مجازی آموزشارشد کارشناسی سمینار درس

توحیدخواه فرزاد درس: دکتر استاد

دهندگان: ارائه

حصاری تات الهامحدائقی فاطمه

نسب رشید آاللهشاهسوارانی سمیه

پرست نوع حدیثه

1387 فروردین

چكيده: اساسی تغییرات با هستند. دانش و گاهیآ انگیز شگفت منابع 1مجازی فضای و اینترنت

هاانسان زندگی مختلف هایعرصه در ارتباطی نوین هایفناوری گسترش و رشد اثر در که ما عصر در نیست. مستثنی تغییرات یقاعده این از نیز تربیت و تعلیم است،داده رخ

به دیگری بدون را دو این از یکی تواننمی و اندشده مسیر هم یکدیگر با فناوری و دانش زمینه در که عظیمی و شگفت امکانات و منابع با مجازی فضای ورد.آ دست به راحتی

بی و زمانی بی چون هاییگیژوی با و دهدمی قرار کاربرانش ختیارا در دانش و علم اختیار در تربیت و تعلیم و آموزش زمینه در زیادی هایو... قابلیت 2بودن تعاملی مکانی، هوشمند، مدارس دیوار، بدون کالس چون اصطالحاتی دهد. می قرار خود کاربران 4الکترونیک آموزش از معمولی غیر شاید و جدید نوع به ... اشاره و 3مجازی دانشگاه

هایسیستم در جایگیری حال در امروزه معمول و 5سنتی آموزش مقابل در که دارد و زمان در فیزیکی حضور خاطر به سنتی آموزش در است. مختلف کشورهای آموزشی

با چهره به چهره تعاملی و مشارکت درسی، منابع و محتوا و استاد دانشجو، مکان، آن طریق از که است تعامالت همین نیز آموزش اصلی گیژوی و دارند قرار یکدیگر و شودمی اضافه دانش محتوای و حجم به و شودمی بدل و رد افراد بین اطالعات و دانش

آموزش که آموزش جدید صورت در آموزش گیژوی این شود.می ایجاد تغییراتی آن در یا در که محیطی حسب بر و دارد روشن و بارز حضور نیز است 6دور راه از یا الکترونیک

کند.می استفاده عملکردش برای مجازی فضای هایقابلیت و هایگیژوی از کند،می عمل ان از يکي حقيقت در نيست بيشتر اطالعات به دسترسي امروز آموزش در اصلي مسئله شوندمي رو روبه نآ با که است محتوايي حجم به بخشيدن معني دانشجويان، هايچالش

با همراه هايپيشرفت و اطالعات انفجار خاطر به. است اطالعات تمام هدفمند جذب و7داريم. نياز جديد رويکردهاي به ارتباطات در نآ

فعلي هاينقص از بعضي متوجه که استشده باعث الکترونيکي گيري ياد حقيقت در به منحصر هايتوانايي الکترونيکي يادگيري بشويم طوالني هايسخنراني مانند آموزش

با و پويا آموزشي محيط در مشارکتي و همزمان غير ارتباط از پشتيباني در فردي از نشدني جدا بخشي مشارکتي و نقاد آموزشي اجتماع ايجاد دارد. زگارياس قابليت

به افراد بين ارتباط برقراري قابليت الکترونيکي گيري ياد توانايي است. عالي آموزش وسيله به که قبول مورد و معمول هايديدگاه از دارد. يکي را گروهي و شخصي صورت

ناگزير باالتر سطح مفاهيم آموزش که است اين است،شده ترعملي الکترونيکي يادگيري بر مبتني و چهره به چهره آموزشي محيط در وهشژپ کند.مي ايجاد را زيادي گفتگوهاي

-مي اثبات باال سطوح از پشتيباني در را مشارکتي گيري ياد گيري کار به مزاياي رسانه8کند.

دور راه از آموزش پذيري تعامل ميزان بررسي مقاله اين در اصلي سئوال و مسئله رو نوع از تعامالت اينكه علت به مجازي آموزشي محيط در كه مطلب اين درك و است

خير؟ يا دارد تاثير فراگيرندگان يادگيري ميزان در امر اين آيا نيست رو در1 Virtual space2 interactivity3 Virtual university4 Electronic learning5 Formal education 6 Distance learning43الكترونيك-ص آموزش استانداردهاي 763-ص21 الكترونيكي در قرن يادگيري 8

فهرست............................................................................... مقدمه

............................................1الكترونيكي اول: آموزش فصل

آموزش- 1-1..........................................................................الكترونيكي

.........................6 آموزش تعريف- 1-1-1

..............................................................................الکترونيکي............... 6

در الکترونیکی آموزش به رویکرد ضرورت1-1-28 ..............................................................تجارت آموزش مزاياي- 1-2

..........................................................................الکترونيکي..........13

ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-115......................................................................مدير

ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-216.....................................................................استاد

محتواي توليدکنندگان ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-316................................آموزشي

ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-418..................................................................دانشجو

آموزش هايمحدوديت- 1-319.......................................................................الکترونيکي

آموزش ابزارهاي و هاروش- 1-4................................................................الکترونيکي

20 تلويزيون- 1-4-1

.................................................................................آموزشي.......................21

تعاملي ويديوکنفرانس- 1-4-2..................................................................................

.............. 22

3

Computer Based)) رايانه بر مبتني آموزش- 1-4-3Training...................................................24

و اينترنت بر مبتني آموزش- 1-4-4....................................................................................وب26

)مديريت الکترونيکي آموزش در مديريت هايسيستم- 1-529 ..................آموزشي(

System LMS ( Learning Management) آموزشي مديريت سيستم تعريف- 1-5-1....................29

مديريت سيستم- 1-5-2....................................................................................محتوا

.............32 مديريت سيستم در استاندارد - 1-5-2-1

34.......................................................................محتوا RLO( Reusable Learning) مجدد استفاده قابل آموزشي هايبسته- 1-5-2-2

Objects...............35

یادگیری محتواي مديريت سيستم- 1-5-3......................................................................35

نوين آموزشي مديريت هايسيستم- 1-5-4..............................................................................39

مديريت هايسيستم انتخاب- 1-5-543............................................................................آموزشي

مداوم استراتژي توسعه ابزارهاي- 1-5-647.......................................................................آموزشي

الکترونيکي عملکرد پشتيباني سيستم- 1-5-7..........................................................................48

سازيدوم: استاندارد فصل آموزش در استانداردسازي- 2-1

50...............................................................الکترونيکي استانداردسازي ضرورت 2-1-1

..............................................................................................50

آموزش در مطرح استانداردهاي- 2-252........................................................الکترونيک

4

.................................................................Interoperability و ديتامتا استانداردهاي- 2-2-1......52

...................................................................................................AICC استاندارد-2-2-2 ......53

IEEE استاندارد-2-2-3 LTSC................................................................................................56

موسسات برخي- 2-3....................................................................استانداردسازي

.........60 .................................................... IMS ( (Instruction Management System موسسه- 2-3-1

60

ADLSCORM((Advanced Distributed Learning.........................................61 موسسه-2-3-2

2-3-3- Dublin Core ..............................................................................................................61

2-3-4- ARIADNE براي توزيع هايشبکه و مرجع ايجاد و دور راه از آموزش )اتحاديه 62 .........................اروپا(

سازيسوم: پياده فصل آموزش کردن عملياتي و سازيپياده- 3-1

65.................................................الکترونيکي آموزش در بررسي قابل نيازهاي- 3-2

66.........................................................الکترونيکي الکترونيکي آموزش تحقق عملي مراحل- 3-3

.............................................................. 69 ارزيابي هايروش انواع- 3-3-1

...................................................................................................71

آموزش سازي پياده مراحل- 3-473.................................................................الکترونيکي

آموزش براي شدن آماده- 3-4-1..............................................................................الکترونيکي

. 73 استراتژي تعيين-3-4-2

..........................................................................................................75

5

و فناوري انتخاب-3-4-3....................................................................................محتوا

..............77 افراد همه به الکترونيکي آموزشي ارائه و معرفي-3-4-4

89....................................................سازمان موسسات همه به سيستم سازيپياده گسترش-3-4-591.......................................................وابسته سيستم سازيپياده نتايج کردن گزارش و ارزيابي-3-4-6

.............................................................92گيريچهارم: نتيجه فصل-نتيجه...................................................................................گيري

.........................................94 و مراجع...................................................................................منابع

....................................95

6

مقدمه

عصر فراصyyنعتي، عصر ،تاطالعا انفجyyار عصر ارتباطyyات، عصر را کنyyوني عصر باورناپyyذير سyyرعتي با فناوري و دانش قافله عصر، اين اند. درناميده غيره و دانش

،بسyyپارند راه قافله اين پyyايهم بخواهند جوامع اگر و رودمي پيش انگyyيز شyyگفت و گyyام بyyراي سyyريع و تند آهنگي و گذاشته کنار را خويش سنتي و کند حرکت بايستي

مفهyyyوم به اين و مانندمي بyyyاز قافله از باشد اين جز اگر که کنند اختيyyyار برداشyyyتن و تحyyوالت چرخه اين انزواسyyت. در و جوامع ديگر با ايشyyان ارتبyyاط حلقه گسستن ظهyyور داده، قyyرار تyyاثير تحت را بشري جوامع همه از بيش آنچه فناوري، پيشرفت

است.(Information &Communication Technology(ICT) y) اطالعات و ارتباطات فناوري جهyyاني دهکyyده ايجاد و جهان شدن کوچک بر مبني را لوهان مک نظريه فناوري اين

را ارتباطyyات و برداشyyته ميان از را هافاصله باورنکردني، اي گونه به و کرده محقق تغيyyيرات با زمyyانهم اسyyت. سyyاخته برقyyرار جهyyان سطح در پيش از ترسهل بسيار بر آنها تyyأثير و اطالعyyات فنyyاوري در نyyوين هايپديده ظهور و هامهارت و فنون سريع بنيyyادين و اساسي ارکyyان از يکي که نيز آموزش فرايند زيستن، هايروش و هاشيوه روش به آمyyوزش سyyقراط عصر در اسyyت.شyyده دگرگyyون و متحyyول است جوامع گونyاگون هyايروش و نداشت چنyyداني تنyوع فنyون و هابود. مهyارت شاگردي و استاد

ارزيyyابي بyyراي خاصي ابyyزار اسyyتادي و شyyاگرد روش بودنyyد. در ناشyyناخته آموزش آموزش و نداشت )شاگرد( وجود فراگير محيط و اسyyتاد فراگyyير شyyرايط به کyyامال مبyyاحث مبنyyاي سyyقراطي ديالکتيک و مکاشyyفه ارسyyطويي، داشت. منطق بستگي کنوني متداول و معمول هايروش به آموزش دوران، ازاين پس بود. مدارس بيشتر

شyyکل شyyاگرد دو يا يک از بيش حضyyور با و مشخص مکاني در آموزگار تدريس با و در تعلم و تعليم امکyyان ايجyyاد بyyراي و جوامع شyyدن گسyyترده با تyyدريج به. گyyرفت امکyyان مختلف علل به که افyyرادي بyyراي يا دسyyترس غيرقابل و دورافتyyاده مناطق وجود به « دور راه از » آموزش نداشتند را يادگيري براي مشخص جايي در حضور

آمد.نسب ايسyyyابقه دور راه از آمyyyوزش طyyyوالني تا ١٨٠٠ دهه اواسط در دارد. تقريبyyyا

به پست طريق از که آمد وجyyyود به اروپا در ايمکاتبه مyyyدارس نخسyyyتين ميالدي ديگر پyyايهم آموزشي شيوه پرداختند. اينمي خارجي هايزبان و نويسي تند آموزش و هافنyyاوري انyyواع از اسyyتفاده حد تا اينک هم و کyyرده پيشyyرفت هافنyyاوري و علyyوم

7

يافته گسyyترش ديجيتyyال سازيشبکه هايفناوري و مخابرات رايانه، چون محصوالتي آموزش است. شده منجرelectronic Learning (e-Learning (الکترونيکي آموزش به و

با که است هyyاييآمyyوزش همه شyyامل ،آيدمي بر نyyامش از که همچنyyان الکyyترونيکي، و ايشyyبکه اي،رايانه تصyyويري، صyyوتي، از اعم الکyyترونيکي ابزارهyyاي از اسyyتفاده

است امyyروز دنيyyاي در نو و جديد ايپديده الکترونيکي آموزش شود.مي انجام غيره آن از مبهمي و انyyدک شyyناخت يا است ناشناخته جهان نقاط از بسياري در هنوز که

سالهاست دور، راه از آمyyوزش يا غيرحضyyوري آمyyوزش که صyyورتي در.دارد وجود عرصه در معاصر جهان فرهنگي و اجتماعي ساختار تغييرات و تحوالت لحاظ به که

يکي الکyyترونيکي آمyyوزش حقيقت است. درشده نهادينه و وارد يادگيري و آموزش از آموزش تاريخچه شناخت به ابتدا است. بنابراين دور راه از آموزش هايشيوه از

نمايyyانگر آموزشي روش اين تاريخچه پyyردازيم.مي غيرحضyyوري آمyyوزش يا دور راه و نشyyyده ميسر سyyyهولت به آن فنyyyاوري تکامل و توسyyyعه که است واقعيت اين

است.بوده متفاوتي تاريخي مسيرهاي از گذار مستلزم فعلي، وضعيت به دستيابي در اي مکاتبه آمyyوزش با واقع در غيرحضyyوري آمyyوزش شyyد، اشyyاره که طور همان

از دنيا مختلف نقyyاط در نyyيز اکنyyون اسyyت. همشده آغاز ميالدي ١٨٠٠ دهه اواسط اما ،شyyودمي استفاده يادگيري و تحصيل براي آموزشي شيوه اين از ايران در جمله

١٩٠٠ دهه اوايل به فنyyاوري، بر مبتyyني غيرحضyyوري آمyyوزش از گyyيريبهyyره سابقه توسyyعه و توليد با متحyyرک تصyyاوير و اسyyاليد مانند گyyردد. ابزارهyyاييمي بyyاز ميالدي و يافت راه درس هايکالس به آموزشي کمک ابزار عنوان به بصري، سمعي وسايل آورد. پديد دور راه از آموزش تکاملي روند در عطفي نقطه تلويزيون صنعت ظهور

سyyنتي ازفضاي ،آموزش متخصصان و پردازاننظريه که شد سبب ديگر، عبارت به-اسyyتفاده آمyyوزش براي تلويزيون از آن موازات به و شده خارج ايمکاتبه آموزش

که دادمي نشyyان امريکا در ١٩٥٦ در شده انجام مطالعات نتيجه اينکه رغمعلي کنند. و اندکyyرده اسyyتفاده تلويزيون از درس کالس در که آموزاني دانش موفقيت ميزان

چنyyداني تفyyاوت انyyد،ديyyده آمyyوزش تلويزيyyوني و ايمکاتبه روش دو با که کسyyاني در تلويزيyyوني آمyyوزش ابتکyyاري برنامه چند تجربه و انyyدازيراه اما نداشتهاسyyت،

استفاده و آموزشي تلويزيون جديد هايايستگاه تأسیس به منجر شصت دهه اوايل امريکا در ١٩٧٢ سال شد. تا امرآموزش در بسته مدار تلويزيون ازسيستم مدارس

هyyايدانشyyگاه و رسyyيد ايسyyتگاه ٢٣٣ به آموزش براي تلويزيوني هايايستگاه تعداد انyyدازي راه با شدند موفق که بودند هاييدانشگاه نخستين مريلند و تگزاس اوهايو،

8

توجه دهنyyد. همچyyنين قyyرار پوشش تحت را دانشyyجويان تمام تلويزيوني، شبکه يکشد. جلب تلويزيون از استفاده تأثیر به نيز ديگر هايدانشگاه از بسياري

-فعyyاليت ديگر چون نيز يادگيري و آموزش زمينه در فعاليت گستره اخير، هايدهه در سyyريع پيشyyرفت و توسyyعه از غyyيره، و اجتمyyاعي اقتصyyادي، فyyرهنگي، علمي، هاي

دگرگyyون و ثرأمتyy غyyيره و اينترنت رايانه، ماهواره، چون هاييپديده ظهور و فناوري دهه سه از بيش ايسyابقه ا-رایانه- بyداده پردازش هايسيستم است. پيدايششده

و هاسyyازمان انحصyyار از رايانه که استشyyده سyyبب هyyا،هyyادي نيمه صyyنعت توسعه و وارد فyyردي و اجتمyyاعي کyyاربردي هyyايعرصه از بسyyياري در و خyyارج خyyاص مراکز حyyتي صyyنعتي، پيشyyرفته کشyyورهاي از بسياري در نود، دهه در که ايگونه به شود؛

توسyyعه و اخyyتراعشyyدند. متناسب ايرايانه امکانyyات به مجهز هم ابتyyدايي مدارس داشyyت. پي در را اينyyترنت پديده ظهور آن از پس و ايرايانه هايشبکه ايجاد رايانه،

پا« » آرپyyانت معyyروف شyyبکه درون از سyyرد جنگ دوران در ،١٩٦٩ در که اينترنت در رسyyاني اطالع شyyبکه اين کردنمي گمان کس کرد. هيچ رشد سريع بسيار گرفت،

ايگونه به رشد اين شyyتاب و باشد. سyyرعت کاربر ميليون ١٨٠ صاحب ،٢٠٠٠ سالگرديyyyyyد. بyyyyyالغ ٢٠٠٣ سyyyyyال در کyyyyyاربر ميليyyyyyون ٥٠٠ حyyyyyدود به که بyyyyyود

جامعه تبديل چون ديگري عوامل همراه به رساني اطالع فناوري سريع توسعه اين ،اي حرفه فعاليتهاي شدن تر جهاني جمعيتي، تغييرات اطالعاتي، جامعه به صنعتي

مقوله شyyدن تجyyاري ديگر عبyyارت به و آموزش محدوده در بازار نيروهاي گسترش انyyد.داشyyته آمyyوزش امر در چشyyمگيري و شyyگرف ثيراتأتyy همyyه، و همه آمyyوزش،

وب بر مبتني آموزش دنياي اي مکاتبه هاي دوره با که است جديدي دنياي ،اینترنت(Web Based Trainingراي ايدوباره فرصت و دارد بسيار تفاوت گذشته هاي ( سالyب

موفق هاآن در يا نداشyyته را متعyyارف هyyايآمyyوزش به دسترسي امکyyان که کسyyاني ديد با وآمريکايي اروپايي کشورهاي هرچند امر، سازد. درابتدايمي فراهم اند،نبوده اين در اينترنت توسعه سرعت و کردند برخورد اينترنت با تريشيارانهوه و تروسيع

با ١٩٩٩ در نyyيز آسyyيا بyyاالخره اما بyyود، آسyyيايي کشورهاي از بيشتر بسيار کشورها برآمyyد. آن کاربردهاي توسعه پي در و شد آشنا بيشتر اينترنت هايتوانايي و امکانات آسyyيا در اينترنت کاربران تعداد نيز و شخصي هايرايانه فروش فزوناروز افزايش

در الکترونيک آموزش تاريخچه به هم کمي که است بهتر اکنون ادعاست. اين مؤيد از گyyيريهبهر زمyyان به ايyyران در الکyyترونيکي آمyyوزش تاريخچه بyyپردازيم. ايyyران

9

آموزشي هyyايفيلم و اسyyاليد نمايش شامل بصري سمعي آموزشي کمک ابزارهاي مyyورد آموزشي رسyyانه عنyyوان به تلويزيون آن، از گردد. پسمي باز درس کالس در

آمyyوزش امر به رسyyمي طyyور به ايران ملي آموزشي تلويزيون و گرفت قرار توجه و رشد و ايyyران به رايانه صyyنعت ورود از پس پyyرداخت. کشور سراسر در همگاني

در فعyyاليت اجتمyyاعي، فyyرهنگي مختلف اقشyyار ميyyان در شخصي هyyايرايانه نفyyوذ فشyyرده هyyايلyyوح توليد با امر اين. شد آغyyاز نyyيز رايانه بر مبتyyني آمyyوزش زمينه

در.شyyودمي فعyyاليت زمينه اين در که است سyyال ده از بيش و شyyده آغاز آموزشي که کنندمي فعyyاليت رايانه بر مبتyyني آمyyوزش زمينه در شyyرکت صyyدها حاضyyر، حyyال

آنها بيشتر محصوالت کيفيت از اسyyت. بyyرخي جهyyاني هyyاياسyyتاندارد حد در تقريبا خyyارج در آنها فyyروش حتي و دارند غرفه المللي بين هاينمايشگاه در توليدکنندگان

کشyyور، در اينترنyyتي و زيرسyyاختي مشکالت علت است. به داخل از بيش کشور ازاسyyyت.نگرفته صyyyورت وب بر مبتyyyني آمyyyوزش مyyyورد در جyyyدي اقyyyدام هنyyyوز

-فعyyاليت و ترجدي ،مقوله اين به رويکرد بعد، به ١٣٨٠ سال دوم نيمه از کلي، طور به بyyراي مخyyابراتي باند پهنyyاي از گyyيريبهره و اينترنتي آموزش درزمينه عملياتي هاي زمينyه، اين اسyyت. درشyyده آغyاز کشyyور کنyyار و گوشه در آموزشي هyايدوره ارائه

تهyyران، شyyهرهاي در کشyyور مختلف هyyايدانشگاه کارشناسان و استادان از جمعياند. برداشته هاييگام شهرها ديگر و شيراز مشهد، اصفهان،

10

اول فصل

الكترونيكي آموزش

11

الكترونيكي - آموزش1-1 عنyyاوين با فنyyاوري بر مبتyyني آمyyوزش نyyوين هايروش چيست؟ الکترونيکي آموزش دانش، رسyyانه اي،رسyyانه چند و نyyوين هايرسانه جايگزين، هايروش مانند متفاوتي بهyyترين رسدمي نظر به اما اسyyت،شyyده خوانyyده غyyيره و آموزشي حل راه بهyyترين آمyوزش همyان باشyyد، مyذکور هyاينyام تمyام از کyاملي و جyامع تعريف که عبارت

شyyبکه فنyyاوري از الکyyترونيکي آمyyوزش چند هر اسyyت. (e-Learning) الکyyترونيکي-نمي محدود آن به وجه هيچ به ولي گيرد،مي ( بهرهWorld Wide Web) جهاني گسترده

آمyyوزش وب، مبنyyاي بر آمyyوزش بر عالوه الکyyترونيکي، آمyyوزش عرصه شyyود. در خودآمyyوزي بyyازآموزي، دور، راه از تربيت و تعليم دور، راه از آموزش غيرحضوري،

شوند. مطرح توانندمي نيز(Computer Based Training(CBT) y) رايانه مبناي بر وآموزش آمyyyوزش هyyyايمحyyyدوديت و مزايا هyyyا،ضyyyرورت مختلyyyف، تعyyyاريف به فصل اين در

کنيم. مي بررسي را آن متفاوت اشکال و ردازيمپمي الکترونيکي

الکترونيکي آموزش تعريف  -1-1-1

هyyايروش و کyyاربردي افزارهyyاي نyyرم از وسyyيعي مجموعه الکyyترونيکي آمyyوزش درس هyyايکالس وب، بر مبتyyني آمyyوزش رايانyyه، بر مبتyyني آموزش شامل آموزشي

هyايرسyyانه طريق از هارايانه کمک به الکyyترونيکي آمyوزش اسyت. غyيره و مجازي و اينyترانت و اکسyyترانت مثل يافتهسyyازمان هyايشyyبکه وب، اينyترنت، الکyyترونيکي،

شyyود. درمي ارائهCD-ROM وDVD و صyyوتي نوارهyyاي و ديسک اي،مyyاهواره پخش عبyyارت اسyyت. به فنyyاوري مبناي بر دور راه از آموزش ،الکترونيکي آموزش واقع، شyyودمي ارائه متن و تصوير صدا، انتقال از استفاده با آموزشي دوره محتواي ديگر،

فراگyyيران، بين يا اسyyتاد و فراگyyير افyyراد بين دوسyyويه ارتبyyاط از گyyيريبهyyره با که و تجهyyيزات از اسyyتفاده رسد.مي خود سطح باالترين به آموزشي دوره ارائه کيفيت

فyyراهم باالتر و بهتر کيفيت با را دانش و اطالعات ارائه امکان تر،پيشرفته امکانات ازد.سyyمي ها داده ارسyyال باند پهنyyاي هرچه وب، ازطريق اطالعyyات کسب در مثال

شود.مي دريافت بيشتري اطالعات شود، بيشتر ارسyyال آن اسyyاس که نامندمي )برخyyط( نyyيزOnline آمyyوزش را آموزشي شيوه اين آموزشي دوره نتyyايج نگهyyداري و هاامتحyyان هyyا،تمرين آموزشي، گفتار تصاوير، ها،متن

از تyyوانمي آمyyوزش، نyyوع اين تکميل اسyyت. بyyراي آن مهم مطالب و نمرات شامل12

کyyرد. اسyyتفاده غyyيره و تصyyويري صyyوتي امکانyyات سyyازي،شyyبيه متحyyرک، تصyyاوير) زمyyانغyyيرهم ( ياSynchrony) زمyyانهم هايدوره صورت به را الکترونيکي آموزش

Asynchronyهمزمان طور به و کنندمي ( ارائه Log inهمه زمانهم شود. درآموزش مي زمان،ناهم درآموزش که حالي اند. درارتباط در يکديگر با مستقيم طور به کاربران

الکyyyyyترونيکي. پست با ارتبyyyyyاط مانند شyyyyyودمي برقyyyyyرار باتyyyyyأخير ارتبyyyyyاط-مي تعبyyير چyyنين کاربران ديدگاه از(e-Learning) الکترونيکي آموزش واژه درe حرف  :شود

exploration : اکتشاف   اقيانوسي به دسyyتيابي بyyراي اکتشافي وسيله آموزشي شيوه اين وب فراگيران براي

 است. منابع و اطالعات از experience : تجربه  

سلسyyله زمyyان،هم آمyyوزش از را فراگيري و جانبههمه آموزشي تجربيات تواندمي وبدهد. قرار فراگيران اختيار در خودآموزها، و متوالي مباحث

engagement ومشغوليت: سرگرمي   حس ايجyyاد و کyyاربران بyyراي آموزشي خالق رويکردهyyاي سyyاختن بyyافراهم وب

 سازد. مي مند عالقه و مشتاق را فراگيران همکاري، و مشارکت ease of useاستفاده: سهولت  

بyyراي بلکه هسyyتند، آشyyنا آن هايقابليت با که فراگيراني براي تنها نه وب از استفاده توانندمي آنها زيyyرا ،است آسان و سهل ساده، نيز اينترنتي مطالب آورندگان فراهم

... در و وينyyدوز و يyyونيکس همانند فyyني سyyاختارهاي کليه در را مطyyالب راحyyتي به دهند. قرار کاربران اختيار

empowerment: انتخاب قدرت اعطاي   روش بهyyترين که سyyازدمي قyyادر را فراگyyيران ابزارهyyا، از اي مجموعه کمک به وب

 برگزينند. خود ديدگاه از را يادگيري 

13

گرفت: نظر در را زير تعاريف الکترونيکي آموزش براي توانمي است. فناوري بر مبتني آموزش الکترونيکي آموزش-الف

است. اينترنت و آموزش همگرايي و عطف نقطه الکترونيکي آموزش-ب طyyراحي، بyyراي شyyبکه فنyyاوري از گyyيريبهyyره و اسyyتفاده الکترونيکي آموزش-پ

