รายงานผลการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม

โครงการอบรมดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

หวหนาโครงการ

รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ผรวมโครงการ

รองศาสตราจารย ดร.เบญจมาศ อยประเสรฐ รองศาสตราจารย บ าเพญ เขยวหวาน

ไดรบจดสรรงบประมาณเงนแผนดน

ในการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2560

ผด.บส.5

ค าน า

โครงการอบรมดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภยเปนโครงการทมวตถประสงค

เพอใหผเขารวมโครงการสามารถจดกระบวนการเรยนร ใหมความรดานการจดการหวงโซอปทานอาหาร

ปลอดภยและสรางเครอขายเกษตรกรทผลตอาหารปลอดภย โดยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชเปนแม

ขายในการเชอมโยงประสานงานตอไป โดยเปนโครงการอบรมเชงปฏบตการทมผเขารวมทงสน 54 คน

โครงการฝกอบรมดงกลาว ส าเรจลลวงไปไดดวยด ดวยความรวมมออนดยงจากคณะ

วทยากร และผเขารวมกจกรรมท ตงใจ สนใจ มความกระตอรอรนในการรวมกจกรรมตางๆทคณะ

วทยากรไดจดขน

ผด าเนนโครงการหวงเปนอยางยงวาโครงการนจะเปนประโยชนแกเขารวมโครงการทก

ทาน ในการน าความรทไดรบไปใชประโยชนไดอยางแทจรงตอไป

รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม หวหนาโครงการ

กนยายน 2560

สารบญ

หนา

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงค 1

กลมเปาหมาย 1

ก าหนดการด าเนนโครงการ 2

ผลการด าเนนโครงการฯ / ผลการด าเนนงานตามตวชวดโครงการ 2

สรปผลการด าเนนโครงการฯและขอเสนอแนะ 4

ปญหาและอปสรรค 4

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก : แบบสรปรายงานผลการด าเนนโครงการ

ภาคผนวก ข : บนทกขอความและค าสงตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานโครงการฯ

ภาคผนวก ค : เนอหาหรอเอกสารประกอบการบรรยาย

ภาคผนวก ง : ภาพกจกรรมการด าเนนงานโครงการฯ

ภาคผนวก จ : ตวอยางแบบประเมนโครงการฯ

ภาคผนวก ฉ : รายชอ/ทอยทสามารถตดตอไดของผเขารบบรการวชาการโครงการ…

รายละเอยดโครงการ

หลกการและเหตผล

การผลตภาคเกษตรมกประสบปญหาดานสขภาพและการตลาดของสนคา เนองจาก

เกษตรกรสวนใหญยงใชวธการผลตทไมเหมาะสม เชน การใชสารเคมมากเกนเกณฑมาตรฐานทวไป จน

ท าใหเกดสารพษตกคางในผลผลต ซงนอกจากท าใหเกษตรกรไดรบอนตรายโดยตรงจากการใชสารเคม

แลว ผบรโภคทบรโภคผลผลตดงกลาว ยงไดรบสารพษเขาไปสะสมในรางกายอกดวย สถานการณความ

ปลอดภยของผลผลตทางการเกษตรในประเทศไทยอยในสภาวะทนาเปนหวงโดยเฉพาะการใชสารเคม

มากเกนจ าเปน ซงนอกจากจะสงผลตอตนทนการผลตเพมสงขนแลว ผลผลตทางการเกษตรทไดยงตอง

เผชญความเสยงจากความผนผวนดานราคา ยงกวานนยงสงตอปญหาสขภาพของเกษตรกรและผบรโภค นอกจากปญหาเกยวกบการใชสารเคมในการผลต ยงมปญหาทเกยวของกบกบการผลต

เกษตรปลอดภยหลายประการ ไดแก ปญหาในสวนทเกยวของกบเกษตรกร เชน การไมมแรงจงใจใน

การผลตสนคาทปลอดภย เนองจากไมสามารถหาตลาดไดเอง ตองพงพอคาคนกลางซงยงไมไดค านงถง

คณภาพผลผลตปลอดภยเทาทควร การก าหนดราคารบชอไมแตกตางจากผลผลตทวไป มการวางขาย

ผลผลตการเกษตรทปลอดภยคละรวมกบผลผลตทวไป สภาพการณดงกลาวสงผลใหเกษตรกรเกดความ

ไมเชอมนในการผลตสนคาทปลอดภย นอกจากนนยงมเกษตรกรบางสวนทไมมความรความเขาใจการ

ผลตอาหารปลอดภย สวนมากเคยชนกบการเกษตรเคมซงมขนตอนการผลตงายกวา ปญหาในสวน

ผบรโภคเองกไมทราบจะหาซออาหารทปลอดภยจากแหลงใด เพราะไมมฐานขอมลแหลงผลตทสบคนได

ดวยตนเอง สวนใหญเปนฐานขอมลของหนวยงานทยงเผยแพรสสาธารณะไมมากเทาทควร จงสมควร

สงเสรมเกษตรปลอดภยทมการเชอมโยงกนเพอแกไขปญหาตางๆ ทกลาวมา รวมทงการสรางความเขาใจ

การเกษตรปลอดภยใหเปนท รบรในสงคม โดยเนนใหมความร ความเขาใจในระบบการผลตทาง

การเกษตรทปลอดภยจากสารพษ ระบบการเชอมโยงหวงโซอปทานตนน าถงปลายน า เชอมโยงตงแตการ

ผลต การกระจายสนคา การเชอมโยงผบรโภค การสอสารและประชาสมพนธและมการสรางการเรยนร

รวมทงฐานขอมลทท าใหเกดการยกระดบความร ความเขาใจ รวมกน และเชอมโยงถงการสรางเสรมสข

ภาวะทงผผลตและผบรโภค ซงสอดคลองกบ แนวนโยบายตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 12 ทระบถง การปรบโครงสราง การผลตภาคเกษตร โดยการปรบเปลยนจาการผลตสนคาเกษตรขนปฐม เปนสนคาเกษตรแปรรปทมมลคาสงมคณภาพและมาตรฐานสากล สามารถสรางความเชอมโยง

ทางดาน วตถดบกบประเทศเพอนบานและลดระดบการผลตสนคาขนปฐมทสญเสยขดความสามารถใน

การแขงขนลงสระดบทจ าเปนส าหรบการสรางความมนคงทางดานอาหารและพลงงาน จดระบบการผลต

ใหสอดคลองกบ ศกยภาพพนทและความตองการของตลาดตงแตตนน าถงปลายน า ทงดานกายภาพและ

เศรษฐกจ เนนการสงเสรมการผลต การลงทน และการสรางงานสเขยว เพอยกระดบประเทศสเศรษฐกจ

และสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม สงเสรมผประกอบการใหสามารถปรบระบบสหวงโซอปทานหรอหวง

โซคณคาทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Supply Chain /Green Value Chain) จงมความจ าเปนตอง

จดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาเกษตรกรทมความตองการผลตอาหารปลอดภยใหมความรดานการ

จดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

วตถประสงค 1. การจดกระบวนการเรยนร ใหมความรดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย 2. สรางเครอขายเกษตรกรทผลตอาหารปลอดภย โดยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชเปนแมขาย ในการเชอมโยงประสานงานตอไป กลมเปาหมาย

เกษตรกรทท าการผลตเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย

ก าหนดการด าเนนโครงการ

วนท 3-4 สงหาคม 2560 ณ หองประชม 148 อาคารสมมนา 1 ชน 1

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ผลการด าเนนโครงการฯ / ผลการด าเนนงานตามตวชวดโครงการ

