 0.01 0.01 0.01



Test Item Methods ไมยคาลปตส เหงามนส าปะหลง ซงขาวโพด คาความรอนแบบกรอส(kJ/kg)

ASTM D5865 17,552 16,498 17,418

คาความรอนแบบเนท(kJ/kg)

ASTM D5865 16,257 15,274 16,224

ตารางท 5.3-3 อตราการใชเชอเพลงของเชอเพลงทง 4 ชนด

เชอเพลง อตราการใชเชอเพลงจ าเพาะ

(Specific Fuel Consumption) kg/kWh

ไมยคาลปตส 2.37 เหงามนส าปะหลง 1.63

เนองจากชวมวลเปนเชอเพลงแขงทมคณสมบตทแตกตางกน ตามปจจย เชน ชนดและพนธของ ชวมวล อาย พนทปลก การปลก ฯลฯ ราคาชวมวลทคดจากชวมวลทปราศจากความชนและเถาในรปของ ราคาตอน าหนก MAF (Moisture- and Ash-Aree basis) (Reed, 1988)

ราคาชวมวลแหง (บาท / ตน MAF) = ราคาชวมวลสด (บาท / ตน)

(1- M - A)

(4-2)

โดย M คอ ความชน A คอ เถา การค านวณ ตารางท 5.3-4 แสดงราคาชวมวลแหงโดยค านวณจากขอมลปรมาณความชน ปรมาณเถา และราคาชวมวลสด ของเหงามนส าปะหลง ซงขาวโพด และยคาลปตส ตารางท 5.3-4 ราคาชวมวลแหงของเหงามนส าปะหลง ซงขาวโพด และยคาลปตส

ชวมวล ความชน (%

wb) เถา (%)

ราคาชวมวลสด (บาท/ตน)

ราคาชวมวลแหง (บาท/ตน MAF)

เหงามนส าปะหลง 65.5 5.0 400 1,355.93 ซงขาวโพด 69.5 1.5 600 2,068.97 ยคาลปตส 53.2 1.0 700 1,528.38



ฉะนน ราคาชวมวลทคดจากชวมวลทปราศจากความชนและเถาในรปของราคาตอน าหนก MAF ของเหงามนส าปะหลงคอ 1,355.93 บาทตอตน MAF ซงขาวโพด 2,068.9 บาทตอตน MAF และยคาลปตส 1,528.38 บาทตอตน MAF

แตเนองจากการรบซอชวมวลในพนท จะรบซอตามสภาพไมไดมการปรบสภาพหรอเตรยมชวมวลกอนน ามาขายใหโรงไฟฟา ซงในการคดราคาทจะน าไปวเคราะหดานเศรษฐศาสตรคณะวจยไดใชราคาเฉลยของชวมวลในพนท โดยราคารบซอไมยคาลปตส 700 บาทตอตน (ความชนประมาณ 50) เหงามนส าปะหลง 400 บาทตอตน (ความชนประมาณ 55) และคดคาเตรยมวตถดบ (สบยอย) และคาขนสงตนละ 200 บาท ในกระบวนการผลตไฟฟาโดยใชเทคโนโลยการเผาไหมโดยตรงจะเหนวาตนทนการผลตไฟฟาจาก ชวมวลลดลงตามขนาดของโรงไฟฟาทใหญขน หากพจารณากรณของ VSPP ทขนาดไมเกน 10 MW และทราคาเชอเพลงไมยคาลปตส 1,500 บาทตอตน (ชวมวลแหง) หรอท 50 USD/Dry Ton จะมตนทนการผลตทประมาณ 105 USD/MWh หรอ 0.105 USD/kWh ประมาณ 3.15 บาทตอหนวยไฟฟา ซงส าหรบการผลตไฟฟาจากระบบแกสซฟเคชน ซงใชเศษไมยคาลปตสเปนเชอเพลงทราคาตนทนเชอเพลงแหง 1,500 บาท เทากน สามารถค านวณตนทนการผลตไฟฟาไดประมาณ 3.18 บาทตอหนวยไฟฟา ทงน ตนทนทค านวณไดน เปนตนทนทไมรวมคาใชจายดานดอกเบยทตองท าการจายคนใหแกผใหกยม การค านวณตนทนการผลตไฟฟา มขนตอนดงน (Reed, 1988) ( ) (4-3)

1) คาใชจายดอกเบย (Cost of Interest)

( ) ( ⁄ )⁄

( ) ( ) ( ⁄ )⁄ (4-4)

หมายเหต : ตนทนในการผลตไฟฟาสวนนจะไมน าดอกเบยมาค านวณดวย เนองจากการค านวณดอกเบยจะถกรวมอยในการค านวณตนทนในเชงเศรษฐศาสตร ตอไป

2) คาใชจายเชอเพลง (Cost of Fuel)

( ) ( ⁄ )⁄

( ⁄ ) ( ( )

)

(4-5)



โดย Cfuel = คาใชจายเชอเพลง (Cost of Fuel) (Baht/kWh) Fuel Price = ราคาเชอเพลง (Baht/ton) Moisture = ความชน (%)

ตวอยางการค านวณ ก าหนดใหราคาเชอเพลง (เหงามนส าปะหลงสด) 400 บาท/ตน โดยมอตราการใชเชอเพลง 3.59 lb/kWh (หรอ 1.63 kg/kWh) ความชน 65.5%

( ) ( ⁄ )⁄

( ⁄ ) ( ( )

)

ซงในตารางท 5.3-5 แสดงคาใชจายส าหรบเชอเพลงประเภทตาง ๆ ตารางท 5.3-5 คาใชจายเชอเพลง

เชอเพลง คาใชจายเชอเพลง

(Baht/kWh) เหงามนส าปะหลง 2.08 ซงขาวโพด 3.14 ยคาลปตส 2.54

3) คาใชจายการสกหรอของเครองยนต (Cost of Engine Wear)

( )

( ) ( ) (4-6)

4) คาแรงงาน (Labor Cost)

( ⁄ ) ( )

( ) ( ) (4-7)

5) คาซอมบ ารง (Maintenance Cost)



( ) )

( ) ( ) (4-8)

จากสมการท (4-3) จะไดตนทนในการผลตไฟฟาส าหรบการใชเหงามนส าปะหลงเปนเชอเพลงในการผลต เทากบ

โดยตารางท 5.3-6 แสดงตนทนในการผลตไฟฟาโดยใชชวมวลประเภทอน ๆ ตารางท 5.3-6 ตนทนในการผลตไฟฟา

เชอเพลง ตนทนในการผลตไฟฟา

(Baht/kWh) เหงามนส าปะหลง 2.72 ซงขาวโพด 3.78 ยคาลปตส 3.18

ทงน คา จะถกน าไปใชในการประเมนตนทนเชงเศรษฐศาสตรรวมกบขอมลอนๆ ตอไป

บทท 6 การออกแบบและจดทา Outline

Drawing



บทท 6 การออกแบบ และจดทา Outline Drawing

6.1 รปแบบและสวนประกอบโรงไฟฟาชมชนขนาดไมเกน 1 เมกะวตต

จากการเปรยบเทยบขอมลความเหมาะสมในการเลอกเทคโนโลยเพอสรางโรงไฟฟาชวมวลขนาด 1 MW ทไดกลาวไปแลวในบทท 5 จะเหนวาเทคโนโลยการผลตกาซชวมวลหรอแกสซเคชนนนมความเหมาะสมมากกวาระบบเผาไหมโดยตรง เนองจาก เปนระบบทเหมาะสมกบโรงไฟฟาชวมวลทมขนาดเลก คอ ไมเกน 1 MW ซงระบบมการลงทนทตากวา อกทงโรงไฟฟาชวมวลนมงเนนเพอผลตไฟฟาในชมชน และตองการใหชมชนมสวนรวมในการดาเนนงาน เครองจกรและอปกรณทใชจงไมควรมความซบซอน ไมจาเปนตองมผเชยวชาญเฉพาะดานมาดแล ควบคมตลอดระยะเวลาทปฏบตงาน โดยสวนประกอบของโรงไฟฟาประกอบดวย

อาคารโรงคลมระบบ และอาคารโรงคลมกองเกบวสดเชอเพลงชวมวล 1) อาคารโรงคลมระบบผลตกาซเชอเพลงชวมวลและระบบผลตไฟฟา อาคารดงกลาวควรมพนทเพยงพอสาหรบตดตงระบบฯ ทงหมด ฐานรากมความแขงแรง รวมทงตองมการถายเทอากาศเปนอยางด ภายในอาคารประกอบดวย บรเวณสาหรบตดตงระบบฯ และมหองทางานซงสามารถใชเปนทสาหรบเกบเครองมอทใชในการซอมแซมอปกรณ นอกจากนยงมบรเวณสาหรบกองเกบชนไม (Wood Chip) ทผานการตดทอนแลว เพอสะดวกในการปอนเขาสเตา กาซซไฟเออร 2) อาคารโรงคลมกองเกบวสดเชอเพลงชวมวล วตถประสงคของอาคารดงกลาว เพอสาหรบกองเกบเชอเพลงชวมวล สารองไวสาหรบใชเปนเชอเพลงปอนระบบ ฯ ในการผลตไฟฟาไดอยางตอเนอง อาคารควรเปนอาคารโลง ไมมผนงดานขาง เพอใหการขนถายกงไม สามารถกระทาไดสะดวกโดยรอบอาคาร อาจมการออกแบบโดยใชวสดหลงคาเปนวสดชนดโปรงแสง เพอใหแสงอาทตยสามารถสองผานทะลหลงคาและเกดการถายเทรงสความรอนลงสกองไม จะชวยลดความชนภายในเชอเพลงใหอยในสภาวะทเหมาะสมกอนทจะนาไปปอนเขาสเตากาซซไฟเออร พนอาคารควรมความแขงแรง สวนประกอบของระบบ มสวนประกอบหลก 3 สวน คอ 1) ระบบผลตกาซชวมวล 2) ระบบทาความสะอาดกาซ 3) ระบบผลตกระแสไฟฟา



1) ระบบผลตกาซชวมวล

เลอกใชเตาผลตกาซชวมวลชนด Downdraft Gasifier เพอใชในการเปลยนกระบวนการทางเคมใหเปนพลงงานความรอน เปลยนองคประกอบไฮโดรคารบอนทมอยชวมวล ใหเปนกาซคารบอนมอนนอกไซค (CO) มเทน (CH4) และไฮโดรเจน (H2) จดตดไฟงาย สามารถนาไปใชเปนเชอเพลงใหกบเครองยนตเผาไหมในการผลตกระแสไฟฟาโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก ซงเตาผลตกาซแบบไหลลงนออกแบบมาเพอขจดนามนดนในเชอเพลงโดยเฉพาะ อากาศจะถกดดผานจากดานบนลงสดานลางโดยผานกลมของหวฉด บรเวณหวฉดจะเปนบรเวณเผาไหมจะถกรดวซ (reduce) ในขณะทกาซไหลลงสดานลางผานชนของคารบอนรอนทอยเหนอตะแกรงเลกนอย ในขณะเดยวกนชนของชวมวลทอยทางดานบนบรเวณเผาไหม เนองจากมปรมาณของออกซเจนนอยมากจะเกดการกลนสลาย แตไอนามนดนทเกดจากการกลนสลายกจะไหลผานชนคารบอนรอน จงทาใหนามนดนเกดการแตกตวเปนกาซ กาซทผานบรเวณเผาไหมในเตาแบบน จะมสวนประกอบของนามนดนลดลงเหลอนอยกวา 10% ของนามนดนทไดจากเตาแบบกาซไหลขน และกาซทไดสะอาดกวาเนองจากความเรวกาซ เชอเพลงทไดมความเรวตา และเถาอยบรเวณตะแกรง ดงนนจงมปรมาณเถานอยมากทตดออกมาพรอมกบกาซเชอเพลง เตาผลตกาซแบบกาซไหลลงจะใชไดไมดกบเชอเพลงทมเถาอยมาก เพราะเถาจะเกดสะสมและขวางการเผาไหม ทาใหอตราการเผาไหมชาลงและเกดการสญเสยความดนภายในเตามากขน 2) ระบบทาความสะอาดกาซ 2.1) Cyclone หลกการทางานของไซโคลนจะใหอากาศและฝนละอองไหลเขาในแนวรศมทาใหอากาศและวสดเกดการหมนวนการหมนเหวยงวสดออกไปปะทะกบผนงของไซโคลน แลววสดกจะไหลออกจากไซโคลนทางดานลาง สวนอากาศจะเกดการหมนวนแลวไหลออกทางดานบน ซงหลกการทางานของไซโคลนจะเหนวาการใชแรงเหวยงเพอแยกวสดนน อาจทาใหวสดทมขนาดเลกหลดรอดไปกบอากาศได ดงนนไซโคลนจงเหมาะสมกบการแยกวสดเปนเมดมากกวาวสดทมขนาดเปนผง ดวยการใชความเรวลมในการเหวยงภายในถงไซโคลน ซงไซโคลนมาตรฐาน ขนาดของแตละสวนจะสมพนธกบขนาดเสนผานศนยกลางของตวเรอนไซโคลน โดยทวไปไซโคลนมประสทธภาพประมาณ 50% ขนไป 2.2) Water Scrubber and Chiller Scrubber เปนอปกรณดกฝนหรออนภาคออกจากกาซ การทางานโดยอาศยความสมพนธกนระหวางฝนกบของเหลว ซงของเหลวทใชทวไปไดแก นา การสมผสนจะทาใชของเหลวรวมตวกบฝนสงผลใหมขนาดใหญขนโดยจะแยกตวออกจากอากาศ โดยฝนทแยกออกมา จะมลกษณะคลายโคลน ในกรณทเปนฝนละเอยด ของเหลวทใชใหมลกษณะเปนละอองละเอยด ลกษณะดงกลาวจะชวยใหประสทธภาพการแยกฝนเพมขน ดวยเหตผลทฝนถกดกไดจะมลกษณะเปยกคลายโคลน หากปลอยสสงแวดลอมกจะกอใหเกดมลภาวะทางนา ดงนนจงตองมการบาบดหรอแยกฝนออกจากของเหลวกอน ซงสามารถทาไดโดยจดใหมการตกตะกอนของฝนภายในถง หลงจากนนจงนาตะกอนดงกลาวไปทง สวนของเหลวอาจปลอย



สงแวดลอมหรออาจนากลบไปใชอกครงหนงกได มประสทธภาพมากกวา 70% สาหรบขอดและขอเสยของเครองดกฝนแบบเปยกเมอเทยบกบเครองดกฝนชนดอนสามารถดไดจากตารางท 6.1-1 ตารางท 6.1-1 ขอดและขอเสยของเครองดกฝนแบบเปยก

ขอด ขอเสย1. ใชเงนลงทนขนตา2. ขนาดเลก ใชพนทตดตงนอย 3. ใชกบอากาศทมอณหภมและความชนสง

ไดด 4. ใชดกหรอแยกฝนทมลกษณะเหนยวไดด 5. ใชดกหรอแยกสารปนเปอนทเปนกาซหรอ

ไอไดด 6. ไมเกดปญหาเรองไฟไหมหรอระเบด

1. มคาใชจายดานการดาเนนงานและการบารงรกษาสง

2. โครงสรางตองทาจากวสดทมความตานทางการกดกรอนสง หากนาไปใชกบสารปนเปอนทมความเปนกรด หรอมความสามารถในการกดกรอน

3. กอใหเกดมลภาวะทางนาอนเนองจากการผสมกนของฝนและของเหลว

4. ตนทนในการสรางและดาเนนการในสวนของระบบบาบดนาสง

5. สนเปลองพลงงานในการทางานมาก เนองจากมความดนตกระหวางการทางานสง

2.3) Bag Filter Unit

ทาหนาทดกฝนหรออนภาค และความชนครงสดทาย โดยฝนหรออนภาคทผานเขามาจะถกจบไวรวมกนเปนแผนของฝนหรออนภาคทผวหนาของถงกรองซงสามารถกรองอนภาคทมขนาดเลกมากถง 0.1 มลลเมตร มประสทธภาพมากกวา 99% หากการบารงหรอดแลรกษาเปนไปอยางสมาเสมอ เพอใหไดกาซทสะอาดสามารถนาไปใชกบเครองยนตสนดาปภายในได โดยหลกการระบบนจะประกอบดวยหองหลายหอง แตละหองจะมถงกรองอยเปนจานวนมาก กาซเสยจะถกดดเขามากรองภายในหองโดยอาศยพนทผากรอง ฝนจะเกาะทผากรอง ขณะทอากาศจะลอดผากรองได ขณะทการกรองดาเนนไป ฝนจะเกาะผากรองเพมขนทาใหเกดแรงดนสงขน จนถงเวลาทตงไว หองนจะถกปดไมมการกรองฝนชวคราว ฝนทเกาะตามผวผากรองจะตกลงสเบองลาง (hopper) ดวยวธสนเขยา (shaker) วธลมหวน (reverse) หรอวธคลนลมอด (pulse)



3) ระบบผลตกระแสไฟฟา 3.1) Start Up Flare ทาหนาททดสอบการลกไหมของกาซเชอเพลงทผลตได และระบายกาซออกจากระบบกรณฉกเฉน Start Up Flare จะตดตงระบบกอนทางเขาเครองยนตของกาซ 3.2) Engine-Generator Set เปนชดเครองยนตใชเชอเพลงทไดมาจากการเผาไหมภายในเตาผลตกาซชวมวล แลวผานกระบวนการตาง ๆ เพอใหมความเหมาะสมกบการเปนเชอเพลง แลวนากาลงทไดจากเครองยนตไปขบ Generator เพอผลตกระแสไฟฟาออกมา ทงนกาซทผลตออกมาสามารถนาไปใชกบเครองยนตสนดาปภายในทจดระเบดดวยการอด (Diesel Engine) และระบบจดระเบดดวยหวเทยน และใชกาซชวมวล 100% 3.3) Control System ประกอบดวยตควบคมการทางานของเตาผลตกาซชวมวล ตควบคมกาซชวมวล

สาหรบกระบวนการผลตไฟฟาจากชวมวลมสมดลมวลสารแสดงดงรปท 6.1-1

4) แผนผงเครองจกร การทางานของระบบ Downdraft Gasifier นนประกอบดวยหลายสวนดงทกลาวมาขางตน ดงนน

ในสวนนจะเนนยาความสาคญของแตละอปกรณโดยเรมจาก Gasifier unit ควรมอณหภมในการเผา

มากกวา 700 °C และอณหภมกาซทออกจาก Gasifier unit ควรมคาประมาณ 300 °C จากนนกาซจะไหล

ไปยง Cyclone เพอเปนการทาความสะอาดกาซในเบองตน และผานไปยง Gas cooling unit โดย

อณหภมกาซเมอผาน Gas cooling unit ไมควรมากกวา 80 °C จากนนดาเนนขนตอนตามกระบวนการ

ตอไป แผนผงเครองจกรแสดงรปท 6.1-2 แบบแปลนอาคารผลตไฟฟาแสดงดงรปท 6.1-2 รายละเอยด

แผนผงเครองจกรแตละเครองจกรแสดงในรปท 6.1-3 ถงรปท 6.1-18



รปท 6.1-1 สมดลมวลสารของการผลตไฟฟาจากชวมวล



รปท 6.1-2 แผนผงเครองจกรโรงไฟฟาขนาด 1 MW



รปท 6.1-3 Gasifier Unit



รปท 6.1-4 Cyclone Unit



รปท 6.1-5 Water Scrubber Unit



รปท 6.1-6 Blower



รปท 6.1-7 Water Separator Unit



รปท 6.1-8 Mist Eliminator



รปท 6.1-9 Biomass Filter



รปท 6.1-10 Safety Filter



รปท 6.1-11 Bucket Elevator



รปท 6.1-12 Cooling Tower



รปท 6.1-13 Water Chiller



รปท 6.1-14 Gas Generator



รปท 6.1-15 Transfermer



รปท 6.1-16 อาคารกองเกบชวมวล



รปท 6.1-17 อาคารกองเกบชวมวล



6.2 เครองจกรสาหรบการผลตไฟฟาจากชวมวล

การออกแบบโรงไฟฟาชวมวลชมชนน คณะวจยใชขอมลและการคดราคาของเครองจกรดงน

1. ระบบผลตกาซชวมวล ANKUR SCIENTIFIC WBG2000

- ระบบ Gasifier และ สวนประกอบ 490,000 GBP (UK Pounds)

- ระบบ Biomass Drying 24,000 GBP

- ระบบ Conveyor 14,000 GBP

- ระบบ Water Treatment System + Chiller + Cooling Tower 84,000 GBP

- PLC Control Set 22,500 BBP

ราคารวมโดยประมาณ 634,500 UK Pounds หรอ 30.46 ลานบาท (48 บาท ตอ 1 GBP)

2. ชดเครองกาเนดไฟฟา Shengdong Biomass Gas Genset 500GF1 จานวน 2 ชด

ราคา 345,000 GBP หรอ 16.56 ลานบาท (48 บาท ตอ 1 GBP)

3. หมอแปลง "เอกรฐ" ขนาด 1,500 kVA ราคาประมาณ 800,000 บาท

4. คาการดาเนนการทางวศวกรรม และ การ Commissioning (20%) 9.5 ลานบาท

5. ภาษมลคาเพม 7% 4.01 ลานบาท

มลคารวม 61.33 ลานบาท หรอ ประมาณ 61 ลานบาทไมรวมคากอสรางอาคารและคาทดน

ระบบผลตกาซเชอเพลงชวมวล ควรมอปกรณทสามารถใชงานไดตามเงอนไขในการทางานตาม

ขอมลทางเทคนคทไดแสดงไวแลว ชดอปกรณตอไปน เปนตวอยางของอปกรณทมจาหนาย ทงนอปกรณ

ตางๆ จะมแบบตามทไดแยกระบไวตอไป และลกษณะการจดวางระบบ จะเปนไปตาม Typical Plant

Layout ซงจะมการเสนอตามแบบทเกยวของตอไป



รปท 6.2-1 แสดงรปแบบอปกรณของระบบโรงไฟฟาชวมวลโดยทวไปของ ANKUR SCIENTIFIC แสดงใหเหนระบบผลตกาซชวมวล (Gasifier System) ระบบทาความสะอาดกาซชวมวล (Gas Cleaning System) ชดเครองกาเนดไฟฟา (Gas Generator Set) และ หมอแปลงไฟฟา (Transformer)

1. ระบบผลตกาซชวมวล และระบบทาความสะอาดกาซชวมวล

ระบบผลตกาซชวมวล ANKUR SCIENTIFIC WBG-2000 เปนระบบทประกอบดวยระบบผลตกาซชวมวลและระบบทาความสะอาดกาซชวมวล ทมอตราการกนเชอเพลง 2,000 kg/hr สามารถใหอตราการไหลกาซ ไมตากวา 3,000 Nm3/hr โดยใหคาความรอนในชวง 1,050 - 1,300 kCal/Nm3 หรอ 4.41 - 5.46 MJ/Nm3 และคณภาพของกาซชวมวลกอนเขาสเครองยนตกาซ มปรมาณฝนและนามนดนไมเกน 2 mg/Nm3 โดยระบบประกอบดวยอปกรณตางๆ ไดแก - Gasifier/Ash Remover/Bucket Elevator เปนเตาผลตกาซชวมวลทมระบบการนาเขาเชอเพลงแบบตอเนองโดยใช Bucket Elevator เปนตวนาเชอเพลงเขา มระบบการนาขเถาออก หรอ Ash Remover ทนาขเถาปรมาณไมตากวา 90 kg/hr ออกจากเตาได กาซทผลตได มองคประกอบและคาความรอนตามทกาหนดไวในขอมลทางเทคนค

Gasifier System

Gas Cleaning

Gas Generator Set

Transformer



- Cyclone/Water Scrubber/Blower/Water Separator/Vapor Condenser เปนชดอปกรณทเนนการกาจดฝนปรมาณ 1,000 mg/Nm3 ซงอยในกาซชวมวล ใหมคาตากวา 1 mg/Nm3 โดยใช Cyclone กาจดฝนทมขนาดมากกวา 1 Micron ในเบองตน และใชนาในการลดอณหภมกาซเพอกาจดฝนและนามนดนออกจากกาซ และมการใชนาใน Blower เพอปองกนการจบตวของนามนดนใน Blower และมการแยกนาจากกาซชวมวล โดยนาทแยกไดจะถกสงไปยง Water Storage เพอหมนเวยนกลบมาใชใหม - Biomass Filters/ Safety Filter เปนชดระบบกรองกาซโดยใชเชอเพลงชวมวลในการดดซบนามนดนและฝนในกาซชวมวล ซงปรมาณนามนดนและฝนในกาซชวมวล จะมคาไมเกน 2 mg/Nm3 ซงเปนคาทเหมาะสมตอเครองยนตกาซ และ Safety Filter เปนระบบกรองทมขนาดไสกรอง 0.5 Micron เพอปองกนฝนในชนสดทาย

รปท 6.2-2 ตวอยางโรงไฟฟาชวมวลขนาด 1.2 MW Power Plant at Sankheda, Gujarat, India



รปท 6.2-3 ชดระบบกรองกาซ ทมา : http://www.scribd.com/doc/58982050/ankur-scientific-Guatemala

2. เครองกาเนดไฟฟา เพอความยดหยนในการเดนระบบ จะเลอกใชชดเครองกาเนดไฟฟาขนาด 500 kWe จานวน 2 ชด โดยชดเครองกาเนดไฟฟา Shengdong Biomass Gas Genset 500GF1-PWG เปนชดเครองกาเนดไฟฟาทใชไดกบกาซชวมวล ขนาดกาลงผลตไฟฟา 500 kWe มขอมลทางเทคนคดงน

Rated Power 500 kWe

Current 902 A

Voltage 400 V

Frequency 50 Hz

Engine Speed 1,000 rpm

Power Factor 0.80 (Lagging)

Phase and Connection Three Phases Three Wires or Three Phases Four Wires

Voltage Regulation Automatic

Excitation Brushless Excited

Starting Mode 24 V DC Power

Dimensions 5,433x1,970x2,700 mm

Net Weight 12,350 kg

Biomass Gas Properties Gas Temp. <40 Celsius, Gas Pressure 3 - 10 kPa, Tar<20mg/Nm3, H2S<200mg/Nm3, NH3<20mg/Nm3, Dust<5 Micron, Dust<30mg/Nm3, Moisture<40g/Nm3, Gas Heating Value>4.0 MJ/Nm3



