DERGİCİLİKTE DERGİCİLİKTE TİPOGRAFİ KULLANIMITİPOGRAFİ KULLANIMI

Yrd.Doç.Dr. Yrd.Doç.Dr.

Ayşe Çatalcalı SOYERAyşe Çatalcalı SOYER

E.Ü iletişim FakültesiE.Ü iletişim Fakültesi

Gazetecilik BölümüGazetecilik Bölümü

acatalcali@gmail.comacatalcali@gmail.com

10 kural10 kuralDoğru fontu seçDoğru fontu seçFontu doğru ölçülendirFontu doğru ölçülendirAlanı iyi inceleAlanı iyi inceleMarjinleri unutma(uzaklıklar)Marjinleri unutma(uzaklıklar)Uygun font yüksekliğini seçUygun font yüksekliğini seçKarışık font tiplerinde dikkatli olKarışık font tiplerinde dikkatli olKapital harfleri doğru yerde kullan. Okunaklı Kapital harfleri doğru yerde kullan. Okunaklı olsunolsunSıkıcı olmasın(gömme, arabaşlık, paragraf ekle)Sıkıcı olmasın(gömme, arabaşlık, paragraf ekle)Yazıyı sağa ve sola çekerek yazıyı hareketlendir. Yazıyı sağa ve sola çekerek yazıyı hareketlendir. Ancak fazla hareket okumayı zorlaştırır.Ancak fazla hareket okumayı zorlaştırır.Her yazıyı okuyup dikkatlice kontrol et. Zira Her yazıyı okuyup dikkatlice kontrol et. Zira baskıda sorun olur. Tekrar düzenlemek zorunda baskıda sorun olur. Tekrar düzenlemek zorunda kalırsın.kalırsın.

Tasarımda harfler okuyucuya herşeyi Tasarımda harfler okuyucuya herşeyi anlatmalıdır.anlatmalıdır.

Kelimelerin çok kapalı ve karışık veya çok Kelimelerin çok kapalı ve karışık veya çok uzak aralıklı olması okumayı zorlaştırır.uzak aralıklı olması okumayı zorlaştırır.

Metinlerde 9 ve 12 puntonun rahat Metinlerde 9 ve 12 puntonun rahat okunduğu görülmüştür.okunduğu görülmüştür.

Gölgeli yazılar kullanıldığında (reverse-Gölgeli yazılar kullanıldığında (reverse-ters döndürülmüş), okumanın rahat ters döndürülmüş), okumanın rahat olması için büyük puntolar ve kapitaller olması için büyük puntolar ve kapitaller tercih edilmelidir.tercih edilmelidir.

Sayfa üzerinde dikkat edilecek Sayfa üzerinde dikkat edilecek kurallarkurallar

Sayfa üzerinde dikkat edilecek kurallarSayfa üzerinde dikkat edilecek kurallar

Sembollerin kullanıldığı yazılarda büyük Sembollerin kullanıldığı yazılarda büyük puntolar tercih edilmelidir.puntolar tercih edilmelidir.

Bir yazıda tüm aileden karakterler Bir yazıda tüm aileden karakterler seçilerek tasarım yapılmamalıdır.(farklı seçilerek tasarım yapılmamalıdır.(farklı karakterle renklendirmek için)karakterle renklendirmek için)

Yazıların hepsi kapital olarak Yazıların hepsi kapital olarak kullanılamaz. Okumayı zorlaştırır.kullanılamaz. Okumayı zorlaştırır.

Uzun yazıların okunabilir kılınması için, Uzun yazıların okunabilir kılınması için, paragraflar, arabaşlıklar ve diğer aralıklar paragraflar, arabaşlıklar ve diğer aralıklar düşünülmelidir.düşünülmelidir.

Sayfa üzerinde dikkat edilecek kurallarSayfa üzerinde dikkat edilecek kurallar

Roman tipi fontların kullanılması, Roman tipi fontların kullanılması, okumayı kolaylaştırır.okumayı kolaylaştırır.

Square Serifler, “anlamsız olmayan Square Serifler, “anlamsız olmayan (no-nonsense) mesajlar için en iyi (no-nonsense) mesajlar için en iyi fonttur (logo kullanımı gibi)fonttur (logo kullanımı gibi)

Black Letter, gelenekseldir. Dini Black Letter, gelenekseldir. Dini yazılarda tercih edilirler. Okunma yazılarda tercih edilirler. Okunma zorlukları vardır. Baskıda nadiren zorlukları vardır. Baskıda nadiren kullanılırlar.kullanılırlar.

