គណកមម ធ�កររពំែដនកមពុជរ�េទសបរំងន�ងកនុងព�ភពេលក

ប៉រសីៃថងទី ២០ តុល ឆន ំ២០១២

ផល!បកៃនសនធ�សញញ ែដលបនចះុជមយួរ�េទសេវៀតណម

កនុងឆន ំ ១៩៧៩ - ១៩៨២ - ១៩៨៣ - ១៩៨៥ - ២០០៥

------------------------

ក - សនធ�សញញ ចះុៃថង ១៨ កមភៈ ១៩៧៩

សនធិសញញ េនះជសនធិសញញ រគះឹ េឈម ះថ “ សនធិសញញ សនតិភព មតិតភព និងសហរបតិបតតកិរ “ ជមូលដខ នសរំបេ់ធវកចិចរពមេរពៀងននបនតមកេទៀត។ សនធិសញញ េនះ បនបញជ ក់យ៉ងចបស់ ថ “ មនសុពលភពចនួំន ២៥ ឆន ំ េហយនឹងបនតេទេទៀតជតុណហី ភពកនុងរយៈ ១០ ឆន មំតង េបភគមីខ ងៃនភគីទងំពីរ មិនបនឲយដណឹំងជលយលកខណ៍អកសរេទភគមីខ ងេទៀត កនុងរយៈេពលមួយឆន មុំនករផុតកណំត់ៃនសុពលភព នូវបណំងរបស់ខលួនកនុងករលប់េចលសនធិសញញេនះេទ “។

សនធិសញញ េនះបនចងរបេទសេយងភជ បជ់និចច ជមួយរបេទសេវៀតណម ពំុែមនកនុងភពេសម គន េនះេទ ែតកនុងឋនៈជអនកទនេ់ខសយ េទះបីសនធិសញញ េនះបនរបកស់ែកតងៗពី “យុទធសមគគី និងសមទិធិផលបដិវតតន៍ដម៏ហិមែដលរតូវឆលងកតក់រតសូ៊ ជិត ៣០ ឆន ំ“ យ៉ងណ ក៏េដយ ។

ខ - <ចចរពមេរពៀងចះុៃថងទ? ៧ កកកដ ១៩៨២

កិចចរពមេរពៀងែដលបនតមកេទៀត បនេយងេទេលសនធិសញញ ៃថង ទី ១៨ កុមភៈ ១៩៧៩ ខងេល

េនះ ។ កិចចរពមេរពៀងេនះ បនបេងកតតបំន់មួយ េហថ “ តបំនទឹ់ករបវតតសិរសត “ ទហំំ របមន ១០ ០០០ គម២ ែដលេគដក់កនុងកររគប់រគងរួម និងទទួលសគ ល់ករកតយ់កេដយសធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណម នូវេកះែខមរជេរចន និងមួយភគប ី( ៣០ ០០០ គម២ ) ៃនៃផទសមុរទរបស់របេទសកមពុជ ។

ឯចែំណកសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជវញិ ែបរជអួតអង សរេសរពីអធបិេតយយភពដ៏េពញេលញរបស់ខលួនេនេលតបំនេ់នះ ែថមទងំបនែថលងពីករទទួលសគ ល់េដយភគីេវៀតណមនូវអធិបេតយយភពរបស់ែខមរេទេលេកះពូឡូៃវ ៉េទៀតផង ែថលងេនះហក់បីដូចជេកះេនះជេកះរបស់យួន ..

េយងរតូវបញជ ក់ថ េកះេនះថតិេនេរកមកររគបរ់គងរតួតរតរបស់ែខមរជនិចចតេរៀងដ៏របមក ជភសតុតង មន ◌ៈ

- លិខិតេលខ ១១៣៤ - PCM/AP/X ចុះៃថងទី ០៧ មថុិន ១៩៥៧ ចុះហតថេលខេដយ សេមតច នេរតតម សីហនុ េពលេនះរពះអងគកនុងឋនៈ ជនយករដឋមរនតី េលកបនដកប់ញជ ដល់កងនវចរេខមរៈភូមិនទ ឲយករពរេកះរបស់ែខមរទងំអស់ ែដលឋិតេនកនុងឈូងសមុរទេសៀម ជ

ពិេសសេទេលេកះ ពូឡូៃវ ៉េនះែដលេយងជអនករគប់រគង ។

- លិខិតេលខ ៤៣ / DG/DM/X ចុះៃថងទី ២០ កកកដ ១៩៧២ របស់រដឋមរនតីរកសួងឩសសហកមម ធនធនែរ ៉និងេនសទសមុរទ ែដលបនផតល់ករអនុញញ តឲយកន់កប់ និងេរៀបចទីំននេន