ผลการด าเนนโครงการ

ตอนท 1

1. จ านวนผเขารวมโครงการ 54 คน จ าแนกเปนเพศชาย 29 คน และเพศหญง 25 คน

2. วฒการศกษาผเขารวมโครงการ โดยจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จ านวน 15

คน รอยละ 17.50 และะดบมธยมศกษาตอนตน จ านวน 4 คน ปรญญาตร 22 คน

รอยละ 57.50 และสงกวาปรญญาตรจ านวน 8 คน รอยละ 25.00

3. ผเขารวมโครงการม อายนอยสด 21 ป และอายมากสด 70 ป

4. ผเขารวมโครงการมอาชพ เกษตรกร

ตอนท 2 ระดบความรและความพงพอใจตอการจดของผเขารบบรการวชาการ กอนและ

หลงเขารบบรการวชาการ

1.ทานมความรในเรองตอไปน ในระดบใดทงกอนฝกอบรมและหลงฝกอบรม

รายละเอยด ระดบความร/

ความเขาใจ การแปรผล

1. ความรเบองตนทางดานเทคโนโลยชวภาพ กอน เขารวม โครงการ 3.10 ปานกลาง

2. ความรเบองตนทางดานเทคโนโลยชวภาพ หลง เขารวมโครงการ 4.00 มาก

3. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตรในการปรบปรง ดนและ

ตนพช กอน เขารวม โครงการ

4. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตรในการปรบปรง ดนและ

ตนพช หลง เขารวม โครงการ

5. ภมปญญาในการใชสารชวภาพของแตละชมชน

กอน เขารวม โครงการ

6.. ภมปญญาในการใชสารชวภาพของแตละชมชน

หลง เขารวมโครงการ

7. การปองกนก าจดศตรพชดวยวธชวภาพดานการปองกนก าจดศตรพช

กอน เขารวม โครงการ

8. การปองกนก าจดศตรพชดวยวธชวภาพดานการปองกนก าจดศตรพช

หลง เขารวม โครงการ

9. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตร ในการแปรรป

กอน เขารวม โครงการ 10. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตร ในการแปรรป

หลง เขารวม โครงการ

2.ทานมความพงพอใจในดานตาง ๆ อยางไรบาง

3.50

4.10

3.35

4.20

3.55

4.40

3.80

4.65

ปานกลาง

มาก

ปานกลาง

มาก

ปานกลาง

มากทสด

ปานกลาง

มากทสด

1. ดานวทยากร

1.1 การถายทอดความรของวทยากร 4.44 มากทสด

1.2 ความชดเจนในการตอบค าถามของวทยากร 4.58 มากทสด

1.3 การใชสอประกอบการฝกอบรมของวทยากร

1.4 วธการสาธตและฝกปฏบต

4.53

4.50

มากทสด

มากทสด

2. ดานการบรการจดการ

2.1 ความเหมาะสมของระยะเวลาทจดอบรม 4.50 มากทสด

2.2 ความเหมาะสมของสถานทอบรม 4.45 มากทสด

2.3 การใหบรการและการอ านวยความสะดวกของผจดอบรม

3. ดานเน อหา/ประโยชนการฝกอบรม

3.1 ทานไดรบความรและประโยชนจากการฝกอบรม

3.2 ทานจะน าความรความเขาใจทกษะในครงน ไปใชในการปฏบตงาน

4 .60

4.60

4.50

มากทสด

มากทสด

มากทสด

4.ดานเอกสารประกอบการบรรยาย

4.1 เนอหาเอกสารประกอบการบรรยายเขาใจงาย

5. ภาพรวมการจดการอบรมเชงปฏบตการ ฯ

4.58

4.65

มากทสด

มากทสด

ตอนท 3 ทานจะน าความรทไดรบไปใชประโยชนอยางไรบาง

1. การน าจลนทรยไปใชไดอยางถกวธ และปลอดภย เพอใหเกดประโยชนสงสด

2. การขยายจลนทรยเพอใชในการท าการเกษตร

3. การขยายเชอราเพอก าจดแมลงภายในแปลงผก

4. น าความรทไดจากการอบรมไปถายทอดใหกบสมาชกในกลมน าไปปฏบต สรางความร ความ

เขาใจกบกลมในชมชน เพอสรางองคความรในการท าเกษตร ลดตนทน เพมผลผลต สราง

มลคาเพมน า

5. น าไปใชผลตจลนทรยตาง ๆไวใชเองในแปลงของตน

6. น าความรทไดรบไปทดลองจรงในกลม โดยหาวตถดบในชมชนมาผลต

7. ปรบปรงดนใหกลบสภาพเดม

8. ท าน าหมกไวใชเองเพอการลดตนทนการใชปย

9. ปรบเปลยนวธการผลต พชผก เปนการลดจ านวนการใชสารเคมท าใหผลผลตปลอดภย

10. จดอบรมใหความรสมาชกในเรองการท าสารชวภณฑใหเขาใจมากขน

11. น าไปตอยอดการท าสารชวภาพทท าใชอยแลว

12. สามารถขยายเชอจลนทรยทเปนประโยชนไดเองเพอลดตนทนการผลต

13. การจดการในเรองการแปรรปผก ผลไม

14. แนะน าเกษตรกรกลมสมาชกน าไปใชในการการประกอบอาชพ

15. แนะน าใหคนในชมชนลดละเลกสารเคมทกชนดทกครวเรอน

16. ตระหนกถงความส าคญของวฏจกรของพชและท าความเขาใจ

17. น าความรเรองจลนทรยควบคมโรคและปองกนโรค เพอน าไปใชแกปญหาแมลง

5. ความพงพอใจของผเขารวมโครงการและความคดเหนตอการจดกจกรรม

- ในภาพรวมผเขารวมโครงการการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย เรอง “การใช

เทคโนโลยชวภาพทางการเกษตรส าหรบเกษตรกร” มความพงพอใจระดบมากถงมากทสดรอยละ 93.00

และในระดบการน าไปใชประโยชนระดบมากถงมากทสดรอยละ 92.00

ตอนท 4 ขอเสนอแนะอนๆ

1. อยากใหมการอบรมในลกษณะนอก เพราะเกษตรกรไดรบความรทสามารถน าไปใชไดจรง

ในแปลงของตน

2. เปนความรทสามารถน าไปตอยอด หรอเผยแพรใหกบกลมสมาชกทไมไดมาอบรมหรอ

ชมชนใกลเคยงไดรจกการท าสารชวภณฑทมความหลากหลาย ชวยลดตนตนการผลตไปเปนอยางด อก

ทงยงท าใหผลผลตทไดมความปลอดภยตอผบรโภคอกดวย

3. อยากใหทางมหาวทยาลยเพมการจดอบรมองคความรในเรองอน ๆทเปนสวนสงเสรมให

เกษตรกรมความรหลากหลาย เชน การตลาด การแปรรป เปนตน

สรปคาใชจายในการด าเนนงานโครงการฯ (แยกตามหมวดคาใชจาย)

งบประมาณทไดรบการจดสรร 75,000 บาท

1.1 คาตอบแทน 37,350 บาท

1.2 คาใชสอย 24,900 บาท

1.3 คาวสด 12,750 บาท

รวมงบประมาณทใชจรง 75,000 บาท

(ผลการด าเนนงานโครงการฯ ขอ 1-7 สามารถหาขอมลไดจากแบบประเมนโครงการฯหรอ

แบบสอบถาม)