Sayfa üzerinde dikkat edilecek Sayfa üzerinde dikkat edilecek kurallarkurallar

Script (el yazısı); özel yazılar (Şiir, Script (el yazısı); özel yazılar (Şiir, mektup) da kullanılırlar. Yazıya lezzet mektup) da kullanılırlar. Yazıya lezzet verirler. Kontrast yaratırlar.verirler. Kontrast yaratırlar.

Aile haline gelmiş karakterlerin seçimi Aile haline gelmiş karakterlerin seçimi her zaman tercih edilmelidir.her zaman tercih edilmelidir.

X uzantılı yazılar, alt ve üst çıkıntılı olan X uzantılı yazılar, alt ve üst çıkıntılı olan karakterlerden daha güzel bir görünüm karakterlerden daha güzel bir görünüm sağlarlar.sağlarlar.

Tipografi seçimiTipografi seçimiTipografi seçimi 2 tür üzerinden Tipografi seçimi 2 tür üzerinden ayrımlanmaktadır. Birincisi Modern ayrımlanmaktadır. Birincisi Modern tipografi, ikincisi Eski (Klasik) tipografi.. tipografi, ikincisi Eski (Klasik) tipografi.. Bu tipografilerden biri ya da ikisi dergi Bu tipografilerden biri ya da ikisi dergi tasarımında özenle seçilerek uygulanır. tasarımında özenle seçilerek uygulanır.

Modern tipografi:Modern tipografi: Düz seriflidir. Sol yan Düz seriflidir. Sol yan kalın, sağ yan incedir.kalın, sağ yan incedir.

Eski(Klasik) tipografi: Eski(Klasik) tipografi: Kavisli seriftir. Sol Kavisli seriftir. Sol yan kalın, sağ yan incedir.yan kalın, sağ yan incedir.

Tipografi de yakalanan özelliklerTipografi de yakalanan özellikler

Dergi türüne göre, tipografiler farklı olarak Dergi türüne göre, tipografiler farklı olarak seçilmelidir. Zira tipografilerin monotonluk seçilmelidir. Zira tipografilerin monotonluk veya hareket katma özellikleri vardır. veya hareket katma özellikleri vardır.

Serif; harfin kısa çizgiler, çıkıntılar ve Serif; harfin kısa çizgiler, çıkıntılar ve karakterin sonundaki öteye geçen karakterin sonundaki öteye geçen ayaklardan oluşan fonttur. ayaklardan oluşan fonttur.

Serifler Serifler yuvarlaklaşmış (kavisli)yuvarlaklaşmış (kavisli) serif ve serif ve düzdüz serif ve serif ve parantez serif (köşeli)parantez serif (köşeli) diye 3’e diye 3’e ayrılırlar.ayrılırlar.

Eski Eski tipografitipografi

Modern Modern tipografitipografi

kavislikavisli düzdüz parantezparantez

Karakterlerin anatomisiKarakterlerin anatomisiTaban çizgisi(baseline):Taban çizgisi(baseline): Karakterlerin Karakterlerin üzerine oturduğu görünmez çizgidir.üzerine oturduğu görünmez çizgidir.

X yüksekliği:X yüksekliği: küçük karakterlerin küçük karakterlerin yüksekliğidiryüksekliğidir

Çıkış(ascender):Çıkış(ascender): Harfin x’ten yukarı Harfin x’ten yukarı çıkan üst çıkıntılarıdırçıkan üst çıkıntılarıdır

İniş(Descender):İniş(Descender): Harfin x’ten altta Harfin x’ten altta uzanan alt çıkıntılarıdır.uzanan alt çıkıntılarıdır.

Şapka yüksekliği(cap height):Şapka yüksekliği(cap height): Büyük ve Büyük ve Kapital karakterlerin yüksekliğidir.Kapital karakterlerin yüksekliğidir.

Typeface: harfler, numaralar, Typeface: harfler, numaralar, özel karakterler ailesiözel karakterler ailesi

Typeface üzerine ilk çalışan kişi; Typeface üzerine ilk çalışan kişi; William Caslon’dur. 1734’te William Caslon’dur. 1734’te İngiltere’de Batı dünyasının kullandığı İngiltere’de Batı dünyasının kullandığı 6000’den daha fazla tipografiye 6000’den daha fazla tipografiye kavuşturmuştur.kavuşturmuştur.