េលេកះេនះ (ករឈូសឆយេធវកែនលងមួយសរំបចុ់ះេឡងឩតថមភ គចរក និងកពំង់ែផមួយ ) ដល់រកុមហុ៊នេរបងឥនធនៈ ែអលេអរ៉ប់ របស់បរងំេនកមពុជ ។ កនុងេពលជមួយគន េនះ រកុមហុ៊នេនះ បនេលក “ កណំតរ់បថពីវភិគនិងកណំត់ភូមសិរសត " ែថមេទៀតផង បញជ ក់ថ េកះេនះជេកះរបស់ែខមរ មុននឹងចប់េផតមខួងរកេរបងអេណត ទីមួយរបស់ខលួន កនុងឆន ំ១៩៧២ ថិតេនចមង យរបមន ៥០ គម ខងតបូងេកះេនះ ។

សូមអេញជ ញេមល រូបថតែដលបនថតេនៃថង ១៩ សីហ ១៩៧២ កនុងឩកស ទសសនកិចចទីតងំរបស់រកមុហុ៊ន ែអលេអរ៉ប់ េនេលេកះ ពូឡូៃវ ៉េនះ េដយគណរបតិភូមួយ ដឹកនេំដយេលក ឆន់ សុខុម រដថមរនតីរកសួងឩសសហកមម រួមេដយេលក េហងឡុង ជនយករកសួងេនះ េលកស៊នេប៉ងែស នយករកសួងែរ ៉ភូគពពសរសត និងេរបងឥនធនៈៃនរកសួងេនះដែដល ថតេនេលកុប៉ល់របស់កងនវចរេខមរៈភូមិរនទ េបកបរេដយវរនវរីតី ។ គណរបតិភូេនះ រតូវបនទទួលេដយេលក សហងកលូត ឡុត ជនយករកមុហុ៊នរបចរំបេទសកមពុជ ។

រតូវរលឹំកថ េលក ហុ៊នែសន េពលេនះេលកជរដឋមរនតីរកសួងករបរេទសៃនសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជ បនចុះហតថេលខេដយខុសចបប់ េលសនធិសញញ “ ទឹករបវតតសិរសត “ ជមួយេលក េងវៀងកូថច់ រដថមរនតីយួន ែដលកនុងេនះេលក ហុ៊នែសន ជេលកទីមួយកនុងរបវតតសិរសតរបស់របេទសកមពុជ បនទទួលសគ ល់ ថេកះរតល់ និងចេងក មេកះរកចកេសះ ជេកះរបស់យួន ឯចេំពះេកះ ៃវ ៉វញិ ថរបេទសេវៀតណម ទទួលសគ ល់ថជរបស់របេទសកមពុជ ។

ជថមីមតងេទៀត េកះេនះពំុែដលជកមមសិទធិរបស់របេទសេវៀតណមមតងណេនះេឡយ ែតែតង

ថិតេនេរកមកររគប់រគងរតតួរតរបស់របេទសកមពុជជនិចចរហូតមក េទះបីកនុងសម័យរពះរជណចរកកមពុជៃនសេមតច នេរតតម សីហនុ ក៏ដូចជេនកនុងរបបសធរណរដឋែខមររបស់េលក ឩតតមេសនីយ លនន់ល់ ដូចេនះែដរ ( សូមេមល េសចកតីចឡំងលិខិតមួយរបស់រកសួងឩសសហកមមេទរកុមហុ៊នបរងំ ែអល ែដលមនខងេលេនះរសប់ ) ។

តមពិត យួនបនចូលមកកន់កប់េដយខុសចបប់ និងមួយរយៈេពលខលី េលេកះេនះគឺពីៃថងទី ១០ ែខមិថុន ១៩៧៥ ដល់ៃថងទី ១២ ែខសីហ ឆន ដំែដលែតប៉ុេណណ ះ កលកនុងរបបែខមររកហម ប៉ុលពត ( េយងតមករយកពតម៌នសរពតម៌នបរងំ ឡឺម៉ុង េលខ ៩៤៥៦ ចុះៃថង ១៥ មិថុន១៩៧៥ និងេលខ ៩៥០៤ ចុះៃថង១២ សីហ ឆន ដំែដល ) ។

េលក ហុ៊នែសន គួរែតេរៀនពីរបវតតសិរសត និងពីសិទធិរបស់របេទសកមពុជបនតិចសិន េដមបេីជៀសវងករនិយយ ឬករចុះហតថេលខណមួយ េដយេផតសផត ស ែដលេធវឲយខូចដល់ឩតតមរបេយជន៍របស់របេទស ។

ផល!បកៃនសនធ�សញញ ទំងេនះ

កនុងចេំណមសនធិសញញ និងកិចចរពមេរពៀង ែដលបនេលកមកខងេលេនះ សធរណរដឋ

សងគមនិយមេវៀតណមបនែផអកេទេលកិចចរពមេរពៀងសតីពី “ ទឹករបវតតិសរសត “ ចុះៃថងទី ៧ ែខកកកដ ១៩៨២ េដមបដីកេ់សចកតីែថលងករណ៍ចនួំនពីរ េនមហសននិបតអងគករសហរបជជត ិនិងចុះហតថេលខេលសនធិសញញ មួយជមួយរបេទសៃថឡង ់។

