chuong_iv_b.pdf
TRANSCRIPT
94
IV. ÑAÀU PHAÂN ÑOÄ
IV.1.Công dụngĐầu chia độ là phụ tùng quan trọng của các máy phay mà đặc biệt là các máy
phay vạn năng, nó mở rộng khả năng công nghệ của các máy lên rất nhiều.- Dùng để gá trục của chi tiết gia công d ưới một góc cần thiết so với bàn máy.- Quay chi tiết theo chu kỳ quanh trục của nó một góc nhất định (chia thành
các phần bằng nhau hoặc không bằng nhau)- Dùng đầu chia độ khi chế tạo các dụng cụ cắt (dao phay, dao doa, dao khoét)- Quay liên tục chi tiết khi gia công rãnh xoắn ốc hoặc răng xoắn của bánh
răng.
IV.2.Phân loại
Đầu chia độ có các loại sau dây:1. Ñaàu phaân ñoä coù dóa chia2. Ñaàu phaân ñoä khoâng coù dóa chiaÑaàu phaân ñoä coù dóa chia vaø khoâng coù dóa chia. Thö ïc hieän caùc phö ông phaùp
coâng ngheä sau:a) Chia độ trực tiếpb) Chia độ gián tiếpc) Chia vi said) Chia raõnh xoaén
thânMâm tốc
Mũi tâm
võĐĩa
Tay quay
Đai ốc
Cần hãm
Mũi tâm Vít Vôlăng
H. IV.9. Đầu chia độ trực tiếp
95
1: vôlăng; 2: thân; 3: nòng; 4: mũi tâm vát; 5: đai ốckhoaù; 6: Thanh ñôõ chi tieát;7: Truïc chính ; 8:dóa chia ñoä trö ïc tieáp; 9: thaân ñeá; 10: thaân truïc phaân ñoä ; 11:chốtkẹp; 12: du xích; 13: tay quay; 14:vít khoùa ; 15: keùo chia loã; 18: voøng ñeäm ; 19: nắpđậy; 20: đế ngang; 21: mũi tâm; 22: vít hãm; 23: đế giá đỡ tâm; 24: uï ñoäng
IV.3.PHƯƠNG PHÁP PHÂN ĐỘI.V.3.1.Đầu phân độ có đĩa chia
Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoäcủa đầu phân độ vạn năng có đĩa chia độ:
IV.3.1.1.Phương pháp phân độ trực tiếp
Với phương pháp này, dóa chia ñö ôïc gaù trö ïc tieáp vaøo truïc chính. tö ùc laø xích truyềnđộng giữa trục vít và bánh vít cần được cắt đứt. Chuyeån ñoäng cuûa dóa chia trö ïc tieápvaøo chi tieát gia coâng, neân goïi laø chia trö ïc tieáp . Số lỗ trong một vòng của đĩa chiathường dùng cho phương pháp này là 24. Độ chính xác của phương pháp này có thểđạt ± 0.5µm trên chu vi.
H. IV.10. Ñaàu phaân ñoä coù dóa chia
H. IV.11. Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä coù dóa chia
96
IV.3.1.2. Phân độ giaùn tieáp
Sơ đồ động phân độ giaùn tieáp
Phương pháp phân độ giaùn tieáp,laø sö ï truyeàn ñoäng cuûa tay quay tho âng qua sö ï aênkhôùp cuûa truïc vít vaø baùnh vít ñeán truïc chính
n tq . i1 .0Z
K = ntc = Z1
GoïiKZ0 = N , N laø ñaëc tính cô cuûa ñaàu phaân ñoä
ntq =KZ0 .
Z1 =
ZN =
BA
A – Soá khoaûng caàn quay trong moät laàn phaân ñoä.
B – Soá khoaûng treân moät voøng loãcuûa ñóa phaân ñoä.
Trục vít
Truïc chính Baùnh vít
Tay quay
Dóa chiaMaâm caëp Truïc vít
Baùnh vítChoát
H. IV.12. Nguyeân lyù ñaàu phaân doä coù dóa chia, chia giaùn tieáp
H. IV.13. Ñaàu phaân ñoä coù dóa chia
H. IV.14. Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä
97
i1 – Tyû soá truyeàn coá ñònh (thö ôøng i 1 = 1).
K vaø Z0 laø soá ñaàu moái truïc vít vaø soá raêng cuûa baùnh vít.
Z – Soá phaàn caàn chia cuûa chi tieát.
N – Đaëc tính cuûa ñaàu phaân ñoä (thö ôøng N = 40; 60; 90;120.