است. آموزش توسعه و مديريت انتخاب، ارائه،-مي که است اينترنت با شده اندازي راه آموزش مفهوم به الکترونيکي آموزش-ت

و آموزشي مyyديريت چندگانyyه، هyyايقالب در درسي مطالب ارائه نظير مواردي تواندگيرد. بر در را مطالب کنندگان تهيه و کارشناسان فراگيران، از مرکب اي شبکه

تجارت در الکترونیکی آموزش به رویکرد - ضرورت1-1-2

الکترونيکي: آموزش به رويکرد ضرورت

اسyyت. نyyيروي اقتصادي گذاريسرمايه منبع ترينمهم و تريناصلي ،انساني سرمايه کوتyyاهي زمyyان مyyدت در اطالعyyات از وسيعي حجم پردازش به قادر بايد امروز کار

-آمyyوزش و اطالعات محصول، توليد هايچرخه و حيات دوره شدن ترکوتاه باشد. با توليد سyyرعت افyyزايش ديگyyر، سyyوي شyyوند. ازمي منسyyوخ سyyرعت به قبلي هyyاي

مهyyارت و دانش مؤثر و سريع انتقال به ناگزير را آموزش مديران جديد، محصوالت عنصر فyyوري هyyايآمyyوزش اي،لحظه توليyyدات عصyyر کنyyد. درمي خyyود کارکنyyان به

و بيکاري نرخ افزايش شوند. بامي محسوب هاسازمان موفقيت کسب براي اساسي جستجوي در حريصانه هاشرکت کار، نيروهاي هايمهارت بين رشد به رو شکاف ايجاد

را مyyداوم آمyyوزش سياست که مؤسسyyاتي هسyyتند. کyاردان و متخصص کار نيروي در که کنندمي حفظ خyyود براي را بيشتري کارکنان گيرند،مي پيش خود کارکنان براي سود شرکت به متخصص، و کاردان نيروهاي عنوان به توانندمي کارکنان همين آينده

آموزش، مرسوم هايروش از استفاده با برسانند. را زيyyادي هزينه هانسازما معموال که طyyوري به پردازنyyد؛ مي آموزشي هyyايدوره برگyyزاري محل و آمد و رفت بyyراي تyyرتيب، اين دهyyد. بهمي تشyyکيل نقل و حمل هزينه را آمyyوزش هزينه دوسوم تقريبا

داشyyته همyyراه به مؤسسه و سازمان براي را الزم سوددهي تواندنمي زمان گذشت بyyازدهي افت به منجر آمد و رفت امyyروزي هyyايجامعه مشyyکالت با عالوه به باشد. اطالعyyات، فنyyاوري پيشyyرفت با طyyرفي، از شyyد. خواهد دانش فراگyyيري در افyyراد

14

از استفاده شوند. همچنين،مي شديدتر جهاني هايرقابت و تر کمرنگ تجاري مرزهاي مختلyyف، جغرافيyyايي نقyyاط در پراکنyyده کار نيروي آموزش براي کارامدتر هايروش

يابد. مي اي ويژه اهميت مختلف درنقyyاط بيشyyتري هyyايمکyyان داراي گذشyyته، با درمقايسه ،امyyروز تجyyارت  

بايد بنyyابراين اسyyت. گونyyاگون تحصyyيالت و هافرهنگ با بيشتري کارمندان و جغرافيايي داشyyته ممکن زمyyان حyداقل در بيشyتري اطالعyات ديگyyر، هyايسازمان با ارتباط براي يا وقت نيمه صyyورت به قادرند فراگyyيران الکyyترونيکي، آمyyوزش از اسyyتفاده با. باشد-مي نيز آموزشي مديران و هاسازمان اين، بر باشند. عالوه کار مشغول وقت تمام حتي

کننyyyyyyyyyyyد.ارزيyyyyyyyyyyyابي را دانشyyyyyyyyyyyجويان و تyyyyyyyyyyyدريس نحyyyyyyyyyyyوه توانند -مي کyyار به خyyود درآمد سyyطح يا حرفه ارتقاي براي را آموزش بزرگسال افراد معموال

است نزديک آنها بازنشسyتگي دوره که قyديمي کارکنyyان حتي نوين، اقتصاد گيرند. در-شyyده سyyبب متخصص کارکنyyان فقyyدان و توليد نرخ دارند. کاهش نياز آموزش به نيز

آموزشي هyyyايگyyyروه نيازهyyyاي شناسyyyايي پي در آموزشي هyyyايسيسyyyتم که است در اينyyترنت کyyاربران رشد مyyيزان تyyرينسريع که است ذکر باشند. شايان بزرگساالن

دارد. تعلق سال پنجاه باالي افراد به امريکا انجyyام و دارد وجyود کyار فضاي و زمان به نسبت غيرسنتي ديدگاهي امروزي دنياي در

هyyايسيسyyتم با مؤسسyyات اسyyت. اغلب آن زمyyان و مکان رعايت از ترمهم کار شدن خود رقباي حذف و کار نيروي حفظ مانند هاييچالش با مقابله به قادر سنتي آموزشي

ندارد. آمyyوزش ارتباطي تجاري جديد هايفناوري و ابتکارات با سنتي آموزش و نيستند-سيسyyتم است. اين هميشگي و مدت طوالني فرايندي آموزشي نوين هايسيستم در

کسب بyyyراي تنها کارشناسyyyي( را دوره )همانند مقطعي آمyyyوزش آموزشyyyي، هyyyاي نيازهyyاي به توجه با اطالعyyات کyyارگيري به نحوه آموزش و دانندمي الزم کلي اطالعات

رسyyمي هايآموزش کنار در ضرورتي را آموزشي نوين هاي شيوه از استفاده با شغليدانند.مي آن، از کyyاربران اسyyتفاده سyyهولت و اينyyترنت به فزاينyyده دسترسي با حاضر حyyال در

سyyدهاي و زبyyان مانند مyyوانعي آن در که شyyده گشyyوده جهاني بازار روي به اي دريچه بر مبتyyني اقتصyyاد اخyyير، هyyايسyyال اسyyت. دررفته بين از آمyyوزش امر در جغرافيyyايي

به افزوده ارزش قديم، اقتصاد است. درشده توليد بر مبتني اقتصاد جايگزين خدمات ارزش اين جديد اقتصyyاد در که حyyالي در شدمي تyyامين مالي هايسرمايه با عمده طور

15

و دانش سyطح که آنجا کننyyد. ازمي تyامين مغزافزارها اي فکري هاي سرمايه را افزوده در مهyارت و علم کسب به نيyاز اسyت، گسyترش به رو سyرعت به انسyاني هايمهارت شyyدن، جهyyاني و فنyyاوري انقالب زمان در است. افزايش به رو کاري عمر طول تمام

دانشyyگاهي چهارسyyاله تحصيلي مدرک بعyyدي پيوسyyته هyyايآمyyوزش آغyyاز نقطه صyyرفااست.

-مي تلقي رقyyابتي سyyالحي بيشتر را آموزش هاسازمان و مؤسسات جديد، قرن آغاز در وابسyyته کارکنyyان عملکرد کيفيت به تجاري هايدانند. موفقيتنمي زا هزينه را آن و کنند

نتيجه اين به هاسyyازمان ارشد دارد. مyyديران آمyyوزش به بسyyتگي کيفيت اين و استاسyyت. کارکنyyان هyyايمهyyارت و دانش افyyزايش در آنyyان مyyوفقيت کليد که اندرسyyيده کارکنyyان سyريع آمyوزش به اقyدام رقyابتي، بازار در خويش بقاي حفظ براي بنابراين،

جهyyاني نyyوين انyyد. اقتصyyادکyyرده ارزان و مؤثر پيشرفته، هايفناوري از استفاده با خود آشyyنايي و تحصyyيل از باالتري سطح که کندمي مطرح افراد بين را تريپيچيده هايرقابت

بين حاضر، حال طلبد. درمي را ترکيبي هايمهارت و اطالعات تحليل اي،رايانه فرهنگ با به دارد، وجyyود زيyyادي فاصyyله دانش بر مبتyyني اقتصyyاد و کار نيروي آموزشي وضعيت

مانyyدن هسyyتند. بyyاقي دانش از پاييني سطح در کار نيروي درصد ٤٠ از بيش که نحوي آموزشي هyايروش و هابرنامه در کامل بازنگري نيازمند المللي بين هايرقابت صحنه در

کyyاري و آموزشي هyyايمحيط بايد کلي طور به است. کار نيروي سازيآماده با مرتبطکنند. آماده اطالعاتي جامعه در وظيفه انجام براي را افراد تا شوند طراحي دوباره که طyyور همyyان سد ريختن فyyرو و اطالعyyات فنyyاوري پيشyyرفت کyyرديم، اشyyاره قبال

شدن برداشته است. باشده جهان سراسر در تجارت سهولت موجب تجاري مبادالت در را بيشyتري هyايمکyان حاضر عصر در تجyارت شyود.مي تشديد جهاني رقابت مرزها و مختلف هyyايفرهنگ با را بيشتري کارکنان و دارد اختيار در مختلف زماني هايموقعيت بيشyyتري اطالعyyات که است الزم گيرد. بنyyابراين،مي خدمت به متفاوت علمي سطوح

با مؤثرتر هايراه پي در هاسازمان گيرد. اکنون قرار کارفرمايان اختيار در هارقابت برايهستند. مختلف جغرافيايي نقاط در خود کار نيروي آموزش براي بيشتر نوآوري

مyyورد دو به تyyوانمي الکyyترونيکي آمyyوزش به رويکyyرد ضyyرورت داليل از کلي طyyور بهکyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyرد : اشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyاره

آموزش فرايند شدن دائمي- الف  مجازي هايکالس افزايش امکان- ب

16

آموزش فرايند شدن دائمي-الف منظyyور به و دارند نگه روز به را خyyود کyyار نyyيروي بايد هاسyyازمان نyyوين، اقتصyyاد در

نyyوآوري و انگyyيزه آن، کمک به که هسyyتند روشي پي در هyyدف، اين به دسyyتيابيدهنyyyyyyyyyyد. افyyyyyyyyyyزايش دائمي آمyyyyyyyyyyوزش در را خyyyyyyyyyyود کارکنyyyyyyyyyyان

با که اسyyت. اينyyترنتيافته مهمي نقش آمyyوزش امر در اينyyترنت راسyyتا، همين در قرار توجه مورد پيش از بيش تجاري مرزهاي شدن باز و الکترونيکي تجارت ظهور

است. آموزش امر در جغرافيايي مرزهاي شکستن حال در اکنون گرفت، تواندمی آموزشی هyyای دورهonline که است مواردی جمله از آزمون برگزاری امکان

-سyyال در اينyyترنت از کننyyدگان استفاده عدادت شود. افزایش انجام اینترنت طریق ازاسyyyyyت. اينyyyyyترنت از اسyyyyyتفاده رشد فyyyyyزوني نشyyyyyانگر اخyyyyyير، هyyyyyاي واحyyدهاي به را شyyانآموزشي هyyايفعyyاليت از هyyاييبخش هاشyyرکت از زيyyادي تعyyداد

-هزينه از بخشي راه، اين از تا کنندمي واگyذار ديگر هyايشرکت يا خارجي ايمشاوره سyyوي به نyyيز انتشyyاراتي هyايدهنyyد. شyyرکت کyاهش را خyود اداري و آموزشي هyاي

.روندمي پيش آموزشي فنyyاوري فروشyyندگان با مشyyارکت و هاروش بين همبسyyتگي اسyyتاندارد جديد هyyايفنyyاوري اسyyت. با ضروري کامل و جامع استانداردهاي پذيرش عرضه شyyاهد زودي به تعyyاملي، الکyyترونيکي آمyyوزش حلهyyايراه ظهyyور و شyyده

بyyyyyyyyyyود. خyyyyyyyyyyواهيم شyyyyyyyyyyبکه روي برOnline هyyyyyyyyyyايآمyyyyyyyyyyوزش ساعت دو توليد براي درسي، محتويات دهندگانتوسعه دور، چندان نه ايگذشته در

افyyزايش با امyyروزه ولي داشyyتند، نيyyاز وقت مyyاه شش حyyدود به آموزشي برنامه مyyاه، شش تنها نه آموزشي هyايشyyرکت ديگر الکyyترونيکي، ظهورآمyyوزش و رقyyابت

در داشyyyت. نخواهند فرصت درسي واحد يک توسyyyعه بyyyراي هم هفته شش بلکه به و استکyyرده پيyyدا زيyyادي شyyتاب توسyyعه و تحقيق چرخه ،IT و افزار نرم صنايع

شود.مي بيني پيش نيز الکترونيکي آموزش براي مشابهي توسعه آن، موازات

17

مجازي هايکالس افزايش امکان-ب   اسyyت. جامعه نيازهyyاي به توجه الکyyترونيکي، آمyوزش به رويکyyرد هايويژگي از يکي

شyyود. درمي ممکنOnline شyyبکه روي بر ارائه بyyراي کالس برگyyزاري رويکرد دراين از واقعي، هyyyايکالس مyyyوارد تمyyyامي به دسترسي بر عالوه جديد آموزشي مyyyدل

شود.مي استفاده نيز ديگري عمده امکانات الکyyترونيکي، آموزش کارگيري به ضرورت مورد در شده عنوان مطالب به توجه با جز به آموزش، امر در بقا حفظ براي سنتي آموزش هايسيستم که رسدمي نظر به

آمyyوزش هyyايسيسyyتم با همگyyامي و خyyود آمyyوزش نحyyوه بهe حyyرف افyyزودن داشت. نخواهند ديگري راه الکترونيکي

18

الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2

بکyyارگيري با انسyyاني نyyيروي هyyايمهyyارت و دانش ارتقاي الکترونيکي آموزش هدف وقت ايمؤسسه کارمنyyدان اگر اسyyت. حyyتي صyyرفه به مقyyرون و روز هب ايبرنامه مبتyyني زنyyده هايآموزش هم باز باشند، داشته سنتي هايکالس در حضور براي کافي

کارمندان اين، بر کرد. عالوه خواهد ايجاد شرکت براي بااليي هزينه درس کالس بر ديگر مزايyyاي کننyyد. از روز به را خyyود اطالعyyات فنyyاوري، پيشyyرفت با زمانهم بايد

:کرد اشاره موارد اين به توان مي الکترونيک آموزش جا همه در و کس همه براي هميشگي آموزش-الف  

به وابسyyته دوره محتyyواي و مطyyالب به فراگyyيران دسترسي آمyyوزش، نyyوع اين در و باشد هاسyyازمان بyyراي منطقي حلي هار تواندمي نيسyyت. اينyyترنت ومکyyان زمyyان

اي رايانه هyyايشyyبکه طريق سyyازد. از محقق را آنها آموزشي اهyyداف به دسyyتيابي آن از اسyyتفاده لحyyاظ از محyyدوديتي و بوده دائمي الکترونيک آموزش به دسترسي

اصyyلي نيyyاز نyyدارد. تنها وجyyود جامعه افyyراد بقيه نyyيز و دانشجويان کارمندان، براي رايانه يک داشyyتن ،Online هyyايآمyyوزش و رايانه بر مبتyyني آمyyوزش از استفاده براي

است. تمام در و روز شبانه از ساعت هر در قادرند افراد الکترونيکي آموزش در همچنين،

 بپردازند. نيازشان مورد اطالعات فراگيري به هفته هاهزينه در جويي صرفه-ب  

و اسyyاتيد به مربyyوط هyyايهزينه و آمد و رفت هyyايهزينه از الکyyترونيکي درآمyyوزش هyyايدوره آمyyوزش، اين شyyود. درمي جلوگyyيري وقت اتالف از و کاسyyته مشyyاوران

هyyايهفته و روزها در عyyوض در و شده تقسيم تريکوتاه جلسات به توانندمي آموزشي دست از را خyyود کارمنyyدان مؤسسyyات الکyyترونيکي، درآمyyوزش شوند. ارائه بيشتري

ترافيک پر سyyاعات در آمد و رفت به زيyyرا يابyyد،مي افزايش کارکنان بازدهي و دهندنمي نيست. نياز 

19

تعامل و همکاري-پ و دانشyyجو بين تعامل مyyوجب سyyنتي، آمyyوزش همچyyون الکترونيکي، آموزش حل راه

آمyyوز، دانش دو بين بحث در که تفyyاوت اين با شyyودمي مفyyاهيم بهyyتر درک براي استاد از ناگزير و بپردازند آموزش ادامه به بحث، به توجه بدون توانندیم کالس اعضاي ديگر

شوند. نمي بحث در شرکت در سyyازد. تعاملمي ممکن را هاتعامل ،Online محيط در تyyدريس و ارتباطyyات فنyyون

Chat) گفتگو هyyاياتyyاق مانند هyyاييمحيط در الکyyترونيکي آمyyوزش Rooms،) پست  است. پذير امکان غيره ( وBulletin Board) اعالنات تابلوهاي (،e-Mail) الکترونيک

واهمه بدون يادگيري-ت  ) ريسک از عyyاري محيط وارد کننyyد،مي نyyام ثبتOnline دوره يک در که دانشجوياني

Risk Freeوند( ميyyوارد آن در توانندمي که شyyدي مyyايش را جديyyرتکب و کنند آزمyyم قyyابليت دهند. اين قرار ديگران قضاوت معرض در را خود اينکه بدون شوند اشتباه و گyyيريتصميم نظير هاييمهارت يادگيري آموزان دانش که دارد ارزش زماني بويژه

خالقيت و نفس به اعتمyyاد قyدرت تyرس، از عyاري کننyyد. محيطمي تجربه را رهبري برد. خواهد باال را فراگيران

مختلف سطوح انتخاب قابليت-ث   توانندمي شyyده، انجyyام هyyايراهنمyyايي به توجه با دانشجويان الکترونيکي، آموزش در

انتخyاب ممکن زمyان تyرينکوتyاه در را نيازشان مورد آموزشي هايدوره و سطوح مyyورد سyyطح کند دانشجواحسyyاس که الکyyترونيکي آمyyوزش از مرحله هر کننyyد. در وارد الزم مراحل گذرانyyدن با تواندمي اسyyت، نکyyرده انتخyyاب درسyyتي به را نيyyازش

 شود. آموزشي هايدوره سطوح ديگرمقطع هر در سطح سنجش-ج  

مرحله يک آموزشyyي، دوره به ورود از قبل دانشyyجو، بyyراي الکترونيکي، درآموزش خyyود قبلي اطالعyyات به توجه با دانشجو که شودمي گذاشته انتخابي دوره در آزمون

از زمyyان هر در عالوه، گyyيرد. بهمي تصyyميم آمyyوزش ادامه براي آزمون، اين نتايج و و ضyyعف نقاط و کرده شرکت دوره پايان آزمون در تواندمي دانشجو آموزشي دوره کند. شناسايي را خود قوت

روز به آموزش-چ  

20

توجه با نيروها تyyربيت مهم مسyyئله آموزشي و توليyyدي هايشرکت و مؤسسات براي سyyود کسب و رقyyابت بازارهyyاي به ورود بyyراي را هاآن تا است فنyyاوري پيشرفت به

کنند. آماده بيشتر آموزشي محتواهyyاي و صyyفحات توانندمي آموزشي مديران الکترونيکي، آموزش در

که حالي در دهند تغيير لحظه به لحظه کار، بازار و جامعه نيازهاي به باتوجه را خود انجامد. مي طول به هاماه محتوا، تغيير و بازبيني مراحل سنتي درآموزش

آموزشي محيطهاي سازي شبيه-ح به توجه با را آموزشي مختلف هyyايمحيط تمyyامي ،است قyyادر الکترونيکي آموزش

نyyوع اين دهyyد. در قyyرار کyyاربران اختيyyار در و کند توليد گونyyاگون افزارهyyاي نyyرم سyyخت آنها به ورود واقعي نظر از که شوند جاهايي وارد توانندمي کاربران آموزش،

گيرنyyد.بهyyره خyyود نيyyاز به توجه با آموزشي کمک وسyyايل از يا اسyyت، غyyيرممکن يا مyyديران، ديد از را الکyyترونيکي آمyyوزش مزايyyاي عمyyومي، مزايyyاي بررسي از پس

.کنيممي بررسي دانشجويان و آموزشي دهندگان توسعه اساتيد،

مدير ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-1  

پيشyyرفت وضyyعيت پيوسyyته، و خودکyyار طyyور هبyy الکyyترونيکي آمyyوزش-1کند.مي تعيين و بررسي را دانشجويان

را قyyديمي مyyدارس و هاسyyاختمان نگهyyداري و تyyرميم به مربyyوط هyyايهزينه-2کند.مي تسهيل را آموزش و داده کاهش

است. دسترسي قابل عامل هايسيستم از وسيعي طيف وسيله به-3دارد. ارتقا و توسعه قابليت که است ايگونه به آن بندي قالب-4 مطyyابق را الکyyترونيکي آمyyوزش هyyايمyyدل که دهدمي اجyyازه مؤسسyyات به-5

بسازند. استادان هايراهنماي

استاد ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-2 

اينyyترنت جهyyاني شyyبکه از که دهد مي اجازه استادان به الکترونيکي آموزش-1کنند. استفاده آموزشي موارد توسعه براي

21

براي بيشتري و متنوع هايروش از توانند مي استادان الکترونيکي، درآموزش-2 و هامتن از وسyyيعي طيف آمyyوزش اين کننyyد. خوداسyyتفاده هyyايآمyyوزش ارائه

فنyyاوري با صدا و فيلم همراه به را تصاوير اسyyتاد اختيyyار در پيشyyرفته، واقعyyا دانشyyجو يyyادگيري روند پيشyyرفت و اصالح در گيريچشم تاثير که دهدمي قرار

داشت. خواهد امکyyان مختلف هyyايراه زا و دائم طyyور به دانشyyجويان به استادان دسترسي-3

است. پذير در هyyاييبسyyته صyyورت به را پايه اطالعyyات که يابندمي را امکyyان اين استادان-4

-عميق تحقيقاتي هايفعاليت روي بر خود و داده قرار دانشجويان تمام دسترسشوند. متمرکز تري

وجود الکترونيکي تابلوهاي طريق از استاد به مراجعه و گفتگو و بحث امکان-5دارد.

کنند.مي آماده را مطالبشان دانشجويان هايديدگاه به توجه با استادان-6 يابد. مي کاهش استادان مسافرت به مربوط هايهزينه-7

محت]]واي توليدکنن]]دگان دي]]دگاه از الک]]ترونيکي آم]]وزش زاي]]اي- م1-2-3آموزشي

در نيازها به توجه با را آموزشي مyyواد توانندمي آموزشي محتyyواي توليدکننyyدگان-١آورند. پديد را آموزشي مختلف هايدوره و چيده هم کنار

و چyyارچوب در را خyyود آموزشي مyyواد توانندمي آموزشي محتyyواي توليدکنندگان-2کنند.آماده خاص استانداردي

بود. خواهد پذير امکان سادگي به آموزشي مواد اصالح- 3 قyyادر توليدکننyyدگان آموزشyyي، مطyyالب از مجyyدد اسyyتفاده قyyابليت به توجه با-4

 کنند. تهيه آموزشي هايدوره براي مختلفي مدلهاي بود خواهند

22

دانشجو ديدگاه از الکترونيکي آموزش مزاياي- 1-2-4

اسyyتادان و دانشyyجويان ميyyان در را العملعکس و عمل الکyyترونيکي، آمyyوزش-1.شودمي مفاهيم بيشتر يادگيري و درک موجب متقابل اثر دهد. اينمي پرورش

با آموزشي مطyyالب فراگyyيري به خyyود، درک و توانyyايي به توجه با دانشyyجويان-2پردازند.مي دلخواه سرعت

دارند. دسترسي آموزشي منابع به مکاني يا زمان هر در دانشجويان-3يابد.مي کاهش دانشجويان آمد و رفت هزينه-4-سyyايت به مربyyوط هايلينک طريق از اطالعات جستجوي به دانشجويان اشتياق-5

شد. خواهد بيشتر نياز مورد اطالعات يافتن و جهاني شبکه هايداشت. خواهند را مطالعه براي مطلب انتخاب اختيار دانشجويان-6شود.مي انجام آموزشي مختلف هايسبک و هاروش با دانش ارتقاي-7يابد.مي افزايش آتي هايدوره در اينترنت از استفاده دانش-8شود.مي کمک شانتکاليف انجام هنگام دانشجويان به-9

 شوند.مي آماده و تشويق مسئوليت پذيرش براي دانشجويان-10

23

الکترونيکي آموزش هايمحدوديت- 1-3

قبيل: از دارد هم هاييمحدوديت الکترونيکي آموزش ، هااين همه با   ايرايانه تجهيزات از استفاده و اندازيراه اوليه هزينه-1 باالست. نسبتا اين در که باشyyyند نداشyyyته کyyyافي ايرايانه دانش ، دانشyyyجويان است . ممکن-2

بگذرانند. رايانه دانش فراگيري براي را هاييدوره بايد صورت3 y-وده باال ، آموزش در تلفن خطوط کارگيريبه هزينهyyاي است ممکن و بyyباند پهن

باشد. نداشته وجود آموزشي مختلف هايروش از استفاده براي کافي ارائه نحyyوه ، بyyرداريکyyپي قyyوانين از برخي با مدرسان که است الزم مواردي در-4

شوند. آشنا آموزشي موضوعات ديگر و مطالب نخواهند را تجyyربي مyyوارد از اسyyتفاده امکyyان آمyyوزش اين از کننyyدگان استفاده-5

.داشت

24

الکترونيکي آموزش ابزارهاي و هاروش- 1-4

و شد آغyyاز راديو طريق از آمyyوزش با ١٩١٠ سyyال حyyدود از الکyyترونيکي آمyyوزش تصyyويري و صyوتي اسyyت. ابزارهyyايکyرده طي را نشyيبي و پرفyراز مسyير تاکنون

انديافته درآموزش خاصي کاربرد کدام هر غيره و اساليد فيلم، کاست،نوار همچون هسyyتند وسيع ايگستره با جمعي هاييرسانه اينکه به توجه با تلويزيون و راديو از و

شود. مي استفاده عمومي آموزش ابزار عنوان به مyyورد نyyيز آکادميک و سyyنتي شyyيوه به تحصyyيل امر در تلويزيون و راديو از استفاده جز راديyو، ازطريق تحصyyيل مyدت، اين طي است. درقرارگرفته وآزمايش بررسي

تا مقوله اين در تلويزيyyون ولي کند پيدا مناسبي جايگاه نتوانست اندک، مواردي دراست.بوده موفق حدي

بyyراي را خاصي آموزشي هyyايبرنامه اروپyyايي و امريکyyايي هyyايدانشyyگاه از بyyرخي در و اندگذاشyyته اجyyرا به و کyyرده پياده ويديويي هايفيلم با همراه ايمکاتبه تحصيل

تلويزيyyون طريق از آموزش و حضوري آموزش مقايسه براي تحقيقاتي مسير، اين تلويزيyyون طريق از تحصyyيل که دهدمي نشyyان تحقيقات اين است. نتيجهشده انجام

کند. رقابت حضوري آموزش با تواندميکنيم: مي اشاره تلويزيون طريق از تحصيلي هايتجربه از برخي به جااين در  

ايyyالت در شصyyت، دهه اوايل در"ميروست" هوابرد تلويزيوني آموزش برنامه-1امريکا. ايندياناي

در ١٩٦٨ مريلنyyددر و تگزاس اهايو، هايدانشگاه در تلويزيون ازطريق تحصيل-2.(ITFS) دانشگاههاي

. ١٩٧٢ در امريکا آموزشي تلويزيون ثابت خدمات فناوري از استفاده-3 مختلف هyyايپايه دروس آمyyوزش بyyراي تلويزيyyون از عمyyومي و وسيع استفاده-4

ايران. اسالمي جمهوري سيماي و صدا در تحصيلي و آموزشي هyyايفعyyاليت از مرتبط مؤسسyyات و سyyيما و صدا گسترده استفاده-5

در سyyالم رقyyابت امکyyان ايجاد « جهت دو » گزينه عنوان تحت آموزشي کمک از اسyyتفاده به قyyادر که درآمyyدي کم اقشyyار بyyراي هادانشyyگاه ورودي آزمyyون

نبودند. تقويتي کالسهاي

25

:شودمي تقسيم بخش دو به تصويري و صوتي تجهيزات از استفاده هايروش و آموزشي کمک ابyyزار عنوان به تصويري و صوتي تجهيزات از استفاده روش يکي

پيشyyرفت و توسعه ايجاد، با آموزشي فيلم يا تلويزيون با دور راه از آموزش ديگري به الکyyترونيکي آموزش در شگرفي تحوالت اينترنتي و ايرايانه ارتباطي، هايشبکهشد. قديمي هايروش جايگزين جديد هايروش و آمد وجود

-مي بررسي را الکyyترونيکي آمyyوزش ابزارهyyاي و هاروش ترينمهم از برخي اينجا درکنيم.

