betonarme dersi

ESK EHR OSMANGAZ N VERSTESMHEND SLK MMARLIK FAKLTES

n aat Mhendisli i Blm

Ahmet TOPU, Betonarme I, Eski ehir Osmangazi niversitesi, ubat 2014, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 1

Ders Notlar

ESK EHR, ubat 2014Ahmet TOPU

nsz

De erli rencilerim,

Betonarmeyi anlayabilmek, kalc bilgiler edinebilmek, ders ve sonras ba arl olabilmek iin: Derslere devam etmenizi, dinlemenizi,Ders kitaplar ve nemli ynetmeliklerin gncellenm i olanlarn temin etmenizi,Gnderme yaplan kaynaklar ders sonras mutlaka ok umanz, yorumlamanz, arkada larnz ve retim yesi ile konuyu tart manz,Ezberden iddetle kanarak sorgulayc ve yorumlayc olman z,zlm rnekleri ders sonras satr-satr ve yazarak tek rar zmenizi, eksiklerinizi belirleyerek gidermeni zi, Kar nza kan her in aat zenle gzlemenizi,Mesle inize ynelik her kayna , zaman ierisinde, ktphanenize eklemenizi,Bilgisayar kullanm becerinizi geli tirmenizi, uygulamada yo un kullanlan en az bir Analiz-Betonarme yazlmn zaman kaybetmeden renmenizi,n aat sektrndeki geli meleri, meslek ya amnz boyunca, gnbirlik izlemenizi, internetten srekli yararlanmanz,

neririm.


renmenin bedeli:

nceden renenler indirimli fiyattan renirOtoriteden renenler zgrlk bedeliyle renir Deneyerek renenler etiket fiyatndan renirHayattan renenler gecikme zammyla renir Hayattan da renemeyenler bo a gitmi hayatlaryla renirler

Arthur Miller

Siz nasl renmek istersiniz?

Der Mensch hrt nur, was er versteht

nsan sadece anlad n duyar

Goethe

Bildi ini bilenin, arkasndan gidiniz.Bildi ini bilmeyeni, uyandrnz.Bilmedi ini bilene, retiniz.Bilmedi ini bilmeyenlerden, kanz.

Konfys

Ders : 1514x6339 BETONARME I (3+2) 4 (Reinforced Concrete I)n art: Yap stati i I dersini alm olmak (neri)Derslik: M4 A217 retim yesi: Prof.Dr. Ahmet TOPU Oda: M4-A311Tel.: 0 222 239 37 50/3238E-Posta: [email protected]: http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu

Devam:Yoklama yaplmayacak, herkes devaml saylacaktr. Ancak , ba arl olabilmeniz iin devam etmeniz nerilir.

Snavlar ve a rlklar:1. Yaryl ii snav: %25, 2. Yaryl ii snav: %25, Final : %50.1.ve 2. retimin tm gruplarnn snavlar ayn gn ayn saatte ayn sorularla yaplacak ve de erlendirme ortak olacaktr.Snavlarda kitap ve notlar aktr.Gncel renci belgesi olmayanlar snava alnmaz!

Telafi/mazeret snavlar :Yazl olarak yaplacak telafi/mazeret snavlarnda renci tm konulardan sorumlu olacaktr.

Snav sonularna itiraz:Eski ehir Osmangazi niversitesi nlisans Lisans retim ve Snav Ynetmeli inde belirtilen yol izlenir.

Kaynaklar (Reading List) : nerilen Ders kitaplar

Devam, snavlar, itiraz, kaynaklar, ynetmelikler, di er


Kaynaklar (Reading List) :1. Celep, Z., (2009). Betonarme Yaplar, T, stanbul.2. Do angn, A. (2009). Betonarme Yaplarn Hesap ve Tasarm, Birsen Yaynevi, stanbul.3. Ersoy, U., zcebe, G. (2004). Betonarme, Evrim Yaynevi, stanbul.4. Ersoy, U., zcebe, G. , Tankut, T. (2010). Reinforced Concrete, ODT, Ankara.

Tablolar(Tables):5. Aydn, M. R. (2002). Betonarme Hesap Tablolar, Eski ehir Osmangazi niversitesi yayn No: 071, Eski ehir.6. Aydn, M. R., Akgn, . R., Topu, A. (1991). Betonarme Kolon Tablolar, Eski ehir.7. Bakr, E., Bakr, A., R. (1986) . Kolon ve Perde Donat Tablolar, (Ta ma Gc Yntemi), Ankara.

nemli Ynetmelikler (National Codes):8. TS 498 (1997). Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Ykler in Hesap De erleri, TSE.9. TS ISO 9194 (1997). Yaplarn Projelendirilme Esaslar-Ta yc Olan ve Olmayan Elemanlar-Depolanm malzemeler-Yo unluk, TSE.10. TS 500 (2000). Betonarme Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, Trk Standar dlar Enstits.11. TS 708 (2010). elik-Betonarme iin-Donat eli i, Trk Standardlar Enstits.12. TS EN 206-1(2002), Beton, zellik, performans, imalat ve uygunluk, Trk Stan dardlar Enstits.13. TS 13515(2012), TS EN 206-1in uygulamasna ynelik tamamlayc standard ,Trk Standardlar Enstits.14. Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmeli k, 2007. Bayndrlk Bakanl . De i iklik: 03.05.2007.15. Trkiye Deprem Blgeleri Haritas, Yerle im Birimleri ve Deprem Blgeleri, 1996. Bayndrlk Bakanl .

Di er:Yap Stati i I dersini almam veya devamsz kalm olan rencinin bu dersi almamas nerilir. Gncel ynetmelikler in zamannda temin edilmesi vehesap makinasini rencinin yannda bulundurmas yararnadr. Gncel ders notlarn http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu adresindenindirebilirsiniz.

nerilen Ders kitaplar

Recommended corse book

Betonarme teori ve uygulamas ynetmelik ba mldr. Derste ska ynetmelik maddelerine de inilecektir. Snav ve projelerinizde de ynetmeliklere uygun zm retmek zorundasnz.

Ynetmelikleri anlamak kolay de ildir. Derste ad geen ynetmelik maddelerini okumanz, yorumlamanz neririm.

Bu derste ne renilecek?

Betonarme I in konular:imento, agrega, su, kar m(z bilgiler)Beton, beton snflar, mekanik zellikleri, davran elik, elik snflar, mekanik zellikleri, davran .Kiri ler, davran , ta ma gc, snr de erler, boyutlandrma, izimKolonlar, davran , snr de erler, boyutlandrma, izim

Betonarme II nin konular:Ta yc sistemin seimi, nerelere kiri , kolon d eme konur?Boyutlar nasl seilir? Kalp plan hazrlanmas, dzensizlikler.Yapya etkiyen ykler, yk analiziD emeler, d eme tipleri, snr de erler, modelleme-analiz-izimTemeller, temel tipleri, modelleme- analiz-izim


neri:Gncel ders notlarn http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/ indirerek derslerde yannzda bulundurunuz. Ders notunun ayns snfta projektr ile sunulacaktr. Derstesunuyu izleyiniz, okumaya al maynz, sadece anlatlanlar dinleyiniz. Gerekirse, ders notlarnn zerine kk notlar ekleyiniz. lenen konuyu ders sonrasokuyunuz, dinlediklerinizi pekle tiriniz, eksiklerinizi gideriniz.

Temeller, temel tipleri, modelleme- analiz-izim

erik

erik:

Dersin amac, betonarme elemanlarn davran n ve tasarm ilkelerini kavratmaktr. erik yledir: imento, su, agrega, beton,kar m, bakm, katk maddeleri hakknda zet bilgiler. Beton ve donat eli inin mekanik zellikleri, beton ve elik snflar.Bzlme, snme etkisi. Betonarme davran , ta ma gc varsaymlar. Yap gvenli i. Betonarme kolonlar ve kolon tipleri, sargdonatsnn nemi. Betonarme kiri ler, kiri tipleri. Basit e ilme etkisindeki kiri lerin davran , ta ma gcnn belirlenmesi,boyutlandrma, minimum ko ullar (Trk Standardlar). Kesme dayanm ve donats. Eks enel basn ve iki eksenli e ilme e al ankolonlar, minimum ko ullar, boyutlandrma.

Content:

The main aim of the course is to introduce the behaviour and design principles of reinforced concrete members. Content of thecourse is as follows: Summary of Cement, water, aggregates, concrete mixture, admixtures. Mechanical properties of concrete andreinforcing steel. Mechanical behaviour of concrete. Assumptions for limit state design. Safety factors for material and loads.Reinforced concrete short columns, types of columns, importance of binder. Reinforced concrete beams, types of beams,behaviour of the beam in pure bending. Capacity and design of the beam, minimal conditions (National Codes). Shear strength andreinforcement. Axially and eccentrically loaded columns, minimal conditions. design of columns.

5

By the end of this module students will be able to:Know material properties Understand the behaviour of concrete.Understand the behaviour of concrete members.Learn how to design and draw the concrete members.Use the related national codes.

Dersin renciye kazandraca beceriler: Malzemeyi tanmaBetonun davran n anlamaBetonarme elemanlarn davran n kavramaKolon ve kiri lerin tasarm ve izim ilkeleri bilgisi lgili Trk Standardlar bilgisi

Ahmet TOPU, Betonarme I, Eski ehir Osmangazi niversitesi, ubat 2014, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu

Beton yakla k olarak 5000 yldr bilinmektedir. Betonarmenin ba lang tarihi ise 1850 yldr. Betonarme son 160 yln en n emli vazgeilmez yap malzemesi olmu tur. Tmdnyada yap malzemesi olarak ncelikle kullanlmaktadr . Dnyada ki i ba na ylda yakla k 0.5 m3 , Trkiyede 1.2 m 3 beton tketilmektedir.

Betonarme neden bu denli kabul grm tr? zde nedenler a a daki gibi sralanabilir: stenilen her eklin verilebilmesiBasn dayanmnn yksek olmasAna malzemesi olan imento, elik ve suyun yerel temin edile bilmesiYerel imkanlarla retilebilmesiNitelikli elemana fazla gereksinimi olmamas l toleransnn yksek olu u (1-2 santimlik kalp hatas sorun yaratmaz) retim iin fazla enerji gerektirmemesiEkonomik olmasHemen hi bakm gerektirmemesiUzun mrl olmasYangna dayankl olmas.Su, rutubet ve asitli ortama dayankl olmas

Enerji gereksinimine aklk getirilirse; 1 m 3 elik retmek iin yakla k 50 birim enerji gerekirken ayn miktarda beton retmek i in 4 birim enerji gerekir.