รปท 6.2-4 เครองกาเนดไฟฟา Shengdong Biomass Gas Genset 500GF1-PWG

ทมา : http://sdxsgs.en.alibaba.com/product/4370208200/500kW_Biomass_generator_set.html

3. หมอแปลงไฟฟา

ขนาดหมอแปลงไฟฟาทควรเลอกใชคอไมตากวา 1,500 kVA เพอรองรบคา Rated Load ท 1,000 kWe และคา Power Factor 0.80 และใชในการแปลงคาแรงดนไฟฟา 400 V เปน 22 kV เพอขนานเขาสระบบสายสงไฟฟาของ กฟภ. ตอไป หมอแปลงทเลอกใชเปนตวอยาง คอ หมอแปลง "เอกรฐ" ขนาด 1,500 kVA ซงมขอมลทางเทคนคดงน

Type 3Ph 50Hz Oil-immersed transformer Hermetically Sealed Type

HV side 22 KV. With off-circuit tap changer +/- 2 X 2.5%

LV side 400 /230 V. Vector connection Dyn11

Rated Power 1,500 kVA

No-Load Loss 2,000 W

Load Loss at 75 Celsius 18,900 W

Impedance Voltage 75 Celsius 6%

ZLV 6.40 mOhm

Reactance Voltage 5.87%

XLV 6.26 mOhm

Resistance Voltage 1.26%

RLV 1.34 mOhm

Rated Current HV 39.37 A

Rate Current LV 2,165 A

I Short Circuit LV 36 kA



Sound Level 60 dBA

Voltage Regulation at 100% Load and Power Factor 0.80

4.61%

Dimensions 2,110X1,260X1,825 mm

Total Weight 4,240 kg

Oil Quantity 1,120 Liters

รปท 6.2-5 หมอแปลง "เอกรฐ" ขนาด 1,500 kVA ทมา: http://www.truck.in.th/mbdetail.php?id=F07046836

6.3 แผนผงโรงไฟฟา (Outline Drawing)

คณะผวจยไดออกแบบโรงไฟฟาขนาด 1 MW ดวยเหตผลทกลาวมาแลว โดยแผนผงโรงไฟฟา

1 MW ไดจดวางพนทใชงานตางๆ ตามขนาดและความเหมาะสมลงในโฉนดทดนซงประกอบดวย

1. หมอแปลงไฟฟา มขนาดพนท 9.4 m x 5 m เนองจากขนาดพนทของหมอแปลงไฟฟาขนาด

1 MW และอปกรณตางๆ มขนาด 7 m x 1.2 m ดงนนเราจงควรเวนระยะหางจากหมอแปลง

ไฟฟาประมาณ 1 – 1.5 m เพอความปลอดภยในการใชงาน ระยะหางหมอแปลงกบสายสงของ

การไฟฟาประมาณ 300 เมตร



2. หองควบคมระบบ Gasifier มพนทขนาด 10 m x 5 m เพอใชวางอปกรณสงงานและเอกสาร

ตางๆ ทงนขนาดพนทใชงานนนขนอยกบความตองการของผใชงานและผออกแบบ

3. พนทสาหรบ Gas generator มขนาดพนท 10 m x 10 m เนองจาก Gas generator 500 kW –

1 MW มขนาด 5 m x 2.2 m ซงถาตองการใชงาน Gas generator 500 kW จานวน 2 ตว

จะตองใชพนทตดตงทงหมด 5 m x 6m โดยประมาณ ทงนยงไมนบรวมชองวางระหวางทางเดน

โดยรอบ Gas generator ทงนขนาดพนทใชงานนนขนอยกบความตองการของผใชงานและ

ผออกแบบ

4. พนทสาหรบระบบ Gasifier มขนาดพนท 22 m x 15 m เนองจากระบบ Gasifie ประกอบดวย

1.ระบบผลตกาชชวมวล 2.ระบบทาความสะอาดกาซ 3.ระบบระบายอากาศ ทงนขนาดพนทใช

งานและระบบระบายอากาศนนขนอยกบความตองการตอการของผใชงานและผออกแบบ

5. พนทเกบไมแหง มขนาดพนท 40 m x 15 m เนองจากในการผลตไฟฟาของระบบ

Gas Generatorตองการความตอเนองในการผลตดงนนควรมพนทสาหรบเกบเชอเพลงทมาก

พอสมควร ทงนขนาดพนทใชงานนนขนอยกบความตองการของผใชงานและผออกแบบ

6. พนทอบไม มขนาดพนท พนท 40X15 เมตร สาหรบเชอเพลงแหงความชน 20% และมมกอง

45 องศา สามารถเกบเชอเพลงได ไมตากวา700 ตน เพยงพอตอการสารองเชอเพลง 2 อาทตย

เนองจากไมทรบซอมปรมาณความชนมากจงควรมพนทในการอบไมมและเพอใหไดความชนตาม

ความตองการ และแบงพนทบางสวนไวในการบดไมใหไดขนาดตามตองการกอนการนาไปอบ ทงน

ขนาดพนทใชงานนนขนอยกบความตองการของผใชงานและผออกแบบ

7. ออฟฟตสาหรบรบซอเชอเพลง (ไม) มขนาดพนท 20 m x 15 m เพอแบงพนทการซอ-ขาย

ออกเปนสดสวนใหชดเจนและสะดวกตอการตดตอซอขายตางๆ ทงนขนาดพนทใชงานนนขนอย

กบความตองการของผใชงานและผออกแบบ รายละเอยดของการจดวางแผนผงโรงไฟฟาแสดงรปท 6.3-1



รปท 6.3-1 แบบแปลนอาคารผลตไฟฟา



รปท 6.3-2 L-1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ตาบลโนนมวง อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ



รปท 6.3-3 L-1 สถานพลงงานชวมวลชมชน ตาบลโนนมวง อาเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลาภ



6.4 เกณฑและมาตรฐานผลกระทบตอสงแวดลอม โรงไฟฟาชวมวลขนาด 1 MW น แมจะเปนขนาดเลกแตอาจจะมผลกระทบตอชมชนในพนทได คณะผวจยไดรวบรวมชอมล เกณฑ และมาตรฐานตางๆ สาหรบการควบคมดแลโรงไฟฟาชวมวลดงจะกลาวตอไป 1) มาตรฐานของสารเจอปนในอากาศทระบายออกจากโรงไฟฟาชวมวลชมชน มาตรฐานความเขมขนสงเจอปนทปลดปลอยออกจากโรงไฟฟา ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองกาหนดคาปรมาณของสารเจอปนในอากาศทระบายออกจากโรงงานผลต สง หรอจาหนายพลงงานไฟฟา พ.ศ. 2547 (ศนยบรการขอมล (PIC) สงแวดลอมอสาหกรรม, 2552) ประเภทโรงไฟฟาใหมทกขนาดทใชเชอเพลงชวมวลเปนเชอเพลง ทงน ในประกาศฯ ดงกลาวไดใหคานยามของ “โรงไฟฟาใหมทใชเชอเพลงชวมวลเปนเชอเพลง” หมายความวา โรงงานผลต สง หรอจาหนายพลงงานไฟฟาทใชเชอเพลงชวมวลเปนเชอเพลง ซงไดรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานหรอใบอนญาตขยายโรงงานลาดบท 88 ตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2547 โดยอากาศทสามารถระบายออกจากโรงงานผลต สง หรอจาหนายพลงงานไฟฟา ตองมคาปรมาณของสารเจอปนแตละชนดไมเกนทกาหนดไว ดงตอไปน

ตารางท 6.4-1 ปรมาณของสารเจอปนทปลอยออกจากโรงไฟฟาใหมทกขนาดทใชเชอเพลงชวมวลเปน เชอเพลง

สารเจอปนในอากาศ ปรมาณของสารเจอปนในอากาศ

ซลเฟอรไดออกไซด (SO2) 60 ppm

ออกไซดของไนโตรเจนในรปไนโตรเจนไดออกไซด (NOx as NO2)

200 ppm

ฝนละออง (Particulate Matter) 120 mg/m3

หมายเหต การวดคาปรมาณสารเจอปนในอากาศคานวณทความดน 1 บรรยากาศ (760 mmHg) 25 ºC, Dry Basis, Excess Air 50% or Excess O2 7%

มาตรฐานการตรวจวดคาปรมาณของสารเจอปนในอากาศทระบายออกจากปลองโรงไฟฟา ใหใชวธดงตอไปน (1) การตรวจวดคาปรมาณซลเฟอรไดออกไซดใหใชวธ Determination of Sulfur Dioxide Emissions from Stationary Sources หรอวธ Determination of Sulfuric Acid Mist and Sulfur Dioxide Emissions from Stationary Sources ทองคการพทกษสงแวดลอมแหงประเทศสหรฐอเมรกา (United States Environmental Protection Agency: U.S. EPA) กาหนดไว หรอวธอนทกรมโรงงานอตสาหกรรมเหนชอบ



(2) การตรวจวดคาปรมาณออกไซดของไนโตรเจนในรปไนโตรเจนไดออกไซดใหใชวธ Determination of Nitrogen Oxide Emissions from Stationary Sources ทองคการพทกษสงแวดลอมแหงประเทศสหรฐอเมรกา (United States Environmental Protection Agency: U.S. EPA) กาหนดไวหรอวธอนทกรมโรงงานอตสาหกรรมเหนชอบ (3) การตรวจวดคาปรมาณฝนละอองใหใชวธ Determination of Particulate Emissions from Stationary Sources ทองคการพทกษสงแวดลอมแหงประเทศสหรฐอเมรกา (United States Environmental Protection Agency: U.S. EPA) กาหนดไว หรอวธอนทกรมโรงงานอตสาหกรรมเหนชอบ

ตารางท 6.4-2 มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไป (ทมา : กรมควบคมมลพษ)

สารมลพษ คาเฉลยความเขมขนในเวลา คามาตรฐาน 1. กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) 1 ชม. ไมเกน 30 ppm (34.2 มก./ลบ.ม.)

8 ชม. ไมเกน 9 ppm (10.26 มก./ลบ.ม)

2. กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) 1 ชม. ไมเกน 0.17 ppm (0.32 มก./ลบ.ม.)

1 ป ไมเกน 0.03 ppm (0.057 มก./ลบ.ม.)

3. กาซโอโซน (O3) 1 ชม. ไมเกน 0.10 ppm (0.20 มก./ลบ.ม.)

8 ชม. ไมเกน 0.07 ppm (0.14 มก./ลบ.ม.)

4. กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) 1 ป ไมเกน 0.04 ppm (0.10 มก./ลบ.ม)

24 ชม. ไมเกน 0.12 ppm(0.30 มก./ลบ.ม)

1 ชม. ไมเกน 0.3 ppm(780 มคก./ลบ.ม)

5. ตะกว (Pb) 1 เดอน ไมเกน 1.5 มคก./ลบ.ม

6. ฝนละอองขนาดไมเกน 100 ไมครอน 24 ชม. ไมเกน 0.33 มก./ลบ.ม.

1 ป ไมเกน 0.10 มก./ลบ.ม.

7. ฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน 24 ชม. ไมเกน 0.12 มก./ลบ.ม

1 ป ไมเกน 0.05 มก./ลบ.ม

8. ฝนละอองขนาดไมเกน 2.5 ไมครอน 24 ชม. ไมเกน 0.05 มก./ลบ.ม.

1 ป ไมเกน 0.025 มก./ลบ.ม.

หมายเหต : 1. มาตรฐานคาเฉลยระยะสน (1, 8 และ 24 ชม.) กาหนดขนเพอปองกนผลกระทบตอสขภาพอนามย อยางเฉยบพลน (acute effect) 2 มาตรฐานคาเฉลยระยะยาว (1 เดอน และ 1 ป) กาหนดขนเพอปองกนผลกระทบยาวหรอผลกระทบเรอรง ทอาจเกดขนตอสขภาพอนามย (chronic effect)



ตารางท 6.4-3 มาตรฐานระดบเสยงโดยทวไป (ทมา : กรมควบคมมลพษ)

คามาตรฐานระดบเสยง การตรวจวดระดบเสยงโดยทวไป 1.คาระดบเสยงสงสด ไมเกน 115 เดซเบลเอ

1. การตรวจวดคาระดบเสยงสงสด ใหใชมาตรระดบเสยงตรวจวดระดบเสยงในบรเวณทมคนอยหรออาศยอย 2. การตรวจวดคาระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง ใหใชมาตรระดบเสยงตรวจวดระดบเสยงอยางตอเนองตลอดเวลา 24 ชวโมงใด ๆ 3. การตงไมโครโฟนของมาตรระดบเสยงทบรเวณภายนอกอาคารใหตงสงจากพนไมนอยกวา 1.20 เมตร โดยในรศม 3.50 เมตร ตามแนวราบรอบไมโครโฟน ตองไมมกาแพงหรอสงอนใดทมคณสมบตในการสะทอนเสยงกดขวางอย 4. การตงไมโครโฟนของมาตรระดบเสยงทบรเวณภายในอาคารใหตงสงจากพนไมนอยกวา 1.20 เมตร โดยในรศม 1.00 เมตร ตามแนวราบรอบไมโครโฟน ตองไมมกาแพงสงอนใดทมคณสมบตในการสะทอนเสยงกดขวางอย และตองหางจากชองหนาตางหรอชองทางทเปดออกนอกอาคารอยางนอย 1.50 เมตร

2.คาระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง ไมเกน 70 เดซเบล (เอ)

2) การกาจดนามนดน

นามนดน (Tar) เปนของผสมของสารประกอบไฮโดรคารบอนทซบซอน ควบแนนได มลกษณะขนเหนยว สดาตดไฟได ซงในการผลตกาซนนไมควรมนามนดนเกน 10 mg/Nm3 (มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม, 2554) องคประกอบภายในนามนดนขนอยกบชนดของสารตงตนทนามาเผาไหม องคประกอบของนามนดนเชน แนฟทาลน (Naphthalene) หรอเบนซน (Benzene) เปนตน โดยปกตนามนดนเปนผลผลตมาจากกระบวนการไพโรไลซสของชวมวลหรอถานหน นามนดนเปนปญหาใหญในการนากาซเชอเพลงทผลตไดไปใช เนองจากนามนดนจะควบแนนทอณหภมตา นาไปสการอดตน กดขวางการไหลของระบบ รวมถงการทาความเสยหายใหกบเครองยนตได การกาจดนามนดน สามารถทาได 2 ชวงคอ ระหวางการเกดปฏกรยา และหลงการเกดปฏกรยา (ชโลมศกด, 2554) 2.1) การกาจดนามนดนระหวางเกดปฏกรยา - การใชสภาวะการทางานทเหมาะสม ซงในกระบวนการแกสซฟเคชน มตวแปรสาคญ เชน อณหภม ความดน เวลาในการเกดปฏกรยา อตราสวนสมมล (Equivalent ratio) ชนด ขนาด และคณสมบตของเชอเพลง เปนตน ซงปจจยเหลานเปนตวกาหนดคณภาพกาซผลตภณฑ และนามนดน โดยปกต อณหภมในกระบวนการแกสซฟเคชนจะมากกกวา 800°C เพอใหไดกาซผลตภณฑทมปรมาณนามน



ดนนอย ซงไฮโดรคารบอนกลมอะโรมาตคจะถกทาลายทอณหภมสงกวา 850 °C แตเมอใชอณหภมสงจะสงผลตอคาความรอนของกาซเชอเพลง เนองจากตองเพมปรมาณอากาศ หรอออกซเจนมากเกนกวาทตองการ จงทาใหมกาซคารบอนไดออกไซด และไนโตรเจน มากขนดวย - การใชวสดเตมพเศษ การเตมวสดประเภทตวเรงปฏกรยา เชน นเกล โดโลไมต แมกนไซด ซโอไลต โอลวน เหลก หรอ หนปน ลงไปในชนเชอเพลง จะสงผลตอกาซเชอเพลงและเปนการกาจดนามนดน - การออกแบบเตาผลตกาซใหมความเหมาะสม เชนออกแบบใหมการฉดอากาศในชวงทสอง (Second air injection) เขาสเตาปฏกรยาสองขนตอน (Two-stage Gasification) เปนการหมนเวยนกาซภายใน สงผลดานประสทธภาพของคาความรอนและลดการเกดนามนดน 2.2) การกาจดนามนดนหลงปฏกรยา - การดกจบเชงกล เปนการดกจบนามนดนเชงกล เชน การใชลมวนในไซโคลน ชดกรองแบบตาง ๆ การแยกอนภาค การใชเครองดกจบไฟฟาสถต การดกจบดวยสครบเบอร โดยใชรวมกบการดกฝนแลแขมาดวย วธเหลานเปนวธทมประสทธภาพ และการลงทนคอนสง - การแตกตวดวยความรอน วธนจะใหความรอนกบกาซทไดจากกระบวนการแกสซฟเคชนทอณหภมสง จะทาใหโมเลกลของนามนดนแตกตวเปนกาซเบา ประสทธภาพในการกาจดนามนดนจะสงหากทาปฏกรยาทอณหภม 1,250°C - การแตกตวดวยตวเรงปฏกรยา ซงจะเสรมใหปฏกรยาเคมสลายนามนดนกลายเปนกาซเชอเพลงเพมขน ซงตวเรงปฏกรยาทใชกนสามารถแบงไดเปน 4 กลมใหญ คอ ตวเรงปฏกรยาทมฐานจากนกเกล (Ni-based catalyst), ตวเรงปฏกรยาจากโลหะอลคาไลน (Alkaline), ตวเรงปฏกรยาจากโดโลไมต (Dolomite), ตวเรงปฏกรยาจากโลหะทรานซชน (Transition metal) - การแตกตวดวยพลาสมา มการศกษาพบวา สารประกอบอนทรยสามารถถกทาใหสลายไดงาย

โดยกระแสไออนโคโลนาหรอพลาสมา โดยอเลกตรอนพลงงานสงวงเขาชนกบโมเลกลกาซทาใหเกดสาร

อนมลทมความไวตอการเกดปฏกรยาและเขาทาปฏกรยาในการแตกตวของนามนดนอยางรวดเรว 6.4.1 ขนตอนทวไปในการปฏบตการเดนระบบ ขนตอนเรมตน ในขนตอนแรกตองเตมถานลงบนตะแกรงดานลางของ Gasifier จนถงระดบทตองการ หากมการเตมถานทตดไฟแลวจะทาใหการจด Gasifier ทาไดงายขน แตถา Gasifier มชองสาหรบจดอยแลว จะไมจาเปนตองเตมถานทตดไฟแลวลงไป หลงจากนนเตมเชอเพลงแหงลงใน Gasifier จนเตม และทาตามขนตอนเรมเดนเครองตอไป



ขนตอนเรมเดนเครอง ทาการเขยาตะแกรงอยางนอยเปนเวลา 20 วนาท เพอใหถานทเกดขนจากการใชงานทผานมา

หลนออกจากตะแกรง เปดฝาทาความสะอาดขเถาภายในชองตางๆ และปดฝา Gasifier ใหสนท ไมเกดการรวของกาซ ปดวาลวควบคมอากาศของคารบเรเตอรและถอดฝาครอบจากพดลมระบายอากาศทอยดานบน ระบบกรองกาซ และเรมเปดพดลม ในชวง 30 วนาทแรก เปนการดดกาซทตกคางออกไปเพอหลกเลยงการระเบดของกาชทยงตกคางอยในระบบ จากนนทาการจดเตา ถาไมมควนเกดขนทพดลมระบายอากาศใหทาการจดเตาอกครง และถายงไมเกดอะไรขนอกใหเตมถานตดไฟลงใน Gasifier ตามกระบวนการขนตน และทาตามขนตอนเรมตนใหมอกครง เมอเชอเพลงตดไฟเปนทเรยบรอยแลว จะมควนออกท Flare จากนนทดลองจดไฟท Flare จนไฟตด แสดงวากาซมความเขมขนเหมาะสมทจะเปนเชอเพลงแลว ใหทาการเปดวาลวควบคมอากาศของคารบเรเตอรและสตารทเครองยนต และอนเครองยนตอยางชาๆเปนเวลา 2-5 นาท ถาเครองยนตหยดทางานใหเรมทาตามขนตอนใหมอกครงหนง

การปฏบตงานระหวางเดนเครอง เดนเครองยนตใหมความเรวรอบสงตลอดเวลาการทางาน และภายในระบบจะเปนสญญากาศเพอดงกาชจาก gasifier unit ไปสเครองผลตไฟฟา และควรเตมเชอเพลงใหมอยตลอดเพอปองกนมใหการเดนเครองตดขด แตไมควรเตมเชอเพลงเมอจะหยดการทางาน และควรมการนาขเถาออกจาก Gasifier เปนระยะๆ ถาระบบนนม gas cooler ควรทจะมการหมนเวยนเพอระบายนาออกจากระบบอยางสมาเสมอ

การหยดเดนเครอง เมอตองการหยดเดนเครอง gasifier unit ใหปดสวตซควบคมเครองยนต และเปดวาลวควบคมอากาศของคารบเรเตอรเปนเวลา 10 นาทเพอระบายความดนทยงคางอยในระบบ หลงจากนนปดวาลวควบคมอากาศ หากตองการสตารทเครองยนตอกครง หลงจากหยดเดนเครองนอยกวา 1 ชวโมง ใหทาการสตารทเครองยนตไดเลย หรอหลงจากหยดเดนเครองมากกวา 1 ชวโมง ใหเปดพดลมเพอชวยสตารทเครองยนต โดยไมตองเตมถาน หรอหลงจากหยดเดนเครองมากกวา 2 ชวโมง ตองใชถานตดไฟในการจดเตาอกครง ตามขนตอนเรมตน 6.4.2 แผนการบารงรกษา

การตรวจสอบอปกรณทงหมดของ Gasifier นนจะตองตรวจสอบรอยรวทงหมดทอาจเกดขนใน

ระบบ และควรทาการบารงรกษาและทาความสะอาดตามระยะเวลาทกาหนด



การบารงรกษา (ประจาวน) ทาความสะอาดโดยนาขเถาออกจาก Gasifier หลงเขยาตะแกรงเปนเวลา 30 วนาท ปดฝาชอง

ขเถาหลงจากยาแนวรอยรวดวยซลโคนทนความรอน เพอใหแนใจวาอากาศจะไมเขาภายในระบบ ได หลงจากนนเปดทอระบายนาทดานลางของชดกรองกาซ ระบายนาทอยภายในออกและปดทอระบายนาเมอระบายนาจนหมด

การบารงรกษา (ประจาสปดาห)

ทาความสะอาดอปกรณทกชน ทาความสะอาดทอและขอตอตางๆ ไปจนถงชดกรองกาซ จากนนเปลยนชนไมสบทอยในชดกรองกาซ โดยไมชนสบทใชแลวนนสามารถนาไปใชตอในการผลตกาชได หลงจากนนยาแนวรอยรวททอ ขอตอ และฝาบนตวกรองดวยซลโคนทนความรอนเพอใหแนใจวาอากาศจะไมเขาในระบบได

การบารงรกษา (ประจา 2 สปดาห) ตรวจสอบใหแนใจวารอยตอทอทงหมดมความปลอดภย ไมมรอยรว รวมทงยดรอยตอทงหมดท

อปกรณใหแนน ตรวจสอบสนมทผวดานนอกของ Gasifier และทาการเคลอบผวดวยสกนความรอนสงเทาทจาเปน

6.4.3 ปญหาในการปฏบตงานและวธการแกไข Wood Gas Generator

ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน

ตามพระราชบญญตพระราชบญญต อาชวอนามย ความปลอดภย และสภาพแวดลอมในการทางาน พ.ศ. 2554. (สานกความปลอดภยแรงงาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน, 2554) และ กฎกระทรวง เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอมในการทางาน พ.ศ. 2549 (วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ, 2549) กลาววา “ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน” หมายความวา การกระทาหรอสภาพการทางานซงปลอดจากเหตอนจะทาใหเกดการประสบอนตรายตอชวต รางกาย จตใจ หรอสขภาพอนามยอนเนองจากการทางานหรอเกยวกบการทางาน กฎกระทรวงฯ ดงกลาวบงคบใชกบโรงไฟฟาชวมวล ซงจดเปนสถานประกอบกจการในขอ 1 (2) คอ การทา ผลต ประกอบ บรรจ ซอม ซอมบารง เกบรกษา ปรบปรง ตกแตง เสรมแตง ดดแปลง แปรสภาพ ทาใหเสย หรอทาลายซงวตถหรอทรพยสน รวมทงการตอเรอ การใหกาเนด แปลง และจายไฟฟาหรอพลงงานอยางอน โดยมรายละเอยดโดยยอ ดงน



หมวด 1 บททวไป 1. ใหนายจางจดใหมขอบงคบและคมอวาดวยความปลอดภยในการทางาน กาหนดขนตอนและ

วธการปฏบตงานทปลอดภยไวในสถานประกอบกจการ นายจางตองจดใหมการอบรมและฝกปฏบตจนกวาลกจางจะสามารถทางานไดอยางถกตองปลอดภย รวมทงจดวางระบบควบคม กากบ ดแล โดยกาหนดใหเปนหนาทรบผดชอบของเจาหนาทความปลอดภยในการทางานทกระดบ

2. ในกรณทม ผรบเหมาชนตนหรอผรบเหมาชวงเขามาปฏบตงานในสถานประกอบกจการ ตองจดทาขอบงคบและคมอตามขอ 1. สาหรบผรบเหมาดงกลาว

3. การแตงตงเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานในกรณทมลกจางตงแต 2 คนขนไป ตองมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงน 1. ผานการฝกอบรมตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด 2. เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานมากอน โดยเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานมหนาท ดงน 3.1 กากบ ดแล ใหลกจางปฏบตตามขอบงคบและคมอ 3.2 วเคราะหหาความเสยงหรออนตรายเบองตน 3.3 สอนวธการปฏบตงานทถกตองแกลกจางเพอใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงาน 3.4 ตรวจสอบสภาพการทางาน ความพรอมของเครองจกร อปกรณกอนลงมอปฏบตงาน

ประจาวน 3.5 กากบ ดแล การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลของลกจาง 3.6 รายงานการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญ อน

เนองจากการทางานตอนายจาง รวมทง ทาการตรวจสอบหาสาเหต และเสนอแนะ แนวทางแกปญหา

3.7 สงเสรมและสนบสนนกจกรรมความปลอดภยในการทางาน 4. การแตงตงเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคในกรณทมลกจางตงแต 20 คน

ขนไป แตไมถง 50 คน โดยตองมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงน 1. สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาตรสาขาอาชวอนามย หรอเทยบเทา 2. เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางาน และผานการฝกอบรมตามหลกเกณฑทกาหนด 3. เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบพนฐานตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง ความปลอดภยในการทางานของลกจาง ลงวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2540 โดยเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคมหนาท ดงน 4.1 ตรวจสอบและเสนอแนะใหนายจางปฏบตตามกฎหมายเกยวกบความปลอดภยฯ 4.2 วเคราะหงานกาหนดมาตรการปองกนและขนตอนการทางานอยางปลอดภย



4.3 วเคราะหงานเพอชบงอนตราย รวมทงกาหนดมาตรการปองกนและขนตอนการทางาน อยางปลอดภย 4.4 ตรวจสอบหาสาเหต รายงานผล การประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหต เดอดรอนราคาญ 4.5 อนเนองจากการทางาน รวมทงเสนอแนะ เพอปองกนการเกดเหต 4.6 รวบรวมสถต จดทารายงาน และขอเสนอแนะเกยวกบการประสบอนตรายฯ 5. ในกรณทสถานประกอบกจการมลกจางตงแต 50 คนขนไป แตไมถง 100 คนใหนายจาง

แตงตงเจาหนาทความปลอดภยระดบเทคนคขนสง 6. ในกรณทสถานประกอบกจการมลกจางตงแต 100 คนขนไป ใหนายจางแตงตง

เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพ 7. สาหรบสถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 2 คนขนไป ใหนายจางแตงตงลกจาง

ระดบบรหารเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหาร ในกรณทไมม ลกจางระดบบรหาร ใหนายจางเปนแทน

หมวด 2 คณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม ในการทางานของสถานประกอบกจการ

สาหรบสถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 50 คนขนไป ตองจดใหมคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานของสถานประกอบกจการ โดยมหนาท พจารณานโยบายและแผนงานดานความปลอดภยในและนอกการทางานเพอปองกนและลดการเกดอบตเหต หรอความไมปลอดภยในการทางาน จดทารายงาน เสนอแนะมาตรการ แนวทางการปรบปรงแกไขใหเปนไปตามกฎหมายเกยวกบความปลอดภย สงเสรม สนบสนนกจกรรมดานความปลอดภย พจารณาขอบงและคมอ รวมทงมาตรฐานดานความปลอดภย รายงานและประเมนผลการปฏบตงาน

หมวด 3 หนวยงานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานของสถานประกอบกจการ

สาหรบสถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 200 คนขนไป ตองจดใหมหนวยงานความปลอดภยในการทางานของสถานประกอบกจการ

หมวด 4 การแจง การสงเอกสาร และการเกบเอกสารหลกฐาน 1. ใหนายจางแจงชอเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน เพอขนทะเบยนตอกรมสวสดการ

และคมครองแรงงาน 2. สงรายงานผลการดาเนนงานของเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสง

และระดบวชาชพตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย



3. เมอลกจางประสบอนตราย เจบปวย หรอสญหายตามกฎหมายวาดวยเงนทดแทนใหนายจางแจงตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย ภายในสบหาวนนบแตวนทนายจางทราบ

4. ใหนายจางปดประกาศมตของทประชมคณะกรรมการเกยวกบความปลอดภยในการทางานไวในทเปดเผยเพอใหลกจางทราบภายในเจดวนนบแตวนประชม

5. นายจางตองจดทาสาเนาบนทก รายงานการดาเนนงาน หรอรายงานการประชมเกยวกบการดาเนนการของคณะกรรมการและหนวยงานความปลอดภย เกบไวในสถานประกอบกจการเปนเวลาไมนอยกวาสองปนบแตวนจดทา และพรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจสอบ

6. ใหนายจางสงสาเนารายชอคณะกรรมการฯ ตออธบดภายในสบหาวน สถานประกอบกจการทมลกจางตงแตหาสบคนขนไปและมเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน

7. สถานประกอบกจการทมลกจางตงแต 50 คนขนไปและมเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงหรอระดบวชาชพ ใหนายจางสงสาเนารายชอและหนาทรบผดชอบพรอมทงรายงานผลการดาเนนการ หากมการเปลยนแปลงตวบคคล หรอหนาทรบผดชอบของกรรมการและเจาหนาทความปลอดภย ในการทางานระดบเทคนคขนสงหรอระดบวชาชพดงกลาว ใหนายจางเกบหลกฐานไวในสถานประกอบกจการเปนเวลาไมนอยกวาสองป และพรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจสอบ

ความปลอดภยในการปฏบตงานสาหรบการผลตไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล

เมอวนท 25 ธนวาคม พ.ศ. 2555 คณะกรรมการกากบกจการพลงงานไดออกประกาศ เรอง มาตรการปองกน แกไข และตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมสาหรบผไดรบการยกเวนไมตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม สาหรบการผลตไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล (ประเภทเชอเพลงแขง) ทมกาลงการผลตตดตงไมเกน 10 เมกะวตต

ทงน เพอใหมมาตรฐานและแนวทางปฏบตในการประกอบกจการผลตไฟฟาทไมสงผลกสระทบตอสงแวดลอม ความปลอดภย และชมชนในพนทใกลเคยงสถานประกอบกจการพลงงาน โดยท ประกาศฉบบนมผลครอบคลมตงแตระยะการเตรยมโครงการ ระยะกอสราง และระยะดาเนนการ ตลอดจนกรณทมการรอถอนอาคารบางสวนหรอทงหมด ตารางท 6.4-4 แสดงแผนปฏบตการตามประมวลหลกการปฏบต (CoP) ของคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน



ตารางท 6.4-4 แผนปฏบตการตามประมวลหลกการปฏบต (CoP)

ระยะของโครงการ แผนปฏบต

1. ระยะการเตรยมโครงการ

1. แผนปฏบตการออกแบบและวางผงโครงการ 2. แผนปฏบตการจดหาเชอเพลง 3. แผนปฏบตการจดการทรพยากรนา 4. แผนปฏบตการคมนาคมขนสง 5. แผนปฏบตการสรางความเขาใจเกยวกบการดาเนนการชอง

โรงไฟฟา 6. แผนปฏบตการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนได

เสย

2. ระยะกอสราง

1. แผนปฏบตการคณภาพอากาศ2. แผนปฏบตการเสยง 3. แผนปฏบตการจดการทรพยากรนา 4. แผนปฏบตการคมนาคมขนสง 5. แผนปฏบตการจดการขยะและกากของเสย 6. แผนปฏบตการอาชวอนามย ความปลอดภย และสขภาพ 7. แผนปฏบตการสรางความเขาใจเกยวกบการดาเนนการของ

โรงไฟฟา

3. ระยะดาเนนการ

1. แผนปฏบตการคณภาพอากาศ2. แผนปฏบตการเสยง 3. แผนปฏบตการจดการทรพยากรนา 4. แผนปฏบตการคมนาคมขนสง 5. แผนปฏบตการจดการขยะและกากของเสย 6. แผนปฏบตการอาชวอนามย ความปลอดภย และสขภาพ 7. แผนปฏบตการประชาสมพนธและการมสวนรวมของประชาชน

4. ขนตอนการรอถอนอาคาร

1. แผนปฏบตการคณภาพอากาศ2. แผนปฏบตการเสยง 3. แผนปฏบตการคมนาคมขนสง 4. แผนปฏบตการจดการขยะและกากของเสย 5. แผนปฏบตการอาชวอนามย ความปลอดภย และสขภาพ 6. แผนปฏบตการแจงขอมล/ประกาศ



อาชวอนามย ความปลอดภย และสขภาพในการทางาน

ในแผนปฏบตการอาชวอนามย ความปลอดภย และสขภาพตามประมวลหลกการปฏบต (CoP) ของคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน ตงแตระยะกอสราง จนถงการรอถอนอาคาร มวตถประสงค เพอปองกนและลดความเสยงในการเกดอบตเหตทอาจเกดขนตอผปฏบตงานทเกยวของ ไดแก คนงานกอสราง พนกงานในการปฏบตงานเดนระบบโรงไฟฟา รวมทงประชาชนทอยบรเวณใกลเคยงพนทปฏบตงาน โดยมรายละเอยดดงน

1. ความปลอดภยในการทางาน จดใหมมาตรการปองกนอนตราย ควบคมดแล และสรางจตสานกดานปลอดภยในการทางานใหแก

คนงานกอสราง พนกงานในการปฏบตงานเดนระบบโรงไฟฟา รวมถงใหมการบรหารจดการความปลอดภยในการทางานอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ตามขอกาหนดของกฎหมายวาดวยความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน

ในกรณทโรงไฟฟามการใชหมอนา (Boiler) จะตองปฏบตตามกฎกระทรวงทกาหนดตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และระเบยบ ประกาศตางๆ ทเกยวของ ตองจดใหมวศวกรควบคม ตรวจสอบหมอนา และผควบคมประจาหมอนา โดยบคคลดงกลาวจะตองขนทะเบยนตามระเบยบและวธการทกรมโรงงานอตสาหกรรมกาหนด กอนเปดใชงานระบบจะตองทาการตรวจสอบ ทดสอบความพรอมโดยการควบคมของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมทไดรบอนญาตตามตามพระราชบญญตวชาชพวศวกร พ.ศ. 2542 หรอตามกฎหมายทเกยวของกาหนด รวมทงตองทกสอบความปลอดภย อยางนอย ปละ 1 ครง โดยวศวกรสาขาเครองกลประเภทสามญวศวกร หรอวฒวศวกร หรอตามกฎหมายทเกยวของกาหนด

2. ความปลอดภยเกยวกบระบบไฟฟาในโรงงาน ในการใชงานระบบไฟฟาในโรงงาน ตองดาเนนการใหเปนไปตามหลกวชาการหรอมาตรฐานท

ยอมรบ มการตรวจสอบระบบไฟฟาในโรงงานและรบรองความปลอดภยของระบบไฟฟาในโรงงานเปนประจาทกปตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด รวมทง ตองจดใหมแผนการซอมบารง เครองจกร อปกรณเพอใหสามารถใชงานไดอยางปลอดภยตลอดระยะเวลาการใชงานตามขอกาหนดของผผลตทเปนไปตามมาตรฐานทางวชาการ วศวกรรมและความปลอดภย

3. ความปลอดภยในขนตอนการรอถอน ผรบเหมาจะตองดาเนนการรอถอนอาคาร ตามแนวทางทกาหนดไวในหมวดท 3 การรอถอน

อาคารของกฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ. 2526) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 อยางเครงครด



การปองกนและระงบอคคภย

ดงทไดกลาวไปแลวถงอนตรายทอาจเกดขนไดในการปฏบตงานในระบบผลตกาซเ ชอเพลง ชวมวล เ ชน อนตรายท เ กดจากกาซท ร วออกมาจากเตาผลตกาซชวมวล คอ กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) ซงเปนพษรนแรงตอรางกายเมอสดดมเขาไป รวมทงการชวยเหลอเบองตนหากไดรบกาซคารบอนมอนอกไซดเขาสรางกาย และสาเหตการเกดอคคภยเนองจากการเดนระบบผลตกาซเชอเพลงชวมวล ในหวขอนจะกลาวถงปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน

โรงไฟฟาชวมวลจดเปนโรงงานในลาดบท 88 คอ “โรงงานทผลต สง หรอจาหนายพลงงานไฟฟา”ตามบญชทายกฎกระทรวง (พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535) ทงน โรงไฟฟาชวมวลทมกาลงการผลตทกขนาด จดเปนโรงงานจาพวกท 3 คอ “โรงงานประเภท ชนด และขนาดทตงโรงงานตองไดรบใบอนญาตกอนจงจะดาเนนการได” (สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2555) และเปน “โรงงานทมความเสยงตอการเกดอคคภยสง” หมายความวา โรงงานซงมการประกอบกจการโรงงานทมการใชเชอเพลง วตถไวไฟ หรอมลกษณะททาใหเกดอคคภย หรอระเบดไดงาย ซงตองมการตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอเปนไปตามรายละเอยดแนบทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 หรอตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเรอง มาตรฐานการปองกนอคคภยสาหรบโรงงานอตสาหกรรม

1. ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหม 1.1 อาคารโรงงานตองจดใหมอปกรณตรวจจบและแจงเหตเพลงไหมครอบคลมทวทง

อาคารตามความเหมาะสมกบสภาพพนท โดยเฉพาะในพนททไมมคนงานปฏบตงานประจาและมการตดตงหรอใชงานอปกรณไฟฟา หรอจดเกบวตถไวไฟ จะตองตดตงอปกรณตรวจจบและแจงเหตเพลงไหมอตโนมต อปกรณแจงเหตเพลงไหมตองเปนชนดทใหสญญาณโดยไมตองใชไฟฟาจากระบบแสงสวางและทใชกบเครองจกรหรอมระบบไฟสารองทจายไฟสาหรบระบบแจงเหตเพลงไหมไดไมนอยกวา ๒ ชวโมง โดยการเลอกอปกรณตางๆ ตองมความเหมาะสมกบประเภทเชอเพลงและสภาพการใชงานในพนทนนๆ ตามรายละเอยดในตารางท 6.4-5

ตารางท 6.4-5 ประเภทของอปกรณ

ประเภทอปกรณ ลกษณะเชอเพลงอปกรณตรวจจบควนไฟ เชอเพลงทตดไฟหรอเมอเรมเผาไหมแลวกอใหเกดควนไฟ

อปกรณตรวจจบความรอน เชอเพลงทวไป เชน ไม กระดาษ ผา เปนตน

อปกรณตรวจจบเปลวไฟ เชอเพลงทเปนวตถไวไฟ เชน ทนเนอร กาซมเทน เปนตนทมา: สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม (2555)



1.2 การตดตงระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมใหเปนไปตามมาตรฐานสากลทเปนทยอมรบ

2. เครองดบเพลงมอถอ

2.1 อาคารโรงงานนอกจากไดมการตดตงระบบดบเพลงอตโนมตแลว ยงตองตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอโดยใหเปนไปตามหลกเกณฑทไดกาหนดไว เนองจากเครองดบเพลงแบบมอถอมวตถประสงคในการ

ใชดบเพลงเบองตน หรอเมอมผพบเหนเหตเพลงไหมเรมตนจะสามารถใชเครองดบเพลงแบบมอถอทาการดบเพลงไดในทนท

สารดบเพลงแตละชนดทบรรจในเครองดบเพลงแบบมอถอมความสามารถและความเหมาะสมกบการดบเพลงแตละประเภททแตกตางกน ซงมอย 5 ประเภท ดงน

• เพลงประเภท เอ คอ เพลงไหมทเกดจากเชอเพลงธรรมดาทวไป เชน ไม ผา กระดาษ ยาง และพลาสตกประเภทตางๆ โดยมสญลกษณเปนอกษร เอ อยภายในรปสามเหลยมสเขยว

• เพลงประเภท บ คอ เพลงไหมทเกดจากของเหลวไวไฟของเหลวตดไฟ และกาซไวไฟ โดยมสญลกษณเปนอกษรบ อยภายในรปสเหลยมสแดง

• เพลงประเภท ซ คอ เพลงไหมทเกดกบอปกรณไฟฟาทยงมการใชกระแสไฟฟาอย โดยมสญลกษณเปนอกษร ซ อยภายในรปวงกลมสฟา

• เพลงประเภท ด คอ เพลงไหมทเกดกบโลหะตดไฟ เชน แมกนเซยม ไททาเนยม โซเดยม และโปตสเซยม โดยมสญลกษณอกษร ด อยภายในรปดาวหาแฉกสเหลอง

• เพลงประเภท เค คอ เพลงไหมทเกดกบเครองครวทมการปรงอาหารโดยใชนามนพช หรอไขสตว ซงสามารถตดไฟไดมสญลกษณอกษร เค

เครองดบเพลงแบบมอถอทเลอกใชตองไดรบการรบรองผลตภณฑตามมาตรฐานของประเทศไทย คอ มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมไทย (มอก.) หรอมาตรฐานอนทเทยบเทาตวอยางเชน มาตรฐาน UL (Underwriters Laboratories Inc.) ซงเปนมาตรฐานผลตภณฑดานความปลอดภยของประเทศสหรฐอเมรกา

2.2 เครองดบเพลงแบบมอถอตองมขนาดบรรจไมนอยกวา 4.5 กโลกรม พรอมใชงานไดตลอดเวลา โดยตองมการตรวจสอบสภาพและความพรอมในการใชงานไมนอยกวาหกเดอนตอหนงครง

2.3 การตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ



ตารางท 6.4-6 การตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอ

โรงงานทมความเสยง ตอการเกดอคคภย

ความสามารถ ของเครอง ดบเพลง

พนทครอบคลมตอเครองดบเพลง 1 เครองสาหรบ

เพลงประเภท เอ (ตารางเมตร)

ระยะทางเขาถงเครองดบ เพลงสาหรบเพลงประเภท บ

(เมตร)

ปานกลาง

2A 3A 4A 6A

10A-40A 10B 20B

280418 557 836

1,045 - -

- - - - - 9 15

สง

4A 6A 10A

20A-40A 40B 80B

372557 930

1,045 - -

- - - - 9 15

ทมา: สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม (2555)

2.4 เครองดบเพลงแบบมอถอทตดตงแตละเครองตองมระยะหางกนไมเกน 20 เมตรและใหสวนบนสดอยสงจากพนไมเกน 1.50 เมตร มปายหรอสญลกษณทมองเหนไดชดเจน ไมมสงกดขวาง และตองสามารถนามาใชงานไดสะดวก

3. ระบบนาดบเพลง

3.1 ผประกอบกจการโรงงานตองจดเตรยมนาสาหรบดบเพลงในปรมาณทเพยงพอทจะสงจายนาใหกบอปกรณฉดนาดบเพลงไดอยางตอเนองเปนเวลาไมนอยกวาสามสบนาท

3.2 การตดตงระบบนาดบเพลงตองเปนไปตามมาตรฐานสากล 4. ระบบดบเพลงอตโนมต

4.1 โรงงานทมสถานทจดเกบวตถดบหรอผลตภณฑซงเปนวตถทตดไฟ ไดทมพนทตอเนองตดตอกนตงแต 1,000 ตารางเมตรขนไป ตองตดตงระบบดบเพลงอตโนมต เชน ระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต (Automatic Sprinkler System) หรอระบบอนทเทยบเทาใหครอบคลมพนทนน



4.2 การตดตงระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมตใหเปนไปตามมาตรฐานสากลทเปนทยอมรบ

4.3 สถานทจดเกบวตถไวไฟ ทมพนท ตงแต 14 ตารางเมตรขนไป ตองตดตงระบบดบเพลงอตโนมตทเหมาะสมตามสภาพพนทนน

5. การตรวจสอบ ทดสอบ และการบารงรกษาระบบและอปกรณตาง ๆ

5.1 ผประกอบกจการโรงงานตองตรวจสอบ ทดสอบ และบารงรกษาระบบและอปกรณสาหรบ การปองกนและระงบอคคภยใหสามารถพรอมทางานไดตลอดเวลา โดยการตรวจสอบใหเปนไปตามประกาศฯ ฉบบน หรอมาตรฐานสากลทเปนทยอมรบ เชน NFPA 25 Standard for the Inspection, Testing, and Maintenance of Water-Based Fire Protection Systems เปนตน



ตารางท 6.4-7 การตรวจสอบ ทดสอบ และการบารงรกษาระบบ และอปกรณตาง ๆ

อปกรณปองกนและระงบอคคภย วธการ ระยะเวลา1. เครองสบนาดบเพลง - ขบดวยเครองยนต - ขบดวยมอเตอรไฟฟา - เครองสบนา

- ทดสอบเดนเครอง - ทดสอบเดนเครอง -ทดสอบปรมาณการสบนาและ

ความดน

ทกสปดาหทกเดอน ทกป

2. หวรบนาดบเพลง (Fire department connections)

- ตรวจสอบ ทกเดอน

3. หวดบเพลงนอกอาคาร (Hydrants) - ตรวจสอบ- ทดสอบ (เปดและปด) - บารงรกษา

ทกเดอนทกป

ทกครงป

4. ถงนาดบเพลง - ระดบนา - สภาพถงนา

- ตรวจสอบ - ตรวจสอบ

ทกเดอน ทกครงป

5. สายฉดนาดบเพลงและตเกบสายฉด (Hose and hose station)

- ตรวจสอบ ทกเดอน

6. ระบบหวกระจายนาดบเพลงอตโนมต (Sprinkle system)

- จดระบายนาหลก - มาตรวดความดน - หวกระจายนาดบเพลง - สญญาณการไหลของนา - ลางทอ - วาลวควบคม

- ทดสอบการไหล - ทดสอบคาแรงดน - ทดสอบ - ทดสอบ - ทดสอบ - ตรวจสอบซลวาลว - ตรวจสอบอปกรณลอควาลว - ตรวจสอบสวทซสญญาณเปด –

ปด วาลว

ทก 3 เดอน ทก 5 ป ทก 50 ป

ทก 3 เดอน ทก 5 ป

ทกสปดาห ทกเดอน ทกเดอน

ทมา: สานกเทคโนโลยความปลอดภย กรมโรงงานอตสาหกรรม (2555)

5.2 ผประกอบกจการโรงงานตองจดเกบเอกสารการตรวจสอบ ทดสอบ บารงรกษา

ระบบและอปกรณ โดยใหเกบรกษาไวทโรงงาน พรอมทจะใหพนกงานเจาหนาทตรวจสอบได



6. การฝกอบรมเรองการปองกนและระงบอคคภย

6.1 ผประกอบกจการโรงงานตองจดใหคนงานไดรบการฝกอบรมเรองการปองกนและระงบอคคภยตามทกรมโรงงานอตสาหกรรมกาหนด ทงนตองมเอกสารหลกฐานทสามารถตรวจสอบได

7. อน ๆ

7.1 ชองเปดตางๆ ทอยทผนง พน หรอคานและชองทอตางๆ ตองใชวสดปดกนชองทอ และชองเปดเหลานดวยวตถทนไฟทปองกนไฟลาม (Firetop) ทเหมาะสม โดยอตราการทนไฟของวสดอดปดชองเปดตองสามารถทนไฟไดอยางนอย 2 ชวโมง เพอปองกนอนตรายทอาจเกดจากเพลงไหมลกลามจากบรเวณหนงไปอกบรเวณหนง

7.2 พนทจดเกบวตถดบทมความเสยงตอการเกดอคคภยปานกลางและสง ตวอยางเชน ไม กระดาษ ยาง ผา พลาสตก นามนเชอเพลง สารทาละลาย เปนตน จะตองกนแยกออกจากสวนอนๆ

ของอาคารดวยสวนกนแยกทมอตราการทนไฟไมนอยกวา 1 ชวโมง 7.3 อาคารโรงงานชนเดยวทเปนโครงเหลกตองปดหมโครงสรางดวยวสดทนไฟ หรอดวย

วธการอนททาใหสามารถทนไฟไดอยางนอย 1 ชวโมง ถาเปนอาคารหลายชนตองทนไฟไดไมนอยกวา 2 ชวโมง โครงหลงคาของอาคารทอยสงจากพนอาคารเกน 8 เมตร และอาคารนนมระบบดบเพลงอตโนมตหรอมการปองกนความรอนหรอระบบระบายความรอนมใหเกดอนตรายตอโครงหลงคา โครงหลงคาของอาคารนนไมตองมอตราการทนไฟตามทกาหนดกได

7.4 การปฏบตงานในโรงงานซงมความเกยวของหรอทาใหเกดประกายไฟหรอความรอนทเปนอนตราย ตองจดทาระบบการอนญาตทางานทมประกายไฟหรอความรอนทเปนอนตราย (Hot Work Permit System) ใหเปนไปตามหลกวชาการดานความปลอดภยโดยมเอกสารหลกฐานทสามารถตรวจสอบได

7.5 โรงงานตองจดเสนทางหนไฟทอพยพคนงานทงหมดออกจากบรเวณททางานสบรเวณทปลอดภย เชน ถนนหรอสนามนอกอาคารโรงงานไดภายใน 5 นาท

7.6 การจดเกบวตถสงของทตดไฟได หากเปนการเกบกองวตถมไดเกบในชนวางความสงของกองวตถนนตองไมเกน 6 เมตร และตองมระยะหางจากโคมไฟไมนอยกวา 60 เซนตเมตร

7.7 เครองจกร อปกรณ ถงเกบ ถงปฏกรยาหรอกระบวนการทเกยวของกบวตถไวไฟตองทาการตอสายดน (Grounding) หรอตอฝาก (Bonding) เพอปองกนอนตรายทอาจเกดจากไฟฟาสถต

7.8 การใช การจดเกบ การขนถายหรอขนยาย ตลอดจนการจดการตางๆ เกยวกบสารไวไฟและสารตดไฟ ใหปฏบตตามขอกาหนดทระบไวในเอกสารขอมลความปลอดภย (Safety Data Sheet) ของสารนน

7.9 ผประกอบกจการโรงงานตองจดใหมบคลากรทปฏบตงานดานความปลอดภยของโรงงาน ดาเนนการตรวจความปลอดภยดานอคคภยเปนประจาอยางนอยเดอนละครงโดยจดทาเปน



เอกสารหลกฐานทพนกงานเจาหนาทสามารถตรวจสอบได หากพบสภาพทเปนอนตรายทอาจกอใหเกดเพลงไหมได ตองดาเนนการปรบปรงแกไขโดยทนท

7.10 ผประกอบกจการโรงงานตองจดใหมแผนปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน ประกอบดวยแผนการตรวจสอบความปลอดภยดานอคคภย แผนการอบรมเรองการปองกนและระงบอคคภย แผนการดบเพลง และแผนการอพยพหนไฟ โดยเกบแผนนไวทโรงงาน พรอมใหพนกงานเจาหนาทตรวจสอบไดและตองปฏบตใหเปนไปตามแผน

การจดใหมแผนปองกนและระงบอคคภยในโรงงานถอเปนเรองสาคญในการบรหารความปลอดภยดานอคคภยและทางโรงงานตองจดใหมการอบรมและฝกซอมตามแผนปองกนและระงบอคคภยอยางนอยปละ 1 ครง เพอใหพนกงานในโรงงานทกคนเขาใจและมความคนเคยกบขนตอนภายในแผนยอยนน พรอมทงตองมการบนทกขอมลตางๆ ของการอบรมและฝกซอมไวเปนหลกฐานและจดเกบไวอยางด