េសចCតែថលងករណេ៍ន អសប

សធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណម បនដកេ់សចកតីែថលងករណ៍ពីរេន អសប មួយចុះៃថង ១២ ែខវចិឆិក ១៩៨២ និងមួយេទៀតេនៃថង ៥ ែខមិថុន ១៩៨៤ ែដលកនុងេនះ របេទសេវៀតណម បនទមទរឲយរបេទសទងំអស់ែដលជសមជិករបស់ អសប េគរពនូវបនទ ត់មូលដឋ នថមីៃនសមុរទែដនដ ីនិងលហំអកសថមីរបស់របេទសេវៀតណម ែដលេទបនឹងកតយ់កពីរបេទសកមពុជមក េដយអណំចៃនកិចចរពមេរពៀងេនះ ។

របសិនេបសធរណរដឋសងគមេវៀតណមមនចតិតេសម ះ េហយរបសិនេបមិនបនចេំណញទឹកដីអវថីម ីេដយសរសនធិសញញ និងកិចចរពមេរពៀងទងំេនះេទេនះ េនះរបកដជពំុមនេសចកតីែថលងករណ៍ណមួយថមី ដក់េនមហសននិបតអងគករសហរបជជតិេនះេឡយ ។

កនុងចេំណមតតយិៈរបេទសកនុងតបំន់ សធរណរដឋសិងហបូរ ី េនៃថងទី៥ ែខធនូ ១៩៨៦ បនតវ៉ នឹងេសចកតីែថលងករណ៍របស់របេទសេវៀតណមទងំេនះ េដយបនទុកជទេងវផទុយនឹងេគលករណ៍ចបប់អនតរជតិ ។

េនកនុងជនំន់េនះែដរ េនៃថងទី ១២ ែខមិន ១៩៨៦ សេមតច នេរតតម សីហនុ កនុងឋនៈរពះអងគជរបធនរដឋ ភិបលចរុំះ បនេធវេសចកតីែថលងករណ៍មួយទុកសនធិសញញ និងកិចចរពមេរពៀង ែដលបនចុះរវងសធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណម និងសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជទងំេនះ ជេមឃៈនិងមិនបនករ ។

<ចចរពមេរពៀងេទវភLរវងសធរណររដឋសងគមន�យមេវៀតណម ន�ងរ�េទសៃថឡង ់

មួយវញិេទៀត េនៃថង ១១ ែខ សីហ ១៩៩៧ េឆលៀតឱកសមនកិចចរពមេរពៀងឆន ១ំ៩៨២ េនះ របេទសេវៀតណមបនចុះហតថេលខមន ក់ឯង េលសនធិសញញ េទវភគមួីយេទៀត ជមួយរបេទសៃថឡង់ េដមបកីណំត់តបំន់សមុរទថមីៃនរបេទសទងំពីរ េនេលផលរបេយជនែ៍ខមរ ែដលេធវឲយែខមរបនបត់បង់តបំន់សមុរទរបស់ខលួនអស់ចនួំន មួយភគបី ( ៣០ ០០០ គម២ ) បែនថមេទៀត ។

ចេំពះសនធិសញញ េនះ េលក ហុ៊នែសន ខលួនឯង បនេធវករតវ៉េទៀតផង កនុងេពលែដលេទេធវទសសនកចិចជផលូ វករណ៍េនរបេទសៃថឡង់ េនៃថងទី ៧ ែខឩសភ ១៩៩៨ ប៉ុែនតរបេទសេនះបនេឆលយថ ឲយេលក ហុ៊នែសន េទតវ៉ជមួយនឹងរបេទសេវៀតណមវញិេទ ែដលបនេរបកិចចរពមេរពៀងឆន ំ១៩៨២ កនុងករេធវសនធិសញញ ជមួយនឹងៃថឡង់េនះ ។

គ - <ចចរពមេរពៀង ន�ងសនធ�សញញ ៃថងទ? ២០ កកកដ ១៩៨៣

កិចចរពមេរពៀងថមីសតីពី “លកខនតិកៈរពំែដន “ និងសនធិសញញ ថមីសតីពី “េគលករណ៍ដេំណះរសយបញហ រពំែដន “ រតូវបនេធវេឡង តងំបទបញជ កនុងករបេងកតនិង ករកណំត់តបំនរ់ពំែដន

េលកររស់េនរបស់របជពលរដឋ ករេធវជនួំញជួញដូរ និងករ េចញចូលេដយេសរ ីឆលងកត់រពំែដនរបេទសទងំពីរ ែដលជករេធវឲយខូចរបេយជន៍ដល់ែខមរ ។

សនធិសញញ ថមមួីយេទៀត រតវូបនចុះហតថេលខេដយភគទីងំពីរ េដមបេីធវឲយកន់ែតចបស់លស់ែថមេទៀត ជផលូ វករ នូវករកណំតរ់ពំែដនថមីរវងរបេទសទងំពីរ េដយមិនគតិពីករទទួល

សគ ល់នន ែដលរដឋ ភិបលេវៀតណមខងេជង និងរដឋ ភបិលរណសិរសជតិរេំដះេវៀតណមខងតបូង បនេធវជញឹកញប់ ទទួលសគ ល់អធិបេតយយភពនិងបូរណភពទឹកដីរបស់របេទស

