1

บทท 5 การจงใจเพอนรวมงาน

แรงจงใจมอทธพลตอพฤตกรรมมนษย หากจะใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาตามทมงหวง แรงจงใจจะผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมา นอกจากนแรงจงใจยงจะชวยกากบพฤตกรรมมนษย

2

แรงจงใจ : ตนกาเนดแหงพฤตกรรม

แรงจงใจ (Motive) : สภาวะทอนทรยถกกระตนใหแสดงพฤตกรรม

เพอไปยงจดหมายปลายทางหรอเปาหมาย

การจงใจ (Motivation) : กระบวนการทบคคลถกกระตนจากปจจยตางๆ ทาใหเกดแรงผลกดนใหแสดงพฤตกรรมออกมา

เพอใหบรรลเปาหมายตามทผทาการชกจงใจกาหนด

3

พฤตกรรมของมนษย จะเกดขนเนองจากมแรงจงใจ บางอยางเราใหบคคลมงไปสเปาหมายน น

(ยกเวนพฤตกรรมทเกดจากปฏกรยาสะทอน) และเมอถกจงใจ จะมความกระตอรอรนทจะทากจกรรมน นๆ

เพอไปยงเปาหมายทคดเอาไว เปาหมายบางทเรยกวา “ รางวล ” ( Reward ) บางทอาจเกด “ เปาหมายใหม ” ขนได

4

พฤตกรรมทถกกระตนหรอถกเราใหแสดงออกมา เรยกวา “พฤตกรรมทถกจงใจ ” ซงจะแสดงออกมา 3 ลกษณะ

1. มพลง = แสดงกรยาในลกษณะทเปนการเพมพลง 2. มทศทาง = ตองมงไปทางใดทางหนง 3. มการดารงไว = รกษาระดบของพฤตกรรมใหดารงอย

สงทจะมาเราหรอผลกดนใหเกดพฤตกรรมตางๆขนมาไดน นตองเปนสงทจะทาใหบคคลเกดความตองการและความสนใจ

อาจเปนสงเราภายนอกทมาลอหรอสงเราภายใน

การจงใจเปนกระบวนการทไมอยน ง เกดตอเนองเปนวฏจกร

5

องคประกอบของการจงใจ

1. ภาวะทกาลงถกเรา = ความตองการ แรงขบ หรอแรงจงใจ 2. พฤตกรรมทถกจงใจเกดขนเพราะถกเรา 3. ภาวะทอนทรยไปสเปาหมายทาใหเกดความพงพอใจและสภาพการเราลดลง

6

ความตองการ แรงขบ

หรอแรงจงใจ

เกดความพงพอใจ

เปาหมาย รางวล

หรอสงลอใจ

พฤตกรรมทถก จงใจหรอถกเรา

7

ลกษณะของการจงใจ

1. การจงใจภายใน ( Intrinsic motivation )

สภาวะทบคคลตองการทจะกระทาหรอเรยนรดวยตนเอง

โดยไมตองอาศย การชกจงจากสงเราภายนอก

ไดแก ความตองการ ความรสกนกคด ความสนใจ

เจตคตของแตละบคคล

2. การจงใจภายนอก ( Extrinsic motivation )

สภาวะทบคคลรบการกระตนจากสงเราภายนอก

เราใหเกดความตองการ และแสดงพฤตกรรม

ไปสเปาหมายน น ไดแก การเสรมแรงดวย

สงลอใจและ รางวล

8

การตอบสนองความตองการของมนษยนน โดยยดหลกทวา "มนษยแตกตางกน"

ซงอยบนฐานรากของความถกตองและเหมาะสม ดงนน มนษยแตละคนจงมความสามารถใน การรบร ตความ และตอบสนองแตกตางกน

9

ในการทางานกบมนษย เราจะตองเรยนรและพยายามเขาใจถงการกระทาของเขา

เกดเนองจาก " ความเปนมนษยทมความตองการ" เชนเดยวกน การศกษาเรองธรรมชาตและความตองการของมนษย

จะชวยใหเราเขาใจตนเองและเขาใจผอนไดดข น และนาไปสการยอมรบความแตกตางของมนษยได เพอจะไดอยรวมกบมนษยในสงคมอยางมความสข

