destur_44

رۆژنامه‌یه‌کی‌سياسى‌گشتییه‌،‌هه‌فتانه‌‌کۆمپانیای‌سولى‌تێلیگراف‌ده‌ریده‌کات

)20(‌الپه‌ڕه‌نرخ‌)1000(‌دیناره

چوارشه‌ممه2010/8/11‌

4 4

www.des tur. ne t

قه یماغی سپی بازاڕ ره ش ده كات

6

“هاورده كردنی ئۆتۆمبێلێكی زۆر،

كۆنتڕۆڵكردنی شه قامه كانی 7زه حمه تكردووه ”

پێكه وه له پێناو به سزاگه یاندنی قوربانیدا

چنار: رۆڵه كه م له درامای گه رده لوولدا سه ره كی ده بێت

پ.ده‌ستوور

ی��ه‌ك��ێ��ت��ی‌‌و‌پ��ارت��ی‌ل��ه‌س��ه‌ر‌ب��ه‌ش��ه‌‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ كۆكنین،‌ بودجه‌كه‌یان‌راگه‌یاند‌ ب��ه‌ده‌س��ت��ووری‌‌ ئ��اگ��اداری��ش‌مه‌كته‌بی‌‌ پێشتری‌ ل��ه‌ك��ۆب��وون��ه‌وه‌ی‌‌پارتی‌‌ یه‌كێتیدا،‌ پ��ارت��ی‌‌و‌ سیاسی‌‌ئه‌وان‌ بودجه‌ی‌‌ كه‌به‌شه‌‌ داوایكردووه‌‌له‌هه‌موو‌حیزبه‌كانی‌‌تر‌زیاتربێت،‌به‌اڵم‌

یه‌كێتی‌‌رازی‌‌نه‌بووه‌.راگه‌یاند‌ به‌ده‌ستووری‌‌ سه‌رچاوه‌كه‌‌پارتی‌‌پێشنیازی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كردووه‌‌كه‌به‌و‌له‌یه‌كێتی‌‌ ده‌نگی‌‌ له‌هه‌ڵبژاردندا‌ پێیه‌ی‌‌بودجه‌ی‌‌ به‌شه‌‌ ده‌بێت‌ هێناوه‌،‌ زیاتر‌حیزبه‌كه‌یان‌زیاتربێت‌له‌به‌شه‌‌بودجه‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌ له‌به‌رانبه‌ردا‌ ب��ه‌اڵم‌ یه‌كێتی‌،‌قبوڵیان‌ ره‌ت��ك��ردووه‌ت��ه‌وه‌و‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌وان‌ ب��ودج��ه‌ی‌‌ كه‌به‌شه‌‌ ن��ه‌ب��ووه‌،‌له‌به‌شی‌‌پارتی‌‌كه‌متربێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌كورسییه‌كانیان‌ ژماره‌ی‌‌ له‌په‌رله‌ماندا‌

یه‌كسانه‌.س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه‌‌وت��ی‌‌“ب��ۆی��ه‌‌ت��ا‌ئێستا‌چۆنیه‌تی‌‌ ل��ه‌س��ه‌ر‌ پ��ارت��ی‌‌ یه‌كێتی‌‌و‌حیزبه‌كان‌ ب��ودج��ه‌ی‌‌ داب��ه‌ش��ك��ردن��ی‌‌

رێكنه‌كه‌وتوون”.مه‌كته‌بی‌‌ وته‌بێژی‌‌ جوندیانی‌‌ ئ��ازاد‌

سیاسی‌‌یه‌كێتی‌،‌وتی‌‌“له‌و‌كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌من‌به‌شداربووم‌تیایدا،‌شتی‌‌له‌و‌جۆره‌‌ئێمه‌‌ به‌شی‌‌ ئه‌گه‌ر‌ به‌اڵم‌ باسنه‌كراوه‌،‌

ئ��ه‌وا‌ كه‌متربێت،‌ پارتیش‌ له‌به‌شی‌‌كێشه‌‌درووستنابێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئێمه‌‌

هاوپه‌یمانین‌و‌رێكده‌كه‌وین”.

ئه‌و‌ سیاسی‌‌ مه‌كته‌بی‌‌ ه��ه‌ردوێ��ن��ێ‌‌كه‌ته‌وه‌رێكی‌‌ كۆبوونه‌وه‌،‌ حیزبه‌‌ دوو‌سه‌ره‌كی‌‌مه‌سه‌له‌ی‌‌بودجه‌ی‌‌حیزبه‌كان‌و‌

پشكی‌‌خۆیانه‌‌له‌بودجه‌كه‌دا.‌هه‌ندێك‌ به‌‌ په‌یوه‌ندیكرد‌ ده‌س��ت��وور‌كۆبووه‌نه‌وه‌كه‌وه‌،‌ له‌به‌شداربووه‌كانی‌‌به‌اڵم‌ئاماده‌نه‌بوون‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌لێدوان‌

بده‌ن.بودجه‌ی‌‌ له‌یاسای‌‌ هه‌رێم‌ حكومه‌تی‌‌ئه‌مساڵدا‌‌90ملیار‌دیناری‌‌بۆ‌بودجه‌ی‌‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ دیاریكردووه‌،‌ حیزبه‌كان‌ساڵح‌ ب��ه‌ره��ه‌م‌ د.‌ ته‌مموزدا‌ مانگی‌‌رایگه‌یاند‌ ‌ هه‌رێم‌ حكومه‌تی‌‌ سه‌رۆكی‌‌ب��ه‌ه��ۆی‌‌ك��ورت��ه��ێ��ن��ان��ی‌‌ب��ودج��ه‌ی‌‌بودجه‌ی‌‌ بڕیاریانداوه‌‌ ته‌رخانكراوه‌وه‌،‌نیوه‌ی‌‌ ب��ۆ‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌‌ حیزبه‌كان‌

ئه‌وه‌ی‌‌كه‌وه‌ریانده‌گرت.بڕیاره‌كه‌ی‌‌ رایگه‌یاند‌ جوندیانی‌‌ ئازاد‌هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌،‌ حكومه‌ت‌ سه‌رۆكی‌‌به‌ڵكو‌جێبه‌جێكردنی‌‌بڕیاره‌كه‌‌دواخراوه‌‌بۆ‌ئه‌وكاته‌ی‌‌كه‌یاسای‌‌ته‌مویلی‌‌بودجه‌ی‌‌حیزبه‌كان‌له‌په‌رله‌مان‌په‌سه‌ندده‌كرێت.پاره‌یه‌ی‌‌ ب��ڕه‌‌ “ئ��ه‌و‌ وت��ی‌‌ جوندیانی‌‌به‌حیزبه‌كان‌ ده‌درێ��ت‌ له‌ئێستادا‌ كه‌‌په‌سه‌ندكردنی‌‌ دوای‌‌ قه‌رزه‌،‌ به‌شێوه‌ی‌‌ی��اس��اك��ه‌‌ل��ه‌پ��ه‌رل��ه‌م��ان‌ل��ه‌ب��ودج��ه‌ی‌‌پاره‌یه‌‌ ب��ڕه‌‌ ئ��ه‌و‌ زی��اده‌ی‌‌ حیزبه‌كان‌

ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌‌بۆ‌حكومه‌ت”.راپۆرتێك‌له‌الپه‌ڕه‌‌4دا‌بخوێنه‌ره‌وه‌

یه كێتی به فه رمی قبوڵی نه كردووه پارتی داواده كات بودجه كه ی له یه كێتی زیاتربێت

پ.ده‌ستوور

په‌رله‌مانتارێك‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌كه‌ئیئتیالفی‌‌به‌‌ ه��ه‌ر‌ كوردستانییه‌كان‌ فراكسیۆنه‌‌به‌غدادو‌ چووه‌ته‌وه‌‌ كۆنه‌كه‌وه‌‌ به‌رنامه‌‌به‌رنامه‌ی‌‌نوێی‌بۆ‌دانوستاندنه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌

الیه‌نه‌کانی‌تری‌عێراق‌پێنییه‌.د.‌مه‌حمود‌عوسمان‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌هاوپه‌یمانی‌‌ لیستی‌‌ له‌سه‌ر‌ نوێنه‌ران‌ده‌ستوور،‌ بۆ‌ له‌لێدوانێكیدا‌ كوردستان،‌هه‌ر‌ نییه‌‌ تازه‌مان‌ “به‌رنامه‌ی‌‌ رایگه‌یاند‌ماوه‌یه‌دا‌ له‌م‌ به‌اڵم‌ كۆنه‌كه‌یه‌،‌ به‌رنامه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌‌ هه‌رێم‌ سه‌رۆكی‌‌كوردستانییه‌كاندا‌ فراكسیۆنه‌‌ ئیئتالفی‌‌ك��ردووه‌‌و‌پ��ێ��ك��ه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌ب��ه‌رن��ام��ه‌ی��ان‌

چڕكردووه‌ته‌وه‌”.مه‌حمود‌عوسمان‌ده‌ڵێت‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌پۆستێكی‌‌ ك��ورده‌وه‌‌ به‌نسبه‌ت‌ كۆمار‌سه‌ره‌كییه‌،‌وتی‌‌“تائێستا‌هیچ‌قه‌واره‌یه‌كی‌ئه‌و‌ له‌وه‌نه‌كردووه‌‌ باسی‌‌ عێراقی‌‌ تری‌‌پۆسته‌‌به‌كورد‌نه‌داته‌وه‌‌و‌هیچ‌كاندیدێكی‌‌نه‌درا‌ ئه‌گه‌ر‌ نییه‌،‌ پۆسته‌‌ ئه‌و‌ بۆ‌ ترش‌به‌كوردیش‌ئه‌وكاته‌‌لیسته‌كانی‌كوردستان‌كۆده‌بینه‌وه‌‌و‌بڕیاری‌‌خۆمان‌ده‌ده‌ین”.

له‌باره‌ی‌‌سه‌ردانه‌كه‌ی‌مالیكی‌بۆ‌هه‌ولێر‌به‌اڵم‌ نه‌كراوه‌،‌ رێككه‌وتنێك‌ “هیچ‌ وتی‌‌

رێككه‌وتنیان‌ پارتی‌‌ یه‌كێتی‌‌و‌ پێشتر‌ئێستا‌ هه‌بووه‌‌و‌ ده‌عوه‌دا‌ حیزبی‌‌ له‌گه‌ڵ‌‌

تازه‌یان‌كردووه‌ته‌وه‌”.شاندی‌‌ ئ��ه‌‌ن��دام��ی‌‌ باڵه‌‌ته‌‌یی‌‌ نه‌‌جیب‌فراكسیۆنه‌‌‌ ئیئتیالفی‌‌ دانوستانكاری‌‌راگه‌یاند‌ به‌ده‌ستووری‌ كوردستانییه‌‌كان�،‌ب��ه‌پ��ڕۆژه‌ی��ه‌ك��ی‌ن��وێ��وه‌‌گ��ه‌ڕاون��ه‌ت��ه‌وه‌‌ب��ه‌غ��داد،‌وت��ی‌“ن��اوه‌ڕۆك��ی‌‌پ��ڕۆژه‌ك��ه‌ش‌خۆی‌‌له‌به‌شداریكردنی‌‌هه‌موو‌الیه‌نه‌كان‌و‌چاره‌سه‌كردنی‌‌ به‌ده‌ستوور‌و‌ پابه‌ندبوون‌خۆی‌ به‌غدادا‌ هه‌رێم‌ نێوان‌ كێشه‌كانی‌

ده‌بینێته‌وه”.

‌گۆران‌وه‌هاب

عێراق‌ دارای��ی‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ بریكاری‌نه‌وته‌‌ ئه‌و‌ كه‌داهاتی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‌نافه‌رمی‌ كه‌به‌شێوه‌ی‌ دیارنییه‌‌له‌سنووره‌كانی‌حكومه‌تی‌هه‌رێمه‌وه‌‌

ده‌نێردرێته‌‌ده‌ره‌وه‌.

فازڵ‌نه‌بی‌‌بریكاری‌وه‌زاره‌تی‌دارایی‌ده‌ستوور،‌ بۆ‌ له‌لێدوانێكیدا‌ عێراق‌نه‌وته‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ “پ��اره‌ی‌‌ ‌ رایگه‌یاند‌به‌شێوه‌ی‌‌فه‌رمی‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌تی‌كراوه‌،‌ ده‌ره‌وه‌‌ ره‌وانه‌ی‌‌ هه‌رێمه‌وه‌‌پاره‌كه‌ی‌‌دێته‌‌سندوقی‌‌‌DFIواته‌‌داهاته‌كه‌ی‌‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‌و‌ خه‌زێنه‌ی‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌حكومه‌تی‌ناوه‌ندی”.

به‌شێوه‌ی‌ نه‌وته‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ ل��ه‌ب��اره‌ی‌‌ق��اچ��اخ‌ئ��اودی��وی‌س��ن��ووره‌ك��ان��ی‌نه‌بی‌ ف��ازڵ‌ ده‌ك��رێ��ت،‌ ه��ه‌رێ��م‌به‌شێوه‌یه‌كی‌ نه‌وته‌ی‌‌ “ئ��ه‌و‌ وتی‌‌ن��اف��ه‌رم��ی‌ف��رۆش��راوه‌،‌پ��اره‌ك��ه‌ی‌‌حكومه‌تی‌ بۆ‌ نه‌گه‌ڕێندراوه‌ته‌وه‌‌ناوه‌ندی‌و‌تائێستا‌هیچ‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌

دیارنییه‌“.

“داهاتی ئه و نه وته دیارنییه كه به قاچاخ ده ڕوات”

كاروخ‌نامیق

ب��ه‌ك��ر‌ع��وس��م��ان‌ب��رای‌رۆژن��ام��ه‌ن��ووس‌خۆی‌ نیگه‌رانی‌ عوسمان‌ س��ه‌رده‌ش��ت‌بۆ‌ لیژنه‌یه‌ی‌ كه‌ئه‌و‌ نیشانده‌دات‌ له‌وه‌‌سه‌رده‌شت‌ له‌تیرۆركردنی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‌پێكهێنراوه‌،‌ هه‌رێمه‌وه‌‌ سه‌رۆكی‌ له‌الیه‌ن‌

دۆسییه‌كه‌یان‌ونكردووه‌.له‌لێدوانێكیدا‌بۆ‌ده‌ستوور،‌به‌كر‌عوسمان‌سه‌رده‌شت‌ تیرۆكردنی‌‌ “دۆسییه‌ی‌‌ وتی‌‌به‌ره‌و‌ پراكتیكییه‌وه‌‌ ل��ه‌ڕووی‌‌ عوسمان‌خودی‌ ونبوونه‌ش‌ ئه‌و‌ ده‌ڕوات‌و‌ ونبوون‌

لیژنه‌كه‌‌دروستیكردووه‌”.

“لیژنه‌ی‌‌ رایگه‌یاند‌ ع��وس��م��ان،‌ به‌كر‌سه‌رده‌شت‌ له‌تیرۆركردنی‌‌ لێكۆڵینه‌وه‌‌هه‌رێم‌ سه‌رۆكی‌‌ به‌فه‌رمانی‌ كه‌‌ عوسمان‌هیچ‌ نه‌یانتوانیوه‌‌ تائێستا‌ دروستبوو،‌به‌ئاراسته‌ی‌‌ تازه‌بنێت‌ هه‌نگاوێكی‌‌دۆزی��ن��ه‌وه‌ی‌‌ه��ۆك��اری‌‌ت��ی��رۆك��ردن��ی‌‌

سه‌رده‌شت”.ئ��اس��ۆس‌ه��ه‌ردی‌‌ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‌‌گشتی‌‌لیژنه‌یه‌‌ “ئ��ه‌و‌ وت��ی‌‌ ئاوێنه‌‌ كۆمپانیای‌‌ئه‌گه‌ر‌بوونی‌‌هه‌یه‌‌و‌كارناكات‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌چییه‌؟‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌ده‌بێت‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌لیژنه‌كه‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ بداته‌وه‌،‌ پرسیاره‌‌

به‌بڕیاری‌‌ئه‌و‌دروستكراوه‌.”‌

په‌رله‌مانی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ عه‌بدوڵاڵ‌ نه‌ریمان‌ك��وردس��ت��ان‌ل��ه‌ف��راك��س��ی��ۆن��ی‌‌گ��ۆڕان‌لێكۆڵینه‌وه‌‌ كه‌لیژنه‌ی‌‌ ئاشكرایده‌كات‌عوسمان،‌ س��ه‌رده‌ش��ت‌ له‌تیرۆركردنی‌‌به‌بیانوی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌نهێنییه‌،‌

تائێستا‌هیچی‌‌نه‌دركاندووه‌.‌“پێناچێت‌ وت��ی‌‌ ع��ه‌ب��دوڵ��اڵ‌ ن��ه‌ری��م��ان‌ئه‌نجامێكی‌‌ لیژنه‌یه‌‌ ئ��ه‌و‌ ك��اره‌ك��ان��ی‌‌ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌ لێبكه‌وێته‌وه‌،‌ ئ��ه‌وت��ۆی‌‌تائێستا‌به‌یاننامه‌یه‌كیان‌باڵوكردووه‌ته‌وه‌،‌گشتییه‌‌ شتێكی‌‌ ته‌نیا‌ به‌یاننامه‌كه‌ش‌خ��ه‌ڵ��ك��ی‌‌ئ��اس��ای��ی‌‌ئ��ه‌و‌زان��ی��اری��ان��ه‌ی‌‌

بیستووه”.

“لیژنه ی لێكۆڵینه وه ،دۆسییه كه ی سه رده شتیان ونكردووه ”

قه واره ی كوردی به به رنامه كۆنه كه وه چووه ته وه به غداد

i n f o @ d e s t u r. n e t

3 هه واڵ ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

به رگری له ئازادی نووسین و رۆژنامه گه ری

زمناكۆ عزیز

چاوپێكه وتنێكی باڵوبوونه وه ی پاش رۆژن��ام��ه وان��ی ل��ه دوای��ی��ن ژم��اره ی گ��ۆڤ��اری ل��ڤ��ی��ن��دا، س��ه ره ن��ج��ام سه رنووسه رو رۆژنامه نووسه كانی ئه و هه ڕه شه ، به ر كه وتوونه ته گۆڤاره له م ورته یه كی حكومه ت به بێئه وه ی بڵێیت وه ك لێوه بێت، ب��اره ی��ه وه ئه وه په یوه ندی به حكومه ته وه نییه و كێشانه جۆره ئه و به رپه سی ئه وان ئ��ه وه ی قه باحه تتر ل��ه وه ش نین، زمانحاڵی س��ه ره ك��ی و كه رۆژنامه ی پارتی دیموكراتی كوردستان، بووه ته ئه و ب��اڵوك��ردن��ه وه ی بۆ مینبه رێك ناڕاسته وخۆ په المارانه و هه ڕه شه و ترس و فه زای له و ده كات پشتیوانی

تۆپاندن و زه مینه سازكه ره ی تیرۆر.گ��ۆڤ��اری ل��ڤ��ی��ن و س��ه رج��ه م مافه یان ئه و ده بێت رۆژنامه نووسان ده ی��ان��ه وێ ك��ه ه��ه رچ��ی��ه ك هه بێت باڵویبكه نه وه ، بیڵێن، بینووسن و پاراستنی ئ��ه رك��ی ده س��ه اڵت��ی��ش ئازادی بۆ كه ئه مڕۆ مه ودایه یه ئه و بیپارێزێت، فه راهه مبووه ، ڕاده بڕین الیه نانه یشی حیزب و ئ��ه و هه رچی نووسین و ئه و به قوربانی كه خۆیان بابه ته رۆژنامه وانیانه ده زانن، مافیان ئه وانیش ك��ه وه اڵم��ب��ده ن��ه وه و هه یه قسه ی خۆیان بكه ن بۆ خه ڵك، ئیتر ئازاده نێوه نده دا له و خۆی خه ڵك په سه ند قسه ك��ام به كێ و كه بڕوا بنه ماكانی ئه لفوبێی ئه مانه ده كات، به درێژایی كه مه ده نییه كۆمه ڵگای 19س��اڵ��ی راب��ردوو ده س��ه اڵت��داران به قیمه تی ده ك��وت��ن و بۆ ده ه��ۆڵ��ی خه ڵكی ده ردخ��واردی بژێوی ن��ان و

كوردستانی ده ده ن.ل��ه وه ش ق��ێ��زه وه ن��ت��ر ئ��ه وه ی��ه كه گێژكردن و كه ناڵه كانی له ڕێگه ی به جواڵندنی هه ستی كۆنه په رستانه ی خه ڵك، بته وێ الیه نگری و حه قانییه ت بۆ خۆت تۆماربكه یت، ئاخر كه یسی چ رۆژنامه وانیه كه بابه ته لڤین و به مه الكان و هه یه په یوه ندییه كی

خوتبه كانی مزگه وته كانه وه ؟خۆ ره نگه نووسین و بابه ته كان راست كه بیانه وێ هه بێت كه سانێك نه بن و ئه و ئازادییه ی كه ئه مڕۆ رۆژنامه گه ری نیه تی م��ه رام و به قازانجی هه یه تی سیاسی خۆیان ئاڕاسته ی بكه ن، به اڵم ئه مه نابێت باجه كه ی رۆژنامه نووسان یاساو كاری ئه وه به ڵكو بیده نه وه ، دادگایه ، الیه نه كانی په یوه ندیدار به و مه ده نیانه و ده توانن مه سه له یه وه ن��ائ��ارام ره وش��ێ��ك��ی ل��ه ه��ه ر دوور ج��ه ده ل و له رێگه ی ن��ادروس��ت، و به ڵگه كان خستنه ڕووی پلیمیك و چاره سه ری بكه نه وه و گرێكوێره كان بكه ن. هه ركه سه و به رپرسی ره فتاری

خۆیه تی .ئازادیخوازان و ئه ركی نێوه دا له م م��ه ده ن��ی و كۆمه ڵگای الیه نگرانی كه داكۆكی رۆژنامه گه رییه ، ئ��ازادی گۆڤاری ن��او ل��ه رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان��ی ف��ه زای نه ده ین رێگه بكه ن و لڤین ئازادی مه وداكانی تۆقاندن ترس و

به رته سكبكه نه وه . له ده ره وه ی لڤین گۆڤاری كاره كه ی نییه ، رۆژن��ام��ه ن��ووس��ی��دا ك��اری ژیانی گیان و پاراستنی هه ربۆیه رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان��ی ل��ه ئ��ه س��ت��ۆی بۆ سنوورێك ده ب��ێ��ت حكومه ته و دروستكردنی ده س��ت��درێ��ژی و ئ��ه و س��زای دابنێت و تۆقاندنه ف��ه زای ب��دات. سه رپێچیكارانیش توندی كوردستانیش دیموكراتی پارتی كه حاكمی نیوه ی زیاتری كوردستانه ، به رپرسی سه ره كی كۆتاییهێنانه به و كاردانه وه یه كی هه ر هه لومه رجه و ساوێلكانه ی ئه و گروپ و كۆمه اڵنه ی كه له سه روه ران”دا، “داكۆكی له ژێرناوی مه الكانه وه هاندانه كانی به هۆی یان له ئه ستۆی ه��ه م��ووی بكه وێته وه ،

پارتییه .

[email protected]

ده ستوور

نوری وته كانی دژی توركمانی ب��ه ره ی یاسا ده وڵه تی لیستی سه رۆكی مالیكی ئ��ه وه ی وتبووی ل��ه ب��اره ی ده وه س��ت��ن��ه وه ماده ی 140 ماده یه كی ده ستوورییه و ده بێت

جێبه جێبكرێت.ده ست كه كۆپییه كی له به یاننامه یه كدا له به شێكیدا ك��ه وت��ووه ، ده س��ت��وور سیاسییه و بازرگانێكی “مالیكی هاتووه نیشتمانپه روه ر نییه ، چونكه ئه و سیاسه ته ئه و ل��ه ده س��ت��ده دات و ع��ێ��راق یه كێتی وه رگرتنی مه به ستی بۆ ته نیا لێدوانه شی

پۆستی سه رۆكایه تی حكومه ته”.ئاماژه له به یاننامه كه دا توركمانی به ره ی ماده یه كی 140 ك��ه م��اده ی ده ك��ه ن ب��ه وه م��ردووه ، ه��ات��ووه “ش��ت��ێ��ك ن��ه م��اوه له ماده یه ئه و 140ه وه و م��اده ی به ناوی سه ردانه كه ی م��ردووه ، 31\12\2007ه وه بۆ ته نازولكردنه كوردستان بۆ مالیكیش

كورد”.له الیه كی تره وه فوئاد كوێخا حسێن ئه ندامی له لیستی كه ركوك پارێزگای ئه نجومه نی برایه تی رایگه یاند “به ره ی توركمانی به هیچ ده ستوور خاڵه كانی ناتوانێت جۆرێك ماده یه كی 140ی��ش م��اده ی ب��گ��ۆڕێ��ت و ده ستوورییه و هه ر كه سێك بكرێته سه رۆك

وه زیران ده بێت جێبه جێی بكات”.كوێخا ئه وه شی وت “به ره ی توركمانی بۆ

دژایه تی كورد دامه زراوه و به كرێگیراون”.

به ره ی توركمانی: مالیكی بازرگانێكی سیاسییه

زانیار داقوقی

وه زاره تی كشتوكاڵی عێراق، له نووسراوێكیدا له سه ر بینایه ك خانوو و هه ر بڕیارده دات له سنووری گرێبه ست كشتوكاڵی زه وی بڕوخێنرێت، دروستكرابێت، داقوق قه زای به و پێیه ش 350 خێزان خانوو و بیناكانیان

ده ڕوخێنرێت.له كۆتایی كه 8360 ژم��اره به نووسراوی مانگی شه شی ئه مساڵدا له الیه ن وه زاره تی كشتوكاڵی عێراقییه وه ده رچووه ، داواده كات بینایه ك كه له سه ر زه وی هه ر خانوو یان بڕوخێنرێت، دروستكرابێت، كشتوكاڵی كورد هاوواڵتی 350 بڕیاره ئه و به پێی

خانوو و بیناكانیان ده ڕوخێنرێت.گوندی هاوواڵتییه كی باباعه لی حه سه ن داقووقه ، ق��ه زای سنووری حه وته غاری “ئێمه وتی ده ستوور بۆ له لێدوانێكیدا كشتوكاڵی زه وی ل��ه س��ه ر خ��ان��ووم��ان

دروستكردووه و نزیكه ی 50 خێزان ده بین”.كشتوكاڵی به ڕێوه به ری كاكه یی مه هدی به هیچ “ئێمه وت به ده ستووری كه ركوك جۆریك ئاگامان له نووسراوی له وجۆره نییه ده ركرابێت، كشتوكاڵه وه له وه زاره تی كه كشتوكاڵ وه زاره ت��ی یاسای به پێی به اڵم به خۆی تایبه ت خانووی جوتیارێك هه ر نییه ، له سه ر كێشه ی ئ��ه وه دروستكرد، نه بێت، به كۆمه ڵ بینای به مه رجێك به اڵم

یاخود گوندی تێدا فراوان نه كرێت”.له سنووری ده ستوور زانیارییه كانی به پێی و خانوو 350 نزیكه ی داق��وق ق��ه زای كشتوكاڵییه كان، زه وی��ی��ه له سه ر بینا ئه وانه ی گرێبه ستن دروستكراوه و ناویشیان تۆماركراوه و ره وانه ی قائیمقامیه تی قه زاكه و پۆلیس كراوه بۆ جێبه جێكردنی ئه و بڕیاره .داقوق قه زای قائیمقامی حسون ئه حمه د له وباره یه وه لێدوانێك هیچ ئاماده نه بوو

بدات.

350 بیناو خانوو به بڕیارێكی وه زاره تی كشتوكاڵ ده ڕوخێندرێت

زانیار داقوقی

بۆ لیژنه یه كی ع��ێ��راق ن��ه وت��ی وه زاره ت��ی به نزین قه یرانی له دروستبوونی لێكۆڵینه وه بڕیاره دروس��ت��ك��ردووه ، كه ركوك له شاری كه سانه دا ئ��ه و ب��ه س��ه ر س��زا قورسترین به سوته مه نی و كه قاچاخچیه تی بسه پێنێت،

به شه به نزینی ئه و پارێزگایه وه ده كه ن.به نزینه وه قه یرانی دروستبوونی به هۆی عێراق نه وتی وه زاره ت��ی كه ركوك، له شاری شاره ئه و ره وانه ی لێكۆڵینه وه ی لیژنه یه كی كردووه ، ئه و لیژنه یه ش به هه ماهه نگی له گه ڵ لیژنه یه كی پارێزگای كه ركوكدا به دواداچوون و لێكۆڵینه وه له چۆنیه تی به قاچاخبردنی نه وت پارێزگای لیژنه كه ی ده ك��ه ن، ش��اره ل��ه و فه رمانگه ی له نێوان به هاوبه شی كه ركوك پێكهێنراوه ، پ��ارێ��زگ��اردا س��وت��ه م��ه ن��ی و كه عه بدولڕه حمان مسته فا پارێزگاری كه ركوك

سه رۆكایه تی ده كات.لیژنانه ، ل��ه و ئ��اگ��ادار س��ه رچ��اوه ی��ه ك��ی

له لێدوانێكی تایبه تدا بۆ ده ستوور، رایگه یاند عێراقه وه نه وتی له وه زاره تی لیژنه یه ی “ئه و به نزین و قه یرانی چاره سه ركردنی بۆ هاتووه ده ستیكردووه لیژنه كه ئێستا سوته مه نی، له چۆنیه تی ب��ه دواداچ��وون به لێكۆڵینه وه و

به قاچاخبردنی به نزین و سوته مه نی”.

ئه نجومه نی سه رۆكی عه سكه ری ئه حمه د له لێدوانێكیدا پارێزگای كه ركوك به وه كاله ت، سوته مه نی به نزین و قه یرانی ده ستوور، بۆ ئه ستۆی ده خ��ات��ه ك��ه رك��وك له پارێزگای وه زاره تی نه وتی عێراق، وتی “ئه و وه زاره ته تائیستا شۆڤێنی و به عسی له كۆنه پ��ڕه

به تایبه ت ك��ه رك��وك ئ��ی��داره ی دژای��ه ت��ی كورده كان ده كه ن”.

خ��راپ هۆكارێكی “هیچ وت��ی عه سكه ری هیچ نییه و به نزین پااڵوگه كانی ده رب��اره ی له سه ر كاریگه ری له كه ركوك قاچاخچییه ك

قه یرانی به نزین دروستنه كردووه ”.ئه حمه د عه سكه ری روونیكرده وه ، كه وه زاره تی قه یرانێك له كه ركوك ناوبه ناو عێراق نه وتی پارێزگاكه سوته مه نی به شه دروستده كات و كه مده كاته وه ، وتی “ئه مه ده بێته هۆی كێشه و

دروستكردنی ئاڵۆزی له شاری كه ركوكدا”.كه ركوك پارێزگاری مسته فا عه بدولڕه حمان “وه ك وت��ی ده س��ت��وور ب��ۆ له لێدوانێكیدا ده ستمانكردووه كه ركوك پارێزگای ئیداره ی پۆلیسی مه فره زه یه كی چه ند به پێكهێنانی

تایبه ت به چاودێریكردنی به نزینخانه كان”.دژ توند “لێكۆڵینه وه ی وت��ی ه��ه روه ه��ا سوته مه نی به شی به نزین و به قاچاخبردنی ده ك��ه ی��ن و س��ه رپ��ێ��چ��ی��ك��ه ران ب��ه ت��ون��دی

سزاده ده ین”.

قاچاخچییه كانی به نزین و سوته مه نی له كه ركوك ده درێنه دادگا

فه رمان چۆمانی

ماوه ی شه ش مانگه شارۆچكه ی چوارقوڕنه به ڕێوه به ری نییه و ش��اره وان��ی سه رۆكی ناحیه كه به وه كاله ت سه رۆكی شاره وانییه .

ناحیه ی به ڕێوه به ری عه بدوڵاڵ مزه فه ر چوارقوڕنه به ده ستووری وت “شه ش مانگه سه رۆكی شاره وانیم به وه كاله ت، زۆر گرنگه هه بێ، ش��اره وان��ی سه رۆكی چوارقوڕنه كاریگه ری ش��اره وان��ی س��ه رۆك��ی چونكه

راسته وخۆی له سه ر فه رمانگه كه ده بێت”.

وتی چ��وارق��وڕن��ه ناحیه ی ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری “دان��ان و الب��ردن��ی س��ه رۆك��ی ش��اره وان��ی نییه ، ناحیه وه به ڕێوه به ری به په یوه ندی

به ڵكو په یوه ندی به حكومه ته وه هه یه”.خاوه ن كه س ك��ه زۆر به وه شدا ئاماژه ی به كالۆریۆسن و ئ��ه ن��دازی��اری و بڕوانامه ی هه وڵی به ده ستهێنانی ئه و پۆسته یان داوه و به شێوه یه كی ب��ه اڵم ك��ردووه ، بۆ كاریان هیچ ناحیه به ڕێوه به ری له الیه ن فه رمی نووسراوێك بۆ كه س نه كراوه كه ئه و پۆسته ده بێته كێ “ناشزانێت وتی وه ربگرێت و

خاوه ن ئه و پۆسته”.

شه ش مانگه چوارقوڕنه سه رۆكی شاره وانی نییه

كاروخ نامیقرۆژنامه ی ده ست زانیارییانه ی ئه و به پێی سلێمانی زان��ك��ۆی ك��ه وت��وون ده س��ت��وور گرێبه ستێكی له گه ڵ 22 پاس ئه نجامداوه بۆ له شوێنی زانكۆ فه رمانبه رانی گواستنه وه ی كاره كه یان بۆ ماڵه وه و به پێچه وانه وه ، كه كرێی هه ر پاسێك مانگانه 800 هه زار دیناره ، ئه مه زانكۆی سلێمانی خۆی خاوه نی له كاتێكدایه

45 پاس و ئۆتۆمبێلی تایبه ته .

زانكۆی سلێمانی مانگانهنزیكه ی 18 ملیۆن دینار به كرێی پاس ده دات

ده شتی ئه نوه ر له گه رمیان

حه وت رێكخراوی گه رمیان خه ریكی كۆكردنه وه ی واژۆن بۆ راگرتنی ،MBC1 درامایه کی كه ناڵی

به ناوی )عرظ الطیبه(، به بیانووی ئه وه ی سوكایه تی به كوردو

گه ریالكانی په كه كه ده كات.عه دنان قوربانی وته بێژی كۆمه ڵه ی

په یام له لێدوانێكیدا به ده ستووری راگه یاند “ئه م درامایه به زمانی

عه ره بی به رهه مهێنراوه له كه ناڵی )MBC1( نمایشده كرێت

كه سوكایه تیه كی زۆر به گه لی كورد ده كات”.

قوربانی ئه وه شی وت “ئێمه ئه و واژۆیانه كۆده كه ینه وه و ئاراسته ی

سه رۆكی حكومه ت و په رله مانی كوردستان و په رله مانی عێراقیشی

ده كه ین، چونكه به شێوه یه كی زۆر ناشیرین باس له كورده كانی چیای قه ندیل و په كه كه و كورد به گشتی

ده كات، كه چۆن دزی و بێڕه وشتی و كاری نا مرۆڤانه ده كه ن”.

قوربانی رایگه یاند كه كاری واده كه ن هه ڵمه ته كه ته واوی كوردستان

بگرێته وه و وتی “بۆ ئه وه ی هه موو الیه ك ئاگاداربێت ئه و درامایه چۆن

سوكایه تی به گه لی كورد ده كات”.

له گه رمیان داوای راگرتنی درامایه كیكه ناڵی MBC1 ده كرێت

سه رچاوه یه ك له زانكۆی سلێمانی به رۆژنامه ی زانكۆی سه رۆكایه تی راگه یاند ده ستووری فه رمانبه رانی گواستنه وه ی بۆ سلێمانی زانكۆ، گرێبه ستی له گه ڵ 22 پاسی مه ده نی له ئاینده یه كی “بڕیاریشه وتی ئه نجامداوه ، نزیكدا چوار پاسی تر به كرێ بگرن، به مه ش زانكۆی سلێمانی مانگانه بڕی ئه و پاره یه ی خه رجیده كات، فه رمانبه ران پاسی كرێی بۆ

ده بێته 20 ملیۆن و 800 هه زار دینار”.سه رچاوه كه وتی “له ئێستادا زانكۆ خۆی 45 پاس و ئۆتۆمبێلی تایبه تی هه یه ، به اڵم ته نها كاری بیانه وێت كه خۆیان شت هه ندێك بۆ پێده كه ن و ئێستاش مانگانه 17 ملیۆن و 600

هه زار دینار بۆ كرێی پاس ته رخانده كه ن”.زانكۆی كاره ی “ئه و وتی سه رچاوه یه ئه و سلێمانی ته نها به فیڕۆدانی پاره یه ، ده توانرێت فه رمانبه رانیش زان��ك��ۆ پ��اس��ه ی 45 ب��ه و

بگوازنه وه ”.ی��اری��ده ده ری عه بدولكه ریم ف��اروق دكتۆر كاروباری بۆ سلێمانی زانكۆی سه رۆكی 45 “ئه و راگه یاند به ده ستووری كارگێڕی ناتوانین كه مه ، ژماره یه كی زانكۆ پاسه ی پاسانه ئه و دابینبكه ین، فه رمانبه رانی بۆ زانكۆ و ئیداری كاروباری بۆ به كارده هێنین ه��ه روه ه��ا ب��ااڵ، خوێندنی خ��وێ��ن��دك��اران و ئه مه خوێندكاران، زانستی گه شتی بۆ زیاتر زۆر ده وام��دا له كاتی ج��گ��ه ل��ه وه ی

پێوستمان پێیان ده بێت”.


هه‌واڵ2ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

فه‌رمان‌خێاڵنی‌

فڕكان‌فڕكانی‌پێشمه‌رگه‌،‌له‌ئه‌م‌به‌رپرسه‌وه‌‌تا‌ پشتگیریكردن‌ ب��ۆ‌ ب��ه‌رپ��رس‌ ئ��ه‌و‌ ب��ۆ‌له‌ناو‌ به‌رزبكرێته‌وه‌‌ سه‌ربازییان‌ پله‌ی‌ده‌ستپێكردووه‌،‌ پێشمه‌رگه‌دا‌ وه‌زاره‌ت��ی‌په‌رله‌مانتارێكیش‌ده‌ڵێت‌ئه‌وه‌ی‌ئێستا‌هه‌یه‌‌

فه‌وزایه‌.پله‌‌وه‌ك‌نوقڵی‌جه‌ژنانه‌

هه‌وڵه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‌ زانیویه‌تی‌ ده‌س��ت��وور‌حكومه‌ت‌بۆ‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌،‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‌پله‌ی‌‌سه‌ربازی‌به‌بێ‌به‌رنامه‌و‌رێنماییه‌كان‌ یاساو‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌ به‌بێ‌

ده‌به‌خشرێته‌وه‌‌به‌پێشمه‌رگه‌.ئ��اگ��اداره‌وه‌‌ له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ده‌س��ت��وور‌زانیاری‌ئه‌وه‌ی‌ده‌ستكه‌وتووه‌،‌كه‌ڕێژه‌یه‌كی‌زۆر‌پله‌ی‌‌سه‌ربازی‌به‌پێی‌پشتگیری‌حیزبی‌پێشمه‌رگه‌ش‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ ب��ه‌رزك��راوه‌ت��ه‌وه‌،‌ئه‌و‌ كۆنتڕۆڵی‌ كه‌ناتوانن‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‌

حاڵه‌ته‌‌بكه‌ن.ده‌ستوور‌ پێشمه‌رگانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ وته‌ی‌‌ به‌پێی‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‌ ك��ردوون،‌ له‌گه‌ڵدا‌ قسه‌ی‌‌پله‌ی‌‌سه‌ربازی‌له‌ئێستادا‌به‌پشتگیریكردنی‌ب��ه‌رپ��رس��ی‌ح��ی��زب��ی‌و‌ح��ك��وم��ی‌ده‌ب��ێ��ت،‌له‌چوارچێوه‌ی‌فایلێكدا‌خزمه‌تی‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌پله‌یان‌ خزمه‌ته‌كه‌یان‌ به‌پێی‌ كۆده‌كرێته‌وه‌‌و‌

پێده‌درێت.موالزمی‌ سه‌ربازی‌ كه‌پله‌ی‌‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌رایگه‌یاند‌ ده‌ستوور‌ بۆ‌ له‌لێدوانێكیدا‌ هه‌یه‌،‌پله‌كانمان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ كه‌سمان‌ "چه‌ندین‌به‌رزبكه‌ینه‌وه‌،‌چووینه‌ته‌‌الی‌ئه‌م‌به‌رپرس‌و‌نووسراوێكمان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ ب��ه‌رپ��رس‌ ئ��ه‌و‌زووه‌وه‌‌ ل��ه‌س��ه‌رده‌م��ێ��ك��ی‌ ك��ه‌‌ ب��ك��ات،‌ ب��ۆ‌له‌گه‌ڵیاندا‌پێشمه‌رگه‌بووین،‌به‌رپرسه‌كانیش‌

بۆمانده‌كه‌ن".ئه‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌‌وتی‌‌"ئێستا‌فڕكان‌فڕكانه‌‌پێشمه‌رگه‌‌ پێشمه‌رگه‌دا،‌ هێزی‌ له‌نێو‌ده‌ناسم‌‌6ساڵ‌خزمه‌تی‌هه‌یه‌،‌به‌واسیته‌ی‌‌ 10 حیزبییه‌وه‌‌ به‌رپرسی‌ خزمخزمێنه‌و‌به‌رپرسه‌كان‌ نووسیوه‌‌و‌ خ��ۆی‌ بۆ‌ ساڵی‌پله‌ی‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ب��ۆ‌ پشتگیریانكردووه‌،‌

به‌رزبكه‌نه‌وه‌".هه‌روه‌ها‌وتی‌‌"پله‌ی‌‌سه‌ربازی‌وه‌كو‌نوقڵی‌

جه‌ژنانه‌‌ده‌به‌خشرێته‌وه‌". 4 ماوه‌ی‌‌ نه‌قیب‌ به‌پله‌ی‌‌ عه‌بدوڵاڵ‌ حسێن‌ده‌ربه‌ندیخانی‌‌ بنكه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ ساڵه‌‌پۆلیسی‌‌نه‌وت‌و‌گازه‌،‌گله‌یی‌‌له‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌

‌6ساڵه‌‌پله‌كه‌ی‌‌به‌رزنه‌كراوه‌ته‌وه‌.دابڕان‌ بێ‌‌ ساڵه‌‌ ‌27 كه‌ماوه‌ی‌‌ ده‌ڵێت‌ ئه‌و‌جێگری‌‌ پله‌ی‌‌ له‌شاخیش‌ پێشمه‌رگه‌یه‌و‌ 6 ماوه‌ی‌‌ كه‌چی‌‌ هه‌بووه‌،‌ كه‌رتی‌ به‌رپرس‌

ساڵه‌‌پله‌كه‌ی‌به‌رزنه‌كراوه‌ته‌وه‌.به‌رزنه‌كردنه‌وه‌ی‌‌ هۆكاری‌‌ ئه‌فسه‌ره‌‌ ئه‌و‌كه‌واسیته‌و‌ ئه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ گه‌ڕانده‌وه‌‌ پله‌كه‌ی‌‌حیزبی‌‌ ب��ااڵی‌‌ ب��ه‌رپ��رس��ان��ی‌‌ ن��ووس��راوی‌‌هیچیان‌ م��ن‌ "هاوڕێیه‌كانی‌‌ وت��ی‌‌ نییه‌،‌بڕوانامه‌ی‌‌سه‌ره‌تایشیان‌نییه‌،‌كه‌چی‌‌بوون‌ته‌نها‌ عه‌مید،‌ عه‌قیدو‌ رائیدو‌ به‌موقه‌ده‌م‌و‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌واسیته‌یان‌هه‌یه‌و‌من‌ئاماده‌نیم‌

واسیته‌‌بكه‌م".نه‌قیب‌حسێن‌عه‌بدوڵاڵ‌ئاشكرایكرد‌كه‌ئێستا‌پێشمه‌رگه‌وه‌،‌ هێزی‌ رێكخستنی‌ به‌هۆی‌پێشمه‌رگه‌دا‌ ل��ه‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌ پله‌به‌خشینه‌وه‌‌"به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ وت��ی‌‌ ده‌ستیپێكردووه‌و‌مه‌حسوبیه‌ت‌و‌ بنه‌مای‌‌ له‌سه‌ر‌ نایاسایی‌‌و‌هه‌ر‌ ئێستا‌ واسیته‌كاری‌،‌ خزمخزمێنه‌و‌چه‌ند‌ بۆ‌ پشتگیری‌‌ نووسراو‌‌و‌ به‌رپرسێك‌پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌ده‌كات،‌گوایه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌ساڵه‌‌بووه‌و‌ پێشمه‌رگه‌‌ به‌رپرسه‌دا‌ ئه‌و‌ له‌گه‌ڵ‌

ئه‌وانیش‌پله‌ی‌‌پێوه‌رده‌گرن".ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌شدا‌كه‌ئاگاداری‌ئه‌وه‌یه‌‌چه‌ندین‌به‌رپرسێكی‌‌ به‌نووسراوی‌‌ هه‌یه‌‌ پێشمه‌رگه‌‌یان‌ به‌نه‌قیب‌ كراوه‌‌ كه‌پشتگیریده‌كات‌ بااڵ‌

رائید.به‌رپرسێك‌ ه��ه‌ر‌ پێشمه‌رگه‌:‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ناچارین‌ بكات،‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌ پشتگیری‌

پله‌كه‌ی‌‌به‌رزكه‌ینه‌وه‌عێراق،‌ حكومه‌تی‌ سه‌ربازی‌ یاسای‌ به‌پێی‌‌ئه‌فسه‌رێك‌ ه��ه‌ر‌ پله‌ی‌‌ ج��ارێ��ك‌ س��اڵ‌ ‌4به‌رزده‌بێته‌وه‌،‌بۆ‌نمونه‌‌ئه‌گه‌ر‌موالزمێك‌4 ساڵ‌خزمه‌ت‌بكات‌دواتر‌داوای‌‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‌پله‌كه‌ی‌‌ده‌كات‌و‌به‌پێی‌‌یاساكه‌‌پله‌كه‌ی‌‌بۆ‌

به‌رزده‌كرێته‌وه‌‌و‌ده‌بێته‌‌موالزمی‌‌یه‌ك.تایبه‌ت‌ یاسایه‌كی‌ له‌كوردستاندا‌ تائێستا‌نییه‌،‌ له‌ئارادا‌ به‌ڕێكخستنی‌پله‌ی‌‌سه‌ربازی‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێستا‌ده‌كرێت‌به‌ڕای‌وه‌زاره‌ت‌و‌

په‌رله‌مانتارانه‌وه‌‌نا‌یاساییه‌.ئه‌نوه‌ری‌‌حاجی‌‌عوسمان‌بریكاری‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ستوور‌ بۆ‌ له‌لێدوانێكیدا‌ پێشمه‌رگه‌‌ئه‌فسه‌ر‌ ی��ان‌ پێشمه‌رگه‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‌هه‌یه‌‌‌8ساڵه‌‌پله‌كه‌ی‌‌بۆ‌به‌رزنه‌كراوه‌ته‌وه‌،‌

وت��ی‌‌"ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌ن��ه‌ه��ات��ووه‌‌ب��ه‌ده‌م‌داواكارییه‌كه‌یه‌وه‌".

به‌رپرسێك‌ ئه‌گه‌ر‌ "له‌حاڵه‌تێكدا‌ وتی‌‌ ئه‌و‌پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌ بۆ‌ پشتگیری‌‌چه‌ندین‌ساڵه‌‌بكات،‌ئه‌وا‌ناچارین‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌فایله‌‌كاری‌‌

له‌سه‌ر‌بكه‌ین".وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌‌سااڵنه‌‌له‌دوو‌كاتدا‌پله‌‌نه‌ورۆز،‌ 21ی‌‌ ئه‌یلول‌و‌ 11ی‌‌ به‌رزده‌كاته‌وه‌،‌یه‌كێتی‌ پ��ارت��ی‌و‌ پێشمه‌رگه‌كانی‌ ب��ه‌اڵم‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌‌به‌هه‌لده‌زانن‌و‌بۆ‌ پشتگیرین‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‌ ئێستا‌خه‌ریكی‌‌

به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‌پله‌كانیان."له‌رابردوودا‌ وتی‌‌ عوسمان‌ حاجی‌‌ ئه‌نوه‌ری‌‌پله‌ی‌‌ هه‌ركه‌س‌ ك��راوه‌،‌ بێویژدانییه‌‌ ئه‌و‌به‌اڵم‌ ك��ردووه‌،‌ خیانه‌تی‌‌ به‌خشیبێته‌وه‌‌

له‌ئێستادا‌ئه‌و‌پله‌به‌خشینه‌وه‌یه‌‌نه‌ماوه‌".پشتگیری‌‌ "پله‌به‌خشینه‌وه‌و‌ وتی‌‌ هه‌روه‌ها‌له‌ئێستادا‌ به‌اڵم‌ كراوه‌،‌ هه‌بووه‌و‌ به‌رپرسان‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌به‌رپرسێكی‌‌حیزبی‌‌به‌نادروستی‌‌كه‌گوایه‌‌ بكات،‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌ پشتگیری‌‌ب��ووه‌و‌ له‌گه‌ڵیاندا‌ س��اڵ‌ ئ��ه‌وه‌ن��ده‌‌ له‌شاخ‌وه‌ك‌ حیزبیه‌‌ به‌رپرسه‌‌ ئه‌و‌ ئه‌وا‌ وانه‌بێت،‌

ئه‌وه‌‌وایه‌‌خیانه‌تی‌‌كردبێت‌له‌كوردستان".له‌وباره‌یه‌وه‌‌ كه‌بڕیاره‌‌ به‌وه‌شدا‌ ئاماژه‌ی‌‌

لێپێچینه‌وه‌‌بكه‌ن.په‌رله‌مانتارێك:‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌فه‌وزایه‌

یاسایی‌‌ لیژنه‌ی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ ئ��ازاد‌ گ��ۆران‌ف��ه‌وزای‌‌ رایگه‌یاند‌ كوردستان‌ په‌رله‌مانی‌‌پله‌به‌خشینه‌وه‌‌له‌ناو‌وه‌زاره‌تی‌‌پێشمه‌رگه‌دا‌‌ن��ه‌دراوه‌‌ هه‌وڵێك‌ هیچ‌ تائێستاش‌ هه‌یه‌و‌

له‌الیه‌ن‌په‌رله‌مانه‌وه‌.ب��ه‌رده‌م‌ له‌مپه‌ری‌‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ وتی‌‌ ئه‌و‌پله‌به‌رزكردنه‌وه‌‌ پێشمه‌رگه‌و‌ هێزی‌‌ پرسی‌‌هێزی‌‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‌ ئێستا‌ چونكه‌‌ زۆرن،‌له‌ناو‌ هه‌ر‌ یه‌كینه‌گرتووه‌ته‌وه‌،‌ پێشمه‌رگه‌‌جیاوازو‌ تری‌‌ هێزی‌‌ چه‌ندین‌ هێزه‌شدا‌ ئه‌و‌كێشه‌ی‌‌ كه‌چاره‌سه‌ری‌‌ هه‌ن،‌ سه‌یر‌ سه‌یر‌هێزه‌ی‌‌ ئه‌و‌ رێكخستنی‌‌ پێشمه‌رگه‌و‌ هێزی‌‌

په‌كخستووه‌".له‌به‌رنامه‌یدایه‌‌ كه‌په‌رله‌مان‌ ده‌ڵێت‌ گۆران‌پێشمه‌رگه‌‌ ه��ێ��زی‌ ب��ه‌ت��ه‌واوی‌‌ ه��ه‌رك��ات‌یه‌كیانگرته‌وه‌،‌هه‌وڵبده‌ن‌به‌یاسایه‌ك‌پرسی‌‌پێشمه‌رگه‌و‌كاروباری‌‌وه‌زاره‌ته‌كه‌و‌چۆنیه‌تی‌‌

پله‌به‌رزكردنه‌وه‌‌له‌و‌وه‌زاره‌ته‌‌رێكبخه‌ن.‌

پله‌ی‌‌سه‌ربازی،‌وه‌ك‌"نوقڵ"ی‌جه‌ژنانه‌‌ده‌به‌خشرێته‌وه‌بریكاری‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌:‌هه‌ر‌به‌رپرسێك‌پشتگیری‌‌نادروستی‌‌پێشمه‌رگه‌‌بكات،‌ئه‌وا‌خیانه‌تده‌كات

محه‌مه‌د‌نه‌جیب‌

پێشوو‌ هه‌فته‌ی‌‌ ب��ازی��ان‌ ه��اوواڵت��ی��ان��ی‌‌ئه‌نجامبده‌ن‌ خۆپیشاندانێك‌ بڕیاریاندا‌خزمه‌تگوزارییه‌‌ نه‌بوونی‌‌ به‌كه‌می‌‌و‌ دژ‌هاتنی‌ ب��ه‌ه��ۆی‌ ب��ه‌اڵم‌ سه‌ره‌تاییه‌كان،‌خۆپیشاندانه‌كه‌‌ ئه‌منییه‌وه‌‌ زۆری‌ هێزێكی‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ داواده‌ك��ه‌ن‌ ئ��ه‌وان‌ ن��ه‌ك��را،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ شاره‌وانی‌و‌ سه‌رۆكی‌ ناحیه‌‌و‌ده‌ستله‌كاربكێشنه‌وه‌،‌ شارۆچكه‌كه‌‌ تاپۆی‌‌به‌هۆی‌‌"كه‌مته‌رخه‌مبوون"‌له‌ئه‌ركه‌كانیاندا.ئه‌نجامدانی‌ له‌سه‌ر‌ قسه‌‌ پێشوو‌ هه‌فته‌ی‌‌له‌ناحیه‌ی‌‌ خۆپیشاندانێك‌ رێپێوان‌و‌ چه‌ند‌كه‌سه‌ره‌تا‌ كرا،‌ سلێمانی‌‌ نزیك‌ بازیانی‌‌ب��ه‌ه��ۆی‌‌ك��ێ��ش��ه‌ی‌‌ه��اوواڵت��ی��ان‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌به‌هۆی‌ بیرۆكه‌یه‌‌ ئه‌و‌ تاپۆدا‌ فه‌رمانگه‌ی‌‌

ناڕه‌زایی‌هاوواڵتیانه‌وه‌‌دروستبوو.له‌رێكخه‌رانی‌‌ یه‌كێك‌ عه‌لی‌ عه‌بدوڵاڵ‌خۆپیشاندانه‌كه‌،‌ده‌ڵێت‌خۆپیشاندانه‌كه‌‌بۆ‌خزمه‌تگوزارییه‌كان‌و‌ كه‌می‌ تاپۆ‌و‌ كێشه‌ی‌

كه‌مته‌رخه‌می‌‌كاربه‌ده‌ستان‌بووه‌.عه‌بدوڵاڵ‌عه‌لی‌ده‌ڵێت‌سه‌ره‌تای‌كێشه‌كان‌له‌فه‌رمانگه‌ی‌‌تاپۆوه‌‌ده‌ستیپێكرد،‌به‌پێی‌‌پارێزه‌ره‌كان‌ ته‌نها‌ داد‌ وه‌زاره‌تی‌‌ بڕیاری‌‌ده‌توانن‌كاری‌مامه‌ڵه‌ی‌‌تاپۆ‌بكه‌ن،‌بۆ‌هه‌ر‌كارێكیش‌120هه‌زار‌دینار‌وه‌رده‌گرن،‌وتی‌‌

"ئه‌مه‌ش‌بۆ‌خه‌ڵك‌زۆره‌".

به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌‌ په‌یوه‌ندیكرد‌ ده‌ستوور‌ئاماده‌نه‌بوو‌ ب��ه‌اڵم‌ ب��ازی��ان��ه‌وه‌،‌ تاپۆی‌ئه‌وه‌ی‌ به‌بیانووی‌ ب��دات‌ لێدوانێك‌ هیچ‌ئاگاداركراوه‌ته‌وه‌‌ خۆیه‌وه‌‌ له‌سه‌روی‌ كه‌‌

كه‌لێدوان‌نه‌دات.شاره‌وانی‌ "سه‌رۆكی‌ وتی‌ عه‌لی‌‌ عه‌بدوڵاڵ‌شه‌قام‌و‌ قیرتاوكردنی‌ به‌ڵێنی‌ سێجار‌بێ‌ هه‌وڵه‌كان‌ به‌اڵم‌ پێداوین،‌ كۆاڵنه‌كانی‌‌به‌ختیارمان‌ مه‌ال‌ سه‌ردانی‌ بۆیه‌‌ ئاكامن،‌له‌كاتی‌ ئه‌حمه‌د‌ عیماد‌ پێشتریش‌ كردو‌بازیان‌ پێداین‌ به‌ڵێنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌

بكات‌به‌قه‌زا،‌به‌اڵم‌هیچ‌دیار‌نییه‌".بازیان‌ شاره‌وانی‌ سه‌رۆكی‌ ئاڵی‌ عومه‌ر‌داواك��ان��ی‌‌ خۆپیشاندانه‌كه‌و‌ ل��ه‌ن��رخ��ی‌‌ئه‌و‌ ده‌ڵێت‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌،‌ خۆپیشانده‌ران‌ناڕه‌زایی‌و‌رێپێوانه‌‌دژی‌ئه‌و‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ دژی‌ به‌ڵكو‌ نه‌بووه‌،‌ ناحیه‌‌

تاپۆ‌بووه‌.نووسینگه‌‌ "كۆمه‌ڵێك‌ وتی‌‌ ئاڵی‌‌ عومه‌ر‌بوون‌كه‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌شه‌خسیان‌دراوه‌،‌بازیان‌ گشتی‌ له‌رای‌ ته‌عبیر‌ ئه‌وانه‌‌ بۆیه‌‌به‌فه‌رمانێكی‌ تاپۆ‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناكه‌ن،‌بۆ‌ دادی‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ نووسراوێكی‌ فه‌رمی‌نابێت‌ شێوه‌یه‌ك‌ به‌هیچ‌ ك��ه‌‌ ه��ات��ووه‌،‌كڕین‌و‌ ع��ه‌ق��ارو‌ مامه‌ڵه‌‌ نووسینگه‌كان‌فرۆشتنی‌خانو‌زه‌وی‌هاوواڵتیان‌بكه‌ن".