สรปผลการด าเนนโครงการฯและขอเสนอแนะ

โครงการอบรมดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย เปนโครงการท ม

วตถประสงคเพอใหผเขารวมโครงการสามารถจดกระบวนการเรยนรใหมความรดานการจดการหวงโซ

อ ป ท าน อ าห ารป ลอด ภ ย แ ล ะส ร า ง เค ร อ ข าย เก ษ ต รก รท ผ ล ต อ าห ารป ลอด ภ ย โด ย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชเปนแมขายในการเชอมโยงประสานงานตอไป ผลการด าเนนโครงการ

ในภาพรวม ผเขารวมโครงการมความพงพอใจตอการจดอบรมโครงการบรการสงคม โครงการอบรม

ดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย ปลอดภย เรอง “การใชเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร

ส าหรบเกษตรกร” มความพงพอใจระดบมากถงมากทสดรอยละ 93.00 และในระดบการน าไปใช

ประโยชนระดบมากถงมากทสดรอยละ 92.00

ปญหาและอปสรรค

ไมม

ภาคผนวก ก : แบบสรปรายงานผลการด าเนนโครงการ

(ภาคผนวก ก.)

แบบฟอรมสรปการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม ของ มสธ.

โครงการอบรมดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภยเปน

(แผนงานท 2)

ผรบผดชอบโครงการ : รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม

1. ความส าคญของโครงการ

การผลตภาคเกษตรมกประสบปญหาดานสขภาพและการตลาดของสนคา เนองจาก

เกษตรกรสวนใหญยงใชวธการผลตทไมเหมาะสม เชน การใชสารเคมมากเกนเกณฑมาตรฐานทวไป จน

ท าใหเกดสารพษตกคางในผลผลต ซงนอกจากท าใหเกษตรกรไดรบอนตรายโดยตรงจากการใชสารเคม

แลว ผบรโภคทบรโภคผลผลตดงกลาว ยงไดรบสารพษเขาไปสะสมในรางกายอกดวย สถานการณความ

ปลอดภยของผลผลตทางการเกษตรในประเทศไทยอยในสภาวะทนาเปนหวงโดยเฉพาะการใชสารเคม

มากเกนจ าเปน ซงนอกจากจะสงผลตอตนทนการผลตเพมสงขนแลว ผลผลตทางการเกษตรทไดยงตอง

เผชญความเสยงจากความผนผวนดานราคา ยงกวานนยงสงตอปญหาสขภาพของเกษตรกรและผบรโภค

นอกจากปญหาเกยวกบการใชสารเคมในการผลต ยงมปญหาทเกยวของกบกบการผลตเกษตรปลอดภย

หลายประการ ไดแก ปญหาในสวนทเกยวของกบเกษตรกร เชน การไมมแรงจงใจในการผลตสนคาท

ปลอดภย เนองจากไมสามารถหาตลาดไดเอง ตองพงพอคาคนกลางซงยงไมไดค านงถงคณภาพผลผลต

ปลอดภยเทาทควร การก าหนดราคารบชอไมแตกตางจากผลผลตทวไป มการวางขายผลผลตการเกษตร

ทปลอดภยคละรวมกบผลผลตทวไป สภาพการณดงกลาวสงผลใหเกษตรกรเกดความไมเชอมนในการ

ผลตสนคาทปลอดภย นอกจากนนยงมเกษตรกรบางสวนทไมมความรความเขาใจการผลตอาหาร

ปลอดภย สวนมากเคยชนกบการเกษตรเคมซงมขนตอนการผลตงายกวา ปญหาในสวนผบรโภคเองกไม

ทราบจะหาซออาหารทปลอดภยจากแหลงใด เพราะไมมฐานขอมลแหลงผลตทสบคนไดดวยตนเอง สวน

ใหญเปนฐานขอมลของหนวยงานทยงเผยแพรสสาธารณะไมมากเทาทควร จงสมควรสงเสรมเกษตร

ปลอดภยทมการเชอมโยงกนเพอแกไขปญหาตางๆ ทกลาวมา รวมทงการสรางความเขาใจการเกษตร

ปลอดภยใหเปนท รบรในสงคม โดยเนนใหมความร ความเขาใจในระบบการผลตทางการเกษตรท

ปลอดภยจากสารพษ ระบบการเชอมโยงหวงโซอปทานตนน าถงปลายน า เชอมโยงตงแตการผลต การ

กระจายสนคา การเชอมโยงผบรโภค การสอสารและประชาสมพนธและมการสรางการเรยนร รวมทง

ฐานขอมลทท าใหเกดการยกระดบความร ความเขาใจ รวมกน และเชอมโยงถงการสรางเสรมสขภาวะทง

ผผลตและผบรโภค ซงสอดคลองกบ แนวนโยบายตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12

ทระบถง การปรบโครงสราง การผลตภาคเกษตร โดยการปรบเปลยนจาการผลตสนคาเกษตรขนปฐม

เปนสนคาเกษตรแปรรปทมมลคาสงมคณภาพและมาตรฐานสากล สามารถสรางความเชอมโยงทางดาน

วตถดบกบประเทศเพอนบานและลดระดบการผลตสนคาขนปฐมทสญเสยขดความสามารถในการแขงขน

ลงสระดบทจ าเปนส าหรบการสรางความมนคงทางดานอาหารและพลงงาน จดระบบการผลตให

สอดคลองกบ ศกยภาพพนทและความตองการของตลาดตงแตตนน าถงปลายน า ทงดานกายภาพและ

เศรษฐกจ เนนการสงเสรมการผลต การลงทน และการสรางงานสเขยว เพอยกระดบประเทศสเศรษฐกจ

และสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม สงเสรมผประกอบการใหสามารถปรบระบบสหวงโซอปทานหรอหวง

โซคณคาทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Supply Chain /Green Value Chain) จงมความจ าเปนตอง

จดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาเกษตรกรทมความตองการผลตอาหารปลอดภยใหมความรดานการ

จดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

2. วตถประสงค

1. การจดกระบวนการเรยนร ใหมความรดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

2. สรางเครอขายเกษตรกรทผลตอาหารปลอดภย โดยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชเปนแม

ขายในการเชอมโยงประสานงานตอไป

3. กลมเปาหมาย

เกษตรกรทท าการผลตเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย

4. ขนตอนและวธการด าเนนงาน

4.1 จดประชมทมงาน

4.2 ประชาสมพนธโครงการผานสอตางๆ

4.3 จดการอบรม

5. ผลการด าเนนงาน

5.1 สาระเนอหาวชาการ/ความร

การใชเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตรส าหรบเกษตรกร

1. ความรเบองตนทางดานเทคโนโลยชวภาพ

เทคโนโลยชวภาพสามารถน ามาใชในดานอตสาหกรรม การแพทย และการเกษตร ซง

เทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร ไดแก การพฒนาพนธพชใหมความตานทานตอศตรพช โรคพช การ

เพมความทนทานของพชตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมของภมประเทศ เชน ความแหงแลง อทกภย

