atatürk_döneminde_din_dersi_ve_peygamber_tasavvuru.pdf

7/27/2019 Atatrk_dneminde_din_dersi_ve_peygamber_tasavvuru.pdf

1/18

LAHYAT FAKLTES DERGS 17:1 (2012), SS. 85-102.

1923-1938 YILLARI ARASINDA DN DERSLERNDE

OKUTULAN KTAPLARDA HZ. MUHAMMED TASAVVURU*

The Image of Prophet Muhammad, Reading in the Books

Religious Education Between 1923-1938 Years

Dr. Hakan ZTRKFrat niversitesi lahiyat FakltesiE-posta: [email protected]

z

Cumhuriyet Dnemi (19231938) yllar Trk ve slm Tarihi asndan nemli biryere sahiptir. Bu dnem toplumun her alannda atlm yapma ve dnyadaki yeniliklereuyma abas iinde gemitir. Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatrk heralanda olduu gibi slm Dininin halka doru bir ekilde retilmesi ve dininpeygamberi Hz. Muhammedin de batl hikyelerden arndrlarak, rnek yanlarnnhalka gsterilmesi zerinde durmutur. Kendisi de bu konu ile ilgili pek ok kitapokumutur. Ksa bir dnem olmasna ramen ok fazla alma yaplmtr. Bumakalede, 1923-1938 yllar arasnda formal eitimde retilen Hz. MuhammedTasavvuru incelendi ve din dersi kitaplarnda ortaya konan Hz. Muhammed imajtetkik edildi.

Anahtar Kelimeler:slam Tarihi, Siyer, Cumhuriyet Dnemi, Hz. Muhammed, DinDersleri.

Abstract

1923-1938 years has an important place for both Turkish and Islamic History. This

period passed in an attempt to make progress in all strata of society and to adapt to theadvancements in the world. Mustafa Kemal Atatrk, the founder of Turkish Republic,as was seen in all fields, paid attention to the sound teaching of Islam to people, and to

* Bu makale Cumhuriyet Dnemi slm Tarihi almalarnda Hz. Muhammed Tasavvuru

(1923-1938)isimli doktora tezinden retilmitir.
mailto:[email protected]:[email protected]


2/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

86

illustrate the exemplary aspects of the Prophet Muhammad to them by purifying himfrom superstitious legends. He, too, read many books about this matter. Although itwas a short period, many works were composed in this period. In this article, teachingMuhammed Image in formal education (1923-1938), is created. In this study, we

examine the appearing Muhammed Image in the books religion education

Keywords: The History of Islam, Sra, Turkish Republic, Prophet Muhammad,Religious Education.

GiriCumhuriyetin ilk yllarnda (1923-1938) Trkiyede rgn eitim

programlarnn iinde Din Dersleri de yerini almtr. Pek ok kitap din dersiolarak okutulmutur. Bu kitaplarn incelenmesi, Hz. Muhammedinhayatnn nasl retildiinin ortaya kmasn ve eitim-retimprogramlarnda aklanan amalara uygunluunun ortaya kmasnsalayacaktr. Kitaplar incelenirken ncelikle muhteva analizi yaplm, Hz.Muhammedin hayat, ahlak, yaay ile ilgili dikkat ekilen noktalar tespitedilmi, bunlarn programlarda aklanan amalara uygunluu incelenmitir.

ncelikle mfredat programlarnda din derslerinin nasl yer ald, Hz.Muhammedin hayatnn nasl retilmek istendiinin belirlenmesi amacylaprogramlardaki gelimelere bir gz atmak gerekirse; Cumhuriyet Dnemininilk program kinci Heyet-i lmiye tarafndan 1924 tarihinde hazrlanmtr.lkokullar alt yldan be yla indirilmitir. Yeni programda din dersleri,

lkokul birinci snflar hari dier snflar iin ikier saat olarak yerinialmtr.1 Bu programn amac yeni kurulan devletin temel felsefesidorultusunda vatandalar yetitirmektir. Dnya ve ahiret korkusuna dayalolan ahlak anlay, bu program ile zgrlk ve bar temel alan hakikatihkim klmaya alan bir ekle dnmtr.2

lkokul program (1924) yerini 1926da yaplan yeni mfredatprogramna brakmtr. Toplu retim esas ve ocuun gelime devreleridikkate alnarak hazrlanan bu programda, ilkokulun amac; Genlerimuhitine faal bir halde intibak ettirmek suretiyle iyi birer vatandayetitirmektir. eklinde belirtilmitir. Yeni program ile birlikte DinDerslerinin nc snfa kadar Hayat Bilgisi dersinin ats altndailenmesine ve ayr bir ders olarak nc snflarda okutulmasna kararverilmitir.3

Cumhuriyetin ilk yllarnda, temel gr olarak milliyetiliin nplana kt grlmektedir. Atatrk dnemi eitim politikasnda, dneminyapsna uygun insan yetitirmek, yani Cumhuriyeti benimseyip yaatacak

1 Yahya Akyz, Trk Eitim Tarihi, stanbul, 1994, s. 302.

2 Turul Yrk, Cumhuriyet Dnemi Din retimi Program Anlaylar (BaslmamDoktora Tezi), Ankara, 2011, s. 68.

3 lk Mektepler Mfredat Program, stanbul, 1926, s. 2


3/18

F.. lahiyat Fakltesi Dergisi 17:1 (2012) 87____________________________________________________________________________

bir nesil oluturmak temel hedeftir. 19 Aralk 1923 tarihli bir genelgede Mektepler Cumhuriyet esaslarna sadk kalmay telkine mecburdur. ve 8Eyll 1924 tarihli bir genelgede de ocuklarmz kalplerinde veruhlarnda, Cumhuriyet iin, fedakr olmak mefkresini tamaldrlar.ifadesi yer almaktadr.4

Eitim sisteminin amac u ekilde tanmlanabilir: Talebenin dzgnbir okul evresinde yetimesi iin ortam salanmas, rencinin doru zl,doru szl, birbirleriyle mnasebetlerinde, oyunlarda drst hareket eden,her iini vaktinde yapan, zamannn kymetini bilen, ferdi menfaatini umumimenfaatine feda edebilen, milli iktisat bilincinde olan ve defter, kt kalemgibi eyleri kullanrken tasarruf edebilen, vatann ve bayran seven kiiler

olarak yetitirilmesi hedeflenmektedir.5

Cumhuriyet Dneminde eitim programlarnn amacna baktmzzaman din derslerinin hedefi belirtilirken birinci maddede u ifadeler yeralmaktadr; Din derslerinde frsat dtke, dini mahiyette gsterilmekistenilen batl fikirler, yanl kanaatler cerh edilecektir. kinci maddede deu ifadeler yer almaktadr; ocuklara slm dini ve slm byklerisevdirilecek, iyi ve gzel hareketlerin slm dinindeki yksek kymetianlatlacaktr. Fakat hibir vecihle taassup fikri verilmeyecektir. ocuklarnmektep haricinde din hakknda aldklar yanl fikirler ve telkinler mnasipsurette tashih edilecektir.