 

آموزشي تلويزيون -1-4-1 

Instruction) آموزشي تلويزيyyون Televisionده( ارائهyyتم دهنyyوزش سيسyyدوري راه از آم کند: مي عرضه زير صورت به سطح سه در را آموزشي هايبرنامه که است براي و کرده دنبال را معيني موضوع يا مفهوم که هاييدرس: برنامه تک ارائه- الف

کنند.مي عرضه را آن از ايخالصه يا کامل شرح درس، يک معرفي که است هyyاييبرنامه مجموعه آموزشyyي: مؤسسه يک اختصاصي دروس ارائه-ب

کنند.مي عرضه تحصيلي دوره يک در را آموزشي واحد يک اصلي درسي مواد يا يک از متشyyکل هسyyتند هyyاييتحصyyيلي: برنامه سال نيم يک دروس کليه ارائه-پ

سyyال نيم يک در مشyyخص طyyور به است ممکن که آموزشي برنامه مجموعه چند آموزشي هyyايبرنامه نyyوع شyyوند. اين عرضه درسي مyyواد چyyاپ همراه به تحصيلي

شوند. ارائه شده ضبط يا زنده صورت به است ممکن-روش وبه تصyyاويرتلويزيوني يا ويyyديويي نوارهاي صورت به شده ضبط هاي برنامه-مي توزيع مyyاهواره طريق از ارسyyال يا کyابلي تلويزيyyون امyyواج، انتشyyار مانند هايي

شوند. طyور به آموزگار يک با که شودمي فراهم بينندگان براي فرصتي زنده، هايبرنامه در

قرارگyyرفتن و باشyyند داشyyته دوسyyويه ارتبyyاط کننyده، شرکت دانشجويان با يا زنده معلم که کندمي فyyراهم را امکyyان اين زمانهم طور به مختلف، هايمکان در هادوربين

ممکن سيسyyتم اين سyyاختار ببينند. همچنين را )دانشجويان( يکديگر آموزاندانش و ببينند. را يکديگر بتوانند آموزان دانش همه که باشد ايگونه به است

26

از: اند عبارت آموزشي تلويزيون مزاياي  دارند. دسترسي آن به مردم بيشتر و است فراگير ايرسانه تلويزيون- ١ )يک شyyودمي مفyyاهيم بهyyتر انتقyyال مyyوجب قالب، يک در تصوير و صدا ترکيب -2

.کلمyyyyyyyyyyyyyyyyyyyه( هyyyyyyyyyyyyyyyyyyyزار از بهyyyyyyyyyyyyyyyyyyyتر تصyyyyyyyyyyyyyyyyyyyوير3 yy-ايمحيط با توانندمي آموزاندانش سازي،شبيه و سازيمدل هايروش باyyو جديد ه

يا ديگر کشyyورهاي ديگyyر، کرات مدل )ارائه کنندبرقرار ارتباط سادگي به ناشناختهميکروسکوپ(. يک لنز حتي

 شوند. تکرار توانندمي آموزشي هايبرنامه تمام- 4است: زير شرح به آموزشي تلويزيون محدوديتهاي است. زياد نسبي طور به ها هزينه- ١ )متخصصyyان خyyاص هyyايمهyyارت و تجهyyيزات به نيyyاز آموزشي هyyايبرنامه توليد-٢

غيره( دارد. و مونتاژ تصويربرداري، تجهيزات سازي،برنامهخاص. نيازهاي براي نه شوندمي طرح عمومي آموزشي نيازهاي براي ها برنام- ٣نيست. راحتي کار آموزشي برنامه يک روزکردن به و اصالح-٤  

تعاملي ويديوکنفرانس- 1-4-2

براي سيستم است. اين دور راه از تحصيل در مؤثر ابزاري تعاملي کنفرانس ويديو مختلف هyyايمکyyان در کاربر چند بين طرفه دو تصويري و صوتي ارتباطات برقراري هyyاي شyyبکه طريق از تصyyوير و صyyدا انتقyyال براي سيستم اين شود. درمي طراحي

بyyاال) ظyyرفيت با مختلف خyyدمات دهنyyده ارائه ديجيتyyالي هايشبکه مثل داده انتقالISDN،) ازيکنند. فشردهمي استفاده شده فشرده ديجيتالي تصاوير ازyوير سyبا تص

گيرد.مي صورت تصوير خود جاي به تصوير تغييرات ارسال اغلب دهyyد.مي کyyاهش نyyيز را هاهزينه نيyyاز، مورد باند پهناي کاهش ضمن روش اين

که شyyودمي اسyyتفاده (T1) اختصاصي تلفن خطyyوط از ابyyزار اين از اسyyتفاده براي آن ماهانه اجyyاره و تجهyyيزات هزينه افyyزاري نyyرم هyyايروش با اما باالسyyت، نسyyبتا

و زمyyانهم ويyyديوکنفرانس چنyyدين ارسال براي خط يک از توانمي افزاري وسختکرد. استفاده ايرايانه هايفايل يا اينترنت همانند ديگر اطالعات انتقال

27

تعاملي ويديوکنفرانس ارتباط بين ايرايانه پيشyyرفته فنyyاوري از استفاده با معموال( است.Codec) رمزکننده/رمزگشا دستگاه يک اصلي هسته و شودمي انجام دومکان

صyyفحه روي بر کالس اعضyyاي که را ويyyديويي سyyيگنال ،الکyyترونيکي دسyyتگاه اين تyyر،سyyاده عبyyارت به يا کندمي دريyyافت و ارسyyال کنند،مي مشاهده خود هايتلويزيون و دريyyافت را ديجيتyyال هyyايداده کنyyد. مyyودم،مي عمل پيشyyرفته بسيار مودم همانند

هyyايسyyيگنا رمزکننyyده/رمزگشا ولي دهyyد،مي انتقyyال معمyyولي تلفن خط يک روي را آن سازي،فشرده عمل انجام و ديجيتال به آنها تبديل از پس و دريافت را آنالوگ

موفق ويyyديويي کنفyyرانس انجyyام کنyyد. بyyرايمي منتقل ديجيتال تلفن خط طريق از است. در نياز مورد ( تلويزيون )گيرنده مونيتورتلويزيون مانند نيز ديگري تجهيزات

ميکyyروفن، ويديوکاسyyت، پخش و ضyyبط دسyyتگاه نظyyير ديگر هyyايفنyyاوري از ضyyمنشود.مي گرفته کمک ويديويي کنفرانس در نيز رايانه و دوربين به را سyyايت دو از بيشyyتر ارتبyyاط است قyyادر ويyyديوکنفرانس سيستم اين از نوعي

آورد. ( فyyyراهمMCU) اي چندنقطه کنyyyترل واحد يک طريق از زمyyyانهم صyyyورت پشyyتيباني و فني هايريزيبرنامه طريق از مختلف نقاط بين کنفرانس اين برقراريشود.مي ميسر ايچندنقطه

يک در سايت چند يا دو ارتباط براي تلفن خط چند از استفاده تلفني، امکانات اخيرا کوچک فضyyايي در تلفن خط چند زمyyانهم تأمين سازند. البتهمي راممکن کنفرانس

گرفته کyyار به خطyyوط تعyyداد به مکالمه هزينه عالوه روسyyت. بهروبه مشyyکالتي با شد. خواهد دريافت شده

از: اند عبارت تعاملي ويديوکنفرانس مزاياي   ببينند نيتورام صفحه روي زنده طور به را يکديگر قادرند دانشجويان و آموزگار-1

کنند. بحث و و تصyyاوير جyyزوه، سyyياه، تخته نظير مختلف آموزشي کمک وسايل از استفاده-2

اساليد. در آنها تجربيyyyات به دسترسي و متخصصyyyان با ارتبyyyاط برقyyyراري امکyyyان-3

مختلف. آموزشي مؤسسات سيستم. به اي نقطه هر از کاربرها تمام دسترسي-4

28

آنها تyyرينمهم که دارد نيز هاييمحدوديت تعاملي کنفرانس ويديو مزايا، اين مقابل در  از: اندعبارت

آنها. از استفاده و خطوط اجاره هزينه باالبودن-1کند.مي ايجاد کاربران براي را مشکالتي مختلف هايشرکت تجهيزات-2 است الزم اوليyyه، اقyyدامات انجyyام و کاربران ارتباط برقراري امکان ايجاد براي-3

.شوند انتخاب قبل از کاربران متحرک زنده تصاوير مشاهده در را کاربران انتقال، هايکانال ظرفيت محدوديت-4

کند. مي مشکل دچار 

( Computer Based Training) رايانه بر مبتني آموزش- 1-4-3

ايم. بوده ايرايانه هايشبکه و رايانه در سريعي هايپيشرفت شاهد اخير هايسال دراست: شکل چهار به دور راه از آموزش در رايانه کاربرد کلي طور به: Computer Assisted (Instruction CAI) آموزش در رايانه از جستن ياري-الف  

و مختلف هyyايدرس نمyyايش و تyyدريس بyyراي است ابyyزاري رايانه شyyيوه، اين در از: اند عبyyارت آمyyوزش بyyراي شyyيوه اين امکانات از تحصيلي. برخي ويژه مطالب

 مشکالت. حل و ديگران از تقليد و هابازي آموزشي، هايدوره تمرين، و مشق: CMI (Computer Managed Instruction) رايانه از استفاده با آموزش ب. مديريت  

اين در شyyود، اسyyتفاده آمyyوزش اداري و دفyyتري امyyور سyyهولت بyyراي رايانه از اگر هyايپيشyرفت و سyوابق نگهyداري و ثبت نام، ثبت همانند گيرد. اموريمي قرار دسته

اين شود. درمي انجام بخش اين در غيره و هاشهريه ها،آزمون آموزان،دانش تحصيلي چه اگر نيست رايانه از اسyyتفاده با آمyyوزش اجyyراي درCAI وCMI به نيyyازي بخش شوند. مي ادغام اغلب

: ( Mediated Communication) CMC Computer ارتباطي وسيله عنوان به . رايانهپ شyyود.مي اسyyتفاده درآمyyوزش قوي ارتباطي وسيله عنوان به رايانه از مورد، اين در

با تصويري و صوتي کنفرانس و الکترونيکي پست زمينه دراين ارتباطي کاربردهاي است. الکترونيکي ابزار و رايانه از استفاده

29

رايانه: از استفاده با ايچندرسانه ت. محيط   که شyyودمي اسyyتفاده ايچندرسانه آموزشي محيط عنوان به رايانه از شيوه، اين در

 کند. مي ارائه هم با را تصوير و صدا پخش امکانات کليه معyyرفي آمyyوزش بyyراي قديمي ابزاري عنوان به را آن که رايانه هايويژگي ترينمهم  

:از اندعبارت ، استکرده ضyyبط هyyايبرنyyام کمک )با استاسyyتفاده قابل آموزش براي تنهايي به وسيله اين-1

فشرده(. لوح يا سخت حافظه روي بر شده را آمyyوزش براي نياز مورد امکانات تمامي که ايچندرسانه هايمحيط ارائه قابليت-2

دهد.مي قرار کاربر اختيار در مجتمع صورت بهکند. کنترل را خود آموزش است قادر کاربر-3 شyyبکه به اتصyyال و بyyاال رايانه در آموزشي اطالعات انتقال حجم و سرعت قدرت،-4

است. پذير امکان نيز اينترنت جهانياست. ساده و پذير امکان درسي مواد تغيير و اصالح-5 هyyايپيشyyرفت و سyyوابق نگهyyداري و ثبت نyyام،ثبت ) آمyyوزش اداري و جyyانبي امyyور-6

 شود. مي انجام خودکار طور غيره( به و هاآزمون تحصيلياز: اندعبارت آموزشي مقاصد براي رايانه از استفاده موانع و هامحدوديت  

دارد. هزينه آموزش براي آن با مرتبط افزار نرم و افزار سخت و رايانه خريد-1 خيلي موجyyود ايرايانه تجهyyيزات و است سريع بسيار هاتراشه فناوري پيشرفت-2

شوند. مي کهنه و قديمي زوداست.نشده عمومي اينترنت و رايانه از استفاده هنوز نقاط از خيلي در-3 آموزگyyاران و دانشyyجويان است الزم رايانه، با آموزش خدمات از استفاده براي-4

 فراگيرند. را رايانه با کار نحوه

وب و اينترنت بر مبتني آموزش- 1-4-4

Internet Based Training اينترنت بر مبتني آموزش

30

هاميليyyون شyyامل که است جهyyان در ايرايانه شبکه ترينپرقدرت و ترينبزرگ اينترنتکنند.مي استفاده آن از شماريبي افراد که است هاييآدرس با رايانه

از ايگونه به کyyدام هر شyyهروندان، از بسyyياري و هاشyyرکت هyyا،مدرسه هyyا،دانشyyگاهکننyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد.مي اسyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyتفاده اينyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyترنت

-سyyرويس با اشyyتراک وسيله به يا غيرانتفاعي هايشبکه به اتصال طريق از اينترنت اختيyyار در را بسyyياري امکانyyات اند،کرده توليد انتفاعي هايشرکت که اطالعاتي هاي

و زمyyان بر غلبه با بتوانند تا دهدمي قyyرار دور راه از آمyyوزش هyyايدوره و مربيyyان بردارنyyد. مربيyyان گyام دانشyyجويان به اطالعyات رسyyاندن راسyyتاي در دور، فواصل برقراري جهت آموزان، دانش به کمک براي اينترنت از توانندمي دور راه از آموزشکنند. استفاده آموزان دانش ديگر يا خود با بهتر ارتباط

است: زير شرح به اينترنتي آموزش امکانات از برخي   گyyرفتن و ديگر شyyخص با شخصي خصوصي مکاتبyyات بyyراي الکyyترونيکي پست-1

ارتبyyاط از ترسyyريع بسيار روش گيرد. اينمي قرار استفاده مورد مربي از جواب-مي آمyyوزاندانش ترتيب، بدين است. تلفني پيام حتي يا معمولي پست طريق از

اسyyتفاده و آينyyده بyyراي را آنها اينکه يا بخوانند راحyyتي به را هايشyyانپيyyام توانندکنند. ذخيره مجدد

به که ديگر آمyyوزاندانش با آمyyوزاندانش اغلب دور، راه از آمyyوزش شyyيوه در-2 تyyابلو يک ايجyyاد با اينترنتي ندارند. آموزش ارتباطي کنند،مي تحصيل شيوه همين

شود.مي هم با ارتباط ايجاد براي آموزاندان تشويق باعث کالس، در اعالنات ،شودمي سبب درس کالس در ايرايانه کنفرانس ارائه با اينترنتي آموزش شيوه-3

آنها جyواب و بگذارند ميان در هم با را سؤاالتشان يا نظرات بتوانند آموزاندانش تyyوان مي ايرايانه کنفyyرانس کمک به کننyyد. همچyyنين دريافت رايگان طور به را

و هاقyyول نقل ديگyyر، عبyyارت کyyرد. به ارسyyال را کالس هyyايبرنامه در تغيyyيرات شود. مي پذير امکان هاآزمون در شرکت

وب بر مبتني آموزش

1 -World Wide Web

2 -WBT )Web Based Training )

31

گسyyتردگي شyyده، رايانه طريق از آمyyوزش به جهyyاني توجه موجب امروزه که آنچه اين در منظyور، همين اسyyت. به آن به دسترسي سyyهولت و اينyترنت جهyاني شبکه-مي ارائه آمyyوزش بyyراي ارتباطي کانال و ابزار اين درباره بيشتري توضيحات بخش شود.

  WWWچيست؟

هايرايانه ، شخصي هايرايانه که است ايرايانه شبکه ترينقوي و ترينبزرگ اينترنتFrame Mainکند.مي متصل هم به جهان سراسر در را هاسوپررايانه و

به توجه با شyyبکه، اين در آن با مرتبط هyyايبرنامه و رايانه شyyماريبي تعyyداد وجyyود-مي توليد متفyyاوت و مختلف افزارهyyاي نyyرم و هارايانه از استفاده با اطالعات اينکه

دانشyyمندان از گyyروهي ١٩٨٩ شyyود. در ناسyyازگاري مyyوجب است ممکن شyyود، که کردند تهيه اياينترنyyتي ابyyزار ژنyyو، در مستقر اروپا، در اي ذره فيزيک آزمايشگاه

ارتبyyاط هم به را آزمايشyyگاه اين محققyyان تمyyام شyyده توليد اطالعyyات آن با بتوانند متyyني اطالعyyات ارتباط و ايرايانه هاي شبکه ايجاد مبناي گروه اين کار دهند. نتايج

وب به اکنون که گشود را اينترنت از جديدي هايافق و شد متفاوت هاي رايانه روياست. مشهورWWW يا

متعyyدد و متنوع منابع به مناسب و يکنواخت دسترسي امکان کاربرها به جهاني وب به افyyزاري نyyرم نyyويز ايلي دانشyyگاه محققان بعدي، هايگام دهد. درمي را شبکه در گرافيک، وسيع ارتباط امکان متن، بر عالوه که کردند ابداع ( راMosaic) موزايک نام

است اينترنتي ابزارهاي اولين از کرد. موزايکمي فراهم سادگي به را تصوير و صدا مشyyهور است. ديگرمرورگرهyyاي ( موسومWeb Browser) وب مرورگر به اکنون که

Netscape و Internet Explorer به را کاربرها وب مرورگرهاي. هستند مايکروسافت -مي ممکن دور راه از را رايانه يک اطالعyyyات به دسترسي و کyyyرده وصل اينyyyترنت

HTML قyyالب در بايستمي است مشاهده قابل مرورگر يک با که هاييسازند. مقاله

(Hyper Text Markup Language)باشند. شده نوشته کyyرده حل اسyyتاندارد هyyايبرچسب از اسyyتفاده با را ناسyyازگاري مسئلهHTML قالب

است. قابل وب مرورگر با و نوشyyyتهHTML با که را رايانه روي اطالعyyyات از صyyyفحاتينامند. ميWebpage ياHomepageهستند دسترسي

32

مرورگرهyاي و وب که گفت بايد دور راه از آمyوزش براي وب استفاده مورد در اما متن، آوريجمع امکyyان تyyرتيب، اين اند. بهکرده ترسهل را اينترنت محيط در کار آن

آموزشي ازمحيط گيرنyyده آمyyوزش و شyyودمي فyyراهم ابyyزار دريک صyyدا و تصyyوير طyyور به توانندمي اشyyخاص و هاسyyازمان اين، بر شyyود. عالوهمي مندبهyyره مناسyyبي هارايانه ديگر با خyyود رايانه در هاHomepage ساير با و کرده ايجادHomepage مستقل

کننyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. برقyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyرار ارتبyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyاط-مي آمyyوزان،دانش از مکاني فاصله به توجه بدون آموزگار وب، محيط از استفاده با

نyيز و مراجع هyا،تمyرين هyا،فصل سر شyامل درس کالس به مربyوط اطالعyات تواندکند. ارائه را خود زندگينامه را جهyyاني شyyبکه روي مفيد اطالعyyات ديگر به دسترسي تواند مي معلم همچyyنين،

دسترسي قyyابليت وب، امکانyyات از ديگر سازد. يکي فراهم خود آموزاندانش برايهاست.کتابخانه در موجود مراجع و منابع به

با توانندمي نyyyyيز خyyyyود اختصاصيHomepage طريق از آمyyyyوزاندانش اين، بر عالوه در سyyؤاالت به پاسخ و هايیراهنما هyyا،امتحyyان کننyyد. تکyyاليف، برقyyرار ارتباط يکديگرشود.مي گنجانده ديگري صفحه

يا راهنمyyايي گفتگyyو، و بحث جلسه يک به را آمyyوزدانش تواند ميHomepage عالوه به الکyyترونيکي پست با پيغyyام صyyورت به و کyyرده تکميل تا کند ارائه او به را هاييفرم

 کند. ارسال

33

)م]]ديريت الک]]ترونيکي آم]]وزش در م]]ديريت ه]]ايسيستم-]] 1-5( آموزشي

از اسyyتفاده به خصوصي و دولyyتي مؤسسyyات و هاسyyازمان رويکyyرد توسعه با همراه و طyyراحي ضرورت آموزش، نوع اين ارائه فناوري پيشرفت و الکترونيکي آموزش

چه هر پشyyتيباني قyyابليت و قyyدرت با و هدفمند آمyyوزش مديريتي هايسيستم ايجاداست.شده احساس کاربران، بيشتر

فعyاليت آموزشي تجارت دنياي در که بسياري هايشرکت و مؤسسات زمينه، اين در با که اندکyyرده طyyراحي عظيمي و پيچيyyده بسyyيار افyyزاري نyyرم هyyايبرنامه دارنyyد، مyyديريت سيسyyتم آموزشyyي، مyyديريت سيسyyتم همچyyون گوناگوني و متنوع عناوين

وغyyيره مجتمع آموزشي سيسyyتم آموزشي، فعاليت سرپرستي سيستم کارآموزي،شوند.مي عرضه الکترونيکي آموزش کاربران به

گيريبهره و دقيق انتخاب بدون الکترونيکي، آموزش زمينه در کالن گذاريسرمايه-مي طyyراحي شyyده تعريف اسyyتانداردهاي اساس بر که مديريتي هايسيستم اين از

بyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود. نخواهد ممکن شyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyوند، انتخyyاب معيارهyyاي و چگyyونگي آموزشyyي، مديريت سيستم مفاهيم با بخش اين در

شويم. مي آشنا سيستم اين

System LMS ( Learning Management) آموزشي مديريت سيستم تعريف- 1-5-1 ثبت، را گيرنyyده آمyyوزش فعyyاليت که است افزاري نرم آموزشي، مديريت سيستم بنيyyادي و مشترک ساختاري که سيستم اين ديگر، عبارت کند. بهمي دنبال و پيگيري

به را وآمyyوزش يyyادگيري روند اسyyت، الکyyترونيکي آمyyوزش هyyايبرنامه اغلب براي.کندمي مديريت خودکار طور

آموزشي هyyايبرنامه اجرايي مديريت فراگير، و قدرتمند آموزشي مديريت سيستم تا کندمي کمک گيرنyyدگان آمyyوزش و کارکنyyان به و تسyyهيل سyyازمان يک درون در را

کنند. ريزيبرنامه يادگيري بعدي هايگام براي و ارزيابي را خود آموزشي پيشرفت همyyتراز گyyيران فyyرا با مشyyارکت و همکyyاري به که سازدمي قادر را آنها سيستم اين را امکان اين آموزشي برنامه مسئوالن و مديران براي اين، بر بپردازند. عالوه خود

34

آموزش ارائه مناسب شيوه انتخاب آموزشي، محتواي توزيع نحوه که کندمي فراهمکنند. هدفمند را آموزشي برنامه تحليل و تجزيه نيز و

آموزشي وضyyعيت گyyزارش توانندمي سيسyyتم، اين از اسyyتفاده با مyyديران همچنين،باشند. داشته اختيار در خود، مجموعه و سازمان در را فراگيران و کارکنان ثبت، را فراگyyيران و کyyاربران فهرست آموزشyyي، مyyديريت سيسyyتم اينکه خالصه ضyyبط را فراگyyيران اطالعyyات و هاداده بنyyدي،دسته و تفکيک را آموزشي هايرشته تهيه مyyديريت براي اختصاصي و ويژه هايگزارش گفتيم، که طور همان نيز و کرده،

کند.مي مyyديريت سيسyyتم هر شyyروع نقطه واقyyع، در و اساسي هايقابليت برشمرديم، آنچه

و الکyyترونيکي آمyyوزش مدرسه سيسyyتم اين تyyر،سyyاده بيyyان اسyyت. به آموزشي آمyyyوزش شyyyوند. اسyyyتفادهمي ارائه آن در آموزشي هyyyايبرنامه که است فضyyyايي شyyبکه روي بر که زمyyان آن در يyyادگيري و تحصيل براي افزار نرم اين از گيرندگان

است. کالس در از آموزاندانش شدن وارد عمل شبيه بيشتر يابند،مي حضور را درسي مطyyالب و انتخاب را خود درسي واحد ،LMS از استفاده با آموزان دانش

با و پردازندمي امتحyyان در شyyرکت و درسي هyyايتمyyرين تکميل به کننyyد؛مي دريyyافتکننyyyyyyyyyyد.مي برقyyyyyyyyyyرار ارتبyyyyyyyyyyاط آمyyyyyyyyyyوزاندانش ديگر و اسyyyyyyyyyyتاد

ولي دارنyyد، را مyyذکور هايويژگي و مشخصات آموزشي مديريت هايسيستم تمامي-مي فyyراهم متفyyاوت هyyايشyyيوه از گyyيريبهره با و مختلف اشکال به را هاقابليت اين

کنند. و سرپرسyتي ابyزار شyود،مي آغyاز آموزشي عمليyات وقyyتي هاسيستم اين از برخي

و صyالحيت تعyيين ابyزار بyرخي دهنyد؛مي قyرار خyود مشyتري اختيyار در را مديريت نيازهyyاي با منطبق درسي واحد کنندمي کمک آمyyوزدانش به که هسyyتند شايسyyتگي

بyyرخي و کنyyد؛ انتخyyاب را خyyود آموزشي را آموزشي هyyايدوره از فهرسyyتي صyyرفادهنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد.مي ارائه

مشyyتريان تمايل و سyyليقه به توجه با آموزشي مyyديريت هyyايسيستم اين، بر عالوههستند. نيز متنوع

بعyyدي سه هyyايمحيط آموزشyyي، هyyايفعyyاليت و هاکالس سyyازيشyyبيه بyyراي بyyرخي برخي و کنندمي ارائه کننده سرگرم و متنوع هايشکل با آموزشي ابزارهاي از صرفا

35

باند پهنyyاي و بyyوده ويyyديو صyyورت به هسyyتند. بعضي سyyاده و گرفتهبهyyره نوشتاريگيرند.نمي بر در را ويديو برخي و دارند ايرسانه دريافت

از که سyyازماني نيازهyyاي با متناسب آموزشي مyyديريت سيسyyتم يک از اسyyتفاده با هايمهارت و فنون که داشت اطمينان توان مي کند،مي استفاده الکترونيکي آموزش