កមពុជ េនកនុងអឡុំងឆន ំ១៩៦០ េនះេឡយ ។

េលក ហុ៊នែសន បនអះអងថ សនធិសញញ េលបញហ ទឹកដី ែដលេលកបនេធវជមួយរកុងហណូយ កនុងឆន ំ១៩៨៣ និង ១៩៨៥ េនះ គឺរសបេទនឹងែផនទីរបស់របេទសកមពុជ ែដលសេមតច នេរតតម សីហនុ បនយកេទតកំល់េនអងគករសហរបជជតិ កនុងឆន ំ១៩៦៤ ។ កនុងេរឿងេនះ គួរែតេលក ហុ៊នែសន សួរេទែខមរនន ែដលរស់េនៗតមតបំន់រពំែដនេនះេមល មនេលក េហងសរំនិ ជេដម ( បចចុបបនន របធនរដឋសភ ) េតេហតុដូចេមតច៉បនជដីធលី និងផទះសែមបងរបស់អនកទងំអស់េនះ ែដលកលពីេដម កនុងអឡុំងឆន ំ១៩៦០ ថិតេនកនុងទឹកដែីខមរេសះ ជេរចនគីឡូែម៉រតពីរពំែដន ឥឡូវេនះ ែបរជេទេនកនុងទឹកដីយួនេទវញិ ។ រពះមហកសរត សេមតចរពះ នេរតតម សីហនុ កលរពះអងគេនេសយរជយ ពីឆន ំ១៩៩៣ ដល់ ២០០៤ រពះអងគបនផតនទ យ៉ងចបស់លស់ នូវសនធិសញញ ែដលបនេធវកនុងអឡុំងឆន ំ១៩៨០ េនះ ែដល “បនេធវឲយមនករប៉ះពល់ដល់គនូំសរពំែដនដីេគក និងរពំែដនសមុរទរបស់របេទសកមពុជ ែដលមនពីឆន ំ១៩៦៣ ដល់ ១៩៦៩ “ េហយរពះអងគ “នឹងមនិចុះហតថេលខ “ ទទួលសគ ល់សនធិសញញ ទងំេនះេឡយ (D Sihanouk ne signera pas)។ េរកយមក រពះករុណ បនេថក លេទស េលក វ៉ គមិហុង ែដលបនបងហ ញដល់រពះអងគ នូវ “ ែផនទីែកលងកល យមួយរបស់

របេទសេយង (របេទសកមពុជ) ែផនទីែដលេលកេនះបនអះអងថ (ជករភូតភរកុហក) ជែផនទីរបស់សងគមររសតនិយម “ - របបសងគមររសតនិយមរបស់សេមតច នេរតតម សីហនុ

ពីឆន ១ំ៩៥៥ ដល់ ១៩៦៩ (D Sihanouk) ។

ឃ - <ចចរពមេរពៀងចះុៃថង ២៧ ធនូ ១៩៨៥

េលក ហុ៊នែសន បនសរេសរខលួនឯងពី “លទធផលដ៏លអរតេចះ “ េដយសរករបូកបញចូ លគន រវងែផនទី េដមបេីធវឲយករកណំតរ់ពំែដនដីេគក “មនភព កនែ់តចបស់លស់ “ ែថមេទៀត ។ សូមរលឹំកថ ែផនទីរបេទសកមពុជឆន ំ១៩៦៤ ែដលរតូវបនទទួលសគ ល់ជអនតរជតេិនះ គគូឺសេឡងេដយេយងេទតមែផនទីខន ត ១/១០០ ០០០ របស់វជិជ ឋនជតិខងភូមសិរសតរបស់បរងំ ឆន ំ១៩៥៣ ែដលេរកយមក ជមូលដឋ នកនុងករេរៀបចែំផនទីភូគពភសរសតរបេទសកមពុជ ខន ត ១/២០០ ០០០ េធវពីឆន ំ១៩៦៨ដល់ ១៩៧២ ។ គឺែផនទីេនះេហយែដលបនយកមកេរបេនេពលសននិសិទេនរកុង សហឺែណវ កនុងឆន ំ១៩៥៤ និងកនុងេពលថមីៗេនះ កនុងឆន ំ១៩៩២ េរបរបស់េដយ អុ៊នតក់ ។ េគអចសេងកតេឃញថ សនធិសញញ រវងរកងុ ហណូយ និងេលក ហុ៊នែសន ចុះៃថងទី ២០ កកកដ ឆន ំ១៩៨៣ទងំេនះ សតីពី “ េគលករណ៍ដេំណះរសយបញហ រពំែដន “ និងេល “ លកខនតិកៈរពំែដន “ មនិបននិយយពីែផនទី អុ៊យេតអិម របស់យួន និងអេមរកិងំ េនះេឡយ ផទុយេទវញិ េគបនេឃញេនកនុងសនធិសញញ ចុះៃថងទី ២៧ ធនូ ១៩៨៥ េនះវញិ សតីពី “ ករកណំត់រពំែដន “ ដូចគន េនះែដរ េនកនុងសនធិសញញ បេំពញបែនថម ឆន ំ២០០៥ ។ េលកហុ៊នែសន និងរដឋមរនតីរបស់េលក ពំុែដលបនផតល់ពតម៌នអវីដល់សធរណជន ពីអតថិភពៃនែផនទីខន ត ១/៥០ ០០០ េនះមតង

