adhyaatmaramayo

Upload: sambashiva-sharma

Post on 06-Jul-2018

269 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    1/62

     

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    sanskritdocuments.org

    August 26, 2015

     

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    2/62

    Document Information

    Text title : adhyAtma rAmAyaNa ayodhyAkA.nDa

    File name : adhyaatmaRamAyo.itx

    Category : adhyAtmarAmAyaNa

    Location : doc_raama

    Author : Traditional

    Language : Sanskrit

    Subject : philosophy/hinduism/religion

    Transliterated by : Nagaraj Balijepalli

    Proofread by : Nagaraj Balijepalli, Sunder Httangadi, PSA Easwaran,

    ahimsasoldier

    Latest update : july 22, 2006, April 4, 2015

    Send corrections to : [email protected]

    Site access : http://sanskritdocuments.org

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    3/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्   1

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    4/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥थमःसग  ः ॥

    एकदा स  खुमासीन ं राम ं ाःप  िुराजर  े ।

    सवा  भरणस ं रिस हंासन  े ितम ॥् १॥नीलोलदलयाम ं कौ  भुाम  ुकरम ।्सीतया रदड  ने चामर  णेाथ वीिजतम ॥् २॥

    िवनोदय ं ता लूचव  िणािदभरादरात ।्नारदोऽवतर  मुरा राघवः ॥ ३॥

    श  ुिटकसाशः शर इवामलः ।अितकतम  पुायातो नारदो िददश  नः॥४॥

    त ं ा सहसोाय रामः ीा कृतािलः ।ननाम िशरसा भ मूौ सीतया सह भिमान ॥् ५॥

    उवाच नारद  ं रामः ीा परमया य  तुः ।स िंसारणा ं म  िुन  े ल  भ ं तवदश  नम ।्अाक ंि वषयासच  तेसा ं िनतरा ं म  नु  े॥ ६॥

    अवा ं म  े प वू  जक  ृ तप  ुयमहोदयःै ।

    ससंािरणािप िह म  ुन  े

    लत  े

    समागमः ॥ ७॥अतश  नाद   वे क  ृ ताथऽि म  नुीर ।िक ंकाय   त  े मया काय    िूह तरवािण भोः ॥ ८॥

    अथ तं नारदोऽाह राघवं भवलम  ।्िक ं मोहयिस मा ं राम वालैकान  सुािरिभः ॥ ९॥

    ससंाय  िहमित ों सम  तेया िवभो ।जगतािमादभ तूायासामायाग  िृहणीतव॥१०॥

    िकषा  ाय  े ता ं ादयः जाः ।दाया सदा भाित माया या िग  णुािका ॥ ११॥

    2

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    5/62

    ॥थमःसग  ः ॥   3

    स तू  ऽेज ं श  ुकृलोिहताः सव  दाजाः।लोकयमहाग  हे   े ग  हृम  दुातः ॥ १२॥

    ंिव  जुा  नकी लीः िशवं जानकी िशवा ।ा  ं जानकी वाणी स यू   ं जानकी भा ॥ १३॥

    भवान श्शाः सीता त  ु रोिहणी श  भुलणा ।शम  वे पौलोमी सीता ाहानलो भवान  ॥्१४॥

    यमं कालप सीता स यंिमनी भो ।िनितं जगाथ तामसी जानकी श  भुा॥१५॥

    राम म  वे वणो भाग  वी जानकी श  भुा ।वाय  ु ं राम सीता त  ु सदागितिरतीिरता ॥ १६॥

    क  ुब  रें राम सीता सव  सिकीत  ता ।ाणी जानकी ोा ं लोकनाशकृत ॥्१७॥

    लोक  े ीवाचक ंयावव   जानकी श  भुा ।प  ुामवाचक ं यावव   ंिहराघव॥१८॥

    ताोकय  े द   वे य  वुाा ं नाि िकन ॥ १९॥

    दाभािसोदताानमाकृितमतीय  त  े ।ताहातः स ू ं िल ं सवा  क ं ततः ॥ २०॥

    अहार ब  िु पाण  िेयािण च ।िलिम  ुत  े ा   जै  मृ  सु  िुखादमत ॥्२१॥

    स एव जीवस लोक  े भाित जगयः ।अवाानािववै कारणोपिाधत  े ॥२२॥

     लूं स ूंकारणाम  िुपािधतयं िचत  ःे ।एत   िैव  िशो जीवः ािय  ुः परम  ेरः॥२३॥

    जास  षु  ुाा स संिृतया   वत  त  े ।ता िवलणः साी िचां रघ ूम॥२४॥

    एव जगात ं िय सव   ििततम ।्  वे लीयत  े कृ ं तांसव  कारणम ॥्२५॥

    राविहिमवाानं जीवं ाा भयं भव  ते ।्परााहिमित ाा भयःखिैव  म  ुत  े ॥२६॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    6/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    िचािोतषा सवा  ः सव  द   हे   षे  ु ब  ुयः ।या याकाय  े सव  ाा ततो भवान ॥्२७॥

    अानात  े सव   ियरौभ  जुवत ॥्२८॥ादिभय  ुाना ं िवान ं भवित मात ।्तािय  ुा य  े म  िुभाज एव िह ॥ २९॥

    अहं भानां तानां च िकरः ।अतो मामन  गु  ृी मोहय न मा ं भो॥३०॥

    िाभकमलोो ा म  े जनकः भो ।अतवाह  ं पौोऽि भ ं मा ं पािह राघव ॥ ३१॥

    इ  ुा बशो ना ाना  िुपर   तुः ।उवाच वचन ं राम णा नोिदतोऽहम ॥्३२॥

    रावण वधाथा  य जातोऽिस रघ  सुम।इदान राराथ   िपता ािमभष  ेित॥३३॥

    ियद राािभस संो रावण ं न हिनिस ।िता त  े कृता राम भ भूारहरणाय वै ॥ ३४॥

    तंक  ुराज  े ससम  िेव ह ।  ु   तैिदत ं रामो नारद  ं ाह िसतम ॥्३५॥

    ण  ु नारद म  े ििकित  ऽेििवदतंिचत ।्ितात ं च य वू   िकर  े त स शंयः॥३६॥

    िक  ु कालान  रुोध  ने तारसयात ।्िहर  े सव  भ भूार ं म  णेास  रुमडलम ॥्३७॥

    रावण िवनाशाथ   ो गा दडकाननम ।्चत  दु   शसमा  िुषा म  िुनव  षेध  कृ  ् ॥३८॥

    सीितामष  णे त  ं ं सक  ुल ं नाशयाहम ।्एव ं राम  े ितात  े नारदः म  मुोदह॥३९॥

    िदणय ं क  ृ ा दडविणप तम ।्अन  ुात राम  णेययौद    वेिगतंम  िुनः ॥ ४०॥

    स वंाद  ं पठित णोित स ंर  ेा

    यो िन ं म  िुनवररामयोः सभा ।साोमरस  ु ल  भंिवमों

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    7/62

    ॥थमःसग  ः ॥   5

    क   ैव ं िविरतप  रुःसर ं म  णे॥४१॥

    िइत ीमदारामायण  े उमामह   ेरस वंाद   े

    अयोाकाड  े थमः सग  ः ॥ १ ॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    8/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥ ितीयः सग  ः ॥

    अथ राजा दशरथः कदािचहिस ितः ।

    िवस ं क  ुलाचाय  माय  देमभाषत ॥ १॥भगवन र्ाममिखलाः श िंसम  ुम  ु  ः ।पौरा िनगमा वृा मिण िवश  षेतः॥२॥

    ततः सव  ग  णुोप  ते ं राम ं राजीवलोचनम ।्  े ंरा  ऽेिभष  ेािम वृोऽहं म  िुनप  ु व॥३॥

