ลดาวลย ฤทธกลา

Ladawan Ritklar

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Thammasat University Hospital

งานการพยาบาลผปวยอายรกรรมชายสามญ

General Male Medicine Word

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2557

Fiscal Year 2014

ผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาล

และอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ในหอผปวยอายรกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Results of the PRECEDE-PROCEED Model in Promoting the Clinical

Nursing Practice Guideline for Mechanically Ventilated Patients and

Incidence of Ventilator-Associated Pneumonia in a Medical Ward at

Thammasat University Hospital

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Thammasat University Hospital

โครงการวจยเพอพฒนางานของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Thammasat University Hospital Research Project for Performance Development

ของ

Of

ลดาวลย ฤทธกลา

Ladawan Ritklar

เรอง

Subject

ผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจในหอผปวยอายรกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Results of the PRECEDE-PROCEED Model in Promoting the Clinical Nurse Practice Guidelines for

Mechanically Ventilated Patients and Incidence of Ventilator-Associated Pneumonia in a Medical Ward

at Thammasat University Hospital.

ไดผานการตรวจสอบและอนมตทนสนบสนนจาก

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Be verified and approved by the Thammasat University Hospital

ปงบประมาณ 2557

Fiscal Year 2014

เมอวนท 10 เมษายน 2557

Date 10 may 2014

ประธานกรรมการโครงการ Chair Of Committee ( )

ผชวยศาสตราจารย นายแพทยฉตรชย มงมาลยรกษ

อาจารยทปรกษาโครงการ Project Advisor ( )

ผชวยศาสตราจารย นายแพทย ณรงคกร ซายโพธกลาง

ผอานวยการ Director ( )

รองศาสตราจารย นายแพทยจตตนดด หะวานนท

ก

บทคดยอ

ภมหลง:ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเปนภาวะแทรกซอนสาคญในผ ปวยทใช

เครองชวยหายใจอตราปอดอกเสบพบสงขนและมอตราตายสง การสงเสรมใหพยาบาลปฏบตตาม

แนวปฏบตในการปองกนการตดเชอมความสาคญในการควบคมและลดภาวะแทรกซอนการใช

เครองชวยหายใจ

วตถประสงค:เพอศกษาผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของ

พยาบาลเพอลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

วธการ:เปนการวจยกงทดลองแบบกลมเดยว วดกอนและหลงการทดลองทโรงพยาบาล

ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตระหวางเดอน พฤษภาคม ถง กรกฎาคม พ.ศ. 2557 มกลมตวอยาง

ไดแกบคลากรพยาบาล จานวน 28 รายและผ ปวยทใชเครองชวยหายใจจานวน 128 รายแนว

ปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจถกพฒนาตามหลกการของ

The PRECEDE-PROCEED Model การเกบรวบรวมขอมลมทงกอนและหลงเขารวมโครงการ12

สปดาหโดยใชแบบประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทผ วจยพฒนาขนการ

วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา

ผลการศกษา: ภายหลงเขารวมโครงการ 12 สปดาหบคลากรพยาบาลมคะแนนการปฏบตตาม

แนวทางการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจสงกวากอนเขารวมโครงการในทกดานอยางม

นยสาคญ (คะแนนเฉลยกอน เทยบกบคะแนนเฉลยหลงเขารวมโครงการ ±สวนเบยงเบนมาตรฐาน

คา p) ประกอบดวยการดแลความสะอาดชองปากและฟน (3.79 ± 0.83 เทยบกบ 1.82 ± 0.9,

p< 0.001) การดแลจดทานอนและการพลกตว (2.25 ± 0.52 เทยบกบ 2.00 ± 0.00, p= 0.017)

การดแลใหอาหารทางสายยาง (9.04 ± 0.19 เทยบกบ 8.29 ±1.15, p 0.002)การดดเสมหะ

(12.18 ± 0.55 เทยบกบ9.96 ±2.05, p< 0.001) และการดแลทอชวยหายใจและอปกรณของ

เครองชวยหายใจ (6.25 ± 0.44 เทยบกบ4.68 ±1.68, p< 0.001) รวมถงอบตการณการตดเชอ

ปอดอกเสบลดลงจาก 6.8 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจในชวงกอนเขารวมโครงการ

เหลอ 3.4 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจในชวงหลงเขารวมโครงการ (p=0.015)

สรป:การสงเสรมการใชแนวปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

สามารถสงเสรมใหพยาบาลมชวยสนบสนนกจกรรมเพอปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจทงนควรทาการศกษาซาในระยะยาวในกลมตวอยางขนาดใหญขนเพอพสจน

คาสาคญ: แนวปฏบตการพยาบาล ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ ปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจ อตราอบตการณ

ประสทธภาพของโปรแกรมแนวปฏบตการพยาบาลดงกลาว

ก

ข

ABSTRACT

Background: Ventilator-associated pneumonia (VAP) is an important complication of

mechanically ventilated patients. The incidence of VAP is increasing rapidly and higher

mortalityrate. Clinical nursing practice guidelines can help control the infectious diseases

and reduce the complications for mechanically ventilated patients.

Objectives: The study aimed to determine effects of the clinical nursing practice guideline for

care in mechanically ventilated patients to decrease the incidencerate of VAP.

Methods: A quasi-experimental research, one group pretest-posttest study was performed

at Thammasat University Hospital between May to July 2014. A total of 28 nurses and 128

mechanically ventilated patients were enrolled in the study.

The clinical nursing practice guideline for care in mechanically ventilated patients

was developed based on the concept of The PRECEDE-PROCEED model. Data were

collected both pre-study and post-study period using an evaluation form for mechanically

ventilated patients in which was developed by the author. The data were analyzed using

descriptive statistics.

Results: After12 weeks of the study (post-study period),nurseshad significantly higher

scores than pre-study period in all aspects(post-study vs. pre-study mean points ± SD,

p-value); oral hygiene care(3.79 ± 0.83 vs.1.82 ± 0.9,p<0.001), a frequent turning position

(2.25 ± 0.52 vs. 2.00 ± 0.00, p=0.017), care during feeding(9.04 ± 0.19 vs.8.29 ±1.15,

p=0.002), clearance of airway secretion (12.18 ± 0.55 vs. 9.96 ± 2.05,p<0.001), and

endotracheal tube and ventilator circuits care (6.25 ± 0.44 vs. 4.68 ±1.68, p<0.001).The

incidence rate of VAP decreased from 6.8 per 1,000 ventilator-days in the pre-study period

to 3.4 per 1,000 ventilator-days in the post-study (p=0.015).

Conclusions: Encouragement in use the clinical nursing practice guideline for care in

mechanically ventilated patients was effective for prevention of infection especially

decreasing VAP incident rate. Further studies should be performing with larger population

and longer period of time to verify the effectiveness of the program of thisguideline.

Keywords: Clinical nursing practice guideline, Mechanically ventilated patients,

Ventilator-associated pneumonia, Incidence rate.

ข

ค

กตตกรรมประกาศ

วจยฉบบนสาเรจไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางดยงจาก อาจารย

นพ.ณรงคกร ซายโพธกลาง ทไดกรณาใหคาแนะนาและขอเสนอแนะทเปนประโยชน ผ วจย

ขอขอบคณผ ทรงคณวฒทกทานทความกรณาใหความอนเคราะหในการตรวจสอบความตรง

ในเนอหาของเครองมอทใชในการวจย พรอมทงใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน ขอขอบคณ

ผ อานวยการโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต รวมทงเจาหนาททเกยวของทกทานทได

ใหความรวมมอและอานวยความสะดวกในการเกบขอมลครงนและทสาคญผ วจยขอขอบคณ

ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทกทานททาใหการวจยนสาเรจลงไดดวยด

การวจยครงนไดรบทนสนบสนนการวจยจากโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

ปงบประมาณ 2557

คณประโยชนทเกดจากวจยฉบบน ผ วจยขอมอบแดบดา มารดา คณาจารย กลม

ตวอยางและผ ทใหความรวมมอชวยเหลอในการทาวจยทกทาน

ลดาวลย ฤทธกลา

ง

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ( Abstract Thai) ก

บทคดยอภาษาองกฤษ (Abstract English) ข

กตตกรรมประกาศ (Acknowledgments) ค

สารบญ (Table of Content) ง

สารบญตาราง (List of Tables) จ

สารบญภาพ (List of Figures) ฉ

บทท 1 บทนา (Introduction)

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 5

1.3 คาถามการวจย 5

1.4 สมมตฐานการวจย 5

1.5 ขอบเขตของการวจย 6

1.6 ตวแปรทเกยวของในการวจย 6

1.7 คาสาคญของการวจย 6

1.8 กรอบแนวคดการวจย 7

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ (Literature Review)

2.1 การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 9

2.2 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 10

2.3 ผลกระทบของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 10

2.4 พยาธสรรวทยาการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 11

2.5 สาเหตการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 12

2.6 ปจจยเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 13

2.7 การแพรกระจายเชอ 17

2.8 การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 18

2.9 แนวคด The PRECEDE-PROCEED Model 24

ง

ง

2.10 แนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและ

งานวจยทเกยวของ 27

2.11 การนากรอบแนวคด The PRECEDE-PROCEED Modelมาใชในการปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 30

บทท 3 วธการดาเนนงานวจย (Materials and Methods)

3.1 รปแบบการวจย 33

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 33

3.3 เครองมอทใชในการวจย 37

3.4 วธดาเนนการวจย 40

3.5 การพทกษสทธกลมตวอยาง 46

3.6 การวเคราะหขอมล 48

บทท 4 ผลการวจย (Results)

4.1 ผลการวจย 49

บทท 5 สรปผลการวจย การอภปรายผลและขอเสนอแนะ (Conclusion, Discussion and

Suggestion)

5.1 สรปผลการวจย ……………………………………………………………………56

5.2 การอภปรายผลการวจย 59

5.2 ขอเสนอแนะ 62

บรรณานกรม (Bibliography) 63

ภาคผนวก (Appendices)

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ 73

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการวจย 74

ภาคผนวก ค เอกสารพทกษสทธผ เขารวมโครงการวจย 85

ภาคผนวก ง เอกสารรบรองโครงการวจยจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย

ระดบมหาวทยาลยธรรมศาสตร 89

ภาคผนวก จ การวเคราะหขอมลเพมเตม 91

ประวตนกวจย (Curriculum Vitae) 92

ง

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางบคลากรเขารวมโครงการ 49

2 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางผ ปวยทใสทอชวยหายใจกอนเรมโครงการ 50

3 คะแนนการปฏบตของบคลากรพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจกอนและ

หลงเขารวมโครงการ 53

4 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเปรยบเทยบระหวางกอน

และหลงดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจาก

การใชเครองชวยหายใจ 54

5 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทงหมดระหวางเดอน

ก.พ. 2557 - ก.ค. 2557 91

จ

ง

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา

1 กรอบแนวคดในการวจยประยกตจากแนวคดThe PRECEDE - PROCEED Model 8

2 การเปลยนแปลงของอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ระหวางกอนและหลงดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 55

ฉ

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ผ ปวยทใสทอชวยหายใจถอเปนผ ปวยทอยในภาวะวกฤตทตองไดรบการดแลอยางใกลชด

จากบคลากรทางการแพทยและพยาบาล และมโอกาสเกดภาวะแทรกซอนตางๆตามมา เชน ปรมาณ

เลอดทอออกจากหวใจลดลง มลมในเยอห มปอด ถงลมแตก เกดแผลในกระเพราะอาหารจาก

ความเครยดและภาวะปอดอกเสบ (สจตรา ลมอานวยลาภ, กาญจนา สมะจารกและเพลนตา ศรปการ

(2556) ซงปอดอกเสบเปนภาวะแทรกซอนทเปนสาเหตความพการและการเสยชวตทสาคญสาหรบ

ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ (Atul Ashok Kalanuria, Wendy Zai and Marek Mirski, 2014; Bonten

MJ, 2011, Nahed Kandeel and Nayera Tantawy, 2012) โดยพบวา ผ ปวยทใสเครองชวยหายใจ

นานขนมอตราการเกดปอดอกเสบมากยงขนดวย (Thomas M File, 2014) และพบวาผ ปวยทเกดการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมอตราตายสงกวาผ ปวยทไมเกดการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ รอยละ 20-4 (American Association of Critical-Care Nurses

[AACN], 2008) นอกจากนยงพบวาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจนานเกนกวา 24 ชวโมงจะมอตราการ

เกดปอดอกเสบถงรอยละ 6-21 และสงขนเปน รอยละ 28 ถานานกวา 48 ชวโมง โดยความเสยงจะ

เพมขนตามระยะเวลาทใสเครองชวยหายใจ (AACN, 2008; Bouadma et al., 2010; Harshal Wagh

and Devaraja Acharya, 2009) และจากการทบทวนงานวจยอยางเปนระบบในประเทศกาลงพฒนา

ตงแต ป ค.ศ.1966 ถง ป ค.ศ.2007 พบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจระหวาง10.0 ถง 41.7 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจ (Arabi, Al-Shirawi, Memish, &

Anzueto, 2008) สาหรบในประเทศไทย จากการศกษาของวรรณด ภภรมย (2550) ทศกษาใน

โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราชพบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจในหอผ ปวยอายรกรรม 13.5 ครงตอ1,000 วนทใชเครองชวยหายใจ และการศกษาของเพญศร

ลออและรตนา เอกจรยาวฒน (2553) โดยพบวาผ ปวยทเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจมอตราตาย คดเปนรอยละ 9 ของผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทงหมด และอตรา

ผ ปวยตาย คดเปนรอยละ 42.4 ของผ ปวยทเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

สาหรบโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตมผ ปวยจากการสารวจตงแตปพ.ศ.

2553 - 2556 พบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสงขนอยางตอเนอง

เทากบ 4.1, 5.1, 5.5 และ 9.2 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจตามลาดบโดยเปนผ ปวย

2

ในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญจานวนมากและพบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจในระดบสงเชนกน เทากบ 4.9, 4.5, 3.1 และ 5.4 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวย

หายใจ (งานเวชระเบยนและสถต โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต, 2557)

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสงผลกระทบตอผ ปวยทงทางตรงและ

ทางออม จากการทบทวนงานวจยอยางเปนระบบ พบวาเมอเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจทาใหเพมระยะเวลาการรกษาพยาบาลนานขนเปน 8 - 24 วน และอตราตายรอยละ

16 - 94 สวนผ ปวยทไมเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมระยะเวลาการ

รกษาพยาบาลนอยกวาคอ 2.5 - 13 วน และมอตราตายนอยกวาคอ รอยละ0.2 – 51 (Arabi, Al-

Shirawi, Memish, & Anzueto, 2008) รวมถงเพมคาใชจายในการรกษาพยาบาล 2,255 ดอลลาร

สหรฐตอครง หรอ 76,850.4 บาทตอครงและเปนสาเหตใหผ ปวยเสยชวตมากขน โดยพบอตรา

การตายรอยละ 33 - 72 (Rosenthel, Guzman, & Crnich, 2006)

กลไกการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมหลายประการ ไดแก การสาลก

หรอการหายใจเอาละอองทมเชอจลชพเขาสทางเดนหายใจสวนลาง (Yogesh Harde et al.,

2013) ปจจยทมความสมพนธกบการเกดปอดอกเสบนอกจากตวโรคของผ ปวยและความรนแรง

ของการเจบปวยแลวบคลากรทใหการดแลกมสวนเกยวของทสาคญเชนกน (Harshal Wagh and

Devaraja Acharya, 2009) อยางไรกตามการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

สามารถปองกนไดโดยการปฏบตในการควบคมและปองกนการตดเชอดวยมาตรการตางๆ ไดแก

การจดทานอนและการพลกตว การทาความสะอาดภายในชองปากและฟน การดดเสมหะ การให

อาหารทางสายยาง และการดแลทอชวยหายใจและสวนประกอบของเครองชวยหายใจ (Center for

Disease Control and Prevention [CDC], 2009; The American Thoracic Society and the

Guidelines for the Management of Adults with Hospital-acquired, Ventilator-associated and

Healthcare-associated Pneumonia, 2005)

ปจจบนไดมการพฒนาแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจขนโดยจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษมการพฒนาหลายสถาบน โดย

กาหนดวธปฏบตเหมอนกนในเรอง การดแลจดทานอนและการพลกตว การดแลความสะอาดชอง

ปากและฟน การดดเสมหะ การดแลใหอาหารทางสายยาง และการดแลความสะอาดของอปกรณ

เครองชวยหายใจ (Heyland, Cook, & Dodek, 2002) (CDC, 2009) (The committee for the

Japanese Respiratory Society guidelines in management of respiratory infections, 2004)

(The American Thoracic Society and the Guidelines for the Management of Adults with

3

Hospital-acquired, Ventilator-associated and Healthcare-associated Pneumonia, 2005)

(Bio Med Central, 2006) ทงนไดมการพฒนาแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจาก

การใชเครองชวยหายใจ ซงการนาไปปฏบตมการพจารณาถงความเหมาะสมสาหรบโรงพยาบาล

ตางๆ เพอใหเหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาล จากการทบทวนงานวจยทผานมาพบวาพยาบาลยง

นามาปฏบตไดนอย เชน อตราการลางมอเมอใหการพยาบาลกบผ ปวยรอยละ 18.0 ไมสวมถงมอ

ขณะทาความสะอาดชองปากและฟนผ ปวยรอยละ 23 (Carolyn L. Cason,2007) และจาก

การศกษาของอแวน (Evans, 2005) พบวาบคลากรปฏบตการจดทานอนศรษะสง 30 องศา เพยง

รอยละ 11.0 สาหรบประเทศไทยจากการศกษาพบวา พยาบาลมการปฏบตตามหลกการปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ในแตละหมวดกจกรรมไดถกตองเพยงรอยละ 55.6 -

61.5 เนองจากขาดความร ผปฏบตเกดความไมแนใจ มภาระงานมากเกนไป ขาดการกระตนจงใจใน

การปฏบตและการสนบสนนดานอปกรณไมเพยงพอ (จนทรทรา เจยรณยและ ศรญญา จฬาร, 2553;

ลดาวลย ศรสวรรณ, 2550) จะเหนไดวาพยาบาลทใหการดแลผ ปวยโดยตรงนนยงขาดความร ความ

ตระหนก และการสนบสนนในปฏบตการพยาบาลผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ ดงนนการสงเสรมใหพยาบาลมความร ความตระหนกและมการปฏบตทถกตอง

ตามแนวปฏบตในการปฏบตเพอปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจจงม

ความสาคญอยางยงในการใหบรการรกษาพยาบาล

การสงเสรมใหพยาบาลปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลนน

กระทาไดหลายวธไดแก การอบรมการใหขอมลยอนกลบการใชโปสเตอรเตอนและการสนบสนน

อปกรณซงตรงกบแนวคดของกรนและครยเตอร (Green & Kreuter, 2005) ในเรอง The PRECEDE-

PROCEED Model ซงเปนกรอบแนวคดทมลกษณะเปนพหปจจยทงปจจยดานสงคมศาสตร

พฤตกรรมศาสตรระบาดวทยาและการบรหารเกยวกบระบบการพฒนาและการวเคราะหถง

สาเหตและปจจยตางๆทกอใหเกดโรคตลอดจนวธการรกษาและแนวทางในการปองกนและ

ประเมนผลโดยยดหลกความรวมมอและการมสวนรวมของบคลากรและผ ปวยหรอผ เกยวของใน

กระบวนการซงถอวาเปนกระบวนการทชวดความสามารถของบคคลในการวเคราะหเกยวกบ

พฤตกรรมสขภาพของบคคลและการพฒนาระดบความรและความสมพนธของการนาความรท

ไดรบไปใชเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคลการดาเนนงานหรอการเปลยนแปลง

จะตองดาเนนงานหลายๆดานประกอบกนและจะตองวเคราะหปจจยทเปนสาเหตของพฤตกรรม

นนกอนแลวจงวางแผนและกาหนดกลวธเพอใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมซงมทงหมด

8 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การประเมนทางสงคม ขนตอนท 2 การประเมนทางระบาดวทยา

4

ขนตอนท 3 การประเมนดานความรและนเวศวทยา ขนตอนท 4 การประเมนดานนโยบายและการ

วางแผนดาเนนการ ขนตอนท 5 การดาเนนการตามแผน ขนตอนท 6 การประเมนดานกระบวนการ

ขนตอนท 7 การประเมนดานผลกระทบและขนตอนท 8 การประเมนดานผลลพธ

จากการศกษาของจระศกด เจรญพนธและเฉลมพล ตนสกล (2549) ไดนาแนวคด The

PRECEDE-PROCEED Model มาใชในการวนจฉยและวเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรม

พยาบาลซงพบวาเมอนาแนวคดดงกลาวมาใชในการสงเสรมการปฏบตของพยาบาลแลวไดผลด

นอกจากนจากการศกษาของรชนกร หาแกว (2550) ในโรงพยาบาลชมชนแหงหนงโดยไดนาแนวคด

The PRECEDE-PROCEED Model มาใชในการสงเสรมการทาความสะอาดมอพบวาพยาบาลม

คะแนนเฉลยความรเรองการทาความสะอาดมอเพมขน จาก 9.9 คะแนนเปน 14.4 คะแนนและม

การทาความสะอาดมอเพมขนจากรอยละ 6.7 เปนรอยละ 56.6 ซงแตกตางกนอยางมนยสาคญท

0.001และการศกษาของธดา กมพพงศ, มาลวรรณ เกษตรทต, ศศประภา ตนสวฒนและธนญา

นอยเปย (2556) ทไดนาแนวคด PRECEDE-PROCEED Model มาใชเปนแนวทางการพฒนาแนว

ปฏบตทางการพยาบาลในการปองกนการตดเชอทางเดนปสสาวะ ในผ ท ไดรบการคาสายสวน

ปสสาวะ พบวาบคลากรมคะแนนความรเพมมากขนและมการปฏบตเพมสงขนในทกกจกรรม

อยางมนยสาคญท 0.001 จากการศกษาทผานมาพบวา การนาแนวคด The PRECEDE-PROCEED

Model มาใชในการพฒนาการปฏบตทางการพยาบาลนนไดผลด (รชนกร หาแกว, 2550; ธดา

กมพพงศ, มาลวรรณ เกษตรทต, ศศประภา ตนสวฒนและธนญา นอยเปย, 2556; Evans, B., 2005;

Heyland, Cook, & Dodek, 2002) แตการนาแนวคด The PRECEDE -PROCEED Model มาใชใน

การสงเสรมการปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจยงมนอย

หอผ ปวยอายรกรรมชายสามญ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตเปนหอผ ปวยทม

ผ ปวยจานวนมากทมปญหาการหายใจไมเพยงพอหรอหยดหายใจซงผ ปวยเหลานจาเปนตองใส

ทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจและพบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจในระดบสงจากผลการสงเกตการปฏบตของบคลากรทางการพยาบาลในหอผ ปวย

ดงกลาวพบวาปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจไดถกตองนอยและมการปฏบตทหลากหลายไมเปนไปในแนวทางเดยวกน หากไมไดรบการ

แกไขอาจเกดผลเสยตอผ รบบรการไดดวยเหตนผ วจยจงมความสนใจทจะสงเสรมใหมการปฏบต

ตามแนวปฏบตเพอปองกนปดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพอใหบคลากรทางการพยาบาล

ทกคนรบทราบแนวปฏบตดงกลาวโดยทวถงกนและปฏบตตามแนวปฏบตอยางเครงครดโดย

คาดหวงวาเมอพยาบาลไดรบการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

5

จากการใชเครองชวยหายใจโดยใช The PRECEDE-PROCEED Model จะสงผลใหพยาบาลมการ

ปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทถกตองเพมขนและ

สามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจได

1.2 วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาล

และอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต วตถประสงคเฉพาะ เพอเปรยบเทยบ

1. เพอเปรยบเทยบการปฏบตของบคลากรพยาบาลทถกตองในการปองกนปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจกอนและหลงการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

2. เพอเปรยบเทยบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

กอนและหลงการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ

1.3 คาถามการวจย

1. การใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

สามารถสงเสรมใหบคลากรปฏบตการพยาบาลในการปองกนการเกดปอดอกเสบเพมมากขนได

หรอไม

2. การใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

สามารถลดอตราการตดเชอปอดไดหรอไม

1.4 สมมตฐานการวจย

1. พยาบาลมการปฏบตอยางถกตองในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครอง

ชวยหายใจเพมขนมากกวากอนไดรบการสงเสรมการใชแนวปฏบตปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

2. อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจหลงการใชแนว

ปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจลดลงตากวา

กอนสงเสรมการใชแนวปฏบตปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

6

1.5 ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental research) ชนดหนงกลมวด

กอนและหลง (one group pretest-posttest design) เพอศกษาผลของการสงเสรมการใชแนว

ปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจตอการปฏบตของพยาบาล

และอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจแผนกอายรกรรมชายสามญ

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ระหวางเดอน พฤษภาคม - กรกฎาคม พ.ศ.2557

1.6 ตวแปรทเกยวของในการวจย

1. ตวแปรตน (Independent variable) ไดแก แนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

2. ตวแปรตาม (Dependent variables) ไดแก

2.1 การใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ

2.2 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.7 คาสาคญของการวจย

1. บคลากรพยาบาล หมายถง บคลากรทางการพยาบาลทปฏบตหนาทหรอชวยปฏบต

หนาทในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ ไดแก พยาบาลวชาชพและผชวยพยาบาล แผนก

อายรกรรมชายสามญ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

2. ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ หมายถง การทผ ปวยมความจาเปนตองใชเครองชวย

หายใจในการดแลรกษาเพอใหรกษาชวตใหสามารถดารงอยได

3. แนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจ หมายถง การดาเนนการสนบสนนใหมการเปลยนแปลงการปฏบตของบคลากรทมการ

พยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ตามความรจาก

หลกฐานเชงประจกษ ซงสามารถชวยใหพยาบาลใชเปนแนวทางในการตดสนใจในการดแล

รกษาพยาบาลผ รบบรการไดอยางถกตอง โดยในการวจยครงน ไดแก การอบรมและการใหคมอ

การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ประกอบดวย การดแลจดทานอน

และการพลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟน การดดเสมหะ การดแลใหอาหารทางสาย

ยางการพนยา การดแลอปกรณเกยวกบการหายใจ

7

4. อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ หมายถง อตราการอกเสบ

ของปอดทเกดจากการตดเชอจลชพจนเกดพยาธสภาพภายหลงการใสทอชวยหายใจและใช

เครองชวยหายใจนานมากกวา 48 ชวโมง โดยการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจท

เกดขนตองไมเกดมากอนทผ ปวยจะไดรบการใสทอชวยหายใจหรอไมอยในระยะฟกตวของเชอ

โดยแพทยเจาของไขเปนผ วนจฉยการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

กรอบแนวคดการวจย

กรอบแนวคดทใชในงานวจยครงนเปนการประยกตแนวคดThe PRECEDE - PROCEED

Model มาเปนกรอบแนวคดโดยยดหลกความรวมมอและการมสวนรวมของบคลากรและผ ปวย

หรอผ เกยวของในกระบวนการซงถอวาเปนกระบวนการทชวดความสามารถของบคคลในการ

วเคราะหเกยวกบพฤตกรรมสขภาพของบคคลและการพฒนาระดบความรและความสมพนธของ

การนาความรทไดรบไปใชเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคล ซงนามาประยกตใชในการ

สงเสรมการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชาย

สามญ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต โดยนาปจจยชกนา ไดแก การอบรมและการให

คมอการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ปจจยสนบสนน ไดแก การให

ขอมลยอนกลบ และการตดโปสเตอรเตอน และปจจยเอออานวย ไดแก การสนบสนนอปกรณใน

การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยในการวจยครงนใชแนวเวช

ปฏบตในการดแลรกษาและปองกนปอดอกเสบในโรงพยาบาลและปอดอกเสบทเกยวของกบ

เครองชวยหายใจในผ ใหญในประเทศไทย ของสมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย.(2550).