ណ េនះេឡយ ◌ៈ មរត ២ ៃនរដឋធមមនុញញរបស់របេទសកមពុជ បនកណំត់ែតពីែផនទីរបស់ ឥណឌូ ចិនបរងំែសស ែដលបនេរៀបចេំឡងរវងពីឆន ំ១៩៣៣ និង ១៩៥៣ ខន ត ១/១០០ ០០០

ែតប៉ុេណណ ះ ។

ផទុយេទវញិ សនធិសញញ រវងរកងុ ហណូយ និងេលក ហុ៊នែសន ចុះៃថងទី ២៧ ែខធនូ ឆន ំ

១៩៨៥ ែដលបនេធវេដយយកតមរេបៀប អុ៊យេតអិម បនយកផទ ងំែផនទីចនួំន ២៦ ផទ ងំ ៃនែផនទីរបស់អតតីឥណឌូ ចនិបរងំែសស ខន ត ១/ ១០០ ០០០ េទផគុ នឹំងែផនទីចនួំន ៤០ ផទ ងំេផសងេទៀត របស់យួន និងអេមរកិងំ១(១) ខន ត ១/៥០ ០០០ ។ កនុងបញហ េនះេលក ហុ៊នែសន រតូវែតេឆលយ េតេហតុអវបីនជេលកេទទទួលសគ ល់ែផនទីរបស់យួននិងអេមរកិងំេនះេទវញិ ែដល េដយរបតយកស មនិមនសភព “អពយរកឹត “ េនះេឡយ ។

គឺករបូកបញចូ លគន េដយគម នសមេហតុផល និងអរកកគួ់រឲយសអប់េខពមេនះេហយ ែដលជរបភព

នឲំយមនជេមល ះដេ៏រចន (និងករតវ៉េដយរតឹមរតូវពីែខមរ) កនុងេពលកណំតរ់ពំែដនេលទីកែនលង េដយេហតុថ ករេធវរេបៀបេនះ មិនែដលេធវឲយរបេទសកមពុជបនចេំណញទឹកដីអវែីតមួយ

ចណិំតពីយួនេនះេឡយ ផទុយេទវញិគឺរបេទសេវៀតណមេទ ែដលកត់យកទឹកដីែខមរេទជសមបតតិរបស់េគ រគប់េវលណែដលបនទ ត់រពំែដនតមែផនទីខន ត ១/៥០ ០០០ េនះ ផតល់

១(១) ែផនទីរបស់យួន រតវូបនេរៀបចេំឡងរវងឆន ំ១៩៦០ និង ១៩៧០ ឯែផនទីអេមរកិងំ េរៀបចេំដយកងទព័សហរដឋអេមរកិ រវងឆន ំ១៩៦២ និង ១៩៧០កនុងេពលសរងគ មេវៀតណម ។

អតថរបេយជនដ៍ល់េគ ។ កនុងេពលឥឡូវេនះេទៀត េលក ហុ៊នែសន ែថមទងំកពុំងគិតពី ករែកែរបរដឋធមមនុញញែខមរែថមេទៀតផង េដមបបីញជ ក់ឲយចបស់ពីអតថរបេយជន៍របស់យួន ។

ចេំពះៃផទដីរបស់របេទសកមពុជវញិ េលក ហុ៊នែសន បនរចនេចលកណំត ់១៨១ ០៣៥ គម២ ែតេលកេនះឥតបននិយយថ េតេលកបនយកែផនទីភូមសិរសតណមួយយកមកេរបេនះេទ េដមបឲីយបនទហំំែដលរតឹមរតូវពិតរបកដ េតតមនិយមកណ និងេតមនៃផទដចីនួំនប៉ុនម នគីឡូែមរ៉តរកឡ មនភូមិែខមរចនួំនប៉ុនម ន រតតួេលគន ជមួយនឹងទឹកដឬីភូមយួិន និងផទុយេទវញិ េតខងយួនវញិ មនប៉ុនម នែដរែដលរតួតេលទឹកដីែខមរនិងភូមិែខមរ ។ រហូតមកដល់សពវៃថងេនះ េលក ហុ៊នែសន ពំុែដលបនបងហ ញែផនទីភូមសិរសតថមីរបស់េលក ដល់សធរណជនមតងណេនះេឡយ សូមបែីតភគខលះៗ របែហលៗ ក៏គម នផង ប៉ុែនតេលកបននិយយថ េទតមឩបករណ៍ទេំនបនិងយ៉ងវេិសសរបស់េលក “ ៃផទដៃីនរបេទសកមពុជ មនទហំំ ១៨១ ៣៣៥ គម២ គ ឺ៣០០ គម២ េលសពីេពលមុន េដយឥតមនកតយ់កពីេវៀតណមេនះេទ “ េដយឥតបញជ ក់ដរ៏ប ថេតដីេនះ បនមកពីណ េដយរេបៀបណេនះេឡយ ។