    भरतो मात  लु ं   ुं गतः श  ुसयं  तुः ।िअभष  े  े एवाश  ु भवाान  मुोदताम ॥् ४॥

    साराः िसया ं च ग मय राघवम ।्उीया ं पताका नानावणा  ःसमतः॥५॥

    तोरणिान िविचािण ण  म  ुामयािन वै ।आय मिणं राजा स  मुंिमसमम ॥्६॥

    आापियत या ं म  िुनमानय ।यौवरा  ऽेिभष  ेािम ोभ तू  े रघ  नुनम ॥् ७॥

    तथ  िेत हषा   म  िुनं िकं करोमीभाषत ।तम  वुाच महात  जेा विसो िानना ं वरः॥८॥

    ः भात  े मक  े ककाः ण  भ िूषताः ।ित  ु षोडश गजाः ण  रािद भ िूषताः ॥ ९॥

    चत  दु   ः समायात  ु ऐरावतक  ुलोवः ।नानातीथदकैः प णूा  ः ण  क  ुाः सहशः ॥ १०॥

    ाा ं नववयैाचमा  िण ीिण चानय ।  ते ं रदड ं म  ुािमिणविराजतम ॥्११॥

    6

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    9/62

    ॥ ितीयः सग  ः ॥   7

    िदमािान विाण िदााभरणािन च ।म  नुयः स  ृ ता ित  ु क  ुशपाणयः ॥ १२॥

    नत  ो वारम  ुा गायका व  णे  कुाथा ।नानािवादक  ुशला वादय  ु न  पृाण  े ॥१३॥

    हरथपादाता िबिह  ु साय  धुाः ।नगर  े यािन िति द   वेतायतनािन च ॥ १४॥

    त  षे  ु वत  ता ं प जूा नानािबिलभराव  तृा ।राजानः शीमाया  ु नानोपायनपाणयः ॥ १५॥

    इिादय म  िुनः ीमान स्  मु ं न  पृिमणम ।्

    य ं जगाम भवन ं राघविातशोभनम ॥्१६॥रथमा भगवान व्िसो म  िुनसमः ।िीण काियत रथािितमवातरत ॥्१७॥

    अः िवय भवन ं ाचाय  ादविारतः ।ग  ुमागतमााय राम णू  ः कृतािलः ॥ १८॥

      ु नमृ दडविसयं  तुः ।ण  पा  णे पानीयमिाननायाश  ु जानकी ॥ १९॥

    रासन  े समाव  ेय पादौ ा भितः ।तदपः िशरसा ध  ृा सीताया सह राघवः ॥ २०॥

    धोऽीवीामव पादा  धुारणात ।्ीराम  णे   वैम  ु  ु हसन म्  िुनरवीत ॥्२१॥

    ादिसलल ं ध  ृा धोऽभ िूिरजािपतः ।ािप मिता त  े िह पादतीथ  हताश  भुः॥२२॥

    इदान भाषस  े यं लोकानाम  पुद   शेकतृ ।्जानािम ा ं पराान ं ला सातमीरम ॥्२३॥

    द   वेकाया  थ  िसथ   भाना ं िभिसय  े ।रावण वधाथा  यजात ं जानािम राघव ॥ २४॥

    तथािप द   वेकाया  थ   ग  ु ं नोाटयाहम ।्तथा ं मायया सव   करिोष रघ  नुन॥२५॥

    तथवैान  िुवधा  ऽेह  ं िशंग  ुरहम ।्ग  ुग  ु  णा ं ं द   वे िपतॄ णा ं ं िपतामहः ॥ २६॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    10/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    अया  मी जगाावाहकमगोचरः ।श  ुसमयंद   हें ध  ृा ाधीनसवम ॥्२७॥

    मन  ुइवलोक  े ऽिन भ्ािस  ं योगमायया ।पौिरोहमह  ं जान  े िवग   जीवनम ॥्२८॥

    इाक ूणांक  ुल  े रामः परमाा िजनत  े ।इित ात ं मयाप वू   णा िकथत ं प  रुा॥२९॥

    ततोऽहमाशया राम तव सकाया ।अकाष   िगहतमिप तवाचाय  िसय  े ॥३०॥

    ततो मनोरथो म  ऽे फिलतो रघ  नुन।दधीना महामाया सव  लोकैकमिोहनी ॥ ३१॥मा ं यथा मोहय  ेवैतथाक  ु रघ ूह ।ग  ुिनृितकामं ियद द   े  तेद   वे म  े ॥३२॥

    साव  म  ु ं न वा ं क  ुिचया ।राा दशरथ  नेाह  ं   िेषतोऽि रघ ूह॥३३॥

    ामामियत  ु ं रा  े ोऽिभष  ेित राघव ।

    अ  ं सीतया साध  म  पुवास ं यथािविध ॥ ३४॥क  ृ ा श  िुचभ ूिमशायी भव राम िजत  िेयः ।गािम राजिसा ं ं त  ु ातग  िमिस ॥ ३५॥

    इ  ुा रथमा ययौ राजग  ु  ु  तम ।्रामोऽिप लण ं ा हिसदमवीत ॥्३६॥

    िसौम  े यौवरा  े म  े ोऽिभष  केो भिवित ।ििनममाम  वेाह  ं कता   भोा म  िेवह॥३७॥

    मम ं िह बिहःाणो ना काया   िवचारणा ।ततो विस  ने यथा भािषत ं तथाकरोत ॥्३८॥

    िवसोऽिप न  पृ ं गाक  ृ त ं सव   व  देयत ।्िवस प  रुोराा  ु ं रािमाभष  चेनम ॥्३९॥

    यदा तदैवनगर  े   ुा िक  मुान ज्गौ ।कौसाय   ै राममा  े स  िुमाय   ै तथ   वै च ॥ ४ ० ॥

      ुा त  े हष  स णू   ददत  हुा  रम  ुमम ।्त   ै ततः ीतमनाः कौसा प  ुवला ॥ ४१॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    11/62

    ॥ ितीयः सग  ः ॥   9

    ल पय  चर   वे रामाथ  िसय  े ।सवादी दशरथः करो  वे ित  तुम ॥्४२॥

    कैक  ेयीवशगः िक  ु काम  कुः िक ं िकरित ।इित ाक  ुलिचा सा गा   द   वेीमप जूयत ॥्४३॥

    एितर  े द   वेा द   वे वाणीमचोदयन ।्ग द   िेव भ  वुो लोकमयोायां यतः ॥ ४४॥

    रािमाभष  िेकवाथ   यत वातः ।मरा ं िवशादौ कैक  े य चततःपरम ॥्४५॥

    ततो िव  े सम  ु  े प  नुर  िे िहदवंश  भु  े ।तथ  े  ुा तथा च  े िवव  शेाथ मराम ॥्४६॥

    सािप क  ुा िवा त  ु ासादामथाहत ।्नगरं पिरतो ा सव  तः समल  तम ॥्४७॥

    नानातोरणसाध ं पतािकाभरल  तम ।्दानोवसमाय  ुा कौसा चाितिहष  ता॥४८॥

    धा प मातः िक ं नगर ं समल  तम ।्दानोवसमाय  ुा कौसा चाितिहष  ता॥४९॥

    ददिात िवम  ु  ेो वािण िविवधािन च ।ताम  वुाच तदा धाी रामचािभष  चेनम ॥्५०॥

    ो भिवित त  नेा सव  तोऽल  त ं प  रुम ।्त  ुा िरत ं गा कैक  ेय वामवीत ॥्५१॥

    पय  ा ं िवशालाीम  केा  े पय  िवताम ।्िक ं श  षे   ेभ  ग  े म ढू  े महयम  िुपतम ॥्५२॥न जानीष  ऽेितसौय  मािननी मगिामनी ॥ ५३॥

    रामान  ुहााः ोऽिभष  केो भिवित ।त  ुा सहसोाय कैक  ेयी ियवािदनी ॥ ५४॥

    तिैद ं ददौ ण  न पू  रु ं रभ िूषतम ।्हष  ान  े िकिमित म  े कत  े भयमागतम ॥्५५॥

    भरतािदधको रामः ियकृ  े ियवंदः।कौसा ं मा ं सम ं पयन स्दाश  ु षूत  े िह माम ॥्५६॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    12/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    रामाय ं िकमाप ं तव म ढू  े वदम  े ।त  ुा िवषसादाथ क  ुाऽकारणविैरणी ॥ ५७॥

    ण  ु मचन ं द   िेव यथाथ   त  े महयम ।्ा ं तोषयन स्दा राजा ियवािान भाषत  े ॥५८॥

    काम  कुोऽतवादी च ा ं वाचा िपरतोषयन ।्काय   करिोत ता वै राममात  ःु स  पु  ुलम ॥्५९॥

    मन  िेतधाय   वै   षेयामास त  े स  तुम ।्भरत ं मात  लुक  ुल  े   षेयामास सान  जुम ॥्६०॥

    स  िुमायाः समीचीनं भिवित न संशयः ।लणो रामम  िेत रा ं सोऽन  भुिवित ॥ ६१॥

    भरतो राघवा  े िकरो वा भिवित ।िववात  े वा नगरााणवैा   हायत  ऽेिचरात ॥्६२॥

    ं त  ु दासीव कौसा ं िन ं िपरचिरिस ।ततोऽिप मरण ं   येो यपाः पराभवः ॥ ६३॥

    अतः शी ं यता भरतिाभष  चेन  े ।राम वनवासाथ   वषा  ि णनवपच॥६४॥ततो ढोऽभय  े प  ुव राि भिवित ।उपाय ं त  े वािम प वू  म  वे स  िुिनतम ॥्६५॥