รและเขาใจความมอยเปนอยจรงตามธรรมชาตของมนษย ชวยใหเราสามารถตอบสนองความตองการของผอนไดถกตอง อนจะนาไปสการมความสมพนธทดและมมนษยสมพนธตอกน

10

ความตองการ

กระบวนการจงใจจะเกดขนตลอดเวลา เนองจากรางกายมความตองการและแรงขบ

ความตองการเกดจากความขาดแคลนภายในรางกาย ทาใหรางกายขาดความสมดล

11

ประเภทของความตองการ

1. ความตองการ ดานรางกาย

เปนความตองการท

มพลงผลกดนทางรางกายเพอ ใหอวยวะภายในทางานตามปกต

อาหาร นา อากาศ การพกผอนนอนหลบ การขบถาย การออกกาลงกาย ความตองการทางเพศ การเคลอนไหว

2. ความตองการ ดานจตใจและสงคม

เปนความตองการท

เกดขนภายในจตใจและอารมณ ความปลอดภย ความรก ความอบอน การนบถอ ความสาเรจ การเปนทยอมรบ เกยรตยศ ชอเสยง

12

แรงขบ

: สภาพเราอนเกดจากความตองการภายในตวอนทรย ทาใหเกดกจกรรมตาง ๆ เชน ความหว

ความตองการและแรงขบเกดควบคกนเสมอ ถาความตองการมมาก แตแรงขบไมไดสงตามไปดวย

พฤตกรรมจะไมเกด

13

ประเภทของแรงขบ

1. แรงขบปฐมภม (Primary Drive)

1.1 แรงขบทางดานสรระ (Physiological drive) เกดจากสภาวะภายในรางกาย

ถารางกายขาดแคลนเสยสมดล จะเกดความตองการและแรงขบขนเพอกระตนใหแสดงพฤตกรรมบางอยาง

ทาใหรางกายอยในภาวะสมดล เรยกวา “โฮมโอสแตซส” (Homiostasis) ไดแก

* ความอน ความเยนและความเจบปวด * ความหว ความกระหาย * การนอนหลบ * แรงขบทางเพศ * แรงขบในการเปนแม

14

เปนแรงจงใจทางจตวทยาทเกดจาก ความตองการพนฐานทางจตใจ ไดแก

* การเคลอนไหวและโตตอบตอสงแวดลอม * ความอยากรอยากเหนความสนใจในสงแปลกๆใหมๆ * การจบตอง * ความกลว * ความรก

1.2 แรงขบท วไป (General drive)

15

2. แรงขบทตยภม (Secondary Drive)

เปนแรงขบทเกดจากการเรยนร เรยกวา “ แรงจงใจทางสงคม ” ไดแก

- ความผกพนกบบคคลอน - การเปนทยอมรบของสงคม - ฐานะตาแหนง - ความรสกม นคง - ความสาเรจ - ความเปนอสระ

16

การจงใจในการทางาน

“ เอาใจใสตอคนงานเสมอในทกเรอง ไมมการวากลาว จะใชวธชมเชย ”

1. การจงใจในทางบวก ( Positive motivation) การใชรางวลเปนสงลอใจ เชน เพมเงนเดอน ใหสองข น ใหสทธในการแสดงความคดเหน ใหมสวนรวมในการตดสนใจ “ เอาใจใสและใหรางวลเฉพาะการทางานทไดผลดเทาน น ” 2. การจงใจในทางลบ ( Negative motivation ) เชน การลงโทษถาใชบอยๆจะทาลายขวญและกาลงใจ

17

ทฤษฏแรงจงใจ

1. กลมพฤตกรรมนยม ( Behavioral theory ) 2. กลมมนษยนยม (Humanistic theory) 3. กลมปญญานยม (Cognitive theory) 4. กลมการเรยนรทางสงคม (Social learning theory of motivation)

18

กลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism)

สนใจศกษาพฤตกรรม ซงสามารถวดไดสงเกตไดและทดสอบได ถอวาสงแวดลอมหรอประสบการณจะเปนตวกาหนดพฤตกรรม และการเรยนรจะเกดขนเมอเชอมโยงสงเราและการตอบสนอง

ซงเปนตวสรางนสยและทาใหเกดรปแบบพฤตกรรม

การแสดงพฤตกรรมจะมความถมากขน ถาหากไดรบการเสรมแรง

นกจตวทยาในกลมนไดแก

Pavlov. Watson . Skinner . Thorndike.