ناحیه‌ی‌‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‌ ب��ه‌ه��ادی��ن‌ زان��ا‌داوای‌‌ خه‌ڵكی‌‌ ره‌ت��ی��ده‌ك��ات��ه‌وه‌‌ ب��ازی��ان‌

كردبێت،‌ ئه‌ویان‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‌ده‌ڵ��ێ��ت‌خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران‌ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی‌‌"به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ وت��ی‌‌ هه‌یه‌،‌ تایبه‌تیان‌سه‌رۆك‌ خه‌ڵك‌و‌ پیاوماقواڵن‌و‌ له‌ناو‌ من‌ع��ه‌ش��ره‌ت��ه‌ك��ان��دا‌دان��ی��ش��ت��ووم‌و‌رێ��زی��ان‌ل��ێ��گ��رت��ووم،‌ك��ه‌س��ی��ش‌ب��اس��ی‌ئ��ه‌وه‌ی‌به‌من‌ بازیان‌ هاوواڵتیانی‌ قه‌ت‌ نه‌كردووه‌،‌

ناڵێن‌بڕۆ".زانا‌به‌هادین‌وتی‌‌"كۆمه‌ڵێك‌خه‌ڵك‌هه‌یه‌‌حكومه‌تدا‌ یاساو‌ له‌گه‌ڵ‌‌ كه‌به‌رژه‌وه‌ندیان‌حكومه‌ت‌ ن��اچ��ارن‌ ب��ۆی��ه‌‌ ناگونجێت،‌ئه‌وانه‌‌ بۆیه‌‌ تۆمه‌تباربكه‌ن،‌ به‌خراپه‌كاری‌خه‌ڵك‌ ه��ه‌م��وو‌ له‌بۆچوونی‌ گ��وزارش��ت‌

ناكه‌ن".بۆ‌ پرۆپۆزه‌ڵه‌كان‌ ده‌ڵێت‌ ئاڵی‌ عومه‌ر‌بووه‌،‌ ته‌واوبووندا‌ له‌قۆناغی‌ قیرتاوكردن‌دواتر‌ئاراسته‌ی‌وه‌زاره‌تی‌ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر‌ "ئێمه‌‌ وتی‌‌ ده‌ك��ه‌ن،‌به‌ڵێنمان‌ ئه‌حمه‌د،‌ عیماد‌ به‌ڵێنه‌ی‌ ئه‌و‌پێویستی‌ ئێستا‌ ئه‌وه‌ش‌ داوه‌،‌ به‌خه‌ڵكی‌بۆ‌ هه‌یه‌‌ حكومه‌ت‌ سه‌رۆكی‌ به‌ره‌زامه‌ندی‌ئه‌وه‌ی‌بخرێته‌‌بواری‌جێبه‌جێكردنه‌وه‌".

ناحیه‌ی‌‌ ناڕه‌سمییه‌كان‌ ئاماره‌‌ به‌پێی‌‌نزیكه‌ی‌‌ دانیشتووانی‌ ژم��اره‌ی‌ ب��ازی��ان‌تائێستا‌ به‌اڵم‌ ده‌بێت،‌ كه‌س‌ ه��ه‌زار‌ ‌26پسپۆڕی‌ پزیشكی‌ ن��ه‌خ��ۆش��خ��ان��ه‌ك��ه‌ی‌‌شارۆچكه‌كه‌ش‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‌ تێدانیه‌،‌

به‌شی‌منداڵبوونی‌‌تێدانییه‌.

"نه‌خۆشخانه‌كه‌مان‌ وتی‌ عه‌لی‌‌ عه‌بدوڵاڵ‌ڤۆڵتارین‌و‌ ده‌رزی‌ پاراسیتۆڵ‌‌و‌ له‌حه‌بی‌یاریده‌ده‌ری‌پزیشكی‌به‌رزتری‌تێدانییه‌".

زانا‌محه‌مه‌د‌قائیمقامی‌سلێمانی‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ هاوواڵتیان‌ داوای‌‌ ده‌ڵێت‌ ده‌ستوور‌ بۆ‌ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‌به‌رپرسانی‌‌ناحیه‌كه‌‌"داوای‌ وتی‌‌ ئه‌و،‌ بۆ‌ نه‌نێردراوه‌‌ به‌فه‌رمی‌له‌و‌شێوه‌یه‌م‌به‌ده‌ستبگات،‌ئه‌وا‌لیژنه‌ی‌بۆ‌دروستده‌كه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌داوه‌كه‌ی‌هاوواڵتیان‌گشتیدا‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ یاسایی‌و‌ شه‌رعی‌و‌سه‌رۆكایه‌تی‌ الی‌ بڕیار‌ ك��ات‌ ئ��ه‌و‌ ب��وو،‌شتێك‌ هیچ‌ به‌اڵم‌ وه‌زیرانه‌،‌ ئه‌نجومه‌نی‌به‌بێ‌لێكۆڵینه‌وه‌‌بڕیاری‌له‌سه‌ر‌نادرێت".

ده‌بێت‌ "به‌ته‌ئكید‌ وت��ی‌‌ محه‌مه‌د‌ زان��ا‌له‌خزمه‌ت‌و‌ بازیان‌ ئ��ی��داره‌ی‌ حكومه‌ت‌و‌

به‌رژه‌وه‌ندی‌خه‌ڵكی‌بازیاندا‌بێت".ع��ه‌ب��دوڵ��اڵ‌ع��ه‌ل��ی‌‌ئ��ام��اژه‌ی‌‌ب��ه‌وه‌دا‌گۆپاڵه‌‌ ته‌یناڵ‌‌و‌ ئه‌اڵیی‌و‌ كه‌شارۆچكه‌كانی‌‌بازیان‌ به‌قه‌د‌ دانیشتووانیان‌ كه‌ژماره‌ی‌‌نییه‌،‌خزمه‌تگوزاری‌‌زیاتریان‌بۆ‌كراوه‌،‌وتی‌‌"ئه‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌سه‌رۆكی‌‌شاره‌وانییه‌وه‌‌

هه‌یه‌،‌كه‌وه‌ك‌پێویست‌هه‌وڵنادات".ع��ه‌ب��دوڵ��اڵ‌ع��ه‌ل��ی‌‌ده‌ڵ��ێ��ت‌ه��ه‌وڵ��ده‌ده‌ن‌ب��ه‌رپ��رس��ان��ی‌‌ش��ارۆچ��ك��ه‌ك��ه‌‌ل��ه‌س��ه‌رك��ار‌الی‌‌ بۆ‌ ده‌ڕۆی��ن‌ "ته‌نانه‌ت‌ وتی‌‌ الب��ده‌ن،‌مام‌جه‌الل‌شكات‌ده‌كه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌ویش‌مانگرتن‌ به‌ڕێپێوان‌و‌ ئه‌وا‌ نه‌كردین،‌ بۆی‌

به‌رده‌وامده‌بین‌تا‌الیان‌ده‌به‌ین".

بازیان‌ناڕازییه‌داواده‌كرێت‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ناحیه‌‌و‌سه‌رۆكی‌شاره‌وانی‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌تاپۆ‌ده‌ستله‌كاربكێشنه‌وه‌

سازدانی:‌فه‌رمان‌ره‌شاد

لیستی‌ ب��ڕی��ارده‌ری‌ زه‌ه��اوی‌ س��ی��روان‌پێشووی‌ له‌خولی‌ كوردستان‌ هاوپه‌یمانی‌خوله‌ی‌‌ له‌م‌ داواده‌كات‌ عێراق،‌ په‌رله‌مانی‌زیاتر‌ فشاری‌ كورد‌ نوێنه‌راندا‌ ئه‌نجومه‌نی‌ده‌ڵێت‌ دروستبكات‌و‌ الیه‌نه‌كانیتر‌ سه‌ر‌ بۆ‌ساردییه‌ك‌ 140دا‌ ماده‌ی‌‌ له‌جێبه‌جێكردنی‌

هه‌بووه‌.‌فراكسیۆنی‌ له‌جموجۆڵی‌ چۆن‌ ده‌ستوور:‌

لیسته‌‌كوردییه‌كان‌له‌ئێستادا‌ده‌ڕوانی؟ئه‌و‌ تا‌ من‌ به‌بۆچوونی‌ زه‌ه��اوی:‌ سیروان‌ساته‌‌به‌هێزن،‌ئه‌و‌یه‌ك‌ره‌نگییه‌ی‌كه‌ئێستا‌قورسایی‌ یه‌كخستووه‌و‌ ك��وردی‌ گوتاری‌ب��ۆ‌ك��ورد‌دروس��ت��ك��ردووه‌،‌وای��ك��ردووه‌‌الیه‌نه‌كانیتر‌حساب‌بۆ‌وجودی‌ئێمه‌‌بكه‌ن،‌ئیشی‌ فراكسیۆنه‌‌ كه‌ئه‌و‌ ئالیه‌ته‌ی‌ ئه‌و‌به‌رنامه‌یه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ باشه‌،‌ ده‌ك��ات‌ له‌سه‌ر‌الیه‌نه‌ی‌ ئه‌و‌ پێشكه‌شی‌ كه‌نووسراوه‌ته‌وه‌و‌ده‌كرێ،‌كه‌پشتگیری‌كورد‌به‌ده‌ستده‌هێنی‌ده‌كات،‌ كه‌جێبه‌جێیان‌ گفتبدات‌ كه‌ده‌بێ‌زۆری‌ ستراتیژی‌ خاڵی‌ گشتگیره‌و‌ زۆر‌تاكتیكییه‌،‌ زۆر‌ به‌رنامه‌یه‌كی‌ تێدایه‌و‌هه‌روه‌ها‌هه‌ر‌ئه‌و‌یه‌كڕیزییه‌‌وایكردووه‌‌كه‌‌تادوێنێ‌كه‌خه‌ڵكێك‌ده‌هۆڵی‌مردنی‌ماده‌ی‌كه‌دوایینیان‌ ئێستا‌ كه‌چی‌ لێده‌دا،‌ 140یان‌كه‌س‌ ك��ردووه‌‌ ل��ه‌وه‌‌ جه‌ختی‌ بوو‌ مالكی‌م��ردووه‌،‌ م��اده‌ی��ه‌‌ ئ��ه‌و‌ بڵێت‌ ناتوانێت‌ئه‌مه‌ش‌دانپێدانانێكی‌زۆر‌گرنگه‌و‌گره‌نتی‌

هێشتنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌ماده‌یه‌یه‌.به‌چ‌ پێویستمان‌ پێتوایه‌‌ ده‌س��ت��وور:‌بتوانرێت‌ ئه‌مجاره‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ئالیه‌تێكه‌‌نه‌خشه‌‌رێگایه‌كی‌سه‌ركه‌وتوو‌په‌یڕه‌وبكرێت‌

له‌به‌غداد‌به‌تایبه‌تی‌بۆ‌مادده‌ی‌140؟له‌به‌رنامه‌ی‌ ده‌ب��ێ��ت‌ زه‌ه��اوی:‌ س��ی��روان‌

ناوی‌ به‌راشكاوی‌ داه��ات��وودا‌ حكومه‌تی‌‌140 م��اده‌ی‌ جێبه‌جێكردنی‌ قۆناغه‌كانی‌دابێنین،‌ بۆ‌ زه‌مه‌نیان‌ سه‌قفی‌ بهێنین‌و‌له‌واده‌ی‌ كه‌ده‌بێت‌ ناچاربكه‌ین‌ حكومه‌ت‌بهێڵین‌ نابێت‌ بكات،‌ جێبه‌جێیان‌ خۆی‌هه‌ر‌ یان‌ ‌140 ماده‌ی‌ دژی‌ یاسایه‌ك‌ هیچ‌پێویسته‌‌ ده‌ربچێت،‌ ئێمه‌‌ خواستێكی‌نوێنه‌ران‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ كورده‌كان‌ ئه‌ندامه‌‌ب��ه‌رده‌وام‌و‌ به‌ئاماده‌بوونی‌ كارابكرێن‌و‌راوێ��ژك��ار‌ ستراتیژی‌و‌ سه‌نته‌ری‌ بوونی‌پۆسته‌‌ ئه‌و‌ له‌الیه‌كیتر‌ ئه‌وانه‌وه‌،‌ له‌دوای‌ئیستحقاقاتی‌ كه‌به‌گوێره‌ی‌ حكومییانه‌ش‌خه‌ڵكی‌ هه‌وڵده‌ین‌ وه‌ریده‌گرین،‌ خۆمان‌بنچینه‌ی‌ له‌سه‌ر‌ دابنێین‌و‌ بۆ‌ لێوه‌شاوه‌ی‌لێهاتوویی‌بێت،‌نه‌ك‌به‌هۆی‌مه‌حسوبیه‌ت‌و‌

مه‌نسوبیه‌ت‌دایانبنێین.

ده‌ستوور:‌له‌و‌قۆناغه‌ی‌ئێستا‌چ‌پۆستێك‌له‌سه‌ر‌ جه‌ختی‌ زۆر‌ ئێمه‌‌ پێویسته‌‌

بكه‌ینه‌وه‌؟سیروان‌زه‌هاوی:‌له‌پێشدا‌ده‌بێت‌هه‌وڵبده‌ین‌سه‌رۆك‌كۆماری‌مسۆگه‌ربكه‌ین،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌خواستی‌ دژی‌ گۆڕانێك‌ له‌هه‌ر‌ ده‌ستوور‌سیادییه‌كانیش‌ له‌وه‌زاره‌ته‌‌ بپارێزین،‌ ئێمه‌‌سوود‌ توانیمان‌ رابردوودا‌ له‌كابینه‌ی‌ ئێمه‌‌وه‌ربگرین‌و‌ ده‌ره‌وه‌‌ وه‌زی��ری‌ له‌پۆستی‌وه‌ریبگرینه‌وه‌،‌ جارێكیتر‌ ناكات‌ پێویست‌له‌پۆسته‌كانی‌تریش‌كه‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌نه‌وت‌و‌جه‌خت‌ زۆر‌ پێویسته‌‌ به‌رگری،‌ دارای��ی‌و‌له‌سه‌ر‌وه‌زاره‌تی‌دارایی‌بكه‌ینه‌وه‌،‌چونكه‌‌دیموكراسییه‌كانیش‌ زۆر‌ له‌واڵته‌‌ ته‌نانه‌ت‌كێشه‌ی‌دارایی‌له‌نێوان‌ناوه‌ند‌و‌هه‌رێمه‌كاندا‌بودجه‌ی‌ ل��ه‌‌%17 بۆ‌ پۆسته‌‌ ئ��ه‌و‌ هه‌یه‌،‌

ئێمه‌‌ بۆ‌ سوودی‌ پرسێكیتر‌ چه‌ند‌ هه‌رێم‌و‌پێویسته‌‌ نه‌بێت‌ ئه‌ویش‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌بێت،‌ه��ه‌وڵ��ی‌ئ��ه‌وه‌‌ب��ده‌ی��ن‌وه‌زاره‌ت��ی‌ن��ه‌وت‌وه‌ربگرین،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌كێشه‌ی‌نه‌وتیشمان‌

له‌گه‌ڵ‌به‌غدادا‌هه‌یه‌.ده‌ستوور:‌ده‌وترێت‌دواجار‌كورد‌پشتگیری‌گره‌نتییه‌ك‌ چ‌ پێتوایه‌‌ ده‌ك��ات،‌ له‌مالكی‌ناوچه‌‌ كێشه‌ی‌ ن��اوب��راو‌ ئه‌مجاره‌‌ هه‌یه‌‌كه‌پێشتر‌ چاره‌سه‌ربكات،‌ جێناكۆكه‌كان‌

ده‌سه‌اڵتی‌هه‌بووه‌و‌نه‌كراوه‌؟سیروان‌زه‌هاوی:‌ئێمه‌‌له‌رابردوودا‌متمانه‌مان‌‌22 له‌ماده‌ی‌ كه‌‌ مالكیدا‌ به‌رنامه‌كه‌ی‌ به‌‌ده‌ڵێت‌ماده‌ی‌‌140جێبه‌جێده‌كه‌م،‌ئه‌وه‌ش‌وایكرد‌ئێمه‌‌پشتگیری‌بكه‌ین،‌كه‌واته‌‌ئێمه‌‌له‌ده‌ستوورو‌كارنامه‌ی‌حكومه‌ت‌له‌رابردوودا‌ل��ه‌رووی‌ ب��ه‌اڵم‌ چه‌سپاندووه‌،‌ ئ��ه‌وه‌م��ان‌

به‌اڵم‌ هه‌بوو،‌ س��اردی‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌هه‌رچۆنێك‌بێت‌‌الیه‌نه‌‌شیعییه‌كان‌له‌ئێمه‌‌بڕوایان‌ كه‌هه‌ر‌ سوننی‌ له‌الیه‌نی‌ نزیكترن‌س��ه‌ره‌ڕای‌ نییه‌،‌ ده‌ستورییه‌‌ م��اده‌‌ ب��ه‌و‌مالیكی‌ راب��ردوودا‌ له‌ماوه‌ی‌ كه‌موكوڕیش‌جێبه‌جێكردنی‌ بودجه‌ی‌ ساڵێك‌ هه‌موو‌ملیار‌ نیو‌ تائێستا‌ دان��اوه‌و‌ ‌140 م��اده‌ی‌كه‌بڕیاردرا‌ ئێستا‌ خه‌رجكراوه‌،‌ بۆ‌ دۆالری‌جیانه‌كرێته‌وه‌‌ له‌سه‌رژمێری‌ ك��ه‌رك��وك‌ئۆتۆماتیكی‌جێبه‌جێكردنی‌قۆناغی‌دووه‌می‌ئه‌زموونمان‌ ئێمه‌‌ بۆیه‌‌ ‌ 140ه‌،‌ م��اده‌ی‌باشتره‌‌ ئ��ه‌و‌ ه��ه‌ی��ه‌و‌ م��ال��ك��ی��دا‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌له‌كه‌سێك‌كه‌نازانین‌چی‌له‌ئه‌جێندای‌هه‌یه‌،‌فشاری‌ ئه‌مجاره‌‌ ده‌بێت‌ گرنگه‌‌ ئه‌وه‌شی‌كێشه‌‌ بۆ‌ زیاتربێت‌ مالكی‌ له‌سه‌ر‌ ئێمه‌‌

هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كان.له‌ژێر‌ عێراق‌ له‌ده‌رهێنانی‌ باس‌ ده‌ستوور:‌یان‌ مانه‌وه‌‌ ئایا‌ ده‌كرێت،‌ حه‌وت‌ به‌ندی‌

ده‌رهێنانی‌له‌سوودی‌كورده‌؟سیروان‌زه‌هاوی:‌ئێمه‌‌زۆرجار‌له‌راگه‌یاندنی‌عه‌ره‌بی‌ده‌ڵێین‌با‌عێراق‌له‌ژێر‌ئه‌و‌به‌نده‌‌بۆ‌ دوژم��ن‌ ئه‌وه‌یه‌‌ بۆ‌ ئه‌مه‌ش‌ نه‌مێنێت،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ به‌اڵم‌ دروستنه‌كه‌ین،‌ خۆمان‌هیچ‌ به‌نده‌،‌ ئه‌و‌ له‌ژێر‌ عێراق‌ ده‌رهێنانی‌چونكه‌‌ نییه‌،‌ ك��ورددا‌ ل��ه‌ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی‌سه‌ره‌ڕای‌سه‌نگمان‌ئێمه‌‌به‌نیسبه‌تی‌عێراق‌كه‌مینه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌عێراق‌سه‌روه‌ری‌ته‌واوی‌هه‌بێت‌‌له‌ڕووی‌گه‌یاندن‌و‌ئه‌منی‌و‌دارایی‌و‌دژی‌ ده‌كرێ‌ ئه‌وه‌‌ مه‌ترسی‌ ئه‌وا‌ ده‌ره‌وه‌،‌كورد‌به‌كاربهێنرێت،‌چونكه‌‌عێراق‌ده‌وڵه‌تی‌له‌ژێر‌ عێراق‌ مانه‌وه‌ی‌ نییه‌،‌ دامه‌زراوه‌یی‌واتا‌ نێوده‌وڵه‌تی،‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ چاودێری‌ئه‌مه‌ش‌ عێراق‌و‌ س��ه‌روه‌ری‌ ته‌واونه‌بوونی‌مافی‌كه‌مینه‌كان‌له‌نێویان‌كورد‌ده‌پارێزێت،‌قۆناغه‌ی‌ له‌و‌ ك��ورد‌ بۆ‌ ‌ كاره‌ساته‌‌ بۆیه‌‌ئێستا‌عێراق‌له‌ژێر‌ئه‌و‌به‌نده‌‌ده‌ربهێنرێت.


5 رووداوی‌هه‌فته‌ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

شیعییه كان له كورد

نزیكترن، الیه نی سوننی هه ر بڕوایان به ماده ی 140

نییه

"كاره‌ساته‌‌بۆ‌كورد،‌عێراق‌له‌ژێر‌به‌ندی‌حه‌وت‌ده‌ربهێندرێت"سیروان‌زه‌هاوی‌بڕیارده‌ی‌لیستی‌هاوپه‌یمانی،‌له‌خولی‌پێشووی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌راندا

محه‌مه‌د‌عه‌لی‌‌كه‌مال

كۆنگره‌ی‌‌ ب��ه‌ده‌پ��ه‌‌و‌ پ��ارت��ی‌ ه��ه‌ردوو‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌دیموكراتی‌،‌داواده‌كه‌ن‌گفتوگۆ‌گه‌ریالكانی‌ توركیاو‌ حكومه‌تی‌ له‌نێوان‌له‌نوێترین‌ ‌ ده‌ستپێبكات‌و‌ پ��ه‌ك��ه‌ك��ه‌‌هه‌وڵیاندا‌هه‌ردووالیان‌داوای‌‌ئاگربه‌ستیان‌

لێده‌كه‌ن.له‌الیه‌ن‌ ئاگربه‌ست‌ شكاندنی‌‌ ل��ه‌دوای‌‌حوزه‌یرانی‌‌ مانگی‌‌ له‌سه‌ره‌تای‌‌ په‌كه‌كه‌وه‌‌قوربانیانی‌‌ ب��ه‌رزب��وون��ه‌وه‌ی‌‌ راب��ردوودا‌و‌ن��ێ��و‌ه��ه‌ری��ه‌ك‌ل��ه‌ری��زه‌ك��ان��ی‌‌س��وپ��ای‌‌هه‌ڵكشانی‌‌ په‌كه‌كه‌‌و‌ گه‌ریالكانی‌‌ توركیا‌و‌سه‌ربازییه‌كان‌و‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌‌ به‌رچاوی‌‌

ئاشتی‌‌و‌ له‌پارتی‌‌ هه‌ریه‌ك‌ پێكدادانه‌كان،‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ ك��ۆن��گ��ره‌ی‌‌ دی��م��وك��راس��ی‌‌و‌ئاگربه‌ستی‌‌دوو‌الیه‌نه‌‌و‌ داوای‌‌ دیموكراتی‌‌دانوستاندن‌و‌ زه‌مینه‌ی‌‌ هێنانه‌كایه‌ی‌‌

دیالۆگ‌له‌حكومه‌ت‌و‌په‌كه‌كه‌‌ده‌كه‌ن.پارتی‌‌ راب��ردوو‌ دووش��ه‌م��م��ه‌ی‌‌ رۆژی‌‌كۆبوونه‌وه‌ی‌‌ له‌دوای‌‌ دیموكراسی‌‌ ئاشتی‌‌و‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌ ن��اوه‌ن��دی��ی‌ دام��ه‌زراوه‌ی‌‌به‌ڕێوه‌چوو،‌ ئامه‌د‌ له‌شاری‌‌ كه‌‌ پارته‌كه‌‌ه��ه‌ری��ه‌ك‌ل��ه‌س��ه‌اڵح��ه‌دی��ن‌ده‌م��ی��رت��اش‌و‌پارته‌كه‌،‌ هاوسه‌رۆكانی‌‌ كشاناك‌ گیولتلن‌كۆنگره‌یه‌كی‌‌رۆژنامه‌وانیان‌سازكرد‌و‌تێیدا‌چه‌كدارانی‌‌ سوپا‌و‌ له‌حكومه‌ت‌و‌ داوای��ان‌

په‌كه‌كه‌‌كرد‌ئاگربه‌ست‌رابگه‌یه‌نن.

ده‌ست‌ داوایانكرد‌ پارته‌كه‌‌ هاوسه‌رۆكانی‌‌به‌مه‌به‌ستی‌‌ گفتوگۆكان‌ به‌دانوستاندن‌و‌بكه‌ن.‌ ك��ورد‌ كێشه‌ی‌‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‌له‌میدیای‌‌واڵت‌كرد‌كه‌هاوكاری‌‌ داواشیان‌

پرۆسه‌كه‌‌بكات.ئه‌و‌دوو‌الیه‌نه‌‌ئاماده‌یی‌پارته‌كه‌شیان‌بۆ‌هه‌ر‌كارئاسانی‌و‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌ك‌بۆ‌ئه‌و‌

مه‌به‌سته‌‌نیشاندا.‌ده‌میرتاش‌وتی‌‌"كێشه‌ی‌‌كورد‌كێشه‌یه‌كی‌‌الیه‌نێكی‌‌ چه‌ند‌ ق��ورس��ه‌‌و‌ گ��رن��گ‌و‌ زۆر‌هه‌یه‌،‌ كلتووری‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‌ سیاسی‌‌و‌جگه‌‌له‌وه‌ش‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌له‌وه‌ته‌ی‌‌كۆماری‌‌توركیا‌دامه‌زراوه‌‌بیر‌له‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌ئه‌م‌له‌رێگای‌‌ هه‌میشه‌‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌،‌ كێشه‌یه‌‌

بوونه‌ته‌وه‌‌و‌ به‌ره‌نگاریی‌ توندوتیژییه‌وه‌‌ده‌رئه‌نجامی‌‌ چه‌ندین‌ ئه‌وه‌ی‌‌ بووه‌ته‌هۆی‌‌

سایكۆلۆژی‌‌لێبكه‌وێته‌وه‌".كه‌ئه‌و‌ ئاشكراشیكرد‌ به‌ده‌په‌‌ هاوسه‌رۆكی‌‌گه‌یشتووینه‌تێ‌‌ ئ��ه‌وان‌ ئێستا‌ خاڵه‌ی‌‌بۆ‌ هه‌ل‌ كه‌چه‌ندین‌ ده‌رخستووه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌به‌رێگه‌ی‌‌ ك��ورد‌ كێشه‌ی‌‌ چاره‌سه‌كردنی‌‌

ئاشتیانه‌‌و‌دیموكراتیانه‌‌هه‌ن.هه‌موو‌ ئه‌و‌ 1993ه‌وه‌‌ "له‌ساڵی‌‌ وتی‌‌ ئه‌و‌دراون،‌ چ��اره‌س��ه‌رك��ردن‌ ب��ۆ‌ ه��ه‌وڵ��ه‌ی‌‌ئ��ه‌گ��ه‌رچ��ی‌‌ گ��ه‌ی��ش��ت��وون،‌ به‌بنبه‌ست‌بوونه‌ته‌‌ ب��ه‌اڵم‌ زۆرن،‌ قوربانییه‌كانی‌‌

ئه‌زموون".ئاگربه‌ست‌ راگه‌یاندنی‌‌ قۆناغی‌‌ له‌باره‌ی‌‌دیموكراتی‌‌ كرانه‌وه‌ی‌‌ په‌كه‌كه‌‌و‌ له‌الیه‌ن‌سه‌اڵحه‌دین‌ ت��ورك��ی��اش��ه‌وه‌،‌ حكومه‌تی‌‌ده‌میرتاش‌وتی‌‌"كرانه‌وه‌ی‌دیموكراتی‌بووه‌‌چاوه‌ڕوانی‌‌و‌ دیكه‌‌ جارێكی‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌ هۆی‌‌ئومێده‌كانی‌‌هاوواڵتیان‌به‌پرۆسه‌ی‌‌ئاشتی‌‌2009و‌ نیسانی‌‌ له‌مانگی‌‌ به‌اڵم‌ زیادبكه‌ن،‌راگه‌یاند‌ ئاگربه‌ستی‌‌ په‌كه‌كه‌‌ له‌وكاته‌وه‌ی‌‌توركیا‌ سوپای‌‌ سه‌ربازییه‌كانی‌‌ هه‌ڵمه‌ته‌‌سیاسه‌ته‌كانی‌‌ ه��ه‌روه‌ك‌ هه‌بوو،‌ درێ��ژه‌ی‌‌پ��اك��ت��اوك��ردن‌ل��ه‌ژێ��ر‌ن��اوی‌‌ك��ران��ه‌وه‌دا‌ئه‌وه‌ی‌‌ بووه‌هۆی‌‌ ئه‌مه‌ش‌ به‌رده‌وامبوون،‌بگات‌و‌ به‌بنبه‌ست‌ ئاشتی‌‌ هه‌وڵه‌كانی‌‌ببرێته‌وه‌‌ دیكه‌‌ جارێكی‌‌ ك��ورد‌ كێشه‌ی‌‌

مه‌یدانی‌‌شه‌ڕ‌و‌پێكدادان".ل��ه‌ب��ه‌ش��ێ��ك��ی‌‌دی��ك��ه‌ی‌‌ك��ۆن��گ��ره‌‌كشاناك‌ گیولتان‌ رۆژن��ام��ه‌وان��ی��ی��ه‌ك��ه‌دا‌دایه‌وه‌‌و‌ ئاماده‌بووانی‌‌ پرسیاری‌‌ وه‌اڵمی‌‌رایگه‌یاند‌ئاواتی‌هه‌مووانه‌‌كه‌ساتێك‌زووتر‌بدرێته‌وه‌‌و‌ ئاشتی‌‌ بانگه‌وازه‌كانی‌‌ وه‌اڵمی‌‌

كوشتوبڕه‌كان‌رابوه‌ستێنرێت.به‌دیالۆگ‌و‌ ده‌ست‌ "ده‌بێت‌ وتی‌‌ كشاناك‌

گفتوگۆ‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌كێشه‌ی‌‌كورد‌به‌ڕێگه‌ی‌‌ئاشتییانه‌‌بكرێت".

واڵته‌‌ ئه‌و‌ پارته‌ی‌‌ دوو‌ ئه‌و‌ هه‌وڵه‌ی‌‌ ئه‌م‌هه‌واڵی‌ ناوه‌ندێكی‌ چه‌ند‌ له‌كاتێكدایه‌‌نهێنی‌ به‌دانیشتنی‌ ئاماژه‌یان‌ توركیا‌

حكومه‌تی‌توركیاو‌په‌كه‌كه‌‌داوه‌.وه‌ك‌ "ئێمه‌ش‌ وت��ی‌‌ كشاناك‌ ه��ه‌روه‌ه��ا‌هه‌وڵه‌كانمان‌ دیموكراسی‌‌ ئاشتی‌‌و‌ پارتی‌‌هیوادارین‌ چڕترده‌كه‌ینه‌وه‌‌و‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‌

بگه‌ینه‌‌ده‌ره‌نجامێكی‌‌دڵخۆشكه‌ر".ره‌نگه‌‌داوای‌ئه‌و‌پارته‌‌پۆزه‌تیف‌بێت

جه‌ختیكرده‌وه‌‌ ده‌میرتاش‌ سه‌اڵحه‌دین‌ئاگربه‌ستیان‌ داوای‌‌ هه‌ركاتێك‌ ل��ه‌وه‌ی‌‌پۆزه‌تیفیان‌ وه‌اڵمی‌‌ كردبێت،‌ له‌په‌كه‌كه‌‌

وه‌رگرتووه‌ته‌وه‌.ئه‌م‌ "به‌اڵم‌چاوه‌ڕوانی‌‌سه‌ره‌كی‌‌ وتی‌‌ ئه‌و‌جاره‌یان‌له‌حكومه‌ته‌وه‌یه‌‌كه‌سووره‌‌له‌سه‌ر‌

ئه‌وه‌ی‌‌كێشه‌كه‌‌چاره‌سه‌رنه‌كات".كۆنگره‌ی‌‌ ئامه‌د‌ له‌شاری‌‌ هه‌ر‌ هاوكات‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ ك��ۆن��گ��ره‌ی‌‌ چ��واره‌م��ی��ن��ی‌‌س��ه‌رك��رده‌ی‌‌ ب��ه‌ش��داری‌‌ ب��ه‌‌ دیموكراتی‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌ نوێنه‌ری‌ پ��ارت‌و‌ چه‌ندین‌سه‌ندیكاكانی‌‌ له‌رێكخراوه‌كان‌و‌ به‌رچاو‌زۆر‌ ژم��اره‌ی��ه‌ك��ی‌‌ م��ه‌ده‌ن��ی‌‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌سیاسه‌تمه‌داران‌ نووسه‌ران‌و‌ له‌رۆشنبیر‌و‌ئێستای‌‌سیاسی‌‌ قۆناغی‌‌ تاوتوێكردنی‌‌ بۆ‌ئۆتۆنۆمی‌‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‌ ت��ورك��ی��ا‌و‌

دیموكراتی‌‌به‌ڕێوه‌چوو.له‌ئاگربه‌ستی‌‌ ب��اس‌ ك��ۆن��گ��ره‌ی��ه‌دا‌ ل��ه‌و‌ل��ه‌رۆژی‌‌دووه‌م��ی‌‌ دوو‌الی��ه‌ن��ه‌‌ك��را‌وه‌و‌كۆتاییدا‌ له‌به‌یاننامه‌ی‌‌ كۆنگره‌كه‌شدا‌هه‌ریه‌ك‌ له‌الیه‌ن‌ شه‌ڕ‌ وه‌ستاندنی‌‌ داوای‌‌

له‌په‌كه‌كه‌‌و‌توركیاوه‌‌كرا‌وه‌.بوو‌ بریتی‌‌ كۆنگره‌‌ تری‌‌ داواكارییه‌كی‌‌

له‌ئۆتۆنۆمی‌‌بۆ‌كوردستانی‌‌باكوور.‌

كورده‌كانی‌‌باكوور‌داوای‌‌نیمچه‌‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌ده‌كه‌نبه‌ده‌په‌‌و‌كۆنگره‌ی‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌دیموكراتی‌‌له‌نوێترین‌هه‌وڵیاندا‌داوای‌‌ئاگربه‌ست‌له‌سوپا‌و‌گه‌ریالكان‌ده‌كه‌ن


رووداوی‌هه‌فته‌4ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

فه رمان خێاڵنی

ناتوانن هه رێم حكومه تی پ��ه رل��ه م��ان و بودجه ی حیزبه كان دیاری بكه ن، پارتیش داواده كات بودجه كه ی له یه كێتی زیاتربێت، كه منه كرێته وه بودجه ده ڵێت گۆڕانیش

وه ریناگرن. حكومه ت و په رله مان ده سته وه ستانن

بودجه ی ل��ه ی��اس��ای ه��ه رێ��م حكومه تی بۆ دی��ن��اری ملیار 90 ته نها ئه مساڵدا به و دیاریكردووه ، حیزبه كان بودجه ی حیزبه كان ه��ه م��وو ب��ودج��ه ی هیوایه ی

كه مبكاته وه .به رهه م د. ته مموزدا مانگی له سه ره تای ساڵح سه رۆكی حكومه تی هه رێم رایگه یاند به هۆی كورتهێنانی ئه و 90 ملیار دیناره ی كه ته رخانیكردبوو بۆ بودجه ی حیزبه كان، بڕیاریداوه بودجه ی حیزبه كان كه مبكاته وه به اڵم كه وه ریانده گرت. ئه وه ی نیوه ی بۆ به پێی وته ی به رپرسانی حكومه ت له چه ند رۆژی داهاتوودا بودجه ی حیزبه كان به بێ كاته ی ئ��ه و تا ده درێ��ت، كه مكردنه وه

له په رله مان یاسایه ك په سه ندده کرێت.ل��ه الی��ه ن پ��رۆژه ی��اس��ا دوو پ��ێ��ش��ت��ر فراكسیۆنه كانی په رله مانه وه ئاماده كرابوو، تا بودجه ی حیزبه كان به یاسا دیاریبكرێت، لیسته كان جیاوازی رای به هۆی ب��ه اڵم به شه دی��اری��ك��ردن��ی چۆنیه تی ل��ه س��ه ر

بودجه كه ، پرۆژه كه دواخرا. په رله مانتاران كۆك نه بوون كه ئایا بودجه ی حیزبه كان به پێی ژماره ی كورسییه كانیان ده نگانه ی ئه و ژم��اره ی یان دیاریبكرێت

به ده ستیانهێناوه له هه ڵبژاردنه كاندا.سه ركردایه تی ئه ندامی ئه سه سه رد فه رید ده ڵێت ده ستوور بۆ له لێدوانێكدا یه كێتی چۆنیه تی بۆ دابنرێت پێوه رێك پێویسته حیزبه كان و ب��ودج��ه ی داب��ه ش��ك��ردن��ی "به اڵم وتی بودجه كه یان، زۆری كه می و باشترین پێوه ر ئه وه یه كه به پێی كورسی

په رله مانیی الیه نه سیاسیه كان بێت".لیژنه ی ئ��ه ن��دام��ی گ��ه اڵڵ��ی ئیسماعیل دارایی و ئابووری په رله مان له لێدوانێكدا بۆ ده ستوور ده ڵێت به هۆی الوازی په رله مان و پرۆژه سیاسییه كانه وه ، حیزبه ناكۆكی له په رله مان حیزبه كان بودجه ی یاسای

گیریخواردووه .دارای��ی لیژنه ی "الوازی وت��ی گ��ه اڵڵ��ی وایكردووه ، په رله مان خودی په رله مان و

كه نه توانرێت خۆی بڕیار له سه ر چۆنیه تی حیزبه كاندا به سه ر بودجه دابه شكردنی په رله مانیش ل��ه ده ره وه ی هه روه ها بدات، سیاسی و ئیراده ی سیاسییه كان الیه نه چۆنیه تی بۆ له نێوانیاندا نییه رێككه وتن داڕشتنی پرۆژه یاسای بودجه ی حیزبه كان و حیزبه كان و ب��ودج��ه ی ب��ڕی چه ندێتی چۆنیه تی دابه شكردنی به سه ر حیزبه كاندا".له یاسای ه��ه رچ��ه ن��ده ده ڵ��ێ��ت گ��ه اڵڵ��ی بودجه دا بڕی 90 ملیار دینار بۆ هه موو حیزب و رێكخراوه كانی كوردستان دانراوه ، له په رله مان پرۆژه یاسایه ئه و تا ب��ه اڵم به یاسا ناتوانرێت نه كرێت، په سه ند حیزبه كاندا به سه ر دیاریكراو بودجه ی

دابه شبكرێت.به پێی "ئه گه ر وتی گه اڵڵی ئیسماعیل حیزبه كاندا ب��ه س��ه ر ب��ودج��ه ك��ه ده ن��گ دابه شبكرێت باشتره ، ئه وا دابه شكردنه كه له به رئه وه ی دادپه روه رانه یه ، رێگه یه كی كه ناتوانن ح��ی��زب��ان��ه ی ئ��ه و ئ��ه وك��ات پاره یان شتێك هه ر په رله مانیش بگه نه 11 به كۆتا كه ئه وانه یشی پێده ده رێت و كورسیه كه ی په رله مان وه رده گرن، به پێی چونكه پێده درێت، پاره یان ده نگه كانیان هه موو ده نگه كانی ئه و 11 كورسیه كۆتایه به رانبه ر 3 بۆ 4 كورسی حیزبه كانی تره ، وه رده گ��رن، كورسی 11 پ��اره ی كه چی ئه مه ش نا دادپه روه ری بوو له دابه شكردنی

بودجه ی حیزبه كاندا".ده دات ب��ودج��ه ب��ه ق��ه رز ح��ك��وم��ه ت

به حیزبه كانله ئێستادا مانگانه بودجه ی حیزبی شیوعی

كوردستان بڕی 580ملیۆن دینار، هه ریه ك له یه كگرتووی ئیسالمی و كۆمه ڵی ئیسالمی ملیۆن 450 بڕی هه ریه كه یان بۆ مانگانه دیموكراتی سۆسیالیست حیزبی دینار، دی��ن��ار، ملیۆن 350 ب��ڕی ك��وردس��ت��ان بزووتنه وه ی ئیسالمی كوردستان 80ملیۆن باڵی زه حمه تكێشان حیزبی دی��ن��ار، مه كته بی سیاسی 400 ملیۆن دینار، باڵی قادر عه زیزیش 120 ملیۆن دینار، یه كێتی و پارتیش هه ریه كه یان بڕی 35ملیۆن دۆالر له حكومه ت وه رده گرن، ئه مه جگه له حیزبه كه بودجه ی ه��ه رێ��م ت��ری بچوكه كانی تا 120 له 5 ملیۆن دیناره وه مانگانه یان

ملیۆن دیناری تێدایه . كاوه مه حمود وته بێژی حكومه تی هه رێمی ده ستووری بۆ له لێدوانێكدا كوردستان یاسای په سه ندنه كردنی به هۆی رایگه یاند ئێستا له په رله مان، حیزبه كان بودجه ی به قه رز حیزبه كان مانگانه ی بودجه ی

ده درێت.په سه ندكردنی دوای به وه شدا ئاماژه ی یاساكه به پێی پ��اره ی��ه ی ئ��ه و یاساكه ، به و ده كرێت ب��ه راورد به ریانده كه وێت، وه ریانگرتووه ، به قه رز مانگانه پاره یه ی ق��ه رزه ك��ان��ی��ان ئ��ه وه به پێی ئ��ه وك��ات

یه كالده كرێته وه .وت��ه ب��ێ��ژی ح��ك��وم��ه ت ئ��اش��ك��رای��ك��رد ت��ه واوب��وون��ی دوای ك��ه چ��اوه ڕێ��ده ك��رێ��ت په رله مان په رله مان، هاوینه ی پشووی تاوتوێی یاسای بودجه ی حیزبه كان بكات و

په سه ندیبكات.ئازاد جوندیانی وته بێژی مه كته بی سیاسی

یه كێتی نیشتمانی كوردستان له لێدوانێكدا بۆ ده ستوور رایگه یاند بڕیاره كه ی سه رۆكی حكومه ت بۆ راگرتنی بودجه ی حیزبه كان جێبه جێكردنی به ڵكو هه ڵوه شاوه ته وه ، بڕیاره كه دواخراوه بۆ ئه وكاته ی كه یاسای له په رله مان حیزبه كان بودجه ی ته مویلی

په سه ندده كرێت.كه پاره یه ی بڕه "ئ��ه و وتی جوندیانی له ئێستادا ده درێت به حیزبه كان به شێوه ی یاساكه په سه ندكردنی دوای ق��ه رزه ، زیاده ی له بودجه ی حیزبه كان له په رله مان ئ��ه و ب��ڕه پ��اره ی��ه ده گ��ه ڕێ��ن��رێ��ت��ه وه بۆ

حكومه ت".فراكسیۆنی سه رۆكی باڵه ته یی نه جیب یه كگرتوو له په رله مانی عێراق له لێدوانێكدا ته واوبوونی دوای ده ڵێت ده ستوور بۆ هه رێم و سه رۆكی له گه ڵ كۆبوونه وه یان پێی ساڵح به رهه م حكومه تدا، سه رۆكی حیزبه كانی بودجه ی كه مه سه له ی وتوون چاره سه ركردووه و به بێ ده ستكاری له چه ند

رۆژی داهاتوودا ده درێته وه .دوات��ر مه سه له یه "ئ��ه و وت��ی باڵه ته یی هه رێم و سه رۆكی نێوان له كۆبوونه وه ی

الیه نه سیاسییه كاندا یه كالییده بێته وه ". زیاتری الیه ك له هه موو داواده كات پارتی

هه بێتكه ده ستوور زانیارییانه ی ئ��ه و به پێی ده ستی باوه ڕپێكراوه له سه رچاوه یه كی كه به شه داوای��ك��ردووه پارتی كه وتوون، حیزبه كانیتر له هه موو ئ��ه وان بودجه ی زیاتربێت به پێی ئه وه ی كه له هه ڵبژاردنی په رله مانی عێراقدا زۆرترین ده نگی هێناوه .

راگه یاند ب��ه ده س��ت��ووری س��ه رچ��اوه ك��ه مه كته بی ه��ه ردوو نێوان له كۆبوونه وه ی س��ی��اس��ی ی��ه ك��ێ��ت��ی و پ��ارت��ی��دا، پ��ارت��ی به و ك��ه ك��ردووه ئ��ه وه ی پێشنیازی له یه كێتی ده نگی له هه ڵبژاردندا پێیه ی بودجه ی به شه ده بێت هێناوه ، زیاتر حیزبه كه یان له حكومه ت زیاتربێت له به شه له به رامبه ردا ب��ه اڵم یه كێتی ، بودجه ی قبوڵیان ره تكردووه ته وه و ئه وه ی یه كێتی له به شی ئه وان بودجه ی كه به شه نه بووه پارتی كه متربێت، له به رئه وه ی له په رله ماندا

ژماره ی كورسییه كانیان یه كسانه .سه رچاوه كه وتی "بۆیه تا ئێستا یه كێتی و دابه شكردنی چۆنیه تی له سه ر پارتی

بودجه ی حیزبه كان رێكنه كه وتوون".ئازاد جوندیانی ده ڵێت له و كۆبوونه وانه ی

ك��ه ئ��ه و ب��ه ش��دارب��ووه شتی ل��ه و ج��ۆره به شی ئه گه ر "به اڵم وتی نه كراوه ، باس ئه وا كه متربێت، پارتیش له به شی ئێمه ئێمه له به رئه وه ی دروستنابێت، كێشه

هاوپه یمانین و رێكده كه وین".له الیه ن پرسه ئ��ه و ده ڵێت جوندیانی فراكسیۆنی هاوپه یمانییه وه قسه ی له سه ر ده كرێت، دواتریش مه كته بی سیاسی ئه و له وباره یه وه خۆیان قسه ی حیزبه دوو

ده كه ن.ب��ه اڵم ب��زووت��ن��ه وه ی گ��ۆڕان داواده ك��ات كه مبكرێته وه ، هه موو حیزبه كان بودجه ی ل��ه ب��ه ر ئ��ه وه ی پ��اره ك��ه ب��ۆ پ��رۆژه ی

خزمه تگوزاری سه رفبكرێت.حه مه تۆفیق ره حیم وته بێژی بزووتنه وه ی ده ڵێت ده ستوور بۆ له لێدوانێكدا گۆڕان كه منه كردنه وه ی له به رامبه ر نیگه رانن بودجه ی حیزبه كان، ئه گه ر كه منه كرێته وه ، ئ��ه وان ئ��ام��اده ن��ی��ن وه ری��ب��گ��رن، وت��ی ئه م ل��ه س��ه ر توندیشمان "هه ڵوێستی بێت له په رله ماندا چ ده بێت، مه سه له یه

یان له ڕێگه ی راگه یاندنه وه بێت". 2010/8/10 سێشه ممه دوێ��ن��ی ه��ه ر سیاسی مه كته بی نێوان كۆبوونه وه یه كی پارتی و یه كێتی له بینای مه كته بی سیاسی

یه كێتی له سلێمانی به ڕێوه چوو.كۆبوونه وه كه سه رچاوه یه ك وته ی به پێی تایبه ت بووه له سه ر چۆنیه تی دابه شكردنی

بودجه به سه ر حیزبه كاندا.

برامان برایی كیسه مان جیاییپ��ارت��ی داواده ك��ات ب��ودج��ه ك��ه ی ل��ه ی��ه ك��ێ��ت��ی زی��ات��رب��ێ��ت

یه كێتی : ئه گه ر

بودجه كه مان له پارتیش كه متربێت، كێشه یه ك دروست ناكه ین


7 لۆکاڵده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

په یڕه وكردنی س��ه ره ڕای ده س��ت��وور: له كاتی ن��وێ شۆفێریی سیستمی به هاوواڵتیانی شۆفێری مۆڵه تپێدانی رووداوه كانی به اڵم سلێمانی ، پارێزگای ئ��ه وه ل��ه ب��ه رزب��وون��ه وه دان، هاتوچۆ سیستمه ئه و شكستهێنانی نیشانه ی

نوێیه نییه ؟ساڵێكه چ��ه ن��د ره وف: ئ��اراس نووسینگه ی ل��ه ڕێ��گ��ه ی له سلێمانی ده درێت مۆڵه ت شۆفێرییه وه فێربوونی هاوواڵتیان نووسینگه كان به هاوواڵتیان، چۆنیه تی هاتوچۆ و یاساكانی فێری پاشان ده ك��ه ن، ئۆتۆمبێل لێخوڕینی ت��ی��ۆری و ت��اق��ی��ك��ردن��ه وه ی ئێمه الی كه سه ركه وتوو ئه نجامده دات و پراكتیكی په یڕه وكردنی پێده درێت. مۆڵه تی بوو، سیستمی نوێ شكستی نه هێناوه ، ئاماری ده گۆڕێت، به پێی ساڵه كان رووداوه كان واته ساڵ هه یه رووداوه كان زیادده كات، ئاماره كان بۆیه كه مده كات. هه یه ساڵ په یوه ندی نییه به په یڕه وكردنی سیستمی نوێوه . هۆی به رزبوونه وه ی رووداوه كان، ده گه ڕێته وه بۆ شۆفێره كان، بۆ مه رجی رێگه وبان. ئۆتۆمبێله كان و توندوتۆڵیی هاتوچۆ یاساكانی شۆفێره كان ئه گه ر هاتوچۆ رووداوه ك��ان��ی جێبه جێبكه ن، شۆفێره كان كاتێكیش كه مده بێته وه . مه رج و له ره چاوكردنی كه مته رخه مبن رووداوه ك��ان ئ��ه وا هاتوچۆ، یاساكانی

زیادده كات. ده س��ت��وور: ئ��ام��اره ك��ان ده ری��ده خ��ه ن ئه و هاتوچۆ رووداوه كانی كه زۆرینه ی به پێی ك��ه ئه نجامیده ده ن كه سانه له م چه ند ساڵه ی نوێیه ئه م سیستمه دواییدا مۆڵه تی شۆفێرییان وه رگرتووه ، بۆچی ؟ ده گه ڕێنیته وه ئه مه هۆكاری شۆفێری نه یتوانی سیستمه ئه م ئایا رێنماییه كانی ب��ه ی��اس��ا و پ��ه ی��وه س��ت هاتوچۆ دروستبكات؟ یان ئه م سیستمه هه لومه رج و واقیعی هاتوچۆ و رێگه وبان و ئێمه ی شۆفێره كانی ده روونیی الیه نی

ره چاونه كردووه ؟ئاراس ره وف: فێربوون هۆشیاری ده دات به مرۆڤ و دووریده خاته وه له ڕووداوه كان. فێرده كات، یه كێك مامۆستا كاتێك كه سی توانای سه ر كه وتووه ته ئ��ه وا فێرخواز، ئایا تا چه ند ده توانێت یاسا و رێنماییه كانی هاتوچۆ ره چاوبكات. ئه م له هونه ر و پێكهاتووه زانسته و سیستمه

نووسینگه كان ئ��ه خ��اق. ئ��اره زوو ئاسانكاری ده كه ن بۆ هاوواڵتیان تا ئه و زانسته فێرببن. فێربوون و په یوه ستبوون په یوه سته به تاكه كانه وه . كه واته بوونی شۆفێری فێربوونی نووسینگه كانی كارێكی باشه . سه ركه وتنی ئه م سیستمه له سه ر هۆشیاریی شۆفێره كان نوێیه ش

وه ستاوه ته وه و پێوه ی پابه نده .فێربوونی نووسینگه كانی ده س��ت��وور: شۆفێری له پارێزگای سلێمانی كه ژماره یان له 100 نووسینگه تێپه ڕیكردووه ، بوونه ته له به شی هه ر بازرگانیكردن، شوێنی نووسینگه كان كاروباری به دواداچوونی سكااڵو سه دان سلێمانی ، له هاتوچۆی داواكاری له الیه ن هاوواڵتیانه وه به رانبه ر شۆفێری فێربوونی نووسینگه كانی تۆماركراوه ، بۆچی لێپرسینه وه ناكه ن؟

به رانبه ر ئیجرائات ئێمه ره وف: ئاراس ئه گه ر ده ك��ه ی��ن. به نووسینگه كان یه كه م ك��راب��وو، سه رپێچی ده رك��ه وت داده خ��ه ی��ن، نووسینگه كه ئیجرائات هاوواڵتیانی پاره ی نووسینگه كه ئه گه ر خ��واردب��وو، رووب��ه ڕووی ی��اس��ای��ان ده ك��ه ی��ن��ه وه . ب��وون��ی ك��ه م��وك��ورت��ی ، كه وتووه ته وه سه ر نووسینگه كان خۆیان. هه ندێك نووسینگه ی فێربوونی شۆفێری سه رپێچییه وه كه موكورتی و به هۆی

داخراون.نوێ ئۆتۆمبێلی 350 رۆژانه ده ستوور: بوونی به بێ سلێمانییه وه ، ده هێنرێته تر و ئۆتۆمبێلی مراندنی پره نسیپ و ئایا ن��وێ ، رێگه وبانی دروستكردنی ئه و دروستبوونی بۆ نییه هۆكار ئه مه له هاتوچۆی سلێمانیدا ئێستا فه وزایه ی

هه یه ؟رێگه وبانی دروستكردنی ره وف: ئاراس نوێ تاڕاده یه ك ده كرێت دڵخۆشكه ر بێت، هه رچه نده هێشتا كه موكوڕی له ڕێگه وباندا هه یه . خ��راپ شه قامی هێشتا م��اوه ، بێگومان رێژه یه كی زۆر ئۆتۆمبێل له ناو ئۆتۆمبێلیتر رۆژانه ش هه یه و سلێمانیدا لێ خۆمانمان س��ه روو ده ه��ێ��ن��رێ��ت، ئاگارداركردووه ته وه . هێنانی ئۆتۆمبێلی زۆر به و جۆره ی ئێستا، كۆنتڕۆڵكردنی شه قام و رێگه وبانه كانی زه حمه تكردووه . ئ��ه وه ش ه��ۆك��ارێ��ك��ه ب��ۆ زۆرب��وون��ی رووداوه كانی هاتوچۆ. هێنانی ئۆتۆمبێلی زۆر و كه می رووبه ری رێگه وبان، بێزاربوون هاتوچۆ دروستده كات، هاوواڵتیان الی زه حمه ت ده كات. له هه موو دنیادا به پێی ده هێنرێت، نوێ ئۆتۆمبێلی پێویست

به اڵم لێره وا نییه .له فه وزا به جۆرێك هه ست ده ستوور: ده ك��رێ��ت ل��ه ه��ێ��ن��ان��ی ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل و له سه ر ق��ه ره ب��اڵ��غ��ی دروس��ت��ك��ردن��ی شه قامه كان، بۆچی رێگه به دروستبوونی ئه و فه وزایه ده ده ن؟ له هێنانی ئۆتۆمبێلدا

پرس به ئێوه ده كرێت؟ئۆتۆمبێلدا له هێنانی ره وف: ئ��اراس له هێنانی بڕیاردراوه پێكراوه ، پرسمان ئۆتۆمبێلدا ته نیا رسومات بدرێت، به اڵم ئێمه پێمانباشه له كاتی هێنانی ئۆتۆمبێلی بمرێنرێت. بۆ كۆنی ئۆتۆمبێلی نوێدا، ئێجگار رێژه یه كی له سلێمانی ب��ه اڵم له گه ڵ من ماوه . كۆن ئۆتۆمبێلی كه م ئه وه دام كه ئۆتۆمبێلێكی نوێ ده هێنرێت، ئۆتۆمبێلێكی كۆنی بۆ بمرێنرێت. رێژه ی له ڕێژه ی كه متره زۆر كۆن ئۆتۆمبێلی كه ده هێنرێت. نوێیانه ی ئۆتۆمبێله ئه و پێویسته سااڵنه ئۆتۆمبێله كان پشكنینی توانایان بۆ بكرێت، چونكه ساڵ به ساڵ توانای ئۆتۆمبێل كه مده بێته وه و تا ئه و

كاته ی توانای كاركردنی نامێنێت.به ڕێوه به رایه تیی وه ك ئێوه ده ستوور: رێ��وش��وێ��ن��ان��ه چییه ئ��ه و ه��ات��وچ��ۆ هێنانی رێكخستنی بۆ كه گرتووتانه به ر پێتانوانییه حكومه ت نوێ ؟ ئۆتۆمبێلی ئه و دروستبوونی بۆ ه��ۆك��اره خ��ۆی

پشێوی و فه وزایه ؟

الی��ه ن��ێ��ك��ی ئ��ێ��م��ه ره وف: ئ��اراس ده س��ه اڵت��ی ئێمه جێبه جێكه رین، ب��ڕی��اردان��م��ان ن��ی��ی��ه . ه��ه رك��ه س��ێ��ك ئۆتۆمبێلێكی هێناو مه رجه كانی تێدا بوو، تۆمارده كه ین. بۆ ئۆتۆمبێله كه ی ئێمه له سه روو رێكخستن بڕیاردان و الیه نی

ئێمه وه یه .ده ستوور: هاتوچۆی سلێمانی به رده وام ناو له شه قامه كانی )ت��اس��ه ( له مپه ر كه مكردنه وه ی ب��ۆ داده ن��ێ��ت ش��اردا بۆ به اڵم ئۆتۆمبێل، هاتوچۆی خێرایی نمونه له نزیك ئه نده رپاسی ره وف به گ ئۆتۆمبێلێك راب��وردوودا رۆژی له چه ند له هاوواڵتییه كی تیژڕه وییه وه به هۆی ئایا له ده ستدا، گیانی به هۆیه وه داو دروستكردنی ئه و ئه نده رپاسه هۆكارێك نییه بۆ زیادبوونی تیژه ڕه وی ، له كاتێكدا ئێوه له الیه كی تره وه تاسه بۆ تیژڕه ویی

ئۆتۆمبێل دروستده كه ن؟ئاراس ره وف: من له گه ڵ دانانی تاسه دا ئێمه واقیع. به ئه مری بووه به اڵم نیم، به هێما رێژه یی خێراییمان دیاریكردووه ، بۆ نمونه ده ڵێم له سه ر شه ست كیلۆمه تر تاسه یه كمان هێماكه وه الی به اڵم بڕۆ، داناوه كه خێرایی ئۆتۆمبێل كه مده كاته وه كامیان نازانن شۆفێره كان سفر. بۆ هه ڵبژێرن. من شۆفێرم بم، نازانم كامیان بكه م، كامه یان به قسه ی هه ڵبژێرم و نازانن شۆفێره كان لێده شێوێت. سه رم له به رئه وه بكه ن. به كامیانه وه ئیلتیزام به اڵم تاسه كاندام، البردنی له گه ڵ من ئه وه یه جێگه ره وه چییه . جێگره وه شه قامه كاندا، له ژێر په ڕینه وه پ��ردی دروستبكرێت شه قامه كان له سه ر یان بۆ شه قام چونكه پیاده ڕه وه كان. بۆ پیاده كان په ڕینه وه ی بۆ ئۆتۆمبێله ، پ��ی��اده ڕه وی��ن. بۆ شۆسته كان نییه . تاسه كه ره سته ی په ڕینه وه ی پیاده كان لێی ئێمه خه ڵكی ئ��ه وه ی وه ك نییه ، كه مكردنه وه ی بۆ تاسه تێگه یشتووه .

