สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 81

๑จดโดย กระทรวงยตธรรม โดยสำนกงานกจการยตธรรม รวมกบคณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขานตศาสตร  ในการจดการประชมทางวชาการระดบชาตวาดวยงานยตธรรม ครงท ๘ และการประชมนตศาสตรแหงชาต ครงท ๗ ในหวขอ  “นตรฐและพลเมอง  : ทางออกประเทศไทย”  ในวนพฤหสบดท  ๒ กนยายน ๒๕๕๓  เวลา ๑๓.๐๐  - ๑๖.๓๐ นาฬกา  ณ หองแซฟไฟร ๕ อาคารคอนเวนชน เซนเตอร ศนยการประชมอมแพค เมองทองธาน อำเภอปากเกรด จงหวดนนทบร.

นางสาวเพลนตา ตนรงสรรค นตกร สำนกกฎหมาย

  คำวา  “สองมาตรฐาน”  หากจะพจารณาตามบทบญญตของกฎหมายตาง ๆ  เทาทมอยแลว จะพบวาไมปรากฏถอยคำ ๆ  นในกฎหมาย หรอหากจะมถอยคำทใกลเคยงกนอยบางกแตเฉพาะ คำวา “เลอกปฏบต”  ซงจะมปรากฏอยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย  พทธศกราช  ๒๕๕๐  มาตรา ๓๐ วรรคสาม ทไดบญญตวา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความ แตกตางในเรองถนกำเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ  สถานะ ของบคคล ฐานะทางดานเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหน ทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระทำมได” นอกจากน ตามพระราชบญญต จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๙  (๑) กยงกำหนดให การเลอกปฏบตทไมเปนธรรมของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐทกระทำโดยไมชอบ ดวยกฎหมาย ไมวาจะเปนการออกกฎ คำสง หรอการกระทำอนใด เปนเรองทอยในอำนาจพจารณา พพากษาของศาลปกครอง  จากเหตการณบานเมองตลอดระยะเวลาทผานมานน คำวา “สองมาตรฐาน” ไดกลายเปน คำยอดนยมของสงคมไทย ทผพดตองการสอความหมายวา “ในเรองเดยวกนแตไดรบการปฏบต ทแตกตางกนอนเปนความไมถกตอง” เพอเปนการประชดประชน ใสความ หรอเสยดสฝายตรงขาม  ซงหากผฟงมไดรบทราบขอเทจจรงอยางครบถวนหรอมไดมการแยกแยะอยางชดเจนวา  เรองใดหรอ การกระทำใดสมควรทจะตองมการปฏบตทแตกตางกนแลว  กอาจทำใหเกดความเขาใจผดและ มความคดเหนทตรงกนกบผพดวาเรองนนเปนการปฏบตสองมาตรฐานได 

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย ๑

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓82

  ดวยเหตน จงจำเปนอยางยงทจะตองทำความเขาใจในขอเทจจรงหรอหลกเกณฑตาง  ๆ  ใหถองแท เสยกอน เพอจะไดแยกแยะความถกหรอความผดของการกระทำทตองปฏบตแตกตางกนออกไป  ทงนเพราะการปฏบตทแตกตางกนนน  มไดเกดขนจากเจตนา  เพราะสาเหตของการเลอกทรก มกทชง หรอการเลนพรรคเลนพวกแตเพยงอยางเดยวเทานน ซงถอวาเปนการกระทำทไมเปนธรรม แตการปฏบตทแตกตางกนนน อาจเกดจากขอเทจจรงทไมเหมอนกนซงตองถอวาเปนคนละกรณ ผลลพธ จงตองออกมาแตกตางกน หรออาจเกดจากความไมร การหยอนความสามารถ หรอความพลงเผลอ ของผปฏบตกได  ซงเปนกรณทมไดเกดขนเพราะความจงใจหรอเจตนา ซงจะถอวาเปนการกระทำ ทไมถกตองหรอไมเปนธรรมเสยเลยมได และอาจไมเขาขายเปนการปฏบตสองมาตรฐานกได  เมอพจารณาถง “หลกนตรฐ” (Legal State) ซงเปนการปกครองประเทศโดยกฎหมาย  หรอหลกประกนสทธเสรภาพของประชาชนจากการใชอำนาจตามอำเภอใจของฝายบรหารหรอ หนวยงานของรฐแลว  ยอมเปนทชดเจนวาผมอำนาจปกครองยอมมอำนาจเพยงเทาทกฎหมายบญญต ไวเทานน  สวนประชาชนซงถอเปนเจาของอำนาจยอมมสทธและเสรภาพตราบเทาทไมมกฎหมาย

บญญตหามไว และการบงคบใชกฎหมายจะตองมความเสมอภาค เทาเทยมกนดวย  ดงนน  หากมการเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม โดยอาศยชองวางของกฎหมายแลว  ยอมเปนการกระทำทขด ตอกฎหมายและมผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน  ซงไมชอบดวยหลกนตรฐดงกลาวนนเอง            ดงนน  เพอเปนการเผยแพรความรเกยวกบหลกนตรฐ รวมทงสรางกระบวนการเรยนรและความตระหนกถงหลกนตรฐ ในทกภาคสวนของสงคม อนนำไปสการสงเสรมใหสงคมไทย เปนสงคมนตรฐอยางแทจรง โดยจะนำสรปผลการประชมไป ประกอบการพจารณานำเสนอแนวทางเพอปรบปรงและพฒนา นโยบายท เกยวของใหมประสทธภาพ  เหมาะสม ทนสมย 

และมความสอดคลองกบสภาพความเปนอยของสงคมไทยมากยงขน กระทรวงยตธรรมโดยสำนกงาน กจการยตธรรม รวมกบสภาวจยแหงชาตสาขานตศาสตร จงจดการประชมทางวชาการระดบชาต วาดวยงานยตธรรม ครงท ๘ และการประชมนตศาสตรแหงชาต ครงท ๗ ในหวขอ “นตรฐและ พลเมอง : ทางออกประเทศไทย” ในระหวางวนท ๒ - ๓ กนยายน ๒๕๕๓ เวลา ๐๘.๐๐ - ๑๖.๓๐ นาฬกา  ณ  หองแกรนดไดมอนด  บอลรม  อาคารคอนเวนชน  เซนเตอร  ศนยการประชมอมแพค เมองทองธาน  อำเภอปากเกรด จงหวดนนทบร ซงการประชมทางวชาการในครงนไดกำหนดใหม การประชมกลมยอยในหวขอ “ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการ ยตธรรมไทย” ขน เมอวนท ๒ กนยายน  ๒๕๕๓ เพอใหบคลากรในกระบวนการยตธรรมและ หนวยงานอนทเกยวของ ตลอดจนนกวชาการ สถาบนการศกษา องคกรภาคเอกชน ผสอขาว  และ ประชาชนผสนใจ เขารวมการประชมในครงน 