Tanmlar:

Beton: imento, agrega (kum, akl, krmata ), su ve gerekirse kimyasal katk maddelerinin bilinli kar mndan olu an kompozit bir malzeme; yapay bir ta tr. Beton hamuruya iken plastik olmasna, istenilen eklin verilmesine kar n 10 saat iinde katla arak zamanla sertle ir ve yksek basnca dayankl duruma gelir.Betonarme: Beton yksek basn gerilmesine dayankl olmasna kar n ekme kuvvetine hemen hi dayanamaz. Bu zrn gidermek i in beton ierisine, ekme blgelerine,elik ubuklar konur. Olu an bu malzemeye betonarme denir. elik betona rastgele de il, bilinli yerle tirilmek zorundadr. Betonarme dersi elik ubuklarn nereye, ne kadar,

GR : Genel bilgiler, tanmlar


elik ubuklar konur. Olu an bu malzemeye betonarme denir. elik betona rastgele de il, bilinli yerle tirilmek zorundadr. Betonarme dersi elik ubuklarn nereye, ne kadar,nasl yerle tirilece ini retir.Betonarme yap: Ta yc elemanlar(kolon, kiri , d eme, temel) betonarme olarak in a edilen yap.Birdkm yap: Kolon, kiri , d eme gibi elemanlar antiyede(yap in aat alannda) iskele ve kalp yaplarak ayn anda bir btn o larak betonlanan yap.ndkm yap: Kolon, kiri , d eme gibi elemanlar fabrikada ayr ayr betonlanan, antiyeye ta narak monte edilen yap.Prefabrik yap = ndkm yap.Hazr beton: Beton santralnda hazrlanan, antiyeye ta narak yerine dklen beton. antiye betonu: antiyede karlarak yerine dklen beton.Yerinde dkme beton: antiyeye getirilerek yerine dklen hazr beton veya antiyede karlarak yerine dklen beton.ngermeli eleman: Betonlama ncesi elik ubuklarna ekme kuvveti uygulanm , betonu dklp sertle ince kuvveti sfrlanm , basn gerilmesi altnda olan prefabrikeleman.Ardgermeli eleman: Klfl elik ubuklar yerine yerle tirilip betonlanan, beton sertle tikten sonra elik ekme ubuklarna antiyede gerilme uygulanan eleman.

imento hamuru, imento erbeti, har, beton ve betonarme gibi, uygulamada ska kul lanlan deyimler arasndaki fark da zetlemekte yarar var dr:

MENTO + AZ SU MENTO HAMURU (kuru) MENTO + OK SU MENTO ERBET (akc) MENTO + NCE KUM+SU HAR MENTO + AGREGA (kum, akl, krmata )+SU BETON MENTO + AGREGA (kum, akl, krmata )+SU+EL K BETONARME

BETON

MENTO+AGREGA+SU BETON

1 m3 beton yakla k (hacim olarak) 1 m3 beton yakla k (Ktle olarak) 2400 kg

%10 imento, 300 kg imento%70 agrega (kum, akl, krmata ), 800 kg Kum+1100 kg akl, krmata %20 su 200 lt su

ve ayrca % 0.5-5 kadar hava ierir. Belli amaca y nelik olarak, rne in kvam ayar iin, katk maddesi de eklenebilir. Ancak, katk maddesi imento a rl nn genelde %0.5- 2 si kadardr.

Beton yapay bir ta tr. Dayanm asndan ta a ok benzer. Basn dayanm yksek, ekme dayanm ok d ktr.

MENTO - TS EN 197-1/2002

Bu de erler yakla ktr, bir fikir edinmek iin verilmi tir


imentonun grevi; su ile reaksiyona girerek, agrega tanel erinin evresini kaplamak, taneler arasndaki bo luklar doldurmak ve bunlar birbirine ba layarak kayna trmaktr.

Kullanm amac farkl imentolar retilmektedir. Avrupa B irli i (AB) uyum al malar erevesinde Trk Standardlarnda hzl bir yenile nme ya anmaktadr. imento, beton veelik retimi ile ilgili Standard de i iklikleri buna rnek olarak verilebilir.

Yeni imento standard TS EN 197-1/2002 Genel imentolar B ile im, zellikler ve Uygunluk Kriterleri 2004 sonunda yrrl e girmi tir. Yrrlkten kalkan birok imentostandardnn yerini TS EN 197-1/2002 alm tr.

TS EN 197-1/2004 standardnda imentolar be ana tip ile adlandrlmaktadr:CEM I Portland imentoCEM II Portland-kompoze imentoCEM III Yksek Frn cruflu imentoCEM IV Puzolanik imentoCEM V Kompoze imento

imentonun ana hammaddesi klinkerdir. CEM I %95-%100 klink erden retilir ve portland imentosu adn alr. Di erleri (CEM II, CEM III, CEM IV ve CEM V) klinkere, yksekfrn crufu, puzolan (tras), uucu kl, silis duman gibi k atklar eklenerek retilirler. Bu nedenle CEM I d ndaki imentolarn, katk maddesi ve miktarna ba l olarak, oksayda farkl tipleri vardr. TS EN 197-1/2002 de 27 farkl imento tanmlanm tr. Bunlar a a daki izelgede zetlenmi tir.

MENTO - TS EN 197-1/2002

Ana tipler imento tipi ve i areti eri i (ktlece % olarak)

CEM I Portland imento CEM I 95-100 klinker CEM II/ A -S 80-94 Klinker + 6-20 Yksek Frn crufu Portland-Cruflu

imento CEM II/ B -S 65-79 Klinker + 21-35 Yksek Frn crufu Portland-Silis Dumanl

imento CEM II/ A -D 90-94 Klinker+ 6-10 silis duman

CEM II/ A -P 80-94 Klinker + 6-20 do al puzolan CEM II/ B-P 65-79 Klinker + 21-35 do al puzolan CEM II/ A -Q 80-94 Klinker + 6-20 do al kalsine puzolan

Portland-Puzolanl imento

CEM II/ B -Q 65-79 Klinker + 21-35 do al kalsine puzolan CEM II/ A -V 80-94 Klinker + 6-20 silisli uucu kl CEM II/ B -V 65-79 Klinker + 21-35 silisli uucu kl CEM II/ A - W 80-94 Klinker + 6-20 kalkersi uucu kl

Portland-Uucu Kll imento

CEM II/ B - W 65-79 Klinker + 21-35 kalkersi uucu kl CEM II/ A -T 80-94 Klinker + 6-20 pi mi ist Portland-pi mi istli

imento CEM II/ B -T 65-79 Klinker + 21-35 pi mi ist

CEM II

TS EN 197-1/ 2002 de tanml Genel imentolar:

imento klinkerine katlan minerallerinsimgeleri:

Baz imentolar klinkere Yksek Frncrufu, puzolan, kalker gibi maddelerkatlarak retilirler. Katk maddeleriharfler ile simgelenmi tir. Bu simgelerimento tanmlanmasnda kullanlr.

A, B, C : KatklA : Katks az


imento CEM II/ B -T 65-79 Klinker + 21-35 pi mi ist CEM II/ A -L 80-94 Klinker + 6-20 kalker CEM II/ B -L 65-79 Klinker + 21-35 kalker CEM II/ A -LL 80-94 Klinker + 6-20 kalker

Portland-Kalkerli imento

CEM II/ B -LL 65-79 Klinker + 21-35 kalker CEM II/ A -M 80-94 Klinker + 6-20 cruf, silis duman, puzolan , uucu kl, ist, kalker Portland-Kompoze

imento CEM II/ B -M 65-79 Klinker + 21-35 cruf, silis duman, puzola n, uucu kl, ist, kalker CEM III/ A 35-64 Klinker + 36-65 Yksek Frn crufu CEM III/ B 20-34 Klinker + 66-80 Yksek Frn crufu CEM III

Yksek Frn Cruflu imento

CEM III/ C 5-19 Klinker + 81-95 Yksek Frn crufu CEM IV/ A 65-89 Klinker+11-35 silis duman, puzolan, uucu k l

CEM IV Puzolanik imento CEM IV/ B 45-64 Klinker+36-55 silis duman, puzolan, uucu k l CEM V/ A 40-64 Klinker+18-30 Yksek Frn crufu+18-30 puzo lan, uucu kl

CEM V Kompoze imento CEM V/ B 20-28 Klinker+31-50 Yksek Frn crufu+31-50 puzo lan, uucu kl

A : Katks azB: Katks ortaC : Katks ok fazlaS : Yksek frn crufuD : Silis dumanP : Do al puzolan (tras)Q : Do al kalsine edilmi puzolanV : Silisli uucu klW :Kalkersi uucu klT : Pi mi istL : KalkerLL: KalkerM: Birden ok farkl katkl (kompoze)

Dayanm (N/mm2) Dayanm snf

2

gnlk 7

gnlk 28

gnlk Priz ba lama

sresi (dakika)

Yakla k Priz sonu (saat)

32,5N - 16,0 32,5 R 10,0 -

32,5 75 10

42,5N 10,0 - 42,5 R 20,0 -

42,5 60 10

52,5N 20,0 - 52,5 R 30,0 -

52,5 45 6

Dayanm snflar ve priz (katla ma) sreleri:

imentolar 28 gnlk basn dayanm en az 32,5 N/mm 2, 42,5 N/mm2 ve 52,5 N/mm2 olan farkl dayanm snfnda retilirler. Ancak, reti m ekli ve ierdi i katk maddelerinedeniyle ayn nihai dayanma sahip imentolarn 2. gn son undaki dayanmlar farkl olur. Dayanm kazanm hzl ola n imentolara erken dayanm yksek imentolar denir veR harfi ile belirtilir. Erken dayanm normal olan imentolar N harfi ile belirtilir.

Bu tablodan unlar alglamalyz:Priz (katla ma) ba lamadan nce (45-75 dakika iinde) beton yerine konup sk trlmaldr. Prizba ladktan sonra beton kurcalanmamaldr. Beton dkm zama na kar yar tr!Prizin sona ermesi (6-10 saat sonra) betonun katla t anlamndadr. Ancak henz sertle memi tir.Scak havalarda derhal kr (sulama) yaplmaya ba lanmaldr.52.5R imentosunun 2 gnde eri ti i dayanm 32.5N imento 28 gn sonra kazanabilmektedir. H zlkalp alnmak isteniyorsa 52.5 R tipi imento kullanlmal dr.Priz sresinin ksa olmas a a kan snn da ksa srede olaca anlamndadr. Betonun dahakalpta iken atlama riski vardr.

Standart i aretleme:

imento torbalarnn zerine yazlan standart i aretleme imento tipini ve dayanm snfn ierir. A a da baz rnekler ver ilmi tir.


imento torbalarnn zerine yazlan standart i aretleme imento tipini ve dayanm snfn ierir. A a da baz rnekler ver ilmi tir.

