อาหารที่ใช้เลี้ยงสัตว์ในระบบ...
TRANSCRIPT
อาหารทใชเลยงสตวในระบบการผลตปศสตวอนทรย
นางสาวกนกกาญจน ภสวรรณ
ส านกพฒนาอาหารสตว
กรมปศสตว
อาหารสตวส าหรบการผลตปศสตวอนทรย
คณคาทางโภชนะของวตถดบอาหารสตว
การประเมนคาวตถแหงของวตถดบอาหารสตว
ความตองการทางโภชนะของสตวแตละชนด
หวขอการน าเสนอ
อาหารสตว สาหรบการผลตปศสตวอนทรย
“อาหารสตว” หมายความวา วตถทมงหมายเพอใชหรอใชเลยงสตว โดยการใหกน ดม เลย หรอนาเขาสรางกายสตว โดยวธการใดๆ หรอ วตถทมงหมายเพอใชหรอใชเปนสวนผสมในการผลตอาหารสตว
การตรวจประเมนและรบรองปศสตวอนทรย ในสวนของ
อาหารทใชเลยงสตว จงตองใชวตถดบและกระบวนการผลต โดยยดถอและปฏบตตามมาตรฐานสนคาเกษตรอนทรยเลม 1 และ 2
4.1 แหลงทมา ของสตว
4.2 การปรบเปลยนระบบการผลตใหเปน ระบบการผลตปศสตวอนทรย
4.3 อาหารสตว
4.4 การจดการ สขภาพสตว
4.5 การจดการฟารม การขนสง และการฆาสตว
4.6 โรงเรอนและ การเลยงปลอย
4.7 การจดการ ของเสย
4.8 การจดเกบบนทกขอมล
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 6.2
อาหารสตวส าหรบการผลตปศสตวอนทรย
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 4
อาหารสตวส าหรบการผลตปศสตวอนทรย
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 4
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 4
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 4
• มกษ. 9000 เลม 1 ขอ 4
สารประกอบไนโตรเจนสงเคราะห หรอ
สารประกอบไนโตรเจนทไมใชโปรตน
ยเรย ไบยเรท (biuret) เกลอแอมโมเนย และมลสตว
จลนทรยใน Rumen สามารถนาไปใชสงเคราะหเปนโปรตนของตวมนเองไดเชนเดยวกบโปรตนแทจากอาหาร
การเสรมสารดงกลาวในอาหารสตวเคยวเอองเพอชวยลดตนทน เพราะสามารถใหไนโตรเจน ในราคาถก
ใชดวยความเขาใจและระมดระวง มฉะนนอาจเปน อนตรายได
ไมควรใชยเรยผสมอาหารคดเปนวตถแหงเกน 3% ของอาหารขน
หรอ 1% ของปรมาณวตถแหง ทกนได หรอ เกน 30 กรมตอนาหนกตว 100 กก.
อาหารสตวส าหรบการผลตปศสตวอนทรย
อาหารสตวส าหรบการผลตปศสตวอนทรย
คณคาทางโภชนะของวตถดบอาหารสตว
เปนสวนสาคญทจะใชในการออกแบบสตรอาหารสตวทใชในฟารม เพอจะไดตรงกบความตองการของสตวและทาใหสตวใหผลผลตสงสด
ตารางแสดงรายการของโภชนะตางๆ ทจาเปนสาหรบสตวจะมเปนแตละชนดของสตว ในแตละตารางจะประกอบดวยองคประกอบทางโภชนะตางๆ เชน ความชนหรอวตถแหง พลงงาน โปรตน ไวตามน แรธาตทสาคญ รวมทงกรดอะมโนและกรดไขมน
ปจจบนนมมาตรฐานอาหารสตวทใชกนหลายระบบ เชน ระบบของประเทศสหรฐอเมรกาโดยNational Research Council (NRC) และของประเทศองกฤษโดย Agricultural Research Council (ARC) เชน ระบบของประเทศสหรฐอเมรกาเรมแรกจะใช TDN ในการวดคาพลงงาน และกาลงเปลยนมาใชระบบใหมคอ Net energy (NE) สวนระบบขององกฤษจะใชการวดคาเปน ME และยงคงใชกนอยในปจจบน
ในประเทศไทย มรายงานผลงานวจยและ หนงสอทรวบรวมขอมลคณคาทางโภชนะของวตถดบทมใชในประเทศเชนเดยวกน
คณคาทางโภชนะ ปรมาณสารอาหารประกอบดวย พลงงาน โปรตน ไขมน ไวตามน แรธาต กรดไขมนและกรดอะมโน ทมอยในวตถดบทใชในการประกอบอาหารสตว
การประเมนคณคาทางโภชนะในอาหารสตว...