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 83

  โดยการประชมทางวชาการในครงน   ทางวทยากรผทรงคณวฒไดใหขอมลขอเทจจรง อนเปนประโยชนรวมทงไดอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกบผเขารวมสมมนาอยางกวางขวาง โดยมสาระสำคญสรปไดดงน

ศาสตราจารย ดร.นนทวฒน บรมานนท อาจารย ประจำคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดใหขอมล เกยวกบปญหาการบงคบใชกฎหมาย  โดยเฉพาะอยางยง ปญหาเรองสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทยวา  เรอง “สองมาตรฐาน” นน ไมมหลกการหรอทฤษฎทแนนอน ดงนน  จงเปนเรองยากทจะนำเสนอขอมลเกยวกบเรองดงกลาวในทาง วชาการอยางชดเจน แตอยางไรกตาม จากการศกษาคนควา ขอมลทเกยวของพบวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงม พระราชดำรสในเรองทเกยวกบปญหาสองมาตรฐาน  (Double  Standard) มาแลวเชนกนเมอหลายปทผานมา ซงจะไดไปศกษา คนควาเพมเตมเพอนำรายละเอยดมาแจงใหทราบในโอกาส ตอไป๒

๒โปรดด พระราชดำรสพระราชทานแกคณะบคคลตาง ๆ  ทเขาเฝาฯ ถวายชยมงคลในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา  ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนองคารท ๔ ธนวาคม ๒๕๔๔ มความตอนหนงวา   “แตอกอยางหนงทจะพดแลวกแตละคนกจะตองโกรธตวเอง ไมใชโกรธคนอน อยางคนทมความคดอยางหนงแลวกไป เจอคนทมความคดอกอยางหนง กโกรธเขา รสกโกรธรสกเคองวาทำไมเขาไมมความคดเหมอนกน ไอไมมความคดเหมอนกน มนเปนไปได แตทนาโกรธทสดกคอ ตอนนเราคดอยางน พรงนเราคดอกอยาง ขดกนเอง ขดกบตวเราเอง ในตวเราเองขดกน  นไมรมาคดมา ๓ วนแลว วาจะแปลเปนภาษาไทยวาอยางไร  คอวา  แปลไมได  หมนฟงแตภาษาองกฤษ  ฟงภาษาไทยไมได  ไมรเรอง เพราะวาไปฟงวทยไทยเขากพดภาษาองกฤษ ทนกเปนเรองของภาษาองกฤษจำไมไดอกแลว จำไมไดจรง  ๆ  คอสมองมนชกจะเลอน อายมนมาก กเลยมเรองของความคดทขดกน มคนละมาตรการ มาตรฐาน เขาเรยกภาษาองกฤษวา “Double Standard” “Double” กสองอยาง “Standard” กเกณฑ เกณฑหรอมาตรการ มาตรฐาน มาตรฐานทมสองอยาง คอหมายความวา เราคดวา สำหรบตวเราอะไรด แลวกบอก แตวาไปพดกบอกคน ไปพดอกอยางวา อนนนเปน Double Standard อยางสำหรบ เราคนไทยถอวา ทำอะไรอยางนะด แตเราไปบอกวาของตางประเทศเขาพดอยางนน เขาไมด  เนยเราม Double Standard ไอคำวา Double Standard มนทำใหความเจรญไมเกดขน แตวาอาจจะนกวา ความเจรญเกดขนได เพราะวาเราไปตมเขาได  เราไปหลอกเขาได แตความจรง Double Standard นมทวไป ทวโลก ไมใชเมองไทยไมเคย กอนนไมมเทาไหร Double Standard ตางประเทศมมากกวา แตวาเดยวน เมออยางทวาพดภาษาฝรง เรากตองมบาง ดงนน การทแกไขความเดอดรอน ความหายนะ จะตองดวาไอ Double Standard น เราจะมาปราบไดยงไง แลวกขอใหทานไปคดเปนการบานวา Double Standard นภาษาไทยเขาเรยกอะไร คอคดมา ๓ วน ๓ คน เวลาหลบกคด ตนมา กเอะ ตะกคดอะไร มนไมรเลย ไมเขาใจวาอะไรเปนอะไร แตวามาปรารภวา ถาเราไมใช Double Standard ใชความตรงไปตรงมา จะแกไขสถานการณได แตถายงใชอย รสกวาจะไมมความเจรญ คนทม Double Standard อาจจะมความเจรญของเขาได  แตวาถาเราม Double Standard ในตวเราเอง เราขดขาตวเอง คอเดน ๆ  ไป ถาเดน ๆ  ไปขามนขดกน เราไปขดขาคนอนไมเปนไร  คนอนเขาหกคะเมน แตถาเราขดขาตวเอง ไมมปญหาเราตองหกคะเมน เพราะวาตวเราเอง เราไปขดขาคนอน คนอนนะหกคะเมน  เราอาจจะไมหกคะเมนได แตถาไปขดขาคนอน เราอาจจะหกคะเมนกไดเหมอนกน ฉะนนไอการม Double Standard ในตวเอง อนนเปนอนตรายทสด อนนตองขอใหทานไปลองแปลวา คอแปลวาอะไร อนนทเปนความเดอดรอนในจตใจ และความไมสบายใจ วาสมยนกำลงถอยหลง เพราะวาใช Double Standard ในตวเราเอง หรอในประเทศเราเอง ถาไปใช  double standard กบคนอนหรอประเทศอนกแลวไป ไมเปนไร เขาอาจจะเสยหาย แตเมอเขาเสยหายเขากโกรธเรา เรากเสยหาย เหมอนกน เขาตหวเรา เราไปขดขาคนอน คนอนเขากโกรธ เขากโกรธเขากมาตเรา อนนกเปนเรองธรรมดา”