េធវយ៉ងដូចេនះ េលកចង់អះអងថយ៉ងដូចេមតច៉ ក៏ថបនែដរ ។ របេសរជងេនះេទេទៀត កលពីែខ វចិឆកិ ឆន ំ២០០៥ េលក ហុ៊នែសន បនែថលង េដយសងួតថ “សនធិសញញ បេំពញបែនថម “ របស់េលក ែដលរពះករុណ សីហមុនី នឹងចុះសចច បន័េនះ “ បនេធវឲយរបេទសកមពុជ

២(២) គង់ សុថណរទិធិ “ រពះករុណ នឹងចុះហតថេលខ េនៃថងេនះ តមេលក ហុ៊នែសន ។ កែសត កបូំដសវ រ ចុះៃថងទី ៣០ ែខវចិឆកិ ២០០៥ ។

ចេំណញទឹកដី និងៃផទទឹកទេនលជេរចនពន់គីឡូែម៉រតរកឡ “ ២(២) ។ ជកររបកដ គម ននរណមន ក់េគេជឿេលករអះអងេនះេនះេឡយ ។

េនទីបផុំត អវែីដលធងន់ធងរេនះ គឺសូមបរីគនជ់គណៈកមមករចរុំះ (ឆន ំ១៩៩៩ ) គណៈកមមករេនះហ៊នរហូតទទួលសគ ល់ជសធរណៈនូវសុពលភពៃនរគបស់នធិសញញ ទងំអស់

ែដលបនចុះហតថេលខរួចមកេហយ រវងរបេទសទងំពីរ ែថមទងំបនទទួលសគ ល់នូវរល់បេងគ លរពំែដនទងំអស់ ែដលរបេទសេវៀតណមបនេបះរួចមកេហយជឯកេតភគី កនុងឆន ំ១៩៨៤, ១៩៨៦ និង ១៩៨៨ ។

គណៈរដឋមរនតីេរកមអធបិតីភព េលក ហុ៊នែសន េនៃថងទី ២២ ែខ ធនូ ឆន ំ២០០០ បនទទួលសគ ល់ជបនតេទេទៀត នូវករទទួលសគ ល់េដយគណៈកមមករចរុំះេនះ ។ ទេងវ េនះេហយ ែដលបនេបកផលូ វ ដល់េលក ហុ៊នែសន េឆព ះេទដល់ករចុះហតថេលខេលសនធិសញញ បេំពញបែនថម ជមួយរបេទសេវៀតណម ។ ប៉ុែនតេទះបយ៉ីងេនះក៏េដយ េលក ហុ៊នែសន ពំុអចចុះ

ហតថេលខេលសនធិសញញ េនះ ឲយបនទន់េពលេវលែដលបនេរគងទុកេនះេឡយ េដយេហតុមនបតុកមមរបឆងំជេរចន ពីសណំក់និសសតិនិងរកុមសងគមសីុវលិ ទងំកនុងនិងេរករបេទសកមពុជ កនុងេនះមនគណកមម ធិកររពំែដនកមពុជផង ។

ង - សនធ�សញញ បំេពញបែនថម ៃថងទ? ១០ តលុ ២០០៥

េនៃថងទី ១៤ ែខមិថុន ឆន ២ំ០០៥ េលក ហុ៊នែសន បនេចទរបកន់ពី “ កររេំលភ “

េផសងៗ េដយឩតតមរកុមរបឹកសជតទិទួលបនទុកកិចចកររពំែដន ដឹកនេំដយសេមតចឪ េហយបនែតងតងំអជញ ធរជតិទទួលបនទុកកចិចកររពំែដនជជនួំសវញិ រពមទងំែតងតងំខលួនេលក ជរបធនខលួនឯង ទទួលខុសរតូវចេំពះខលួនឯង ជរដឋមរនតីទី ១ ខលួនឯង ។ បនេសចកតថី ខលួនេលកជចងហវ ងកត់កតផីង ជកូនកតផីង ដូចពកយេគែតងនិយយថ សបបុរសធម៌រតូវគិតពីខលួនឯងមុនសិន...។

េនៃថងទី ១០ ែខ តុល ឆន ំ២០០៥ េលក ហុ៊នែសន បនចុះហតថេលខជមួយរកុងហណូយ េល “ សនធិសញញ បេំពញបែនថមេលសនធិសញញ ឆន ំ១៩៨៥ “ ។ សនធិសញញ េនះបនទទួល