มาเปนแนวทางในการกาหนดขอปฏบตในกจกรรมการดแลผ ปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจและ

ใชเครองชวยหายใจในเรอง การจดทานอนและการพลกตว การทาความสะอาดภายในชองปาก

และฟน การดดเสมหะ การใหอาหารทางสายยาง การดแลทอหลอดลมคอและการดแลอปกรณ

เกยวกบการหายใจใหสะอาด

โดยคาดหวงวาเมอพยาบาลไดรบการสงเสรมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจจะสงผลใหพยาบาลมการปฏบตในการปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจอยางถกตองเพมขนและสามารถลดอบตการณ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจได

แผนภมท 1 กรอบแนวคดในการวจย ประยกตจากแนวคดThe PRECEDE - PROCEED Model (Green & Kreuter, 2005)

8

ปจจยชกนา ไดแก การอบรม

และการใหคมอการปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจาก

ก า ร ใ ช เ ค ร อ ง ช ว ย ห า ย ใ จ

ปจจยสนบสนน ไดแก การ

ใหขอมลยอนกลบ และการตด

โปสเตอรเตอน

ปจจยเอออานวย ไดแก การ

ส นบ ส น น อ ป ก ร ณ ใ น ก า ร

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจ

• ประเมนปญหาของผ ปวย

ทใชเครองชวยหายใจ

• ทบทวนนโยบายระดบ

องคกรและระดบหนวยงาน

โปรแกรมสงเสรมการใชแนวปฏบตการ

พยาบาลในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจ

• การใหความ ร เ ก ย วกบ ป ญห า

สาเหตและความสาคญในการดแลผ ปวยท

ใชเครองชวยหายใจ กจกรรมการดแล

ผ ปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจและใช

เครองชวยหายใจ ในเรอง การจดทานอน

และการพลกตว การทาความสะอาด

ภายในชองปากและฟน การดดเสมหะ

การใหอาหารทางสายยาง การดแลทอ

หลอดลมคอและการดแลอปกรณเกยวกบ

เครองชวยหายใจ

• การใหค มอ

• การใชโปสเตอร การะตนเตอน

• การใหขอมลยอนกลบ

ก า ร ป ฏ บต ก า ร

พยาบาลในการ

ป อ ง กน ก า ร ต ด

เช อปอดอกเสบ

จากการใชเครอง

ชวยหายใจ

VAP

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผ วจยไดทาการคนควาเอกสารตารา บทความและงานวจยทเกยวของครอบคลม

ในหวขอตอไปน

1. การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.1 นยามและชนดของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.2 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.3 ผลกระทบของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.4 พยาธสรรวทยาการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.5 สาเหตการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.6 ปจจยเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.7 การแพรกระจายเชอ

1.8 การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

2. แนวคด The PRECEDE-PROCEED Model

3. แนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและ

งานวจยทเกยวของ

2.1 การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ (ventilator-associated pneumonia,

VAP) หมายถงการอกเสบของปอดทเกดจากการตดเชอจลชพจนเกดพยาธสภาพภายหลงการใส

ทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจนานมากกวา48 ชวโมงและหลงจากหยดใชเครองชวย

หายใจ72 ชวโมงโดยมอาการทางคลนกไดแก มไขมากกวา 38 องศาเซลเซยสระดบความรสกตว

ลดลงจานวนเมดเลอดขาวในเลอดเพมขนมากกวาหรอเทากบ 12,000 เซลลตอมลลลตรและนอย

กวา4,000 เซลลตอมลลลตรเสมหะเปนหนองและตรวจพบเชอในเสมหะ ผลการ ถายภาพรงส

ทรวงอกพบรอยฝาทบ (infiltration) ทปอดหรอมลกษณะทรวมตวกนจนแขง (consolidation) หรอ

เหนเปนโพรง(cavitation) โดยขณะทเรมใสทอชวยหายใจผ ปวยไมอยในระยะฟกตวของเชอ

(สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย,2550; CDC, 2009)

10

ชนดของปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจแบงออกเปน 2 ชนดตามระยะเวลาการ

เกด(สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย,2550; AACN, 2008; CDC, 2009)ดงน

1. Early-onset ventilator-associated pneumonia หมายถงปอดอกเสบทเกดขนหลง

จากไดรบการใชเครองชวยหายใจตงแต 48 ชวโมงถง 4 วนสาเหตสวนใหญททาใหเกดการตดเชอ

คอ การละเมดเทคนคปลอดเชอขณะใสทอหลอดลมคอหรอผ ปวยเกดการสาลกระหวางใสทอ

หลอดลมคอ

2. Late-onset ventilator-associated pneumonia หมายถงปอดอกเสบทเกดขนหลงจาก

ไดรบการใชเครองชวยหายใจตงแต 4 วนขนไปและเกดหลงจากหยดใชเครองชวยหายใจไมเกน 72

ชวโมง สาเหตสวนใหญเกดจากการปนเปอนเชอจากสงแวดลอมในหอผ ปวยขณะปฏบตการ

พยาบาลหรอการทาหตถการแกผ ปวย

2.2 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเปนภาวะแทรกซอนทเปนปญหาสาคญนามาซง

การเสยชวตในผ ปวยทใชเครองชวยหายใจจากการศกษาของโทมส (Thomas M File, 2014) พบวา

ผ ปวยทใสเครองชวยหายใจนานขนมอตราการเกดปอดอกเสบมากยงขน โดยพบวาผ ปวยทใช

เครองชวยหายใจนานเกนกวา 24ชวโมงจะมอตราการเกดปอดอกเสบถงรอยละ 6-21และสงขน

เปนรอยละ 28 ถานานกวา 48 ชวโมง โดยความเสยงจะเพมขนตามระยะเวลาทใสเครองชวยหายใจ

(AACN, 2008; Bouadma et al., 2010; Harshal Wagh and Devaraja Acharya, 2009) และจาก

การทบทวนงานวจยอยางเปนระบบในประเทศกาลงพฒนาตงแตปค.ศ.1966 ถงปค.ศ.2007 พบ

อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจระหวาง10.0 ถง 41.7 ครงตอ 1,000

วนทใชเครองชวยหายใจ (Arabi, Al-Shirawi, Memish, & Anzueto, 2008) นอกจากนจากการศกษา

ของวรรณดภภรมย (2550) ทศกษาในโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราชพบอบตการณการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม 13.5 ครงตอ1,000 วนทใช

เครองชวยหายใจจะเหนไดวาอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเปน

ภาวะแทรกซอนทสาคญในผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

2.3 ผลกระทบของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสงผลกระทบตอผ ปวยทงทางตรงและ

ทางออมไดแก

1. เพมระยะเวลาในการรกษาพยาบาลนานขนจากการศกษาในหอผ ปวยวกฤต

โรงพยาบาลประเทศอารเจนตนาพบวาเพมระยะเวลาการรกษาพยาบาลนานขน 6.6-25.0 วน

11

(Rosenthel, Guzman, &Crnich, 2006) สวนการศกษาของเทเจอรนาและคณะ (Tejerina et al.,

2006)พบวาเมอเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจขนทาใหระยะเวลาในการ

ใชเครองชวยหายใจนานเฉลย10 วนและตองรบการรกษาในหอผ ปวยวกฤตนานเฉลย 14 วน

รวมถงการศกษาของเพญศรลออและรตนาเอกจรยาวฒน (2553)ทพบวาระยะเวลาทใชเครองชวย

หายใจในหอผ ปวยหนกนานเฉลย 27.4 วน และพบวาผ ปวยทมการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ

สวนลางรวมทงปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพมวนนอนรกษาในโรงพยาบาลมากขน

เฉลย 31.13 วน(2-45 วน) (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศ

นราดรกรมควบคมโรคม, 2552)

2. เพมคาใชจายในการรกษาพยาบาลจากการศกษาของฮาซอลเวสและดวาราจา

อคชายา (HarshalWagh and DevarajaAcharya, 2009) ทพบวาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจจะเพม

คาใชจายในการรกษาพยาบาล 6,000-22,000ดอลลารสหรฐตอครงและจากการศกษาของธฤต

สารทศลป (2551) พบวาคาใชจายโดยรวมในการดแลผ ปวยปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจคดเปนเงนเฉลย 48,503.50 บาทตอการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 1 ครง

3. ทาใหผปวยเสยชวตภาวะแทรกซอนของการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจทสาคญ คอ การเสยชวตของผ ปวยดงเชนการศกษาของราเนสและคณะ (Ranes et

al., 2006) พบวาผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมอตราการตายรอยละ

42.3 และหากมการตดเชอในกระแสโลหตรวมดวยจะพบอตราตายสงขนถงรอยละ 59.7 ในขณะท

ผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทไมมการตดเชอในกระแสโลหตพบ

อตราตายตากวาคอ รอยละ 38.0 นอกจากนการศกษาของเพญศร ละออและรตนา เอกจรยาวฒน

(2553)พบวาผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมอตราตายรอยละ9

2.4 พยาธสรรวทยาการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การตดเชอปอดอกเสบเกดจากเมอเชอจลชพเขาสรางกายผานทางทางเดนหายใจเมอ

ปอดเกดการตอบสนองโดยเพมการทางานของระบบภมคมกนในการยบยงการทางานของเชอจล

ชพหรอทาลายเชอจลชพเหลานนและเพอปองกนการเกดโรคถารางกายไมสามารถทาลายเชอจล

ชพนนไดจะทาใหเกดการตดเชอปอดอกเสบ ผ ปวยจะมอาการและอาการแสดงของปอดอกเสบ

ตามมาไดแกอาการไขแบบเฉยบพลนหรอสงกวาเดมไอมเสมหะสเขยวหรอเหลองคลายหนอง

ตรวจพบเมดเลอดขาวในเลอดสงกวาปกตถายภาพรงสทรวงอกมองเหนรอยเงาฝาทบทปอด

(Infiltration) ทพบเกดขนใหมหรอลกลามมากขน (AACN, 2008; CDC, 2009; สมาคมเวชบาบดวกฤต

12

แหงประเทศไทย, 2550) โดยแบงการเกดปอดอกเสบจากการตดเชอตามตาแหนงทเกดการตดเชอได 3

ชนดคอปอดอกเสบในผนงถงลม (interstitial pneumonia) ปอดอกเสบทเกดในหลอดลม (broncho

pneumonia) และปอดอกเสบเฉพาะกลบ (lobar pneumonia)

2.5 สาเหตการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเกดจากหลายปจจย สาเหตทสาคญ

ไดแก (AACN, 2008;Auguslyn B., 2007; CDC, 2009, สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย,

2550)

1. การสาลกเชอจลชพทอยบรเวณชองปากและลาคอผานหลอดลมเขาไปใน

ทางเดนหายใจสวนลางการสาลกทาใหเชอบรเวณชองปากและลาคอเขาสระบบทางเดนหายใจ

สวนลางเนองจากการใสทอชวยหายใจเปนการทาลายกลไกการปองกนโรคตามธรรมชาตของ

รางกายเชนการไอการทางานของขนกวด (cilia) ในการโบกพดสงแปลกปลอมทาใหเชอจลชพ

สามารถผานจากทางเดนหายใจสวนบนเขาสหลอดลม (trachea) ไดงายขนเกดการซมผานของ

สารคดหลงทคงคางอยลงมาสทางเดนหายใจสวนลางบรเวณรอบขางของทอชวยหายใจ (สมาคม

เวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย, 2550)

การใสทอชวยหายใจทางปากหรอทางจมกการไดรบการเจาะคอการใสสายยางใหอาหาร

เปนสาเหตทาใหผ ปวยเสยงตอการสาลกเพมขนเนองจากเปนหนทางใหเชอแบคทเรยจากกระเพาะ

อาหารเคลอนทมายงทางเดนหายใจทาใหเกดปอดตดเชออกเสบตามมา

2. การหายใจนาละอองทมเชอจลชพเขาสทางเดนหายใจสวนลางเกดจากการ

ปนเปอนเชอจลชพในเครองชวยหายใจและเชอแพรกระจายเขาสปอดผานทางละอองฝอยหรอ

อากาศทเขาสผ ปวยโดยตรงทางทอชวยหายใจเชอแบคทเรยอาจเขาสทางเดนหายใจสวนลางจาก

การหายใจเอาอากาศทมการปนเปอนเชอจลชพเขาไปจากการปนเปอนเชอในอปกรณเครองชวย

หายใจเชนอปกรณพนยาและเครองทาความชน(humidifier) (Yogesh Harde et al., 2013) การ

ใชเครองทาความชนทมการปนเปอนของเชอจลชพหากมการยกระดบทอนสงขนอาจทาใหนาทอย

ภายในทอไหลกลบเขาสหลอดลมและปอดทาใหผ ปวยเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบนอกจากน

ละอองไอนาทเกดจากเครองพนละอองฝอย (nebulizer) จะมเชอแบคทเรยปนเปอนอยในปรมาณ

สงจงเขาไปกอใหเกดการตดเชอในทางเดนหายใจสวนลางโดยตรง (CDC, 2009)

13

3. การแพรกระจายเชอจากการตดเชอทตาแหนงอนเขาสปอดทางกระแสโลหต

การแพรกระจายเชอรปแบบนอาจเกดจากการตดเชอทตาแหนงอนของรางกายไดแกการตดเชอจาก

การใหสารนาทาใหเกด purulent phlebitis หรอจากเยอบหวใจขางขวาอกเสบ (right-side dendocarditis)

(CDC, 2009) จากการศกษาของพรเพชร ปญจปยะกล, อะเคอ อณหเลขกะ, สกญญา เตชะโชค

ววฒน. (2552) พบวาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจเกดปอดอกเสบมากกวาผ ปวยทไมไดรบเครองชวย

หายใจ 6-21 เทาความเสยงตอการเกดปอดอกเสบเพมขนรอยละ1 ตอวน โดยทาใหกลไกการปองกน

เชอโรคตามธรรมชาตของรางกายลดลงเชอเขาสระบบทางเดนหายใจสวนลางไดงายเพม

อบตการณการตดเชอขนประมาณรอยละ 20-25

2.6 ปจจยเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจประกอบดวย 3

ปจจยไดแก

1. ปจจยดานผปวย (host)

1.1 อาย จากการศกษาสวนใหญพบอบตการณของการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจในผ ปวยทมอายมากดงเชนการศกษาของเพญศรละออและรตนาเอกจรยาวฒน

(2553) ทพบวาปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในผ ปวยอายมากกวา 60 ป

1.2 โรคเดมของผปวย โรคเดมของผ ปวยทใชเครองชวยหายใจเสยงตอการเกดปอด

อกเสบเพมขนคอการเจบปวยดวยแผลไฟไหมการบาดเจบของเนอเยอการเจบปวยดวยโรคระบบ

ประสาทสวนกลางระบบทางเดนหายใจและระบบหวใจและหลอดเลอดทาใหผ ปวยมความเสยง

ตอการเกดปอดอกเสบเพมขน 5.1, 5.0, 3.4, 2.8 และ 2.7 เทาของผ ทไมเกดโรค ดงกลาวตาม

ลาดบ (Cook et al., 1998) นอกจากนผ ปวยทมความเจบปวยเรอรงเชนโรคปอดอดกนเรอรง โรค

เบาหวาน โรคไต โรคมะเรงและโรคพษสราเรอรง ซงโรคเหลาน ทาใหภมตานทานของผ ปวยลดลง

เสยงตอการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพมขน (WinLin, 1997)

1.3 ระดบความรนแรงของการเจบปวยพบวาผ ปวยทมระดบความรสกตวลดลงม

ความเสยงตอการสาลกและปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพมขน (CDC, 2009) ดงเชนการ

ศกษาของโบแมนและคณะ (Bowman et al., 2005) ทพบวาผ ปวยทมระดบความรตว (Glasgow

Coma Score) นอยกวา 9 คะแนน มความเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

เนองจากกลไกการไอและการกลนของผ ปวยลดลงมการคงของเสมหะมากขนทาใหเกดการสาลก

เสมหะและเศษอาหารสงถงรอยละ 70

1.4 การผาตดผ ปวยทไดรบการผาตดมความเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจเนองจากกลไกการปองกนของระบบทางเดนหายใจลดลงจากการใสทอชวย

14

หายใจการดมยาสลบและการใชยาระงบความรสกทาใหระดบความรสกตวลดลงเสยงตอการเกด

การสาลกโดยเฉพาะผ ปวยทไดรบการผาตดใหญเชนการผาตดหลอดอาหาร เปนตน (Sasajma et

al., 2002) จากพยาธสภาพทสมองทาใหผ ปวยสญเสยกลไกการปองกนรางกายตามธรรมชาตใน

การกลนและการขยอนจงทาใหสาลกสงคดหลงทคงคางในชองปากและคอทาใหเกดปอดอกเสบ

(ธรรมชาตอนทรจนทร, สภาภรณดวงแพงและเขมารดมาสงบญ,2552)

1.5 การใสทอชวยหายใจและการใสทอชวยหายใจซาการใสทอชวยหายใจในแต

ละครงจะทาใหเกดการระคายเคองและการบาดเจบบรเวณชองปากและคอทาใหแบคทเรยมา

อาศยอยมากรวมทงทาใหการกลนลาบากอาจทาใหเกดภาวะขาดเลอดไปเลยง (ischemia)เนองจาก

การกดของลกโปง (cuff) ของทอชวยหายใจพบวาการใสทอชวยหายใจซาและผ ปวยดงทอชวยหายใจ

ออกเองเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจรอยละ 54.1 ขณะทผ ปวยไมมการใส

ทอชวยหายใจซาเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจรอยละ 32.7 (วจตรา เลา

ตระกล, ภชราภร บญรกษและอญเชญ ชยลอรตน , 2554)

1.6 การใสทอหลอดลมคอและการใชเครองชวยหายใจเปนสาเหตสาคญททาให

เกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเนองจากผ ปวยจะเสยกลไกการขบเสมหะเองไม

สามารถไอขบออกได0จงตองอาศยการใสสายยางชวยดดเสมหะซงมโอกาสตดเชอไดสงมากถาไม

ระวงการปนเปอนใหดโดยพบวาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจมอบตการณการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจเพมเปน 20 เทาเมอเทยบกบผ ปวยทไมใชเครองชวยหายใจ(Yogesh

Harde et al., 2013)

1.7 ระยะเวลาการใชเครองชวยหายใจผ ปวยทใชเครองชวยหายใจเปนระยะยาวนาน

มภาวะเสยงตอการเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพมตามระยะเวลาทใช

เครองชวยหายใจ(AACN, 2008)จากการศกษาพบวาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจนานเกนกวา 24

ชวโมงจะมอตราการเกดปอดอกเสบถงรอยละ 6-21และสงขนเปนรอยละ 28 ถานานกวา48 ชวโมง

โดยความเสยงจะเพมขนตามระยะเวลาทใสเครองชวยหายใจ (AACN, 2008; Bouadma et al.,

2010; HarshalWagh and Devaraja Acharya, 2009)

1.8 ภาวะทพโภชนาการผ ปวยทขาดสารอาหารรนแรงหรอมภาวะทพโภชนาการจะม

ความผดปกตของระบบภมคมกนดานเซลลโดยมจานวนลมโฟไซทและระดบคอมพลเมนทลดลงม

การตอบสนองของแอนตบอดผดปกตทาใหความสามารถในการจบกบเชอจลชพลดลงสงผลทาใหตด

เชอไดงาย (AACN, 2008)ดงเชนการศกษาของจอรชและคณะ (George et al., 1998) ศกษาพบวา

15

ผ ปวยทมระดบอลบมนในเลอดนอยกวา 2.2 กรมตอเดซลตรมโอกาสเกดการตดเชอปอดอกเสบจาก

การใชเครองชวยหายใจเพมขน 5.9 เทาของผ ปวยทมระดบอลบมนในเลอดตากวาระดบดงกลาว

1.9 การไดรบยาสเตยรอยดยาลดกรดและยาปฏชวนะการไดรบสเตยรอยดมผลกด

ภมคมกนของรางกายทาใหการสรางเมดเลอดขาวในกระดกลดลงจานวนลมโฟไซทลดลงมการยบยง

ของเมดเลอดขาวไปสบรเวณทมการอกเสบทาใหเกดการตดเชอไดงาย(Auguslyn, B., 2007)และ

การไดรบยาลดกรดจะเพมความเปนดางในกระเพาะแบคทเรยกรมลบสามารถแบงตวเพมจานวนใน

กระเพาะอาหารและลาไสมากขนและหากมการสาลกกจะทาใหเชอสามารถเขาสปอดกอใหเกด

ปอดอกเสบไดโดยผ ปวยทไดรบยาลดกรดขณะใชเครองชวยหายใจจะมความเสยงตอการเกดปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพมขนนอกจากนการไดรบยาปฏชวนะอยกอนแลวเปนปจจย

เสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจโดยทาใหเชอโรคมการปรบตวเกดเปน

เชอดอยาสงผลตอการเกดปอดตดเชอจากการใชเครองชวยหายใจ (คณะแพทยศาสตรศรราช

พยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552)

1.10 การสบบหรผ ปวยทสบบหรมความเสยงสงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจเนองจากทาใหขนกวด (cilia) บนผวเซลลของระบบทางเดนหายใจมการทางาน

ลดลงเปนผลใหมการหลงเมอก (mucous) ลดลงทาใหสงแปลกปลอมหรอเชอจลชพทหายใจเขาไป

ไมสามารถถกกาจดออกไดประสทธภาพการทางานของปอดลดลงกลไกการไอและการขบเสมหะ

ลดลง (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคม

โรค, 2552) การศกษาพบวาผ ปวยทมประวตการสบบหรเสยงตอการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจเปน 0.3 เทาของผ ปวยทไมมประวตการสบบหร (Llorin& Adrian, 2005)

1.11 การใสสายยางใหอาหารผ ปวยทจาเปนตองใสสายยางลงสกระเพาะอาหาร

เปนการขดขวางการทางานของกลามเนอหรดหลอดอาหารทาใหผ ปวยเกดการสาลกไดมากขน

เปนสาเหตใหแบคทเรยจากกระเพาะอาหารผานระบบทางเดนอาหารมาอาศยในชองปากและ

ลาคอแลวเขาสระบบทางเดนหายใจสวนลางกอใหเกดปอดอกเสบไดผ ปวยทใสสายยางใหอาหาร

ทางจมกจะมความเสยงตอการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสงกวาผ ปวยทไมไดรบ

