นายสตวแพทย สมนก เตมวฒโรจน

กองควบคมอาหารและยาสตว

กรมปศสตว

แนวทางการควบคมยาสตวในกระบวนการผลตสนคาปศสตว

งานตามนโยบายสานตองานของกระทรวง หรอรฐบาล

• แผนยทธศาสตรการจดการเชอดอยาตานจลชพประเทศไทย พ.ศ.2560–2564 - ผานการพจารณาของคณะรฐมนตร วนท 17 สงหาคม 2559

- นายกรฐมนตรในฐานะผน าประเทศในกลม G 77 กลาวถอยแถลงการณจดการ ปญหาเชอดอยา ในทประชมสหประชาชาต กนยายน 2559 - มประเดน เชอดอยา (One health) รายการคนความสข ฯ วนท 23 กนยายน 2559

แผนยทธศาสตรการจดการการดอยาตานจลชพประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564

• เปาประสงค: ภายใน พ.ศ.25641. การปวยจากเชอดอยาลดลง รอยละ 502. ปรมาณการใชยาตานจลชพส าหรบมนษยลดลง รอยละ 203. ปรมาณการใชยาตานจลชพส าหรบสตวลดลง รอยละ 30

4. ประชาชนมความรอบรเรองเชอดอยาและมความสามารถในการใชยาตานจลชพอยางเหมาะสมในระดบดมากเพมขน รอยละ 205. ระบบจดการการดอยาตานจลชพมสมรรถนะตามเกณฑสากล ไมต ากวา

ระดบ 4

แผนยทธศาสตรการจดการการดอยาตานจลชพประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564

• ยทธศาสตรท 1 การเฝาระวงการดอยาตานจลชพภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว• ยทธศาสตรท 2 การควบคมการกระจายยาตานจลชพในภาพรวมของประเทศ• ยทธศาสตรท 3 การปองกนและควบคมการตดเชอในสถานพยาบาลและควบคมก ากบดแล

การใชยาตานจลชพอยางเหมาะสม • ยทธศาสตรท 4 การปองกนและควบคมเชอดอยาและควบคมก ากบดแลการใชยาตานจลชพ

อยางเหมาะสมในภาคการเกษตรและสตวเลยง• ยทธศาสตรท 5 การเสรมสรางความรอบรดานสขภาพเรองเชอดอยาและยาตานจลชพแก

ประชาชน• ยทธศาสตรท 6 การบรหารและพฒนากลไกระดบนโยบายเพอขบเคลอนงานดานการดอยา

ตานจลชพอยางยงยน

• ยทธศาสตรท 4 การปองกนและควบคมเชอดอยาและการก ากบดแลการใชยาอยางเหมาะสมในภาคการเกษตรและสตวเลยง

(กรมปศสตวเปนหนวยงานหลก)

กลยทธ - การลดใชยาตานจลชพในการท าปศสตว และประมง

- ลดเชอดอยาในหวงโซการผลตอาหาร

- การพฒนาระบบเฝาระวงการใชยาตานจลชพในพช

- พฒนาตนแบบสถานพยาบาลส าหรบสตวเลยง

- พฒนาใหความรเร องการใชยาตานจลชพกบผท เก ยวของ

1. ก าหนดนโยบายและพฒนาแนวทางปฏบตเพอลดการใชยาตานจลชพ

ในปศสตวเพอการบรโภค

2. การพฒนาระบบเฝาระวงและตดตามการใชยาตานจลชพ (AMU)

ในฟารมปศสตว

3. การพฒนาระบบเฝาระวงและตดตามเชอดอยาตานจลชพ (AMR)