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓84

  สำหรบคำวา “สองมาตรฐาน” ไมไดเปนคำศพทดานนตศาสตรแตเปนภาษาพด ซงหาก จะหาคำในทางกฎหมายมาใชแทนคำดงกลาวแลว กอาจใชคำวา “เลอกปฏบต” กได และคำวา “สองมาตรฐาน” ยงเปนคำทถกนำมาใชในเชงลบเทานน กลาวคอ ผทไดรบผลกระทบเทานน ทจะนำคำดงกลาวมาใช เพราะผทไดรบประโยชนจากการปฏบตสองมาตรฐานยอมจะไมนำมาบอกกลาว ใหผอนไดรบรอยางแนนอน แตผทเสยประโยชนจากการปฏบตสองมาตรฐานยอมตองตอสเพอให ไดมาซงมาตรฐานเดยว คำวา “สองมาตรฐาน” หรอ “Double Standard” เปนคำทถกนำมาใชเรยกบรรดา การกระทำ การดำเนนการ หรอการบรหารจดการในเรองเดยวกน แตตางกลมเปาหมายกน และผล ทเกดขนตามมามความแตกตางกน โดยผกระทำ ผดำเนนการ หรอผบรหารจดการเรองดงกลาว อาจกระทำโดยมหรอไมมเจตนา หรอไมร หรอโดยหยอนความสามารถกได  ในปจจบนคำดงกลาวถอเปนคำยอดนยมและถกนำมาใชในเรอง “การเมอง” เปนอยางยง โดยจะ นำมาใชในลกษณะทเปนคณหรอเปนโทษกบบคคล  ซงโดยปกตทวไปแลว  ผทไดรบประโยชนจากการ กระทำสองมาตรฐานกจะไมรสกกบเรองดงกลาวเพราะคดวาเปน “สทธพเศษ” ทเกดขน ทำใหตนไดรบ การปฏบตดวยมาตรฐานทดกวา จงไมเรยกรองใด  ๆ  เพราะตนเปนผไดรบประโยชน แตในทางกลบกน ฝายทไดรบการปฏบตทดอยกวาอกฝายหนงกมกจะเรยกรองหามาตรฐาน เพราะสงทตนไดรบนน กอใหเกดผลกระทบมากกวาอกฝายหนง  เพราะฉะนน หากเมอใดกตามทมการกลาวอางเรอง “สองมาตรฐาน” กหมายความวา จะมผหนงหรอฝายหนงไดประโยชน สวนอกผหนงหรออกฝายหนงกจะเปนผเสยประโยชนนนเอง  ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทยนน มไดเกดขนจากขอบกพรองหรอขอผดพลาด ของตวบทกฎหมาย  แตเกดจากการบงคบใชกฎหมาย  โดยผทมอำนาจในการบงคบใชกฎหมาย ไมวาจะเปนหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทรฐเลอกทจะใชอำนาจหรอดำเนนการอยางหนงอยางใด กบบคคลหนงบคคลใดหรอฝายหนงฝายใดทแตกตางกนภายใตกฎหมายหรอกฎเกณฑเดยวกน รวมถงการทผมอำนาจทมหนาทจะตองดแลเรองตาง  ๆ  ไดละเลยตอการปฏบตหนาทดวย  ตวอยางเชน กรณตำรวจทไปตรวจจบการกระทำความผดตาง  ๆ   เพยงเดอนละหนงครง  ยอมมขอสงสยวา เหตใดตำรวจไมไปตรวจจบทกวน ทง  ๆ  ทการกระทำความผดอาจเกดขนไดทกวน  เชนนกอาจถอไดวาเปนการเลอกวน เลอกเวลา หรอเลอกสถานททจะไปจบ ซงถอเปนการเลอกปฏบต เชนเดยวกน เพราะฉะนน การเลอกปฏบตจงอาจจะเปนการงดเวนหรอละเวนการทจกตองกระทำกได    จากการศกษาขอมลโดยเฉพาะอยางยงตำราและบทความตาง   ๆ  ของตางประเทศพบวา คำวา “สองมาตรฐาน” นน ไมไดใชคำวา “Double Standard” แตใชคำวา “Double Legal Standard” ดงนน “สองมาตรฐาน” จงอาจเปนสองมาตรฐานในทางสงคม หรอสองมาตรฐาน ในทางกฎหมายกได  ซงในชวตประจำวนของเราจะพบเหนการเลอกปฏบตหรอการบงคบใชกฎหมาย สองมาตรฐานไดอยตลอดเวลาและไมใชเรองแปลก เพราะโดยธรรมชาตของมนษยทมการรวมกลม  มความเชอ มสงคม มรนตาง   ๆ  รวมกน กยอมมความผกพนเปนธรรมดา และเมอเราอยากใหคนทเรา

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 85

ผกพนไดรบความสะดวกสบาย หรอไดรบสงทด   ๆ  เรองสองมาตรฐานกจะเกดขนตามมา อยางไรกตาม สภาพสงคมและวฒนธรรม ซงอาจจะเปนเรองของความสมพนธภายในครอบครวหรอความสมพนธ ภายในกลมกถอเปนสวนสำคญอกสวนหนงททำใหเกดการปฏบตสองมาตรฐานได  ตวอยางเชน เดกกบผใหญทำสงเดยวกน คนรวยกบคนจนทำสงเดยวกน หรอเจานายกบลกนอง ทำสงเดยวกน  ผลทเกดขนยอมแตกตางกน โดยเฉพาะอยางยง กรณการกระทำของเดกกบผใหญ  หากผกระทำเปนเดกแลวกจะผดไปหมด ในขณะทผใหญกระทำอยางเดยวกนแตกลบไมผด ซงหากสงคม มการยอมรบและไดถอปฏบตเชนนมานานแลวกจะกลายเปนวฒนธรรมทถอวาการปฏบตสองมาตรฐาน ดงกลาวเปนเรองปกต  สำหรบปญหาการบงคบใชกฎหมายสองมาตรฐานนน อาจเปนกรณการนำเอากฎหมายมาใช บงคบอยางแตกตางกนกได ตวอยางเชน การประกาศใชบงคบพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน  พ.ศ. ๒๕๔๘๓ ซงเหตผลทายพระราชกำหนดไดบญญตไวอยางชดเจนวาไมสามารถทจะแกปญหา ดวยการบรหารราชการในรปแบบปกตหรอตามกฎหมายทมอยได แตอยางไรกตาม จากสถานการณ ทางการเมองทผานมาและไดมการประกาศใชพระราชกำหนดไปแลวนน เหตการณตาง   ๆ  ดงกลาว ถอวาถงขนาดทจะตองประกาศใชพระราชกำหนดแลวหรอไม เพราะเมอพจารณาแลวจะเหนไดวา  เพยงแคกลมคนเสอแดงประกาศวาจะมาชมนมเทานน รฐบาลกเตรยมการทจะประกาศใช พระราชกำหนดแลว ดงนน การนำเอากฎหมายดงกลาวมาใชบงคบในทนทจงอาจจะเปนการประเมนสถานการณหรอมความวตกกงวลทมากจนเกนไปหรอไม เพราะเพยงสถานการณดงกลาว ควรจะได มการนำเอากฎหมายธรรมดาเทาทมอยมาใชบงคบเพอแกไขปญหาเสยกอน และหากไดมการบงคบใช ตามกฎหมายธรรมดาเพอแกไขปญหาเสยกอนแลว  การกลาวหาเรองสองมาตรฐานในการบงคบใช กฎหมายกอาจจะถกตดออกไปได   เมอพจารณาเนอหาของพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘ แลวกมความเหนวา กระบวนการตาง   ๆ  ตามกฎหมายดงกลาวยงไมมความชดเจนเทาทควร กลาวคอ  ในการประกาศใชกฎหมายทเกยวกบการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของตางประเทศ  โดยเฉพาะอยางยงของประเทศฝรงเศส จะมกระบวนการหรอกลไกในการตรวจสอบความชอบดวย รฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายกอนทจะประกาศใชบงคบกำหนดไวอยางชดเจน 