แผนการปองกนและระงบอคคภยตองประกอบดวยแผนการยอยตางๆ ดงนคอ • แผนการตรวจสอบความปลอดภยดานอคคภย • แผนการอบรมเรองการปองกนและระงบอคคภย • แผนการดบเพลง • แผนการอพยพหนไฟ ทงน จะตองมการปรบปรงแผนการยอยตาง ๆ ใหมความเหมาะสมกบสภาพโรงงาน

และการทางานในพนทตางๆ ควรมการตรวจสอบและการบารงรกษาทอและอปกรณตางๆ อยเปนประจาเพอปองกนการเกดปญหาในการปฏบตงาน ดงแสดงในตารางท 6.4-8



ตาราง 6.4-8 ปญหา สาเหต และวธการแกไข Wood Gas Generator เมอมอาการขดของ

ปญหา สาเหต วธการแกไข เครองยนตสตารทตดชา

- ระบบสกปรกอดตนภายใน ทอและอปกรณตางๆ - พดลมทางานผดปกต ( ใหความเรวลมตา) - ไมทนามาเปนเชอเพลงมความชน

- ทาความสะอาด Gasifier ,ทอเชอม และ อปกรณตางๆ - ตรวจสอบพดลมและแบตเตอรรอยเปนประจา - ตรวจสอบไมใหมระดบความชนทเหมาะสม

เครองยนตสตารทไมตด

- กาชไมเพยงพอ- ไมทนามาเปนเชอเพลงมความชน - สวนผสมของอากาศกบเชอ เพลงไมถกตอง

- พดลมเตมอากาศมากเกนไป - ระบายไอนาและควนผานทาง Fire tube และ Fuel hopper เปนเวลาหลายนาท - ควบคมคารบเรเตอรใหทางานอยางเหมาะสม

เครองยนตสตารทตดแตซกพกกหยดทางาน

- กาชไมพอตอการทางาน

- ใชความเรวรอบตาขณะสตารท

พลงงานในการเดนเครองยนตตา

- อตราการไหลของกาชไมด - เกดรอยรวในระบบ

- ทาการตรวจสอบวาลวเตมอากาศวามการตง คาทถกตองหรอไม และตรวจสอบวามการอด ตนทอสงกาชหรอไม - ตรวจสอบระบบทอและอปกรณของทอสงกาช ทงหมด

ทมา: FEMA interagency Agreement Number: EMW-84-E-1737 Work Unit: 3521 D

อนตรายทเกยวของกบการใชงาน Gasifier การดาเนนการทเกยวของกบ Gasifier มปญหาบางอยาง เชน อนตรายจากสารพษและอนตราย

จากเพลงไหม ซงเราไมควรมองขามและประมาทภยอนตรายทจะเกดขนเหลาน อนตรายจากสารพษ สารพษทเกดจาก Gasifier คอ กาซคารบอน มอนออกไซด (CO) พษทรนแรงนนเกดจากการท

Gasifier เกดการรวไหล โดยผลจากการสดดมกาซ เปนดงแสดงในตาราง 6.4-9



ตารางท 6.4-9 ปรมาณความเขมขนของกาชคารบอนมอนออกไซดในการสดดมเขาไปและผลกระทบทเกดขนตอรางกาย

คาคารบอนมอนออกไซดในการสดดม (%)

ผลกระทบตอรางกาย

0.02 0.04

0.08

0.16

0.32

0.64

1.28

- เกดอาการปวดศรษะหลงจากสดดมไปแลว 2 -3 ชวโมง - เกดอาการปวดศรษะและคลนไสอาเจยนหลงจากสดดมไปแลว 1-2 ชวโมง และอาจมอาการปวดทายทอยหลงจากสดดมไปแลว 2.5-3.5 ชวโมง - เกดอาการปวด, วงเวยนศรษะและคลนไสอาเจยนหลงจากสดดมไปแลว 45 นาท และอาจหมดสตได - เกดอาการปวด, วงเวยนศรษะและคลนไสอาเจยนหลงจากสดดมไปแลว 45 นาท และอาจหมดสตไดใน 2 ชวโมง - เกดอาการปวด, วงเวยนศรษะและคลนไสอาเจยนในเวลา 5 – 10 นาท และ อาจหมดสตหรอทาใหเสยชวตภายในเวลา 30 นาท - เกดอาการปวด, วงเวยนศรษะและคลนไสอาเจยนในเวลา 1-2 นาท และ อาจหมดสตหรอทาใหเสยชวตภายในเวลา 10-15 นาท - มผลตอรางการทนททสดดม , หมดสตและทาใหเสยชวตภายในเวลา 1-3 นาท

ทมา: FEMA interagency Agreement Number: EMW-84-E-1737 Work Unit: 3521 D

กรณทไดรบกาชคารบอน มอนออกไซด ควรปฐมพยาบาลตามขนตอนตอไปน

1. ยายผปวยออกไปจากบรเวณนนโดยเรว และใหอยในทมอากาศถายเทไดสะดวก 2. ถาผปวยหมดสต ใหรบปลดกระดมเสอทรอบคอออก ถาผปวยหยดหายใจใหนาสง

แปลกปลอมทอยในปากออก ( ฟนปลอม , หมากฝรง ฯลฯ ) และทาการชวยหายใจ 3. ทารางการผปวยใหอนอยเสมอ 4. โทรศพทเรยกทมแพทยฉกเฉน 5. ในกรณไดรบกาชคารบอน มอนออกไซดในระดบนอยและไมหมดสต ควรใหออกซเจน

กบผปวยเทาทจะเปนไปได



อนตรายจากเพลงไหม อณหภมดานนอกของ Gasifier มอณหภมสงประมาณ 100 ถง 150 องศา ควรใชความระมดระวง

เมอใชงานใกลพนททมวตถไวไฟเชน หญาแหง และวสถทตดไฟงาย และไมใหวตถไวไฟเหลานมาสมผสโดน ผวของ Gasifier อาจเกดเพลงไหมได ควรดแลความสะอาดโดยรอบ และการกาจดขเถาควรปลอยใหขเถามอณหภมลดลงเหลอ 65 องศาเซลเซยส แลวจงนาไปทงหรอนาไปแชนาเพอความปลอดภยตอไป

Gas Generator Emission จากการคดเลอก Gas Generator ขนาดตงแต 103 kW – 1030 kW ของโครงการฯ พบวาปรมาณการปลอยมลพษของ Gas Generator นนจะแตกตางกนออกไปตามกาลงการผลตไฟฟา โดยเมอทาการเปรยบเทยบการปลอยมลพษทางอากาศ พบวา Gas Generator ขนาด 770 kW และ 1030 kW มการปลดปลอย NOx (Nitrogen Oxides) ในปรมาณทนอยทสด ซง Gas Generator ขนาด 280 kW จะมการปลดปลอย NOx มากทสด และในสวนของการปลอย CO (Carbon monoxide) เครองขนาด 360 kW ปลอยกาซในปรมาณนอยทสด สวนเครองขนาด 770 kW ปลอยกาซในปรมาณทมากทสด และปรมาณการปลอย THC (Tetrahydrocannabinol) และ NMHC (Non-metal hydrocarbon) นอยทสดจะอยทขนาด 280 kW มากทสดคอทขนาด 360 kW และสดทายปรมาณการปลอย Exhaust O2 ทนอยทสดคอขนาด 103 kW มากทสดคอทขนาด 360 kW ดงนนการปลอยมลพษทางอากาศของ Gas Generator พบวา Gas Generator ขนาด 360 kW มการปลอยมลพษทางอากาศมากทสด และนอยทสดคอขนาด 280 kW ดงแสดงในตารางท 6.4-10 ตาราง 6.4-10 เปรยบเทยบการปลอยมลพษทางอากาศของ Gas Generator ในแตละขนาด

Emissions Gas Generator Capacity (kW)

103 280 360 770 1030

NOx @ 5% O2 (dry) (mg/Nm3) 7613 10704 871 500 500

CO @ 5% O2 (dry) (mg/Nm3) 1788 690 117 1870 1119

THC @ 5% O2 (dry) (mg/Nm3) 1022 865 2010 1406 1375

NMHC @ 5% O2 (dry) (mg/Nm3) 154 130 302 211 207

Exhaust O2 (dry) (%) 2 4.0 8.5 6.3 6.5

หมายเหต อางองขอมลจาก Gas Generator ยหอ Caterpillar

บทท 7 การวเคราะหความเปนไปไดทางดาน

เศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการ



บทท 7 การวเคราะหความเปนไปไดทางดานเศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการ

7.1 การศกษาความเปนไปไดทางการเงน

7.1.1 แนวคดในการดาเนนโครงการ

โครงสรางทางการเงนและรปแบบองคกรเปนเงอนไขสาคญตอการขอสนเชอจากสถาบนการเงน หรอแหลงเงนทนอนๆ โดยเฉพาะภาคการธนาคารจาเปนตองอยในรปนตบคคล ดงนนการจดโครงสรางทางการเงนและรปแบบองคกรใหกบชมชนเพอใหเหมาะสมและลดความเสยงในมมมองของสถาบนการเงนจงเปนสงจาเปนเบองตนตอการพจารณาสนเชอ สวนการใหสทธประโยชนเปนการสนบสนนในดานการเงนจากภาครฐ อาท ดานราคาการรบซอกระแสไฟฟา การสนบสนนดานเงนทน กเปนปจจยสาคญตอ การศกษาและประเมนผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร พารามเตอรหลกทจาเปนตอการตดสนใจในการลงทนทวไปม ดงน

• มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value, NPV)

• อตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal Rate of Return, IRR)

• ผลประโยชนตอเงนลงทน (Benefit-Cost Ratio, B/C)

• ตนทนพลงงานตอหนวยการผลตไฟฟา (Cost of Energy) 7.1.2 วตถประสงค

1. เพอศกษาขอมลชมชน กลมเกษตรกรทมสวนรวม ประเภทนตบคคลและรปแบบธรกจทเหมาะสม 2. เพอศกษาจดทาโครงสรางทางการเงนทมความเหมาะสมและเปนไปไดตอการทาธรกจ 3. เพอศกษาและวเคราะหผลตอบแทนทางการเงนและขอเสนอแนะ

7.1.3 วธการศกษา ในการศกษาความเปนไปไดทางการเงน เรมตนจากการศกษารปแบบองคกรทเหมาะสมสาหรบการจดตงสถานผลตพลงงานสเขยวแตละชมชนโดยมเกษตรกรเจาของวตถดบในแตละพนทเปนเจาของกจการดวย โดยมขนตอนการศกษาดงน



1. ศกษารปแบบทางธรกจทมความเหมาะสมทางธรกจและทางการเงน ทสามารถทาไดตามขอกาหนดกฎระเบยบทางธรกจ

2. ศกษาขอมลของการรวมกลมเกษตรกรในแตละพนท 3. นาเสนอรปแบบองคกรทเหมาะสมสาหรบแตละสถานพลงงานฯ

เมอไดรปแบบองคกรทเหมาะสมแลว จงมาศกษาโครงสรางทางการเงน อาท สดสวนการถอหน และเงนทนจากแหลงเงนทนแตละประเภท ตลอดจนตนทนเงนทนแตละประเภท โดยมขนตอนการศกษาดงน

1. ศกษาสดสวนการถอหนในองคกรแตละสถานพลงงานฯ ตามความสามารถดานการเงนในแตละแหง 2. ศกษาแหลงเงนทนและตนทนเงนทนทเหมาะสมของแตละองคกรสถานพลงงานฯ 3. กาหนดคา Discount Factors เพอใชในการวเคราะหทางการเงนดวยวธ Discount Cash Flow

(DCF) กาหนดโครงสรางทางการเงนทเหมาะสมของแตละสถานพลงงานฯ และรวบรวมขอมลดานคาใชจายในการลงทนและการดาเนนงาน ฯลฯ เพอหา Free Cash Flow ของโครงการ จงสามารถดาเนนการวเคราะหทางการเงน โดยใชวธ DCF เพอสรป พารามเตอรทใชประเมน ความเปนไปไดทางการเงนดงน

1. มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value, NPV) 2. อตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal Rate of Return, IRR) 3. ผลประโยชนตอเงนลงทน (Benefit-Cost Ratio, B/C) 4. ตนทนพลงงานตอหนวยการผลตไฟฟา (Cost of Energy)

7.1.4 ผลการศกษา โครงสรางองคกรของกลมเกษตรกรทรวมโครงการ การรวมกลมเกษตรกรผผลตเชอเพลงชวมวล มความสาคญตอความยงยนและการบรหารราคาและปรมาณของเชอเพลงชวมวลทเปนวตถดบใหกบสถานพลงงานชมชนฯ รปแบบการจดตงกลมเกษตรกรนยงจะมผลตอการมสวนรวมในโครงสรางองคกรและการเงนของสถานพลงงานชมชนฯ โดยเฉพาะในดานการระดมทนในการกอสรางสถานพลงงานชมชนและการบรหารจดการอยางมประสทธผล ดงนนการศกษาสวนนจงไดมการรวบรวมขอมลรปแบบ กลมคณะบคคล นตบคคล และวเคราะหหารปแบบของการจดตงองคกร กลมเกษตรกรทเหมาะสมตอการมสวนรวมในสถานพลงงานชมชนฯ มรายละเอยดดงตอไปน แนวคด ทฤษฎ และผลวจยทเกยวของ การศกษาวเคราะหความคมคาทางเศรษฐศาสตรและความเปนไปไดทางการเงน เปนการศกษาโครงสรางทางการเงนและรปแบบองคกรอนเปนเงอนไขสาคญตอการขอสนเชอจากสถาบนการเงน หรอแหลงเงนทนอนๆ โดยเฉพาะภาคการธนาคาร รปแบบองคกรจงจาเปนตองอยในรปนตบคคล ดงนนการจดโครงสรางทางการเงนและรปแบบองคกรใหกบชมชนเพอใหเหมาะสมและลดความเสยงในมมมองของสถาบน



การเงนจงเปนสงจาเปนเบองตนตอการพจารณาสนเชอ สวนการใหสทธประโยชนเปนการสนบสนนในดานการเงนจากภาครฐ อาท ดานราคาการรบซอกระแสไฟฟา การสนบสนนดานเงนทน กเปนปจจยสาคญตอ การศกษาและประเมนผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร ดงนน จงจาเปนอยางยงทจะตองมแนวคด ทฤษฎเขามาชวยเปนแนวทางการศกษา อนไดแก รปแบบนตบคคล แนวคดเกยวกบวสาหกจชมชนและสหกรณ แนวคดเกยวกบการวเคราะหทางการเงน เปนแนวคดในการกาหนดรปแบบองคกรทเหมาะสมสาหรบโครงการโรงไฟฟาชมชนในแตละชมชนทองถน และวเคราะหโครงสรางทางการเงน เพอเปนทยอมรบกบสถาบนการเงนหรอแหลงเงนทนเปาหมาย 7.2 ความหมาย ความสาคญและรปแบบนตบคคล ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 “นตบคคล” หมายถง กลมบคคลหรอองคกรซงกฎหมายบญญตใหเปนบคคลอกประเภทหนงทไมใชบคคลธรรมดา และใหมสทธและหนาทตามกฎหมาย (ณฐพงศ โปษกะบตรและพรชย สนทรพนธ, 2541) สามารถเปนเจาของทรพยสนได เปนโจทกหรอจาเลยได รวมทงไดรบความคมครองตามกฎหมาย ฯลฯ นตบคคลจะเกดขนไดกตอเมออาศยอานาจตามกฎหมายเทานน หรออาจกลาวไดวา นตบคคลจะเกดขนไมไดหากไมมกฎหมายมารองรบหรอไมมกฎหมายใหอานาจในการจดตงไว จนตร สนศภฤกษ (2554) ไดกลาวถงบทบญญตทเกยวของ คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 65 บญญตไววา “นตบคคลจะมขนไดกแตดวยอาศยอานาจแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน” ในดานอาศยอานาจแหงประมวลกฎหมายน คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงมบญญตไวหลายประเภท เชน หางหนสวนหรอบรษท หากไดจดทะเบยนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ใหถอวาเปนนตบคคล (มาตรา 1015) ไดแก หางหนสวนสามญจดทะเบยน หางหนสวนจากด บรษทจากด หรอสมาคมทไดจดทะเบยนแลวถอเปนนตบคคล (มาตรา 83) มลนธทไดจดทะเบยนแลวใหถอเปนนตบคคล (มาตรา 122) และอาศยอานาจตามกฎหมายอนๆ หมายถง กฎหมายทนอกเหนอจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน พระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2471 มาตรา 18 กาหนดใหสหกรณทจดทะเบยนแลวเปน นตบคคล พระราชบญญตมสยดอสลาม พ.ศ. 2490 มาตรา 5 กาหนดใหมสยดซงไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลวเปนนตบคคล ฯลฯ นตบคคลแตละประเภทจะมลกษณะและการดาเนนกจการทแตกตางกนออกไป เชน หางหนสวนหรอบรษททจดตงขนเพอดาเนนกจการและหวงผลกาไรมาแบงปนกน สมาคมกจดตงขนเพอดาเนนการใดๆ อนมลกษณะตอเนองรวมกนและไมมการหาผลกาไรหรอรายไดมาแบงปนกน ฯลฯ สวนวธการดาเนนแบบสหกรณไมตางกบธรกจบรษท รานคาหรอเอกชนอนๆ มากนก มการซอ การขาย การนาสนคามาจาหนาย การใหบรการลกคาเหมอนธรกจทวๆ ไป เชนกน จะตางกนทสหกรณมงทาธรกจกบสมาชกเปนสาคญเทานน โดยใหความสาคญกบสมาชกทกคนในการออกเสยงไดเทากน เมอสนป สหกรณดาเนนการมกาไรจะแบงกาไรหรอเฉลยคนใหกบสมาชกตามขนาดธรกจททากบสหกรณ ซงลกษณะอยางนไมมในธรกจเอกชนอนๆ (เทยบ เหลาสวรรณ, 2541) เมอกลมบคคลหรอองคกรใดๆ ทจดตงขนมสถานะเปนนตบคคลแลว ยอมถอเกดเปนบคคล



ตามกฎหมายขนมาตางหาก มสทธและหนาทตางๆไดในนามของนตบคคลนนๆ (ณฐพงศ โปษกะบตรและ พรชย สนทรพนธ, 2541) อยางไรกตาม จากการพจารณาปจจยในการเลอกรปแบบองคกรธรกจ โดยพจารณาจากวตถประสงคของการจดตง ตนทนในการระดมมาในการประกอบการ การสรางความนาเชอถอในการขอสนเชอจากสถาบนการเงนประเภทธนาคารพาณชย หรอแหลงเงนทนอนๆ รปแบบองคกรทเปนแบบหางหนสวนหรอบรษทหรอมลนธอาจไมเหมาะสมกบโครงการโรงไฟฟาชมชนน เนองจากชมชนเปนผมกาลงทรพยนอย และมวตถประสงคในการรวมตวกนดวยความสมครใจเพอแกปญหาในชมชน ใหอยดกนดและพงพาตนเองได และพฒนาเศรษฐกจและสงคมไดอยางยงยน ดงนน ทมทปรกษาจะไมอธบายถงรปแบบองคกรทเปนแบบหางหนสวนหรอบรษทหรอมลนธ แตจะอธบายในสวนของรปแบบนตบคคลบางประเภทสาหรบชมชนหรอองคกรชมชนอนนบวามความสาคญในการแกปญหาของชมชน ในฐานะเปนเครองมอสาคญอยางหนงในการพฒนาชมชน โดยมเปาหมายอยทการพงพาตนเองได อาท การตงเปนสหกรณ หรอวสาหกจชมชน ฯลฯ ในลาดบตอไป 7.3 รปแบบนตบคคลสาหรบชมชน 7.3.1 แนวคดเกยวกบวสาหกจชมชน (Community Enterprise) วสาหกจชมชน อาจจะเปนคาใหมทหลาย ๆ คนยงไมเขาใจ และเขาใจผดไปวาเปนการชวยเหลอของภาครฐในดานการสนบสนนเงนทนเพอประกอบอาชพเหมอนหลาย ๆ โครงการทผานมา วสาหกจชมชน เกดขนหลงจากทรฐบาลไดใหความสาคญกบเศรษฐกจพอเพยงควบคขนานไปกบเศรษฐกจกระแสหลก อนเนองมาจากวาเศรษฐกจกระแสหลกกอใหเกดความเหลอมลาระหวางรายไดของประชาชนและกอใหเกดปญหาสงคมตามมามากมาย

1) ความหมาย “วสาหกจชมชน” ไดมคาจากดความทหลากหลาย เชน ณรงค เพชรประเสรฐ และพทยา วองกล (2545, หนา 38-39) ใหคานยามของวสาหกจชมชน คอ “การประกอบการโดยชมชนทมสมาชกในชมชนเปนเจาของปจจยการผลตทงดานการผลต การคา และการเงน และตองการใชปจจยการผลตนใหเกดดอกผลทงทางเศรษฐกจและสงคม ดานเศรษฐกจ คอ การสรางรายไดและอาชพ ดานสงคม คอ การยดโยงรอยรดความเปนครอบครวและชมชนใหรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ แบงทกขแบงสขซงกนและกน โดยผานการประกอบกระบวนการของชมชน” วชต นนทสวรรณ (2547, หนา 28) กลาววา วสาหกจชมชน หมายถง “การประกอบการ ซงรวมถงกระบวนการคด การจดการผลผลต และทรพยากรทกขนตอนโดยมภมปญญาขององคกรชมชนหรอเครอขายขององคกรชมชน เพอพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเรยนรของชมชน ซงมไดมเปาหมายเพยงเพอการสราง



กาไรทางการเงนเพยงอยางเดยว แตรวมถงกาไรทางสงคม ไดแก ความเขมแขงของชมชนและความสงบสขของสงคมดวย” กรมสงเสรมการเกษตร (2548, หนา 2) ไดใหคานยามคาวา วสาหกจชมชน หมายถง “การประกอบการขนาดเลกและขนาดจว เพอจดการทนของชมชนอยางสรางสรรค เพอการพงพาตนเองและความเพยงพอของครอบครวและชมชน ซง “ทนของชมชน” ในทนไมไดหมายถงแตเพยงเงน แตรวมถงทรพยากร ผลผลต ความร ภมปญญา ทนทางวฒนธรรม และทนทางสงคม (กฎเกณฑทางสงคมทรอยรดผคนใหอยรวมกนเปนชมชน เปนพนองไวใจกน) ใหเกดประสทธภาพและยงยน ยงประโยชนใหชมชนผเปนเจาของวสาหกจนนเปนหลก” สาหรบความหมายของวสาหกจชมชนตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 นน วสาหกจชมชน หมายถง “กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอการอน ๆ ทดาเนนการโดยคณะบคคลทม ความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใด หรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายไดและเกดการพงพาตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน” ความหมายของวสาหกจชมชนโดยสรป คอ การประกอบการโดยการรวมตวกนของสมาชกในชมชนเพอรวมกนทากจกรรมทเกยวกบการประกอบอาชพ การจดการทรพยากร การจดการชมชน และการจดการ "ทนของชมชน" อยางสรางสรรคเพอการพงตนเองอยางยงยนและสรางความเขมแขงของชมชนและสงคม วสาหกจชมชนเกดขนจากการนาเอาแนวทางเศรษฐกจชมชนหรอแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมาพฒนาอยางตอเนองและเปนระบบ คาวา “วสาหกจชมชน” นนสามารถใชคาวา “ธรกจชมชน” แทนได อนเนองมาจากวาชมชนไมใชรฐ ดงนนสถานประกอบการทชมชนเปนเจาของกตองจดวาเปนของภาคเอกชนเชนเดยวกน แตสถานประกอบการทชมชนเปนเจาของนนกลบมแนวคดทเนนการพงพาอาศยกนมากกวาการแสวงหากาไร ดงนนจงควรใชคาวา “วสาหกจชมชน” เชนเดยวกบ “รฐวสาหกจ” (สานกงานเลขานการคณะกรรมการวสาหกจชมชน, 2548) โดยวสาหกจชมชนนนจดเปนกลมกจกรรมของชมชนทชมชนคดไดจากการเรยนร ไมใชกจกรรมเดยว ๆ ททาเพอมงสตลาดใหญ และไมใชกจกรรมทซบซอน แตเปนการทากนทาใชทดแทนการซอจากตลาดได และเปนการจดการระบบการผลตและบรโภคทมอยในชวตประจาวน เชน การจดการเรองขาว หม เหด เปด ไก ผก ผลไม นายาสระผม สบ นายาลางจาน หรออน ๆ ทชมชนทาไดเองโดยไมยงยากนก การทากนทาใชทดแทนการซอเปนการลดรายจายและยงชวยใหระบบเศรษฐกจใหญเขมแขงขน นอกจากนยงเปนการจดระบบเศรษฐกจใหมใหชมชนเขมแขงพงพาตนเองได ดงนน วสาหกจชมชนจงมความสาคญในการสรางฐานมนคงใหกบประเทศได โดยกระตนเศรษฐกจระดบรากหญาใหเขมแขงและกระจายโอกาสการประกอบอาชพใหเกดการสรางงาน สรางรายได และลดภาระคาใชจายใหประชาชนสวนใหญของประเทศสามารถพงตนเองไดมากขน วสาหกจชมชน มหลกการคดคลายสหกรณ เพยงแตมขนาดทเลกกวา (ถาเปรยบเทยบสหกรณ เหมอนรถเมลหรอรถไฟ วสาหกจชมชนกคลายกบรถตทวงรบสงคนไดคลองตวกวา มความสะดวกในการ เดนทางมากกวา) วสาหกจชมชนดาเนนกจการในชมชน ไมใชรวมตวกนไปรบเหมาขางนอกหรอไปทากจกรรมตางๆ



ขางนอกชมชน อาจจะใชวตถดบจากขางนอกได แตกระบวนการตางๆ ทาในชมชน ในทองถน โดยสมาชกกลมวสาหกจชมชนนนๆ เปนเจาของกระบวนการผลต ไมใชเปนแคลกจางของเถาแกทเคาใหทาในหมบาน ทงนการประกอบการวสาหกจชมชนไมไดเนนเพอกาไรสงสด แตจะเนนทการลดคาใชจาย การสรางรายไดใหแกสมาชกและคนในชมชนใหพงพาตนเองไดอยางยงยน (กรมสงเสรมการเกษตร 2548, หนา 2) สวนในดานผลประโยชนทางภาษ วสาหกจชมชนเปนลกษณะของหางหนสวนสามญทไมเปนนตบคคล การยกเวนภาษจะทาเปนครงคราว (โพสตทเดย, 2554) ในขณะทการขนทะเบยนในรปแบบของสหกรณ จะสามารถไดรบการยกเวนภาษ และนอกจากนน สทธในการออกเสยง สหกรณจะเปน one man one vote ไมคานงถงสดสวนเงนทนามาลงทน(กรมสงเสรมสหกรณ, 2551) 2) ลกษณะสาคญของวสาหกจชมชน สานกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน (2548) ไดจาแนกลกษณะทสาคญของวสาหกจชมชนโดยประกอบดวยองคประกอบ 7 ประการ ดงตอไปน