6 Programn devamnda III. snflar iin yaplan

mfredatta Hz. Muhammedin hayatnn nasl retilecei ak bir ekildeyazlmtr. slm dinini insanlara reten zt: Hz. Muhammeddir. Hz.Muhammedin hayat ve ahlak hakknda (muhtasar bir surette) yalnz tarihihakikatler sylenecek, ocuklar alakadar etmeyen tafsilattan sarf nazaredilecektir. Mucizelerden ve harikulade menkbelerden bahisolunmayacaktr.7

Ky Mektepleri Mfredat Programna baktmz zaman da aynamalar grmekteyiz.8

Bu dnemde ilkokul ve ky mekteplerinde 192728 yllarndaOsmanlca harflerle, 19291931 yllarnda ise yeni Trk harfleri ile baslmDin Dersleri kitaplar kitaplar okutulmutur.9

lk mekteplerin programlarndaki amalar incelendiinde, din derslerivastasyla yetien nesle rasyonel ve hurafelerden uzak bir Hz. Muhammedalgs verilmeye allr. Hz. Muhammedin ahlaki zellikleri n planakarlarak dersin ahlak merkezli olmasnn hedeflendii grlr.

4 Akyz, Trk Eitim Tarihi,s. 286.5 lk Mektepler Talimatnamesi, T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1929, s. 10-19.6 lk Mektepler Mfredat Program, T.C. Marif Vekleti Yaym Mdrl Arivi

Ktphanesi, stanbul, 1927, s. 45.7 lk Mektepler Mfredat Program, s. 46.8 Ky Mektepleri Mfredat Program, T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1938, s. 75; Ky

Mektepleri Mfredat Program, T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1931, s. 75.9 Muallim Abdlbaki (Glpnarl),Din Dersleri, stanbul, 2005, s. 7.


4/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

88

Konuyla ilgili ilk kitap Abdulbaki Glpnarlnn Cumhuriyetocuunun Din Dersleri isimli kitabdr.

1. Cumhuriyet ocuunun Din Dersleri nc, Drdnc veBeinci Snflar

Muallim Abdulbakinin Cumhuriyet ocuunun Din Dersleri(lkmektepler ile kymekteplerinin nc snflarna mahsus)10 isimli eseri:Cami, Mezzin, mam, Cemaat, Bayramlarmz, Bayramlarda ne yaplr?man, Trklerin dni, Hz. Muhammedin hayat, peygamberlii, hicreti,Mslmanln yaylmas, Hz. Muhammedin son hacc ve lm,Peygamberin ahlak, Allaha iman ve Allah sevgisi gibi konulardan

olumaktadr.Muallim Abdulbaki, kitabnda, Hz. Muhammedin toplum iindesevilen birisi olduunu, hi yalan sylemediini, doru dndn vedoruluu ile kendisini millete sevdirdiini ifade eder. Bunun sonucunda dazengin ve iyi huylu bir kadn olan Hatice ile evlendiini, ticarete atldn,kendi ekmeini kendisinin kazandn ve kimseye boyun emediinibelirtir. Hz. Muhammedin ksz bymesine ramen hibir eydenylmadna, hayatn devam ettirdiine, doruluu ve drstl ilebaarya ulatna vurgu yapar. Bylelikle eserde, drst, doru, alkan vekararl olunursa baarya ulalabilecei fikri renciye aktarlmaya allr.

Yetimler ve kszlerin mahzun olmamas gerektiini belirten MuallimAbdulbaki, herkesin anal babal byyemeyeceini, onlarn da Hz.

Muhammed gibi hi ylmadan alrlarsa baarya ulaabileceklerini ifadeeder. Muallim Abdulbaki, Hz. Muhammede dedesi ve amcasnn yardmettiini syleyerek, te biz de bu mbarek kimseler gibi kimsesizyavrularmza yardm etmeliyiz. Bunun iin ocuklar Koruma Cemiyetineye olup, bata bulunursak, bu yardm en iyi ekilde yapm oluruz.demektedir.

11

Muallim Abdulbakinin bu eserinde; Hz. Muhammedin hayatnninili kl olmasna ramen ylmadan hayatn srdrd ve baaryaulat fikri rencilere alanmaya, gayretli ve kararl olunursa kendilerininde baarya ulalabilecei dncesi kazandrlmaya allr. Ayn ekildeyetimlere ve kszlere iyilik yapmak, doru olmak, yalan sylememek gibiahlaki davranlarn nemine ve bunlarn sahip olunmas gereken zelliklerolduuna da vurgu yaplr.

Kitapta, Hicret olaynda Hz. Alinin ok tehlikeli bir zamanda Hz.Muhammedin yatana yatt ifade edilir. Hz. Alinin fedakrlna dikkatekilerek onun inand fikir uruna lm gze ald belirtilir. Bu rnekle,fedakrlk duygusuna ve insann doru olduuna inand fikirleri savunmasgerektiine vurgu yaplr.

10 Abdlbaki, Din Dersleri, s. 11-41.11 Abdlbaki,Din Dersleri,s. 27.


5/18


Muallim Abdulbaki, Hicret olaynda Mslmanlarn Medineyikendisine memleket yaptn ve bundan sonra yaylmaya baladn ifadeederek; te gryorsunuz ya ocuklar, vatansz din olmuyor. Biz de stiklalHarbinde almasaydk, vatanmz kurtarmasaydk, bugn ne hkmetimizkalrd ne de milletimiz szlerini syler.12Burada da Hicret olayndan yolaklarak rencilere vatan sevgisi alanmaya allr.