CEM I 52.5 R

Portlandimentosu

CEM II /A-LL 42.5 R

Portland kalkerli imento

Dayanm 52.5 N/mm2 ve erken dayanm yksek (R) olan Portland imentosu

%80-94 klinker+ %6-20 kalker (LL) kar ml, dayanm 42.5 N/mm 2 ve erken dayanm yksek (R) olan Portland kalkerli imento

CEM III /C (S) 32.5 N

Yksek Frn Cruflu imento

CEM IV /A (D-P-V) 32.5 N

Puzolanik imentoDayanm snf

%65-89 klinker+%11-35 Silis duman (D), do al puzolan (P), silisli uucu kl

(V) kar ml, dayanm 32.5 N/mm 2 ve erken dayanm normal (N) olan

Puzolanik imento

%5-19 klinker+%81-95 Yksek Frn crufu (S) kar ml,

dayanm 32.5 N/mm2 ve erken dayanm normal (N) olan Yksek

Frn cruflu imentoDayanm snf

Dayanm snf

Dayanm snf

%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker (LL) kar ml, dayanm 32.5 N/mm 2 ve erken dayanm yksek (R) olan Portland-Kompoze imento

%65-79 klinker+ %21-35 kalker (L) kar ml, dayanm 32.5 N/mm 2 ve erken dayanm normal (N) olan Portland-Kalkerli imento

%95-100 klinkerli, katksz, dayanm 42.5 N/mm 2

ve erken dayanm yksek (R) olan Portland imento

?


%65-79 klinker+ %21-35 puzolan (P) ve kalker (L) kar ml, dayanm 32.5 N/mm 2 ve erken dayanm normal (N) olan Portland-Kompoze imento

?

?

Ad Sembol TS Numaras Kullanld yerler

Beyaz Portland imentosu BP 32.5 BP 42.5 BP 52.5

TS 21/ 1994 Suni ta , sva, mozaik ve renk olarak mimari dekorasyonun gerektirdi i beton i lerinde veya renk verici katk maddeleri ile elde edilen renkli beton yapmnda, prefabrik elemanlarda kullanlabilir.

Har imentosu MC 12.5 X TS 22 ENV 413-1/1998 Sva ve duvar harc olarak kullanlr.d k dayanmldr, Donatl betonlarda kullanlmaz!

Slfatlara Dayankl imento SD 32.5 SD 42.5R TS 10157 / 1992 A r sulfat etkisindeki betonlarda (deniz yaplar, atk su yaplar, nehir kysndaki yap temelleri, atk su borular, vs.)

Borlu Aktif Belit(BAB) imentosu BAB TS 13353/2008 ok d k s a a karan bir imentodur. 1-1.5 m gibi kaln temel radye pla , beton barajlar gibi ktle betonlarnda kullanlr. (Derin er barajnda yo un olarak kullanld).

Kalsiyum alimnat imentosu CAC TS EN 14647-2010 ok yksek s a a karr, sulfata ok dayankldr. 6-24 saatte 30 -40 N/mm2 gibi dayanma ula r. -5 ile -10 0C so uk havada beton dkmnde, ksa srede hizmete girmesi gereken i lerde kullanlr.

imento seimi:

1) Projede ngrlen dayanm (rnek: C35/45 ve st betonlarda dayanm 42.5 N/mm 2 veya 52.5 N/mm 2 olan imento )2) Yapnn evre etkileri (rnek: deniz suyu , atk su ve kimyasallarn etkisindeki yaplarda, CEM III/B yksek frn cruflu veya sulfata dayankl imento )3) Kalp alma sresi (rnek: erken kalp alnmak is teniyorsa 52.5 R erken dayanm yksek imento )4) Yap elemanlarnn boyutlar (rnek: Kaln radye pla , baraj, tnel gibi kaln, tabakal ktle betonlar nda CEM II/B-P puzolanl imento veya BAB imentosu ), 5) Hava scakl (ok scak havada N tipi so uk havada R tipi )6) Yapnn yeri (kullanlacak imento, nakliye masr aflarn d rmek iin, antiyeye en yakn fabrikadan temin edilebilmeli)

zel amal imentolar:


6) Yapnn yeri (kullanlacak imento, nakliye masr aflarn d rmek iin, antiyeye en yakn fabrikadan temin edilebilmeli)

dikkate alnarak imento tipi seilmelidir.

Bir rnek: Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetine su temini projesin de polietilen su borularn yerinde tutacak beton ktleler 20-250 m deniz altndadr. Beton ktleler C35/45 olarak CEM III A 32.5 N ile retilmi lerdir (Su /imento oran=0.28, kme=0, dozaj=450 kg, agrega ap maks=20 mm).

T500/2000 ve Deprem Ynetmeli i 2007 kullanlacak imento tipinin proje zerine y azlmasn zorunlu klar. Ancak, uygulamada bu ko ulu yerine getiren projelere ok ender rastlanr. Y azl olmas durumunda bu tipin kullanlmas zorunl udur.

imento-depolanmas, korunmas: 50 kg lk torbalar tahta zgaralar stnde istiflene rek veya silolarda depolanr.Ortam rutubetsiz, rzgrsz, kuru ve sudan korunmu olmaldr.De i ik tr imentolar ayr ayr depolanarak levha aslm aldr.st ste 10 torbadan fazla konmamaldr.retimden sonra 3-4 ay iinde kullanlmaldr.Topakla m imento kullanlmamaldr.

Hangi fabrikada hangi tip imento retiliyor (rnek leme):BURSA MENTO: CEM I 42.5 N, CEM II/B-M (P-V) 32.5 R, CEM IV/B (P-V) 32.5 R MSA MENTO (ESK EHR): CEM I 42.5 R, CEM II/B (P-L) 32.5N, MC 12.5 X, SD 32.5EGE M (ZMR) : CEM I 42.5R, CEM II/A-M(P-W) 42.5R, CEM II/B-M(P-W) 32.5R, CEM IV/B-((P-W) 32.5NOYAK MENTO (BOLU): CEM I 42.5 R, SD 32.5, CEM II/B-M 3 2.5 R, CEM IV/B 32.5 R, CEM II/B-P 32.5R, CEM III/A 32.5 RSET MENTO (AFYON, ANKARA, BALIKESR): CEM I 42.5 R, CEM II/A-M 42.5 R, CEM II/B-M 32.5 R, CEM II/A-LL 42.5 R, BP 32.5, CEM V/A 32.5 N, SD 32.5

SU - TS EN 1008/2003

Suyun grevi kimyasal reaksiyonu ba latarak srdrmek ve betona i lenebilir bir akclk (kvam) sa lamaktr. ilebilen her su beton yapmnda kullanlabilir.

Tuzlu olmamalAsit bulunmamalYa bulunmamalKirli, bulank olmamal

Deniz suyu kullanlamaz!

Betonun baz zelliklerini iyile tirmek veya baz zellikler kazandrmak iin kullan lrlar. imento miktarnn belli bir yzdesi kadar , genelde kar m suyuna katlrlar.

Katk maddeleri a a daki amala kullanlrlar:

KMYASAL KATKILAR - TS EN 934-2/2011


Priz (katla ma) sresini ksaltmak veya uzatmakSu/imento orann azaltmak, dayanm artrmak (ak kanla trc, sper ak kanla trc)Kendili inden yerle en beton yapmak (hiper ak kanla trc)Betonun donmasn nlemek (antifriz)Genle ebilen beton yapmak (bzlme atlaklarn nlemek, onarm i lerinde)Donma-zlme dayankll n artrmak (hava srkleyici katklar)Su ve buhar szdrmayan beton yapmak (su deposu, b odrum perdeleri, hamam, havuz, artma tesisi, baraj)Beton iindeki donatnn (elik) paslanmasn nle mekBetona renk vermek (dekoratif amal)

Katk maddesi mutlaka reticinin reetesine gre ku llanlmaldr. Gere inden fazlas zararl, gere inden az faydasz olabilir.Katk maddelerinin o u dayanm %10 kadar d rr.Katk maddesi imento ktlesinin genelde % 0.5-2 s i kadardr ve % 5 ini a mamaldr.Reetesine gre kullanlsa bile, katknn miktar v e etkisi n deneylerle belirlenmelidir. Piyasada i e yaramaz, faydadan ok zarar veren, katk maddesi p azarland n

bilmekte yarar vardr. Dnyada yaygn kullanlan ma rkalar nerilir.

Katklar iin bilgi: Beton Katk reticileri Birli i: http://www.kub.org.tr/

Renkli beton

Kum + akl AGREGAKum + krmata AGREGAKum + akl+krmata AGREGAKrmata AGREGA

nce kum: 0-4 mmKaln kum: 4-8 mmakl: 8-70 mm

KIRMATA (MICIR):Ta tozu: 0-8 mm5-26 mm17-32 mm33-38 mm39-64 mm

Betonda kullanlacak en byk tane ap dkmn yaplaca elemanlarn boyutlarna ba ldr. Normal yaplarda kiri vekolonlarn kk kenar 25 cm, d eme kalnl 10 cm, net beton rts 3 cm, donat net aral 3 cm civarndadr.Gere inden iri agrega sorunlar yaratr: Donatlar arasndan ge mez, tek bir akl d emeden veya beton rtsnden kaln olur,beton sk trlamaz, bo luklar kalr. Bu nedenle en byk tane apnn snrlandr lmas gerekir.

AGREGA-TS 706 EN 12620+A1/2009

Bir rnek:Deriner barajnn (Artvin, oruh nehri zerinde, Trkiyenin en yksek baraj, 249 m) gvde betonunda kullanlan agrega kar m oranlar a a daki gibidir:

0-3 mm (%23,5)3-12 mm (%17,0)12-30 mm (%18,0)

Hazr beton firmalar genelde bunu tercih ediyor


En byk tane ap normal yaplarda 32 mm, kprlerde 70 mm, y ol ve hava alan saha kaplamalarnda 90 mm, barajlarda250 mm olabilir. Normal yaplarda en byk tane apnn daha da kk tutulmas, 25 mm yi a mamas nerilir. Hazr betonda 10-22 mm yaygndr.

Kullanlan agregann en byk tane ap: kiri /kolon kk kenarnn 1/5 inden, iki donat arasndaki uza kl n nden,d eme kalnl nn 1/3 nden ve net beton rtsnden kk olmaldr (TS 50 0/2000, Sayfa 10).

Deniz kumu/akl kullanlamaz! (Zorunlu hallerde ok iyi ykamak ve atklar ayklamak kaydyla kullanlabilir)Normal yaplarda max tane ap 32 mm olmaldr. Ha zr betonda genellikle 16-25 mm tane ap kullanlmaktadr.

12-30 mm (%18,0)30-63 mm (%22,0)63-126 mm (%19,5)

Bu agregalarn toplam agrega a rl iindeki yzdeleri yanlarnda parantez iinde verilmi tir.

Yo unlu una gre agrega snflar:

Hafif agrega: Yo unlu u 2000 kg/m3 den azNormal agrega: Yo unlu u 2000-3000 kg/m3

A r agrega: Yo unlu u 3000 kg/m3 den ok

olan agregadr.