การพฒนาผลไมใหสกงอมชากวาปกตเพอลดความเสยหายในระหวางการขนสง การเพมผลผลตพช

โดยไมตองขยายพนทเพาะปลก การเพาะเลยงเนอเยอเพอใชในการขยายพนธพชใหไดจานวนมากใน

เวลาอนรวดเรว การผลตทอนพนธพชทปราศจากโรคเพอการลดความเสยงตอการแพรระบาดของโรค

การเลยงเนอเยอเพอการขยายพนธกลวยไม การปรบปรงพนธไมดอกเพอใหมอายการปกแชกนให

ยาวนานขนและมกลนหอม การปรบปรงพนธสตวใหมลกษณะทด การขยายพนธโคนมทใหน านมสง

โดยการปฏสนธในหลอดแกว และการยายฝากตวออน การพฒนาชดตรวจวนจฉยโรคในกงเพอ

ควบคมการแพรระบาดของโรคการน าจลนทรยมาเปลยนวตถดบดานการเกษตรทมราคาถกเปน

พลงงานทดแทน การใชเทคโนโลยดเอนเอตรวจสอบพนธพชและสตวเศรษฐกจ การน าจลนทรยเขามา

มสวนรวมในการผลตปยชวภาพเพอทดแทนการใชปยเคม การลดการใชสารเคมในการปองกนกาจด

ศตรพชโดยการพฒนาพนธพชทมความตานทานตอโรคและแมลงศตรพช การใชเชอจลนทรยมาใช

ส าหรบการจดการโรคพช เชน บเอส ไตรโคเดอรมา

คโตเมยม และการใชเชอจลนทรยสาหรบการกาจดแมลงศตรพช เชนแบคทเรยบท หรอไวรสเอนพว

บวเวอรเรย เมตาไรเซยม

จลนทรยมความจ าเพาะเจาะจงกบสงอาศย และมหนาทตางกน จลนทรยบางกลมทมความ

เกยวของกบพชโดยตรง แตบางชนดมผลทางออมตอพช จลนทรยทเปนโทษกบพชไดแก เชอสาเหต

โรคพชชนดตางๆ (เชอรา แบคทเรย ไวรส ไวรอยด ไฟโตพลาสมา ไสเดอนฝอย กลมจลนทรยทเปน

ประโยชนตอพชซงเรยกรวมๆ วา “จลนทรยสขภาพพช (Plant health microorganism)”

จลนทรยทใชในระบบการผลตพช

- กลมปยชวภาพ: พ.ด ตางๆ ไมคอไรซา ไรโซเบยม

- กลมควบคมแมลง: บท (บาซลลส ทรนจเอนซส) เอนพว (ไวรสหนอน) บวเวอเรย (รา

ขาว)

เมตาไรเซยม (ราเขยว) และไสเดอนฝอยควบคมแมลง

- กลมควบคมโรคพช: บเอส (บาซลลส ซบทลลส) บเอ (บาซลลส อะไมโล ลกวฟาเซยส;

ไอเอสอาร) ไตรโคเดอรมา คโตเมยม ซโดโมแนส ฟลโอเรสเซนต ไอเอสอาร และยสต แอคตโนไมซส

(หลงการเกบเกยวการใชชวนทรยควบคมโรคพช (Biological control) การควบคมเชอโรคพชโดย

ชวนทรยหรอชววธ หมายถงการใชจลนทรยลดปรมาณของเชอโรคพชหรอลดกจกรรมของเชอกอโรค

ใหอยในระดบทไมกอใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจกบพช โดยการใชในลกษณะปยชวภาพ การใช

ในลกษณะเปนสารกระตนการเจรญเตบโต หรอฮอรโมนพช และการใชในลกษณะของสารควบคมโรค

พชหรอศตรพช การใชชวภณฑ ตองค านงวา เปนผลตภณฑมมาตรฐาน มงานวจยวชาการรองรบ

ตรวจสอบยอนกลบได และผลตหรอจ าหนายโดยองคกรทนาเชอถอ

2. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตรในการปรบปรงบ ารงดนและตนพช