หรอ
การประเมนคณคาอาหารสตว” (feed evaluation)
การประเมนคณคาทางโภชนะ
• การประเมนคาทตวอาหาร
• การประเมนคาทตวสตว
• การวเคราะหสวนประกอบทางโภชนาการโดยวธการทางเคม (Chemical Analysis)
• Proximate Analysis • Van Soest Scheme • Specific Approach
- Bomb calorimeter - Spectrophotometer/colorimeter - Atomic absorption spectrophotometer - Chromatography - Infrared light rays
• การวเคราะหสวนประกอบทางโภชนาการโดยวธการทางเคม (Chemical Analysis)
• Proximate Analysis • ความชน (Moisture) • โปรตนหยาบหรอโปรตนรวม (Crude protein หรอ N x 6.25) • ไขมนรวม หรอ สงทสกดไดในไขมน (Crude fat หรอ Ether extract) • เยอใย (Crude fiber) • สารไรไนโตรเจนทละลายไดในนา (Nitrogen-free extract) • เถาถาน หรอ แรธาต (Ash หรอ Minerals)
•การวเคราะหสวนประกอบทางโภชนาการโดยวธการทางเคม
(Chemical Analysis)
• Van Soest Scheme • Neutral Detergent Fiber
• Acid Detergent Fiber
• Cellulose
• Hemicellulose
• Lignin
Online source .....http://www.feedipedia.org/
• ตวอยางรายงานผลการวเคราะหวตถดบอาหารสตวอนทรย วตถแหง
(Dry matter) ?
รายการ วตถแหง % โปรตน % พลงงาน Mcal/kg
NDF % ADF % Ca % P % TDN %
ฟางขาว 88.8 3.2 - 61.2 37.7 0.28 0.11 39 เปลอกขาวโพดฝกออน 15.7 1.8 - 9.1 4.3 0.04 0.05 10 ตนขาวโพดฝกออน (55 วน) 25.6 2.1 - 15.9 9.6 0.09 0.06 15 ตนขาวโพดหวาน (80 วน) 25.5 2.2 - 15.6 8.8 0.09 0.08 16 ยอดออย 28 2 0.58 20 12.5 0.08 0.04 15 เปลอกและไสสบปะรด 14.2 0.8 - 8.1 4.3 0.4 0.06 9 ตนถวลสงแหง 86.6 11.5 - 44.3 36.4 - - 48 กากถวเหลอง 90.7 41.6 - 15.7 12.1 0.39 0.47 80 กากน าเตาห 12.3 3.7 0.58 3.1 2.3 0.07 0.04 10 เปลอกหมเมลดถวเหลอง 89.8 5.6 - 52.9 40.3 0.44 0.11 50 กากน าตาล 73.7 3.3 2.70 - - 0.59 0.04 47 กากผลปาลมอดน ามน 87.3 5.3 - 47.8 40.3 0.36 0.13 39 กากเนอในเมลดปาลม (สกด) 91.3 15.2 - 54.6 38.3 0.35 0.52 72 มนเสน 89.8 2.1 3.15 9.1 5.1 0.16 0.09 71 มนอดเมด 89.0 2.3 14.7 7.7 0.24 0.06 69 กากมะพราวอดน ามน 92.3 15.8 - 47.4 31.3 0.24 0.46 76 กากมะพราวคนกะท 91.3 5.9 - 49.1 34.9 0.43 0.22 86 กระถน - ใบและกงออน สด 38.7 8.9 1.80 14.9 9.6 0.41 0.07 23 ใบมนส าปะหลงแหง 90.6 20.1 2.54 34.6 25.8 0.61 0.05 62