อาหารทางสายยาง (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดร

กรมควบคมโรค, 2552)

2. ปจจยเสยงดานเชอกอโรค(agent)เชอกอโรคหมายถงจลชพทเปนเชอโรคซงอาจเปน

เชอแบคทเรย (bacteria) เชอไวรส(virus) เชอรา (fungus) และเชอพาราไซท (parasite) (AACN,

2008) เชอจลชพทเปนสาเหตทาใหเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจม 2 กลมคอ

16

2.1 เชอจลชพภายในตวผปวย (endogenous microorganism) เปนเชอประจา

ถนซงพบในกระเพาะอาหารและลาไสเปนแหลงทสาคญโดยปกตไมกอใหเกดอนตรายตอรางกาย

หากผนนมสขภาพแขงแรงเชอประจาถนจะมประโยชนตอรางกายชวยในการปองกนการตดเชอ

จากภายนอกทมความรนแรงแตหากรางกายออนแอหรอเชอประจาถนเคลอนจากบรเวณหนงไปยง

อกบรเวณหนงทาใหเกดการตดเชอโดยมสาเหตจากเชอประจาถนได (วจตรา เลาตระกล, ภชราภร

บญรกษและอญเชญ ชยลอรตน, 2554) เชอจลชพทพบในระบบทางเดนหายใจ เชน สแตบไฟโลคอคคส

ออเรยส(Staphylococcus aureus) สเตรปโตคอกคสนวโมนอ (Streptococcus pneumoniae) ระบบ

ทางเดนอาหาร เชน แคลบซลลานวโมนอ (Klebsiella pneumonia) เอนเทอรโรแบคเตอรแอโรจนส

(Enterobacteraerogenes) เอสเชอรเชยโคไล (Escherichia coli) และโปรเตยส (Proteusspp.) เชอ

จลชพทมกเปนสาเหตของปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทพบบอยทสดคอStaphylo

coccus aureus ซงในภาวะปกตเชอจลชพเหลานจะไมกอโรคแตเนองจากความรนแรงของโรค การ

ใสทอชวยหายใจและการใชเครองชวยหายใจทาใหกลไกการปองกนของระบบทางเดนหายใจเสย

หนาททาใหเกดการแพรกระจายเชอและเกดการตดเชอได(AACN, 2008; CDC, 2009 )

2.2 เชอจลชพภายนอกตวผปวย (exogenous microorganisms) เปนเชอจลชพท

อยในสงแวดลอมรอบตวผ ปวยเชนจากการสาลกการปนเปอนของสงแวดลอมการปนเปอนของ

อปกรณทางการแพทยการปนเปอนของอาหารทใหทางสายยางใหอาหารรวมทงจากผ ปวยอนเชอ

ททาใหเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมากทสดคอ Pseudomonas aeruginosa และ

Klebsiella pneumonia (Fadeeva, 2001) เชนเดยวกบขอมลในแถบเอเชยรวมถงประเทศไทยมกพบ

เชอจลชพเปนสาเหต คอ แบคทเรยกลมกรมลบรปแทง (Gram negative bacilli/rod) เชน แอกซนโต

แบคเตอรบอมมานอาย (Acinetobacterbaumannii) ซโดโมแนสแอรจโนซา (Pseudomonas aeruginosa)

และ Klebsiella pneumoniaเปนตน (Chawla, 2008; วภา รชยพชตกล, 2010)

3. ปจจยเสยงดานสงแวดลอม (environment) สงแวดลอมในโรงพยาบาลทกอใหเกด

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจประกอบดวย

3.1 สงแวดลอมทมชวตไดแก บคลากรทางดานสาธารณสขผ ปวยอนญาตผ ม

หนาทดแลผ ปวยมสวนสาคญในการแพรกระจายเชอสผ ปวยไดเชอทพบเชนเชอแบคทเรยกลมกรม

ลบรปแทงการแพรกระจายของเชอเหลานสามารถผานมอทปนเปอนของพยาบาลสผ ปวยขณะให

การพยาบาลเชนขณะดดเสมหะ (CDC, 2009) เปนตน

3.2 สงแวดลอมทไมมชวต ไดแก อปกรณทางการแพทยและระบบอากาศอปกรณ

ทางการแพทยมความสาคญตอการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเนองจากเครองชวย

17

หายใจทาใหมการไหลของกาซเขาออก จากระบบทางเดนหายใจหากเครองชวยหายใจถกปนเปอน

ดวยเชอกอโรคอาจทาใหผ ปวยเกดการตดเชอได ตาแหนงทมการปนเปอนบอย ไดแก ชดสายตอ

เครองชวยหายใจมละอองนารวมตวตกคางอยภายในสายทาใหเปนแหลงเชอจลชพเจรญเตบโตได

การปนเปอนของเชอจลชพพบตงแตวนแรกของการใชงานและอตราการปนเปอนเชอจลชพจะเพมขน

เรอยๆในวนตอมาเชอจลชพทเพมจานวนอยางรวดเรวจะเขาสปอดและทาใหเกดการตดเชอทปอดได

(สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย, 2550)

2.7 การแพรกระจายเชอ (mode of transmission)

เชอจลชพสามารถแพรกระจายเชอได 3 ทางคอ

1. การแพรกระจายจากการสมผส (contact transmission)

1.1 การสมผสทางตรง (direct contact) เปนการแพรกระจายเชอจากคนหนงส

คนหนงจากการทมอไปสมผสเชอจลชพแลวสมผสผ ปวยหรอบคลากรทมความไวตอเชอโดยเฉพาะ

อยางยงมอของบคลากรทใหการพยาบาลแกผ ปวย (สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย, 2550)

ดงการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาพบวาสวนประกอบของเครองชวยหายใจมการปนเปอนดวยเชอ

จลชพชนดเดยวกนกบทพบบนมอของพยาบาล (Grap & Munro, 1997)

1.2 การสมผสทางออม (indirect contact) เปนการสมผสกบสงของหรออปกรณ

เครองมอเครองใชทางการแพทยทมการปนเปอนอยเปนการทเชอผานตวกลางเชนถงบบลมเขาปอด

(ambu bag) ทใชกบผ ปวยอาจมการปนเปอนเชอจลชพบรเวณผวดานนอกและขอตอตางๆหรอมเสมหะ

คางอยภายในซงอาจกระจายเปนละอองเลกๆและถกพนเขาไปในระบบทางเดนหายใจของผ ปวย

(Weber & Rutala, 1999) การแพรกระจายเชอจากสอนา (commonvehicle spread) ซงแพร กระจาย

เชอจากผ ปวยหนงไปยงผ ปวยอกรายโดยมอของบคลากรหยบจบอปกรณแลวไมมการลางมอ(คณะ

แพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552)

1.3. การแพรกระจายเชอทางอากาศ (airborne transmission) เปนการแพร

กระจายเชอโดยการสดหายใจเอาเชอทลอยอยในอากาศเขาสระบบทางเดนหายใจโดยเชอโรค

ปนเปอนมากบละอองฝอยในอากาศและแพรกระจายสผ ปวยทางลมหายใจเชนเกดจากการปนเปอน

เชอจลชพบนเครองชวยหายใจและเชอแพรกระจายเขาสปอดรวมไปกบละอองฝอยหรออากาศท

เขาสผ ปวยโดยตรงทางทอชวยหายใจเชนอปกรณพนยาและอปกรณกาเนดความชน (คณะแพทย

ศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552)

18

พยาบาลทใหการดแลผ ปวยสามารถปฏบตอยางถกตองตามแนวปฏบตในการปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจจะมสวนชวยปองกนการเกดการตดเชอปอดอกเสบ

ดงกลาวได

2.8 การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ผลรายงานการวจยหลายการศกษาพบวาการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจสามารถปองกนไดโดยมมาตรการตางๆ ไดแก

1. การดแลความสะอาดชองปากและฟนคนทรางกายแขงแรงพบเชอประจาถนในปาก

คอวรแดนสเตรปโตคอคไค (viridans streptococci) ซงเชอนเปนเชอจลชพอนดบแรกทมการ

ปนเปอนอยในชองปากและลาคอในภาวะปกตเชอโรคเหลานจะเปนเชอประจาถนและไมกอโรค

อยางไรกตามภายใน 48 ชวโมงหลงจากเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเชอประจาถนในชองปากจะ

เปลยนเปนเชอกอโรคทมความรนแรงและทาใหเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจได

(Munro &Grap, 2004) การดแลความสะอาดในชองปากและฟนจะชวยปองกนไมใหเชอเหลาน

เกดขนปองกนการแพรกระจายลดการสรางนคมของเชอกรมลบภายในชองปากและปองกนการเกด

คราบหนปนซงสามารถกลายเปนแหลงสะสมเชอทสาคญในชองปาก (Mori et al., 2006; Seguin,

Tanguy, Laviolle,Tirel, &Mallédant, 2006) ซงสอดคลองกบการศกษาของ ไชค มอยโนดนและเชล

ซค (Shaikh, Moinuddin, &Strelczyk, 2005)พบวา การทาความสะอาดชองปากและฟนทก 2

ชวโมงรวมกบวธอนเชนการจดทานอนการดดเสมหะเปนตนและการใหความรแบบการใหขอมล

ยอนกลบบอยๆ ชวยลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจไดทงในหอ

ผ ปวยวกฤตอายรกรรมหอผ ปวยวกฤตโรคหวใจและหอผ ปวยวกฤตศลยกรรมประสาทและสมอง

การดแลความสะอาดชองปากและฟนแกผ ปวย บคลากรควรปฏบตดงน

1.1 ประเมนความผดปกตภายในชองปากวามบาดแผลหรอคราบสกปรกคราบ

หนปนทกเวร (Chan, Ruest, Meade, & Cook, 2007)

1.2 ผ ปวยทไมรสกตวหรอใสทอชวยหายใจตองไดรบการทาความสะอาดชองปากและ

ฟนเพอลดการเจรญเตบโตของเชอจลชพในปากโดยใชแปรงสฟนหรอ นายาคลอเฮกซดน

(chlorhexidine)ความเขมขนรอยละ 0.12 โดยเฉพาะในผ ปวยทมความเสยงตอการเกดปอดอกเสบ

สงและกรณทแปรงฟนไมได (CDC, 2009; Ford, 2007; Koeman et al., 2006)

1.3 จดทาผ ปวยใหอยในทาศรษะสงตะแคงหนาไปดานใดดานหนงในกรณทไมมขอ

หามเพอปองกนการสาลกนาลายและนาจากการแปรงฟน (CDC, 2009; Mori et al., 2006)

19

2. การดแลจดทานอนและการพลกตวการดแลจดทานอนศรษะสงและการพลกตว

บอยๆเปนวธการทประหยดและมประสทธภาพสงในการปองกนการสาลกเอาสงคดหลงในชอง

ปากและลาคอลงสทางเดนหายใจสวนลางควรพลกตะแคงตวอยางนอยทก 2 ชวโมงเพอปองกน

ไมใหเกดการคงคางของเสมหะในหลอดลมสวนปลายและจดใหผ ปวยใชเครองชวยหายใจอยในทา

ศรษะสง30–45องศากรณทไมมขอหามเพอปองกนของเหลวจากกระเพาะอาหารไหลยอนทาให

ผ ปวยสาลกและเกดการตดเชอปอดอกเสบได (Hess, 2005) ดงการศกษาของวนเซน (Vincent,

2004) ทพบวาการจดทานอนศรษะสงสามารถลดอตราการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจมากกวาการนอนหงายเนองจากการจดทาศรษะสงชวยปองกนการไหลยอนกลบของกรดใน

กระเพาะอาหารการจดทานอนผ ปวยควรปฏบตดงน

2.1 จดใหผ ปวยอยในทานงหรอหมนหวเตยงทามม 30-45องศาเพอปองกนการสาลก

สารคดหลงเขาสปอดหากไมมขอหาม (CDC, 2009; Bolonov, Miller, Lisbon, & Kaynar, 2007)

2.2 พลกตะแคงตวผ ปวยทก 2 ชวโมงเพอปองกนการคงคางของเสมหะในปอดหากไมม

ขอหาม (CDC, 2009; Nieuwenhoven et al., 2006)

3. การดแลการใหอาหารทางสายยาง ในภาวะปกตกระเพาะอาหารมสภาวะเปนกรด

(pH<3) ไมเหมาะตอการอยอาศยของเชอแบคทเรยอยางไรกตามแบคทเรยในกระเพาะอาหารสามารถ

เพมจานวนมากขนในภาวะตางๆไดแกภาวะไรกรดเกลอในกระเพาะอาหารภาวะทพโภชนาการการ

ไดรบยาลดกรดหรอโรคของกระเพาะอาหารหรอลาไส (Bolonov, Miller, Lisbon, & Kaynar, 2007) และ

การใหอาหารเหลวทางสายยางใหอาหารซงมคาความเปนกรดอยระหวาง 6.4-7.0ภาวะดงกลาวทาให

ความเปนกรดในกระเพาะอาหารลดลงสงผลตอแบคทเรยสามารถดารงชวตและเจรญเตบโตไดดมาก

ขน (Nieuwenhoven et al., 2006) โดยเฉพาะถาไมมการดแลทาความสะอาดอยางเพยงพอใน

ขนตอนการเตรยมอาหารอกทงการใหอาหารทางสายยางยงมสวนทาใหเกดการสาลกไดงายเพราะม

ผลขดขวางการทางานของหรดกระเพาะอาหารทาใหนายอยจากกระเพาะอาหารเขาสทางเดนหายใจ

สวนลางทาใหเกดปอดอกเสบได (CDC, 2009)ขอปฏบตในการใหอาหารทางสายยางควรปฏบตดงน

3.1 หากไมมขอหามทางการแพทยควรใหผ ปวยทมความเสยงตอการสาลกไดแกผ ปวย

ทใชเครองชวยหายใจและ/หรอผ ปวยทใสสายยางใหอาหารนอนศรษะสง 30-45 องศา (Metheny, 2006;

Burns, 2007)

3.2 ตรวจสอบวาสายยางใหอาหารอยในตาแหนงทเหมาะสม(CDC, 2009)

3.3 ลางมอใหสะอาดดวยนาและสบเมอมอเปอนอยางเหนไดชดหากมอไมเปอนมาก

อาจใช alcohol-based hand rub ถมอแทนได (CDC, 2009; WHO, 2014)

20

3.4 ดดเสมหะใหทางเดนหายใจโลงกอนการใหอาหารทางสายยางเพอปองกนการ

สาลก (CDC, 2009)

3.5 ทดสอบตาแหนงของสายยางใหอาหารโดยใชกระบอกสาหรบใหอาหารทางสายยาง

ดดอาหารทเหลอคางในกระเพาะอาหารหรอใชหฟง (stethoscope) วางบรเวณลนปเพอฟงเสยงอากาศ

ทดนเขาไปในกระเพาะอาหารกอน (CDC, 2009; Metheny, 2006)

3.6 ปลอยใหอาหารไหลสกระเพาะอาหารอยางชาๆหรอตามอตราทกาหนดในการให

อาหารโดยการหยดไมควรใหอาหารเรวกวา 30–60นาทตอการใหแตละครง (CDC, 2009)

3.7 หากผ ปวยไอระหวางใหอาหารทางสายยางควรหยดใหอาหารทนทโดยการหกพบ

สายใหอาหารและใหอาหารตอเมอผ ปวยหยดไอ (CDC, 2009) กรณผ ปวยมอาการสาลกและมอาหาร

ออกมาจากทอทางเดนหายใจทางปากหรอจมกควรหยดใหอาหารทนทจดทาใหผ ปวยตะแคงหนาไป

ดานใดดานหนงแลวดดอาหารในทอชวยหายใจและในชองปากออกใหหมด (CDC, 2009; Chan,

Ruest, Meade, & Cook, 2007)

3.8 จดทาใหผ ปวยนอนศรษะสงตออก 1 ชวโมงหลงใหอาหารทางสายยาง (CDC, 2009)

3.9 หลกเลยงการดดเสมหะหลงใหอาหารทางสายยาง 1-2 ชวโมง (CDC, 2009; คณะ

แพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552)

4. การดดเสมหะ ผ ปวยทไดรบการใสทอและใชเครองชวยหายใจจะทาใหกลไกการไอ

และการขบเสมหะทางานไมมประสทธภาพเสมหะทไมสามารถไหลออกมาไดจะไหลยอนเขาส

ทางเดนหายใจสวนลางไดการดดเสมหะโดยการใชเทคนคอยางถกตองจะชวยปองกนการตดเชอ

และนาเอาสารคดหลงออกจากทางเดนหายใจและชองปาก รวมถงปองกนการไหลของสารคดหลง

จากระบบทางเดนหายใจสวนบนลงสระบบทางเดนหายใจสวนลาง (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552) เพอชวยลดการสะสมของเสมหะใน

ทางเดนหายใจและลดความเสยงตอการเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ควรปฏบตดงน

4.1 ดดเสมหะเมอมขอบงชดงตอไปน (CDC, 2009; WHO, 2014)

1) ผ ปวยหายใจเสยงดงครดคราด

2) ชพจรผ ปวยเรวขนหรอลดลง

3) ผ ปวยหายใจเรวขนหรอลดลง

4) ผ ปวยความดนโลหตสงขนหรอลดลง

5) ผ ปวยหายใจออกยาวขน

21

4.2 การปฏบตในการดดเสมหะ

1) การจดทานอนศรษะสง 30-45 องศา (ในกรณไมมขอหาม) เพอลดความเสยง

จากการสาลกในขณะดดเสมหะ (CDC, 2009)

2) บคลากรทดดเสมหะและผชวยดดเสมหะตองทาความสะอาดมอใหสะอาด

ดวยสบผสมนายาทาลายเชอกรณมอเปอนสงสกปรกมากหรอใช alcohol-based hand rub ถให

ทวมอในกรณมอไมปนเปอนสงสกปรก (CDC, 2009; WHO, 2014)

3) สวมผาปดปากและจมกสวมถงมอปราศจากเชอกอนและระหวางการดด

เสมหะหากผ ปวยเปนโรคตดตอระบบทางเดนหายใจทสามารถแพรกระจายทางละอองฝอยทาง

นามกนาลายและทางอากาศเชนวณโรคปอดจาเปนตองสวมหนากากชนดทสามารถกรองอนภาค

ทมขนาดเลกกวา 0.5 ไมครอนไดเชน particulate mask (N 95) และสวมเสอคลม (gown) เพอปองกน

การแพรกระจายเชอสบคลากรผ อนและสงแวดลอม (CDC, 2009)

4) ปลดขอตอของสายออกซเจนหรอสายของเครองชวยหายใจออกวางบนผา

ปราศจากเชอหรอแขวนไวโดยไมใหสมผสตวผ ปวยหรอผาปทนอนของผ ปวยเชดปลายทอชวย

หายใจและปลายปดของถงบบลมเขาปอดดวยสาลชบนายาแอลกอฮอลความเขมขนรอยละ 70 ท

เตรยมไว (คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคม

โรค, 2552)ในกรณทผ ปวยไอและมเสมหะมากจนลนออกมาจากทอชวยหายใจใหดดเสมหะไดเลย

(CDC, 2009)

5) เปดเครองดดเสมหะโดยใชแรงดน 80-120มลลเมตรปรอท ในการดดเสมหะ

จาก endotracheal tube และใชแรงดน 100-150มลลเมตรปรอท ในการดดเสมหะจาก nasotracheal

tube (CDC, 2009; National Guideline Clearinghouse, 2004)

6) ปฏบตตามเทคนคปลอดเชอขณะดดเสมหะโดยสอดสายดดเสมหะเขาในทอ

ชวยหายใจอยางนมนวลเพอปองกนการทาลายเนอเยอบรเวณทอหลอดลมคอโดยใชเวลาไมเกน10-

15วนาทตอการดดเสมหะหนงครง (National Guideline Clearinghouse, 2004)

7) กรณเสมหะเหนยวมากใหใชวธพนละอองไอนานาน 10-15 วนาท กอนทาการ

ดดเสมหะหรอปรบอณหภมของเครองทาความชนใหมความชนในทางเดนหายใจอยางเพยงพอและ

ไมควรใชนาเกลอ (สารละลายโซเดยมคลอไรดความเขมเขนรอยละ 0.9) ใสในเครองทาความชนเนอง

จากเครองจะทาใหสารละลายดงกลาวตกผลกรวมตวกนเปนกอนจบภายในเครองไดหากจาเปนตอง

ใชในกรณทเสมหะแหงหรอเหนยวขนมากควรเตรยมสาหรบใชครงเดยว (CDC, 2009; Lorente,

Lecuona, Jimenez, Mora, & Sierra, 2006)

22

8) ในกรณดดเสมหะแบบระบบปด(closed suction system) ควรเปลยนสาย

ดดเสมหะเมอพบวาสกปรกหรอใชงานไดไมด (CDC, 2009; Lorente, Lecuona,Jimenez, Mora,

& Sierra, 2006)

9) ถายงมเสยงเสมหะอยใหดดเสมหะซาโดยเวนระยะหางแตละครงอยางนอย

20- 30 วนาทและไมเกน 2 -3 ครง (CDC, 2009; Lorente, Lecuona, Jimenez, Mora,& Sierra, 2006)

เชดปลายเปดทอชวยหายใจและปลายขอตอของเครองชวยหายใจหรอสายใหออกซเจนดวยนายา

แอลกอฮอลความเขมขนรอยละ 70 กอนตอกบทอชวยหายใจของผ ปวยและเชดผวถงบบลมเขาปอด

ดวยนายาแอลกอฮอลกอนจดเกบเขาท (CDC, 2009) ลางสายตอเครองดดเสมหะดวยนาสะอาด (CDC,

2009; คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค,

2552) กรณทผ ปวยเปนโรคตดเชอทสามารถแพรกระจายเชอไดทางนามกนาลายและทางอากาศให

ใชการดดเสมหะดวยระบบปดเพอปองกนการแพรกระจายเชอ (CDC, 2009; Victor, Binila, & John,

2007)

5. การดแลทอชวยหายใจและอปกรณของเครองชวยหายใจการใชเครองชวยหายใจ

เปนปจจยเสยงทสาคญอยางหนงในการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเนองจากการ

ตดเชอมความสมพนธกบความรอนและความชนของเครองชวยหายใจโดยทาใหเกดหยดนาและหาก

มการไหลยอนกลบขณะทากจกรรมตางๆ เชน การดดเสมหะการจดทานอนการใหอาหารทางสายยาง

หรอวธการปฏบตในการใชเครองชวยหายใจทไมถกตองจะสงผลตอการแพรกระจายเชอได

(Branson, 2005) การปฏบตการดแลทอชวยหายใจและสวนประกอบของเครองชวยหายใจอยางถกตอง

สามารถปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจได(คณะแพทยศาสตรศรราช

พยาบาลมหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552) ดงน

5.1 ทาความสะอาดอปกรณหรอเครองมอทกชนดใหทวถงกอนนาไปทาใหปราศจาก

เชอ(sterilization) หรอทาลายเชอทกครง (CDC, 2009)

5.2 อปกรณทมโอกาสสมผสเยอบทางเดนหายใจสวนลางทงทางตรงและทางออมท

ทนความรอนไดใชวธการทาลายเชอหรอการทาใหปราศจากเชอโดยการอบไอนารอน (steam sterilization)

หรอใชการทาลายเชอระดบสงโดยวธพาสเจอรไรดเซชน (pasteurization) ทอณหภมมากกวา 158

องศาฟาเรนไฮน (มากกวา 70 องศาเซลเซยส) นาน 30 นาทสวนอปกรณททนความรอนไมไดใหใช

วธการทาใหปราศจากเชอโดยใชอณหภมตา(low temperature sterilization) หลงจากทาลายเชอ

แลวทาใหอปกรณแหงและเกบในภาชนะหรอหอทสะอาดตองระมดระวงไมใหเกดการปนเปอนซา

(CDC, 2009)

23

5.3 อปกรณทผผลตระบใหใชเพยงครงเดยวไมควรนากลบมาใชอก(CDC, 2009)

5.4 การดแลสวนประกอบของเครองชวยหายใจ

1) กลไกภายในเครองชวยหายใจไมจาเปนตองทาใหปราศจากเชอหรอทาลาย

เชอเปนประจา (CDC, 2009)

2) การดแลวงจรของเครองชวยหายใจ (breathing circuits) เครองทาความชนและ

เครองทาความชนชนดปรบอณหภมรอนได (heatandmoistureexchangers,HMEs) (CDC, 2009)

3) สายวงจรของเครองชวยหายใจกบอปกรณทาความชนควรเปลยนสายวงจร

ของเครองชวยหายใจเมอมการปนเปอนอยางเหนไดชดอปกรณเสยหรอตองการใชกบผ ปวยราย

ใหมเทานน ไมควรเปลยนบอยเนองจากการเปลยนอปกรณดงกลาวบอยทาใหเกดการปนเปอนได

งายและตดเชอปอดอกเสบตามมา (CDC, 2009; National Guideline Clearinghouse, 2004;

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดรกรมควบคมโรค, 2552)

4) ควรระมดระวงไมใหนาทเกาะอยในสายไหลยอนเขาสผ ปวยโดยเทนาทงเปน

ระยะๆเพอปองกนการปนเปอนเชอโรคเขาสระบบทางเดนหายใจของผ ปวย (CDC, 2009)