خێراییه .ده ستوور: باس له یه كخستنی سیستمی م��ۆڵ��ه ت��پ��ێ��دان��ی ش��ۆف��ێ��ری ده ك��رێ��ت ل��ه س��ه ران��س��ه ری ك��وردس��ت��ان��دا، ئ��ه وه له هه ولێر له كاتێكدا ده ك��رێ��ت؟ چ��ۆن كار له سلێمانی به سیستمێك و ك��ار چۆن ئاخۆ ده كرێت، به سیستمێكیتر ئه م چ��اره س��ه رده ك��ه ن؟ كێشه یه ئ��ه و له به رده م نین رێگر سیستمه جیاوازانه یه كخستنه وه ی كۆی سیستمی هاتوچۆی

هه رێمی كوردستان و مۆڵه تپێدان؟ئ��ی��داره ك��ان ره وف: ئ��اراس ورده كاری هه ندێك یه كیانگرتووه ته وه ، سااڵنه ی مۆڵه پێدان و سیستمی ماوه . كوردستان له سه رتاسه ری ئۆتۆمبێل یه كخستنه وه و بۆ كار یه كده گرێته وه و

سه رله نوێ رێكخستنه وه ی ده كه ین.ده ستوور: زۆرجار رووداوه كانی هاتوچۆ بۆچی رووده دات، م��ات��ۆڕه وه به هۆی تائێستا سیستمی مۆڵه تپێدانی شۆفێری

ماتۆڕه كان رێكنه خراوه ؟

هه موو یاسا به پێی ره وف: ئ��اراس هاوواڵتییه ك له سه رووی شازده ساڵییه وه ماتۆڕ لێخوڕینی مۆڵه تی هه یه ب��ۆی وه ربگرێت. ئێستا سه رقاڵی رێكخستن و مۆڵه تی پێدانی چۆنیه تیی یه كخستنی

لێخوڕین و مۆڵه تی سااڵنه ین به ماتۆڕ.ده ستوور: دوای په یڕه وكردنی سیستمی ئێستا مۆڵه تپێدان، هاتوچۆ و نوێی به و پێداچوونه وه نه هاتووه ئه وه كاتی كه موكورتییه كانی بكه ن و سیستمه دا

هه ڵبسه نگێنن؟زۆر سیسته مه ئ��ه م ره وف: ئ��اراس پێشكه وتوو و گونجاوه . به اڵم له هه موو رووده دات. هاتوچۆ رووداوی دنیادا مانای هاتوچۆ رووداوه كانی زۆربوونی هه موو خراپه . سیستمه كه نییه ئه وه ئێمه هه ڵبسه نگێنرێت. ده بێت شتێك عێراقه وه هاتوچۆی كۆنی له سیستمی هاتووینه ته سه ر ئه م سیستمه مۆدێرن و نوێیه ، ئایا ئه مه گۆڕانكاری و به دواداچوون بڵێیت نییه شتكێك گۆڕانكاری نییه .

كۆتایی هاتووه ، به ڵكو به رده وامه .شه قامه كانی چاودێریكردنی ده ستوور: چۆنه ؟ كامێراوه له ڕێگه ی سلێمانی چاودێریی شۆفێره كان ده كرێت و له كاتی

سه رپێچیدا سزاده درێن؟ئاراس ره وف: له سلێمانی رادارو كامێرایی چاودێریكردنی خێرایی و دیاریكردنی نییه و ئێمه الی تائێستا شه قامه كان دراوه له سه ر بڕیاری پێنه كراوه . كاری شه قام و چاودێریكردنی كامێرای رادارو ده ره وه ی سلێمانی و رێگه وبانه كانی دایبنێین، بكڕن و بۆ سلێمانیشمان

چووه ته به رنامه وه .ده ستوور: ئاماری رووداوه كانی هاتوچۆ

له حه وت مانگی رابوردوودا چۆن بووه ؟مانگی حه وت له ماوه ی ره وف: ئاراس هاتوچۆ رووداوی 390 راب��ردوودا ب��ری��ن��داری 1960 ك��ه ت��ۆم��ارك��راوه ، گیانیان كه سیش 154 لێكه وتووه ته وه و

له ده ستداوه .

ئاراس‌ره‌وف‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌هاتوچۆی‌‌سلێمانی‌‌بۆ‌ده‌ستوور

زۆربوونی رووداوه كانی هاتوچۆ مانای ئه وه نییه سیستمه كه

خراپه

سازدانی: زانیار محه مه د

چاوپێكه وتنه ی له م سلێمانی هاتوچۆی به ڕێوه به ری ره وف ئ��اراس ده ستووردا ئاماژه به په یڕه وكردنی سیستمی نوێی هاتوچۆ و چۆنیه تیی شكستنه هێنانی سه ركه وتن و پێیوایه ده كات، شۆفێری مۆڵه تپێدانی ئه و سیستمه له سه ر هۆشیاریی شۆفێره كان وه ستاوه . ئه وه ش ده ڵێت رێگه وبانه كان و كۆنتڕۆڵكردنی ئۆتۆمبێل، زۆری رێژه یه كی كه هێنانی

هاتوچۆی زه حمه تكردووه .

“هاورده كردنی ئۆتۆمبێلێكی زۆر، كۆنتڕۆڵكردنی شه قامه كانی زه حمه تكردووه ”

هه ندێك نووسینگه ی فێربوونی شۆفێری به هۆی كه موكورتی و

سه رپێچییه وه داخراون


لۆکاڵ6ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

محه‌مه‌د‌نه‌جیب‌له‌سلێمانی

له‌گه‌ڵ‌‌هاتنی‌وه‌رزی‌هاویندا‌نرخی‌قه‌یماغ‌له‌بازاڕه‌كاندا‌به‌رزده‌بێته‌وه‌،‌به‌رهه‌مهێنه‌ران‌و‌هۆكاره‌كه‌ی‌ قه‌یماغ‌ به‌رهه‌می‌ فرۆشیارانی‌هاویندا‌ ل��ه‌وه‌رزی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ بۆ‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‌حكومه‌ت‌و‌ كه‌مده‌كات،‌ شیره‌كه‌ی‌ گامێش‌پ��رۆژه‌ی��ه‌ك��ی‌‌ ه��ی��چ‌ تایبه‌تیش‌ ك��ه‌رت��ی‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌ گامێش‌و‌ به‌خێوكردنی‌‌

قه‌یماغیان‌نییه‌.پرۆژه‌ی‌‌به‌خێوكردنی‌‌گامیش‌و‌

به‌رهه‌مهێنانی‌‌قه‌یماغ‌نییه‌ده‌ستوور‌ ده‌ست‌ ئاماره‌ی‌ ئه‌و‌ به‌پێی‌به‌تایبه‌تی‌ گه‌رمیان،‌ له‌سنووری‌ كه‌وتووه‌‌هه‌یه‌،‌ گامێش‌ 1800س��ه‌ر‌ نزیكه‌ی‌ خانه‌قین‌له‌ناوچه‌ی‌ به‌تایبه‌ت‌ سلێمانی‌ له‌سنووری‌تانجه‌رۆو‌سه‌یدسادق‌زیاتر‌له‌‌‌500سه‌رگامێش‌پرۆژه‌ی‌‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‌ هیچیان‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌جوتیارانن.‌ هی‌‌ به‌ڵكو‌ نین،‌ ی��ه‌ك��خ��راودا‌قه‌یماغ‌ بۆ‌ هه‌ولێریش‌ پارێزگای‌ هه‌روه‌ها‌زیاتر‌پشت‌به‌و‌كێڵگه‌‌گامێشانه‌‌ده‌به‌ستێت‌كه‌كه‌وتوونه‌ته‌‌سنووری‌پارێزگای‌كه‌ركوكه‌وه‌،‌شارۆچكه‌ی‌‌ له‌خوارووی‌ بچووك‌ زێی‌ له‌سه‌ر‌پردێ،‌به‌اڵم‌رێژه‌یه‌كی‌كه‌می‌گامێشی‌لێیه‌.ئامارو‌ به‌شی‌ لێپرسراوی‌ ئیبراهیم‌ئاژه‌ڵ‌‌ سامانی‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ زانیاری‌له‌سلێمانی‌ده‌ڵێت‌تائێستا‌نازانرێت‌به‌رهه‌می‌قه‌یماغ،‌ به‌تایبه‌تی‌ چه‌نده‌‌ ناوخۆ‌ سپیایه‌تی‌خۆیان‌ بۆ‌ ك��ه‌س‌ هه‌ندێك‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ به‌هۆی‌‌ئاگاداری‌ حكومه‌ت‌ هه‌یه‌‌و‌ كێڵگانه‌یان‌ ئه‌و‌

به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌نییه‌.عه‌دنان‌محه‌مه‌د‌وتی‌‌“حكومه‌ت‌تائێستا‌كێڵگانه‌،‌ ئ��ه‌و‌ بۆ‌ نییه‌‌ پ��رۆژه‌ی��ه‌ك��ی‌ هیچ‌بۆ‌ هه‌وڵبدات‌ تایبه‌ت‌ كه‌رتی‌ ئه‌گه‌ر‌ ب��ه‌اڵم‌ده‌ده‌ینێ‌و‌ مۆڵه‌تی‌ ئێمه‌‌ ئه‌وا‌ دروستكردنی،‌

هه‌رچی‌پێویست‌بكات‌بۆی‌ده‌كه‌ین”.به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ به‌شی‌ ئامارێكی‌ به‌پێ‌پ��رۆژه‌ی‌ ‌25 له‌سلێمانی،‌ ئ��اژه‌ڵ‌‌ سامانی‌

به‌خێوكردنی‌ره‌شه‌‌واڵخ‌هه‌یه‌،‌‌16پرۆژه‌یان‌مانگای‌شیره‌،‌‌8پرۆژه‌یان‌به‌خێوكردنی‌مه‌ڕو‌هه‌یه‌،‌ گوێره‌كه‌‌ قه‌ڵه‌وكردنی‌ 1پرۆژه‌ی‌ بزنه‌،‌له‌كاتێكدا‌ئه‌مانه‌‌ئێستا‌هه‌موویان‌كارناكه‌ن،‌پرۆژه‌یان‌ ‌5 كارده‌كه‌ن،‌ پرۆژه‌یان‌ ‌6 ته‌نها‌پرۆژه‌یه‌كیش‌ ‌ گوێره‌كه‌یه‌و‌ قه‌ڵه‌وكردنی‌

مانگای‌شیری.كه‌می‌ هۆكاری‌ ده‌ڵێت‌ محه‌مه‌د‌ عه‌دنان‌دیاریكراو‌ ناوچه‌یه‌كی‌ ئه‌وه‌یه‌،‌چه‌ند‌ گامێش‌گامێش‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌خێوكردنی‌،‌ بۆ‌ هه‌یه‌‌له‌كاتێكدا‌ هه‌یه‌،‌ زۆر‌ ب��ه‌ئ��اوی‌‌ پێویستی‌ده‌ناڵێنێت،‌ كه‌مئاوییه‌وه‌‌ به‌ده‌ست‌ ناوچه‌كه‌‌وتی‌‌“بۆیه‌‌زیاتر‌گرنگی‌ده‌ده‌ین‌به‌ڕه‌شه‌واڵغ‌و‌

مه‌ڕو‌بزن،‌چونكه‌‌به‌رهه‌میان‌زۆره‌“.هاوینان‌نرخ‌به‌رزده‌كرێته‌وه‌

له‌الیه‌ن‌ قه‌یماغ‌ نرخی‌‌ له‌هاویناندا‌كۆوه‌‌ ت��اك‌و‌ فرۆشیارانی‌‌ به‌رهه‌مهێنه‌ران‌و‌به‌پاساوی‌‌ حكومه‌تیش‌ ب��ه‌رزده‌ك��رێ��ت��ه‌وه‌،‌

بازاڕی‌ئازاده‌وه‌‌نرخه‌كان‌دیاری‌ناكات.ح��ه‌وت‌ مانگی‌ ل��ه‌ن��اوه‌ڕاس��ت��ی‌ س��ااڵن��ه‌‌قه‌یماغ‌ نرخی‌ هه‌شت‌ مانگی‌ کۆتایی‌ تا‌به‌رزده‌بێته‌وه‌،‌‌عومه‌ر‌غالی‌خاوه‌نی‌كێڵگه‌ی‌ده‌ڵێت‌‌ ‌ له‌تانجه‌رۆ‌ گامێش‌ به‌خێوكردنی‌بۆیه‌‌ وشكده‌كات،‌ له‌هاویندا‌ گامێش‌ شیری‌‌له‌پایزو‌ “به‌اڵم‌ وتی‌‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌،‌ قه‌یماغ‌ه��ه‌رزان‌ قه‌یماغیش‌ زۆره‌و‌ شیر‌ زستاندا‌

ده‌بێت،‌گامێش‌هه‌بووه‌‌له‌زستاندا‌نزیكه‌ی‌‌40كیلۆ‌ ‌10 ئێستا‌ به‌اڵم‌ هه‌بووه‌،‌ شیری‌ كیلۆ‌

شیری‌هه‌یه‌“.قه‌یماغ‌له‌شیری‌گامێش‌دروستده‌كرێت،‌ل��ه‌ك��وردس��ت��ان��دا‌ب��ه‌ش��ێ��وازێ��ك��ی‌‌س��اده‌‌ده‌كرێته‌‌ شیر‌ ك��ه‌ب��ڕێ��ك‌ دروس��ت��ده‌ك��رێ��ت‌جار‌ ‌3 پاشان‌ ف��اف��ۆن��ه‌وه‌،‌ ته‌شتێكی‌ ن��او‌كه‌وچكێك‌ ك��واڵن��دن‌ پێش‌ ده‌پ��اڵ��ێ��ورێ��ت‌و‌سۆده‌ی‌تێده‌كرێت،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌خراپ‌نه‌بێت‌و‌بۆنه‌كه‌ی‌نه‌هێڵێت،‌دوای‌سێ‌چوار‌له‌كواڵندن‌كوردی‌ قوڵێنه‌ی‌ پاشان‌ الده‌برێت،‌ ئاگره‌كه‌‌ته‌نك‌ په‌ڕۆی‌ به‌دوو‌ پاشان‌ سه‌ر،‌ ده‌خه‌یته‌‌الده‌به‌یت‌و‌ س��ه‌ری‌ دوات��ر‌ ده‌پۆشیت،‌ دای‌

به‌چه‌قۆیه‌ك‌توێژه‌كه‌‌پارچه‌‌پارچه‌‌ده‌كه‌یت،‌دواتر‌سه‌هۆڵ‌‌وردده‌كه‌یت‌و‌ده‌یخه‌یته‌‌ژێری‌و‌

وه‌رده‌وه‌رده‌‌قه‌یماغه‌كه‌‌ره‌قده‌بێت.شیر‌ ت��ه‌ن‌ ‌3 ت��ا‌ ‌2 رۆژان��ه‌‌ ئێستا‌له‌ناوه‌ڕاست‌و‌خواروی‌‌عێراقه‌وه‌‌ده‌هێنرێت‌بۆ‌تانجه‌رۆ،‌له‌وێ‌قه‌یماغی‌‌لێ‌دروستده‌كرێت.

ئه‌و‌كه‌سانه‌‌ ئه‌گه‌ر‌ عومه‌ر‌غالی‌‌ده‌ڵێت‌ناكات،‌ پاره‌‌ له‌سلێمانی‌ شیره‌كه‌یان‌ بزانن‌ئه‌وا‌ده‌یبه‌ن‌بۆ‌هه‌ولێر‌و‌كه‌ركوك.‌وتی‌‌“بۆیه‌‌قه‌یماغه‌كه‌‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌ڵێن‌ به‌كۆفرۆشه‌كان‌شیر‌ ئه‌وا‌ ل��ه‌ب��ازاڕدا،‌ زیادنه‌كه‌ن‌ نرخه‌كه‌ی‌ناهێنین‌بۆ‌سلێمانی،‌به‌هۆی‌‌كه‌می‌‌به‌رهه‌می‌‌

ناوخۆوه‌‌ناچارده‌بین‌نرخ‌به‌رزبكه‌ینه‌وه”.عومه‌ر‌غالی‌ده‌ڵێت‌كۆگاكانی‌‌فرۆشتنیش‌ده‌یده‌ین‌ “ئێمه‌‌ وتی‌‌ ب��ه‌رزده‌ك��ه‌ن��ه‌وه‌،‌ نرخ‌خۆیان‌ ئه‌وانیش‌ به‌كۆفرۆشه‌كان،‌ به‌17هه‌زار‌

ده‌یده‌ن‌به‌نرخێكی‌زیاتر”.فرۆشگای‌ خاوه‌نی‌ ئه‌حمه‌د‌ قادر‌ هێمن‌ده‌ڵێت‌ به‌كۆ،‌ قه‌یماغ‌ فرۆشتنی‌‌ بۆ‌ هێڤار‌زستاندا،‌ له‌چاو‌ به‌رزبوه‌ته‌وه‌‌ قه‌یماغ‌ نرخی‌‌كه‌مده‌بێته‌وه‌،‌ ق��ه‌ی��م��اغ‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ب��ه‌ه��ۆی‌‌شیره‌كه‌ی‌ گامێش‌ له‌هاویندا‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌به‌‌ كه‌مده‌كات.‌وتی‌‌“ئێمه‌‌به‌كۆ‌ده‌یفرۆشین‌

‌20هه‌زار‌و‌به‌كیلۆش‌به‌‌‌24هه‌زار”.زۆر‌ قه‌یماغ‌ “فرۆشتنی‌ وت��ی‌‌ هێمن‌ناتوانێت‌ كه‌سێك‌ هه‌موو‌ ب��ه‌اڵم‌ خێرایه‌،‌ده‌یكرێت‌ دیاریكراو‌ چینێكی‌‌ ته‌نها‌ بیكڕێت،‌

كه‌باری‌ئابووریان‌به‌رزه‌”.تری‌ فرۆشیارێكی‌ س��ی��روان‌ محه‌مه‌د‌ناوخۆ‌ قه‌یماغی‌ ده‌ڵێت‌ سپیاییه‌،‌ به‌رهه‌می‌زۆره‌،‌ فرۆشی‌ خۆشتره‌و‌ خه‌ڵكه‌وه‌‌ ب��ه‌الی‌به‌اڵم‌هی‌واڵتانی‌ده‌ره‌وه‌‌خه‌ڵك‌زۆر‌نایكڕێت،‌وتی‌‌“بۆیه‌‌ئێمه‌‌به‌‌‌17هه‌زار‌دینار‌ده‌یكڕین‌و‌

به‌‌‌28هه‌زار‌ده‌یفرۆشین”.به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ ده‌ڵێت‌ محه‌مه‌د‌ عه‌دنان‌به‌رهه‌می‌ بۆ‌ دانانێن‌ نرخ‌ ‌ ئ��اژه‌ڵ‌ سامانی‌‌به‌رهه‌می‌ ه��اورده‌ك��ردن��ی‌‌ به‌هۆی‌‌ سپیایی،‌

ده‌ره‌كییه‌وه‌،‌وتی‌‌“بۆیه‌‌بازاڕیش‌ئازاده‌”.

قه‌یماغی‌سپی‌بازاڕ‌ره‌ش‌ده‌كاتبه‌هۆی‌‌نه‌بوونی‌‌به‌رهه‌می‌‌ناوخۆوه‌،‌بازاڕ‌پشت‌به‌‌به‌رهه‌می‌‌ده‌ره‌كی‌‌ده‌به‌ستێت

محه‌مه‌د‌نه‌جیب‌و‌فه‌رمان‌خێاڵنی

ته‌بریدی‌ته‌كسییه‌كانی‌ده‌ره‌وه‌یشار‌به‌پاره‌یه‌

كه‌شۆفێرانی‌ ده‌ك��ه‌ن‌ گله‌یی‌ هاوواڵتیان‌ ‌ته‌برید‌ ك��ردن��ه‌وه‌ی‌‌ له‌بری‌ شار‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌سه‌ندیكای‌ وه‌رده‌گ��رن،‌ له‌هاوواڵتیان‌ پاره‌‌ش��ۆف��ێ��ران��ی��ش‌رای��ده‌گ��ه‌ی��ه‌ن��ێ��ت‌ك��ه‌ئ��ه‌وه‌‌

سه‌رپێچییه‌و‌ده‌ڵێت‌سزایان‌ده‌ده‌ین.له‌هاوواڵتیان‌ داوا‌ شۆفێران‌ سه‌ندیكای‌له‌بری‌ ته‌كسییه‌ك‌ شۆفێری‌ هه‌ر‌ ده‌ك��ات‌ئه‌وان‌ وه‌ربگرێت،‌ پاره‌‌ ته‌برید‌ كردنه‌وه‌ی‌

ئاگاداربكاته‌وه‌.فه‌الح‌نه‌جم،‌ته‌مه‌ن‌‌25ساڵ‌،‌زۆرجار‌رووبه‌ڕووی‌ئه‌و‌كێشه‌یه‌‌بووته‌وه‌‌به‌تایبه‌تی‌كه‌ته‌برید‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان‌ شۆفێره‌‌ له‌گه‌ڵ‌‌

ناكه‌نه‌وه‌.هه‌ڵه‌بجه‌و‌ ده‌چێته‌‌ زۆرج��ار‌ ف��ه‌الح‌ته‌كسییه‌كان‌ “شۆفێری‌ وتی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌

بۆ‌ لێده‌كه‌ن‌ زی��اده‌ت‌ دینار‌ ‌1500 داوای‌پاره‌كه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‌ ته‌بریده‌كه‌،‌ هه‌ڵكردنی‌

نه‌ده‌یتێ،‌ئه‌وا‌هه‌ڵی‌ناكات”.ئه‌و‌وتی‌“ئه‌مه‌‌زۆر‌بێویژدانییه‌و‌راست‌دیاریكردووه‌‌ نرخی‌ حكومه‌ت‌ چونكه‌‌ نییه‌،‌له‌گه‌ڵ‌ ئیجرائات‌ پێویسته‌‌ بۆیه‌‌ نه‌فه‌ر،‌ بۆ‌

ئه‌و‌كه‌سانه‌دا‌بكرێت”.گه‌رماو‌ پله‌ی‌‌ به‌رزبوونه‌وه‌ی‌‌ به‌هۆی‌ئێستا‌ تا‌ فه‌الح‌ ته‌بریده‌وه‌،‌ نه‌كردنه‌وه‌ی‌‌

دووجار‌رشاوه‌ته‌وه‌.ده‌س��ت‌ زان��ی��اری��ی��ان��ه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ په‌پێی‌له‌هێڵه‌كانی‌ هه‌ریه‌كه‌‌ كه‌وتوون،‌ ده‌ستوور‌شه‌هیدو‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ هه‌ولێرو‌ ك��ه‌رك��وك‌و‌هێڵی‌ چه‌ندین‌ چه‌مچه‌ماڵ‌‌و‌ كۆیه‌و‌ كه‌الرو‌له‌هه‌زار‌ ده‌كه‌نه‌وه‌،‌ به‌پاره‌‌ ته‌برید‌ تریش‌كردنه‌وه‌ی‌‌ له‌بری‌ ه��ه‌زار‌ ‌2 بۆ‌ دی��ن��اره‌وه‌‌

ته‌بریده‌كه‌ی‌.شۆفێرو‌ ئه‌حمه‌د‌ مه‌حمود‌ ج��ه‌الل‌شه‌هید‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ هێڵی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌

به‌پاره‌‌ ته‌برید‌ هه‌ڵكردنی‌ “مه‌سه‌له‌ی‌ وتی‌هه‌یه‌،‌ به‌نزینه‌وه‌‌ به‌گرانی‌ په‌یوه‌ندی‌ ته‌نها‌به‌نزینی‌ به‌‌ ئۆتۆمبێالنه‌‌ ئه‌و‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ناچارن‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ ن��اڕۆن،‌ به‌نزینخانه‌كان‌به‌نزینی‌باشی‌تێبكه‌ن‌كه‌لیتری‌‌850دیناری‌پێده‌ده‌ن،‌بۆیه‌‌شۆفێریش‌داوی‌پاره‌ی‌زیاده‌‌له‌نه‌فر‌ده‌كات،‌پاره‌كه‌ش‌‌1000دیناره‌“.‌

ب��ه‌رپ��رس��ان��ی‌س��ه‌ن��دی��ك��اش‌ئ��ام��اژه‌‌هێڵیك‌ ه��ه‌م��وو‌ پ��اره‌ی‌ ب��ه‌وه‌ده‌ك��ه‌ن‌دیاریكراوه‌،‌بۆیه‌‌هه‌ر‌شوفێرێك‌پاره‌ی‌زیاده‌‌گه‌رمكره‌وه‌‌ فێنكه‌ره‌وه‌‌و‌ هه‌ڵكردنی‌ له‌بری‌ئیجرائاتی‌ سه‌رپێچییه‌و‌ ئه‌وا‌ وه‌ربگرێت،‌

له‌گه‌ڵدا‌ده‌كرێت.سه‌رۆكی‌ محه‌مه‌د‌ ئه‌بوبكر‌ ج��ه‌الل‌بۆ‌ ‌ له‌لێدوانێكدا‌ گواستنه‌وه‌‌ ‌ سه‌ندیكای‌پ��اره‌ی‌ هێڵێك‌ “ه��ه‌م��وو‌ وت��ی‌ ده‌س��ت��وور‌به‌هه‌ڵكردنی‌ نابێت‌ بۆیه‌‌ دیاریكراوه‌،‌ خۆی‌زیاده‌‌ پاره‌ی‌ گه‌رمكه‌ره‌وه‌‌ یان‌ فێنكه‌ره‌وه‌‌

له‌هاوواڵتیان‌وه‌ربگیرێت”.

له‌هه‌ر‌ هاوواڵتییه‌ك،‌ هه‌ر‌ داواشیكرد‌شێوه‌یه‌‌ به‌و‌ س��ه‌رك��ه‌وت‌و‌ ئۆتۆمۆبێلێكدا‌م��ه‌م��ه‌ڵ��ه‌ی‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ��دا‌ك��را،‌ئ��ه‌وا‌ژم��اره‌ی‌

ئۆتۆمبێله‌كه‌‌بدات‌به‌سه‌ندیكا.ئ��ه‌و‌وت��ی‌‌“س��زای��ان‌ده‌ده‌ی��ن‌و‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌

ده‌یكه‌ن‌سه‌رپێچییه‌“.پاسه‌‌كۆنه‌كان‌موبه‌ریده‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌و‌پاسه‌‌تازه‌كانیش‌ته‌بریده‌كانیان‌لێكراوه‌ته‌وه‌كه‌خۆی‌‌ س��اڵ‌ ‌35 ت��ه‌م��ه‌ن‌ پیاوێكی‌‌به‌رزدا‌ مۆدێل‌ له‌پاسێكی‌‌ ناساند‌ به‌جه‌مال‌“ئه‌م‌ وتی‌‌ گله‌ییكرد‌و‌ سه‌رچنار‌ له‌گه‌راجی‌‌پاسه‌‌تازانه‌‌زۆربه‌یان‌ته‌بریدیان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌

نایكه‌نه‌وه‌”.هێڵی‌‌ كۆنه‌كانی‌‌ “پاسه‌‌ وتی‌‌ ج��ه‌الل‌موبه‌ریده‌یه‌كیان‌ نییه‌،‌ كه‌ته‌بریدیان‌ گۆیژه‌‌نه‌فه‌ره‌كان‌ بۆ‌ پاسه‌كانیاندا‌ له‌ناو‌ دان��اوه‌‌ده‌رده‌چێت‌ قه‌پاتده‌بێت‌و‌ پاسه‌كه‌‌ هه‌تا‌ئه‌م‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌بێته‌وه‌،‌ فێنكیان‌ نه‌فه‌ره‌كان‌پاسه‌‌ ئه‌وا‌ بكه‌نه‌وه‌،‌ ته‌برید‌ تازانه‌‌ پاسه‌‌

ئه‌و‌ هه‌موویان‌ ن��اچ��ارده‌ب��ن‌ كۆنه‌كانیش‌رێگه‌یه‌‌به‌كاربهێنن”.

تووی‌‌ هێڵی‌‌ به‌رپرسی‌‌ حه‌مه‌‌ دڵشاد‌له‌پاسه‌كان‌ یه‌كێك‌ شۆفێری‌‌ مه‌لیك‌و‌رزگ��اری‌‌و‌ “هێڵه‌كانی‌‌ وت‌ ب��ه‌ده‌س��ت��ووری‌نییه‌و‌ رێگه‌یان‌هه‌وراز‌ سه‌رچنارو‌شه‌هیدان‌حه‌قوایه‌‌ته‌برید‌بكه‌نه‌وه‌،‌به‌اڵم‌هێڵێكی‌‌وه‌ك‌هێڵه‌كه‌ی‌‌ئێمه‌‌ناتوانین‌ته‌برید‌بكه‌ینه‌وه‌”.داوایكرد‌ پاس،‌ شۆفێری‌‌ عه‌لی‌‌ ئاوات‌به‌‌500 بكرێت‌ دیناره‌وه‌‌ له‌‌400 نه‌فه‌ر‌ كرێی‌لیتر‌ ‌15 به‌ته‌بریده‌وه‌‌ “رۆژانه‌‌ وتی‌‌ دینار‌و‌بۆیه‌‌ ده‌سوتێت،‌ زیاتر‌ به‌نزینی‌‌ یان‌ گاز‌ئه‌گه‌ر‌كرێی‌گواستنه‌وه‌‌ببێت‌به‌‌500ئێمه‌ش‌

ده‌توانین‌ته‌برید‌بكه‌ینه‌وه”.وتی‌‌ شۆفێران‌ سه‌ندیكای‌‌ به‌رپرسی‌‌ك��ه‌ده‌درێ��ت‌ سوته‌مه‌نییه‌ی‌‌ ب��ڕه‌‌ “ئ��ه‌و‌نییه‌و‌ رێكوپێك‌ هێڵه‌كان،‌ به‌شۆفێرانی‌‌له‌ئاست‌پێویستی‌‌رۆژانه‌ی‌‌ئه‌و‌پاسانه‌شدا‌سووته‌مه‌نییه‌‌ ئ��ه‌و‌ ج��گ��ه‌ل��ه‌وه‌ش‌ نییه‌،‌جۆره‌كه‌ی‌‌خراپه‌و‌شۆفێران‌ناتوانن‌ته‌برید‌

بكه‌نه‌وه‌”.ج��ه‌الل‌ئ��ه‌ب��وب��ه‌ك��ر‌ه��ه‌روه‌ه��ا‌وت��ی‌‌قایمقامی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ دانیشتووین‌ “چه‌ندینجار‌بۆ‌ سووته‌مه‌نی‌‌ نرخی‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ ش��اردا‌ئه‌نجامی‌‌ ب��ه‌اڵم‌ كه‌مبكه‌ینه‌وه‌،‌ شۆفێران‌‌4( ده‌بوایه‌‌ له‌رۆژێكدا‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ نه‌بوو،‌به‌سووته‌مه‌نی‌‌ بدایه‌‌ دۆالر(ی‌‌ 5ده‌فته‌ر‌ بۆ‌بۆ‌ سوته‌مه‌نیه‌‌ بڕه‌‌ ئه‌و‌ قه‌ره‌بووی‌‌ وه‌ك‌شۆفێران‌كه‌‌به‌كه‌متر‌له‌بازاڕ‌پێی‌‌بدانایه‌”.ته‌نها‌له‌سنووری‌سلێمانی‌‌1837پاس‌‌1200 نزیكه‌ی‌‌ ناوشار‌ له‌هێڵه‌كانی‌‌ هه‌یه‌‌مۆدێل‌ ت��ازه‌و‌ پاسی‌ ‌637 ك��ۆن‌و‌ پاسی‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ هێڵه‌كانی‌‌ پاسی‌‌ ‌783 ب��ه‌رزن،‌تاكسی‌‌ ‌1450 ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ ه��ه‌ی��ه‌،‌ ش��اری��ش‌تاكسی‌‌ ‌10395 شارو‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌ هێڵه‌كانی‌‌

هێڵی‌‌ناوشار.

ته‌برید‌به‌پاره‌یه‌ته‌كسییه‌كانی‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌شار‌به‌پاره‌‌ته‌برید‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌و‌پاسه‌كانی‌ناو‌شاریش‌موبه‌ریده‌‌داده‌نێن


9 سیاسه‌ت

ئێوه و ج��ی��اوازی خ��اڵ��ی ده س��ت��وور: به اڵم دیاره ، زه حمه تكێشان كۆمه ڵه ی ده كرێت بزانین خاڵی هاوبه شتان چییه ؟ جه ماوه ری كه خه باتی قۆناغه دا له م

له ئێران په ره ی سه ندووه .له باره ی په نا: ره حمان حه سه نی فیكرییه وه خاڵی هاوبه ش نابینم، چونكه كاك كه براده رانه ی ئه و هه م ئه وان و له كۆبوونه وه یه كدا به رپرسیانه عومه ر كۆمۆنیست ئێمه ده ڵ��ێ��ن به ئاشكرا نیازێكی ده ڵێین ئێمه ب��ه اڵم نیین، ئه مه سۆشیالیستین، كۆمۆنیستی دروشم و ئایدۆلۆژیا نییه به ته نها، ئه مه رێگه چاره یه كه بۆ هاوواڵتیان، پێمانوایه خ��ۆی به بنبه ستی س��ه رم��ای��ه داری سۆسالیزم پێمانوایه ئێمه گه یشتووه . ئه وان بۆیه ده دات��ه وه ، ئ��ه وه وه اڵم��ی له ڕووی نازانن، به سۆسیالیزم خۆیان سیاسه تیشه وه فیكرو ئ��ای��دۆل��ۆژی��او

شتێكی هاوبه شمان نییه .بۆ خه بات بڵێن ناكرێت ده ستوور:

كورد خاڵی هاوبه شی نێوانتانه ؟راسته پ��ه ن��ا: ره ح��م��ان حه سه نی نه ته وایه تی سیستمی له كوردستاندا بزانین ده ب��ێ��ت ب��ه اڵم ه��ه ی��ه ، ب��وون��ی كۆمه ڵگه یه كی كوردستانی كۆمه ڵگه ی جۆراوجۆری توێژی چین و چینایه تییه ، ت��ێ��دای��ه . ه��ه رك��ام ل��ه م ح��ی��زب و ناتوانن دروس��ت��ده ب��ن، رێكخراوانه ی بن، كوردستان خه ڵكی هه موو حیزبی ناكات. راست ده ڵێت ئه وه هه ركه س هاوبه شمان پرۆگرامی ئێمه هه ربۆیه كۆمه اڵیه تی ، چاره سه ركردنی بۆ نییه فیدڕالیزم فیدڕالیزمن، ئه وان خوازیاری خه ڵكی ئازادی له وه ی جگه نییه هیچ هه رێمی ده ه��ێ��ڵ��ێ��ت��ه وه . ك��وردس��ت��ان كه باس 1991ه وه له ساڵی كوردستان 2003 له ساڵی ده كرێت، له فیدڕاڵییه ت حكومه ت وتوویانه رووخ��اوه و س��ه دام 140 چی ماده ی كێشه ی ئایا فیدڕاڵه ، لێهات؟ كه ركوك چی لێهات؟ مه سه له ی ده سه اڵتی سیاسی له هه رێمی كوردستان نییه له سه رئه وه ئه مه لێهات؟ چی كۆمار سه رۆك بدرێت، شت كۆمه ڵێك كورد بێت، وه زیری ده ره وه كورد بێت، به ده س واڵت��ه ئه م كه ئابووری ب��ه اڵم حكومه تی ناوه ندییه وه یه ، ئه گه ر رێژه ی ببڕدرێت ل��ه %13 یان ل��ه %17 بوجه ی نیزامی ده س��ه اڵت��ی ده ب��ێ��ت؟ چ��ی ناوه ندییه وه یه ، حكومه تی به ده ست ئ��ه وه ن��ی��ی��ه ه��ه رج��اره ی دێ��ن ب��ه ره و ئه مانه جه له وال. كه ركوك و خانه قین و هه ركاتێك پیشانیده دات ه��ه م��ووی حكومه تی ب��ه ده س��ت ده س��ه اڵت��ه ك��ان ناوه ندی بن، ئه و به شه ی دیكه ی كه پێی ویسترا هه ركاتێك فیدڕاڵی ده وترێت بۆیه لێده سه ندرێته وه ، ده سه اڵته كانی

ب��ه ره ی دی��ك��ه ی الیه نه كانی ئ��ه وان و ئێران، له كوردستانی ناسێونالستی ئێمه ش ف��ی��دڕال��ی��زم��ه و داخ��وازی��ی��ان پێمان نییه و به فیدڕالیزم ب��ڕوام��ان وان��ی��ی��ه ف��ی��دڕال��ی��زم چ��اره س��ه ره بۆ خوازیاری ئێمه نه ته وایه تی ، كێشه ی خه ڵكی بۆ چاره سه رنووسین مافی ئازادانه دا له ریفراندۆمێكی كوردستان، خۆیان چ��اره ن��ووس��ی ل��ه س��ه ر ب��ڕی��ار ده مێننه وه ئێران له گه ڵ ئایا ب��ده ن. ئێران له گه ڵ ئه گه ر جیاده بنه وه ؟ یان ده وڵ��ه ت خۆیه تی م��اف��ی ن��ه م��ای��ه وه ب��ۆخ��ۆی دروس��ت��ب��ك��ات. ب��ه اڵم ئ��ه وان خه ڵكی بۆ ناكه ن به ده وڵه ت ئیعتراف په یوه سته فیدڕاڵیه تیش كوردستان. ده سه اڵت، سه ر دێته حكومه ته ی به و فیدڕاڵیدا له ده وڵه تی ئه گه ر ئاشكرایه خاته می ( كه ڕوبی و )موسه وی و له گه ڵ موسیبه تانه ب��ه اڵو ئ��ه و ه��ه ر نه بیت، دێننه وه كوردستان خه ڵكی به سه ر حكومه تێكی ئه گه ر بۆیه كه هێناویانه ، هه موو كه مافی پێشكه وتوو دیموكراتی ئێمه بناسێنێت، به فه رمی نه ته وه كان

ئێران له گه ڵ كوردستان پێمانباشه بمێنێته وه ، تاوه كو نه كه وێته حاڵه تێكی نه كه وێته ی��ان بێهێزه وه ، ئ��اب��ووری دیكه وه ده وڵه تی چه ندین گه مارۆی ده بینین بۆیه سه ری ، بخه نه كه فشار یان نه ته وایه تی مه سه له ی ل��ه ب��واری هاوبه شمان خاڵی كوردیش خه ڵكی هاوبه شمان دوژمنی له گه ڵئه وه ی نییه . ئێرانه ، ئیسالمی ك��ه ك��ۆم��اری هه یه دوژمنه و ئه و له سه ر ئ��ه وان ته تانه ت ئێمه له گه ڵ دوژمنه كه شمان دوژمنی هه یه ، تریان بۆچوونی نیین و رێ��ك ع��ه ب��دوڵ��ای م��وه��ت��ه دی ده ڵ��ێ��ت “من

له )موسه وی و ساڵێكه پشتیوانی ساڵێكه ئێمه ده ك��ه م”. كه ڕوبی (

نه قدیان ده كه ین.هه ردووالتان ئێستا ده ستوور: بۆ مه ده نی خه باتی له سه ر كۆكن ئه مه ناكرێت به ئامانج، گه یشتن

بكرێته خاڵی هاوبه شتان؟ح��ه س��ه ن ره ح��م��ان پ��ه ن��ا: م��ه ده ن��ی به خه باتی س��ه ب��اره ت له نێوان ئێمه و موهته دیدا جیاوازی هه یه ، ئه و خه باتی مه ده نی له گه ڵ چینێك باسده كات، كه پێیوایه له و ده گ��ات، ب��ه ده س��ه اڵت رێگه یه وه له رێگه ی )موسه وی و پێیوایه ئه و ده سه اڵتداری ده بێته كه ڕوبی (ه وه به خه باتی باوه ڕمان ئێمه كوردستان، ژنان و كرێكاران و له گه ڵ هه یه مه ده نی له گه ڵ ئه و خوێندكاران، رووناكبیران و گفتوگۆ كۆمه ڵگه س��ه ره وه ی توێژی توێژی ل��ه گ��ه ڵ ئێمه ب��ه اڵم ده ك��ات،

خواره وه .ئ��ه و واق��ی��ع��ه ی ئ��ێ��ران ب��ه ه��ۆی كه ڕوبییه وه ( م��وس��ه وی و )خاته می و ن��ی��ی��ه ، ب��ه ڵ��ك��و پ��ێ��م��ان��وای��ه ئ��ه وان خه باته دا، ئه و له به رده م كۆسپبوون نه یانوتایه نه هاتنایه و ئ��ه وان ئه گه ر هه یه ، بنه ڕه تی به یاسای ب��اوه ڕم��ان پارساڵ خه باته ی ئ��ه و ب��وو مومكین بوایه ، دیكه دا له ئاستێكی دروستبوو له كۆماری به چاكسازی باوه ڕمان ئێمه ئیسالمی ك��ۆم��اری نییه ، ئیسالمیدا ئاڵوگۆڕ نییه . چ��اك��س��ازی قابیلی نه ك ده بێت زیاتریش دروس��ت��ب��ووه و له ڕێگه ی )موسه وی و كه روبی و خاته می(ه وه ، به ڵكو له ڕێگه ی جه ماوه رێكه وه كه

30 ساڵه سه ركوتده كرێت.له ناوخۆی دی��اره وه ك ده ستوور: هه بێت و قسه ی ئۆپۆزیسیۆنێك ئێراندا

ده س��ه اڵت س��ه ر خستبێته ف��ش��اری وه ك ئێوه ش س��ه وزه (، )بزووتنه وه ی باوه ڕتان ئه ندازه یه ك تا ئۆپۆزیسیۆن بۆچی بزانین ده كرێت نییه ، پێیان

ره تیانده كه نه وه ؟ به وشێوه یه حه سه نی ره حمان په نا: بزووتنه وه ی سه وز ناوێكی واقیعی نییه ، چونكه ئه وان كه دێنه ده ڵێن ئه و جه ماوه ره به هه موو )3ملیۆن(ه ب��ه و شه قامه كان، س��ه ر به اڵم هاتنه ده ره وه ، له تاران كه ده ڵێن ئه وانه هه مووی بزوتنه وه ی سه وز نییه ، ئه وانه ی بزووتنه وه ی سه وزن دیاره كێن، ئه وانه ی وا )مه سه وی یان خاته می یان

ئێمه ده كات، سه ركردایه تیان كه ڕوبی ( له گه ڵ ئه وانه دا نین، ئه گه رنا ئه و به شه ی )ژنان، وه ك ناڕه زایه كه خه ڵكی دیكه مامۆستایان(، خوێندكاران، كرێكاران، ئێمه هه موو ئه وانه به بزووتنه وه ی سه وز ناڕه زای به بزووتنه وه ی به ڵكو نازانین، خه ڵكی ئێرانیان ده زانین و خۆشمان به

به شێك له وان ده زانین. ئه وانه دا له ناو ئێمه تێكۆشه رانی باشتروایه بۆیه چاالكه كانن، له كه سه بزووتنه وه ی جیابكه ینه وه ، له یه كیان ده ڵێین پێیان ئێمه به شێكن، سه وز ئ��ه وان حكومه تی ، ئیسالحخوازانی هه یه . ئیسالمیان كۆماری كارنامه ی ژیانیان له گه ڵ ژیانی كۆماری ئیسالمیدا ده ڵێت م��وس��ه وی حسێن ه��ات��ووه ، جمهوری بنه ماكانی ب��ۆ “گ��ه ڕان��ه وه ده ی بنه ڕه تی”. یاسایی ئیسالمی و له یاسای ئێرانی كۆمه ڵگه ی به دبه ختی بنه ڕه تی و فیكری خومه ینی و ئیسالمێكی بونیادگه رادایه . ئه م ناڕازاییه وه ك وتم ڕیشه كه ی ده گه ڕێته وه بۆ ساڵی 1978 شۆڕشه ئه و دیموكراتیدا له پێناو كه هه موویانی ئیسالمی ك��ۆم��اری ك��را، ئێستاش خواسته ی ئه م سه ركوتكرد، ئێرانه خه ڵكی خواسته ی ئه و هه مان ده یانه وێت خه ڵك 1978دا. له ساڵی له گه ڵ ئێمه بۆ بگه ڕێته وه ، مافه كانیان ئه و خه ڵكه تێده كۆشین ئه مه ش له گه ڵ هه یه . ج��ی��اوازی س��ه وز ب��زووت��ن��ه وی حكومه تی دیكه جارێكی نامانه وێت به سه ر دیكه دا له ڕه نگێكی ئیسالمی

بسه پێنرێت. خه ڵكدا له سه ر ئه گه ر ئێستا ده س��ت��وور: ئێوه قسه بكه ین، نێوده وڵه تی ئاستی هاوكێشه یه دا ئه م له گه ڵ مامه ڵه چۆن ده كه ن، له الیه كه وه ئه مریكا هه یه و ئێوه ره تیده كه نه وه ، شێوه یه ك به هه موو ل��ه والش��ه وه سه رمایه دارییه ، چونكه سه رمایه دارییه و ك��ه دژی هه یه روسیا فیكره وه ل��ه ڕووی سۆشیالیستییه و یه كده گرنه وه ، به اڵم له هه مانكاتدا روسیا له گه ڵ ئێراندا دۆستایه تی نزیكی هه یه ، روسیا نێوان هاوسه نگی ده توانن چۆن فیكرییه وه له ڕووی نزیكایه تیتان وه ك ئێران ئه مریكاو دژایه تیكردنی له گه ڵ

رابگرن؟ئێمه پ��ه ن��ا: ره ح��م��ان ح��ه س��ه ن روسیامان، جگه له 5-6 ساڵی سه ره تای هه رگیز نه بێت، لینین ده سه اڵتی خولی نه بوو، كۆمونیستی ده وڵه تێكی پێمان به ناوی ب��وو دیكتاتۆرێك پێمانوایه كۆمۆنیستییه وه . حیزبی كۆمه ڵه له ساڵی له تایبه تمه ندییه كانی یه كێك 1969دا بوو. ج��اران ش��وره وی دژایه تیكردنی به داڕشتنی په یوه ستی جێگه یه تائه و تۆ ئایا ه��ه ی��ه ، حیزبه وه سیاسه تی بنه مایه ك چ له سه ر خۆت سیاسه تی خۆت خه باتی ت��ۆ ئایا داده ڕێ��ژی��ت؟ ده ره وه واڵت��ان��ی پشتیوانی ل��ه س��ه ر خه ڵكی به پشتیوانی یان داده ڕێ��ژی��ت، ناوخۆ؟ ئێمه ئه مریكا چه ندانجار ده ستی قبوڵمان درێ��ژك��ردووی��ن و بۆ یارمه تی هێزی بزووتنه وه یه ك هه ر نه كردووه . نابێت. سه ركه وتوو نه بێت، ناوخۆی كورد كه ناسیۆنالیزمی فیكره ی ئ��ه و په ره یپێده ده ن، كه گوایه به بێ پشتیوانی هه ڵه یه . سه رناكه ویت، ده ره كی هێزی هێزێكی هیچ ئێران 1978ی راپه ڕینی ده ره كی له گه ڵدا نه بوو. كه واته باسه كه په یوه ندی به وه وه هه یه چه ندێك باوه ڕت باوه ڕمان ئێمه ش به هێزی خه ڵك هه یه ،

به هێزی خه ڵك هه یه و به وه شه وه مامه ڵه ده كه ن. ئێمه له وه دڵنیاین ئه گه ر خه ڵكی جمهوری شه قامه كان و سه ر بێته ئێران ده ڕووخێت و ئێران نه وێت، ئیسالمی نابێت. ئه مریكاش به روسیاو پێویستی له كاره كانمان ده ست ئه وان ده مانه وێت

وه رنه ده ن و یارمه تیشمان نه ده ن.له ئێستادا ده زانین ئێمه ده ستوور: به شاراوه یی كه هه یه دیكه هێزێكی وه ك هێزێكی ئیسالمی سوننی مه زهه ب به چی ستراتیژێك ئێوه ئایا كارده كات، هێزانه دا ج��ۆره ئ��ه م ل��ه گ��ه ڵ مامه ڵه ده كه ن، كه جیاوازییه كی زۆر له نێوانتاندا

هه یه ؟ئ��ه وه ی پ��ه ن��ا: ره ح��م��ان حه سه نی ئیسالمی و فیكری له ئێران بێت راستی بزووتنه وه ی ئیسالمی سوننی من هه ست به ڵگه ی به له گه شه بێت، رووی ناكه م ئه وه ی ئێران له ماوه ی ده سه اڵتی خۆیدا ئیسالمی كه ده سه اڵتی نیشاندا خۆی ئه مان ناڵێم من له گه ڵئه وه شدا چییه ، نیین، به ڵكو ره وتی موفتی زاده و ئه مانه ل��ه پ��ه روێ��زدان، ره وتێكن ب��ه اڵم ه��ه ن، ئ��ه م��ان��ه دا ل��ه گ��ه ڵ ئێمه ش ره ف��ت��اری ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی له دوای رووخانی حكومه تێك چ��ۆن ئ��ێ��ران ده س��ه اڵت��ی خ��وازی��اری ئێمه ده ب��ێ��ت. ل��ه س��ه رك��ار بۆیه له ده وڵه ت. دینین جیاكردنه وه ی له گه ڵ ئێمه پ��ه ی��وه ن��دی رێكخستنی كاری به رێكخستنی په یوه ندی ئه واندا ئ��ه وان��دا، له گه ڵ داه��ات��ووه ده وڵ��ه ت��ی ئێمه ی ئه گه ر كرێكاریدا له ده وڵه تی ئاینییه كان ناوه نده یارمه تی تێدابین، دین له قوتابخانه دا نمونه ، بۆ ناده ین، ئه وه به مانای ئه مه ش ناخوێندرێت. ب��ڕوات ك��ه س ن��اده ی��ن كه ڕێگه نایه ت بخوێنێت، خۆی قورئانی دینی و وانه ی ده توانن ئ��ه وان ده درێ��ت. ب��ه وه رێگه كاری سیاسی خۆیان بكه ن، به اڵم نابێت ئایدۆلۆژیاو نا ئه گه ر بكه ن، توندوتیژی ب��ه ی��ه ك��ه وه سیاسیمان عه قڵییه تی

نایه ته وه .

حه سه ن ره حمان په ناله ساڵی 1979ه وه له گه ڵ كۆمه ڵه دا

كارده كات.ئێستا ئه ندامی كۆمیته ی ناوه ندی

كۆمه ڵه یه .به رپرسی به شێكی كاروباری ناوه ندی

كۆمه ڵه یه .بڕوانامه ی دبلۆمی هه یه .

ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

“ئێمه باوه ڕمان به چاكسازی له كۆماری

ئیسالمیدا نییه ” حه‌سه‌نی‌‌ره‌حمان‌په‌نا‌ئه‌ندامی‌‌كۆمیته‌ی‌‌ناوه‌ندی‌‌كۆمه‌ڵه‌‌بۆ‌ده‌ستوور

نامانه وێت جارێكی دیكه حكومه تی ئیسالمی

له ڕه نگێكی دیكه دا به سه ر

خه ڵكدا بسه پێندرێت

پێمانوایه فیدڕالیزم چاره سه ر نییه بۆ كێشه ی نه ته وایه تی ، ئێمه خوازیاری مافی چاره نووسین بۆ خه ڵكی كوردستان

كۆمه ڵه له ساڵی 1969وه یه كێك له تایبه تمه ندییه كانی دژایه تیكردنی

شوره وی جاران بوو

سازدانی : سه روه ت عه بدوڵا

كۆمه ڵه ناوه ندی كۆمیته ی ئه ندامی په نا ره حمان حه سه نی ره خنه ئێران. كۆمۆنیستی حیزبی كوردستانی سازمانی -رۆژه��ه اڵت كوردستانی ناسیۆنالیسته كانی هێزه له تێڕوانینی هه ڵچنیوه ، سه وز بزووتنه وه ی به ئه مریكاو كه هیوایان ده گرێت،

ده ڵێت ئه وان بڕوایان به هێزی خه ڵك نه ماوه .سه وز بزووتنه وه ی راب��ه ران��ی ده ڵێت په نا ره حمان حه سه نی گۆڕینی بۆ خه ڵك خه باتی به اڵم ئیسالمین، كۆماری پارێزه ری سه رله به ری رژێمه كه یه ، نه ك ئیساحكردنی . ده ڵێت ئه وان بڕوایان

به ئیساحكردنی ئه و رژێمه نییه .


سیاسه‌ت8ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

هیوا‌سه‌لیمی

ئ��ه‌م‌رۆژان��ه‌‌ه��اوك��ات��ه‌‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ده‌ستپێكردنی‌جه‌نگی‌هه‌شت‌ساڵه‌ی‌جه‌نگێك‌ ئ��ێ��ران،‌ ع��ێ��راق‌و‌ ن��ێ��وان‌مرۆیی‌ گ��ه‌وه‌ری‌ كه‌كاره‌ساتێكی‌ڤێتنام‌وه‌ك‌ له‌دوای‌شه‌ڕی‌ خولقاند‌و‌درێژماوه‌ترین‌جه‌نگی‌سه‌ده‌ی‌بیسته‌م‌پێناسه‌كرا.‌جه‌نگی‌دوو‌واڵتی‌دراوسێ‌زه‌مینه‌‌ هۆكار‌و‌ كۆمه‌ڵێك‌ به‌هۆی‌ كه‌‌هاته‌ئاراوه‌‌و‌تا‌ئێستاش‌ئاسه‌واره‌كانی‌ئه‌م‌جه‌نگه‌‌ده‌بیندرێت.‌جه‌نگ‌له‌نێوان‌دوو‌هێزی‌كۆنه‌پارێز‌كه‌یه‌كیان‌جه‌نگی‌ن��اودێ��رده‌ك��رد‌و‌ س��ه‌دام‌ به‌قادسیه‌ی‌

ئه‌ویتریشیان‌به‌خۆڕاگری‌پیرۆز.‌زه‌مینه‌كان‌و‌هۆكاره‌كانی‌جه‌نگێكی‌

هه‌شت‌ساڵه‌كێشمه‌كێش‌و‌ زۆرب��ه‌ی‌ ره‌گ��ی‌ج��ه‌ن��گ��ه‌‌ج��ی��ه��ان��ی��ی��ه‌ك��ان‌ل��ه‌دڵ��ی‌له‌هۆكاره‌كانی‌ به‌شێك‌ مێژوودایه‌،‌ئێرانیش‌ هاتنه‌ئارای‌جه‌نگی‌عێراق‌-‌ل��ه‌م‌ره‌گ��ه‌وه‌‌س��ه‌رچ��اوه‌‌ده‌گ��رێ��ت.‌ئایینیه‌كانی‌ پیاوه‌‌ ده‌ستتێوه‌ردانی‌شیعه‌ی‌به‌ره‌گه‌ز‌ئێرانی‌له‌رووداوه‌كانی‌كێشه‌ی‌ ع��ێ��راق،‌ 1920ی‌ ش��ۆڕش��ی‌كورد‌ دۆسییه‌ی‌ چاره‌سه‌رنه‌كراوی‌كه‌مایه‌تییه‌كی‌ بوونی‌ له‌ناوچه‌كه‌،‌هه‌وڵه‌‌ ئێران‌و‌ له‌باشووری‌ ع��ه‌ره‌ب‌عه‌ره‌بی‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‌ مێژووییه‌كانی‌عێراقی‌بۆ‌لكاندنی‌به‌عێراقه‌وه‌،‌كێشه‌‌سنوورییه‌كانی‌نێوان‌دوو‌واڵتی‌عێراق‌و‌ئێران،‌ناكۆكی‌نێوان‌دوو‌واڵت‌له‌سه‌ر‌زۆر‌ شه‌توئه‌لعه‌ره‌ب‌و‌ كۆنتڕۆڵكردنی‌هۆكاریتری‌مێژوویی‌وه‌ك‌زه‌مینه‌یه‌كی‌ه��ه‌م��ی��ش��ه‌‌ئ��ام��اده‌‌ب��ۆ‌ن��اك��ۆك��ی‌و‌كێشمه‌كێشی‌ده‌سه‌اڵته‌‌سیاسییه‌كانی‌دوو‌واڵتی‌دراوسێ‌ده‌وریان‌گێڕاوه‌.