Bir tipografinin aile olabilmesi için, Bir tipografinin aile olabilmesi için, bold, italik, ultra, book ayrımından, bold, italik, ultra, book ayrımından, matematiksel semboller, virgül, nokta, matematiksel semboller, virgül, nokta, iki nokta gibi semboller vb. dahil iki nokta gibi semboller vb. dahil olması gerekir.olması gerekir.

Karakter (tipografi) AilesiKarakter (tipografi) Ailesi

Garamond LightGaramond Light

Garamond BookGaramond Book

Garamond BoldGaramond Bold

Garamond UltraGaramond Ultra

Garamond Light Garamond Light İtalicİtalic

Garomond Book Garomond Book İtalicİtalic

Garamond Bold İtalicGaramond Bold İtalic

Garamond Ultra Garamond Ultra italicitalic

Garamond Light CondensendGaramond Light CondensendGaramond Book CondensendGaramond Book CondensendGaramond Ultra CondensendGaramond Ultra CondensendGaramond Light Condensend Garamond Light Condensend

LightLightGaramond Book Condensend Garamond Book Condensend

İtalicİtalicGaramond Bold Condensend Garamond Bold Condensend

İtalicİtalicGaramond ultra Condensend Garamond ultra Condensend

İtalicİtalic

., :, ?, !, (,), &, $, ^, gibi., :, ?, !, (,), &, $, ^, gibi

Tipografinin kullanımı....Tipografinin kullanımı....

Tipografi yine de print (baskı) kalitesi açısından 6 dalda toplanmaktadır:

Roman (Times New), Sans Serif (düz), Square (Egyptian) (Köşeli) serif, Text types (black letter), Scripts (el yazısı), cursives

Genellikle dergide tipografinin sınırlandırılması yararlıdır. Dergide iki ya da üç karakter

kullanılması tercih edilmelidir.

Tipografik sınırlama derginin kimliğini artırır, okuyucuya yardım eder ve derginin kimliğini kuvvetlendirir.

Tipografinin kullanımıTipografinin kullanımı

Okunabilir bir tipografi, bilgi iletişiminin nesnel aracıdır. Okunması istenildiği halde zor okunan bir metnin tasarımı, ürün ne kadar akıllıca veya çekici görünürse görünsün kötü yapılmıştır. Dergilerin tasarım anlayışında, okunabilirlik uğruna tasarımın feda edilmediği, tasarım uğruna da okunabilirliğin ortadan kalkmadığı, okunur, dengeli bir birliktelik arayışı söz konusudur.

Örnek 1: “Univers” Sans Örnek 1: “Univers” Sans (düz)serif(düz)serif

Tipi Tipi modern, modern, temiz, temiz, hatları ve hatları ve serif serif tipindeki tipindeki atak ve atak ve çıkıntıların çıkıntıların olmayışı ile olmayışı ile karakterize karakterize edilir. edilir. Başlıklar Başlıklar yaratmakta yaratmakta ve ve metinlerde metinlerde kullanılırkullanılır

Sans serif; Q harfi bile x satırı Sans serif; Q harfi bile x satırı içindedir. Rakamları diktir.içindedir. Rakamları diktir.

Örnek 2: Kavisli tipografi-42 Örnek 2: Kavisli tipografi-42 puntopunto

Çıkışlar ve karakterin ötesine geçen kavisli Çıkışlar ve karakterin ötesine geçen kavisli ayaklar ile tanınır. Kavis ile okumayı ayaklar ile tanınır. Kavis ile okumayı kolaylaştırır. kolaylaştırır.

Kavisli tipografiKavisli tipografi

Örnek 3: Köşeli (parantez), Örnek 3: Köşeli (parantez), El yazısı, İtalik, Büyük harf, El yazısı, İtalik, Büyük harf, gölgeligölgeli

Black Letter, Black Letter, American Type American Type

Founder tarafından Founder tarafından kabul edilmiştir. kabul edilmiştir.

Almanya Mainz’de Almanya Mainz’de Gutenberg Gutenberg

tarafından ilk kez tarafından ilk kez oluşturulmuştur.oluşturulmuştur.

Square Serif, 4. Square Serif, 4. türdür.türdür.

Hey GirlHey Girl(Monotype Corsiva)(Monotype Corsiva)

NOKTA HABER NOKTA HABER DERGİSİDERGİSİ(Monotype Corsiva)(Monotype Corsiva)

NOKTA HABER NOKTA HABER DERGİSİDERGİSİ(Arial Black)(Arial Black)

TYPESTYLE: Harfin düz, bold(koyu),Light(açık), Normal, TYPESTYLE: Harfin düz, bold(koyu),Light(açık), Normal, italik, Altı çizgili, Ters Tip, Gölgeli olma özellikleridir. italik, Altı çizgili, Ters Tip, Gölgeli olma özellikleridir.