2.1 ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของจลนทรย

2.1.1 ความชนในดน จลนทรยตองการน าในการด ารงชวต ในขณะเดยวกนกชวย

ละลายธาตอาหารตางๆ ทอยในดน จลนทรยทตองการออกซเจนจะเจรญเตบโตไดดเมอความชน

ประมาณ 60 – 75 เปอรเซนต สวนจลนทรยทไมตองการออกซเจนจะเจรญเตบโตไดดในสภาพน าขง

2.1.2 อณหภมดน จลนทรยแตละชนดมความตองการอณหภมในการเจรญเตบโตท

แตกตางกน

2.1.3 การถายเทอากศในดน ดนทโปรงจะมการถายเทอากาศทด ท าใหมออกซเจนใน

ดนมาก สงผลใหจลนทรยทตองการออกซเจนเจรญเตบโตไดด

2.2 แบคทเรยสงเคราะหแสง

2.2.1 ประโยชนของแบคทเรยสงเคราะหแสง

1) ชวยลดกาซไฮโดรซลไฟด ในดนชวยใหรากของพชขยายไดดและท าใหพชกนป ย

ไดดขน

2) ชวยลดตนทนการใชปยเคมหรอปยหลกลง 50 %

3) ชวยใหผลตเพมขนอยางนอย 30 % เนองจากพชมความสามารถในการดดกน

ปยไดดขน

ชวยใหพชมความแขงแรงและตานทานโรคไดด

4) เซลลของแบคทเรยสงเคราะหแสงจะประกอบดวยโปรตนประมาณรอยละ 60 ซง

โปรตน เหลาน ประกอบดวยกรดอะมโนทจ าเปนครบถวน และยงมวตามนและแร

ธาต

2.2.2 วธขยายแบคทเรยสงเคราะหแสง

1) ตอกไขใสถวย แลวตไขใหแตกตว

2) ตกไขแดงทตใหแตกตวใสขวดทเตรยมไว (ขนาดบรรจ 1.5 ลตร) ใสขวดละ 1

ชอน

3) เตมหวเชอแบคทเรยสงเคราะหแสง ลงไปในขวดแลวเขยาใหเขากนกบไข

4) เตมน าใหเกอบเตมขวด ปดฝา น าไปตงผงแดดไว 15 วน กสามารถน าไปใชได

2.2.3 วธใช พนแบคทเรยสงเคราะหแสงในอตรา 30 ซซตอน า 20 ลตร

2.3 จลนทรยหนอกลวย เปนจลนทรยทองถนทอยบรเวณรากกลวย ซงมจลนทรยหลากหลาย

ชนด และหนอกลวยยงมสารแทนนนทชวยยบยงเชอราและแบคทเรยกอโรคพช ออกซนทเปนฮอรโมน

กระตนการเจรญเตบโตของพช และมธาตอาหารพชทเปนประโยชนตอการเจรญเตบโตของพช จงม

การน าหนอกลวยมาหมกเปนจลนทรยหนอกลวยทใชทางการเกษตร

2.3.1 ประโยชนของจลนทรยหนอกลวย

1) ชวยฟนฟดนใหดขน ระเบดดนดาน เพมความรวนซยใหดนไดภายใน 6

– 12 เดอน

2) เรงการยอยสลายเศษซากอนทรยตางๆ

3) เรงการเจรญเตบโตของตนพช

4) ปองกนก าจดโรคพช

5) เพมปรมาณจลนทรยในดน

6) ปรบปรงคณภาพน า

2.3.2 การท าจลนทรยหนอกลวย

1) เลอกหนอกลวยสงไมเกน 1 เมตร ขดมาทงรากและเหงา และไมตองลาง

ราก

2) หนหนอกลวยเปนชนเลกๆ

3) น าหนอกลวยทหนแลว ประมาณ 3 กโลกรม คลกเคลากบน าตาลแดงหรอ

น าตาลทรายแดงหรอกากน าตาล 1 กโลกรม

4) น าสวนผสมทงหมดใสถงและปดฝาใหสนท จากนนเปดฝาคนทกวน เปน

เวลา 7 วน

5) กรองน าหมกออกใสถงเกบไวในทรม เกบไวใชไดนาน สวนกากทไดน าไป

คลกดนหมกทงไว 15 วน สามารถปกพชได

2.3.3 การน ามาใช ใช 2 ชอนโตะผสมน า 20 ลตร สปดาหละ 1 ครง

2.4 ฮอรโมนไข

2.4.1 ประโยชนของฮอรโมนไข สามารถเรงดอก เรงผล ซงจะเปนการเพมคณภาพให

ผลผลตดขน พรอมทงท าใหธรรมชาตและสงแวดลอมมคณภาพดขน

2.4.2 การท าฮอรโมนไข

1) ตอกไข 5 กโลกรม แลวบดใหละเอยดทงเปลอกแลวเทลงถงหมก

2) เตมแปงขาวหมากบดละเอยด 1 – 2 ลก กากน าตาลหรอน าตาลแดงหรอน าตาลทรายแดง 1

กโลกรม นมเปรยว 1 ขวดเลก ลงในถงหมกคนใหเขากน

3) เปดถงหมกคนทกวน หมกประมาณ 14 วน สามารถน าฮอรโมนไขมาใชได

2.4.3 การน ามาใช น าฮอรโมนไข 10 – 20 ซซ ผสมน า 20 ลตร รดหรอพนลงดน

หรอตนพช และสามารถใชไดทก ๆ 7 วน

3. การปองกนก าจดศตรพชดวยวธชวภาพ

ศตรธรรมชาตของแมลงศตรพช หมายถง สงทมอยในธรรมชาต และเปนศตรของแมลง

ศตรพช ซงสามารถแบงออกเปน 3 พวกใหญ ๆ คอ ตวเบยน ตวห า และเชอโรค ซงในกลมของตว

เบยนและตวห านนมทงทเปนแมลงและไมใชแมลง แตแมลงเปนศตรธรรมชาตทสามารถน ามาพฒนา

เพอใชในการควบคมแมลงศตรพชไดอยางมประสทธภาพ และเกดความส าเรจในการควบคมศตรพช

มานานแลว

3.1 แมลงตวห า (predator) เปนแมลงทกนแมลงชนดอน ๆ เปนอาหาร การกนเหยอ (prey)

จะกนหลายตวในการเจรญเตบโตครบวงจรชวต และไมจ ากดวยของเหยอ คอสามารถท าลายไดทก

ระยะการเจรญเตบโต เชน ดวงเตาสสม มดแดงตวห า ดวงเตาลายขวาง แมลงปอ มวนเพชฌฆาต และ

ดวงกนกระดก

3.2 ตวเบยน (parasite) เปนแมลงทเบยดเบยนเหยอ (host) หรอเกาะกนอยกบเหยอ

จนกระทงเหยอตาย และการเปนตวเบยนนนจะเปนเฉพาะในชวงทเปนตวออนเทานน ในชวงอาย

หนงๆ ตองการเหยอเพยงตวเดยว และมความเฉพาะเจาะจงกบเหยอหรอแมลงอาศยสง เชน แตน

เบยนหนอนบราคอน แตนเบยนหนอนเจาะล าตนและยอดออย

3.3 เชอโรค (insect pathogens) หมายถง เชอโรคชนดตาง ๆ เชน เชอรา เชอแบคทเรย และ

เชอไวรส ซงเปนสาเหตท าใหแมลงตายไดนนสามารถน ามาพฒนาเพอการควบคมแมลงศตรพชได เชน

เชอราขาวบวเวอรเรย และเชอราเขยวเมตตาไรเซยม

3.3.1 เชอราขาวบวเวอเรย เปนเชอจลนทรยทจดเปนพวก "เชอราท าลายแมลง"

สามารถท าลายแมลงไดหลายชนด เชน แมลงหวขาว (Whitefly) เพลยไฟ (Thrips) ไรแดง (Red

spider mite) เพลยออน (Aphids) เพลยไกแจสม (Asiatic cirus psyllid) หนอนศตรพชท าลายแมลง

โดยผลตเอนไซนทเปนพษตอศตรพช และเปนเชอราทอาศยกนเศษซากทพพง

1) การเขาท าลายแมลง

(1) สปอรเชอราบวเวอเรย เมอไปตดอยผนงล าหนงแมลงและจะเขา

สล าตวแมลงทางผนงล าตวรหายใจ บาดแผล และเมอมความชนเหมาะสมกบการงอกสปรกแทงทะล

ผนงล าตว เขาสเนอเยอของแมลงโดยอาศยน ายอยตางๆ จากนนเชอราจะงอกเขาสชองวางของตวแมลง

และ สรางเสนใยท าลายชนไขมน และแพรกระจายทวไปในชองวางภายในตวแมลง

(2) เมอแมลงตายเสนใยจะพฒนาตอไปโดยแทงผานผนงล าตวแมลง

ออกสนอกตว แมลงและสรางสปอรขนปกคลมผนงล าตวดานนอกของตวแมลง

(3) สปอรแพรกระจายไปตามลมฝน เชอราจงสามารถขยายพนธตอไป

ไดเมอม สภาพแวดลอมทเหมาะสมกจะท าลายแมลงศตรพชตอไป

2) ลกษณะอาการของแมลงทถกเชอราบวเวอเรยเขาท าลาย

(1) แมลงจะแสดงอาการเปนโรค คอ เบออาหาร กนนอยลง

ออนเพลย และ ไมเคลอนไหว

(2) สผนงล าตวจะเปลยนไป จะมจดสด าตรงบรเวณทถกเชอราเขา

ท าลาย

(3) พบเสนใย และผงสขาวของสปอรปกคลมตวแมลงทถกเชอราเขา

ท าลาย

3) ขนตอนการผลต

(1) หงขาวดวยหมอหงขาวไฟฟา ใชขาว 3 สวน ตอน า 1 สวน แลว

ตกขาวสกทยงรอนอย (ขาวแขงๆ กงดบกงสก) ใสถงพลาสตกทนรอนทเตรยมไว จ านวน 2 ทบพ

(พน) หรอประมาณ 250 กรมตอถง)