Hendek Savan anlatrken Hz. Muhammedin yanndakilerlekonuup, onlarn da grn aldktan sonra ehrin etrafna hendekkazdrdn ve baarya ulatn ifade eden Mullim Abdulbaki, Hz.Muhammedin her ite arkadalarna dantn, onlarn fikir vedncelerine nem verdiini belirtir. Burada da bir i yaparken etraftakilere

danmann faydal olaca fikri renciye aktarlmaktadr.13

Muallim Abdulbaki, Veda Hacc blmnde de trnak iinde Hz.Muhammedin szlerinden, Hepiniz kardesiniz, Kadnlarnza hrmetedin, Hizmetilerinize iyi davrann, Fukaraya yardm edin gibifaziletli davranlarn yaplmasn isteyen szlerine yer verir. Hz.Muhammedin ahlaknn gzelliinden, onun kimseye kt muameleetmediinden, fakirlere, dullara, yetimlere daima yardm ettiinden ve okmerhametli olduundan bahsetmektedir. Allaha iman ve Allah sevgisikonularyla da kitabn tamamlar.

Muallim Abdulbakinin eserini, retici (pragmatik) tarzda yazd,verdii rneklerden iinde bulunduu zaman iin gzel tler kardgrlr. Kitapta, detaylara inilmeden genel hatlar ile Hz. Muhammed,ocuklara tantlmaya allmtr. Eserde, zellikle ocuklarn toplumiinde karlaabilecei, cami, imam-hatip, vaaz, hutbe ve hicret gibi terimlerzerinde durulur. Hz. Muhammedin gzel ahlaknn rnek alnmasgerektiine vurgu yaplr. Muallim Abdulbaki, hedef kitleyi gz nndebulundurarak eserini sade ve zet bir ekilde kaleme almtr. ocuklara, Hz.Muhammedin gzel ahlakn tantmaya almtr. zellikle onun ahlakizelliklerinin ocuklarda da grlmesinin vatan ve millet iin nemine vurguyapmtr.

Cumhuriyet ocuunun Din Dersleri (lk Mekteplerle KyMekteplerinin drdnc snflarna mahsus)14

Muallim Abdulbakinin ad geen eseri; Kimsenin nancnaKarmamak, Hayrl nsan Olmak, slm Dini ve Ahlak, almak,Tevekkl, kr, nsanlarla yi Geinmek, slm Banazl Yasaklar, DinSahtekrl, ki Yzllk, Hz. Muhammed Aleyhisselam, Ehlibeyt,Ashap, Hz. Hatice gibi konu balklarndan olumaktadr.

12 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 31.13 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 32.14 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 43-79.


6/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

90

Muallim Abdulbaki, Hz. Muhammed Aleyhisselam adl balkaltnda; Eski banaz din sahtekrlar, byk peygamberimizi, saf halka pekbaka trl anlatmlar, onu adeta kendilerine benzetmilerdi. Peygamberdenince; halkn gznn nne banda kocaman bir sark, srtnda geni bircppe, bir kucak sakal gsn doldurmu, elinde tesbih, dudaklar daimakmldayan, ba yukarda marur bir adam gelirdi. eklinde ifadeleri ilehalk arasnda yanl anlalan bir peygamber algsna vurgu yapar. Dahasonra Hz. Muhammedin temiz, ou zaman beyaz elbise giyen, bana hafifbir sark saran, salar siyah, uzun bazen arkaya doru bazen ortadanayrlm ekilde tarayan, gzel koku srnen, dilerini fralayan biriolduunu anlatr. O zamann di fras olarak misvak kullanldn,

bugnk gibi salkl dileri daha iyi temizleyen fralar olsa, Hz.Muhammedin bu fralar kullanacan belirtir. Hz. Muhammedinbyklarn dudaklarnn stnden kestiini, siyah ve gzel sakalnn ancakelle tutulacak kadar olduunu anlatr.

Yine ayn ekilde Hz. Muhammedi hi durmadan namaz klan, orututan ve dua eden bir kimse olarak tanyanlarn yanldn, onun gnlkilerle de ilgilendiini, savaa giderken herkesin nnde oru yediini, yolcuiken namazlar daha abuk kldn, 4 rekatlar 2ye indirdiini ifade eder.

Muallim Abdulbaki, Hz. Muhammedin kuru ibadetlerden, dualardanmedet beklemediini, asker topladn, dmanlarla savatn, savalardakadn ve ocuklara dokunmadn, bar zamanlarnda verdii szdedurduunu, kendisine bir ey soranlara nazike cevap verdiini ve dinineinanmayp ona vergi vermeyi kabul edenleri fikir ve inanlarnda serbestbraktn belirtir. 15

Cumhuriyet ocuunun Din Dersleri (lkmekteplerleKymekteplerinin beinci snflarna mahsus)16

Muallim Abdulbakinin bu kitab; slm Dininde Akl Her eydenstndr, Mslmanlkta Sama eylere nan Yoktur, CumhuriyetDevrinde Mslmanlk, Din leri Dnya lerinden Ayrdr, MslmanlktaAllah le Kul Arasna Kimse Giremez, Dnyadaki Mslmanlar, MslmanMilletlerin inde En Kuvvetli Millet Trklerdir, Her Millet Allaha KendiDili le Hitap Eder, Ftiha Suresinin Okunuu ve Meali, hls SuresininOkunuu ve Meali balklarndan olumaktadr.

slm Dininde Akl Her eyden stndr bal altnda yazarn uszleri dikkat ekicidir; Mslmanlkta peygamber senin benim gibi birinsandan baka bir ey deildir. Kutsal kitabmz olan Kuran, Peygamberinkalbine domu Allah szleridir. Muallim Abdulbaki, Hz. Muhammedinbeeriyetine vurgu yapmtr. Kuran tanmlarken Peygamberin kalbine

15 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 73-75.

16 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 81-109.


7/18


domu Allah szleri ifadelerini kullanmtr.17 Cebrail ve Melek gibikavramlar bu seviyedeki ocuklarn anlayamayacan dnd iindetaya inmemi olabilir.

Din leri Dnya lerinden Ayrdr balkl blmnde ise,Cumhuriyet Devriminin laiklik anlayn anlatr. slmiyette ruhbansnfnn bulunmad srekli vurgulanmaktadr.

2. Din Dersleri

smail Hakknn Din Dersleri18adl kitab 136 sayfadan olumaktadr.Eser, slmn artlar ile balamaktadr. Mkellef olunan ibadetlersayldktan sonra, temizlik, namaz, oru, hac, kurban, zekt ve ftr sadakas

konular ilenmitir. almada; ocuklara temel ilmihl bilgilerininretilmesi hedeflenmektedir.

