TR im iZ I& l ^ B R & I Z PiTPiO Alt 2 H A N V

Peziou-c'hoari Ma VC goulcnne! ouz kenienl pobl gellick : pe l ra hoc'h eus

degascl da greski lenzor lennegez a r Gelled? nhellfenip kel respnid evel hor breudcur a Iwerzon hag a Gembre : barzo­negou, dancvellou hag oberennou all e-leiz, a-hed kanlvedou ha kanlvedou. Responi a hellfemp hepken : peziou-choari — koulz lavarel, nelra ken.

Pleuslrel hon eus c Breiz war arz ar choar iva muioc'h eged ar j 'oblou kelliek all. Hor skridou brezonek koz n i n i , evid a n darn v u i a , nemel peziou-c'lvoari. Ha hizio c'hoaz, en hoi lennegez, n'eus nemel hor peziou-c'hoari a ve beo, gouesl da zihuedi ar wcrin koulz hag an deskarded, ar Vreiziz koulz hag an eslrenien. (iand an ab'ad Le Bayou hon eus bel eur rencr c'hoarierien, gant Tanguy Malemanehc cur skrivagner, o dije gallel hep mez ober ar pez o deus grae t e n ' e u s f(Mv. pe vro. .Mjaoe ar brezel, n'co kel maro hon leali- breizad : goueliou kaer ar Blcun Brug, C'hoari ar Ba-sion e Kaslell-Paol, a ziskouez ez eo chomel buhezek; ha bez' e vezo c'hoaz, cn amzer-da-zont, emichans, buheze-koch egei biskoaz.

Da chom yac'h ha buhezek, aval, e rank evel pep Ira all nevezi. Bevel cn deus re en holl war hengouniou hon lealr koz, pe war skoueriou kavei e Bro-C'hall. Ne gollimp netra, a gav d i n , o teul-el breman eun lammig hor sellou Iro-war-ilro, o ligeri eun enklask war slad a r c'hoariva dre ar bed; slad ar c'hoariva er liroiou kelliek da genta.

Lun deiz e lisplegin islor an lealr en Iwerzon. Eno — er vro-ze n'anaveze gwechall nemel leatrou savel hervez giz Bro-Zaoz — ez eus en em gavel lud, eun daou-ugcnt vloaz a zo bennak, da sevel eur c'hoariva, da skriva ha da c'hoari peziou bròadel : '\'eals, Synge, I^idy Gregory, ha re all, a (liefe beza o anoiou anavezel ha menici dre Gelila a-bez.

E Kembre, adaick deiziou I'wm o'r Nani, c dibenn n n IHvel kanlvetl, ez oa maro arz ar c 'hoar i lech — n'oa oet biskoaz skedus-Ire — lazet gand emzao ar Broleslanled dieub, strisoc'h egei nikun, hag enebourien douet d 'ar seurd diduellou. Er bloaveziou diweza-man, avat, dioustu goudo ar brezel — ne ouzon ket mat perak — ez eo dasorc 'hel a-

daol-lrumm; ken buan, m'en deus lakaet peb unan souezet, e Kembre end-eeun : a ziskouez marleze ez eo ijin ar c'hoa­riva e gwad ar Gelled.

. \man e vo kavet trouligez eu r pez-c'hoari, labour eu r skri­vagner yaouank, ,an ao. A. 0 . Roberts (1). .N'eo kel heb abeg om eus dibabet anezan. Pa lavaran e ve dudius d ' imp anaout peziou a r poblou all — aman, peziou Kembre — ne lavaran ket an holl gwit ibunan. E-louoz ar peziou savel du-honl, ken e kembraeg, ken e saozncg, ez ous cun darn vras n'int nemel henveladuriou diwar boziou saoz. « Peziou e-leiz », a skrive d i n an ao. Roberts an deiz all, « a vez c'hoariet dindan an ano a boziou kembread ncmed o veza ma c'hoar­vez ganlo beza skrivet c kembraeg. N'inl nemel melodramas saoz eus amzer Victoria astommel. Morse ne ziskouez an aozerien anezo beza klasket ober ar pez a fell d'eoc'h lizoul (hag a fell d'in lizoul c Ivcmbre), sleuennou bròadel . Tud ar c'hoari, e r peziou kembread-ze, a zo livel gwirion alies, hag a gomz kembraeg yac'h o c"horn-bro, hogen c'houez Drury Lane (•?) er c'hantved diweza a zo ganlo. » Daoust ha n'int kol honvel or feur-ze ouz eun darn vras eus hor peziou brezonek, n'int, siouaz, nemet henveladuriou diwar (( pieces do patronages )) galiek?