Source: Nutrient Requirement of Beef Cattle in Thailand
คณคาทางโภชนะ ของวตถดบอาหารสตวทมในทองถน วสดเศษเหลอ หรอผลพลอยไดทางการเกษตร/ อตสาหกรรมเกษตรทส าคญ
- ตด-หนสดใหกนทอาย 45 วน แบงใหวนละหลายๆครง
- ตด-หนท าหญาหมกทอาย 60 -70 วน
- โปรตนตงแต 7 -13 % WSC 2-4 % ยอยได 51-60 %(โดยนน.แหง) (ขนอยกบอายหญา,การจดการแปลง และการใหนา/ใสปย)
หญาเนเปยรปากชอง 1
เหมาะส าหรบตดเกยวใหกนสด
- ตด-เกยวใหกนทอาย 45 วน แบงใหวนละ 2 ครงหรอมากกวา
- ตด-หนท าหญาหมก ทอาย
60 วน
- โปรตน 7.5 -11 % ยอยได 49 - 55 % (โดยนน.แหง)
ขนอยกบการจดการแปลง
หญากนนสมวง
- ตดสดใหกน / เขาแทะเลม ทอาย 45 วน
- เหมาะส าหรบท าหญาแหงคณภาพ
- โปรตน 9 -11 % ยอยได 55 - 58 % (โดยนน.แหง) ขนอยกบการจดการแปลง
หญาแพงโกลา
เหมาะส าหรบลงแทะเลม หรอตดเกยว
- เกยว / ตดสดใหกน ทอาย 45 วน
- แทะเลมควรใหหญามอาย 60 วนและ
หลงจากนทกๆ 45 วน
- โปรตนประมาณ 8 -10% ยอยได 56% (โดยนน.แหง)
(ในทลมดนชมนา จะเจรญเตบโตด)
หญาขน หรอ มอรชส
เหมาะส าหรบแทะเลมและตดเกยวใหกนสด
- ตดเกยวใหกน/แทะเลมทอาย 45 วน หรอท าหญาแหง
- ตด-หนท าหญาหมก ทอาย
60 วน
- โปรตน 8.5-9.5 % ยอยได 50 - 55 % (โดยนน.แหง) ขนอยกบการจดการแปลง
หญารซ
การประเมนคาวตถแหง
ในอาหารสตว มสวนประกอบหลกอย 2 สวน คอ ความชน (moisture) และสวนทเปนวตถแหง (dry matter , DM) โดยมองคประกอบทแตกตางกน สามารถจาแนกคณคาของอาหารสตวออกเปน 6 ประเภท ดงน 1. สวนประกอบทเปนความชน สวนประกอบทเปนความชน ไดแก นา 2. สวนประกอบทเปนวตถแหงหรอสงแหง สวนประกอบทเปนวตถแหงหรอสงแหง หมายถง สวนทเหลอจากการนาเอาอาหารสตวไปอบในหองปฏบตการจนไดนาหนกคงท มสารอาหารเปนองคประกอบคอ 2.1 พวกทมองคประกอบเปนสารอนทรย ไดแก คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน วตามน 2.2 พวกทมองคประกอบเปนสารอนนทรย ไดแก พวกแรธาต ซงไดมาจาก แหลงธรรมชาตและแรธาตทพบวาปนอยในอาหารสตว และแรธาตทรวมอยเปนองคประกอบของสารอนทรย เชน ในโปรตนมกามะถนและฟอสฟอรสอย เปนตน