3. HasentMehmet Ziyann Hasent19 isimli kitab toplam otuz iki dersten

olumaktadr. Birinci derste, slmn esaslar ve efl-i mkellifin, farz,vacib, snnet, mstehab, haram, mubah, mekruh ve mfsid terimleri; ikinciderste, namaz ile ilgili bilgiler; nc derste, gusl ile ilgili bilgiler;drdnc derste, teyemmm; beinci derste, namazn ksmlar; altncderste, namazlarn rektlar; yedinci derste ezan ve kmet ile ilgili bilgilerverilmitir. almada, renciye temel ilmihal bilgileri verilmesi ve gnlkhayattaki ykmllklerini yerine getirmek iin gerekli bilginin aktarlmas

hedeflenmektedir.

4. Siyer-i Nebi

Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi20

adl kitabn liselerin birinci devresindeokutulmak zere yazmtr. alma, kz ve erkek muallim mekteplerinde deders kitab olarak okutulmutur. Kitap, 1923-1938 yllar arasnda okullardaHz. Muhammed ile ilgili ne okutulduunu, onun hayatnn nasl anlatldnen gzel ekilde yanstan eserlerden biridir. stanbulda brahim Hilmimatbaasnda 1926 ylnda baslmtr. Mehmet Ziya eserini Mekke veMedine Dnemi olmak zere ikiye ayrm ve bu dnemlerin tanmlarnyapmtr.

Mehmet Ziya, kitapta, Mekke-i Mkerremenin tarihi gemiinden

ksaca bahseder. Hz. smailin slalesinden olan Kusayn Mekkeye geliini,Kbenin etrafndaki allklar keserek ortaya karmasn ve blgeyi imaretmesini anlatr. Ayrca kitapta; Kusayn kendisine ev ina ettii, bunun birodasn meclise tahsis ettii (Darn-Nedve), blgeyi dank halde yaayan

17 Abdlbaki,Din Dersleri, s. 84.18 zmirli smail Hakk,Din Dersleri, stanbul, 1341.19 Mehmet Ziya,Hasent,stanbul, 1342.20 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi,stanbul, 1926.


8/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

92

Kureylilere taksim ettii ve kuyular kazdrd anlatlr.21 DevamndaMedine-i Mnevvere ksaca tantlr. Medinenin Hz. Muhammedinhicretiyle tarihte nemli bir yer kazand belirtilir.

Mehmet Ziya, Hz. Muhammedin babas Abdullah ile annesiminenin evlilii zet ve sade bir ekilde anlatlr. Olay ve ahslarda herhangi bir abart veya olaanstlk yanstlmaz. Hz. Muhammedin babasAbdullahn alnndaki parlad iddia edilen nur ile ilgili herhangi birdeerlendirmede bulunmaz.22

Mehmet Ziya, kitabnda, Hz. Muhammedin doumundan ncednyada bir takm olaylar meydana geldiini; Kisrann sarayndaki 14burcun ykldn, stahar Abad ehrinde bin yldr yanmakta olan

ategedenin sndn, Memalik-i randaki Seva glnn kuruduu veyaktn; bin yldr suyu kesilmi olan Semava deresinde sularn fizanettiini; Fars Kaddulkudat Mbeznn ryasnda bir takm sert ve serkedevelerin bir blk Arap atlarn nne katarak Dicle nehrini geip Irakilerine daldklarn grdn23 ifade eden rivayetlere de yer verir.

Kitapta, Hz. Muhammedin doumu esnasnda annesinin bir takmolaanstlkler yaad belirtilir. Aminenin; Beyaz bir kuun kanad ilegsm svazladn grdm. Izdrabm ve korkum kayboldu. Yanmabaktm bir kse iinde st gibi beyaz bir erbet grdm. Hararetim vard,hemen aldm itim. Her taraf nur kaplad, o esnada Muhammed dnyayageldi. Hurma fidanna benzeyen gayet uzun boylu, Abdmenaf kzlar gibipek ok kadn etrafm sarm beni ziyaret ediyorlar.24szlerine yer verilir.

Mehmet Ziya, doum ann anlatrken mhr nbvvet ile ilgiliolarak; Htimul-Enbiya hazretleri snnetli ve gbei kesik olarak domuidi. Arkasnda kalbi hizasnda, iki krei arasnda bir nianesi vard. BunaMhr Nbvvet deniyordu. eklinde bir ifade sarf etmektedir.25

Mehmet Ziya, Hz. Muhammedin o dnemde Araplar arasndagelenek olduu zere stanneye verildiini belirtir. Stannesinin yanndabandan getii iddia edilen baz doast olaylar ile ilgili herhangi bir bilgivermez.

26Hz. Muhammedin 13 yalarna geldii zaman amcas Eb Tlib

ile birlikte ticaret iin am taraflarna gittiini ifade eder.27Kitapta, Hz. Muhammedin drst ve iyi huylu birisi olmas

dolaysyla o dnemin zengin kadnlarndan biri olan Haticenin onunlaevlenmek istedii ifade edilir.28

21 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 6-7.22 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 10-11.23 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 12.24 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 11.25 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 12.26 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 12-13.27 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 13-15.28 Mehmez Ziya, Siyer-i Nebi, s. 15-18.


9/18


Vahiy ile ilgili olarak Mehmet Ziya; Hz. Muhammedin krk yanageldiinde M. 610 ylnda Hirada ibadet ile megul olduu bir esnada,Cebrailin kendisine geldiini ve Oku emrini verdiini, Hz. MuhammedinBen okuma bilmem demesi zerine Cebrailin onu skp brakarak, AlakSuresinin 15 ayetlerini okuduunu belirtir.

Mehmet Ziya, eserinde, Mirac olay ile ilgili olarak; Cebrilin birgece Hz. Muhammedi Kabeden Mescid-i Aksaya gtrdn ve oradanda yukar kardn syler.29

Hicret olay ile ilgili olarak Mehmet Ziya, Hz. Ebu Bekirin maaradabir delik grdn, oradan zararl bir hayvann karak Hz. Muhammedezarar vermesi ihtimaline kar aya ile oray tkadn, o delikten bir ylann

kp Hz. Ebu Bekirin ayan soktuunu, bu esnada Hz. Muhammedinsrtn Hz. Ebu Bekire dayam halde uyuyor olduunu, Ebu Bekirin de Hz.Muhammedin uykudan uyanp rahatsz olmamas iin ayan ekmediini,ancak acdan dolay gzyalarnn Hz. Muhammedin yzne damladn,bunun zerine Hz. Muhammedin Ne var ya Ebu Bekir diye sorduunu,Ebu Bekirin Ya Rasulllah ayam bir ey soktu amma nemi yok, anambabam sana feda olsun diye cevap verdiini, Hz. Muhammedin dudannslayla ylann soktuu yeri mesh ettiini ve Hz. Ebu Bekirin iyiletiinibelirten bir anlatma yer verir.30