Dibabet em eus ar poz-man, o veza m'eo kembread pcnn-da-bonn, ha n'eus ennan — daousl d'ezan beza bet skrivet e saozneg — netra .saoz. « Aergelc'h ar pez-man, » a skriv d i n an ao. Rober ts en hevelep lizcr, « eo hini eur brezegenn gembread a c'hiz koz oc'h echui; dougen a ra an dud d'an amzer (n'oun kel sur ez eo tremenet an amzer-ze) ma oa douar Kanaan kalz tosboc'h, evil pep tra ret, ouz Kembre

(1) Savpt C O bet, ar pez-c' l ioari-ze o s a oznog d a g e n t a , a n v c t « Cloud l)reak » er y e r s c . C'hoariet c o bet g a n t C'hoar ier ien P o r t n i a d o c ev id a r w e c h k e n t a a r 4 a ebre i 1923. C'hoar ie t o vo e k e m b r a e g , d i n d a n a n a n o « Y n a r n . \ r i a n » e -doug an Ei s t eddfod v r ò o d e l h c v l e n e . F i z i a n s a m e u s e c ' h c U i m p rei t r o i d e g e z l o u a l l eus pez iou k e m b r a e k , r e a n a o . J. O. F r a n c i s , h a g a n ao , D. T. D a v i c s , a vez f^ellet o u t o eve l g w e l l a s k r i v a g n e r i e n - l i c z i o u Kenibe .

(2) F n a n e n s g o a r i v a o u bras Londrez .

14 G W A L A R N

ege i Bro-Zaoz, ha ma oa mor ar Galile anavezeloc'h egei lenn Baia ».

üalc 'het hon e u s e Breiz da hengouniou hon lealr koz : boazel omp ouz ar peziou hir, ouz an arveslou niverus, e-giz re a r misleri-ou gwechall. Ha mal eo, hep mar ebel. Hor gwella peziou, aval, a choulenn c'hoarierien lia kinkladu­riou e-leiz, enr sai vras aozel a-raloz, da lavaroul eo : arc'hant, p reder ; hag ouspenn, n'hellonl beza c'hoariel gand an hevelep slrollad c'hoarierien nemed en eul lec'h hepken, pe- zaou; re gouslus e ve d a r slrollad moni eus eul lec'h d'e­gile dre ar vro. An ao. Roberts (war skouer skrivagnerien Iwerzun marleze) en deus klaskel amyn sevel eur pez les da c'hoari : Iri c 'hoarier a zo a-walc'h (an hevelep paolr a hall oher an Drouk-Spered hag a r C'hlasker-Bara), ha kin-kladur al leurenn (diábarz eun li-soul) ne gousl nelra. Ezomm hon eus eus peziou berr (3) — en amzer-man dreisl-holl — a liellfe beza c'hoariel e pep lec'h : en eun li-skol, en eun davarn, en eur gambr, en eur c h a r r d i ; aes da zeski, ganl nebeul c'hoarierien, ganl nebeul a dra da gempenn ar c'hoarilec'h.

. \ r re a lenno « Ar C'houmoul a üec 'h ).< a vo souezel o kavoul pegen eeun ez eo. Eeun an danevell a dalv da ziazez d'ezan. Eeun an doare en deus dibabel ar skrivagner i 'he dispiega. Ha koulskoude, danvez a zo ennan, danvez foun-nus ha pinvidik, founnusoc'h ha pinvidikoc'h eged e meur a bez-c'hoari hir. Ger ebet, goulenn, responi ebet, jeslr ebel eus eu r c'hoarier n'eo bel lakaet beh abeg. Pouezet eo bel pep komz; pep hini a zalc'h he lec'h; ha trouc'ha eun dra bennak a ve mac bagna al labour a-bez. Pegen dishen­vel diouz peziou brezonek a anavezan, a zo enno leir gwech muicc'h a che r iou egei na ve rei !