پێكدادانی‌ كه‌چه‌ندین‌ مێژووییه‌ك‌نێوان‌ رووداوه‌ك��ان��ی‌ وه‌ك‌ خوێناوی‌ی‌ ‌1972 ت��ا‌ ‌1971 س��اڵ��ه‌ك��ان��ی‌ل��ێ��ك��ه‌وت��ووه‌ت��ه‌وه‌.‌س��ه‌ره‌ڕای‌ئه‌م‌به‌ستێنه‌‌مێژووییانه‌‌و‌چه‌ندین‌هۆكاریتر‌درێژخایه‌نتری‌ گه‌وره‌تر‌و‌ به‌جه‌نگێكی‌نێوان‌ ساڵه‌ی‌ هه‌شت‌ جه‌نگی‌ وه‌ك‌ئیسالمی‌ كۆماری‌ به‌عس‌و‌ حكومه‌تی‌

گۆڕدرا.‌ه��ات��ن��ه‌س��ه‌رك��اری‌ح��ك��وم��ه‌ت��ی‌دواتر،‌ ساڵ‌ چه‌ند‌ له‌عێراق‌و‌ به‌عس‌سیاسی‌ ئ��اڵ��وگ��ۆڕی‌ دروس��ت��ب��وون��ی‌

له‌ناكۆكی‌و‌ تازه‌‌ قۆناغێكی‌ له‌ئێران،‌واڵت��دا‌ دوو‌ له‌نێوان‌ كێشمه‌كێشی‌ئێران‌ ساڵه‌ی‌ ‌8 ش��ه‌ڕی‌ خولقاندو‌كه‌‌ جه‌نگێك‌ لێكه‌وته‌وه‌.‌ عێراقی‌ ‌-سه‌ربازی‌ به‌هێرشی‌ ‌1980 له‌ساڵی‌عێراق‌بۆ‌سه‌ر‌ئێران‌ده‌ستیپێكرد‌و‌تا‌20ی‌ئابی‌‌1988درێژه‌ی‌كێشا.‌‌‌

لێكۆڵه‌ری‌ كارناس‌و‌ بیل‌ جه‌یمز‌رۆژه��ه‌اڵت��ی‌ سیاسییه‌كانی‌ پ��رس��ه‌‌كه‌هۆكاری‌ بڕوایه‌دایه‌‌ له‌و‌ ناوه‌ڕاست‌جه‌نگ‌ ده‌ستپێكردنی‌ س��ه‌ره‌ك��ی��ی‌له‌سه‌ر‌كۆنتڕۆڵكردنی‌كه‌نداو‌بوو.‌وتی‌‌“سه‌دام‌حسێن‌ده‌یویست‌له‌م‌رێگه‌وه‌‌ناوچه‌‌ ئ��ه‌م‌ ژان��دارم��ی‌ وه‌ك‌ خ��ۆی‌ستراتژییه‌‌پێناسه‌‌بكات،‌له‌م‌رێگه‌وه‌‌ئابوورییه‌كانی‌‌ سیاسی‌و‌ به‌رژه‌وه‌نده‌‌ناوچه‌كه‌‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ له‌واڵته‌‌

به‌ده‌ستبێنێ”.‌‌ئایدۆلۆژیی‌ دروشمی‌ كۆمه‌ڵێك‌حكومه‌تی‌تازه‌‌به‌ده‌سه‌اڵت‌گه‌یشتووی‌ئێرانیش،‌وه‌ك‌هه‌نارده‌كردنی‌شۆڕشی‌وه‌ك‌ جیهان،‌ ناوچه‌كه‌‌و‌ بۆ‌ ئیسالمی‌پاڵنه‌رێك‌له‌م‌مه‌سه‌له‌دا‌رۆڵیگێڕا.‌

ئه‌م‌بابه‌ته‌‌بووه‌‌هۆكار‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌عێراق‌و‌ شه‌ڕ،‌ له‌هه‌ڵگیرسانی‌ به‌ر‌ كه‌‌نزیكببنه‌وه‌‌و‌ له‌یه‌ك‌ زیاتر‌ سعودییه‌‌خۆیان‌ له‌نێوان‌ ئه‌منی‌ رێككه‌وتنێكی‌ل��ه‌دوای‌ ل��ه‌راس��ت��ی��دا‌ ب��ك��ه‌ن.‌ واژۆ‌ئیسالمی‌ ش��ۆڕش��ی‌ س��ه‌رك��ه‌وت��ن��ی‌شۆڕشی‌ هه‌نارده‌كردنی‌ سیاسه‌تی‌ئ��ی��س��الم��ی‌ب��ۆ‌ع��ێ��راق،‌ل��ه‌الی��ه‌ن‌هاوبیرانی‌ خومه‌ینی‌و‌ ئایه‌تووڵاڵ‌بووه‌‌و‌ مێژوویی‌ سه‌ره‌كی‌و‌ ئه‌ركێكی‌ل��ه‌چ��ه‌ن��دی��ن‌ئ��اخ��اوت��ن��ی‌ن��اس��راوی‌دروشمه‌‌ ئه‌م‌ سیاسه‌ته‌‌و‌ ئه‌م‌ ئه‌واندا‌

دووباره‌كراوه‌ته‌وه‌.‌ئیسالمیستی”‌و‌ “پ��ان‌ بیرۆكه‌ی‌خ��ه‌ون��ی‌ح��ك��وم��ه‌ت��ی‌ج��ی��ه��ان��ی‌له‌كتێبه‌كان‌و‌ به‌ده‌یانجار‌ ئیسالم‌نووسراوه‌كانی‌رابه‌رانی‌ئیسالمی‌ئێران‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ به‌‌ پێكراوه‌،‌ ئاماژه‌ی‌عێراق‌و‌ واڵتی‌ مه‌زهه‌بی‌ ستراكتۆری‌له‌و‌ شیعه‌‌ زۆری‌ رێژه‌یه‌كی‌ بوونی‌واڵته‌دا،‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌ده‌یتوانی‌زه‌نگێكی‌عێراق‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‌ بۆ‌ مه‌ترسیدار‌

بێت.هۆكارێكیتر‌كه‌توانی‌كاریگه‌رییه‌كی‌س��ه‌رب��ازی‌ هێرشی‌ ل��ه‌س��ه‌ر‌ گ��رن��گ‌عێراق‌بۆ‌سه‌ر‌ئێران‌دابنێ،‌رووداوی‌

ئه‌مریكا‌ باڵیۆزخانه‌ی‌ داگیركردنی‌باڵیۆز‌و‌ به‌بارمته‌گرتنی‌ له‌ئێران‌و‌دیپلۆماته‌كانی‌ویالیه‌ته‌‌یه‌كگرتووه‌كانی‌له‌عورفی‌ كه‌‌ ره‌فتارێك‌ بوو،‌ ئه‌مریكا‌“دزێ��و”‌ به‌ره‌فتارێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌داده‌نرا،‌هه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌بووه‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌بڕیارنامه‌‌ دوو‌ ئاسایش‌ كه‌ئه‌نجومه‌نی‌په‌سه‌ندبكات.‌ ره‌فتاره‌‌ ئه‌م‌ ل��ه‌دژی‌سیاسیی‌ په‌یوه‌ندی‌ پچڕانی‌ هه‌روه‌ها‌ئه‌م‌ لێبكه‌وێته‌وه‌.‌ ئه‌مریكای‌ ئێران‌و‌ره‌فتاره‌‌ته‌ریككه‌وتننه‌وه‌ی‌نێوده‌وڵه‌تی‌ح��ك��وم��ه‌ت��ی‌ئ��ێ��ران��ی‌ل��ێ��ك��ه‌وت��ه‌وه‌،‌بۆ‌ به‌هانده‌رێك‌ ب��وو‌ له‌هه‌مانكاتدا‌سه‌بارت‌ به‌عس‌ حكومه‌تی‌ بڕیاردانی‌

به‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌ئێران.‌سه‌ره‌ڕای‌ئه‌م‌هۆكارانه‌،‌لێكترازانی‌ئێران‌ به‌هێزی‌ س��وپ��ای‌ ری��زه‌ك��ان��ی‌ل��ه‌دوای‌ه��ات��ن��ه‌س��ه‌رك��اری‌ك��ۆم��اری‌دوورخستنه‌وه‌‌و‌ به‌هۆی‌ ئیسالمی،‌له‌سێداره‌دانی‌فه‌رمانده‌‌پایه‌به‌رزه‌كانی‌بۆ‌ پاڵنه‌رێك‌ وه‌ك‌ سوپایه‌ش‌ ئه‌م‌بڕیاره‌‌سه‌ربازییه‌كانی‌سه‌دام‌حوسێن‌

رۆڵی‌گێڕا.‌له‌هێرشكردنه‌وه‌‌بۆجه‌نگێكی‌درێژماوه‌

دوانیوه‌ڕۆی‌ عێراق‌ ئاسمانی‌ هێزی‌24ی‌سێپته‌مبه‌ری‌‌1980هێرشیكرده‌‌ئێران،‌ ئاسمانییه‌كانی‌ بنكه‌‌ س��ه‌ر‌له‌به‌كارهێنانی‌ هه‌ڵه‌كردن‌ به‌هۆی‌زیانێكی‌ ته‌قه‌مه‌نی،‌ بۆمب‌و‌ چه‌شنی‌ئێران‌و‌ شه‌ڕكه‌ره‌كانی‌ به‌فرۆكه‌‌ كه‌م‌كه‌وت.‌ ئێران‌ ئاسمانییه‌كانی‌ بنكه‌‌بۆردمانه‌ی‌ ئه‌م‌ دوای‌ كاتژمێر‌ دوو‌فرۆكه‌كانی‌عێراق،‌فرۆكه‌‌شه‌ڕكه‌ره‌كانی‌ب��ه‌م‌هێرشه‌‌ ل��ه‌وه‌اڵم��دان��ه‌وه‌‌ ئ��ێ��ران‌سه‌ربازییه‌‌و‌به‌كه‌ڵكوه‌رگرتن‌له‌فرۆكه‌ی‌سه‌ربازییه‌كانی‌ بنكه‌‌ ئێف‌4 ج��ۆری‌به‌غداد‌و‌ شاری‌ له‌باشووری‌ “الرشید”‌

“شوعیبه‌”‌یان‌بۆردومانكرد.‌ئه‌و‌ پێش‌ هه‌فته‌یه‌كیش‌ چه‌ند‌چه‌ندین‌ ئاسمانیانه‌،‌ ب��ۆردوم��ان��ی‌‌مین‌ چاندنی‌ سه‌ربازی‌و‌ پێكدادانی‌ئ��ێ��ران‌و‌ سنوورییه‌كانی‌ ل��ه‌ن��اوچ��ه‌‌له‌گه‌ڵ‌ هاوكات‌ هاته‌ئاراوه‌‌و‌ عێراق‌ده‌ستپێكردنی‌شه‌ڕی‌ئاسمانی‌له‌نێوان‌هێرشێكی‌ عێراق‌ سوپای‌ واڵت،‌ دوو‌ئێران‌ خاكی‌ قواڵیی‌ بۆ‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‌

ده‌ستپێكرد.‌هێرشی‌ كاتژمێره‌كانی‌ له‌یه‌كه‌مین‌

خاكی‌ قواڵیی‌ بۆ‌ عێراق‌ س��ه‌رب��ازی‌ئێران،‌نزیكه‌ی‌سی‌هه‌زار‌كیلۆمه‌تری‌عێراقه‌وه‌‌ سوپای‌ له‌الیه‌ن‌ چوارگۆشه‌‌داگیركرا.‌هاتنه‌‌پێشه‌وه‌كانی‌سوپای‌عێراق‌به‌شێوه‌یه‌كی‌به‌رده‌وام‌درێژه‌ی‌شاره‌كانی‌ مانگدا‌ ل��ه‌دوو‌ كێشا‌و‌بستان،‌ سوسه‌نگرد،‌ خوڕه‌مشه‌هر،‌شیرین،‌ قه‌سری‌ مێهران،‌ دێهلوران،‌شاریتر‌ چه‌ندین‌ سومار‌و‌ ه��وه‌ی��زه‌،‌سوپای‌ هێزه‌كانی‌ ده‌ستی‌ كه‌وته‌‌

عێراق.ش��ه‌ڕ‌و‌ م��ان��گ‌ چ��ه‌ن��دی��ن‌ دوای‌ ‌سوپای‌ جه‌نگ،‌ له‌به‌ره‌كانی‌ كوشتار‌پاسداران‌ سوپای‌ )ئه‌رته‌ش(‌و‌ ئێران‌توانیان‌خۆیان‌كۆبكه‌نه‌وه‌‌و‌له‌چه‌ندین‌عێراق‌ هێزه‌كانی‌ سه‌ربازیدا‌ پالنی‌ئێران‌ به‌پاشه‌كشه‌بكه‌ن،‌خاكی‌ ناچار‌عێراق‌ سوپای‌ هێزه‌كانی‌ له‌بوونی‌

پاككرایه‌وه‌.ق��ۆن��اغ��ی‌ی��ه‌ك��ه‌م��ی‌ج��ه‌ن��گ‌كه‌‌عێراق‌ سه‌ربازی‌ هێرشی‌ له‌سه‌ره‌تای‌بۆ‌سه‌ر‌ئێران‌تا‌ناچاركردنی‌سوپای‌ع��ێ��راق‌ب��ه‌پ��اش��ه‌ك��ش��ه‌‌و‌گ��رت��ن��ه‌وه‌ی‌درێژه‌ی‌ ‌... خوره‌مشه‌هر‌و‌ شاره‌كانی‌ئێران‌ چه‌كداره‌كانی‌ هێزه‌‌ كێشا،‌له‌قۆناغی‌ بوو.‌ به‌رگریان‌ حاڵه‌تێكی‌له‌كاتی‌ وات��ه‌‌ جه‌نگه‌وه‌،‌ دووه��ه‌م��ی‌خوره‌مشه‌هر‌ شاری‌ به‌ده‌سته‌وه‌گرتنی‌جه‌نگ‌ كۆتایی‌ تا‌ ‌1982 له‌ساڵی‌ئه‌م‌ ناوه‌رۆكی‌ خایاند،‌ ساڵی‌ ‌6 كه‌‌هێرشكردنی‌ حاڵه‌تێكی‌ جه‌نگه‌‌به‌وێنه‌ی‌ ئێران‌ ئه‌مجاره‌یان‌ ب��ووه‌‌و‌ده‌كرد‌و‌ هێرشی‌ عێراق،‌ سه‌ره‌تاكانی‌سوپای‌عێراقیشی‌به‌رگری‌ده‌كرد.‌له‌و‌‌6ساڵه‌ی‌دوایی‌كۆماری‌ئیسالمی‌به‌‌“سیاسه‌تی‌شه‌ڕنگێزانه‌“‌و‌به‌دروشمی”‌جه‌نگ‌جه‌نگ‌تا‌سه‌ركه‌وتن”‌تا‌قواڵیی‌له‌شكركێشی‌ عێراق‌ كیلۆمه‌تری‌ ‌100)ئه‌رته‌ش(‌ ئێران‌ سوپای‌ كردبوو.‌له‌به‌گریكردن‌و‌ رۆڵ��ی‌ گ��ه‌وره‌ت��ری��ن‌له‌شوێنه‌‌ عێراق‌ سوپای‌ ده‌رك��ردن��ی‌دوای‌ ب��ه‌اڵم‌ گێڕا،‌ داگ��ی��رك��راوه‌ك��ان‌ورده‌‌ ع��ێ��راق‌ س��وپ��ای‌ پاشه‌كشه‌ی‌ده‌زگای‌ له‌الیه‌ن‌ ئێران‌ سوپای‌ ورده‌‌پ��ه‌راوێ��زخ��ران‌و‌ ئ��ێ��ران��ه‌وه‌‌ سیاسیی‌

سوپای‌پاسدارانیان‌قوتكرده‌وه‌.سوپای‌ سه‌ركه‌وتنه‌كانی‌ ل��ه‌دوای‌له‌مانگه‌كانی‌ له‌به‌رگریكردن‌ ئێران‌رێگه‌ی‌ داخستنی‌ جه‌نگ‌و‌ سه‌ره‌تای‌

هێزی‌ سه‌ركه‌وتنی‌ ع��ێ��راق‌و‌ ئاویی‌به‌و‌ حسێن‌ س��ه‌دام‌ ئێران،‌ ده‌ریایی‌له‌لێكدانه‌وه‌‌ كه‌‌ گه‌یشت‌ راستییه‌‌بووه‌‌و‌ هه‌ڵه‌‌ تووشی‌ سه‌ربازییه‌كاندا‌كه‌وته‌‌ دوات��ر‌ ساڵه‌كانی‌ بۆیه‌‌ ه��ه‌ر‌بیركردنه‌وه‌‌له‌دۆزینه‌وه‌ی‌ریگایه‌ك‌بۆ‌ئاگربڕ‌و‌ كۆتاییهێنان‌به‌جه‌نگ.‌پرسی‌وه‌فدێكی‌ ه��ات��ه‌ئ��اراوه‌‌و‌ ناوبژیوانی‌ئاشتی‌له‌كۆنفڕانسی‌واڵتانی‌ئیسالمی‌و‌چه‌ندین‌وه‌فدیتر‌چه‌ندینجار‌سه‌ردانی‌عێراق‌و‌ئێرانیان‌كرد‌و‌پرسی‌ئاگربڕیان‌

وروژاند.‌ئه‌وه‌بوو‌ خوازیاری‌ حسێن‌ سه‌دام‌كه‌جه‌نگی‌نێوان‌دوو‌واڵت‌بوه‌ستێت،‌ب��ه‌اڵم‌ب��اڵ��ی‌ه��ه‌ره‌ت��ون��دڕه‌وی‌ناو‌له‌خۆبایی‌ ئێران‌ سیاسیی‌ سیستمی‌له‌گورزه‌‌سه‌ربازییه‌كان‌باسی‌له‌گرتنی‌به‌ره‌و‌ رۆیشتن‌ له‌وێشه‌وه‌‌ كه‌ربه‌ال‌و‌“به‌یتولومه‌قه‌ده‌س”‌ دواجار‌ لوبنان‌و‌نه‌هاته‌‌ كات‌ كه‌هیچ‌ خه‌ونێك‌ ده‌كرد،‌زیاتر‌ كوژرانی‌ ماڵوێرانی‌و‌ ته‌نیا‌ دی‌و‌له‌ملیۆنێك‌مرۆڤی‌دیكه‌ی‌لێكه‌وته‌وه‌.

هه‌شت‌ساڵ‌جه‌نگ‌وسه‌ره‌نجام‌هیچ

هه‌موو‌ جه‌نگ‌ كۆتایی‌ مانگه‌كانی‌مه‌سه‌له‌كان‌پێچه‌وانه‌‌بووه‌وه‌،‌سوپای‌ساڵه‌‌ چه‌ند‌ ئه‌و‌ به‌درێژایی‌ كه‌‌ عێراق‌خه‌ریكی‌به‌رگریكردن‌بوو،‌بۆ‌جارێكیتر‌به‌خۆیه‌وه‌‌ هێرشبه‌رانه‌ی‌ حاڵه‌تێكی‌عێراق‌ سوپای‌ جارێكیتر‌ بۆ‌ گ��رت،‌ئێران.‌ خاكی‌ قواڵیی‌ ن��اوی‌ هاته‌وه‌‌ل��ه‌وپ��ه‌ڕی‌ ئ��ێ��ران‌ ئیسالمی‌ ك��ۆم��اری‌هاتنه‌پێشه‌وه‌كانی‌ له‌ترسی‌ الوازی‌و‌به‌قبووڵكردنی‌ ناچار‌ ‌ عێراق‌ سوپای‌598ی‌ ئ��اگ��رب��ڕی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌رێكخراوی‌ ئاسایشی‌ ئه‌نجومه‌نی‌پێویسته‌‌ بوو.‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان‌ئه‌و‌ ل��ه‌وه‌وپ��ێ��ش‌ كه‌ساڵێك‌ ب��وت��رێ‌كه‌چی‌ ئاماده‌كرابوو،‌ رێككه‌وتننامه‌یه‌‌ئاگربه‌ست‌ ن��ه‌ب��وو‌ ئ��ام��اده‌‌ ئ��ێ��ران‌

قبوڵبكات.‌بوو‌ له‌مه‌وبه‌ر‌ هه‌فته‌یه‌ك‌ هه‌رچه‌ند‌میرحسێنی‌مووسه‌وی‌یه‌كێك‌له‌رابه‌رانی‌ئۆپۆزیسیۆنی‌كۆماری‌ئیسالمی‌و‌سه‌رۆك‌جه‌نگ،‌ له‌سه‌رده‌می‌ ده‌وڵه‌ت‌ وه‌زیرانی‌راگه‌یاندنی‌ به‌هێرشی‌ ل��ه‌وه‌اڵم��دان��ه‌وه‌‌رێگربوونی‌ له‌هه‌مبه‌ر‌ به‌رانبه‌ر‌ الیه‌نی‌موسه‌وی‌له‌به‌رده‌م‌هێرشه‌‌سه‌ربازییه‌كانی‌ئێران‌ الوازبوونی‌ به‌غداد،‌ گرتنی‌ ئێران‌و‌به‌ئاشكرا‌ جه‌نگ،‌ كۆتایی‌ له‌ساڵه‌كانی‌ب��اس��ده‌ك��ات‌و‌ت��ه‌ن��ان��ه‌ت‌ه��ه‌ڕه‌ش��ه‌ی‌ئه‌وه‌ده‌كات‌كه‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌قسه‌‌و‌ره‌خنانه‌‌به‌رده‌وامبێ،‌ئه‌وا‌ناچارده‌بێ‌نهێنییه‌كانی‌سه‌رده‌می‌جه‌نگ‌ئاشكرابكات.‌موسه‌وی‌‌6 له‌‌ دۆالر‌ ملیار‌ ‌4“ ده‌ڵێت‌ له‌مباره‌وه‌‌جه‌نگ‌ بۆ‌ نه‌وت‌ فرۆشی‌ دۆالری‌ ملیار‌سه‌رفده‌كرا‌و‌ته‌نیا‌‌2ملیاردی‌بۆ‌خه‌ڵكی‌ئێران‌ته‌رخانده‌كرا.‌ئێمه‌‌وه‌كو‌ده‌وڵه‌ت‌فه‌رمانده‌یی‌ جه‌نگ‌ له‌كۆتاییه‌كانی‌له‌و‌ پێسپێردرا،‌ جه‌نگمان‌ به‌ره‌كانی‌كاته‌ی‌كه‌عێراق‌بۆ‌جارێكیتر‌هێرشه‌كانی‌ئه‌وه‌‌ ترسی‌ ده‌ستپێكردبووه‌وه‌‌و‌ خۆی‌بوو‌كه‌پارێزگای‌خوزستان‌بۆ‌جارێكیتر‌

داگیر‌بكرێته‌وه‌”.‌موسه‌وی‌له‌درێژه‌ی‌قسه‌كانیدا‌باس‌هاتنه‌ئارای‌ له‌كاتی‌ كه‌عێراق‌ له‌وه‌ده‌كا‌بڕیارنامه‌ی‌‌598زۆر‌به‌هێز‌بووه‌‌و‌هێزه‌‌له‌‌50 زیاتر‌ واڵت��ه‌‌ ئ��ه‌و‌ چه‌كداره‌كانی‌

فه‌یله‌ق‌بوون.‌ئێران‌ ره‌سمییه‌كان‌ ئاماره‌‌ به‌پێی‌ه��ه‌زار‌ ‌213 ل��ه‌‌ زی��ات��ر‌ جه‌نگه‌دا‌ ل��ه‌م‌ئێرانی‌كوژراون،‌‌335هه‌زار‌كه‌س‌كه‌م‌به‌دیل‌ ئێرانی‌ هه‌زار‌ ‌40 ‌ بوون،‌ ئه‌ندام‌زیان‌ دۆالر‌ ملیار‌ ه��ه‌زاران‌ گ��ی��راون‌و‌ملیۆن‌و‌ ‌2 ئێستاش‌ كه‌وتووه‌.‌ له‌ئێران‌ئالوده‌‌ ئێران‌ زه‌وی‌ دۆن��م‌ ه��ه‌زار‌ ‌400به‌مینی‌چێندراون‌و‌هه‌موو‌هه‌فته‌یه‌ك‌‌15كه‌س‌به‌هۆی‌ئه‌م‌مینه‌‌هه‌ڵنه‌گیراوانه‌وه‌‌

گیانیان‌له‌ده‌ستده‌ده‌ن.‌له‌وه‌‌ زیاتر‌ زۆر‌ عێراقیش‌ زیانه‌كانی‌‌ده‌خه‌مڵێنرێت،‌به‌اڵم‌هێشتا‌ئاماری‌‌ورد‌

له‌به‌رده‌ستدا‌نین.‌

ه��ه ش��ت س��اڵ ش��ه ڕ ل��ه پ��ێ��ن��او ه��ی��چ��دا22 ساڵ به سه ر جه نگی عێراق و ئێران تێپه ڕی، كه به هێرشی عێراق ده ستیپێكردو به له خۆباییبوونی ئێران شكستیهێنا


11 پشوو

به اڵم ده ك��ات، چاودێریت كه سێك لێبێت، ئ��اگ��ات ت��ۆ ل��ه وه ن��اچ��ێ��ت بێت، ل��ه خ��ۆت ئ��اگ��ات پێویسته چونكه ئه و كه سه ده یه وێت بێته نێو ئامۆژگاریت هه ساره كان ژیانته وه . له ده ست هه له ئه م به وه ی ده كه ن

نه ده یت.

ته‌رازوو‌)‌22ئه‌یلول‌-‌‌22ت.‌یه‌که‌م(

ئ��اگ��ات ل��ه و ك��ه س��ان��ه ب��ێ��ت كه به ڕووكه ش ده یانناسیت و به مزووانه ئ��ه وه له جیاتی هه ڵمه خه ڵه تێ ب��ك��ه وه . ه��ه س��ت��ه ك��ان��ت دوای خۆت و ریشه ییدایت و له گۆڕانێكی ده وروبه ره كه شت هه ستی پێده كه ن. بۆت سوودی رۆحیت گه شه كردنی

ده بێت.

دوپشک‌‌)‌23ت.‌یه‌که‌م‌-‌‌21ت.‌دووه‌م(

لێده كات وات ب��ارودۆخ هه ندێك له ده وروبه ره كه ت، بیت به گوماناوی دۆزی��ن��ه وه ی بۆ ه��ه وڵ بۆیه ه��ه ر س��ه رچ��اوه ی گ��وم��ان��ه ك��ه ب��ده . ده بێ�ت و زۆر به رپرسیاریه تییه كانت كه هه ڵبژاردنه كانت هه ستده كه یت پێویسته خ��ۆت��دان و ل��ه ده س��ت��ی

به باشی بیریان لێبكه یته وه .

که‌وان‌‌)‌22ت.‌یه‌که‌م‌-‌‌20ک.‌یه‌که‌م(

به خت پیشه ییتدا بواری له هه ندێ به خۆبوونت بڕوا ده بێت. ی��اوه رت ئه گه ر زی��ات��ره . كاتێك له هه موو نیازیت كاره كه ت بگۆڕیت، ئه م چه ند رۆژه زۆر گونجاوه بۆت. هه فته یه كی

زۆر تایبه ت ده گوزه رێنیت.

گیسک‌)‌21ک.‌یه‌که‌م‌-‌‌19ک.‌دووه‌م(

روون ئاسۆیه كی م��اوه ی��ه دا ل��ه م ئه مه ش ده رده ك��ه وێ��ت، له ژیانتدا ی��ادگ��اری و هه ندێ لێده كات وات بیره وه ری خۆشت ال زیندوو بێ�ته وه ئه مانه نه ماون. زۆره كه ماوه یه كی نوێن قۆناغێكی نیشانه ی هه موو

له به خته وه ری له ژیانتدا.

سه‌تڵ‌‌)‌20ک.‌دووه‌م‌-‌‌18شوبات(

هه ندێك ب��ه خ��اوه ن��دارێ��ت��ی ح��ه ز له ماڵه كه تدا، ده كه یت كه لوپه ل بۆ نییه گونجاو كاتێكی ب��ه اڵم له باری ئاگات پێویست كڕینیان. داراییت بێت و به پێی به ڕه كه ت قاچ گرفت تووشی ئه گه رنا ڕاكێشیت،

ده بیت.

نه‌هه‌نگ‌)‌19شوبات‌-‌‌20ئازار(


موحسین یاسینده ڵێت چنار گۆرانیبێژ خانمه زه نگه نه جه لیل ه��ون��ه رم��ه ن��د ل��ه گ��ه ڵ له ز نجیره به شداریكردنم بۆ رێككه وتووین سه ره كیشم رۆڵی گ��ه رده ل��وول و درام��ای بۆ تامه زرۆنیم “زۆر وتی به اڵم ده بێت،

به شداربوونم له زنجیره دراماكاندا”.چ��ن��ار ك��ه س��ه ره ت��ای ك��اری ه��ون��ه ری یه كه م 2004 و ساڵی بۆ ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه عه شق(ه )ت��ه الری به ناوی گۆرانیشی محه مه ده ، كه مال هونه رمه ند كه ئاوازی خوێندنی ق��ۆن��اغ��ی 2005 ل��ه س��اڵ��ی سوید له واڵتی ته واوكردووه و دواناوه ندی ده ژی. ئێستاش دوای دانیشتنێكی له گه ڵ به وه ی رێككه وتوون زه نگه نه دا جه لیل ببێت به ئه كته رێكی سه ره كی ئه و زنجیره

درامایه .“بڕیارمدابوو وت به ده ستووری چنار كه بوونی ئه و پڕۆژه یه الی خۆم به نهێنی

بهێڵمه وه تاكاتێكی گونجاو”.وتی چنار بیرۆكه یه وه ، ئ��ه و ل��ه ب��اره ی په یوه ندی زه نگه نه جه لیل “هونه رمه ند نه ك خۆشحاڵبووم، زۆر پ��ێ��وه ك��ردم و ئاوا له فیلمێكی كه له به رئه وه ی ته نها زیاتر به ڵكو به شدارده بم، سه ركه وتوودا له به رئه وه ی چۆن چنار گه یشتووه ته دڵی

هونه رمه ند جه لیل زه نگه نه”.رێككه وتنه كه وه ، چۆنیه تی ل��ه ب��اره ی نامه وێت من “هه ڵبه ته وت��ی زه نگه نه بڕۆمه ورده كارییه كانه وه ، به اڵم ئه و رۆڵه ی بۆ دانراوه له زنجیره درامای گه رده لوولدا

من، رۆڵێكی سه ره كی ده بێت”.

ئاماژه ی به وه شدا كه ئه گه رچی زۆر تامه زرۆ نییه بۆ به شداربوون له زنجیره دراماكاندا و به اڵم ن��ه ك��ردووه ، به شداریشی هه رگیز

بڕیاریدا به شداریبكات.چنار له باره ی توانای خۆی بۆ كاری نواندن وتی “كاری نواندن كارێكی ئاسان نییه و ك��ه دووره ببینی رۆڵێك ده بێت زۆرج��ار ئێش و بۆچوون و بیرو له ڕه نگدانه وه ی ئازاری ژیانی خۆته وه ، به اڵم هه ركارێكیش سه ركه وتنی خۆمی تێدا ببینم، ده یكه م و

هه وڵی بۆ ده ده م”.درامایه دا له و به شداریكردنی له باره ی ده ڵێت “هێشتا نه گه یشتووینه ته ئه نجام و پێویستمان چونكه كۆتایی، ب��ڕی��اری بگه ینه ئ��ه وه ی بۆ زی��ات��ره به كاتێكی

رێككه وتنێك و بڕیاری خۆمان بده ین”.

چنار:‌رۆڵه‌كه‌م‌له‌درامای‌گه‌رده‌لوولدا‌سه‌ره‌كی‌ده‌بێت

“ئه‌و‌رۆژه‌ی‌بابا‌نوئیل‌گریا”‌له‌شه‌وانی‌

ره‌مه‌زانداژه نیار له هه ولێر:

بڕیاروایه له شه وانی ره مه زاندا، فیلمی “ئه و رۆژه ی بابا نوئیل گریا” له ده رهێنانی سلێمانی له شاری كوردستان، رۆژه��ه اڵت��ی سینه ماكاری زه بیحی ره حیم

نمایشبكرێت.بابا رۆژه ی فیلمه )ئه و “ئه م بۆ ده ستوور وتی له لێدوانێكیدا زه بیحی ره حیم نوئیل گریا( له شه وانی ره مه زاندا له هۆڵی رۆشنبیری له سلێمانی نمایشده كرێت

كه ماوه كه ی 75 خوله كه “.بلیت به شێوه ی نمایشده كرێت و 10 شه و ماوه ی بۆ فیلمه “ئه م وتی هه روه ها

ده بێت، به اڵم تائێستا نرخی بلیته كانمان دیاری نه كردووه “.زه بیحی راشیگه یاند “ده بێت خه ڵكی ئێمه فێرببێت كه فیلمه كوردییه كان به بێ به رامبه ر نه بینێت، پێویسته فێری ئه و كلتووره ببێت كه بۆ بینینی هه ر فیلمێك،

بلیت بكڕێت”.چیرۆكی فیلمی سینه مایی “ئه و رۆژه ی بابا نۆئێل گریا”: “ره شه “ پێشمه رگه یه كی هاوسه رو له ده ستدانی به هۆی كه گه له كه یه تی شۆڕشی فه رامۆشكراوی

منداڵه كه یه وه له كاره ساتی هه ڵه بجه دا، تووشی نه خۆشی ده روونی بووه . شاری بگه یه نێته خۆی ساڵدا له سه ری ئه وه ی بۆ ده بڕێت، سنوور پیاوێك

هه ڵه بجه و به مه به ستی به پێكه نینخستنی خه ڵكی هه ڵه بجه ، ده بێته بابا نوئێل.شۆڕشه وه له پای كه كه سانه ی به و پێشكه شه ساڵ سه ری پێیوایه ره شه نۆئێل” “بابا خه م له هه رێمی به اڵم پاره ، سامان و سه روه ت و به خاوه ن بوون

ده ستده كات به گریان.له سینه ماكاره یه كێكه له دایكبووه . بانه له شاری زه بیحی ساڵی 1971 ره حیم كورته له وانه سینه ماییه ، به رهه می چه ندین خاوه نی ك��ورد، به تواناكانی فیلمه كانی )هاوار، سه ته الیت، كۆتایی شه ڕ، ئه و پیاوه ی كه چوو بۆ سه یران، ساته مه زادكراوه كان، تیرۆریستێك داده به زێت، رۆژی دوایی، ئسترێس، سه مای ره نگه كان، ژانی دابڕانی ئه به دی، فیلمی واڵتی ئه فسانه ( كه له چه ندین فێستیڤاڵی

سینه مایی گرنگ به شداریكردووه و چه ندین خه اڵتی به ده ستهێناوه .جه لیل ره شید، ئه حمه د سه اڵح له : پێكهاتووه فیلمه ئه م ئه كته ره كانی ره حمانزاده ، شوان عه توف، نه وزاد مه جید، نیگار به كر، ده وه ن مه جید، عه لی به رزان حامید، هومایون ساحیب، بورهان، جه لیل سه عید، محه مه د زه بیحی، ره نج رزگار، كۆچه ر نوری، به ختیار خه زان، رێباز سه اڵح، ژیار به رزان ...هتد.

ده‌الل‌زاخۆیی،‌گۆرانییه‌كی‌شێخۆ‌

ده‌ڵێته‌وه‌موحسین یاسین

هونه رمه ندی گۆرانیبێژ ده الل زاخۆیی، له ئه لبومێكی ك��ارك��ردن��ه سه رقاڵی میوزیكی كاری له ئێستادا كه نوێدا، ماوه . ده نگی كاری ته نها ته واوبووه و بۆ وه فایه ك وه ك��و ئه لبومه شدا له و هونه رمه ند محه مه د شێخۆ، گۆرانییه كی

ناوبراو ده ڵێته وه .بۆ له لێدوانێكیدا زاخ��ۆی��ی ده الل��ی “له ئێستادا رای��گ��ه ی��ان��د ده س��ت��وور كاره كانی ت��ه واوك��ردن��ی س��ه رق��اڵ��ی گۆرانی 11 كه نوێیه كه مم ئه لبومه میوزیكی ك��اری ل��ه خ��ۆده گ��رێ��ت و ته واوبووه ، ته نها كاری ده نگ و میكس و

ماسترینگی ماوه”.ئه و گۆرانییه كانی ل��ه ئ��اوازی س��ێ ئه لبومه ی ده الل زاخۆیی هی خۆیه تی و دوو له گۆرانییه كانی و دوو تێكستی

عه بدولقه هار ه��ون��ه رم��ه ن��د ئ��اوازی تری تێكستێكی ئاوازێك و زاخۆییه و هی هونه رمه ند نوشدار محه مه د تاهیرو هه ڤاڵ ئ��اوازی دیكه ش ئ��اوازه ك��ان��ی عه لی و نیهاد عه لی و عیماد ئیبراهیم و هه ڤاڵ هه سنی و ئه حمه د تێكستێكی

زاخۆیی و به یاره .كاری میوزیكی ئه و گۆرانییه له هه ریه ك ئاشوری( )سه نحاریب له ستۆدیۆی )ئارت ستۆدیۆكانی سوید و له واڵتی كه اڵس و ده نگ و ره نگ( له شاری دهۆك

ئه نجامداوه .ل��ه ب��اره ی ن��اوی ئ��ه ل��ب��وم��ه ك��ه ی��ه وه بۆ ناوێكم هیچ “تائێستا وتی ناوبراو

ئه لبومه كه م دانه ناوه”.كه وه كو ئه وه شكرد بۆ ئاماژه ی ده الل كۆچكردو هونه رمه ندی بۆ وه فایه ك محه مه د شێخۆ، یه كێك له گۆرانییه كانی

ئه و هونه رمه نده ی نوێكردووه ته وه .

پشوو10

سه یری هه موو شته كانی ده وروبه رت هه موو ه��ه وڵ��ب��ده بكه و ب��ه وردی ش��ت��ه ك��ان ب��ه چ��اوێ��ك��ی دی��ك��ه وه ماڵ و ك��ار و وه ك بكه یت، ته ماشا دارای��ی��ه وه ل��ه ڕووی خێزانه كه ت. هه له كان ده بیت و باشتر له جاران

له به رده متدا كراوه تر ده بن.

كاوڕ )21 مارس - 20 نیسان(

به ئاسانی دیكه كه سانی ده توانی بخه یته سه ر بۆچوونه كانت. هه ندێك هه ست وا ده وروب��ه رت له كه سانی ئه ویش كردوویت، بێزاریان ده كه ن ب��ه ه��ۆی ئ��ه وه ی پ��ه ی��وه ن��دی نوێ لێیان دروستده بێ�ت و له ژیانتدا

دوورده كه ویته وه .

فه ریک )22 ئاب - 22 ئه یلول(

له كاره كانت هه ندێك باشتروایه كه مێك گشتیتدا تایبه تی و له ژیانی ته واوبكه یت كارانه ئه و دوابخه یت و كه ده ستتپێكردوون. ئه م چه ند رۆژه كه سانی ناسینی بۆ گونجاون بۆت نوێ. رۆژی به ختت یه كشه ممه یه .

گا )21 نیسان - 20 ئایار(

تووشی له وانه یه ئه وه ی سه ره ڕای له گه ڵ ببیت بچوك ده مه قاڵه یه كی یه كێك له ده وروبه رت، به اڵم میزاجت ئاگات پێویسته باشده بێت. زۆر له ته ندروستیت بێت و زۆر نه خۆیت. له كاره كه تدا لێهاتووییه كانت توانا و

پیشانبده .

دووانه )21 ئایار - 20 حوزه یران(

ده ره وه و چوونه بۆ هه فته یه ئه م له گه ڵ خۆش كاتێكی به سه ربردنی چه ند كه سێكی نزیكتدا زۆر خۆشه و هه وڵبده سوودی لێببینیت. گوێمه ده خه ڵكی . توانجه كانی به پێكه نین و

رۆژی به ختت دووشه ممه یه .

قرژاڵ )21 حوزه یران - 22 ته موز(

وریاییه كی ب��ه وردی و پێویسته ده وروبه ره كه ت ته ماشای زیاتره وه راستییه كان هه وڵبده یت بكه یت و ئ��اگ��ات ببینیت، خ��ۆی��ان وه ك وه رزشه كانت بێت و له ته ندروستیت به ختت رۆژی پشتگوێمه خه .

شه ممه یه .

شێر )22 ته موز - 22 ئاب(

i n f o @ d e s t u r. n e t ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

ژه نیار له هه ولێر:

ك��ورد، سینه ماكاری رۆژبه یانی جانۆ دوای نمایشكردنی فیلمێكی نوێی به ناوی Chaplin of the چاپلنی چیاكان“ب��ه دوای له هه ولێر، ”Mountainsته واوكردنی بۆ ده گ��ه ڕێ��ت پاڵپشتیدا ژێرنووسی ره ن��گ، ده ن��گ، كاره كانی

كوردی و كردنی به فیلمی 35 میلیمی.جانۆ رۆژبه یانی له لێدوانێكیدا بۆ ده ستوور پاڵپشتیكردن و “به مه به ستی وت��ی نوێیه كه م فیلمه كاره كانی ته واوكردنی نمایشێكی چیاكان” “چاپلنی به ناوی تایبه تم له هه ولێر بۆ ئه و فیلمه كرد، بۆ ئه وه ی حكومه ت و الیه نه په یوه نداره كانی ده رك��ه وێ��ت و بۆ فیلمه یان ئ��ه و گرنگی

پاڵپشتیبكه ن”.

ئه وه ی “دوای وتی هه روه ها رۆژبه یانی ستافێكی ل��ه گ��ه ڵ پ��ارس��اڵ له هاوینی هۆڵیوود، كاری وێنه گرتنی ئه م فیلمه مان هه رێمی جیای جیا ناوچه یه كی له چه ند كوردستان و هه ولێری پایته ختدا ئه نجامدا، دواتر له واڵتی ئه مریكا كاری مۆنتاژم بۆ له سه ر كارانه ش ئه و هه موو ئه نجامدا، فیلم ئه ڤینی كۆمپانیای خۆم و ئه ركی

بووه ”.ئاماژه ی به وه شكرد كه توانای ئه وه ی نییه كاره كانی ئه و فیلمه ته واوبكات، كه كاری ده نگ و ره نگ و ژێرنووسی كوردی و كردنی به فیلمی 35 میلیمی ماوه و وتی “ئێستا

ئه م فیلمه پێویستی به پاڵپشتی هه یه”.چیاكان” “چاپلنی فیلمی دیمه نه كانی وێنه گری س��اك��س ج��ۆن��اس ل��ه الی��ه ن شوێنێكی له چه ند هۆڵه ندی-هۆڵیوودی

وێنه یگیراوه ، كوردستان جیای جیا رانیه ، شێخان، كۆیه ، )ره واندز، له وانه

چۆمان(.له كچێكی ب��اس فیلمه كه ن��اوه ڕۆك��ی ده ك��ات، ك��ورد به ڕه چه ڵه ك فه ڕه نسی

سه ردانی ئه مریكی ستافێكی له گه ڵ ده كه ن و كوردستان هه رێمی گونده كانی جیهانی كۆمێدی ئه كته ری فیلمه كانی گوندانه ئه م خه ڵكی بۆ چاپلن چارلی

نمایشده كه ن.

ئه م كچه كورده به ناوی “نازێ” له گه ڵ ئه و ده گه ڕێت خێزانه كه یدا به دوای ستافه دا ئه نفالكردنیان كه پرۆسه ی گوندانه ی له و له الیه ن رژێمی به عس)1988-1989(ه وه

تێدا ئه نجامدراوه .

جانۆ رۆژبه یانی به دوای پاڵپشتیدا ده گه ڕێت

ژه نیار له هه ولێر:

فیلمی سینه مایی “ماندوو” له ده رهێنانی ئیبراهیم سه عیدی هه رێمی به ناوی كوردستان، رۆژه��ه اڵت��ی سینه ماكاری فێستیڤاڵی 63یه مینی له خولی به شداری كوردستانه وه

سینه مایی لۆكارنۆدا كرد.“ماندوو” فیلمی به رهه مهێنانی به ڕێوه به ری كه ریم فه ریزن له لێدوانێكیدا بۆ ده ستوور وتی “خولی 63یه مینی فێستیڤاڵی له ماوه ی له سویسرا، لۆكارنۆ له شاری لۆكارنۆ سینه مایی به رهه می ماندوو فیلمی تیایدا به ڕێوه ده چێت، ئاب 14-4هه رێمی حكومه تی به ناوی الوان، رۆشنبیری و وه زاره ت��ی كوردستانه وه له به شی پێشبڕكێی فێستیڤاڵ به شدارده بێت و

له ماوه ی 11 رۆژی فێستیڤاڵدا چه ند نمایشێكی ده بێت”.وتیشی “له م فێستیڤاڵه دا ده رهێنه ری فیلم ئیبراهیم سه عیدی ئاماده ده بێت، له فێستیڤاڵدا فلیم نمایشه كانی له كاتی بڕیاروابوو من خۆم له م فێستیڤاڵه دا ئاماده بم، به اڵم كێشه ی

ڤیزام بۆ هاته پێشه وه “.له سااڵنی فیلمه كه ئه و راگه یاند ئه وه شی كه ریم فه رزین سه رگولۆو س��ورداش، سه نگاو، له چه مچه ماڵ، 200-2008

شاری كه ركوك له الیه ن وێنه گر بایرام فه زلی وێنه یگیراوه و ئێرانی كورد و ته كنیکكارانی له هونه رمه ندان و ژماره یه ك

به شداریان تێدا كردووه .ئه و فیلمه چیرۆكی ژیانی ژماره یه ك بنه ماڵه ی ئاواره ی كورد له سه رده می كه ده گێڕێته وه 1980 ده یه ی له سه ره تاكانی به ره و كوردستانه وه له رۆژهه اڵتی عێراق ئێران و جه نگی حكومه تی له رێگای ده ك��ه ن و كۆچ كوردستان باشووری

به عسی رووخاو له باشووری عێراق نیشته جێده كرێن.به ناوبانگه كانی له ده رهێنه ره به یه كێك سه عیدی ئیبراهیم ناسراوه ، ساڵی ئێران له واڵتی فیلمی دۆكۆمێنتاری بواری 2007 له گه ڵ ده رهێنه ر زه هاوی سنجاوی كاری ده رهێنانی بۆ فیلمی “دایكانی من” كرد، ئه م فیلمه توانی له چه ندین فێستیڤاڵ و بۆنه ی جیا جیا به شداریبكات و چه ند خه اڵتێك

به ده ستبهێنێت.به یه كێك دام��ه زراوه ، 1946 له ساڵی لۆكارنۆ فێستیڤاڵی له فێستیڤاڵه جیهانییه به ناوبانگه كانی جیهان دێت و ده چێته 63یه مینی، له خولی )A(یه وه ، پیتی فێستیڤاڵی خانه ی بۆ نوێ فیلمی 70 به شدارده بن و تیایدا درێژ فیلمی 290

جاری یه كه م نمایشده كرێن.

“ماندوو” گه یشته لۆكارنۆ

موحسین یاسین

رۆژهه اڵتی گۆرانیبێژی هونه رمه ندی ك��وردس��ت��ان ح��ام��ی��د م��ح��ه م��ه دی��ی��ان، له ئاینده یه كی نزیكدا دووه مین ئه لبومی ب��ه ن��اوی )چوارئاگر گ��ۆران��ی خ��ۆی كه ئه لبومه كه باڵوده كاته وه . )-4fireمیوزیكێكی پ��ارچ��ه گ��ۆران��ی و 7ئاوازه كانیشی زۆرب��ه ی له خۆگرتووه و

هی خۆیه تی.ن��اوی ل��ه ب��اره ی محه مه دییان حامید ئ��ه ل��ب��وم��ه ك��ه ی��ه وه ده ڵ��ێ��ت “چ��وار ئاگر

ب��ه م��ان��ای ه��ه ر چ��وار پ��ارچ��ه ك��ه ی كوردستان دێت”.

ئه لبومه ئ��ه و له گۆرانییه كانی یه كێك بۆ ك��اری كلیپی ك��ه رك��وك��ه و ب��ه ن��اوی شاره ئ��ه و له مێژووی كه باس ك��ردووه ،

ده كات و به شێوازی راپه .)شێته گیان( ب��ه گ��ۆران��ی محه مه دیان الی خه ڵك ناسراوه و خاوه نی ئه لبومێكه نه زانێت( كه سێك هیچ )ره نگه به ناوی

كه له ساڵی 2006دا باڵویكردووه ته وه .له شاری كیژێ سه نته ری )4fire(

سلێمانی باڵویده كاته وه .

4fire محه مه دیانباڵوده كاته وه


13 گه‌نجان‌ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

مه‌عاز‌فه‌رحان

سلێمانی‌ دادگ��ای‌ ئ��ام��ارێ��ك��ی‌ به‌پێی‌له‌ساڵی‌ جیابوونه‌وه‌‌ رێژه‌ی‌‌ ده‌ركه‌وتووه‌‌2010دا‌كه‌مینه‌كردووه‌‌به‌‌به‌راورد‌به‌ساڵی‌‌دووه‌میش‌ ژنی‌ هێنانی‌ رێ��ژه‌ی‌‌ راب��ردوو،‌

زیادیكردووه‌.حاڵه‌تێك‌ دوو‌ هه‌ر‌ بۆ‌ ئاماره‌كه‌‌ به‌پێی‌له‌پێكه‌وه‌نانی‌ژیانی‌هاوسه‌رگیری‌له‌ساڵی‌نه‌بووه‌و‌ سه‌ركه‌وتوو‌ حاڵه‌تێكیان‌ 2010دا‌جیابوونه‌وه‌كانیش‌ نیوه‌ی‌‌ جیابوونه‌ته‌وه‌.‌بووه‌‌و‌ ژنه‌كه‌‌ خواستی‌ ئاماره‌كه‌‌ به‌پێی‌نیوه‌كه‌ی‌‌تریش‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌پیاوه‌كه‌‌بووه‌‌

كه‌ژنه‌كه‌ی‌‌ته‌اڵقداوه‌.هه‌موو‌رۆژێك‌‌9حاڵه‌تیجیابوونه‌وه‌‌روویداوه‌

سلێمانی،‌ دادگ��ای‌ ئ��ام��اره‌ك��ه‌ی‌‌ به‌پێی‌2010دا‌ ساڵی‌ یه‌كه‌می‌‌ مانگی‌ له‌شه‌ش‌هه‌بووه‌،‌ جیابوونه‌وه‌‌ حاڵه‌تی‌ ‌1698ته‌اڵق‌ حاڵه‌ته‌كه‌‌ ‌802 رێژه‌یه‌دا،‌ له‌و‌ كه‌‌بووه‌،‌واته‌‌خواستی‌پیاوه‌كه‌‌بووه‌،‌‌896داوای‌ ژنه‌كه‌‌ وات��ه‌‌ ب��ووه‌،‌ جیابوونه‌وه‌‌

وه‌رگرتنی‌ته‌اڵقی‌كردووه‌.حاڵه‌تی‌ ‌3381 مانگه‌دا‌ شه‌ش‌ له‌و‌ هه‌ر‌حاڵه‌تیتر‌ ‌200 دادگ��او‌ له‌ناو‌ ماره‌بڕین‌

له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌دادگادا‌ئه‌نجامدراوه‌.‌جیابوونه‌وه‌كه‌‌ حاڵه‌تی‌ ئاماره‌كه‌‌ به‌پێی‌‌)2842( ‌ 2009دا‌ س��اڵ��ی‌ ل��ه‌ت��ه‌واوی‌جیابوونه‌وه‌‌بووه‌.‌كه‌نزیكه‌ی‌‌نیوه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌خواستی‌‌ژنه‌كه‌‌بووه‌،‌له‌كاتێكدا‌ماره‌بڕینی‌‌ماره‌بڕینی‌‌ ح��اڵ��ه‌ت‌و‌ ‌6893 دادگ��ا‌ ن��او‌یه‌ك‌ بووه‌.‌ حاڵه‌ت‌ ‌502 دادگا‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌حاڵه‌تی‌‌ژنهێنانی‌‌دووه‌میش‌تۆماركراوه‌.

له‌ساڵی‌2009دا‌یه‌ك‌حاڵه‌تی‌هێنانی‌ژنی‌

مانگی‌ له‌شه‌ش‌ به‌اڵم‌ تۆماركراوه‌،‌ دووه‌م‌ئه‌مساڵدا‌نۆ‌حاڵه‌ت‌هه‌بووه‌.

ئامانجی‌هاوسه‌رگیرییه‌كه‌‌نازاننئاماژه‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ توێژه‌رانی‌ پارێزه‌ران‌و‌به‌چه‌ند‌هۆكارێك‌ده‌كه‌ن‌له‌سه‌رنه‌كه‌وتنی‌سه‌رنه‌كه‌وتنی‌ هاوسه‌رگیری،‌ پرۆسه‌ی‌‌به‌مه‌ترسییه‌كی‌ هاوسه‌رگیریش‌ پرۆسه‌ی‌‌

گه‌وره‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌ناوده‌به‌ن.كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ ت��وێ��ژه‌ری‌‌ عوسمان‌ رای��ان‌پرۆسه‌یه‌كی‌‌ خێزان‌ دروستبوونی‌‌ ده‌ڵێت‌گ��ه‌وره‌ت��ره‌‌ل��ه‌وه‌ی‌‌ك��ه‌‌ل��ه‌ك��رده‌ی��ه‌ك��ی‌‌وتی‌‌ به‌اڵم‌ لێبكرێته‌وه‌،‌ بیری‌‌ سێكسیدا‌ئه‌و‌ تێركردنی‌‌ بۆ‌ كوردستان‌ “گه‌نجانی‌‌غه‌ریزه‌یه‌‌زۆرجار‌خێزان‌دروستده‌كه‌ن”.

گه‌وره‌كه‌‌ ئامانجه‌‌ “ئ��ه‌وان‌ وت��ی‌‌ رای��ان‌كه‌ته‌واوكردن‌و‌كامڵكردنی‌‌ژیانی‌‌یه‌كترییه‌‌الی‌‌ جیهانبینییه‌‌ ئه‌م‌ له‌به‌رچاوناگرن،‌هاوسه‌رگیری‌‌ پرۆسه‌ی‌‌ بۆ‌ ئێمه‌‌ گه‌نجانی‌‌

زۆركه‌مه‌‌بۆیه‌‌ئه‌مه‌‌كێشه‌كه‌یه‌”.ب��ه‌ڕای‌ئ��ه‌و‌ت��وێ��ژه‌ره‌‌ك��چ��ان‌و‌ك��وڕان‌به‌اڵم‌ پێوه‌ر،‌ كردووه‌ته‌‌ جوانیان‌ بنه‌مای‌سه‌یری‌ زی��ات��ر‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ب��ه‌ه��ۆی‌‌ كاتێك‌پێوه‌ره‌كه‌‌ ده‌ك��ه‌ن،‌ یه‌كتری‌‌ رواڵ��ه‌ت��ی‌‌

شكستده‌هێنێت.الی‌‌ كه‌جوانییه‌كه‌‌ ه��ه‌ر‌ ده‌ڵ��ێ��ت‌ ئ��ه‌و‌داوای‌‌ ئ��ه‌وی��ت��ری��ان‌ ن��ه‌م��ا،‌ یه‌كێكیان‌

جیابوونه‌وه‌‌ده‌كات.مه‌عنه‌وییه‌كان‌ “چه‌مكه‌‌ وت��ی‌‌ رای��ان‌گه‌نجان‌ الی‌‌ ژن��ه��ێ��ن��ان��دا‌ ل��ه‌پ��رۆس��ه‌ی‌‌به‌اڵم‌ گرنگه‌،‌ زۆر‌ رۆحی‌‌ الیه‌نی‌‌ نه‌ماون،‌

پشتگوێخراوه‌”.له‌هۆكاره‌كانیش‌ یه‌كێك‌ پێیوایه‌‌ ئ��ه‌و‌له‌كاتی‌‌هاوسه‌رگیریدا.‌كه‌مده‌رامه‌تییه‌.

الیه‌نی‌دارایی‌هۆكارێكی‌تره‌

رێكخراوی‌ نوێی‌ راپرسییه‌كی‌ به‌پێی‌بێكاری‌ له‌باره‌ی‌‌ ئافره‌تان‌ تواناسازی‌زیاتر‌ رێ��ژه‌ی‌‌ ده‌رك��ه‌وت��ووه‌‌ گه‌نجانه‌وه‌،‌له‌30%‌گه‌نجانی‌كوردستان‌بێكارن،‌بۆیه‌‌له‌هۆكاره‌كانی‌ یه‌كێك‌ پێیانوایه‌‌ هه‌ندێك‌الیه‌نی‌ جیابوونه‌وه‌‌ رێ��ژه‌ی‌‌ زیادبوونی‌

داراییه‌.ه��اوك��ار‌س��ه‌ع��دی‌‌پ��ارێ��زه‌ر‌ده‌ڵ��ێ��ت‌هه‌یه‌‌ زۆری‌‌ كاریگه‌ری‌‌ دارای��ی‌‌ الیه‌نی‌‌له‌هاوسه‌رگیریدا،‌حاڵه‌تێك‌هه‌یه‌‌پێیده‌ڵێن‌هاوشانی‌‌كه‌زۆر‌پێویسته‌‌له‌هاوسه‌رگیریدا‌واهه‌یه‌‌كچێك‌ وتی‌‌“جاری‌‌ ره‌چاوبكرێت،‌ك��ه‌الی��ه‌ن��ی‌‌دارای��ی‌‌ب��اش��ه‌،‌ش��ووده‌ك��ات‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌ دارای��ی‌‌ كه‌الیه‌نی‌‌ به‌كوڕێك‌كچكه‌‌باش‌نییه‌،‌لێره‌دا‌كوڕه‌كه‌‌ناتوانێت‌فه‌راهه‌مبكات‌ كچه‌‌ ئ��ه‌و‌ ب��ۆ‌ ژی��ان��ێ��ك‌

كه‌كچه‌كه‌‌له‌ماڵی‌‌باوكیدا‌هه‌یبووه”.گرفتیان‌ كێشه‌و‌ جۆره‌‌ به‌و‌ ده‌ڵێت‌ ئه‌و‌زیادده‌بێت‌كه‌ئه‌وه‌ش‌هۆكارێكی‌‌سه‌ره‌كی‌‌

ده‌بێت‌بۆ‌جیابوونه‌وه‌یان.هۆكاری‌تریشی‌هه‌یه‌

هاوكار‌ده‌ڵێت‌ته‌اڵق‌به‌رێژه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌به‌رزبووه‌ته‌وه‌،‌پێیوایه‌‌تێنه‌گه‌یشتنی‌كچ‌و‌

كوڕ‌له‌پرۆسه‌كه‌‌هۆكارێكی‌تره‌.ئ��ه‌و‌وت��ی‌‌“ئ��ه‌وان‌ن��ازان��ن‌ئ��ام��ان��ج‌له‌هاوسه‌رگیرییه‌كه‌‌چییه‌،‌ته‌نها‌ئامانجێكی‌‌به‌ئامانجی‌‌ گه‌یشتنه‌‌ كه‌ئه‌ویش‌ ساده‌یه‌‌كۆتایی‌‌ ئیتر‌ به‌مه‌‌ كه‌گه‌یشتن‌ سێكسی‌،‌

به‌و‌خۆشه‌ویستییه‌‌دێت”.راده‌ی‌‌ ك��ه‌ب��ه‌رزب��وون��ه‌وه‌ی‌‌ پێشیوایه‌‌رۆشنبیری‌‌ئافره‌ت‌هۆكارێكی‌تره‌‌كه‌ئێستا‌هه‌موو‌شت‌له‌پیاوه‌كه‌ی‌‌قبوڵناكات‌و‌وتی‌‌پیاوساالری‌‌ ئێمه‌‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ “تائێستا‌

بووه‌،‌ئێستا‌به‌وشێوه‌یه‌‌نییه‌“.

نیوه‌ی‌‌پرۆسه‌ی‌‌هاوسه‌رگیری‌هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌له‌ساڵی‌2010دا‌رێژه‌ی‌‌جیابوونه‌وه‌‌گه‌یشتووه‌ته‌‌نیو‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌رێژه‌ی‌‌پرۆسه‌ی‌‌هاوسه‌رگیری

ده‌شتی‌ئه‌نوه‌ر

ئ��ه‌و‌كچانه‌‌ زی��ات��ر‌ ده‌ڵ��ێ��ن‌ ك��وڕان‌هه‌ڵده‌بژێرین‌كه‌فه‌رمانبه‌رن،‌چاالكوانی‌ئه‌وه‌‌ دووپاتی‌ رێكخراوه‌كانیش‌ بواری‌یارمه‌تی‌ رێگه‌یه‌‌ كه‌ئه‌و‌ ده‌ك��ه‌ن��ه‌وه‌‌داراییان‌ گرفتی‌ كه‌متر‌ ده‌دات‌ كوڕان‌چێژی‌ ده‌ڵێن‌ ب��ه‌اڵم‌ دروستبێت،‌ بۆ‌دارایی‌ باری‌ له‌باشبوونی‌ ته‌نها‌ خێزان‌

كۆنابێته‌وه‌.هاوڕێ‌جه‌بار‌كه‌چه‌ند‌مانگێكه‌‌له‌گه‌ڵ‌كچێكی‌فه‌رمانبه‌ردا‌ژیانی‌هه‌وسه‌رگیری‌فه‌رمانبه‌ر‌ ژنانی‌ پێیوایه‌‌ پێكهێناوه‌،‌

مێرده‌كانیان،‌ هاوكاری‌ ده‌بنه‌‌ زیاتر‌كه‌سانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ “باشتره‌‌ ده‌ڵێت‌ بۆیه‌‌

كه‌هه‌ڵیده‌بژێرن‌فه‌رمانبه‌ربن”.ئێستا‌ “ئ��ه‌وه‌ی‌‌ وت��ی‌‌ ه��اوڕێ‌خوێندگایه‌كه‌‌و‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ هاوسه‌رمه‌‌خۆی‌‌ ئاڵتونی‌‌ پاره‌‌و‌ ده‌وڵه‌مه‌ندیشه‌‌و‌هه‌یه‌،‌بۆیه‌‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رن‌ژیانمان‌خۆشترده‌كات”.