1) ชมชนเปนเจาของและผดาเนนการ 2) ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน โดยใชวตถดบ ทรพยากร ทน แรงงานในชมชนเปนหลก 3) รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน 4) เปนฐานภมปญญาทองถน ผสมผสานภมปญญาสากล 5) มการดาเนนการแบบบรณาการ เชอมโยงกจกรรมตาง ๆ อยางเปนระบบ 6) มกระบวนการเรยนรเปนหวใจหลก 7) มการพงพาตนเองของครอบครวและชมชนเปนเปาหมาย

“วสาหกจชมชน” จดเปนองคกรภาคประชาชนทไมมรปแบบ ไมไดเปนนตบคคลตามกฎหมายแพงและพาณชย การสนบสนนจงไมเปนระบบและไมมเอกภาพ สงผลใหมปญหาในการดาเนนงานเพราะวสาหกจชมชนบางแหงไมเปนทยอมรบของหนวยงานรฐหรอภาคเอกชน และบางครงมการสนบสนนจากภาครฐแตไมตรงความตองการทแทจรง พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 จงไดถกประกาศใชอยางเปนทางการและมผลบงคบใชเมอวนท 19 มกราคม พ.ศ. 2548 เพอแกไขปญหาดงกลาว (สานกงานเลขานการคณะกรรมการวสาหกจชมชน, 2548) 3) วสาหกจชมชนกบการขบเคลอนเศรษฐกจชมชน วสาหกจชมชนเปนกจกรรมทางเศรษฐกจทจะชวยขบเคลอนเศรษฐกจชมชน โดยนาเอาเศรษฐศาสตรชมชนหรอเศรษฐกจพอเพยงมาใชอยางตอเนองและเปนระบบ ยกตวอยางเชน ในตาบลหนงวสาหกจชมชน 20-30 อยาง และทาการผลตเพอบรโภคในทองถน ลดการซอจากภายนอกลงไดประมาณหนงในส วสาหกจชมชนทตอบสนองความจาเปนพนฐานและวงจรชวตของชมชนจะทาใหเกดระบบเศรษฐกจชมชน ระบบทพงพาตนเองได ชมชนมรายรบมากกวารายจายผลตอาหารและปจจยพนฐานไดเอง ถาไมมวสาหกจชมชน ไมม



เศรษฐกจชมชน ชมชนกไดแตรอรบความชวยเหลอจากรฐหรอจากภายนอก ตองขนอยกบคนอนพงตนเองไมได กลายเปนระบบอปถมภทชมชนตองพงพาคนอนตลอดไป ยกตวอยาง ตาบลไมเรยง อาเภอฉวาง จงหวดนครศรธรรมราช ปลกยางเปนหลกและทาสวนผลไมบาง มรายไดจากการปลกยางและสวนผลไมปละประมาณ 100 ลานบาท มรายจายประมาณ 200 ลานบาท ทาใหอยในวงวนของหนสนทเพมขนทกป (เสร พงศพศ และสภาส จนทรหงษ, 2548, หนา 15) แตวนนชาวบานเหลานไดเรยนร ไดเขาใจสภาพชวตความเปนอยของตนเองดขน ไดรวาทาไมตองเปนหนมากขนาดนน จงตดสนใจทาแผนวสาหกจชมชนจากททาเรมตน 2-3 อยางมาเปน 60 อยางในปจจบน มการจดระบบชมชนใหมโดยใชทนของชมชนใหมากทสด ทาใหเกดระบบอาหาร ระบบของใช ระบบทน ระบบการผลต ระบบการจดการการผลตและระบบตลาดขนมา โดยระบบตาง ๆ เหลานมกจกรรมตาง ๆ เชน โรงงานยาง การเลยงไก กบ ปลา การปลกผก สมนไพร ยาสระผม ปย นาหมกชวภาพ ทงนยงไมไดรวมกบการทองเทยวชมชนและกจกรรมดานสขภาพตาง ๆ ซงตาบลไมเรยงกาลงพฒนาเรมตนมาพรอม ๆ กน เหลานถอวาอยในระบบและวถชมชนทพวกเขากาหนดเองและใหชมชนไดเปนศนยกลางของการพฒนา ในการจดการการผลตและการตลาดเปนเรองทชมชนตองเรยนร โดยเรยนรวาจะจดการอยางไรใหชมชนมารวมกนวางแผนการผลต การตลาด การบรโภครวมกน ไมใชตางคนตางทา และในทสดกทาซากนผลตลนเกนและขายไมออก ชมชนตองสรางวงจรเศรษฐกจชมชนขนมาใหม เชอมโยงทกเรองททาได อาหาร ขาวของเครองใช และทาแบบประสานพลงใหเกดผลทวคณ ไมใชทาเพอแขงขนกนขาย เหมอนทากลวยฉาบทงตาบล ทาแชมพทกหมบาน หรอคนปลกขาวกปลกไดขาวมากเอาไวกนสวนหนง ทเหลอกขายใหกบพอคา พอคากเอาไปแปรรปแลวเอาขาวสารกลบไปขายในหมบาน คนปลกขาวขายขาวเปลอกราคาถก แตคนซอขาวสารกลบซอขาวในราคาแพง ในการทจะทาตลาดของวสาหกจชมชนนน ตองมเปาหมายในการผลตกอนวา ตองการทาการผลตเพอบรโภคภายในครอบครว ในชมชนหรอระหวางชมชน ทาการผลตใหเพยงพอตอความตองการและจดการผลผลตใหไดกอน ถาผลผลตนนไปไดดแลวจงคอยเพมปรมาณการผลตหรอหากวาผลตภณฑบางตวในชมชนนนมความโดดเดนมคณภาพ มลกษณะเฉพาะตวพอทนาออกไปจาหนายสทองตลาดได กเปนเรองของกลไกการตลาดทตองการผลตภณฑทมคณภาพ มลกษณะเฉพาะ ดวงเดอน สมวฒนศกด (2548, หนา 12) แบงตลาดวสาหกจชมชนนน ออกเปน 3 ประเภท ดงน

1) ตลาดพอเพยง หมายถง ตลาดทองถน ตลาดภายในชมชนและระหวางชมชน หรอในเครอขาย

2) ตลาดผกพน หมายถง ตลาดทมการตกลงหรอเซนสญญาซอขายระหวางองคกร หนวยงานนอกชมชน เชน โรงพยาบาลหนงตกลงซอขาวกลองจากชมชนปหนง 10 ตน รฐวสาหกจแหงหนงตกลงซอผาฝายทอมอจากชมชนปละ 10,000 เมตร เพอใหพนกงานตดชดใสวนศกร เปนตน

3) ตลาดทวไป หมายถง ตลาดทตองแขงขนกบคนอน ในเมองหรอสงออกไปตางประเทศ



4) แนวทางการดาเนนการสงเสรมวสาหกจชมชน จากพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 ไดกาหนดใหกรมสงเสรมการเกษตรเปนแกนกลางในการดาเนนการสงเสรมวสาหกจชมชน โดย มบทบาทหนาท คอ เปนหนวยงานในการรบจดทะเบยน/เพกถอนวสาหกจชมชนและเครอขาย และเลกกจการ เปนสานกงานเลขานการ คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน และ ดาเนนการใหเกดการสงเสรมสนบสนนวสาหกจชมชนและเครอขายอยางครบวงจรและเปนเอกภาพ โดยแนวทางในการสงเสรมวสาหกจชมชนจะมงเนนสงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพของชมชนในการบรหารจดการทนของชมชน ทงทเปนเงน ทรพยากร ภมปญญาและวฒนธรรมเพอการพงพาตนเอง และเกอหนนกจการของชมชนมากกวาสนบสนนในรปของปจจยและเงนใหเปลาแกชมชน นอกจากนน ทาการเชอมประสานเพอใหเกดการเรยนร (facilitator) การเชอมประสานเพอใหเกดกระบวนการเปลยนแปลง (catalyst) และการเชอมประสานเพอใหเกดเครอขาย (networker) และพฒนาระบบขอมลวสาหกจชมชน และเครอขาย เพอใหเกดการเชอมโยงขอมลขาวสารและความรในระหวางวสาหกจชมชนและเครอขาย และเชอมโยงขอมลระหวางวสาหกจชมชนกบหนวยงานสนบสนนทเกยวของ (กรมสงเสรมการเกษตร, 2548) 5) ทนของวสาหกจชมชน ทนของวสาหกจชมชนนนมทงทนทเปนเงน ทนทเปนทรพยากรธรรมชาต ดน นา ปา ทนทเปนผลผลต ทนความร ภมปญญา ทกษะตาง ๆ วฒนธรรม ทนทางสงคม หรอความเปนพนอง ความไวใจกนของชมชน เครอขายความสมพนธของสมาชกชมชนวสาหกจชมชนจะใชทนตวเองเปนหลก แตกไมปฏเสธเงนจากภายนอก เพยงแตรบเงนทนจากภายนอกบนพนฐานความคดใหม คอ การพงตนเอง พงทนทตนเองมเปนหลก โดยเงนทนจากภายนอกจะเขาไปสมทบทนของชมชน ในขณะทชมชนมทรพยากร ความร มปญญาและอน ๆ ซงตเปนเงนหรอประเมนคาไมได แตในกรณทชมชนมความตองการเพมทนเพอลงทนในวสาหกจชมชน โดยสามารถไปขอกจากธนาคารออมสน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ซงธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรไดจดงบประมาณไวเพมขนโดยเฉลยปละ 10,000 ลานบาท ตงแตป พ.ศ. 2555-2559 (ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร, 2555) เพอรองรบวสาหกจชมชนหรอกองทนตาง ๆ ทมนโยบายในชวยเหลอการประกอบการวสาหกจชมชน 6) ประโยชนทไดรบจากการจดทะเบยนวสาหกจชมชน เมอไดมการจดทะเบยนวสาหกจชมชนแลวตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 จะไดรบประโยชน ดงน

1) เกดการรวมตวกนของคนในชมชนในการประกอบกจการในระดบชมชนเปนวสาหกจชมชนและเครอขายวสาหกจชมชนทไดรบการรบรองตามกฎหมาย

2) มสทธในการขอรบการสงเสรมหรอสนบสนนความตองการทแทจรงจากคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน



3) มสทธในการไดรบการสงเสรมหรอการสนบสนนการพฒนากจการตามมาตรการทคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจดใหม คอ วสาหกจชมชนระดบปฐมภม ซงมการประกอบกจการอยางครบวงจร ทาใหวสาหกจชมชนทมความเขมแขงและพงพาตนเองไดแลวไดมการพฒนาทสงขน วสาหกจชมชนประสงคจะรวมตวกนจดตงเปนเครอขายวสาหกจชมชนหรอดาเนนการจดตงเปนองคกรธรกจใด ๆ การพฒนามาตรฐานคณภาพผลตภณฑ และมการประสานงานหนวยงานทเกยวของ เพอการสงเสรมสนบสนนเกยวกบเงนทน การจดการฝกอบรมและถายทอดความรทเปนประโยชนและเปนไปตามความตองการของวสาหกจชมชน รวมทงแกไขกฎหมายระเบยบขอบงคบทอปสรรคตอการดาเนนงานและนาไปสระบบเศรษฐกจชมชนทเขมแขง พงพาตนเองไดและพรอมสาหรบการพฒนาเพอทจะแขงขนทางการคาในอนาคต

โดยสรป วสาหกจชมชน เปนคณะบคคลทเปนนตบคคล หรอไมเปนนตบคคลกได หากเปนในกรณของการเปนนตบคคล ซงวสาหกจชมชนม กฎหมายควบคมการจดทะเบยนและการดาเนนงานรองรบและมสถาบนการเงน สามารถใหการพจารณาในดานสนเชอดวยตามขอมลขางตน ดวยเหตน วสาหกจชมชนจงเปนรปแบบ สาหรบกลมเกษตรกร ผผลตเชอเพลงชวมวลรปแบบหนงทเหมาะสมสาหรบการจดตงโรงไฟฟาชวมวลขมขนขนาดเลกตอไป 7.3.2 แนวคดเกยวกบสหกรณ (Cooperatives) สหกรณเปนอกหนงรปแบบองคกรทมสถานภาพเปนองคกรทมกฎหมายรองรบเปน “นตบคคล” ในภาคเอกชน มความเปนอสระ ไมสงกดสวนราชการใดๆ แตสวนราชการสามารถเขาไปชวยเหลอสนบสนนตามความจาเปนได สหกรณมวธการแบงผลประโยชนทเกดขนโดยธรรมเปนแบบของสหกรณโดยเฉพาะ มลกษณะทสมาชกเปนเจาของ และผใชบรการในขณะเดยวกน (สหกรณไทย, 2554) 1) ความหมาย กรมสงเสรมสหกรณ (2551) ใหหมายความของ “สหกรณ” วา “องคการของบรรดาบคคล ซงรวมกลมกนโดยสมครใจในการดาเนนวสาหกจทพวกเขาเปนเจาของรวมกน และควบคมตามหลกประชาธปไตย เพอตอบสนองความตองการ (อนจาเปน) และความหวงรวมกนทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม” “สหกรณ” ตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 คอ คณะบคคลบคคลซงรวมกนดาเนนกจการเพอประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม โดยชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกน และไดจดทะเบยนตามพระราชพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน (2550) ใหนยาม “สหกรณ” วา เปนองคกรทางเศรษฐกจและสงคมทสมาชกรวมกนจดตงขนดวยการลงหนรวมกนจดการรวมกนในการผลต



การจาหนายสนคาหรอบรการตามความตองการ หรอผลประโยชนอยางเดยวกนของบรรดาสมาชก สมาชกแตละคนมสทธออกเสยงไดหนงเสยงในการบรหารสหกรณ โดยไมขนกบจานวนหนทถออย เชน สหกรณออมทรพย สหกรณการเกษตร สหกรณ โคนม, (กฎ) คณะบคคลซงรวมกนดาเนนกจการเพอประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม โดยชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกน และไดจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยสหกรณ ดงนน สหกรณจงตงขนมาเพอทาหนาทแกปญหาความเดอดรอนดานการทามาหากนทเหมอนกน หรอคลายๆ กน หรอความตองการบรการทเหมอนกนและเปนปญหาทสมาชกแตละคนไมสามารถแกเองไดตามลาพง หรอตงขนมาเพอดาเนนการใหสมาชกไดรบประโยชนในการประกอบอาชพของตนเอง สมาชกและชมชน โดยไมละเลยหลกการธรกจทด โดยใชวธการชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกนแทนการทแตละคนดาเนนกจการเองตามลาพง (กรมสงเสรมสหกรณ, 2551) แตอยางไรกตาม ในการจดตงสหกรณขนมาตองพจารณาความเปนไปไดทางธรกจ และจะตองเปนกจการรวมกนทมงกระทาธรกจกบสมาชกเปนหลก อกทงความพรอมและความรวมมอรวมใจของสมาชกถอเปนปจจยแหงความสาเรจเบองตนทจะกาวไปสความสาเรจของการดาเนนงานของสหกรณตอไป (สหกรณไทย, 2554) 2) หลกการของสหกรณ (Cooperative Principles) แนวทางทสหกรณยดถอปฏบตเพอใหคณคาทางสหกรณเกดผลเปนรปธรรม ซงประกอบดวยหลกการทสาคญรวม 7 ประการ ดงน 1.การเปนสมาชกโดยสมครใจและเปดกวาง (Voluntary and Open Membership) การเขาและออกจากการเปนสมาชก จะตองเปนไปโดยความสมครใจของบคคล (คาวา "บคคล" หมายถง ทงบคคลธรรมดาและนตบคคล) ไมใชถกชกจง โนมนาว ลอลวง บงคบ ขมขจากผอนอยางไรกด การกาหนดคณสมบตสมาชกของสหกรณตางๆ เพอใหไดบคคลทเขามาเปนสมาชกแลวสามารถรวมกนดาเนนกจกรรมในสหกรณได และไมสรางปญหาความเดอดรอนใหแกเพอนสมาชกและสหกรณ ไมถอวาขดกบหลกการสหกรณขอน สมาชกสมทบนน ควรมแตเฉพาะกรณของสหกรณบางประเภททมลกษณะพเศษและจาเปนเทานน ไมควรใหมในสหกรณทวไปหรอทกประเภท เพราะตามปกตสมาชกสมทบมาจากบคคลซงขาดคณสมบตทจะเปนสมาชกธรรมดา หากสหกรณใดรบสมาชกสมทบจานวนมาก กอาจกระทบตอการสงเสรมผลประโยชนของสมาชกธรรมดาได แมวากฎหมายจะไดหามมใหสมาชกสมทบมสทธบางประการกตาม 2. การควบคมโดยสมาชกตามหลกประชาธปไตย (Democratic Member Control) สมาชกทกคนมหนาททจะตองรวมแรงกายใจ และสตปญญาในการดาเนนการและควบคมดแลการดาเนนงานของสหกรณของสหกรณตามวถทางประชาธปไตย เพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยผานชองทางหรอองคกรตางๆ เชน คณะกรรมการดาเนนการ ผตรวจสอบกจการและทประชมใหญ



3. การมสวนรวมทางเศรษฐกจของสมาชก (Member Economic Participation) มงเนนใหสมาชกทกคนพงตระหนกวาบทบาททสาคญของตนคอ การทตองเปนทงเจาของและลกคาในคนเดยวกน (Co-owners and Customers) จงตองทาหนาทเปนผสมทบทน ผควบคม และผอดหนน หรอผใชบรการของสหกรณ มใชมาเปนสมาชกเพยงเพอมงหวงไดรบประโยชนจากสหกรณเทานน ในการจดสรรกาไรสทธเพอความเปนธรรมแกสมาชก สวนหนงตองกนไวเปนทนสารอง ซงจะนาไปแบงกนมได แตเปนทนเพอพฒนาสหกรณ ถอวาเปนทนทางสงคม นอกนนอาจแบงเปนเงนปนผลในอตราจากดและเปนเงนเฉลยคนตามสวนแหงธรกจ 4. การปกครองตนเองและความเปนอสระ (Autonomy and Independence) สมาชก กรรมการและพนกงานสหกรณรวมทงหนวยงานสงเสรมสหกรณตองสานกและตระหนกอยเสมอวาสหกรณเปนองคการชวยตนเองและปกครองตนเอง เพราะฉะนนสหกรณตองเปนอสระในการตดสนใจ หรอทาสญญาใดๆ ตามเงอนไขทสหกรณยอมรบไดกบบคคลภายนอกหรอรฐบาล และการรบความชวยเหลอหรอสนบสนนจากรฐ หรอบคคลภายนอกจะตองไมขดกบหลกความเปนอสระของสหกรณ โดยใหความชวยเหลอมงหมายใหสหกรณชวยเหลอตนเองได และควบคมตามหลกประชาธปไตย รวมทงธารงไวซงความเปนตวของตวเองของสหกรณ

5. การศกษา ฝกอบรมและสารสนเทศ (Education, Training and Information) หลกการขอนเปนจดออนของสหกรณในประเทศไทยทกระดบ เพราะขาดแผนแมบทในการพฒนาการศกษาทางสหกรณใหเปนบทบาท และความรบผดชอบของขบวนการสหกรณอยางแทจรงสวนราชการททาหนาทสงเสรมสหกรณกยงคงดาเนนการใหการศกษาและฝกอบรมทางสหกรณซาซอนกบขบวนการสหกรณโดยไมมเปาหมายทชดเจนใหขบวนการสหกรณสามารถรบผดชอบการใหการศกษาและฝกอบรมทางสหกรณไดดวยตนเองในทสดโดยมหนวยงานของรฐทาหนาทใหการสนบสนนอยางเพยงพอตามความจาเปนและเนนการฝกอบรมขาราชการใหปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพและประสทธผล การศกษาฝกอบรมและสารสนเทศมความมงหมายและเนนกลมเปาหมาย เปนการศกษามงใหสมาชกและบคคลทวไปซงถอวาเปนผทจะเปนสมาชกในอนาคต มความร และความเขาใจเกยวกบสหกรณ รวมทงมความสานก และตระหนกในสทธและหนาทของสมาชก หรอใหเปนผมจตวญญาณสหกรณ และการฝกอบรมมงใหกรรมการ ผจดการและพนกงานสหกรณ มความร ความสามารถ และทกษะ รวมทงความรบผดชอบในบทบาทหนาทของตน สวนสารสนเทศนนมงใหบคคลทกกลม โดยเฉพาะอยางยง สาหรบเยาวชนและผนาดานความคด เชน ผนาชมนม นกหนงสอพมพ นกเขยน ผนาองคกร พฒนาชมชน ฯลฯ โดยเนนการตดตอสอสาร 2 ทาง โดยหลกสตรและเนอหาของการศกษาอบรมควรครอบคลมทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมองและวฒนธรรม 6. การรวมมอระหวางสหกรณ (Cooperation among Cooperatives) การรวมมอระหวางสหกรณอาจทาไดทงในแนวนอนและแนวตง ในแนวนอนสหกรณทกสหกรณไมวาประเภทเดยวกนหรอไม สามารถรวมมอกนไดในทกระดบเพอประโยชนสงสดของสมาชก ในขณะทในแนวตง สหกรณทองถนประเภทเดยวกนควรรวมตวกนทางธรกจเปนชมนมสหกรณระดบภมภาค หรอระดบประเทศ และ



ระดบระหวางประเทศ และสหกรณทกประเภท ทกระดบ ทกสหกรณควรรวมตวกนเปนองคการสหกรณสงสด (Apex Organization) เพอประโยชนในการสงเสรมดานอดมการณ การศกษา การฝกอบรม การสงเสรมแนะนา การกากบดแล การตรวจสอบ การวจย และการพฒนา ฯลฯ โดยมวตถประสงคสาคญเพอใหสหกรณไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม อนเกดจากการประหยดดวยขนาด มอานาจการตอรองสงขน และนาไปสการรบใชสมาชกอยางมประสทธผลยงขน 7. การเอออาทรตอชมชน (Concern for Community) การดาเนนงานของสหกรณตองเปนไปเพอการพฒนาทยงยนทางเศรษฐกจและสงคมของชมชนนนๆ ซงหมายความวาเปนการพฒนาทไมทาลายทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและระบบนเวศ หรอเปนการพฒนาทตอบสนองความตองการและความใฝฝนของคนรนปจจบน โดยไมทาลายโอกาส ความสามารถ และอนาคตของคนรนหลง 3) การดาเนนงานของสหกรณ สหกรณ จะตองดาเนนกจการภายใตกรอบแหงกฎหมาย และตองไมขดตอขอบงคบสหกรณและพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 ซงกาหนดใหสหกรณมอานาจกระทาการตามวตถประสงคดงน

1) ดาเนนธรกจการผลต การคา การบรการ และอตสาหกรรม เพอประโยชนของสมาชก 2) รบฝากเงนประเภทออมทรพย หรอประเภทประจาจากสมาชก หรอสหกรณอนไดตามระเบยบ

สหกรณ 3) จดใหไดมา หรอจาหนายไป ซงกรรมสทธ หรอทรพยสทธในทรพยสนโดยหลกแหงนตกรรม และ

สญญาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 4) ใหก ใหสนเชอ ใหเชา ใหเชาซอ รบจานอง หรอรบจานา ซงทรพยสนแกสมาชก หรอของสมาชก 5) ใหสหกรณอนกยมเงนไดตามระเบยบของสหกรณ 6) ใหสวสดการหรอการสงเคราะหแกสมาชกและครอบครว 7) ใหความชวยเหลอทางวชาการจากทางราชการ หนวยงานของตางประเทศ หรอบคคลอน 8) ดาเนนการอยางอนทเกยวกบหรอเนองในการจดการใหสาเรจตามวตถประสงคของสหกรณ

อยางไรกตาม การดาเนนงานของสหกรณจะประสบความสาเรจไดนน ควรมการกาหนดตวชวดและประเมนผลการดาเนนงาน ดงเชนจากการศกษาของ พจนา ผลสวสด (2525) ทศกษาเกณฑประเมนความสาเรจของสหกรณการเกษตร จากสหกรณการเกษตรททาธรกจครบวงจร จานวน 104 สหกรณ พบวา ขบวนการสหกรณไทยยงไมกาวหนาไปเทาทควร อาจเปนเพราะวายงไมไดมการวดหรอประเมนความสาเรจของเกษตรกรอยางจรงจงวาดาเนนธรกจไปไดผลสาเรจตรงตามวตถประสงคหรอไม เพยงใด จงไดเสนอนแนะใหมการจดตงเกณฑการประเมนความสาเรจของสหกรณการเกษตร โดยอาศยวตถประสงคของสหกรณเปนหลกในการประเมน และเกณฑทจะวดความสาเรจจะตองครอบคลมไดทกวตถประสงค จะสงผลสามารถแสดงไดวา สหกรณการเกษตรทประสบความสาเรจเปนเพราะปจจยใด และสหกรณการเกษตรทไมประสบ



ความสาเรจเปนเพราะปจจยใด อนจะเปนแนวทางใหนาไปศกษาหาหนทางแกไข และปรบปรงการดาเนนงานของสหกรณใหดยงขน

4) โครงสรางของสหกรณ ตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 สมาชกทกคนเปนเจาของสหกรณ แตไมสามารถรวมบรหารกจการของสหกรณได โดยกาหนดใหมคณะกรรมการดาเนนการไดไมเกน 15 คน มอานาจหนาทเปนผดาเนนกจการและเปนผแทนสหกรณในกจการทงปวง และเพอใหสหกรณดาเนนการไดอยางกวางขวาง และใหบรการแกสมาชกไดอยางทวถง คณะกรรมการดาเนนการควรจดจางผจดการทมความรความสามารถมาดาเนนการแทน และผจดการอาจจดจางเจาหนาทโดยความเหนชอบของคณะกรรมการดาเนนการ เพอชวยเหลอกจการสหกรณดานตางๆ ตามความเหมาะสม โดยคานงถงปรมาณธรกจและการประหยดเปนสาคญดงรปท 7.2-1