Anavezel e vo diouslu « Ar C'houmoul a Dec'h )i evel la­bour e u r Chel i . Kembre, gant he chalón c'hlan, Iiegredik, aonik dirak Doue, a zo skeudennel aman. Ha Breiz, he c'hoar, a anavezo ar skeudenn. Studi eun ene, ene eur vaouez paour, bet kablus gwechall, .sein testen ar pez-chuar i : arvariou, glac'har, morc'hed, en diwez peoc'h ar spered lizet dre ar garantez. Sellit penaos eo deul ar skri­vagner a-benn da lakaal, berr-ha-berr, islor eur vuhez, en eun doare a ra d'imp adveva ar vuhez-se. An emziviz être ar Wlreg hag Drouk-Spered n'eo e gwirionez nemed emziviz ar W r e g ganti hec'h-unan, pe mar karer, ganl he c'houslians;

eun dro-viclier goz — iiuplijet meur a wech ; dibaot a wech^ aval, gant lievelep ampart iz .

Tenna a rin h o c h evez war iniplij an arouezelez er pez-man; da lavaroul, eo, an doare da zi.splega fromou ha tri-vliadennou, d o lakaal anal dre aroueziou, ha n'eo kel hep­ken dre gomzuu ar c'hoarierien; anaoul a ril pegen pouezus, pegen efedus e vez war spered an arvesler ar goulaoui a r e hoarilec'h. Aman, ar gambr ilenval, a va war denvalaal lamm-ha-lanun, beleg an diwez, m e o .sklerijenn'el Irumm, a dalv da arouèzia spered ar Wreg , he nec'hamanl tamm-ha-la.mni o kreski, beleg an diwez, m'eo en eun laol dinec'hel. (Í Sludiadenn e (iwenn bag e Du )>, selu eil-ano a r pez-c'hoari. Ma ve c'hoariet, e" rankfe^J liva pep tra war al leu­renn — ar mogeriou, an arrebeur i , dilhad a r c'hoarierien en daou liou-ze hepken. .Miret hon eus e Breiz, evil kinkja-durcz ar ch'oarilec h, ar boaziou heuliel eun hanter-kanl vloaz "zo e Bro-C'hall : seul wiroc'h e liskouez al lec"li-li\a-duriou beza d h o n daoulagad, seni welloc'h (evel ma n'he doa ar c'hoariva nelra d'ober nemel skeudenni ar vuhez.) Eun laminig fenlus ez oa lenn an deiz ali penaos ez oa bet poanicl e Ivaslell-Paol da wiska c'hoarierien ar Basion evel Vnzevieii cus amzer hor Salver ; gwiskamantou breizad a ve bel gwelloc'h ha kaeroc'h, moarvat (4).

Vez ar pez-man a zo talvoudus ivez e sei! eus an aroueze­lez. Ha gand eur ger diwar he fenn e klozin ar c'hentskrid-man. Ar yez-se, n'eo kel ar yez pemdcziek ez eo, hogen yez ar BibI, eeun ha karget a varzonicz, « linennekaei ). mar kirit. . \es e ve bel d'in rei ar pez-c boari-man d u n a n ben­nak ila drei e Ircfoetlaeh (iwened, Treger , Kerne pe Eeon. tiwell oo bel ganin e lakaal e brezoneg Icnnek, ha klask iniroul d'e-zan e veurded, e eeunded hag e varzegez.

Seul vili e preder ian , ha seul vui e leuan da gredi e lieo lennegez Vreiz, en amzer-da-zonl, beza eeun ha gwiriini, yac'h ha krenv, al lennegez a zere ouz e u r bobl he deus da slourm ovil beva, hag a rank selloul .splann dirazi, niiroul he cha lón slar l ha didroidcll. Pez-c'hoari an ao. Roberls oo, d'ani c 'hredenu, eur skouer vai eus ar pez a heller ober ganl nebeul a dra. Salo m e n em gavo unan, o-louez hor paolred yaouank, da gomprcii ar gentel, ha d'ober e vad anezi.

Uoparz HEMON.

(3) Hor ix'ziou Ijerr n ' in t h o g a s l iol l n e m e d ar n a g e s » rneneget a-us .

p ièces d e patro- (•i) Ciwir e l a v a r o u t ez e u s bet a n o eus nevezi k i n k l a n d u r e z ar c'hoa-r i l c c b g a n t T. M a l e m a n c l i e . (Sel l i t « C u r v a n » d a skouer .

Лг c'houmoul a dec'h Studiadonn о Gwenn hag e Du

Tud ar C'hoari :

Eur WREG. Hec'h OZACH. An DROUK-SPERED. Eur C'HLASKER-BARA.