Agrega:Temiz olmalKil, silt (toprak, bitki) iermemeliTuz, ya , kimyasal madde iermemeliDayanm, hedeflenen betonun dayanmndan yksek o lmal yi GRANLOMETR (agrega kar m oran) sa lamal

Ta yc olamayan dolgu betonlarnda

Nkleer santral zrhlarnda, radyoaktif terapimerkezlerinde, radyoaktif madde depolarnda

Normal yaplarda

Max tane apn proje mhendisi kararla trmal, proje zerine yazmaldr!

Huzur Apartman, Zeytinburnu/STANBUL,21.02.2007 gn kendili inden kt.Betonundan alnan karot numunesinde grlenmidye kabuklar in aatta deniz kumu/aklkullanld n, elenmedi ini ve ykanmad ngsteriyor.

Kar m-tanmlar

KARI IM: ngrlen kvam ve dayanml bir beton elde edebilmek iin k um, akl, imento ve su miktarnn ayarlanmas; bir reete nin hazrlanmasdr. Betonun belli birzelli ini, rne in kvamn, de i tirmek iin kimyasal katk da katlabilir.

DOZAJ: 1 m3 betondaki imentonun kilogram olarak miktardr. Yaygn o larak 300 dozlu beton kullanlr. Temellerde ve ktle beton larnda 250-300 dozlu, kiri , kolon ved emelerde 300-350 dozlu, kprlerde 350-450 dozlu, deniz ya plarnda 400-500 dozlu beton kullanlr.

Betonarme ta yc elemanlarda dozaj 250 kg dan az olamaz. Gere inden yksek dozaj bzlmeyi (rtre) artrr, hzlandrr , dayanm d er ve betonda atlaklar olu ur.

SU/ MENTO ORANI: 1 m3 betondaki, kilogram cinsinden su miktarnn imento mikta rna orandr: SO=Su/imento. Beton dayanmn do rudan etkileyen en nemlifaktrdr. Teorik olarak, kimyasal reaksiyon iin gerekli su/imento oran 0.25 dir, ancak beton kvam ok kuru olur, i lenmesi zordur. Betona i lenebilirlik kazandrmakamacyla uygulamada su/imento oran ok daha yksek , 0.40 -0.55 arasnda, tutulur. SO d k ise dayanm yksek, SO yksek ise dayanm d k olur. Gere inden fazlakonulan her 20 litre (bir teneke) su dayanm yakla k %15-20 d rr.

KIVAM: Ya betonun kuru yada akc m oldu unu belirtir, i lenebilirli in bir lsdr. TS EN 206-1/2002 de be farkl kvam snf tanmlanm tr. S1 snf kuru, S5 snf akcbeton anlamndadr. Yksek dayanm sertle mi betonda aranan en nemli zellik olmakla birlikte, ya betonun kvam (i lenebilirli i) de bir o kadar nemlidir. Bu iki zellikbirbirini ters d er. Yksek dayanm iin d k su/imento oran, yani az su, gerekirken i lenebilir bir beton iin ok su gerekir. Farkl kvam lme y ntemleri olmasna ra menen ok kullanlan ve en basit olan kme deneyi dir.

PRZ: Ya betonun katla ma srecidir. 45-75 dakika sonra ba lar, 6-10 saat srer.


KATILA MI BETON: Prizi tamamlanm , zerinde gezilebilen beton.

SERTLE ME: Katla m beton henz yeterince dayanma sahip de ildir. Dayanm kazanma srecine sertle me denir. Bir yl kadar srer.

SERTLE M BETON: Yk ta yabilecek kadar dayanm kazanm beton.

BASIN DAYANIMI: Sertle mi numunenin eksenel basn altnda ula abildi i en byk gerilmedir.

STANDART BASIN DAYANIMI: Suda saklanm (laboratuvar artlarnda), 28 gnlk standart numunenin eksenel basn a ltnda ula abildi i en byk gerilmedir. Standartnumune silindir (ap: 15 cm, ykseklik: 30 cm) ise silindir basn dayanm , kp(15cmx15 cmx15 cm) ise kp basn dayanm denir. Dayanm deneyi iin ilgili Standardlar:TS EN 12390 serisi.

EKME DAYANIMI: Betonu atlatan ekme gerilmesidir.

KIRILMA: Beton liflerinin basn altnda ezilmesidir. Beton ezildi i an krld varsaylr.

KIRILMA B RM KISALMASI: Beton ezildi i anda llen en byk birim ksalmadr.

DAYANIKLILIK: Betonun donma-zlme, tuz ve sulfat, a nma gibi evre ko ullarna dayankll dr.

Deneyin yapl :Koninin i yzeyi temizlenir ve nemlendirilir. Ya beton kerede koniye doldurulur. Her tabaka yuvarlak ulu, 60 cm uzunlu unda ve 16 mm

apl dz yzeyli ubukla 25 kez i lenir. Koni 5-10 saniye iinde sarslmadan kartlr, kme llr. Deney 150 saniye iinde tamamlanmaldr.

Kvam ve kvam testi-kme deneyi-TS EN 12350-2/201 0

Betonun kvam kme deneyi, Vebe deneyi, sk trlma derecesi veya yaylma tablasdeneyi ile belirlenir. antiyede, kullanm kolayl asndan, o unlukla kme deneyikullanlr. Deneyde alt ve st ak bir koni kullanlr. Y a betonun kme deneyi, betonretildikten (hazr beton teslim edildikten) sonraki ilk 1 5 dakika iinde yaplr.


Kvam snflar (TS EN 206-1/2002, madde 4.2.1):Snf kme (mm) Tolerans(mm)S1 10-40 10S2 50-90 20S3 100-150 30S4 160-210 30S5 220 den byk ----

Betonun dklece i yere gre en uygun yakla k kme miktarlar:

Donatl temel betonu iin: 30-80 mm (S1-S2 betonu)Kat kiri , kolon, perde, d emeler iin: 50-100 mm(S2-S3 betonu)Donatsz betonlar, kanal kaplamalar iin: 20-70 mm(S1-S2 betonu)Yol kaplamalar, kpr ayaklar iin: 30-50 mm(S1- S2 betonu)Tnel taban kaplamalar iin: 20-50 mm(S1-S2 beton u)Tnel yan ve kemer betonlar iin: 50-100 mm(S1-S2 -S3 betonu)Ktle betonlar iin: 20-50 mm (S1-S2 betonu)E imli betonlar(at pla , kiri i, v.s.) iin: 50-100 mm(S2-S3 Betonu)Vibratr kullanm mmkn olmayan betonlar(kazk) iin: 220-250 mm(S5 betonu)

Kendili inden Yerle en Beton (KYB) iin bu kvam tanmlar geersizdir

Basit kar m hesab- TS 802/2009

D k SO Yksek dayanml beton !Yksek SO D k dayanml beton !

ERSOY/ZCEBE, Sayfa 8-9

ekil 1: su/imento oran-beton dayanm ili kisi

zlenecek yol:

1. Hazrlanacak kar mdan beklenen beton dayanmna karar ver. rne in: projede ngrlen beton snfna bak.

2. Betonun kullanm amacna gre (kolon-kiri , d eme, temel betonu) kme miktarna (beton KIVAMINA) karar v er.

3. Kullanlacak agregann en byk tane apna karar ver 1. rne in: projeyi incele, donat aralklarna, kolon, kiri ved emelerin en kk boyutlarna, net beton rtsne bak.

4. Kullanlacak kum ince mi? (0-4 mm) yoksa kaln m? (4-8 mm) olacak karar ver.

5. ekil 1 den su/imento orann se.

6. izelge 1 den gerekli su miktarn belirle.

7. Su/imento orann kullanarak imento miktarn hesapla.

8. izelge 2 den akl ve/veya krmata miktarn belirle. Ayn izelgeden 1 m 3 ya betonun ktlesini belirle.

9. SU+ MENTO+AKIL+KUM=1 m 3 ya betonun ktlesidir. Bu ba ntda su, imento, akl miktarlarn yerine koy;kum miktarn hesapla.

10. Hazrlanan kar m iin kme deneyi yap, kvam snfn kontrol et. En az silindir numune hazrla, laboratuvar

Her in aatta hazr beton kullanlmaldr. Kk i lerde, veya hazr beton temin edilemiyorsa, kar m antiyedehazrlanabilir. Kar m hesab iin birok farkl yntem olmasna kar n, antiyede ekil 1, izelge 1 ve 2 kullanlarakbasit fakat yakla k bir yol izlenebilir. nemli olan hesap yntemi de il, hedeflenen betonun tutturulmasdr.


10. Hazrlanan kar m iin kme deneyi yap, kvam snfn kontrol et. En az silindir numune hazrla, laboratuvar artlarnda sakla. 7. ve 28. gnlerde basn deneyi yap, daya nm belirle. stenilen kvam ve dayanmnsa lanmamas durumunda yeni bir veya birka kar m dene.

1Kullanlan agregann en byk tane ap: kiri /kolon kk kenarnn 1/5 inden, iki donat arasndaki uza kl n nden, d eme kalnl nn 1/3 nden ve net beton rtsnden kkolmaldr (TS 500/2000, Sayfa 10).

Agregann en byk tane ap

mm

1 m3 beton iin gerekli akl veya krmata miktar (m 3 veya kg) 1 m3 ya betonun ktlesi

kg /m3nce kum kullanlrsa (0-4 mm)

m3 kg

Kaln kum kullanlrsa (4-8 mm)

m3 kg

10 0.48 770 0.45 720 2285

15 0.58 930 0.54 860 2315

20 0.65 1040 0.61 980 2355

25 0.70 1120 0.66 1060 2375

40 0.75 1200 0.71 1140 2420

50 0.77 1230 0.73 1170 2445

70 0.80 1280 0.76 1220 2465

izelge 1: Su gereksinimi

izelge 2: akl gereksinimi

kme (mm)

1 m3 beton iin gerekli suyun ktlesi (kg)

En byk agrega ap (mm)10 15 20 25 40 50 70

20-50 205 200 185 180 160 155 145

75-100 225 215 200 195 175 170 160

150-175 240 230 210 205 185 180 170

rnek: Basit kar m hesab

BLNENLER: antiyede yi kar ml (granlometrili), en byk tane ap 25 mm, ka ln kumlu agrega vardr. Bu agrega ile ile silindir dayanm 20 N/mm2 ve kmesi 80 mm olan beton yaplmak istenmektedir.

STENEN: Deneme kar m miktarlar (imento, su, kum, akl)

ERSOY/ ZCEBE, Sayfa 11

ZM:

zm iin ekil 1, izelge 1 ve 2 kullanlacaktr.

1. Dayanm=20 N/mm2

2. kme=80 mm

3. En byk tane ap=25 mm

4. Kaln kum kullanlacak

5. ekil 1 den, 20 N/mm2 iin SO nn bul: SO=0.6 (ortalama).

6. izelge 1 den, 80 mm kme ve en byk tane ap 25 mm iin gerek en SU miktarn bul: SU=195 kg.