19

Skinner แสดงความเหนวา พฤตกรรมท วไปม 2 ชนด คอ

1. พฤตกรรมแบบถกเราใหทา ( Respondent behavior) :พฤตกรรมทอยภายใตการควบคมของสงเราโดยตรง

เชน การตอบสนองของสนขในการทดลองของ Pavlov เดกตกใจเมอไดยนเสยงดง เปนตน

ซงเปนปฏกรยาสะทอนอตโนมตของรางกาย ทตอบสนองตอสงเราภายนอก

2. พฤตกรรมแบบลงมอกระทา ( Operant behavior) : พฤตกรรมทปรากฏออกมาโดยการกระทาของเจาของ

พฤตกรรมเองมากกวาเกดขนเพราะถกกระตนโดยสงเรา

20

Skinner เชอวา สงเราภายในบคคลตางหากทเปนตวกาหนดพฤตกรรมของมนษย

เชน ความหว ความกระหาย ความสข ความทกข เปนตน สงเหลานนาไปสการสรางพฤตกรรมและบคลกภาพในตวบคคล

เขายงใหความสาคญเปนพเศษตอการเสรมแรงและตวเสรมแรง

( Reinforcement- Reinforcers ) ซงเปนสงทมความสาคญตอการทดลองทางพฤตกรรมมองเขา

Skinner ใหคานยามของ “ตวเสรมแรง”

: เหตการณหรอสงเราซงเมอเกดขนกบการตอบสนอง ในชวงเวลาทพอเหมาะ ทาใหมแนวโนมพลงการตอบสนองมากขน

วธการใชตวเสรมแรง คอ “การเสรมแรง” (Reinforcers) น นเอง

21

กลมมนษยนยม (Humanism)

มความเชอวามนษยมความดตดตวมาแตเกด ( Good – Active )

มนษยเปนผมอสระทจะนาตนเองและพงตนเองได มอสระทจะกระทาสงตางโดยไมใหตนเองและผอ นเดอนรอน

มนษยเปนผรบผดชอบและเปนผสรางสรรคสงคม นอกจากน นยงเนนถงการรบรตนเองในดานบวก

และเชอวาบคคลจะตองตอสด นรน เพอตอบสนองความตองการของตวเองใหสมบรณอยเสมอ

นกจตวทยากลมน ไดแก Rager, Maslow, Combs

22

Maslow’s Hierarchy of Needs Theory

การเขาใจตนเอง ( Self Actualization )

การยกยองนบถอ ( Esteem needs )

ความปลอดภย ( Safety needs )

ความตองการทางดานรางกาย ( Physiological needs )

ความรกและความเปนเจาของ (Belongingness and love needs)

23

สาระสาคญของทฤษฎลาดบขน ความตองการของ Maslow

1. ความตองการของบคคลจดลาดบความสาคญจากตาสดไปส

ระดบสงสด 2. เมอความตองการอยางหนงไดรบการตอบสนอง ความตองการน นจะลดความสาคญลง แตจะเกดความ ตองการอยางอนเขามาแทนท 3. เมอความตองการระดบตาไดรบ การตอบสนองแลว จะเกดความตองการในระดบทสงข น 4. ความตองการยงอยในระดบสงความรบดวนทจะตอบสนองเพอคงชวตอยจะย งนอยลง เลอนระยะเวลาออกไปไดมาก และมโอกาสหายไปไดงาย 5. ความตองการในแตละระดบจะเกยวเนองและเหลอมลากน