4. การก ากบดแลดานกฎหมายในการใชยาตานจลชพในสตว

5. พฒนาบคลากรเพอรองรบการด าเนนงานแกปญหาเชอดอยาในสตว

6. ศกษาวจย

แนวทางการควบคมยาสตวในกระบวนการผลตสนคาปศสตว

1. ก าหนดนโยบายและพฒนาแนวทางปฏบตเพอลดการใชยาตาน

จลชพในปศสตวเพอการบรโภค

1.1 คณะกรรมการประสานและบรณาการงานดานการดอยาตาน

จลชพ

- แตงตงคณะกรรมการ AMR แหงชาต โดยนายกรฐมนตร หรอรอง

นายกรฐมนตรทไดรบมอบหมายเปนประธาน อธบดกรมปศสตวเปน

กรรมการและเลขานการรวม

-ตงคณะกรรมการและอนกรรมการ เพอเปนการบรณาการในการแกไข

ปญหา

1.2 คณะกรรมการและคณะท างานในสวนของกรมปศสตว

-คณะกรรมการควบคมปองกนและแกไขปญหาเชอดอยาในสตว

(อปส. เปนประธาน ผอ.อยส., ผอ.สพส. เปนเลขารวม)

-คณะท างานควบคม ปองกนและแกไขปญหาเชอดอยา

(รองอธบดซ งรบผดชอบงานของ อยส.เปนประธาน น.สพ.ของ อยส.และสพส. เปน

เลขานการรวม)

-คณะท างานชดเฝาระวงเชอดอยาในสตวทางหองปฏบตการ

(รองอธบดซ งรบผดชอบงานของ สตส. เปนประธาน น.สพ.ของ สสช. และสตส. เปน

เลขานการรวม)

-คณะท างานควบคม ปองกนและแกไขปญหาเชอดอยา และสารตกคางในสตวระดบเขต

(ปศสตวเขตเปนประธาน ปศสตวจงหวดในพนทเขตเปนกรรมการ น.สพ.ของสวน

มาตรฐาน เปนเลขานการ)

2. การพฒนาระบบเฝาระวงและตดตามการใชยาตานจลชพในฟารมปศสตว(AMU)

2.1 รวบรวมขอมลการใชยาตานจลชพส าหรบสตว (Antimicrobial consumption)

โดยวธการประมาณปรมาณการใชยาจากการขายยา (Whole sale) จากขอมลสมาคม

ธรกจเวชภณฑสตว

- ป 2556 ไดปรมาณการใชยา 298 mg/PCU (Population correction unit)

(ซงสงกวาคาเฉลยสหภาพยโรป(100 mg/PCU) ประมาณ 3 เทา เปามายจะตองลดลง

30% ภายในป 2564)

2.2 ตดตามปรมาณการใชยาตานจลชพในอาหารสตวในฟารมปศสตว

- ตดตามการใชยาสตวในฟารมมาตรฐาน จ านวน 2,900 ฟารม (ปศข.)

2. การพฒนาระบบเฝาระวงและตดตามการใชยาตานจลชพในฟารมปศสตว(AMU)

-2.3 ตรวจสอบคณภาพ ในดานปรมาณตวยาส าคญของยาส าหรบสตวท

มทะเบยนต ารบยาทวางจ าหนายในรานขายยาสตว

- การตรวจสอบคณภาพ และรวบรวมขอมลเกยวกบคณภาพในดาน

ปรมาณตวยาส าคญของยาส าหรบสตวทมทะเบยนต ารบยาจ านวน 5

ชนด(ตวอยาง) ทวางจ าหนายในรานขายยาสตว

เพอตรวจสอบคณภาพ และรวบรวมขอมลเกยวกบคณภาพในดานปรมาณตวยาส าคญของยาส าหรบสตวทมทะเบยนต ารบยาจ านวน ๕ ชนด(ตวอยาง) ทวางจ าหนาย ในรานขายยา

วตถประสงค

ยาส าหรบสตวทมทะเบยนต ารบยา จ านวน ๕ ชนด(ตวอยาง) และอยางนอย 340 ตวอยางไดขอมลเกยวกบคณภาพในดานปรมาณตวยาส าคญของยาส าหรบสตวเกษตรกรไดใชยาส าหรบสตวทมคณภาพท าใหการรกษาโรคมประสทธผลชวยแกปญหาสารตกคาง และเชอดอยา