7. SO=SU/ MENTO 0.6=195/ MENTO


7. SO=SU/ MENTO 0.6=195/ MENTO MENTO=195/0.6=325 kg.

8. izelge 2 den, kaln kum ve en byk tane ap 25 mm iin AKIL= 1060 kg ve ya betonun ktlesi=2375 kg.

9. SU+ MENTO+AKIL+KUM=1 m 3 YA BETON195+325+1060+KUM=2375 KUM=795 kg.

1 m3 betonda:SU=195 kg, MENTO=325 kg, AKIL=1060 kg, KUM=795 kg olmal.

10. Bu reeteye gre beton hazrlanr kvam testi yaplr. Bekl enen kvam (yakla k 80 mm kme) sa lanyorsa silindir numuneler (en az adet) hazrlanr, la boratuvar artlarnda saklanr. Yedi gn sonra en az bir numunenin bas n dayanm belirlenir. Bu dayanm yakla k olarak ngrlen dayanmn (20 N/mm 2 ) yakla k %70 i kadarolmaldr. Belirlenen 7 gnlk dayanm yeterli ise 28. gn s onunda di er numunelerin basn dayanmlar belirlenir.

Bu i lemlerin herhangi bir a amasnda kvam veya dayanm yeterli grlmyorsa nedeni ar a trlr, yeni reete hazrlanarak istenen kvam ve dayanm elde edilinceyekadar yeni kar mlar hazrlanr.

Hazr beton - TS EN 206-1/2002

Hazr beton 1903 ylnda Almanyada kullanlmaya ba lanm , 1914 ylnda ilktransmikserin Amerikada geli tirilmesi ile tm dnyada hzla yaygnla m tr.Trkiyede 1985 li yllarda benimsenme e ba lam tr. Gnmzde, Trkiyeninhemen her k esinde, hazr beton kullanlmaktadr.

stenen dayanm ve kvam sa layan kar m antiyede hazrlamak zaman alc, zorve riskli bir i tir. Farkl zaman ve farkl ki ilerce antiyede hazrlanan beton yapnntmnde ayn kalitede olamamaktadr.

Bu ve daha ba ka birok nedenle, hazr betonun ula trlabilece i tmin aatlarda mutlaka hazr beton kullanlmaldr.

Hazr beton sipari i ncesi hazrlk yaplmaldr:

Beton dkm zamana kar yar tr, i sras ve sresi nceden ok iyiplanlanmaldr.

Sipari edilecek beton hangi elemanlarda kullanlacak (temel betonu, katkiri /kolon/d eme betonu gibi)? Dayanm ne olacak (projeden alnacak)? K vamsnf ne olacak? En byk tane boyutu ne olacak (donat skl ve yap elemannnboyutu ile ilgili!)? Miktar (m3) nedir? Dkm gn ve sonras ortam artlar (havatahmini!) nasl olacak? Katk maddesi gerekli mi? Katknn amac, cinsi ve miktar

Hazr Beton Sipari Formu Sipari Tarihi: Sipari i veren firma ad ve adresi:........................................................................................................................................................................Tel.:...................... Cep Tel.: ........................... Fax: ...........................Beton dkm yeri ve adresi: ....................... ..........................................Pafta No:............... Ada No: ............................ Parsel No: .................Teslim alacak yetkili:.............................................................................Tel.:...................... Cep Tel.: ........................... Fax: ...........................

Hazr beton Teknik bilgileri: Kullanm yeri: Kat tabliye Temel Perde Saha Di er:.................Beton snf: Gro C16/20 C18/22 C20/25 C25/30

C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60 C55/67 C60/75 C70/85 C80/95 C90/105 C100/115

Di er:.............................................................Miktar:...48...... m3 imento tipi: CEM I 32.5 N Dozaj:.. .. D en ok : ..16....mm Kvam: ..S3.........Betonun sa lamas gereken ynetmelik: ..TS EN 206-1/2002.evre etki snf:..XC1


tahmini!) nasl olacak? Katk maddesi gerekli mi? Katknn amac, cinsi ve miktarnedir?

Ne zaman teslim alnacak, kim teslim alacak? Betonun teslim saatinde kalp hazrolabilecek mi? Dkm ncesi kvam testi sa lanmazsa ne yaplacak? Ka numunealnacak, nerede saklanacak, ne zaman dayanm testi yaplacak? Beton neredenba layp hangi srayla ve nereye kadar dklecek (i derzi gerekir mi) ? Naslyerle tirilip sk trlacak? Bakm (kr) nasl yaplacak? Elektrik kesilirs e ne olacak?

Betonu yerle tirip sk trmakla grevli i iler kuru kvaml betonu sevmezler.Kolay i lemek veya pompalama i ini kolayla trmak iin, dkm srasnda hazrbetona gizlice gereksiz ek su verme e iliminde olurlar. Bu durumda beklenendayanm sa lanamaz. Betonu teslim alan ki inin bu ok tehlikeli durumunlemesi gerekir.

Betonun teslimi ve teslim anndaki kvam ile ilgili olarak baknz: TS EN 206-1/2002, sayfa 26-28, madde 7.5.

evre etki snf:..XC1 Kimyasal Katk: Evet Hayr Katk amac, tipi, miktar :......................................................................................................................................................................................... antiyede al r vibratr var m? Evet Hayr Vibratr tr: Dalg Yzey D Vibratr adedi: ....2..... ....2.... . ..4......al r jeneratr var m? Evet Hayr Adedi:..2.......Dkm kotu: .......15.m.Dkm hz: 50..m 3/saat

ngrlen dkm gn ve saat:..07/09 / 2011, 17:00. ...........................retim gn ve saat:...07/09/ 2011, 16:40.......... ....................................Dkm yerine var gn ve saat:..07/09/2011, 17:05.................. ..........Bo altmann ba lad saat: .17:15........................................................Bo altmann tamamland saat: 18:00.................................................kme deneyi yapld m? Evet Hayr kme: 120.......mmNumune alnd m? Evet Hayr Silindir Kp Adet: 3...............

Ad ve imza (Teslim eden/alan)................................................................................................................ ..

Transmikser, beton pompas, konveyr, vin veya, kk i lerde, el arabas ile ta nr. Normal yaplarda Transmikser ve pompa yeterli olur.Pompa 25-50 m yksekli e beton basabilir.

Ta ma ve dkm srasnda ayr ma (segregasyon) olmamaldr. Kullanlan imento cinsine ve ortam artlarna gre katla ma 45-60 dakikaiinde ba lar ve 6-10 saat iinde tamamlanr. Bu nedenle, kar m hazrlandktan (hazr beton teslim edildikten) sonra 20 -30 dakika iindeyerle tirilip sk trlmaldr. Bu sre, priz geciktirici katk maddeleri ya rdmyla 2 saate kadar uzatlabilir. Ya kar ml hazr betonlar 2 saatlik,kuru kar ml hazr betonlar (zel transmikserler ile) 3 saatlik uza klklara ta nabilir. Ya kar ml beton ta nrken transmikser 1-4devir/dakika ile dnmeli ve ta ma sresince en fazla 300 devir yapmaldr.

Dkm ncesi betonun kvam kme deneyi ile kontrol edilir . Silindir veya kp numuneler alnarak laboratuvar artlarnda saklanr. 7. ve 28.gn numuneler krlarak ngrlen dayanm sa layp sa lamad belirlenir.

Beton dkm sras yledir: nce kolonlar, sonra kiri ler ve d eme. Dkm ncesi kalp, iskele ve donatnn projeye uygunl u u kontroledilmeli, zellikle balkonlar, merdiven sahanlklar ve b o luklu d emeler, kiri -kolon birle im noktalar gzlenmelidir. Yeterli yedek dikme veyeterli beton rts braklp braklmad na, donatnn dkm srasnda yer de i tirmeyecek ekilde skca ba lanp ba lanmad na dikkatedilmeli, kalp temizlenmeli, suya iyice doyurulmaldr. Gllenme olmamal, kalp suyu emdikten sonra fakat kurumad an nce betondklmelidir. Beton dkm kalba darbe uygulamamal, dk m yksekli i 50 cm den az olmaldr. Kendili inden yerle en beton d ndakitm betonlar vibratr ile sk trlmaldr. Kk hacimli betonlar i lenerek ve tokmaklanarak da sk trlabilir. Ancak, i leme vetokmaklama ynteminin vibratrn yerini alamayaca bilinmelidir.

Betonun ta nmas, dklmesi, sk trlmas ve bakm (TS 1247/1984, TS 1248/1989, TS 3440/1982)

Transmikser

Beton pompas(25-50 m)


Vibratrler ve kullanm:Vibratr, titre im hareketi yapan makinedir. Elektrik veya basnl hava il e al an tipleri vardr. Dalg vibratr (i vibratr), titre im yapanucu betona daldrlarak kullanlr. Yzey vibratr (kompaktr), betonun yzeyine titre im uygular. D vibratr (kalp vibratr) kalpsistemine taklr ve kalb titre tirerek betonun sk masn sa lar.

Kaln betonlar (kiri ler ve 20 cm den kaln d emeler) yksek frekansl (9000-12000 vibrasyon/dakika) d alg vibratr ile sk trlr. Betonkalnl 40-50 cm yi a mamaldr. Daha kaln betonlar tabakalar halinde dklp s k trlr. Vibratr beton harcnn dibine kadar hzl ve dikolarak sokulur, 10-15 saniye kadar tutulur. Beton suyu yze yde toplanmaya ba lad an yava a kartlr. Tabakal sk trma durumundavibratr alt tabakaya 5-10 cm kadar daldrlr, tabakalar n kayna mas sa lanr. Sk trlacak st tabaka 40 cm ise, 10 cm de alttaki tabakayasokulaca ndan, vibratr ucunun uzunlu u en az 50 cm olmaldr.

Vibratr hibir zaman betonu yaymak amacyla kullanlmama l, bu amala kalba ve donatya do rudan dokundurulmamaldr.

Dalg vibratr

Dalg vibratr uygulamas

Dar bir kiri in sk trma emas

Vibratr rastgele noktalara daldrlmamaldr. Sk trma ap gzlemsel denemelerle belirlenmeli ve bu ap dik kate alnarak elden geldi ince dzenli aralklarladaldrlmaldr. Vibratr sk trma ap yakla k olarak vibratr ucu ( i e) apnn 10 katdr(vibratr ucu 4 cm ise, sk trma ap 40 cm). Her vibratrn sk trma apfarkl olabildi i gibi, ayn vibratr, kalbn geni li ine ba l olarak, farkl apta sk trma yapar. Sk trlan blgeler arasnda ve kalp k elerinde sk trlmam blgekalmamas iin, gerekirse sk trma apndan daha kk aralklarla daldrma yaplmald r. Dalg vibratr hibir zaman do rudan donatya ve kalba dokunmamaldr. Aksihalde titre en donat evresi imento erbeti ile kaplanr, aderans kaybna neden olur ve donat yer de i tirir.