هه‌ڵبژاردنی‌ هۆكاری‌ ده‌ڵێن‌ ك��وڕان‌موچه‌یان‌ كه‌فه‌رمانبه‌رن‌و‌ كچانه‌ی‌‌ ئه‌و‌كه‌یارمه‌تیده‌رێكی‌ ئه‌وه‌یه‌‌ بۆ‌ هه‌یه‌،‌پێداویسته‌كانی‌ له‌دابینكردنی‌ باشبن‌

ماڵه‌وه‌یاندا.

ه��اوڕێ‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌خ��ێ��زان��ه‌ك��ه‌ی��دا‌بوو،‌ به‌ڕێكه‌وت‌ یه‌كترناسینه‌كه‌یان‌له‌وه‌ی‌‌ دڵنیابووم‌ كاتێك‌ وتی‌‌ به‌اڵم‌كارده‌كات‌و‌ باشدا‌ له‌شوێنێكی‌‌ كه‌ئه‌و‌سووربووم‌ هه‌یه‌،‌ باشی‌‌ موچه‌یه‌كی‌‌“ئه‌گه‌ر‌ وتی‌‌ بیهێنم.‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ری‌له‌سه‌ر‌ ده‌رگ��ام��ان‌ نه‌خواسته‌‌ خ��وا‌داخرا،‌ئه‌وا‌له‌داهاتوودا‌ده‌توانین‌پشت‌

به‌موچه‌ی‌یه‌كتری‌‌ببه‌ستین”.بواری‌‌ چاالكوانێكی‌‌ محه‌مه‌د‌ جیهان‌دیارده‌یه‌‌ ئه‌و‌ پێیوایه‌‌ ژنانه‌‌ مافه‌كانی‌‌گرنگی‌‌ په‌راوێزه‌كاندا‌ له‌ناوچه‌‌ زیاتر‌به‌وه‌‌ حه‌ز‌ “ك��وڕان‌ وتی‌‌ پێده‌درێت‌و‌

ده‌یهێنن‌ ك��چ��ه‌ی‌‌ ك��ه‌ئ��ه‌و‌ ده‌ك��ه‌ن‌موچه‌خۆر‌بێت”.

جیهان‌ده‌ڵێت‌ده‌بێت‌كوڕان‌ئه‌وه‌‌بزانن‌دیاریكردنی‌‌كچان‌بۆ‌هاوسه‌ری‌‌خۆیان،‌به‌خته‌وه‌رییه‌كه‌ی‌‌له‌وه‌دا‌نییه‌‌كه‌ئه‌وان‌هه‌بێت‌و‌ كه‌موچه‌ی‌ بێنن‌ كچێك‌ بچن‌پاره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌هه‌بێت،‌به‌ڵكو‌“ده‌بێت‌كچێك‌بێنن‌له‌یه‌كتری‌‌تێبگه‌ن‌و‌به‌سۆزو‌خۆشه‌ویستییه‌وه‌‌له‌یه‌كتری‌‌بڕوانن”.

له‌ده‌زگایه‌كی‌‌ ف��ه‌رم��ان��ب��ه‌ره‌‌ ه��اوڕێ‌به‌هۆی‌ ب��ه‌وه‌ی‌‌ دڵخۆشبوو‌ حكومی‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌خۆی‌و‌خێزانه‌كه‌ی‌‌موچه‌‌خۆرن،‌توانیویه‌تی‌پاشه‌كه‌وتێكی‌باش‌بكه‌ن.م��اڵ��ه‌وه‌،‌ كچی‌ ‌،28 ك��ه‌ری��م‌ خێالن‌م��اڵ��ه‌وه‌‌ ساڵییه‌وه‌‌ ‌18 له‌ته‌مه‌نی‌ئه‌وه‌یان‌پێوتووه‌‌كه‌بۆ‌كوڕی‌مامه‌كه‌ی‌دایانناوه‌،‌به‌اڵم‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌ته‌مه‌نی‌زانكۆ‌ م��ام��ه‌ك��ه‌ی‌‌ ك��وڕی‌ س��اڵ‌ ‌22كه‌ئه‌وی‌ پێیده‌ڵێت‌ ت��ه‌واوده‌ك��ات،‌

ناوێت.خ��ێ��ان‌وت��ی‌‌“ئ��ه‌و‌ك��وڕی‌م��ام��ه‌م‌بهێنێت،‌ فه‌رمانبه‌ر‌ بڕیاریداوه‌‌كچێكی‌

منیش‌شه‌ش‌ساڵ‌چاوه‌ڕێمكرد”.كچانی‌فه‌رمانبه‌ریش‌حه‌زده‌كه‌ن‌شوو‌كه‌فه‌رمانبه‌رن،‌ بكه‌ن‌ ك��وڕان��ه‌‌ ب��ه‌و‌هاوڕێیه‌كانیان‌ كچه‌‌ الی‌ ب��ۆئ��ه‌وه‌ی‌‌

رووبه‌ڕووی‌توانج‌نه‌بنه‌وه‌.چنار‌یوسف‌كچێكی‌‌ته‌مه‌ن‌‌22سااڵنه‌‌و‌پیشه‌ی‌‌مامۆستایه‌،‌وتی‌‌“پێشئه‌وه‌ی‌‌له‌به‌ر‌ ته‌نها‌ كوڕ‌ چه‌ندین‌ شووبكه‌م‌من‌ به‌اڵم‌ داوام،‌ هاتوونه‌ته‌‌ موچه‌كه‌م‌

ره‌تمكردوونه‌ته‌وه‌”.ده‌هاتنه‌‌ كوڕانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ ده‌ڵێت‌ چنار‌كه‌سێكی‌‌ ت��ۆ‌ پ��ێ��ی��ان��ده‌وت،‌ داوای‌وتی‌‌ نییه‌‌و‌ كیشه‌ت‌ دام��ه‌زراوی��ت‌و‌شێوه‌ی‌‌ به‌هه‌مان‌ ئیمه‌ش‌ “ده‌یانوت‌رازی‌‌ به‌ئه‌وان‌ به‌اڵم‌ دامه‌زراوین،‌ تۆ‌

نه‌بووم”.چ��ن��ار‌ب��ه‌پ��ێ��چ��ه‌وان��ه‌ی‌‌ه��ه‌ن��دێ��ك‌به‌دوای‌ كوڕان‌ “نابێت‌ بیرده‌كاته‌وه‌،‌ئه‌و‌كچانه‌دابن‌كه‌دامه‌زراون‌و‌موچه‌یان‌ئه‌وه‌دا‌ له‌پێناو‌ ده‌بێت‌ به‌ڵكو‌ هه‌یه‌،‌

كاربكه‌ن‌كه‌‌له‌یه‌كتر‌تێبگه‌ن”.ماوه‌یه‌كه‌‌ گه‌نجه‌ی‌‌ ئه‌و‌ ئه‌حمه‌د‌ ئاكۆ‌كه‌ژیانی‌ ده‌گه‌ڕێت‌ كه‌سێكدا‌ ب��ه‌دوای‌ببه‌ستێت،‌ له‌گه‌ڵدا‌ هاوسه‌رگیری‌ده‌ڵ��ێ��ت‌“ئ��ه‌و‌ك��ه‌س��ه‌م‌ده‌وێ��ت‌كه‌ده‌رچووی‌زانكۆ‌یان‌په‌یمانگا‌بێت،‌

ده‌بێت‌موچه‌خۆر‌بێت”.قورسبووه‌و‌ ئێستا‌ “ژی��ان‌ وتی‌‌ ئه‌و‌ناڕواته‌‌رێوه‌،‌ به‌ئاسانی‌‌به‌یه‌ك‌موچه‌‌ئه‌و‌ خ��ۆت‌و‌ ده‌ك��ات‌ پێوسیت‌ بۆیه‌‌كه‌سه‌ی‌‌ده‌بێته‌‌هاوسه‌رت‌موچه‌‌خۆر‌

بن”.

كچانی‌فه‌رمانبه‌ر‌چانسی‌شووكردنیان‌زیاتره‌كوڕان‌ده‌یانه‌وێت‌به‌هێنانی‌كچانی‌فه‌رمانبه‌ر،‌كێشه‌ی‌‌داراییان‌چاره‌سه‌ربكه‌ن

پێشئه وه ی شووبكه م چه ندین

كوڕ ته نها له به ر موچه كه م

هاتوونه ته داوام، به اڵم من ره تمكردوونه ته وه


ته‌ندروستی12ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

بێستون‌فه‌تاح

پسپۆڕی‌ ق��ه‌ره‌داغ��ی‌‌ ئه‌حمه‌د‌ ته‌ها‌ د.‌جومگه‌كانی‌ ئێسك‌و‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌‌مانگدا‌ ی��ه‌ك‌ له‌نزیكه‌ی‌‌ ده‌ڵێت‌ ئێسك،‌به‌هۆی‌هاتنی‌ئامێرێكی‌نوێوه‌‌بۆ‌پشكنینی‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ئێسك،‌پشكنین‌بۆ‌نزیكه‌ی‌‌له‌و‌ ده‌رك��ه‌وت��ووه‌‌ ك��راوه‌،‌ ح��اڵ��ه‌ت‌ ‌110رێژه‌یه‌دا‌‌86یان‌تووشی‌نه‌خۆشی‌نه‌رمی‌

ئێسك‌بوون.وتی‌‌ ته‌ها‌ د.‌ حاڵه‌تانه‌وه‌،‌ ئه‌و‌ له‌باره‌ی‌‌ئاستی‌‌ به‌سه‌ر‌ دابه‌شده‌بن‌ حاڵه‌تانه‌‌ ئه‌و‌بچوكه‌و‌ حاڵه‌ته‌كه‌یان‌ هه‌یانه‌‌ جیاجیادا‌هه‌یانه‌‌مامناوه‌ندن‌و‌هه‌یانه‌‌حاڵه‌تی‌‌توندن.‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌شدا‌ئه‌و‌نه‌خۆشییه‌‌له‌هه‌موو‌جیهاندا‌بووه‌ته‌‌پێشه‌نگی‌نه‌خۆشییه‌كانیتر.به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ بكرێت‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌س��ت��وور:‌كورت‌باسی‌‌گشتی‌‌ئێسكمان‌بۆ‌بكه‌یت؟

بریتییه‌‌ ئێسك‌ ئ��ه‌ح��م��ه‌د:‌ ت��ه‌ه��ا‌ د.‌مرۆڤ،‌ له‌جه‌سته‌ی‌‌ زیندوو‌ له‌شانه‌یه‌كی‌‌له‌پێكهاتنی‌‌ سه‌ره‌كییه‌‌ كه‌پێكهاته‌یه‌كی‌‌بونیادنانی‌‌جه‌سته‌دا،‌كه‌پێكهاتووه‌‌له‌‌206ئێسك‌به‌جیاوازی‌‌قه‌باره‌و‌شێوه‌و‌فه‌رمان‌و‌ئه‌م‌ پێگه‌یشتوودا،‌ له‌كه‌سێكی‌‌ پێكهاته‌‌ئێسكانه‌‌بۆ‌هه‌ر‌كه‌سێك‌له‌14%ی‌‌كێشی‌‌سه‌باره‌ت‌ به‌اڵم‌ پێكده‌هێنێت،‌ كه‌سه‌كه‌‌كارو‌ گه‌لێك‌ ئێسك،‌ فه‌رمانی‌‌ ب��ه‌ك��ارو‌بۆ‌ پێویستن‌ كه‌زۆر‌ له‌خۆده‌گرێت‌ فه‌رمان‌رێكی‌‌ پاڵپشتی‌‌ فه‌رمانانه‌‌ له‌و‌ كه‌سه‌كه‌،‌رێك‌و‌ بوونه‌وه‌رێكی‌‌ وه‌ك‌ ده‌كات‌ جه‌سته‌‌ستوونی‌،‌جوانی‌‌بونیادی‌‌مرۆڤ‌به‌ئێسكه‌وه‌‌به‌نده‌،‌جواڵندنی‌‌كه‌سه‌كه‌‌فه‌رمانێكی‌‌تری‌‌ئێسك‌ له‌فه‌رمانه‌كانی‌‌ یه‌كێكیتر‌ ئێسكه‌،‌ن��اوه‌وه‌ی‌‌ له‌ئه‌ندامه‌كانی‌‌ پارێزگاریكردنه‌‌جه‌سته‌،‌وه‌ك‌قه‌فه‌سه‌ی‌‌سنگ‌كه‌پارێزگاری‌‌مرۆڤ‌ حه‌وزی‌‌ ده‌كات،‌ سیسه‌كان‌ له‌دڵ‌و‌زاوزێ‌‌و‌ له‌ئه‌ندامه‌كانی‌‌ ك��ه‌پ��ارێ��زگ��اری‌‌پێگه‌یشتوودا‌ له‌كه‌سێكی‌‌ ده‌كات،‌ میزه‌ڕۆ‌

سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌سه‌ره‌كی‌‌كانزاكان‌و‌ خوێن‌و‌ پێكهاته‌كانی‌‌ خوێن‌و‌

گه‌لێك‌پێداویستی‌‌گرنگی‌‌ترن.ده‌ستوور:‌نه‌خۆشیی‌‌نه‌رمی‌‌ئێسك‌و‌الوازی‌‌

ئێسك‌چییه‌؟الوازی‌‌و‌ نه‌خۆشیی‌‌ ئه‌حمه‌د:‌ ته‌ها‌ د.‌ ‌له‌هه‌موو‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‌ ئێسك‌ ن��ه‌رم��ی‌‌سه‌رده‌مه‌و‌ نه‌خۆشییه‌كی‌‌ باڵوه‌،‌ جیهاندا‌رۆژ‌به‌رۆژ‌زیادده‌كات،‌رۆژ‌به‌رۆژ‌پێویستی‌‌ته‌ندروستی‌‌ هۆشیاری‌‌ به‌خزمه‌تگوزاری‌‌و‌بودجه‌یه‌كی‌‌ دونیا‌ واڵتانی‌‌ هه‌موو‌ زیاتره‌،‌تایبه‌تیان‌بۆ‌ته‌رخانكردووه‌،‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌

تووشی‌‌ نه‌خۆشییه‌ده‌بن،‌ ئه‌م‌ تووشی‌‌نه‌رمی‌‌و‌ به‌كورتی‌‌ ده‌ب��ن،‌ ئێسك‌ شكانی‌‌الوازی‌‌ئێسك‌بریتیه‌‌له‌وه‌ی‌‌كه‌نه‌خۆشه‌كه‌‌هه‌ست‌به‌ئازار‌ناكات،‌زۆر‌بێده‌نگه‌‌هه‌ستی‌‌ناوده‌برێت‌ هه‌ندێكجار‌ ته‌نانه‌ت‌ پێناكرێت،‌بوونی‌‌ نیشانه‌كانی‌‌ یان‌ ئێسك‌ به‌كوژه‌ری‌‌هه‌ست‌ ده‌رناكه‌وێت،‌ تیادا‌ نه‌خۆشیه‌كه‌ی‌‌شكاوییه‌ك‌ ت��ا‌ ن��اك��ات‌ به‌نه‌خۆشییه‌كه‌‌كه‌سه‌كه‌‌ ده‌ڵ��ێ��ن‌ نمونه‌‌ ب��ۆ‌ روون��ه‌دات،‌چووه‌ته‌‌سه‌ر‌ته‌والێت‌سمتی‌‌شكاوه‌‌ئێسكی‌‌نه‌خۆشه‌كه‌‌به‌ره‌و‌پوكانه‌وه‌‌ده‌چێت،‌به‌ره‌و‌ئه‌و‌حاڵه‌ته‌‌ده‌ڕوات‌كه‌گه‌شه‌ی‌‌ده‌وه‌ستێت،‌پێكهاتوون‌ جۆر‌ له‌سێ‌‌ ئێسك‌ خانه‌كانی‌‌جۆری‌‌ تێكده‌رو‌ خانه‌ی‌‌ بنیاتنه‌ر،‌ خانه‌ی‌‌سێیه‌میان‌خانه‌كانی‌‌ئێسكه‌،‌به‌تێپه‌ڕبوونی‌‌ژیانی‌‌مرۆڤ‌كه‌ده‌چێته‌‌ته‌مه‌نه‌وه‌،‌به‌تایبه‌ت‌گه‌شه‌ی‌‌ئێسكه‌كانی‌‌كه‌سه‌كه‌‌تاته‌مه‌نی‌‌‌35ساڵی‌‌ده‌مێنێت،‌واته‌‌تا‌ئه‌و‌ته‌مه‌نه‌‌تێكڕای‌‌گه‌شه‌ی‌‌ ئێسك‌و‌ خانه‌كانی‌‌ دروستكردنی‌‌به‌اڵم‌ ته‌مه‌نه‌،‌ ئه‌و‌ دوای‌‌ تا‌ زیاتره‌‌ ئێسك‌ئه‌م‌ زیاتریش‌ ب��ه‌ره‌و‌ ته‌مه‌نه‌و‌ ئه‌و‌ دوای‌‌

هاوسه‌نگییه‌‌تێكده‌چێت‌و‌كارێكی‌‌

ف��س��ی��ۆل��ۆج��ی‌‌ج��ه‌س��ت��ه‌ی‌‌م��رۆڤ‌ب��ه‌و‌تێكده‌ره‌كان‌ خانه‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ شێوه‌یه‌یه‌،‌خانانه‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ ده‌بێت،‌ زۆرت��ر‌ چاالكیان‌الوازب��وون‌ ب��ه‌ره‌و‌ دروس��ت��ده‌ك��ه‌ن‌ ئێسك‌تێكده‌ره‌كان‌ خانه‌‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ ده‌چن‌و‌به‌تایبه‌ت‌ ده‌بینین‌ بۆیه‌‌ هه‌ر‌ به‌هێزده‌بن،‌به‌تایبه‌ت‌ ساڵییه‌وه‌‌ ‌45 ته‌مه‌نی‌‌ له‌سه‌روو‌قۆناغی‌‌ كه‌تووشی‌‌ مێینه‌دا‌ ل��ه‌ڕه‌گ��ه‌زی‌‌مانگانه‌یان‌ سووڕی‌‌ واته‌‌ ده‌بن،‌ نائومێدی‌‌له‌ره‌گه‌زی‌ ده‌ب��ن،‌ تووش‌ زۆرت��ر‌ نامێنیت‌‌70 ب��ۆ‌ ‌60 ته‌مه‌نی‌‌ ل��ه‌س��ه‌رو‌ نێرینه‌دا‌

ساڵییه‌وه‌‌زۆر‌تووشده‌بن.‌ئه‌م‌ دروستبوونی‌‌ هۆكاره‌كانی‌‌ ده‌ستوور:‌

نه‌خۆشییه‌‌چییه‌؟د.‌ته‌ها‌ئه‌حمه‌د:‌له‌م‌نه‌خۆشییه‌دا‌بنیاتنانی‌‌هه‌ر‌ به‌اڵم‌ دێت،‌ به‌سه‌ردا‌ گۆڕانی‌‌ ئێسك‌مرۆڤێك‌ده‌چێته‌‌ته‌مه‌نه‌وه‌،‌هێواش‌هێواش‌ئێسكیدایه‌‌ له‌پێكهاته‌ی‌‌ هاوسه‌نگییه‌ی‌‌ ئه‌و‌پێكهاته‌ی‌‌ ‌ به‌ته‌مه‌ن‌ كه‌سێكی‌‌ تێكده‌چێت‌كه‌واته‌‌ نییه‌،‌ الو‌ كه‌سێكی‌‌ وه‌ك‌ ئێسكی‌‌

ته‌مه‌ن‌هۆكاریكه‌‌بۆ‌دروستبوونی‌‌ئه‌م‌

نه‌خۆشییه‌‌له‌ڕووی‌‌پێكهاته‌ی‌‌كانزایی‌‌

ئێسكه‌وه‌‌به‌زیادبوونی‌‌ته‌مه‌ن‌گۆڕانی‌‌به‌سه‌ردا‌چاالكترده‌بن‌ تێكده‌رن‌ خانانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ دێت،‌دووه‌م‌ ه��ۆك��اری‌‌ بنیاتنه‌ره‌كان،‌ له‌خانه‌‌له‌ره‌گه‌زی‌‌ زیاتر‌ نه‌خۆشییه‌‌ ئه‌م‌ ره‌گ��ه‌زه‌،‌ل��ه‌ره‌گ��ه‌زی‌‌ وه‌ك‌ ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت‌ مێینه‌دا‌هۆڕمۆنانه‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌ نێرینه‌دا،‌‌45 ته‌مه‌نی‌‌ ل��ه‌دوای‌‌ مێینه‌دایه‌‌ له‌جه‌سته‌ی‌‌ده‌وه‌ستێت‌ مانگانه‌یان‌ كه‌سووڕی‌‌ ساڵییه‌وه‌‌كاریگه‌رییه‌كی‌‌ هۆڕمۆنانه‌‌ ئه‌م‌ كه‌مده‌بنه‌وه‌،‌دروستبونی‌‌ له‌سه‌ر‌ هه‌یه‌‌ راسته‌وخۆیان‌كه‌مده‌بنه‌وه‌‌ هۆڕمۆنانه‌‌ ئه‌م‌ كاتێك‌ ئێسك‌و‌وه‌ك‌هۆڕمۆنی‌‌ئیسترۆجین‌خانه‌‌تێكده‌ره‌كان‌كه‌كاریگه‌ریان‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌پێكهاته‌ی‌‌ئێسك،‌ئه‌م‌ ته‌مه‌نی‌‌ زی��ادده‌ب��ێ��ت،‌ زۆر‌ چاالكیان‌پێكهێنه‌ره‌كان‌ له‌خانه‌‌ ده‌بێت‌ درێژتر‌ خانانه‌‌ب��ه‌ره‌و‌ ئافره‌تانه‌‌ ئ��ه‌م‌ ئێسكی‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ئه‌م‌ كونه‌كانی‌‌ ده‌ڕوات،‌ نه‌رمی‌‌ الوازی‌‌و‌

گ��ه‌وره‌ت��رده‌ب��ن،‌ ئێسكانه‌‌

دی��واره‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ ئێسكدا‌ ئاسایی‌‌ له‌حاڵه‌تی‌‌به‌اڵم‌ ئه‌ستوورن،‌ كونانه‌دان‌ ئه‌و‌ ب��ه‌ده‌وری‌‌كونانه‌‌ ئ��ه‌و‌ نه‌خۆشییه‌كه‌دا‌ له‌حاڵه‌تی‌‌گه‌وره‌ده‌بن‌و‌دیواری‌‌ده‌وری‌‌كونه‌كان‌ته‌نكتر‌ده‌بن،‌پته‌وی‌‌ئێسكه‌كه‌‌نامێنێت‌و‌به‌بچوكترین‌

زه‌بری‌‌ده‌ره‌كی‌‌ئێسكه‌كه‌‌ده‌شكێت.به‌رپرسی‌‌ به‌ڕێزت‌ ئه‌وه‌ی‌‌ به‌پێی‌ ده‌ستوور:‌سه‌نته‌ری‌‌پشكنینی‌‌چریتی‌‌ئێسك‌و‌الوازبوونی‌‌بۆ‌ ئامێره‌‌ ئه‌و‌ یه‌كه‌مینجاره‌‌ بۆ‌ ئێسكیت،‌نه‌رمی‌‌ الوازی‌‌و‌ نه‌خۆشی‌‌ ده‌ستنیشانكردنی‌‌كوردستاندا‌ له‌هه‌رێمی‌‌ ك��ارده‌ك��ات،‌ ئێسك‌تائێستا‌پشكنینتان‌بۆ‌چه‌ند‌حاڵه‌ت‌كردووه‌؟مانگێكه‌‌ نزیكه‌ی‌‌ تائێستا‌ ئه‌حمه‌د:‌ ته‌ها‌ د.‌پشكنینمان‌بۆ‌نزیكه‌ی‌‌‌110حاڵه‌ت‌كردووه‌،‌كه‌‌له‌و‌حاڵه‌تانه‌دا‌نزیكه‌ی‌‌‌86یان‌حاڵه‌تی‌‌ب��ه‌الوازی‌‌و‌ سه‌باره‌ت‌ ده‌رچ��ووه‌،‌ نه‌خۆشی‌‌دابه‌شده‌بن‌ حاڵه‌تانه‌‌ كه‌ئه‌و‌ ئێسك،‌ نه‌رمی‌‌به‌سه‌ر‌ئاستی‌‌جیاجیادا‌هه‌یانه‌‌حاڵه‌ته‌كه‌یان‌حاڵه‌تی‌‌ هه‌یانه‌‌ مامناوه‌ندن‌و‌ هه‌یانه‌‌ بچوكه‌و‌

توندن.ده‌ستوور:‌ئه‌و‌ژماره‌یه‌‌به‌زۆر‌دانانرێت؟

د.‌ته‌ها‌ئه‌حمه‌د:‌به‌ڵێ‌‌ئه‌م‌نه‌خۆشییه‌‌له‌هه‌موو‌‌له‌زیادبووندایه‌و‌ رۆژ‌ ب��ه‌دوای‌‌ رۆژ‌ جیهاندا‌ته‌نانه‌ت‌كۆمه‌ڵه‌یه‌كی‌‌نێونه‌ته‌وه‌یی‌تایبه‌تیان‌تایبه‌تدا‌ له‌رۆژێكی‌‌ سااڵنه‌‌ دامه‌زراندووه‌،‌ بۆ‌له‌سه‌ر‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‌ ده‌ك��رێ��ت��ه‌وه‌‌و‌ ی��ادی‌‌ئاستی‌‌جیهان‌به‌و‌نه‌خۆشییانه‌‌داده‌نرێت‌كه‌‌

له‌پێشه‌نگی‌‌نه‌خۆشییه‌كانن.

“نه‌خۆشیی‌نه‌رمی‌ئێسك‌بووه‌ته‌‌پێشه‌نگی‌نه‌خۆشییه‌كان”پسپۆڕێكی نه خۆشییه كانی ئێسك و جومگه كان: له پشكنینی 110 حاڵه ت له سلێمانی، نزیكه ی 86 یان تووشبوون

د.‌یادگار‌شه‌وقی‌‌میرزاق��ورگ‌و‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌‌ پسپۆڕی‌‌

لووت‌و‌گوێ‌‌‌

ئامێرێكی‌‌ گوێ:‌ )سه‌مماعه‌(ی‌‌ بیسته‌ر‌گه‌وره‌كردنی‌‌ به‌گه‌یاندن‌و‌ كه‌‌ كاره‌باییه‌‌ده‌دات‌ م��رۆڤ‌ گوێی‌‌ یارمه‌تی‌‌ ده‌ن��گ‌ده‌نگه‌كان‌ بتوانێت‌ كز‌ گوێ‌ مرۆڤی‌‌ تا‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌باش‌و‌كاریگه‌ر‌وه‌ربگرێت.ده‌ماری‌‌ كاتێك‌ كزدا‌ گوێ‌ له‌نه‌خۆشی‌‌ئاستی‌‌ رێژه‌ی‌‌ په‌كیده‌كه‌وێت،‌ بیستن‌ده‌ن��گ‌ له‌كه‌مترین‌ كه‌متره‌‌ بیستن‌به‌راورد‌ به‌‌ ده‌بێت‌ لێ‌‌ گوێی‌‌ كه‌مرۆڤ‌ده‌نگ‌ توندترین‌ گه‌وره‌ترین‌و‌ له‌گه‌ڵ‌راده‌گیرێت،‌ بۆ‌ ئاسایی‌‌خۆی‌‌ كه‌مرۆڤی‌‌)سه‌مماعه‌(ی‌‌ بیسته‌ر‌ ئ��ه‌وه‌‌ له‌بری‌‌گه‌وره‌‌ له‌ده‌نگه‌‌ زیاتر‌ كز‌ ده‌نگی‌‌ گوێ‌

به‌هێزه‌كان‌گه‌وره‌تر‌ده‌كات.زیانه‌كانی‌‌گوێ‌كزیی‌

1-‌گوێ‌كزیی‌‌كارده‌كاته‌‌سه‌ر‌په‌یوه‌ندیی‌‌نێوان‌خوێندكاران‌به‌تایبه‌تی‌‌و‌هاوواڵتیان‌

به‌گشتی‌.‌2-‌گوێ‌كزیی‌‌كارده‌كاته‌‌سه‌ر‌هه‌ست‌و‌باری‌‌ده‌روونیی‌‌مرۆڤ‌و‌خۆشگوزه‌رانیی‌.‌

ئه‌مه‌ریكادا‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ له‌ویالیه‌ته‌‌گوێ‌كزیی‌‌كاری‌‌كردووه‌ته‌‌سه‌ر‌نزیكه‌ی‌‌‌28ملیۆن‌كه‌س‌كه‌‌‌17ملیۆنیان‌به‌هۆی‌‌بیستنه‌وه‌یه‌و‌‌4.5 په‌ككه‌وتنی‌‌ده‌ماری‌‌ملیۆن‌واته‌‌له‌20%یان‌بیسته‌ر‌)سه‌مماعه‌(ی‌‌گوێ‌به‌كارده‌هێنن‌و‌له‌12%یان‌بیسته‌ر‌ناهێنین،‌ به‌كار‌ گ��وێ‌ )سه‌مماعه‌(ی‌‌بیسته‌ر‌)سه‌مماعه‌(ی‌‌ یان‌ له‌‌%8 به‌اڵم‌گوێكزه‌‌ له‌5-10%ی‌‌ به‌كارده‌هێنن‌و‌ گوێ‌یا‌ پزیشكیی‌‌ به‌چاره‌سه‌ری‌‌ باڵقه‌كان‌ئه‌و‌ چاره‌سه‌رده‌كرێن،‌ نه‌شته‌رگه‌ریی‌‌نه‌خۆشیی‌‌ به‌هۆی‌‌ له‌مندااڵندا‌ رێژه‌یه‌‌

گوێی‌‌ناوه‌ڕاسته‌وه‌‌زیاتره‌.)سه‌مماعه‌(ی‌‌ بیسته‌ر‌ پارچه‌ی‌‌ هه‌شت‌‌Components‌ of‌ Heartil( گوێ‌

‌)aidبیسته‌ر‌)سه‌مماعه‌(ی‌‌گوێ‌جۆری‌‌زۆره‌و‌رێكخراوه‌،‌ جۆرێك‌ به‌چه‌ند‌ پارچه‌كانی‌‌به‌اڵم‌هه‌موو‌جۆره‌كانی‌‌له‌شێوه‌و‌ئیشدا‌

یه‌ك‌رۆڵ‌ده‌بینن.)O‌-‌T-‌M(‌:1-‌سویچی‌‌ئیشپێكردن

تی‌‌ م��ای��ك��رۆف��ۆن،‌ وات��ه‌‌ ‌)M( ئێم‌ ‌تێلێفۆن‌ بۆ‌ كۆیڵ:‌ )تێلی‌‌ واته‌‌ ‌)T(واته‌‌ ‌)off( واته‌‌ ‌)O( ئۆ‌ به‌كاردێت(و‌

داخستن‌یا‌كوژاندنه‌وه‌ئه‌مپڵیفایه‌ر:‌ ب��ۆ‌ باتریی‌‌ وزه‌ی‌‌ ‌-2

‌Battery‌ supplies‌ power‌ to(‌)mplifier

ماوه‌ی‌‌220-‌‌350سه‌عات‌ده‌مێنێته‌وه‌و‌تا‌قه‌باره‌ی‌‌باتری‌‌گه‌وره‌تر‌بێت‌

باترییه‌كه‌‌زیاتر‌ده‌مێنێته‌وه‌.3-‌مایكرۆفۆن‌

ب��ه‌ه��ه‌م��وو‌رێ��ڕه‌وێ��ك��دا‌

ت��وان��ای‌‌ ‌)Onnidirectronal(‌Acoustic( ده‌نگی‌‌ وزه‌ی‌‌ گۆڕینی‌‌ك��اره‌ب��ای��ی‌‌ وزه‌ی‌‌ ب��ۆ‌ ‌)energyئه‌و‌ هه‌یه‌و‌ ‌)Electrical‌ energy(رێڕه‌وانه‌ی‌‌مایكرۆفۆن‌له‌الیه‌كی‌‌‌تره‌وه‌‌كه‌‌ ده‌نگانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ بۆ‌ هه‌ستیارترن‌ زۆر‌

له‌هه‌موو‌گۆشه‌یه‌كه‌وه‌‌بۆی‌‌دێن.‌)T-‌Coil(4-‌تی‌‌كۆیڵ‌

بۆ‌ موگناتیسی‌‌ وزه‌ی‌‌ گۆڕینی‌‌ توانای‌‌وزه‌ی‌‌كاره‌بایی‌‌هه‌یه‌.

یا‌ ‌)Amplifier( ئه‌مپڵیفایه‌ر‌ ‌-5‌)Circuit(

نیشانه‌ی‌‌ هێزی‌‌ زی��ادك��ردن��ی‌‌ ت��وان��ای‌‌

هه‌یه‌،‌ كاره‌بایی‌‌ده‌توانێت‌‌ هه‌روه‌ها‌ف��ی��ل��ت��ه‌ری‌‌بكات‌و‌ ده‌نگه‌كه‌‌بیسته‌ر‌ ل��ه‌الی��ه‌ن‌)س��ه‌م��م��اع��ه‌(ی‌‌بیگۆڕێت‌ گ��وێ��ك��ه‌وه‌‌بیسته‌ر‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ب��ۆ‌)س��ه‌م��م��اع��ه‌(ی‌‌بتوانێت‌ گ��وێ��ی��ه‌ك��ه‌‌جیابكاته‌وه‌و‌ ده‌نگه‌كان‌ب��ه‌راوردی��ان‌ب��ك��ات.‌ن��ی��ش��ان��ه‌‌ ‌ ج��ۆر‌ دوو‌

له‌ئه‌مپڵیفایه‌ره‌وه‌‌دێن:‌Analog‌Signalا-‌نیشانه‌ی‌‌ئه‌نالۆگ‌‌

Processing(‌ASP:‌(‌و‌‌‌DSP:‌Digital(ب-‌نیشانه‌ی‌‌دیجیتاڵ‌‌

.)Signal‌Processingده‌ن��گ‌ ن��زم��ك��ه‌ره‌وه‌ی‌‌ ب��ه‌رزو‌ ‌-6

‌)GainVolume(له‌ئه‌مپڵیفایه‌ردا‌ دێت‌ كه‌ده‌نگ‌ كاتێك‌بیسته‌ر‌ ل��ه‌ه��ه‌م��وو‌ ش��ی��ده‌ب��ێ��ت��ه‌وه‌و‌به‌رزو‌ به‌هۆی‌‌ گوێدا‌ كانی‌‌ )سه‌مماعه‌(‌ن��زم��ك��ه‌ره‌وه‌ی‌‌ده‌ن��گ��ه‌وه‌‌ده‌ت��وان��رێ��ت‌له‌الیه‌ن‌نه‌خۆشی‌‌گوێكزه‌وه‌‌ده‌نگ‌زیاد‌

یا‌كز‌بكات.

‌)Receiver(‌)7-‌وه‌رگر‌)ریسیڤه‌رتوانای‌‌گۆڕینی‌‌وزه‌ی‌‌كاره‌بایی‌‌بۆ‌وزه‌ی‌‌

بیستن‌هه‌یه‌گوێ‌:‌ كه‌ناڵی‌‌ له‌ناو‌ به‌ته‌واوه‌تی‌‌ ‌-8‌)C/C:‌Completely‌–in–‌canal(گ��وێ‌‌ )س��ه‌م��م��اع��ه‌(ی‌‌ ب��ی��س��ت��ه‌ر‌ ‌-9

به‌چاوێلكه‌وه‌.‌كاتیی‌‌ گوێی‌‌ )سه‌مماعه‌(ی‌‌ بیسته‌ر‌‌:)Disposable‌ Hearing‌ Aid(له‌سه‌فه‌ردا‌بۆ‌ماوه‌یه‌ك‌به‌كارده‌هێنرێت‌و‌پاشان‌فڕێده‌درێت‌و‌به‌كه‌ڵك‌نامێنێت.

بۆ‌گوێ‌كزه‌كان‌..‌بیسته‌ر‌)سه‌ماعه‌ی‌‌گوێ‌(

ته مه ن هۆكاریكه بۆ دروستبوونی ئه م نه خۆشییه

له ڕووی پێكهاته ی كانزایی ئێسكه وه

“سروتی رۆژوگرتن له سه ره تای ئیسالمدا الی موسوڵمانه كان هه ر ئه و سروته بووه كه له پێش ئیسالمدا له ناویاندا باوبووه ”

ئازاد‌قه‌زاز‌بۆ‌ده‌ستوور


15 ئاینناسی

هه‌ندێكجار‌ ئیسالمییه‌كان‌ ده‌س��ت��وور:‌له‌گه‌ڵ‌ كردووه‌‌ سروته‌كانیان‌ له‌سه‌ر‌ قسه‌یان‌به‌الی‌ به‌راوردیانكردووه‌؟‌ ئێستادا‌ زانستی‌یان‌ قایلكاره‌،‌ چه‌نده‌‌ ب��ه‌راورده‌‌ ئه‌م‌ ئێوه‌وه‌‌

چه‌نده‌‌له‌جێی‌خۆیدایه‌؟ئازاد‌قه‌زاز:‌له‌گوتاری‌ئیسالمیدا‌سه‌باره‌ت‌پێكه‌ڵییه‌ك‌ تێكه‌ڵ‌و‌ رۆژوگ��رت��ن،‌ به‌سروتی‌كه‌هه‌نوتیانه‌‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ له‌الیه‌ك‌ هه‌یه‌.‌ب��اس‌ل��ه‌و‌س��روت��ه‌‌و‌ل��ه‌ڕه‌م��ه‌زان‌ده‌ك��ات‌و‌سروته‌‌ ئ��ه‌م‌ ه��ه‌وڵ��ده‌دات‌ له‌الیه‌كیتریشه‌وه‌‌به‌زانستیانه‌‌لێكبداته‌وه‌،‌كه‌گوایا‌ئه‌م‌رۆژووه‌ی‌ئیسالم‌بۆ‌زۆرترین‌نه‌خۆشییه‌كانی‌جه‌سته‌ی‌مرۆڤ‌باشه‌‌و‌سوودی‌هه‌یه‌.‌بۆ‌نمونه‌‌له‌كاتێكدا‌كۆمه‌ڵێك‌پزیشك‌له‌كه‌ناڵی‌ئاسمانی‌پارتێكی‌ئ��ام��ۆژگ��اری‌ رۆژووان‌ سیاسی،‌ ئیسالمی‌ته‌ندروستییه‌‌ به‌ئامۆژگارییه‌‌ به‌وه‌ی‌ ده‌كه‌ن‌زیان‌ رۆژوگرتن‌ تا‌ پابه‌ندبن،‌ زانستییه‌كانه‌وه‌‌بێت،‌ سوودبه‌خش‌ نه‌گه‌یه‌نێت‌و‌ به‌جه‌سته‌یان‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌چه‌وری‌و‌كێشی‌جه‌سته‌یان‌به‌م‌له‌الیه‌كیتره‌وه‌‌ كه‌چی‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌،‌ رۆژووه‌‌به‌گوێگرانی‌ ئاینیدا‌ وان��ه‌ی‌ له‌كاتی‌ واعزێك‌ئ��ه‌وه‌ی‌ك��ردووه‌‌ له‌ئێوه‌‌دوع��ای‌ ده‌ڵ��ێ:‌كێ‌بتوانێ‌ تا‌ بسپێرێ،‌ گیانی‌ له‌ڕه‌مه‌زاندا‌ خودا‌الی‌پێغه‌مبه‌ر‌رۆژووه‌كه‌ی‌بشكێنێ.‌ئایا‌ئه‌م‌

دژواری��ی��ه‌‌ل��ه‌گ��وت��اری‌

ئیسالمییه‌كاندا،‌هه‌ق‌نییه‌‌چاره‌سه‌ربكرێت؟!‌ئه‌وه‌‌ بۆ‌ خۆی‌ ئاین‌ هه‌ر‌ به‌ڵكو‌ رۆژو،‌ نه‌ك‌بكات.‌ خۆپارێزی‌ فێری‌ م��رۆڤ‌ ه��ات��ووه‌،‌خۆپاراستنیش‌خۆدوورخستنه‌وه‌یه‌‌له‌مردن‌یان‌درێژكردنه‌وه‌ی‌ته‌مه‌نی‌مرۆڤه‌،‌ئیتر‌ئه‌مجۆره‌‌خۆپیرۆزكردن‌و‌ بۆ‌ ئیسالمییه‌كان‌ خیتابه‌ی‌داماوكردنی‌موسڵمانه‌كان‌و‌خراپ‌به‌كارهێنانی‌

ده‌سه‌اڵتی‌رۆحی‌نه‌بێت،‌ده‌بێ‌چیتر‌بێت!بڵێ‌ به‌خه‌ڵكی‌ ئیسالمی‌ گوتاری‌ هه‌تا‌خۆشه‌،‌ وا‌ خودا‌ الی‌ رۆژووان‌ ده‌می‌ بۆنی‌ده‌روازه‌كانی‌ واده‌كرێته‌وه‌‌و‌ به‌هه‌شت‌ ده‌رگای‌جۆره‌‌ له‌م‌ شتیتری‌ واداده‌خرێن‌و‌ دۆزه‌خیش‌به‌ڕێنمایی‌ گ��وێ‌ ك��ه‌س‌ ئ��ه‌وا‌ ئه‌فسانانه‌،‌بووه‌ته‌‌ ئه‌مه‌یه‌‌ ه��ه‌ر‌ ن��ادات.‌ ته‌ندروستی‌مۆڵه‌ت‌ ئاینی‌ كه‌مامۆستایه‌كی‌ ئه‌وه‌ی‌ هۆی‌تا‌به‌ڕۆژو‌نه‌بێت‌ به‌كه‌سێكی‌نه‌خۆش‌ده‌دات‌كه‌سه‌‌ ئه‌م‌ كه‌چی‌ دوابخات،‌ رۆژووه‌كه‌ی‌ یان‌خۆی‌ كه‌سه‌‌ ئه‌و‌ چونكه‌‌ ده‌بێ.‌ به‌ڕۆژو‌ هه‌ر‌به‌خۆی‌ده‌ڵێت:‌من‌هه‌ر‌ده‌مرم،‌ساڵێك‌زیاتر‌یان‌كه‌متر‌بژیم،‌بۆ‌من‌چ‌جیاوازییه‌كی‌ده‌بێ،‌بم.‌ بێبه‌ش‌ گه‌ورانه‌ش‌ پاداشته‌‌ له‌و‌ بۆ‌ ئیتر‌كه‌ئه‌گه‌ر‌ نه‌كراوه‌‌ ئه‌وه‌‌ فێری‌ نه‌خۆشه‌‌ ئه‌م‌

ئه‌رك‌ ده‌بێته‌‌ نه‌خۆشبكه‌وێت،‌ مرۆڤه‌‌ ئه‌م‌ئه‌مه‌‌ كۆمه‌ڵگه‌ش.‌ سه‌ر‌ بۆ‌ ده‌وروب��ه‌ری‌و‌ بۆ‌پێویست،‌ وه‌ك‌ جه‌سته‌یه‌‌ ئه‌و‌ له‌وه‌ی‌ جگه‌‌كه‌ئه‌مه‌شیان‌ رای��ن��اگ��رێ��ت،‌ ته‌ندروستانه‌‌خودایه‌‌ ئه‌م‌ خودایه‌.‌ مه‌رامی‌ پێچه‌وانه‌ی‌خوڵقاندبێ‌و‌ به‌شێوه‌یه‌ك‌ مرۆڤی‌ كه‌جه‌سته‌ی‌كه‌‌ خوڵقاندبێ،‌ پێیه‌‌ ب��ه‌و‌ یاساكانیشی‌له‌خزمه‌تی‌مرۆڤدا‌بێت،‌یان‌به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‌مرۆڤی‌ جه‌سته‌ی‌ وات��ه‌‌ ه��ه‌رده‌ب��ێ��ت،‌ بێت‌گوجاندبێت،‌ گ��ه‌ردوون‌ یاساكانی‌ به‌گوێره‌ی‌مه‌به‌سته‌‌ ئه‌و‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ كاركردن‌ چۆن‌له‌الیه‌ن‌مرۆڤه‌وه‌،‌دژایه‌تیكردنی‌مه‌به‌ستی‌ئه‌و‌ده‌بێت‌ رۆژووان‌ ده‌می‌ هه‌اڵوی‌ نییه‌!‌ خودایه‌‌خودا‌چی‌ تێدابێت!‌ چ‌خۆشییه‌كی‌ خودا‌ بۆ‌بووێت،‌هه‌ر‌بۆ‌مرۆڤ‌خۆیه‌تی،‌كه‌ئه‌و‌هه‌اڵوه‌‌ناخۆش‌ ده‌وروبه‌ریشی‌ بۆ‌ خۆی‌و‌ مرۆڤ‌ بۆ‌بێت،‌ئیدی‌ده‌بێ‌چ‌حیكمه‌تێك‌بۆ‌ئه‌و‌بۆنه‌‌

ناخۆشه‌‌بدۆزینه‌وه‌؟‌ه��ه‌ت��ا‌گ��وت��اری‌ئ��ی��س��الم��ی‌ل��ه‌ڕێ��گ��ه‌ی‌كه‌ناڵه‌كانیانه‌وه‌،‌دروشمی‌وه‌ك‌ره‌مه‌زان‌مانگی‌شاهانه‌یه‌‌و‌ره‌مه‌زان‌مانگی‌لێخۆشبوونه‌،‌كه‌س‌چونكه‌‌ تێناگات،‌ تتقون(‌ )لعلكم‌ له‌په‌یامی‌به‌ڕۆژوبوو‌ كه‌‌ هه‌ر‌ واتێده‌گات‌ كه‌سه‌‌ ئه‌و‌ن��ه‌خ��وارد،‌ نانیشی‌ ن��ه‌خ��وارده‌وه‌‌و‌ ئ��اوی‌ ‌و‌

خ��ودای‌ لێخۆشبوونی‌ به‌ئۆتۆماتیكی‌ ئیتر‌مسۆگه‌ركردووه‌.‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌ئه‌م‌بۆچوونه‌ی‌خۆشده‌بێت،‌ له‌خه‌ڵك‌ له‌ڕه‌مه‌زاندا‌ كه‌خودا‌وه‌ك‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌،‌ خراپیشی‌ بۆچوونی‌خۆیان‌ له‌ڕه‌مه‌زاندا‌ ته‌نیا‌ خه‌ڵكێك‌ ئ��ه‌وه‌ی‌لێده‌ده‌نه‌وه‌.‌ پاڵی‌ ئه‌وه‌‌ دوای‌ ماندووده‌كه‌ن‌و‌واته‌‌گوتاری‌ئیسالمی،‌له‌بری‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌وه‌نده‌‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌مافانه‌‌بكاته‌وه‌‌كه‌‌له‌نێوان‌ئه‌و‌ له‌سه‌ر‌ جه‌خت‌ با‌ بێت،‌ مرۆڤدا‌ خ��ودا‌و‌مافانه‌‌بكاته‌وه‌‌كه‌‌له‌نێوان‌مرۆڤه‌كان‌خۆیاندا‌هه‌یه‌‌و‌هه‌موو‌رۆژێك‌هه‌زاران‌جار‌ئه‌و‌مافانه‌‌ناتوانێت‌ كه‌سه‌‌ ئ��ه‌و‌ ئیتر‌ ژێرپێده‌خرێن.‌ئه‌و‌ به‌ده‌ستی‌ كه‌‌ گه‌نده‌ڵییه‌وه‌‌ هه‌موو‌ به‌و‌ده‌كه‌وێته‌وه‌،‌به‌ڕۆژوگرتنێك‌یان‌حه‌جكردنێك‌خۆی‌ سروته‌‌ به‌و‌ بزانێت‌ وا‌ خۆشكات‌و‌ دڵی‌

له‌گوناهه‌كان،‌پاكده‌كاته‌وه‌.‌گوتاری‌ئیسالمی‌هه‌میشه‌‌وا‌باس‌ ‌•ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك‌ ده‌ك��ات،‌ ره‌م��ه‌زان‌ له‌ڕۆژگرتنی‌له‌هاتنی‌ هه‌یه‌‌و‌ له‌ئیسالمدا‌ هه‌ر‌ رۆژگرتن‌رۆژوگرتنی‌ مرۆڤایه‌تی‌ ئیتر‌ ئیسالمه‌وه‌‌

ناسیوه‌‌و‌فێربووه‌‌به‌ڕۆژو‌بێت.‌له‌پێش‌ بۆچی‌ چۆنه‌؟‌ ئه‌ی‌ ده‌س��ت��وور:‌

ئیسالمدا‌رۆژوگرتن‌هه‌بووه‌؟له‌وه‌‌ باس‌ ئه‌مڕۆ‌ زانست‌ ق��ه‌زاز:‌ ئازاد‌له‌خواردن‌ خۆگرتنه‌وه‌‌ كه‌سروتی‌ ده‌ك��ات‌پێیده‌ڵێین‌ ب��ه‌ك��وردی‌ كه‌ئێمه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ئاینه‌كان‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ هێنده‌ی‌ رۆژوگرتن،‌كۆنه‌،‌به‌قه‌د‌زۆریی‌كۆمه‌ڵگه‌‌و‌ئاینه‌كانیش‌رۆژووگرتن‌به‌رباڵوه‌.‌قورئان‌له‌ئایه‌تی‌‌183فه‌رمان‌ البقره‌‌ له‌سوره‌تی‌ ت��اوه‌ك��و‌187»كتب‌ ئ��ای��ه‌ت��ی‌183 ده‌دا،‌ ب��ه‌ڕۆژوگ��رت��ن‌الذین‌ علی‌‌ كتب‌ كما‌ الصیام‌ علیكم‌من‌قبلكم..«‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌دات‌كه‌پێشتر‌ته‌نانه‌ت‌ ب��ووه‌.‌ ه��ه‌ر‌ رۆژوگ��رت��ن‌ سروتی‌سروتی‌رۆژوگرتن‌له‌سه‌ره‌تای‌ئیسالمدا‌الی‌موسوڵمانه‌كان‌هه‌ر‌ئه‌و‌سروته‌‌بووه‌‌كه‌‌له‌پێش‌قورئان‌ كه‌چی‌ باوبووه‌.‌ له‌ناویاندا‌ ئیسالمدا‌به‌ده‌قی‌ئه‌م‌ئایاته‌‌187و‌)‌كلوا‌واشربوا‌...(رێكترو‌ موسوڵمانه‌كان‌ له‌سه‌ر‌ سروته‌‌ ئه‌م‌ ه‌‌ئاسانترده‌كات.‌واته‌‌ئه‌م‌رۆژوگرتنه‌ی‌ئێستای‌سه‌خته‌ی‌ رۆژه‌گرتنه‌‌ به‌و‌ مۆڵه‌تدانه‌‌ ئیسالم‌ئایه‌ته‌كه‌‌ ده‌بوایه‌‌ ده‌نا‌ هه‌بووه‌،‌ كه‌پێشتر‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌بوایه‌‌ال‌تاكولوا‌و‌ال‌تشربوا‌...(سه‌به‌ب‌ بڕوانه‌‌ ‌ واشربوا(.‌ )كلوا‌ له‌بری‌ ه‌‌نزولی‌ئه‌م‌ئایه‌ته‌‌و‌هۆكاری‌ئه‌م‌ئاسانكارییه‌،‌و‌ الطبری‌ كثیر،‌ )ابن‌ له‌ته‌فسیره‌كانی‌له‌وێدا‌ پێدراوه‌.‌ ئاماژه‌ی‌ به‌ڕوونی‌ القرطبی(‌ئیسالم‌ رۆژوی‌ كه‌چۆن‌ روونكراوه‌ته‌وه‌‌ ئه‌وه‌‌به‌چه‌ند‌قۆناخێك‌گه‌یشتووه‌ته‌‌ئه‌م‌رۆژووه‌ی‌ه��ه‌روه‌ك‌ ده‌ی��گ��رن.‌ موسڵمانه‌كان‌ ئ��ه‌م��ڕۆ‌له‌پێشه‌وه‌‌وتمان‌به‌هه‌ڵه‌كردن‌و‌راستكردنه‌وه‌،‌ئ��ه‌م‌س��روت��ه‌ش‌ئ��ه‌م‌ف��ۆرم��ه‌ی‌ئ��ه‌م��ڕۆی‌وه‌رگرتووه‌،‌هه‌روه‌ك‌ئایه‌ته‌كه‌ش‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌

ده‌دات‌)كلوا‌واشربوا(....‌‌پشتگیری‌ زان��س��ت‌ س��ه‌رده‌م��ه‌ش��دا‌ ل��ه‌م‌ده‌ك��ات.‌ رۆژوگ��رت��ن‌ وات��ه‌‌ له‌خۆگرتنه‌وه‌،‌مرۆڤ‌ مه‌به‌ستی‌ ی��ان‌ سه‌ره‌كی‌ حیكمه‌تی‌له‌ماوه‌یه‌كی‌ خواردن‌ له‌هه‌ندێ‌ له‌خۆگرتنه‌وه‌،‌ت��ه‌واو‌ خۆگرتنه‌وه‌یه‌كی‌ ی��ان‌ دی��اری��ك��راودا‌ئه‌وه‌بووه‌‌ خواردنه‌وه‌یه‌ك،‌ خواردن‌و‌ له‌هه‌موو‌ژه‌ه��ر‌ له‌كۆمه‌ڵێك‌ خ��ۆی‌ له‌شی‌ ك��ه‌م��رۆڤ‌به‌هۆی‌ ساڵ‌ به‌درێژایی‌ كه‌‌ خاوێنبكاته‌وه‌،‌هه‌ر‌ كه‌ڵه‌كه‌بوون.‌ له‌شیدا‌ له‌‌ خ��واردن��ه‌وه‌‌یه‌ك‌ هه‌ر‌ ئاینه‌كان‌ هه‌موو‌ ده‌بینین‌ بۆیه‌ش‌له‌سه‌ر‌ ئه‌ركه‌یان‌ ئه‌م‌ به‌مۆتیڤێك‌ به‌جۆرێ‌و‌

شوێنكه‌وتووانیان‌فه‌رزكردووه‌.‌ل��ه‌رۆژوودا‌ گۆڕانكارییه‌‌ ئه‌م‌ ده‌ستوور:‌الیه‌نێكی‌ چ‌ ده‌ك��ه‌ن،‌ لێوه‌‌ باسی‌ كه‌ئێوه‌‌

گرنگی‌له‌خۆگرتووه‌؟ئازاد‌قه‌زاز:‌ئه‌وه‌ی‌به‌الی‌ئێمه‌وه‌‌گرنگه‌‌غه‌یبانیه‌تی‌ الیه‌نی‌ له‌سه‌ر‌ كه‌جه‌خت‌ ئه‌وه‌یه‌‌واته‌‌ نه‌كرێته‌وه‌.‌ ره‌مه‌زان‌ مانگی‌ رۆژوگرتن‌و‌سه‌ر‌ دابه‌زێنرێته‌‌ له‌ئاسمانه‌وه‌‌ رۆژو،‌ به‌های‌الی‌ بهێنرێته‌وه‌‌ ‌ رۆژوگرتن‌ سوودی‌ زه‌وی،‌جه‌سته‌‌و‌رۆحی‌مرۆڤ‌خۆی.‌له‌بری‌پاداشتی‌وه‌ك‌وه‌رگرتنی‌ژوورێك‌له‌به‌هه‌شتا‌و‌خواردنه‌وه‌‌له‌ئاوی‌كه‌وسه‌ر‌و‌نۆشینی‌هه‌نگوین‌له‌ڕووباری‌وه‌ك‌ پاداشتی‌ بۆ‌ بگوێزرێته‌وه‌‌ هه‌نگوینی،‌ژه‌هره‌ی‌ له‌و‌ له‌ش‌ رزگاركردنی‌ ته‌ندروستی‌و‌كۆبووه‌ته‌وه‌.‌ له‌شدا‌ له‌‌ ساڵ‌ به‌درێژایی‌ كه‌‌له‌جه‌سته‌ی‌ دروس��ت‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ چونكه‌‌نییه‌‌ ئه‌وه‌‌ ژیانه‌‌ ئه‌مجۆره‌‌ باشه‌‌ دروستدایه‌.‌هه‌رئه‌وه‌ش‌ دام��ه‌زراوه‌‌و‌ بۆ‌ ئاینێكی‌ گشت‌جه‌خت‌ وات��ه‌‌ مه‌به‌ستیه‌تی!‌ كه‌خودا‌ نییه‌‌له‌مرۆڤ،‌ خودا‌ كه‌خواستی‌ بكرێته‌وه‌‌ له‌وه‌‌له‌ده‌ره‌نجامی‌ مرۆڤ‌ ئیتر‌ چاكه‌،‌ ك��رده‌وه‌ی‌به‌ره‌‌ راستكردنه‌وه‌ی،‌ هه‌ڵه‌كردن‌و‌ ئه‌زموونی‌ده‌دۆزێته‌وه‌.‌سروته‌كانیش‌ باشه‌كانیش‌ به‌ره‌‌له‌ناو‌ئاینه‌كاندا‌وه‌ك‌گشت‌ئه‌زموونه‌كانیتری‌واته‌‌ ئه‌زموونانه‌ن.‌ له‌مجۆره‌‌ هه‌ر‌ م��رۆڤ،‌ره‌فتار‌و‌ راس��ت��ك��ردن��ه‌وه‌ی‌ خ��ودا،‌ په‌یامی‌ب��ه‌دروس��ت��ك��ردن��ی‌ب��ی��رك��ردن��ه‌وه‌ی‌م��رۆڤ‌و‌دامه‌زراندنی‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌پته‌وه‌.‌وه‌ك‌ئه‌وه‌‌وایه‌‌كه‌سه‌رچاوه‌ی‌ئه‌م‌بوونه‌وه‌ره‌‌گه‌مه‌یه‌كی‌گه‌مه‌یه‌شی‌ ئ��ه‌و‌ یاساكانی‌ خوڵقاندووه‌‌و‌یاساكانی‌ گه‌مه‌كه‌‌و‌ ئیدی‌ دام��ه‌زران��دووه‌‌و‌ئاراسته‌ی‌ خۆمان‌ خۆمان‌و‌ ده‌ست‌ داوه‌ته‌وه‌‌كاره‌‌ له‌م‌ خۆشمان‌ دیاریبكه‌ین‌و‌ گه‌مه‌كه‌‌