Caùc giaù trò cuûa B treân ñóa chia hai maët :
Maët 1 : 24, 25, 28, 30, 34, 37, 38, 39, 41, 42, 43.
Maët 2 : 46, 47, 49, 50 , 53, 54, 57, 58, 59, 62, 66.
Ví duï 1: Tính toaùn ñaàu phaân ñoä coù ñóa chia vôùi N = 40, ñeå phaân chi tieátthaønh Z = 72.
n tq =BA =
ZN =
7240 =
95 =
5430 .
Moãi laàn phaân ñoä phaûi quay 30 loã treân haøng loã 54.(khoâng keå loã ñang caémchoát).
Ví duï 2 : Tính toaùn ñaàu phaân ñoä coù ñóa chia (N = 40) ñeå phaân Z = 32.
ntq =BA =
ZN =
3240 =
45 = 1voøng +
287
Vaäy moãi laàn quay tay quay 1 voøng vaø theâm7 loã treân haøng loã 28.
2 0
1 91 8
1 7
1 6
1 5
H. IV.15. Phöông phaùp phaân loã treân dóa chia
H. IV.16.Boá trí loã treân dóa chia
98
IV.3.1.3. Phân độ vi sai
Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä trong trö ôøng hôïp phaân ñoä vi sai
Trong trường hợp không thể chọn được dĩa chia có số lỗ thích hợp ñeå phân độgián tiếp. Người ta phảI tiến hành phân độ vi sai, tức là chọn giả định một số Z’tương đương với Z sao cho: n tq = N/ Zx = A/B thích hợp vớI dĩa phân độ có vòng lỗB. Như vậy sẽ gây ra sai số, sự bù vào sai so álà nối đường truyền từ trục chính xuốngtay quay và dĩa chia .
Việc phân độ vi sai được chia thành hai bước:
Böôùc 1 : Choïn tyû soá Zx Z vaø tieán haønh phaân ñoä vôùi Z x
n tq =BA =
xZN .
Böôùc 2 : Tính toaùn boä baùnh raêng thay theá ñeå buø trö ø sai soá khi phaân ñoä vôùi Z x.
H. IV.17. Boá trí baùnh raêng thaytheá treân ñaàu phaân ñoä vi sai
H. IV.18. Sô ñoà ñoäng hoïc ñaàu phaân ñoä khi chia vi sai
99
Sai soá khi phaân ñoä vôùi Zx laø :
= ntq – ntqx =ZN -
xZN = N
xZZ11 .
Phö ông trình truyeàn ñoäng ñeå buø trö ø sai soá :
xii Z
NZNii
dc
ba
Z ''
1
xxtt Z
ZNZZ
NZdc
bai 111 .
Ví duï : Tính toaùn ñaàu phaân ñoä coù ñóa chia vôùi N = 40 ;Z = 63.Bước 1 : choïn Zx = 62
Do ñoù :6240
x
x ZNn .
Moãi laàn phaân ñoä quay tay quay qua 40 loã cuûa haøng loã 62 treân ñóa phaân ñoä,soá raêng caùc baùnh raêng thay theá seõ laø :
Bước 2 : itt =6240
62631401
xZZN
dc
ba
Khoâng choïn ñö ôïc baùnh raêng thay theá vôùi Z x = 62, vaäy :
Choïn Zx = 64 6440
x
x ZNn .
Moãi laàn phaân ñoä quay tay quay qua 40 loã treân haøng loã 64 cuûa ñóa phaân ñoä,soá raêng caùc baùnh raêng thay theá :
6030
4050
88410
6440
64631401
xtt Z
ZNdc
bai
a = 50, b = 40, c = 30, d = 60.
Điều kiện thỏa maõn a b c d ; a + b c + (15 20)
Khi Zx Z’x chieàu quay cuûa tay quay vaø ñóa phaân ñoä nhö nhau.
Khi Zx < Z’x chieàu quay cuûa ñóa phaân ñoä quay ngö ôïc chieàu kim ñoàng hoà,phaûi theâm moät baùnh raêng trung gian Z0 ñeå phuø hôïp vôùi chieàu quay
100
IV.3.1.4. Phaân ñoä phay raõnh xoaén
Các bánh răng Z=501, Z=502, Z=40 là những bánh răng cố định luôn được lắptrong chạc, còn các bánh răng Z1, Z2, Z3, Z4 là những bánh răng thay thế.