Harf yükseklikleri-Harf yükseklikleri-kalınlıklarıkalınlıkları

Punto:Punto: Harfin yükseklik ve kalınlık Harfin yükseklik ve kalınlık değeridir.değeridir.Bu değerler horizontal (yatay) ve Bu değerler horizontal (yatay) ve vertical (dikey) olarak değerlendirilirler.vertical (dikey) olarak değerlendirilirler.

Örneğin: 72 punto: 1 inch (vertical)Örneğin: 72 punto: 1 inch (vertical)12 punto: 1 pica12 punto: 1 pica6 pica: 1 inch’tir.6 pica: 1 inch’tir.

Bazı ölçüm adlarıBazı ölçüm adları

PİCA:PİCA: Kağıt üzerinde yatay bir hat boyunca Kağıt üzerinde yatay bir hat boyunca mesafeleri hesaplamak için kullanılan ölçme mesafeleri hesaplamak için kullanılan ölçme birimidir. Bir inch 6 pica eder ve 12 nokta 1 pica birimidir. Bir inch 6 pica eder ve 12 nokta 1 pica eder.eder.

PİTCH:PİTCH: Doğrusal(linear-horizontal) ölçmeyle Doğrusal(linear-horizontal) ölçmeyle ilintili bir terimdir. I harfi ile M harfi aynı ilintili bir terimdir. I harfi ile M harfi aynı genişliği kaplamaz.genişliği kaplamaz.

KERNİNG:KERNİNG: Bir sayfada iki yan yana karakter Bir sayfada iki yan yana karakter arasındaki boşluğa karşılık gelir.arasındaki boşluğa karşılık gelir.

LEADİNG:LEADİNG: Birbirini izleyen iki satır arasındaki Birbirini izleyen iki satır arasındaki dikey boşluğa denir.dikey boşluğa denir.

kerningkerning

leadingleading

picapica

Roman Roman karakteri; karakteri;

1400’lü yıllarda 1400’lü yıllarda baskıda baskıda

kullanıldı. kullanıldı. Romalılar Romalılar tarafından tarafından

Yunan Yunan alfabesinin alfabesinin

gelişmesinde gelişmesinde kullanıldığı için kullanıldığı için

Roman adını Roman adını almıştır. almıştır. Basın Dilinde bu harfin kullanışına yazı Basın Dilinde bu harfin kullanışına yazı

içinde: “Gömme” denir.içinde: “Gömme” denir.Harf; Parantez tipografiye uymaktadır. Harf; Parantez tipografiye uymaktadır.

Kalındır. Kapitaldir.Kalındır. Kapitaldir.

Harf Harf italiktir. italiktir. İncedir. İncedir.

Koyudur. Koyudur. Kavislidir. Kavislidir.

Gömmeler, Gömmeler, büyük, büyük, tırnaklı, tırnaklı, bold, el bold, el

yazısı, dişi yazısı, dişi gömme gömme şeklinde şeklinde

düzenlenebidüzenlenebilirler…lirler…

Tipografiler Tipografiler tasarımcılar tasarımcılar tarafından tarafından

estetize estetize edilerek edilerek

değiştirilmiştdeğiştirilmiştir. Örneğin: ir. Örneğin:

Rolling Stone Rolling Stone gibi. gibi.

Gölgelidir.Gölgelidir.

TEK KARAKTERLERDEN LOGO TEK KARAKTERLERDEN LOGO ÜRETİMİ YAPILABİLMEKTEDİRÜRETİMİ YAPILABİLMEKTEDİR

SQUARE SERİF;SQUARE SERİF; keskin ve kalın olarak düzenlenen keskin ve kalın olarak düzenlenen bir sans serif türüdür. İlk oluşturulduğunda adı bir sans serif türüdür. İlk oluşturulduğunda adı

Egyptians idi. 1800’li yıllarda çok kullanıldı. Daktilo Egyptians idi. 1800’li yıllarda çok kullanıldı. Daktilo yazı tipiydi.yazı tipiydi.

SCRIPT, BLACK LETTER, SCRIPT, BLACK LETTER, NOVELTYNOVELTY

El yazısı (script)El yazısı (script) Black letter Black letter Diğer: Diğer: alışılmamışalışılmamış

Romanlarda Romanlarda ve logo ve logo

kullanımında kullanımında yararlanılıryararlanılır