    प  रुा द   वेास  रु  े य  ु   े राजा दशरथः यम ।्इ  णे यािचतो धी सहायाथ   महारथः ॥ ६६॥

    जगाम स  नेया साध   यासहश  भुानन  े ।

    य  ु  ं क  ुव  त रासःैसहिधनः॥६७॥तदाकीलो पति न व  दे सः ।ं त  ु ह ं समाव  ेय कीलर  ऽेितधयै  तः॥६८॥

    ितविसतािपा िपताणपरीया ।ततो हास  रुान स्वा  न द्दश   ािमरमः ॥ ६९॥

    आय   परम ं ल  ेभ  े ामािल म  दुाितः ।वणृी य  े मनिस वाितं वरदोऽहम ॥्७०॥

    वरय ं व  णृी म  वे ं राजावदयम ।्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    13/62

    ॥ ितीयः सग  ः ॥   11

    योो वरदो राजन य्िद द ं वरयम ॥्७१॥

      वे ितत  ु िचर ं ासभ तू ं ममानघ ।

    यदा म  ऽेवसरो भ यूादा द   िेह वरयम ॥्७२॥तथ  े  ुा य ं राजा िमर ं ज स  ुत  े ।ः  तु ं मयाप वू  िमदान   िृतमागतम ॥्७३॥

    अतः शी ं िवया ोधागार ं षिाता ।िवम  ुसवा  भरणंसव  तो िविनकीय   च॥७४॥

    भ मूाव  वेशयाना ंत ूीमाित भािमिन ।यावं िताय राजाभीं करिोत त  े ॥७५॥

      ुा िवयो ं तदा क  ेकयिननी ।तम  िेवाखल ं म  ने   ेःसिाहितवमा ॥ ७६॥

    तामाह क   ैक  ेयीाक  ुत  े ब  िुरीशी ।एव ं ा ं ब  िुसा ं नजान  े वस  ुिर॥७७॥

    भरतो यिद राजा म  े िभवित स  तुःियः।ामान श्त ं दाािम मम ं ाणवभा ॥ ७८॥

    इ  ुा कोपभवन ं िवय सहसा षा ।िवम  ुसवा  भरणंिपरकीय   समतः ॥ ७९॥

    भ मूौ शयाना िमलना िमलनारधिारणी ।ोवाच ण  ु म  े क  ु  े यावामो वनं ज  ते ॥्८०॥

    ाणा  ऽेथवाव  े िशय  े तावद   िेव ह ।िनय ं क  ु कािण काण ं त  े भिवित ॥ ८१॥

    इ  ुा ययौ क  ुा ग  हंृ साऽिप तथाकरोत  ॥्८२॥

    धीरोऽदयाितोऽिप सग  णुाचाराितो वाथवािनीतो ििवधवादद   िेशकपरो िविावव  केोऽथवा ।

     ानािमतपापिभावितधया ं स ं सदा च  ेज  ते ्त   ुा िपरभािवतो जित ता ं म  णे   ुटम ॥्८३॥

    अतः सः िपराो ाना ं सव  दिैव ह । ःसी वत  े ाथा  थ  यें राजकका ॥ ८४॥

    िइत ीमदारामायण  े उमामह   ेरस वंाद   ेअयोाकाड  े ितीयः सग  ः ॥ २ ॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    14/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    15/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥ ततृीयः सग  ः ॥

    ततो दशरथो राजा रामा  दुयकारणात ।्

    िआदय िमक  ृ तीः सानो ग  हृिमावशत ॥् १॥ताा िया ं राजा िकम  तेिदित िवलः ।या प  रुा मिर ं ताः िव  े मिय शोभना ॥ २॥

    हसी माम  पुायाित सा िक ं नवैा यत  े ।इा  वे सि मनसाितिवयता ॥ ३॥

    प दासीिनकर ं क  ुतो वः ािमनी श  भुा ।नायाित मां यथाप वू   िमया ियदश  ना॥४॥

    ता ऊच  ःु ोधभवन ं िवा नवै िवह   े ।कारण ं त द   वे ंगिन  ते  मुह   ि स॥५॥

    इ  ुो भयसो राजा ताः समीपगः ।उपिवय शनदै   ह  ं ृशैिपाणनावीत ॥् ६॥

    िक ं श  षे  े वस  धुापृ  े पय  ादीन ि्वहायच।मा ं ं ख  देयस  े भी यतो मा ं नावभाषस  े ॥ ७॥

    अलार ं पिर भ मूौ िमलनवाससा ।िकमथ    िूह सकलं िवधा  े तव वाितम ॥् ८॥

    को वा तवािहत ं कता   नारीवाप  ुषोऽिप वा ।स म  े द व भिवित न स शंयः॥९॥

     िूह द   िेव यथा ीितदवयं ममातः ।ितददान साधिय  े स  ु ल  भमिप णात ॥्१०॥

    जानािस ं मम ा ं िय ं मा ं वश  े ितम ्।तथािप मा ं ख  देयस  े व  थृा तव पिरमः ॥ ११॥

    13

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    16/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

     िू िहक ं िधनन ं क  ुया   िदर ं त  े ियरम ।्िधनन ं णमा  िेणनध  न ं च तविाहतम ॥्१२॥

     िूह कं वा विधािम वधाह वा िवमोत  े ।िकम बनो  े न ाणान द्ािाम त  े िय  े ॥१३॥

    मम ाणाियतरो रामो राजीवलोचनः ।तोपिर शप  े  िूह ित ं तरोहम ॥्१४॥

    िइत  वुाण ं राजान ं शप ं राघवोपिर ।शन   िैव  मृ न  े  े सा राजानं भाषत ॥ १५॥

    ियद सितोऽिस शपथ ं क  ुष  े यिद ।याा ं म  े सफला ं कत  ु   शीम  वेमह   िस॥१६॥प वू   द   वेास  रु  े य  ु   े मया ं पिररितः ।तदा वरयं दं या म  े त  ुच  तेसा॥१७॥

    तय ं ासभ तू ं म  े िापत ं िय स  ुत ।त   कै  े न वर  णेाश  ु भरतंम  े ियंस  तुम ॥्१८॥

    एिभः सतृसार   यैवरा  ऽेिभष  चेय ।

    अपर  णे वर  णेाश  ु रामो गत  ु दडकान ॥्१९॥म  िुनव  षेधरः ीमान ज्टावलभ षूणः।चत  दु   श समा कम लूफलाशनः ॥ २०॥

    प  नुरायात  ु ता  े वन  े वा ितत  ु यम ।्भात  े गत  ु वनं रामो राजीवलोचनः ॥ २१॥

    ियद िकििल  ते ाणा  े तवातः ।भव सितम  तेद   वेमिमयम ॥्२२॥

      ु   तैाणंवांक   ैक  ेा रोमहष  णम ।्िनपपात महीपालो वाहत इवाचलः ॥ २३॥

    शन   ैी नयन  े िवमृपरियाभया। ःो वा मया ो थवा िचिवमः ॥ २४॥

    इालो प  रुः प ाीिमव प  रुः िताम ।्ििकमद  ं भाषस  े भ  े मम ाणहर ं वचः॥२५॥

    रामः कमपराधं त  े क  ृ तवान क्मल  ेणः।ममा  े राघवग  णुान व्ण  यिनश ं श  भुान ॥्२६॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    17/62

    ॥ ततृीयः सग  ः ॥   15

    कौसां मा ं सम ं पयन श्  ु षूा क  ुत  े सदा।िइत  वुी ं प वू  िमदान भाषस  ऽेथा ॥ २७॥

    रा ं ग  हृाणप  ुाय रािमत  ु िमर  े ।अन  गु  ृी मां वाम  े रामााि भयं तव ॥ २८॥

    इ  ुा  पुरीताः पादियोन  पपातह।क   ैक  ेयी  वुाच  दें सािप रालोचना ॥ २९॥

    राज  े िक ं  ं ाोऽिस उ ं ताषस  ऽेथा ।िमा करिोष च  ेीय ं िभाषत ं नरको भव  ते ॥्३०॥

    वनंनग  ेिद रामचः

    भातकाल  ेऽिजनचीरय  ुः ।उन ं वा िवषभण ं वाकृा िमर  े प  रुतवाहम ॥्३१॥

    सितोऽिहमतीह लोक  ेिवडस  े सव  सभार  षे  ु ।रामोपिर ं शपथ ं च क  ृ ािमाितो नरक ं यािह ॥ ३२॥