Mehmet Ziya, kitabnda, Hicret olaynn devamn; Buradanuzaklatktan sonra Mekkede bu haber duyuldu. Srka b. Malik, yz devearzusuyla bunlarn peine dt. Yeni ayrlmlard ki yetiti, Ebu BekirAman ya Rasulllah tutulduk dedi. Peygamber, Gam yapma, Allahbizimle beraberdir dedi. Hz. Muhammed, Ebu Bekire teselli verirkenSrka gelip att, lakin atnn ayaklar dizlerine kadar yere batt. Srka, Hz.Muhammede kendisini kurtarmas iin yalvard ve geriden gelenlere bir eysylemeyeceini ve onlar savuturacan syledi. Peygamber dua etti vekurtuldu. Peygamberden bir emanname istedi. O da Amr b. Fihriye derizerine bir emanname yazdrp Srkaya verdi.31

Ayrca, Mehmet Ziya, Hicret esnasnda Hz. Muhammedin stsz birkoyunu samaya balad ve koyundan herkese yetecek kadar st geldiinibelirten bir anlatma yer verir.32

Ders kitab mahiyetinde yazlan bu eser klasik kaynaklardanyararlanlarak yazlm iyi bir zettir. Olaylar ok fazla detaya inilmedenzet olarak ele alnmtr.

29 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 44.30 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 46-50.31 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s 51.32 Mehmet Ziya, Siyer-i Nebi, s. 46-50.


10/18


11/18


zuhurunu haber veren bir takm hadiseler olduunu belirten rivayetler yeralr.38 Hz. Muhammedin ocukluunda stannesinin yannda iken sadecehalinde baz haller mahede edildii belirtilir, gsnn yarlmas ile ilgilibir bilgi verilmez.

39Hz. Muhammedin on iki yalarnda amcas Eb Tlib

ile birlikte ticaret seyahatlerine gittii ifade edilir.40Yusuf Ziyann kitabnda u ekilde bir rivayet grmekteyiz;

Mekkedeki pek ok olumsuzluklara ahit olmu olan Hz. Muhammedintalebi ile Mekkenin reisleri bir araya geldi. Yerli yabanc, hr kle ayrmyaplmakszn her kim hakszla urarsa hakszn yannda yer alnaca vehakkn alana kadar mcadele edilecei dorultusunda bir anlamaya varld.Buna Hilfl-Fudl ismi verilmitir.41Yusuf Ziya, Hz. Muhammedin adil,

insanlar ayrmayan ve drst bir kii olduunu ortaya koymaya alr. Hz.Muhammedin Hatice ile evlilii ile ilgili olarak; Haticenin drstlndendolay Hz. Muhammede izdiva teklif ettiini belirtir.42

Yusuf Ziya, vahyin balangc ile ilgili olarak Etrafnda bulunaneyadan sanki sesler geliyor, sanki dalar, aalar, talar dile gelerek Zat -l tarafndan tevcih olunacak vazife-i kbray ifaya kendisini davetediyorlard. eklinde bir anlatm ile Hz. Muhammedin vahyehazrlandn belirtir. Vahyin geliini u ekilde anlatr; Hz. Muhammedkrk yana geldiinde M. 610 ylnda Hirada ibadet ile megul olduu biresnada, Cebrail kendisine gelmi ve Oku emrini vermitir. Hz.Muhammedin Ben okuma bilmem demesi zerine Cebrail, Onu skpbrakm ve Alak Suresinin 15 ayetlerini okumutur. Hz. Muhammed budurumdan korkarak evine gelmi ve Beni rtn demitir. Birazdinlendikten sonra olanlar Hz. Haticeye anlatmtr.

Yusuf Ziya, Hz. Muhammedin bandan geen mucizeler ile ilgiliolarak; Hicret esnasnda Hz. Muhammedin stsz bir koyunu samayabaladn ve koyundan herkese yetecek kadar st geldiini belirten biranlatma yer verir.43sra ve Mira olay ile ilgili bir deerlendirmesinde netbir yargda bulunmasa da kulland bir paragraf konumuz asndan dikkatekicidir. Hristiyan limleri bu olaya nem vermilerdir, fakat arkl birmuharrir, Hz. sann semaya bedenen ykseldiini itikat olarak kabul edenHristiyanlardan Hz. Muhammedin bedenen ykselie dair Mslmanlarnitikadn kabul edilemez grmelerinin sebebini hakl olarak soruyor.44 Buifadelerden de anlald gibi Yusuf Ziya, Hz. Muhammedin mucizelerinikabul etmektedir.

38 Yusuf Ziya,Peygamberimiz,s. 28.39 Bkz. Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 30-31.40 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 34.41 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 35.42 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 36-38.43 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 130.44 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 107.


12/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

96

Yusuf Ziya, kitapta, Hz. Muhammedin ilahi koruma altnda olduunavurgu yapan bir anlatma yer vermektedir. Buna gre; Hz. Muhammed klkucanda oturmakta iken Gatafnllardan avres isimli bir kii iman etmekbahanesiyle huzura km ve klc grmek ister gibi yapp hemen klceline alm ve kaldrmtr. Fakat eli, klc ektii gibi yukarda donmukalmtr. Bu rivayete yer veren Yusuf Ziya, Kuran- Kerimdeki; Ey hakikimminler bazlar size el uzattklar zaman Rabbiniz o eli durdurduuvakit45 ayetini vererek ilahi korumaya iaret etmektedir.46

Yusuf Ziya, Hz. Muhammedin kadnlara verdii haklar ile ilgiliolarak da phesiz kadnlk, bu gnk haysiyet ve erefinipeygamberimizin bu inklbna borludur. demektedir. Hz. Muhammedin

hayatn yazan bir mellifin kadn haklar konusunda da bir deerlendirmedebulunmas Cumhuriyet Dnemindeki deiimin en gzel rneklerindenbirisidir.

47

Yusuf Ziya, Mucize ile ilgili grlerini aklarken Hz.Muhammedin ortaya kt toplumdaki deiimin dikkatle incelendiizaman Hz. Muhammedin her baarsnn bir mucize olacan ifade eder.mam Gazalinin -slmiyette mucize; Kurandr. szne yer veren YusufZiya; bunlara Hz. Muhammedin azmi, baars, Mslmanlara telkin ettiiruh, iman ve metanetini de ilave eder.