به‌رپرسبین.ئێمه‌‌به‌پێویستمانزانی‌ئه‌م‌خۆگرتنه‌وه‌یه‌‌به‌ته‌واوی‌ له‌ماوه‌یه‌كدا‌ نه‌بێت‌كه‌‌ ئه‌وه‌‌ ته‌نیا‌ده‌می‌خۆت‌بگریت‌و‌دوای‌ئه‌وه‌ش‌به‌ته‌واوی‌هه‌موو‌ به‌ڵكو‌ ئازادبكه‌یت،‌ خ��ۆت‌ ده‌م��ی‌په‌یام‌و‌ له‌شێوه‌كان،‌ به‌شێوه‌یه‌ك‌ مانگه‌كه‌‌

خۆگرتنه‌وه‌یه‌‌ ئ��ه‌و‌ رۆح��ی‌وه‌ك‌ ئێمه‌‌ ئ��ام��اده‌ب��ێ��ت.‌گۆشتخۆر‌و‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌پێوسیتمان‌ ب��رن��ج��خ��ۆر،‌ب��ه‌ج��ۆرێ��ك‌ل��ه‌رۆژوگ��رت��ن‌بۆ‌ له‌ساڵێكدا،‌ كه‌‌ ده‌بێت‌له‌خواردنی‌ خۆمان‌ ماوه‌یه‌ك‌بگێڕینه‌وه‌،‌ برنج‌ گۆشت‌و‌مانگه‌دا‌ له‌و‌ پێویسته‌‌ بۆیه‌‌سه‌ر‌ بخرێته‌‌ ته‌ركیز‌ به‌زۆری‌گۆشتی‌ م��ی��وه‌‌و‌ س��ه‌وزه‌‌و‌م��اس��ی.‌س��ه‌ره‌ڕای‌ئ��ه‌وه‌ی‌كه‌‌ ب��ڕوای��ه‌دای��ن‌ ل��ه‌و‌ ئێمه‌‌خۆرهه‌اڵتن‌و‌ پێوه‌ری‌‌ له‌بری‌كات‌ پێوه‌ری‌ خۆرئاوابوون،‌واته‌‌ رۆژوگرتن،‌ بۆ‌ دابنێین‌ل��ه‌ك��ات��ژم��ێ��ری‌ئ��ه‌وه‌ن��ده‌وه‌‌ب��ۆ‌ك��ات��ژم��ێ��ری‌ئ��ه‌وه‌ن��ده‌‌له‌گشت‌ ت��ا‌ رۆژوب��گ��ری��ن،‌بتوانێت‌وه‌ك‌ جیهاندا‌مرۆڤ‌به‌ڕۆژوبێت.‌دیاریكردنی‌ یه‌ك‌جیاوازیه‌ی‌ له‌و‌ به‌كات،‌ رۆژو‌خۆرئاوابوونه‌ی‌ خۆرهه‌اڵت‌و‌واڵت��ان‌و‌ك��ی��ش��وه‌ره‌ك��ان‌

قوتارمان‌ده‌كات.ده‌س��ت��وور:‌ل��ه‌‌چ‌ئێوه‌‌ گ��ۆش��ه‌ن��ی��گ��ای��ه‌ك��ه‌وه‌‌له‌وه‌ها‌ گۆڕانكاری‌ ده‌توانن‌سروتێكدا‌بكه‌ن‌كه‌‌به‌درێژایی‌ریشه‌ی‌خۆی‌ سه‌ده‌‌ چه‌ندان‌داكوتیوه‌،‌ موسڵماناندا‌ له‌ناو‌م��وس��وڵ��م��ان��ان‌ن��ای��ه‌ن��ه‌وێ‌‌گۆڕانكاری‌تێدابكه‌ن،‌چونكه‌‌پ��ێ��ی��ان��وای��ه‌‌ك��ه‌س��روت��ه‌ك��ان‌نێردراوه‌‌ زاتێكه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌نه‌گۆڕه‌‌و‌فه‌رمانه‌كانیشی‌نابێ‌‌

بگۆڕێن؟ئ��اره‌زووی‌ مرۆڤێك‌ هه‌موو‌ ق��ه‌زاز:‌ ئازاد‌كه‌خۆی‌ بیروباوه‌ڕێك‌ ه��ه‌ر‌ هه‌یه‌،‌ ئ��ه‌وه‌ی‌هه‌ڵیگرتووه‌،‌له‌هه‌موو‌ئه‌وانیتر‌جوانتر‌و‌راستتر‌بێت.‌ئه‌م‌حه‌زه‌ش‌ره‌وایه‌‌و‌له‌جێی‌خۆیدایه‌،‌بێت،‌ مرۆڤدا‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ له‌پێناوی‌ ئه‌گه‌ر‌ناتوانێ‌كه‌موكوڕییه‌ك‌ به‌اڵم‌‌مرۆڤ‌زۆرجار‌له‌په‌یڕه‌ویكردنی‌ ك��ات‌ به‌تێپه‌ڕبوونی‌ كه‌‌ببینێ‌و‌ دروستده‌بێت،‌ ب��ی��روب��اوه‌ڕه‌ك��ه‌ی��دا‌كه‌سانێك‌ ب��ه‌ده‌گ��م��ه‌ن‌ بنێت.‌ دان��ی��پ��ێ��دا‌بنێن‌و‌ خۆیاندا‌ به‌جه‌رگی‌ پێ‌ په‌یداده‌بن،‌ده‌ستنیشانبكه‌ن‌و‌ خۆیان‌ كه‌موكورتییه‌كانی‌بۆچوونه‌ش‌ ئه‌و‌ بیروباوه‌ڕ‌و‌ له‌خۆیان‌و‌ گۆڕان‌شێوه‌یه‌‌ به‌م‌ دروستبكه‌ن.‌ كه‌هه‌ڵیانگرتووه‌،‌به‌پێی‌ تێپه‌ڕده‌بێت‌و‌ س��ه‌رده‌م��ێ��ك،‌ ه��ه‌ر‌گۆڕان‌و‌ مرۆڤ،‌ پێویستییه‌كانی‌ زیادبوونی‌رووبدات،‌ ده‌بێت‌ بیروباوه‌ڕه‌دا‌ له‌و‌ داهێنان‌شارستانی‌ په‌كیده‌كه‌وێت‌و‌ م��رۆڤ‌ ده‌ن��ا‌مرۆڤه‌،‌ دۆخ��ه‌ی‌ ئه‌م‌ هه‌ر‌ شكستده‌هێنێت.‌رێباز‌و‌ چه‌ندان‌ ئاینه‌كاندا‌ له‌ناو‌ وایكردووه‌‌هه‌ندێجار‌ جیاوازو‌ لێكدانه‌وه‌ی‌ بیر‌وبۆچوون‌و‌

دژ‌به‌یه‌كیش،‌سه‌رهه‌ڵبدات.‌ئه‌مه‌‌ئه‌وه‌‌ناگه‌یه‌نێت‌كه‌هه‌ركاتێ‌مرۆڤ‌به‌وه‌‌ پێویست‌ ده‌بینێت،‌ به‌گرنگ‌ گۆڕانێك‌لێكدانه‌وانه‌یتر‌ ته‌فسیر‌و‌ ئه‌و‌ هه‌موو‌ بكات‌الوه‌‌و‌ بخاته‌‌ دروستبوون،‌ نێوه‌نده‌دا‌ له‌و‌ كه‌‌وردو‌درشتی‌ئه‌وه‌ی‌پێشوو‌بسڕێته‌وه‌‌و‌هیچی‌به‌ڵكو‌ نه‌خێر،‌ نه‌هێڵێت.‌ هیچه‌وه‌‌ به‌سه‌ر‌مه‌به‌ست‌ئه‌وه‌یه‌‌بۆ‌سه‌رچاوه‌ی‌دروستبوونی‌به‌ره‌و‌ له‌وێوه‌‌ بگه‌ڕێیته‌وه‌‌و‌ بیروباوه‌ڕه‌‌ ئه‌و‌پێویستی‌و‌ ب��ێ��ی��ت��ه‌وه‌‌و‌ خ��ۆت‌ س��ه‌رده‌م��ی‌س��ه‌رده‌م��ه‌،‌ ئ��ه‌و‌ م��رۆڤ��گ��ه‌ل��ی‌ كێشه‌كانی‌ئه‌وه‌ی‌ دامه‌زرێنیته‌وه‌.‌ نوێدا‌ له‌سیستمێكی‌فه‌رامۆشبكرێت،‌ ناشێت‌ ئه‌زموونێكه‌‌ پێشوو‌وه‌لێ‌ئه‌و‌ئه‌زموونه‌ش‌نابێت‌رێگه‌‌له‌ئه‌زموونی‌سه‌ره‌تاییه‌كانی‌ كه‌ره‌سته‌‌ واته‌‌ بگرێت.‌ نوێ‌به‌كارده‌هێنرێته‌وه‌‌ تردا‌ له‌فۆرمێكی‌ پێشوو،‌مرۆڤه‌كاندا‌ راسته‌قینه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ كه‌‌رۆژوگرتنی‌ گۆشه‌نیگایه‌وه‌‌ له‌م‌ بوه‌ستێته‌وه‌.‌هه‌نووكه‌‌ ئێمه‌‌ ب��ه‌ڕای‌ كه‌‌ ره‌م��ه‌زان،‌ مانگی‌هه‌یه‌،‌ ب��ن��ه‌ڕه‌ت��ی‌ به‌گۆڕانێكی‌ پێوستی‌دێرینی‌ ئه‌زموونێكی‌ له‌گه‌ڵئه‌وه‌شدا‌ ب��ه‌اڵم‌مرۆڤایه‌تییه‌‌و‌ناتوانین‌نكوڵی‌لێبكه‌ین.‌نابێت‌ئه‌وه‌شمان‌له‌بیر‌بچێت،‌كاتێ‌كه‌باس‌له‌گۆڕان‌ده‌كه‌ین،‌دیاره‌‌هه‌ست‌به‌كێشه‌یه‌ك‌ده‌كه‌ین‌و‌ئ��ه‌و‌كێشه‌یه‌‌ ك��ه‌س��ه‌وه‌‌ ل��ه‌زۆر‌ ل��ه‌وان��ه‌ش��ه‌‌

ئه‌قڵی‌ ف��راوان‌و‌ سنگی‌ وه‌ل��ێ‌ دیارنه‌بێت،‌كراوه‌،‌ئاماده‌یه‌‌گوێ‌له‌به‌ڵگه‌كان‌بگرێت.

چه‌مكه‌كان‌ تێرم‌و‌ مانای‌ لێره‌وه‌‌ ئیدی‌گ��ۆڕان��ی��ان‌ب��ه‌س��ه‌ردادێ��ن،‌پ��ه‌ی��ام��ه‌ك��ان‌و‌به‌اڵم‌ ده‌مێننه‌وه‌،‌ خۆیان‌ وه‌ك‌ ئامانجه‌كان‌رۆژوگرتنیش‌ ده‌گۆڕێن.‌ ئالیه‌ته‌كان‌ هۆكار‌و‌بۆ‌ كه‌میكانزمێكه‌‌ چه‌مكانه‌ی‌ ‌ له‌و‌ یه‌كێكه‌‌ده‌گرێت.‌ له‌خۆی‌ په‌یامێكیش‌ ئامانجێك‌و‌پره‌نسیپ،‌ ك��ه‌وه‌ك‌ خۆگرتنه‌وه‌یه‌‌ رۆژو،‌بۆ‌مرۆڤ،‌ پێویستییه‌كی‌رۆحی‌و‌جه‌سته‌ییه‌‌خۆگرتنه‌وه‌یه‌،‌ ئ��ه‌و‌ فۆڕمی‌ شێوه‌‌و‌ ب��ه‌اڵم‌پێویسته‌‌له‌گه‌ڵ‌سه‌رده‌م‌و‌راده‌ی‌بیركردنه‌وه‌‌و‌گ��ۆڕان��ی‌زان��س��ت‌و‌ئ��ه‌رك��ه‌ك��ان��ی‌م��رۆڤ��دا‌ئامانجه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ بتوانرێ‌ تا‌ بگونجێندرێ،‌له‌گه‌ڵ‌ وه‌دیبهێنرێت.‌ چاوه‌ڕێده‌كرێ،‌ لێی‌وه‌ك‌ ل��ه‌خ��ۆی��دا‌ خ��ۆی‌ س��روت‌ ئه‌مانه‌شدا‌پێده‌دات‌ ئاماژه‌ی‌ الگقوس(‌ )علم‌ سروتزانی‌له‌كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌گێڕێت‌ گرنگ‌ رۆڵێكی‌كاری‌ پێكه‌وه‌‌ ده‌ك��رێ‌ له‌وێوه‌‌ مرۆڤه‌كان‌و‌الیه‌نی‌ ئه‌نجامبده‌ن‌و‌ سوودبه‌خش‌ به‌كۆمه‌ڵی‌به‌ڕای‌ ‌ بۆیه‌‌ پاراوبكه‌ن.‌ خۆشیان‌ رۆحیی‌كه‌‌ ف��ۆڕم��ه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ش��ێ��وه‌‌و‌ ده‌ك��رێ‌ ئێمه‌‌له‌قورئاندا‌ ره‌مه‌زاندا‌ مانگی‌ له‌رۆژوگرتنی‌فۆڕمێكیتر‌ به‌شێوه‌‌و‌ بگۆڕێ‌ جێگیربووه‌،‌ئه‌مه‌ش‌ بۆ‌ بگونجێ‌و‌ سه‌رده‌مه‌‌ ئه‌م‌ كه‌بۆ‌ت��اڕاده‌ی��ه‌ك‌ ل��ێ��ره‌دا‌ خ��ۆم��ان‌ ئه‌رگومێنتی‌ناگه‌یه‌نێت‌ ئ��ه‌وه‌‌ ئه‌مه‌‌ وه‌ل��ێ‌ خسته‌ڕوو.‌له‌شه‌ریعه‌تی‌ خۆگرتنه‌وه‌یه‌،‌ ئه‌م‌ بۆ‌ كه‌ئێمه‌‌ئیسالمه‌وه‌‌شه‌رعیه‌ت‌وه‌ربگرین.‌نه‌خێر،‌ئێمه‌‌بۆخۆمان‌سه‌ربه‌خۆ‌بیرده‌كه‌ینه‌وه‌‌و‌شه‌رعیه‌ت‌وه‌رده‌گرین،‌ له‌قورئانه‌وه‌‌ نه‌‌ له‌ئیسالم‌و‌ نه‌‌وه‌ك‌ رۆژوگرتن‌ په‌یامی‌ خودی‌ ته‌نیا‌ به‌ڵكو‌به‌ئێمه‌‌ شه‌رعیه‌ت‌ مرۆڤایه‌تی،‌ ئه‌زموونێكی‌بیربكه‌ینه‌وه‌.‌ چه‌شنه‌‌ به‌م‌ ئێمه‌‌ تا‌ ده‌دات‌واته‌‌چۆن‌قورئان‌خۆی‌ئه‌زموونی‌مرۆڤایه‌تی‌و‌مێژووی‌ رووداوه‌كانی‌ سروشت‌و‌ دیارده‌كانی‌كردووه‌ته‌‌پێوه‌ر‌و‌بنه‌ما‌بۆ‌بوونی‌خۆی،‌ئاوا‌ره‌سه‌نه‌كانی‌ بنه‌ما‌ سه‌ر‌ ده‌چینه‌وه‌‌ ئێمه‌ش‌وه‌رگرتن‌ شه‌رعیه‌ت‌ بۆ‌ مێژوو،‌ گ��ه‌ردوون‌و‌

له‌دامه‌زراندنی‌بۆچوونه‌كانماندا.به‌درێژایی‌ م��رۆڤ‌ رۆژوگرتنی‌ مێژووی‌ده‌یان‌هه‌زار‌ساڵ‌و‌الیه‌نگیریكردنی‌ئه‌مڕۆكه‌ی‌ئێمه‌‌ بۆ‌ ته‌ندروست،‌ رۆژویه‌كی‌ بۆ‌ زانستی‌ده‌بێته‌‌شه‌رعیه‌ت‌تا‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌بده‌ین،‌نه‌ك‌ده‌قێك.‌گومانیشمان‌له‌وه‌دا‌نییه‌‌كه‌ئه‌م‌كاره‌‌چاكه‌‌له‌م‌سه‌رده‌مه‌دا،‌هه‌ر‌ده‌بێت‌خواستێك‌

بێت‌له‌خواسته‌كانی‌خودا.

نه ك رۆژو، به ڵكو هه ر ئاین خۆی بۆ ئه وه هاتووه ، مرۆڤ فێری خۆپارێزی بكات، خۆپاراستنیش خۆدوورخستنه وه یه له مردن یان درێژكردنه وه ی ته مه نی

مرۆڤه ، ئیتر ئه مجۆره خیتابه ی ئیسالمییه كان بۆ خۆپیرۆزكردن و داماوكردنی موسڵمانه كان و خراپ

به كارهێنانی ده سه اڵتی رۆحی نه بێت، ده بێ چیتر بێت

به‌شی‌‌دووه‌م‌و‌كۆتایی‌سازدانی‌:‌هه‌رێم‌عوسمان

ئ��ازاد‌ق��ه‌زاز‌ن��ووس��ه‌ر‌و‌رۆش��ن��ب��ی��ر‌ل��ه‌ب��ه‌ش��ی‌‌دووه‌م��ی‌‌ئ��ه‌م‌له‌باره‌ی‌‌ ده‌گ��رێ��ت‌ ته‌قلیدی‌‌ ل��ه‌دی��دی‌‌ ره‌خنه‌‌ چاوپێكه‌وتنه‌دا‌نییه‌‌ تایبه‌ت‌ رۆژوگرتن‌ كه‌سروتی‌‌ ئاشكراشیده‌كات‌ رۆژووه‌و‌به‌ئاینی‌‌ئیسالم،‌به‌ڵكو‌له‌ئاینه‌كانی‌‌دیكه‌و‌له‌پێش‌ئیسالمیشدا‌

هه‌ر‌هه‌بووه‌.



14ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

كاروخ‌نامیق‌و‌گۆران‌وه‌هاب

كۆبوونه‌وه‌كانی‌سه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتی‌و‌پارتی‌له‌پشت‌ئیئتیالفی‌لیسته‌‌كوردستانییه‌كانه‌وه‌‌تری‌ الیه‌نه‌كانی‌ الی‌ نیگه‌رانی‌ بۆڵه‌بۆڵ‌و‌كوردستانییه‌كان‌ لیسته‌‌ ئیئتیالفی‌ نێو‌دروستكردووه‌،‌په‌رله‌مانتارێكیش‌ده‌ڵێت‌ئه‌و‌جۆره‌‌كۆبوونه‌وانه‌‌زیان‌به‌كورد‌ده‌گه‌یه‌نێت.له‌ماوه‌كانی‌رابردوودا‌سه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتی‌و‌عێراقییه‌كاندا‌ الیه‌نه‌‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌جیا‌ پارتی‌چه‌ند‌كۆبوونه‌وه‌‌و‌دانوستاندنێكیان‌ئه‌نجامدا‌به‌بێ‌ حكومه‌تدا،‌ پێكهێنانی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ئاگاداری‌ئیئتیالفی‌لیسته‌‌كوردستانییه‌كان،‌الی‌ نیگه‌رانی‌ ك��ۆب��وون��ه‌وان��ه‌‌ ئ��ه‌و‌ ب��ه‌اڵم‌

الیه‌نه‌كانی‌تر‌دروستكردووه‌.لیستی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ دۆسكی‌‌ نه‌جمان‌ دیندار‌فراكسیۆنه‌‌ له‌ئیئتیالفی‌‌ ی��ه‌ك��گ��رت��وو‌یه‌كگرتوو‌ وه‌كو‌ ‌ ده‌ڵێت‌ كوردستانییه‌كان،‌و‌كۆمه‌ڵ‌‌نیگه‌رانی‌‌خۆیان‌له‌و‌كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌هه‌رێم‌ س��ه‌رۆك��ای��ه‌ت��ی‌‌ پ��ارت��ی‌‌و‌ یه‌كێتی‌‌و‌عێراقییه‌كاندا،‌ الیه‌نه‌‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌رب��ڕی��وه‌‌"ب��ه‌اڵم‌ئ��ه‌وان‌پ��ێ��ی��ان��ڕاگ��ه‌ی��ان��دووی��ن‌ب��وون‌و‌ شه‌خسی‌‌ ك��ۆب��وون��ه‌وان��ه‌‌ ك��ه‌ئ��ه‌و‌ئیئتیالفه‌‌ به‌كۆبوونه‌وه‌كانی‌‌ په‌یوه‌ندییان‌الیه‌نه‌‌ له‌گه‌ڵ‌‌ نه‌بووه‌‌ كوردستانییه‌كانه‌وه‌‌

عێراقییه‌كاندا".دۆسكی‌وتی‌‌"ئاگادارین‌ئه‌و‌كۆبوونه‌وانه‌ش‌پێكهێنانی‌‌ ب��ه‌ك��ێ��ش��ه‌ی‌‌ پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��ان‌هه‌ر‌ ئه‌گه‌ر‌ بۆیه‌‌ ‌ ه��ه‌ب��ووه‌،‌ حكومه‌ته‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌ بیكه‌ن‌و‌ كه‌ئه‌وان‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك‌كوردستانییه‌كانه‌وه‌‌ فراكسیۆنه‌‌ به‌ئیئتیالفی‌‌هه‌بێت،‌ئه‌وه‌‌كارێكی‌‌ره‌وا‌نییه‌،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌رێككه‌وتووین‌ ئیئتیالفه‌كه‌‌ په‌یڕه‌وی‌‌ له‌سه‌ر‌هه‌موو‌ ب��ده‌ی��ن‌و‌ پێكه‌وه‌‌ ك��ه‌ب��ڕی��اره‌ك��ان‌

الیه‌نه‌كانی‌‌ناو‌ئیئتیالفه‌كه‌‌ئاگاداربن".له‌دوای‌راگه‌یاندنه‌كانی‌ئه‌نجامی‌هه‌ڵبژاردنی‌ئیئتیالفێكیان‌ كوردییه‌كان‌ لیسته‌‌ 3/7دا‌

حكومه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‌ دانوستاندن‌ بۆ‌ پێكهێنا‌به‌غداد،‌به‌پێی‌ئه‌و‌خااڵنه‌ی‌‌كه‌‌له‌په‌یڕه‌وی‌الیه‌نه‌‌ هاتووه‌،‌ ئیئتیالفه‌دا‌ ئه‌و‌ ناوخۆی‌له‌چۆنیه‌تی‌ ده‌بن‌ یه‌كگرتوو‌ كوردییه‌كان‌یان‌ به‌شداریكردن‌ حكومه‌ت‌و‌ پێكهێنانی‌

ره‌تكردنه‌وه‌ی‌.بكرێت،‌ رێككه‌وتنێك‌ "هه‌ر‌ وتی‌‌ دۆسكی‌ده‌بێت‌ئیئتیالفه‌كه‌و‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستانیش‌

له‌سه‌ری‌‌رازیبن".ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌ به‌و‌ سه‌باره‌ت‌كوردستانییه‌كان‌ فراكسیۆنه‌‌ ئیئتیالفی‌‌په‌رله‌مانتاری‌ عوسمان‌ مه‌حمود‌ ده‌كرێت،‌ب��ه‌ده‌س��ت��ووری‌ ه��اوپ��ه‌ی��م��ان��ی،‌ لیستی‌نییه‌،‌ رێكوپێك‌ زۆر‌ "شته‌كانمان‌ وت‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئیئتیالفی‌‌فراكسیۆنه‌كان‌هه‌یه‌،‌كۆبوونه‌وه‌‌ ئه‌و‌ نییه‌،‌ باش‌ كارێكی‌‌ بۆیه‌‌البه‌الیانه‌ی‌‌ده‌كرێت‌زۆر‌سوود‌به‌خش‌نین،‌چونكه‌‌یه‌كێك‌له‌گه‌ڵ‌ئیئتیالف‌كۆده‌بێته‌وه‌‌كورده‌وه‌‌ به‌ناوی‌‌ ل��ه‌والوه‌‌ یه‌كێكیتر‌ دواتر‌كۆبوونه‌وه‌یتر‌ده‌كات،‌كارێكی‌‌زۆر‌خراپه‌".ئه‌و‌ باشتروایه‌‌ عوسمان‌ مه‌حمود‌ ب��ه‌ڕای‌كه‌مبكرێنه‌وه‌‌ ده‌كرێن،‌ البه‌ال‌ كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌شاندی‌‌ نوێنه‌ری‌‌ كۆبوونه‌وانه‌‌ ئ��ه‌و‌ ی��ان‌بۆ‌ تێدابێت،‌ كوردستانییه‌كانی‌‌ فراكسیۆنه‌‌

ئه‌وه‌ی‌‌ئاگادار‌بێت‌بزانێت‌چی‌ده‌كرێت.بۆڵه‌بۆڵ‌و‌‌ كۆبوونه‌وانه‌‌ "ئه‌و‌ وتی‌‌ هه‌روه‌ها‌دانوستانكاری‌‌ شاندی‌‌ له‌نێو‌ زۆری‌ گله‌یی‌كوردستانییه‌كان‌ فراكسیۆنه‌‌ ئیئتیالفی‌‌

دروستكردووه‌‌و‌‌زیانی‌‌زۆری‌لێداوین".كورد‌ پێگه‌ی‌‌ كورد‌و‌ رۆڵی‌ ئه‌وه‌ی‌‌ به‌هۆی‌به‌راورد‌ به‌‌ الوازتره‌‌ حكومه‌ت‌ له‌پێكهێنانی‌‌كورد‌ داواده‌ك��رێ��ت‌ بۆیه‌‌ ‌،2005 به‌ساڵی‌الیه‌نه‌‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ مامه‌ڵه‌‌ به‌یه‌كگرتوویی‌پێكهێنانی‌ له‌مه‌سه‌له‌ی‌‌ بكات‌ عێراقییه‌كاندا‌

حكومه‌تدا.ئاماده‌بوونی‌ به‌بێ‌ راب��ردوودا‌ له‌ماوه‌كانی‌شاندی‌فراكسیۆنه‌‌كوردستانییه‌كان،‌هه‌ریه‌كه‌‌

بارزانی‌و‌د.‌رۆژ‌نوری‌شاوه‌یس‌ له‌تاڵه‌بانی‌و‌مه‌سه‌له‌ی‌‌ له‌سه‌ر‌ كۆبوونه‌وه‌یان‌ چه‌ندین‌الیه‌نه‌كانی‌ ئه‌نجامداوه‌،‌ حكومه‌ت‌ پێكهێنانی‌تری‌نێو‌شاندی‌فراكسیۆنه‌‌كوردستانییه‌كان‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌ رێككه‌وتنێك‌ هه‌ر‌ ره‌تی‌ ده‌ڵێن‌

به‌بێ‌ئاگاداری‌ئه‌وان‌بكرێت.بانگهێشتی‌‌ ئ��ازادن‌ "ئ��ه‌وان‌ وتیشی‌‌ دۆسكی‌له‌گه‌ڵیاندا‌ بكه‌ن‌و‌ عێراقییه‌كان‌ كه‌سایه‌تییه‌‌كۆببنه‌وه‌،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌رێككه‌وتنێك‌بكرێت‌بۆ‌پێكهێنانی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقی،‌‌وه‌كو‌ئیئتالفه‌‌

كودستانییه‌كان‌هه‌ڵوێستمان‌ده‌بێت،‌ده‌بێت‌هه‌موومان‌له‌سه‌ری‌‌رێك‌بكه‌وین‌نه‌ك‌الیه‌نێكی‌‌

ناو‌ئیئتیالفه‌كه‌".لیستی‌ په‌رله‌مانتاری‌ عه‌بدوڵاڵ‌ س��ه‌ردار‌فراكسیۆنه‌‌ ئیئتیالفی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ گ��ۆڕان‌و‌رێككه‌وتنێك‌ هه‌ر‌ ده‌ڵێت‌ كوردستانییه‌كان،‌كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ بكرێت‌سه‌ركرده‌كانی‌یه‌كێتی‌و‌پارتی‌به‌بێ‌ئاگاداری‌

ئیئتیالفه‌كه‌،‌ئه‌وا‌هه‌ڵوێستان‌ده‌بێت.له‌سه‌ر‌ په‌رله‌مانتار‌ گوروون‌ ره‌سوڵ‌ فه‌رهاد‌

لیستی‌هاوپه‌یمانی‌كوردستان،نییه‌‌ مه‌رج‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك‌ هه‌موو‌ پێیوایه‌‌تێیدا‌ كوردستانییه‌كان‌ فراكسیۆنه‌‌ ئیئتیالفی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌ كۆبوونه‌وانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ به‌شداربن،‌وتی‌‌ وه‌سفكرد،‌ به‌ئاسایی‌ یه‌كێتی‌ پارتی‌و‌"مه‌رج‌نییه‌‌ئه‌و‌كۆبوونه‌وانه‌ش‌په‌راوێزخستنی‌‌

الیه‌نه‌كان‌بێت".هه‌روه‌ها‌وتی‌‌"خۆناكرێت‌ئیتر‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌ئه‌گه‌ر‌ شێوه‌یه‌ك‌ به‌هیچ‌ نه‌كه‌ن،‌ كۆبوونه‌وه‌‌

ئیئتیالف‌تێیدا‌به‌شدارنه‌بێت".‌

كۆبوونه‌وه‌كانی‌پارتی‌و‌یه‌كێتی،ئۆپۆزیسیۆن‌نیگه‌رانده‌كاتالیه نه كوردییه كانی نێو ئیئتیالفی لیسته كوردستانییه كان ده ڵێن كۆبوونه وه كانی پشت ئیئیتیالفه كه یان،

گومانی الدروستكردوون سه باره ت به به ڵێنه كانی پارتی و یه كێتی

ئا:‌ئازاد‌ره‌حمانی

م��ه‌ح��م��ودی‌ئ��ه‌ح��م��ه‌دی‌ن��ه‌ژاد‌س��ه‌رۆك‌رایگه‌یاندووه‌‌كه‌ئیسرائیل‌و‌ ئێران‌ كۆماری‌ویالیه‌ته‌‌یه‌كگرتووه‌كانی‌ئه‌مریكا‌النیكه‌م‌هێرشی‌سه‌ربازی‌ده‌كه‌نه‌‌سه‌ر‌دوو‌واڵتی‌ناوچه‌كه‌.‌لێره‌دا‌پرسیار‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌سه‌رۆك‌واڵت‌ ل��ه‌دوو‌ باس‌ بۆچی‌ ئێران‌ كۆماری‌ئه‌حمه‌دی‌ مه‌به‌ستی‌ پێده‌چێ‌ ده‌ك��ات؟‌

نه‌ژاد‌دوو‌واڵتی‌لوبنان‌و‌سووریا‌بێ.‌هه‌زار‌ ‌50 به‌‌ خۆی‌ لوبنان‌ حیزبوڵاڵی‌چ��ه‌ك��دارك��ردووه‌‌و‌ م��ووش��ه‌ك��ی‌ رۆكێتی‌ئ��ه‌م‌ب��اب��ه‌ت��ه‌ی‌ئ��اش��ك��راك��ردووه‌‌كه‌‌بۆ‌ ده‌ست‌ كه‌پێده‌چێ‌ له‌بارودۆخێكدایه‌‌چه‌ك‌به‌رێت‌و‌ده‌ستپێكه‌ری‌شه‌ڕ‌بێ.‌شه‌ڕ‌سووریاش‌ كات‌ به‌زووترین‌ ئاسته‌دا‌ له‌م‌به‌مانای‌ مه‌سه‌له‌ش‌ ئ��ه‌م‌ ده‌گ��رێ��ت��ه‌وه‌‌و‌ده‌ستوه‌ردان‌ بۆ‌ ئێران‌ بانگهێشتكردنی‌له‌واڵتانی‌ پشتگیری‌ ل��ه‌ب��ارودۆخ��ه‌ك��ه‌‌و‌

دۆست‌و‌هاوڕێیه‌.له‌شه‌ڕێكی‌ ئیسرائیل‌ به‌شداری‌ بیرۆكه‌ی‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌ واڵت��ه‌‌ ئه‌و‌ له‌باكووری‌ ت��ازه‌‌ده‌رب��اره‌ی‌ بانگه‌شه‌‌ ب��ه‌اڵم‌ سیاسییه‌.‌جدییه‌‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ ن��وێ‌ هێرشێكی‌له‌ناوچه‌كه‌.‌له‌مانگی‌مه‌ی‌‌1967سوڤیه‌ت‌خه‌ریكی‌ كه‌ئیسرائیل‌ وت‌ به‌میسری‌سه‌ر‌ هێرشكردنه‌‌ بۆ‌ خۆئاماده‌كردنه‌‌بنه‌مایه‌‌ بێ‌ ئاگاداركردنه‌وه‌‌ ئه‌م‌ سوریا.‌جۆشدانانی‌ وه‌ك‌ مه‌سه‌له‌ی‌ چه‌ندین‌باشووری‌ گه‌مارۆدانی‌ عه‌ره‌بی‌و‌ واڵتانی‌په‌یمانی‌ به‌په‌له‌ی‌ واژۆكردنی‌ ئیسرائیل‌و‌

سه‌ربازی‌له‌نێوان‌عه‌ره‌به‌كان‌و‌سه‌ره‌نجام‌شه‌ڕی‌‌6رۆژه‌ی‌لێكه‌وته‌وه‌.

ئه‌م‌ راستبوونی‌ له‌سه‌ر‌ به‌ڵگه‌یه‌ك‌ هیچ‌له‌به‌رده‌ستدا‌ ن��ه‌ژاد‌ ئه‌حمه‌دی‌ قسانه‌ی‌كۆماری‌ سه‌رۆك‌ مه‌به‌ستی‌ كه‌واته‌‌ نییه‌،‌

ئێران‌له‌م‌قسانه‌‌چییه‌؟ئ��ه‌م‌ق��س��ان��ه‌‌ن��ی��ش��ان��ه‌ی��ه‌‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌ك��ه‌ئ��ێ��ران‌ل��ه‌ژێ��ر‌ف��ش��اری‌ت��ون��دای��ه‌،‌الوازه‌ك��ان��ی‌ ئابڵوقه‌‌ پ��ه‌س��ه‌ن��دك��ردن��ی‌ئابڵوقه‌‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان،‌ رێكخراوی‌یه‌كالیه‌نه‌كه‌نانی‌كه‌نه‌دا،‌ئه‌مریكا‌و‌یه‌كێتی‌

ئه‌وروپاشی‌به‌شوێن‌خۆیدا‌هێنا.عه‌ره‌بی‌ واڵتانی‌ ئێستا‌ له‌الیه‌كیتره‌وه‌‌له‌ئه‌مریكا‌ به‌دواكارییه‌كانیان‌ سه‌باره‌ت‌ناشارنه‌وه‌‌و‌ ئێران‌ سه‌ربازیی‌ لێدانی‌ بۆ‌ئیمارات‌ باڵیۆزی‌ له‌مه‌وبه‌ر‌ م��اوه‌ی��ه‌ك‌قسه‌ی‌ له‌مباره‌وه‌‌ ب��ه‌روون��ی‌ له‌ئه‌مریكا‌كرد.‌پێش‌جه‌نگی‌كه‌نداو‌له‌‌‌1991باس‌له‌وه‌ده‌كرا‌كه‌‌به‌ته‌نها‌دوو‌گروپی‌وه‌زیری‌له‌ئه‌مریكا‌ هاوبیرانی‌ ئیسرائیل‌و‌ به‌رگری‌یه‌كگرتووه‌كانی‌ له‌ویالیه‌ته‌‌ داوای��ان‌چه‌ك‌ ب��ه‌زه‌ب��ری‌ ك��ه‌‌ ك��ردووه‌‌ ئه‌مریكا‌بنه‌ما‌ بێ‌ تۆمه‌تێكی‌ بكرێ،‌ ئازاد‌ كوێت‌له‌‌ زیاتر‌ كه‌ئه‌مریكا‌و‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌ر‌ بوو‌عه‌ره‌بی‌ واڵتانی‌ له‌گه‌ڵ‌ واڵتی‌جیهان‌ ‌30ئه‌م‌ به‌ره‌و‌ كۆبوونه‌وه‌‌و‌ یه‌ك‌ ل��ه‌ده‌وه‌ری‌شه‌ڕه‌‌هه‌نگاویان‌هه‌ڵێنا.‌ئێستا‌دوای‌‌20ساڵ‌بۆ‌جارێكیتر‌سیناریۆیه‌كی‌هاوشێوه‌‌كه‌‌ له‌وشێوه‌ی‌ تۆمه‌تێكی‌ ‌ له‌ئارادایه‌،‌هێرشكردنه‌‌ بۆ‌ ئه‌مریكا‌ له‌خواستی‌ باس‌ئێران‌ ئه‌تۆمییه‌كانی‌ دام��ه‌زراوه‌‌ س��ه‌ر‌

ده‌كات،‌كه‌چی‌واڵتانی‌عه‌ره‌بی‌به‌ئاشكرا‌له‌درێژه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ واڵتانی‌ له‌ترسی‌ باس‌ده‌كه‌ن‌و‌ ئێران‌ ئه‌تۆمییه‌كانی‌ چاالكییه‌‌ته‌نیا‌ ئێران‌ ئه‌تۆمی‌ له‌پرسی‌ نیگه‌رانی‌واڵتانی‌ به‌ڵكو‌ ن��اگ��رێ��ت��ه‌وه‌‌و‌ ئه‌مریكا‌عه‌ره‌بیش‌له‌سه‌ر‌ئه‌م‌مه‌سه‌له‌یه‌‌كۆكن.‌

به‌م‌ هه‌ستی‌ ئێران‌ حكومه‌تی‌ هه‌روه‌ها‌له‌جاران‌ كه‌ئه‌مریكا‌ ك��ردووه‌‌ مه‌سه‌له‌‌مایكڵ‌ لێدوانه‌ی‌ له‌و‌ به‌باشی‌ سوورتره‌‌و‌كه‌ڵكوه‌رگرتن‌ كه‌وتی‌ تێده‌گه‌ن،‌ هایدن‌ده‌ره‌نجامێكی‌ سه‌ربازییه‌كانی‌ له‌توانا‌دیكه‌.‌ له‌ئه‌لته‌رناتیڤه‌كانی‌ ده‌بێ‌ باشتری‌كه‌ته‌حه‌مولی‌ ئاشكرابووه‌‌ ب��ۆی‌ ئێران‌ئه‌م‌ درێ��ژه‌ی‌ هه‌یه‌‌و‌ راده‌یه‌كی‌ ئۆباماش‌

بارودۆخه‌‌به‌قازانجی‌تاران‌نییه‌.سه‌رجه‌می‌ئه‌م‌فشارانه‌‌به‌سه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كه‌ده‌نگی‌ناسه‌قامگیری‌له‌ناوخۆی‌ئێران‌و‌به‌رزبێته‌وه‌.‌ ل��ه‌رزۆك‌ مه‌شرووعییه‌تی‌باس‌ نه‌ژاد‌ كه‌ئه‌حمه‌دی‌ روانگه‌وه‌یه‌‌ له‌م‌سه‌ر‌ بۆ‌ ئیسرائیل‌ سه‌ربازی‌ له‌هێرشی‌ئاگاداركردنه‌وه‌‌ ئه‌م‌ ده‌ك��ات.‌ واڵت‌ دوو‌سه‌رچاوه‌‌ راستییه‌كانه‌وه‌‌ له‌واقعییه‌ت‌و‌جیهانه‌‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌ به‌ڵكو‌ ناگرێ،‌بۆ‌ ئێران‌ تواناییه‌كانی‌ له‌نیشاندانی‌حیزبوڵاڵ‌و‌ له‌رێگه‌ی‌ ئاژاوه‌‌ هه‌ڵگیرسانی‌

حكومه‌تی‌سووریاوه‌.‌ئه‌مه‌‌تاكتیكێكی‌سیاسه‌تی‌نێوده‌وڵه‌تییه‌‌ف��ش��اره‌وه‌‌ دروستكردنی‌ له‌رێگه‌ی‌ ك��ه‌‌ئیمتیاز‌به‌ده‌ست‌بێ‌و‌ئێستا‌ئێران‌كه‌ڵك‌

له‌م‌تاكتیكه‌‌وه‌رده‌گرێ.‌*كورتكراوه‌ی‌راپۆرتێكی‌شیكاكۆ‌تریبون

ئێران‌ده‌یه‌وێت‌به‌ره‌ی‌‌شه‌ڕی‌‌به‌رانبه‌ر‌خۆرئاوا‌فراوانبكات*ئه حمه دی نه ژاد ده یه وێت لوبنان و سوریا بهێنێته مه یدانی شه ڕه كه وه دژ به ئیسرائیل

ئه سڵیی سه ره كی و به ئارگیومێنتی خ��ۆی��ان��ی ده زان��ن ك��ات��ێ��ك ب��اس له شفرۆشی قه ده غه كردنی له پێویستی ده كه ن، ئه وه یه كه له شفرۆشی ده بێته ئایدز. نه خۆشیی باڵوبوونه وه ی هۆی قه ده غه كردنی له گرنگیی قسه كردن ل��ه ش��ف��رۆش��ی��ی ب��ۆ ك��ه م��ك��ردن��ه وه ی كادیرێكی ل��ه الی��ه ن ئ��ه گ��ه ر ئ��ای��دز، ته ندروستییه وه وه ك ده ستنیشانكردنی گواستنه وه ی له هۆكاره كانی یه كێك هیج من باسبكرێت، ئایدز ڤایرۆسی الرییه كم لێی نییه به مه رجێك به ناوی كۆمه اڵیه تییه وه ئادابی پاراستنی ناوهێنانی له پاڵ هه روه ها نه بێت، بۆ ه��ۆك��ارێ��ك وه ك ل��ه ش��ف��رۆش��ی سێكس ن��اوی ئایدز، باڵوبوونه وه ی خوێنبه خشین و ن��اوی به گشتی و شیرپێدانی منداڵ و سرنجی پیسبووش

بهێنرێت.ق��ه ده غ��ه ك��ردن��ی ئارگیومێنتی ئایدز كه مكردنه وه ی بۆ له شفرۆشی ئارگیومێنتی زۆرێك له چاالكوانی بواری پێموایه من بوو. ژنانیش مافه كانی ئه وه ی له جیاتی كاره یان به م ئه وان كار بۆ مه سه له ی ژنان بكه ن، ئه ركی گرتووه ته ته ندروستییان وه زاره ت��ی ئه ستۆی خۆیان و وه ك كادرێكی به شی له مه سه له كه وه زاره ت��ه ئه و ویقائی بڕیاری كه ده رچوونی ئه وان ده ڕوانن. قه الچۆكردنی له شفرۆشی له و پێناوه دا به گرنگ ده زانن كه به ر به باڵوبوونه وه ی ئامانجی ب��ه م��ه ده گ��رێ��ت، ئ��ای��دز خۆیانیان وه ك خه باتكار بۆ مافه كانی كادره ئه و وه ك بیرده چێته وه و ژنان كه بڕیاری قسه دێنه ته ندروستییانه ئه نۆفلسیش مێشووله ی قه الچۆكردنی به میتۆدێكی گرنگ ده زانن بۆ به رگرتن

له باڵوبوونه وه ی مه الریا.له كوێوه یه بزانین ده بێت ئێمه دژی له شفرۆشیین، یان راستتر بڵێم، له كوێوه ده بێت دژی له شفرۆشی بین. ئه گه رنا ئه وا وه ك بینیمان، بۆی هه یه له ڕوانگه ی داكۆكی بكه وینه جارێك كۆنسه رڤاتیڤه كانی هێزه دژه ژنانه ی ن��او ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه و ك��ار ب��ۆ س��زادان��ی بكه ین و له شفرۆشی قوربانییانی بۆ خ��ۆم��ان��م��ان ئ��ه رك��ی جارێكیش فریاكه وتنی قوربانییه كانی له شفرۆشی ده س��ت ئ��ه وه ل��ه ب��ری بیربچێته وه و قه الچۆكردنی بۆ هه ڵمه تێك بده ینه

نه خۆشیی ئایدز له كوردستاندا.ئینسان بۆ فرۆشتن

له به ر ته نیا ته نیا و ده بێت ئێمه ب��ه دی��ارده ی دژ ه��ۆك��ار ی��ه ك تاكه كه ئه وه یه ئه ویش بین، له شفرۆشی فرۆشتن له كڕین و له شفرۆشی جۆرێكه ساتوسه ودا دیاریشه به ئینسانه وه و ب��ه ئ��ی��ن��س��ان��ه وه ل��ێ��دان��ه ل��ه ب��ه ه��ای به كااڵ. كردنێتی ئینسان و جه وهه ریی ڕوانگه له م له ئارگیومێنتكردن بێجگه ئارگیومێنتێكی هه ر هیومانیستییه وه ، ت��ر ب��ۆ زه روره ت��ی ق��ه ده غ��ه ك��ردن��ی مه به ستی ل��ه ش��ف��رۆش��ی، دی��ارده ی نییه ئارگیومێنتێك له پشته و تری كه سی له ئینسانییه تی داكۆكی بۆ له شفرۆش و هه وڵێك نییه بۆ پێداگریی له وه زۆر كه ئینسان ئ��ه وه ی له سه ر به نرختره مومكین بێت كڕینوفرۆشتنی

پێوه بكرێت. له شفرۆشی كه ده بێت لێره وه یه ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی دژای��ه ت��ی��ی��ك��ردن��ی دی��ارده ی��ه ك��ی گ��ه وره ت��ردا دژای��ه ت��ی بازرگانیكردن ك��ه دی��ارده ی بكرێت دی��ارده ی��ه ش ئ��ه م به ئینسانه وه یه . ناگرێته وه ، له شفرۆشی ته نیا ه��ه ر ده گرێته وه دیارده یتر چه ندان به ڵكو كااڵیه ك وه ك ئینسان كه هه موویان كااڵیه كیتر هه ر كه وه ك سه یرده كه ن، پاره ت یان بكات بۆ پ��اره ت بكرێت ب��ۆ پ��ه ی��داب��ك��ات. ن��م��ون��ه ی ت��ری ده كرێت به ئینسانه وه بازرگانیكردن ئه ندامی گورچیله و كڕینوفرۆشتنی شیربایی، یان ئینسان، له شی تری فرۆشتنی یان كۆیله ، هه بوونی یان منداڵ، یان سواڵكردن به منداڵ و پیر و

په ككه وته وه بێت.راست ك��ه ئ��ه وه بڵێین پێویسته هاوچه رخ دنیای كه ده وترێت نییه الوان و ئه خالقی پاراستنی له پێناو له پێناو پاراستنی ژنان له توندوتیژی و قه ده غه ی له ئایدز به رگرتن له پێناو له دنیای به ڵكو ده ك��ات، له شفرۆشی

له سه ر ته نیا له شفرۆشی هاوچه رخدا به ئینسانه وه كه بازرگانییه ئ��ه وه ی هۆكاره ش ئه م هه ر ق��ه ده غ��ه ك��راوه . كردییه یه كگرتووه كان كه نه ته وه بوو له ساڵی خۆی و ده ستپێكردنی خاڵی پالێرمۆی په یماننامه ی 2000دا ب��ۆ ق��ه ده غ��ه ك��ردن��ی ب��ازرگ��ان��ی��ی له شفرۆشیی ده ك��رد و به ئینسانه وه ی بازرگانییه ئ��ه و نمونه یه كی وه ك

مامه ڵه كرد.یاسایه كمان ده كات پێویست ئایا بۆ قه ده غه كردنی له شفرۆشی هه بێت؟

پرسیاره ئ��ه م ب��ۆ م��ن وه اڵم��ی ن��ه خ��ێ��ره . م��ادام��ێ��ك ل��ه ش��ف��رۆش��ی له بازرگانییكردن جۆرێكه ته نیا هه ر دروستتره كه واته به ئینسانه وه ، به ئینسانه وه بازرگانییكردن به گشتیی بۆ س��زای قه ده غه بكه ین و به یاسا من ئه مه ش بۆ ته نانه ت ببڕینه وه . زه رووره تێك بۆ ئه وه نابینم یاسایه كی س��ه رب��ه خ��ۆم��ان ب��ۆ ق��ه ده غ��ه ك��ردن��ی هه بێت. به ئینسانه وه بازرگانییكردن هه ر ئه وه نده كافییه ئه م قه ده غه كردنه سزادان و یاسای مادده یه كی بكه ینه

هیچیتر.لێره دا كه ده بێت گرنگ خاڵێكی بواری كه چاالكوانی ئه وه یه بوترێت خه ڵكی ه��ه م��وو ژن��ان و مافه كانی ده بێت ئێمه كۆمه ڵگه ی ناو مۆدێرنی ئیسالمی و كۆمه ڵی به و خواسته ی دژ ناو ت��ری كۆنسه رڤاتیڤه كانی هێزه بوه ستنه وه، ك��وردی كۆمه ڵگه ی ژنانه ئ��ه و ب��ۆ ك��ه ده ی��ان��ه وێ��ت س��زا یان ده كه ن له شفرۆشی كه ببڕێته وه له شفرۆشییان پێوه ده كرێت. ئه وانه ی له شفرۆشی ده كه ن یان له شفرۆشییان قوربانین و خۆیان ده ك��رێ��ت، پێوه قه ره قوشییانه حوكمێكی سزادانیان له مه گومانی هه ركه سێك ده بێت. وا س��اده ی پرسیارێكی ب��ا ه��ه ی��ه ئینسانێك چی كه ئایا بكات، له خۆی هه یه به حه زی خۆی ئاماده بێت هه موو خۆی كۆمه اڵیه تیی ئیعتیباری رێز و له شفرۆشی، ده ستبداته الوه و بخاته له كۆمه ڵگه یه كی به تایبه ت ئه مه كۆمه ڵگای وه ك كۆنسه رڤاتیڤی تاكه كان كه سێكسواڵیتیی كوردیدا بۆ پێودانگه گ��ه وره ت��ری��ن ی��ه ك��ه م و كۆمه اڵیه تیی ئیعتیباری پێوانه كردنی ئ��ی��ن��س��ان. ئ��ه گ��ه ر ك��ه س��ێ��ك ئ��ه وه له ژێر له شفرۆش كه كه سی بزانێت نائینسانییدا هه ولومه رجێكی چی ك��اری ل��ه ش��ف��رۆش��ی ده ك��ات ی��ان پێیده كرێت و چه نده ناڕه حه ته هه م بۆ خۆی ئیعتیباری سه نگ و له ده ستدانی له كۆمه ڵگه دا و هه میش بۆ له ده ستدانی رێ��زی خ��ۆی ب��ۆ خ��ۆی، ئ��ه وك��ات��ه پیشه یه ك له شفرۆشیی كه ده زانێت خۆی و به حه زی كه سێك هیچ نییه كه سی بداتێ. ده ستی چێژبینین بۆ به سه ر مافی قوربانییه و له شفرۆش كۆمه ڵگاوه هه یه یارمه تیبدات، تا له و ژیانی ناو بێته وه ده رچێت و دۆخ��ه به سزادانی ئه مه ش ئاسایی كۆمه ڵگه . ده بێت به ده ستگرتنی به ڵكو نابێت، بكات وا گه شه یه كی بتوانێت ت��ا كه ئیتر له كۆمه ڵگه دا به بێ له شفرۆشی پڕ ژیانێكی ب��دات و خ��ۆی ئ��ی��داره ی

كه رامه ت بژی.ئه وه ی گرنگه لێره دا بیڵێم ئه وه یه له سۆنگه یه كی كۆمه ڵگه یه ك كه ئه گه ر ئه خالقییه وه دژ به له شفرۆشی بێت، ئه وا له شفرۆش یارمه تیی زۆر به ئیحتیمالی له بنكه یه كی ك��ه ده بینێت ل��ه وه دا به وه عزی دایبنێت و ''چاكسازیی''دا قه بیحكردنی ه��ه وڵ��ی ئ��ه خ��الق��ی و چوونه ده ره وه ی ژنان بۆ ناو كۆمه ڵگه تێكیبشكێنێت و ت��ه واو ل��ه الی، ''شیاندن'' وشه ی بكات. ''عاقڵ''ی پێشنیازیده كات، ئیسالمی كه كۆمه ڵی ب��ۆ ی��اس��ا ك��ۆن��ه ك��ه زی��ادب��ك��رێ��ت، زرنگانه وه یه كی له م چه شنه ی له گوێی حیزبی ك��ه ده زان��ن هه یه كه سانێكدا نه سیحه تی ل��ه وه ع��ز و چه شنه ل��ه و میتۆدێكیتر هیچ بترازێت، ئاینیی كه سانێك یارمه تییدانی بۆ نازانن كه پێویستیان به خۆگرتنه وه یه له ژیانی

كۆمه اڵیه تییاندا.كێ ده بێت سزا بدرێت؟

م��ادام��ێ��ك ره خ��ن��ه ی ئ��ێ��م��ه له ل��ه ش��ف��رۆش��ی��ی ت��ه ن��ی��ا ل��ه وێ��وه ی��ه به ئینسانه وه ، كه بازرگانییكردنه

ك��ه وات��ه ده ب��ێ��ت ئ��ه و ب��ان��دان��ه یان كه كه سی بدرێن س��زا كه سانه ئ��ه و مامه ڵه ده كه ن و كااڵ وه ك له شفرۆش قازانجی بۆ خۆیان پێ به ده ستدێنن.

وادا ل��ه پ��رۆس��ه ی��ه ك��ی ن��اك��رێ��ت له شفرۆش ك��ه س��ی ب��ۆ س��زا داوای له شفرۆش كه سی له كاتێكدا بكه ین كڕینوفرۆشتندا ئ��اوا له پرۆسه یه كی هه ر ته نیا قوربانییه كه كه ئینسانییه تی م��وج��ه ره دك��راوه ت��ه وه ب��ۆ ك��ااڵی��ه ك و به ده ستهێنانی بۆ كه ره سته یه ك بۆ له شفرۆش كه سی م��ادی. قازانجی كه هه ر حاڵه تانه شدا ل��ه و ته نانه ت ده اڵلێكی یان باندێك هیچ خۆیه تی و نابێت دیسانه وه نییه ، له پشته وه به پێچه وانه ی چونكه س��زاب��درێ��ت، قازانجی بۆ ته نیا كه هه ر ده اڵل��ه وه م��ادی ده س��ت��ده دات��ه ك��ارێ��ك��ی وا، پێیده كات و تر زه رووره ت��ێ��ك��ی ئ��ه م كه كارێك ده ستده داته به ناچاری پێیخۆش خ��ۆی شێوه یه ك به هیچ له كه سی رێگه گرتن بۆ بیكات. نییه نییه ، چاره سه ر سزادانی له شفرۆش بدرێت یارمه تیی ده بێت ئه م به ڵكو له و )یان واوه دۆخێكی كه نه كه وێته دۆخه ده رچێت( كه ده یكاته نێچیرێكی ئه و چاوچنۆكی به رده ستی ئاسانی ئینسانیان كه فرۆشتنی بازرگانانه ی كردووه ته سه رچاوه ی داهاتی خۆیان.

شانبه شانی ئه وه ی كه ده سه اڵتداران بده ن له شفرۆشان یارمه تیی ده بێت خۆژیاندن بۆ به دیلیتر بتوانن تا كاربكرێت هاوكات بدۆزنه وه ، ده كرێت سێكس بۆ ب��ازاڕێ��ك نه هێشتنی بۆ داه��ات و ب��ۆ س��ه رچ��اوه ی��ه ك وه ك له پاڵ پێناوه دا، له م پاره په یداكردن. سزادانی ده اڵڵ و بانده كانه وه ، ده كرێت ئه وه ش بكرێت كه كڕینی سێكس به یاسا سێكس كه سێك هه ر قه ده غه بكرێت و به مانایه كیتر، س��زاب��درێ��ت. بكڕێت نییه به یاسایه ك پێویستمان ئێمه به ڵكو له شفرۆشی، قه ده غه كردنی بۆ بازگانییكردن قه ده غه كردنی له پاڵ به یاسایه كه پێویستمان به ئینسانه وه ، بۆ قه ده غه كردن و سزاباركردنی كڕینی

سێكس.بڵێین ئ��ه وه گرنگه له كۆتاییدا سێكس كڕیاری ده اڵڵ و كه سزادانی ئه وه له سه ر ته نیا ته نیا و ده بێت ب��ه ش��دارن له پرۆسه یه كدا ك��ه بێت به ئینسانه وه كڕینوفرۆشتن كه تیایدا پاراستنی ناوی له ژێر نه ك ده كرێت، ئ��اداب و ئ��ه خ��الق��ی ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه دا. ئ��اداب و كه پاراستنی كۆمه ڵگه یه ك بۆ ته بریر ده كاته كۆمه ڵگه ئه خالقی دیارده ی به ره نگاربوونه وه ی وجوبی كه الدان كۆمه ڵگه یه كه له شفرۆشی، ب��ه الوه سێكسی س��ه ر له تابۆكانی له بازرگانییكردن كاره ساتتره زۆر كه ئێمه ی لێره وه یه به ئینسانه وه . ده بێت ژنان مافه كانی داكۆكیكارانی ل��ه رووب��ه ڕووب��وون��ه وه ی بین و به ئاگا نه كه وینه له شفرۆشییدا دی��ارده ی هێزه له گه ڵ هاوبه شه وه سه نگه رێكی كۆمه ڵگه ی ناو كۆنسه رڤاتیڤه كانی ب��ێ��ئ��ه وه ی ئه گینا ك��وردس��ت��ان��دا. كاره ساتی ئێمه ش بزانین خۆمان به ئینسانه وه مان بازرگانییكردن پێكه وه ه��ه م��وو ب��ی��رده چ��ێ��ت��ه وه و به سزاگه یاندنی له پێناو ده كه وینه كار

قوربانییدا[email protected]


17 کۆمێنتده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

ئێمه ده بێت ته نیا و ته نیا له به ر تاكه یه ك هۆكار دژ به دیارده ی

له شفرۆشی بین، ئه ویش ئه وه یه كه له شفرۆشی

جۆرێكه له كڕین و فرۆشتن به ئینسانه وه و دیاریشه ساتوسه ودا به ئینسانه وه لێدانه له به های جه وهه ریی ئینسان و كردنێتی به كااڵ

له پێناو ئازادیداوریا حه مه تاهیر

گۆڤاری هه فته یه دا ل��ه م چه ند رووب��ه ڕووی لڤین ه��ه ڕه ش��ه ی��ه ك ب��ووه وه الیه نێكه وه ، چه ند له الیه ن ك��ه پ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ی ده یانجوڵێنێت. كوردستان باڵوكردنه وه ی له به رانبه ر له گه ڵ چاوپێكه وتنێك كه ف��ه رد قانعی عیرفان به ڵگه و به به پشتبه ستن دی��ك��ه ، ك��ه س��ان��ی رای مسته فای مه ال كه سایه تی

بارزانی خستبوه ژێر پرسیاره وه .قانعی رایه كانی به چاوپێكه وتنه كه و سه باره ت ئ��ه وه ی لڤین له راستیدا هه یه ، مسته فاوه مه ال كه سایه تی فه ردو وروژاندویه تی و رۆژنامه وانیدا بابه تێكی له چوارچێوه ی حاڵه تێكی ئاساییه ، به اڵم ئه وه ی سه یرو جێگه ی مشتومڕو لێكۆڵینه وه ی زیاتره ، قسه كانی قانعی فه رده ، نه ك لڤین. كه من پێموایه به شێك له وانه ی ئه و نووسه ره وه ك به ڵگه ته ماشای ده كات، رای كه سایه تی جیاوازه له سه ر بارزانی .