    इ  ुः ियया दीनो मो ःखाण  व  े न  पृः ।म िू  तः पिततो भ मूौ िवसो मतृको यथा ॥ ३३॥

    एव ं िराग  ता त ःखा वंरोपमा ।अणोदयकाल  े त  ु विनो गायका जग  ःु॥३४॥

    िनवािरया तान स्वा  न कै्क  ेयी रोषमािता ।ततः भातसमय  े मकम  पुिताः ॥ ३५॥

    ाणाः िया वैया ऋषयः ककाथा ।छ ं च चामर ं िद ं गजो वाजी तथवै च ॥ ३ ६ ॥

    अा वारम  ुा याः पौरजानपदाथा ।िवस  ने यथां तव   तसंितम ॥्३७॥

    ियो बाला वृा राौ िनां न ल  ेिभर  े ।कदा ामह   े राम ं पीतकौश  येवाससम ॥्३८॥

    सवा  भरणसंिकरीटकटकोलम ।्

    कौ  भुाभरण ं याम ं कप  शतस  ुरम ॥्३९॥िअिभष ं समायात ं गजाढं िताननम ।्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    18/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

      तेधर ं त लण ं लिणातम ॥्४०॥

    राम ं कदा वा ामः भात ं वा कदा भव  ते ।्

    इ  ु  कुिधयः सव बभ वू  ःु प  रुवािसनः ॥ ४१॥न  देानीम  िुतो राजा िकमथ   च  िेत िचयन ।्स  मुः शनकैः ाया राजाऽवितत  े ॥४२॥

    वध  यन ज्यश   ने णमन ि्शरसा नपृम ।्िअितख ं न  पृ ं ा कैक  ेय समपृत॥४३॥

    द   िेव क   ैक  े िय वध   िकं राजा यत  ऽेथा ।तमाह कैक  े यी राजा राौ िना ं न लवान ॥्४४॥

    राम राम  िेत राम  िेत रामम  वेान  िुचयन ।्जागर  णेवैराजाइवलत  े ।राममानय शीं ं राजा   िुमह   ेित॥४५॥

    अ  ुा राजवचन ं कथ ं गािम भिािमन ।त  ुा िमणो वां राजा िमणमवीत  ॥्४६॥

    स  मु रामं ािम शीमानय स  ुरम ।्इ  ुिरत ं गास  मुो राममिरम ॥्४७॥

    अविारतः िवोऽयं िरतं राममवीत ।्शीमाग भ ं त  े राम राजीवलोचन ॥ ४८॥

    िपत  गु  ह  ं मया साध   राजा ा ं   िुमित ।इ  ुो रथमा समािरतो ययौ ॥ ४९॥

    रामः सािरथना साध   लण  ने समितः ।मक  े िवसादीन प्य  वे राितः ॥ ५०॥

    िपत  ःु समीप ं स ननाम चरणौ िपत  ःु ।रामिमािलत  ु ं राजा सम  ुाय ससमः ॥ ५१॥

    बा साय   राम  िेत ःखा  े पपातह।हा ह   िेत राम ं शीिमाला  े व  शेयत ॥्५२॥

    राजान ं म िू  त ं ाच  ु  ुश  ःु सव  यिोषतः ।िकमथ   रोदनिमित िवसोऽिप समिावशत ॥्५३॥

    रामः प ििकमद  ं राो ःख कारणम ।्एव ं पृित राम  े सा कैक  ेयी राममवीत ॥्५४॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    19/62

    ॥ ततृीयः सग  ः ॥   17

    म  वे कारण ं राो ःखोपशाय  े ।ििकाय   या राम कत   ं न  पृत  िेहतम ॥्५५॥

    क  ु सितं राजानं सवािदनम ।्राा वरय ं द ं ममस  ुच  तेसा॥५६॥

    दधीन ं त  ु तव   व  ु ं  ा ं लत  े न  पृः ।सपाश  ने सं िपतरं ात  मुह   िस॥५७॥

    प  ुश   ने च   िैत नरकाायत  े िपता ।रामियोदत ं   ुा श लू  ेनािभहतो यथा ॥ ५८॥

    िथतः क   ैक  ेय ाह िकं माम  वें भाषस  े ।

    िपथ   िजीवत ं दा  े िपब  ये ं िवषम  ुणम ॥्५९॥सीता ं   ऽेथ कौसा ं रा ं चािप जाहम ।्अनाोऽिप क  ुत  े िपत  ःुकाय   सउमः॥६०॥

    उः करोित यः प  ुः स मम उदातः ।उोऽिप क  ुत  े नवै स प  ु ोमलउत  े ॥६१॥

    अतः करोिम तव   यामाह िपता मम ।संसंकरो  वे रामो िना  िभभाषत  े ॥६२॥

    िइत रामिता ं सा   ुा व  ु ं  चम  े ।राम दिभष  केाथ   साराः सतृाय  े ॥६३॥

    त   रै  वे भरतोऽवयिमभष  ेःियोमम।अपर  णे वर  णेाश  ु चीरवासा जटाधरः ॥ ६४॥

    वनं यािह शीं म   िैवपत  रुाया ।चत  दु   शसमावसम  ुभोजनः ॥ ६५॥

    एतद   िेवपत  ु  ऽे काय   ंकत  ु  मह   िस ।राजा त  ु लत  े व  ु ं  ाम  वे ं रघ  नुन॥६६॥

    ीराम उवाचभरतवैरा ं ादह  ं गिाम दडकान ।्िक  ु राजा न वीह मा ं नजान  ऽे कारणम ॥्६७॥

      ु   तैामवचन ं ा राम ं प  रुः ितम ।्ाह राजा दशरथो ःिखतो ःिखतं वचः ॥ ६८॥

    िीजत ं ादयम  ुाग  िपरिवत  नम ।्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    20/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    िनग  ृ मा ं ग  हृाण  दे  ं रा ं पाप ं नतव  ते ॥्६९॥

    एव ं च  देन  तृ ं नवै मा ं शृ  ेघ  नुन।

    इ  ुा ःखसो िवललाप नपृदा ॥ ७०॥हा राम हा जगाथ हा मम ाणवभ ।मा ं िवसृ कथ ं घोर ं ििवपन ं ग  मुह   िस॥७१॥

    इित रामं समािल म  ुकठो रोद ह ।िवमृनयन  े रामः िपत  ःु सजलपािणना ॥ ७२॥

    आासयामास न  पृंशन   ःै स नयकोिवदः ।िकम ःख  ने िवभो रा ं शासत  ु म  ऽेन  जुः॥७३॥

    अह  ं िता ं िनीय   प  नुया  ािम त  े प  रुम ।्राािोटग  णु ं सौ ं मम राजन व्न  े सतः ॥ ७४॥

    पालन ं द   वेकाय   चािप भिवित ।क   ैक  ेा ियो राजन व्नवासो महाग  णुः॥७५॥

    इदान ग  िुमािम   ते  ु मात  ुरः।सारोपीयािमभष  केाथ  माताः ॥ ७६॥

    मातर ं समन  ुा अन  नुीय च जानकीम ।्आग पादौ विा तव या  े स  खु ं वनम ॥्७७॥

    इ  ुा त  ु िपर मातर ं   मुाययौ ।कौसिाप हर  ःे प जूा ं क  ुत  े रामकारणात ॥्७८॥

    होम ं च कारयामास ाण  ेो ददौ धनम ।्ायत  े िव  मु  केामनसा मौनमिाता ॥ ७९॥

    अःम  के ं घिनचकाश ंिनरसवा  ितशयपम ।्िव  ु ं सदानमय ं द  ेसा भावयी न ददश   रामम ॥्८०॥

    िइत ीमदारामायण  े उमामह   ेरस वंाद   ेअयोाकाड  े ततृीयः सग  ः ॥ ३ ॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    21/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥ चत  थु  ः सग  ः ॥

    ततःस  िुमा    नैं रामं रा ससमा ।

    कौसा ं बोधयामास रामोऽय ं सम  पुितः ॥ १॥  ु   वै रामनामषैा िबह  िविाहता ।राम ं ा िवशालामािला  े व  शेयत ॥् २॥

    म ू  वाय पश   गा ं नीलोलिव ।भ  ु प  ु  िेत च ाह िमम ं   िुधादतः॥३॥

    रामःाहनम  े मातभजनावसरः क  ुतः ।दडकागमन  े शी ं मम कालोऽ िनितः ॥ ४॥

    कैक  ेयीवरदान  ने ससः िपता मम ।भरताय ददौ रा ं ममाारयम  ुमम ॥् ५॥

    चत  दु   शसमा  िुषा म  िुनव  षेध  कृ  ् ।आिगम  े प  नुः शी ं न िचा ं कत  ु  मह   ि स॥६॥