Bir d emenin veya geni bir kiri in sk trma emas


Yzeysel betonlar (kalnl 20 cm den az olan d emeler, yol kaplamalar) d k frekansl (1500-3000 vibrasyon/dakika) yzey vibratr ilesk trlr.

Yzey vibratr

(kompaktr)

Bir d emenin veya geni bir kiri in sk trma emas

Kolon/perde gibi yo un donatl, yksekli i fazla, dar ve d ey kalpl elemanlarda dalg vibratr kullanmak o u zaman imkanszdr. Bu durumdakalbn d na taklan ve kalb titre tiren, yksek frekansl (6000-12000 vibrasyon/dakika) d vibratr kullanlr. Vibratr kalbn yzeyine de il,zel olarak tasarlanm , rijit yatay veya d ey ku aklarna ba lanr. Genelde, kolon veya perdenin yksekli ine ve yzeyinin geni li ine ba lolarak birden ok vibratr ba lanr. Alt utan yakla k 50 cm kadar yukarya ba lanan vibratrler, bu blgeye gelen betonu sk trdktan sonra 1 mkadar yukar kaydrlarak bu blgenin betonu doldurulur, s k trlr. Kaydrma, beton doldurma ve sk trma i lemine tm kolon/perdetamamlanncaya dek devam edilir. Vibratr kaydrma i i zaman alcdr. Bu nedenle birden ok vibratr dkm nce si ba lamak ve srasylaal trmak daha uygundur.

D vibratr

(kalp vibratr)

Perde kalbna taklm d vibratrler

Kolon kalbna taklm d vibratrler

D

vib

ratr

Riji

tku

ak

D

vib

ratr


Tnel kalbna taklm d vibratrler

Kolon kalbna taklm d vibratrler

D vibratrRijit ku aklar

Sk trma arttka dayanm da artar. Vibratr kullanm zorunl udur. Yeterince sk trlmayan betonlarda byk bo luklar olu ur ( bilhassa kolon kiri birle imblgelerinde), dayanm beklenenin %20~30 altnda kalr. A yrca, bzlme ve betonun kmesi nedeniyle, dkm izleye n ilk 1-5 saat iinde (katla ma tamamlanmadannce) 10 cm derinli e ve 1-2 m uzunlu a varan atlaklar olu ur. Bu tr garip atlaklar genelde enine ve boyuna donat boy unca uzanrlar. Donat ve beton yeterincekayna amaz aderans d er.Gere inden ok vibrasyon da zararldr (AYRI MA tehlikesi), ancak yetersiz sk trmadan daha iyidir.

Sk trma arttka dayanm artarA r sk trlrsa dayanm d er

Vibratr kullanan ki i deneyimli olmaldr!

Vibratr kullanmnn yararlar (zet):Betonda (genellikle kolon-kiri birle im noktalarnda) bo luklarn kalma olasl azalr.Betonun basn dayanm yksek olur.Donat ile beton daha iyi kenetlenir (yksek aderans).Betonun geirgenli i (su, buhar) d er.Bzlme-snme etkileri azalr.Beton d etkilere kar (donma-zlme) daha dayankl ve uzun mrl olur.

derzleri:Beton dkm i i ara vermeden bitirilmelidir. Ancak, byk hacimli betonl ar ara vermeden tamamlanamayabilir. Beton dkmne yapn n hangi ucundan ba lanaca , hangiyne do ru devam edilece i ve gerekirse zorunlu ekin (i derzi) nerede braklaca dkm ncesi belirlenmi olmaldr.

Zorunlu ek yerleri (i derzleri) momentlerin kk oldu u yerlerde yakla k 45 e imli ve przl braklr. Yeni beton dklmeden nce bu yz eyler temizlenir, basnl suile ykanr, suya doyurulur ve kurumadan nce yeni beton dk lr. Kolonlar bir defada betonlanmal, ek yaplmamaldr .

Betonun Bakm:Katla ma iin ideal ortam scakl 20-25 0C civarndadr. stenen dayanmn elde edilebilmesi iin betonun zenli bak ma gereksinimi vardr. Bakm yaplmayan betonscaktan yanar, so uktan donar, dayanm d er.

TS EN 206-1/2002 e gre, ya beton scakl +5 C den az olmamaldr. +5 dereceden so uk, +32 dereceden scak havalarda dkmden kanlmaldr . Zorunlu hallerdezel tedbirler alnmaldr (rterek, starak , katk maddesi kullanarak, geceleri dkm yaparak). Taze beton rzgrdan, sert ya murdan, sarsntdan korunmaldr.


zel tedbirler alnmaldr (rterek, starak , katk maddesi kullanarak, geceleri dkm yaparak). Taze beton rzgrdan, sert ya murdan, sarsntdan korunmaldr.

Beton ilk 7 gn iinde 28 gnlk dayanmnn %70 ini kazanr. Hava scakl nn 15 0C ve stnde oldu u gnlerde betonun, bilhassa ilk 7 gn ( tercihen 14 gn)sresince sulanmas, srekli nemli tutulmas (kr) gereki r. Dkmden yakla k 12 saat sonra kr ba lamaldr. Kee, uval, hasr, tala veya kum ile rtlerek sabah, le ve ak amlar sulama yaplmaldr. Betonu nemli tutacak rt kull anlmadan sulama yaplmas yeterli yarar sa lamaz!

Krn nemi ERSOY/ ZCEBE, Sayfa 10

!"#$

!"%!%!

!"!


Betonun mmkn olan en yksek dayanm kazanabilmesi iin z amana ve bu zaman iinde ok zenli bakma, kre , gereksinim vardr. Deneylerle belirlenmi yukardakie riler krn nemini vurgulamaktadr. Ayn kar m, zen ve artlarda hazrlanm beton numuneler u guruba ayrlm lardr. Her gurup ilk 7 gn laboratuar artlarndasaklandktan sonra birinci ve ikinci grup ak hava artlarna braklm , ikinci grup nc aydan sonra tekrar laboratuar arlarnda saklanm , nc grup ise sreklilaboratuar artlarnda tutulmu tur. Belli zaman aralklarla her gruptan numuneler alnarak basn dayanmlar belirlenmi ve dayanm-gn e rileri izilmi tir.

E rilerin incelenmesinden a a daki ok nemli sonular kartlabilir:

a) Srekli kr yaplan beton (3.grup) en yksek dayanm (bu rada yakla k 38 N/mm2) kazanrken kr yaplmayan (1.grup) betonun dayanm ok d k (burada yakla k 18N/mm2) kalm tr.

b) 3 ay boyunca kr yaplmayan fakat daha sonra srekli kr ya plan 2. grup beton hi kr yaplmayan 1.grup betondan daha y ksek bir dayanma ula m (burada yakla k31 N/mm2), ancak dayanm srekli kr yaplan 3.grup betondan daha d k kalm tr.

SONU: Kr yaplmayan beton hibir zaman beklenen d ayanm kazanamaz !

skele ya betonun tm a rl n ta yabilmelidir. 100 m2 lik bir katn ktlesiyakla k 30-40 ton(a rlk=300-400 kN) dur.Yatay harekete kar yeterli diyagonal (apraz) elemanlar ile rijitle tirilmeli.Dikmelerin altna, yk yaymak zere, dzgn yzeyli tako zlar konulmal.Yedek dikmelerin yerleri kalp yaplmadan nce belirlenm eli, di er dikmeler vekalp sklrken yedek dikmeler sarslmayacak ekilde dzenlenmeli.Vibratr etkilerine dayanabilmeli.Betonun suyunu emmemeli, erbetini karmamal.Kendili inden yerle en beton dklecekse kalp tmyle szdrmaz yaplmal.Kolonlarn ve yksek kiri lerin altnda, konsollarn k nda temizlemekapaklar braklmal.Dkm ncesi tahta, yonga, ka t ve toprak artklar temizlenmeli.Ah ap kalplar dkm ncesi mutlaka slatlarak suya doyurulm al.Kullanlmas durumunda, kalp ya donaty asla kirletmemeli (aderans kayb).Dkm ncesi ve dkm srasnda tm kalp-iskele sistemi; ncelikle konsollar,sahanlklar, bo luklu d emeler ve kolon-kiri birle im noktalar, zenle kontroledilmeli. Donatlarn dkm srasnda yerlerini de i tirmeyecek ekilde skcaba lanp ba lanmad na baklmal.Kalp skme srasna ve sresine zen gsterilmeli.

Kalp-iskele (TS500/2000, TS 647/1979, TS 8538/1990 , TS 8539/1990)

Kt iskele rnekleri: Yeterli dikme, zellikle yet erli apraz eleman yok!

Kalp


Uygulamada en ok yaplan hatalardan biri, apraz elemanlarn yetersiz hattahi olmamasdr. Beton dkm veya vibrasyonla sk trma srasnda olu ansarsnt sonucunda kalp ksmen veya tamamen gmekte ve a l anlarn lmile sonulanmaktadr.

Uygulamada en ok yaplan hatalardan bir di eri, bir st katta kullanmakamacyla, kalbn erken sklmesidir. Kalp erken sklme k istenirse 52.5Rimentosu kullanlmaldr.

Uygulamada en ok yaplan hatalardan bir di eri de, yedek dikmebraklmamasdr. Yedek dikmenin grevi, henz yeterli da yanm kazanmamkat betonunun a rl n dayanm daha yksek olan bir alt kata aktarmaktr.Yedek dikmelerin yerleri, says nemli oldu u gibi tm kalp sistemindenba msz olmas, di er tm kalp ksmlar sklrken kesinlikle sarslmamala rve en son sklmeleri gerekti i de uygulamada nemsenmez. Hatta bazen tmkalp skldkten sonra yedek dikmeler tekrar yerlerine a klmaktadr.

Kalbn, gerekli tedbirler alnmakszn, erken sklmesi veya yedek dikmeleregereken zenin gsterilmemesi durumunda, henz yeterli da yanma ula mambetonda, aklanmas g garip atlaklar olu ur veya tm sistem ger.

Ya betonun tm a rl n iskelenin ta d unutulmamaldr!

apraz

dikme

Beton dklrken veya kalp sklrken gen in aatlar


Kalp skme sras ve sresi 1

Kullanlan imentonun dayanm snf

Kiri yan kalplar, kolon ve perde kalplar

Kk aklkl d emelerin 2

dikme ve kalplarKiri ve byk aklkl d emelerin dikme ve kalplar

Yedek dikmeler

32.5N, 32.5R 3 gn 8 gn 21 gn 35 gn

42.5N, 42.5R, 52.5N 3 gn 8 gn 21 gn 35 gn

52.5R 2 gn 4 gn 8 gn 16 gn

1Bu tablo bir neri olarak alglanmaldr. Hava artlarna, katk maddesi kullanlp kullanlmad na ba l olarak bu sreler uzayabilir veya ksalabilir.Klinker oran %80 nin altnda olan imentolar norma l yaplarn ta yc elemanlarnda kullanlmamaldr ! kullanlmas durumunda yukarda verilen sreler iki katna karlmaldr.