را آنها و گyyيردمي قرار واقعي متقاضيان اختيار در الکترونيکي آموزش در شده ارائه آموزشي مyyواد تyyرتيب، اين کنyyد. بهمي يyyاري نظرشyyان مورد اهداف به دستيابي در

رورهاي روي بر و امن محيط در کyyاربران، نيyyاز مyyورد yyس (Serverقابل ) ترلyyدر کن اسyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyت. اختيارشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyان

کyرده، پشتيباني را هاشبکه بر مبتني فناوري و ايچندرسانه هايمحيط سيستم، اين را کyyyاربران عملکyyyرد و تسyyyهيل را آموزشي محتyyyواي و هابرنامه مناسب توزيع

کند.مي ساماندهي را آن و ارزشيابي صورت به آموزشي مديريت سيستم در مرورگر يک از استفاده با توانندمي کاربران را اطالعyyات و دروس قادرند شyyبکه، به ورود محض به ايشyyان کننyyد. عمل تعyyاملي فعyyاليت حال، عين کنند. در مطالعه و انتخاب را خود نظر مورد موضوع و مشاهده

کyار، و ساز شد. اين خواهد ضبط آن به مربوط اطالعاتي بانک در آن، نتايج و کاربر امکyyان شyyده انجام تغييرات و اصالحات با يا تغيير بدون را هاداده از مجدد استفاده

سyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyازد.مي پyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyذير سيسyyتم وارد شyyبکه مرورگر کارگيري به با توانندمي نيز دهندگان تعليم يا مشترکان

بپردازند. کاربري يا کاربرها اداره به و شده آموزشي مديريت و نتيجه از آگyyاهي بر عالوه توان مي آن، هايگزارش تهيه و هافعاليت نتيجه ارزيابي با

اطالعyyات فراگyyيري سyyرعت و رشد مyyيزان و درجه شyyده، ارائه آمyyوزش بyyازخورد کرد. ارزيابي نيز را آموزاندانش و کاربران

در زير شyyرح به را فردي به منحصر و ويژه امکانات آموزشي مديريت سيستم پس  دهد: مي قرار کاربران اختيار

يابد.مي افزايش و شده حفظ اطالعات فراگيري در کاربران مهارت و توانايي-الفشود.مي ايجاد آموزشي دوره تاثير ميزان ارزيابي و گيرياندازه براي سيستمي-بکند. کنترل را اشآموزشي دوره تواندمي آموزدانش خود-پ

36

سyyخت نگهyyداري و مyyديريت در مشyyارکت لحاظ به مادي زيان احتمال و هزينه-ت-مي کyyاهش حضyyوري، هyyايسيستم کارگيري به با مقايسه در افزاري نرم و افزاري

يابد. کاربر نياز اساس بر آموزشي دوره توسعه سيستم، پودماني ساختار به توجه با-ث

 شود. مي انجام

37

محتوا مديريت سيستم- 1-5-2 : CMS (Content Management System) محتوا مديريت سيستم

باشد. داشته نيز محتوا مديريت سيستم يک بايستي ، آموزشي مديريت هرسيستم: استشده تشکيل اصلي رکن دو از کلي طور به سيستم اين

CMA ( Content Management Application) محتوا مديريت کاربرد-1 CDA ( Content Delivery Application) محتوا تحويل کاربرد-2

و تغيyyيرات نگyyارش، که است آسyyان کyyاربري با وب رابط محتyyوا، مyyديريت کyyاربرد ايمجموعه کمک به فرايند کنyyد. اينمي مyyديريت شما، سايت از را محتوا جاييجابه

افتد. اطالعyyاتمي اتفاق محتوا ورودي هايپنجره و اطالعات راهنماهاي و عناوين از در آن به مراجعه تعداد و محتوا حجم با متناسب سيستم از بخش اين به شده واردشود. مي ذخيره اطالعاتي فايل يک

در را آن و کyرده تبyديل را دينyاميکي محتyواي و محيط صفحه محتوا، تحويل کاربرد-دهد. ويyyژگيمي تحويل وب طريق از واردشده اطالعاتCMS معمولي صفحه قالب وب، نشر شyyامل آنها بيشyyتر ولي است متغyyيرCMS بر مبتyyني سيسyyتم يک هyyاي

اسyyت. بازيyyابي و جسyyتجو ،اطالعات راهنماي و عناوين کنترلمرور، قالب، مديريت اين نyyدارد، آشناييHTML با احتمال به که نويسنده يا محتوا مدير براي سيستم اين

سyyايت طريق از را محتyyوا جاييجابه و تغييرات نگارش، تا کند مي فراهم را امکان اسyyاس بر امکyyان اين که کند مyyديريت کارشناسان نظرات به نياز بدون خود شبکه

شyyyود.مي فyyyراهم محتyyyوا مyyyديريت « سيسyyyتم وب بر مبتyyyني » نشر ويyyyژگي به باشyyند که قyyالب هر در مسyyتندات کليه که دهدمي اجyازه ،قyyالب مyyديريت ويژگي

مرور، کنترل شوند. ويژگي تبديل شبکه سايت براي مناسبPDF ياHTML هايقالب فyyراهم را قبلي نسyyخه در آن مجyyدد ذخيره يا جديدتر نسخه به محتوا ارتقاي امکان

سازد.مي کنyyد.مي دنبyyال هاپرونyyده در را اشyyخاص دست به شyyده ايجاد تغييرات مرور، کنترل

را هاداده کليه راهنمyyاي و عنyyاوين شyyامل گفyyتيم، که طyyور همyyان ديگyyر، ويyyژگي يک داخل CMS سيسyyتم ويyyژگي، اين کمک اسyyت. با بازيyyابي و جسyyتجو اطالعات،

اين کليyyدي کلمyyات از اسyyتفاده با توانندمي افyyراد کنyyد. سyyپسمي بنديعنوان سيستمکنند. بازيابي را هاداده

38

کند. فراهمOne to One بازاريابي براي ابزارهايي تواندمي سيستم اين همچنين، تبليغات نيز و خويش محتواي دهيشکل براي سايت يک قابليت معني به ويژگي اين

است. کاربر خاص مشخصات به توجه با آن در موجود به توجه با کyyاربر يک ويژه صفحات براي گوييلا سيستم، قابليت، اين از استفاده با

وسyyيله به شyyده تyyامين اطالعyyات از استفاده با عمل کند. اينمي طراحي وي عاليقشyyyyyyود.مي انجyyyyyyام سyyyyyyايت از شyyyyyyده آوريجمع اطالعyyyyyyات يا کyyyyyyاربر

و شوندمي استفادهOnline نشر صنايع در محتوايي مديريت هايسيستم کلي طور به هyyا،گyyزارش عنyyاوين، شyyاملOnline مطyyالب اداره و کردن ساده و خالصه آنها هدف

شود. مي استفاده انتشارات در که است غيره و عالئم تصاوير،زنيم: مي مثالي موضوع بيشتر تبيين براي  

سyyطح در پراکنyyده خبرنگyyار صyyدها که بگيريد نظر در را مجyyازي خyyبري سyyايت يکدارد. کشور نyyوعي بايد گزارشyyگران، روزانه ارسyyالي مطyyالب و عنyyاوين به دادن نظم بyyراي

پyyذيرد. بهمي صyyورتCMS کمک به مyyديريت اين که شyyود اعمyyال آنها روي مديريت يا تصyyاوير از اسyyتفاده يا بنyyديعنyyوان چگyyونگي دغدغه ديگر گزارشگرهاCMS کمک

با مطyyالب نمyyاي و نمyyايش کيفيت چyyون ..ندارند را غyyيره و تيترها حyyروف درشتي شyود. بهمي انجyyام شyyبکه روي بر چاپ، نگاتيو مشابه ( وTemplates) موقت صفحات

داشت. سyyردبير خواهد باثباتي و مشابه ظاهر گزارشگران همه خبر يا مقاله عالوه از پس شyyوند. مطyyالبمي منتشر سyyپس و کندمي ارزيyyابي را ارسyyالي مطالب ابتدا

-مي نگهyyداري آرشيو در آنها از کپي يک و مانده باقي شبکه روي معيني مدت انتشارشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود.

محتyyوا« يا هyyاي » مؤلفه که اطالعyyاتي بانک چنyyدين از کامل مقاالت ،CMS يک در گردند. بديهيمي آوريجمع ، شوندمي ناميدهContent Components« مطالب »اجزاي

سياسyyي، فyني، گونyاگون هyايمyاهيت با خyبري هyايسايت براي مطالب اجزاي است متفاوت غيره و اقتصادي اجتماعي، اجزاي از بخشي سهام بازار نمودار است. مثال

تخصصي فyyني هyyايسyyايت در که حyyالي در اسyyت؛ اقتصyyادي اخبار سايت در مطالب-مي فyراهم کyاربر بyراي شخصي مطالعyات امکyان ترتيب اين بود. به نخواهد چنينشود.

39

هانوشyyته و مقyyاالت از زيyyادي تعyyداد در مطلب، هر متفyyاوت و مختلف هyyايبخش که صyyورتي در کنند. موضyyوعاتمي مطالعه را آن زيادي کاربران و شودمي استفاده آموزشي موضyyوعات را آنها شyyوند اسyyتفاده آموزشي حyyوزه در مطلب اجyyزاي

Learning Objectsدد استفاده » قابلyyآموزشي مج »Reuseable Learning Objectsمي -پرداخت. خواهيم هاآن به بعدي هايبخش در که نامند

 محتوا مديريت سيستم در استاندارد - 1-5-2-1

آمyyوزش که باشyyندداشyyته اطمينyyان بايد آموزشي محتواي طراحان يا توليدکنندگان در و استاسyyتفاده و فهم قابل مندعالقه گyyيران آمyyوزش کليه براي آنها پيشنهادي

دارد. وجود شده ارائه تاثيرآموزش ميزان ارزيابي و نتيجه پيگيري امکان حال، عين باشyyد. بyyراي مجyyدد اسyyتفاده قابل شyyده ارائه آمyyوزش محتyyواي بايسyyتي عالوه به

اخyyير، هyyايسyyال نيازمنyyديم. در اسyyتاندارد محتyyوايي به اهyyداف، اين به دسyyتيابي شyyبکه از شyyده ارائه محتواهyyاي و استداشyyته گyyيريچشم رشد اسyyتانداردکردن

اينyyترنت مyyورد در بيشyyتر باشyyند. توضyyيح سyyازگار اسyyتاندارد صyyنعت با بايد حتمyyا-آمyyده آن به مربyyوط دربخش ، زمينه اين در شyyده انجyyام هyyايفعاليت و استانداردها

اسyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyت. که است مyyؤثر محتyyوا مyyديريت سيسyyتم توسعه يا کردن عملياتي در زيادي عوامل و ملي محدوده در ويژه به جغرافيايي پراکندگي کارکنان( و تعداد تشکيالت) اندازه

اشyyکال و هاداده تنyyوع به توانمي عوامل ديگر ست. ازجملهآنها ترينمهم فرهنگي، صyyورت به توانندمي سyyاده، متyyني مقاالت بر عالوه هاداده کرد. اين اشاره آنها ارائه

-قyyابليت و توانايي ، آنها مديريت که باشند مهندسي اشکال يا تصوير صدا، گرافيکي، با و سyyنتي، صyyورت به نيyyاز اسyyاس بر هاسيسyyتم از طلبyyد. بعضيمي بيشyyتري هاي

ارتبyyاط برقyyراري و ايمحyyاوره صyyورت به بيشyyتر و ترشyyفاهي هايروش از استفاده بسyyيار هاداده تبyyادل روش، اين در که شyyوندمي طyyراحي مقyyاالت، از استفاده بدون

است. محدود را محتوا مديريت توانمي نهايي، تحليل در » به را آموزش انجام براي ابزاري صرفا

به که است ارزش با و ثرمو زماني سيستم دانست. اين « الکترونيکي صحيح داده کند. « ارائه مناسب در» اشخاص « و مناسب »زمان

40

 

RLO( Reusable Learning Objects) مجدد استفاده قابل آموزشي هايبسته- 1-5-2-2 از مجyyدد اسyyتفاده امکان خوب، آموزشي مديريت سيستم هايقابليت از يکي که گفتيم

طراحyyان بايست مي هyyدف اين به دستيابي است. براي آموزشي مطالب و اطالعات نسبت قادرند هابسته کنند. اين توليد مجدد استفاده قابل آموزشي هايبسته آموزشي

دهنyyyyyد.نشyyyyyان واکنش سyyyyyرعت به فراگyyyyyيران آموزشي کمبودهyyyyyاي و نيازها به مقوله اين بyyراي متفyyاوتي بyyدانيم. تعyyاريف را آموزشي هايبسته اين تعريف بايد ابتدا ويyyديويي فايل يک يا جداگانه گyyرافيکي شyyکل يک راRLO اسyyت. بyyرخيشyyده ارائه

آمyyوزش سيسyyتم در مسyyتقل آموزشي جyyزء تyyرينکوچک را آن ديگر بyyرخي و دانسyyته ارزيابي يک و آموزشي و يادگيري فعاليت يک هدف، يک شامل که دانندمي الکترونيکي

است.Performance) عملکyyردي هyyدف يا آموزشي هyyدف هyyدف، از منظور Goalکه ( است

RLOتفاده واحدي آموزشي مشي خط و روش از آن به رسيدن برايyyد. بامي اسyyکن با را آنها تyyوانمي هستند، آموزشي مستقل اجزاي ترينکوچک هاRLO اينکه به توجه

وجyyود به را تyyريبyyزرگ اختصاصي آموزشي هyyايمجموعه تا کرد ادغام و ترکيب همغيره.( و آموزشي دروس آموزشي، هايدوره مثال براي ) آورند

با يا خريyyداري آنها توليدکننyyده خyyاص هايشرکت از توانمي را آموزشي هايبسته اين توانمي اين، بر کرد. عالوه توليد و طراحي داخلي، آموزشي متخصصان از استفاده

مسyyتقيم طyyور به که اسyyتفاده خاص هاينمونه يا اختصاصي کاربردي هايبرنامه ازبرد. بهره نيز شوندمي ايجاد اينترنت شبکه روي

برنامه داخل که افyزاري نyرم ابزارهyyاي از اسyyتفاده با هاشرکت برخي راستا، اين درMS مثل رايجي هاي PowerPointو MS-Wordرارyته توليد به دارد قyايبسyآموزشي ه

پردازند. مي 

LCMS( Learning Content Management) یادگیری محتواي مديريت سيستم-] 1-5-3

System بyyراي که است شyyبکه بر مبتyyني اغلب سيستمي يادگيري محتواي مديريت سيستم و اداري ابعyyاد و رودمي کyyار به آموزشي محتyyواي مyyديريت و نشر تاييyyد، تyyاليف،

41

اختصاصي هايمجموعه و محتوا توليد مقوله با را سنتي آموزشي سيستم مديريتيکند.مي ترکيبCMS به مربوط

مستقل صورت به هم که دارند وجود آموزشي هايبسته از هاييکتابخانه ،LCMS در-مجموعه از بخشي عنyyوان به توانندمي هم و گيرندمي قرار استفاده مورد جداگانه و

 شوند. برداريبهره تربزرگ آموزشي هاياز: اند عبارتLCMS سيستم هايويژگي   مطyyرح زير مyyوارد درنظرگyyرفتن با کyyار پيشyyرفت پyyردازش مسئله سيستم دراين- ١

است: اهداف با را جديد آموزشي هايبسته بايستي هم آموزشي، هايدوره الف. طراحان

توليد پيش از آموزشي هyyايبسyyته از اسyyتفاده با هم و کنند توليد خyyاص کyyاربرديکننyyyyyyyyyyyyyyد.طyyyyyyyyyyyyyyراحي را تکميلي جديد هyyyyyyyyyyyyyyايدوره شyyyyyyyyyyyyyyده،

آموزشي هyyايدوره يا هاRLO بايسyyتي کارشناسyyان يا آموزشي ارشد ب. طراحاندهند. قرار همگان دسترس در را آنها تاثير، از پس و بررسي را ايجادشده افyyراد يا مشyyترکان به خyyاص هyyايRLO يا آموزشي هyyايدوره تخصyyيص پ. بyyراي

دارد. وجyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود قوانيyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyني مشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyخص، بانک از يا آرشyyyيو يا مفيدشyyyان، عمر اتمyyyام با آموزشي هyyyايدوره و هاRLO. ت

شyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyوند. مي حyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyذف اطالعyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyاتي بخواهند که زمyyان هر توانندمي تنها نه فراگyyيران ،LCMS سيسyyتم از اسyyتفاده با- ٢

آموخت. خواهند را نياز مورد بخش فقط بلکه ببينند آموزش بخشي صyyyورت به و نيyyyاز حد در بالدرنگ و سyyyريع آمyyyوزش ديگyyyر، عبyyyارت به

-مي هاRLO و LCMSاسyت. مهم بسyيار ويyژگي اين که گyيردمي قرار دراختيارشان حد در آموزشي به را روزه چند کامل آموزشي دوره يک در حضyyور ضyyرورت توانند

سازند. تبديل دقيقه چند3 -LCMSو RLOازندمي قادر را گيرنده آموزش هاyyارب که سyyود آموزشي تجyyرا خ

کنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. اختصاصيکند. مي جستجو آموزشي دوره ياRLO مجموعه يک در وقتي آموز دانش

شyyود.مي مواجه خyyود قبلي درخواسyyتي آموزشي هyyايبسyyته بر مبتني هاييتوصيه با آشنا خود انتخابي آموزشي بسته درباره ديگران هايديدگاه با تواندمي اين، بر عالوه

42

و بنyyدي دسyyته خyyود شخصي نيازهyyاي اسyyاس بر را مطyyالب کل سyyادگي به و شودکند. مرتب

ايجاد آموزشي هايدوره توليد هايروش خصوص در شگرفي فکري تحول ابزار اينکند. مي دوره طyyول و پايyyان شyyروع، که خطي حyyالت از را آمyyوزش فرايند ديگر، عبارت به

-مي تبyyديل يکyyديگر از مسyyتقل دانش و اطالعات کوچک هايبسته به دارد مشخصي نyyيز گyyاهي و اندمرتبط بايکyyديگر اطالعyyاتي هايبسته اين که است بديهي کند. البته هyyايکيت صyyورت به توانندمي آنها واقع در ولي شyyود،مي گرفته نظر در آنها مجموعهگيرند. قرار استفاده مورد آموزشي

طyyول در و کالس انتهyyاي تا ابتyyدا از مشyyتاق آموزاندانش اينکه جاي به روش اين با ازکالس بخواهند که مyyيزان هر به و زمyyان هر توانندمي باشyyyند، حضورداشyyته روز

شyyyyyyyوند. خyyyyyyyارج کالس از دلخyyyyyyyواه زمyyyyyyyان در و کyyyyyyyرده اسyyyyyyyتفاده بحyyراني و کننyyدهتعyyيين بسyyيار آنها راهyyبري و آموزشي اهyyداف خلق روش، اين در

است. بتوانند آمyyوزاندانش که شyyود طراحي ايگونه به بايد آموزش فرايند آنچه به دقيقyyا

 کنند. درک را نظرخود مورد مسئله و يافته دست خواهندمي عبارت آموز دانش نياز مورد امکانات ساختن فراهم براي آموزشي طراح فعاليتهاي  

از: است روشن اهداف با دقيق طراحي کمک به آموزش از سريع رضايت امکان ايجاد-الف

شyyود. درست ممکن اهyyداف و افکyyار تمyyامي بنyyديجمع که ايگونهبه و مشخص و-برنامه سرعت به جديد، هايبرنامه ساختن هنگام که ايرايانه نويسان برنامه مانند را هyyاييبخش تنها و سازندمي موجود افزاري نرم اجزاي گردآوري با را کاربردي هاي هyyايدوره سyyرعت به بايد نyyيز آموزشي طراحyyان کننyyد،مي توليد نيست موجyyود که

موجyyود که را هyyاييRLO تنها و بسyyازند موجyyودRLO کyyردنجمع با را آموزشيکنند. توليد ، نيستند

که است هyاييRLO طyراحي مسyتلزم مکفي و دلخواه اندازه به آموزش ارائه-ب قابل مختلف کاربردهyyاي در و شyyوندمي ايجyyاد مستقل آموزشي هايبسته عنوان به

هستند. استفاده

43

به را آنها بايسyyتي خاص، کاربرهاي و افراد براي هاRLO کردن اختصاصي براي-پ با کتاب يک که طور کرد. همان تجهيز اطالعات از ايمجموعه با شاخص يک وسيله

هاRLO و... مشyyخص، ناشر نyyام چاپ، تاريخ نويسنده، نام مثل اطالعات سري يک يا شyyودمي نويسyyنده نyyام مثل اطالعyyاتي با که شyyوند طyyراحي طyyوري بايسyyتي نyyيز

به تخصyyيص قابل و مشخص غيره و آموزشي ،هدف بنديگروه ايجاد، تاريخ طراح،Meta) اطالعyyات باشyyند. اين نظر مyyورد اشyyخاص Tagsئلهyyردن اختصاصي ( مسyyک کنند.مي تسهيل را آموزش

مyyوج دراين که دهندمي ارائه راLMS از جديyyدي مyyوجRLO وLCMS تyyرتيب اين بهداشت. خواهند خود آموزشي مطالب بر بيشتري کنترل هاسازمان جديد،

و شyyده آموزشي طراحyyان و آمyyوزاندانش ترنزديک و بيشتر همکاري باعث امر اين داد. خواهد افزايش نيز را سازماني وريبهره و کارايي

44

نوين آموزشي مديريت هايسيستم- 1-5-4 آموزشي مyyديريت هyyايسيسyyتم از بسyyياري و پردازندمي آمyyوزش اجyyزاي به صyyرفا

پردازندمي مقوله دو هر به جديد هyyايLMS ولي گيرند.مي ناديده را اطالعاتي اجزاي وAdobe پشyyتيباني هyyايسyyايت در که است هyyاييهمyyان مشابه آنها، آموزشي واجزاي

Macromediaتم وyyاينيزسيسyyديريت هyyدانش مKM) Knowledge Managementودyyوج ) ايرسyyانه هyyايبانک مانند ديگyyري اجزاي و هامولفه است ممکن اين، بر دارد. عالوه

(،Peer to Peer( P2P همتا به همتا کاربري ،DMR Repositories )Digital Media) ديجيتال(IM فyyوري رساني پيغام کاربري Immediate Messageيز ( وyyيرد. البته ... نyyدر دربرگ

واقع و محتاطانه بسyyيار بايستي الکترونيکي آموزش و دانش مديريت ترکيب مورد است عملي و شايسyyته پyyذير، امکyyان چيز چه که کرد بررسي کرد. بايد عمل بينانه خyyود ويژه تاثيرگذار هايحوزه و توليد پيشگامان تمايالت، گيري،جهت حوزه، هر زيرا

روي بر تمرکز و هاتفyyاوت اين شناسايي با بايستي همکاري و ادغام نوع هر و دارد راباشyyyyyyyyyyyyyد. تyyyyyyyyyyyyyوام همکyyyyyyyyyyyyyاري مشyyyyyyyyyyyyyترک نقyyyyyyyyyyyyyاط

تصyyميم واتخyyاذ اطالعyyات کسب جهت در مثبت گyyامي آموزش، و اطالعات ترکيب هyyاينyyام به اساسي مؤلفه دو دانش مyyديريت اسyyت. سيسyyتم ارزش با و خyyوب

بين فعال تعامل ايجاد با که دارد زير شرح به (BA )تفکر ( و دانش توليد ) فرايندکرد. عملياتي را دانش مديريت توان ،مي دو اين( : SECIدانش) توليد فرايند-الف  

سyyyازيخyyyارجي ،Socialization کyyyردن اجتمyyyاعي مرحله چهyyyار داراي فرايند اينExternalization، کردن ادغام Combinationسازي داخلي و Internalization .است

تلقين و اشyyخاص ميyyانTacit تلويحي دانش گذاشتن اشتراک به بر کردن اجتماعي از ) دانش( پس که معyyyyني اين کنyyyyد. بهمي داللت مشyyyyتريان يا همکyyyyاران به آن

فyyيزيکي مجyyاورت از ، زمyyاني فاصyyله يک در گفتمyyان و تعامل اثر در مقyyدماتيشد. خواهد حاصل افراد و اشخاص به تشyyريحي صyyورت به آن ترجمه و تلyyويحي دانش بيyyان مفهوم به سازي، خارجي

و نهفته يا تلyyويحي دانش بيyyان ، واقع اسyyت. در ديگyyران بyyراي درک قابل ايگونه تصyyويري و تمyyثيلي زبyyان يک از اسyyتفاده باExplicit( آشyyکار )دانش به آن تبyyديلاست.