    त  ुा सहसिोा म िू  ता प  नुिता ।आहरामंस  ु ःखाता   ःखसागरस   तुा॥७॥

    यिद राम वन ं स ं यािस च  ेय मामिप ।िहीना णाध   वा जिीवत ं धारय  े कथम ॥् ८॥

    यथा गौबा  लकं वं ा ित  े क  ुिचत ।्तथवै ा ं न शोिम   ु ं  ािणाय ं स  तुम ॥् ९॥

    भरताय स  ेां राजा यत  ु ।िकमथ   वनवासाय ामाापयित ियम ॥्१०॥

    कैक  ेा वरदो राजा सव   ं वा यत  ु ।या िकमपरा  ं िह कैक  े ावान  पृवा॥११॥

    19

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    22/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    िपता ग  ुय  था राम तवाहमिधका ततः ।िपाऽऽो वनं ग  ु ं वारय  येमहं स  तुम ॥्१२॥

    यिद गिस माम  ुनृपवातः ।तदा ाणान ि्पर गिाम यमसादनम ॥्१३॥

    लणोऽिप ततः   ुा कौसावचनं षा ।उवाच राघव ं वी दहिव जगयम ॥्१४॥

    उ ं ामनस ं कैक  ेयीवशिवत  नम ।्बा िनहि भरत ं त ूात  लुानिप ॥ १५॥

    अ पय  ु म  े शौय   लोकान ्दहतः प  रुा ।

    राम मिभष  केायक  ु यमिरम ॥ १६॥धन  ुिाणरह  ं त िनहा ं िवकिारणः ।िइत  वु ं िसौिमिमाल रघ  नुनः ॥ १७॥

    श रूोऽिस रघ  शुा   ल ममािहत  े रतः ।जानािम सव   त  े स ं िक  ु तमयोिनह॥१८॥

    ियददं यत  े सव   रांद   िेहादकं च यत ।्

    यिद स ं भव  े आयासः सफल त  े ॥१९॥भोगा म  िेघवतानिव  ु  ेख  वे चलाः ।आय  रुिसलोहजिलबवत ॥्२०॥

    यथा ालगलोऽिप भ  केो द  शंानप  ेत  े ।तथा कालािहना ो लोको भोगानशातान  ॥्२१॥

    करिोत ःख  िेनहकम  त ंशरीरभोगाथ  मिहन  श ं नरः।

    द   हे  ु िभः प  ुषामीत  ेको वा भोगः प  ुष  णे भ  ुत  े ॥२२॥

    िपतमृातसृ  तुातदृारबािदसमः ।पायिामव ज नूा ं ना ं काौघवलः ॥ २३॥

    छाय  वे लीपला तीतातायम िूम  वद  वु ं च ।ोपम ं ीस  खुमाय  रु ं

    तथािप जोरिभमान एषः ॥ २४॥स संिृतः सशी सदा रोगािदस  ला ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    23/62

    ॥ चत  थु  ः सग  ः ॥   21

    गव  नगरा म ढूामन  वुत  त  े ॥२५॥

    आय  ु ं ीयत  े यादिाद गतागतःै ।

    ा  षेांजरामृ ूकिथ   वै ब  ुत  े ॥२६॥सएिवदवसःसै व राििर  वे म ढूधीः ।भोगानन  पुत  वे कालव  गेंनपियत॥२७॥

    ितण ं र  तेदाय  रुामघटा  वुत ।्सपा इव रोगौघाः शरीर ं हरहो ॥ २८॥

    जरा ाीव प  रुतज  यिवतत  े ।मृ  ःुसहैवया  षेसमय ं सतीत  े ॥२९॥

    द   हे   ऽेहावमापो राजाहं लोकिव  तुः ।इिन  तु  े ज  ःु क  ृ ििमविसत  े ॥३०॥

    िगमािवम ूर  तेोरिादस यं  तुः ।िवकारी पिरणामी च द   हेआाकथ ं वद॥३१॥

    यमााय भवाोक ं दध  िुमित लण ।द   िेहाभमािननः सव   दोषाः ाभ  िविह॥३२॥

    द   हेोऽहिमित या ब  िुिरवा सा किीत  ता ।नाहं द   िेहदा  िेत ब  िुिव    िेत भयत  े ॥३३॥

    अिवा स संतृ  हे   त  िुव  ा ता िनवित  का ।ताः सदा काय िवाास  े म  मु  ु  िुभः।कामोधादय शवः श  सु दून॥३४॥

    तािप ोध एवाल ं मोिवाय सव  दा ।य  नेािवः प  मुान ह्ि िपतृातसृ  ुखीन ॥्३५॥

    ोधम लूो मनापः ोधः स संारबनम ।्धम  यकरः ोधाोधं िपरज ॥ ३६॥

    ोध एष महान श्  ु  ृा व   तैरणी नदी ।सोषो ननवन ं िशार  िेवहकामध  कु  ् ॥३७॥

    तािा ं भजा श  रु  वे ं भव  े त  े ।द   हे   िेयमनःाणब  ुािदो िवलणः ॥ ३८॥

    आाश  ुः यिोतरिवकारी िनराकृितः ।याव   हे   िेयाणिैभ  ं नानो िवः ॥ ३९॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    24/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    तावसंारःखौघ   ःै पी  े मृ  सुयं  तुाः।तांसव  दा िभमाान ं िद भावय ॥ ४०॥

    ब  ुािदो िबहः सव  मन  वुत  िमाखदः।भ  ुन ्ारिमखल ं स  खु ं वा ःखम  वे वा॥४१॥

    वाहिपतत ं काय   क  ुव  िप न िलस  े ।बा  े सव  कतृ  मावहिप राघव ॥ ४२॥

    अःश  ुभावं िलस  े न च क म  िभः ।एतियोदत ं क  ृ  ं िद भावय सव  दा॥४३॥

    स संारःखिैरखलबैा  स  े नकदाचन।म ममाऽऽिद ं िद भावय िनदा ॥ ४४॥समागम ं ती न ःखैः पीस  े िचरम ।्न सद    कैसंवासः कम  मागा  न  िुवत  नाम ॥्४५॥

    यथा वाहिपततवाना ं िसरता ं तथा ।चत  दु   शसमा सा णा   िमव जायत  े ॥४६॥

    अन  मु माम ःखं स रतः ।

    एव ं च  े  खुस वंासो िभवित वन  े मम॥४७॥इ  ुा दडवात  ःु पादयोरपितरम ।्उाा  े समाव  ेय आशीिभ  रनयत ॥्४८॥

    सव   द   वेाः सगवा   िव  िुशवादयः ।र  ुा ं सदा या ं ित ं िनया य  तुम ॥्४९॥

    इित ापयामास समािल प  नुः प  नुः ।लणोऽिप तदा राम ं ना हषा    गुदः ॥ ५०॥

    आह राम ममाःः स शंयोऽय ं या तः ।याािम पृतो राम स  वेांकत  ु   तदािदश ॥ ५१॥

    अन  गु  ृी मा ं राम नोच  ेाणाजाहम ।्तथ  िेत राघवोऽाह लणं यािह मा िचरम ॥्५२॥

    त  े तां समाधात  ु ं गतः सीतािपितव  भ  ःु ।आगत ं िपतमालो सीता स  िुतभािषणी ॥ ५३॥

    ण  पािसलल   ःै पादौ ा भितः ।प िपतमालो द   वे िक ं स  नेया िवना ॥ ५४॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    25/62

    ॥ चत  थु  ः सग  ः ॥   23

    आगतोऽिस गतः क  ु   ते ं च त  े क  ुतः ।वािदिाण न वा  े िकरीिटािदविवज  तः॥५५॥

    सामराजिसहतः समाागतोऽिस िकम ।्इित सीतया पृो रामः िसतमवीत  ॥्५६॥

    राा म  े दडकारय  े रा ं द ं श  भु  ऽेिखलम ।्अतालनाथा  य शी ं याािम भािमिन ॥ ५७॥

    अ   वैयािामवनं ंत  ु  सूमीपगा ।श  ु षूा ं क  ु म  े मात  नु   िमावािदनो वयम ॥्५८॥

    िइत  वु ं ीराम ं सीता भीतावीचः ।िकमथ   वनरांत  े िपा दं महाना ॥ ५९॥तामाह रामः कैक  ेै राजा ीतो वर ं ददौ।भरताय ददौ रां वनवासं ममानघ  े ॥६०॥

    चत  दु   श समा वासो म  े िकल यािचतः ।तयाद   ेा ददौ राजा सवादी दयापरः ॥ ६१॥

    अतः शीं गिमािम मा िवं क  ु भािमिन ।

      ुा तामवचन ं जानकी िीतस यं  तुा॥६२॥अहम  े िगमिाम वनं पाम  ेिस।इाह मा ं िवना ग  ु ं तव राघव नोिचतम ॥्६३॥