๓เหตผลในการประกาศใช คอ โดยทกฎหมายวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนไดใชบงคบมาเปนเวลา นานแลว บทบญญตตาง   ๆ  ไมสามารถนำมาใชแกไขสถานการณทมผลกระทบตอความมนคงของรฐทมหลากหลายรปแบบใหยตลง ไดโดยเรว รวมทงไมอาจนำมาใชในการแกไขปญหาทเกดจากภยพบตสาธารณะและการฟนฟสภาพความเปนอยของประชาชน ทไดรบความเสยหาย และเนองจากในปจจบนมปญหาเกยวกบความมนคงของรฐ ซงมความรายแรงมากยงขนจนอาจกระทบตอ เอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต และกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยในประเทศ รวมทงทำใหประชาชนไดรบอนตรายหรอ เดอดรอนจนไมอาจใชชวตอยางเปนปกตสข และไมอาจแกไขปญหาดวยการบรหารราชการในรปแบบปกตได สมควรตองกำหนด มาตรการในการบรหารราชการสำหรบสถานการณฉกเฉนไวเปนพเศษ เพอใหรฐสามารถรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภย  และการรกษาสทธและเสรภาพของประชาชนทงปวงใหกลบสสภาพปกตไดโดยเรว จงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปนรบดวน อนมอาจจะหลกเลยงได เพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ และปองปดภยพบต สาธารณะ จงจำเปนตองตราพระราชกำหนดน

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓86

๔โปรดด คำวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๖/๒๕๔๕ และ ๔๔/๒๕๔๕ คำพพากษาศาลปกครองท ๘๑๖/๒๕๔๖ และ คำพพากษาศาลปกครองสงสด อ.๑๔๒/๒๕๔๗. ; บรรเจด สงคะเนต, “คำวนจฉยของศาลรฐธรรมนญและคำพพากษาศาลปกครอง : กรณสทธในการสมครสอบ”, www.pub-law.net.

ตวอยางเชน กอนทจะประกาศใชกฎหมายตองดำเนนการแจงใหคณะตลาการรฐธรรมนญ รบทราบเสยกอน  เพอตลาการรฐธรรมนญจะไดตรวจสอบวาการประกาศใชกฎหมายดงกลาวเปนไป ตามเงอนไขทกำหนดไวหรอไม อกทงตองแจงตอประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร และประธาน วฒสภาเพอทราบอกดวย  เพราะถอวาเปนหนาททจะตองรายงานตอฝายนตบญญตเพอรบทราบ  ตลอดจนตองชแจงตอประชาชนเพอแจงใหประชาชนไดทราบวา สถานการณในขณะน ไมสามารถ ทจะใชกฎหมายธรรมดาเทาทมอยเพอแกไขปญหาได จงจำเปนตองประกาศใชกฎหมายพเศษ   ตอมาเมอมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ กไดมการแกไขกระบวนการในการตรวจสอบ ความชอบดวยรฐธรรมนญกอนทจะประกาศใชบงคบใหมความรดกมมากยงขน โดยกำหนดใหสมาชก สภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา จำนวนไมนอยกวา ๖๐ คน เหนวาการประกาศใชกฎหมาย ในสถานการณฉกเฉนไมเปนไปตามหลกเกณฑหรอเงอนไขทกำหนดไว หรอเหนวายงใชกฎหมาย ธรรมดาอน  ๆ   ได  ใหเสนอความเหนตอคณะตลาการรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาการใชอำนาจดงกลาว ชอบหรอไมชอบดวยรฐธรรมนญ

  จากกระบวนการหรอกลไกในการตรวจสอบการประกาศใชกฎหมายทมลกษณะเปนการบรหาร ราชการในสถานการณฉกเฉนของตางประเทศดงกลาวจะเหนไดวา  มการกำหนดเงอนไขไว อยางชดเจน  ในขณะทการประกาศใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนฯ  ของไทย มการกำหนดเงอนไขไวเชนกน แตกำหนดไวในเหตผลทายพระราชกำหนด ซงการกำหนด ดงกลาว พจารณาแลวเหนวาไมมสภาพบงคบ เพราะฉะนน จงอาจเกดการเลอกปฏบตไดวาจะนำเอา กฎหมายฉบบนมาประกาศใชแทนทจะเอากฎหมายปกตธรรมดาทว   ๆ  ไปมาใชบงคบหรอไมนนเอง  ทผานมา  หากจะพจารณากรณของการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมทเกดขนกพบวามอย หลายกรณดวยกน  แตทนาสนใจทสดกคอ กรณของนายศรมตร บญมล๔ ทนายความซงพการดวย