48

Yusuf Ziya, Hz. Muhammedin btn peygamberler iinde bir taneolduunu, en byk inklb gerekletirdiini ve baarya ulaan peygamberolduunu belirtir.49

6. slm DiniYusuf Ziyann slm Dini50 isimli eseri drdnc snflar iin 13

Austos 1927 tarih ve 120 numaral karar ile ilkmektepler iin kabulolunmu bir ders kitabdr. Yusuf Ziya, bu eserinde slm dinin insanlarnsaadet ve mutluluu iin kurulduunu ifade ederek balam, birMslmanda bulunmas gereken zellikleri saym ve izah etmitir. Dahasonra Hz Ebu Bekirin ve Hz. merin hayatlarndan rnekler vererek onlargibi adaletli, drst, cmert ve dostlarna bal olunmas gerektiine vurguyapmtr.51

slm dininin esaslarn sayan Yusuf Ziyann slm dininin biritikad da her ahsn kendi itikadndan ve kendi iinden mesuldr. Dinimizbize, dinde zorlama yoktur demektedir. eklindeki ifadesinden mfredatprogramnn amalarna uygun ekilde rencilere taassup fikrinin

45 Maide, 5/11.46 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 184.47

Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 109.48 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 82.49 Yusuf Ziya,Peygamberimiz, s. 9-10.50 Yusuf Ziya (Yrkan),slm Dini,stanbul, 1927.51 Yusuf Ziya,slm Dini,s. 5-11.


13/18


verilmemeye alldn grrz. Ayn eklide Atatrkn Din vicdanmeselesidir52szne de uygun bir anlatm mevcuttur.

Yusuf Ziya, eserinde Din Sahtekrlna Riya smi Verilir diye birbalk atm ve riyann yani gsteriin kt bir ey olduunu aklamayaalmtr. Daha sonra slmTarihinde nemli rol stlenmi kadnlardan Hz.Hatice, ie ve Esma hakknda bilgi vermitir.

Yusuf Ziya,nsanoluna sadece altnn karl vardr. ayetinirnek vererek almann neminden bahsetmitir. Duann nasl olmasgerektiini, kr etmenin gereini, temizliin lzumunu, zekttan yolakarak vergi vermenin farz olduunu ifade eder. slam dinininyardmlamay emrettiini belirtir. Son blmde de ksa bir zet vererek

eserini bitirmitir.Bu alma toplam 48 sayfalk bir ders kitabdr. Mfredatprogramnn amacna uygun bir ekilde hazrlanm, rencilere iyi ve gzeldavranlar aktarlarak Hz. Muhammed ve onun yaknlarndan rneklerverilmitir. Eserde riyakrlk, alkanlk, temizlik ve yardmlama gibideerlerin ele alnp Hz. Muhammedin ve ashabn hayatlarndan rneklerleilenmesi nemlidir. Yeni bir millet oluturmada bu kavramlar kilit roloynamaktadr.

7. Tarih II Orta Zamanlar

Tarih II Orta Zamanlar isimli eser Trk Tarih Tetkik Cemiyetitarafndan yazdrlmtr.53

Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti54

yeleri tarafndan yazlan bu kitabntemel hedefi kitabn nsznde belirtilmitir. Buna gre eserin yazl amacmilli tarihimizin mmetcilik ve Osmanlclk gibi fikirlerle ihmaledilmi taraflarn tetkik edip, Trk Tarihinin inkr edilmi ve unutturulmusimasn ve mahiyetini btn hakikatleriyle ortaya karmaktr. Kitabnhazrlanmasnda balca emei geenler; M. Tevfik Bey, Samih Rifat Bey,Akuraolu Yusuf Bey, Reit Galip Bey, Hasan Cemil Bey, AfetHanmefendi, Baki Bey, smail Hakk Bey, Reit Saffet Bey, Sadri MaksudiBey, emseddin Bey, emsi Bey ve Yusuf Ziya Beydir.

Kitabn 79. sayfasndan itibaren slm tarihi konular yer almaktadr.nce Arabistan corafyas genel hatlaryla tantlm, kltrel yap hakkndabilgi verilmi, o blgede kurulmu devletler ksaca anlatlmtr. 88.sayfadan itibaren Hz. Muhammedin hayat hakknda bilgi verilmeyebalanmtr. rnein; Hz. Muhammed ile ilgili aadaki bilgiler, kitapta,okuyuculara aktarlmaya allan Hz. Muhammed tasavvuru asndannemlidir. Muhammed birden bire Allahn resulym diyerek ortaya

52 Sadi Borak,Atatrk ve Din,stanbul, 2004, s. 34.53 Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti, Tarih II Ortazamanlar, Devlet Matbaas, stanbul, 1931.54 Mustafa Kemal Atatrkn direktifleriyle, 16 ye tarafndan 15 Nisan 1931 ylnda tesis

edilmi kurumdur. Bu kurum; 3 Ekim 1935 ylnda da Trk Tarih Kurumuna evrilmitir.Ayrntl bilgi iin bkz. http://www.ttk.org.tr/


14/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

98

kmamtr. O, Araplarn ahlak ve adetlerinin pek fena ve ok iptidai veslaha muhta olduunu anlam, bunlar slah iin tenha yerlere ekilereksenelerce dnm ve yllarca tefekkrden sonra kendisinde vahiy ve ilhamfikri domutur. Vahiy ve ilham fikri Muhammedden evvel Araplarda damevcuttu. Araplar airlerin akl erdiremedikleri kuvvetlerden ilhamaldklarna inanrlard. Bu kuvvetler Araplar iin cinlerdi. Cinler gya,khinlere gaipten haber vermek kudretini ilham ederlerdi. Bu tr itikatlarAraplarda her zaman o kadar canl olmutur ki; Muhammed dahi cinlerinvcuduna samimi olarak inanmtr. Muhammedin, Musa ve sa, dinlerinedair rendikleri de kendisinde bu itikad kuvvetlendirmitir. Muhammednamuskr ve menfaat fikrinden ari olarak ortaya atld. Onun gayesi,

muhitinin ahlakn, dinini ve itimai hayatn slah etmekti.55

Kitab hazrlayanlarn vahiy ile ilgili grleri yukardaki ifadelerdenanlalmaktadr. Hz. Muhammede vahyin Allah tarafndan Cebrailaraclyla gnderildii ile ilgili bir bilgi mevcut deildir. Cebraildenbahsedilmeyerek Cinlerden bahsedilmesi ise ilgintir. Hz. MuhammedinYahudilik ve Hristiyanlk dinlerine dair bilgiler rendiine de vurguyaplmtr. Kitab hazrlayan kurulun kulland ifadelere baklrsa ak birekilde batl yazarlarn etkisi grlmektedir.