5) ควรใชนาปราศจากเชอเตมในเครองทาความชนโดยเทนาทมอยทงกอน

(CDC, 2009; Rutala & Weber, 2005)

6) เปลยนชดอปกรณออกซเจนและเครองทาความชนเมอใชกบผ ปวยรายใหม

หรอเมออปกรณเสยหรอปนเปอนอยางเหนไดชด (CDC, 2009)

7) การดแลเครองพนยาทตอกบเครองชวยหายใจระหวางการใชกบผ ปวยราย

เดมทาความสะอาดลางดวยนาปราศจากเชอและทาใหแหง หากจาเปนตองลางทาความสะอาด

(CDC, 2009)

8) อปกรณอนๆทเกยวของเชน อปกรณทดสอบสมรรถภาพความจปอด

(spirometers) และอปกรณวดอณหภมของเครองชวยหายใจ (ventilator thermometer) ทตองใชใน

ผ ปวยหลายคนควรใหทาใหปราศจากเชอหรอทาลายเชอดวยนายาแอลกอฮอล (Luna et al., 2005)

การปฏบตในกจกรรมการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจท

ถกตองอยางเครงครดสามารถชวยลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจได

24

2.9 แนวคด The PRECEDE-PROCEED Model

การปรบเปลยนพฤตกรรมการปฏบตจากการปฏบตเดมนนพบวามหลายวธการเชนการ

อบรมใหความรการตรวจสอบอยางเปนระบบการใหขอมลยอนกลบการทาคมอการปฏบตแตจากการ

ทบทวนงานวจยอยางเปนระบบพบวาควรใชหลายวธประกอบกนซงจะมประสทธภาพดกวาการใช

วธการเดยว (วจตรอาวะกล, 2550) ดวยเหตนแนวคดของกรนและครยเตอร (Green & Kreuter, 2005)

ในเรอง The PRECEDE-PROCEED Model จงไดรบความสนใจและนาไปประยกตใชอยางกวางขวาง

ในการปรบเปลยนพฤตกรรมการปฏบตของบคลากรทางการแพทยและสขภาพโดยThe PRECEDE-

PROCEED Model เปนแบบจาลองทมลกษณะเปนพหปจจยทงปจจยดานสงคมศาสตรพฤตกรรม

ศาสตรระบาดวทยาและการบรหารโดยใหปจจยชกนาคอการอบรมใหความรรวมกบการใหคมอ

ปจจยสนบสนนคอการใหขอมลยอนกลบและการตดโปสเตอรเตอนสาหรบปจจยเอออานวยคอการ

สนบสนนอปกรณ The PRECEDEPROCEED Model ประกอบดวย 2 ระยะไดแกระยะท 1 เปนระยะ

การประเมนปญหาเรยกวา PRECEDE และระยะท 2 เปนระยะของแผนการดาเนนงานและประเมน

ผลเรยกวา PROCEED โดยมรายละเอยดดงน

ระยะท 1 เปนระยะการประเมนปญหา (assessment phase) เรยกวา PRECEDE เปนคายอ

มาจากปจจยชกนา (predisposing), ปจจยสนบสนน (reinforcing), ปจจยเอออานวย (enabling),

การประเมนทางการศกษา (education assessment), และการประเมนผล (evaluation) ซงมชอเตม

วา Predisposing, Reinforcing, Enabling Causes in Education, Diagnosis and Evaluation

หมายถง การประเมนผลและวนจฉยสาเหตของพฤตกรรมเนองมาจากปจจยชกนาปจจยสนบสนน

และปจจยเอออานวยประกอบดวยขนตอนตางๆ 4 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 การประเมนทางสงคม (social assessment) การประเมนคณภาพ

ชวตเปนการพจารณาและวเคราะหประเมนปญหาโดยการศกษาความตองการและความคาดหวง

สวนบคคลโดยใชกระบวนการมสวนรวมของกลมและประยกตการรวบรวมขอมลดวยวธการตางๆ

เชนการสมภาษณการสนทนากลมและการสารวจฯลฯเพอใหเขาใจสภาพของปญหาและนามาเปน

จดเรมตนในการวเคราะหยอนหลงเพอหาสาเหตทเกยวของ

ขนตอนท 2 การประเมนทางระบาดวทยา (epidemiological assessment) การ

วเคราะหดานระบาดวทยาชวยในการคนหาปจจยทางดานพฤตกรรมและสงแวดลอมทม

ความสมพนธไดแกสถตชพขอมลทางการแพทยและระบาดวทยาโดยสามารถนาขอมลเหลานมาจด

เรยงลาดบความสาคญของปญหา (priority setting) เพอคดเลอกปญหาทสาคญในอนดบแรกมาทาการ

วเคราะหและวางแผนการดาเนนงานขนตอนท 3 การประเมนดานความรและนเวศวทยา (educational

25

& ecological assessment) เปนการวเคราะหหาปจจยทมผลตอพฤตกรรมทงปจจยภายในตวบคคล

และปจจยภายนอกตวบคคลจากความรดานพฤตกรรมศาสตรมองคประกอบมากมายทมอทธพลตอ

พฤตกรรมสขภาพแตในแบบจาลองนไดแบงกลมขององคประกอบเปน 3 กลมใหญ

1) ปจจยชกนา (predisposing factors) หมายถงปจจยพนฐานและเปนปจจย

ภายในตวบคคลทมความสมพนธกบการกระทาของบคคลหรอกลมบคคลในลกษณะของการจงใจ

หรอความชอบสวนบคคลซงอาจมสวนชวยสนบสนนหรอหามมใหเกดพฤตกรรมทางสขภาพปจจย

ชกนาประกอบดวยความรทศนคตคานยมและการรบรของบคคลหรอประชาชนซงเปนปจจย

ภายในตวบคคลจะมอทธพลกอใหเกดแรงจงใจใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมนอกจากนปจจย

ชกนายงรวมไปถงปจจยดานประชากรเชนสถานภาพทางเศรษฐกจสงคมอายเพศขนาดของ

ครอบครว

2) ปจจยสนบสนน (reinforcing factors) หมายถง ปจจยทแสดงใหเหนวา

พฤตกรรมสขภาพนนไดรบการสนบสนนซงผลของพฤตกรรมของบคคลหนงอาจมอทธพลในการ

เสรมแรงมากกวาบคคลอนอนเนองมาจากการไดรบการสนบสนนทแตกตางกนออกไปขนอยกบ

วตถประสงคการเสรมแรงจะเปนไปไดทงในดานลบและดานบวกทงนขนอยกบทศนคตและ

พฤตกรรมของบคคลสาคญเหลานนปจจยสนบสนนจะสะทอนใหเหนวาการเปลยนแปลง

พฤตกรรมไดรบการสงเสรมหรอไมโดยการเรยนรจากบคคลอนทประเมนผลยอนกลบจาก

พฤตกรรมทเปลยนแปลงจงเปนผลสะทอนทบคคลจะไดรบหรอคาดวาจะไดรบจากการแสดง

พฤตกรรมซงอาจชวยสนบสนนหรอยบยงการแสดงพฤตกรรมนนๆตอไปมทงสงทเปนรางวล

(reward) การยกยองชมเชยผลตอบแทน (incentive) หรอการตาหนการลงโทษ (punishment) ซง

บคคลจะไดรบจากคนอนๆทมอทธพลตอตนเองอทธพลของบคคลเหลานจะแตกตางกนไปตาม

พฤตกรรมของบคคลและสถานภาพ

3) ปจจยเอออานวย (enabling factors) หมายถง ปจจยทจาเปนตอการทาให

เกดพฤตกรรมทางดานสขภาพเปนปจจยภายนอกตวบคคลทพจารณาถงอปสรรคหรอปญหาตางๆท

จะขดขวางการเกดพฤตกรรมรวมทงสงอานวยความสะดวกเชนบรการสขภาพทบคคลเขาถงและพง

พอใจปจจยนจงเปนสงจาเปนสาหรบการเกดพฤตกรรมสขภาพกลาวคอบคคลจะเกดการเรยนรใน

การกระทาตางๆตองอาศยประสบการณและทกษะรวมกบโอกาสในการใชแหลงบรการทางสขภาพ

ขนตอนท 4 การประเมนดานนโยบายและการวางแผนดาเนนการ (administrative &

policy assessment and intervention aliment) เปนการวเคราะหองคกรกลยทธความสามารถใน

26

การบรหารจดการแหลงทรพยากรและวธการดาเนนตามโครงการโดยพจารณาถงความเหมาะสม

และสอดคลองกบปจจยดานการบรหารทมผลตอโครงการทวางแผนไว

ระยะท 2 เปนระยะของแผนการดาเนนงานและประเมนผลเรยกวา PROCEED เปนคายอ

มาจากนโยบาย (policy), กฎขอบงคบ (regulatory), การจดองคกร (organizational constructs)

และพฒนาทางการศกษาและสงแวดลอม (education and environmental development) มชอ

เตมวา Policy, Regulatory and Organizational Constructs in Education and Environmental

Development หมายถงการกาหนดนโยบายกฎขอบงคบการจดองคกรเพอการพฒนาการศกษา

และสงแวดลอมประกอบดวยขนตอนตางๆตอจากขนตอน PRECEDE ดงนคอ

ขนตอนท 5 การดาเนนการตามแผน (implementation) เปนการกาหนดกลวธและการ

ดาเนนงานตามกลวธทไดจดระบบและพฒนาโครงการจงตองคานงถงทรพยากรทมอยขอจากดดาน

เวลาและความสามารถหรอใชวธการผสมผสานปจจยชกนาปจจยสนบสนนและปจจยเอออานวยเขา

ดวยกนไมใชแกไขปจจยใดปจจยหนงในขณะเดยวกนจะตองพจารณาปญหาดานการบรการและ

ทรพยากรรวมดวย

ขนตอนท 6 การประเมนดานกระบวนการ (process evaluation) เปนการประเมนผล

กระบวนการจดทาโครงการตามทไดกาหนดไว

ขนตอนท 7 การประเมนดานผลกระทบ (impact evaluation) เปนการประเมนผล

การเปลยนแปลงทเกดจากการใหปจจยทง 3 อยางไดแกปจจยชกนาปจจยสนบสนนและปจจย

เอออานวยซงมผลตอพฤตกรรมและปจจยดานสงแวดลอม

ขนตอนท 8 การประเมนดานผลลพธ (outcome evaluation) เปนการประเมนผลใน

ระยะยาวของการคงอยทมผลตอคณภาพชวตของบคคลกลมเปาหมายทดาเนนการไปแลว

27

2.10 แนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและ

งานวจยทเกยวของ

การพฒนาแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจจาก

การทบทวนหลกฐานเชงประจกษมการพฒนาหลายสถาบนไดกาหนดวธปฏบตเหมอนกนในเรองการ

จดทานอนผ ปวยการดแลความสะอาดชองปากและฟนการดดเสมหะการใหอาหารทางสายยางและ

การดแลความสะอาดของอปกรณเครองชวยหายใจ (CDC, 2009;The committee for the Japanese

Respiratory Society guidelines in management of respiratory infections, 2004; The American

Thoracic Society and the Guidelines for the Management of Adults with Hospital-acquired,

Ventilator-associated and Healthcare-associated Pneumonia, 2005; Bio Med Central, 2006;

กมลวลย ใครบตร, 2551) จากการทบทวนงานวจยอยางเปนระบบพบวาการสงเสรมใหมการนาผลการ

วจยไปใชนนควรใชหลายวธประกอบกนซงจะมประสทธภาพดกวาการใชวธการเดยว (วจตรอาวะกล,

2550) ดงเชนการทบทวนงานวจยอยางเปนระบบของไนโกบาและเฮวอดร (Naikoba& Hayward,

2001)พบวาการสงเสรมการลางมอของบคลากรควรใชหลายวธประกอบกนไดแกการอบรมการให

ขอมลยอนกลบการตดโปสเตอรเตอนและการสนบสนนอปกรณนอกจากนการศกษาของชอย

มอยนดดน และสเตลซค (Shaikh, Moinuddin, & Strelczyk, 2005) พบวาการอบรมใหความรการให

ขอมลยอนกลบการใชแผนพบการจดบอรดใหความรทาใหบคลากรสขภาพมการปฏบตในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจถกตองเพมขน

รปแบบการสงเสรมการปฏบตมหลายลกษณะ ไดแก

1. การอบรม (training) หมายถง กระบวนการจดสรรความรเทคนควชาการในการทางาน

เพอใหพฒนาพฤตกรรมจากการเรยนรเขาใจและมทศนคตทถกตองเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการ

อบรมใหความรมงทจะทาใหเกดการเปลยนแปลง 3 ดาน ไดแกดานความรดานทกษะและดานทศนคต

โดยมการใชเทคนควชาการใหการอบรมการจงใจกจกรรมการเรยนรวธการตางๆใหเหมาะสมกบ

ลกษณะกลมระดบความรความสามารถทมพนฐานแตกตางกนการอบรมใหความรมหลายวธเชนการ

อภปรายการบรรยายและการสาธตเปนตนการเลอกวธการอบรมใหความรตองมการประเมนพนฐาน

ของผ รบการอบรมเพอใหเหมาะสมกบพนฐานความรความสามารถตาแหนงหนาทซงบางครงอาจ

ตองผสมผสานวธการตางๆเขาดวยกนเชนการอภปรายการบรรยายการสมมนาเพอใหเกด

ประสทธภาพสงสด (วจตรอาวะกล, 2550) ดงการศกษาของแบบคอคและคณะ (Babcock et al., 2004)

ไดศกษาการใหโปรแกรมการอบรมใหความรแกบคลากรสขภาพทใหการดแลผ ปวยทใชเครองชวย

หายใจในประเทศสหรฐอเมรกาไดแกการศกษามาตรฐานการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวย

28

หายใจดวยตวเองการใหแผนพบและการตดโปสเตอรเตอนเกยวกบการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจลงได

2. การใหขอมลยอนกลบ (feedback) หมายถง กระบวนการทชวยใหเกดความตระหนก

และทราบถงสงทตนกระทาอยมวตถประสงคเพอใหผ ทไดรบขอมลยอนกลบมการปฏบตเปนไปตาม

ความคาดหวงและตองการเพมการปฏบตทถกตองเหมาะสมและขจดการปฏบตทไมพงประสงค

ออกไปทาใหรจกงานหรอกจกรรมทปฏบตอยเพมความตระหนกในการปฏบตหรอกจกรรมทปฏบต

เพมขนกอใหเกดการเปลยนแปลงและความกาวหนาในการปฏบตตอไป (วจตรอาวะกล, 2550)

ดงเชนผลการศกษาการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจโดยการใชวธการ

ทาความสะอาดชองปากและฟนทก 2 ชวโมงรวมกบวธอนเชนการจดทานอนการดดเสมหะเปนตน

พบวาการใหขอมลยอนกลบบอยๆในการปฏบตรวมกบการใหความรชวยลดอบตการณการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจลงไดทงในหอผ ปวยวกฤตหอผ ปวยวกฤตโรคหวใจและหอ

ผ ปวยวกฤตศลยกรรมประสาทและสมอง (Shaikh, Moinuddin, & Strelczyk, 2005)การใหขอมลยอน

กลบแบงเปน 5 ประเภท (วจตรอาวะกล,2550) คอ

1) การใหขอมลยอนกลบอยางเปนทางการ (formal feedback) เปนการใหขอมล

ยอนกลบทมการบนทกไวเปนลายลกษณอกษรเปนขอมลทไดจากการประเมนหรอขอมลดาน

ความรหรอเปนขอมลทงจากการประเมนและความรซงสามารถใหรางวลหรอลงโทษได

2) การใหขอมลยอนกลบอยางไมเปนทางการ (informal feedback) เปนการใหขอมล

ยอนกลบโดยการใชคาพดแบบไมมการบนทกเปนลายลกษณอกษรขอมลทไดอาจไดรบการตดสนหรอ

ไมไดรบการตดสนตามเกณฑมาตรฐานกาหนดและไมมผลการใหรางวลหรอการลงโทษ

3) การใหขอมลยอนกลบดานความร (information feedback) เพอใหเกดความตระหนก

ในตนเองจากการไดรบรขอมลเกยวกบขอดขอเสยในการปฏบตของตนเองเพอตดสนใจในการปรบ

เปลยนพฤตกรรมซงขอมลทใหตองถกตองชดเจนและเปนจรง

4) การใหขอมลยอนกลบทางดานบวกและดานลบ (positive and negative feedback)

เชน การใหคาชมเชย รางวล เปนการใหกาลงใจในการปฏบตงาน การใหขอมลยอนกลบดานลบ เชน

การลงโทษการเตอนเพอใหผ รบตงขอสงเกตทจะปรบเปลยนพฤตกรรมการปฏบตของตนเอง

5) การใหขอมลยอนกลบดานการประเมนผล (evaluation feedback) เปนการใหขอมล

ทไดรบการตดสนตามเกณฑมาตรฐานทกาหนดทมความสาคญตอการพฒนาประสทธภาพในการ

ปฏบตงาน

29

การใหขอมลยอนกลบหลายวธโดยแบงเปน

1) ภาพรวมชแนะผลการสงเกตทไดในภาพรวมในทางสรางสรรคพรอมใหคาชแนะ

ถาผลการปฏบตยงไมบรรลเปาหมายตองการปรบปรง

2) รายบคคลไดแกการใชคาพดการบนทกเปนลายลกษณอกษรใสซองปดผนก

มอบให

3. การตดโปสเตอรเตอน (reminders หมายถงสอสงพมพชนดหนงเปนงานศลปผสมผสาน

ระหวางการออกแบบภาพและการใชถอยคาทกะทดรด สามารถสอความหมายเขาใจงาย เชน การ

ประกาศโฆษณาสนคา การชกจงใจใหรวมกนทากจกรรมตางๆ เผยแพรทาใหเขาใจเนอหาไดรวดเรว

ขน สามารถโนมนาวความคดของผดหรอผอานความสาคญของโปสเตอรในการสอนและการอบรม

เพอกระต นความสนใจใหมๆใชเปนสงจงใจเปนขอเสนอแนะและรณรงคในเนอหาเฉพาะเรอง

(ทววฒน วฒนกลเจรญ, 2554) ดงการศกษาของวอนและคณะ (Won et al., 2004) พบวาการใช

โปสเตอรเตอนเปนกลยทธหนงในการใชโปรแกรมสงเสรมการทาความสะอาดมอในบคลากรสขภาพ

ของหอผ ปวยวกฤตเดกทาใหบคลากรสขภาพมการทาความสะอาดมอเพมขนจากรอยละ 43 เปน

รอยละ 80

4. การสนบสนนอปกรณเปนปจจยเอออานวยทมอทธพลตอการนาหลกฐานเชงประจกษ

ไปใชซงหากผปฏบตขาดอปกรณทสามารถเอออานวยในการปฏบตจะทาใหไมสามารถปฏบตงาน

ไดตามแนวทาง จากการศกษาพบวาสาเหตททาใหบคลากรในโรงพยาบาลใชถงมอไมถกตอง

ตามทกาหนดคอการทมอปกรณไมเพยงพอ (Ji, Yina, & Chen, 2005) นอกจากนยงพบวาการ

สนบสนนอปกรณทจาเปนทเออตอการปฏบตงานจะทาใหบคลากรปฏบตตามแนวทางทกาหนดได

ถกตองมากขนเชนการสนบสนนอปกรณปองกนการตดเชอ (protective barriers) ใหมอยางเพยงพอ

ทาใหบคลากรปฏบตการปองกนการแพรกระจายเชอเพมขนและการเพมอปกรณสนบสนนในการทา

ความสะอาดมออยางเพยงพอและสะดวกเชนการใชแอลกอฮอลถมอทาใหบคลากรทาความสะอาด

มอเพมขน(Danchaivijitr, Picheansatian, Apisarnthanarak, Kachintorn, & Cherdrungsi, 2005;

Picheansatian, 2004)

จากการทบทวนพบวาไดมการนาแนวปฏบตมาใชในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

แลวไดผลดหลายรปแบบ เชน จากการศกษาของวนดศรเรองรตน (2556) ทศกษาพฒนาและประเมน

ผลการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยการ

ประยกตขนตอนตามกรอบแนวคดการพฒนาและประเมนผลแนวปฏบตทางคลนกของสภาการวจย

การแพทยและสขภาพแหงชาตประเทศออสเตรเลย โดยการจดทาคมอใหความร ตดโปสเตอรเตอน

30

พบวาพยาบาลมการปฏบตมากกวากอนดาเนนการอยางมนยสาคญ แตอบตการณการเกดปอดอกเสบ

ไมแตกตางกน และการศกษาของวชรา สทธธรรม(2551)ทศกษาผลของโปรแกรมการสอนแนะตอ

ความรและการปฏบตของพยาบาล พบวามคะแนนความรสงขนแตคะแนนปฏบตไมแตกตางกน นอก

จากนจากการศกษาของอะเคออณหเลขา (2550) ทประยกตใชวธ Collaborative Quality Improvement

ในการปองกนปอดอกเสบ พบวาอบตการณปอดอกเสบลดลงแตจาเปนตองมการประเมนอยางตอเนอง

2.11การนากรอบแนวคด The PRECEDE-PROCEED Modelมาใชในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

จากการศกษาทไดนากรอบแนวคด The PRECEDE-PROCEED Model มาใชสงเสรมการ

ปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจพบวาไดผลด

ดงเชนการศกษาในโรงพยาบาลชมชนแหงหนงไดนาแนวคด The PRECEDE-PROCEED Model มา

ใชในการสงเสรมการทาความสะอาดมอพบวาพยาบาลมคะแนนเฉลยความรเรองการทาความ

สะอาดมอเพมขนจาก 9.9 คะแนนเปน 14.4 คะแนนและมการทาความสะอาดมอเพมขนจากรอยละ

6.7 เปนรอยละ 56.6 ซงแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (รชนกรหาแกว,2550)แตเนองจาก

การศกษาถงการนาแนวคด The PRECEDE-PROCEED Model มาใชในการสงเสรมการปฏบตใน

การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจยงพบนอยในประเทศไทย ดงนนผ วจย

จงมความสนใจทจะนา The PRECEDE-PROCEED Model มาใชในการสงเสรมการปองกนการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม

การศกษาวจยครงนไดนาขนตอนของ The PRECEDE-PROCEED Modelมาใช ดงน

ขนตอนท 1-3 ไดแกการประเมนทางสงคมการประเมนทางระบาดวทยาและการประเมน

ดานความรและนเวศวทยาเปนการประเมนผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหาย

ใจประเมนอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจประเมนปจจยชกนาปจจย

สนบสนนและเอออานวยรวมทงการประเมนดานความรและการปฏบตกจกรรมในการดแลเพอปองกน

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ขนตอนท 4 การประเมนนโยบายและการวางแผนดาเนนการคอการมกลยทธในการ

ใหความรการกาหนดแผนการสงเสรมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของจากการ

ประเมนพบวา โรงพยาบาลธรรมศาสตร มการวางแนวทางในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

แตจากการสงเกต พบวาบคลากรสวนหนงยงขาดความรความเขาใจ ในขณะทบางสวนยงขาดการ

31

ใหความสาคญในการปฏบตตามแนวทางจงไดวางแผนการดาเนนการโดยการสงเสรมการใชแนว

ปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยการให

ความร การตดโปสเตอรกระตนเตอนและการใหขอมลยอนกลบ

ขนตอนท 5 เปนการดาเนนการตามแผนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจประกอบดวยปจจยชกนาคอการอบรมให

ความรและใหคมอในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจปจจย

สนบสนนคอการใหขอมลยอนกลบการตดโปสเตอรเตอนและปจจยเอออานวยคอการจดเตรยม

อปกรณสนบสนนในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยประกอบดวย

1. การใหความรแกผ เขารวมโครงการ การใหความรเปนกลม กลมละ 3-5 คน

ครอบคลมเนอหา ความสาคญและความจาเปนในการปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ การใหความรเกยวแนวปฏบตการพยาบาลในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ประกอบดวย การดแลความสะอาด

ชองปากและฟนการดแลจดทานอนและการพลกการดแลใหอาหารทางสายยางการดดเสมหะการ

ดแลทอชวยหายใจและอปกรณของเครองชวยหายใจ

2. การตดโปสเตอรกระตนเตอนโดยโปสเตอร ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ท

จาเปนในการปฏบตในการปองกนปอดอกเสบในผ ปวยทใชเครองชวยหายใจโดยเนนเปนรปภาพ

3. การใหขอมลยอนกลบเปนการใหขอมลยอนกลบรวมทงขอเสนอแนะเปน

ภาพรวม

ขนตอนท 6 เปนการประเมนดานกระบวนการภายหลงการดาเนนงานตามการใชแนว

ปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจไปแลวทาการประเมนผลโดย

สงเกตการปฏบตของพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบในเรองการจดทานอนและการ

พลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟน การดดเสมหะ การใหอาหารทางสายยาง การดแล

ความสะอาดทอชวยหายใจและสวนประกอบของเครองชวยหายใจ มการใหขอมลยอนกลบ

ระหวางททาการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจโดยผ วจยทาการสงเกตและรวบรวมขอมลอยางตอเนองเกยวกบการปฏบต

32

กจกรรมของบคลากรทเขารวมโครงการและผ วจยจะใหขอมลยอนกลบในภาพรวมทก 1 เดอน มการ

ใหขอมลเพมเตมและตอบขอสงสย รวมทงขอเสนอแนะแกบคลากรทเขาโครงการ

ขนตอนท 7 การประเมนดานผลกระทบจากการสงเสรมการใหทง 3 ปจจยพรอมกน

และนาผลการปฏบตของพยาบาลมาสรปผลโดยเปรยบเทยบระหวางระยะหลงกบระยะกอนการ

ดาเนนการใชแนวปฏบต

ขนตอนท 8 การประเมนดานผลลพธโดยการศกษาอบตการณการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจหลงจากนนนาอบตการณมาทาการสรปผลเปรยบเทยบระหวางระยะ

หลงกบระยะกอนการดาเนนการใชแนวปฏบต

การสงเสรมการปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจโดยใช The PRECEDE-PROCEEDModel โดยยดหลกความรวมมอและการม

สวนรวมของบคลากรผ เกยวของนาความรทไดรบไปใชเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมของ

บคคลในการสงเสรมการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจประกอบดวย

การดแลจดทานอนและการพลกตวการดแลความสะอาดชองปากและฟนการดดเสมหะการดแล

ใหอาหารทางสายยางและการดแลความสะอาดของอปกรณเครองชวยหายใจโดยการอบรมและ

การใหคมอการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจการใหขอมลยอนกลบ

และการตดโปสเตอรเตอนสงผลใหพยาบาลมการปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจาก

การใชเครองชวยหายใจทถกตองเพมขนและสามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจได

บทท 3

วธดาเนนการวจย

3.1 รปแบบการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental research) แบบกลมเดยว วด

กอนและหลงการทดลอง (one group pretest-posttest design) เพอศกษาผลของการสงเสรม

การใชแนวปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจตอการปฏบตของ

พยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทหอผ ปวยอายรกรรม

ชายสามญในโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ระหวางเดอน พฤษภาคม - กรกฎาคม พ.ศ.