2Kk d eme: ksa kenar 3.0 m yi gemeyen d eme

Kalp almaya ba lamadan nce, antiyede ayn artlarda saklanm numunelerin dayanmlar belirlenerek kazanlan dayanmn yeterli olup olmad kontrol edilmelidir. Kalp alma sreleri, scakl n +5 oC den d k oldu u gn kadar uzatlmaldr.Yedek dikmeler yakla k 3 m de bir olmal, byk aklklarda ve a r yklerde 2 -2.5 m de bir olmaldr.

1 2 3 4


Su/imento oran. imentonun cinsi, dozaj, dayanm.Agregann dayanm, granlometresi, temizli i.Suyun temizli i.Katk maddeleri.Sk trma ekli ve kalitesi.evre artlar (scaklk, nem, rzgar).Bakm ekli, sresi ve kalitesi.

Su arttka i lenebilirlik artar

Su arttka dayanm d er Dayanm zamanla artarKr yaplan beton yksek dayanm kazanr

Sk trma arttka dayanm artar

Yedek dikmeler yakla k 3 m de bir olmal, byk aklklarda ve a r yklerde 2 -2.5 m de bir olmaldr.Yedek dikme yerleri kalp yaplmadan nce belirlen melidir.Yedek dikmeler her katta st ste gelmelidir.Dkm srasnda ve izleyen 7 gn iinde kalp sars lmamaldr.Kalp sklrken, yedek dikmeler sarslmamaldr.

Betonun dayanmn etkileyen faktrler (zet)

Betonun Snflandrlmas(TS 500/2000, TS EN 206-1/ 2002 ve TS 13515/2012)

Dayanmna gre snflandrma:-------------------------------------------------------------------------------------C16, C18, C20, C25, C30, C35, C40, C45, C50 betonarme betonlar-------------------------------------------------------------------------------------C55, C60, C70, C80, C90, C100 betonarme betonlar-------------------------------------------------------------------------------------

Kvamna gre snflandrma:

Snf kme (mm) Tolerans(mm)S1 10-40 10 S2 50-90 20S3 100-150 30S4 160-210 30S5 220 den byk --

Normal dayanml betonlar. Ta yc elemanlarda kullanlrlar. Hem TS 500 /2000 de hem de TS EN 2006-1/2002 de tanmldrlar.

Yksek dayanml betonlar (YDB). Ta yc elemanlarda kullanlrlar. TS EN 2006-1/2002 de tanml olmalarna ra men TS500/2000 de tanml de ildirler.

En byk tane boyutuna gre snflandrma:

C20

Silindir standat basn dayanm(ap: 150 mm, ykseklik: 300 mm)

Kendili inden Yerle en Beton (KYB) iin bu kvam tanmlar geersizdir

Concrete=Beton


Dayanmn ok nemli olmad dolgu, saha betonlarnda, kaplamalarda kullanlrlar. Kiri , kolon, perde, d eme gibi ta yc elemanlarda kullanlmazlar.

Snf En byk tane boyutu (mm) Kullanm yeriD1 ( 1 nolu agrega) 12 Dar veya derin kalpl ve/veya sk donatl elemanlarda, vibratr kullanmnn g olaca her yerdeD2 ( 2 nolu agrega) 22 Normal boyut ve donatl, vibrasyon kullanlabilen elemanlardaD3 ( 3 nolu agrega) 32 Byk boyutlu ve seyrek donat l elemanlarda. D4 ( 4 nolu agrega) 64 Normal yaplarda kullanlmaz. ok byk ktle betonlarnda (Kpr, beton yol, pis t)

Birim hacim ktlesine gre snflandrma:Snf Birim hacim ktlesi (kg/m3) K ullanm yeri Hafif beton 800-2000 Dolgu, tesviye , yaltm gibi ta yc olmayan benzeri i lerdeNormal a rlkl beton 2000-2600 Normal yaplarda ta yc sistem; kiri , kolon, d eme,, betonu olarak kullanlrA r beton 2600 den fazla k zel amal yaplard a; s nak, radyo terapi merkezi, nkleer santral ve nkl eer atk deposu

Di er betonlar:Tesviye ve dolgu betonu (150-200 dozlu, donatsz).Grobeton (150, 200, 250 dozlu, donatsz, temel alt ve saha kaplama i lerinde).Mozaik betonu ( ince mozaik agregal, 400-500 dozlu, teras ve di er slak hacim kaplama i lerinde). ap ( kumsuz veya ince kum agregal, 400-500 dozlu, teras ve di er slak hacim kaplama i lerinde).C14 betonu (TS500/1984 de tanml idi, 2000 ylna kadar ta yc elemanlarda kullanld).

TS EN 206-1/2002 Beton- Blm 1: zellik, Performans, malat ve Uygunluk ynetmeli inde tanml beton snflar

C8/10, C12/15,C 16/20, C20/25, C25/30, C30/37, C35/45, C40/50, C45/55, C50/60,C55/67, C60/75, C70/85, C80/95, C90/105, C100/115

olarak verilmektedir.

TS EN 206-1/2002 beton ynetmeli idir. Bu ynetmelikte tanmlanan betonlar herhangi bir ama iin kullanlabilen betonlardr,betonarme betonu de ildirler. Sadece TS500/2000 de tanml betonlar betonarme betonudur , herhangi bir zel izne gerekkalmakszn betonarme yaplarda kullanlabilirler.

C8/10 ve C12/15 betonlar ok d k dayanmldr, Ta yc elemanlarda kullanlamazlar.

TS 500/2000 de tanml olan C18 betonu TS EN 206-1/2002 de yo ktur.

C16/20, C20/25, C25/30, C30/37, C35/45, C40/50, C45/55, C50/60 betonlar TS500/2000 de tanml olduklarndan betonarmebetonudurlar ve ta yc elemanlarda kullanlabilirler. Ayn dayanml beto nun simgesi farkl olmasna ra men ayn betonutanmlarlar. rne in TS 500/2000 deki C20 ile TS EN 206-1/2002 deki C20/25 ayn betondur.

TS EN 206-1/2002 ve TS 13515/2012 ye gre beton dayanm snflar

TS 500 /2000 de tanml olan betonlar

TS 500 /2000 de tanml de ildirler

Yksek dayanml betonlar (YDB). TS 500 /2000 de tanml de ildirler

C20/25kp standart basn dayanm(15 . 15 . 15 boyutlu)

Concrete=Beton

silindir standart basn dayanm(ap: 150 mm, ykseklik: 300 mm)

C20/25=C20TS 500/2000TS EN 206-1/2002


C55/67, , C100/115 betonlarna yksek dayanml beton (YD B) denilmektedir. TS 500/2000 de tanml olmamalarna ra men,reten-tken-denetleyen arasnda anla ma yaparak her tr amala kullanlabilir. YDB son derece gev rektir. retim- uygulamazorluklar nedeniyle ve henz yeterince ara trlmad ndan, T500/2000 kapsam d nda kalm tr.

Beton snf seimi:Mevcut bir proje uygulanacaksa: Proje zerinde yazl olan beton snfnn kullanl mas zorundadr. Ba ka seenek yoktur.

Yeni bir proje hazrlanacaksa: Beton snfna proje mhendisi karar verir. Kararn u ekilde verebilir:1-2 katl basit yaplarda C20, 3-5 katl yaplarda C25-C30, 6-15 katl yaplarda C30-35, daha yksek yaplarda (rne in: gkdelen) C35-C60 ve stA r ykleri olan sanayi yaplarnda ve i merkezlerinde C35-C50 ve st Prefabrik yaplarda C35-C50.nemli yaplarda (hastane, okul,) C35-C50.Dayankll n nemli oldu u yerlerde(kpr, betonyol, pist,): C30 ve stKt evre ko ullarndaki yap(deniz kys yaplar, asitli orta m, ): C30 ve st (baknz TS EN 206-1/2002, S. 55, izelge F1)Hazr beton temin edilemiyorsa, beton antiyede hazrlanmak zorundaysa: C16-C18, &mc=2

Kararla trlan beton snfnn retilebilirli i, denetlenebilirli i ve maliyeti de d nlmelidir. Basit bir yapda gereksiz yere ok yks ek dayanml beton seilmesi maliyeti artrr. Hibir yapda C25 altnda beton k ullanlmamas, hatta en az C30 e iliminde olunmas nerilir.

&mc ye betonun malzeme katsays denir. Sonraki konularda aklanacaktr. Bak sayfa: 82

Kendili inden Yerle en Beton (KYB):

Self Compacting Concrete (SCC)Selbstverdichtender Beton (SVB)

Trk ynetmeliklerinde henz tanm olmayan bir beton tr dr. 1986 ylnda teorik temelleri Japonya da ProfH. OKAMURA tarafndan ortaya konmu , 1990 l yllarda uygulamada kullanlmaya ba lam tr.

Kar m zeldir, vibratr gerektirmez, hibir bo luk kalmakszn, kendi a rl altnda kendili inden yerle ipkalbn eklini alr. D k su/imento oranna ra men, son derece akcdr.

Sk trma gerektirmedi i halde hemen hi bo luk iermeyen, kalpta homojen yaylan, ayr mayan KYB okdayankl ve szdrmaz olabilmektedir. ok akc olmas ne deniyle szdrmaz ve sa lam kalp gerektirir. Darkalpl, sk donatl yaplarda, ok dzgn d yzey istenen brt beton yaplarda ve onarm i lerinde kullanmalan bulmaktadr. Tm dnyada giderek yaygnla maktadr.

Trkiyede baz firmalar KYB retebilmektedirler. Fiyat normal betondan yksektir, henz yaygnla mam tr.1985 li yllarda hazr beton da pahaldr gerekesi ile te pki gryordu. Vibratr kullanmnn zorluklar, i ilikmaliyeti, zaman, d m noktalarnda bo luk kalmas gibi nedenler dikkate alnd nda KYB gn gelecek her

Yenilikler

Gelece in betonu!

Derste anlatlmayacak


maliyeti, zaman, d m noktalarnda bo luk kalmas gibi nedenler dikkate alnd nda KYB gn gelecek heryerde kullanm bulacaktr. stanbuldaki gkdelenlerin o unda ksmen kullanlmaya ba lam tr(rnek: SpineTower Maslak/stanbul in aatnda 41000 m3 KYB kullanld, beton snf C80/95 idi).

Yar effaf cam (I k geiren) Beton, LiTraCon (Light Transmitting Concrete) :

2001 ylnda Macar mimar `ron Losonczi tarafndan retildi . %96 beton ve %4 cam lifi ierir. Kalnlk 20 m dahi olsa beton panel arkasndaki cisimglge olarak grlmektedir. Sanatsal i lerde uygulama bulmas beklenmektedir. Henz ok pahald r.