    तामाह राघवः ीतः िया ं ियिवादनीम ।्कथ ं वन ं ा ं न  े  ऽेह  ं बामगृाक  ुलम ॥्६४॥

    रासा घोरपा िस मान  षुभिोजनः ।िस हंावराहा सरि समतः ॥ ६५॥

    कफलम लूािन भोजनाथ   स  मुम  े ।अप पूानिान िव  े नकदाचन॥६६॥

    काल  े काल  े फल ं वािप िवत  े क  ु स  ुिर।माग न यत  े िाप शक   राकटकिातः ॥ ६७॥

    ग  हुागरसाधंिझीद  िंशािदभय  ु  तम ।्एव ं बिवध ं दोष ं वन ं दडकिसतम ॥्६८॥

    पादचार  णेग ं शीतवातातिपादमत ।्रासादीन व्न  े ा जिीवतं हास  ऽेिचरात ॥्६९॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    26/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    ता  े ग  हृ   े ित शीं िस मां प  नुः ।राम वचन ं   ुा सीता ःखसमिता ॥ ७०॥

      वुाच  ु रा िकिोपसिमता ।कथंिमामस  े   ु ं धम  प िपतताम ॥्७१॥

    दनामदोषा ं मा ं धम  ोऽिस दयापरः ।मीप  े ितां राम को वा मां धष  य  ेन  े॥७२॥

    फलम िूलादकं यव भ  ुावश  िेषतम ।्तद   वेामतृत  ु ं म  े त  ने त  ुा रमाहम ॥्७३॥

    या सह चरा म  े क  ुशाः काशा कटकाः ।

    प  ुारणत  ुा म  े भिवि न स शंयः॥७४॥अह  ं ा ं   ेशय  े नवै भव  ये ं काय  सािधनी ।बा  े मा ं वी िका ं ोितःशािवशारदः ॥ ७५॥

    ाहत  े ििवपन  े वासः पा सह भिवित ।सवादी िजो भ यूािमािम या सह ॥ ७६॥

    अििविाम   ुा मा ं नय काननम ।्रामायणिान बशः   तुािन बिभिज   ःै॥७७॥

    सीता ं िवना वन ं रामो गतः िक ं क  ुिचद ।अतया िगमिाम सव  था हाियनी ॥ ७८॥

    यिद गिस मा ं ा ाणाािम त  ऽेतः ।इित तं िनयं ाा सीताया रघ  नुनः ॥ ७९॥

    अवी   िे वग ं वनंशी ंमयासह।अैयाश  ु हारानाभरणािन च ॥ ८०॥

    ाण  ेो धनं सव   दा गामह   े वनम ।्इ  ुा लण  नेाश  ु िजानाय भितः ॥ ८१॥

    ददौ गवा ं वृशत ं धिनानविाण िदािन िवभ षूणािन ।क  ुट  ुवः   तुशीलवोम  दुा िज  ेोरघ  वु शंक  े त  ःु॥८२॥

    अैददौ सीता म  ुााभरणिान च ।रामो मात  ःु स  वेक  ेो ददौ धनमन  केधा॥८३॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    27/62

    ॥ चत  थु  ः सग  ः ॥   25

    काःप  रुविासः स  वेक  ेथ   वै च ।पौरजानपद   े ाण  ेः सहशः ॥ ८४॥

    लणोऽिप स  िुमांत  ु कौसाय   ै समप  यत ।्धन  ुािणः समाग रामा  े वितः ॥ ८५॥

    रामः सीता लण जम  ःु सव   न  पृालयम ॥्८६॥

    ीरामः सह सीतया नपृपथ  े गन श्न   ःैसान  जुः ।पौरान ज्ानपदान क्  ुत हूलशः सानम  ुीयन ।्यामः कामसहस  ुरवप  ःु काा िदशो भासयन ।्पादासिपिवताऽिखलजगत ्ापालयंितत  ःु॥८७॥

    िइत ीमदारामायण  े उमामह   ेरस वंाद   ेअयोाकाड  े चत  थु  ः सग  ः ॥ ४ ॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    28/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥पमःसग  ः ॥

    आया ं नागरा ा माग   राम ं सजानकीम ।्

    लण  ने सम ं वी ऊच  ःु सव   पररम ्॥ १॥कैक  ेा वरदानािद   ुा ःखसमाव  तृाः ।

    बत राजा दशरथः सस ं िय ं स  तुम ॥् २॥

    ीह   तेोरजामी त सवता क  ुतः ।क   ैक  ेयी वा कथं ा रामं सं ियरम  ॥् ३॥

    िववासयामास कथ ं  ूरकमा  ऽितम ढूधीः ।ह   े जना ना वं गामोऽ   वै काननम ॥् ४॥

    य रामः सभाय  सान  जुोग  िुमित ।पय  ु जानक सव   पादचार  णे गतीम ॥् ५॥

    प  िुः कदािचा वा जानकी लोकस  ुरी।सािप पाद   ने गी जनस  ेनाव  तृा॥६॥

    रामोऽिप पादचार  णे गजााििदविवज  तः ।गित थ िवभ  ु ं सव  लोकैकस  ुरम ॥् ७॥

    रासी कैक  े यीनाी जाता सव  िवनािशनी ।रामिाप भव  े   ःुख ं सीतायाः पादयानतः ॥ ८॥

    बलवान ि्िवधर  वेाप  ुयो िह ब  लः ।िइत ःखाक  ुल  े व  ृ   े साध नूा ं म  िुनप  ुवः॥९॥

    अवीामद   वेोऽथ साध नूा ं समगः ।मान  शुोचथ रामं वा सीतां वा वि ततः ॥ १०॥

    एष रमः परो िव  िुरादनारायणः   तृः ।

    एषा सा जानकी लीयगमाय  िेत िव  तुा॥११॥असौ श  षेम  िेत लणा सातम ।्

    26

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    29/62

    ॥पमःसग  ः ॥   27

    एष मायाग  णुयै  ु  दाकारवािनव ॥ १२॥

    एष एव रजोय  ुो ाभ िूभावनः ।

    सािवथा िव  िुजगितपालकः ॥ १३॥एष ामसोऽ  े जगलयकारणम ।्एषमःप  रुा भ ूा भं व   वैतंमन  मु ॥्१४॥

    नाारो लया  े पालयामास राघवः ।सम  ुमथन  े प वू   मर  े स  तुल ं गत  े ॥१५॥

    अधारयपृ  ऽेिं क ूम  पी रघ ूमः।मही रसातल ं याता लय  े स कूरोऽभवत ॥्१६॥

    तोलयामास दंा  े तां ोण रघ  नुनः ।नािरस हं  ं वप  ःु क  ृ ा ादवरदः प  रुा॥१७॥

    लैोकटक ं रः पाटयामास तखःै ।प  ुरा ं त ं ा िदा यािचतः प  रुा॥१८॥

    वामनम  पुाग याया चाहर  नुः । ियभ भूािरनवृैभाग  वोऽभवत ॥्१९॥

    स एव जगता ं नाथ इदान रामता ं गतः ।रावणादिीन रा िंस कोिटशो िनहिनित ॥ २०॥

    मान  षु  णेवैमरण ं त   ंरानः ।राा दशरथ  नेिाप तपसारािधतो िहरः ॥ २१॥

    प  ुाकाया िवोदा प  ुोऽभविरः ।सएिवव  ःु ीरामो रावणािदवधाय िह ॥ २२॥

    गावै वन ं रामो लण  ने सहायवान ।्एषा सीता हर  मेा  यासृ ििकािरणी ॥ २३॥राजा वा क   ैक  े यी वािप ना कारणमविप ।प वू    नुा  रदःाहभ भूारहरणाय च ॥ २४॥

    रामोऽाह यं सााो िगमाहं वनम  ।्अतो राम ं सम  िुय िचा ं जत बािलशाः ॥ २५॥

    रामराम  िेत य  े िन ं जपि मन  जुा भ  िुव ।

    त  षेा ं मृ  भुयादीिन न भवि कदाचन ॥ २६॥का प  नु राम ःखशा महानः ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    30/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    रामना   वै म  िुः ालौ ना  ने क  े िनचत ॥्२७॥

    मायामान  षुप  णे िवडयित लोकक  ृ त ।्

    भाना ं भजनाथा  यरावणवधायच॥२८॥रााभीिसथ   मान  षु ं वप  रुाितः ।इ  ुा िवररामाथ वामद   वेो माहाम  िुनः॥२९॥