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 87

โรคโปลโอ ทไปสมครสอบเปนขาราชการอยการในตำแหนงอยการผชวย แตทางหนวยงานไมรบสมคร เนองจากเหนวามรางกายพการ นายศรมตร บญมล จงไดตอสโดยนำเรองดงกลาวไปฟองตอศาล ถง  ๓ ศาลไดแก ศาลรฐธรรมนญ ศาลปกครองกลาง และศาลปกครองสงสด ซงในทสดกประสบ ความสำเรจเมอศาลปกครองสงสดไดพพากษาเพกถอนมตของผถกฟองคด (คณะกรรมการอยการ  หรอ ก.อ.) ทมมตไมรบสมครผฟองคด (นายศรมตร บญมล) ในการสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการ อยการในตำแหนงอยการผชวย ซงมผลทำใหในการสมครสอบเปนขาราชการอยการในตำแหนงอยการ ผชวย จะไมมปญหาจากเหตผลเพราะมรางกายไมเหมาะสมอกตอไป   สำหรบกรณการเลอกปฏบตในทางการเมองซงถอเปนปญหาทสำคญอยางหนงของสงคมไทย ในปจจบน โดยเฉพาะอยางยง ทกวนนมการแตกแยกในทางความคด มการแบงขว แบงฝกแบงฝาย หรอแบงกลม แบงพวกกนอยางชดเจน และจากการรบฟงขอมลขาวสารกจะเหนไดวา  หากฝายหนง กระทำการใด   ๆ  กดเหมอนวาจะเปนความผดไปเสยหมด ในขณะทอกฝายหนงกระทำการเดยวกน กลบไมมใครพดหรอเอยถง ซงถอวาเปนการดำเนนการทไมเทาเทยมกนนนเอง  นอกจากน  ในทางการเมองยงมการตอสในรปแบบของการนำเอากฎหมายมาใชเปนเครองมอ ในการโจมตฝายตรงขามหรออกฝายหนง  ในขณะเดยวกนฝายทถกโจมตกพยายามทจะอางกฎหมาย ขนมาเพอตอสเชนเดยวกน เพราะฉะนน กฎหมายจงตองตกอยในสถานะทอยระหวาง “กลางเขาควาย”       กลาวคอ ไปทางไหนกไมได ทางหนงกอางกฎหมายมาเพอประโยชนของตวเอง อกทางหนงกอางกฎหมาย มาเพอตอสแลวกรกษาสงทตวเองทำไปแลวเพอประโยชนของตวเองเชนกน  โดยกรณตวอยางของการเลอกปฏบตในทางการเมองนนกมเปนจำนวนมาก  อาท  การทจรต คอรรปชนตาง   ๆ  ซงทผานมาถอเปนเหตผลสำคญเหตผลหนงทคณะปฏวตมกจะนำมากลาวอางในการ ปฏวตหรอรฐประหาร  หรอการใชอำนาจในการแตงตงหรอโยกยายขาราชการหรอเจาหนาทของรฐ โดยไมเปนธรรม เปนตน

ศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส ประธานกรรมการ ขายตรงและตลาดแบบตรง และผอำนวยการศนยขอมลอาชญากรรมทางธรกจและการฟอกเงน คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดแสดงความคดเหนวา ปญหาการ บงคบใชกฎหมายสองมาตรฐาน ถอเปนเรองทคอนขางจะ ละเอยดออนและเปนสงทคางคาใจใครหลาย   ๆ  คน เพราะฉะนน  ในเบองตนจงอยากใหทำความเขาใจวา ความแตกตางหรอ ไมเทาเทยมกนในแตละเรองนน  ตางกมเหตผลทจะวนจฉย ออกมาไดตาง   ๆ  กน อกทงแนวความคดวากฎหมายไมใหความ ยตธรรมแกสงคม กควรทำความเขาใจเสยใหมวา กระบวนการ ยตธรรมไทยนนมมาตรฐานเดยวกคอ  มาตรฐานในเรองของ

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓88

ความยตธรรมทสงคมยอมรบ  โดยหนวยงานและเจาหนาทผปฏบตงานในกระบวนยตธรรม  อาท  ศาล  อยการ  ตำรวจ  กรมราชทณฑ ปปง.๕ ป.ป.ช.๖ ป.ป.ส.๗ หรอ  ดเอสไอ๘ เปนตน ตางกม แนวความคดในทำนองเดยวกนวา  จะทำอยางไรใหการปฏบตงานของตนดำเนนไปในทศทางทถกตองและสงคมยอมรบได  ตวอยางเชน  เมอศาลมคำพพากษาตดสนประหารชวตนกโทษ กจะพบวาไมมบคคลซงเปน ญาตหรอพนองของผทตองโทษประหารชวตนนมาดกทำรายศาลแตอยางใด  ซงแตกตางอยางสนเชง กบเหตการณทเกดขนในประเทศโคลมเบย  ซงมการนำอาวธปนมายงใสศาลจนไดรบอนตราย เพราะไมพงพอใจกบผลการตดสนดงกลาว  เมอพจารณาแนวคดหรอทฤษฎเกยวกบการดำเนนงานดานกระบวนการยตธรรม  โดยทวไป สามารถแบงออกไดเปน ๒ ทฤษฎคอ  (๑)  ทฤษฎการควบคมอาชญากรรม (Crime Control Theory)๙   (๒)  ทฤษฎกระบวนการยตธรรม (Due Process Theory)๑๐   สำหรบสงคมไทยซงมวฒนธรรมทเปนระบบอปถมภ  กระบวนการยตธรรมนอกจากจะเปนไป ตามทฤษฎดงกลาวแลว  ยงมอกทฤษฎหนงคอ  “ทฤษฎใบสง”  ซงเปนการดำเนนกระบวนการทขาด อสระและมไดเปนไปตามกฎหมายอยางแทจรง โดยผทไดรบการปฏบตตามทฤษฎดงกลาวยอมจะตองมทงฝายทเหนดวยและไมเหนดวยจากผลกระทบทไดรบ  นอกจากตวอยางดงกลาวมาขางตนแลว  ตอไปนจะขอยกกรณตวอยางซงอาจเปนคำถามท ประชาชนตงขอสงสยไดวาเปนเพราะเหตใดหรอมขอบกพรองในประการใดจงทำใหกรณดงกลาวไดรบ การปฏบตทไมเหมอนกน  ซงหากมไดมการชแจงใหทราบอยางชดเจนแลวกจะสงผลใหประชาชน เขาใจไดวากระบวนการยตธรรมของไทยนนมสองมาตรฐาน  ดงนนเพอชใหเหนอยางชดเจนจงขอสรปกรณปญหาทเกดขนในประการดงตอไปน