تا ئێره هه موو شت ئاساییه ، ئه وه ی نا ئاساییه په رچه كرداری ئه وان پێموابوو كه من كوردستانه ، دیموكراتی پارتی كه سایه تی ده یان رای به ڵگه و بۆ په نابردن به نووسین و قانعی وه اڵم��ی بیانی ، گه ڕیده ی رۆژن��ام��ه وان و سیاسی و ئه وه بۆ ئاماژه كان به پێچه وانه وه به اڵم ده ده نه وه . فه رد ده چن، پارتی هه ڵوێستی توندتربێت و به نیازی په رچه كداری

خه تارناك بێت، كه جێگای قبوڵكردن نه بێت.شه ڕكه ری رۆژنامه نووسی نووسه رو له پاره ، جگه پارتی هانای پارتی سه یربوو پێم من زیاتره ، شت له هه موو مزگه وته كان مه الی گه نج و به ناوی به یاننامه هه ندێك بۆ برد، له كاتێكدا ئه و مانگانه دونیایه ك موچه به و نووسه رو ئه م بۆ كه ته نها ده دات خۆی حیزبیانه ی رۆژنامه نووسه

جۆره كارانه رایگرتوون.ئه م هه ڕه شانه ی پارتی ئه وه ده رده خات كه ئه م هێزه بڕوای به ته سفیه ی جه سه دی هه یه ، له بڕی قبوڵكردنی رای جیاواز، ده سه اڵتی جێگایه ی ئه و تا كه پارتی روونده كاته وه ئه وه هه بێت، بوارو مه ودا بۆ ئازادی راده ربڕین نادات. هه ڕه شه ی

جدیشه له سه ر هه موو ئه وانه ی به ئاوازی ئه وان ناخوێنن. حه مه و مامه سۆرانی تیرۆركردنی له باره ی پێشتریش سه رده شته وه په نجه ی تۆمه ت بۆ پارتی راكێشرا، هه رچه ند ئه وان دی��اره ب��ه اڵم نه بوو، به ده سته وه روون به ڵگه ی شه رمیشان ترس و بكوژن و خه ڵك به ئاشكرا ده یانه وێت نییه . بۆیه ئیشی هه موومانه رایانبگرین، پێیان بڵێن براینه واڵت بۆ ئه وه ئازاد نه بووه ، بیكه ن به موڵكی خۆتان و هه ر خۆشتان بڕیاربده ن، كه ئێمه چۆن بژین و چۆن بیربكه ینه وه و

چی بڵێین.ده بێت به ر به هه موو ئه و هه واڵنه بگرین كه ده یانه وێت سنووری بكه ن، بێده نگ جیاوازه كان را بچوكبكه نه وه و ئازادیمان هێرشكردن له به رامبه ر لێبكات وامان هۆیه ك هیچ نابێت ئه گه ر بین، ده سته وه ستان راده ربڕین ئ��ازادی سه ر بۆ بۆچوون و كه دیدو بێت، ئه وانه ش بۆسه ر هێرشكردنه ئه و ئازادییان ئه وان ئه گه ر ته نانه ت بێت، دژیه كیش راكانمان خراپیش به كارهێنابێت. خۆ ئه گه ر الیه نی هێرشبه ر پارتی نه بێت و هێرش بۆسه ركراویش لڤین نه بێت، ئه وا هه ر له سه ر ئێمه پێویسته كه به رگری له ئازادی بكه ین و له به ره ی ئازادیدا

بین.نییه ئه وه نووسه ران "ئیشی ده ڵێت عه لی به ختیار وه ك یاسا دابنێن، ئیشی نووسه ران ئه وه یه به رگرییه كی ره هاو بێچه ندو چوون له ئازادی نووسین و ئازادی بیروڕا بكه ن، با ئه و ئازادییه هه ندێكجار ئازاریشمان بدات، با ئه و ئازادییه به هه ڵه شدا بڕوات، با هه ندێك كه سانی بێ به هره و جنێوگۆ سوودی لێببینن، با هه ندێك خه ڵكی كه متوانا به و ئازادییه ئازادییه ئه و نرخی ئه وانه شدا له گه ڵ بكه ن، بریندارمان

هه زارانجار له به های هه ڵه كانی گه وره تره ".له خراپه كاری به رگریكردن مانای له ئازادی به رگریكردن نییه ، ئاشكرایه هه ركه سیش خراپ ئازادی به كارهێنا، مانای وانییه ئێمه قبوڵی بكه ین له به رانبه ردا خودی ئازادی بكرێته

ئامانج و هێرشی بكرێته سه ر.خه باتكردنی ئێمه بۆ ئازادی و به رقه راكردنی كۆمه ڵگایه كی حیزبه كانی هه موو یه كێتی و پارتی و ده بێت مه ده نییه ، دیكه ناچاربكات رێز له ئازادی بگرن و هێرش نه كه نه سه ری . بده نه وه ، هه ركاتیش به وشه فێربن وه اڵمی ره خنه ده بێت ئه وان وااڵیه . دادگاكان به ناهه قی كرد، ده رگای هه ستیان ده بێ تێبگه ن كه ئیتر میلله ت تاقه تی گوێگرتنی هه ڕه شه و چیتر نه ماوه ، ئه وانی چاوسووركردنه وه كانی كوشتوبڕو قبوڵی ناكات كه رامه ت و ئازادی پێشێلبكرێت. چونكه ئه و بكات كه سانێك تا نه ڕشتووه ، ئه وه بۆ خوێنه ی هه موو زمانێكی هیچی زیاتر له هه ڕه شه واڵت��ه ئه م به حاكمی

دیكه یان نه بێت بۆ گفتوگۆ.ئیتر لێره وه ئێمه به ره ی داكۆكیكردن له ئازادی راده بڕین و رۆژنامه وانی به رفراوان ده كه ین، رێگه ناده ین ده سه اڵتداران بیانكه ن دواتر بكه ن و ته ریك رۆژنامه وانان نووسه ران و ژێر بخه نه ئازادیمان كۆی پاشانیش ئاسان و به نێچیرێكی

پێیانه وه .

رۆزا حسێن

ئیسالمی كۆمه ڵی راب��ردوو مانگی یاسای هه مواركردنی بۆ پێشنیازێكی ساڵی له شفرۆشیی قه ده غه كردنی كردو به په رله مان پێشكه ش ١٩٨٨ئه مه ره تیكرده وه . یاسایی لیژنه ی به مه سه له ی س��ه ب��اره ت دێباتێكی ل��ه ش��ف��رۆش��ی ل��ه ك��وردس��ت��ان و ده سه اڵت و له نێوان چاره سه ركردنی، داكۆكیكه رانی سیاسییه كان و هێزه به دوای رۆشنبیراندا ژنان و مافه كانی خۆیدا هێنا. ئه وه ی له م دێباته دا بۆ من جێگه ی سه رنج بوو، ئه وه بوو كه زۆرێك ژنان مافه كانی ب��واری له چاالكوانی پرسه كه یان مامه ڵه ی رووكه شانه زۆر بێئه وه ی ئه وانیش ته نانه ت ده ك��رد و سه نگه ری كه وتبوونه بزانن، خۆیان ژنه وه ، دژه له به هاگه لێكی داكۆكی ناو كۆنسه رڤاتیڤه كانی هه ره كه هێزه كۆمه ڵی له چه شنی ئێمه كۆمه ڵگه ی بۆ كار سااڵنێكه س��ااڵن و ئیسالمی،

چه سپاندنیان ده كه ن.دیارده یه یان نا؟

ل��ی��ژن��ه ی ی��اس��ای��ی پ��ه رل��ه م��ان به و ه��ه م��وارك��ردن��ه ك��ه ی پێشنیازی له كوردستاندا كه ره تكرده وه ناوه وه له شفرۆشی ب��ۆ ره س��م��ی ش��وێ��ن��ی دیارده . نه بووه ته له شفرۆشی نییه و بیانووی كه ئایا بگه ڕێین ل��ه وه با ب��ه ح��ه ق ه��ه ر ده س��ه اڵت ئه سڵیی ئ��ه م��ه ی��ه ی��ان ئ��ه و ره ت��ك��ردن��ه وه ی��ه كێشمه كێشی وه ك تری حیساباتی هه ندێك شه خسی قازانجی حیزبی و هه ركامیان له پشته . له به رپرسانی بێت، ره تكردنه وه كه بووه هۆی ئه وه ی ده نگی ناڕه زایی له نوێنه رانی ئه مپه ڕی كۆنسه رڤاتیزمی كۆمه ڵگه وه له چه شنی م��ه الك��ان��ی ن��او ل��ی��ژن��ه ی ئ��ه وق��اف��ی ئیسالمییه وه ، كۆمه ڵی په رله مان و یه كسانییخوازه كان هێزه تائه وپه ڕی مافه كانی بواری له چه شنی چاالكوانی ژنان به رزبێته وه . هه موو ئه م ده نگانه ئه وه بوو له سه ر جه ختیان پێكه وه له كوردستاندا له شفرۆشی كه نه خێر دیارده یه و هه ر بۆیه ش ده بێت یاسای قه ده غه كردنی بۆ ده ربچێت، یان یاسا

كۆنه كه هه مواربكرێت.كه پێویسته گ��رن��گ خ��اڵ��ێ��ك��ی له ناو ك��ه ئ��ه وه ی��ه بوترێت ل��ێ��ره دا ب��واری چ��االك��وان��ی پێداگرییه كانی مافه كانی ژناندا له سه ر ئه م مه سه له یه وه اڵمی دوو شت ناڕۆشنه : یه كه م، دیار ده ركردنی داوای ئه وان كه ئایا نییه یاسایه ك بۆ قه ده غه كردنی له شفرۆشی هه مواركردنی داوای ی��ان ده ك��ه ن، ئه گه ر دووه م: ده كه ن. كۆنه كه یاسا كۆنه كه یاسا هه مواركردنی داوای ره سمییه تدان داوای ئایا ده ك��ه ن، به و گۆڕانكارییانه ده كه ن، كه كۆمه ڵی یان پێشنیازیكردوون، ئیسالمی جیاوازتر گ��ۆڕان��ك��اری��ی پێشنیازی دیار پرسیارانه ئه م وه اڵمی ده كه ن. دێباته كه به شدارانی چونكه نین، ئه وه ی لێبووه ته كاره كه یان زیاتر له شفرۆشی كه ئایا بیسه لمێنن بتوانن

له كوردستاندا دیارده یه یان نا.له دێباتكردن ج��ۆره ئ��ه م گرفتی ئ��ه وه ی��ه ، ك��ه ك��ه س��ی دێ��ب��ات��ك��ه ر به شێكی یه ك ته نیا له سه ر فۆكه سی رێگه واش كارێكی بابه ته كه یه . بیرێكی بتوانێت ئه و ده گرێت له وه له مه سه له كه قووڵتر گشتگیرتر و ك��ه ئ��ه گ��ه ر ببینێت ت��ا ب��ك��ات��ه وه ، دی��ارده ی ه��ه ب��وون��ی به سه لماندنی

په رله مانی له كوردستاندا، له شفرۆشی قه ده غه كردنی بۆ یاسایه ك ناچاركرد یاسا یان په سه ندبكات، له شفرۆشی چی وا كارێكی هه مواربكات، كۆنه كه ده بێت ناحه قانه ی عاقیبه تێكی مانا و

بۆ قوربانییه كانی ئه و دیارده یه .ئه وه ی كه ئه م دێباته و پێداگرییه كی ی��اس��ای ده رك��ردن��ی ل��ه س��ه ر زۆر ره تكردنه وه ی ب��ه دوای له شفرۆشی، پ��ێ��ش��ن��ی��ازه ك��ان��ی ك��ۆم��ه ڵ��دا ه��ات و ئه وه یشی كه له دێباته كه دا ئاسه وارێك هه مواركردنانه ئه و ره خنه كردنی بۆ پێشنیازیان ك��ه ك��ۆم��ه ڵ نابینرێت به كه سێك ح��ه ق ئ��ه م��ه ده ك��ات، بواری كه چاالكوانی وایدابنێت ده دات یان بێت ئاگاهانه ژن��ان مافه كانی نائاگاهانه ، به كرده وه كه وتوونه ته شه ڕ بۆ ئه وه ی ئه و هه مواركردنانه له یاسای ساڵی له شفرۆشیی قه ده غه كردنی ئیسالمی كه كۆمه ڵی بكرێت ١٩٨٨ دا

بۆ په رله مان پێشنیازیكردوون.خه باتی كۆمه ڵی ئیسالمی بۆ

قوربانی به سزاگه یاندنی م��ن ن��ازان��م چ��االك��وان��ی ب��واری جدی ك��اری كه ئاوا ژن��ان مافه كانی له شفرۆشی یاسای هه مواركردنی بۆ كه كۆمه ڵی ئ��اگ��ادارن ل��ه وه ده ك��ه ن، داوای له پێشنیازه كانیدا ئیسالمی له شفرۆش كه سی یاسا ده كات ئه وه ب��ه ب��ه ن��دك��ردن ت��ا ئ��اس��ت��ی ح��ه وت له كاتێكدا ئه مه ب��دات. س��زا س��اڵ كاری هه یه و كه خۆی یاسایه ی ئه و پ��ێ��ده ك��رێ��ت، ك��ه س��ی ل��ه ش��ف��رۆش حوكمی به وه ته نیا به ڵكو سزانادات، بخرێته تایبه تدا له شوێنی كه ده دات به ر پڕۆگرامی بارهێنانه وه و گێڕانه وه ی گیركردنی ن��ه ك كۆمه ڵگه ، ن��او بۆ زی��ن��دان��دا. ت��اری��ك��ه ك��ان��ی له كونجه هی یاسایه ك هه ر نییه مه رج ئاخر ئیتر بوو به عس سه رده می حكومه تی هێزێكی كه له یاسایه ك بێت خراپتر سیاسی له كوردستان پێشنیازیده كات. روانینی له سه ر قسه ئه گه ر به تایبه ت ئه وا ژن، بۆ بێت سیاسییه كان هێزه گومانی تیا نییه كه حكومه تی به عس، س��ه رب��اری ه��ه م��وو دڕن��ده ی��ی��ه ك��ه ی، هه بوو مۆدێرنتری زۆر روانگه یه كی نه ریتخوازی وه ك تا حیزبێكی بۆ ژن

كۆمه ڵی ئیسالمی.ده ك��ات ئ��ه وه پێشنیازی كۆمه ڵ نانبڕاو له شفرۆشیكرد كه سێك كه هه ر ده ربكرێت. حكومی له كاری بكرێت و كه بكرێت ره خ��ن��ه ی��ه ك س��اده ت��ری��ن بكرێته وه وا پێشنیازێكی رووبه ڕووی ئه وه یه كه بڵێین ئه مه داوای سزایه كی به و نائینسانی سزای نائینسانییه . هه ر كه سێك ده بێت كه بۆ مانایه ی له یاسا سه رپێچییه كی ب��ه وه ن��ده ی زیندان و سزای وه رگرتنی دوای كرد،

كاركردنیشی ژیانی غ��ه رام��ه ، دان��ی خۆپێگه یاندنی هه لی لێتێكبده یت و

له ژیاندا بۆ كه مبكه یته وه .ل��ه ت��اوان��ب��ار و رق ك��ی��ن��ه و له هه ر ت��ووڕه ی��ی ب��ه ت��اڵ��ك��ردن��ه وه ی پێبدرێت، رێگه ی هه بێت و سیاقێكدا یاسای داڕشتنه وه ی له سیاقی نابێت ئه گه رنا، پێبدرێت، رێگه ی سزاداندا ئه وه ی هۆی واده بێته كارێكی ئه وا كه كار هه بێت، سزادانمان یاسایه كی ئینسانی ژی��ان��ی بێبه هاكردنی ب��ۆ ئه و به های پاراستنی ن��ه ك بكات، ژیانه . ئاخر سزا هه یه و سزا هه یه . بۆ سزایه و تاوانبار زیندانكردنی نمونه ، زۆر تاوانبار هه ن شایان به و سزایه ن، سزایه ، ئه شكه نجه ش له هه مانكاتدا كه نابێت نائینسانی سزایه كی به اڵم له به رانبه ر هیچ ئینسانێكدا، ئیتر چی گه وره ، تاوانباری یان بێت بێتاوان

پراكتیك بكرێت.نه بوونی له ئینسان و رق��ه ئ��ه وه رێزه بۆ به های ئینسان كه حه زێكی وا له كه سێكدا یان الیه نێكدا دروستده كات تا بدات سزایه ك تاوانكار ئینسانی ژیانی ماوه پێوه ی بناڵێنێت. سزایه كی كه متر هیچی له نائینسانییه تیدا وا پێشووی كه حكومه تی ل��ه وه ی نییه له سه ربازیی كه سێك ه��ه ر ب��ه غ��داد هه موو بۆ ده بڕی و گوێی هه ڵبهاتایه له سعودیه یان دیاریده كرد، ژیانی زیندانی، له جیاتی دزی��ی ل��ه س��ه ر

كه سێك ده ستی ده بڕدرێته وه .پێشنیازده كات ئیسالمی كۆمه ڵی هه موو ئه ركی بكرێته به یاسا كه شایه تی ك��ه ئ��ه گ��ه ر ه��اوواڵت��ی��ی��ه ك داوا ب��وون، له شفرۆشی حاڵه تێكی هیچ هه ر یان دادگا بۆ به رزبكه نه وه سه ره تا ب��ده ن. پۆلیس ناخه به ری ده بێت ئه وه بڵێین كه ئه گه ر له ناو ده قی یاسایه كدا كردنی شتێك وه ك ''ئه رك'' ئه و جێبه جێنه كردنی كه واته نووسرا، له م ئه مه ل��ه س��ه ره . س��زای ئ��ه رك��ه حاڵه ته دا ئه وه ده گه یه نێت كه كۆمه ڵی ئیسالمی داواده كات هه ر هاوواڵتییه ك له شفرۆشی حاڵه تێكی ئه گه ر شایه تی بۆ به رزنه كرده وه داوای به اڵم بوو، دادگا یان خه به ری پۆلیسی نه دا، ئه وا ئه و هاوواڵتییه ببرێته به ر دادگا و سزا

بدرێت.كۆمه ڵی كه ئایا گه ڕێین ل��ه وه له دنیای ئ��ه وه ن��ده خ��ۆی ئیسالمی م��ه ده ن��ی��ی��ه ت و ی��اس��ا و دادگ��اك��ان و رووه ك��ه ئ��ه م ت��ێ��ده گ��ات ع��ه دال��ه ت خۆی پێشنیازه كه ی ن��ادروس��ت��ه ی ببینێت یان نا، به اڵم ئیتر ئه م داوایه ئامانجی ئه وه یه ئه ركی پۆلیسی بدات هاوواڵتییاندا و به تاكی تاك به سه ر هه موو بكات به پۆلیس به سه ر یه كه وه . ته نانه ت رژێمی تاڵیبان له ئه فغانستان به م خۆیه وه ناوزڕاوییه ی هه موو به و ئه خالقییاتی پاراستنی ئه ركی ئاسته هاوواڵتییاندا و به سه ر نه دا كۆمه ڵگه ی كه خۆیدا یاساكانی له جاڕنامه ی ئه ركی ده ریانكرد، ١٩٩6دا له ساڵی ژنانی له ماڵده رچوونی له رێگرتن ناو پیاوه كانی ئه ركی كرده به ته نیا خێزان، نه ك ئه ركی هه موو كۆمه ڵگه . ده یكات، ئیسالمی كۆمه ڵی ئه مه ی سازدانی بۆ زه مینه سازییه هه وڵی كۆمه ڵگه یه ك پۆلیسی. كۆمه ڵگه یه كی كه له ڕێگه ی به گه ڕخستن و پێدانی رۆڵ كۆمه ڵگه هاوواڵتییان، به تاكی به تاك هێزه خۆهیالككردنی به بێ خ��ۆی، تۆتالیتارییه تێكی تۆتالیتاره كان، تۆتالیتارییه تی وه ك ئه خالقیی

تاڵیبان به سه ر خۆیدا فه رزبكات.مه مله كه تی یاساكانی جاڕنامه ی ت��اڵ��ی��ب��ان و ج��اڕن��ام��ه ی م��اف��ه

گه ردوونییه كانی مرۆڤشتێكی گرنگ كه ده بوایه چاالكانی بواری مافه كانی ژنان له م مه سه له یه دا بوونایه ، به حه زه ر تیایدا بیانزانیایه و ئه وه یه كه مه رج نییه هه ر به وه ی دوو الیه ن دژ به یه ك دیارده بوون، كه واته هاوسه نگه رن و مه سه له یه دا له و ئیتر به ده سه اڵت به رانبه ر پێكه وه ده توانن كار بۆ ئه و ئامانجه هاوبه شه یان بكه ن.خ��اڵ��ێ��ك ك��ه ل��ه م��ه س��ه ل��ه ی ده بێت جه وهه رییه و له شفرۆشیدا ئێمه چاالكوانی بواری مافه كانی ژنان بكه ین، بۆ حیسابی زیاتر له هه رشت دژی له كوێوه یه ئێمه كه ئایا ئه وه یه تر خه ڵكی له شفرۆشین و هه بوونی له كوێوه . نموونه یه ك كه ده توانێت ئه م جیاوازییه جه وهه رییه به رجه سته بكات یاساكانی جاڕنامه ی كه هه م ئه وه یه هه میش ت��اڵ��ی��ب��ان و م��ه م��ل��ه ك��ه ت��ی مافه كانی گ��ه ردوون��ی��ی ج��اڕن��ام��ه ی مرۆڤ، كه دوو جاڕنامه ی سه دوهه شتا دژی هه ردوو یه كن، پێچه وانه ی پله له شفرۆشین، به اڵم دیاره له دوو خاڵی

ده ستپێكردنی ته واو جیاوازه وه .دژی ل��ه ك��وێ��وه كه ئێمه ئ��ه وه ی له شفرۆشین یان ده بێت له كوێوه دژی ئه م له درێژه ی ئه مه بین، له شفرۆشی باسه دا دێمه وه سه ری. ئه وه ی لێره دا كه كه سێك ئ��ه وه ی��ه بوترێت گرنگه ل��ه پ��ی��ش��ن��ی��ازن��ام��ه ك��ه ی ك��ۆم��ه ڵ��ی ئه وه به ئاسانی ده توانێت ئیسالمیدا ''پاراستنی ئ��ه وان الی كه ببینێت ئادابی پاراستنی هه روه ها ئابڕوو''، بۆ سه ره كییه پاكانه ی كۆمه اڵیه تی له شفرۆشی قه ده غه كردنی وجوبی ل��ه ك��وردس��ت��ان��دا. چ��االك��وان��ی ب��واری بزانن ئه وه ده بوایه ژنان مافه كانی كه كردنی پاراستنی دابونه ریت و ئادابی بۆ ده ستپێكردن به خاڵی كۆمه اڵیه تی وه ستانه وه دژ به دیارده ی له شفرۆشی،

نه ك تاڵیبانانه یه ئارگیومێنتێكی به دوای كه كه سانێك ئارگیومێنتی ده ركردنی ژنانه وه ن له و مه وقعییه ته ی ك��ه وه ك ش��ه ره ف��ی ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه سه یربكرێن. ئێمه نابێت ئه و فێڵه مان به سه ردا تێپه ڕێت و نه زانین كه بیانووی كۆمه ڵگه ، ئه خالقییاتی پاراستنی له شفرۆشیی فیعلی به ته نیا ه��ه ر ده كرێت به ڵكو قه ده غه ناكرێت، پێ ق��ه ده غ��ه ك��ردن��ی ب��ۆ به كاربهێنرێت كه سێكسی په یوه ندییه كی هه رجۆره هاوسه رێتییدا گرێبه ندی ل��ه ده ره وه ی تر، ب��ه م��ان��ای��ه ك��ی ئ��ه ن��ج��ام��ب��درێ��ت. الیه نێك رێ��گ��ه ب��ده ی��ت ت��ۆ ئ��ه گ��ه ر تێكچوونی ب��ه ن��اوی حكومه ت ی��ان ئ��ه خ��الق��ی��ی��ات��ی ك��ۆم��ه ڵ��گ��ه وه دژ ئ��ه وا بوه ستێته وه ، به له شفرۆشی هه ر ئه گه ر لێبگرێت رێگه ی ناتوانیت به په یوه ندیی دژ بیانووه وه به هه مان كچان و ئاره زوومه ندانه ی سێكسیی ئه گه رچی بوه ستێته وه ، كوڕانیش ئاره زوومه ندانه یه و كارێكی ئه مه یان بازرگانییكردن به له شه وه ی تیادا نییه . كه كه سێك بۆ به ڕاستیش هه ر خۆ موتابه عه ی ئه و دێباتانه ی كردبێت كه پێشنیازه كانی ره تكردنه وه ی به دوای كۆمه ڵدا هات، ئاسانبوو ئه وه ببینێت له به شداربوواندا هه ندێك له زیهنی كه دی��ارده ی ل��ه ش��ف��رۆش��ی و دی��ارده ی په یوه ندیی سێكسیی ئاره زوومه ندانه ی هاوسه رێتیی گرێبه ندی ده ره وه ی كه هه ردوو تێكه ڵده بوو، به جۆرێك قسه ش��ت ی��ه ك وه ك ك��اره ك��ه ی��ان تریشیان هه ندێكی هه روه ها لێده كرد، باسی ك��ات��ێ��ك ب��ه ئ��ه ن��ق��ه س��ت ه��ه ر ده كرد، له شفرۆشییان قه ده غه كردنی

مه به ستیان هه ردوو دیارده كه بوو. له پێناو له شفرۆشی قه الچۆكردنی

قه الچۆكردنی ئایدزدا؟هه موو ك��ه ه��ه ر ئارگیومینتێك


کۆمێنت16

من نازانم چاالكوانی بواری مافه كانی ژنان كه ئاوا كاری جدی بۆ هه مواركردنی یاسای له شفرۆشی ده كه ن، له وه ئاگادارن كه كۆمه ڵی ئیسالمی له پێشنیازه كانیدا داوای

ئه وه ده كات یاسا كه سی له شفرۆش به به ندكردن تا ئاستی حه وت ساڵ

سزا بدات


پێكه وه له پێناو به سزاگه یاندنی قوربانیدا

گومانی تیا نییه كه حكومه تی به عس، سه رباری هه موو دڕنده ییه كه ی،

روانگه یه كی زۆر مۆدێرنتری هه بوو بۆ ژن تا حیزبێكی نه ریتخوازی وه ك كۆمه ڵی ئیسالمی


19 فه‌رهه‌نگده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

ئا:‌سووسه‌ن‌ئه‌بووبه‌كر

فیلمنامه‌:‌ شلۆندرۆف،‌ فولكێر‌ ده‌رهێنه‌ر:‌ژان‌كلۆد‌كاریه‌ر‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌‌رۆمانێكی‌‌

گۆنته‌ر‌گراس.)ئالفرێد‌ ئ��ادۆل��ف‌ ماریۆ‌ ئه‌كته‌ره‌كان:‌)ئێگنێس(،‌ وینكلێر‌ ئانجێال‌ ماتزارت(،‌تالباخ‌ كاترینا‌ )ئۆسكار(،‌ بێنت‌ ده‌یڤید‌)ی��ان‌ ئۆلبریسكسی‌ دان��ی��ه‌ل‌ )م��اری��ا(،‌برۆنسكی‌(،‌تینال‌ئه‌نجل‌)ئانا‌كۆلجایسچكی‌‌كۆلجایسچێك(،‌ )ئانا‌ درۆز‌ بێرتا‌ گه‌نج(،‌كۆلجایسچێك(،‌ )جۆزێف‌ تۆبنێر‌ رۆالن��د‌هالك‌ فریتز‌ ئ��ازن��وار)م��ارك��ۆس(،‌ ش��ارل‌ڤێری‌)رزۆڤیتا(،‌ ئۆولی‌ ماریال‌ )بێبرا(،‌

میگزیسالو‌چێخۆفیتز)كۆبیال(.پێشه‌كی‌

دووهه‌می‌‌ جه‌نگی‌‌ دوای‌‌ ئه‌ڵمان‌ سینه‌مای‌‌تری‌‌ واڵت��ان��ی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ ه��اوش��ان‌ جیهانی‌،‌هاتووه‌،‌ به‌سه‌ردا‌ زۆری‌‌ گۆڕانی‌‌ ئه‌وروپا‌راب��ردوودا‌ له‌سه‌ده‌ی‌‌ كه‌‌ ئه‌وروپایه‌ی‌‌ ئه‌و‌ك��ۆم��ه‌اڵی��ه‌ت��ی‌‌و‌ ك��ێ��ش��ه‌ی‌‌ زۆر‌ ت��ووش��ی‌م��رۆڤ��ای��ه‌ت��ی‌‌ب��ب��وو،‌ل��ه‌ده‌ی��ه‌ك��ان��ی‌‌‌50و‌كه‌‌ ده‌رهێنه‌رانێك‌ به‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌ 60دا‌ئه‌ڵماندا‌ سینه‌مای‌‌ ن��وێ��ی‌ له‌شه‌پۆلی‌كاریگه‌ری‌‌ له‌ژێر‌ به‌ته‌واوی‌‌ ده‌رده‌ك��ه‌ون،‌دیكتاتۆرییه‌كانی‌‌ سیاسی‌و‌ ئاڵووگۆڕه‌‌جه‌نگی‌‌ دوای‌‌ ب��وون.‌ خۆیاندا‌ سه‌رده‌می‌‌له‌نێوان‌ به‌رێككه‌وتنێك‌ جیهانی‌‌ دووهه‌می‌‌ئه‌ڵمانیا‌ سۆڤییه‌ت،‌ یه‌كیه‌تی‌‌ ئه‌مریكاو‌به‌دوو‌به‌شی‌ئه‌ڵمانیای‌‌رۆژئاواو‌ئه‌ڵمانیای‌‌رۆژهه‌اڵت‌دابه‌شبوو‌و‌هه‌ر‌به‌شێكی‌‌له‌الیه‌ن‌به‌ڕێوه‌ده‌چوو.‌ زلهێزه‌وه‌‌ دوو‌ له‌و‌ یه‌كێك‌كه‌ده‌رهێنه‌ری‌‌ ب��وو‌ س��ه‌رده‌م��ێ��ك‌ ئه‌مه‌‌سینه‌مای‌‌نوێی‌ئه‌ڵمانیا‌فۆلكێر‌شلۆندرۆف‌كێشه‌ی‌‌ ب��وو.‌ گه‌نجێتیدا‌ ل��ه‌ه��ه‌ڕه‌ت��ی‌‌برینداربوونی‌‌ داس��ه‌پ��اوه‌ك��ان‌و‌ ده‌سه‌اڵته‌‌جیاوازی‌‌ ئه‌ڵمانییه‌كان‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ هه‌ستی‌‌ئایدۆلۆژیای‌‌دوو‌بلۆكی‌‌رۆژهه‌اڵت‌و‌رۆژئاوا،‌وێرانكه‌ری‌‌ له‌شێتێتی‌‌ بێزاربێت‌ وایلێكرد‌ئه‌ڵمانییه‌كان‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌‌ ن��ازی��زم‌و‌بۆیه‌‌شلۆندرۆف‌ هه‌ر‌ رایشدا.‌ له‌سه‌رده‌می‌‌هه‌ستیارانه‌‌ كه‌زۆر‌ ده‌رهێنه‌ره‌ی‌‌ به‌و‌ بوو‌بابه‌ته‌‌كاریده‌كرد‌كه‌ئایدۆلۆژیا‌ له‌سه‌ر‌ئه‌و‌شێتێتی‌‌ دێنێت.‌ نه‌ته‌وه‌كان‌ به‌سه‌ر‌ چی‌ئه‌ڵمانیای‌ رای��ش‌و‌ ده‌سه‌اڵتی‌‌ نه‌ته‌وه‌یی‌جیهانی‌،‌ دووهه‌می‌‌ جه‌نگی‌‌ پاش‌ وێرانه‌ی‌‌كه‌هه‌موو‌‌ به‌هونه‌رمه‌ندێك‌ ك��رد‌ ئ��ه‌وی‌‌له‌‌ كه‌ره‌خنه‌‌ چڕبكاته‌وه‌‌ ل��ه‌وه‌دا‌ هه‌وڵی‌فاشیسم‌و‌ ئایدۆلۆژیای‌‌ “نه‌هامه‌تییه‌كانی‌‌سینه‌مای‌‌ له‌ئه‌ڵمانیا.‌ بگرێت‌ نازیسم‌كه‌ره‌خنه‌‌ سینه‌مایه‌كه‌‌ ش��ل��ۆن��درۆف،‌ل��ه‌ن��ازی��س��م‌ده‌گ��ری��ت،‌ه��ه‌ڵ��ب��ه‌ت‌ن��ه‌ك‌جووله‌كه‌كان‌ كوشتنی‌‌ به‌وێناكێشانی‌‌پێی‌ ش��ت��ه‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ به‌وێناكێشانی‌‌ ی��ان‌ئه‌نجامه‌كانی‌‌ ماڵوێرانكه‌رو‌ شه‌ڕی‌‌ ده‌وترێ‌سینه‌ما‌ به‌سیحری‌‌ ئه‌و‌ به‌ڵكو‌ له‌ئه‌وروپا،‌ده‌ستیدایه‌‌نه‌شته‌رگه‌ریكردنی‌‌بیركردنه‌وه‌و‌سیاسییه‌كانی‌‌ قوتابخانه‌‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌‌هاوچه‌رخ.‌شلۆندرۆف‌له‌پرسه‌‌مرۆڤایه‌تی‌‌و‌زه‌ینی‌‌ ده‌ڕوات‌و‌ ئ��ه‌والت��ر‌ هه‌ستییه‌كان‌ب��ه‌رده‌ن��گ��ه‌ك��ان��ی‌‌ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌چ��ۆن��ی��ه‌ت��ی‌‌

بیركردنه‌وه‌ی‌‌نازیسم‌سه‌رقاڵده‌كات.

چركه‌یه‌كی‌‌بیست‌ساڵه‌“ت��ه‌پ��ڵ��ی‌ت��ه‌ن��ه‌ك��ه‌ی��ی”‌ل��ه‌رۆم��ان��ێ��ك��ی‌‌خه‌اڵتی‌‌ كه‌براوه‌ی‌‌ وه‌رگیراوه‌‌ گۆنته‌رگراس‌به‌ته‌كنیكێكی‌‌ گێڕانه‌وه‌یه‌‌ ئه‌ده‌به‌.‌ نۆبڵی‌هه‌موو‌ دانانی‌‌ یه‌ك‌ له‌ته‌نیشتی‌‌ و‌ زیندوو‌ژێر‌ ده‌باته‌‌ نازیسم‌ خوازه‌كان،‌ سیمبۆل‌و‌ئه‌م‌ لێده‌گرێت،‌ ره‌خ��ن��ه‌ی‌‌ پ��رس��ی��اره‌وه‌و‌هه‌ندێكجار‌ له‌ئایدۆلۆژیا،‌ ره‌خنه‌گرتنه‌‌هۆكاری‌‌ چۆنیه‌تی‌‌و‌ له‌لێكدانه‌وه‌ی‌‌ باس‌به‌ناو‌ ده‌ك��ات‌ بوونه‌وه‌رێك‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌‌به‌بیركردنه‌وه‌ی‌‌ گاڵته‌‌ هه‌ندێكجار‌ هیتله‌رو‌سۆسیالیسم.‌ وێرانكه‌ری‌‌ به‌اڵم‌ رووكه‌ش،‌ئه‌م‌گاڵته‌كردنه‌‌له‌هه‌موو‌شوێنی‌‌فیلمه‌كه‌دا‌ده‌بیندرێ‌.‌فیلمه‌كه‌‌به‌گێڕانه‌وه‌ی‌‌ژیاننامه‌ی‌‌هه‌موو‌ به‌بینینی‌‌ ئۆسكار،‌ به‌ناو‌ منداڵێك‌ساڵه‌ی‌‌ بیست‌ مێژووی‌‌ ژیانی‌،‌ الیه‌نه‌كانی‌‌به‌وێناده‌كێشێت.‌ رای��ش‌ ده‌س��ه‌اڵت��داری‌‌ئۆسكار‌ هه‌ڵسوكه‌وتی‌‌ یه‌كه‌مدا،‌ له‌الیه‌نی‌‌‌. ‌ و...‌ كۆمه‌ڵگا‌ بنه‌ماڵه‌،‌ له‌ناو‌ ده‌بینین‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌چاو‌له‌م‌الیه‌نه‌‌بكه‌ین‌فیلمه‌كه‌‌ده‌بینین.‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ به‌میلۆدرامێكی‌‌ئۆسكار‌منداڵێك‌که‌مئه‌ندام‌‌بینه‌ری‌‌تاوان‌ده‌وروب��ه‌ری��ه‌ت��ی‌‌و‌ كۆمه‌ڵگای‌‌ خراپكاری‌‌ئه‌وانیتر‌ نه‌هامه‌تییه‌ی‌‌ له‌و‌ هه‌ڵهاتن‌ بۆ‌تووشی‌ده‌كه‌ن،‌رووده‌كاته‌‌كوتانی‌‌ته‌پڵێك‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ ئه‌و‌ خنكاوه‌كانی‌‌ كه‌هاواره‌‌ته‌پڵه‌كه‌‌ ده‌رده‌بڕێت.‌ ریتمێك‌ ب��ه‌رده‌وام‌و‌هاوێژی‌‌ دی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌دا،‌ الیه‌نه‌‌ له‌م‌منداڵێكی‌‌عاقڵه‌،‌له‌و‌شوێنه‌ی‌‌كه‌گه‌وره‌كان‌تاوانبارن‌هیچ‌شتێك‌جگه‌‌له‌كوتانی‌‌ته‌پڵ،‌تاقه‌تهێنانی‌‌ ئاستی‌‌ ده‌رب��ڕی‌‌ ناتوانێت‌بێت.‌ ئه‌ڵمان(‌ نوێی‌ )ب��ه‌ره‌ی‌‌ ئۆسكار‌ه��ه‌ژاری‌‌ گ��ه‌وره‌ك��ان،‌ جیهانی‌‌ تاوانكاری‌‌نێوان‌ نه‌ژادییه‌كانی‌‌ جیاوازییه‌‌ ئابووری‌،‌جێرمه‌نه‌كان‌و‌كاشۆبینه‌كان‌و‌پۆڵه‌ناییه‌كان‌ب��ۆش‌و‌ ته‌پڵی‌ ده‌ك��ات‌ ب��ه‌ره‌ی��ه‌‌ وال��ه‌م‌هاوارانه‌ی‌‌ به‌و‌ بكوتێت،‌ نازیسم‌ ته‌نه‌كه‌یی‌به‌رهه‌مناهێنێت،‌ هیچ‌ له‌وێرانی‌‌ كه‌جگه‌‌ده‌دات.‌ جیهانی‌‌ كۆمه‌ڵگای‌‌ نیشانی‌‌ خۆی‌‌چاو‌ كۆمه‌ڵناسییه‌وه‌‌ له‌روانگه‌ی‌‌ ناكرێ‌‌په‌ره‌سه‌ندنی‌‌ شێوه‌ی‌‌ بكه‌ین‌و‌ له‌فیلمه‌كه‌‌سۆسیالیسمی‌‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌‌ هۆكاره‌كانی‌‌

نه‌ته‌وه‌یی‌له‌به‌رچاو‌نه‌گرین.به‌ستێنه‌كان،‌ ن��ازی��س��م:‌ س��ه‌ره��ه‌ڵ��دان��ی‌‌

ئاخێزگه‌كانسه‌ره‌كی‌‌ كه‌مه‌به‌ستی‌‌ دووهه‌مدا،‌ له‌الیه‌نی‌‌هێماناسی‌و‌ ب��ه‌ی��ارم��ه‌ت��ی‌‌ ده‌ره��ێ��ن��ه‌ره‌،‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌ ك��اره‌س��ات��ی‌‌ سیمبۆلیسم‌به‌وێناده‌كێشرێ‌.‌ لێكده‌درێته‌وه‌و‌ نازیسم‌پێویسته‌‌ الی��ه‌ن��ه‌،‌ ل��ه‌م‌ تێگه‌یشتن‌ ب��ۆ‌به‌سه‌ر‌ هه‌بێت‌ شاره‌زاییمان‌ ت��اڕاده‌ی��ه‌ك‌مێژووی‌‌ئه‌ڵمانیا‌له‌نیوه‌ی‌‌یه‌كه‌می‌‌سه‌ده‌ی‌‌باس‌ فیلمه‌كه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ له‌به‌ر‌ بیسته‌مدا.‌ده‌كات.‌ ئه‌ڵمانیا‌ سااڵنه‌ی‌‌ ئه‌و‌ له‌مێژووی‌‌جیهانی‌،‌ یه‌كه‌می‌‌ جه‌نگی‌‌ پاش‌ ئه‌ڵمانیا‌له‌و‌ له‌ده‌ستدا.‌ خۆی‌‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ غ��وروری‌‌تاڵی‌‌ تامی‌‌ كه‌هاوپه‌یمانه‌كان‌ س��ااڵن��ه‌دا‌نه‌هامه‌تییه‌كیتر‌ تووشی‌ ده‌چێژن‌و‌ شكست‌ب��ه‌ن��اوی‌‌ ت��ازه‌‌ نه‌هامه‌تییه‌كی‌‌ ده‌ب��ن.‌ئه‌وانه‌ی‌‌ جه‌نگ.‌ دوای‌‌ ئابووری‌‌ قه‌یرانی‌‌ل��ه‌وه‌ی‌‌ جگه‌‌ ه��ات��وون،‌ شكست‌ تووشی‌شكستخواردو‌ملشۆڕی‌‌دوای‌‌جه‌نگی‌‌چوار‌

گه‌وره‌ی‌‌ قه‌یرانێكی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێستا‌ ساڵه‌ن،‌ئابووری‌‌و‌هه‌ژاری‌‌و‌نه‌هامه‌تییدا‌رووبه‌ڕوون.‌كرێكاره‌كان‌له‌سه‌ر‌كار‌ده‌رده‌كرێن،‌هه‌ژارو‌نه‌خۆشی‌په‌ره‌ده‌ستێنێت‌و‌سه‌رمایه‌داره‌كان‌

پاره‌كانی‌‌خۆیان‌بلۆك‌ده‌كه‌ن.له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌شێكی‌‌زۆر‌له‌م‌سه‌رمایه‌دارانه‌‌ئ��ه‌وروپ��ان‌ دانیشتووی‌‌ جووله‌كه‌كانی‌‌رق‌و‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌‌ به‌ستێنی‌‌ ‌ )ئه‌ڵمانیا(‌ئادۆلف‌ له‌دڵی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌‌ ل��ه‌م‌ ت��ووڕه‌ی‌‌هێتله‌ردا‌به‌پشتبه‌ستن‌به‌بونیادی‌‌عه‌داله‌تی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌له‌بیركردنه‌وه‌ی‌‌كۆمه‌ڵناسانه‌ی‌‌هێتله‌ر‌ شكڵده‌گرێت.‌ سۆسیالیزمدا‌یه‌كیان‌ شته‌،‌ دوو‌ له‌م‌ به‌كه‌ڵكوه‌رگرتن‌ئه‌ڵمان‌و‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ پێشێلكراوی‌‌ غ��وروری‌سه‌رمایه‌‌ عادالنه‌ی‌‌ دابه‌شبوونی‌‌ دووه��ه‌م‌به‌هه‌ڵدانی‌‌ئااڵی‌‌سۆسیالیسم،‌ئایدۆلۆژیای‌‌سۆسیالیسمی‌‌ وات��ه‌‌ خ��ۆی‌‌ مه‌ترسیداری‌‌ده‌ركردبوو(‌ ناوی‌‌ به‌نازیسم‌ نه‌ته‌وه‌یی)كه‌‌ئااڵی‌‌ له‌ژێر‌ ئه‌ڵمانیا،‌ خه‌ڵكی‌‌ دامه‌زراند.‌دروشمه‌‌نه‌ته‌وه‌یی،‌عه‌داله‌تخوازی‌‌و‌بێزاری‌‌له‌كاپیتالیسم‌كه‌جووله‌كه‌كان‌هۆكاری‌‌بوون،‌به‌قوتابخانه‌ی‌‌ په‌یوه‌ستبوون‌ پۆل‌ پۆل‌یاسایی‌و‌ به‌شێوه‌ی‌‌ نازیسم‌ هێتله‌ره‌وه‌.‌داڕێژراو‌له‌ده‌وڵه‌تدا‌جێگای‌‌خۆی‌‌دۆزییه‌وه‌و‌رێژه‌ی‌‌ ئێستا،‌ به‌پێشه‌وا.‌ كرد‌ هێتله‌ری‌‌داده‌به‌زێت‌و‌ بێكاری‌‌ ئابووری‌‌و‌ هه‌اڵوسانی‌‌پیشه‌سازی‌ گه‌وره‌ی‌‌ پێشكه‌وتنی‌‌ ئه‌ڵمانیا‌به‌خۆیه‌وه‌‌ده‌بینێت.‌له‌م‌فیلمه‌دا،‌كۆمه‌ڵێك‌سیمبۆلی‌تایبه‌ت‌نیشانی‌‌خوێنه‌ر‌ده‌درێت،‌گۆڕینی‌‌دوكانی‌‌گۆشتی‌قاز‌فرۆشی‌به‌شێلم‌له‌سكانسه‌كانی‌‌یه‌كه‌مدا‌ده‌رخه‌ری‌‌ فرۆشی‌دروشمه‌كانی‌‌ ده‌رهێنه‌ر،‌ بابه‌ته‌یه‌.‌ ئه‌م‌له‌گه‌ندو‌ پڕ‌ به‌سووپێكی‌‌ نازیسم‌ حیزبی‌هه‌روه‌ها‌ ده‌شوبهێنێ‌،‌ پیسایی‌ و‌ گ��وو‌)نازیسم(.‌ له‌هێتله‌ر‌ نوێنه‌رێكه‌‌ ئۆسكار‌ئۆسكار‌ گه‌شه‌كردنی‌‌ وه‌ستانی‌‌ كاتی‌‌نازیسم،‌ دام��ه‌زران��دن��ی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ هاوكاته‌‌جه‌نگ‌ كاته‌ی‌‌ ئه‌و‌ ‌، فیلمه‌كه‌دا‌ له‌كۆتایی‌ته‌نه‌كه‌ییه‌كه‌‌ ته‌پڵه‌‌ ئۆسكار‌ كۆتاییدێت‌و‌گه‌وره‌بێت‌ بڕیارده‌دات‌ چاڵێكه‌وه‌و‌ ده‌خاته‌‌گه‌شه‌ی‌‌ )ئه‌ڵمانیا(‌ ئۆسكار‌ ساڵه‌‌ بیست‌روانگه‌یه‌،‌ ئه‌م‌ نه‌بووه‌.‌ باڵق‌ نه‌كردووه‌و‌فیكری‌ ن��ه‌ك��ردن��ی‌‌ ب��ه‌گ��ه‌ش��ه‌‌ ئ��ام��اژه‌ی��ه‌‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌و‌وه‌ستان‌له‌شوێنێكدا‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌ساڵه‌‌ بیست‌ ئه‌م‌ كه‌ئه‌گه‌ر‌ ساڵ،‌ بیست‌له‌مێژوو‌بسڕدرێته‌وه‌‌ته‌نها‌یه‌ك‌چركه‌سات‌كه‌ئۆسكار‌ چركه‌ساتێك‌ ده‌مێنێته‌وه‌.‌الی‌‌ بۆ‌ بگه‌ڕێته‌وه‌‌ سه‌ره‌نجام‌ بڕیارده‌دات‌

گه‌شه‌و‌تێگه‌یشتنی‌‌سیاسی.‌ئه‌ڵمانیادا‌ ل��ه‌م��ێ��ژووی‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ وه‌ك‌پرسی‌ دی��اره‌،‌ له‌فیلمه‌كه‌دا‌ رووی��داوه‌و‌ئابووری‌‌گرنگترین‌هۆكاری‌‌په‌یوه‌ستبوونی‌‌جێرمه‌نه‌كانه‌‌به‌سۆسیالیسمی‌‌نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌.‌له‌به‌شی‌سه‌ره‌تایی‌فیلمه‌كه‌دا‌ئێمه‌‌ئۆسكارو‌دایكی‌‌وه‌ك‌دوو‌خوازه‌ی‌‌وێنایی‌ده‌بینین.‌ئێگنێس‌ هێتله‌ر،‌ به‌جێگای‌‌ ئۆسكار‌به‌جێگای‌‌نه‌ته‌وه‌ی‌‌جێرمه‌ن.‌ئۆسكار‌وه‌ك‌له‌ئه‌وروپا‌ )هێتله‌ر‌ كورته‌بااڵیه‌‌ هێتله‌ر‌بچوكه‌كه‌‌ به‌پێاوه‌‌ بااڵییه‌وه‌‌ كورته‌‌ به‌هۆی‌‌له‌ناو‌ كه‌‌ سێكسییه‌كان‌ له‌پرسه‌‌ ده‌ناسرا،‌گ��ه‌وره‌ك��ان��دا‌ب��اوه‌‌خ��ۆی‌‌دوورده‌گ��رێ��ت،‌دوایین‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌ته‌نانه‌ت‌ هێتله‌ر‌ وه‌ك‌

نه‌بوو(.‌ سێكسی‌ پێوه‌ندی‌‌ ده‌زگیرانیشیدا‌دونیایه‌‌ به‌م‌ پێشكه‌ش‌ ئۆسكار‌ ئێگنێس‌باوكی‌‌ ده‌كات،‌ئه‌و‌ئۆسكاره‌ی‌‌كه‌نازانرێت‌به‌ناسنامه‌و‌ گاڵته‌ده‌كرێت‌ )لێره‌دا‌ كییه‌‌شوناسی‌خێزانی‌‌هێتله‌ر(.‌هاوته‌ریب‌له‌گه‌ڵ‌دوو‌ سه‌ره‌كییه‌،‌ كه‌سایه‌تییه‌‌ دوو‌ ئ��ه‌م‌كه‌‌ هه‌یه‌‌ بوونیان‌ به‌یه‌ك‌ به‌رامبه‌ر‌ ره‌قیب‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌هێمایین‌خاوه‌نی‌‌له‌ش‌و‌رۆحی‌برۆنسكی‌‌ ئیان‌ دووكه‌سه‌‌ ئه‌م‌ ئێگنێسن.‌ماتزارتی‌‌ ئالفرێد‌ پۆڵه‌ندایی‌و‌ به‌ره‌چه‌ڵه‌ك‌دیموكراسی‌و‌ ره‌م��زی‌‌ ئیان‌ ئه‌ڵمانین.‌شلۆندرۆف‌ كلتوورییه‌وه‌‌ مۆدێرنیسمی‌‌وشیارانه‌‌ گاڵته‌پێكردنێكی‌‌ به‌شێوه‌ی‌

دیموكراسی‌له‌جه‌نگدا‌ده‌ناسێنێت.به‌شی‌‌ ب��ه‌‌ ب��ك��ه‌م‌ ئ��ام��اژه‌‌ پ��ێ��وی��س��ت��ه‌‌له‌سه‌ر‌ كه‌‌ سه‌ربازییه‌كان‌ تاقیكردنه‌وه‌‌ئیان‌ئه‌نجامده‌درێ‌‌و‌له‌باری‌‌فۆڕمی‌‌سمت‌و‌راده‌گه‌یه‌نن،‌ پێی‌ له‌شییه‌وه‌‌ ساغی‌ پێ‌و‌سه‌ربازی‌.‌ بڕواته‌‌ نییه‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌ كه‌توانای‌‌ئالفرێد‌له‌الیه‌كی‌‌تره‌وه‌‌نوێنه‌ری‌‌فاشیزمه‌.‌سه‌ره‌تا‌ كه‌فاشیزم‌ بیرتان‌ ده‌یهێنمه‌وه‌‌نه‌ته‌وه‌كان‌ هاودڵی‌ له‌پێكه‌وه‌بوون‌و‌ باس‌نه‌ته‌وه‌یی‌ ب��ۆی‌‌ ره‌ن��گ‌و‌ دوات��ر‌ ده‌ك��ات‌و‌به‌وه‌‌ شته‌كان‌ هه‌موو‌ خ��ۆی‌‌و‌ ده‌گرێته‌‌سیاسییه‌كانی‌‌ به‌رژوه‌ندییه‌‌ له‌ناو‌ ده‌چێت‌ئه‌م‌قوتابخانه‌دا‌بتوێته‌وه‌.‌سه‌رنجبده‌ن‌به‌و‌وتووێژ‌ پێكه‌وه‌‌ یان‌ و‌ كه‌ئالفرێد‌ به‌شه‌ی‌‌پۆڵه‌نداییه‌كان‌ ئه‌ڵمانی‌‌و‌ ئالفرێد‌ ده‌كه‌ن‌و‌شوێنه‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ ده‌زان��ێ��ت.‌ یه‌كتر‌ ب��ه‌ب��رای‌‌خۆشه‌ویسسته‌كه‌ی‌،‌ الی‌‌ ده‌ڕواته‌‌ كه‌ئیان‌ئه‌و‌ ماركس‌ به‌بیركردنه‌وه‌كانی‌‌ ئاماژه‌یه‌‌قوتابخانه‌یه‌ی‌‌دژ‌به‌وه‌یه‌‌مرۆڤه‌كان‌و‌باوه‌ڕی‌‌مرۆڤه‌كان‌به‌هایه‌كی‌‌كااڵیی‌په‌یدا‌بكه‌ن‌و‌ببن‌به‌كااڵ.‌تاكه‌كانی‌‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌كه‌‌له‌واڵتێكی‌‌له‌چێژوه‌رگرتن‌و‌ بیر‌ ته‌نها‌ دیموكراتیكدان‌راب��واردن‌ده‌ك��ه‌ن��ه‌وه‌و‌ئ��ه‌وه‌ن��ده‌‌مه‌ستی‌‌خۆشییه‌كانی‌‌خۆیانن‌نازانن‌كه‌ده‌روونییان‌و‌ده‌ڕوات.‌ به‌تااڵن‌ مرۆڤایه‌تییان‌ به‌های‌‌به‌كااڵبوون‌و‌ كاپیتاڵدا،‌ له‌كتێبی‌ ماركس‌بازرگانیبوونی‌‌ به‌كااڵیه‌كی‌‌ چۆنیه‌تی‌‌

له‌الیه‌ن‌ كلتووری‌‌ شوناسی‌ب��ۆرژوازی��ی��ه‌وه‌‌ سیستمی‌‌زۆر‌ لێكۆڵینه‌وه‌و‌ به‌ر‌ داوه‌ته‌‌جوان‌باسی‌لێكردووه‌.‌هه‌م‌بیركردنه‌وه‌‌ره‌خنه‌گرانه‌یه‌ش‌ل��ه‌س��ی��ن��ه‌م��ادا‌ره‌ن��گ��ی‌‌بیرتۆلۆچی‌ داوات��ه‌وه‌،‌كاریگه‌ری‌‌ له‌ژێر‌ زۆرجار‌ئه‌م‌جۆره‌‌بیركردنه‌وه‌یه‌ی‌‌ده‌ستیداوه‌ته‌‌ ماركسدا‌ره‌خ��ن��ه‌گ��رت��ن‌ئه‌وه‌ی‌‌ له‌كاپیتاڵیسم.‌قه‌وماوه‌،‌ له‌ئۆسكار‌ئێگنێسه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌‌زۆر‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ به‌‌ئالفرێد‌ ناخۆشی‌ده‌زان��رێ��ت،‌‌ل��ه‌راس��ت��ی��دا‌ده‌ره��ێ��ن��ه‌ر‌س��ه‌ره��ه‌ڵ��دان��ی‌‌هێتله‌ر‌له‌بێزاری‌‌ل��ه‌ب��ۆرژوازی‌‌و‌

فاشیزمدا‌ ب��ه‌ره‌و‌ مه‌یل‌ س��ه‌رم��ای��ه‌داری‌‌و‌ده‌بینێت.‌هه‌روه‌ها‌بڕوانن‌له‌روانینی‌‌‌نفره‌ت‌به‌ره‌و‌ ئۆسكار‌ بێزاری‌‌ ل��ه‌رق‌و‌ پڕ‌ ئ��اوی‌‌و‌په‌نجه‌ره‌ی‌‌ئه‌و‌ئۆتێله‌ی‌‌كه‌‌یان‌و‌ئێگنێس‌تێدا‌پێكه‌وه‌‌خه‌وتن،‌هه‌روه‌ها‌بێ‌مباالتی‌‌خۆشه‌ویستنی‌‌ به‌هه‌ستی‌‌ به‌رامبه‌ر‌ ئیان‌ئۆسكار‌بۆ‌ئیان‌)جۆرێك‌هه‌ستی‌‌باوكی‌(،‌خۆی‌‌ كه‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كاتانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ مه‌گه‌ر‌

تێدایه‌.ئێگنێس‌له‌كۆتاییدا‌جێگاكه‌ی‌‌خۆی‌‌ده‌دات‌بۆ‌ ئاماژه‌یه‌كه‌‌ خ��وازه‌و‌ ئه‌ویش‌ به‌ماریا.‌نه‌ته‌وه‌ی‌‌ئه‌ڵمان،‌ئه‌و‌كه‌سه‌ی‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌سه‌ر،‌ كراوه‌ته‌‌ ده‌ستدرێژی‌‌ فاشیسمه‌وه‌‌بێئه‌وه‌ی‌‌له‌چۆنیه‌تی‌‌ئه‌م‌تااڵنه‌‌جه‌سته‌یی‌

)كلتووری‌،‌ئابوورییه‌(‌تێبگات.‌مێژووی‌‌نازیسم:‌نمایشی‌‌لیبۆكه‌كان

ره‌نگه‌‌بكرێت‌یه‌كترناسینی‌‌ئۆسكارو‌به‌برا‌كارده‌كات(‌ له‌سێركدا‌ كه‌‌ )كورته‌بااڵیه‌ك‌ته‌نه‌كه‌ییه‌.‌ ته‌پڵی‌‌ به‌هێزه‌كانی‌‌ له‌خاڵه‌‌به‌ئۆسكارو‌ تایبه‌ت‌ له‌سێكانسه‌كانی‌‌ فیلم‌فاشیزم‌و‌ بیركردنه‌وه‌ی‌‌ سه‌رجه‌م‌ به‌برادا،‌ده‌زانێ�ت‌و‌ به‌گاڵته‌جاڕ‌ رایش‌ ئایدۆلۆژیای‌‌ئه‌و‌ ده‌بینێت.‌ لیبۆكه‌كانی‌‌ نمایشی‌ وه‌ك‌بنه‌مایه‌ك‌ هیچ‌ بێ‌ ل��ه‌خ��ۆڕاو‌ كه‌‌ شته‌ی‌‌كۆمه‌ڵێك‌له‌خۆی‌‌كۆده‌كاته‌وه‌‌هه‌تا‌بۆ‌چه‌ن‌ئه‌ڵمانیای‌‌ به‌مێژووی‌‌ ساتێك)كه‌ده‌كرێ‌ئه‌م‌ سه‌رقاڵبن.‌ لێببه‌ین(‌ ناوی‌ نازییه‌كان‌رووخانی‌‌ ئ��ه‌وپ��ه‌ڕی‌‌ به‌برا،‌ قسه‌كردنه‌ی‌‌كورته‌بااڵیه‌كه‌وه‌‌ له‌زمانی‌‌ ن��ه‌ت��ه‌وه‌ی��ه‌ك‌كه‌الی‌‌ ئه‌و‌شته‌ی‌‌ كه‌لیبۆكه‌،‌ روو‌ ده‌خاته‌‌هێتله‌ر‌ته‌نها‌له‌خۆكوژی‌‌ئه‌ودا‌ره‌نگیدایه‌وه‌.‌كه‌‌ هه‌ڵه‌مانكرد‌ كورته‌بااڵكان‌ “ئێمه‌‌ به‌برا‌كه‌بۆ‌ كرد‌ سه‌مامان‌ بتوونانه‌‌ ئه‌و‌ له‌سه‌ر‌له‌شوێنێكتیر‌ درووستكرابوو”‌ غووله‌كان‌له‌كورته‌بااڵبوون‌ده‌كات‌ به‌م‌شێوه‌یه‌‌باس‌تێگه‌یشتن‌و‌ ناته‌واوبوونی‌‌ بۆ‌ كه‌ئاماژه‌یه‌‌نابێ‌ ك��ورت��ه‌ب��ااڵك��ان‌ ن��ه‌ب��وون‌“‌ گ��ه‌وره‌‌رۆڵ‌ ده‌بێ‌ ئ��ه‌وان‌ بن،‌ بینه‌ره‌كاندا‌ له‌ناو‌له‌راستیدا‌ كه‌‌ رۆڵگێڕانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ بگێڕن.”‌به‌سۆسیالیزمی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌ناوی‌‌ده‌ر‌كردبوو.‌ئه‌م‌نه‌ته‌وه‌یی‌بوونه‌‌بێ‌ره‌گه‌‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌‌

به‌ره‌و‌له‌ناوبردن‌برد.