      ुा त  ऽेिप िजाः सव   राम ं ाा हिर ं िवभ  मु ।्ज    शंयि ं रामम  वेािचयन ॥्३०॥

    य इद  ं िचय  िे ं रह ं रामसीतयोः ।त राम  े ढा िभभ  व  िेानप िूव  का॥३१॥

    रह ं गोपनीय ं वो य यू ं वै राघिवयाः ।इ  ुा ययौ िव  ऽेिप रामं परं िवः ॥ ३२॥

    ततो रामः समिावय िपतृग  हेमवािरतः ।सान  जुः सीतया गा कैक  े ियीमदमवीत ॥्३३॥

    आगताः ो वयं मातय  े सतंवनम ।्ग  ु ं क  ृ ितधयः शीमाापयत  ु नः िपता ॥ ३४॥

    इ  ुा सहसोाय चीरािण ददौ यम  ।्रामाय लणायाथ सीताय ै च पथृक  ् पथृक  ् ॥३५॥

    राम  ु वाय  ु  ृ वचीरािण पय  धात ।्लणोऽिप तथा च  े सीता त िवजानती ॥ ३६॥

    ह  े ग  हृीा राम लया म  खुमैत ।रामो ग  हृीा तीरम शं  कु  े पय  व  ेयत ॥्३७॥

    तद   ्ा ः सव   राजदाराः समतः ।िवस  ु तदाकय   िदत ं भ  यन ्षा॥३८॥कैक  ेयाहव  ृ    े रामएवयाव  तृः ।वनवासाय   े ंसीताियैक ं यिस ॥ ३९॥

    यिद राम ं सम  िेत सीता भा पितता ।िदारधरा िन ं सवा  भरणभ िूषता ॥ ४०॥

    रमयिनश ं राम ं वनःिखनिवारणी ।

    राजा दशरथोऽाह स  मुं रथमानय ॥ ४१॥रथमा ग  ु वन ं वनचरियाः ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    31/62

    ॥पमःसग  ः ॥   29

    इ  ुा राममालो सीतां च   वै सलणम ॥्४२॥

     ःिखािपततो भ मूौ रोदा  िुपर   तुः ।

    आरोह रथ ं सीता शी ं राम पयतः ॥ ४३॥रामः दिणं कृा िपतरं रथमाहत  ।्लणः खय  गुल ं धन  ु णूीय  गु ं तथा॥४४॥

    ग  हृीा रथमा नोदयामास सािरथम  ।्ितितस  मु  िेत राजा दशरथोऽवीत ॥्४५॥

    गग  िेत राम  णे िनोदतोऽचोदयथम ।्राम  े र ं गत  े राजा म िू  तः ापत   िुव॥४६॥

    पौरा  ु बालव  ृाव  ृा ाणसमाः ।ित ित  िेत राम  िेत ोशो रथमय  ःु॥४७॥

    राजा िदा स  िुचर ं मा ं नय  ु ग  हृ  ं ित।कौसाया राममात  िुराह िपरचारकान ॥्४८॥

    ििकाल ं भव  े जीवन  ंःिखत म  े ।अत ऊ   न जीवािम िचरं रामं िवना कृतः ॥ ४९॥

    ततोग  हृ  ं िवय   वै कौसायाः पपात ह ।म िू  त िचरा   ुा त ूीम  वेावितवान ॥्५०॥

    राम  ु तमसातीरं गा तावस  खुी ।जल ं ाय िनराहारो वृम लू  ेऽिपभ  ःु॥५१॥

    सीतया सह धमा  ाधन  ुिाण  ु लणः ।पालयामास धम  ः स  मु  णे समितः ॥ ५२॥

    पौराः सव   समाग ितािावरतः ।शा रामं प  रुं न  ते  ु ं नो च  ेामह   े वनम ॥्५३॥इित िनयमााय त  षेा ं रामोऽिितवितः ।नाहं गिाम नगरम  ते  े व ै   ेशभािगनः ॥ ५४॥

    िभवीित िनि स  मुिमदमवीत ।्इदानीम  वेगामःस  मु रथमानय ॥ ५५॥

    इाः स  मुोऽिप रथं वाह    रैयोजयत ।्

    आ रामः सीता च लणोऽिप यय  ु  ु  तम ॥्५६॥अयोिाभम  खु ं गा िकि  रू ं ततो यय  ःु ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    32/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    त  ऽेिप रामम   वै ाताय ःिखताः ॥ ५७॥

    रथन  िेमगत ं माग   पय  े प  रु ं यय  ःु ।

    िद रामं ससीतं त  े ाय  रुहम ॥्५८॥स  मुोऽिप रथ ं शी ं नोदयामास सादरम ।्ीतान ज्नपदान प्यन र्ामः सीतासमितः ॥ ५९॥

    गातीरं समागव  रेािवरतः ।गा ं ा नमृ ाा सानमानसः ॥ ६०॥

    िशशंपावृम लू  े स िनषसाद रघ ूमः।ततोग  हुोजनैः   ुा रामागममहोवम ॥्६१॥

    सखाय ं िामन ं    ुं हषा   णू   समापतत ।्फलािन मध  पु  ुािद ग  हृीा िभस यं  तुः॥६२॥

    रामा  े ििविन दडवापत   िुव ।ग  हुम  ुातंत णू   राघवः िपरषज  े ॥६३॥

    सृक  ुशलो राम ं ग  हुः ािलरवीत ।्धोऽहम म  े ज न   षैादं लोकपावन ॥ ६४॥

    बभ वू परमानः ृा त  ऽें रघ ूम ।नषैादराम  ते  े िकर रघ ूम॥६५॥

    दधीन ं वस पालयाान र्घ ूह ।आग यामो नगर ं पावन ं क  ु म  े ग  हृम ॥्६६॥

    ग  हृाण फलम लूिान दथ   िसतिान म  े ।अन  गु  ृी भगवन द्ास  ऽेह  ं स  रुोम ॥ ६७॥

    राममाह स  ुीतो वचन

     ंण

      ुम  े

    सख  े

    ।न व  ेािम ग  हृ  ं ाम ं नव वषा  ि णपच॥६८॥

    दम  ने नो भ  ु  े फलम लूािद िकन ।रा ं ममतै  े सव   ंसखाम  ऽेितवभः ॥ ६९॥

    वटीर ं समाना जटाम  कु  ुटमादरात ।्बब लण  नेाथ सिहतो रघ  नुनः ॥ ७०॥

    जलमा ं त  ु साय सीतया सह राघवः ।

    आ  तृ ं क  ुशपणा  ःैशयन ं लण  िेनह॥७१॥उवास त नगरासादा  े यथाप  रुा ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    33/62

    ॥पमःसग  ः ॥   31

    स  ु ापतवैद   ेापय   इ व स ृंत  े ॥७२॥

    ततोऽिवर  े िपरग  ृचाप ं

    सबाणत णूीरधन  ःुसलणः।रर राम ं िपरतो िवपयन ्ग  हु   नेसाध   सशरासन  ने॥७३॥

    िइत ीमदारामायण  े उमामह   ेरस वंाद   ेअयोाकाड  े पमः सग  ः ॥ ५ ॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    34/62

    .. adhyAtmarAmAyaNe ayodhyAkANDam ..

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्॥षःसग  ः ॥

    स  ु ं राम ं समालो ग  हुः सोऽ  िुपर   तुः ।

    लणं ाह िवनयाद   ्ातः पियस राघवम ्॥ १॥शयान ं क  ुशपौघस ंर  े सीतया सह ।

    यः श  ते  े ण  पय    े ाीण   भवनोम  े ॥ २॥

    क   ैक  ेयी रामःख कारणं िविधना कृता ।मराब  िुमााय कैक  े यी पापमाचरत ॥् ३॥

    त  ुा लणः ाह सख  े ण  ु वचोमम।कःकह   ते  ु    ःखकह   ते  ःु स  खु च ॥ ४ ॥

    प वूा  िज  तकम   वकारणंस  खुःखयोः ॥ ५॥स  खु ःख न कोऽिप दातापरो ददातीित क  ुब  िुर  षेा ।अह  ं करोमिीत व  िृथाभमानःकम  स ूिथतो िह लोकः ॥ ६॥

    स  ुिाय  ु  दासीन   ेमबावाः ।

    यम  वेाचरन क्म   तथा त िवभात  े ॥ ७॥स  खु ं वा ियदवाःख ं कम  वशगो नरः ।यथागत ं तद   ्भ  ुा मना भव  ते ॥् ८॥

    न म  े भोगागम  े वाानम  े भोिगववज  न  े ।आगथ मागभोगवशगो भव  ते ॥् ९॥

    िन द्   शे  े चकाल  े चयााय  ने क  े न वा ।क  ृ त ं श  भुाश  भु ं कम   भो ं त नाथा ॥ १०॥