๕สำนกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน เรยกโดยยอวา สำนกงาน ปปง. มบทบาทในการศกษาหามาตรการในการ ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน โดยมฐานะเปนฝายเลขานการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการฟอกเงน  (คณะกรรมการ ปปง.) สวนในฐานะของหนวยงานผบงคบใชกฎหมาย (Law Enforcement) สำนกงาน ปปง. มอำนาจหนาทในการ ตรวจสอบและดำเนนการเกยวกบธรกรรมหรอทรพยสนทเกยวของกบการกระทำความผดฟอกเงน ตามมตของคณะกรรมการธรกรรม ตลอดจนดแลใหผมสวนเกยวของปฏบตตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ขอมลจาก www.amlo.go.th) ๖สำนกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรยกโดยยอวา สำนกงาน ป.ป.ช. ๗สำนกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เรยกโดยยอวา สำนกงาน ป.ป.ส. ๘กรมสอบสวนคดพเศษ (Department Of Special Investigation : DSI) ๙ทฤษฎการควบคมอาชญากรรม เปนทฤษฎทเนนทางดานประสทธภาพของกระบวนการยตธรรม โดยมงทจะควบคม  ระงบ และปราบปรามอาชญากรรมเปนสำคญ ตามทฤษฎน กระบวนการยตธรรมทดจะตองมสถตการจบกมผกระทำความผด เปนจำนวนมาก และผทถกจบกมไดนน จะตองเปนผทกระทำความผดจรง การดำเนนการตามขนตอนของกระบวนการจะตอง มความรวดเรวและเดดขาด    ๑๐ทฤษฎกระบวนการยตธรรม เปนทฤษฎทเนนใหความคมครองสทธของประชาชน มากกวาทจะพยายามปองกน และปราบปรามอาชญากรรม ซงเปนทฤษฎทยดกฎหมายเปนหลก โดยการดำเนนคดจะตองมความเปนธรรมตามรปแบบและขนตอนตาง ๆ  ในกระบวนการยตธรรม

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 89

๑๑โปรดด คำวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๒-๑๓/๒๕๕๑ เรอง ประธานวฒสภาสงคำรองของสมาชกวฒสภาเพอขอให ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยการสนสดความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตร ลงวนท ๙ กนยายน ๒๕๕๑.

ประการท ๑ กฎหมายฉบบเดยวกนแตมการปฏบตทแตกตางกนมหรอไม   จากเหตการณทผานมาจะเหนไดวามการวพากษวจารณวาเหตใดเมอบคคล  ๒  กลมบกยด สถานทราชการเหมอนกน ทำไมกลมหนงถกหมายเรยกแตอกกลมหนงถกหมายจบ ซงขอสงสยดงกลาว หากหนวยงานทเกยวของไดมการชแจงหรอแสดงเหตผลใหทราบโดยทวไปอยางชดเจนวา  การท ทงสองกลมไดรบหมายทแตกตางกนออกไปนนเปนเพราะสาเหตใดแลว  ขอสงสยดงกลาวทเกดขน กจะหมดสนไป 

ประการท ๒ มการนำกฎหมายไปใชเพอประโยชนแตเพยงฝายเดยวมหรอไม   กรณปญหาในประการดงกลาวอาจจะพบเหนไดจากกรณการแทรกแซงหรอแยงชงอำนาจหรอ ผลประโยชนตาง    ๆ   ในทางการเมองทเกดขนในปจจบน  ซงมแบงฝกแบงฝายหรอแบงพวกพองกน อยางชดเจน  จนกอใหเกดปญหามากมาย  อาท  การทจรตการเลอกตง  การทจรตในการบรหาร ราชการแผนดน หรอการใชอำนาจหนาทโดยมชอบ เปนตน 

ประการท ๓ มการขยายความหรอตความกฎหมายในแนวทางทไมชดเจนมหรอไม ตวอยางเชน การวนจฉยความเปนรฐมนตรของนายสมคร สนทรเวช อดตนายกรฐมนตร๑๑ ซง ศาลรฐธรรมนญไดมคำวนจฉยวาเปนการกระทำอนตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช  ๒๕๕๐  มาตรา  ๒๖๗  ทบญญตหามมใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรดำรงตำแหนงใด ในหางหนสวน บรษท หรอองคการทดำเนนธรกจโดยมงหาผลกำไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด  เพอปองกนมใหมการกระทำทเปนการขดกนแหงผลประโยชน  ซงมผล ทำใหความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตวตามรฐธรรมนญมาตรา ๑๘๒ วรรคหนง (๗) จงตองพนจากตำแหนงนายกรฐมนตร 

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓90

๑๒“หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง” เปนหลกการทสำคญในกฎหมายอาญา คอ หลก “Nullum crimen, nulla poena sine lege” ตรงกบภาษาองกฤษวา “No crime nor punishment without law” หมายความวา “ไมมความผด ไมมโทษ โดยไมมกฎหมาย” ซงตรงกบหลกของประเทศสหรฐอเมรกาทเรยกวา “Ex post facto law” และประเทศฝรงเศสทเรยกวา  “Le principe de non retroactivite des lois”. ๑๓โปรดด  คำวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๓-๕/๒๕๕๐ ลงวนท ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๕๐ ซงอยการสงสดยนคำรองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำสงยบพรรคพฒนาชาตไทย พรรคแผนดนไทย และพรรคไทยรกไทย.  

  จากผลของคำวนจฉยดงกลาวถอเปนกรณตวอยางทนาสนใจ  เพราะมการนำไปวพากษวจารณ กนอยางกวางขวาง  โดยเฉพาะอยางยงจากสอตางประเทศทมการเสนอขาวอยางแพรหลายวา  “นายกรฐมนตรของประเทศไทยตองพนจากตำแหนงเพราะทำอาหาร” ซงการนำเสนอขอมลดงกลาว  กอใหเกดความเขาใจทคลาดเคลอนวา “กฎหมายไทยมความรนแรงเปนอยางยง เพราะกำหนดหาม มใหนายกรฐมนตรทำอาหาร  มฉะนนจะตองพนจากตำแหนง” โดยความเขาใจดงกลาวยอมเปนการ ขยายความทไมถกตอง หรอการวพากษวจารณถงการใหคำนยามความหมายของคำวา “ลกจาง”  ซงฝายทไมเหนดวยกมความคดวา  การใหคำจำกดความของคำดงกลาวเปนการตความทเปน สองมาตรฐาน

ประการท ๔ ความเขาใจผดเกยวกบ “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง” มหรอไม  เนองจากโดยทวไปตางมความเขาใจกนวา “กฎหมายหามมใหมผลยอนหลงเปนโทษแกบคคล”๑๒ กลาวคอ จะยอนหลงใหถอวาการกระทำเปนความผด หรอจะยอนหลงเพอเพมโทษการกระทำให หนกขนมได ซงทผานมาไดมกระแสวพากษวจารณถงคำวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทตดสนยบพรรค๑๓

โดยนำประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข  (ประกาศ  ค.ป.ค.) ฉบบท ๒๗ มาใชบงคบเพอตดสทธทางการเมองของกรรมการบรหารพรรคทถก ยบดวย ซงการกระทำของกรรมการบรหารพรรคทถกศาลรฐธรรมนญสงยบนน ไดเกดขนกอนประกาศ ค.ป.ค.  ฉบบท  ๒๗  จะออกมาใชบงคบ  จงมความเขาใจวากรณดงกลาวเปนการนำหลกกฎหมาย หามมใหมผลยอนหลงเปนโทษแกบคคลมาใช อนเปนการบงคบใชกฎหมายสองมาตรฐาน  จากความเขาใจดงกลาว  หากไมไดอธบายใหทราบอยางชดเจนวา หลกกฎหมายหามมใหมผล ยอนหลงนน เปนหลกการหนงในเรอง “การตความกฎหมายอาญา” ซงประกอบดวยเนอหาทสำคญ  คอ “กฎหมายอาญาไมมผลยอนหลง” เนองจากกฎหมายอาญานนเปนกฎหมายทเปนผลรายและ กระทบตอสทธและเสรภาพของบคคล ดงนน การนำกฎหมายอาญามาใชจะตองตความใหเครงครด  จะใชวธเทยบเคยงหรอจะนำจารตประเพณมาพจารณาเพอลงโทษบคคลไมได และตองไมตความ ใหมผลยอนหลงดวย  เมอไมไดมการชแจงใหประชาชนโดยทวไปไดทราบอยางกระจางแลว กยอม กอใหเกดความเขาใจผดไดวา  การยอนหลงดงกลาวเปนการยอนหลงเพอลงโทษทางอาญาแกบคคล  ซงความเปนจรงแลวมไดเปนเชนนน  ทงน  เนองจากขอเทจจรงทเกดขนดงกลาวเปนเรองคำสง ทางปกครอง เพราะฉะนน จงมผลยอนหลงไดนนเอง

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 91

ประการท ๕ ปญหาความศกดสทธในการบงคบใชกฎหมาย   จากประสบการณการเปนวทยากรบรรยายเรองตาง  ๆ  ทผานมา มกจะไดรบขอสงสยจาก เจาหนาทผปฏบตงานในกระบวนยตธรรม โดยเฉพาะอยางยงเจาหนาทตำรวจวา เปนเพราะเหตใด เมอตนไดปฏบตหนาทไปในทศทางทเหมาะสมแลว แตสงคมมกจะกลาวหาตำรวจอยเสมอวาเปนการปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบ ตามมาตรา ๑๕๗ แหงประมวลกฎหมายอาญา ในขณะเดยวกน ทหารทมการปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบเชนกน กลบไมมใคร ใหความสนใจ ซงการกลาวหาดงกลาวถอเปนการปฏบตทไมเทาเทยมกน   ตอประเดนขอสงสยดงกลาวจะเหนตวอยางไดจาก กรณการจดซออาวธยทโธปกรณของกองทพทมการจดซอในมลคาทสงเกนจรงและไมมประสทธภาพอยางเพยงพอ เชน เครองตรวจจบวตถระเบด (GT 200) เรอเหาะตรวจการณ หรอรถหมเกราะลอยางจากประเทศยเครน เปนตน   โดยกรณดงกลาวยงไมมการตงคณะกรรมการขนมาเพอสอบสวนขอเทจจรง  หรอไดรบคำชแจง ทชดเจนจากผทเกยวของ ตลอดจนการดำเนนการตาง     ๆ  ตามกฎหมายทเกยวของแตประการใด ดงนน จงกอใหเกดปญหาเรองความไมโปรงใส การเลอกปฏบต หรอความไมเทาเทยมกนของแตละองคกร  ซงจะเปนปญหาเรองความศกดสทธในการบงคบใชกฎหมายนนเอง

ประการท ๖ ปญหาการตงขอหาการกอการราย      ศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส ไดใหขอมลวาในขณะทตนดำรงตำแหนงเปนกรรมการปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ปปง.) ไดมการลงพนทในจงหวดชายแดนภาคใตเพอตดตามตรวจสอบเสนทางการเงนทสนบสนนการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต (ยะลา ปตตาน และนราธวาส) ซงตลอดระยะเวลาทอยในพนท  กไดประสบกบเหตการณการกอความไมสงบตาง   ๆ  มากพอสมควร  จงมความเหนวาสถานการณดงกลาวทเกดขนอยในระดบทเรยกไดวาเปนการกอการราย เพอจะได มนโยบายหรอมาตรการในการเผชญกบปญหาความรนแรงทจะเกดขนได เชน การคมครองประชาชน และผปฏบตงานในพนท หรอการใชบงคบกฎหมายใหมความเหมาะสมมากยงขน เปนตน แตอกฝายหนง กลบมความเหนวา  สถานการณทเกดขนยงไมเพยงพอทจะเรยกไดวาเปนการกอการราย  ดวยเหตผล สวนหนงทหยบยกขนมากลาวอางกคอ อาจจะกระทบกบการจดสรรงบประมาณเพอนำมาใชสนบสนนแนวทางในการแกไขปญหาตาง   ๆ  ได 

ปญหาการบงคบใชกฎหมาย ปญหาสองมาตรฐานในกระบวนการยตธรรมไทย

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓92

  ในขณะทปจจบน มการกระทำทแมจะมการกอความไมสงบเกดขนกตาม แตกมไดรายแรงถงขนาดทจะเปนการกอการรายเมอเปรยบเทยบกบเหตการณในภาคใต กลบมการตงขอหาวาเปนการกอการราย ซงการตงขอหาดงกลาวไดสงผลตอการทำลายภาพลกษณทดของประเทศ โดยเฉพาะเรองการทองเทยว และจะกระทบตอเศรษฐกจในทสด ดงนน ในการตงขอหาดงกลาวจำเปนอยางยงทจะตองดำเนนการ ตามหลกเกณฑทถกตองและเหมาะสม โดยคำนงถงหลกเกณฑสากลดวย มฉะนน อาจเปนการปฏบตทเปนสองมาตรฐานได

ประการท ๗ สำนกของความยตธรรมกบความเปนนกกฎหมาย  เนองจากนกกฎหมายเปนผใชกฎหมาย ดงนน การใชกฎหมายใหเกดความยตธรรมถอวา มความสำคญเปนอยางยง  เพราะแมวากฎหมายจะมความยตธรรมเพยงใด  หากผใชกฎหมายไมสจรต หรอไมมสำนกในความยตธรรมเสยแลว กยอมเปนผทถอวามการปฏบตทเปนสองมาตรฐานเสยเอง