خوێندنه‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌فیلمی‌‌ته‌پڵی‌ته‌نه‌كه‌یی)The tine Drum(


فه رهه نگ 18ده ستوور، ژماره )44(، چوارشه ممه، 2010/8/11

یونس‌ره‌زاییبه‌شی‌دووهه‌م‌و‌كۆتایی

)5(نووسه‌ری‌ له‌روانگه‌ی‌ خوێنه‌ر‌ وتم‌ پێشتر‌باسی‌ هه‌یه‌،‌ زۆری‌ گرینگایه‌تیه‌كی‌ نوێوه‌‌به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی‌ كه‌خه‌ریكی‌ كرا‌ خوێنه‌رێك‌هه‌ڵبه‌ت‌ خۆیدا،‌ له‌ده‌روونی‌ نووسه‌ره‌‌ ده‌قی‌كه‌‌ ك��را،‌ تریش‌ خوێنه‌ری‌ جۆرێك‌ باسی‌ئه‌گه‌ر‌ ك��را.‌ نێودێر‌ بێده‌نگ‌ به‌‌به‌رده‌نگی‌خوێنه‌رانه‌‌ ئه‌و‌ كۆشانی‌ به‌ستێنی‌ له‌هه‌ندێ‌ئاكامه‌ی‌ ئه‌و‌ ده‌گه‌ینه‌‌ بتۆژینه‌وه‌،‌ به‌رباڵوتر‌پێناسه‌دا‌ له‌گشتیترین‌ خوێنه‌ر‌ جۆر‌ كه‌دوو‌نوێ‌ داهێنه‌ری‌ خوێنه‌ری‌ هه‌یه‌،‌ بوونیان‌ده‌مهه‌راشی‌ خوێنه‌ری‌ نوێ‌و‌ ره‌خنه‌گری‌ یا‌

تووتی‌ئاسا‌یا‌ره‌خنه‌نووسی‌كۆن.خوێنه‌رێكی‌ خوێنه‌راندا‌ له‌نێو‌ بارت"‌ "رۆاڵن‌"ئه‌ویش‌ كه‌‌ ده‌ستنیشانده‌كا‌ تێگه‌یشتوو‌ده‌خوێنێته‌وه‌"،‌ خوێنه‌رانیتر‌ هه‌موو‌ وه‌ك‌به‌اڵم‌خوێندنه‌وه‌كه‌ی‌خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌قووڵه‌.‌نییه‌‌ روونكردنه‌وه‌ی‌ ناكاته‌وه‌و‌ مانا‌ به‌رهه‌م‌روونتر‌ ل��ه‌ده‌ق‌ شتێ‌ كه‌هیچ‌ پێیوایه‌‌ چون‌كه‌قسه‌و‌ ئه‌وه‌یه‌‌ خوێنه‌ره‌‌ ئه‌و‌ ئه‌ركی‌ نییه‌،‌به‌رهه‌مه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ ل��ه‌س��ه‌ر‌ خ��ۆی‌ ب��ۆچ��وون��ی‌خوێنه‌ره‌‌ ئ��ه‌و‌ ده‌رب��ب��ڕێ،‌ خوێندوویه‌ته‌وه‌‌

ره‌خنه‌گری‌ئه‌ده‌بی‌یه‌".‌)نقد‌و‌حقیقت‌چ3(لێبكرێ،‌ باسی‌ كه‌ده‌كرێ‌ تریش‌ خوێنه‌رێكی‌ئه‌ویش‌ ترسنۆكه‌،‌ ئاسای‌ تووتی‌ خوێنه‌ری‌ده‌كێشێ،‌ خۆیدا‌ ب��ه‌دوای‌ ره‌خنه‌گر‌ ن��اوی‌پێ‌ كه‌خۆی‌ نه‌ریتخواز‌ ره‌خنه‌گری‌ ب��ه‌اڵم‌روونترین‌ پێ‌ خۆی‌ مانای‌ به‌رزه‌خوێنه‌ره‌و‌مانایه‌و‌دادوه‌رییده‌كا.‌ره‌خنه‌گری‌نوێ‌كاری‌به‌پێچه‌وانه‌ی‌ راس��ت‌ ناكا،‌ بایه‌خدانه‌رانه‌‌ره‌خنه‌ كه‌پێیوایه‌‌ نه‌ریتییه‌وه‌‌ ره‌خنه‌گری‌‌نیشاندانی‌راده‌ی‌باشی‌یا‌خراپی‌به‌رهه‌مێكه‌و‌ئه‌وه‌‌ روون��ك��ردن��ه‌وه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ دوای‌ خه‌ڵكیش‌كامه‌‌ دره‌وشاوه‌یه‌و‌ به‌رهه‌م‌ كام‌ كه‌تێده‌گه‌ن‌نوێ‌ ره‌خنه‌ی‌ كه‌واته‌‌ كه‌ڵكه‌.‌ بێ‌ به‌رهه‌م‌ب��ی��روڕای‌گ��ه‌اڵڵ��ه‌داری‌ره‌خ��ن��ه‌گ��ره‌‌ب��ه‌‌دوور‌"ریچاردز"‌ به‌قه‌ولی‌ ئه‌گه‌رچی‌ له‌‌بایه‌خدانان،‌له‌هه‌ندێ‌ هه‌یه‌‌ ب��ۆی‌ ئه‌مڕۆش‌ ره‌خنه‌گری‌چه‌مكی‌بایه‌خی‌كه‌ڵكوه‌رگرێ‌و‌ره‌نگه‌‌نه‌توانێ‌گه‌اڵڵه‌ی‌ شێوه‌و‌ )هه‌ڵبه‌ت‌ بێ‌ ده‌رباز‌ لێیان‌بۆ‌ بایه‌خیییه‌كان‌ له‌‌چه‌مكه‌‌ كه‌ڵكوه‌رگرتن‌له‌‌بایه‌خدانانه‌‌ جیاوازه‌‌ زۆر‌ نوێ‌ ره‌خنه‌ی‌نوێ‌ ره‌خ��ن��ه‌ی‌ ئ��ه‌گ��ه‌رچ��ی‌ نه‌ریتییه‌كان،‌تاوتوێكردنی‌ ك��ارك��ردن‌و‌ سه‌رقاڵی‌ زیاتر‌بابه‌ت‌و‌ له‌سه‌ر‌ ره‌خنه‌گره‌‌ بۆچوونه‌كانی‌دان‌ له‌‌سه‌ره‌تی‌ دووره‌پ��ه‌رێ��زی��ی��ه‌‌ خه‌ریكی‌كه‌واته‌‌‌ بایه‌خییه‌كان(.‌ ئاكاری‌و‌ به‌بابه‌ته‌‌كه‌زۆر‌ نه‌ریتی‌ ره‌خنه‌ی‌ دی��ارده‌ی‌ دیارترین‌ب��ارت‌ ن��ووس��ه‌ری‌وه‌ك‌دی��چ��ز،‌ری��چ��اردزو‌بایه‌خیبوونیه‌تی.‌ له‌سه‌ركردووه،‌‌ جه‌ختیان‌واته‌‌ره‌خنه‌گری‌نه‌ریتی‌نه‌‌به‌پێی‌گه‌اڵڵه‌یه‌كی‌ئه‌ده‌بی‌و‌سیستمێكی‌ره‌خنه‌یی،‌به‌ڵكو‌به‌پێی‌بۆ‌ بایه‌خ‌ گۆڕاون،‌ له‌‌زه‌ینیدا‌ بایه‌خانه‌ی‌ ئه‌و‌‌بوێری‌ ئه‌وه‌نده‌شی‌ ده‌ستنیشانده‌كاو‌ به‌رهه‌م‌

ده‌رب��خ��او‌ خ��ۆی‌ بیری‌ كه‌بنه‌ماكانی‌ نییه‌‌پشتی‌ ئه‌و‌ بایه‌خانه‌ی‌ كه‌ئه‌و‌ ئایدیۆلۆژییه‌ك‌پێ‌به‌ستوون‌بخاته‌ڕوو.‌به‌و‌پێیه‌‌ئه‌و‌شێوه‌‌داخراوه‌و‌ سنوورداری‌ ره‌خنه‌یه‌كی‌ ره‌خنه‌یه‌،‌به‌باوای‌بارت‌چاو‌له‌‌سیستمێكی‌‌ره‌نگاوره‌نگی‌بۆرژوازی.‌ ئایدیۆلۆژی‌ به‌ناوی‌ ده‌كا‌ بێبه‌ها‌ئه‌و‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌و‌ره‌خنه‌گرانه‌ش‌به‌دوو‌ده‌سته‌‌ته‌نگتر‌ به‌رچاو‌ دابه‌شده‌كا،‌كه‌ورده‌بۆرژواكان‌نه‌یانتوانی‌ ئه‌گه‌ر‌ النیكه‌م‌ ئه‌وان‌ له‌وانیترن.‌لێبكه‌ن،‌ خۆیان‌ وه‌ك‌ جه‌ماوه‌ر‌ به‌رده‌نگ‌و‌دووهه‌م،‌ تاقمی‌ به‌اڵم‌ قایلن،‌ بۆ‌ شوێنێكی‌دیتنی‌ "چ��اوی‌ ئه‌ده‌بی‌ ورده‌ب��ۆرژوای‌ وات��ه‌‌مرۆڤی‌تریان‌نییه‌،‌له‌ئاست‌خه‌ڵكیتر‌كوێرن،‌یا‌ به‌خۆیان،‌ ده‌یكه‌ن‌ یا‌ لێده‌كه‌ن،‌ حاشای‌ئه‌ده‌بی‌ ورده‌ب��ۆرژوای‌ كه‌واته‌‌ ده‌نێن،‌ وه‌الی‌به‌ستێنێكه‌‌بۆ‌به‌دیهاتنی‌فاشیسمی‌ئه‌ده‌بی."‌

/درجه‌‌صفر‌نوشتار،‌روالن‌بارت،‌ل‌22/ره‌ن��گ��ه‌‌ئ��ه‌و‌پ��رس��ه‌‌زه‌ق��ب��ێ��ت��ه‌وه‌‌ئ��ه‌گ��ه‌ر‌نوێدا‌ به‌ره‌ی‌ له‌‌ئاست‌ ئه‌ده‌بی‌ ورده‌ب��ۆرژوای‌به‌ره‌یه‌‌ ئه‌و‌ بۆ‌ نییه‌،‌ به‌‌كاری‌ كاری‌ كوێره‌و‌

گوێی‌له‌وانه‌‌ناخه‌وێنێ؟راستییه‌كه‌ی‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌ئه‌م‌تاقمه‌‌ره‌خنه‌ی‌نوێ‌له‌‌نوێخوازی‌ ده‌زانن‌و‌ گه‌وره‌‌ به‌مه‌ترسییه‌كی‌به‌ربه‌ره‌كانی‌ بۆ‌ هه‌یه‌‌ گه‌اڵڵه‌شیان‌ ده‌ترسن،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌ره‌وته‌،‌ئه‌وانه‌‌له‌الیه‌ك‌ئه‌و‌به‌ستێنه‌‌نوێیه‌‌به‌هیچ‌ناودێر‌ده‌كه‌ن‌و‌له‌الیه‌كی‌تره‌وه‌‌له‌‌ئاكامدا‌ ده‌نوێنن‌و‌ الیه‌نگری‌ وه‌ك‌ خۆیان‌بۆ‌ چه‌ند‌ هه‌ر‌ ئه‌وانه‌‌ سه‌ر.‌ ده‌كه‌نه‌‌ هێرشی‌به‌ریندا‌ده‌ژین‌و‌ له‌‌فه‌زایه‌كی‌ پێیانوایه‌‌ خۆیان‌بیریان‌هه‌رالی‌رابردوویه‌كی‌به‌شكۆیه‌،‌به‌هۆی‌نه‌ریتییانه‌ی‌ نه‌گۆڕی‌ستراتێژی‌خوێندنه‌وه‌ی‌خۆشیان‌ته‌نیا‌به‌یه‌ك‌شێوه‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌قه‌كان‌ده‌قه‌‌ له‌‌قه‌ره‌ی‌ خۆیان‌ ده‌كه‌ن،‌ هه‌ڵسوكه‌وت‌ده‌نگی‌و‌ تاك‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ ناده‌ن‌و‌ نوێیه‌كان‌نه‌گۆڕیان‌له‌‌سه‌ر‌ده‌قه‌‌كۆنه‌كان‌ده‌پارێزن.‌هه‌ر‌چه‌شنه‌‌خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌نوێ‌و‌چه‌ند‌ده‌نگیش‌ب��ه‌رپ��ه‌رچ��ده‌ده‌ن��ه‌وه‌،‌ ده‌ق��ان��ه‌وه‌‌ ئ��ه‌و‌ له‌مه‌ڕ‌له‌ساتێكا‌ره‌خنه‌گرانی‌نوێ‌به‌‌بۆچوونی‌تازه‌وه‌‌له‌‌زۆر‌ ده‌بنه‌وه‌و‌ كۆنه‌كان‌ ده‌قه‌‌ رووب��ه‌ڕووی‌ئه‌وانه‌‌ ده‌كه‌ن.‌ تاوتوێ‌ ده‌قه‌كان‌ ره‌هه‌نده‌وه‌‌نووسه‌رانی‌ عاده‌تانه‌ی‌ كڵیشه‌و‌ ئه‌و‌ تێكڕای‌به‌ر‌له‌وان‌سه‌قامگیریان‌كردوون،‌ده‌ڕووخێنن،‌"فۆڕمه‌كان‌ئاڵۆزده‌كه‌ن‌و‌به‌شوێن‌زیندووییه‌كی‌نوێوه‌ن‌له‌‌زمان‌و‌ئه‌ده‌بدا"‌)درجه‌‌زفر‌نوشتار(‌ده‌نگی‌ نوێ‌ ره‌خنه‌گری‌ ئه‌وانه‌ش‌ سه‌ره‌ڕای‌خۆی‌به‌ته‌نیا‌ده‌نگ‌نازانێ،‌ئایدیاو‌بۆچوونی‌ئه‌و‌ تا‌ نه‌كێشاوه‌،‌ سنووری‌ ناشارێته‌وه‌و‌‌شوێنه‌ی‌ده‌زانێ‌په‌ل‌ده‌بزێوێ‌و‌زه‌مینه‌یه‌كی‌سپی‌دێڵێته‌وه‌‌بۆ‌منه‌كانیتر‌كه‌نه‌زانینه‌كانی‌ئه‌و‌كامڵ‌بكه‌ن.‌ئیتر‌ناڵێ‌"چون‌من‌تێناگه‌م‌

ئێوه‌‌نه‌فامن".ره‌خنه‌گری‌نوێ‌به‌ر‌له‌هه‌موو‌شتێك‌تێكڕای‌ته‌نانه‌ت‌ ده‌نێ‌و‌ وه‌ال‌ په‌راوێزییه‌كان‌ نیشانه‌‌ده‌ش��وات��ه‌وه‌و‌ گریمانه‌كان‌ له‌پێش‌ زه‌ینی‌كه‌‌ نییه‌‌ ئاكامانه‌وه‌‌ له‌و‌ كام‌ به‌هیچ‌ كاری‌خودی‌ له‌گه‌ڵ‌ دێن،‌ به‌دی‌ ده‌ق‌ ل��ه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌چون‌ بۆچی،‌ ده‌به‌ستێ.‌ پێوه‌ندی‌ به‌رهه‌م‌

ره‌خنه‌یه‌كی‌ پ��ێ‌ خ��ۆی‌ ره‌خ��ن��ه‌ی‌له‌‌دۆزینه‌وه‌ی‌ واته‌‌ په‌ڕزمانییه‌،‌ ئه‌و‌هه‌وڵی‌ ده‌بوێرێ‌و‌ خۆ‌ حه‌قیقه‌ته‌كان‌ناموعته‌به‌ر‌ یا‌ بوون‌ موعته‌به‌ر‌ له‌سه‌ر‌كه‌سیستمێكی‌‌ چ��ڕده‌ك��ات��ه‌وه‌.‌ ب��وون‌ده‌م‌ ئه‌و‌ پێكهێنا‌ له‌‌نیشانه‌كان‌ ته‌بای‌سه‌راپای‌ شێوه‌یه‌‌ ب��ه‌و‌ موعته‌به‌ره‌و‌نه‌ریتی‌ ره‌خنه‌ی‌ به‌اڵم‌ ده‌ناسرێ،‌ ده‌ق‌

به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌له‌سه‌ر‌راست‌یا‌ناراست‌بوون‌و‌ئه‌و‌شتانه‌ی‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌ده‌قن‌پێ‌داده‌گرێ.‌به‌پێی‌هه‌ڵپه‌و‌زه‌وق‌كارده‌كا،‌زیاتر‌له‌‌نووسه‌ر‌كه‌‌ نووسه‌رێك‌ ئه‌ویش‌ به‌رهه‌م،‌ تا‌ ده‌دوێ‌نه‌ریتی‌ ره‌خنه‌گری‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌سایه‌تییه‌كه‌ی‌

وێك‌بچن‌یا‌دژ‌بن.ره‌خنه‌گرانه‌‌ جۆره‌‌ ئه‌و‌ ره‌خنه‌ی‌ ده‌ڵێ‌ دیچز‌هه‌یه‌،‌ زه‌وقه‌وه‌‌ به‌رباڵوی‌ به‌ڕاده‌ی‌ پێوه‌ندی‌كه‌سایه‌تی‌ الیه‌نێكی‌ وه‌ختێك‌ هه‌ر‌ ره‌خنه‌گر‌له‌ده‌قه‌كه‌‌ هه‌ندێ‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌دڵبوو‌ نووسه‌ری‌دووره‌‌ بێده‌نگی‌ ده‌قێكی‌ ده‌ك��او‌ ئاوێته‌یان‌ده‌ق‌به‌رهه‌مدێنێ،‌لێره‌‌دایه‌‌كه‌‌كه‌مترین‌باری‌

زانستی‌به‌رچاو‌ده‌كه‌وێ.)6(

به‌پێی‌ ئه‌مڕۆكه‌‌ ك��وردی،‌ ئه‌ده‌بی‌ ره‌خنه‌ی‌دوو‌ به‌سه‌ر‌ ك��ورد‌ ن��ووس��ه‌ری‌ دابه‌شكرانی‌ل��ه‌دوو‌شوێنه‌وه‌‌ ن��وێ��وه‌،‌ ك��ۆن‌و‌ ده‌ڤ��ه‌ری‌زاڵ‌و‌ عه‌قڵیه‌تی‌ دوو‌ پشوودانه‌.‌ خه‌ریكی‌كه‌ش‌و‌ كوردیدا‌ ئه‌ده‌بی‌ له‌به‌ستێنی‌ په‌ره‌دار‌به‌دوو‌ كه‌ده‌كرێ‌ پێكهێناوه‌،‌ هه‌وایه‌كیان‌ببینه‌وه‌"‌ رووب��ه‌ڕووی‌ جیاوازه‌وه‌‌ ئاراسته‌ی‌له‌ئاست‌ به‌دژكرده‌وه‌یه‌‌ عه‌قڵییه‌تێك‌كه‌بڕوای‌زیاتر‌ و‌ ناسه‌ركه‌وتوو‌ یا‌ سه‌ركه‌وتوو‌ ده‌قی‌گشتیبینه‌،‌ شیكاری‌ غه‌یره‌‌ وه‌سفی‌ خه‌ریكی‌راست‌ ناسه‌ركه‌وتوو،‌ یا‌ سه‌ركه‌وتوو‌ مۆركی‌نووسه‌رانه‌وه‌‌ بیری‌ پاڵ‌ ده‌دات��ه‌‌ چ��ه‌وت‌ یا‌بایه‌خده‌رانه‌‌ ره‌خنه‌یه‌كی‌ نووسراوه‌كان.‌ نه‌ك‌كه‌سه‌رچاوه‌ی‌ئه‌و‌بایه‌خانه‌ی‌ئه‌و‌ره‌خنه‌یه‌‌بۆ‌ده‌قێك‌یا‌نووسه‌رێكی‌به‌‌شه‌رعی‌و‌ره‌وا‌ده‌زانێ‌تێگه‌یشتنی‌ له‌گه‌ڵ‌ بوونییه‌تی‌ ناته‌با‌ یا‌ ته‌با‌

باوی‌ئه‌وان.‌هه‌ر‌به‌رهه‌مێك‌مۆركی‌ تێگه‌یشتنه‌وه‌‌ ئ��ه‌و‌ بخاته‌‌ گومان‌ره‌خنه‌یه‌‌ شێوه‌‌ ئه‌و‌ ده‌خوا.‌ الڕێ‌ سه‌ره‌ڕۆو‌له‌‌كورده‌واریدا‌بیروڕای‌تایبه‌تی‌كۆڕێكه‌‌كه‌هیچ‌چه‌شنه‌‌هه‌وڵێكی‌ئاوێته‌ی‌زانیاری‌و‌شیكاری‌پله‌یه‌كی‌ له‌‌چ‌ كه‌به‌رهه‌مێك‌ ئه‌وه‌ی‌ ن��اده‌ن‌و‌سه‌ركه‌وتوویی‌یا‌ناسه‌ركه‌وتوییشدا‌بێ،‌بیری‌باوی‌گشتی‌رای‌بۆ‌ده‌رده‌كا.‌واته‌‌ئه‌و‌محه‌كه‌‌ئه‌ستوورن‌ پشت‌ ده‌ق‌ ل��ه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌گۆڕانه‌‌نمونه‌،‌ ب��ۆ‌ ش��اراوه‌.‌ به‌‌ئایدیۆلۆژییه‌كی‌به‌رهه‌مه‌‌ ئاراسته‌ی‌ شێوه‌یه‌ی‌ ئه‌و‌ ده‌توانین‌كراوه‌‌ یه‌عقووبی،‌ عه‌بدولخالق‌ ره‌خنه‌ییه‌كانی‌

ده‌ست‌نیشانبكه‌ین.‌بێ‌ نووسانه‌ی‌كه‌به‌روونی‌و‌ ره‌خنه‌‌ به‌ناو‌ ئه‌و‌هیچ‌ ده‌كه‌ن‌و‌ نوێ‌ له‌ده‌قی‌ حاشا‌ رووپۆشی‌نییه‌و‌ له‌گه‌ڵیدا‌ هه‌ڵسوكه‌وتێكیان‌ چه‌شنه‌‌نه‌بینین‌و‌ بۆ‌ هه‌یه‌‌ درێژخایه‌نیان‌ به‌رنامه‌ی‌ره‌خنه‌نووسانی‌ ن��وێ،‌ له‌‌ده‌قی‌ حاشاكردن‌نه‌ریتین،‌ئه‌وانه‌‌ورده‌بۆرژوای‌ره‌خنه‌یی‌رۆاڵن‌

له‌گه‌ڵ‌ چه‌شنه‌ی‌ به‌و‌ وشه‌یه‌ك‌ هه‌ر‌ بارتن.‌عه‌قڵییه‌تی‌ئه‌وان‌نه‌گونجێ‌ده‌ده‌نه‌‌به‌ر‌تیری‌تانه‌،‌گوتاریشیان‌گوتارێكی‌جدی‌و‌شیكارانه‌‌تایبه‌ت‌ بنه‌واشه‌یه‌كی‌ هیچ‌ خ��اوه‌ن‌ نییه‌و‌هه‌یه‌،‌ خۆیان‌ تایبه‌تی‌ سه‌بكی‌ به‌اڵم‌ نین،‌

گاڵته‌جاڕانه‌‌دوان‌و‌سووكایه‌تیكردن.ئه‌وان‌حوكم‌ده‌ده‌ن،‌كه‌واته‌‌دیسان‌یه‌كێكیتر‌به‌‌خۆیان‌ نه‌ریتی‌ ره‌خنه‌ی‌ له‌وه‌سفه‌كانی‌نه‌ك‌ ده‌ك��ه‌ن‌ دادوه‌ری‌ وات��ه‌‌ ده‌قه‌بڵێنن،‌شیكاری،‌بۆ‌وێنه‌‌ئه‌و‌شێوه‌‌نووسینانه‌ی‌ئه‌وان‌پێشینیازیده‌كه‌ن،‌ره‌سه‌نن‌و‌الدان‌له‌و‌شێوازه‌‌خۆیانه‌وه‌‌ رواڵه‌تبینی‌ به‌هۆی‌ كه‌چی‌ تاوانه‌،‌كه‌بۆ‌ ناكه‌ن،‌ شێوازه‌‌ ئه‌و‌ وه‌سفی‌ دیسانه‌وه‌‌وێنه‌‌به‌ره‌سه‌نی‌ده‌زانن.‌واته‌‌توانای‌پێناسه‌ی‌

ره‌خنه‌ییانه‌ی‌ره‌سه‌نایه‌تیشیان‌نییه‌.ئه‌و‌تاقمه‌‌واته‌‌ره‌خنه‌نووسانی‌نه‌ریتی‌ئه‌ده‌بی‌كوردی‌ئه‌مڕۆ‌كه‌‌به‌‌ئاراسته‌یه‌كی‌دیكه‌وه‌و‌له‌‌ژێر‌ناوی‌شاراوه‌ی‌نه‌ریتی‌نوێخواز‌نه‌ك‌ره‌سه‌نی‌لێره‌دایه‌‌‌ راست‌ نوێخواز‌خه‌ریكی‌جموجۆڵن.‌به‌دیارده‌كه‌وێ.‌ تاقمه‌‌ ئه‌و‌ كه‌ئایدیۆلۆژیای‌ئیتر‌توانای‌شاردنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌یان‌نییه‌‌نه‌ریتیترین‌ كاتێ‌ ده‌ترسان.‌ له‌‌ناسرانی‌ كه‌‌نووسه‌ر‌له‌وتاری‌ئاماڵ‌ره‌خنه‌ییدا‌راده‌گه‌یه‌نێ‌كه‌داكۆكی‌له‌‌نوێبوونه‌وه‌‌ده‌كاو‌داوتر‌كوتوپڕ‌تاكتیكه‌كه‌ی‌ نوێكاری،‌ سه‌ر‌ په‌المارده‌كاته‌‌

ده‌دۆزرێته‌وه‌.ره‌خنه‌ی‌ئه‌ده‌بی‌نه‌ریتی‌كوردی‌دژایه‌تی‌ئه‌و‌له‌سه‌ر‌ كه‌ئاوڕی‌ ك��ردووه‌‌ نوێكاره‌ی‌ ره‌خنه‌‌بۆچی،‌ داوه‌ت��ه‌وه‌،‌ كۆنه‌كان‌ ره‌سه‌نایه‌تی‌و‌"چوار‌ مودێڕن‌ ره‌خنه‌گرێكی‌ ئه‌گه‌ر‌ چون‌كرد‌ ژان��ره‌"‌ ئ��ه‌و‌ یاساكانی‌ بۆ‌ چێوه‌یه‌كی‌كه‌‌ئه‌وان‌به‌‌موڵكی‌خۆیانی‌ده‌زانن‌و‌به‌‌تواناوه‌‌شه‌پۆلی‌خسته‌‌ئاگایی‌باوی‌ئه‌وانه‌وه‌،‌چون‌به‌ناڕه‌وای‌ ن��ه‌دواوه‌‌ ئه‌وان‌ هامه‌هانگی‌ وه‌ك‌"هاوڕه‌نگ"‌ و‌ "وه‌ك"‌ وش��ه‌ی‌ دوو‌ ده‌زان��ن.‌

دیسانه‌وه‌‌هه‌ڵده‌گرن‌و‌خۆی‌لێ‌ده‌پارێزن.ره‌خنه‌ی‌نوێی‌كوردی‌به‌زۆری‌نه‌ك‌به‌‌گشتی‌له‌ده‌ق‌ چڕكردووه‌ته‌وه‌‌ ئه‌وه‌‌ له‌سه‌ر‌ هه‌وڵی‌له‌گه‌ڵ‌ مه‌وداشی‌ جارجار‌ هه‌رچی‌ بێ،‌ نزیك‌ده‌ق‌زۆر‌بووه‌،‌به‌اڵم‌به‌زۆری‌په‌رژاوه‌ته‌‌سه‌ر‌بووه‌،‌ سه‌ركه‌وتوو‌ چه‌ند‌ چۆن‌و‌ ئیتر‌ ده‌ق.‌شیكاری‌تایبه‌تی‌خۆی‌پێویسته‌،‌به‌اڵم‌گرنگ‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌متر‌له‌نیشانه‌‌په‌راوێزییه‌كان‌دواوه‌،‌نوێخوازانی‌ له‌الیه‌ن‌ هه‌ر‌ وابووبێ‌ ئه‌گه‌ریش‌پێشی‌ ره‌خنه‌یی‌ ئه‌وپه‌ڕ‌ به‌زمانی‌ ت��ره‌وه‌و‌كوردی‌ تایبه‌تی‌ ره‌خنه‌ی‌ به‌اڵم‌ پێگیراوه‌،‌به‌رده‌وام‌ئه‌و‌شتانه‌ی‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ده‌ق‌بوون،‌ئه‌و‌ بۆ‌ راسته‌قینه‌‌ چون‌ داده‌نێ،‌ به‌ره‌سه‌ن‌ئه‌گه‌ر‌ له‌‌ده‌قدا،‌كه‌واته‌‌ دایه‌،‌نه‌ك‌ له‌ده‌ره‌وه‌‌

باسێكی‌ساكاریشی‌له‌سه‌ر‌ده‌ق‌‌بێ‌

بۆ‌ ده‌ق،‌ ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێ‌ له‌نیشانه‌یه‌ك‌له‌زه‌مانێكی‌ ره‌نگه‌‌ نووسه‌رو‌ وێنه‌‌كه‌سایه‌تی‌له‌زه‌مانێكی‌ نیشانه‌یه‌ك‌ وه‌ك‌ كۆنیشدا،‌ئه‌گه‌ر‌ وات��ه‌‌ تریشدا.‌ شوێنێكی‌ راب��ردوودا‌ره‌خنه‌ی‌نوێ‌باسی‌"ره‌سه‌نایه‌تی‌له‌‌روانگه‌ی‌بازنه‌یه‌‌ ل��ه‌و‌ ئیتر‌ بكا‌ نه‌ریتییه‌كانه‌وه‌"‌نایه‌ته‌ده‌رو‌به‌هه‌ر‌چه‌شنێ‌بۆی‌بلوێ‌نادوێ.‌نیشانه‌ی‌ )هه‌ڵبه‌ت‌ نیشانه‌یه‌كیش‌ ه��ه‌ر‌ده‌ركی(‌ناكاته‌‌كه‌ره‌سه‌،‌به‌اڵم‌كه‌ره‌سه‌نایه‌تی‌بكرێ،‌ پێناسه‌‌ نه‌ریتییه‌وه‌‌ ره‌خنه‌ی‌ له‌الیه‌ن‌جگه‌‌ بووه‌‌ هه‌مووشت‌ لێكراوه‌‌ باسی‌ ئه‌وه‌ی‌

له‌‌ده‌قی‌سه‌ره‌كی.)7(

ده‌ق��ی‌ ب��ه‌رب��اڵوی‌ به‌ستێنی‌ ب��ێ��گ��وم��ان‌داهێنه‌رانه‌ی‌كوردی‌له‌‌مڕۆدا‌ئامێزی‌ئاوه‌اڵیه‌‌به‌رووی‌تواناكانی‌ره‌خنه‌ی‌نوێداو‌چاوه‌ڕوانی‌نوێیه‌،‌ ره‌خنه‌گرانی‌ به‌جێی‌ هه‌ڵسوكه‌وتی‌له‌و‌ ماڵئاوایی‌ ده‌بێ‌ نه‌ریتی‌ ره‌خنه‌ی‌ ئیتر‌ده‌قانه‌‌بكا‌كه‌ده‌ره‌قه‌تیان‌نایه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌به‌ره‌وپێش‌ چه‌نده‌‌ تائێستا‌ نوێ‌ كه‌ره‌خنه‌ی‌كامانه‌ن‌ خه‌ساره‌كانی‌ هه‌ڵگرتووه‌و‌ هه‌نگاوی‌

وه‌اڵمێكی‌ته‌سه‌لی‌پێویسته‌.

��سه‌رچاوه‌كان:

و‌ زدقیانی‌ امیر‌ ترجمه‌‌ دیوید،‌ دیچز،‌ ‌.1ادبی،‌ نقد‌ شیوه‌‌های‌ یوسفی،‌ غالمحسین‌

انتشارات‌علمی‌،‌تهران‌13582.‌ریچاردز،‌ێ‌.ی.ا،‌ترجمه‌‌سعید‌حمیدیان،‌انتشارات‌ شركت‌ اول،‌ سال‌ ادبی،‌ نقد‌ اول‌

علمی‌و‌فرهنگی،‌1375رحیمی‌ مزگفی‌ ترجمه‌‌ پل،‌ ژان‌ سارتر،‌ ‌.3و‌....‌‌،‌ادبیات‌چیست؟‌كتاب‌زمان،‌سال‌

پنجم،‌تهران‌2536دخت‌ شیرین‌ ترجمه‌‌ روالن،‌ ب��ارت،‌ ‌.4دقیقیان،‌درجه‌‌زفر‌نوشار،‌انتشارات‌هرمس،‌

سال‌اول‌13785.‌بارت،‌روالن،‌ترجمه‌‌شیرین‌دخت‌دقیقیان،‌نقد‌و‌حقیقت،‌نشر‌مركز،‌سال‌اول،‌1377

6.‌باستید،‌روژه‌،‌ترجمه‌‌غفار‌حسینی،‌هنر‌و‌جامعه‌،‌انتشارات‌قدس،‌تهران‌1373

7.‌فرشید‌ورد،‌خسرو،‌درباره‌‌ادبیات‌و‌نقد‌سال‌ كبیر،‌ امیر‌ انتشارات‌ اول،‌ جلد‌ ادبی،‌

دوم،‌1373سیروس‌ ترجمه‌‌ ‌، ‌.... و‌ هامن‌ كانت،‌ ‌.8ادین‌لور،‌روشن‌نگری‌چیست؟‌نشر‌اگه‌،‌سال‌

دوم،‌1377روشنبیر،‌ ‌، ‌... و‌ عه‌لی‌ به‌ختیاری‌ ‌.9كۆمه‌ڵگا،‌دیموكراسیه‌ت،‌باڵوكراوه‌ی‌نێوه‌ندی‌

ره‌هه‌ند،‌2000

دابڕان له نێوان ره خنه ی نه ریتی و ره خنه ی مۆدێرندا

و:‌به‌هار‌ساڵه‌ح‌‌

حیكایه‌تێكی‌‌خوازراوبوو.‌ گوێڕایه‌ڵ‌‌ زۆر‌ چكۆله‌‌ كارمه‌نه‌‌ ‌سه‌ر‌ وێ��ردی‌‌ كارمه‌نیستا‌ پاكیزه‌یی‌شه‌و‌‌و‌ دایكی‌‌ ب��وو.‌ هه‌مووان‌ زاری‌‌به‌وشیارییه‌كی‌‌ بوو‌‌و‌ ئاگاداری‌‌ رۆژ‌كچه‌كه‌یدا‌ به‌ده‌ور‌ دیوارێكی‌‌ ته‌واوه‌وه‌‌له‌داوه‌كانی‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ ب��وو‌ كێشا‌كه‌كارمه‌نیستا‌ بێت.‌ پارێزراو‌ جیهان‌گه‌یشته‌‌ته‌مه‌نی‌‌دوانزه‌‌سااڵن،‌دایكی‌‌وتی‌‌ له‌به‌رخۆیه‌وه‌‌ نیگه‌رانبوو.‌ زۆر‌یه‌كه‌مجار‌ بۆ‌ كچه‌كه‌م‌ رۆژه‌ی‌‌ "ئه‌و‌ماڵئاوایی‌ مانگانه‌،‌ ده‌كه‌وێته‌‌سووڕی‌‌ده‌ك��ات.".‌ زێڕینه‌كه‌ی‌‌ له‌پاكیزه‌ییه‌‌

كێشه‌یه‌‌ ئه‌م‌ چاره‌سه‌ری‌‌ بۆ‌ دایكی‌‌یه‌كه‌مجار‌ كه‌بۆ‌ دۆزییه‌وه‌.‌ رێگه‌یه‌كی‌‌كارمه‌نیستای‌‌ ره‌نگی‌‌ به‌زه‌ردبوونی‌‌سه‌ر‌ هه‌اڵته‌‌ شێته‌كان‌ وه‌ك‌ زان��ی‌،‌شه‌قام‌و‌ده‌سته‌‌گوڵێكی‌‌سووری‌‌كڕی‌.‌"وه‌ره‌‌كچم‌لێم‌وه‌رگره‌‌كاتی‌‌خۆیه‌تی‌‌فریوی‌‌ كارمه‌نسیتاش‌ ‌. به‌ژن"‌ ببی‌‌سووره‌‌ گوڵه‌‌ له‌و‌ شادمان‌ خ��وارد‌و‌كه‌وتووه‌ته‌‌ ‌ له‌بیریچووه‌وه‌‌ جوانانه‌‌مانگێك‌و‌ هه‌موو‌ مانگانه‌وه‌.‌ سووڕی‌‌چه‌ندساڵ‌ ل��ه‌س��اڵ��دا‌و‌ دوازده‌ج��ار‌كارمه‌نێستا‌ شێوه‌‌ ب��ه‌م‌ ب��ه‌رده‌وام،‌پارێزراو‌ بێزاركه‌ره‌‌ حه‌قیقه‌ته‌‌ له‌و‌سێزده‌ی‌‌ كه‌پێش‌ ه��ه‌ر‌ ده‌م��ای��ه‌وه‌.‌هه‌ر‌مانگێك‌و‌سێبه‌ره‌كانی‌‌ژێر‌چاوی‌‌سووره‌كانی‌‌ گوڵه‌‌ دایكی‌‌ ده‌ركه‌وتن،‌

پێشكه‌شده‌كرد.‌كارمه‌نێستا‌ببوو‌به‌چل‌سااڵن.‌دایكی‌‌كه‌ئیتر‌زۆر‌پیر‌ببوو،‌هێشتا‌به‌نێوی‌هه‌رچه‌ن‌ بانگیده‌كرد.‌ كارمه‌نێستا‌كارمێال.‌ دوونا‌ پێیانده‌وت‌ هه‌مووان‌ئه‌و‌ساڵه‌‌مانگێك‌هات‌كه‌ئیتر‌سێبه‌ر‌نه‌كه‌وته‌‌ژێر‌چاوی‌،‌هه‌ر‌بۆیه‌‌دایكی‌‌"بیگره‌‌ پێدا.‌ سپی‌‌ گوڵێكی‌‌ ده‌سته‌‌له‌ژن‌ ده‌ستت‌ كه‌ئیتر‌ ئێستا‌ كچم‌دوایین‌ ئه‌مه‌‌ هه‌ڵگرتووه‌،‌ بوونت‌ده‌ك��ه‌م."‌ پێشكه‌شتی‌‌ ده‌سته‌گوڵه‌‌كارمه‌نێستا‌تووڕه‌بوو‌"‌به‌اڵ‌دایه‌‌من‌تائێستا‌نه‌مده‌زانی‌‌ژنم،‌"نا‌ئه‌مه‌‌زۆر‌

خراپتره‌‌كچم"‌كه‌‌ ب��وو‌ سپی‌‌ ده‌سته‌گوڵی‌ هه‌مان‌گه‌اڵكانی‌‌ كاته‌ی‌‌ ئه‌و‌ له‌سیسبووندا‌و‌

تابووته‌كه‌ی‌‌ له‌سه‌ر‌ وشك‌ وه‌ریبوون‌و‌كارمه‌نسێتا‌دایانا.

حیكایه‌تێكی‌‌نه‌خوازراوته‌مه‌نی‌‌ گه‌یشته‌‌ چكۆله‌ش‌ كه‌مێرییه‌‌هه‌ستیار،‌دایكی‌‌ئه‌ویش‌ویستی‌‌هه‌مان‌كاری‌‌دایكی‌‌كارمه‌نێستا‌چكۆل‌بكات،‌كه‌زانی‌‌مێری‌‌ره‌نگی‌‌په‌ڕیوه‌و‌سێبه‌ر‌ده‌سته‌یه‌ك‌ چاوانی‌‌ ژێر‌ كه‌وتووه‌ته‌‌به‌الَم‌ پێشكه‌شكرد،‌ گوڵی‌‌سووری‌‌بێ‌‌ له‌كارمه‌نێستا‌ زۆر‌ ماركیتا‌گرت،‌ ده‌سته‌گوڵه‌كه‌ی‌‌ بوو.‌ شه‌رمتر‌گوڵه‌كانی‌‌ ك��رده‌وه‌و‌ په‌نجه‌ره‌كه‌ی‌‌

فڕێداو‌كه‌وته‌‌سوڕی‌‌مانگانه‌وه‌.

www.jenopari. س��ه‌رچ��اوه‌:‌com

چیرۆكێكی لۆئیس بۆنۆئێل

خاوه نی ئیمتیاز: كۆمپانیای سولی تێلیگراف


سه رۆکی ئه نجومه ن: ئیدریس عومه ر[email protected] - 0533187811

هه رێمی كوردستان، سلێمانی ـ شاڕێی سالم، ته الری میران ـ نهۆمی پێنجه م ـ به رامبه ر به ڕێوه به رایه تی په روه رده 0533184771

جێگری سه رنووسه ر: وریا حه مه تاهیرسکرتێری نووسین: شۆڕش خالید به ڕێوه به ری هونه ریی: لوقمان عومه ر

هاتووه و ئیتۆسه وه له وشه ی له بنه ڕه تدا ئیتیك ده ژمێردرێت، م��ۆرل له فه لسه فه ی به شیك به كه بریتییه له سی به شی جودا. له زوربه ی بواره كاندا زۆر ئه سته مه ئیتیك و مۆراڵ له یه ك جیابكرێنه وه و بۆ ناهه ڵه مان هه ڵه و باسی ئیتیك به كورتیش

ده كات.بۆ م��ۆراڵ ئیتیك و باسی مامۆستاكان رۆژان��ه خوێندكاره كان ده كه ن و له بواری رۆژنامه نووسیشدا ئیتیك و مۆراڵ خاوه نی یاساو رێسای خۆیه تی، به اڵم هه موو لێره دا په روه رده بواری له گه ڵ به جیاوازی ئیتیكین. رێسای یاساو یه ك خاوه نی میدیاكان چه نده ئیتیك و مۆراڵ بۆ بواری په روه رده گرنگن ئه وه نده ش بۆ بواری میدیا گرنگن، چونكه ئه م دوو

چه مكه شاده ماری هه ردوو بواره كه پێكدێنێت. كوردییه كان میدیا هه موو ئه وه شدا له گه ڵ ئه مڕۆ باس له په یوه ستبوونی خۆیان به و یاساو رێسایانه رێساشكێنی و ب��ه رده وام��ی ب��ه ب��ه اڵم ده ك��ه ن، یاساشكێنی ده كه ن. لێره دا پێم خۆشه باس له دوو گۆڤار بكه م كه ئاسمان و رێسمانیان جیاوازه ، به اڵم له دوو وتاردا هه ردووكیان به هه مان شیوه مرۆڤه كان ده به زێنن. ئیتیك رێساكانی ده ك��ه ن و ناشیرین له ژماره 24 ی به ڵگه دا ریپۆرتاژێك له سه ر كوشتنی سایه فاتیح باڵوكراوه ته وه كه زۆر زوو مرۆڤ ئه وه ی بۆ روونده بیته وه ئه وه نده ی مه به ست لێی ناوزڕاندنی هاواڵتی و پێشووی سه رنووسه ری عوسمان، توانا مه به ستی ئه وه نده سه ربه خۆیه ، میدیای خودی له و نییه . خیزانه كه ی كوشتنی ئاشكراكردنی ریپۆرتاژه دا هێنده شتی ناشیرین به توانا كراوه تا ئه و نییه ئه وه لێره دا مه به ست به س. بڵێ خوا كارانه ی توانا كردویه تی دروستن یا هه ڵبه ستراو، به ڵكو هیچ كاتێك له كاته كان مرۆڤ بۆی نییه ژیانی تایبه تی كه سه كان بخاته سه ر رۆژنامه و میدیاكان،

به م شێوه یه ی خواره وه بیكاته مانشیتی گه وره :ده ستی ژنێكدا له گه ڵ عوسمان توانا )سه ره تا تیكه ڵكرد كه بووه هۆی ته اڵقدانی و له م دواییه شدا هه ر هه مان توانا عوسمان له گه ڵ ژنێكی تردا ده ستی خوالێخۆشبوو سایه ی كه ئامۆزای تێكه ڵكردبوو

بوو....هتد( ره حمان وتارێكی له ئه نجامی دیكه وه له الیه كی گرتووه و له لڤین ره خنه ی كه تیایدا غه ریبه وه ن��اوب��ردووه ، ئیسالمی یه كگرتووی به پاشكۆی ناشیرین زۆر به شێوه یه كی دێت و لڤین گۆڤاری ژیانی تایبه تی و ناتایبه تی ره حمان غه ریب ده داته بیشكێنێته وه و ئ��ه وه ی بۆ ته نها چه كوش، به ر حه یای ببات. من هه رگیز چاوه ڕێی ئه وه نه بووم و بڕواشم نه ده كرد گۆڤارێكی خاوه ن ئیعتیباری وه كو لڤین وتارێكی وا دابه زینێت، كه تیایدا هه موو جۆره ئه م به یه كه وه با بكات. له بیر مۆرالێك ئیتیك و دێڕانه ی لڤین بخوینینه وه ) چونكه ئه وه ی ئه و له پیشه ی ساقیته یه ك لڤین كردوویه تی به رانبه ر هه ر ئه و رۆژنامه نووسێك........ نه ك ده چێت به ته نیا هه ڵگری عوقده یه ك نییه ، به ڵكو له یه ككاتدا خاوه نی عوقده یه كی موره كه به ، رێك وه كو عوقده ی ئه و كه سه ی كه به یه كجار گرێی ئۆدیب و ئه لكتراشی هه یه ....... ره حمان له كاتێكدا بێده سه اڵتی خۆی به رامبه ر باوكی له سه ر دایكی ئازاری ده دا، له ناكاو ره گه زی خۆشی لێگۆڕا و ئه مجاره رقی له دایكیشی هه ڵگرت... له راستیدا ترسی ئێمه له وه یه له وه ته ی گرێی ئه لكتراكه ی سه ری تێكردووه وه ك براده رێك وتی " ئه م ره حمانه ئه وه نده دوونی و فاشیله ره نگه هه ڵبگرێت و چه كێك هه زارییه كی بریمه ر 25 بۆ

بتانكوژێت". بۆ نا، ئه م كاره له خاوه نی عوقده یه كی موره كه ب

چاوه ڕوانكراو نییه ؟!!(به اڵم وت��ووه ، ئه مانه ی هه موو وت��اره دا له و لڤین نه داوه ته وه ره حمانی تۆمه ته كانی وه اڵمی هیشتا سه ر ئێمه به ڵێ بڵێ ده یتوانی به ئاسانی كه زۆر سه ر خ��واره وه به ڵگانه ی به م یا به یه گرتووین خوێنه ره وه به الی له راستیشدا نین. به یه كگرتوو ئه وه هیچ گرنگ نییه ئه گه ر لڤین و ئاوێنه و هاواڵتی پاره ش له حكومه ت وه ربگرن، ئه وه ی گرنگه ئه وان له كاره جوانه كانی خۆیان به رده وامبن و نماینده گی ده نگی ئازاد بكه ن. جیاوازی نیوان وتاره كه ی به ڵگه و لڤین ئه وه یه ئه وه ی یه كه م كه سێك نووسیویه تی، نووسراوه و لڤینه وه به ناوی لڤین ئه مه ی ب��ه اڵم نه ده بوو ئه م هه ڵه گه وره یه به سه ر ئه حمه د میره دا غه ریب ره حمان وتاره كه ی راسته ببیت. تێپه ڕ هه ندێ ده سته واژه ی تێدابوو كه نه ده بوو به كاربێن، به اڵم هه رگیز ئه وه ی هه ڵنه ده گرت كه لڤین كردی. شكانه وه ی بۆ ده سه اڵته و گۆڤاری به ڵگه دوات��ر ئازادی دیموكراسیی ده س��ه اڵت و ره خنه گره كانی لڤین هه ر حیزبیك دایمه زاندبێت دامه زراوه ، به اڵم یا نا له به ره یه كی پێچه وانه دا خه باتده كات. لڤین ك��ردووه ، جوانی یه كجار كاری خۆیدا له ته مه نی به اڵم ئه گه ر به رده وامبێت له دابه زاندنی وتاری له م بابه ته ، ئه وه مه رگی خۆی ئاشكراده كات، چونكه مۆراله وه به ئیتیك و پابه ندبوونی بۆ بوارێك هیچ ده كه م له لڤین كه به رگری له كاتێكدا ناهێڵێته وه . كه ده سه اڵت هێرشانه ی ئه و به هه موو به رامبه ر له سه ر وت��اره ش ئه مه هاوكات س��ه ری، ده یكاته لڤین ده نووسم. له كۆتاییدا ده بێ ئه وه یاداشتبكه م كه هه ر رۆژنامه و گۆڤارو میدیایه ك ئه م جۆره وتارانه بنووسیت، نابێت باسی ئیتیك و مۆرالی رۆژنامه وانی

بكات.

ئیتیك‌و‌مۆرال‌له‌لڤین‌و‌به‌ڵگه‌دا

جه‌مشید‌خانی‌مامم‌كه‌هه‌میشه‌‌با‌له‌گه‌ڵ‌خۆیدا‌ده‌یبرد

ئه م رۆمانه دواهه مین به رهه می رۆماننووس "به ختیار عه لی"یه و هه نووكه له كتێبخانه كاندایه .

جه مشیدخان؛ مرۆڤێكه له نێوان دنیا جیاوازه كاندا با ده یبات، هه م له جه نگه وه ده ئاڵێت و هه م له ئاشتی، ئه م كاره كته ره نوێیه ی به ختیار عه لی

هه موو ناكۆكییه گه وره كانی ناو مرۆڤی تێدایه ، هه م جوانییه كان و هه م دزێوییه كان. جه مشیدخان؛ كه سێكه به شێك له هه موومانی تێدایه و به شێكیش له ئه و

له هه مووماندایه .ئه م رۆمانه دواهه مین مرواریی دنیا

ئه فسووناوییه كه ی "به ختیار عه لی"یه ، قه باره ی مامناوه ندییه و ژماره ی الپه ڕه كانی 151 الپه ڕه یه و له الیه ن كتێبخانه ی ئه ندێشه وه باڵوكراوه ته وه .


مه عاز فه رحان

هه بێت، به ناوه وه رۆژێكیان ئاگادارنین ده ڵێن گه نجان به كه مته خه م حكومه تیش گه نجان و بواری رێكخراوه كانی ده زانن له وه ی نه یانتوانیوه رۆژی جیهانی گه نجان بكه نه

رۆژی پالندانان بۆ چاره سه ركردنی كێشه كانی گه نجان.2010/8/12 رۆژی جیهانی الوانه ، به اڵم گه نجانی كوردستان ئاگاداری رۆژێكی له و شێوه یه نین، رێكخراوه كانیش سااڵنه ته نها به ئاهه نگێك یان فێستیڤاڵێك ئه و یاده ده كه نه وه .

فریاد محه مه د ته مه ن 24 ساڵ ماوه ی دوو ساڵه زانكۆی به و نیم دڵخۆش هیچ " وتی دانه مه زراوه ته واوكردووه و بێت زه مینه سازی ئه وه ی له كوردستاندا چونكه رۆژه ، له ژیانێكی نه كراوه ، ئێمه ی گه نج بێ به شین بۆ گه نجان

گه نجانه ". هه ندێك له گه نجان بێئاگایی خۆیان له رۆژی جیهانی الوان ده رده بڕن و ده ڵێن نازانین چییه . به ختیار فه ره ج 25 ساڵ ده یبیستم "ئێستا وتی ته واوكردووه وه رزش��ی كۆلێژی

كه رۆژێك هه بێت تایبه ت بێت به الوان". گه نجان گه وره كانی له كێشه یه كێك گه نجه ئه و به ڕای له م سه رده مه دا ئه وه یه ته نها ئه و گه نجانه سوودمه نده بن یان حكومی به رپرسی نزیكیان كه خزمێكی له حكومه ت

حیزبی بێت.گه نجانی كوردستان به ده ست ده یان كێشه ی كۆمه اڵیه تی و پالنه كانی تائێستاش ده ناڵێنن، بێكارییه وه ئابووری و گه نجان كێشه كانی چ��اره س��ه رك��ردن��ی ب��ۆ حكومه ت

دڵخۆشكه رنین.ته واوده كه ن، خوێندن له زانكۆكان گه نج هه زاران سااڵنه به اڵم نه له دامه زراوه ی حكومی داده مه زرێن، نه له كه رتی

تایبه ت.له زۆرێك له واڵتانی جیهان رۆژی جیهانی گه نجان ده كرێته رێكخراوه كانی حكومه ت و به خۆداچوونه وه ی بۆ رۆژێك به اڵم گه نج، له كێشه كانی ئیشكردن چۆنیه تی بۆ الوان هه ڵپه ڕكێ كاتژمێرێك له پیرۆزباییه ك و له كوردستاندا

تێپه ڕ ناكات.خۆیان م��ه ده ن��ی كۆمه ڵگه ی الوان و رێكخراوه كانی به گه نجان، خزمه تكردن له ئاست ده زان��ن به شه رمه زار

دانبه وه شدا ده نێن كه له ئاستی داواكانی گه نجاندا نین.سه نته ری گشتی ئۆفیسی به ڕێوه به ری عه لی رێبوار له و "رێكخراوه كان وت��ی الوان چاالكی گه شه پێدانی ئه گه ر بكه ن و به گه نجان خزمه ت كه بتوانن ئاسته دانین رێكخراوی جدیش هه بێت، حكومه ت حسابیان بۆ ناكات".

تائێستاش كه ده كه نه وه له سه رئه وه جه خت گه نجان

وتی فه ره ج به ختیار حیزبه كانن، پاشكۆی رێكخراوه كان ئه وان بۆ كار حیزبه كانن و درێژكراوه ی "رێكخراوه كان

ده كه ن".رێبوار هاوڕایه له گه ڵ به ختیاردا ده ڵێت "تا دروستبوونی گه نجانی ح��اڵ��ی ب��ێ��ت، ح��ی��زب��ه وه له پشت رێ��ك��خ��راو

كوردستانیش هه ربه و شێوه یه ده بێت".ئاینده بۆ پرسه كانی ناوه ندی سیروان قادر به ڕێوه به ری گه نج به ده ستووری وت "كار له سه ر پرۆژه یه ك ده كه ین ئه م دانانی گه نجان، پاڵپشتی پرۆژه ی سندوقی به ناوی به گه ڕخستنی به گه نجان و گرنگیدانه زیاتر بۆ سندوقه

تواناكانیان".گه نجان رۆژه دا ل��ه و پێیانباشه له گه نجان هه ندێك خۆپیشاندان سازبكه ن، فریاد وتی "رۆژی جیهانی الوان رۆژه دا له و كه بچین نییه شوێنێك هیچ چی ؟ به ئێمه رۆژدا ل��ه و داواك��ارم تێدابكه ین، خۆمانی ده رده دڵ��ی بكه ن و خۆپیشاندان گه نجان كوردستاندا له سه رانسه ری

داوابكه ن كه چیتر گه نجان هێنده پشتگوێنه خرێن".خۆی بێئاگایی ئ��ه وه ی دوای ساڵ 23 محه مه د رێبوا حكومه ت "هیوادارم وتی ده ربڕی الوان جیهانی له ڕۆژی ئه و رۆژه بكاته رۆژی نه مانی واسیته و واسیته كاری له كاتی

دامه زراندندا".

كه‌س‌ئاگای‌له‌رۆژی‌جیهانی‌الوان‌نییه‌

گه نجان ده ڵێن هه ستناكه ن رۆژێك بۆ الوان هه بێت

destur_44

Documents