2557

3.2 ประชากรและกลมตวอยางทศกษา

ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจยครงน แบงเปน 2 กลม ดงน

1. ประชากรทศกษาครงนไดแก

1.1 บคลากรพยาบาลทปฏบตหนาทหรอชวยปฏบตหนาทในการดแลผ ปวยทใช

เครองชวยหายใจ

1.2 ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

2. กลมตวอยางทศกษาครงนไดแก

2.1 บคลากรพยาบาล หมายถง บคลากรทางการพยาบาลทปฏบตหนาทหรอ

ชวยปฏบตหนาทในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญ

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตประกอบดวยพยาบาลวชาชพและผชวยพยาบาล

2.2 ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาล

ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตระหวางเดอน กมภาพนธ ถง กรกฎาคม พ.ศ.2557

การเลอกกลมตวอยาง มการกาหนดเกณฑการคดเลอกกลมตวอยาง ดงน

เกณฑในการคดเขาการศกษา (Inclusion criteria) ดงน

1. บคลากรพยาบาล

1) เปนบคลากรทางการพยาบาลทงพยาบาลและผ ชวยพยาบาลทปฏบต

งานในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

34

2) เปนบคลากรทางการพยาบาลทปฏบตหนาทหรอชวยปฏบตหนาทในการ

ดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

2. ผปวย

1) เปนผ ปวยทจาเปนตองใชเครองชวยหายใจในการดแลรกษาเพอใหรกษา

ชวตใหสามารถดารงอยไดโดยไมมการตดเชอดอยาหรอตดเชอทปอดมากอนทมารบบรการรกษาท

หอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

2) เปนผ ปวยทจาเปนตองใชเครองชวยหายใจทอาการคงทไมมอาการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรวหรออยในภาวะวกฤตหรอเสยงตอการเสยชวต

3) มอายตงแต 20 ปขนไป

เกณฑในการไมรบอาสาสมครเขารวมโครงการ (Exclusion criteria) ดงน

1. บคลากรพยาบาล

-

2. ผปวย

1) ผ ปวยทมประวตการตดเชอดอยาหรอตดเชอทปอดมากอนใสทอชวย

หายใจ ไดแก Hospital-acquired pneumonia (HAP), Community-acquired pneumonia (CAP)

และ Health care-associated pneumonia (HCAP)

2) ผ ปวยทมอาการรนแรง มการเปลยนแปลงของอาการอยางรวดเรวหรออย

ในภาวะวกฤตทจาเปนตองไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน

เกณฑการยตเขารวมโครงการ (Discontinuation criteria)

1. บคลากรพยาบาล

- บคลากรไมสมครใจในการเขารวมโครงการตอหลงจากเขารวมโครงการมา

ระยะหนง

2. ผปวย

- ระหวางเขารวมโครงการผ ปวยมอาการรนแรง มการเปลยนแปลงของ

อาการอยางรวดเรวหรออยในภาวะวกฤตทจาเปนตองไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน ผ ปวยยาย

หอผ ปวยหรอเสยชวต

35

ขนาดของกลมตวอยาง

1) ขนาดของกลมตวอยางบคลากรทางการพยาบาลทปฏบตหนาทหรอชวยปฏบต

หนาทในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ ผ วจยคานวณขนาดกลมตวอยางจากคาสดสวน

ประชากร แตประชากรไมมาก (W.G.cochran,1997) โดยมสตรคานวณ ดงน

NP)P(1

ZE

P)P(1n

2

2 −+

−=

เมอ n คอ จานวนกลมตวอยางทตองการ

N คอ ขนาดประชากร

P คอ สดสวนของประชากรทผ วจยตองการสม (โดยทวไปนยมใชสดสวน 30% หรอ 0.30)

Z คอ ระดบความมนใจทกาหนด

ทระดบนยสาคญ 0.05 เทากบ 1.96 (ความเชอมน 95%), Z = 1.96

E คอ คลาดคลาดเคลอนของกลมตวอยาง ทระดบความเชอมน 95% สดสวนความคลาด

เคลอนเทากบ 0.05

ในการศกษานใชคา Z ระดบความมนใจทกาหนดทระดบนยสาคญ 0.05 เทากบ 1.96

คา E คอ ความคลาดเคลอนเทากบ 0.05 โดยบคลากรทางการพยาบาลในหอผ ปวยอายรกรรม

ชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประกอบดวยพยาบาลวชาชพจานวนและ

ผชวยพยาบาล จานวน 30 คน คานวณได ดงน

n = 27.45

จากการคานวณพบวาขนาดกลมตวอยางทใชสาหรบการวจยครงน ไดกลมตวอยาง

จานวน 28 คน เพอปองกนการสญหายระหวางการเขารวมโปรแกรม (drop out) และความคลาด

0.3(1-0.3)

n = (0.05)2 + 0.3 (1-0.3)

(1.96)2 30

n = 2.1

0.00065 + 0.07

36

เคลอนเนองจากกลมตวอยางอยในหนวยงานเดยวกน ผ วจยไดพจารณาใหกลมตวอยางเขารวม

ทงหมด จานวน 30 คน

2) ขนาดของกลมตวอยางผ ปวยทใชเครองชวยหายใจเกบขอมลอบตการณการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาล

ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต คานวณขนาดกลมตวอยางจากคาสดสวนประชากร แตประชากรไม

มาก (Cochran, W.G.,1997) โดยมสตรคานวณ ดงน

NP)P(1

ZE

P)P(1n

2

2 −+

−=

เมอ n คอ จานวนกลมตวอยางทตองการ

N คอ ขนาดประชากร

Pคอ สดสวนของประชากรทผ วจยตองการสม (โดยทวไปนยมใชสดสวน 30% หรอ 0.30)

Z คอ ระดบความมนใจทกาหนด ทระดบนยสาคญ 0.05 เทากบ 1.96 (ความเชอมน

95%)

E คอ คลาดคลาดเคลอนของกลมตวอยาง ทระดบความเชอมน 95% สดสวนความคลาด

เคลอนเทากบ 0.05

ในการศกษาใชคา Z ระดบความมนใจทกาหนดทระดบนยสาคญ 0.05 เทากบ1.96 คา E

คอ ความคลาดเคลอนเทากบ 0.05 เกบขอมลยอนหลงผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวย

อายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตเปนเวลา 3 เดอน ไดประชากรจานวน

70 ราย คานวณได ดงน

N = 57.5

0.3(1-0.3)

n = (0.05)2 + 0.3 (1-0.3)

(1.96)2 70

n = 0.21

0.00065 + 0.003

37

จากการคานวณพบวาขนาดกลมตวอยางทใชสาหรบการวจยครงน ไดกลมตวอยาง

จานวน 58 ราย เพอปองกนการสญหายระหวางการเขารวมโปรแกรม (drop out) จงพจารณาเพม

กลมตวอยางอก 10 % (Polit & beck, 2004 อางในบญใจ ศรสถตนรากร, 2550) ดงนนกลมตวอยาง

ทใชในการศกษาจรงครงนม จานวน 64 ราย

3.3 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก เครองมอทใชในการดาเนน

การวจยและเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล รายละเอยดดงน

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย ประกอบดวย

1. แนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจเปนแผนการจดกจกรรมการสงเสรมการปฏบตตนเพอสนบสนนใหมการ

เปลยนแปลงการปฏบตของบคลากรและทมพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจตามความรจากหลกฐานเชงประจกษซงสามารถชวยใหพยาบาลใชเปน

แนวทางในการตดสนใจในการดแลรกษาพยาบาลผ รบบรการไดอยางถกตอง โดยในการวจยครงน

ประกอบดวย

สวนท 1 การใหความร เกยวกบการปฏบตเพอการควบคมการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจใชระยะเวลา 1 ชวโมง เนอหาประกอบดวย อบตการณปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจ การวนจฉยปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ปจจยเสยงและ

สาเหตของการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและแนวทางการปองกนการเกดปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ซงพฒนาขนตามแนวเวชปฏบตในการดแลรกษาและปองกน

ปอดอกเสบในโรงพยาบาลและปอดอกเสบทเกยวของกบเครองชวยหายใจในผ ใหญในประเทศ

ไทย ของสมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย (2550) และแนวปฏบตการดแลผ ปวยเพอปองกน

การตดเชอจากการใสทอชวยหายใจ โรงพยาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ซงเปนแนวทางในการ

ปฏบตกาหนดขอปฏบตในกจกรรมการดแลผ ปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจและใชเครองชวย

หายใจ การจดทานอนและการพลกตว การทาความสะอาดภายในชองปากและฟน การดดเสมหะ

การใหอาหารทางสายยาง การดแลทอหลอดลมคอและการดแลอปกรณเครองชวยหายใจ

38

สวนท 2 คมอแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจโดยมเนอหาเรองอบตการณปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

การวนจฉยปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ปจจยเสยงและสาเหตของการเกดปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจและแนวทางการปองกนการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจตามแนวปฏบตในเรองการดแลผ ปวยใสทอหลอดลมคอหรอทอเจาะคอ การดแลจดทานอน

และการพลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟน การดดเสมหะการใหอาหารทางสายยาง

และการดแลอปกรณเครองชวยหายใจ

สวนท 3 การใหขอมลยอนกลบระหวางการดาเนนการ ผ วจยจะทาการ

สงเกตและเกบขอมลจากการสงเกตและใหขอมลของผลการสงเกตในภาพรวมโดยจะใหขอมลเมอ

พยาบาลวางจากการปฏบตกจกรรมใหขอมลยอนกลบทงทางบวกและทางลบโดยใชการเสรมแรง

ทางบวก ไดแก การปฏบตทถกตองและไมถกตอง การปฏบตทถกตองจะมขอความชมเชย สวน

การปฏบตทไมถกตองจะมการชแจงเหตผลเพอใหพยาบาลเกดความตระหนกในตนเองนาไปสการ

ปรบปรงเปลยนแปลงการปฏบตทถกตอง

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย

1. แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลทวไปทสรางขนเพอบนทกขอมลสวนบคคล

ของกลมตวอยาง ประกอบดวย

1.1 ขอมลทวไปของบคลากร ไดแก เพศ อาย ตาแหนงหนาทระดบการศกษาสงสด

และประสบการณการทางานในหอผ ปวย

1.2 ขอมลทวไปของผ ปวย ไดแก การวนจฉยโรคแรกรบการรกษา วนทไดรบการใส

ทอชวยหายใจ (endotracheal tube) การใสทอหลอดลมคอ (tracheostomy tube) ชนดของเครอง

ชวยหายใจ จานวนวนรวมทไดรบการรกษาดวยเครองชวยหายใจ วนทใชและเลกใชเครองชวยหายใจ

การไดรบยาตานจลชพขณะอยโรงพยาบาล การไดรบการพนยา การทาหตถการตางๆ เชน การใสสาย

สวนหลอดเลอดหวใจ การไดรบการใสสายสวนปสสาวะ ฯลฯ ผลการตรวจทางหองปฏบตการและผล

การตรวจอนๆ ไดแก ถายภาพรงสทรวงอก การตรวจเสมหะเพาะเชอ

2. แบบประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทผ วจยพฒนาเปน

แบบการตรวจสอบรายการ (checklist) ประกอบดวย กจกรรมทปฏบตในเรองการดแลจดทานอนและ

การพลกตว การดแลทาความสะอาดปากและฟน การดแลใหอาหารทางสายยาง การดดเสมหะการ

ดดเสมหะ การดแลผ ปวยใสทอหลอดลมคอหรอเจาะคอจานวน 32 ขอ

39

3. แบบบนทกอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจท

ผ วจยพฒนาขน

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

1. การตรวจสอบความตรงของเนอหา (content validity)

ผ วจยนาเครองมอทใชในการวจย(แนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจและคมอการปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ)ทผ วจยไดสรางขนไปตรวจสอบความตรงของเนอหาและความ

ถกตองในการใชภาษาโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน ประกอบดวย

1) แพทยดานอายรกรรม 1 ทาน

2) พยาบาลผ ชานาญการดานการดแลผ ปวยโรคตดเชอ 1 ทาน

3) พยาบาลผดแลผ ปวยใสเครองชวยหายใจ 1 ทาน

ภายหลงผานการทดสอบความตรงเชงเนอหาและโครงสรางรวมทงความถกตองเหมาะสม

ของภาษาโดยผทรงคณวฒแลว ผ วจยนามาทาการทดสอบคาดชนความตรงตามเนอหา (content validity

index, CVI) เทากบ 0.81 และ 0.81 ตามลาดบ โดยผ วจยนามาปรบปรง แกไขตามทผทรงคณวฒ

แนะนา หลงจากนนผ วจยนาแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจและนาคมอไปทดสอบโดยใหพยาบาลทปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

จานวน 3 รายเพอทดสอบความเขาใจในเนอหา ความเหมาะสมของภาษาทใชและความ

เหมาะสมของขนาดตวหนงสอ แลวนาขอเสนอแนะมาปรบภาษาใหเขาใจงายกอนนาไปใชใน

การวจย

2. การตรวจสอบความเทยง (reliability)

ผ วจยนาเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล (แบบประเมนการปฏบตการดแล

ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ) ทผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและปรบปรงแกไขตามความ

คดเหน ขอเสนอแนะของผทรงคณวฒนาไปทดลองใชกบพยาบาลหอผ ปวยอายรกรรมหญง 10 คน

แลวนามาเปรยบเทยบกนคานวณหาคาความเชอมนเทากบ 0.82

40

3.4 วธดาเนนการวจย

การดาเนนการวจยและการเกบรวบรวมขอมล

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง แบบกลมเดยว วดกอนและหลงทดลอง ศกษาใน

พยาบาลผ ใหการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจและผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในการดาเนน

การวจย ผ วจยซงเปนพยาบาลวชาชพ ดาเนนการตามขนตอนการวจยตามขนตอน The PRECEDE -

PROCEED Model ดงน

1. กอนเขารวมโครงการ

1) ชแจงขอมล ผ วจยแนะนาตวเอง ชแจงวตถประสงคของการวจย การเกบ

รวบรวมขอมล การไดรบสทธของกลมตวอยาง เชน สทธทจะไดรบขอมลอยางเปดเผยทงดานบวก

และดานลบของงานวจย สทธทจะตดสนใจดวยตนเองและสทธทจะไดรบการปกปดชอไมใหชอ

ปรากฏ ความเปนสวนตวและรกษาความลบสวนบคคล พรอมทงชแจงสทธในการตอบรบหรอ

ปฏเสธการเขารวมโครงการ และเปดโอกาสใหกลมตวอยางสามารถซกถามไดจนหมดขอสงสย

2) เกบขอมลกอนการเขารวมโครงการ โดยผ วจยแจกแบบสอบถามให

กลมตวอยาง ไดแก แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคล แบบประเมนการปฏบตการดแลเพอ

ปองกนการเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ใชเวลาในการเกบขอมลประมาณ

20 นาท

2. ขนดาเนนการวจย ตามขนตอน The PRECEDE-PROCEED Model ดงน

ขนตอนท 1 ถงขนตอนท 3 เปนการประเมนทางระบาดวทยาเปนการประเมน

ผ ปวยทมการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยประเมนอบตการณการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ประเมนปจจยชกนา ปจจยสนบสนนและเอออานวย รวมทง

การประเมนดานความรและการปฏบตกจกรรมในการดแลเพอปองกนปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ

ขนตอนท 4 การประเมนนโยบายและการวางแผนดาเนนการ ไดแก การประเมนนโยบาย

ของโรงพยาบาล และของหนวยงาน ซงพบวาโรงพยาบาลธรรมศาสตร และหอผ ปวยอายรกรรม

ชายสามญ มผ ปวยระบบหายใจ หวใจและหลอดเลอด รวมทงผ ปวยโรคตดเชอจานวนมากทม

ความจาเปนตองไดรบการชวยเหลอโดยการใสทอชวยหายใจ เพอใหสามารถคงชพอยได ซงทาง

หนวยงานมนโยบายและแนวทางในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ แตจากการตดตามสงเกต

และการสมภาษณ พบวายงมการปฏบตตามนอยกวาทควร ทงนเนองจากมภาระงานมาก อปกรณ

41

ไมพอเพยง บคลากรบางสวนขาดความรความเขาใจและบางสวนยงไมเหนถงความสาคญ เพอให

เกดการปฏบตการพยาบาลเพอกรดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทเหมาะสม ปองกนการเกด

ปอดอกเสบ จงไดวานแผนการดาเนนการโดยการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญ โดย

ประกอบดวย การใหความรเปนกลม กลมละ 3-5 คน เกยวกบ ความสาคญและความจาเปนใน

การปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ผลลพธ

ทจะเกดขน เพอชใหเหนความสาคญของการดแล การใหความรเกยวแนวปฏบตการพยาบาลใน

การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ การตดโปสเตอรกระตนเตอนและ

การใหขอมลยอนกลบ รวมทงขอเสนอแนะเปนภาพรวม ทกเดอนในวนประชมหนวยงาน

ประจาเดอน

ขนตอนท 5 การดาเนนการตามแผนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญเปน

ระยะเวลา 2 เดอนโดยดาเนนการดงน

1) การใหความรแกผเขารวมโครงการ ผ วจยดาเนนการตามแผนการใหความรท

ผ วจยสรางขน โดยเปนการใหความรเปนกลมๆละ 3-5 คน ใชระยะเวลาประมาณ ½ - 1 ชวโมงในชวง

สปดาหแรก ของการดาเนนโครงการ ซงการดาเนนการใหความรดงกลาว ผ วจยใชแผนการสอนการ

โดยมขนตอน ดงน

1) สรางสมพนธภาพ แนะนาตวและชแจงวตถประสงค ระยะเวลาทใช

2) นาเขาสบทเรยน พดคย ซกถามเกยวกบความสาคญของการปฏบตการดแลเพอ

ปองกนการเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

3) ใหความรเพมเตม เกยวกบการปฏบตการดแลเพอปองกนการเกดการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจซงประกอบดวย การดแลจดทานอนและการพลกตว การดแล

ความสะอาดชองปากและฟน การดดเสมหะ การดแลใหอาหารทางสายยางและการดแลความสะอาด

ของอปกรณเครองชวยหายใจ (สมหวงดานชยวจตรและคณะ, 2548.;ศรพร แสงสวาง,2551; CDC,

2003.; WHO, 2006) สอประกอบการสอน ไดแก ภาพพลก โดยมรายละเอยด ดงน

แนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ดงตอไปน

1. การดแลความสะอาดชองปากและฟน

1.1 ประเมนความผดปกตภายในชองปากทกเวร

42

1.2 ผ ปวยทไมรสกตวหรอใสทอชวยหายใจทาความสะอาดชองปากและฟนเพอลด

การเจรญเตบโตของเชอจลชพในปากโดยใชแปรงสฟนหรอ 0.12 เปอรเซนต Chlorhexidine ในผ ปวย

ทมความเสยงตอการเกดปอดอกเสบสงในกรณทแปรงฟนไมได

1.3 จดทาผ ปวยใหอยในทาศรษะสงตะแคงหนาไปดานใดดานหนง ในกรณทไมม

ขอหามเพอปองกนการสาลกนาลายและนาจากการแปรงฟน

2. การดแลจดทานอนและการพลก

2.1 จดใหผ ปวยอยในทานงหรอหมนหวเตยงทามม 30-45 องศาเพอปองกนการ

สาลกสารคดหลงเขาสปอดหากไมมขอหาม

2.2 พลกตะแคงตว ทก 2 ชวโมงเพอปองกนการคงคางของเสมหะในปอดหากไม

มขอหาม

3. การดแลใหอาหารทางสายยาง

3.1 หากไมมขอหามทางการแพทยควรใหผ ปวยทมความเสยงตอการสาลก ไดแก

ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจและ/หรอผ ปวยทใสสายยางใหอาหารนอนศรษะสง 30-45 องศา

3.2 ตรวจสอบวาสายยางใหอาหารอยในตาแหนงทเหมาะสม

3.3 ลางมอใหสะอาดดวยนาและสบเมอมอเปอนอยางเหนไดชด หากมอไมเปอน

มากใช alcohol-based hands rub ถมอ

3.4 ดดเสมหะใหทางเดนหายใจโลงกอนการใหอาหารทางสายยาง เพอปองกนการ

สาลก

3.5 ทดสอบตาแหนงของสายยางใหอาหารโดยใชกระบอกสาหรบใหอาหารทาง

สายยางดดอาหารทเหลอคางในกระเพาะอาหารหรอใชหฟง (stethoscope) วางบรเวณลนป เพอ

ฟงเสยงอากาศทดนเขาไปในกระเพาะอาหารกอน

3.6 ปลอยใหอาหารไหลสกระเพาะอาหารอยางชาๆหรอตามอตราทกาหนดในการ

ใหอาหารโดยการหยดไมควรใหอาหารเรวกวา 30-60 นาท

3.7 หากผ ปวยไอระหวางใหอาหารทางสายยางควรหยดใหอาหารทนทโดยการหก

พบสายใหอาหารและใหอาหารตอเมอผ ปวยหยดไอ กรณผ ปวยมอาการสาลกและมอาหารออกมา

จากทอทางเดนหายใจทางปากหรอจมกควรหยดใหอาหารทนทจดทาใหผ ปวยตะแคงหนาไปดานใด

ดานหนงดดอาหารในทอชวยหายใจและในชองปากออกใหหมด

3.8 จดทาใหผ ปวยนอนศรษะสงตออก 1 ชวโมง หลงใหอาหารทางสายยาง

3.9 หลกเลยงการดดเสมหะหลงใหอาหารทางสายยาง 1-2 ชวโมง

43

4. การดดเสมหะ ควรปฏบตดงน

4.1 ดดเสมหะเมอมขอบงชดงตอไปน

(1) ผ ปวยหายใจเสยงดงครดคราด

(2) ชพจรผ ปวยเรวขนหรอลดลง

(3) ผ ปวยหายใจเรวขนหรอลดลง

(4) ผ ปวยความดนโลหตสงขนหรอลดลง

(5) ผ ปวยหายใจออกยาวขน

4.2 การปฏบตในการดดเสมหะ

(1) การจดทานอนศรษะสง 30-45 องศา (ในกรณไมมขอหาม) เพอลดความ

เสยงจากการสาลกในขณะดดเสมหะ

(2) บคลากรทดดเสมหะและผชวยดดเสมหะทาความสะอาดมอใหสะอาด

ดวยสบผสมนายาทาลายเชอหรอใช alcohol-based hand rub ถใหทวมอในกรณทมอไมปนเปอนสง

สกปรก

(3) สวมผาปดปากและจมกสวมถงมอปราศจากเชอในการดดเสมหะหาก

ผ ปวยเปนโรคตดตอระบบทางเดนหายใจทสามารถแพรกระจายทางละอองฝอยทางนามกนาลาย

และทางอากาศเชนวณโรคปอดจาเปนตองสวมหนากากชนดทสามารถกรองอนภาคทมขนาดเลก

กวา 0.5 ไมครอนไดเชน particulate mask (N 95) และสวมเสอกาวน เพอปองกนการแพรกระจาย

เชอสบคลากรและสงแวดลอม

(4) ปลดขอตอของสายออกซเจนหรอสายของเครองชวยหายใจ ออกวางบน

ผาปราศจากเชอหรอแขวนไว โดยไมใหสมผสตวผ ปวยหรอผาปทนอนของผ ปวย เชดปลายทอชวย

หายใจและปลายปดของถงชวยหายใจ (ambu bag) ดวยสาลชบ 70 เปอรเซนตแอลกอฮอล ทเตรยม

ไว (ในกรณทผ ปวยไอและมเสมหะมากลนออกมาจากทอชวยหายใจใหดดเสมหะไดเลย)