Kitaptaki u ifadeler de dikkate deerdir; Muhammed, Araplartatmin ve Yahudileri bertaraf etmek suretiyle adm adm muvaffak oldu.Fakat slmiyet ancak Arap Yarmadasnn hudutlarn atktan ve Arapolmayan kavimler, zellikle de Trkler tarafndan kabul edildikten sonrabyk bir din oldu. Muhammedi ve onun nasl bir din messisi ve dini birdevlet reisi olduunu anlayabilmek iin onun bilhassa askeri faaliyetlerinitetkik etmek lazmdr. Aksi takdirde Muhammedi, her eyi bir melektenalan ve aynen muhitine tebli eden mmi, cahil ve hissiz hareketsiz bir putderecesine indirmek hatasndan kurtulmak mmkn olmaz. HlbukiMuhammed denilen ahs bizatihi mtehasss, mtefekkir, mteebbis vemuasrlarnn en yksei olduunu yapt ilerle ispat etmi bir varlktr.56

Trk Tarih Tetkik Cemiyetinin kurulu gayesi Milli Tarihioluturmak ve milliyetilik duygusunu rencilere alamaktr. Hz.Muhammedi tamamen bir beer olarak ele almlardr. Din olgusundanveya herhangi bir inan duygusundan uzak olarak yazlmaya allmtr.Ancak slm dininin Trkler tarafndan benimsendikten sonra yayld fikriok iddial bir fikirdir. Tarihsel gereklere bakld zaman doruluk pay

vardr. Ancak Trklerin slm kablnden nce slm dininin serveninebakmak gerekirse asr gibi bir dnemde Mekke ve Medine gibi iki kkehirden ulat snr noktalar dikkate alnrsa bu fikir biraz fazla abartlbulunabilir. Eserin yazld dnem, iinde bulunulan artlar gz nnealnrsa slm Tarihinin Trkler ile ilgili blmnn vurgulanmas gayet

55 Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti,Orta Zamanlar, s. 90-91.56 Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti,Orta Zamanlar, s. 93.


15/18


doaldr. Bilimsel tarihilik tm noktalaryla uygulanmaya allm ancakn yarg ve kabller bu sistemi zedelemitir. Aadaki ifadeler bunudesteklemektedir.

nk Muhammed hayatnda hergnnn icabatna gre muvafkare ve tedbirler tatbik ederek slm cemaatini muvaffakiyetle idare ederdi.Eer O, Arabistan haricindeki kavimlerle temasa girseydi ihtimalki birokyenilikler ve deiiklikler yapacakt. nk O, son derecede terakkiverperbir ruha malikti; sistemini daima muhitin icaplarna gre slah ve tatbiketmeye amade idi. Muhammed gerek dini meselelerde, gerek itimaihususlarda bir slah yapmak lazmgeldii zaman kendini hibir eyle balgrmemitir. Daima tekmle doru yrmtr. lm, bu tekml

birdenbire kesti. Muhammedden sonra slm leminde grlen durgunlukve tedenni sebebi Muhammedde deil, onun haleflerinin Muhammedinmesleinin ruhunu deil, metnini almalarnda aranmaldr. Bu byk hakikatancak Trkiye Cumhuriyeti devrinde hakkyla idrak edilmi ve icabatyaplmtr57

Yukardaki ifadelerden anlalaca zere eserde, Hz. Muhammedinyeniliki yn n pland tutulmutur. Bu ynne vurgu yaplarak,Cumhuriyet dnemide yaplan yeniliklerin renciler tarafndanbenimsenmesi amalanmtr. Ancak eserde din asndan ok ciddi bilgihatalar mevcuttur.

ncelediimiz eserlerden Orta Zamanlarda Hicret olay u ekildeanlatlr; Muhammed, Mekkelilerin hareket ve istihzalarn sabrlakarlam ve btn muvaffakiyetsizliklere gs germitir. Haticenin veEb Tlibin lmnden sonra Mekkeyi terk ederek yabanc ellere hicretetmek mecburiyetini hissetmitir. Muhammed, Mekkeye gelen Arapkabilelerine slm anlatyor, onlar slmiyete davet ediyordu. Bunlarnarasnda Medineliler de vard ve bunlarn bir ksm slmiyeti kabuletmiti.Medinelilerin slm dinini kabul etmelerinin sebepleri arasnda onlarnYahudiler ve Hanifler vastas ile vahdaniyet dininin esaslarn bilmeleriayrca dank halde yaadklar iin kendilerini birletirecek bir reise deihtiya duymalar yer alr. phesiz en messir sebep Muhammedinahsiyetidir. Medineliler, Muhammedi ve Mslmanlar koruyacaklarnasz verdiler. Bunun zerine Muhammed, Mekkeden Medineye 622 ylndakat, buna hicret denildi.58

DEERLENDRME1923-1938 tarihleri arasnda programlarn geliimini ve bu tarihler

arasnda din derslerinde okutulan kitaplar Hz. Muhammed Tasavvuruasndan yukarda tetkik ettik ve verilen bilgileri tasvir metodu ile ortayakoyduk. 19 Aralk 1923 ve 8 Eyll 1924 yllarnda yaynlanan genelgeler,

57 Orta Zamanlar, s. 118.58 Orta Zamanlar, s. 90.


16/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

100

kinci Heyeti ilmiye tarafndan 1924 ylnda hazrlanan Cumhuriyetin ilkprogram, 1926 ylnda yaplan yeni mfredat program, 1927deki lkMektepler Mfredat Program ve Ky Mektepleri Mfredat Programndadikkat eken noktalar u ekilde maddelendirebiliriz:

1- Yeni kurulan devletin temel felsefesi dorultusunda vatandalaryetitirmek

2- Genlerin en iyi ekilde evreye ayak uydurmasn salamak veonlarn iyi birer vatanda olarak yetimesini salamak

3- Okullarda Cumhuriyet esaslarna nem vermek ve Cumhuriyet iinfedakrlk yapabilecek nesiller yetitirmek

4- Yalan sylemeyen, evresindekiler ile ilikisi doru ve drst olan,

gerektiinde kendi menfaatini toplumun faydalar dorultusunda fedaedebilen, tasarruf yapan, zamannn kymetini bilen ve alkan genleryetitirerek, gzel ve ahlaki davranlarn dindeki yerine vurgu yapmak

5- ocuklara vatan duygusu alamak ve bayrak sevgisi kazandrmak6- Okullarda, batl fikirler ve yanl kanaatler uygun bir ekilde

dzeltilerek asla taassup fikri vermemek7- Hz. Muhammedin hayat ve ahlak hakknda yalnz tarihi

hakikatler sylenecek, mucizelerden ve harikulade menkbelerdenbahsetmemek.