การคานวณหรอประเมนคาวตถแหงของอาหาร
สตวทใชในฟารมปศสตวอนทรย
การคานวณหรอประเมนคาวตถแหงของอาหาร
สตวทใชในฟารมปศสตวอนทรย
• ในสตวกระเพาะเดยว กนอาหารขนเปนหลก
• ในสตวเคยวเออง กนทงอาหารหยาบสด อาหารหยาบแหง อาหารขน (อาหารผสม)
• อาหารสตวแตละชนดมความชนแตกตางกน 10 - 85% แลวแตมาจากแหลงใด
• ในพชสด เชน หญา หรอถวสด จะมนาประมาณ 75 – 85 เปอรเซนต ขนอยกบสภาพดนฟาอากาศและความออนแกของพช
เมลดพชและกากเมลดพชมนาอยประมาณ 10 – 15 เปอรเซนต
หรอระหวาง 10 – 95 เปอรเซนต ในอาหารหยาบ
และระหวาง 12 – 15 เปอรเซนต ในอาหารขน
• จงจาเปนตองปรบหนวยใหเปนหนวยเดยวกน คอ คดในรปนาหนกแหง
• สามารถคานวณยอนกลบ ไปมาไดระหวางนาหนกแหง นาหนกสด หรอนาหนกอาหารจรง
• ซงแตกตางกนตามนยาม ดงน
อาหารสตวและวตถดบอาหารสตว
Dry Basis (DM)/วตถแหง หมายถง สงแหง หรอวตถดบอาหารสตวทคดเปนเนอแหงหรอปรมาณวตถดบแหง 100% ซงจะแหงได 100% นน ตองใชการอบในหองปฏบตการ
คดในรปไมมความชน (แหง 100%)
การอบแหงในหองปฏบตการ หรอการวเคราะหคาความชน การอบทอณหภม 135 องศาเซลเซยส นาน 2 ชวโมง
Air Dry Basis (AD) หมายถงสงแหงหรอวตถดบอาหารสตวทคดความชนเปนองคประกอบเทากบความชนบรรยากาศ คอ 90% DM คดในรปมความชนเทากบความชนบรรยากาศ โดยมความชนประมาณ 10-15% บนสมมตฐานการเกบรกษาเปนเวลานานในสภาพอากาศ เชน ขาวโพดอาหารสตว คดเปน Air dry basis จะมความชนอยประมาณ 10% นนหมายถงมปรมาณเนอวตถดบอยประมาณ 90% คานจะใชกนในกลมพชอาหารสตว
As-Fed Basis ปรมาณสงแหงหรอวตถดบทมจรง ตามสภาพของวตถดบทพดถง
เชน ขาวโพดซอมาม 85% As-Fed กจะเทากบวา ขาวโพดทซอมเนอเพยง 85% ทเหลอเปนนาท สะสมอยอก 15%
คานอาจใชในกลมสตวกระเพาะเดยว เนองจากวตถดบทนามาใชมปรมาณความชนใกลเคยงกน
การค านวณอาหารและโภชนะ
จ านวนโภชนะ = จ านวนอาหาร x คณคาของโภชนะ
หรอ ใชวธการเทยบบญญตไตรยางค
เชน ขาวโพดทซอมามความชน 15% หมายถง
ในขาวโพด 100 กก. มสงแหง (DM) 85 กก.
ในขาวโพด 15 กก. มสงแหง (DM) 85 x 15 = 12.75 กก.