ชนดยาส าหรบสตว: จ านวน 5 ตวอยาง/ จงหวด

เขต 3, 4, 5, 6, 8, และ 9

Enrofloxacin 2 ตวอยางTylosin 2 ตวอยางIvermectin 1 ตวอยาง

เขต 1, 2, และ 7

Enrofloxacin 1 ตวอยางTylosin 1 ตวอยางIvermectin 1 ตวอยางCeftiofor 1 ตวอยางCephapirin 1 ตวอยาง

การด าเนนการเกบตวอยางยา• เปนยาสตวทมทะเบยนและยงไมเปดใช จากรานขายยา โดยขอใหเกบตวอยางกอนตวอยางถงวนสนอาย ไมนอยกวา 1 ป

• ตวอยางยาสตวทสงตรวจตองบรรจในภาชนะทจ าหนายจรงและมฉลาก• ยาผง ตองมขนาดบรรจไมนอยกวา 50 กรม• ยาน าหรอยาฉด ตองมขนาดบรรจไมนอยกวา 50 มลลลตร• เปนยาชอการคาเดยวกน รนการผลตเดยวกน จากสถานทเดยวกน• สงพรอมเอกสารประกอบแบบฟอรมขอสงตวอยางยาสตว/วตถอนตราย (LMSI 04_FORM 14 ) ออกโดย สตส.

ก ำหนดกำรจดสงตวอยำง

• ส านกงานปศสตวจงหวดทอยในเขต 1 - 4 สงเดอนธนวาคม 2559

• ส านกงานปศสตวจงหวดทอยในเขต 5 - 9 สงเดอนมกราคม 2560

(สงตวอยางท สนง. ปศข.ๆ รวบรวมตย.และแบบฟอรมสง สตส.)

ผลการตรวจ • สตส. รายงาน อยส. • อยส. แจงส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาและส านกงานปศสตวจงหวด เพอประสานการด าเนนการกบส านกงานสาธารณสขจงหวด กรณพบยาทอาจจดเปนยาผดมาตรฐาน ยาปลอม หรอยาผดกฎหมาย

งบประมาณ• อยส. โอนเงนคาเบยเลยง และคาวสดวทยาศาสตรเพอใชจดซอตวอยาง ใหสนง.ปศจ. จงหวด ๆ ละ 4,250 บาท (คาเบยเลยง 480 บาท คาน ามน 1000 บาท คาตวอยาง 2770 บาท) (ยกเวนจงหวดสมทรสงครามไมโอนเงน เนองจากไมมรานขายยาสตว)

• โอนให สนง.ปศข. เขตละ 1480 บาท เปนคาใชจายในการสงตวอยางทรวบรวมจาก จ. ในแตละพนท

3. การพฒนาระบบเฝาระวงและตดตามเชอดอยาตานจลชพ(AMR)

จดท าแผนเฝาระวง เชอดอยาตานจลชพในสตว

1 เกบตวอยาง caecum ของไกเนอและสกรจากโรงฆาสตว จ านวน 2,900 ตวอยาง

(ปศจ.)

-เพาะเชอ 4 ชนด Salmonella spp. Campylobacter jejuni, E.coli และ Enterococcus

spp. (สสช. และศวพ.)

-ทดสอบการดอยาจ านวน 1,600 isolates (สสช. และศวพ.)

2 เกบตวอยางเนอไก และเนอสกร จ านวน 3,000 ตวอยาง (ปศจ.)

- เพาะเชอ 2 ชนด Salmonella spp.และE.coli (สตส. และศวพ.)

- ทดสอบการดอยา จ านวน 800 isolates (สตส. และศวพ.)

3 ทดสอบการดอยาของเชอ Salmonella spp.จากตวอยาง Boot swap

ในฟารมไกเนอ ไกพนธ และไกไขจ านวน 600 isolates (สสช. และศวพ.)