Abdulbaki Glpnarlnn Cumhuriyet ocuunun Din Dersleriisimli kitab, ilkokullarda ve ky okullarnda okuyan ocuklarn anlayaca,sade ve canl bir dille yazlmtr. Kitapta; Hz. Muhammedin ksz

bymesine ramen hibir eyden ylmayarak hayatn devam ettirdii vebaarya ulat; hi yalan sylemedii ve doru olduu iin toplum iindesevildii belirtilir. Ayrca; fedakrlk duygusuna vurgu yaplr ve insanndoru bulduu fikirleri savunmas gerektii, vatansz dinin olmayaca,istiarenin nemli bir ey olduu, Hz. Muhammedin de arkadalar ileistiare ederek karar ald, Hz. Muhammedin temiz ve beyaz elbise giydii,dilerini fralad, salarn tarad, byk ve sakallarn dzgn bir ekildekestii, Hz. Muhammedin kuru ibadet ile uramad, asker toplad,dmanla savat, Hz. Muhammedin de bir insan olduu, KurannPeygamberin kalbine domu Allah szleri olduu, Hz. Muhammedinfaziletli davranlarn yaplmasnn gerekli olduu ifade edilir. Kitapta, diniimanla birlikte, milli iman ve Cumhuriyet Devrimine ballk fikirleriaktarlmaktadr. Vatan ve millet sevgisi, bilimin yol gstericilii, aklclk,banazlk ve hurafenin reddi, kardelik, eitlik, hogr, elbirlii,kamuculuk, dayanma, temizlik gibi belli bal ahlak davranlar veCumhuriyet deerleri alanmaktadr. Abdulbakinin kitabnn genelinebaklrsa onun, dnemin eitim felsefisine uygun olduu sylenebilir.

smail Hakknn Din Dersleri isimli kitab ise ocuklara temel ilmihalbilgilerini kazandrmak amac ile yazlmtr. Mucizelere ve menkbelere yerverilmemi, dinde temizliin nemine vurgu yaplmtr. ocuklarn ilmihal


17/18


bilgilerini bilmeleri, dini bayramlarda ve ibadetlerde ounluu Mslmanolan bir toplumda evresindekilere ayak uydurmas asndan nemlidir.Genleri muhitine faal bir halde intibak ettirmek suretiyle iyi birervatanda yetitirmektir.amacna uygun bilgiler yer almaktadr.

Mehmet Ziyann Siyer-i Nebi isimli kitabnda; Hz. Muhammedinhayat zet ve sade bir ekilde anlatlmtr. Ders kitab mahiyetinde yazlanbu eser klasik kaynaklardan yararlanlarak yazlm iyi bir zettir.

Yusuf Ziyann Peygamberimiz isimli kitabnda Hz. Muhammedinahlaki davranlar n planda tutulmu, onun hayatnn, fazilet venamuskrlk asndan asil bir rnek olduuna vurgu yaplmtr. YazarnDinler Tarihi alannda almalar yapm olmas onun kitab yazarken

gemi peygamber ile Hz. Muhammedin hayat arasnda mukayeseleryapmasna sebep olmutur. zellikle Hz. Muhammedin peygamberliiningemi kutsal kitaplarda mjdelendiini deiik rnekler ile geni bir ekildeanlatmaya almtr.

Trk Tarih Tetkik Cemiyeti tarafndan yazdrlan Tarih II OrtaZamanlar isimli kitabn, pozitivist bir grle ve bat etkisi ile kalemealnd grlr. Kitabn nszndeki u; Buna gre eserin yazl amacmilli tarihimizin mmetcilik ve Osmanlclk gibi fikirlerle ihmaledilmi taraflarn tetkik edip, Trk Tarihinin inkr edilmi ve unutturulmusimasn ve mahiyetini btn hakikatleriyle ortaya karmaktr. ifadelerdenanlald zere milli birlik duygusuna vurgu yaplmaktadr.

Hz. Muhammedin hayat ve ahlak hakknda yalnz tarihi hakikatler

sylenecek, mucizelerden ve harikulade menkbelerden bahis olunmayacak.hedefleri dorultusunda dnemin eitim felsefesine uygun olarak yazlmtr.

KAYNAKA

Akyz,Yahya, Trk Eitim Tarihi, stanbul, 1994.

Borak, Sadi,Atatrk ve Din, stanbul, 2004.

Glpnarl, Muallim Abdlbaki, Cumhuriyet ocuunun Din Dersleri, stanbul, 2005.

lk Mektepler Mfredat Program, T.C. Marif Vekleti Yaym Mdrl Arivi

Ktphanesi, stanbul, 1927, s. 45.

lk Mektepler Talimatnamesi, T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1929.

zmirli smail Hakk,Din Dersleri, stanbul, 1341.

Ky Mektepleri Mfredat Program, T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1931.

Ky Mektepleri Mfredat Program,T.C. Marif Vekleti, stanbul, 1938.

ztrk, Hakan, Cumhuriyet Dnemi slam Tarihi almalarnda Hz. Muhammed

Tasavvuru (1923-1938),(Baslmam Doktora Tezi), Ankara, 2011.

Trk Tarihi Tetkik Cemiyeti, Tarih II Ortazamanlar, Devlet Matbaas, stanbul, 1931.


18/18

Dr. Hakan ZTRK____________________________________________________________________________

102

..., slm Dini, stanbul, 1927.

Yrkan, Yusuf Ziya,Peygamberimiz, Evkaf- slmiyye Matbaas, stanbul, 1926.

Yrk, Turul, Cumhuriyet Dnemi Din retimi Program Anlaylar(Baslmam

Doktora Tezi), Ankara, 2011, s. 68.

, Siyer-i Nebi, stanbul, 1926.

Ziya, Mehmet,Hasent, stanbul, 1342.

atatürk_döneminde_din_dersi_ve_peygamber_tasavvuru.pdf

Documents