24

เหนวาการศกษาพฤตกรรมของมนษยน นมองเพยงพฤตกรรมท

แสดงออกอยางเดยวน นไมเพยงพอ ควรจะคานงถงกระบวนการทางสมองหรอกระบวนการทางความ

คดเหนซงเปนสาเหตของพฤตกรรมโดยตรง ซงนกจตวทยากลมนจะมองเกยวกบเร อง

การเรยนรวาเปนเรองของการเกด Insight หรอเปนการเปลยนแปลงความคดเดม และการเรยนรซ งจะนาไปส Insight

นกจตวทยากลมนไดแก Bruner. Lewin. Kohler. Ausubel

กลมปญญานยม (Cognitive theory)

25

ทฤษฎสนามแหงความรความเขาใจ (Cognitive Field Theory)

Kurt Lewin กลาววา การแสดงออกของคนจะมลกษณะทเปนแรงทมพลงและมทศทาง

สงใดทอยในความสนใจและความตองการจะมพลงทางบวก ถานอกเหนอความสนใจจะมพลงเปนลบ

เปนผทาใหเกดแนวคดของ Life space วา

" ในการทาความเขาใจพฤตกรรมของบคคลใดบคคลหนง ในสถานการณใดสถานการณหนง และในเวลาใดเวลาหนง

เราตองรทกส งทเก ยวของกบคนๆน น เพราะคนจะแสดงพฤตกรรมตามสงทเก ยวของกบตน

ตามสงทตนรบร"

26

Lewin ไดเสนอแบบพฤตกรรมข นมลฐานของมนษย ( Basic Model of Behavior )

ต งอยในสมมตฐาน 3 ประการ คอ

1. สาเหต ( Causality ) อาจจะเกดจากสงแวดลอม หรอกรรมพนธ

2. สงเรา ( Drive impulse )

เชน แรงผลกดนทเกดจากความจาเปนของรางกาย

3. การสเปาหมาย ( Goal directedness) เพอสนองสงเรา ลดความตงเครยด และลดความตองการตางๆ

27

กลมการเรยนรทางสงคม (Social learning theory of motivation)

Bandura เสนอวาการเรยนรสวนใหญของมนษย

เปนการเรยนรโดยการสงเกตการกระทาของผอ น ตางจากทฤษฏการเสรมแรง กลาวคอ

แทนทจะเนนวาพฤตกรรมของบคคลเปนผลมาจาก การไดรบแรงเสรมทางบวก

แตแนวคดนกลบเนนวา

การคาดคดถงผลลพธทเกดขนในอนาคตตางหากทเปนสงจงใจได และจะแสดงพฤตกรรมออกมา

28

พฤตกรรมสวนใหญของคน ไมไดถกควบคมโดยเหตการณเฉพาะหนา

จากประสบการณจะทาใหเราคาดหวงทจะมพฤตกรรมทเราอยากไดและคนอนจะทาใหไมได

ดงน นพฤตกรรมจะถกปรบโดยผลทเราคาดหวง

( Anticipated outcomes) เชน เราไมคอยใหมอบตเหตกอนทจะซอประกน

นอกจากน นเราสามารถเรยนรพฤตกรรมได

โดยการดตวแบบทเหมาะสม เชน การหดวายนา หดขบรถ

จะตองมการสอนและอธบายกอนการมประสบการณจรง

29

การจงใจในมนษย

“ ตวเราแรงจงใจ ” (Motivational arousal)

แรงจงใจทสามารถเราใหแสดงพฤตกรรมออกมา

“ แรงจงใจแฝง ” (Motivational disposition)

แรงจงใจทไมทาใหอนทรยแสดงพฤตกรรมออกมา

30

ขอสงเกตเกยวกบเร องแรงจงใจ จากพฤตกรรมทแสดงออกมา

1. การแสดงออกของแรงจงใจแตละคนจะแตกตางกนไปตามการเรยนร ประสบการณ 2. แรงจงใจอยางเดยวกน อาจทาใหแสดงพฤตกรรมตางกน 3. แรงจงใจตางกน อาจทาใหบคคลแสดงออกมาเหมอนกน 4. แรงจงใจหลายอยางแสดงออกมาในรปปลอมแปลงได ไดแก การแสดงออกมาในรปความฝน อาการทางประสาท 5. พฤตกรรมทแสดงออกมาในขณะหนง อาจเกดจากแรงจงใจหลาย ๆ อยาง