45

اسyyت. دانش از تyyريپيچيyyده مجموعه به آشکار دانش ارائه مفهوم به کردن ادغام-مي دانش کyyردن مندنظام و گسترش و انتشار ارتباطات، شامل کليدي موضوعات

به نهyyايي، ويyyرايش با تا شودمي توزيع سازماني اعضاي ميان جديد دانش اين شود.شود. استفاده تريمطلوب نحو

است. به سازمان نهفته دانش به جديد توليدشده آشکار دانش تبديل سازي داخلي سyyازماني دانش در را خود نياز مورد و مناسب دانش توانندمي اشخاص ترتيب، اين

کنند. شناسايي تفکر: -ب

است. انگليسي زبان در مکان مفهوم بهPlace لغت معادل ژاپني، اي واژهBA کلمه ارائه به علمي محصyyوالت بنيyyاد عنyyوان به که است مشyyترکي فضyyايBA واقع در

جyyدا آن از است گرفته قyyرار فضا اين بطن در که را دانش اگر و پyyردازدمي خدماتشد. خواهد تبديل اطالعات به کنيم، شyyود.مي ارزش بي نشyyود اسyyتفاده مشخصي درزمان اگر و است مرز بدون دانش

BA و دارد مشyyخص زمyyاني يا فضا در علمي منyyابع تمرکز به نيyyاز دانش از استفاده

توليد فرايند در عقالني هyyايظyyرفيت و علمي هyyايسyyرمايه تمرکز بyyراي مکyyانيزمي دانش مکyyاني در ايپروژه براي را مختلف هايتوانايي با افراد از گروهي است. مثال

 بپردازند. دانش توليد به تا آوردمي گرد شyامل که کyنيممي اشyاره دانش مyديريت بyراي مناسyبي و سyاده روند به پايyان در  

است: زير مراحل از گyyروهي جديyyد، فرايند و ابتکyyار شyyروع از قبل پyyروژه: مyyدير از قبل آمyyوزش-١

راه بهyyترين و شyyده آشنا ايشان اجرايي پيشنهادهاي با تا آوردمي هم گرد را کارکنانبرگزيند. را ممکن حل

تا استشyyده بيyyني پيش مyyداومي آمyyوزش پروژه طول پروژه: در حين آموزش-٢باشد. داشته وجود هاآموخته و شده انجام فعاليت سنجش امکان

و دسyyتاوردها به مyyدتي کوتyyاه بyyازنگري در پyyروژه از پyyروژه: بعد از بعد آموزش-٣ اين از انتقyyال قابل مهم هyyايآموزش نيز و داد انجام بهتر شدمي را کارهايي چه اينکه

شyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود.مي پرداخته پyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyروژه، در از درسyyتي تصyyوير است بهyyتر محتyyوا، مyyديريت و توليد چگونگي بررسي از قبل

46

» اطالعyyات « و » آموزش درستي به مفهوم دو اين گاهي چون باشيم داشته ذهنشوند.نمي کارگرفته به و « تعريف

و ايويyyژه اهميت آموزشي هyyايدسyyتورالعمل با منطبق هyyايآمyyوزش در اطالعyyات مفهوم دو عملي کارگيري به هاي)اطالعات( دارد. شيوه )آموزش( و ترکيب امکان

به که است وبسyyتري مفهyyوم همyyان واين است وتحليل تجزيه قابل يکyyديگر با آنها آن نyيز آمyوزش مديريت هايسيستم فروشندگان از بسياري امروزه رسد مي نظر

شyyود. بyyديهي کyyار مشyyغول خواهدمي جديدي بازرگاني مدير اند.گاهيکرده درک را دوره يک در شyyyرکت به نيyyyازي و شناسدمي را کyyyارش جديد مyyyدير اين که است

را آموزشي خyyاص اسyyتراتژي يا کنند فهرست برايش را اهداف آن در که آموزشي بyyراي نيyyاز زمyyان در صحيح اطالعات به دستيابي فقط بلکه. ندارد دهند، ارائه او به اطالعyyات اين يyyافتن در را او تواندمي که است شyyبکه برنامه اين و دارد اهميت او

کارمند يک اما کند؛ راهنمايي که را خyدماتي است الزم بانک، مشتريان خدمات مثال کند ارائه مشتريان به بايد با توام خدمات توضيح اطالعاتي بانک يک و شناخته دقيقا

شود. گذاشته دراختيارش جستجو امکان نيyyاز اين سyyاختن بyyرآورده بyyراي آموزشي روش بهyyترين بايسyyتي که است بyyديهي است الزم دانش و نيست کyyافي خود خودي به اطالعات مورد اين شود. در انتخاب

يyyادگيري، فرايند در شyyود. پس حاصل مطلyyوب عملکyyرد و نظر مyyورد بyyازده تا دارد. ضرورت دو، هر دانش، و اطالعات

جمله: از کرد شناسايي مقوله دو اين بين اساسي تفاوت پنج بتوان شايد   دانش ولي اسyyت، متمرکز )مطyyالب( محتyyوا از خyyاص ايمجموعه بر اطالعyyات-١

است. خاصي آموزشي بازده بر متمرکز و مبتني هyyدف اما ، کنندمي تعريف کننyyدگان مصyyرف اول درجه در را اطالعyyات هyyدف-٢

کنند.مي تعيين غيره و معلمان آموزشي، طراحان را دانش ولي شyyودمي ( تبyyديل ماخذ و ) مرجع به مطلyyوب درحyyالت و نهايت در اطالعات-٣

بود. خواهد حافظه در محفوظاتي حالت، تريندرمطلوب دانش دانش ولي است متمرکز دقيق هyyايتوضyyيح و برتعyyاريف کلي طyyور به اطالعات-٤

شود.مي شامل را ارزيابي اجزاي و هاتمرين معرفي،

47

هر آموزشي مyyديريت هyyايسيسyyتم ايجyyاد بyyراي هاسيسyyتم يا هاکyyاربري سyyاخت درشوند. کارگرفته به يکديگر کنار در بايد اطالعات و دانش يعني يادگيري دوجزء

مyyاهيت به توجه با هyyاييسyyايت هyyا،سيسyyتم محتyyواي مديريت امکان ايجاد منظور به و خyyدمات از اسyyتفاده هنگyyام کاربر پشتيباني تامين براي آنها آموزشي يا اطالعاتي معyyايب، رفع و يyyافتن نyyيز و مشyyکالت حل بر عالوه که استشyyده ايجyyاد توليyyدات Adobe هyyايسايت به توانمي جمله شود. ازمي شامل نيز را توليدات توسعه و استفاده

کرد. اشارهMacromedia و گيرد.مي بر در را آموزش از تريوسيع گستره اطالعات که دهدمي نشان گفتيم آنچه

زمyyان در )آموزش تقاضا( يا براساس )آموزش نظريه به امر اين ساختن مرتبط با-نyyرم با آشyyنايي از پس کننyyدگانشyyود. مصyyرف مي تبyyيين بهyتر برداشت اين ( نيyyاز

و آموزشي هyyايدوره در شyyرکت و هادسyyتورالعمل از )اسyyتفاده مربوطه افزارهyyاي فyوري و ضyروري نيازهyyاي زمينه در مسyتمر حمyyايت از برخورداري غيره( خواهان

خود مثل اطالعyyات از خاصي هyyايقطعه وسيله به نيازها اين بيشتر هستند. معموالFAQ،االت ، خبري هايگروه دانش، بر مبتني ورودي هاyيره و مقyامين غyود،مي تyش با راهنمايyyان صyyورت اين در باشyyد، آموزشي روش ارائه مسyyتلزم نيyyازي اگر ولي

 گرفت. خواهند عهده بر را نقش اين خود حضور

48

آموزشي مديريت هايسيستم انتخاب- 1-5-5 آموزشي مديريت سيستم خريد الکترونيکي، آموزش درياي در ورشدنغوطه براي

يک صحيح است. انتخاب ضروري LMS اصطالح به يا آموزشي مyyديريت سيسyyتم به باشد مyyyوردنظر موسسه يا سyyyازمان آموزشي برنامه نيازهyyyاي با متناسب که

که چyرا دارد، نيyاز آنها هyايقyابليت و مختلف هyايسيستم شناخت و بررسي تحقيق، داشyyت. اين خواهد پي در را آموزشي برنامه شکست عجوالنه، و نادرست انتخاب

به متفyyاوت هyyايقyyابليت با جديyyدي محصوالت هفته هر و روز هر اينکه به باتوجه امر با که محصyyوالتي اسyyت؛ دشyyوار بسyyيار شyyوند،مي عرضه الکyyترونيکي بازارآموزش

تجربه( آموزشي، )مديريت سيستم در نهايي حل راه يک آموزشي(، )مرجع عناوين فنyyاوري ابyyزار دور(، از) راه خصوصي آمyyوزش کامل حل راه يک آمyyوزش، در اي

تخصyyيص پي در و شوندمي تفکيک يکديگر از غيره و انقالبي الکترونيکي الکترونيکيهستند. خود محصوالت به بازار سهم

هyyا نyyيزمسلم است که هيچ سيستمي مشابه ديگري نيست و براي همين، سازمان بايسyyتيLMSنيازهاي آموزشي متفاوت دارنyyد. بنyyابراين، بyyراي انتخyyاب سيسyyتم

ابتدا نيازها کامال روشن و تبيين شده باشyyند و پس از آن، بررسyyي شyyود کyyه اين توانyyد بyyهسؤاالتي که مي و هست يا نه. معيارها نرم افزار پاسخگوي تمامي نيازها

است. کمک کند در جدول آمدهLMSخريدار

ها معيارسواالت

اداري سرپرستي مستندسyyازي، مyyديريت خودکyyار، امتيyyازدهي شناسyyايي، توانyyايي افyyزار نyyرم اين آيا

دارد؟ را آموزشي تکاليف امور اداره و هاپروژه درسي، مواد اشکال، کردن کاربرديتأليف سرپرستي

دارد؟ قابليت چقدر )تأليف( است؟ مديريت ابزار افزار، نرم اين آياترکيبي

طريق ترکيyyبي از آمyyوزش خودآمyyوزي، غيررسمي، آموزشهاي همهLMS افزار نرم آياکند؟ مي مينتا را آنها اجرايي پشتيباني و استاد

سازگاري ساير از شده خريداري آموزشي هايدوره که هست پايدار قدر آن محصول فناوري آيا

49

کند؟ اجرا را هاسيستممحتوا

هستند؟ شده شناخته آموزشي نظر از درسي هايدوره آياافزار درس هزينه

است؟ مناسب شده کسب نتايج با مقايسه در هاهزين ميزان آيااثربخشي

کند؟ تضمين را سيستم کارايي و اثربخشي تواندمي فروشنده آياتوسعه

دارد؟ را فناوري رشد با متناسب ارتقاي و توسعه قابليت سيستم آياميزباني

کند؟ ارائه کاربري خدمات ، فروشنده يا خود سرور روي بر تواندمي سيستم آيامجتمع خدمات

ابyyزار درسyyي، هyyايدوره مyyديريت خyyدمات ،درسي هyyايدوره شامل افزار نرم اين آيا تجyyارت و گواهينامه صدور مطالب، يکپارچگي اساتيد، آموزش فني، پشتيباني توسعه،

است؟ الکترونيکيپايداري

يابد؟مي ارتقا و مانده برقرار خودکار طور به سيستم آياشدناستاندارد

دارد؟ تطابق شده ائه ار استانداردهاي از يکي با درسي مواد آياانحصاري مشخصات

دارد؟ فردي منحصربه ويژگي چه هاسيستم ديگر با مقايسه در سيستم اينفناوري

يوسyyته،پ هyyايبحث گپ، صyyدا، يyyديو،وکنyyد؟)مي پشyyتيباني فنyyاوري کyyدام از سيسyyتمغيره( و خودآموزي

و صyyحت از اطمينyyان بyyراي شyyد، ذکر پيش صyyفحه جyyدول در که مواردي بر عالوه هyyyايقيمت بين ايمقايسه که است الزم مناسyyyب،LMS سيسyyyتم انتخyyyاب در دقت

اين فروشyyندگان اينکه به توجه با گyyيرد. البته انجyyام مختلف محصyyوالت پيشyyنهادي سyyاده چندان مقايسه اين دارند، گذاري قيمت براي متفاوتي ساختارهاي هاسيستم نخواهد ديگ بyyرخي درسyyي( و جلسه ) يک به را گذاري قيمت واحد برخي بود. مثال

50

توجه و نظر دقت بايسyyتي گيرنyyد. لyyذامي نظر گيرنyyده( در آمyyوزش هر ) ازاي ربهکyyyyyyyyyرد. اعمyyyyyyyyyال مقايسه اين امکyyyyyyyyyان ايجyyyyyyyyyاد بyyyyyyyyyراي را خاصي

است. موسسه يا درسازمان مورداستفادهIT ساختار درنظرگرفتن ديگر، نکته و منطبق و هماهنگIT ساختار با شده انتخاب آموزش مديريت سيستم اينکه براي

کارشناسyان همفکyyري با بايسyتي باشyyد، برخyوردار اصyلي مراکز در يکپyارچگي از LMS بyyازار هنyyوز اينکه به توجه با رابرگزيyyد. مناسب سيسyyتم مجموعyyه، برجسyyته

(ASP ازIT خريد جاي به که است بهتر نيافته، دست واحدي الگوي به و نشده کامل

Application Service Providerتعداد که معتقدند شود. کارشناسان استفاده اي( اجاره -بهyyره حyyال در که موجyyود هyyايسيستم بيشتر زيرا شود، مي کمLMS فروشندگان

اسyyتفاده غيرقابل سyyاله، دو دوره يک طي هسyyتند، مختلف هyyايسازمان در برداري و آمyyده در برجسyyته فروشنده چند انحصار به صنعت اين زمان، آن تا و شد خواهندشد. خواهد يکپارچه

توانyyايي آموزشyyي، مyyديريت هyyايسيسyyتم همه اسyyاس که شويممي متذکر پايان در روند تعقيب و نظyyyارت نويسyyyي، برنامه آموزشyyyي، دوره نyyyام درثبت همyyyاهنگي

هyyايوآمyyوزش کالسyyيک و سyyنتي هyyايدرآموزش که است آزمون و ارزيابي يادگيري،دارد. يکساني اهميت الکترونيکي

مyyديريت بودجyyه، پيگyyيري گyyزارش، تهيه توانyyايي هاسيسyyتم از بyyرخي آن، از پس هyyايتوانyyايي بر هم راOnline کمکي امکانyyات و آمyyوزاندانش سyyوابق ثبت تجهيزات،

افزودند. خود نيازهاي تصريح و تبيين براي پيشنهادي طرح ( ياRFP)Request For Proposal يک تکميل

يyyاري نيازها و خyyدمات سyyطح کنyyترل در را فروشنده و خريدار تواندمي نيز سازمانکند.

مyyورد محصyyول کارفرما، هايخواسته اولويت و اهميت به باتوجه تواندمي فروشنده سيسyyyتم پايyyyداري از تواندمي نيازها کامل تشyyyريح با کارفرما و کند ارائه را او نظر

پنج تا حyyداقل که برگزيند را سيسyyتمي شyyده، مطمئن کندمي خريداري که مديريتي باشد. استفاده قابل سال

خالصه زير مyyوارد در تyyوانمي را پيشyyنهادي طyyرح يک دقيق تکميل و نگارش مزاياي  کرد:

51

ارائه رقyyابت بyyراي منصyyفانه و مناسب فرصتي که شودمي ايجاد اطمينان اين-الفاسyyyyyyyyyyyyyت. شyyyyyyyyyyyyyده فyyyyyyyyyyyyyراهم خyyyyyyyyyyyyyدمات کننyyyyyyyyyyyyyدگان

مyyورد خyyدمات پشyyتيباني قyyابليت با مناسب سيستم انتخاب و شناسايي امکان- ب در را بyyازدهي بيشyyترين و هزينه ثرمو کyyاهش که ايگونه به شyyود؛مي فyyراهم نيyyاز

داشت. برخواهد با مyyدت دراز مناسyyبات برقyyراري و توانمند مديريت با تشکيالتي انتخاب امکان- پشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود.مي فyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyراهم تشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyکيالت، آن نيازهyyاي پاسyyخگوي که ايتجربه با و شايسyyته تشyyکيالت ايجyyاد بyyراي فرصyyتي-ت

شود.مي فراهم کند، پيدا رشد و ارتقا نيازها توسعه با و بوده مشتريان و شyyرايط به فروشyyنده و خريyyدار آن در که رسyyمي ايموافقتنامه عقد امکyyان-ث

 آيد. مي فراهم شوند،مي متعهد آن در دشده قي موارد

52

آموزشي مداوم استراتژي توسعه ابزارهاي- 1-5-6 هyايسyyايت که است سyyاختاري به نيyyاز آموزشي موفق اسyyتراتژي يک اجyراي بyyراي شyyامل را گيرنyyده آمyyوزش فyyرد نيازهyyاي و محتyyوا فناوري، دولتي، مقررات کاري،شود.

آمyyوزش اسyyتراتژي و توسyyعه و شyyناخت بر که دارند وجyyود مراکyyزي راستا اين در و آموزشي اهyyداف به رسyyيدن براي هاسازمان به و داشته کامل آگاهي الکترونيکي،

-مي يyاري روزه يک آموزشي هyايکارگyاه برگyزاري طريق از نيازهايشyان بyرآوردنرسانند.

آموزشي اسyyتراتژي که کند مي کمک هاسyyازمان به روزه يک هyyايکارگyyاه برگyyزاري   دست زير هyyايتوانyyايي به و کyyرده اجyyرا و شناسyyايي را کامل و جyyامع ساختار بر مبتنييابند:

فنyyاوري با سنتي هايسيستم هماهنگي و ارتباطات فني اصول و هانيازمندي با-الفشوند. آشنا آن اجرايي موارد و الکترونيکي آموزش

کyyارکرد براي شده توافق اصول و ساختارسيستم ها،ازکاربري مشترکي بيان به- بيابنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. دست سيسyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyتم

خyyود کارکنان مهارتي نيازهاي با متناسب آموزش ارائه براي مناسب هايمدل با-پشوند. آشنا

مناسب و مثبت هyyايديyyدگاه به آموزشي مختلف مطyyالب و هاروش تyyرکيب با-تيابند. دست

آموزش قالب در آن توزيع حوزه و آموزشي مطالب گسترش امکان ترتيب، اين به الکyyترونيکي آموزش و سازمان اهداف و هااستراتژي بين و شده فراهم الکترونيکي

شyyyyyyyyyyyود.مي برقyyyyyyyyyyyرار مسyyyyyyyyyyyتقيم رابطه شyyyyyyyyyyyده انتخyyyyyyyyyyyاب نyyيروي مyyديريت روند مناسyyب، آموزشي گyyذاريازسياست استفاده با اين، بر عالوه

شود.مي فراهم آموزشي پايدار استراتژي يافته، بهبود انسانيClick در مجتمع توليyyدات بنيyyاد به تyyوانمي هاسyyازمان اين جمله از 2 Learn، راحyyط

و عملي هyyايروش بهترين از بنياد کرد. اين اشاره آموزشي، هاياستراتژي و مطالب مشyyتريان، يا شyyرکا کارکنyyان، از اعم فراگيران به تا کندمي استفاده بنيادي باورهاي

به و نمايد ارائه را مناسب و جyyذاب دسyyتاوردهاي و آموزشي حقيقي سyyناريوهاي

53

يا مؤسسه ويyyژه مطyyالب ، آموزشي مyyديريت هyyايسيسyyتم از اينمونه عنyyوانبخشد. شتاب را فراگير به دانش انتقال و کرده مديريت را سازمان

 

Electronic Performance Support) الکترونيکي عملکرد پشتيباني سيستم- 1-5-7 System) EPSS

در را الزم اطالعyyات که است آموزشي مyyديريت هyyايسيسyyتم از ديگyyري نمونه نيزدهد.مي قرار کاربر اختيار در نياز مورد زمان

امکyyان اين آن، متعاقب پشتيباني و اطالعات اين ارائه با عملکرد پشتيباني سيستم را مشي خط و هاروش بهyyترين اطالعات، به سريع دسترسي با تا دهدمي کاربر به را

نyyداده انجyyام کنyyون تا است ممکن که فعاليتي کارگيرد؛به خود فعاليت تکميل براي. باشد

گyyام به گyyام آمyyوزش (،How to) « » چطyyور دسyyتور يک ايجاد با هاEPSS از برخيسازند.مي ممکن قبلي زمينه و دانش به نياز بدون را کاربر هايماليا بررسي براي که است درآمد بر ماليات افزارهاي نرم ،EPSS ساده مثال

نحyyوه و کyyدها يyyادگيري به نياز بدون را مبتدي کاربرهاي و شوندمي استفاده ساليانه در کننyyد. البتهمي راهنمyyايي شyyانماليyyاتي امور اداره در مالياتي، هايفرم کارگيريبه

منyyابع افyyزار، نyyرم اين در باشyyد، داشyyته نياز بيشتري اطالعات به کاربر که صورتي هاآمyyوزش اين نyyدرت به اما است، دسترسي قابل و شده بيني پيش الزم اطالعاتي

کاربرها چون شود مي الزم شود. انجام شانمالياتي برگشت که خواهندمي صرفا نyyرم سyyازي » شبيه امکان ايجاد آموزشي، مديريت سيستم ابزارهاي از ديگر يکي

دستگاه يک کارگيري به آموزش براي تعاملي بصري، سازي شبيه « است. افزاري مجyازي صyورت به دسyتگاه مختلف اجزاي جداسازي و مونتاژ امکان که ايگونه به

را قدرتمنyyدي و ثرمو آموزشي ابزار که است فناوري در جديدي پديده شود، فراهمObject فنyyاوري از اسyyتفاده با مyyورد اين دهyyد. درمي قyyرار کyyاربر اختيyyار در Basedو

تyyوانمي ، کندمي عمل واقعي سيسyyتم همانند که دسyyتگاه يک از ايپيچيyyده نمyyايشبخشيد. بهبود را آموزش نتايج

و جyزوات از اسyyتفاده حسyyاس، تجهيزات با کار براي کارکنان آموزش سنتي روش اميyyدوار بايد و دارد نظyyري جنبه صyyرفا که است دستگاه آموزشي هايدستورالعمل

54

اينکه بyyدون سyyازي، شyyبيه روش از استفاده باشد. اما فهم قابل کاربر براي که بود آمyyوزش امکان باشد، داشته وجود سازمان شدن متضرر و دستگاه خرابي احتمال کند. مي فراهم يادگيري براي امني محيط و کرده ايجاد را دستگاه با کار عملي

55

دوم فصل

سازياستاندارد

56

الکترونيکي آموزش در استانداردسازي- 2-1

استانداردسازي ضرورت2-1-1-همه پذيرش و تعريف با صنعتي، پديده و نوآوري هر پذيرش و ورود کلي طور به

بوده توام پديده آن جامع استانداردهاي جانبه برق، صنعت در است. مثال استانداردهاي آهن،راه صنعت در ،مداري قوانين و ولتاژ به مربوط استانداردهاي

HTTP وTCP/IP ،HTML جامع استانداردهاياينترنت، در و ، آهن خط به مربوط

اند.شده پذيرفته اين از کاربران فراگير و بهينه استفاده صنعت، هر محصوالت استانداردسازي

چنين نيز آموزشزمينه در اينکه براي داشت. پسخواهد پي در را محصوالت وسايل و ساختار براي جامع استانداردهاي تعريف و وجود شود، ايجاد موقعيتي به وسيعي تحقيقات اخير، هايسال طي خوشبختانه است. ضروري آموزشي

-شده انجام الکترونيکي آموزش در پذيرفتني استانداردهاي ايجاد و تعريف منظوراست.

«سازي خانه» نام به بازي اسباب نوعي با را آموزشي استانداردهاي توانمي مثل مختلف اشکال توانمي قطعات ترکيب از استفاده با آن در که کردمقايسه

ازنظر صرف بازي، اسباب اين در قطعه ساخت. هر را غيره و ماشين خانه، عبارت شود. به متصل ديگر قطعات به تواندمي کاربردش، يا اندازه رنگ، شکل، ديگر قطعات به توانندمي که دارند خاصي استاندارد آن هاي بلوک تمامي ديگر،شوند. متصل

فوق، بازي اسباب مانند بايد نيز الکترونيکي آموزش ساختار و مطالب مورد در از مجدد استفاده نظير امکاناتي به دستيابي آنها با که کردايجاد را استانداردهايي

ممکن مختلف هايزمان در گوناگون، منابع از مطالب تفکيک يا آوري جمع مطالب، فناوري مقوله در معتبر استانداردهاي ارائه و تدوين ضرورت و شود. اهميت

شود. مي آشکار بيشتر اينترنت طريق از تحصيل و آموزش بحث طرح با آموزشي، زمينه در گذاريسرمايه براي اطمينان ايجاد به منجر معتبر استانداردهاي وجود

از انتقال امکان همچنين استانداردها است. اينشده زمان و انساني نيروي-مواد از مناسب و کامل استفاده بهتر، عبارت به و ديگر، سيستم به سيستمي از ايکتابخانه ايجاد اين، بر سازند. عالوهمي فراهم نيز را شده خريداري آموزشي

57

معتبر، استانداردهاي با آموزشي مديريت هايسيستم وسيله به درسي مطالب دهد. مي کاهش را آموزشيدرفناوري مختلف هايگذاري سرمايه شدن متضرر خطر

سيستم يک داراي الکترونيکي آموزشهايسيستم کليه که گفتيم ،سوم فصل در هستند: زير وظايف با آموزشي مديريت

فراگيران. به مطالب ارائه و امور پيگيري نام، الف. ثبت شناسايي نهايت در و هاارزيابي نتايج و فراگيران پيشرفت گزارش ب. بررسي

آموزگاران. توسط هاکاستيمديران. توسط کاربران دسترسي سطح کنترل و امنيت تامين و پ. ايجاد

آموزش بازار کردنيکپارچه و استانداردسازي ضرورت به فصل، همان در شدهانجام هايفعاليت با محترم خواننده ،فصل اين کرديم. دراشاره نيز الکترونيکي

شود.مي آشنا زمينه اين در آموزش از سريع و مطلوب استفاده منظور به استانداردسازي درمورد گام اولين

ويژگي داشتن و مناسب عملکردهاي از کاربران استفاده امکان ايجاد الکترونيکي، فروشگاهي يا توليدکننده هر از است. کاربران آموزشي محصوالت پذيري انعطاف

نصب خود آموزشي درمحيط را آموزشيمواد بتوانند بايستمي کنند،مي خريد که کار آن با مشاوري و راهنما هيچ حضور بدون و کرده محصول نبايد کنند. مثال

که شود تهيه ايگونه به آموزشي قابل ٩٥ ويندوز عامل سيستم درمحيط صرفا سيستم تغيير به ناگزير ديگري، عامل سيستم داشتن درصورت کاربر و باشد اجرا

شود. خود عامل مديريت هايسيستم مجريان ارتباط برقراري امکان بايستمي اين، بر عالوه

از استفاده گفتيم، که طور باشد. همان فراهم يکديگر با متفاوت آموزشي قرار خاصي موسسه انحصار در مطالب که شودمي سبب آموزشي استانداردهاي

شود. فراهم آموزشيمواد تبادل يا انتقال مجدد، استفاده امکان و نگيرند ADL وAICC موسسات وIMS عمومي آموزش کنسرسيوم ،IEEE موسسه

SCORM، هستند. الکترونيکي آموزش استانداردهاي ارائه و تدوين پيشتازان  را زير هايقابليت بايد آموزشي استانداردهاي که يابيمدرمي فوق مطالب به توجه با  

کنند: ايجاد کاربر براي

58

باشند. يکديگر با انطباق و ترکيب قابل گوناگون منابع درسي الف. مطالب که اي گونه به باشد، داشته وجود تبادل قابل درسي مطالب توسعه ب. امکان

شود. فراهم تفکيک و آوري جمع مجدد، استفاده هايقابليتشود.نمي وابسته خاصي فروشنده و توليدکننده به کاربر که باشد اطمينان پ. اين

-شده انجام خطر بدون و عاقالنه ،آموزشي گذاريسرمايه که باشيم ت. مطمئن است.

الکترونيک آموزش در مطرح استانداردهاي- 2-2 هنوز آن در استانداردسازي الکترونيکي، آموزش مقوله بودن جديد به توجه با

است.نشده تکميل حاضر حال در گفتيم، مقدمه در که طور همان موسسه يا سازمان چند صرفا را آنها از برخي بخش اين در که هستند آموزش نوع اين استانداردسازي کار درگير

کنيم: مي معرفي

Interoperability و ديتامتا استانداردهاي- 2-2-1 

و همراهي باشند،داشته نيز اقتصادي منافع آموزشي هايفناوري اينکه برايدارد. ضرورتInteroperability وMetadata متاديتا استانداردهاي با پشتيباني

به شود.مي محسوب ديگر اطالعات شناسنامه نوعي به که است اطالعاتي ،متاديتا مشخصات بيان براي که شودميگفته مختصري اطالعات به متاديتا بهتر، بيان

و عنوان مولف، موضوعي، بنديفهرست هايدارد. کارت ضرورت اصلي اطالعاتباشند. متاديتا توضيح در مناسبي مثال توانندمي ها،کتابخانه در غيره

نوبت و موضوعي بندي رده ناشر، نام نويسنده، نام کتاب، عنوان هاکارت اين در بخشي نيزMIMEدهد. مي کتاب مطالب مورد در اطالعاتي که استشده قيد چاپ

شودمي مربوط اينترنت روي شده ارسال اطالعات به که متاديتاست استاندارد از پردازش براي نياز مورد افزارنرم و اطالعات کلي طبيعت يا وضعيت از را گيرنده و

سازد.مي آگاه آنInteroperability، يا مختلفهايسيستم ارتباط امکان که هستند استانداردهايي -

سازند.مي فراهم يکديگربا را سيستم مختلف اجزاي

59

جمله ازPS(Post Script) نظير استانداردهايي وIP(Internet Protocolنظير) هاييپروتکل .دهدمي را اطالعاتتبادل اجازه مختلف هايسيستم بهIP هستند استانداردها اين

تطابق قابليت که سيستمي هر روي توانندميPS استاندارد از استفادهبا مستندات بسياري شوند. درگرفته کار به بشناسد، را فرمت اين زبان و باشدداشته را آن باکند.مي ايفا راInteroperability استانداردهاي نقش متاديتا ،موارد از

مشغول ،اروپايي هايگروه ديگر وIEEE LTSC، IMS ، ADL ، AICC موسسات صنعتي پي در ،خاص طور به ،AIC هستند. فوق استانداردهاي روي تحقيق

در ،LTSC و IEEE و کاربردها کردنعمومي پي درADL فرد،بهمنحصر و مستقلهستند. رسمي استاندارد ايجاد صدد به دستيابي کدام هر نيز آموزشي فناوري استانداردهاي در درگير هايسازمان ديگر

 است. نشده مشخص آنها نتايج هنوز که اندگرفتهپي را خاصي اهداف

AICC استاندارد-2-2-2

المللي بين انجمن (،AICC) هواپيمايي صنعت رايانه مبناي بر آموزش کنسرسيوم استانداردسازي منظور به ١٩٩٨ در که است فناوري بر مبتني آموزش متخصصان

شد. تشکيل هواپيمايي صنعت در آموزش براي استفادهمورد افزارنرم و افزارسخت-فناوري و رايانه مبناي بر آموزش ارزيابي و تدارک توسعه، هايمشي خط انجمن اين-مي تدوين و ترسيم مختلف هاينامهتوصيه قالب در را آن با مرتبط آموزشي هايکند.