รปท 7.3-1 แสดงโครงสรางการดาเนนงานของสหกรณ ทมา: กรมสงเสรมสหกรณ (2551)



5) ประเภทสหกรณ ตามกฎกระทรวง กาหนดประเภทสหกรณทจดทะเบยนสหกรณ พ.ศ. 2548 กาหนดประเภทสหกรณไว 7 ประเภท (กรมสงเสรมสหกรณ, 2551) ดงตอไปน 1. สหกรณการเกษตร: การดาเนนธรกจอเนกประสงค มสมาชกทงหมดเปนเกษตรกร โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนอาชพเกษตรกรรม 2. สหกรณประมง: ดาเนนธรกจอเนกประสงค มสมาชกทงหมดเปนประมง เพอสนบสนนชาวประมง 3. สหกรณนคม: การดาเนนธรกจอเนกประสงค มสมาชกทงหมดเปนเกษตรกร โดยมวตถประสงคเพอการจดการเกยวกบการถอครองทดนทากนของสมาชกสหกรณ 4. สหกรณรานคา: ดาเนนธรกจคาปลกและคาสง มสมาชกไดหลากหลายอาชพ มวตถประสงคเพอชวยเหลอผบรโภค 5. สหกรณบรการ: การดาเนนธรกจผลตสนคาหรออานวยบรการใหแกผใชบรการโดยตรง เชน การพฒนาฝมอการผลตภณฑตางๆ ใหมคณภาพไดมาตรฐานเปนทตองการของตลาด มแหลงรวม ซอรวม ขายผลตภณฑและอปกรณในการผลตผลตภณฑ 6. สหกรณออมทรพย: ดาเนนธรกจโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและอานวยสะดวกในการออมทรพยและใหสนเชอแกสมาชก 7. สหกรณเครดตยเนยน: ดาเนนธรกจโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและอานวยความสะดวกในการออมทรพยของสมาชกในชมชน รวมทงชวยเหลอในการรวบรวมผลตภณฑ หรอจาหนายสงของแกบรรดาสมาชก สหกรณการเกษตร สหกรณบรการและสหกรณเครดตยเนยนอาจจะมความเหมาะสมกบโครงการโรงไฟฟาชมชนสาหรบชมชนทองถนในแตละท ขนอยกบวตถประสงคหลกในการดาเนนการใหบรรลผลสาเรจเพอใหเกดประโยชนแกสมาชกของสหกรณ 6) ปจจยทจาเปนสาหรบสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ (2551) ไดเสนอแนะ 5 ปจจยจาเปนทจะทาใหสหกรณประสบความสาเรจในการดาเนนงาน ประกอบดวย 1. ผซงจะเปนสมาชกสหกรณและกรรมการดาเนนการตองมความรความเขาใจในหลกการสหกรณ คนทมารวมกนจาเปนตองเขาใจจดมงหมายในการรวมกน รถงสทธและหนาท รวมทงหลกการและวธการสหกรณ จงจะทาใหดาเนนกจการไดโดยราบรน มความมนคงและเขมแขง สามารถอานวยความประโยชนใหสมาชกไดสมความมงหมาย ดงนน ควรอบรมใหบคคลทจะมารวมกนตงสหกรณรเรองดงกลาวดวย

2. ทนดาเนนงานสหกรณ ไดมาจากคาหน เงนรบฝาก เงนชวยเหลอจากบคคลอนๆ และกาไรทสะสมไว ดงนน ผรเรมตงสหกรณจงควรประมาณการไววาจะไดเงนทนเปนจานวนเทาใด จะไดมาจากไหน และถาไมเพยงพอจะหาเพมไดโดยวธใด



3. ปรมาณธรกจทเพยงพอ สหกรณตองมรายจายจากการดาเนนธรกจ รายจายบางประเภทคงท ไมวาจะทาธรกจมากนอยเพยงใด เชน เงนเดอน คาสกหรอ เปนตน ดงนน สหกรณจะตองทาธรกจใหมากพอจนมรายไดคมกบรายจาย ผรเรมตงสหกรณจงตองประมาณการดวาสหกรณสมควรทาธรกจกบสมาชกในดานไหนมากนอยเพยงใด ตลอดจนการโฆษณาเชญชวนใหสมาชกมาทาธรกจกบสหกรณใหมากทสดเทาทจะมากได 4. ผจดการสหกรณ สหกรณตองทาธรกจ ตองมผรบผดชอบการดาเนนงานและควบคมกจการของสหกรณอยางใกลชด ผจดการสหกรณตองทางานใหสหกรณเตมเวลา ควรมประสบการณในการดาเนนธรกจ มความซอสตย และมความรในหลกการสหกรณ ผรเรมตงสหกรณจาเปนตองพจารณาคดเลอกหาคนทมคณสมบตทเหมาะสมมาปฏบตหนาทผจดการสหกรณ

5. ความตองการของกลมบคคลทจะรวมกลมเปนสหกรณ จะตองเปนความตองการทแทจรงของกลมบคคลทจะรวมตวกนเปนสหกรณ เพอแกไขปญหาทพวกเขาเหลานนไมสามารถแกไขไดโดยลาพง สมาชกสหกรณถอไดวามความสาคญตอความสาเรจหรอความลมเหลวของสหกรณเปนอยางมาก เนองจากสมาชกเปนทงเจาของและลกคาของสหกรณ ดงนน สมาชกจงตองควบคมดแลกจการของสหกรณ และตองสนใจในการใชสทธของตนอยางเตมท ทงในดานการเขาไปมสวนในการดาเนนงานของสหกรณ เชน การขอตรวจรายงานการประชมตางๆ ทเกยวกบสหกรณ การเขารวมประชมทกครงและแสดงความคดเหนตอทประชมใหญ เพอทราบถงผลการดาเนนงานและควบคมดแลกจการของสหกรณ และนอกจากนน สมาชกตองทาธรกจของสหกรณอยางแขงขนดวยความสามคค ใหความรวมมอสงเสรมกจการสหกรณโดยถอหนเพมหรอฝากเงนเพมหรอใชบรการของสหกรณ และชกชวนคนอนใหเขามาเปนสมาชกสหกรณ หากสมาชกสามารถปฏบตหนาทดงกลาวไดอยางเตมทและถกตองจะสงผลใหสหกรณเจรญกาวหนา มฉะนนแลว สหกรณ จะประสบความลมเหลวในทสด การศกษาของเทยบ เหลาสวรรณ (2541) ไดสนบสนนปจจยจาเปนทจะทาใหสหกรณประสบความสาเรจในการดาเนนงาน โดยทาการศกษาลกษณะองคประกอบของการจดการธรกจขององคกรชมชนในชนบททสามารถพงพาตนเองไดในทางธรกจ ของกลมสหกรณการเกษตรทานางแนว จากด จ.ขอนแกน พบวา การรวมกลมของผปญหาเดยวกน โดยใชกลมเปนเครองมอสาคญในการพฒนาเศรษฐกจชมชน ประกอบธรกจภายใตแนวคดเศรษฐกจพงพาตนเอง ทชาวบานบรหารจดการกนเอง มการใชระบบการจดการสมยใหมเหมอนกบการจดการธรกจทวไป แตจะเนนทการจดการทเนนความหลากหลายของกจกรรมทโดดเดนและเออตอการพงพาตนเองได ทาใหตอบสนองความตองการของสมาชกได เปนการจดการทเนนการพฒนาแบบสมดล โดยเนนการพฒนาทางดานวตถควบคกบการพฒนาจตสานก เนนการใชทรพยากรจากทองถนใหเกดประโยชนสงสด ทรพยากรจากภายนอกจะเขามาตอเมอเหนวามความเหมาะสม และไมเปนอปสรรคตอการพงพาตนเอง เนนการพฒนาการเรยนรแบบมสวนรวม และเนนการจดการอยางเปนระบบ ทาใหประสบความสาเรจในธรกจและสรางอานาจตอรองจากคนภายนอกได การแกปญหาอาศยการสรปบทเรยนแลวรวมกนวางแผนและ



ดาเนนการแกไขปญหาอยางจรงจง และการมสวนรวมของฝายสมาชก ทาใหปญหาสวนใหญไดรบการคลคลายไปในทางทดขนสงผลใหการดาเนนงานประสบความสาเรจในทสด แตอยางไรกตาม พชร หลาแหลง (2555) ไดทาการศกษาแนวทางการพฒนาเศรษฐกจชมชนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของกลมสหกรณผปลกกาแฟจงหวดชมพร จากด พบวา หากสหกรณไมมเงนทนหมนเวยนทเพยงพอตอการบรหารกจการ ชองทางกระจายสนคา และองคความรความเชยวชาญดานตลาด อาจทาใหเปนอปสรรคตอความสาเรจขององคกรได ดงนน การชวยเหลอในการสงเสรมในดานดงกลาว ไมวาจะเปนรปแบบการใหสนเชอจากแหลงเงนทนตามความเหมาะสม การจดอบรมความร ฯลฯ เปนสงจาเปนอยางยงตอความยงยนของสหกรณ และจากการศกษาจดแขงของกลมสหกรณดงกลาว พบวา การมวตถดบทเพยงพอตอความตองการ โดยการใชวตถดบทมอยในทองถนและเปนของสมาชกสหกรณเอง สหกรณควรมพนฐานทไมมงหวงผลกาไรเกนควร ดวยการดาเนนงานสอดคลองกบหลกความมเหตผล เชน การรบซอวตถดบจากเกษตรกรซงเปนสมาชกในกลมและยงสงเสรมใหเกษตรกรพชการเกษตรทเกยวของ เชน กาแฟ อยางตอเนอง รวมทง การบรหารงานสหกรณฯ ทโปรงใส และผลตสนคาของสหกรณฯ ใหไดมาตรฐานสากล จะเปนปจจยสการพฒนาเศรษฐกจชมชนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 7) ขอเปรยบเทยบระหวางสหกรณกบองคกรธรกจรปแบบอน กรมสงเสรมสหกรณไดเปรยบเทยบสหกรณกบองคกรธรกจรปอน โดยมลกษณะคลายกนในดานการรวมทนและการประกอบธรกจซอ-ขาย แตมหลกการทแตกตางกนหลายประการ ดงแสดงในตารางท 7.3-1 ตารางท 7.3-1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางสหกรณกบหางหนสวนและบรษทจากด

ลกษณะ สหกรณ หางหนสวน/บรษท จากด1. วตถประสงค ดาเ นนธรกจและบรการเ พอชวยเหลอ

สมาชก ในการแกไขปญหาตางๆ ดาเนนธรกจเพอการคา ทาธรกจกบบคคลภายนอกเพอแสวงหากาไรใหมากทสด

2.ลกษณะการรวมกน มงดานการรวบรวมคนมากกวาทน มงดานการรวบรวมทนตองการทนในการดาเนนงานมาก

3. หนและมลคาหน ราคาหนคงทและมอตราตาเพอใหทกคนสามารถเขาถอหนได หนมจานวนไมจากด

ราคาหนเปลยนแปลงตามฐานะของกจการ จานวนหนมจากด

4. การควบคม และการออกเสยง

ควบคมตามแบบประชาธปไตย สมาชกออกเสยงไดคนละหนงเสยง (ยกเวนระดบชมนมสหกรณ) และออกเสยงแทนกนไมได

ออกเสยงไดตามจานวนหนทถอและออกเสยงแทนกนได

5. การแบงกาไร การแบงกาไรจะแบงตามความมากนอยของการทาธรกจกบสหกรณ และจานวนหนทถอ

การแบงกาไร แบงตามจานวนหนทถอ ถอหนมากไดเงนปนผลคนมาก

ทมา: กรมสงเสรมสหกรณ (2551)



1. สหกรณกบหางหนสวน / บรษทจากด 1) วตถประสงค การรวมกนเปนสหกรณมความมงหมายเพอตองการใหบรการแกสมาชกเปนสวนใหญ สวนบรษทจากดและหางหนสวนรวบรวมผถอหนจดตงขน เพอทาการคากบบคคลภายนอก 2) ลกษณะการรวมกน สหกรณเปนองคกรของผมกาลงทรพยนอย ไมอาจถอเอาทนเปนหลกในการรวมได สหกรณถอวาการรวมคนเปนหลกสาคญ และเพอใหกลมคนทรวมกนมกาลงเขมแขง สหกรณจงตองมการกาหนดและคดเลอกลกษณะตลอดจนคณสมบตของสมาชกทจะเขารวมในสหกรณ สวนในบรษทจากดและหางหนสวนนนถอหลกการรวมทนเปนสาคญ บคคลทมเงนสามารถเขาถอหนของบรษทได ไมเลอกวาบคคลนนจะมลกษณะนสยอยางไรหรออยใกลไกลเพยงใด การรวมกนในสหกรณเปนการรวมของผทออนแอในทางทรพยใหมกาลงเขมแขงขน เพอมใหถกเอารดเอาเปรยบ สวนการรวมกนของบรษทจากด หรอหางหนสวนเปนการรวมผทมกาลงทรพยอยแลว ใหมกาลงเขมแขงยงขน เพอทาการคาหากาไร 3) หนและมลคาหน หนของสหกรณไมมกฎหมายบงคบวาจะตองกาหนดจานวนทนเรอนหนไวกอนทจะจดทะเบยนเปนสหกรณ ดงนน สหกรณจงมหนทจะจาหนายใหแกสมาชกใหมอยเสมอ ราคาหนของสหกรณจะคงท มลคาหนของสหกรณ มกกาหนดไวคอนขางตาเพอเปดโอกาสใหผมกาลงทรพยนอยเขาเปนสมาชกได สาหรบหนของบรษทจากด กฎหมายบงคบใหตองกาหนดจานวนทนเรอนหน และตองมผจองหนไวครบจานวนกอนขอจดทะเบยนตงขนเปนบรษท ดวยเหตนถากจกรรมของบรษทสามารถจายเงนปนผลไดสงกมผตองการซอหนของบรษทจงอาจขนลงไดเหมอนสนคาอยางหนง นอกจากนมลคาหนของบรษทมกกาหนดไวสงเพอใหเงนทนตามจานวนทตองการโดยคนถอหนจะมจานวนมากหรอนอยไมถอเปนขอสาคญ 4) การควบคมและการออกเสยง สหกรณถอหลกการรวมคนจงใหความเคารพตอสทธของบคคลเปนสาคญ ดวยเหตนสมาชกของสหกรณทกคนไมวาจะถอหนมากหรอนอยยอยมสทธออกเสยงลงคะแนนใหสหกรณไดคนละหนงเสยงเหมอนกนหมดยกเวนผแทนสหกรณในระดบชมนมสหกรณอาจใหมเสยงเพมขนตามระบบสดสวน ตามทกาหนดในขอบงคบของชมนมสหกรณนนกได (มาตรา 106) และสมาชกตองมาใชสทธออกเสยงดวยตนเอง จะมอบใหบคคลอนมาออกเสยงแทนไมได ดงนนอานาจในสหกรณจงตกอยกบเสยงขางมากของสมาชก สวนบรษทจากด และหางหนสวน ซงถอหลกการรวมทนจงใหความเคารพในเงนทนคาหนเปนสาคญ โดยการใหสทธออกเสยงตามจานวนหนทถอ และยงสามารถมอบใหบคคลหนงบคคลใดมาออกเสยงแทนได อานาจในบรษทจงตกอยกบผถอหนมาก กลาวคอทนมบทบาทในการประชมดวยนนเอง 5) การแบงกาไร จากการทสมาชกทาธรกจซอขายกบสหกรณจงทาใหเกดกาไรหรอเงนสวนเกนขน ดงนนการแบงกาไรของสหกรณจงเทากบการจายสวนทสหกรณรบเกนใหสมาชกในรปการจายเงนเฉลยคน ตามสวนแหงปรมาณธรกจทสมาชกทากบสหกรณและจานวนหนทถอ สาหรบบรษทจากดจะทาการตดตอ ซอขายกบบคคลภายนอกสมาชกบรษทลงทนถอหนในบรษทจากด หรอหางหนสวนจากด จงถอหลกการแบงเงนปนผลตามหนทถอ ไมไดคานงถงวาผถอหนจะมการตดตอซอขายกบบรษทหรอไม



2. สหกรณกบรฐวสาหกจ การดาเนนงานของรฐวสาหกจ จะดาเนนการโดยรฐบาลหรอในนามของรฐบาลไมใชกจกรรมของเอกชน งานของรฐวสาหกจสวนใหญจะเกยวกบเรองสาธารณปโภค เชน การรถไฟ การสอสารไปรษณยโทรเลข โทรศพท เปนตน กจการเหลานมงในดานใหสวสดการแกประชาชน สวนสหกรณนนเปนของสมาชกดาเนนธรกจ เพอตองการจะชวยแกปญหาทเกดขนแกสมาชก 3. สหกรณกบองคกรการกศล องคกรการกศลมจดมงหมายเพอสงเคราะหผยากจนหรอทพพลภาพใหพนจากความยากลาบาก เปนการชวยเหลอจากภายนอก ไมใชเปนการสงเสรมใหชวยตนเอง จงอาจจะทาใหผไดรบการสงเคราะห มลกษณะนสยออนแอลงไปอก สวนสหกรณนนสงเสรมใหสมาชกมลกษณะนสยเขมแขง นอกจากนประโยชนทไดรบจากสหกรณยอมถาวรกวาการชวยเหลอขององคกรการกศล 4. สหกรณกบสหภาพแรงงาน ในสภาพแรงงานบรรดาลกจางจะรวมกนโดยมจดมงหมายทจะใหเกดกาลงเปนปกแผน เพอตอรองกบนายจางในเรองผลประโยชนของการทางานหรอสวสดการของลกจาง บางครงอาจใชวธการรนแรงเพอบงคบใหนายจางปฏบตตามทลกจางเรยกรอง สาหรบการรวมมอกนแบบสหกรณนน สมาชกจะรวมมอกนจดการประกอบการขน แลวสมาชกกอาศยบรการนนใหเปนประโยชนแกอาชพหรอการครองชพของสมาชกรวมกน การทางานของสหกรณเปนวธการทไมกอความเดอดรอนหรอเรยกรองใหใครชวย แตจะตดตอกบบคคลภายนอกเกยวกบธรกจซอขายตามปกต 8) ประโยชนทจะไดรบจากสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ (2551) ไดอธบายถงประโยชนทสหกรณจะไดรบ มดงน

1. การรวมกนเปนสหกรณ ทาใหมผลในการตอรองทงในดานการซอและการขายสนคาทสมาชกผลตได และฝกคนใหรจกการพงตนเอง

2. ทาใหชมชนมความสามคค ปรองดอง อนจะนาความเจรญมาสประทศชาตได สหกรณสงเสรมใหสมาชกรจกการอยรวมกนโดยสนต การสหกรณแนะวธการทอมชผทยากจนมฐานะดขน โดยมไดทาลายคนมงม จงมลกษณะเปนสนตนยมหรอสงเสรมสนตภาพ

3. สหกรณเปนแหลงจดหาเงนทนมาใหสมาชกกยมไปลงทนในการประกอบอาชพหลก 4. สหกรณชวยเหลอสงเสรมความรดานประกอบอาชพแกสมาชก เชน แนะนาใหสมาชกรจก

พฒนาการผลตดวยวธการเกษตรทนสมย จาหนายผลผลตใหในราคาสงขน เปนตน 5. สงเสรมความเสมอภาคกนและเปนประชาธปไตย โดยใหทกคนมสทธเทาเทยมกนในการออก

เสยงแสดงความคดเหนเกยวกบกจการสหกรณ



6. สหกรณฝกใหคนมความร ประสบการณ รจกการประหยดทรพยและสนบสนนดานการเงน ทน การผลต ควบคมการใชเงนทนใหเปนไปตามแผน รวมกนซอปจจยการผลตและรวมกนขายผลตผล ทาใหคนในชมชนนนๆ มสถานภาพความเปนอยทดขน

นอกจากนน สหกรณยงไดรบสทธพเศษ คอ สหกรณไมตองเสยคาธรรมเนยมในการจดทะเบยน สาหรบการไดมา การจาหนาย การยกขนเปนขอตอส หรอการยดหนวง ซงกรรมสทธในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนเกยวเนองอสงหารมทรพย และสหกรณไมอยในขอบงคบตองเสยภาษเงนไดนตบคคล รวมทงเอกสารทสหกรณทาขนบางอยางไดรบการยกเวนไมเสยคาอากรแสตมป จะเหนไดวา สหกรณเปนรปแบบองคกรหนงทสามารถแกปญหาใหกบชมชนไดทงทางเศรษฐกจและสงคม สนบสนนจาก การศกษาของเรวด ผกเกสร (2540) ไดศกษาความเปนไปไดเบองตนในการดาเนนธรกจผลตภณฑหตถกรรม ของสหกรณการเกษตรโพธทอง จากด โดยทาการศกษาผลตอบแทนในการดาเนนธรกจผลตภณฑหตถกรรม จากการใชเกณฑในการตดสนใจ 3 วธ คอ การคานวณคา NPV, IRR และ B/C พรอมทงวเคราะหคาความออนไหวของโครงการ และศกษาถงความตองการเขารวมธรกจของสมาชกจานวน 100 คน พบวา การวเคราะหทางการเงนดงกลาวมผลยอมรบได สาหรบความตองการรวมกลมเขารวมดาเนนธรกจผลตภณฑหตถกรรมของสมาชกมความตองการใหเปดธรกจน เพอแกปญหาใหกบสมาชก เนองจากผลการดาเนนงานทผานมาของสหกรณเปนทยอมรบและไววางใจของสมาชก ดงนน จงเสนอแนะใหควรมการสนบสนนใหมการเปดธรกจแผนกผลตภณฑหตถกรรมขน 7.4 แนวคดในการกาหนดรปแบบองคกรทเหมาะสมสาหรบโครงการโรงไฟฟาชมชนในแตละชมชนทองถน

ในการจดตงธรกจ รปแบบโครงสรางองคกรเปนสงสาคญทจะทาใหธรกจสามารถไดรบการสนบสนนดานเงนทนและเงนทนหมนเวยนทเพยงพอเพอใชดาเนนธรกจ โดยแหลงเงนทนทเหมาะสมทงในดานตนทนและเงอนไขทสนบสนนเปนสงจาเปนและมความสาคญตอความเปนไปไดของธรกจ แหลงเงนทนทวไปมกมองโครงสรางและรปแบบขององคกรเปนปจจยทสาคญตอการตดสนใจสนบสนนดานการลงทน สวนดานการพจารณาสนเชอธรกจโดยทวไปสถาบนการเงนมกมองเปนรปแบบนตบคคลทเหมาะสมซงเปนเงอนไขของการบรหารจดการความเสยงดานสนเชอของสถาบนการเงนเปนสวนใหญ ในการเขาถงแหลงเงนทนสาหรบโครงการ ธรกจสวนใหญมกจะขอสนเชอจากสถาบนการเงนประเภทธนาคารพาณชย โดยเงนทใชในการลงทนโครงการมกประกอบดวยเงนจากสนเชอของสถาบนการเงนหรอแหลงเงนทนรวมกบทนของเจาของโครงการ รปแบบนมกเรยกวา สนเชอโครงการ หรอ Project Finance โดยในโครงการน เงนลงทนในสวนของเจาของโครงการ (ในทหมายถงชมชนหรอเกษตรกรหรอผรวมลงทนอนๆ) ซงอาจมาจากเงนทนสวนตว การแปลงทรพยสนและเงนทนสนบสนนจากหนวยงานตางๆ อาท ภาครฐ ฯลฯ รปแบบองคกรจงถอไดวาเปนเงอนไขสาคญตอการขอสนเชอจากสถาบนการเงน หรอแหลง



เงนทนอนๆ โดยเฉพาะภาคการธนาคารทจาเปนตองอยในรปนตบคคล ดงนน การจดรปแบบองคกรใหกบชมชนเพอใหเหมาะสมและลดความเสยงในมมมองของสถาบนการเงนจงเปนสงจาเปนเบองตนตอการพจารณาสนเชอ และยงเปนสงจาเปนตอการไดรบสทธประโยชนและการสนบสนนในดานการเงนจากภาครฐ อาท ดานราคาการรบซอกระแสไฟฟา การสนบสนนดานเงนทน จากการวเคราะหแนวคดเกยวกบรปแบบองคกรทเปนนตบคคล และความเหมาะสมของโครงการใหเปนทยอมรบกบสถาบนการเงนหรอแหลงเงนทนและยงสามารถไดรบสทธประโยชนและการสนบสนนจากหนวยงานจากภาครฐบาล รวมทงจากการพจารณาปจจยในการเลอกรปแบบองคกรธรกจ โดยพจารณาจากวตถประสงคของการจดตง ตนทนในการระดมมาในการประกอบการ การสรางความนาเชอถอในการขอสนเชอจากสถาบนการเงนประเภทธนาคารพาณชย หรอแหลงเงนทนอนๆ รปแบบองคกรสาหรบชมชนทเหมาะสมสาหรบโครงการโรงไฟฟาชมชน รปแบบขององคกรสาหรบชมชนอาจเปนไปไดทงในรปแบบสหกรณ หรอวสาหกจชมชน เนองจากชมชนเปนผมกาลงทรพยนอย ตองอาศยเครองมอของรวมตวกนดวยความสมครใจเพอแกปญหาในชมชน ใหอยดกนดและพงพาตนเองได อนนาไปสการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชนไดอยางยงยน ซงวธการดาเนนไมตางกบธรกจบรษท รานคาหรอเอกชนอนๆ มากนก มการซอ การขาย การนาสนคามาจาหนาย การใหบรการลกคาเหมอนธรกจทวๆ ไป เชนกน จะตางกนทรปแบบขององคกรสาหรบชมชนดงกลาวมงทาธรกจกบสมาชกเปนสาคญเทานน โดยใหความสาคญกบสมาชกทกคนในการออกเสยงไดเทากน และหากดาเนนการมกาไรจะแบงกาไรหรอเฉลยคนใหกบสมาชกตามขนาดธรกจททากบรปแบบขององคกรสาหรบชมชนดงกลาว ซงลกษณะอยางนไมมในธรกจเอกชนอนๆ นอกจากนน สทธในการออกเสยง สหกรณจะเปน one man one vote ไมคานงถงสดสวนเงนทนามาลงทน ดงนน ทางทมทปรกษาจะดาเนนการศกษาและกาหนดรปแบบขององคกรของโครงการโรงไฟฟาชมชนทเหมาะสมกบชมชนทองถนในแตละท และทาการวเคราะหความเปนไดทางการเงนของโครงการในลาดบตอไป