ករអនុម័តពីសភជតិេនៃថងទី ១១ ែខវចិឆកិ ពីរពឹទធសភ េនៃថងទី ២៥ េហយេនៃថងទី ៣០ ែខដែដល បនទទួលសចច បន័ពីរពះមហកសរតជបនតមកេទៀត ។ បនទ បម់កភល មេនះ េលក ហុ៊នែសន បនសរេសរខលួនឯងពីសនធិសញញ បេំពញបែនថមេនះ េរពះថ សនធិសញញ េនះបនេបកឱកសឲយមនករទទួកសគ ល់ “ ភពរតឹមរតូវតមចបប់ “ មួយែបប េដយសវ័យរបវតត កនុងសភពខវ ក ់េដយគម នករពិេរគះគន ជមុនសិនេដយសថ ប័នជតិនន ។

សនធិសញញ ទងំអស់េនះ ែដលបនេរៀបចេំឡងកនុងេពលែដលរបេទសកមពុជកពុំងកនក់ប់េដយរបេទសេវៀតណម សុទធសឹងធល ក់កនុងេមឃភពទងំអស់ េដយសរផទុយនឹងបទបញញតតិៃនអនុសញញ រកុង ែវយន៉ ឆន ំ១៩៦៩ សតីពីសិទធិកនុងសនធិសញញ ។ មួយវញិេទៀត រតូវរលឹំកថ ករផតល់សចច បន័េលសនធិសញញ េនះ គឺេធវេឡងេនេរកមសេំពៀតៃនករគរំមកែំហងយ៉ងធងនធ់ងរ ែដល

េលក ហុ៊នែសន បនេធវេទេលរគបន់រណែដលហ៊នជទំស់ ◌ៈ គរំមសមល ប់ ករចបច់ង ករឃុឃំងំេដយឥតជនុំជំរំះ រហូតដល់គរំមថនឹងរលំយរបបរជនិយមេចល របសិនេបរពះមហកសរតមនិយល់រពមផតល់សចច ប័នេទ ។ល។ ករបងខិតបងខែំដលេលក ហុ៊នែសន បនេរប េដមបជីរមញុឲយអនកទទួលខុសរតូវជន់ខពស់របស់របេទសផតល់សចច បន័ដល់សនធិសញញ េនះ ជរបតយកស បនេធវឲយសនធិសញញ េនះធល ក់កនុងេមឃភពេដយឯកឯង ។ េនះ ជេគលករណ៍ទូេទៃនចបប់ ែដលអនុសញញ ទីរកុង ែវយន៉ ឆន ១ំ៩៦៩ សតីពីសនធិសញញ បនេយងេទេល តមមរត ៥១ អនុសញញ ែដលរបេទសកមពុជក៏ជសមជកិែដរ ។

ករទទលួខសុរតវូរបសអ់ជញ ធរែខមរចំេពះបញហ ទំងអសេ់នះ

សនធិសញញ ខុសចបប់និងមនិេសមភពគន ទងំេនះ រតូវែតបញច បត់ងំពីរដឋ ភបិលទី ១ ឆន ំ១៩៩៣ មកេមលះ៉ រសបេទតមកិចចរពមេរពៀងសនតិភពទីរកុងប៉រសីសតីពីរបេទសកមពុជៃថង ២៣ តុលឆន ំ១៩៩១ និងរសបេទតមរដឋធមមនុញញរបស់របេទសកមពុជឆន ំ១៩៩៣ (មរត ៥៥ ) ។

ែតខុសពីអវីែដលេគបនករសម នទុក សនធិសញញ និងកិចចរពមេរពៀងទងំអស់េនះ រតូវបនទទួលសគ ល់េដយគណៈកមមករចរុំះែខមរ - យួនេនៃថង ២៧ ែខមនិ ឆន ំ១៩៩៩ េទវញិនិង យល់រពមេដយរដឋ ភិបលរួបរួម េនៃថងទី ២២ ែខធនូ ឆន ំ២០០០ ែដលជករមួយផទុយនឹងរដឋធមមនុញញរបស់របេទសកមពុជ ( មរត ៥២ ) ទងំរសុង។ ជករពិត េនះរបកដជេចតនរបស់រដឋ ភបិលេដយឥតរបែកកបន េដយេហតុថ េនកនុងៃថង ៣១ ែខ

កកកដ ឆន ំ២០០០ េឆលយតបេទនឹងលិខិតមួយរបស់រពះមហកសរត េលក ហុ៊នែសន

បនផតល់ពកយសអំងមួយែបបែដលពំុអចយល់បន ◌ៈ

“ ... េយងតមសថ នភពសពវៃថងេនះ និងេលចណុំចពីរែដលមនែចងខងេលរសប ់ជករ ែដលមនិសមរមយេឡយសរំប់រដឋ ភិបល េបនឹងែថលងជផលូ វករណ៍កនុងេពលេនះ និងេដយចហំ ដក់សនធិសញញ និងកចិចរពមេរពៀងទងំេនះែដលបនេធវជមួយនឹងរបេទសេវៀតណម កនុងេមឃភព េដមបទុីកឲយគណៈកមមករចរុំះែខមរ - េវៀតណម បនតករចរចរគនែដលមនភពយ៉ប់បផុំតេនះ រហូតបនទទួលលទធផលលអដរ៏បេសរ “។ ែតលទធផលែដលទទួលបនមកវញិ គឺមិនអចនឹងអវជិជមនជងេនះេទៀតេនះេឡយ ។