Teknik bilgi iin: http://www.litracon.hu/building-blocks.php

Video: http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/index_dosyalar/DersDisiDers/Video/KYB.wmv

fc : max gerilme (dayanm) co : max gerilmeye kar lk gelen birim ksalmafcu : krlma (ezilme) gerilmesi cu : krlma anndaki birim ksalmaEc=tan a: betonun elastisite modl

Betonun basn gerilmesi- ekil de i tirme ( c- c) e risi ERSOY/ZCEBE, Sayfa 17

Standart bir beton numunenin (ap : 150 mm, ykseklik : 300 mm) basn deneyi sonucunda elde edilen gerilme-birim ksalma e risi yukarda verilmi tir. Betonun


Standart bir beton numunenin (ap : 150 mm, ykseklik : 300 mm) basn deneyi sonucunda elde edilen gerilme-birim ksalma e risi yukarda verilmi tir. Betonunula abildi i en byk f c gerilmesine kadar gerilme arttka birim ksalma da artmak tadr. Sonra gerilme d me e fakat birim ksalma hzla artmaya devametmektedir. Birim ksalma cu ya ula nca beton ezilmektedir (krlma). Krlma anndaki geril me fcu en byk f c gerilmesinden kktr. f c ye betonun dayanm, cu yabetonun krlma birim ksalmas denir. cu bykse beton snek (ok deformasyon), kkse gevrek (az d eformasyon) anlamndadr.

co 0.002~0.0025, cu 0.0025~0.007 arasnda de i ir ve co < cu dur. Genelde co 0.002, cu 0.003 alnr.

Beton fc ile gsterilen en byk gerilmeye ula t nda krlmaz, cu ile gsterilen belli bir deformasyona ula nca krlr. Demek ki beton gerilmenin byk olmasnedeniyle de il, birim ksalmann byk olmas nedeniyle krlr.

Betonun en byk f c gerilmesi altnda krlmamas yle aklanr:

fc max gerilmesine ula ld nda baz lifler co ksalmasna u rar. Ancak, bu srada daha az zorlanan lifler devreye girerek gerilme almaya ba larlar. Max gerilmeyeula m liflerde gerilme d er fakat ksalma devam eder, yapabilece i en byk cu birim ksalmasna ula nca ezilir. Bu davran a betonda uyum veya gerilmeuyumu ad verilir. Az zorlanan lifler ok zorlanan ve gc tkenme k zere olan liflerin yardmna ko ar eklinde yorumlanabilir.

Grafikten grld gibi, ( c- c e risi do rusal de ildir. Bu da betonun do rusal elastik bir malzeme olmad , HOOKE kanununa uymad anlamna gelir.

Betonun mekanik zellikleri

Tanmlar:fc :beton basn dayanm (basn deneyi sonucu llm dayanm)fck :beton karakteristik basn dayanm (Ynetmelikler de tanmlanm , projede ngrlm , henz retilmemi betonun dayanm)fctk :beton karakteristik ekme dayanmEc :beton elastisite modlGc :beton kayma modlmc :poisson oranac :scaklk birim ekil de i tirme (genle me) katsaysfckj :j gnlk betonun karakteristik basn dayanmEcj :j gnlk betonun elastisite modlGcj :j gnlk betonun kayma modl

Karakteristik dayanm nedir ?

TS 500/2000, S. 11-12


TS500/2000 e gre:

2ckjcj N/mm 14000f3250E +=

2ck N/mm f0.35ctkf =

)2(1

EG

c

cjcj +

=

cjcjcjcj

cj

05c

c

0.40EG 0.417E0.2)2(1

EG

sabit C1/ 10

sabit 0.2

fi=+

=

=

=-

Karakteristik dayanm nedir? Betonun denetimi 1

Projede ngrlen ve henz retilmemi betonun basn dayanmna karakteristik basn dayanm denir. Ancak, retilen betonun deney ile belirlenen gerek basndayanmnn ngrlenden daha d k olma olasl (riski) vardr. Bu olaslk TS 500/2000 e gre en fazla %10 olmaldr. TS EN 206-1/2002 e gre ise bu olaslk %7.5 t r.

TS 206-1/2002 e gre retilmi betonda nitelik denetimi ve kabul ko ullar:retilmi betonun ngrlm karakteristik dayanm sa layp sa lamad TS-EN 206-1 Madde 8.2 ve onun ulusal eki olan TS 13515/2012ye gre yaplr. Projede ngrlenbetonun karakteristik dayanm fck, retilen betondan alnan numunelerin basn deneyi sonuc unda bulunan ortalama dayanm fcm , en d k dayanm f cmin ve standard sapma (olsun. Bu durumda fcm fck+u ( olmaldr. ngrlen olasl a (riske) ba l olan u de eri ynetmelikte 1.48 alnm tr. u=1.48 de eri %7.5 olasl a kar lk gelmektedir.

TS EN 206-1/2002ye gre normal betonlarn (C16C50 betonla r) uygun olmas iin a a daki kriterleri sa lamas gerekir(geni bilgi iin TS 206-1/2002, madde 8.2 ye baknz):

Toplam silindir numune says 15 den az ise:fcm ) fck+4 N/mm2

fcmin ) fck- 4 N/mm2

Toplam silindir numune says 15 ve daha fazla ise:fcm fck+1.48( N/mm2

fcmin ) fck- 4 N/mm2

Ba lang imalat

Srekli imalat

TS 500/2000 e gre retilmi betonda nitelik denetimi ve kabul ko ullar :


TS 500/2000 e gre retilmi betonda nitelik denetimi ve kabul ko ullar :retilmi betonun denetiminin nasl yaplaca TS 500/2000, Madde 3.4 de yazldr. TS 206-1/2002 yaynla ndktan sonra, Bayndrlk ve skn Bakanl 21.7.2002 tarih ve 24822nolu resmi gazetede yaynlad tebli ile TS500 madde 3.4 Betonda nitelik ve denetim ko ullar TS EN-206-1 Madde 8 e uygun olmaldr. eklinde de i tirdi. Buna gredenetim sadece TS206-1 e gre yaplacakt. Ancak, Bayndr lk ve skn Bakanl 4.6.2004 tarih ve 25482 nolu resmi gazetede yeni bir tebli yaynlayarak 21.7.2002 de i ikli iniiptal etti. Deprem Ynetmeli i 2007 Madde 3.2.5.2 ye gre de betonun kalite denetimi TS 500 /2000 e gre yaplmaldr. Bu nedenlerle, TS500/2000 madde 3.4 de yazl orijinal metintekrar geerli oldu.

Her iki ynetmeli in denetim ko ullar farkldr, fakat ikisi de yrrlktedir! Bu eli kili durum uygulamada denetim sorunlar yaratmakta; rete n-tketen-deneti-belediyeler arasndaanla mazl a neden olmaktadr. Ne yaplabilir: retilecek betonun han gi ynetmelik esas alnarak denetlenece i tketici-retici-deneti arasnda, retim ncesi, kara rla trlmaldr.

retilecek ve hazr betonun temin edilemedi i in aatlarda:retilecek betonun f ck de eri nceden bilinir (projeden). Ancak, standard sapma ( retim ncesi bilinmez. Bu durumda, retilecek betonun ort alama dayanm

C16-C20 betonlar iin f cm fck+5 N/mm2 (olaslk % 10)C25-C35 betonlar iin f cm fck+8 N/mm2 (olaslk % 5)C40-C50 betonlar iin f cm fck+10 N/mm2 (olaslk % 2.5)

olacak ekilde kar m hazrlanmas yoluna gidilebilir (ERSOY/ZCEBE S.164).

1Burada verilen bilgiler hatrlatma amaldr, denet im iin ok yetersiz kalr. Denetleyen veya denetl enen olmanz durumunda ynetmeliklerin denetim ile ilgili maddelerini okumanz ve kavramanz gerekir. Zengin saysal rnekler iin ba knz: http://www.dogateknik.com.tr/Teknik-Belgeler/Ts-En- 206-1-ile-ts-500-ve-ts-11222-standartlarinin-beton- acisindan-degerlendirilmesi.pdfhttp://fenbildergi.aku.edu.tr/1002/1002(69-82).pdf

Betonlarn mekanik zellikleri (28 gnlk standart de erler)

BETON SINIFLARI VE MEKAN K ZELL KLER (28 GNLK BETON)

Beton Snf

fck N/mm2

fctk

N/mm2

Ec

N/mm2

Gc 0.4Ec

N/mm2

mc a c 1/C Silindir

f 15, h=30 cm Kp

15x15x15 cm

C16/20 16 20 1.40 27000 10800 0.20 10-5 C18/22 18 22 1.48 27789 11116 0.20 10-5 C20/25 20 25 1.57 28534 11414 0.20 10-5 C25/30 25 30 1.75 30250 12100 0.20 10-5 C30/37 30 37 1.92 31800 12720 0.20 10-5 C35/45 35 45 2.07 33227 13291 0.20 10-5 C40/50 40 50 2.21 34555 13822 0.20 10-5 C45/55 45 55 2.35 35802 14321 0.20 10-5 C50/60 50 60 2.47 36981 14792 0.20 10-5 C55/67 55 67 2.60 38103 15241 0.20 10-5 C60/75 60 75 2.71 39174 15670 0.20 10-5 C70/85 70 85 2.93 41191 16476 0.20 10-5 C80/95 80 95 3.13 43069 17228 0.20 10-5

TS 500/2000 Madde 3.3 ve TS EN 206-1/ 2002 Madde 4.3

Uygulamada yaygn kullanlan betonlar

Hemen hi kullanlmayan betonlar

Uygulamada hemen hi kullanlmayan betonlar

Nadiren kullanlan betonlar

Normal dayanml betonlar

Yksek dayanml betonlar


C90/105 90 105 3.32 44832 17933 0.20 10-5 C100/115 100 115 3.50 46500 18600 0.20 10-5

28 gnlk karakteristik silindir basn dayanm 25 N/mm2 ve kp dayanm 30 N/mm2 olan beton anlamndadr

Betonun basn dayanm yksektir.Betonun ekme dayanm ok d ktr, o u kez sfr kabul edilir.C25-C40 betonlar uygulamada yaygn olarak kullan lrlar.C45-C60 betonlarnn kullanm giderek artmaktadr . rne in: yksek yap, gkdelen, kpr in aatnda kullanlrlar.Deprem Blgelerinde C20/25 den daha d k dayanml beton kullanlmas yasaktr.C30/37 den daha d k beton kullanlmamas nerilir.

Hemen hi kullanlmayan betonlar

C25 C25/30TS 500 /2000 gsterimi TS EN 206-1/2002 gsterimi

tr.hesaplanm danba ntsn 14000ckf3250cE ve danba ntsn ckf0.35ctkf +==

betonarme dersi

Documents