Sô ñoà ñoäng phaân ñoä phay raõnh xoaén
vítme
Z3
Z2
Z=40
Z1
Z=50Z=50
Z4
H. IV.19. Boá trí baùnh raêng thay theá treân ñaàu phaân ñoä, khi chia raõnh xoaén
H. IV.20. Sô ñoà ñoäng ñaåu phaân ñoä phay raõnh xoaén
101
Phö ông trình truyeàn ñoäng khi phay raõnh xoaén :
1 voøng phoâi px ttab
cdiii
KZ
1
1
1
1321
0 .
itt =p
x
p
x
ttN
tt
KZ
dc
ba
0
1
1
1
1 .
Vôùi tx : bö ôùc ren truïc vitme.
tp : Bö ôùc xoaén caàn caét, (tp =
tg
D ).
Ví duï : Tính toaùn ñaàu phaân ñoä coù dóa chia ñeå gia coâng baùnh raêng xoaén coù =250, Z = 64, D = 80 mm, N = 40, t x = 6.
Giaûi :
mmtgtg
Dt p 5405392580
0
.
7232
94
540240
540640
1
1
1
1 p
xtt t
tNdc
bai .
5461
911
3640
ZNntq .
Vaäy moãi laàn phaân ñoä tay quay phaûi quay 1 voøng vaø theâm 6 loã cuûa haøng l oã54 treân ñóa phaân ñoä.
H. IV.21. Sô ñoà hình thaønh ñöôøng xoaén oác
102
IV.3.3 Đầu phân độ không có đĩa chiaĐầu phân độ có dĩa chia và không có dĩa chia khác nhau :- Đầu phân độkhông có dĩa, có bộ bánh răng thay thế, thay cho dĩa chia taïi
vò trí tay quay trên đầu phân độ .- Bộ truyền vi sai làm nhiệm vụ vi sai khi thực hiện chuyển động vi sai
IV.3.3.1.Phân độ đơn giản
Phö ông trình truyeàn ñoäng khi phaân ñoä ñôn giaûn :
ZZKii
dc
ban vstq
1
01
a, b, c, d : Soá raêng cuûa caùc baùnh raêng thay theá.
ivs :Tyû soá truyeàn cuûa cô caáu vi sai.
Trong phaân ñoä ñôn giaûn baùnh raêng Z 1 ñö ùng yeân, ivs = 2.
ntq : Soá voøng quay chaün cuûa tay quay. (Thö ôøng choïn ntq = 1voøng chaún)
tqvstqtt Zn
NiZn
Ndc
bai
2 vôùi
KZ
N 0 .
I
II
III
IV
V
i1
i2
k
Z0
VI
a
cd
b
Z1
Z2
Z4
Z3
H. IV.22. Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä khoâng coù dóa chia, chia ñôn giaûn
103
IV.3.3.2.Phân độ vi sai
Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä trong tröôøng hôïp phaân ñoä vi sai
Böôùc 1 : Choïn Zx Z vaø tính toaùn baùnh raêng thay theá a, b, c , d, ta coù :
tqxtt nZ
Ndc
bai
2 .
Böôùc 2 : Tính toaùn a1, b1, c1, d1 buø trö ø sai soá khi phaân ñoä Z x, tính sai soákhi phaân ñoä vôùi Zx
xZZ11
.
Phö ông trình truyeàn ñoäng ñeå buø trö ø cho sai soá :
xZZZKi
ZZ
ZZ
ZZi
dc
ba
Z111
01
3
2
2
1
1
42
1
1
1
1 .
Vôùi Z4 = Z3
xxtt Z
ZNZZ
NZdc
bai 111
1
1
1
1 .
Zx < Z 0 tti caàn baùnh raêng trung gian. Zx > Z 0 tti khoâng caàn baùnh raêng trung gian…
a
cd
b
c1
d1
b1
a1
I
II
III
IV
V i2
k
Z0
VI
Z1
Z2
Z4
Z3
i1
H. IV.23. Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä khoâng coù dóa chia, chia vi sai
104
IV.3.3.3. Phân độ phay rãnh xoắn
Phö ông trình truyeàn ñoäng khi phay raõnh xoaén :
1vg t/c px ttab
cdi
ZZ
ZZ
ZZi
KZ
1
1
1
12
4
1
1
2
2
31
0
itt =p
x
p
x
ttN
tt
KZ
dc
ba
0
1
1
1
1 .
VIc1
a1
Z4
i2
a
cd
b
d1
b1
I
II
III
IV
V
k
Z0
Z1
Z2
Z3
tx
i1
H. IV.24. Sô ñoà ñoäng ñaàu phaân ñoä khoâng coù dóa chia, chia raõnh xoaén