(5) เปดเครองดดเสมหะโดยใชแรงดน 80-120 มลลเมตรปรอทในการดดเสมหะ

จาก endotracheal tube และใชแรงดน 100-150 มลลเมตรปรอทในการดดเสมหะจาก nasotracheal

tube

(6) ปฏบตตามเทคนคปลอดเชอขณะดดเสมหะโดยสอดสายดดเสมหะเขา

ในทอชวยหายใจอยางนมนวล เพอปองกนการทาลายเนอเยอบรเวณทอหลอดลมคอโดยใชเวลาไม

เกน 10-15 วนาทตอการดดเสมหะหนงครง

44

(7) กรณเสมหะเหนยวมากใหใชวธพนละอองไอนานาน 10-15 วนาท กอนทา

การดดเสมหะหรอปรบอณหภมของ humidifier ใหมความชนในทางเดนหายใจอยางเพยงพอ ไม

ควรหยอดนาเกลอ (0.9 เปอรเซนตโซเดยมคลอไรด) หากจาเปนตองใชในกรณทเสมหะแหงหรอ

เหนยวขนมากควรเตรยมสาหรบใชครงเดยว

(8) ในกรณดดเสมหะแบบปดควรเปลยนสายดดเสมหะเมอพบวาสกปรก

หรอใชงานไดไมด

(9) ถายงมเสยงเสมหะอยใหดดเสมหะซาโดยเวนระยะหางแตละครงอยาง

นอย 20-30 วนาทและไมเกน 2-3 ครง

(10) เชดปลายเปดทอชวยหายใจและปลายขอตอของเครองชวยหายใจ หรอ

สายใหออกซเจนดวย 70 เปอรเซนตแอลกอฮอล กอนตอกบทอชวยหายใจของผ ปวยเชดผว ambu

bag ดวย 70 เปอรเซนตแอลกอฮอลกอนจดเกบเขาท

(11) ลางสายตอเครองดดเสมหะดวยนาสะอาด

(12) กรณทผ ปวยเปนโรคตดเชอทสามารถแพรกระจายเชอไดทางนามก

นาลายและทางอากาศใหใชการดดเสมหะดวยระบบปด (closed suction system) เพอปองกนการ

แพรกระจายเชอ

5. การดแลทอชวยหายใจและอปกรณของเครองชวยหายใจ ควรปฏบตดงน

5.1 ทาความสะอาดอปกรณทกชนดกอนนาไปทาใหปราศจากเชอหรอทาลาย

เชอทกครง

5.2 อปกรณทมโอกาสสมผสเยอบทางเดนหายใจสวนลางทงทางตรงและ

ทางออม(semi-critical) ททนความรอนไดใชวธการทาลายเชอหรอการทาใหปราศจากเชอ โดย

การอบไอนารอน (steam sterilization) หรอใชการทาลายเชอระดบสง โดยวธพาสเจอรไรดเซชน

(pasteurization) ทอณหภมมากกวา 158 องศาฟาเรนไฮน (มากกวา 70 องศาเซลเซยส) นาน 30

นาท สวนอปกรณททนความรอนไมได ใหใชวธการทาใหปราศจากเชอโดยใชอณหภมตา(low

temperature sterilization) หลงจากทาลายเชอแลวทาใหอปกรณแหงและเกบในภาชนะหรอหอท

สะอาด ตองระมดระวงไมใหเกดการปนเปอนซา

5.3 อปกรณทผผลตระบใหใชเพยงครงเดยวไมควรนากลบมาใชอก

5.4 การดแลสวนประกอบของเครองชวยหายใจ

(1) กลไกภายในเครองชวยหายใจไมจาเปนตองทาใหปราศจากเชอเปน

ประจา

45

(2) การดแลวงจรของเครองชวยหายใจ (breathing circuits) เครองทาความ

ชน (humidifiers) และเครองทาความชนชนดปรบอณหภมรอนได (heat-and-moisture exchanger)

(3) สายวงจรของเครองชวยหายใจกบอปกรณทาความชน (breathing circuits

with humidifiers) ควรเปลยนสายวงจรของเครองชวยหายใจเมอมการปนเปอนอยางเหนไดชด

อปกรณเสยหรอตองการใชกบผ ปวยรายใหม

(4) ควรระมดระวงไมใหนาทเกาะอยในสายไหลยอนเขาสผ ปวยโดยเทนาทง

เปนระยะๆเพอปองกนการปนเปอนเชอโรคเขาสระบบทางเดนหายใจของผ ปวย

(5) ควรใชนาปราศจากเชอเตมในอปกรณทาความชน โดยทงนาทมอยกอน

(6) เปลยนชดอปกรณ oxygen humidifiers เมอใชกบผ ปวยรายใหมหรอเมอ

อปกรณเสยหรอปนเปอนอยางเหนไดชด

(7) การดแลเครองพนยาทตอกบเครองชวยหายใจระหวางการใชกบผ ปวย

รายเดมทาความสะอาดลางดวยนาปราศจากเชอและทาใหแหง (หากจาเปนตองลาง)

(8) อปกรณอนๆทเกยวของเชน อปกรณทดสอบสมรรถภาพความจปอด

(spirometers) และอปกรณวดอณหภมของเครองชวยหายใจ (ventilator thermometer) ทตองใชใน

ผ ปวยหลายคนควรใหทาใหปราศจากเชอหรอทาลายเชอดวย 70 เปอรเซนตแอลกอฮอล

4) ผ วจยเปดโอกาสใหผ เขารวมโครงการรวมแสดงความคดเพอสรปความรรวมกน

5) ผ วจยสรปความรการปฏบตการดแลเพอปองกนการเกดการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจและใหคมอในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจเพอใหผ เขารวมโครงการเกดความเขาใจไดและนาไปทบทวนความร

2. การตดโปสเตอรกระตนเตอน โดยโปสเตอรจะตดไวบรเวณเหนอเตยงผ ปวยทใช

เครองชวยหายใจ เนอหายในโปสเตอร ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ทจาเปนในการปฏบตในการ

ปองกนปอดอกเสบในผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ โดยเนนเปนรปภาพ

3. การประเมนผลและใหขอมลยอนกลบ เปนการประเมนโดยการสงเกตการปฏบต

ของบคลากรและการใหขอมลยอนกลบรวมทงขอเสนอแนะเปนภาพรวม

ขนตอนท 6 การประเมนดานกระบวนการภายหลงการดาเนนงานตามการใชแนวปฏบต

การพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบไปแลว 2 เดอน ผ วจยทาการประเมนผลการปฏบต

ของพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในเรองการจดทา

นอนและการพลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟนการดดเสมหะ การใหอาหารทางสายยาง

46

การดแลความสะอาดทอชวยหายใจและสวนประกอบของเครองชวยหายใจประเมนโดยใชแบบ

ประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทผ วจยพฒนาขน

1. การใหขอมลยอนกลบระหวางการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกน การตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โดยผ วจยทาการสงเกตและรวบรวมขอมลอยาง

ตอเนองเกยวกบการปฏบตกจกรรมของบคลากรทเขารวมโครงการ และผ วจยจะใหขอมลยอนกลบ

ในเรองการจดทานอนและการพลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟน การดดเสมหะ การ

ใหอาหารทางสายยาง การดแลความสะอาดทอชวยหายใจในภาพรวมทก 1 เดอน โดยการใหขอมล

จะใหหลงประชมหนวยงานประจาเดอน เพอไมใหบคลากรเสยเวลา

2. การใหขอมลเพมเตมและตอบขอสงสยแกบคลากรทเขาโครงการ

ขนตอนท 7 การประเมนผลการปฏบตของพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจ โดยเปรยบเทยบขอมลระหวางระยะกอนและระยะหลงการดาเนนการ

ใชแนวปฏบต คานวณเปนความถหาคารอยละโดยจาแนกตามกจกรรมการพยาบาลทกาหนด

ขนตอนท 8 การประเมนดานผลลพธโดยการศกษาอบตการณการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจโดยประเมนจากอตราอบตการณ (incidence rate)

3.6 การพทกษสทธของผรวมวจย

ผ วจยดาเนนการพทกษสทธของประชากรทศกษา โดย

1. ขออนมตการดาเนนการวจยในคนจากคณะอนกรรมการจรยธรรมการวจยในคน

มธ ชดท 2 มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2. ผ วจยแจงคณสมบตของกลมตวอยางทศกษากบพยาบาลประจาหนวยตรวจรกษา

เพอใหแยกแฟมขอมลของกลมตวอยางออกมาใหกบผ วจย เพอไมใหเปนการเปดอานขอมลของผ ท

ไมใชกลมตวอยาง

3. สทธในการตดสนใจเขารวมโครงการวจยของกลมตวอยาง

สาหรบบคลากร

1) กอนการตดสนใจเขารวมโครงการวจย กลมตวอยางไดรบทราบ

รายละเอยดในขนตอนตางๆ โดยผ วจยแนะนาตวเอง ชแจงวตถประสงคของการวจย การเกบรวบรวม

ขอมล สทธทจะไดรบขอมลอยางเปดเผยทงดานบวกและดานลบของงานวจย สทธทจะตดสนใจ

ดวยตนเองและสทธทจะได รบการปกปดชอไมใหชอปรากฏ ความเปนสวนตวและรกษาความลบ

47

สวนบคคล พรอมทงไดรบการชแจงสทธในการตอบรบหรอปฏเสธการเขารวมโครงการวจยครงน

โดยไมมผลตอการปฏบตงานใด ๆ

2) หลงจากทกลมตวอยางไดรบทราบขอมลทเปนจรง จากการอธบายและ

เอกสารอยางชดเจนแลว ผ วจยจะเปดโอกาสใหกลมตวอยางสามารถซกถามไดจนหมดขอสงสย

กอนการตดสนใจเขารวมโครงการวจยดวยตนเอง โดยไมมการบงคบและผ วจยใหเวลาสาหรบการ

ตดสนใจโดยไมเรงรด

3) การลงนามในใบยนยอม

4) ภายหลงการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญ เปนระยะเวลา 2

เดอนมแจงผลการประเมนพรอมทงใหคาแนะนา

สาหรบผปวย

1) ผ วจยใหขอมลเกยวกบการปฏบตและการดแลเพอปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทผ ปวยจะไดรบ รวมทงสงทอาจเกดขนได เชน อาจม

อาการเหนอยเลกนอยขณะทากจกรรม

2) หลงไดรบทราบขอมลทเปนจรง จากการอธบายและเอกสารอยาง

ชดเจนแลว ผ วจยจะเปดโอกาสใหตดสนใจเขารวมโครงการวจย โดยไมมการบงคบ

3) การลงนามในใบยนยอม กรณทไมสามารถลงนามไดจะใหใหญาตลงนาม

แทน

ความเสยงทอาจเกดขนและแนวทางแกไข

1. ระหวางใหการดแลผ ปวยอาจมอาการเหนอยจากการทากจกรรมแตทงนผ ปวยจะอยใน

ความดแลของบคลากรทางการพยาบาลและความเหนชอบจากแพทยผใหการดแลรกษา

หากมอาการไมพงประสงคหรอผ ปวยไมสมครใจจะหยดกจกรรมนนทนท

48

3.7 การวเคราะหขอมล

เมอสนสดโครงการวจย ผ วจยนาขอมลทไดจากการรวบรวมทไดทงกอนและหลงทดลอง

มาทาการตรวจความสมบรณของขอมล ลงรหสขอมลและทาการวเคราะหขอมลตามหลกสถต

ดวยโปรแกรมสาเรจรปทางสถตในการวเคราะหขอมล มรายละเอยดแยกตามลกษณะขอมลดงน

1. ขอมลลกษณะทวไปและลกษณะทางคลนก วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา

(descriptive statistics) ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การ

ทดสอบไคสแควร

2. เปรยบเทยบคะแนนขอมลกอนและหลงทไดจากการปฏบตตามแนวปฏบตการ

พยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม

ชายสามญ จาแนกตามกจกรรมการพยาบาลทกาหนด โดยใชการทดสอบคา paired t-test 3. เปรยบเทยบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจระยะ

กอนและระยะหลงการ สงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตร

เฉลมพระเกยรตโดยใชอตราอบตการณ (incidence rate)

ทงน การเปรยบเทยบระหวางกลมหากคา p <0.05 ถอวามความแตกตางกนอยางมนย

สาคญทางสถต

บทท 4

ผลการวจย

ผ วจยนาเสนอผลการวจยและการอภปรายผล ตามลาดบดงน

1. ลกษณะทวไปและปจจยทเกยวของของกลมตวอยาง

2. การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนการปฏบตของบคลากรพยาบาลใน

การดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจระหวางระยะกอนกบระยะหลงเขารวมโครงการ

3. การเปรยบเทยบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ระหวางระยะกอนและระยะหลงการสงเสรมการใชแนวปฏบตของบคลากรพยาบาลในการปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

4.1 ผลการวจย

1. ลกษณะทวไปและปจจยทเกยวของของกลมตวอยาง

กลมตวอยางทเปนบคลากรพยาบาลทงสน 28 คน โดยตลอดโครงการไมมกลม

ตวอยางออกจากโครงการ (สวนใหญเปนหญง มอายระหวาง 21 - 30 ป โดยมอายเฉลย 27.1 ± 4.5

นบถอศาสนาพทธทกคน สวนใหญวฒการศกษาเปนพยาบาลวชาชพ สวนใหญมประสบการณ

ทางาน 5 - 10 ป ดงแสดงในตารางท 4.1

ตารางท 4.1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางบคลากรทเขารวมโครงการ (n = 28)

มลทวไป จานวน รอยละ

เพศ

ผหญง 23 82.1

ผชาย 5 17.9

อาย,ป (เฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ( 27.1 ± 4.5 )

21 – 30 ป 20 71.4

31 – 40 ป 8 28.6

41 – 50 ป 0 0

ศาสนา

พทธ 100 100

50

การศกษา

พยาบาลวชาชพ 17 60.7

ผชวยพยาบาล 11 39.3

ประสบการณทางาน (ป)

< 1 ป 8 28.6

1 – 5 ป 7 25.0

5 – 10 ป 9 32.1

> 10 ป 4 14.3

กลมตวอยางทเปนผ ปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจรวม 130 คน แบงเปน 2 กลม คอ

กลมระยะกอนการดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบต จานวน 64 คน กลมตวอยางเปน

เพศชายทงหมด มอายระหวาง 61- 80 ป มโรคประจาตวทกคน สวนใหญมระดบความรสกตว อยใน

ระดบ stupor (มระยะเวลาใสทอชวยหายใจมากกวาหรอเทากบ 3 วน สวนใหญสาเหตของการใสทอ

ชายหายใจและใชเครองชวยหายใจ ไดแก ปอดอกเสบ (pneumonia) เชอกอโรคทพบสวนใหญ ไดแก

Acinetobacter baumannii และ Klebsiella pneumoniae

กลมระยะหลงการดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบต จานวน 64 คน เปนเพศชาย

ทงหมด สวนใหญมอายระหวาง 61 – 80 ป สวนใหญมโรคประจาตว มระดบความรสกตวอยใน

ระดบ drowsy และมระยะเวลาใสทอชวยหายใจมากกวาหรอเทากบ 3 วน สวนใหญสาเหตของการ

ใสทอชายหายใจและใชเครองชวยหายใจ ไดแก ปอดอกเสบ (pneumonia) และ โรคหวใจ (cardiac

diseases) เชอกอโรคทพบสวนใหญ ไดแก Acinetobacter baumannii และ Pseudomonas

aeruginosa จากการเปรยบเทยบลกษณะทวไปของกลมตวอยางระหวางกลมทดลองและกลม

ควบคมกอนเรมโครงการพบวาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ดงแสดงในตารางท 4.2

51

ตารางท 4.2 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางผ ปวยทใสทอชวยหายใจกอนเรมโครงการ (n = 130)

ขอมลทวไป กลมควบคม กลมทดลอง

P-value จานวน รอยละ จานวน รอยละ

เพศ 1.000

ผชาย 64 100 64 100

ผหญง 0 0 0 0

อาย (ป), (เฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ((67.2±15.9) (72.3±15.2) 0.147

21 – 40 ป 5 7.81 4 6.25

41 – 60 ป 15 23.44 8 12.50

61 – 80 ป 34 53.13 35 54.69

> 80 ป 10 15.62 17 26.56

โรคประจาตว 0.050

ไมม 0 0 5 7.5

ม 63 100 62 92.5

ระดบความรสกตว 0.005

alert 2 3.2 12 17.9

drowsy 19 30.2 29 43.3

stupor 24 38.1 15 22.4

coma 18 28.6 11 16.4

ระยะเวลาการใสทอชวยหายใจ 0.938

< 3 วน 3 4.8 3 4.5

> 3 วน 60 95.2 64 95.5

การใหอาหารทางสายยาง 0.497

ไมไดรบ 0 0.0 2 3.0

ไดรบ 63 100.0 65 97.0

การไดรบการผาตด 0.225

ไมไดรบ 51 81.0 48 71.6

ไดรบ 12 19.0 19 28.4

การไดรบยาตานจลชพ 1.000

ไมไดรบ 1 1.6 2 3.0

ไดรบ 62 98.4 65 97.0

52

ขอมลทวไป กลมควบคม กลมทดลอง

P-value จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การไดรบยาปองกนการเกด

แผลในกระเพาะอาหาร 0.037

ไมไดรบ 24 38.1 38 56.7

ไดรบ 39 61.9 29 43.3

การไดยานอนหลบหรอยาระงบความรสก 0.04

ไมไดรบ 46 73.0 59 88.1

ไดรบ 17 27.0 8 11.9

การวนจฉย 1.000

Pneumonia 13 20.6 24 35.8 1.000

Post-cardiac arrest 2 3.2 2 3.0 2.000

Cardiac diseases 1 1.6 11 16.4 1.000

COPD 2 3.2 8 11.9 1.000

ARDS 0 0 1 1.5 2.000

Malignancy 7 11.1 5 7.5 2.000

Epidural abscess 1 1.6 1 1.5 2.000

HCAP 10 62.5 6 37.5 1.000

CAP 11 17.5 2 3.0 1.000

Sepsis 9 14.3 5 7.5 1.000

Pleural effusion 0 0 1 1.5 1.000

UTI 1 1.6 1 1.5 2.000

อนๆ 6 9.5 0 0 1.000

ชนดของเชอโรคทพบ 0.678

No growth 16 25.4 15 22.4 1.000

Acinetobacter baumannii 11 17.5 14 20.9 1.000

Pseudomonas aeruginosa 7 11.1 8 11.9 1.000

Klebsiella pneumoniae 11 17.5 7 10.4 1.000

53

ขอมลทวไป กลมควบคม กลมทดลอง

P-value จานวน รอยละ จานวน รอยละ

Staphylococcus aureus 8 12.7 8 11.9 1.000

Escherichia coli 5 7.9 1 1.5 1.000

Candida albicans 5 7.9 6 9.0 1.000

Corynebacterium spp. 0 0 3 4.5 1.000

Serratia marcescens 0 0 1 1.5 1.000

Non-fermentative GNB 0 0 3 4.5 1.000

Proteus mirabilis 0 0 1 1.5 1.000

คายอ: COPD = chronic obstructive pulmonary disease, ARDS = acute respiratory distress syndrome,

HCAP = healthcare-associated pneumonia, CAP = community-acquired pneumonia, UTI = urinary

tract infection, GNB=gram-negative bacteria

2. การเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนการปฏบตการดแลผปวยทใช

เครองชวยหายใจกอนและหลงเขารวมโครงการ

คะแนนการปฏบตการของบคลากรพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

กอนและหลงเขารวมโครงการพบวา ภายหลงเขารวมโครงการ 12 สปดาห กลมตวอยางมคะแนนการ

ปฏบตการสงกวากอนเขารวมโครงการในทกหวขอกจกรรมทปฏบตอยางมนยสาคญ ดงแสดงใน

ตารางท 4.3

ตารางท 4.3 คะแนนการปฏบตของบคลากรพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจกอน

และหลงเขารวมโครงการ

กจกรรมทปฏบต

คะแนนกอนใชแนวปฏบต คะแนนหลงใชแนวปฏบต

p-value เฉลย

สวนเบยงเบน

มาตรฐาน เฉลย

สวนเบยงเบน

มาตรฐาน

การดแลความสะอาดชองปากและฟน 1.82 0.91 3.79 0.83 <0.001

การดแลจดทานอนและการพลกตว 2.00 0.00 2.25 0.52 0.017

การดแลใหอาหารทางสายยาง 8.29 1.15 9.04 0.19 0.002

การดดเสมหะ 9.96 2.05 12.18 0.55 <0.001

การดแลทอชวยหายใจและอปกรณของ

เครองชวยหายใจ 4.68 1.68 6.25 0.44 <0.001

54

3. การเปรยบเทยบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจกอนและหลงการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ภายหลงเขารวมโครงการ 12 สปดาหพบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจนอยกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญ ดงแสดงในตารางท 4.4

ตารางท 4.4 อบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเปรยบเทยบระหวาง

กอนและหลงดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ

เดอน

จานวนผปวยทใช

เครองชวยหายใจ

ทงหมด

จานวนผปวยท

ใชเครองชวย

หายใจรายใหม

จานวนผปวยทใช

เครองชวยหายใจ

ทตดเชอ

อตราอบตการณ

ตอ 1,000 วน

นอน

p-value*

จานวน วน

กอนรวมโครงการ 0.015

ก.พ. 2557 17 10 3 460 6.52

ม.ค.2557 28 11 2 442 4.52

เม.ย.2557 22 14 3 316 9.49

เฉลย 22.33 1.67 2.67 406 6.84

หลงรวมโครงการ

พ.ค.2557 34 8 2 394 5.08

ม.ย. 2557 29 9 1 388 2.57

ก.ค. 2557 23 10 1 406 2.46

เฉลย 28.67 9 1.33 396 3.37

* Paired t-test เปรยบเทยบคาเฉลยของอตราอบตการณระหวางกอนกบหลงเขารวมโครงการ

55

แผนภมท 4.1 การเปลยนแปลงของอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจระหวางกอนและหลงดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

6.52

4.52

9.49

5.08

2.57 2.46

0123456789

10

1 2 3

อตรา

อบตก

ารณ

/ 1,0

00 ว

นนอน

เดอนทดาเนนโครงการ

กอนรวมโครงการ

หลงรวมโครงการ

บทท 5

สรปผลการวจย การอภปรายผลและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental research) โดยมวตถประสงค

เพอศกษาผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ โดยมแบบแผนการวจยเปนชนดแบบกลมเดยว วดกอนและหลงการทดลอง

(one group pretest- posttest design)

ประชากรทศกษาแบงเปน 2 กลม ไดแก 1) บคลากรพยาบาลทปฏบตหนาทหรอชวยปฏบต

หนาทในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาล

ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตประกอบดวยพยาบาลวชาชพและผชวยพยาบาล 2) ผ ปวยทใชเครอง

ชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ระหวาง

เดอน กมภาพนธ ถงเดอน กรกฎาคม 2557 ขนาดของกลมตวอยางบคลากรทางการพยาบาลคานวณ

ขนาดกลมตวอยางจากคาสดสวนประชากรแตประชากรไมมาก (W.G.cochran,1997) ไดกลมตวอยาง

จานวน 28 คน สาหรบขนาดของกลมตวอยางผ ปวยทใชเครองชวยหายใจแบงเปน 2 กลมคอ กลม

ระยะกอนการดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตและกลมระยะหลงการดาเนนการสงเสรมการใช

แนวปฏบต คานวณ ขนาดกลมตวอยางจากคาสดสวนประชากรแตประชากรไมมาก (W.G. Cochran,

1997) ไดกลมตวอยางจานวนกลมละ 64 ราย เกบขอมลอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรมชายสามญโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต เปน

ระยะเวลา 3 เดอน หลงเรมโครงการ เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย เครองมอทใชในการ

ดาเนนการทดลอง ไดแก โปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตในปองกนการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 1) แบบสอบถาม

เกยวกบขอมลสวนบคคลทวไปของทงบคลากรทางการพยาบาลและของผ ปวย 2) แบบประเมนการ

ปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทผ วจยพฒนาเปนแบบการตรวจสอบรายการ 3) แบบ

บนทกอบตการณการเกดการตดเชอทปอดจากการใชเครองชวยหายใจทผ วจย พฒนาขน คมอทใช

ในการดาเนนการทดลองและเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลผานการตรวจสอบโดย

57

ผทรงคณวฒ 3 ทาน ประกอบดวย แพทยดานอายรกรรม พยาบาลผ ชานาญการดานการดแลผ ปวย

โรคตดเชอ และพยาบาลผดแลผ ปวยใสเครองชวยหายใจ ภายหลงผานการทดสอบความตรงเชง

เนอหาและโครงสรางรวมทงความถกตองเหมาะสมของภาษาโดยผทรงคณวฒแลว ผ วจยนามาทา

การทดสอบคาดชนความตรงตามเนอหา (content validity index, CVI) ไดเทากบ 0.81 และ 0.81

ตามลาดบ ผ วจยนาเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล (แบบประเมนการปฏบต การดแลผ ปวยท

ใชเครองชวยหายใจ )ทผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและปรบปรงแกไขตามความคดเหน

ขอเสนอแนะของผทรงคณวฒไปทดลองใชพรอมกบพยาบาลหอผ ปวยอายรกรรมหญง 10 ทานแลว

นามาเปรยบเทยบกนคานวณหาคาความเชอมน ไดคาเทากบ 0.82

การวเคราะหขอมล ทงขอมลลกษณะทวไปและลกษณะทางคลนกโดยใชสถตเชงพรรณนา

เปรยบเทยบคะแนนขอมลกอนและหลงทไดจากการปฏบตตามแนวปฏบต จาแนกตามกจกรรม

การพยาบาลทกาหนด โดยใชการทดสอบคา paired t-test และเปรยบเทยบอบตการณการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจกอนและหลงการ สงเสรมการใชแนวโดยใชอตรา

อบตการณ (incidence rate) ผลการวจยสรปได ดงน

ลกษณะทวไปและปจจยทเกยวของของกลมตวอยาง การศกษาครงนเมอเรมโครงการมกลม

ตวอยางเปนพยาบาลวชาชพทงสน 28 คน และเมอสนสดโครงการมกลมตวอยาง 28 คน โดยตลอด

โครงการไมมกลมตวอยางออกจากโครงการ (อตราการถอนตวเทากบ รอยละ 0 ) กลมตวอยางสวน

ใหญเปนเพศหญง (รอยละ 82.1) มอายระหวาง 21 – 30 ป (รอยละ 71.4) โดยมอายเฉลย 27.1 ±

4.5 นบถอศาสนาพทธทงหมด (รอยละ 100) วฒการศกษาเปน พยาบาลวชาชพและผชวยพยาบาล

(รอยละ 60.7 และรอยละ 39.3 ตามลาดบ) มประสบการณทางาน 5 – 10 ป (รอยละ 32.1)

การศกษาครงนเมอเรมโครงการมกลมตวอยางเปนผ ปวยทใสทอชวยหายใจ รวม 130 คน

แบงเปน 2 กลม คอ กลมระยะกอนการดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบตและกลมระยะหลงการ

ดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบต ในสวนของกลมระยะกอนการดาเนนการสงเสรมการใชแนว

ปฏบต จานวนกลมละ 64 คน กลมตวอยางเปนเพศชายทงหมด มอายระหวาง 61- 80 ป มโรค

ประจาตวทกคน สวนใหญมระดบความรสกตว อยในระดบ stupor (มระยะเวลาใสทอชวยหายใจ

มากกวาหรอเทากบ 3 วน สวนใหญสาเหตของการใสทอชายหายใจและใชเครองชวยหายใจ ไดแก

ปอดอกเสบ (pneumonia) เชอกอโรคทพบสวนใหญ ไดแก Acinetobacter baumannii และ

Klebsiella pneumoniae

58

กลมระยะหลงการดาเนนการสงเสรมการใชแนวปฏบต จานวน 64 คน เปนเพศชายทงหมด

สวนใหญมอายระหวาง 61 – 80 ป สวนใหญมโรคประจาตว มระดบความรสกตวอยในระดบ

drowsy และมระยะเวลาใสทอชวยหายใจมากกวาหรอเทากบ 3 วน สวนใหญสาเหตของการใสทอ

ชายหายใจและใชเครองชวยหายใจ ไดแก ปอดอกเสบ (pneumonia) และ โรคหวใจ (cardiac

diseases) เชอกอโรคทพบสวนใหญ ไดแก Acinetobacter baumannii และ Pseudomonas

aeruginosa จากการเปรยบเทยบลกษณะทวไปของกลมตวอยางระหวางกลมทดลองและกลม

ควบคมกอนเรมโครงการพบวาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p> 0.05)

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

กอนและหลงเขารวมโครงการพบวาภายหลงเขารวมโครงการ 12 สปดาห กลมตวอยางมคะแนนการ

ปฏบตการสงกวากอนเขารวมโครงการในทกหวขอกจกรรมทปฏบตอยางมนยสาคญ ดงนการดแล

ความสะอาดชองปากและฟน (p< 0.001) การดแลจดทานอนและการพลกตว (p= 0.17) การดแล

ใหอาหารทางสายยาง (p=0.002) การดดเสมหะ (p< 0.001) และการดแลทอชวยหายใจและอปกรณ

ของเครองชวยหายใจ (p< 0.001)

ผลการเปรยบเทยบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจกอน

และหลงการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจ พบวาภายหลงเขารวมโครงการ 12 สปดาหมอบตการณการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจนอยกวากอนเขารวมโครงการ

จากผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาโปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตในปองกน

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสามารถสงเสรมใหพยาบาลมทกษะในการ

ปฏบตกจกรรมเพอปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจอยางมประสทธภาพ

สามารถชวยลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

59

5.2 การอภปรายผลการวจย

การศกษาครงนเมอเรมโครงการมกลมตวอยางเปนพยาบาลทงสน 28 คน และเมอสนสด

โครงการมกลมตวอยาง 28 คน โดยตลอดโครงการไมมกลมตวอยางออกจากโครงการ (อตราการ

ถอนตวรอยละ 0) บงชใหเหนวากลมตวอยางดงกลาวรวมมอและสนใจในการเขารวมโครงการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจเพอประโยชนในการเพมพนความรและ

เพมทกษะการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ อกทงเปนประโยชนตอผ ปวยทเขารมโครงการอก

ดวย เหนไดจากกลมตวอยางทเปนพยาบาลมคะแนนของกจกรรมหลงเขารวมโครงการเพมขน

อยางมนยสาคญทกกจกรรม

สาหรบภายหลงเขารวมโปรแกรมพยาบาลมการปฏบตทถกตองในการปองกนการตดเชอ

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสงกวากอนไดรบการสงเสรมการใชแนวปฏบตปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบสามารถอธบายไดวา โปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตโดยใชกรอบ

แนวคด The PRECEDE-PROCEED Model (Green & Krueter, 2005) ทนามาประยกตใชในการ

วางแผนและประเมนผลการสงเสรมการใชแนวปฏบต เพอนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรม โดย

ยดหลกความรวมมอและการมสวนรวมของบคลากรหรอผ เกยวของ ซงถอวาเปนกระบวนการทช

วดความสามารถของบคคลและการพฒนาระดบความรและความสมพนธของการนาความรท

ไดรบไปใชเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคล การดาเนนงานหรอการเปลยนแปลง

จะตองดาเนนงานหลายๆ ดานประกอบกนและจะตองวเคราะหปจจยทเปนสาเหตของพฤตกรรม

นนกอน แลวจงวางแผนและกาหนดกลวธเพอใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทง 8 ขนตอนมาใช

ในการสงเสรมการปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจ

โดยในขนตอนท 1-3 ไดแก การประเมนทางสงคม การประเมนทางระบาดวทยาและการ

ประเมนดานความร โดยมการประเมนปญหาผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทมการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ จากปจจยชกนาโดยการประเมนอบตการณการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ และประเมนการปฏบตของพยาบาลการตดเชอปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจ ขนตอนท 4 การประเมนนโยบายและการวางแผนดาเนนการ ไดแก

การประเมนนโยบายของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตมนโยบายในการปองกนการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจโดยกาหนดแผนการสงเสรมการใชแนวปฏบตในการ

ปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ขนตอนท 5 ดาเนนการตามแผนการ

สงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจโดยการ

60

ใหความรรวมกบการใหคมอการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ปจจย

สนบสนน คอ การใหขอมลยอนกลบและการตดโปสเตอรเตอน นอกจากนผ วจยไดใหคมอประกอบ

ซงมสวนชวยใหเกดการเรยนรและตระหนกถงความสาคญในกรปฏบตอยางถกตอง ทาใหเกดการ

เปลยนแปลงดานความร สตปญญาและตระหนกเหนความสาคญในการปฏบตดงกลาว และ

ปจจยเอออานวย คอ การสนบสนนอปกรณในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจและมการประเมนผลการปฏบตตามแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ ขนตอนท 6 คอ การประเมนดานกระบวนการ ขนตอนท 7 การ

ประเมนดานผลกระทบ และขนตอนท 8 การประเมนดานผลลพธ โดยผลจากการเขารวมโปรแกรม

ครงนทาใหกลมตวอยางสามารถปรบพฤตกรรมในการปฏบตในการดแลผ ปวยทใชเครองชวย

หายใจทด สงผลใหกลมตวอยางมคะแนนการปฏบต การดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจสงกวา

กอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญ

ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของสมหวง ดานชยวจตรและคณะ (2548)

พบวา ผลของการใหความรเรองการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

ทาใหบคลากรมการปฏบตตามหลกการทถกตองเพมมากขน มผลทาใหอตราการตดเชอลดลง

รวมถงการศกษาของแบบคอคและคณะ (Babcock et al., 2004) พบวา การใหโปรแกรมการ

อบรมใหความรแกบคลากรสขภาพทใหการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจในประเทศ

สหรฐอเมรกาโดยการใหแผนพบและการตดโปสเตอรเตอนเกยวกบการปองกนการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจได นอกจากนยงสอดคลองกบการศกษาของกมลวลย ใครบตร (2551) ทศกษา

ผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตทางคลนกตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณของการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาลทวไปโดยใชกรอบแนวคด The

PRECEDE-PROCEED Model โดยการอบรมใหความร การใหคมอ การใหขอมลยอนกลบการตด

โปสเตอรเตอนและการสนบสนนอปกรณพบวา พยาบาลทมการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนก

ในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจมากขนหลงดาเนนการสงเสรม

การใชแนวปฏบตทางคลนกทกหมวดกจกรรมอยางมนยสาคญ

สาหรบอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจหลงการใชแนว

ปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจตากวากอน

สงเสรมการใชแนวปฏบตปองกนการตดเชอปอดอกเสบสามารถอธบายไดวา โปรแกรมการสงเสรม

การใชแนวปฏบตโดยใชกรอบแนวคด The PRECEDE-PROCEED Model (Green & Krueter,

61

2005) ทนามาประยกตใชเพอนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรม การพฒนาระดบความรโดยยด

หลกความรวมมอและการมสวนรวมของบคลากรหรอผ เกยวของโดยผลจากการเขารวมโปรแกรม

ครงนทาใหสามารถปรบพฤตกรรมในการการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจทด รวมถง

มาตรการของกจกรรมตางๆ ในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจถก

พสจนแลววาชวยลดอบตการณการเกดโรคดงกลาวได (Ford, 2007; Koeman et al., 2006; Mori,

Hirasawa, Oda, Shiga, Matsuda, & Nakamura, 2006; Bolonov, Miller, Lisbon, & Kaynar,

2007; Nieuwenhoven et al., 2006) สงผลใหอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจตากวากอนสงเสรมการใชแนวปฏบต

ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของฮทชนสนและคณะ (Hutchinson et

al.,2007)พบวา การพฒนาแนวปฏบตในการลดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวย

หายใจโดยความรวมมอของทมบคลากรสขภาพสามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจาก

การใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยเดกวกฤตจาก 5.8 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจจน

ไมเกดการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ สวนหอผ ปวยโรคหวใจจาก 9.6 ครงตอ

1,000 วนทใชเครองชวยหายใจเหลอ 6.1 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจ และหอผ ปวย

ทารกแรกเกดวกฤตจาก 5.8 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจเหลอ 1.1 ครงตอ 1,000 วนท

ใชเครองชวยหายใจ และการศกษาของโรเซนเทล กซแมนและเคอนช (Rosenthal, Guzman &

Crnich, 2006) ทาการศกษาในหอผ ปวยวกฤตในประเทศอารเจนตนาพบวา ภายหลงการให

โปรแกรมการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ รวมถงการอบรมให

ความรและการใหขอมลยอนกลบ สามารถลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจจาก 51.3 ครงตอ 1,000 วนทใชเครองชวยหายใจ เหลอ 35.5 ครงตอ 1,000

วนทใชเครองชวยหายใจ

จากผลการศกษาครงนสรปไดวาโปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตเพอปองกนการ

ตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจสามารถสงเสรมใหพยาบาลมทกษะในการปฏบต

กจกรรมเพอปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจอยางมประสทธภาพ

สามารถชวยลดอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

62

5.3 ขอเสนอแนะ

5.3.1 ขอจากดในการวจย

1. การรวบรวมขอมลของผ วจย อาจมผลตอการรตวของกลมตวอยางซงอาจจะมผล

ตอความตรงภายในของผลการวจยในครงน

2. การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจยงมมาตรการอนๆ

เพมเตมอก เชน การใชเครองชวยหายใจแบบไมลกลา การใชทอชวยหายใจชนด silver-coated

tube และ subglottic suction การตดตามวดแรงดนลกโปง (cuff pressure) ทปลายทอชวย

หายใจใหอยในระดบทเหมาะสม 20 – 30 ซม.นา การรวมมอในการปฏบตเพอปองกนโรคจากทม

บคลากรทางการแพทยอนๆ เปนตน อาจเปนปจจยททาใหอบตการณการเกดการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจไมลดลงนอยกวาทคาดคดไว หากมาตรการดงกลาวไมไดถก

นามาใชรวมดวยอยางจรงจง

5.3.2 ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

1. ควรสงเสรมการใชแนวปฏบตในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใช

เครองชวยหายใจอยางตอเนอง

2. ควรขยายโครงการนไปยงหอผ ปวยอนทยงไมไดทาการศกษา

3. ควรรวมกบทมสหสาขาวชาชพอนทเกยวของ ไดแก แพทย เภสชกร นกรงสเทคนค

โภชนากร กายภาพบาบดและผชวยเหลอคนไข

5.3.3 ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

ควรมการศกษาโดยการตดตามผลของโปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตในปองกนการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในระยะยาว โดยมการกระตนตดตามอยางตอเนอง

และศกษาในกลมตวอยางทมขนาดใหญขนเพอประเมนประสทธผลของโปรแกรมตอไป

บรรณานกรม

กมลวลย ใครบตร. (2551). ผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตทางคลนกตอการปฏบตของ

พยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใช เครองชวยหายใจใน

โรงพยาบาลทวไป. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลดานการ

ควบคมการตดเชอ มหาวทยาลยเชยงใหม.

งานเวชระเบยนและสถต โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต. (2557). ขอมลสถตผ ปวยจาแนก

ตามโรค.

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล สถาบนบาราศนราดร กรมควบคมโรค.

(2552). แนวทางปฏบตการปองกนปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ: [Ventilator-

associated Pneumonia (VAP)]. โรงพมพสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

จนทรทรา เจยรณยและศรญญา จฬาร. (2553). พฤตกรรมการพยาบาลเพอการปองกนปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจของนกศกษาพยาบาลศาสตร. สานกวชาพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

จระศกด เจรญพนธ และเฉลมพล ตนสกล. (2549). พฤตกรรมสขภาพ, มหาสารคาม: โรงพมพคลง

นานาวทยา. (4) 71-80.

ทววฒน วฒนกลเจรญ.(2554). “การเรยนและแหลงความรสาหรบการศกษาขนพนฐาน” ใน เอกสาร

การสอนชดวชาสอการศกษาขนพนฐาน เลม 1 หนวยท 7 นนทบร สาขาวชาศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ธฤต สารทศลป. (2551). ผลกระทบการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจโรงพยาบาล

แหงหนงในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการ

พยาบาลดานการควบคมการตดเชอ. มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธดา กมพพงศ, มาลวรรณ เกษตรทต, ศศประภา ตนสวฒนและธนญา นอยเปย (2556). การพฒนา

แนวปฏบตทางการพยาบาลในการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผปวยทไดรบ

การคาสายสวนปสสาวะในโรงพยาบาลลาพน. วารสารสาธารณสขลานนา ปท 9 (ฉบบท 2),

78-98.

64

ธรรมชาต อนทรจนทร, สภาภรณ ดวงแพงและเขมารด มาสงบญ. (2552). ผลของการใชแนว

ปฏบตเพอปองกนการเกดปอดอกเสบทสมพนธกบการใชเครองชวยหายใจตออบตการณ

ปอดอกเสบ และระยะเวลาการใชเครองชวยหายใจในผปวยบาดเจบทศรษะ. วทยานพนธ

หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผ ใหญ คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยบรพา

บญใจ ศรสถตนรากร (2550). ระเบยบวธการวจย: แนวทางปฏบตสความสาเรจ. กรงเทพฯ: ย

แอนดไอ อเตอรมเดย.

เพญศร ละออและรตนา เอกจรยาวฒน. (2553). อบตการณและผลกระทบของการเกดปอดอกเสบของ

ผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ โรงพยาบาลนครนายก. วารสารวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ ปท

4 (ฉบบท 1), 9-18

พรเพชร ปญจปยะกล, อะเคอ อณหเลขกะและสกญญา เตชะโชคววฒน. (2552). การปองกนปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ. สานกพฒนาระบบบรการสขภาพ กรมสนบสนนระบบ

บรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง

ประเทศไทย จากด

รชนกร หาแกว. (2550). ผลของโปรแกรมการสงเสรมการทาความสะอาดมอตอความรและการ

ปฏบตของพยาบาลในโรงพยาบาลชมชน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ, บณฑตวทยาลย เชยงใหม.

ลดาวลย ศรสวรรณ. (2550). การพฒนาวธการปฏบตเพอปองกนปอดอกเสบทสมพนธกบการใช

เครองชวยหายใจ โรงพยาบาลศรนครนทร. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขา

การพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

วชรา สทธธรรม. (2551). ผลของโปรแกรมการสอนแนะตอความรและการปฏบตของพยาบาลเพอ

ปองกนการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ. สาขาวชาการพยาบาลผ ใหญ

คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

วนด ศรเรองรตน. (2556). การพฒนาและประเมนผลการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกน

ปอดอกเสบจาก การใชเครองชวยหายใจในผปวยหอผปวยหนกทวไป โรงพยาบาลหาดใหญ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผ ใหญ คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

65

วรรณด ภภรมย. (2550). อบตการณการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผปวย

อายรกรรม 1 โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช.จลสารชมรมควบคมโรคตดเชอใน

โรงพยาบาลแหงประเทศไทย,7(2), 14-24

วจตรา เลาตระกล, ภชราภร บญรกษ, อญเชญ ชยลอรตน. (2554). การพฒนาแนวปฏบตการ

ปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ. วารสารกองการพยาบาล, 38(3), 66-77

วจตร อาวะกล. (2550). การฝกอบรม. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วภา รชยพชตกล. (2010). HAP, VAP and HCAP Guidelines: from Guidelines to Clinical

Practice. Srinagarind Med J, 25, 87-94

สมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย.(2550). แนวเวชปฏบตในการดแลรกษาและปองกนปอด

อกเสบในโรงพยาบาลและปอดอกเสบทเกยวของกบเครองชวยหายใจในผใหญในประเทศ

ไทย. จลสารสมาคมเวชบาบดวกฤตแหงประเทศไทย, 15(1), 10-27.

สจตรา ลมอานวยลาภ, กาญจนา สมะจารกและเพลนตา ศรปการ. (2556). การปฏบตการพยาบาล

ผปวยผใหญระยะวกฤต. (พมพครงท 8), คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

สมหวง ดานชยวจตร. (2548). วธปฏบตเพอปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล.กรงเทพฯ:

โรงพมพอกษรสมย.

อะเคอ อณหเลขกะ. (2550). การประยกตใชวธ Collaborative Quality Improvement ในการ

ปองกนปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ. สาขาวชาระบาดวทยา

มหาวทยาลยเชยงใหม.

American Association of Critical-Care Nurses. (2008). Ventilator Associated Pneumonia: VAP

Practice Alert,1.1-4, Retrieved from

http://www.aacn.org/wd/practice/content/vap-practice-alert.pcms?menu=practice.

Arabi, Y., Al-Shirawi, N., Memish, Z., & Anzueto, A. (2008). Ventilator-associated pneumonia

in adults in developing countries: A systematic review. International Journal of

Infectious Diseases, Retrived June 7, 2007, from

http://intl.elsevierhealth.com/journals/ijid.

Atul Ashok Kalanuria, Wendy Zai and Marek Mirski. (2014). Ventilator - associated in the

ICU. Kalanuria et al. Critical Care, 18, 208

Auguslyn, B. (2007). Ventilator - associated pneumonia risk factor and preventation. Critical

Care Nurse, 27, 32 -39.

66

Babcock, H. M., Fraser, V. J., Garrison, T., Jones, M., Kollef, M. H., Trovillion, E., et al. 2004).

An education intervention to reduce ventilator-associated pneumonia in an

integrated health system. Chest, 125(6), 2224-2231.

Branson, R. D. (2005). The ventilator circuit and ventilator-associated pneumonia. Respiratory

Care, 50 (6), 774-785.

Bio Med Central. (2006). Ventilator associated pneumonia and infection control. Annals of

Clinical Microbiology and Antimicrobials 5, 7 doi:10.1186/1476-0711-5-7.

Bolonov, K., Miller, A. D., Lisbon, A., & Kaynar, A. M. (2007). A novel method of continuous

measurement of head of bed elevation in ventilated patients. Intensive Care

medicine, 33, 1050-1054.

Bonten MJ. (2011). Healthcare epidemiology: Ventilator - associated pneumonia: preventing

the inevitable. Julius Center for Public Health and Primary Care, University Medical

Center Utrecht, Heidelberglaan, Netherlands

Bouadma et al., (2010). A multifaceted program to prevent ventilator-associated

pneumonia: Impact on compliance with preventive measures. Critical Care

Medicine, 38(3), 789-796.

Burns, S. M. (2007). Prevention of aspiration pneumonia in the Internally Fed Critically III

ventilated patients: Keeping the head up takes a village. Practical

Gastroenterology, 63-74.

Bowman, A., Greiner, J.E., Doerschug, K.C., Little, S.R., Bombei, C. L., & Comried, L. M.

(2005). Implementation of an evidence-based feeding protocol and aspiration risk

reduction algorithm. Critical Care Nurings, 28(4), 324-333.

Carolyn L. Cason., (2007). Nurse’s implementation of guidelines for ventilator-associated

pneumonia from the centers for disease control and prevention. American Journal of

Critical Care, 16, 28-38.

Centers for Disease Control and Prevention. (2009). Guidelines for preventing health -

careassociater pneumonia. from http:// www.cdc.gov.

67

Chan, E. Y., Ruest, A., Meade, M. O., & Cook, D. J. (2007). Oral decontamination for

prevention of pneumonia in mechanically ventilated adults: systematic review and

meta-analysis. BMJ. Retrived June 10, 2007, from

http://resources.bmj.com/bmj/subscribers

Chawla Rajesh. (2008). Epidemiology, etiology, and diagnosis of hospital-acquired

pneumonia and ventilator-associated pneumonia in Asian countries. AJIC. 36.

(4), 93-100.

Cochran, W.G.(1997). Sampling Techniques. United Stetes of America,John Wiley &

Sons,Inc.

Cook, D. J., Walter, S. D., Cook, R. J., Griffith, L. E., Guyatt, G. H., Leasa, D., et al. (1998).

Incidence of and risk factors for ventilator-associated pneumonia in critically ill

patients. Ann Intern Med, 129, 433–440.

Danchaivijitr, S., Pichiensatian, W., Apisarnthanarak, A., Kachintorn, K., & Cherdrungsi, R.

(2005). Strategies to improve hand hygiene practices in two university hospitals.

Journal of the Medical Association of Thailand, 88(Suppl. 10), 155-160.

Evans, B. (2005). Best-practice protocols: VAP prevention. Nursing Management, 36 (12),

10-16.

Fadeeva, G.B. (2001). Etiology and microbiological diagnosis of nosocomial pneumonia in

newborns. Antibiotic, 46(5), 17-23.

Ford, S. J. (2007). The importance and provision of oral hygiene in surgical patients.

International Journal of Surgery, 1-2.

George, D. L., Falk, P. S., Wunderink, R. G., Leeper, K. V., Meduri, G.U., Steere, E. L., et al.

(1998). Epidemiology of ventilator-associated pneumonia based on protected

bronchoscopic sampling. American Journal Respiratory Critical Care Medicine,

158, 1839-1847.

Grap, M. J., & Munro, C. L. (1997). Ventilator-associated pneumonia: Clinical significance

and implications for nursing. Heart & Lung, 26(6), 419-429.

Green, L. W., & Kreuter, M. W. (2005). Health program planning (4th ed). London: Mc Graw

Hill.

68

Harshal Wagh and Devaraja Acharya. (2009). Ventilator Associated Pneumonia-an Overview.

BJMP, 2(2).16-19.

Hess, D. R. (2005). Patient position and ventilator-associated pneumonia. Respiratory care.

50(7), 892-899.