AICC، بر مبتني درآموزش بايد که را عاملي هايسيستم ها،نامهتوصيه اين در -مي معرفي را هاسيستم اين نياز مورد افزارهايسخت نيز و شوندگرفته کار به رايانه

نيز مختلف هايسيستم بين اطالعات تبادل قابليت مورد در انجمن کند. ايناست.کرده ارائه مستنداتي افزارينرم افزاريسخت استانداردسازي به نياز مبناي بر ابتداAICC استاندارد

ولي گرفت، شکل هواپيمايي صنعت در استفاده منظور به و ايرايانه آموزش کاربردهايي نيز و اينترنتي آموزش در تبادل قابليت مجدد، استفاده براي اکنون استفاده مخابرات و تکميلي تحصيالت مالي، خدمات بهداشتي، هايمراقبت نظير

شود.مي

60

معتبر هايگروه و آموزشي هايکنسرسيوم از زيادي تعداد حاضر حال در. کنندمي پيروي آنها از و پذيرفته خود صنايع براي را AICC هايمشي خط استاندارد،

AICC هاينامهتوصيه داشته عموميت رايانه، بر مبتني هايآموزش تمام براي تقريبا و آموزشي مديريت هايسيستم بين نتايج پيگيري و ارائه کنترل، عرضه، شامل و

از منفعت بيشترين کسبAICC موسسه هايهدف از است. يکي اينترنتي هايدوره ترويج درپي هدف، اين به رسيدن براي که است آموزشي گذاريسرمايه

ديگر براي را آنها بتوانند آموزشي محصوالت فروشندگان که است استانداردهايي در فعال هايسازمان ديگر با را خود هايفعاليت موسسه دهند. اين ارائه نيز صنايع هماهنگADL و ،IMS IEEE LTSC مانند آموزشي فناوري استانداردسازي زمينه گيرد. مي قرار استفاده مورد بالفعل که است استانداردي حاضر، حال در و کرده

است: موارد اينAICC کلي اهداف خالصه طور به   صرفه به ومقرون موثر هايشيوه تکميل در هواپيماها اپراتورهاي به الف. کمک

رايانه. بر مبتني آموزش گيري بهره براي مناسب بستر کردنفراهم منظور به الزم هايمشي خط ب. تکميل

اطالعات. تبادل قابليت از ديگر و رايانه بر مبتني آموزش استانداردهاي مورد در آزاد بحث فضاي پ. ايجاد

آموزشي. هايفناوري-آژانس هواپيمايي، کارآموزان هواپيما، المللي بين هايگروه شاملAICC اعضاي

هايدوره دهندگانتوسعه و ايرايانه افزارهاينرم فروشندگان دولتي، هايهستند. ايرايانه آموزشي

شود.مي تشکيل اروپا و شمالي امريکاي در بار يک سال سه هرAICC هاينشست AICC Guide Lines & Recommendations اتحاديه عضو هايشرکت از يکي معموال

هاست.نشست اين ميزبان ها،AICC (AGR) هاينامهتوصيه و هاراهنمايي شامل ،سند نوع سه جلسات دراين

شود.مي ارائه کاري مستندات و فني هايگزارش پردازيم: مي مستندات اين از يک هر درباره مختصري توضيح به بخش اين در AICC هاي نامه توصيه و ها راهنمايي  

61

پيشوند با و رسيده دهنده راي رسمي اعضاي تصويب به هانامهتوصيه اين تماميAGRاز: اندعبارت سندها اين شوند.مي نامگذاري عدد يک و

،AICC هاينامهتوصيه و هامشي خط از ايخالصه شامل که: AGR- 001 الف. سندشود. مي مقاالت و فني هايگزارش

اين: Courseware Delivery Stationافزار( درس تحويل هاي)ايستگاهAGR-002 ب. سند بر مبتني آموزش تحويل هايايستگاه از استفاده براي هاييتوصيه شامل سند

سرعت ،CPU نوع درمورد هاييتوصيه سند است. دراين هواپيمايي صنعت در رايانه-سيستم تغذيه، منبع ،CD ROM، RAM نمايش،صفحه گرافيکي، کارت ،bus سيستم،

شود.مي ارائه شبکه و ديجيتال صداي سيستم کليد،صفحه ماوس، عامل، و توسعه براي هاييمشي خط شامل سند اين:ديجيتال( )صدايAGR-003 پ. سند صدا پخش براي افزاردرس توانايي مفهوم به ديجيتال صداي عملکرد کيفيت ارتقاي

پخش براي رايانه توانايي نيز و متفاوت صداهاي کارت با مختلف هايرايانه روياست. مختلف فروشندگان توسط شدهآماده آموزشي هايدوره

به رسمي اينامه توصيه شامل سند عامل(: اين )سيستمAGR-004 ت. سند هايبررسي نتايج آن، در که است عاملسيستم نوع مورد در هواپيمايي صنعت

AICCاست. شده قيد موجود عامل هايسيستم روي بر مشيخط سند اين اي(: دررايانه آموزش جانبي هاي)دستگاهAGR-005 ث. سندشود.مي ارائه ويديو کارت نظير جانبي هايدستگاه عملکرد ارتقاي به را هايي مشيخط سند رايانه(: اين مديريت تحت )آموزشAGR-006 ج. سند در توانايي ايجاد مفهوم به که کندمي توصيهCMI هايسيستم قابليت ارتقاي منظور

ارائه مختلف منابع که است رايانه بر مبتني هايآموزش مديريت براي CMI سيستم در نيز را مختلفCMI هايسيستم با اطالعات تبادل قابليت اين، بر دهند. عالوهميگيرد.مي بر

تبادل براي الزم هاي مش خط سند افزار(: ايندرس )مبادلهAGR- 007 چ. سند در که را غيره و صدا متحرک، تصاوير گرافيک، متن، مانند افزاردرس عناصر

کند.مي ارائه روند،مي کار به رايانه بر مبتني آموزش به و توزيع ايجاد، هاييمش خط سند ديجيتال(: دراين )ويديوAGR- 008 ح. سند

شود.مي توصيه ايرايانه آموزش افزاردرس در ديجيتال ويديوي كارگيري

62

براي الزم هايمشي وخط هاراهنمايي بر مشتمل سند )کاربر(: اينAGR-009 خ. سنداست. رايانه بر مبتني آموزش افزاردرس در کاربر وظايف انجام

-مشي خط سند وب(: اين پايه بر رايانه مديريت تحت )آموزشAGR-010 د. سند کند. مي توصيه را وب مبناي برCMI هايسيستم قابليت ارتقاي براي هايي

AICC فني مقاالت و هاگزارش  

است.AGR فني جزئيات مانند متفاوتي موضوعات شامل فني، هايگزارش و مقاالتاز: اندعبارت که شوندمي مشخص خاصي پيشوند با هاگزارش اين از يک هر  

GMI: رايانه مديريت تحت آموزش

COM: ارتباطات

CRSفناوري : Courseware

EXCاجرايي : کميته

ITLمستقل تست : آزمايشگاه

MPDجانبي قطعات و : محيط

Platform: PLT

Windows : WOSعامل هايسيستم و

اسناد و دارد رقمي سه پيشوند يک هاگزارش اين در سند هر ترتيب به معموال شوند. مي گذاريشماره AICC کاري اسناد

مقاالتي شامل عمومي، اسناد اين هستند. کاري اسناد ،AICC اسناد نوع سومين مقاالت، تهيه درحين يا خود کاري دوره درطول ،فرعي هايکميته اعضاي که استکنند. مي تدوين

IEEE LTSC استاندارد-2-2-3

LTSC(( Learning Technology Standards آموزشي فناوري استانداردهاي کميته

Committee متنوع موضوعات براي استانداردهايي ايجاد منظور به ،١٩٦٦ سال در زمينه اين در هاييفعاليت نیز تاکنون و شد تاسيس ،آموزشي فناوري به مرتبط

63

در الکترونيکي آموزش زمينه در فعال هايگروه بيشتر حاضر، درحال است.داشتهکنند.مي استفادهIEEE مصوب استانداردهاي از جهان، محسyyوب جهاني معتبر استانداردهاي اصلي ارکان از يکي کهIEEE استاندارد گروه

-کyyرده ارائه عyyام، مقبول مدل يک قالب در را معتبري و باز استانداردهاي شود،مي را فنyyاوري اين نيyyاز مyyورد خyyدمات و اطالعyyات هyyا،دوره ابزارها، گروه، اين است. مyyوارد و هامشي خط فyyني، اسyyتانداردهاي توسyyعه و ايجyyاد بyyراي تا کنندمي تکميل

 شود. استفاده ايرايانه آموزش به مربوطاست: مقوله پنج اين استانداردسازي درصددIEEE کلي طور به   عمومي . موارد١

يادگيري به مربوط . موارد٢ . محتوا٣

متاديتا و . ديتا٤کاربردها و مديريت هاي. سيستم٥

IEEE استانداردسازي زمينه در فعال کاري هايگروه

شyyرح و استانداردسyyازي زمينه در فعyyال کyyاري هyyايگروه از برخي با بخش، دراينشويم. مي آشنا آنها وظايف

IEEE P1484 .1 کاري، گروه اين ايجاد ساختار(: انگيزه و مرجع مدل کاري )گروه CAI(Computer آموزشي کمک رايانه بyyyراي مرجع مyyyدل تعريف ضyyyرورت Aided

Instruction )، مند آموزشي محيطyyهوش ILE(Intelligent Learning Environment ) و ITS(Intelligent هوشyyمند خودآمyyوز هyyايسيستم Tutoring Systems)به آن در که است

شود:مي پرداخته زير موارد CAI ساختار توصيف براي نامهواژه و کاري الف. چهارچوب

اطالعات ب. مبادلهاجزا عملکرد از پ. انتظارات

خارجي امکانات و ت. خدمات

مستندات و ساختاري هايمشي ث. خط

64

از مجyدد اسyتفاده امکyان آسyان، ارتقyاي يا نگهyداري استاندارد، اين فوايد ازجمله عملکyyرد قyyابليت موضوعات، به دسترسي سهولت جديد، کاربردهاي براي مطالب آموزشي محصyyوالت به دسyyتيابي تسهيل و موجود افزارينرم محصوالت با متقابلاست.

2 . IEEE P1484روهyyگ( اريyyدل کyyاين م :)دهyyروه يادگيرنyyاري گyyدوين به کyyت هyyا،توانايي ها،مهارت دانش، شامل که پردازدمي يادگيرنده مدل جزئيات استانداردهاي

است. يادگيري مختلف درسطوح فردي اطالعات و هادريافت آموزش، هايشيوهاز: اندعبارت گروه اين اهداف

يادگيرنده براي مداوم يادگيري مدل ساختن الف. امکانخود نياز مورد آموزش از فرد اختصاصي گيري بهره ب. امکانپژوهشگران نياز مورد اطالعات ت. تامينهاسيستم دهندگان توسعه براي ساختاري هايمشي خط ث. ارائه

3IEEE P1484. روهyyگ( اريyyاوري نامهواژه کyyدراين آموزشي فن :) روهyyاري، گyyک شوند.مي تعريف و فهرستLTSC استانداردهاي ساير در استفاده مورد اصطالحات

کند.مي ياري مطالب درک در را کاربر استاندارد اين4.IEEE P1484 محيط استاندارد، تحصيلي(: اين هاي دوره کردن مرتب کاري )گروه آموزشي فنyyاوري هyyايسيسyyتم در تحصyyيلي دوره مyyديريت بyyراي را خاصي زبان و

(ILE) هوشمند يادگيري هايمحيط (،CAI) رايانه کمک به آموزش کند. مثلمي تعيينخصوصي. آموزش هوشمند هايسيستم و

و تعyyيين اسyyت، مفهyyومي و ادراکي مyyدل که تشخيص زبان استاندارد، اين کمک به شyyود. آمyyوزشمي مشخص آموزشي هايدوره رمزگذاري و کنترل انتقال، سازوکار

انتقyyال و تبyyادل به توانندمي اسyyتانداردها اين از اسyyتفاده با فراگyyيران يا دهنyyدگان بyyراي رمزگyyذاري روش کyyاري، گyyروه اين در بپردازند. همچنين يکديگر با اطالعات

شود.مي تعيين تحصيلي هايدوره انتقال و سازي ذخيره و شyyدهفyyراهم آمyyوزاندانش پيشرفت با متناسب دروس ارائه امکان ترتيب، اين به

اسyyتفاده آموزشي مواد از خود، شخصي نياز و دانش با متناسب تواندمي فراگيرندهشود. مي ايجاد خصوصي هوشمند آموزش سيستم يک ديگر، عبارت کند. به

65

5 .IEEE P1484روهyyگ( اريyyوط کyyات به مربyyايل ارتباطyyو آموزشي وس Agent:)اyyه -سيستم در آموزشي هايAgent و کاربران مورداستفاده ابزارهاي استاندارد، دراين-نyyرم کyyاربران، اسyyتفاده مyyورد شyyوند. ابزارهyyايمي تعريف آموزشي مختلف هyyاي

آموزشyyي، هايAgent و کنندمي کار آنها با فراگيران که هستند استانداردي افزارهاي يyyادگيري، اهyyداف مسyyير در را فراگيران که هستند افزارينرم هايماژول يا هابسته

کنند.مي راهنمايي6 . IEEE P148گروه ( تبادل زبان کاري CBT :) شامل رسانه اصلي اجزاي تعريف(

زبyyان تعريف و مرجع اسyyتانداردهاي و...(، گرافيک سyyازي، متحyyرک تصوير، و صدا گyyيرد. هyyدفمي شyyکل اسyyتاندارد اين در اجyyزا، بين ارتباط برقراري براي نوشتاري

ايجyyاد توانyyايي و هارسyyانه اطالعyyاتي اجyyزاي بين ارتبyyاط برقyyراري اسyyتاندارد اينمحتواست. از مستقل آموزش، عرضه هايسيستم

7 . IEEE P148اين وظايف جمله (: از ايرايانه مديريت تحت آموزش کاري )گروه تعyyيين دوره، يک بyyراي دروس سyyازماندهي دوره، محتويyyات شyyرح به توانمي گروه

کرد. اشاره فراگيران عملکرد گزارش و درسي موضوعات شرح درسي، واحدهاي منسجم دوره يک ايجاد براي نامتجانس دروس سازييکسان گروه، اين اصلي هدف

است. دروس آن در الزم اصالحات و تغييرات ايجاد با8 .IEEE P1484گروه اين آموزشي(: اهداف موضوعات و متاديتا کاري )گروه

از: عبارتند و آموزش ارزيابي، جستجو، براي آموزگاران يا فراگيران ساختن الف. قادر

آموزشي موضوعات از استفادهمختلف افراد خاص دروس خودکار ب. ترکيبشده توزيع مطالب استانداردهاي پ. تکميل

آموزشي موضوعات ساختن صرفه به ت. مقروندسترسي قابل اطالعات اشتراک و آوريجمع از ث. پشتيباني

آن گسترش قابليت و آموزش ج. سهولتاستفاده و توزيع براي دسترسي سطوح و چ. امنيت

66

9 IEEE P1484. گyروه اين فراگيران(: علمي سطح کننده تعيين مطالعاتي )گروه مyyوثر موضyyوعات و مyyواد تهيه و فراگيرنده علمي سطح تعيين استانداردهاي کاري

 کند. مي ارائه را آموزدانش فرد عملکرد ارزيابي در 

استانداردسازي موسسات برخي- 2-3

IMS ( (Instruction Management System موسسه- 2-3-1 موسسyyyyات از عضو ٢٥٥ از بيش با جهyyyyاني آموزشي کنسرسyyyyيوم مؤسسه اين

دولyyتي موسسyyات و هابنگyyاه و فناوري فروشندگان و تربيتي هايسازمان آموزشي، هyyايفعyyاليت تسهيل براي الزم آموزشي هايمشخصه ترويج و تدوين کار به که است

 است. پرداخته آموزشيشود: مي خالصه زير موارد در کنسرسيوم اين هايفعاليت  

مطالب اين از استفاده نحوه و آموزشي مطالب تامين محل و نوع الف. تعيينفراگيران پيشرفت . پيگيري ب

فراگيران عملکرد گزارش پ. ارائه.مديريت مختلف هايسيستم بين فراگيران آموزشي سوابق ت. تبادل

اسyyتاندارد يک است. يعyyنيXML هايمشخصه مبناي بر موسسه اين استانداردهاي بyyراي را مختلف هyyايسيسyyتم بين آموزشي منyyابع از مجyyدد اسyyتفاده امکان كه باز

دارد: عمده هدف دوIMSکند. مي فراهم آموزشي محصوالت کنندگانتهيه خدمات و کاربردها در تبادل قابليت ايجاد براي فني استانداردهاي تعريف الف.

شده. توزيع آموزشي ايرايانه آموزش خدمات و محصوالت درIMS مشخصات اعمال از ب. پشتيباني

جهان. سطح در هماهنگ LTSC IEEE استانداردهاي با را هايش فعاليتIMS که است توضيح به الزم

 کند. مي

ADLSCORM((Advanced Distributed Learning موسسه-2-3-2

67

منظور به سفيد کاخ فناوري و علوم گذاريسياست اداره و امريکا دفاع وزارت ١٩٩٧ در راADL مؤسسه مکان هر و زمان هر در مطلوب آموزش به دسترسي

کرد. تاسيس ADL، نظامي دولتي، هايشاخه در خدمت منض هايآموزش ترهزينهکم ترويج براي مدل و بخشيده سرعت را الکترونيکي آموزش صنعت استانداردسازي ملي، و

 است. کرده ارائه راSCORM 1 اشتراک قابل هايدوره مرجعاست: زير موارد شامل مدل اين  

ومحصوالت هامحيط در برشبکه مبتني آموزش مطالب از مجدد الف. استفادهمختلف

مختلف هايگرايش و هاگروه بين اتحاد ب. ايجادتجاري هايفعاليت و موجود هايفناوري بين ارتباط پ. برقراري

.هم با مرتبط فني خصوصيات از ايمجموعه آوريت. جمع و استاندارد گواهينامه صادرکننده سازماني هيچ حاضر حال در که استگفتني

  نيست. SCORM استاندارد بر منطبق محصوالت تائيد مسئول2-3-3- Dublin Core

کتابخانه مرکز کرد. آغاز را متاديتا استاندارد ارائه ،١٩٩٥ سال در موسسه، اين و دوبلين در ترتيب بهNCSA پيشرفته کاربردهاي ملي مرکز و. Online (9OCLC) ايرايانه

پانزده بر مشتمل دستگاهي فوق، موسسه کردند. حمايت استاندارد اين از اوهايو، کرد. ازمي پشتيباني را عموميOnline منابع بازيابي و سازيذخيره که کرد ارائه بخش قابليت سادگي،به توانمي قبلي الکترونيکي منابع ديگر با دستگاه اين تمايز وجوه کرد. اشاره پذيريتوسعه و جهاني پذيرش تبادل،

2-3-4- ARIADNE هايشبکه و مرجع ايجاد و دور راه از آموزش )اتحاديه اروپا( براي توزيع-ذخيره توليد، پشتيبان هايپروتکل و ابزارها ايجاد بر و ازغآ ١٩٩٦ از سازمان اين فعاليتاست. شده متمرکز آموزشي هايدوره ازاجراي مجدد استفاده و تحويل سازي،

9 Online Computer Library Center

68

 کرد: اشاره زير موارد به توانمي استانداردسازي ديگرمؤسسات از: CEN / ISSS WS-LT الف  

CEN، شود،مي شبخ دو شامل که است استانداردسازي براي اروپايي کميته ISSS٬

کارگاه ايجاد برايWS-LT و اطالعات استانداردسازي سيستم طراحي براي . يادگيري فناوري را يادگيري فناوري زمينه در فعاليت کميته، اين اطالعات استانداردسازي سيستم

محصوالت استانداردسازي و فناوري اين بازار از پشتيباني هدف با ١٩٩٩ سال از است. کرده آغاز اروپا آموزشي

: Gestalt تالتسب. گ   و است پيشتاز فناوري از استفاده با آموزشي هايسيستم ايجاد مفهوم به تالتسگ

در آنها، شرکاي و علمي انجمن هشت بر مشتمل اروپايي، جامعه که ايستپروژه اند. کرده اجرا يادگيري فناوري معماري و متاديتا مورد

: PROMOTEUS. پ   هايارزش حفظ نيز و يادگيري هايفناوري در اروپا نقش بيان براي مؤسسه اين

موسسه اين اعضاي کرد.کار به آغاز ١٩٩٨ اواخر در اروپا آموزشي و فرهنگي-امضا اطالعات تبادل قابليت نظير اهدافي به دستيابي براي تفاهمي يادداشت

استانداردهاي که هستند کاربردي و علمي موسسات از تعدادي اعضا کردند. اينکنند.مي پشتيباني راInteroperability و متاديتا

در درگير هايسازمان و يادگيري فناورياستانداردهاي موفقيت که شودمي تاکيد پايان در که استشود. بديهيمي مشخص زمان مرور با آموزشي، محصوالت استانداردسازي

زمينه اين در نيز هاييگروه و داشته موثري نقش الکترونيکي آموزش در استانداردها بسته الکترونيکي آموزش در استاندارد مقوله هنوز اما اند،کرده کسب هاييموفقيت آن تثبيت و توسعه به نياز و نشده است. محسوس کامال

به الکترونيکي آموزش در مطرح استانداردهاي ازIEEE آن از پس وAICC حال عين در روند. مي شمار

69

سوم فصل

سازيپياده

70

الکترونيکي آموزش کردن عملياتي و سازيپياده- 3-1 الکترونيکي آموزش سازي پياده استراتژي

بايسyyتي الکyyترونيکي، آمyyوزش سyyازي پيyyاده و اجرا از قبل مؤسسه يا سازمان هر اين از را سyyازمان آن انتظyyارات و اهyyداف که کند اتخاذ واحدي و همگرا مشي خط

برنامه کنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. مشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyخص کyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyامال تعyyيين را خyyود اهداف ،مربوطه سازمان بايد ابتدا مشي، خط اين به دستيابي براي خود اصلي مخاطبان و فراگيران بر را نظر مورد آموزشي برنامه تاثير ميزان و کند

الکyyترونيکي آمyyوزش برنامه يک از حاصل مyyالي درآمد تقريyyبي مقدار بداند. تعييناست. اهميت حائز نيز خاص افزايش نيز و آنان کارايي ارتقاي کارکنان، شغلي وريبهره افزايش در تاثير ميزان کارگيرنده به موسسه اهداف رديف در تواندمي برنامه، اين از حاصل اقتصادي بهره

گيرد. قرار الکترونيکي آموزش مyyورد آموزشي محتyyواي توليد همگyyرا، مشي خط به دسyyتيابي براي مرحله دومين

در بايد آموزشي محتyyواي و مطyyالب که معنا اين اسyyت. به يکyyديگر با مرتبط و نياز کننyyد. دنبyyال را واحyyدي هyyدف کلي نظر از ولي ،باشyyند يکyyديگر از مستقل جزء هر

آموزشي محتواهyyاي و مطyyالب و باشد کامل و دقيق بايد آموزشي دوره طyyراحي يکyyyyyyديگر با منطقي ارتبyyyyyyاط و مطلب هر روي مناسب تاکيد و عمق از مختلف

باشند. برخوردار دست به داخلي ارزيyyyابي و آزمyyyون روش يک ريyyyزيپايه بعyyyدي، اساسي مرحله

اين اسyyت. در اهyyداف به نيل جهت در موفقيت ميزان تعيين براي مربوط سازمان-گونه به شودمي بررسي آن مختلف مراحل انجام يا برنامه در الزم تغييرات مرحله،

رساند. ياري اششده تعيين پيش از اهداف به رسيدن در را سازمان که اي الکyyترونيکي آمyyوزش برنامه مyyوفقيت سyyبب خالق و مبتکر متخصصyyان از استفاده

بيyyني پيش شyyود، بررسي بايد برنامه اين از قبل که ديگyyري مهم شد. عامل خواهد و آموزشي هyyاي دسyyتاورد و کارکنyyان بين برنامه اجyyراي از حاصل رفتاري تغييرات

است. آن اقتصادي آمyyوزش اجyyراي هyyايمشي خط تعyyيين در تواندمي نyyيز شده انجام هاينمونه بررسي

باشد. موثر الکترونيکي،

71

که بyyده انجyyام را کyyاري تنها" مشyyي خط و سياست شده، اجرا هاينمونه اغلب در سyyريع دسترسي بyyراي کyyاربران توانايي ها،نمونه اين شود. درمي دنبال ،"است نياز به قyyادر هم تا استشyyده تقويت سيستم در موجود محتواهاي و منابع و ابزارها، به

و داخلي اجتمyyاعي مسyyائل بتوانند هم و باشyyند مشyyکالت و مسائل سريع تشخيصکنند. شناسايي و بيني پيش را خارجي داشت خواهند را توانyyايي اين محتyyوايي، نظر از غyyني بسيار سايتي ايجاد با مديران

از عالوه، به و دهند پاسخ سyyريع خيلي خyyود کارمنyyدان و مشتريان تقاضاهاي به که افyyزايش راسyyتاي در خyyود مديريتي هايمهارت تقويت براي ديگر مختلف منبع صدهاکنند. استفاده وريبهره

اسyyتراتژي اتخاذ در که گفت توانمي خالصه طور به شده، مطرح مباحث به توجه با اهyyداف ابتyyدا بايد الکyyترونيکي آموزش سازيپياده براي مناسب و مشyyخص دقيقyyا روش يک بyyاالخره و گردد آماده کامل و مناسب صورت به آموزشي محتواي سپس

.باشد داشته وجود شده انجام کارهاي گيري اندازه و امتحان

الکترونيکي آموزش در بررسي قابل نيازهاي- 3-2 مyyدرس، طyyراح، يادگيرنyyده، بyyراي افزاري نرم و افزاري سخت نيازهاي بخش اين در

شود. مي بررسي غيره و مديرشود: مي تفکيک بخش پنج به نيازها اين  يادگيرنده . نيازهاي١الکترونيکي آموزش ايجاد . نيازهاي٢الکترونيکي آموزش توسعه . نيازهاي٣الکترونيکي آموزش ارائه . نيازهاي٤الکترونيکي آموزش سازماني . نيازهاي٥

 . پردازيممي نيازها اين از يک هر بررسي به ادامه دريادگيرنده: . نيازهاي١  

را پيشyyنهادي هyyايبرنامه و شyyده ارائه هyyايآمyyوزش کل بتواند بايد گيرنyyده آمyyوزش از خود، زماني ريزي برنامه و هزينه پرداخت توانايي نياز، به توجه با و کند مشاهده

72

-قyابليت بايد شyyده طراحي آموزشي سيستم بهتر، عبارت ببرد. به بهره هاآموزش آنکند: ايجاد فراگير هر براي را زير هاي

يابد. دست آموزشي مختلف هايدوره به بتواند نيازش به توجه با الف. فراگير خyyود دانش مyyيزان و ارزيyyابي را خودش دوره، هر پايان و آغاز در بتواند ب. فراگير

کند. گيري اندازه را صyyورت به ايشyyان با ارتباط برقراري و فراگيران ديگر مشاهده به قادر پ. فراگير

Offlineو Online.باشد و امتيyyازات گذرانyyده، که هyyاييدوره شyyامل هايشفعاليت فهرست بتواند ت. فراگير

کند. مشاهده را غيره متن، شyyامل آموزشي هyyايدوره ارائه مختلف اشyyکال انتخyyاب به قyyادر ث. فراگير

باشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. تصyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyوير و صyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyدا را دوره زمyyان خyyود، اسyyتعداد و ادراک پيشرفت، ميزان به باتوجه بتواند ج. فراگير

کنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. کنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyترل دوره پايان گواهينامه و باشدOnline صورت به آزمون در شرکت به قادر چ. فراگير

کنyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. دريyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyافت رادهد. ارائه ديگر مؤسسات به را اشدريافتي گواهينامه بتواند کاربر ح.