(2) ใสหวเชอราขาวบวเวอเรยลงในถงเพยงเลกนอย ประมาณ 1-1.5

กรม ตอถง รดยาง ปากถงใหแนน แลวเขยาหรอบบขาวเบาๆ เพอใหเชอกระจายทวถง รวบถงให

บรเวณปากถงพอง แลวใชเขมเยบผาแทงรอบๆปากถง 10-15 แผล

(3) กดขาวในถงใหแผกระจายไมซอนทบกน ดงบรเวณ กลางถงขน

เพอไมให พลาสตกแนบกบขาวและเพอใหอากาศเขาไปในถงเพยงพอ บมเชอเปนเวลา 2 วน โดยวาง

ถงเชอในหองทปลอดจาก มด ไร และสตวอนๆ อากาศไมรอนและไมถกแสงแดด แตไดรบแสงวนละ

6-10 ชวโมง/วน หากแสงไมพอใชแสงจากหลอดนออนชวยได

(4) เมอครบ 2 วน บบขย ากอนขาวทมเสนใยของเชอเจรญอยใหแตก

แลววางถงไว ทเดมขงถงใหอากาศเขาอกครง บมไวอก 4-5 วน เชอสดทผลตไดควรน าไปใชทนท และ

เกบไวในตเยนชองธรรมดาได 1 เดอน

4) การน าเชอราบวเวอเรยมาชนดสดไปใช คลกเมลดพช ผสมปยอนทรยแลว

หวาน หรอรองกนหลมผสมกบวสดปลกผสมน าพนทวตนพชใหโดนตวแมลงในชวงเวลาเชาหรอเยน

4. การใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตรในการแปรรป

การแปรรปโดยการหมกดองจ าเปนตองมจลนทรยเขามาเกยวของ เชน การดองผลไม การหมก

น าสมสายช และการหมกไวน เปนตน

4.1 จลนทรยทใชในการแปรรปผกและผลไม

4.1.1 จลนทรยทท าใหเกดการหมกชนดสรางกรดแลคตค ม 2 กลม

1) โฮโมเฟอเมนเททฟ แลคตค แอซด แบคทเรย เปลยนน าตาลเปนกรดแล

คตคทงหมด เชน Lactobacillus plantarum และ Pediococcus cerevisiae

2) เฮทเทอโรเฟอเมนเททฟ แลคตค แอซด แบคทเรย เปลยนน าตาลเปน

กรดแลคตค 45-50 % ทเหลอเปน คารบอนไดออกไซด แอลกอฮอล และกรดอะซตค เชน

Leuconostoc mesenteroid และ Lactobacillus brevis

4.1.2 ยสต เชน Saccharomyces cerevisiae ใชท าไวน Endomycopsis spp. และ

Hasenula ssp.

4.2 วธการดอง

4.2.1 การดองเคม เปนการใชน าเกลอความเขมขน 20 – 25% หรอเกลอ

4.2.2 การดองเปรยว เปนการใชน าเกลอความเขมขน 5 – 8% หรอน าสมสายช เชน

การท ากมจ

4.2.3 การดองปรงรส เปนการน าผกและผลไมทไดจากการดองเคมหรอเปรยว แลว

น ามาแชในน าปรงรส เชน มะกอกดองปรงรส

4.3 การท า Ginger beer

4.3.1 เตมน าสะอาดในขวดครงขวด

4.3.2 เตมน าตาลทรายเขยาใหละลายจนหมด

4.3.3 เตมยสตเขยาเบาๆ ใหเขากน

4.3.4 เตมขงขดลงไปในขวด

4.3.5 บบน ามะนาวเตมลงไปในขวด

4.3.6 เตมน าสะอาดใหเหลอจากปากขวด 1-2 นว

4.3.7 เขยาใหเขากน แลวปดฝาใหแนน

4.3.8 วางขวดไวในสภาพอณหภมหองในทรม ประมาณ 2-3 วน ขวดจะแนน

เนองจากทกาซ แสดงวาใชไดแลว

4.3.9 น าเขาเกบในตเยนเพอหยดการท างานของยสต ประมาณ 1 วน

4.3.10 น าออกมากรองดวยกระชอนตาถ จะไดเปน ginger beer

4.4 การท าไวนมะเมา

4.4.1 คดแยกผลหมากเมาทสกมสด า และลางท าความสะอาด

4.4.2 ปนผลหมากเมาผสมน าเลกนอย

4.4.3 ผสมน าสะอาด (หมากเมา 1 ก.ก. ตอน า 2 ลตร) ตมใหรอนอณหภม 80-85

C

4.3.4 กรองแยกน าออกจากเนอผลและเมลด

4.3.5 ตมใหเดอดนาน 20 นาท ผสมน าตาลทราย (ปรบสภาพความหวาน 20 Briz.)

4.3.6 ปลอยใหเยนเตมเชอยสต (ยสต 1.8 กรมตอน าเมา 18 ลตร) หมกนาน 15-

30 วน

4.3.7 ฆาเชอยสต โดยการตมใหเดอดอณหภม 70 C นาน 15-20 นาท

4.3.8 ดดน าทใสใสถงใบใหมเกบไวอณหภม 10-18 C ปดฝาใหแนนเกบไวนาน

3-12 เดอน เปนกระบวนการบม ยงบมนานคณภาพของไวนกยงเพมรสชาตดขน และบรรจขวด

สามารถน าไปดมได

4.5 การท าน าสมสายชหมกจากกลวย

4.5.1 การเตรยมหวเชอตงตน (starter) ใชยสตแหงสองสายพนธรวมกน คอ BDX

และ RHONE 2226 เพราะท าใหไดกลน รสทด และใหปรมาณแอลกอฮอลทเหมาะสม

4.5.2 การหมกไซเดอรกลวย (fermentation) เปนขนตอน การหมกโดยเตมหวเชอตง

ตนในโหลแกวทประกอบดวยเนอกลวยทหนเปนชน สารละลายกรดซตรก และปรบสภาพใหเหมาะสม

ตอการเจรญของยสต โดยเตมน าตาลในปรมาณทเหมาะสม ยสตจะเปลยน าตาลในกลวยใหเปน

แอลกอฮอล ควบคมอณหภมประมาณ 22.0 องศาเซลเซยส ในระหวางการหมก

4.5.3 การท าใหใส (clarifying) คอ การกรองตะกอนหยาบ และการกรองตะกอน

ละเอยด การกรองโดยการตกตะกอนดวย เบนโทไนต แลวหมกบม (aging) ไวเปนเวลาประมาณ

1.0-1.5 เดอน และกรองดวยเครองกรอง (membrane filtration) เพอแยกกากละเอยดและเศษยสต

กอนการผสมปรงแตงรสชาต

4.5.4 การหมกบม หลงการกรองใส น าไปหมกบมเพอใหมกลนรสด โดยควบคม

อณหภมหมกท 18 องศาเซลเซยส

4.5.5 การผสม (blending) ผสมเครองดมไซเดอรกลวย โดยน าน าไซเดอรกลวยท

ผานการหมกและมแอลกอฮอลรอยละ 11.0-14.0 ผสมกบน ากลวยชนดใสทใชเทคนคการแชเยอก

แขง เพอปรบใหมปรมาณแอลกอฮอลตามทตองการ

4.6 การท ากมจ

กมจ แปลวา ผกดองเคม กมจเปนอาหารเกาหลประเภทผกดองทอาศยภมปญญากน

ครวของชาวเกาหล ดวยการหมกพรกสแดงและผกตางๆ โดยทวไปจะเปนผกกาดขาว ชาวเกาหลนยม

รบประทานกมจเกอบทกมอ และยงน าไปปรงเปนสวนประกอบอาหารอกหลายอยาง เชน ขาวตม ขาว

สวย ซป ขาวผด สต บะหม จนถงพซซาและเบอรเกอร ปจจบนกมจมมากกวา 187 ชนด ซงสวนใหญ

แลวจะมรสเผด เปรยว และมกลนฉน แมปจจบนมบรษทอาหารผลตกมจส าเรจรปหรอแบบสดขาย

ตามหางสรรพสนคากตาม แตชาวเกาหลกยงนยมท ากมจกนเองทบาน ใสเกลอ พรก

สวนผสม

1.ผกกาดขาว ประมาณ 4 กโล 2.แครอท 3 หว

3.หวไชเทา 2 หว 4.หอมใหญ 1 หว

5.กระเทยมจนแกะเปลอก ประมาณ 1 ถวยตวง หรอประมาณ 3 หว

6.ขง (ไมตองแกมาก) ประมาณ 1 ถวยตวง

7.พรกชฟาแดงเอาเมดออก 3-4 ถวยตวง (ใชแทนพรกเกาหล)