    अल ं हष  िवषादाा ं श  भुाश  भुफलोदय  े ।िवधाा िविहतं यदलं स  रुास  रु   ःै॥११॥

    32

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    35/62

    ॥षःसग  ः ॥   33

    सव  दा स  खुःखाा ं नरः वत  े ।शरीर ं प  ुयपापााम  ु ं स  खुःखवत ॥्१२॥

    स  खुानर  ंःख  ंःखानर ं स  खुम ।्यम  तेि ज नूामल ं िदनिरावत ॥्१३॥

    स  खुम  े ित  ंःख  ंःखम  े ित ं स  खुम ।्यमोसयं  ंु ोत  े जलपवत ॥्१४॥

    तायै  ण िवा सं इािनोपपिष  ु ।निनम  ुि समं माय  िेत भावनात ॥्१५॥

    ग  हुलणयोर  वे ं भाषितोव  मल ं नभः ।बभ वू रामः सिलल ं ृा ातः समािहतः ॥ १६॥

    उवाच शीं स  ुढं नावमानय म  े सख  े ।  ुा राम वचनं िनषादािधिपतग  ु  हः॥१७॥

    यम  वे ढ ं नावमिाननाय स  लुणाम ।्ािमातां नौकां सीतया लण  ने च ॥ १ ८ ॥

    वाहय  े ाितिभः साध  महम  वे समािहतः ।तथ  िेत राघवः सीतामारो श  भुलणाम ॥्१९॥ग  हु हावाल यं चारोहद  तुः ।आय  धुादीन स्मारो लणोऽारोह च ॥ २०॥

    ग  हुान व्ाहयामास ाितिभः िसहतः यम ।्गाम  े गता ं गा ं ाथ  यामास जानकी ॥ २१॥

    द   िेवग  े नम  ु ं िनवृा वनवासतः ।

    राम  णे िसहताह  ं ा ं लण  ने च प जूय  े ॥२२॥स  रुामाोपहारै नानािबिलभराता ।इ  ुा परक ूल ं तौ शनैीय   जमत  ःु॥२३॥

    ग  हुोऽिप राघव ं ाह गिमािम या सह ।अन  ुा ं द   िेह राज  े नो च  ेाणाजाहम ॥्२४॥

      ु ानिैषादवचन ं ीराममथावीत ।्चत  दु   श समाः िा दडक  े प  नुरहम ॥्२५॥

    आयाा  िुदत ं स ं नास ं रामिभाषतम ।्

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    36/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    इ  ुिाल तं भ ं समाा प  नुः प  नुः॥२६॥

    िनवत  यामास ग  हु  ं सोऽिप क  ृ ायौ ग  हृम ॥्२७॥

    त म  े ं मगृ ं हापााचत  े यः।भ  ुा व  ृतल  े स  ुा स  खुमासत ता ं िनशाम ॥्२८॥

    ततो राम  ु वदै   ेा लण  ने समितः ।भराजामपदं गा िबहिपतः ।तकै ं वट  ुक ं ा रामः ाह च ह   े वटो॥२९॥

    रामो दाशरिथः सीतालणाां समितः ।आ  े िबहव  न  िेत   ुता ं म  िुनसिधौ ॥ ३०॥

    त  ुा सहसा गा पादयोः पिततो म  नु  ःे ।िामन र्ामः समाग वनािहरिवतः ॥ ३१॥

    सभाय  ःसान  जुः ीमानाह मा ं द   वेसिभः ।भराजाय म  नुय  े ापय यथोिचतम ॥्३२॥

    त  ुा सहसोाय भराजो म  नुीरः ।ग  हृीा   चपा ं च रामसामीमाययौ ॥ ३३॥

    ा राम ं यथााय ं प िूजया सलणम ।्आह म  े पण  शाला ं भो राम राजीवलोचन ॥ ३४॥

    आग पादरजसा प  नुीिह रघ  नुन।इ  ुोटजमानीय सीतया सह रघावौ ॥ ३५॥

    भा प  नुः प िूजया चकािरातम  ुमम ।्अाहं तपसः पारं गतोऽि तव समात ॥्३६॥

    ातं राम तवोदं भ तूं चागािमकं च यत ।्जानािम ा ं पराान ं मायया काय  मान  षुम ॥्३७॥

    यदथ  मवतीणऽिस िाथ  तोणाप  रुा ।यदथ   वनवास  े यिरिस व   ै प  रुः॥३८॥

    जानिाम ानाह  ं जातया पासनात ।्इतः पर ं ा ं िक ं व  े कृताथऽह  ं रघ ूम॥३९॥

    यां पयािम काक  ुं प  ुषंकृत  ःे परम ।्

    रामिमभवााह सीतालणस यं  तुः॥४०॥अन  ुााया य ं ियबावाः ।

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    37/62

    ॥षःसग  ः ॥   35

    इित सा त  ऽेोम  िुषा म  िुनसिधौ ॥ ४१॥

    ाताय यम  नुाम  ुीय   म  िुनवारकैः ।

    कृताव  ने म  िुनना मागण राघवः ॥ ४२॥ययौ िचक ूिटा ं वाीक  ेय   चामः ।गा रामोऽथ वाीक  े राम ं िऋषस  लम ॥्४३॥

    नानामिृगजाकीण   िनप  ुफलाक  ुलम ।्त ा समासीन ं वािीक ं म  िुनसमम ॥्४४॥

    ननाम िशरसा रामो लण  नेचसीतया।ा राम ं रमानाथ ं वािीकलकस  ुरम ॥्४५॥

    जानकीलणोप  ते ं जटाम  कु  ुटिमडतम ।्कप  सशाकार ं कमनीया  जु  ेणम ॥्४६॥

       वै सहसोौ िवयिािनमष  ेणः।िआल परमान  ं राम ं हषा    लुोचनः ॥ ४७॥

    प िूजया जग ूंभाा  िदिभरातः ।फलम लूःै स म ध  रुभैजिया च लािलतः ॥ ४८॥

    राघवः ािलः ाह वाीिक ं ि वनयिातः ।िपत  रुाा ं प  रुृ दडकानागता वयम ॥्४९॥

    भवो यिद जानि िक ं वामोऽ कारणम ।्य म  े स  खुवासाय भव  ेान ं वद तत ॥्५०॥

    सीतया िसहतः काल ंि िक नयाहम ।्इ  ुो राघव  णेासौ म  िुनः िसतमवीत ॥्५१॥

    म  वे सव  लोकाना ं िनवासानम  ुमम ।्तवािप सव  भ तूािन िनवाससदनािन िह ॥ ५२॥एव ं साधारण ं ानम  ु ं त  े रघ  नुन।सीतया िसहत  िेत िवश  षे ं पृतव ।तािम रघ  ु  े य  े िनयतिमरम ॥्५३॥

    शाानां समीनाम   े ॄ णांचज  षु  ु ।ाम  वे भजतां िनं दयं त  ऽेिधिमरम ॥्५४॥

    धमा  धमा  न ि्पर ाम  वे भजतोऽिनशम ।्सीतया सह त  े रामत  खुिमरम ॥्५५॥

  • 8/17/2019 adhyaatmaRamAyo

    38/62

    ॥ अारामायण  े अयोाकाडम ॥्

    जापको य  ु ाम  वेशरण ं गतः।िन   ो िनःहृ दय ं त  े स  िुमरम ॥्५६॥

    िनरहािरणः शाा य  े राग   षेिवज  ताः।समलोामकनका  षेा ं त  े दय ं ग  हृम ॥्५७॥

    िय दमनोब  िुय  ः स  ुःसदाभव  ते ।्िय सकमा   यन  े श  भु ं ग  हृम ॥्५८॥

    यो न    ेियं ा ियं ा न ित ।सव   माय  िेत िनि ा ं भज  ेनो ग  हृम ॥्५९॥

    षािवािदवकारान य्ो द   हे   े पयित नािन ।

      ु  टृ  ्स  खु ं भय  ंःख ं ाणब  ुिोन  रीत  े ॥६०॥स संारधम   िन  म  ु   त  े मानस ं ग  हृम ॥्६१॥

    पयि य  े सव  ग  हुाशयंा ं िचन ं समनम  केम ।्अल  ेपक ं सव  गत ं वर  ेय ंत  षेांद  े सहसीतयावस॥६२॥

    िनरराासढीकृतानांादस  वेािपिरिनतानाम ।्ामकीा   हतकषाणा ंसीतासम  ते ग  हंृ द  े ॥६३॥

    राम ामिमहमा वय  त  े क  े नवाकथम  ।्यभावादहं राम िष  मवावान ॥्६४॥

    अहं प  रुा िकरात  षे  ु िकरात   ःैसहिवध  तः ।

    जमािजं म  े श ूाचाररतः सदा ॥ ६५॥श ूायां बहवः प  ु ाउाम  ऽेिजतानः ।ततोरै स चौरोऽहमभव ं प  रुा॥६६॥

    धन  बुा  णधरो िन ं जीवानामकोपमः ।एक