هايدوره مختلف هايبخش از متشکل آموزشي هايدوره ساختن به قادر خ. فراگير صورت به بتوانند خاص، ايموسسه يا شرکت در او مشابه افراد تا باشد شده ارائهکنند. استفاده هادوره اين از بر ميان

آدرس و مشخصyyات اول، صyyفحه مشyyاهده و ورود از پس کyyاربر سيسyyتم، اين در تواندمي و کyyرده وارد سيسyyتم مyyديريت با ارتبyyاط برقyyراري بyyراي را اشالکترونيکي

و آموزشي مطyyالب جسyyتجوي به و ببيند را نظyyرش مyyورد آموزشي موضyyوعاتبپردازد. سيستم هايراهنمايي از استفاده

اسyyتفاده سيسyyتم از تواندمي همزمyyان و غيرهمزمان روش دو به کاربر يا يادگيرنده فراگyyيري در يادگيرنyyده به دارد قyyرار سيسyyتم در که هyyاييپاسخ و پرسش کنyyد.

هyايدوره بندي سطح و هاآزمون درسي، تکاليف کند.مي کمک آموزش مورد موضوع محتyyواي با مرتبط علمي منابع سيستم، اين است. در فراگير دسترس در آموزشي

73

کاربر براي آنها اينترنتي هايپايگاه با ارتباط برقراري امکان و معرفي نيز آموزشي   شود. مي فراهم

: الکترونيکي آموزش ايجاد . نيازهاي٢ آموزشyyي، طراحyyان مربيyyان، متخصصyyان، به الکyyترونيکي آمyyوزش ايجyyاد امر در

 است. نياز تدوينگرها و رسانه دهندگان توسعهشود: گرفته نظر در بايد موارد اين الکترونيکي آموزش طراحي در  

و هاقyyyالب آموزشyyyي، برنامه سyyyاماندهي آن، روند و سyyyاختار آموزشyyyي، طyyyرح هyايراهنمyايي آموزشyي، موضyوعات و منyابع الکyyترونيکي، آمyوزش اسyتانداردهاي

 خريد. تصميمات اساس بر آموزش برنامه و آموزشي طراحيالکترونيکي: آموزش توسعه . نيازهاي٣  

است: مطرح نيازها اين الکترونيکي آموزش توسعه در و جستجو آموزشي، هايفعاليت ايجاد ،HTML مانند محتوا ايجاد ابزارهاي از استفاده

از اسyyتفاده موجyyود، ديجيتyyالي منyyابع به دادن مجyyوز موجyyود، ديجيتالي منابع يافتن اسyyتفاده با هاوآزمون هاامتحان تهيه تصوير، و صدا انيميشن، گرافيک، ايجاد ابزارهاي

، درسي هyyاي ) کتyyاب اضافي منابع و آموزشي مراکز توسعه ارزيابي، ابزارهاي از ... ( و افزار نرمالکترونيکي: آموزش ارائه . نيازهاي٤  

آموزان دانش و مربيان استادان، که است آن الکترونيکي آموزش ارائه نوع بهترين کنند. برقرار يکديگر با ايدوسويه ارتباط بتوانند

شود: گرفته نظر در زير موارد بايد آموزش اين ارائه در  وقايع و اخبار ، هااطالعيه الف. ارسال

غيرهمزمان ارائه ابزارهاي با ارتباطي هايگروه و کنفرانس ب. ساماندهيهمزمان ارائه ابزارهاي از استفاده با واقعي زمان در آموزش پ. ارائهيادگيرنده هاي تيم و هاگروه اداره و دهي ت. شکل

يادگيرنده پيشرفت مسير کردن ث. مشخص  آموزش نتايج گزارش و ج. ارزيابي

الکترونيکي: آموزش سازماني . نيازهاي٥  

74

بداند: را زير هايپرسش پاسخ بايد الکترونيکي آموزش اجراي براي سازمانشود؟ بازاريابي ايجادشده الکترونيکي آموزش براي الف. چگونه

است؟ چگونه الکترونيکي آموزش تجاري ب. مدلشود؟مي تعيين آموزشي هايدوره سطوح پ. چگونه

توليدکننyyدگان ديگر طريق از را خyyود سyyازمان الکyyترونيکي آمyyوزش توانمي ت. آياکرد؟ کامل

کرد؟ عمومي را خود سازمان الکترونيکي آموزش توانمي ث. آيادارند؟ متقابل عملکرد قابليت آموزشي مطالب ج. آياشوند؟ منتقل ديگر سيستم به سيستمي از توانندمي آموزشي مطالب چ. آيا موجyyود ثyyابت هyyاي سيسyyتم با تواندمي سyyازمان الکyyترونيکي آموزش سيستم ح.آياشود؟ کامل

شود؟مي تامين چگونه هدف به رسيدن تا الکترونيکي آموزش خ. امنيت وجyyود الکyyترونيکي آمyyوزش اجyyراي براي الزم هاي صالحيت و انساني نيروي د. آيا  دارد؟

که: دارد انتظار الکترونيکي آموزش سيستم در آموزش مدير   کاربر هر امتيازات کاربران، توسط شده گذرانده آموزشي هايدوره به الف. بتواند

يابد. دست کاربران توسط شده تکميل ديگر مشخصات تمامي و کyyاربران نيازهyyاي بررسي به قادر آموزشي دوره هر در نظرخواهي هايفرم ب. باباشد.

دهد. انجامOnline صورت به را کاربران و اساتيد حضور بين پ. هماهنگي تهيه مدرسyyان همyyاهنگي با کyyاربران، نيyyاز به باتوجه را آموزشي دوره ت. محتواي

کند. نيازهyyاي و است گسyyترده و متنyyوع بسyyيار الکyyترونيکي آمyyوزش در مطرح نيازهاي به جديyyدي نيازهyyاي زمyyان گذشت با چyyون ،دانست جyyامع تyyواننمي را شyyده عنوان باشند. آنها پاسخگوي بايست مي شده طراحي هايسيستم که آيندمي وجود

الکترونيکي آموزش تحقق عملي مراحل- 3-3

75

مراحل عمل در الکترونيکي، آموزش افزاري نرم سيستم نمونه يک به ورود از پسشود:مي طي زير

Log به مربyوط قسyمتي اول صفحه دراول: صفحه in، ذرyاربر و واژه گyجديد ک بقيه شyyود. درمي سيستم وارد شده، خواسته اطالعات تکميل با کاربر که دارد قرار

است.شده داده قرار آموزشي سايت به مربوط تبليغات و اطالعات اخبار، صفحه،Log اطالعyyات ورود با اگردوم: ص]]فحه inذر وyyتم به ورود واژه، گyyام سيسyyانج

فيلyyدهاي و اخذ کyyاربر اطالعyyات تمyyامي آن در که شyyود مي ظyyاهر ايصفحه شود، صyyورت به جديyyد، کyyاربر مشخصyyات و تحصyyيالت به توجه با مشخصyyي، آموزشي

نگيرد، انجام درستي به اطالعات ورود که صورتي شود. درمي پيشنهاد او به خودکار بايسyyتي اطالعyyات ورود شyyده، اعالم خطyyاي به توجه با و شده مشاهده خطا پيغام

شود. انجام دوباره و کyاربردي نyام کyردن وارد با و جديد کyاربر فyرم کyردن پر از پسسوم: صفحه

-مي داده نمايش ،است آموزشي مختلف هايرشته شامل که صفحه اين ، واژه گذرشود.

رشyyته با مرتبط گونyyاگون آموزشي هyyايدوره شyyامل صفحه اينچهارم: صفحه تعyyيين آزمyyون محصyyالن، ويyyژهChat گyyپزني ،محيط صفحه اين در است. موردنظر

رزرو امکان و استاد حضور هايزمان مربوط، استاد الکترونيکي پست آدرس سطح،دارد. قرار استاد با گفتگو جهت محصالن براي قبلي وقت کردن

، شyyوندمي آن وارد دوره انتخyyاب از پس فراگيران که صفحه دراينپنجم: صفحه متyyني، شyyامل محتyyوا اين ارائه نyyوع انتخاب امکان همچنين و محتوا مطلب، عنواناست.گرفته قرار فيلم و صوت

دارد. وجyyود دوره محتyyواي از امتحان نيز آموزشي دوره انتهاي درششم: صفحه پنجم صyyفحه از امتحان يا چهارم صفحه از سطح تعيين آزمون انتخاب با صفحه اين

و صyوت متن، از تلفيقي صyورت به تسyتي سyواالت صyفحه اين شyود. درمي ظاهر کyyاربر به آزمون نتيجه پايان، دهد. در پاسخ آنها به بايد کاربر که اندگرفته قرار فيلم

به که شyyودمي پيشنهاد کاربر به باشد، باالتر نصاب حد از امتياز شود. اگر مي اعالم دوره در که شyyودمي پيشنهاد عکس بر باشد، ترپايين اگر و برود بعدي آموزشي دوره

کند. تحصيل ترپايين آموزشي

76

ارزيابي هايروش انواع- 3-3-1 متفyyاوتي هyyايروش از خyyود دانشyyجويان فراگyyيري کيفيت ارزيyyابي بyyراي مدرسyyان کرد. تقسيم غيررسمي و رسمي دسته دو به توانمي را هاروش اين کنند.مي استفاده

درسي تکاليف تعيين و مقطعي امتحانات و هاآزمون شامل ارزيابي رسمي هايروش در آمyyوزدانش فعyاليت مyyيزان شyyامل تواندمي غيررسyyمي ارزيyyابي هyاياست. روش

ظyyاهري حyyالت حyyتي و کالس در آمyyوزدانش سyyؤاالت و نظyyرات بررسي کالس، تعليم هنگام در محصالن -مي امکyyان مدرسyyان به غيررسyyمي ارزيابي باشد. معموال

بyyرآوردن جهت در و کyyرده ايجyyاد تطyyبيقي و تعyyديل خyyود آموزش شيوه در که دهد بايستمي الکyyترونيکي آمyyوزش شيوه در کنند. استادان حرکت دانشجويان توقعات

کيفيت ارزيyyابي و مختلyyف، هyyايروش به کالس با ارتباط به قادر سنتي، شيوه مانندباشند. کالس در آموزاندانش حضور

به تواندمي دور، راه از آموزش در تردقيق طور به يا الکترونيکي، آموزش در ارزيابي دو اين از ترکيyyبي ( ياSummative) هاداده بنyyديجمع ( ياFormative) تکويyyني صyyورت

 باشد. : تکويني - ارزيابي١  

شود:مي بررسي زير موارد ارزيابي اين دردارد؟ وجود اجرا حال در پروسه يک آموزش مراحل تمام براي الف. آيا

است؟ دانشجويان پيشبرد جهت دوره، توسعه و بهبود به قادر مربي ب. آيااست؟ صورت چه به محتوا سازگاري و رشته پ. امکانات

اند؟شده مشخص آموزشي هايطرح در اصلي هايشکاف ت. آيا از تکويyyني هyyاي داده آوري جمع در توانند مي آن با مربيyyان که مyyواردي از بyyرخي

از: اندعبارت ،کنند استفاده دانشجويان تواندمي آمyyوزدانش هر دارنyyد، خاصي مشخصات که هاکارت اين پستي: با هاي. کارت١

دهد. انتقال مربيان به را خود مشکالت سؤاالت کالس، آخر دقيقه پنج تا سه در آمyyوز دانش و مyyربي ميyyان ارتباط براي موثر هايراه از الکترونيکي: يکي . پست٢

است.

77

تواندمي مربي تلفن تلفن: با .٣ برقyyرار ارتبyyاط آموز دانش با سؤال حل درباره مثال کند.

ها: داده بندي جمع بر مبتني - ارزيابي٢  شود:مي بررسي ارزيابي اين در زير موارد

دست آن پايyyاني نتyyايج و دوره به مربyyوط مyyوثر مسyyيرهاي تمام به توانمي الف. آيايافت؟باشيد؟ اصالحي طرحي توسعه در عاملي توانيدمي ب. آياباشيد؟ هادوره يا هابرنامه طراحي براي اطالعاتي منبع توانيدمي پ. آيا از مربوطه هyyايداده آوري جمع از پس است ممکن مyyربي که سyyواالتي از بyyرخي

از: اندعبارت ، بپرسد دانشجوياناست؟ کدام آموزشي دوره قوت و ضعف . نقاط١کنيد؟مي عمل چگونه ، دهيد آموزش و کنيد رابرگزار دوره بخواهيد شما . اگر٢ايد؟گذرانده کنون تا که هاييدوره تعداد و علمي سطح . سن،٣چيست؟ دوره اين مورد در دوستانتان به شما . توصيه٤داريد؟ نظري چه آن تاثير و دوره اين گذراندن . درباره٥چرا؟ بگذرانند؟ را دوره اين که کنيدمي سفارش تاندوستان به . آيا٦

است. گيرنده آموزش و مدرس ديدگاه از دوره ارزيابي شد، گفته آنچه واقع در کمي روش دو به ذکرشyyده ارزيابي هايروش از هريک براي الزم هايداده آوريجمع

اسyyتفاده با که شوندمي مطرح هاييپرسش کمي هايروش شود. درمي انجام فيیک و اين به.باشyyند وتحليل بنyyديطبقه قابل آماري لحاظ از"نه" يا"آري" هايپاسخ از

طبقه چهyyارچوب در و شyyده تعyyيين مقيyyاس همyyان در است نyyاگزير دانشجو ترتيب بايسyyتي روش اين در ديگر، سوي دهد. از پاسخ هاپرسش به شده مشخص هايبندي

آمyyyyاري تحليل امکyyyyان تا دهند پاسخ هاپرسش به دانشyyyyجويان از زيyyyyادي تعyyyyداد-دوره از بسyyياري در که است اين روش اين از اسyyتفاده باشد. اشکال وجودداشته

به ناگزير آماري تحليل براي پس نيست، زياد چندان دانشجويان تعداد تحصيلي هاي به چنyyدان آنها از حاصل نتyyايج است ممکن که شويممي خاصي هايروش از استفادهنباشد. نزديک واقعيت

78

شyyيوه اين در اسyyت. وسyyيع و عمقي اطالعyyات از ايمجموعه بررسي ،کیفی ارزيyyابي هاپاسخ محتyyواي تحليل و آنها بنyyديطبقه که دهدمي پاسخ هاييپرسش به دانشجو ارزيابي پyyذيري انعطyyاف از و شyyدنياجرا نيز کوچک هاينمونه در روش نيست. اين آسان چندان

گيرد. مي قرار استفاده مورد بيشتر همين است. براي برخوردار الزم 

الکترونيکي آموزش سازي پياده مراحل- 3-4 و بهyyترين توانمي گوناگون، مراکز و سازمانها مختلف تجارب و اطالعات به توجه با

اين گyرفت. در کyار به الکyyترونيکي آمyوزش اجراي در را روش ترينصرفهبهمقرونشود. مي بررسي الکترونيکي آموزش سازي پياده مرحله شش قسمت،

 

الکترونيکي آموزش براي شدن آماده- 3-4-1

بايستي الکترونيکي آموزش سازي پياده درخصوص گيري تصميم براي سازمان هر آمyyادگي مyyيزان و شناسyyايي را مشکالتش همچنين و موجود هايمحدوديت ها،داشته

تبyyيين منظyyور، کنyyد. بyyدين بررسي الکyyترونيکي آمyyوزش سyyازي پياده براي را خود اسyyت. ضyyروري متفyyاوت ديyyدگاههاي از و مختلف ابعاد در سازمان وضعيت از مثال سyير يا است ثyابت مشyتريان رضyايت آيا که کyرد بررسي بايسyتي تجyاري ديyدگاه .... و است؟ دشوار آن حفظ و ماهر کار نيروي جذب آيا دارد؟ نزولي

آمyyوزش واحد در آيا که است الزم موضyyوع اين بررسي نyyيز سyyهامداران ديدگاه از صورت در و دارد وجود آن از گيريبهره و الکترونيکي آموزش معرفي براي تمايلي را آموزش ايشان آيا چيست؟ آموزش مقوله به مديران رويکرد و نگاه مثبت، پاسخ

.... و هزينه؟ يا پندارند مي گذاري سرمايه تحقيق بايسyyتي نيز آموزش محتواي خصوص در آيا که شyyود روشن بايد شyyود. مثال

مستندسyyازي درسyyتي به موجود مطالب آيا است؟ الزم زبان و فرهنگ چند پذيرش.؟...اندشده بررسي الکyyترونيکي، آمyyوزش سyyازي پياده براي سازماني هايدغدغه از ديگر يکي

-مي پرداخته آن به فنyyاوري عنyyوان تحت که است سyyازمان در موجyyود فني وضعيت-مyورد افyyزارنyرم و افyyزارسخت نصب براي آيا که کرد بررسي بايد مثال شود. براي

79

(Firewall) آتش ديyyواره نظyyير سيسyyتم امنيتي مسائل يا دارد وجود کافي زمان نياز،....و است؟شدهحل پراکنyyدگي لحyyاظ از گyyيران آموزش وضعيت بررسي ها،بررسي اين همه موازات به

نyyوين هyyايروش از گيريبهره براي آنها نيازهاي و هاخواسته نيز و ايشان جغرافيايياست. برخوردار ايويژه اهميت از آموزشي

مطلyyوب مyyديريت و آموزشي دوره در کننyyدگان شyyرکت پيشyyرفت ارزيyyابي مبحث خالصه شود. همچنين توجه آن به بايد که است مقوالتي از نيز درسي مواد يادگيرياز: اند،عبارت شوند بررسي سازمان اجرايي هاي استراتژي در بايد که مواردي

شود؟ مي تعريف چگونه سازمان در الکترونيکي آموزش-1 ناهمزمان، و همزمان صورت به وب بر مبتني هايدوره آموزشي هايدوره آيا -2

گيرد؟مي بر در را غيره و اطالعات علمي مديريت هايسيستمشويم؟مي مطمئن خود کاري نيازهاي با الکترونيکي آموزش انطباق از چگونه-3کند؟مي ضمانت را آن تداوم و سرپرستي را نوآوري و عمل ابتکار کسي چه-4 ارتباط آن با و معرفي سازمان داخل را آموزشي سيستم اين ابتکارات چگونه-5

کنيم؟مي برقرار  کنيم؟مي گيرياندازه را آموزش تاثير چگونه-6

80

استراتژي تعيين-3-4-2 مالي، منابع تامين بدون نيز و معين استراتژي و طرح داشتن بدون که است بديهي بyyود. اتخyyاذ نخواهد آمyyيز موفقيت الکترونيکي آموزش سازيپياده سوي به حرکت

نيyyاز مyyورد اطمينyyان الکyyترونيکي، آمyyوزش سyyازي پيyyاده براي صحيح هاياستراتژي کرد. خواهد تامين را سيستم سازيپياده مجري و گذار سرمايه

الکترونيکي آموزش کردن عملياتي آغاز در حالت سه است ممکن سازماني هر درشود: مي ارائه پيشنهاداتي يک هر براي که باشدداشته وجود

اسyyت. تجربهبي حyyتي يا کم تجربه داراي الکyyترونيکي آمyyوزش زمينه در سyyازمان.1 منظyyوربه را الکyyترونيکي آمyyوزش کyyارگيريبه سyyازمان بهتراست حyyالت، دراين

اسyyتفاده ازطريق و سازمان در موجود مشخص و ضروري نيازهاي به پاسخگويي که الکترونيکي ياتمحتو و هادرس از خود کار دستور در اند،کرده تهيه ديگران قبال

افyراد آسyان و سyريع دسترسي بر بايستمي حالت اين در اصلي کيد دهد. تا قرار و اطالعyyات ارائه هyyايشyyيوه در انعطاف و تنوع ايجاد نيز و نياز مورد اطالعات بهباشد. رسانياطالع فرايند تاثير افزايش نتيجه در

انجyyام الکyyترونيکي آموزش زمينه در موفق پروژه دو از بيش يا دو سازمان در.2 و قبلي مشyyکالت روي تمرکز" روش از است بهyyتر حyyالت، اين اسyyت. درشyyده هyyاي پyyروژه به توجه با روش اين شyyود. در اسyyتفاده" آنها حل بyyراي سازي شبيه قسyyمت و مشyyخص آموزشي هyyاي ضyyعف نقطه و مشyyکالت شyyده، انجyyام قبلي

مي متمرکز مشyyکالت اين روي کyyار اعظم روش يک از اسyyتفاده وقyyتي شyyود. مثال داد تغيyyير را آن توانمي استشده زيادي مشکالت باعث خاصي درمورد آموزشي

مشyکالت کyردنمyدل و سyازي شبيه کارگيري به کرد. جايگزين را جديدي روش و و بهyyتر هyyايسيسyyتم طyyراحي به تواندمي آن، بررسي سyyپس و کوچک محيط در

کند. کمک ترمطلوب از بيشyyتر" سyyازي شبيه و مشکالت روي تمرکز" روش کارگيريبه با سازمان.3

-مي سyyازمان حyالت، اين در اسyyت.کyرده اجyرا را الکyyترونيکي آمyyوزش پروژه دو بyyاعث خyyود ،امر اين که شyyود متمرکز فراگyyيران بyyازدهي افyyزايش روي بايست

حالت، اين شد. درخواهد نيز شدهانجام آموزشي گذاري سرمايه بازدهي افزايش روي تواندمي مشyyکالت شناسyyايي و الزم تجربيyyات داشyyتن لحyyاظ به سyyازمان

و شyyده متمرکز اشآموزشي يyyاتمحتو کyyار هyyايگyyروه انyyدازيراه طريق از مثال

81

گyyذاريسyyرمايه خطر حالت، اين بردارد. در گام بازدهي افزايش جهت در مجازياست. يافته کاهش زيادي حد تا نيز آموزشي

بايستي سازمان در الکترونيکي آموزش سازي پياده پروژه فوق، حالت سه هر در تyyرويج ضyyمن اسyyتراتژي، اين که باشد مشخصي اسyyتراتژي و گyyيري جهت تyyابع

کالن اهyyداف با بايستمي سازمان، در آموزشي نوين ابزارهاي کارگيريبه فرهنگ سyyازمان ارشد مديران توجيه براي همچنين باشد. راستاهم و همسو نيز سازمان

در شyدن وارد بyدون بايستمي الکyyترونيکي، آمyوزش سازيپياده مزاياي مورد در برايشyyان که اقتصyyادي و مyyديريتي کالن معيارهyyاي و هاشyyاخص با فyyني، جزئيyyات

ارشد مyyديران مyyالي و مyyديريتي هyyايحمyyايت جلب کyyرد. گفتگو آنها با است جذاب آمyyوزش سyyازيپياده استراتژي در بايد که است اصلي نکات ديگر از نيز سازمان

 .شود لحاظ سازمان در الکترونيکي

82

محتوا و فناوري انتخاب-3-4-3 دارد: يکي وجyyود الکyyترونيکي آموزشي سيسyyتم هر در اصyyلي بخش دو اساسyyا نحyyوه پيگyyيري و نyyامثبت و است افyyزارينyyرم ( کهLMS) آموزشي مyyديريت سيسyyتم بyyراي نيز را الزم هايگزارش و دهدمي انجام خودکار صورتبه را فراگيران پيشرفت مطyyالبي معyyني به که آموزشي محتyyواي ديگyyري و کندمي فyyراهم سيسyyتم مديريت

آموخت. خواهند سيستم اين طريق از فراگيران که است بر درازمyyدتش تyyاثير دليل به هم آموزشي مyyديريت سيسyyتم دقيق و صحيح انتخاب بر که بyyااليي هزينه دليل به هم و سyyازمان آموزشي واقعي نيازهyyاي تyyامين نحyyوه

اسyyyyyyyyyت. برخyyyyyyyyyوردار ايويyyyyyyyyyژه اهميت ،از کندمي تحميل سyyyyyyyyyازمان-مي را متعyyددي کyyاربردي نکyyات و مالحظyyات مطلوب، شکل به کار اين انجام براي

کرد: اشاره زير موارد به توانمي ، نکات اين جملهداد. از قرار نظر مد بايست درخواست يک انتشyyار و تyyدوين فراگyyيران، و سyyازمان واقعي نيازهyyاي شyyناخت بyyراي روشي يyyافتن قبyyول،قابل الگوهyyاي و استانداردها با منطبق (RFP) پيشنهاديه

با آشyyنايي بyyازار، در موجyyود متعyyدد افزارهyyاينyyرم اصyyلي هyyايويyyژگي مقايسه اسyyتانداردها، اين آتي تغيyyيرات روند به توجه و الکyyترونيکي آمyyوزش استانداردهاي

اين جyyاري ادبيyyات با آشنايي و الکترونيکي آموزش مقوله در رايج اصطالحات درک سيسyyتم افyyزارنرم فروشنده اصلي هايشرکت ارزيابي و شناخت نهايت در و صنعت

آنها. مشتريان واقعي رضايت ميزان از دقيق اطالع ( وLMSآموزشي) مديريت خريد يا سyyاخت کلي گزينه دو نyyيز نيyyازدمyyور آموزشي محتyyواي تyyامين مyyورد در

يا گزينه دو اين از يکي انتخyyاب مyyورد در گيريتصميم دارد. وجود آموزشي محتواي مyyيزان و الزم تالش مyyيزان هزينyyه، زمyyان، عامل چهyyار اسyyاس بر آنها از ترکيyyبي

دو به نyyيز آموزشي محتyyواي شyyود. سyyاختمي انجyyام آموزشي محتyyواي اثربخشي ديگري و سازمان خود امکانات و نيرو از استفاده با است: يکي پذير امکان صورت

منظyyور به و سرانگشyyتي قاعyyده يک عنyyوان هyyا. بهشyyرکت ديگر به سفارش دادن با در که مyyواردي در آمyyاده، آموزشي محتyyواي و هادرس خريد هyyا،هزينه آوردن پyyايين شود.مي توصيه باشد، موجود بازار

83

مزايyyاي دليل به حyyال عين در و الکyyترونيکي هايآموزش مثبت نکات همه به توجه با ارائه سنتي درسي هايکالس در که رو در رو آموزشهاي انکارناپذير و فرد منحصربه

را الکyyترونيکي و سyyنتي آمyyوزش روش دو از ترکيyyبي عمل در هاسyyازمان شyyوند،مياند.يافته بهينه و مناسب فراگيران، و خود براي

سyyنتي هyyايروش با الکyyترونيکي آمyyوزش نyyوين هyyايروش تyyرکيب چگونگي و ميزان چهyyارچوب در هاسyyازمان اسyyت. همچyyنين متفاوت مختلف، هايسازمان در آموزش، سيسyyتم انتخyyاب بyyراي متفyyاوتي راهکارهyyاي خyyود ايبودجه و زمyyاني هايمحدوديت-مي پيش در آموزشي محتyyواي وLMS شyyامل خyyود نيyyاز مyyورد الکترونيکي آموزشگيرند.