100
Pre-Layer (17 WOA-5%prod.) Energy = 2763 Kcal/Kg, CP = 16.5%
Ingredient DM% AMOUT (As fed)
Amount of DM (Kg) in
Diet 100 Kg
1 NRCs-CORN 87.500 10.050 = 10.050 x (87.50/100)
2 ORGANIC-SB 88.000 17.500 = 17.500 x (88/100)
3 RICE BRAN Full Fat 88.000 30.000
4 BROKEN RICE 88.000 23.000
5 FISH MEAL 60% 92.000 3.500
6 PALM OIL 95.000 4.500
7 LUCEANA MEAL 87.000 0.500
8 MDCP (Ca16%, P21%) 99.000 1.000
9 LIMESTONE 98.000 9.500
10 CURCUMIN 97.000 0.100
11 SALT 98.000 0.100
12 PREMIX 99.000 0.250
Total Batch 100.00
ตวอยางสตรอาหารไกไขอนทรย Pre-Layer (17 WOA-5%prod.) Energy = 2763 Kcal/Kg, CP = 16.5%
Ingredient DM% AMOUT (As fed) Amount of DM (Kg) in Diet 100 Kg
1 NRCs-CORN 87.500 10.050 8.794 2 ORGANIC-SB 36% 88.000 17.500 15.400 3 RICE BRAN Full Fat 88.000 30.000 26.400 4 BROKEN RICE 88.000 23.000 20.240 5 FISH MEAL 60% 92.000 3.500 3.220 6 PALM OIL 95.000 4.500 4.275 7 LUCEANA MEAL 87.000 0.500 0.435 8 MDCP (Ca16%, P21%) 99.000 1.000 0.990 9 LIMESTONE 98.000 9.500 9.310
10 CURCUMIN 97.000 0.100 0.097 11 SALT 98.000 0.100 0.098
12 PREMIX 99.000 0.250 0.248
Total Batch 100.00 89.506 18.058
Non organic matter
ในวตถแหง 89.50 กก. มสวนของวตถดบอาหารสตวทไมใชอนทรย 18.058 กก ดงนน ในวตถแหง 100 กก. มสวนของวตถดบอาหารสตวทไมใชอนทรย (18.06 / 89.51) x 100 = 20.12
***หรอมสวนทเปนวตถดบอาหารสตวอนทรย 100-20.12 = 79.88%***
ตวอยางสตรอาหารโคนมอนทรย อาหารหยาบ ผลตเองในฟารมเพยงพอ อาหารขน 100 กก ประกอบดวย มนสาปะหลง 15.9 กก. คดเปน DM = (15.96 x 89.6/100 ) = 14.30 กก. ถวเหลองตม เสรมรายตว ใบกระถนตากแหง 9.5 กก. คดเปน DM = (9.5 x 92.5/100) = 8.79 กก. ราหยาบ 33.8 กก. คดเปน DM = (33.8 x 90.3/100) = 30.25 กก. ราออน 25.4 กก. คดเปน DM = (25.4 x 89.9/100) = 22.83 กก. จมกขาว 11.1 กก. คดเปน DM = (11.1 x 88/100) = 9.77 กก. กากเบยรแหง 1.5 กก. คดเปน DM = (1.5 x 91.5/100) = 1.37 กก. ไวตามนแรธาต 2.6 กก. คดเปน DM = (2.6 x 98/100) = 2.548 กก. คดเปน DM รวม 89.85 กก.
โดยทวไป โคแตละระยะการใหนมมความตองการสารอาหารและพลงงานแตกตางกน • ระยะแรกของการใหนม 0-60 วนหลงคลอด แมโคควรไดรบอาหารหยาบตออาหารขน 40:60 • ระยะรกษาระดบการใหนม 60-100 วนและชวงปลายการใหนม (200-305 วน) แมโคควรไดรบอาหาร
หยาบตออาหารขน 60:40 • ระยะกลางของการใหนม 100-200 วนแมโคควรไดรบอาหารหยาบตออาหารขน 50:50