4. การก ากบดแลดานกฎหมายในการใชยาตานจลชพในสตว

1.หามใชยาตานจลชพเพอวตถประสงคในการเรงการเจรญเตบโต หรอเพมประสทธภาพการ

ใชอาหารสตว โดยใชอ านาจตามพระราชบญญตควบคมคณภาพอาหารสตว พ.ศ. 2558

-ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด ชอ ประเภท ชนด ลกษณะหรอ

คณสมบตของวตถหามใชผสมในอาหารสตว พ.ศ. 2558 ลงวนท 17สงหาคม 2558

(ประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 21 สงหาคม 2558 และมผลบงคบใชตงแต 17

กมภาพนธ 2559)

2.ควบคมการผลตอาหารสตวผสมยาและการใชยาตานจลชพผสมในอาหารสตวโดยใช

อ านาจตามพระราชบญญตควบคมคณภาพอาหารสตว พ.ศ. 2558

-รางประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ควบคมการผลต น าเขา ขาย และใชอาหาร

สตวทมยา พ.ศ. ....ซงผานการพจารณาของคณะกรรมการควบคมคณภาพอาหารสตว

ครงท 5/2559 วนองคารท 22 พ.ย. 59

4. การก ากบดแลดานกฎหมายในการใชยาตานจลชพในสตว

3. การปรบปรง พ.ร.บ. ยา พ.ศ. 2510

รมต. กษ. ลงนามหนงสอ ถง รมต สธ. และ เลขาคณะกรรมการกฤษฎกา(2 สงหาคม 59)

แกไขพ.ร.บ. ยา 2510 เรงดวนบางมาตรา ควบคกบการรางใหมทงฉบบ

- จดแจงเภสชเคม และออกใบอนญาตน าเขา ขาย เภสชเคม เปนการเฉพาะ

- การยกเวนไมตองขออนญาตผลต และไมตองขนทะเบยน autogenous vaccine

โดยใหสามารถก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข ในการควบคมได ตามทรฐมนตร

ประกาศก าหนด

- รมต. สธ. และ รมต กษ. รกษาการรวมกนในสวนทเกยวของกบยาส าหรบสตว

- เพมบทลงโทษ

5. พฒนาบคลากรเพอรองรบการด าเนนงานแกไขปญหาเชอดอยาในสตว

1. จดโครงการฝกอบรมเรอง การควบคม ปองกน และแกไขปญหาเชอดอยาสตว ใหกบ

บคลากรกรมปศสตวทงในสวนกลางและสวนภมภาค

(อยส.จดอบรมชวงเดอนกมภาพนธ 2560 เปาหมายผเขารวมอบรม 150 คน)

2. จดโครงการฝกอบรมทางหองปฏบตการ

(อยส.รวมกบ สสช. จดอบรมชวงเดอน มกราคม 2560 เปาหมายผเขารวมอบรม สตส.

และ ศวพ. 20 คน)

3. จดเนอหาหลกสตรการดอยาสอดแทรกในการจดฝกอบรมสตวแพทยผควบคมฟารม

เลยงสตว

(สคบ.และอยส. อบรมสตวแพทยผควบคมฟารมเปาหมาย 350 คน/ป)

4. จดใหมเนอหาทเกยวของกบการดอยาสอดแทรกในการจดฝกอบรมมาตรฐานฟารม

ใหกบเกษตรกรผเลยงสตว

(ปศข. สคบ.และอยส.จดอบรมหลกสตรมาตรฐานฟารมเปาหมาย 3,500 คน/ป)

6. ศกษาวจย

ศกษาวจยการใชวตถทเตมในอาหารสตว เชน Probiotic, Prebiotic หรอ

Herb เพอทดแทนยาปฏชวนะในฟารม

- อยระหวางการประสานงานกบฟารมตนแบบทเขารวมโครงการ ผลการศกษาวจยจะเผยแพรและขยายผลตอไป