ជពកយបញចប ់◌ៈ

១ - រតូវេមលេសចកតីរយករណ៍របស់នយេសនធិករកងេយធពលេខមរភូមិនទ េលក ែក កិមយ៉ន េធវេទេលក ហុ៊នែសន ែដលេលកបនេធវកនុងែខ សីហ ឆន ំ១៩៩៩ (D2 Gl Kè

Kim Yan) សតីពីករទរនទ នទឹកដេីដយយួនមកេលរបេទសកមពុជ ពកយតអូញែតអររបស់របជពលរដឋ

ែដលរស់េនៗតមតបំនរ់ពំែដន េលកេឡងេដយេលក មម៉ សុណន់ដូ កនុងឆន ំ២០០១ ( D3 Sonando) និងរបយករណ៍េផសងៗេទៀត ពីរបជពលរដឋ ...

២ - េនៃថងទី ២៧ ែខឩសភ ឆន ំ២០០២ គណកមម ធិកររពំែដនកមពុជេយងបនេផញលិខិតមួយេទជូនេលកអគគេលខធកិរអងគករសហរបជជតិ េដមបទីមទរឲយដកស់នធិសញញនិងកចិចរពមេរពៀងខុសចបបនិ់ងមនិេសមភពគន ែដលបនេធវកនុងអឡុំងឆន ំ១៩៨០ រវងសធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណមនិងសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជ ទងំអស់េនះ

ជេមឃភព រសបេទតមបទបញញតតិៃនកិចចរពមេរពៀងសនតិភពទីរកងុប៉រសីសតីពីរបេទសកមពុជៃថងទី ២៣ តុល ឆន ំ១៩៩១ ។

៣ - េនកនុងឆន ំ២០០៥ បនទ ប់ពីករយកពត៌មនរបស់កែសត កបូំដសវ រ ផសយេនៃថងទី ២៧ ែខកកកដ សតីពីកររេំលភេដយពួកយួនេនកនុងេខតតសវ យេរៀងមក ៤ ែខ មុនករចុះហតថេលខេលសនថិសញញ ឆន ំ២០០៥ រពះករុណ នេរតតម សីហនុ បនេធវកណំត់សគំល់យ៉ងដូចេនះ◌ៈ “ កររបបិចរបេបចទឹកដីេនែតបនត ... ទុកខេវទនមនិអចរ៉យរ៉ប់បនរបស់ពលរដឋតូចតចេយង ... ប៉ុែនតសពវៃថងេនះ ខញុមំនិអចេធវអវបីនេឡយ ... “ ( D4 Sihanouk )។ អញចឹ ង របជពលរដឋឥតបនសកលបង ករពរបូរណភពទឹកដីរបស់របេទសេទឬ ?

៤ - កនុងរបទសកមពុជសតវតសទី៍ ២០ េលក ែប៉នសុវណណ អតីតអគគេលខធកិរបកសនិងជអតីតរដថមរនតីទី ១ ៃនសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជ បនេថក លយ៉ងចបស់ពី “កររេំលភេដយយួន េលសនធិសញញ សនតិភព មិតតភព និងសហរបតិបតតកិរណ៍ “ ែដលពួកេនះបន

ចុះហតថេលខេនៃថងទី ១៨ ែខកុមភៈ ឆន ំ១៩៧៩ ◌ៈ ពួកវបនចប់េផតមពីករបងខិតបេងគ លរពំែដន

ចូលមកកនុងរបេទសកមពុជ េនភនដំិន (េខតតតែកវ) េន ទួលរកសងំ (សវ យេរៀង ) េមមត់ (កពំងច់ម ) ... នឹងករបញជូ នពួកអណនិគមជនវ ជេរចនេលសលុប ឥតឈបឈ់រ ចូលមកកនុងរបេទសេយង េដយគម នករអនុញញ តពីេយងេនះេឡយ៣ ” ។

េនះជបញហ សល ប់រស់ ែដលជភរៈរបស់េយងជពិេសសស ។ េយងរតូវែតរះិរកដេំណះរសយឲយបន ។ មហអណំចបរេទសេគមនិអចនឹងេធវអវជីនួំសេយងបនេនះេឡយ ។ គឺេយងេទ ែដលរតូវែតយល់ រតូវែតដឹង ។ េយងមិនអចទុកសថ នភពេនះ ឲយបនតេទមុខេទៀតជអននត ែដលនឹងនឲំយ ទងំទឹកដ ីទងំអតតសញញ ណរបស់េយង បត់បង់េទជអវសនេនះេឡយ ./. ស៊ន េប៉ងែស . កពក .

PS : Esprit khmer 25 mai 1995 (2è pm)

Chatumukh 27 février 1998 ( 1er pm)

៣ ែប៉ន សុវណណ បទសមភ សន៍ជមួយកែសត មនសិករែខមរ ភនេំពញ ១២ តុល ២០០៥