Heyland, D. K., Cook, D. J., & Dodek, P. M. (2002). Prevention of ventilator-associated

pneumonia: Current practice in canadian intensive care units. Journal of Critical

Care, 17(3), 161-167.

Hutchinson, N., Sorter, M. L., Connelly, B. L., Myers, S., & Brilli, R. (2007). Reduction in

ventilator-associated pneumonia following application of a pediatric ventilatory

care bundle. American Journal of Infection Control, 34, 124.

Ji, G., Yina, H., & Chen, Y. (2005). Prevalence of and risk factors for non-compliance with

glove utilization and hand hygiene among obstetrics and gynaecology workers in

rural China. Journal of Hospital Infection, 59,235-241.

Koeman, M., van der Ven, A. J. A. M., Hak, E., Joore, H. C. A., Kaasjager, K., de Smet, A. G.

A. et al. (2006). Oral decontamination with chlorhexidine reduces the incidence of

Ventilator-associated pneumonia. American Journal of Respiratory and Critical

Care Medicine. 173, 1348-1355.

Llorin, R. M., & Adrian, C. (2005). Free Papers International Journal of Antimicrobial Agents

26-98.

Lorente, L., Lecuona, M., Jimenez, A., Mora, M. L., & Sierra, A. (2006). Tracheal suction by

closed system without daily change versus open system. Intensive Care Medicine,

32,538-544.

Luna, C. M., Monteverde, A., Rodriguez, A., Apezteguia, C., Zabert, G., Ilutovich, S., et al.

(2005). Clinical Guidelines for the treatment of nosocomial pneumonia in Latin

America: An Interdisciplinary consensus document. Arch Bronconeumol, 41(8), 439-

456.

Metheny, N. A. (2006). Preventing respiratory complications of tube feedings: Evidence-

based practice. American Journal of Critical Care, 15(4), 360-369.

69

Mori, H., Hirasawa, H., Oda, S., Shiga, H., Matsuda, K., & Nakamura, M. (2006). Oral care

reduces incidence of ventilator-associated pneumonia in ICU populations. Intensive

Care Medicine. 134, 230-236.

Munro, C. L., & Grap, M. J. (2004). Oral health and care in the intensive care unit: State of

science. American Journal Critical Care, 13, 25-33.

Nahed Kandeel and Nayera Tantawy. (2012). Current Nursing Practice for Prevention of

Ventilator Associated Pneumonia in ICUs. Life Science Journal, 9(3), 966-975

National Guideline Clearing house (NGC). (2004). Nasotracheal suctioning. Respiratory

Care, 49(9), 1080-1084.

Nieuwenhoven, C. A., Vanderbroucke-Grauls, C., Tiel, F. H., Joore, H. C. A., Schijndel, J.

M.,Tweel, I., et al. (2006). Feasibility and effects of the semirecumbent position to

prevent ventilator-associated pneumonia: A randomized study. Critical Care

Medicine, 34(2), 396-402.

Picheansathian, W. (2004). A systematic review on the effectiveness of alcohol-based

solutions for hand hygiene. International Journal of Nursing Practice, 10(1), 3-9.

Ranes, J. L., Gordon, S. M., Chen, P., Fatica, C., Hammel, J., Gonzales, J. P., et al. (2006).

Predictors of long-term mortality in patients with ventilator-associated pneumonia.

The American Journal of Medicine, 119(10), 897.

Rosenthel, V. D., Guzman, S., & Crnich, C. (2006). Impact of an infection control program on

rates of ventilator-associated pneumonia in intensive care units in 2 Argentinean

hospitals. American Journal and Infection Control, 34, 58-63.

Rutala, W. A., & Weber, D. J. (2005). Cleansing, disinfection, and sterilization in healthcare

facilities, in R. Carrico, J. Health, J. Ritter, J. M. Wideman, L. Adam, R. Curchoe, et al.

APIC Text of Infection Control and Epidemiology (2nd), APIC, Inc.

Sasajima, K., Onda, M., Miyashita, M., Nomura, T., Makino, H., Maruyama, H., et al. (2002).

Role of L-selectin in the development of ventilator-associated pneumonia in patients

after major surgery. Journal of Surgical Research, 105, 123-127.

70

Seguin,P., Tanguy, M., Laviolle, B., Tirel, O., & Mallédant, Y. (2006). Effect of oropharyngeal

decontamination by povidone-iodine on ventilator-associated pneumonia in patients

with head trauma. Critical Care Medicine, 34(5), 1514-1519.

Shaikh, Z. H., Moinuddin, M. & Strelczyk, K. (2005). A multidisciplinary approach towards

the reduction of ventilator-associated pneumonia. American Journal of Infection

Control.

Tejerina, E., Frutos-Vivar, F., Restrepo, M. I., Anzueto, A., Abroug, F., Palizas, F., et al.

(2006). Incidence risk factors and outcome of ventilator-associated pneumonia.

Journal of Critical Care, 21, 56-65.

The American Thoracic Society and the Guidelines for the Management of Adults with

Hospital acquired, Ventilator-associated, and Healthcare-associated Pneumonia.

(2005). American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 171(4), 388- 416.

The committee for the Japanese Respiratory Society guidelines in management of

respiratory infections. (2004). The Japanese Respiratory Society: Ventilator -

associated pneumonia. Respirology, 9, 30-34.

Thomas M File. (2014). Risk factors and prevention of hospital-acquired, ventilator-

associated, and healthcare-associated pneumonia in adults. Clinical Infectious

Diseases.

Vincent, J. L. (2004). Ventilator-associated pneumonia. Journal of Hospital Infection,

57, 272-280.

Victor, P. J., Binila, C., & John, M. (2007). Comparison of closed endotracheal suction in

the development of ventilator-associated pneumonia in intensive care patients: An

evaluation using meta-analytic techniques. Indian Journal Medicine Science, 61(4),

201-211.

Weber, D. J., & Rutala, W. A. (1999). Nosocomial infections associated with respiratory

therapy. In C. G. Mayhall, (Ed.), Hospital Epidemiology and Infection Control. (2nd).

Philadephia: Williams & Wilkins; 959-972.

WinLin, R.T. (1997). Nosocomial pneumonia. In R. P. Wenzel, (Ed.), Prevention and control

of nosocomial infection. Baltimore: Williams & Wilkins. (3) 803-819.

71

WHO. (2014). WHO guideline on hand hygiene in health care (Advanced Draft) [Electronic

Version].

Won, S. P., Chou, H. C., Hsieh, W. S., Chen, C. Y., Huang, S. M., Tsou, K.I., et al. (2004).

Handwashing program for the prevention of nosocomial infections in a neonatal

intensive care unit. Infection Control and Hospital Epidemiology, 25(9), 742-746.

Yogesh Harde et al., (2013). Detection of ventilator associated pneumonia, using clinical

pulmonary infection score (CPIS) in critically ill neurological patients. Journal of

Anesthesiology and Clinical Science, 2-20.

ภาคผนวก

73

ภาคผนวกก

รายนามผทรงคณวฒ

ผทรงคณวฒ สงกด

แพทยหญงเยาวพา ศรปกร อายรแพทย

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

คณสคนธ ศรชย พยาบาลวชาชพ

คณะกรรมการดแลผ ปวยโรคตดเชอ

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

คณกรกช อนทรไพศาล พยาบาลวชาชพ

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

74

ภาคผนวก ข

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงน ประกอบดวยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

และเครองมอทใชในการดาเนนการทดลอง ดงน

เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลบคลากร

สวนท 2 แบบประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคล ของผ ปวย

สวนท 4 แบบบนทกอบตการณการเกดการตดเชอทปอดจากการใชเครองชวย

หายใจ

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย

สวนท 6 โปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของ

พยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1. แผนการสอนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบต

ของพยาบาลและอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

2. คมอแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

3. โปสเตอรกระตนเตอนการปฏบตการพยาบาล

75

ภาคผนวก ข-1

เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

คาชแจง

แบบประเมนชดนมวตถประสงคเพอพฤตกรรมการจดการตนเอง อาการหายใจลาบาก

ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนและคณภาพชวตของผ ปวยภาวะหวใจลมเหลว โดย

แบบประเมนมดงน

สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคล จานวน 5 ขอ

สวนท 2 แบบประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ จานวน 32 ขอ

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลของผ ปวย จานวน 10 ขอ

สวนท 4 แบบบนทกอบตการณการเกดการตดเชอทปอดจากการใช

เครองชวยหายใจ จานวน 1 ขอ

76

สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคล

คาชแจง: กรณาตอบแบบสอบถามเกยวกบตวทานโดยทาเครองหมาย / ในวงเลบ ( ) หรอเตม

ขอความลงในชองวางใหตรงตามความเปนจรงทเกยวกบทานทสด

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย................ป

3. ศาสนา ( ) พทธ ( ) อสลาม ( ) ครสต ( ) อนๆ โปรดระบ................

4. วฒการศกษา ( ) ผชวยพยาบาล ( ) พยาบาลวชาชพ

5. ประสบการทางาน ( ) < 1 ป ( ) 1-5 ป ( ) 5-10ป ( ) > 10 ป

สวนท 2 แบบประเมนการปฏบตการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

คาชแจง ขอใหทานทาเครองหมาย ( / ) ทบบนหมายเลขแทนการปฏบตของทาน

ขอคาถาม ปฏบต ไมปฏบต

1 0

การดแลความสะอาดชองปากและฟน

1. ประเมนความผดปกตภายในชองปากวามบาดแผลมคราบสกปรกคราบหนปนทกเวร

2. …………………………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………….

การดแลจดทานอนและการพลกตว

1. จดใหผ ปวยอยในทานงหรอหมนหวเตยงทามม 30-45 องศาเพอ…………………..

2. ……………………………………………………………

การดแลใหอาหารทางสายยาง

1. หากไมมขอหามทางการแพทยควรใหผ ปวยทม…………………………………

…………………………………………………………..

2. ...………………………………………………………………………………….………

…

....

9. ………………………………………………………………………………

การดดเสมหะ

1. ดดเสมหะเมอมขอบงช……………………………………………..

2. ………………………………………………………………………………………

....

....

12. ..........................................................................................................................

77

ขอคาถาม ปฏบต ไมปฏบต

1 0

การดแลทอชวยหายใจและอปกรณของเครองชวยหายใจ

1. ทาความสะอาดอปกรณหรอ................................................................................

.................................................................................................

2. .........................................................................................................................

....

....

6. ........................................................................................................................

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลของผ ปวย

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย................ป

3. โรคประจาตว ( ) ไมม ( ) ม

4. ระดบความรสกตว ( ) alert ( ) drowsy ( ) stupor ( ) coma

5. ระยะเวลาการใสทอชวยหายใจ( ) <3วน ( ) >3 วน

6. การใหอาหารทางสายยาง ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ

7. การไดรบการผาตด ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ

8. การไดรบยาตานจลชพ ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ

9. การไดรบยาปองกนการเกดแผลในการเพาะอาหาร ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ

10. การไดยานอนหลบหรอยาระงบความรสก ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ

ชอ-สกล วนท

ใส วนท off Diagnosis

ตด

เชอ ไมตดเชอ ชนดของเชอ

78

สวนท 4 แบบบนทกอบตการณการเกดการตดเชอทปอดจากการใชเครองชวยหายใจ

ลาดบท ชอ-สกล HN AN Diagnosis ตดเชอ ไมตดเชอ ชนดของเชอ

1

2

…

…

…

30

(สาหรบผ วจย)

79

ภาคผนวก ข - 2

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย

1. โปรแกรมการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวย

หายใจ

- แผนการสอนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผ ปวยทใช

เครองชวยหายใจ

- คมอการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

2. โปสเตอรกระตนเตอนการปฏบตการพยาบาล

แผนการสอนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผปวยทใชเครองชวยหายใจ

เรอง:การใหความรเกยวกบการปฏบตการพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ

เนอหา:1.1. นยามและชนดของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.2 ผลกระทบของการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.3 พยาธสรรวทยาการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.4 สาเหตและปจจยเสยงการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

1.5 การแพรกระจายเชอ

1.6 การปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

วตถประสงคเชงพฤตกรรม:

1. บคลากรทางการพยาบาลสามารถบอกแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจไดถกตอง

สอการสอน : 1.แผนภาพประกอบการสอน

2.คมอ

ระยะเวลาในการสอน : 30 นาท

ผสอน : นางสาวลดาวลย ฤทธกลา

80

แผนการสอนการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผปวยทใชเครองชวยหายใจ

วตถประสงคเชง

พฤตกรรม เนอหา กจกรรม สอการสอน ประเมน

1. บคลากรทางการ

พยาบาลสามารถ

บอกแนวปฏบตการ

พยาบาลในการดแล

ผ ปวยทใชเครองชวย

หายใจไดถกตอง

......………...…….

……………..…….

…………….

(บทนา)

เรามารจกการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

.........................................…………………………..

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

…………………………………………………………………….

บรรยายเรองแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผปวยท

ใชเครองชวยหายใจ

ความหมาย การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ

.........................................................................

……………………………………………………………………

…………………………………………………..………………

1. กลาวทกทาย ดวยส

หนายมแยม แสดงความเปน

มตร พดคยเรองทวไป เพอ

สรางความคนเคย

2. แนะนาตวและชแจง

วตถประสงคและประโยชนท

จะได รบระยะเวลาทใชและ

บทบาทของผ ปวย

3. ……………………

…...………………………

………....…………………

……………....…………

- แผนภาพ

ประกอบการ

สอน

- ภาพนง

ประกอบ การ

สอน

………………

……….……

…………….

…………….

- จากการ

สงเกตการม

สวนรวมใน

การฟงการ

บรรยาย

และการ

ซกถาม……

…………....

…………....

…………....

…………...

.

81

82

ภาคผนวก ข - 3

คมอแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผปวยทใชเครองชวยหายใจ

83

คมอแนวปฏบตการพยาบาลในการดแลผปวยทใช

เครองชวยหายใจ

จดทาโดย

น.ส.ลดาวลย ฤทธกลา

พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพรเกยรต

84

(school.net.th) (bangkokhealth.com)

แนวการปฏบตการดแลผปวยทใชเครองชวยหายใจ

การดแลความสะอาดชองปากและฟน

1. ประเมนความผดปกตภายในชองปากวามบาดแผลมคราบสกปรกคราบหนปนทกเวร

2. ผ ปวยทไมรสกตวหรอใสทอชวยหายใจทาความสะอาดชองปากและฟนเพอลดการ

เจรญเตบโตของเชอจลชพในปากโดยใชแปรงสฟนหรอ0.12 เปอรเซนต Chlorhexidine ใน

ผ ปวยทมความเสยงตอการเกดปอดอกเสบสงในกรณทแปรงฟนไมได

3. ....................................................................................................................................................

..................................................................................................................................

การดแลจดทานอนและการพลกตว

1. ....................................................................................................................................................

........................................................................................................................

2. ....................................................................................................................................................

......................................................................................................................

85

ภาคผนวก ค

เอกสารพทกษสทธผเขารวมโครงการวจย

86

เอกสารชแจงขอมลแกผเขารวมโครงการวจย(สาหรบบคลาการ)

(Information Sheet )

ดฉน นางสาวลดาวลย ฤทธกลา พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มความสนใจทจะ

ศกษาผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตซงไดรบความ

เหนชอบจากคณะอนกรรมการจรยธรรมการวจยในคนเรยบรอยเพอนาผลการวจยไปเปนแนวทางในการพฒนา

โปรแกรมการจดการตนเองและเปนแนวทางในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ โดยมรายละเอยดของการศกษา ดงน

1. ขอใหทานตอบแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปสวนบคคลจานวน 2 ครงคอ กอนเขารวมโครงการ

และหลงขารวม 12 สปดาห

2. ทานจะไดรบความรเกยวกบการใหความร เกยวกบ การปฏบตเพอการควบคมการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจใชระยะเวลาประมาณ 1 ชวโมงเนอหาประกอบดวยอบตการณปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจการวนจฉยปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจปจจยเสยงและสาเหตของการเกดปอดอกเสบ

จากการใชเครองชวยหายใจและแนวทางการปองกนการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจตามแนวปฏบตใน

เรองการดแลผ ปวยใสทอหลอดลมคอหรอทอเจาะคอการดแลจดทานอนและการพลกตวการดแลความสะอาดชองปาก

และฟนการดดเสมหะการใหอาหารทางสายยางและการดแลอปกรณเครองชวยหายใจและใหคมอในการปองกนการตด

เชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาลทงนทานสามารถหยดการเขารวมกจกรรมในโครงการนได

ตลอดเวลาและหากทานมขอสงสยทานสามารถสอบถามผวจยคอ นางสาวลดาวลย ฤทธกลาไดทเบอรโทรศพท 086-

0351855 ไดตลอดเวลา

ขอมลทไดจากการวจยครงน ผวจยจะนาไปวเคราะหและนาเสนอในภาพรวม โดยจะไมนาเสนอชอของทาน

หรอกระทาการใดๆทจะเกดผลเสยตอตวทาน หากจะมการนาเสนอภาพของทานในการประกอบการศกษาผวจยจะ

นามาใหทานพจารณากอนนาไปเผยแพร

จงเรยนมาเพอพจารณาเขารวมการวจย หากทานยนดโปรดกรณาเซนซอในเอกสารใหความยนยอมเขารวม

โครงการทแนบมานดวย

ขอขอบคณในความรวมมอ

นางสาวลดาวลย ฤทธกลาผวจย

ขาพเจาไดอานเอกสารชแจงแนะนาแลวมความเขาใจในรายละเอยดของการวจยอยางครบถวนและลงนาม

ในเอกสสารน โดยความสมครใจ

ลงนาม.....................................................ผ เขารวมวจย

(.....................................................)

วนท ............../.............../...................

87

เอกสารชแจงขอมลแกผเขารวมโครงการวจย (สาหรบผปวย)

(Information Sheet )

ดฉน นางสาวลดาวลย ฤทธกลา พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มความสนใจทจะ

ศกษาผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณการตดเชอปอด

อกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตซงไดรบความ

เหนชอบจากคณะอนกรรมการจรยธรรมการวจยในคนเรยบรอยเพอนาผลการวจยไปเปนแนวทางในการพฒนา

โปรแกรมการจดการตนเองและเปนแนวทางในการดแลผ ปวยทใชเครองชวยหายใจ โดยมรายละเอยดของการศกษา ดงน

1. ทานจะไดรบการดแลโดยการใชแนวปฏบตการพยาบาลในการปองกนการตดเชอปอดอกเสบจากการ

ใชเครองชวยหายใจ ครอบคลมในเรองการดแลจดทานอนและการพลกตว การดแลความสะอาดชองปากและฟนการดด

เสมหะการ ใหอาหารทางสายยาง ทงนทานสามารถหยดการเขารวมกจกรรมในโครงการนไดตลอดเวลาและหากทาน

มขอสงสยทานสามารถสอบถามผวจยคอ นางสาวลดาวลย ฤทธกลาไดทเบอรโทรศพท 086-0351855 ไดตลอดเวลา

ขอมลทไดจากการวจยครงน ผวจยจะนาไปวเคราะหและนาเสนอในภาพรวม โดยจะไมนาเสนอชอของทาน

หรอกระทาการใดๆทจะเกดผลเสยตอตวทาน หากจะมการนาเสนอภาพของทานในการประกอบการศกษาผวจยจะ

นามาใหทานพจารณากอนนาไปเผยแพร

จงเรยนมาเพอพจารณาเขารวมการวจย หากทานยนดโปรดกรณาเซนซอในเอกสารใหความยนยอมเขารวม

โครงการทแนบมานดวย

ขอขอบคณในความรวมมอ

นางสาวลดาวลย ฤทธกลา

ผวจย

ขาพเจาไดอานเอกสารชแจงแนะนาแลวมความเขาใจในรายละเอยดของการวจยอยางครบถวนและลงนาม

ในเอกสสารน โดยความสมครใจ

ลงนาม.....................................................ผ เขารวมวจย

(.....................................................)

วนท ............../.............../..................

88

หนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจย

( Consent Form )

โครงการวจยเรองผลของการสงเสรมการใชแนวปฏบตการพยาบาลตอการปฏบตของพยาบาลและอบตการณ

การตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในหอผ ปวยอายรกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

วนทใหคายนยอมวนท ………………เดอน ……………………พ.ศ………………………

กอนทจะลงนามในใบยนยอมใหทาการวจยนขาพเจาไดรบการอธบายจากผ วจยถงวตถประสงคของการ

วจยวธการวจยอนตรายหรออาการทอาจเกดขนจากการวจยหรอจากยาทใชรวมทงประโยชนทจะเกดขนจากการ

วจยอยางละเอยดและมความเขาใจดแลวซงผ วจยไดตอบคาถามตางๆทขาพเจาสงสยดวยความเตมใจไมปดบง

ซอนเรนจนขาพเจาพอใจและเขารวมโครงการนโดยสมครใจ

ขาพเจามสทธทจะบอกเลกการเขารวมการวจยนเมอใดกไดถาขาพเจาปรารถนาโดยไมเสยสทธในการ

รกษาพยาบาลทจะเกดขนตามมาในโอกาสตอไป

ผวจยรบรองวาจะเกบขอมลเฉพาะเกยวกบตวขาพเจาเปนความลบและจะเปดเผยไดเฉพาะในรปแบบท

เปนสรปผลการวจย

การเปดเผยขอมลเกยวกบตวขาพเจาตอหนวยงานตางๆทเกยวของกระทาไดเฉพาะกรณจาเปนดวยเหตผล

ทางวชาการเทานนและจะตองไดรบคายนยอมจากขาพเจาเปนลายลกษณอกษร

ขาพเจายนยอมใหผ กากบดแลการวจยผตรวจสอบคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคนและคณะกรรมการท

เกยวของกบสามารถเขาไปตรวจสอบบนทกขอมลทางการแพทยของขาพเจาเพอเปนการยนยนถงขนตอนโครงการวจย

ทางคลนกโดยไมลวงละเมดเอกสทธในการปดบงขอมลของการสมครตามกรอบทกฎหมายและกฎระเบยบไดอนญาตไว

ขาพเจาไดอานขอความขางตนแลวและมความเขาใจดทกประการและไดลงนามในใบยนยอมนดวยความเตมใจ

ในกรณทขาพเจาไมสามารถอานหนงสอไดผ วจยไดอานขอความในใบยนยอมนใหขาพเจาฟงจนเขาใจด

แลวขาพเจาจงลงนามในใบยนยอมนดวยความเตมใจ

ขาพเจาสามารถตดตอผ วจยไดทโรงพยาบาลธรรมศาสตรโดยบคคลทรบผดชอบเรองนคอ นางสาว

ลดาวลย ฤทธกลา เบอรโทรศพท 086-0351855

ลงนาม…………………………………ผยนยอม

(..............................................)

ลงนาม…………………………………พยาน

(..............................................)

ลงนาม…………………………………พยาน

(.............................................)

วนท ............../.............../...................

89

ภาคผนวก ง

เอกสารรบรองโครงการวจยจาก

คณะกรรมการจรยธรรมการวจยระดบมหาวทยาลย

91

ภาคผนวก จ

การวเคราะหขอมลเพมเตม ตารางแสดงอบตการณการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจทงหมดระหวาง

เดอน ก.พ. 2557 - ก.ค. 2557

เดอน จานวนผปวยทใช

เครองชวยหายใจ

ทงหมด

จานวนผปวยทใชเครองชวยหายใจ

ทตดเชอ อบตการณ

(incidence rate)

/1,000 วนนอน จานวน วน

ก.พ. 2557 17 3 460 6.52

ม.ค.2557 28 2 442 4.52

เม.ย.2557 22 3 316 9.49

พ.ค.2557 34 2 394 5.08

ม.ย. 2557 29 1 388 2.57

ก.ค. 2557 23 1 406 2.46

92

รปถาย ประวตนกวจย

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

1. ชอ - นามสกล

1.1 ภาษาไทย นางสาวลดาวลย ฤทธกลา

1.2 ภาษาองกฤษ Miss Ladawan Ritklar

2. ตาแหนงทางวชาการ พยาบาลวชาชพ

3. ตาแหนงทางการบรหาร -

4. สงกดหนวยงาน งานการพยาบาลผปวยอายรกรรมชายสามญ

5. ทอยทตดตอได

บานเลขท 1 หมท 10 ตรอก/ซอย - ถนน -

แขวง/ตาบล นางลอ เขต/อาเภอ เมอง

จงหวด ชยนาท รหสไปรษณย 17000

โทรศพท - โทรสาร -

โทรศพทมอถอ 086-0351855 อเมล r-lada@hotmail.com

6. วฒการศกษา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

7. สาขาวชาทเชยวชาญ

8. ผลงานวจยทผานมา

การพยาบาลผใหญ

- ผลของโปรแกรมการสงเสรมการจดการตนเองตอพฤตกรรมการจดการ

ตนเอง ภาวะหายใจลาบาก ความสามารถในการทากจวตรประจาวนและ

คณภาพชวตของผ ปวยภาวะหวใจลมเหลว

- ประสทธผลของโปรแกรมสงเสรมการจดการตนเองตอภาวะหายใจ

ลาบากการกลบเขารบการรกษาซาดวยอาการกาเรบและคณภาพชวตของ

ผ ปวยภาวะหวใจลมเหลว