McGraw-Hill/Irwin Copyright © 2008 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

BÖLÜM 4

Kamusal MallarKamusal Mallar

4-2

Malların Özellikleri

Dışlanabilme - Dışlanamama Dışlanabilme – herhangi bir kişiyi malın tüketiminden

dışlayabilmek nispeten kolaydır Dışlanamama – herhangi bir kişiyi malın tüketiminden

dışlayabilmek ya çok pahalıdır ya da imkânsızdır

Rakip – Rakip Olmama Rakip (Rival) – bir defa üretildiğinde ek bir kişinin malı

tüketmesinin ek kaynak maliyeti pozitiftir Rakip Değil (Non-rival) – bir defa üretildiğinde başka bir

kişinin malı tüketmesinin ek kaynak maliyeti sıfırdır

4-3

Malların Türleri

DIŞLANABİLME

RAKİP OLMA DURUMUEVET HAYIR

EVET

HAYIR

ÖZELMALLAR

KAMUSAL MALLAR

ORTAK MALLAR

DOĞAL TEKEL

4-4

Kamusal Malların Kayda Değer Özellikleri

Herkes tarafından aynı miktarda tüketilmelerine karşın herkes tarafından aynı değerde görülmeyebilir.

Bir malın kamusal mal olarak sınıflandırılması mutlak değildir; piyasa koşullarına ve teknolojik duruma bağlıdır. Saf Olmayan (impure) Kamusal Mallar

Bir mal, kamusal malların bir özelliğini taşırken diğer bir özelliğini taşımayabilir.

Bazı mallar geleneksel olarak mal olarak düşünülmese de kamusal mal özelliği taşıyabilirler

Özel malların sadece özel sektör tarafından sağlanması diye birşey yoktur. Kamuca sğalanan özel mallar

Bir malın kamuca sağlanması söz konusu malın kamu sektöründe üretileceği anlamına gelmemektedir.

4-5

Diğer Bazı Kamusal Mallar

Temel Araştırma (Basic research) Yoksullukla Mücadele Programları (Programs

to fight poverty) Trafiğin Olmadığı Paralı Olmayan Yollar

(Uncongested nontoll roads) Havai Fişek Gösterisi (Fireworks display)

4-6

Özel Malların Etkin Sağlanması

Fiyat Adam (Df

A)Eve (Df

A)Piyasa (Df

A+E)$11 5 1 6

$9 7 3 10

$7 9 5 14

$5 11 7 18

$3 13 9 22

$1 15 11 26

4-7

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

DfA

DfE

DfA+E

Sf

$

Piza Miktarı

4-8

Pareto Etkinlik (Efficiency )– Özel Mallar Durumu (Private Goods Case)

MRSfa = Pf/Pa

Pa = $1 olsun bu taktirde, MRSfa = Pf

DfA Adam için MRSfa göstermektedir.

DfE Eve için MRSfa göstermektedir.

Sf, MRTfa göstermektedir.

Pareto Etkinliği İçin Gerekli Koşul: MRSfaAdam

= MRSfaEve = MRTfa

4-9

Kamusal Malların Etkin Sağlanması (Efficient Provision of Public Goods)

Havai Fişek Adedi

1 2 3 4

Adam (DrA) $300 $250 $200 $150

Eve (DfE) 250 200 150 100

Piyasa (Df

A+E)$550 $450 $350 $250

4-10

050100

150200250300350400

450500550600650

700750800

1 2 3 4

DrA

DrE

DrA+E

Sr

Havai Fişek Adedi

$

4-11

Pareto Etkinlik (Efficiency) – Kamusal Mallar Durumu (Public Goods Case)

MRSfa = Pf/Pa

Pa = $1 olsun.

MRSfa = Pf

DfA Adam için MRSfa göstermektedir.

DfE Eve için MRSfa göstermektedir.

Sf, MRTfa göstermektedir. Pareto Etkinlik İçin Gerekli Koşul:

MRSfaAdam + MRSfa

Eve = MRTfa

4-12

Etkinliğe Ulaşmada Sorunlar

Bedavacı Sorunu (The Free-Rider Problem) Bedavacı Sorununa Çözümler (Solutions to

the free-rider problem) Tam fiyat farklılaştırması (Perfect price

discrimination) Politika Perspektifi : Küresel Konumlandırma

Sistemi (Policy Perspective: Global Positioning System)

İnsanlar bedavacı mıdır?

4-13

Laboratuvar Deneyleri ve Bedavacılık

Tipik bir deney nasıl işler Tipik Sonuçlar

İnsanlar kamusal malın sağlanmasında kullanılan kaynakların %50’sine katkı yapmaktadır.

Oyun tekrarlandıkça insanlar katkı azalmaktadır. Ön iletişim ile işbirliği teşvik edilmektedir. Fedakarlığın alternatif maliyeti arttıkça katkı

oranları düşmektedir.

4-14

Özelleştirme Tartışmaları (The Privatization Debate)

Özelleştirme – devlet tarafından sunulan hizmetlerin özel sektöre devredilmesi

Kamusal – Özel Sağlanama: Doğru karışım hangisi? Nispi ücret ve hammade maliyetleri İdarî Maliyetler Zevklerin Çeşitliliği

4-15

Dağıtımsal Konular

Fırsat Eşitliği (Commodity egalitarianism) – bazı malların herkes tarafından erişilebilir olması gerektiği ile ilgili kavram.

4-16

Kamu – Özel Üretim (Public versus Private Production)

Özel sektörce üretimin etkinliği Maliyet farklılıklarının karşılaştırılması ile ilgili

sorunlar Tam Olmayan Sözleşmeler Mal ve Hizmetin Sunumun Rekabet İtibarın Tesis Edilmesi (Reputation building) Politika Perspektifi : Hava alanı güvenliği kamuca

mı yoksa özel sektörce mi sağlanmalı? Piyasa Koşulları

4-17

Tercih Açıklattırma Mekanizması (Preference Revelation Mechanisms)

∆TEve = MRTra – (MRSraTotal – MRSra

Eve)

Eve’s choice: ∆TEve = MRSraEve

By substitution: MRTra – (MRSra

Total – MRSraEve) = MRSra

Eve

Add (MRSraTotal – MRSra

Eve) to both sides: MRTra = MRSra

Total