الکyyyترونيکي، ( آمyyyوزشRFP) پيشyyyنهاديه ( درخواستTemplate) الگyyyوي اينجا در بايستمي که هاييپرسش و اطالعات شامل مختلف هايسازمان ويژگيهاي با منطبق

باشد، داشته وجود الکترونيکي آموزشRFP درشود.مي ارائه مندعالقه هايسازمان استفاده جهت

است: زير هايقسمت شامل الکترونيکي آموزش زمينه در نمونهRFP يک. مقدمه١کنندگان عرضه . راهنماي٢ارزيابي . مباني٣کنندگان عرضه . پرسشنامه٤افزارنرم هايکارايي و ها. ويژگي٥

و اطالعyyات وسyyيله کنyyد. بyyدينمي تکميل متقاضي سyyازمان را ٣ تا ١ قسyyمتهاي-عرضyyه اختيyyار در هاپيشyyنهاديه کyyردنهمسyyان و مyyدون منظور به الزم هايراهنمايي بايستمي که است سؤاالتي مجموعه شامل ٥ و ٤ گيرد. قسمتهايمي قرار کنندگان

آن هyايکyارايي و هاتوانمنyyدي نيز و شانشدهعرضه افزارنرم مورد در کنندگانعرضهدهند پاسخ

يک در فyyوق، پنجگانه هايقسمت از يک درهر مطروحه اطالعات و هاپرسش درادامه،RFPآوريم.مي را الکترونيکي آموزش نمونه 

84

مقدمه. ١

شود:مي آورده زير مواردRFP از قسمت اين در نظyير اطالعyاتي شyyامل قسyمت آن: اين سyyابقه و متقاضي سازمان الف. معرفي

وب آدرس کارکنان، تعداد سازمان، ابعاد فعاليت، سابقه سازمان، مختصر تاريخچه است.... و سايت

داليل مورد در اطالعاتي شامل قسمت الکترونيکي: اين آموزش پروژه ب. اهداف و هاچyyالش نyyيز و الکyyترونيکي آمyyوزش پyyروژه کyyردنتعريف بyyراي متقاضي سازمان

-قyyرار الکترونيکي آموزش و بوده متقاضي سازمان روي پيش که است هاييفرصترساند. ياري هافرصت و هاچالش اين با رويارويي در را سازمان است

و پyyروژه فازبندي درمورد الزم اطالعات قسمت، پروژه: دراين محدوده و پ. ابعادشود.مي ارائه سازمان در آن سازيپياده مراحل

نظyyير فراگyyيران مyyورد در الزم اطالعyyات قسyyمت، فراگyyيران: اين و ت. مخاطبان آموزشي نيازهyyاي و خyyدمت محل جغرافيايي منطقه خدمت، محل دپارتمان تعداد،کند.مي ارائه تفکيک به را ايشان

در الزم اطالعyyات قسyyمت اين نظyyر: در مورد بستر پي و افزارنرم افزار،ث. سخت آنها به فراگyير هyايگyروه از يک هر که بسyتري پي و افyزارنyرم افyزار،سyخت مyورد

شyyود. مي ارائه اينترنت شبکه با ايشان ارتباط نحوه و امکان نيز و دارند دسترسي گردد. مي ذکر سازمان درIT زيرساخت ويژگيهاي همچنين

85

کنندگانعرضه راهنماي. 2

شود:مي آورده زير مواردRFP از قسمت اين در از يک هر بyyراي شyyده تعيين هايبنديشده: زمان تعيين هايمهلت و زماني الف. جدول

مطyyالب، حضyyوري ارائه بyyراي دعوت پيشنهاديه، ارسال مهلت ،RFP توزيع مراحل عقد جهت مذاکرات انجام و نهايي انتخاب و مطالب حضوري ارائه جلسه برگزاريشوند.مي ذکر قسمت اين در قرارداد،-نسyyخه تعyyداد قسمت، اين تکميلي: در اطالعات دريافت نحوه و هانسخه ب. تعداد

آدرس و مشخصyyات نyyيز و کنند ارسyyال بايسyyتي کننyyدگانعرضه که پيشنهاديه هاي يا فاکس شماره ،تلفن شماره شود. همچنينمي ذکر کنندهدريافت گروه يا فرد کامل

عرضه اختيyyار در راRFP مyyورد در تکميلي اطالعyyات که الکyyترونيکي پست آدرسشود.مي معرفي ،-گذاشت خواهد کنندگان

قyyالبي در هاپيشyyنهاديه باشد الزم که صyyورتي پ. قyyالب)فyyرمت( پيشyyنهاديه: در و مشyخص، قسyمت اين در شyyوند، تهيه و تyايپ خاصي افyyزارينyرم محيط در مثال

شود.مي اعالم سyyازمان که شyyودمي تصyyريح قسyyمت اين در نيyyاز، صyyورت بyyودن: در ت. محرمانه

را شده دريافت اطالعات تمام متقاضي کرد. خواهد تلقي محرمانه کامال-عرضه به رسyyانياطالع چگyyونگي و زمyyان قسyyمت اين نتyyايج: در اعالم ث. نحyyوه

حضوري ارائه براي رسمي دعوت شده، عرضه اطالعات تکميل منظوربه کنندگانشود. مي ذکر نهايي نتايج اعالم و

 

86

ارزيابي مباني. 3 ارزيyyابي بyyراي متقاضي سyyازمان که ضyyوابطي و هاشاخص ،RFP از قسمت اين در

اين نسyyبي اهميت مyyيزان شyyوند. همچyyنين،مي معyyرفي بyyرد،ميکyyاربyyه هاپيشyyنهاديه رسyyد. ازمي کننyyدگانعرضyyه اطالع به متقاضي سyyازمان بyyراي هاشyyاخص و ضوابط

کرد: اشاره زير موارد به توانمي ضوابط اين جملهافزارنرم فني هايالف. توانمنديافزارنرم بودن ب. کاربردي

پشتيباني نحوه و پ. ميزانافزارنرم کارگيري به راحتي و ت. سادگيسازيپياده سادگي و سرعت انعطاف، ث. قابليتح. سابقهج. قيمت RFP به موقعبه و کامل چ. پاسخ

ايشان مشتريان ساير و کنندگانعرضه سابقه. ح

 حضوري. ارائه جلسات خ. نتايج

87

کنندگان عرضه پرسشنامه.٤ اطالعyاتي شyyامل کننyyد، تکميل را آن کنندگانعرضه بايستي کهRFP از قسمت اين اين است. درشده عرضه الکترونيکي آموزش افزارنرم نيز و آنها سازمان مورد در

RFP اين با مرتبط افراد يا فرد کننده، عرضه سازمان درباره سؤاالتي ابتدا قسمت،

ديگر و الکyyترونيکي آمyyوزش زمينه در سyyازمان فعyyاليت تاريخچه سyyازمان، آن در-نyyرم مشخصyyات درباره شود. سپسمي پرسيده سازمان آن خريداران و مشتريان

جزئيyyات و مطyyرح دقيقي هyyايپرسyyش شyyده عرضه الکyyترونيکي آمyyوزش افyyزارشود.مي پرسيده اطالعات

کرد: اشاره زير موارد به توان مي اطالعات و سؤاالت اين جمله از اطالعyyات ديگر و کاتالوگ با همراه شده عرضه افزارنرم از کلي ديدگاه الف. ارائه

مربوطهUser) کyyاربر رابط ب. تشyyريح Interfaceات ( وyyاوبري امکانyyن (Navigation Features)

سيستمخريدار براي ( سيستمCustomization) کردن اختصاصي پ. امکان

است.شده تعبيه و بيني پيش سيستم در کهOnline تحقيق ت. ابزارهاي(Help Desk) ايلحظه هايکمک از برخورداري ث. امکاندرس هايکالس مديريت براي سيستم در موجود هايج. تواناييآموزشي کمک و آموزشي ابزار و مدارک بر کردن مديريت چ. امکان سيسyyتم با که امتحاني سؤاالت انواع و آزمون برگزاري براي سيستم هايح. قابليت

شyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyود.مي پشyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyتيباني قابل اختصاصي هyyايگyyزارش نyyيز و سيستم در موجود عمومي هايگزارش خ. انواع الکترونيکي، پست مانند کاربران تعامل و ارتباط براي سيستم هايقابليت رد تعريف

....و الکyyyyyyyyyyyyyyyyyترونيکي بحث تابلوهyyyyyyyyyyyyyyyyyاي زني، گپ انyyyyyyyyyyyyyyyyyواع از شyyهريه دريyyافت و مyyالي مسyyائل کyyردن مyyديريت بyyراي سيسyyتم امکانyyات ذ.

فراگيرانسيستم سازيپياده نحوه و ر. زمانشبکه مدير سمت در و کاربر سمت در نيازمورد افزارهاينرم و افزارز. سخت

88

( سيستمScalability) عملکرد ابعاد تغيير قابليت ( وReliability) اعتماد ژ. قابليتسيستم پشتيباني و عيب رفع آموزش، چگونگي و س. ميزان

هاداده امنيت تضمين و تامين ش. چگونگي سيسyتم اين که الکترونيکي آموزش هايدوره و هادرس استانداردهاي و هاط. ويژگيکند.مي پشتيباني

(Webcasting) همزمان هايآموزش ارائه ظ. امکانتخفيف گرفتن امکان و آن پرداخت نحوه افزار،نرم ع. قيمت

اسyyتفاده سيسyyتم اين از حاضر حyyال در که خريداراني ديگر تماس شماره و غ. نامکنند.مي

  کننده عرضه سازمان و سيستم مورد در مرتبط و مفيد اطالعات ف. ساير

89

افزارنرم هايکارايي و ها ويژگي.٥ فهرستRFP از قسمت اين در افyyزارنyyرم يک هyyايکارايي و هاويژگي از کاملي تقريبا

يا وجyyود تا شyyودمي خواسyyته کننyyدگانازعرضه و شyyودمي آورده الکترونيکي آموزش کنند. مشyyروح مشخص را خود پيشنهادي افزارنرم در هاويژگي اين از يک هر فقدان

انyyyyyyد.آمyyyyyyده زير عنyyyyyyوان يyyyyyyازده در هاکyyyyyyارايي و هاويyyyyyyژگي اين مجموعه است ممکن هyyا،ويyyژگي ازاين بسyyياري بyyراي فارسي يyyابيمعادل اينکه به عنايت ) با

کyyرديم تالش اينکه ضمن شود، مطالب از ناکافي و ناقص يا غلط برداشت به منجر اين که شد داده ترجيح کنيم، اشاره ها ويژگي اين به امکان حد تا قبلي هايبخش در

 گيرد.( قرار مخاطبان دراختيار انگليسي زبان به مبحث

90

1- Interface

Ability to modify/Customize the user interface Automatic custom home page for each

user/student

Learner interface available in multiple languages (list)

2- Content

Launches and tracks Web-based learning

Interoperability with 3rd-party content, including courseware, webcasting, authoring tools,

etc. (list vendors)

Ability to run web-based courses developed by internal staff using

(Name tools)

Links to other training sites or resources

Interoperability with content that is not standards-compliant (i.e. PowerPoint)

Can disable a course without removing it from the LMS

AICC-compliant

SCORM-compliant

Ability to offer accredited degree programs (BA, MBA, MPA, etc)

3- Hosting & Support

ASP hosting option

24×7 user/technical support

Tech support via phone

Tech support via e-mail

Tech support via fax

Tech support for multiple time zones

4- e-Commerce

Integrated e-commerce capability for payment of courses or live webcasting

Support for other currencies (besides US$)

Can support credit card transaction without manual effort

VeriSign security

Payment system for tracking internal costs and charge-backs

Payment reporting features

91

5- Communication & Collaboration

Electronic discussion boards (moderated or immoderate?)

Course-specific bulletin boards for enrolled students only

Live webcasting and virtual meeting capabilities

Web-based calendar and scheduling devices

Live text chat capability

Internal e-mail messaging

Global broadcast messaging

6- Administrative Function

Web-based access to administrative features data and reporting

Ability to track both web-based and live instructor-led training

Enroll and cancel registration for ILT

Student self-registration option

Registration with manager approval

Registration confirmation via e-mail

Searchable course catalog

Built-in content authoring tool

Built-in testing and survey creation engine

Ability to set passing scores for tests

Tests can be auto-graded by system

Ability to set prerequisites for courses and classes

Courses can be grouped into curriculum and topic areas

Ability to reserve rooms, equipment and other resources for ILT

Activate/deactivate users from system

Create custom tests, surveys and opinion polls

Create learning plans

Create employee reports from a Web browser

Create class reports from a Web browser

Assign classes and deadlines for employees

Send reminder notices via e-mail

92

Bath registration option

Individual (manual) registration option

Search for courses and materials by title, Keyword, etc.

Assign students to groups or departments

Collect student feedback and surveys

Student transcripts (viewable and printable)

Student certificates (for completion)

Web-based student notes

Create, change and view student and instructor biographies

Customizable naming conventions and rating systems

System is modular, allowing deployment of only required functionality

Security (passwords and user IDs determine authentication)

Automated system to help users who have forgotten their password

7- Live Classroom Management

Schedule, register for and track live classroom training (ILT)

Waiting list function

Facility management

Equipment and resource management

Automatic resolution of scheduling conflicts

Manage physical inventory of training materials (Product library of CD-ROMs, videos,

books, etc.)

8- LMS Reporting

Web-based reporting interface

Standard reports included (describe)

Ability to export report data (i.e.to Excel)

Reports can be printed

Access to reports determined by us access level

Integration with legacy HR/HRIS systems

Ability to import user data from other systems/sources

Server-level user authentication

93

Online library of physical training materials

Online library of electronic documents (Word, Excel, PPT, PDF, etc.)

9-Technical

Server platform (Win NT / 2000 / UNIX /...)

Minimum level for client platform

Maximum number of users

Maximum number of courses

Maximum number of connections

Maximum number of instructors

Limitation on bandwidths for server and client sides

Farsi / UTF8 language support

10- Implementation time & Process

11- Resume & customer references

94

سازمان افراد همه به الکترونيکي آموزشي ارائه و معرفي-3-4-4 کyyارگيري به مyyورد در مثبyyتي و روشن ديyyدگاه بايستمي که ارشد مديران بر عالوه

زمينه بايد نيز کارکنان و مديران ديگر ،باشندداشته سازمان در الکترونيکي آموزش ارتبyyاط برقyyراري با کyyار آورنyyد. اين دستبه را مقوله اين پذيرش براي الزم مثبت هر پyyذيرش يا آشyyنايي است. عyyدم ميسر سازيفرهنگ و توجيهي کار انجام و موثر

سyyازمان در جديد ايپديyyده که الکyyترونيکي آمyyوزش به نسyyبت هاگyyروه اين از يک سيسyyتم اين سyyازيپيyyاده راه سر بر جyyدي مyyانعي است ممکن شyyود،مي محسوب-ويژگي با ايشان نبودن آشنا از ناشي عمده طور به مسئله ،کارکنان مورد باشد. در

و شyyرايط کار، محل همان در شودمي چگونه اينکه و است الکترونيکي آموزش هاي که نيز مياني مديران و کرد. سرپرستان فراهم را ايشان آموزش براي الزم فضاي

در الکyyترونيکي آمyyوزش سyyازيپيyyاده راه برسر مyyانع تyyريناصyyلي بالقوه صورت به کyار از کارکنyyان شyyدن دور بyyاعث را سيستم اين اجراي روند،مي شمار به هاسازمان

پندارند. مي تyyوجيهي جلسyyات برگyyزاري نظyyير هyyاييروش از تyyوانمي مشyyکالت اين حل بyyراي

الکyyترونيکي آموزشي محتyyواي ارائه و انتخyyاب کارکنyyان، و مyyديران بyyراي حضوري الکyyترونيکي، آمyyوزش سيستم طريق از فقط مهم مطالب برخي ارائه نيز و جاذب

کرد. استفاده فyyرد يک را سyyازمان در الکترونيکي آموزش سازيپياده پروژه است ممکن چند هر

تyyاثيرات دليل به که دهدمي نشyyان شyyده انجyyام هyyايبررسي اما کنyyد، پيگyyيري و آغاز اين است بهyyتر ،سyyازمان مختلف هyyايقسyyمت و هاجنبه بر پyyروژه اين عميق و وسيع

و ربطذي هyyايقسyyمت مyyديران از مyyرکب ايراهyyبري کميته يا شyyورا به مسyyئوليتشود.سپرده سازمان مختلف هايبخش آموزشي نمايندگان

عمyyده تغييرات ايجاد باعث سازمان در الکترونيکي آموزش سيستم استقرار گاهي. شودمي کارکنان از وسيعي قشر نياز مورد هايدرمهارت

آمyyوزش کyyارگيري به مرحله به سyyازمان تنش بyyدون و ماليم ،تyyدريجي انتقال براي  جمله: از دارد وجود متعددي عملي راهکارهاي الکترونيکي،

کنيد. درگير پروژه با سيستم سازيپياده وحين شروع هنگام از را مدرسان الف.کنيد. شروع کوچک هايپروژه از اطمينان، ايجاد ب. براي

95

و کنيد ارزيابي هستند، شما کار مکمل که را سازمان خارج در موجود هايپ. مهارتبگيريد. کاربه

تقyويت به تمايل که کارکنyyاني دسyyترس در را آموزشي و آزمايشي هyايت. پyروژهدهيyyyyyyyyyyyyد. قyyyyyyyyyyyyرار دارنyyyyyyyyyyyyد، خyyyyyyyyyyyyود هyyyyyyyyyyyyايمهyyyyyyyyyyyyارت

سyyازمان کارکنyyان بين ،سيسyyتم نيyyاز مyyورد هyyايمهارت داراي افراد يافتن ث. برايکنيyyyyyyyyyyyyyyyyyyyد. ايجyyyyyyyyyyyyyyyyyyyاد سyyyyyyyyyyyyyyyyyyyازنده رقyyyyyyyyyyyyyyyyyyyابت

به الکترونيکي آموزش سيستم شدن عملياتي آغاز و موثر راهکارهاي کارگيريبه با درسازمان، طورصحيح يابyyد.مي کاهش منظور اين براي الزم نيروهاي تعداد معموال

درIT به مربyyوط وظyyايف اينکه از مسyyتقل سyyازمان،IT بخش نيروهyyاي مyyورد درشود،مي خدمت خريد ها شرکت ديگر از يا شودمي انجام سازمان خود داخل

،بررسي مختلف مراحل در نيروها اين مشyyارکت و همyyاهنگي به نسyyبت بايستمي داشت. کافي توجه سازمان، در الکترونيکي آموزش سيستم سازيپياده و ارزيابي

96

وابسته موسسات همه به سيستم سازيپياده گسترش-3-4-5 دنبال به الکترونيکي، آموزش سيستم با برخورد نخستين در فراگير طورطبيعي، به

نيازهyyاي بهyyتر تyyأمين براي سيستم هايويژگي و محتوا از استفاده چگونگي فهميدن و بyyزرگ فرصت الکyyترونيکي آمyyوزش تyyر،کالن ديyyدگاه از اما اسyyت؛ خyyود آموزشي سyyازمان سطح در آموزش نحوه اين کردن فراگير جهت سازمان، براي را مناسبي

و جyyدي تyyاثيرات آموزشي چyyنين است مسyyلم. کند مي ايجyyاد وابسته موسسات و گذارد. مي سازمان کار و کسب چگونگي و ميزان بر مهمي

سازمان، يک به وابسته موسسات همه در الکترونيکي آموزش کارگيري به گسترش  داشت: خواهد همراه به را زير مزاياي از مزيت چند يا يک

دهد.مي قرار فراگيران اختيار در بيشتري الف. آموزشدهد.مي کاهش را آموزشي هايب. هزينهدهد. مي افزايش را شدهارائه مطالب پ. دامنهشود.مي آموزش فرايند مجدد مهندسي ت. سبب

شود.مي افراد کار و آموزش ميان دارمعني رابطه افزايش ث. موجب-مي محصوالت در سريع هايآوري نو و مداوم تغييرات به سريعي و مناسب ج. پاسخ

دهد.-مي اجتناب شده تعيين پيش از مراحل و بنديزمان به مقيد کالسي هايآموزش چ. ازکند.

سپارد.مي فراگيران خود به را يادگيري ح. مسئوليتکند.مي استفاده وکارکسب در رقابتي سالح عنوان به مؤثر و سريع هايآموزش خ. از سyyازيجهyyاني مyyوجب جهان، سراسر در آموزش کردن دسترسقابل و هماهنگ د. با

شود.مي مکyyان و زمyyان بهyyترين و تyyرينمناسب در ندارنyyد، کافي وقت که فراگيراني ذ. برايکند.مي فراهم را يادگيري امکان ممکن، منyyابع اطالعyyات سيسyyتم نظير هاسيستم ديگر با آموزشي سيستم هايداده ر. بين

سyyyyyyyyyyyyyyyyyyازد.مي برقyyyyyyyyyyyyyyyyyyرار ارتبyyyyyyyyyyyyyyyyyyاط انسyyyyyyyyyyyyyyyyyyاني موسسyyات و سyyازمان سyyطح در فراگyyير الکyyترونيکي آمyyوزش سيستم کارگيريبه

که است آموزشي دوره و درس زيyyyادي تعyyyداد ارائه مسyyyتلزم وابسyyyته، معمyyyوال97

گيرد. ازمي قرار فراگيران اختيار در الکترونيکي بروشوري قالب در آنها مشخصات را شyyده ارائه هyyاي درس و افyyراد از زيyyادي تعyyداد آموزشي سيسyyتم چنين که آنجا

اسyyت. ( الyyزاميLMSآموزشyyي) مyyديريت سيسyyتم يک داشyyتن دهyyد،مي پوشش موسسyyات و هاسyyازمان سطح در آموزش فراگيرکردن براي است ممکن همچنين، آمyyوزش نyyوين هyyايروش و سyyنتي آمyyوزش هyyايکالس از ترکيyyبي آنهyyا، به وابسyyته

شود. گرفته کار به الکترونيکي

سيستم سازيپياده نتايج کردن گزارش و ارزيابي-3-4-6 طريق از نهyyايت در سyyازمان، در الکترونيکي آموزش سازيپياده پروژه بخشي اثر

اجyyراي حين در اما شود، مي گيرياندازه سازمان وکارکسب رشد بر آن تاثير ميزان پيشyyرفت چگyyونگي است الزم نyyيز مهم و اصyyلي فعyyاليت هر پايان از پس و پروژه و مخاطبان عاليق و هاحساسيت با متناسب هاييگزارش قالب در حاصله نتايج و امور

 شود. ارائه و منعکس ايشان به ربطذي ديگرعوامل

98

چهارم فصل

گيرينتيجه

99

گیری: نتیجه توانمی گفته این طبق بر است. انسان ناگزیر سرنوشت تکنولوزی گویدمی هایدگر

به دنیا مختلف نقاط از بسیاری در روزی ناگزیر نیز الکترونیک آموزش پدیده که گفت که تغییراتی از بسیاری مانند هم الکترونیک آموزش شاید شد. خواهد دیده وفور

از شود. نظران صاحب از برخی نگرانی موجب اندکرده ایجاد ما زندگی در هافناوری محتوا و دانشجو استاد، میان تعامالت کاهش موجب آموزش از نوع این شاید که روی

اینکه به توجه با ولی شود. موزانآدانش یا و دانشجو تحصیلی افت باعث نتیجه در و کلمه لفظی معنای به به توجه با حتی است، محور دانشجو الکترونیک آموزش اساس

باشد، علم و دانش جستجوی کسب دنبال به یدبا خود که شخصی معنی به دانشجو فضای در تعامالت کند.می فراهم را کلمه این صحیح مصداق الکترونیک آموزش از محدودی تعداد و کتابخانه چند یا یک هایکتاب ها،کالس دیوارهای به محدود مجازی، بدون مجازی بیکران فضای وسعت به کالسی بلکه شود،نمی دانشجویان و اساتید

همگرايي برقراري در دهد. وبمی قرار دانشجو اختیار در مکانی و زمانی هایمحدودیت و مفهوم دارد. بااليي توانايي آموزشي مطالب ارئه در هزينه کاهش و باال بسيار

بوده. نهاآ بازيابي ابزار و اطالعات ذخيره منبع جهاني گسترده شبکه اوليه ساختار فضاي شود، نمي محدود مکان و زمان توسط الکترونيکي گيريياد فناوري حاليکه در

-مي ايجاد تغيير نآ ساختار در و نموده گسترده را مشارکتي گيريياد اجتماعي تعامل ميان تعامل ماهيت ديدگاه از الکترونيکي گيريياد به بايد آموزشي گاه ديد از کند.

شود. توجه دانشجو و استاد غیر نوع از کاربران بیشتر استفاده جهت )به الکترونيکي گيريياد همزمان غير ماهيت

کند.مي فراهم مشارکت عدم يا و مشارکت براي را هاييهمزمان( فرصت توسط که را همزمان غير و همزمان انساني تعامل نوع دو هر الکترونیکی آموزش

و تصويري و صوتي هايکنفرانس هژوي به دور راه از ارتباط هايفناوري از حجمی هايمهارت انواع کارگيري به در هاشبکه توانايي گيرد.مي بر در را شودمي فراهم ايرايانه

توليد و ساخت است. افزايش به رو مجازي فضاي در تعامل يافتن بهبود براي انساني مورد محتواي درباره گفتگو ضمن جمعي چه و فردی صورت به چه دانش و محتوادهد.مي روي ها هژپرو و تکاليف نظر،

100

منابع و مراجع آفتاب,تهران,عبادی رحیم, پرورش و آموزش ( و (e-learningالکترونیکی یادگیری- 1

.1383,مهر فردوس,براون فالون،شارون کارول,الکترونیکی یادگیری استانداردهای- 2

.1383هوشمند، مدارس کوچک،تهران،انتشارات حسین باقری،مهدی محمد دکتر,اندرسون گریسون،تری .آر . دی21 قرن در الکترونیکی یادگیری- 3

.1383هوشمند، مدارس آموزشی فناوری توسعه موسسه,تهران, عطاران علمي هيئت عضو ، ديلمقاني ميترا ، ضرورت ها و مجازي : چالش ها دانشگاه هاي - 4

اشتر. مالك دانشگاه صنايع مهندسي دانشگاهي مجتمع

5- www.madreseyefarda.com

6- www.gharnabad.com

7- www.etvto.com

8- www.Sharifu.com

9- www.net2university.com

10- www.cel.ut.ac.ir

11- www.azad.ac.ir

12- www.openlearningcenter.com

13- www.icdl-iran.com

101