สรป จากการเขารวมการประชมทางวชาการในครงนผเขยนมความเหนวา การทสงคมไทย ในปจจบนมการวพากษวจารณวากระบวนการยตธรรมไทยเปนสองมาตรฐานนน  สวนหนงมสาเหต มาจากความบกพรองของหนวยงานทเกยวของทมไดออกมาชแจงหรอใหขอมลอยางชดเจนและ อยางรอบดานเพอใหประชาชนไดรบทราบวาเหตผลในเรองนน    ๆ   ทศาลหรอหนวยงานทเกยวของ ไดตดสนหรอวนจฉยออกมานนมความเหมอนหรอมความแตกตางกนเปนเพราะเหตใด เพราะเมอฝาย ทไมเหนดวยมการนำผลการวนจฉยไปเปรยบเทยบกบคดอน     ๆ โดยมไดแสดงเหตผลหรอแจงขอเทจจรง ขอกฎหมาย  หรอพยานหลกฐานตาง     ๆ ในคดทใชประกอบการพจารณาอยางรอบดานแลวกกลาวหา วาเปนการดำเนนการในลกษณะสองมาตรฐาน ดงนน การทจะสนนษฐานวาประชาชนทกคนจะตอง รกฎหมาย หรอจะมการไปคนหารายละเอยดเพอตรวจสอบขอมลขอเทจจรงตาง ๆ โดยไมจำเปน ตองชแจงถงเหตผลในเรองนน ๆ ยอมเปนความเขาใจทไมถกตอง   สำหรบเรอง “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง” ผเขยนขอแสดงความคดเหนเพมเตมวา แนวความคดในเรองการหามมใหมการออกกฎหมายทมโทษทางอาญายอนหลงอนเปนผลรายแก ผกระทำความผด หากเปนกฎหมายอนทไมใชโทษทางอาญาสามารถออกกฎหมายยอนหลงได หรอไมนน ไดมแนวความคดออกเปน ๒ แนวทางคอ แนวคดทหนง  มองวาไมสามารถออกกฎหมายเพอยอนหลงใหเปนผลรายแกผกระทำความผด ไดไมวากรณใด     ๆ และแนวคดทสอง มองวาเฉพาะกฎหมายทมโทษทางอาญาเทานนทไมสามารถ ยอนหลงใหเปนผลรายแกผกระทำความผดได แตถาเปนกฎหมายอนทไมใชกฎหมายทมโทษทางอาญาไมมกฎเกณฑใดหามมใหกฎหมายนนมผลยอนหลง 

สรปการสมมนาทางวชาการ

จลนต พ.ย. - ธ.ค. ๕๓ 93

  ตอประเดนดงกลาวผเขยนมความเหนดวยกบแนวคดทหนงซงมองวา กฎหมายหามยอนหลง ในทางทเปนผลรายแกบคคลในทกกรณ แมวาจะเปนกฎหมายทมโทษหรอไมมโทษทางอาญา กตาม ดงนน จงอาจกลาวไดวา “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง” สามารถนำมาใชกบกฎหมาย อน    ๆ ไดดวย โดยไมจำกดเฉพาะกฎหมายทมโทษอาญาเทานน๑๔ ซงเปนไปตามเจตนารมณของหลก ดงกลาวในการเปนหลกประกนคมครองสทธมนษยชนทเกยวกบสทธและเสรภาพพนฐานของ ประชาชนทกฎหมายรบรองไว  โดยรฐไมสามารถออกกฎหมายมาเพอจำกดสทธและเสรภาพของ ประชาชนในรฐได กฎหมายทรฐจะออกมาบงคบใชกบประชาชนในรฐนน จะตองเปนกฎหมายทมผล บงคบใชเปนการทวไป มไดมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนง หรอแกบคคลใดบคคลหนง โดยเฉพาะเจาะจง ทงยงตองเปนกฎหมายทมความชดเจนแนนอน และประการทสำคญทสดคอ กฎหมายจะตองไมมผลใชบงคบยอนหลงเปนโทษแกบคคลนนเอง  “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง” บญญตอยางชดเจนในมาตรา ๒ วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายอาญา ทวา “บคคลจกตองรบโทษในทางอาญาตอเมอไดกระทำการอนกฎหมาย ทใชในขณะกระทำนนบญญตเปนความผดและกำหนดโทษไว และโทษทจะลงแกผกระทำผดนน  ตองเปนโทษทบญญตไวในกฎหมาย” ซงจากบทบญญตดงกลาว อาจเปนสาเหตททำใหเขาใจ คลาดเคลอนกนตอ    ๆ  มาวา เฉพาะแตกฎหมายอาญาเทานนทหามมใหกฎหมายมผลยอนหลง   อกทงพบวา มาตรา ๓๙ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐๑๕ ไดบญญต ถงหลกการดงกลาวไวดวยเชนกน  ซงมถอยคำทสอดคลองตองตรงกน  คอ  คำวา  “โทษทางอาญา” ซงหมายถงโทษประหารชวต จำคก กกขง ปรบ และรบทรพยสน ซงยงเปนการตอกยำความเขาใจทวา “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลง”  นใชกบการกระทำความผดทเปนโทษทางอาญาเทานน ซงอนทจรงแลวกฎหมายอน     ๆ กสามารถนำหลกดงกลาวมาใชไดดวยเชนกน   ทงน การกำหนดหามมใหฝายนตบญญตออกกฎหมายมาภายหลง เพอใหมผลเปนโทษยอนหลงแกประชาชนนน กสอดคลองกบ “หลกนตรฐ” ทมวตถประสงคหลกในการคมครองสทธและเสรภาพ ของประชาชนมใหถกกระทบกระเทอนจากการทฝายนตบญญตออกกฎหมายมาภายหลงแลวมผลบงคบ ยอนหลงไปกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน  ดงนน การหามมใหกฎหมายมผลยอนหลง จงมไดจำกดอยเฉพาะแตกฎหมายทมโทษทางอาญา ๕ สถานดงกลาวเทานน หากรวมถง กฎหมายอน ๆ ดวยทแมวาจะเปนกฎหมายทมโทษหรอไมมโทษทางอาญากตาม

๑๔ยสวด นลคหา, “หลกกฎหมายหามมใหมผลยอนหลงเปนโทษในระบบกฎหมายไทย : ศกษากรณกฎหมายอนทมใช กฎหมายทมโทษทางอาญา”, วารสารกฎหมาย, ปท ๗ ฉบบท ๒, หนา ๒๓๗-๒๔๕. ๑๕มาตรา ๓๙ บญญตวา “บคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแตไดกระทำการอนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทำนนบญญต เปนความผดและกำหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทกำหนดไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทำความผดมได  ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจำเลยไมมความผด  กอนมคำพพากษาอนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระทำความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระทำความผดมได”.