โครงสรางองคกรและการเงนสาหรบสถานพลงงานชมชน จากแนวคดโครงสรางทางการเงน แบบสนเชอโครงการ (Project Finance) หรอการลงทนในตวโครงการ (Merna and Al-Thani, 2008) โดยใช ตวสถานพลงงานชมชน เปนตวโครงการ Special Project Vehicle (SPV) ทเงนสนเชอหรอเงนลงทน ลงไปในตวโครงการโดยตรง ประกอบกบการท กลมเกษตรกรผผลตเชอเพลงชวมวล มเงนลงทนและความรในการบรหารจดการโรงไฟฟาทจากด แตเพอใหสถานพลงงานสามารถมเชอเพลงในราคาและปรมาณทเหมาะสมในระยะยาว โดยใหกลมเกษตรกรในชมชนมสวนรวมเปนเจาของสถานพลงงานดวย ดวยเหตน ในเบองตนทางคณะทปรกษาจงไดนาเสนอ โครงสรางผถอหนหรอเงนทน ทใชในการกอสรางสถานพลงงานชมชนดงแสดงในรปท 7.4-1 โดย สดสวนของ เงนทนเรมตน (Seed Investment) จากผถอหนในนตบคคลสถานพลงงานชมชน ซงถอเปน SPV อนประกอบไปดวย วสาหกจชมชนหรอสหกรณ และผลงทนและหรอเจาของเทคโนโลย เปนสวนสาคญ และสวนทเหลอจากแหลงเงนทนหรอสถาบนการเงนทสนใจ โดยสดสวนของการถอหนในนตบคคลสถานพลงงานชมชนและสดสวนเงนลงทน จะถกพจารณาจากผทเกยวของเปนกรณ กรณไป



รปท 7.4-1 โครงสรางผถอหนหรอเงนทน ในนตบคคลโครงการสถานพลงงานชมชน หนาทหลกของนตบคคลเจาของสถานพลงงานชมชนสเขยว

• ทาหนาทจดตงสถานพลงงานสเขยว

• จดหาแหลงเงนทนเพมเตมจาก สถาบนการเงนทสามารถใหกยม

• ดาเนนการบรหารโครงการฯ

• ดาเนนธรกจใหสามารถสรางผลกาไรทเหมาะสมและยงยน

• จายปนผลในอตราสวนทเหมาะสมคนใหกบผถอหน คณะทปรกษาไดลงพนทเพอนาเสนอแนวทางการศกษาความเปนไปได โดยเฉพาะดานโครงสรางองคกรและการเงนสาหรบสถานพลงงานชมชน ตอกลม CBES 6 เมอวนท 31 ตลาคม 2555 รปท 4 โดยคณะทปรกษาไดนาเสนอแนวทางการจดตง องคกรกลมเกษตรกร ผผลตเชอเพลงชวมวล เปนนตบคคล ทงในรปแบบ วสาหกจชมชนและ สหกรณ ณ องคการบรหารสวนจงหวด จ.หนองบวลาภ โดยในการลงพนทในชวงดงกลาวได เชญ ผแทนจาก ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) และ บรรษทประกนสนเชออตสาหกรรมขนาดยอม (บสย.) รวมเดนทางไปดวย ทงนไดรบการตอบรบ ในรปแบบชองการจดตงกลมเกษตรกร และโครงสรางองคกรและการเงนสาหรบสถานพลงงานชมชน จากทง กลมเกษตรกรสมาชกเปาหมายและ ผแทน ธกส. และ บสย. เปนอยางด ณ ปจจบน CBES 6 ไดมการดาเนนการจดตง วสาหกจชมชน โดยม นายสรชาต คณเมอง เปนหวหนากลม



7.5 ผลการวเคราะหความเปนไปไดดานเศรษฐศาสตรและการเงน การวเคราะหความเหมาะสมดานเศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการ จะทาการวเคราะหและพจารณาผลความเหมาะสมของโครงการจากเกณฑการตดสนดงน มลคาปจจบนสทธ(Net Present Value: NPV) เปนคาแสดงถงผลตอบแทนสทธของโครงการ ณ อตราคดลดหรอคาเสยโอกาสเงนทน โดยพจารณาจากคา NPV ตองมคามากกวาหรอเทากบศนย จงแสดงวาโครงการมความคมคาในการลงทน โดยมวธประเมนคาโดยการคานวณตามสตร ดงน

NPV = ∑

+−

=

n

0tttt

)r1(

)CB(

โดยท n = จานวนปทใชประเมนโครงการ Bt = ผลประโยชนในปท t Ct = คาใชจายในปท t r = อตราสวนลด (ใชอตรารอยละ 8)

อตราสวนผลประโยชนตอตนทน (Benefit Cost Ratio: B/C) เปนคาทแสดงถง

ประสทธภาพการใชทนของโครงการ ณ อตราคดลดหรอคาเสยโอกาสเงนทน โดยพจารณาจากคา B/C

มากกวาหรอเทากบ 1 แสดงวาโครงการมความคมคาในการลงทน โดยมวธการคานวณดงน

B/C = ∑ +

∑ +

=

=n

0t

tt

n

0t

tt

)r1(C

)r1/(B

โดยท n = จานวนปทใชประเมนโครงการ

Bt = ผลประโยชนในปท t

Ct = คาใชจายในปท t

r = อตราสวนลด (ใชอตรารอยละ 8) อตราผลตอบแทนภายในของโครงการ (Internal Rate of Return: IRR) เปนคาแสดงถง

อตราผลตอบแทนทแทจรงของโครงการ ถา IRR มากกวาหรอเทากบอตราคดลดหรอคาเสยโอกาสของทน

แสดงวาโครงการมความคมคาในการลงทน โดยมวธการคานวณดงน



∑+−

=

n

0tttt

)R1(

)CB( = 0

โดยท n = จานวนปทใชประเมนโครงการ Bt = ผลประโยชนในปท t Ct = คาใชจายในปท t R = อตราผลตอบแทนของโครงการ โดยอตราผลตอบแทนภายในทางดานการเงนของโครงการ (Financial Internal Rate of Return:

FIRR) เปนการประเมนผลตอบแทนทางการเงน (กาไร/ขาดทน) ทมตอผลงทน ใชประโยชนในการพจารณา

ตดสนใจลงทนของภาคเอกชน สวนอตราผลตอบแทนภายในทางดานเศรษฐศาสตรของโครงการ (Economic

Internal Rate of Return: EIRR) เปนการประเมนความคมคาและผลกระทบของโครงการทมตอระบบ

เศรษฐกจของประเทศ ใชประโยชนในการพจารณากาหนดนโยบายของภาครฐ โดยในโครงการนจะคด

ผลประโยชนทเกดขนจากโครงการทสงผลตอภาพรวมของประเทศ เชน การลดการใชนามนหรอเชอเพลงอน

เพอผลตไฟฟา เปนตน ตนทนพลงงานตอหนวยการผลตไฟฟา (Cost of Energy) เปนการคดตนทนตอหนวยทเกด

จากการผลตไฟฟาจากชวมวล โดยคดคาเชอเพลง คาดาเนนการ และคาอนๆ

ในการวจยคณะผวจยไดแบงกรณศกษาออกเปน 3 กรณ ประกอบดวย

Scenario 1 คอ การคดผลประโยชนจากโครงการเฉพาะการขายไฟฟา และไดรบ Adder 0.5 บาท/kWh

Scenario 2 คอ การคดผลประโยชนจาก ไดแก การขายไฟฟาไดรบ Adder 0.5 บาท/kWh และการ

ผลประโยชนจากการขายผลตภณฑรอง คอ ถาน

Scenario 3 คอ Adder ทเหมาะสมททาใหเกดความสนใจในการลงทนสาหรบการคดผลประโยชน

จากโครงการเฉพาะการขายไฟฟา

นอกจากนไดมการวเคราะหความคมคาดานเศรษฐศาสตรกรณทมกาลงการผลตทแตกตางกนคอ 850,

950 และ 1,000 kWh ดวย ผลการวเคราะหดานเศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการของ CBES 6 ดงกลาวตอไป



1. สมมตฐานทใชในการวเคราะห ประกอบดวย

1. โรงไฟฟาชวมวลขนาด 1,000 กโลวตต กาลงการผลต 1,000 กโลวตต

2. พนทตงโรงไฟฟามพนท จานวน 2 ไร โดยคดเปนราคาประเมนพนทตงโรงงานและโรงเกบ

เชอเพลง เปนเงนจานวน 200,000 บาท (100,000 บาท/ไร)

3. คาเครองจกร 61,000,000 บาท

4. คาอาคารโรงงานไฟฟา และโรงเรอนเกบเชอเพลง เปนเงนจานวน 7,920,000 บาท

5. คาจดการระบบ เปนเงนจานวน 1,000,000 บาท

6. คา FT เทากบ 0.5204 บาท ประกาศ ณ เดอนมกราคม - เมษายน 2556 (อางอง :

คณะกรรมการกากบกจการพลงงาน กกพ. (คาชแจงประจาเดอน ก.ย.55-ธ.ค. 55)

7. อตราความกาวหนาคา FT เทากบ 0.05

8. การผลตจานวน 24 ชวโมงตอวน

9. จานวนเวลาทางาน 299 วน/ป

10. ADDER (ปท1-7) (ขนาด < 1 MW) เทากบ 0.50 บาทตอหนวย เปนระยะเวลา 7 ป

11. มพนกงานจานวน 14 คน อตราเงนเดอนพนกงานทงหมด 200,000.00 บาทตอเดอน หรอ

2,400,000 บาทตอป

12. อตราการขนเงนเดอน ตงแตปท 2 เพมขน 4% ตอป

13. อตราเงนเฟอ เทากบ 2.27% (อางอง : ธนาคารแหงประเทศไทย เดอนพฤษภาคม ป 2556,

http://www.bot.or.th/Thai/Pages/BOTDefault.aspx, สบคนเมอวนท 7 พฤษภาคม 2556)

14. ตนทนคงท ประกอบดวย

- คาประกนอบตเหต จานวน 500 บาทตอคนตอป

- คาบารงรกษาและซอมแซมเครองจกร กาหนดใหมอตราคงท 1% ของมลคาตวประกอบ

โรงงานไฟฟา เปนเงนจานวน 610,000 บาทตอป

- คาบารงรกษาพเศษ (ทกๆ 8 ป) กาหนดใหมอตราคงท 2% ของมลคาตวประกอบโรงงาน

ไฟฟาทกๆ 8 ป เปนเงนจานวน 1,220,000 บาท

- คาบารงรกษาอาคาร สถานท 60,000 บาทตอป

- คาสาธารณปโภค 60,000 บาทตอป

- คาใชจายดาเนนการอนๆ 200,000 บาทตอป รวมคาตรวจมลพษทางอากาศและนา คา

ประกนเครองจกร คาภาษโรงเรอน และอนๆ



- อตรากาวหนาของเงนเดอนตอป กาหนดใหมอตราคงท 4%

15. ตนทนผนแปร

- อตราเพมของคาเชอเพลงตอป เทากบอตราเงนเฟอ

16. สามารถขอรบการสนบสนนการลงทนจาก คณะกรรมการสงเสรมการลงทน BOI ประเภทธรกจ

เพอ “กจการบรการและสาธารณปโภค “ในหมวด 7 ขอ 7.1 2 จดเปนกจการทใหความสาคญ

เปนพเศษ ซงจะไดรบสทธและประโยชนดานภาษอากร ดงน

- ไดรบยกเวนอากรขาเขาสาหรบเครองจกรไมวาตงอยในเขตใด

- ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนระยะเวลา 8 ป ไมวาตงอยในเขตใด หลงจากปท 8

คดภาษนตบคคล (Tax) รอยละ 20

17. ตนทนของเงนสดสวน

- หนสนระยะยาว (กธนาคาร) 50% เปนจานวนเงน 35,310,000 บาท

- สวนของเจาของ 50% เปนจานวนเงน 35,310,000 บาท

- อตราดอกเบย MLR+2% กาหนดใหเทากบ 7% (อางอง : ธกส. กรณลกคาสถาบน (สหกรณ

กลมเกษตรกร กลมบคคล กองทนหมบานหรอชมชน และองคกร) มผลบงคบวนท

20 เมษายน 2554 จะเทากบ MLR+2% = 7%

http://www.baac.or.th/contentrate.php?content_group_sub=2, สบคนเมอวนท

20 พฤษภาคม 2556)

- อายโครงการ 20 ป

18. การชาระหน (การจายเงนตนและดอกเบย)

- ระยะเวลาการผอนชาระ 10 ป

19. เงนหมนเวยน เทากบ 500,000 บาท คงทตลอดอายโครงการ

20. เงนลงทนรวมทงโครงการ ทงหมดเทากบ 70,620,000 บาท

21. อตราคาเชอเพลงในการผลตประกอบดวย

- สดสวนการใชเชอเพลงตอปของ CBES 6 = เหงามนสาปะหลง 13% = ยคาลปตส 87%

- เหงามนสาปะหลงความชนรอยละ 55 ราคา 0.6 บาท/กโลกรม (รวมคาสบและคาขนสง)

- ยคาลปตสความชนรอยละ 50 ราคา 0.9 บาท/กโลกรม (รวมคาสบและคาขนสง)

- คดเปนราคาเฉลยตามสดสดสวนเชอเพลงเทากบ 2.2772 บาท / kWh



2. โครงสรางการลงทน

กจการลงทนดวยเงนทน โดยมรายละเอยดดงน

เงนลงทนโครงการ

คาทดน 200,000.00 บาทคากอสราง 7,920,000.00 บาทคาเครองจกร 61,000,000.00 บาทเงนสดหมนเวยน 500,000.00 บาทคาจดการระบบ 1,000,000.00 บาท

รวมทงสน 70,620,000.00 บาท

ทมาของแหลงเงน สดสวนของแหลงเงน จานวนเงน สดสวน %เจาของ(ชมชนหรอเจาของเทคโนโลย) 35,310,000.00 50% สถาบนการเงน( กเงน) 35,310,000.00 50%

รวมทงสน 70,620,000.00 100%

3. รายละเอยดคาใชจายของโครงการ

อตราการจายเงนเดอน / ตนทนรายจาย(รายเดอน)

อตราการจายเงนเดอน เงนเดอน การศกษา จานวน อตราเงนเดอน รวมรายจาย หนวยผจดการโรงงาน ปรญญาตร 1 35,000.00 35,000.00 บาทชางประจาโรงงาน ปรญญาตร 3 25,000.00 75,000.00 บาทพนกงานผลต ปวช. ขนไป 6 9,000.00 54,000.00 บาทพนกงานทวไป ปวช. ขนไป 4 9,000.00 36,000.00 บาท

รวมพนกงาน 14 200,000.00 บาท



ตนทนรายจายตอป รายละเอยด จานวน หมายเหต จานวนพนกงาน 14 คนเงนเดอนสาหรบพนกงาน 2,400,000.00 บาทคาประกนอบตเหตตอป 7,000 บาท คนละ 500 บาทคาบารงรกษาเครองจกร 610,000.00 บาท คด 1% ของคาเครองจกรลงทน ตงแตปท 2 เพมตามอตรา

เงนเฟอ คาบารงรกษาเครองจกรพเศษ 1,220,000.00 บาท ทกๆ 8 ป คด 2% ของคาเครองจกรลงทนคาบารงรกษาอาคารสถานท 60,000.00 บาท คดเดอนละ 5,000 บาท ตงแตปท 2 เพมตาม

อตราเงนเฟอ ประเมนคานาคาไฟ 60,000.00 บาท คดเดอนละ 5,000 บาท ตงแตปท 2 เพมตาม

อตราเงนเฟอ คาใชจายดาเนนการอนๆ 200,000.00 บาท ตงแตปท 2 เพมตามอตราเงนเฟอ อตราเงนเฟอ 2.27%อตราการขนเงนเดอน 4%หมายเหต : 1. จานวนพนกงานและอตราเงนเดอนแปรผนตามนโยบายของบรษท 2. คาใชจาย นอกเหนอจากเงนเดอนกาหนดใหแปรผนตามอตราเงนเฟอ ตงแตปท 2-20 ใหเพมขน เทากบ 2.27% ตอป



คาใชจายคงท

คาใชจายพนกงาน ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 ปท 5 ปท 6

เงนเดอนพนกงาน 2,400,000.00 2,400,000.00 2,496,000.00 2,595,840.00 2,699,673.60 2,807,660.54 2,919,966.97

คาประกนอบตเหตตอป 7,000.00 7,000.00 7,158.90 7,321.41 7,487.60 7,657.57 7,831.40

รวมคาใชจายพนกงาน 2,407,000.00 2,503,158.90 2,603,161.41 2,707,161.20 2,815,318.12 2,927,798.36

รายการเครองจกรทางาน

คาบารงรกษาเครองจกร 610,000.00 610,000.00 623,847.00 638,008.33 652,491.12 667,302.66 682,450.43

คาบารงรกษาอาคารสถานท 60,000.00 60,000.00 61,362.00 62,754.92 64,179.45 65,636.33 67,126.27

ประเมนคาสาธารณปโภค 60,000.00 60,000.00 61,362.00 62,754.92 64,179.45 65,636.33 67,126.27

คาบารงรกษาเครองจกรพเศษ 1,220,000.00 - - - - - -

รวมคาใชจายเกยวกบเครองจกร 730,000.00 746,571.00 763,518.16 780,850.02 798,575.32 816,702.98

คาใชจายดาเนนการอนๆ 200,000.00 200,000.00 204,540.00 209,183.06 213,931.51 218,787.76 223,754.24

รวมคาใชจายในการบรหารตอป 3,337,000.00 3,454,269.90 3,575,862.63 3,701,942.74 3,832,681.19 3,968,255.58



คาใชจายพนกงาน ปท 7 ปท 8 ปท 9 ปท 10 ปท 11 ปท 12 ปท 13

เงนเดอนพนกงาน 2,400,000.00 3,036,765.64 3,158,236.27 3,284,565.72 3,415,948.35 3,552,586.28 3,694,689.74 3,842,477.32

คาประกนอบตเหตตอป 7,000.00 8,009.17 8,190.98 8,376.91 8,567.07 8,761.54 8,960.43 9,163.83

รวมคาใชจายพนกงาน 3,044,774.82 3,166,427.25 3,292,942.64 3,424,515.42 3,561,347.83 3,703,650.17 3,851,641.16


คาบารงรกษาเครองจกร 610,000.00 697,942.06 713,785.34 729,988.27 746,559.01 763,505.89 780,837.48 798,562.49

คาบารงรกษาอาคารสถานท 60,000.00 68,650.04 70,208.39 71,802.13 73,432.03 75,098.94 76,803.69 78,547.13

ประเมนคาสาธารณปโภค 60,000.00 68,650.04 70,208.39 71,802.13 73,432.03 75,098.94 76,803.69 78,547.13

คาบารงรกษาเครองจกรพเศษ 1,220,000.00 - 1,220,000.00 - - - - -

รวมคาใชจายเกยวกบเครองจกร 835,242.14 2,074,202.13 873,592.52 893,423.07 913,703.78 934,444.85 955,656.75

คาใชจายดาเนนการอนๆ 200,000.00 228,833.46 234,027.98 239,340.42 244,773.44 250,329.80 256,012.29 261,823.77

รวมคาใชจายในการบรหารตอป 4,108,850.41 5,474,657.36 4,405,875.57 4,562,711.94 4,725,381.40 4,894,107.30 5,069,121.67



คาใชจายพนกงาน ปท 14 ปท 15 ปท 16 ปท 17 ปท 18 ปท 19 ปท 20

เงนเดอนพนกงาน 2,400,000.00 3,996,176.42 4,156,023.47 4,322,264.41 4,495,154.99 4,674,961.19 4,861,959.64 5,056,438.02

คาประกนอบตเหตตอป 7,000.00 9,371.85 9,584.59 9,802.16 10,024.67 10,252.23 10,484.96 10,722.97

รวมคาใชจายพนกงาน 4,005,548.27 4,165,608.07 4,332,066.58 4,505,179.66 4,685,213.42 4,872,444.59 5,067,160.99


คาบารงรกษาเครองจกร 610,000.00 816,689.86 835,228.72 854,188.41 873,578.49 893,408.72 913,689.10 934,429.84

คาบารงรกษาอาคารสถานท 60,000.00 80,330.15 82,153.64 84,018.53 85,925.75 87,876.27 89,871.06 91,911.13

ประเมนคาสาธารณปโภค 60,000.00 80,330.15 82,153.64 84,018.53 85,925.75 87,876.27 89,871.06 91,911.13

คาบารงรกษาเครองจกรพเศษ 1,220,000.00 - - 1,220,000.00 - - - -

รวมคาใชจายเกยวกบเครองจกร 977,350.16 999,536.01 2,242,225.47 1,045,429.99 1,069,161.25 1,093,431.21 1,118,252.10

คาใชจายดาเนนการอนๆ 200,000.00 267,767.17 273,845.48 280,061.77 286,419.18 292,920.89 299,570.20 306,370.44

รวมคาใชจายในการบรหารตอป 5,250,665.59 5,438,989.55 6,854,353.82 5,837,028.83 6,047,295.56 6,265,446.00 6,491,783.53

หมายเหต : - คาใชจาย นอกเหนอจากเงนเดอนเพมขนตามอตราเงนเฟอ ตงแตปท 2-20 - จานวนพนกงานและอตราเงนเดอนแปรผนตามนโยบายของบรษท



4. ตารางคาเสอมราคา

การคดคาเสอมราคาของเครองจกร ใชวธการคดคาเสอมแบบเสนตรง โดยมรายละเอยดดงน

การคดคาเสอม ราคา จานวน (ป) คาเสอมราคาเครองจกร 61,000,000.00 10 ป

คาเสอมราคาอาคาร 7,920,000.00 20 ป

ปท 1 2 3 4 5คาเสอมราคาเครองจกร 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00

คาเสอมราคาอาคาร 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00

รวมคาเสอมราคา 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00

ปท 6 7 8 9 10คาเสอมราคาเครองจกร 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00


รวมคาเสอมราคา 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00

ปท 11 12 13 14 15คาเสอมราคาเครองจกร - - - - -


รวมคาเสอมราคา 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00

ปท 16 17 18 19 20คาเสอมราคาเครองจกร - - - - -


รวมคาเสอมราคา 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00



5. ทมาคารบซอเชอเพลง

หมายเหต คาใชจายดานเชอเพลงเพมขนตามอตราเงนเฟอ

6. การคดคาไฟตอหนวย

โดยกาหนดประมาณการการคานวณคาจาหนายไฟ ดงน

- ประมาณการจานวนวนทางาน 1 ป เทากบ 365 วน วนทางานปรกต (วนจนทร ถง วนศกร) 242 วน วนเสารและวนหยดราชการ เทากบ 57 วน วนอาทตยและวนหยดประจาป เทากบ 66 วน

หมายเหต : วนหยดประจาป 9 วน คอ วนปใหม, วนมาฆะบชา, วนสงกรานต 3 วน, วนวสาขบชา, วนอาสาฬหบชา, วนพอแหงชาต, วนสนป

- คา Ft ในโครงการ เทากบ 0.5204 บาท/หนวย

- อตราสวนเพมคา Ft เทากบ 0.05

ตารางการใชเชอเพลง

ขนาดโรงไฟฟา 1,000

กาลงการผลต (kW) 1,000จานวนชวโมงตอวน 24 ราคาเชอเพลง (บาทตอkWh) 2.2772คาเชอเพลงตอวน (บาท) 43,617.31 การเดนเครองตอป (วน) 299 คาเชอเพลงตอป (บาท) 16,341,043.68

อตราการผลตไฟฟาตอป (kW) 7,176,000.00

ปรมาณเชอเพลง เหงามนสาปะหลง (ตนตอวน) 11.84เหงามนสาปะหลง (ตนตอป) 3,540.56ยคาลปตส (ตนตอวน) 52.83ยคาลปตส (ตนตอป) 15,796.34



หมายเหต : ** คา Ft หมายถง คาไฟฟาโดยอตโนมต หรอคาไฟฟาผนแปร เปนคาไฟฟาทปรบเปลยนเพมขนหรอลดลง ตามการเปลยนแปลงของตนทนคาใชจายดานเชอเพลงและคาซอไฟฟา ทอยนอกเหนอการควบคมของการไฟฟา (อางอง : จากเวบไซตของ กฟผ.ขายใหการไฟฟาฝายจาหนาย)

6. การคานวณคาจาหนายไฟฟา (บาท/หนวย)

ชวงเวลาการขายไฟฟาใหกบการไฟฟาสวนภมภาค แบงเปน 2 ชวงเวลา รายละเอยดดงน

คาความตองการ ชวงเวลา จานวน (ชวโมง)

ราคารบซอ (บาท/หนวย)

On Peak เวลา 09.00 - 22.00 น. วนจนทร –วนศกร 13 ชวโมง 3.8548

Off Peak เวลา 22.00 - 09.00 น.วนจนทร – วนศกร 11 ชวโมง

เวลา 00.00 - 24.00 น. วนเสาร, วนอาทตย วนแรงงานแหงชาต วนหยดราชการตามปกต (ไมรวมวนพชมงคล และวนหยดชดเชย)

24 ชวโมง(ทงวน) 2.0424

จานวนวน ชวโมง/วน ชวโมง/ป บาทxชม./ ปxหนวย

On Peak Off-Peak On Peak Off-Peak On Peak Off-Peak วนทางานปกต 242 13 11 3,146 2,662 12,127 5,437

วนเสาร และวนหยดราชการ

57 - 24 - 1,368 - 2,794

วนอาทตย และวนหยดประจาป

66 - - - - - -

รวม 365 13 35 7,176 20,358 เฉลยการขายไฟฟา = 2.837 บาทตอหนวย



7. ประมาณการคาขายไฟฟา (รวมคา Ft) ระยะเวลา 20 ป

ปท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10คาเฉลย 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370

คา Ft 0.5204 0.5464 0.5737 0.6024 0.6325 0.6642 0.6974 0.7323 0.7689 0.8073

คาขายไฟฟา 3.3574 3.3834 3.4107 3.4394 3.4695 3.5011 3.5344 3.5692 3.6058 3.6443

ปท 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20คาเฉลย 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370 2.8370