จากสตรอาหาร ดงกลาว หากคดกากเบยรและแหลงไวตามนแรธาตเปนสดสวนอาหารทไมใชอนทรย คอ ประมาณ 3.918 กก. ในอาหารขน DM 89.85 กก. ม สดสวนอาหารทไมใชอนทรย ประมาณ 3.918 กก. ดงนนโคกนอาหารขน 40 สวน คดเปนสดสวนอาหารทไมใชอนทรย = (3.918/89.85) x 40 = 1.74%
***ถอวาเปนไปตามขอก าหนดของมาตรฐานปศสตวอนทรย***
เนองจากมสวนของวตถดบอาหารสตวทผลตในระบบอนทรยมากกวา 90%
การประเมนคาวตถแหงของวตถดบอาหารสตวทใชในฟารมปศสตวอนทรย
อยางไรกตาม หาก ร าออน กากเบยร ใบกระถนตากแหง และแหลงไวตามนแรธาตเปนสดสวนอาหารทไมใชอนทรย คอ ประมาณ 12.708 กก. ในอาหารขน DM 89.85 กก. ม สดสวนอาหารทไมใชอนทรย ประมาณ 12.71 กก. ดงนน หากโคไดกนอาหารขน 40 สวน คดเปนสดสวนอาหารทไมใชอนทรย = (12.71/89.85) x 40 = 15.82%
***ถอวาไมเปนไปตามขอก าหนดของมาตรฐานปศสตวอนทรย***
การประเมนคาวตถแหงของวตถดบอาหารสตวทใชในฟารมปศสตวอนทรย
ตวอยางสตรอาหาร TMR โคนม รดนานมทใชหญาเนเปยรเปนหลก (นน.สด)
วตถดบอาหารสตว DM (%) ปรมาณวตถดบ (กก.) ปรมาณวตถแหง (DM, %)
กากถวเหลอง 88.0 4.4 =4.4 x 88/100 = 3.872
กากปาลมเนอใน 91.1 1.1 =1.1 x 91.1/100 = 1.00
เมลดขาวโพด 87.5 2.2 = 2.2 x 87.5/100 = 1.93
มนสาปะหลง 89.6 20.2 = 20.2 x 89.6/100 = 18.16
ราออน 89.9 1.6 =1.6 x 89.9/100 = 1.44
กากนาตาล 73.3 2.7 = 2.7 x 73.3/100 = 1.98
ยเรย 99.0 0.6 = 0.6 x 99/100 = 0.59
แรธาตรวม 99.0 0.1 = 0.1 x 99/100 =0.09
หญาเนเปยรหมก 18.0 67.0 = 67 x 18/100 = 12.06
รวม 100
ความตองการทางโภชนะของสตวแตละชนด
• สตวมความตองการอาหาร เพอนาพลงงานและสารอาหารมาใชเพอการดารงชพ การเจรญเตบโต การเพมผลผลต การสบพนธ และการเลยงลก เปนตน
• สตวมความตองการพลงงานและสารอาหารแตกตางกนตามชนดสตว เพศ อาย นาหนกตวหรอชวงระยะเวลาการใหผลต
• การพฒนาองคความร และเทคโนโลยดานผลตสตวและความตองการโภชนะของสตวทกาวหนาอยางตอเนอง ทาใหมการกาหนดมาตรฐานหรอขอแนะนาความตองการโภชนะในสตวแตละรายชนด แตละชวงอาย หรอชวงการใหผลผลต
• ขอแนะนาความตองการโภชนะในสตวแตละรายชนด สามารถใชเปนแนวทางในการประกอบสตรอาหาร
ตารางแสดงรายการของโภชนะตางๆ ทจาเปนสาหรบสตวจะมเปนแตละชนดของสตว ในแตละตารางจะประกอบดวย ปรมาณทตองการตามแตละระยะของสตว มาตรฐานอาหารสตวมความจาเปนตอการคานวณสตรอาหาร เพราะจะทาใหเราทราบ
1) ปรมาณของโภชนะทสตวตองการในแตละวน
2) ความเขมขนของโภชนะทตองมในสตรอาหาร ในปจจบนนมมาตรฐานอาหารสตวทใชกนหลากหลาย
ความตองการโภชนะของแพะ: เพอการด ารงชพ
ความตองการโภชนะของแพะ: เพอการด ารงชพและออกก าลงเพยงเลกนอย
คณคาทางโภชนะของวตถดบอาหารสตว
อาหาร ทใชเลยงสตวในระบบการผลตปศสตวอนทรย
มาตรฐานเกษตรอนทรย เลม 1 และ 2
ครบ และ ตรงตามความตองการทางโภชนะของสตว
คาวตถแหงของวตถดบอาหารสตวอนทรย
ผลผลต และ ผลตอบแทน
ขอบคณคะ
กลมวจยและพฒนาอาหารสตว
ส านกพฒนาอาหารสตว