8.ตนหอมหนทอน 2-3 ถวยตวง 9.สาล

10. แปงขาวเหนยว ½ ถวยตวง 11.น าตาลออย หรอน าตาลทราย 1/3 ถวยตวง

12.น าเปลา 4 ถวยตวง 13.น าปลา 1 ถวยตวง

14.น าจมสก ยหออะไรกไดทชอบ ขนาด 330 กรม 2 ขวด

15.เกลอส าหรบคลกผก

ขนตอนวธการท า

1. เตรยมผกกาด ลางใหสะอาดใชมดหนเปน 4 สวน ตามภาพหรอตดเปนชนตามชอบ

2. จากนนน าผกทได น ามาโรยเกลอใหทว ในสวนทเปนใบ ใหโรยเกลอทใบดวยแลว คลกเคลานวด

เบาๆ ทงไว 2 ชวโมง

3. จากนนมาเตรยมผกทเหลอ แครอท และหวไชเทา หนตนหอมเปนทอนตามภาพ

4. ขง กระเทยม และหอมใหญ สาล หนเลกๆ และน าไปปนกบน าปลา จนละเอยดตามภาพ

5. พรกชฟาแดงแกะเมดออก แลวน าไปปนกบน าตมสก 1/2-1 ถวย (ใชแทนพรกเกาหลได)

6. ตงน า 4 ถวยละลายแปงขาวเหนยวดวยไฟออน ใสน าตาล 1/3 ถวย พกใหเยน

7. ลางผกกาดดวยน าสะอาด 3-4 รอบ จนไมเหลอความเคม ทงไวใหสะเดดน า

8. น าสวนผสมทปนมารวมกนเพอท าใหปรงกมจ คนใหเขากน

9. น าผกซอยทงหมดใสลงไป ตามดวยน าจมสกและคลกเคลาใหเขากน

10. เมอผกกาดขาด เสดดน าแลว น าสวนทเปนใบมาคลกซอสใหทว ใสเครองปรงใหทวซอกใบ ตาม

ภาพ ทวแลวน าไปใสกลองทเตรยมไว

11. ปดฝาตงไวอณภมหองประมาณ 12 ชวโมง แลวใสตเยนเพอหยดความเปรยวและสามารถน ามา

4.7 ขงดอง

4.7.1ปอกเปลอกขงออกใหหมด ลางน าใหสะอาด

4.7.2 ละลายเกลอในน าใหเกลอละลายจนหมด

4.7.3 น าขงทปอกเปลอกแลวบงใหลกจนถงแกนในแตไมใหขาดจากกนโดยใชมด

คมเลกนอยท าจนหมด กรณบงไมไดใหหนเปนแวนๆ แลวแชในน าเกลอประมาณ 2-3 ชวโมง(การบง

เพอใหน าเกลอเขาไปในเนอเพอลดความเผดของขง

4.7.4 น าขงขนจากน าเกลอโดยบบใหน าออกมากทสด แลวพกไวในกะละมง

4.7.5 ใสน าตาล น ามะนาว น ามะกรด ลงในกะละมงขงทพกไว คลกเคลาใหน าตาล

ละลายจนหมด ปดฝากะละมง หมกทงไว 1 คน

4.7.6 น าขงขนจากน าทหมกไวบบใหน าออกมากทสด เรยงใสภาชนะ

4.7.7 น าน าทบบขงออกแลว ชมรสชาดดวามรสชาดใด แลวเตมสวนทเราชอบ

รสชาตนนลงไป เชน ถาตองการหวาน อาจใสน าตาลเพม ถาออกการรสเปรยวเตมน าสม หลงจากนน

ยกขนตงไฟใหเดอด ยกลงแลวพกไวใหเยน

4.7.8 น าน าทเยนแลวเทลงในภาชนะทเรยงขงไวทวมขง ปดฝาภาชนะแลวน าเขา

ตเยน ประมาณ 7 วน รบประทานได (รสชาตตามชอบของแตละพนถน หรอแตละบาน)

5.2 ผลการด าเนนงานตามตวชวด

6. ผรบบรการ/หนวยงาน ไดรบความร/ประโยชน ดงน

6.1. เกษตรกรไดรบความรเกยวกบการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

6.2 เกษตรกรไดรบการเสรมสรางทกษะการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

7. สรปโดยภาพรวม และความคดเหนของผรบบรการ

1. อยากใหมการอบรมในลกษณะนอก เพราะเกษตรกรไดรบความรทสามารถน าไปใชไดจรง

ในแปลงของตน

2. เปนความรทสามารถน าไปตอยอด หรอเผยแพรใหกบกลมสมาชกทไมไดมาอบรมหรอ

ชมชนใกลเคยงไดรจกการท าสารชวภณฑทมความหลากหลาย ชวยลดตนตนการผลตไปเปนอยางด อก

ทงยงท าใหผลผลตทไดมความปลอดภยตอผบรโภคอกดวย

ตวชวด หนวยนบ

รวมทงสน

เปาหมาย

ผลการ

ด าเนนการ

ผลผลต (Output)

1. เชงปรมาณ : จ านวนผเขารบบรการ คน 40 54

2. เชงคณภาพ : รอยละความพงพอใจของผเขารบบรการในกระบวนการ

ใหบรการ รอยละ 86 90.20

3. เชงเวลา : รอยละของโครงการ/กจกรรมทแลวเสรจตามระยะเวลาท

ก าหนด

รอยละ 90 100

4. เชงตนทน : ตนทน/คาใชจายของการใหบรการวชาการแกสงคมตาม

งบประมาณ บาท 75,000 75,000

ผลลพธ (Outcome)

1. เชงปรมาณ : รอยละของผเขารบบรการน าความรไปใชประโยชน

รอยละ

84 93

2. เชงคณภาพ : รอยละความพงพอใจของผเขารบบรการโครงการ

วชาการแกสงคม รอยละ 86

92

3. อยากใหทางมหาวทยาลยเพมการจดอบรมองคความรในเรองอน ๆทเปนสวนสงเสรมให

เกษตรกรมความรหลากหลาย เชน การตลาด การแปรรป เปนตน

8. เชอมโยงกบชดวชา / ผลงานวจย

ชดวชา 91721 สงคมไทยกบการบรหารงานสงเสรมการเกษตร

......................................................................................................

หมายเหต แบบฟอรมสรปฯ ขอ 1-7 จดท าประมาณ 3-5 หนา (พรอมไฟลแนบ) เพอน าขนเวบ

ไซดตอไป

ก ำหนดกำร โครงกำรอบรมดำนกำรจดกำรหวงโซอปทำนอำหำรปลอดภย

ระหวำงวนท 3 – 4 สงหำคม 2560 ณ หองประชม 148 ชน 1 อำคำรสมมนำ 2 มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช

วนพฤหสบดท 3 สงหำคม 2560 เวลำ รำยกำรกจกรรม

8.30 -09.00 น. ลงทะเบยน 09.00 – 12.00 น. บรรยายและกจกรรมกลมเรอง ความรเบองตนทางดานเทคโนโลยชวภาพ

โดย อาจารย ดร. สพจน กาเซม วทยากรกลม ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชาต ดษฐกจ อาจารย ดร.บณฑรกา นนทา นางสาวสกญญา สขวฒ

12:00 – 13:00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 13:00 – 16.00 น. บรรยายและกจกรรมกลม เรอง ใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตรในการปรบปรงดนและตนพช

โดย นายอภรกษ ประเภโส วทยากรกลม ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชาต ดษฐกจ อาจารย ดร.บณฑรกา นนทา นางสาวสกญญา สขวฒ

16.00 – 18.00 น. บรรยายและกจกรรมกลม เรอง ภมปญญาในการใชสารชวภาพ โดย ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชาต ดษฐกจ วทยากรกลม อาจารย ดร.บณฑรกา นนทา นางสาวสกญญา สขวฒ

18.00 – 19.00 น. พกรบประทานอาหารเยน 19.00 -20.00 น. แตละกลมรวบรวมภมปญญาการใชสารชวภาพ

วนศกรท 4 สงหำคม 2560 เวลำ รำยกำรกจกรรม

09:00 – 12.00 น. บรรยายและกจกรรมกลม เรอง การปองกนก าจดศตรพชดวยวธชวภาพดานการปองกนก าจดศตรพช โดย อาจารยศรนญารตน ทนณขนธเดชา วทยากรกลม ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชาต ดษฐกจ อาจารย ดร.บณฑรกา นนทา อาจารย ดร.ธ ารงเจต พฒมข นางสาวสกญญา สขวฒ

12:00 – 13:00 น. รบประทานอาหารกลางวน 13:00 – 16.00 น. บรรยายและกจกรรมกลม เรองใชจลนทรยทเปนประโยชนทางการเกษตร ในการแปรรป

โดย ผชวยศาสตราจารย.ดร.ปรชาต ดษฐกจ วทยากรกลม อาจารย ดร.บณฑรกา นนทา อาจารย ดร.ธ ารงเจต พฒมข นางสาวสกญญา สขวฒ

16.00 – 16.30 น. สรปประเมนการฝกอบรม/ปดการอบรมและเดนทางกลบโดยสวสดภาพ โดย รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม ผอ านวยการโครงการ

หมำยเหต รบประทานอาหารวางในหองประชม เวลา 10.30 น. และ 15.30 น.

ขงดอง

ประมวลผลกจกรรมโครงการการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

เรอง “การใชเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตรส าหรบเกษตรกร”

วนท 3-4 สงหาคม 2560

ณ หองประชม 148 อาคารสมมนา 2 ชน 1 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ภาพท 1 อาจารย ดร.สพจน กาเซม บรรยายความรเบองตนทางดาน

เทคโนโลยชวภาพ

ภาพท 2 เกษตรกรผเขารบการอบรม

ภาพท 3 นายอภรกษ ประเภโส บรรยายการใชจลนทรยทเปน

ประโยชนทางการเกษตรในการ

ปรบปรงดนและตนพช

ภาพท 4 สาธตและท ากจกรรมกลมการท าฮอโมนไข

ภาพท 5 ฮอโมนไขทตสวนผสมจนเขากนแลว รอแจกเกษตรกรผเขาอบรม

ภาพท 6 บรรยายและกจกรรมกลมการท าจลลนทรยจากหนอ

กลวย โดย ผศ.ดร.ปรชาต ดษฐกจ

ภาพท 7 บรรยายและกจกรรมกลมการท าจลนทรยสงเคราะหแสง จากไข โดย ผศ.ดร.

ปรชาต ดษฐกจ

ภาพท 8 บรรยายและกจกรรมกลม การปองกนก าจดศตรพชดวยวธชวภาพดานการปองกนก าจดศตรพช

โดย อาจารยศรนญารตน ทนณขนธเดชา

ภาพท 9 การบรรยายและกจกรรมกลมการท ากมจ โดย อ.ดร.

ธ ารงเจต พฒมข

ภาพท 10 บรรยายและกจกรรมกลม การท าขงดอง โดย น.ส.สกญญา สขวฒ

.

ภาพท 11 การท ากจกรรมกลมรวมกนของ รศ.ดร.สนนช ครฑเมอง

แสนเสรม

หวหนาโครงการ และผเขารบการอบรม

ภาพท 12 ผเขารบการอบรมถายรปรวมกน

แบบประเมนผล

โครงการอบรมดานการจดการหวงโซอปทานอาหารปลอดภย

เรอง “การใชเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตรส าหรบเกษตรกร”

ระหวางวนท 3 – 4 สงหาคม 2560

ณ หองประชม 148 ชน 1 อาคารสมมนา 2 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

……….........................................................………………………………………………………………………………………………

…

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย X หรอเตมขอความ ลงในชองวางทก าหนด ตามความจรงเพอ

โครงการจกน าไปปรบปรงตอไป

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผเขารวมการอบรม

1. ชอกลมพนท...........................................................................จงหวด

.............................................

2. เพศ ชาย หญง 3. อายปจจบน............ป

4. ระดบการศกษาสงสด มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย ต ากวา

ปรญญาตร/ปวส.

ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร อน ๆ ระบ

......................

5 . อาชพ เกษตรกร รบราชการ ธรกจสวนตว อน ๆ ระบ

..................................

ตอนท 2 ความรและพงพอใจตอการจดการฝกอบรมของโครงการ

1. ทานมความรในเรองตอไปน ในระดบใดทงกอนฝกอบรมและหลงฝกอบรม

หวขออบรม

กอนฝกอบรม หลงฝกอบรม

มาก

ทสด

มา

ก

ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ความรเบองตนทางดาน

เทคโนโลยชวภาพ

2. การใชจลนทรยทเปน

ประโยชนทางการเกษตรในการ

ปรบปรงดนและตนพช

3. ภมปญญาในการใช

สารชวภาพของแตละชมชน

4. การปองกนก าจดศตรพชดวย

วธชวภาพดานการปองกนก าจด

ศตรพช

5. การใชจลนทรยทเปน

ประโยชนทางการเกษตร ในการ

แปรรป

2.ทานมความพงพอใจในดานตาง ๆ อยางไรบาง

ประเดน มาก

ทสด

มาก ปานกลาง นอย นอย

ทสด

1. ดานวทยากร

1.1 การถายทอดความรของวทยากร

1.2 ความชดเจนในการตอบค าถามของวทยากร

1.3 การใชสอประกอบการฝกอบรมของวทยากร

1.4 วธการสาธตและฝกปฏบต

2. ดานการบรหารจดการ

2.1 ความเหมาะสมของระยะเวลาทจดอบรม

2.2 ความเหมาะสมของสถานทจดอบรม

2.3 การใหบรการและอ านวยความสะดวกของผจด

อบรม

3. ดานเนอหา/ประโยชนการฝกอบรม

3.1 ทานไดรบความรและประโยชนจากการฝกอบรม

3.2 ทานจะน าความรความเขาใจทกษะในครงนไปใช

ในการปฏบตงานได

4. ดานเอกสารประกอบการบรรยาย

4.1 เนอหาเอกสารประกอบการบรรยายเขาใจงาย

5. ภาพรวมการจดการอบรมเชงปฏบตการ ฯ

3. ทานจะน าความรทไดรบไปใชประโยชนอยางไรบาง โปรดระบเปนขอ ๆ

3.1.......................................................................................................................... .....

.....................

3.2..................................................................................................... ..........................

.....................

3.3.......................................................................................................................... .....

.....................

3.4.......................................................................................................................... .....

.....................

6. ขอเสนอแนะตอการจดกจกรรมในครงตอไป

....................................................................................................................................

.....................

............................................................................................................................. .......

....................................................................................................................................

..........................................

..................................................................................................................... ..............

.....................

ขอบพระคณทกทาน