คา Ft 0.8477 0.8901 0.9346 0.9813 1.0304 1.0819 1.1360 1.1928 1.2524 1.3150

คาขายไฟฟา 3.6846 3.7270 3.7715 3.8183 3.8673 3.9188 3.9729 4.0297 4.0894 4.1520

8. อตราการผลตกระแสไฟฟา

ขนาดโรงไฟฟา 1,000 kW

ขนาดกาลงการผลต 1,000 kW

จานวนชวโมงตอวน 24 ชวโมง

ผลตกระแสไฟฟาตอวน 22,800 kW

ตอป เดนเครองจานวน 299 วน

จานวนชวโมงตอป 7,176 ชวโมง

อตราการผลตกระแสไฟฟาตอป 7,176,000 kW

ADDER (ปท1-7) 0.50



ปท 1 2 3 4 5คาขายไฟฟาตอป (รวม Ft) 3.36 3.38 3.41 3.44 3.47

คา Adder 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50

รวมรายไดตอหนวย 3.86 3.88 3.91 3.94 3.97

รายไดการขายไฟฟาตอป 26,296,440.04 26,473,823.58 26,660,076.31 26,855,641.66 27,060,985.29

รายไดการขายไฟฟาตอวน 87,947.96 88,541.22 89,164.13 89,818.20 90,504.97

หมายเหต : 1. ตงแตปท 1 – 7 คา Adder มอตราคงท เทากบ 0.50

2. ตงแตปท 8 – 20 คา Adder มอตราคงท เทากบ 0.00 (อางองตามนโยบายของรฐบาล)


คา Adder 0.50 0.50 0.00 0.00 0.00

รวมรายไดตอหนวย 4.00 4.03 3.57 3.61 3.64




คา Adder 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

รวมรายไดตอหนวย 3.68 3.73 3.77 3.82 3.87




คา Adder 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

รวมรายไดตอหนวย 3.92 3.97 4.03 4.09 4.15





9. ตารางการผอนเงนก ตารางการจายดอกเบยและเงนตน เงนตน 35,310,000.00 บาท

อตราดอกเบย 7.00% ตอป

ระยะเวลา 120 เดอน

ผอนชาระเดอนละ 409,979.04 บาท

ปท 1 2 3 4 5

ดอกเบยจาย 2,391,611.01 2,208,851.75 2,012,880.81 1,802,743.11 1,577,414.54

เงนตน 2,528,137.47 2,710,896.73 2,906,867.67 3,117,005.37 3,342,333.94

เงนผอนชาระตอป 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48

ปท 6 7 8 9 10ดอกเบยจาย 1,335,796.95 1,076,712.80 798,899.44 501,002.93 181,571.46

เงนตน 3,583,951.53 3,843,035.68 4,120,849.04 4,418,745.55 4,738,177.02

เงนผอนชาระตอป 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48

รวมดอกเบยจาย 13,887,484.81

รวมเงนตน 35,310,000.00

รวมเงนผอนชาระตอป 49,197,484.81



10. งบกาไรขาดทน

รายการ ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 ปท 5

รายรบจากการขายหนวยไฟฟา :

จานวนหนวยการผลตกระแสไฟ 7,176,000.00 7,176,000.00 7,176,000.00 7,176,000.00 7,176,000.00

อตราการขายตอหนวย 3.86 3.88 3.91 3.94 3.97

รวมรายรบค าจากการข ายหนวยไฟฟา 27,680,463.20 27,867,182.72 28,063,238.22 28,269,096.49 28,485,247.67

รายรบจากการขายผลตภณฑ

การขายผลตภณฑรอง - - - - -

รวมรายได ทงหมด 27,680,463.20 27,867,182.72 28,063,238.22 28,269,096.49 28,485,247.67

รายจาย :

คาใชจายในการบรหารตอป 3,337,000.00 3,454,269.90 3,575,862.63 3,701,942.74 3,832,681.19

ตนทนคาเชอเพลง 16,341,043.68 16,711,985.37 17,091,347.44 17,479,321.03 17,876,101.61

รวมรายจายเงนเดอนและตนทนเช อเพลง 19,678,043.68 20,166,255.27 20,667,210.07 21,181,263.77 21,708,782.81

กาไรกอนหกคาเสอม ดอกเบยและภาษ 8,002,419.52 7,700,927.45 7,396,028.15 7,087,832.72 6,776,464.86

คาเสอมราคา :

การคดคาเสอมราคาเครองจกร 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00

การคดคาเสอมราคาอาคาร 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00

รวมค าเสอม 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00

รวมรายจายทงหมด 26,174,043.68 26,662,255.27 27,163,210.07 27,677,263.77 28,204,782.81

กาไรกอนหกดอกเบยและภาษ 1,506,419.52 1,204,927.45 900,028.15 591,832.72 280,464.86

ดอกเบยจาย 2,391,611.01 2,208,851.75 2,012,880.81 1,802,743.11 1,577,414.54

กาไรกอนหกภาษ -885,191.49 -1,003,924.30 -1,112,852.66 -1,210,910.39 -1,296,949.68

ภาษ 20% - - - - -

กาไรสทธ -885,191.49 -1,003,924.30 -1,112,852.66 -1,210,910.39 -1,296,949.68

กระแสเงนสดสทธ 8,002,419.52 7,700,927.45 7,396,028.15 7,087,832.72 6,776,464.86










รวมรายได ทงหมด 28,712,206.41 28,950,513.10 25,612,735.11 25,875,468.23 26,151,338.00



ตนทนคาเชอเพลง 18,281,889.12 18,696,888.00 19,121,307.36 19,555,361.04 19,999,267.73


กาไรกอนหกคาเสอม ดอกเบยและภาษ 6,462,061.71 6,144,774.68 1,016,770.38 1,914,231.61 1,589,358.33


การคดคาเสอมราคาเครองจกร 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,100,000.00 6,099,999.00


รวมค าเสอม 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,496,000.00 6,495,999.00

รวมรายจายทงหมด 28,746,144.70 29,301,738.42 31,091,964.73 30,457,236.61 31,057,978.67

กาไรกอนหกดอกเบยและภาษ 33,938.29- 351,225.32- 5,479,229.62- 4,581,768.39- 4,906,640.67-

ดอกเบยจาย 1,335,796.95 1,076,712.80 798,899.44 501,002.93 181,571.46

กาไรกอนหกภาษ -1,369,735.24 -1,427,938.13 -6,278,129.06 -5,082,771.32 -5,088,212.13

ภาษ 20% - - - - -

กาไรสทธ -1,369,735.24 -1,427,938.13 -6,278,129.06 -5,082,771.32 -5,088,212.13

กระแสเงนสดสทธ 6,462,061.71 6,144,774.68 1,016,770.38 1,914,231.61 1,589,358.33










รวมรายได ทงหมด 26,441,001.26 26,745,147.68 27,064,501.42 27,399,822.85 27,751,910.36



ตนทนคาเชอเพลง 20,453,251.11 20,917,539.91 21,392,368.07 21,877,974.82 22,374,604.85


กาไรกอนหกคาเสอม ดอกเบยและภาษ 1,262,368.74 933,500.46 603,011.68 271,182.44 61,684.05-


การคดคาเสอมราคาเครองจกร


รวมค าเสอม 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00

รวมรายจายทงหมด 25,574,632.52 26,207,647.22 26,857,489.74 27,524,640.42 28,209,594.40

กาไรกอนหกดอกเบยและภาษ 866,368.74 537,500.46 207,011.68 124,817.56- 457,684.05-

ดอกเบยจาย

กาไรกอนหกภาษ 866,368.74 537,500.46 207,011.68 124,817.56- 457,684.05-

ภาษ 20% - - - - -

กาไรสทธ 866,368.74 537,500.46 207,011.68 -124,817.56 -457,684.05

กระแสเงนสดสทธ 1,262,368.74 933,500.46 603,011.68 271,182.44 61,684.05-










รวมรายได ทงหมด 28,121,602.24 28,509,778.71 28,917,364.00 29,345,328.56 29,794,691.35



ตนทนคาเชอเพลง 22,882,508.38 23,401,941.32 23,933,165.39 24,476,448.24 25,032,063.62


กาไรกอนหกคาเสอม ดอกเบยและภาษ 1,615,259.97- 729,191.44- 1,063,096.95- 1,396,565.68- 1,729,155.80-


การคดคาเสอมราคาเครองจกร


รวมค าเสอม 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00 396,000.00

รวมรายจายทงหมด 30,132,862.20 29,634,970.15 30,376,460.95 31,137,894.25 31,919,847.15

กาไรกอนหกดอกเบยและภาษ 2,011,259.97- 1,125,191.44- 1,459,096.95- 1,792,565.68- 2,125,155.80-

ดอกเบยจาย

กาไรกอนหกภาษ 2,011,259.97- 1,125,191.44- 1,459,096.95- 1,792,565.68- 2,125,155.80-

ภาษ 20% - - - - -

กาไรสทธ -2,011,259.97 -1,125,191.44 -1,459,096.95 -1,792,565.68 -2,125,155.80

กระแสเงนสดสทธ 1,615,259.97- 729,191.44- 1,063,096.95- 1,396,565.68- 1,729,155.80-



11. ความสามารถในการจายเงนกคน (กาลงขนาดโรงไฟฟา 1,000 kW)

ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 ปท 5

กาลงผลต 1000 Kw

กาไรกอนหกภาษ คาเสอมและดอกเบย 8,002,419.52 7,700,927.45 7,396,028.15 7,087,832.72 6,776,464.86

จายเงนตนและดอกเบย 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48

เงนสดค งเหลอตอป 3,082,671.04 2,781,178.97 2,476,279.67 2,168,084.24 1,856,716.38

ปท 6 ปท 7 ปท 8 ปท 9 ปท 10

กาลงผลต 1000 Kw

กาไรกอนหกภาษ คาเสอมและดอกเบย 6,462,061.71 6,144,774.68 1,016,770.38 1,914,231.61 1,589,358.33

จายเงนตนและดอกเบย 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48 4,919,748.48

เงนสดค งเหลอตอป 1,542,313.23 1,225,026.20 3,902,978.10- 3,005,516.87- 3,330,390.15- 12. ผลการวเคราะหขอมลทางการเงน

การคานวณหาจดคมทน (Break Even Point) โดยวธวธกาไรสวนเกน (The contribution approach) ปท 1 2 3 4 5

ยอดขายรวม 27,680,463.20 27,867,182.72 28,063,238.22 28,269,096.49 28,485,247.67

ตนทนผนแปร (คาเชอเพลง+คาแรงงาน) 18,741,043.68 19,207,985.37 19,687,187.44 20,178,994.63 20,683,762.16

กาไรสวนเกน 8,939,419.52 8,659,197.35 8,376,050.78 8,090,101.86 7,801,485.51

อตรากาไรสวนเกน 32.30% 31.07% 29.85% 28.62% 27.39%

คาใชจายคงท (รวมคาเสอมราคา) 7,433,000.00 7,454,269.90 7,476,022.63 7,498,269.14 7,521,020.65

ยอดขายทคมทน 23,015,910.88 23,989,463.80 25,047,771.26 26,201,066.13 27,461,197.69

ตนทนการผลตรวมตอหนวย 3.65 3.72 3.79 3.86 3.93

ปท 6 7 8 9 10

ยอดขายรวม 28,712,206.41 28,950,513.10 25,612,735.11 25,875,468.23 26,151,338.00


กาไรสวนเกน 7,510,350.33 7,216,859.45 3,333,191.48 3,035,541.47 2,736,121.91

อตรากาไรสวนเกน 26.16% 24.93% 13.01% 11.73% 10.46%


ยอดขายทคมทน 28,841,953.12 30,359,457.44 67,715,943.89 64,931,235.91 73,048,085.56




ปท 11 12 13 14 15

ยอดขายรวม 26,441,001.26 26,745,147.68 27,064,501.42 27,399,822.85 27,751,910.36


กาไรสวนเกน 2,435,163.86 2,132,918.03 1,829,656.03 1,525,671.61 1,221,282.03

อตรากาไรสวนเกน 9.21% 7.97% 6.76% 5.57% 4.40%


ยอดขายทคมทน 17,033,972.29 20,005,306.28 24,002,358.65 29,641,444.85 38,152,134.31


ปท 16 17 18 19 20

ยอดขายรวม 28,121,602.24 28,509,778.71 28,917,364.00 29,345,328.56 29,794,691.35


กาไรสวนเกน 916,829.44 612,682.40 309,237.42 6,920.68 -293,810.29

อตรากาไรสวนเกน 3.26% 2.15% 1.07% 0.02% -0.99%


ยอดขายทคมทน 89,812,305.31 80,867,997.66 165,360,221.15 7,630,247,657.59 -185,712,944.39

ตนทนการผลตรวมตอหนวย 4.20 4.13 4.23 4.34 4.45 จากผลการประมาณจะเหนไดวาตนทนการผลตตอหนวย (กรณการคดผลประโยชนจากโครงการ

เฉพาะการขายไฟฟา และไดรบ Adder 0.5 บาท/kWh) อยระหวาง 3.56 ถง 4.45 บาทตอกโลวตตชวโมง ซงเปนตนทนผนแปร -0.99 ถง 32.30% ของรายได จงควรหารายไดเสรม

13. สรปผลการวเคราะหตาม Scenario Analysis ดงทไดกลาวมาแลววา คณะผวจยไดวเคราะหกรณศกษาเปน 3 กรณ ไดแก

Scenario 1 คอ การคดผลประโยชนจากโครงการเฉพาะการขายไฟฟา และไดรบ Adder 0.5 บาท/kWh

Scenario 2 คอ การคดผลประโยชนจาก ไดแก การขายไฟฟาไดรบ Adder 0.5 บาท/kWh และการ

ผลประโยชนจากการขายผลตภณฑรอง คอ ถาน

Scenario 3 คอ Adder ทเหมาะสมททาใหเกดความสนใจในการลงทนสาหรบการคดผลประโยชน

จากโครงการเฉพาะการขายไฟฟา



Scenario 1 ผลการวเคราะหใชอตราผลตอบแทน Rate of Return ตงแตปท 1-20 เทากบ 7%

มลคาปจจบน 71,850,282.73 บาท เงนลงทน 70,620,000.00 บาท

B/C 0.57มลคาปจจบนสทธ (NPV) -30,143,378.48 บาท

FIRR n/aEIRR 28.76%

ตนทนการผลตตอหนวย 3.56-4.45 บาท/kWh PB 9.97 ป

จากขอมลขางตนอตราผลตอบแทนภายใน (IRR) และระยะเวลาคนทน (PB) พบวา - ผลตอบแทนโครงการทางดานการเงน (FIRR) ทไมสามารถหาคาได และคา NPV เทากบ

-30,143,378.48 บาท จงเปนโครงการทยงไมนาลงทน เนองจากคา NPV เปนลบ และ FIRR ไมสามารถหาคา

ได ในกรณกเงนอตราดอกเบย 7% ในระยะเวลา 20 ป แตเมอพจารณาผลตอบแทนดานเศรษฐศาสตร (EIRR)

จะเหนวาโครงการนควรไดรบการสนบสนนเนองจากคา EIRR สงถง 28.76% ซงหากมโครงการเกดขนจะสงผล

ดานบวกตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ - จากผลตอบแทนเปนตวเงนทจะไดรบกลบคนในแตละปเทยบกบเงนลงทน เพอใหทราบวาจะไดคน

ทนในระยะเวลากป พบวา ระยะเวลาคนทน (PB) ทไดคอ 9.97 ป ซงระยะเวลาคนทนทเหมาะสมไมควรเกน 7 ป

Scenario 2

เมอนารายไดจากการขายผลตภณฑรอง ไดแก ถานผง มาพจารณาเพมเตมโดยมสมมตฐานดงน ราคาขายถานผง 5.00 บาท อตราสวนการเกดถาน 5.00 เปอรเซนต จานวนทผลตได 340,860.00 กโลกรม รายไดจากการขายผลตภณฑรองตอป 1,704,300.00 บาท

ขอมลการขายถานผงหนาโรงงานอางองจากโรงงานผลตพลงงานทดแทนจากชวมวล บรษท ไบรท เอนเนอรย จากด

โดยรวมกบบรษท จรง แอนด ซน จากด และบรษท พลงงานหมนเวยนชมชน จากด อาเภอพนมสารคาม จงหวด ฉะเชงเทรา กาหนดใหรายไดจากการขายผลตภณฑรองเพมขนตามอตราเงนเฟอ



ผลการวเคราะหใชอตราผลตอบแทน Rate of Return ตงแตปท 1-20 เทากบ 7%

มลคาปจจบน 62,568,848.84 บาทเงนลงทน 70,620,000.00 บาท

B/C 0.89มลคาปจจบนสทธ (NPV) -8,051,151.16 บาท

FIRR 4.70%EIRR 28.76%

ตนทนการผลตตอหนวย 3.56-4.45 บาท/kWhPB 7.78 ป

จากขอมลขางตนอตราผลตอบแทนภายใน (IRR) และระยะเวลาคนทน (PB) พบวา - ผลตอบแทนโครงการเทากบ 4.70% เปนการสอดคลองกบคาลบของ NPV เทากบ -8,051,151.16

บาท วาเปนโครงการทยงไมนาลงทน เพราะ FIRR มคานอยกวาตนทนเงนลงทน ในกรณกเงนอตราดอกเบย 7% ในระยะเวลา 20 ป

- จากผลตอบแทนเปนตวเงนทจะไดรบกลบคนในแตละป เทยบกบเงนลงทน เพอใหทราบวาจะไดคน

ทนในระยะเวลากป พบวา ระยะเวลาคนทน (PB) ทไดคอ 7.78 ป

Scenario 3

เปนการศกษาคา Adder ทเหมาะสม ทจะทาใหโครงการมความนาสนใจในการลงทน ผลการวเคราะหใชอตราผลตอบแทน Rate of Return ตงแตปท 1-20 เทากบ 7%

มลคาปจจบน 106,221,640.79 บาทเงนลงทน 70,620,000.00 บาท

B/C 1.51มลคาปจจบนสทธ (NPV) 35,601,640.79 บาท

FIRR 20.33%EIRR 24.99%

ตนทนการผลตตอหนวย 3.56-4.45 บาท/kWhPB 3.56 ป



ในกรณทไมสามารถพงพารายไดจากการขายผลตภณฑรอง จงควรปรบมลคาสทธประโยชนท

เหมาะสมตอการดาเนนธรกจ (Adder) อยท 2.20 บาท ซงจะทาใหผลตอบแทนอยในเกณฑทเหมาะสมโดยอย

ระหวาง 20-21% จะทาใหไดผลตอบแทนโครงการเทากบ 20.33%มลคาปจจบนสทธเทากบ 35,601,640.79

บาท ทอตราผลตอบแทน Rate of Return ตงแตปท 1-20 เทากบ 7% และสามารถคนทนไดภายใน 3.56 ป

สรปผลการวเคราะหตาม Scenario แสดงดงตารางท 7.2-1

ตารางท 7.2-1 ผลการวเคราะหทางการเงน ตาม Scenarios

รายการวเคราะห Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3รายไดจากผลตภณฑรอง (บาท/ป)

N/A 1,794,000.00

N/A

Adder (บาท/kW) 0.5 0.5 1.4

B/C 0.57 0.89 1.51

NPV (บาท) -30,143,378.48 -8,051,151.16 35,601,640.79

FIRR (%) n/a 4.70% 20.33%

EIRR (%) 28.76% 28.76% 24.99%

ตนทนการผลตตอหนวย (บาท/kWh)

3.56-4.45 3.56-4.45 3.56-4.45

PB (ป) 9.97 7.78 3.56

นอกจากนไดมการวเคราะหความคมคาดานเศรษฐศาสตรกรณทมกาลงการผลตทแตกตางกนคอ 850,

950 และ 1,000 kWh ดวย ผลการวเคราะหดานเศรษฐศาสตรและการเงนของโครงการของ CBES 6 ทระดบ

การผลตตางๆ เปนดงน



กาลงการผลต 1,000 kWh 950 kWh 850kWh หนวย มลคาปจจบน 40,476,621.52 36,072,044.39 27,262,890.12 บาท

เงนลงทน 70,620,000.00 70,620,000.00 70,620,000.00 บาท

B/C 0.57 0.51 0.39

มลคาปจจบนสทธ (NPV) -

30,143,378.48

-

34,547,955.61-43,357,109.88 บาท

FIRR n/a n/a n/a EIRR 28.76% 27.57% 25.18%

ตนทนการผลตตอหนวย 3.56-4.45 3.60-4.50 3.69-4.63 (บาท/kWh) PB 9.97 10.83 13.08 ป

จากตารางจะเหนวากาลงการผลตยงผลตนอยลงเทาไหรจะทาใหมลคาปจจบนสทธ FIRR, EIRR และ

PB ลดลง ดงนนการผลตทเหมาะสมของกาลงการผลตในทางเศรษฐศาสตรและการเงนครงนอยทกาลงการผลตท 1,000 kWh ตามความสามารถในการผลต เนองมาจากตนทนคาโรงงานมมลคาไมตางกนมากนก ถาผลตนอยจะทาใหไดรบผลตอบแทนนอยลง

สาหรบ CBES 6 ซงมปรมาณเชอเพลงมากเกนความตองการของสถานพลงงานชมชน โดยมการกาหนดใหใช เหงามนสาปะหลง และเศษและเปลอกไมยคาลปตสเปนหลก โดยมตนทนเชอเพลงตอการผลตหนวยพลงงานไฟฟาท 2.2772 บาท/kWh และกาลงการผลตท 1,000 kW ถงจะมโอกาสคมคาการลงทน เงนลงทนในการกอสรางสถานพลงงานชมชน (รวมทดน) อยท 70,620,000.00 บาท และ Discount Factor ท รอยละ 7

สรปผลการศกษา จากการวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรและการเงน สามารถสรปไดวา สถานพลงงาน

ชมชน CBES 6 ควรตองเปนนตบคคลเฉพาะ อนประกอบดวยผถอหน คอ วสาหกจชมชนหรอสหกรณ ของ

กลมเกษตรกรผผลตเชอเพลงชวมวล และผลงทนและหรอเจาของเทคโนโลย โดยเงนลงทนในการกอสราง

สถานพลงงานชมชนมากจาก วสาหกจฯหรอสหกรณ ผลงทนและหรอเจาขอเทคโนโลย และแหลงเงนทนหรอ

สถาบนการเงนทสนใจ ทาในลกษณะของ สนเชอโครงการหรอเงนลงทนในโครงการ (Project Finance –

Special Project Vehicle) ปจจบน CBES 6 ไดมการดาเนนการจดตง วสาหกจชมชน โดยม นายสรชาต คณเมอง

เปนหวหนากลม



จากผลการทางเศรษฐศาสตรและการเงนพบวา การผลตท 1,000 kW ยงไมมความคมคาดานการเงน

แตมความคมคาดานเศรษฐศาสตรโดยรวมของประเทศ หากจะใหโครงการมความคมคาดานการเงนจะตองม

การขายผลตภณฑรองรวมดวย และ Adder ตามนโยบายสนบสนนจากภาครฐในปจจบน มคานอยมากจงยง

ไมคมคาตอการลงทน โดยมระยะเวลาคนทน 9.97 ป ซงคอนขางนาน ดงนนภาครฐควรพจารณาสนบสนน

Adder ในกรณของ CBES 6 นควรมคาตงแต 2.20 บาท/kW ขนไป จงจะสามารถทาใหเกดสถานพลงงาน

ชมชนในเชงพาณชย ซงเปนการสงผลตอเศรษฐกจชมชนในทางบวกและภาพรวมความมนคงดานพลงงาน

เศรษฐกจของประเทศอยางชดเจนตอไป

ภาคผนวก ก ผลการวเคราะหเชอเพลง

ภาคผนวก ข สญญารบรองการจดหาวตถดบ

สญญารบรองการจดหาวตถดบสาหรบสถานพลงงานชมชน CBES 6

ทาท ตาบลโนนมวง อาเภอศรบญเรอง จงหวด หนองบวลาภ

วนท 7 เดอน สงหาคม ป พ.ศ. 2556

สญญาฉบบนทาขนเพอรบรองวา วสาหกจชมชนสถานฯ ต.โนนมวง อ.ศรบญเรอง จ.หนองบวลาภ ตงอยเลขท 98 หมท 4 บานโนนสงวน ตาบล โนนมวง อาเภอ ศรบญเรอง จงหวด หนองบวลาภ โดย นาย สรชาต คณเมอง ประธานกลม ซงตอไปนจะเรยกวา “ผขาย”

โดยผขายตกลงทาสญญาเพอรบรองเปนหลกฐานในการจดหาวตถดบเพอปอนสถานพลงงานชมชนสเขยว CBES 6 โดยมขอความดงตอไปน ขอ 1.ผขายตกลงขายเชอเพลง สาหรบโรงผลตไฟฟา สถานพลงงานชมชนสเขยว CBES 6 โดยมราคาจาหนายตามสญญาดงน

1. ราคาไมยคาลปตส (ทอน) ตนละ…750…………..บาท ความชนไมเกน………55………….% 2. ราคาไมสบ (ไมรวม) ตนละ…1,200…………..บาท ความชนไมเกน…40……….% 3. ราคาเหงามนสาปะหลง ตนละ…400…………..บาท ความชนไมเกน…60……….% 4. ราคาซงขาวโพด ตนละ…800…………..บาท ความชนไมเกน…20……….%

คสญญาทจะมาเปนผซอในอนาคตใหสงวนสทธทจะมการตกลงกนหากราคามการเปลยนแปลงตาม

สภาวะเศรษฐกจ

ขอ 2. ผขายตกลงจดหาสนคาตามขอ 1 โดยปรมาณการซอขายและพรอมจดสงใหในปรมาณไมตากวา 25,000 ตนตอป โดยจดสงใหถงหนาโรงผลตไฟฟาเดอนละไมตากวา 2,500 ตน และหากไมสามารถสงใหไดจะตองมการแจงลวงหนาอยางนอย 1 สปดาห มฉะนนจะยอมใหปรบหรอลดราคาจากการสงมอบลงตนละ 50 บาทในการนาสงครงตอไป

ชอไวเปน

สญญานทาขนนสาคญตอหน

ลงชอ…………( นาย สรชาต ลงชอ…………( นาย บรรฑต

นดวยความสมนาพยาน

…………………ต คณเมอง

…………………ตย ชนชม

มครใจและเห

……..ผขาย )

……..พยาน )

หนชอบอยางพ

พรอมเพรยงกน

ลงชอ………… ( นาง ประ

ลงชอ………… ( นาย สมห

นของสมาชกใ

……………………ะว คณเมอง

……………………หวง ใจรก

ในกลม จงลงล

………..พยาน )

………..พยาน )

ลายมอ

รายงานฉบับสมบูรณ์ สถานี...

Documents