Ledi : Eun li-soul digenvez e l iembre Amzer : Derc 'henl Nedeleg, diwezal-lre.

l'n sav ar onci, kenla Ira a wclil eo eur ganlol war enaoii, Ila drcnim ha neuz enr vaonez, displann. Dre ma leu ho laonlagad da veza boas ouz an Ttenualijenn, e verzil nur WREG, 0 lenn ganl poan en cui levr, a ziskouez beza liibl an li; eman ar Hibl war eun daol grenn ha koz, ha lakael eo bel ar ganlol, damdosl, en eur pikol kanlolor maen. .\-zehou e welil skieur eun dra bennak a die beza eun lanladig paour.

iliiilceil; e liiiDii ar gambr, n'eus enni, hervez doai-e, nemel nebeul a arrebeuri ez c//.-; eur preneslr, hag, a-gleiz, eun nor (la vont er-maez.Ar WREG, ha hi na yaouank na koz, a seblanl beza kalz kosoc'h egei m'eo c gwirionez; kramcnncl eo he dremm, rou(enncl-doun; kroummel eo bel he daoiiarn gand al labour; rouez eo he bleo gwenn. Diouz he gweioul, ez eo anal m'eo munirei ha gwall-necliel; lenn a ra, (romei gand ar pez a lenn; slumm-lavar he bro a zo ganli. Leun eo ai- gambr ti skeu<lou.

(iWRÍÍG (o lenn ar Salmou a vouez uhel). « Sevel a ran va daoulagad ei rezeg ar menezion : a belec'h e leuy skoazell d'in? Skoazell a zeuy d i n a-berz an Aolrou, en deus grae l an IVenv hag an Douar. Ne lezo ket da droad da streboti . . \n Hini az liwall ne vorcdo ket. An Hini a ziwall Israel ne voredo ket ha ne gousko ket... » (Sevel a ra he fenn, hag e selaou; neuze e serr ar tìibl hag ez a beleg an nor; dre sevel

G W A L A R N 15

!//• cliliki'tl e liytir ttni'zi liaij e .se// er-nun'z rn ilciivaliii'ntì; nciizi' f scrf <tn nor, I' Ira cn-dro d'In' cìindor, ÌKUJ O liijt'ri III'. Bibl i' sliiij itdaiii' du lenii (i voiwz uhel.) « ...O Aolrou, nan i argas-kcl V.v. fulnr, ha u aiu c'hasliz ket Kz kounnar . Az pez Iruez ouzin, Aolrou, rak d inerz oun. Gwella a c h a -noun, -Volrou, rak krcna a ra va eskern . Truhui lhel eo va ene: hogen Te, helek jiegeil, A(.lrou? Distro, Aotrou, dieub va ene. Salv e.e'lianoun, abalaniour d az niadelez. Rak er .Maro ne vez kel a sonj ac 'hanoul ; e r bez, piou Az t rugare-kaio? .Skuizel oun o hirvoudi ; bemnoz e t rempan va gwele a zaerou: doura a ran va gwe!e a zaerou. Loskel eo va daou­lagad gand ar c h i a c b a r : kosaat a ran abalamour d'am ene­bourien.. . )i {Sioni fi ra, en eur leniui.) O Done, perak ec'h eus va il i lezel?

(A'/is (//• r'ìmrn pelili, a-reltoii, e leu mone: (joapaiis an DROl K- .SPÌ :1M:D. u'"»br a denrala).

DIÌOL'K-SPKllKD iijoiipaii.-^]. a O Done, mar deus eun Doue... )i

(;\\ llliG. Piou o e h - c h o u i ?... lùis a belec'h e lenii ? Piou (!c"h-e'houi ?

DROl 'K-SPKRED. .N'anavczez ket ae 'hanoun ? Alies e vezan ganil.

GWlRMG. Lavarli d'in, piou oc'h-c'honi ? DllOt K-.SPLHKD. .Me eo ene da vab. (iW lii:(i. \ a ma!) ?... Deul oc'h da gas il'in kelou fall eus

\a ma!) '.' Lavan! d'in -- maro co ? ! ) I I ! ) Ì ; K - S I > Ì : | { K D . PÌOU o a r ? l'Iman peli ac'Iian. GWIILG. :\'aiin, n'oo kel gwir. . . l".!!! lizer ani ous bet di-

gaiilaiì. ar siziin diweza. !)H!)l K-SPi:i'.i;i). An dud a varv buan — a-wechou. Klen-

vedou a zeu a-da<d-lrumm, hag ar maro prim-ha-prim war o lorc'h.

G \ \ J { l ' i t i . Krenv eo. l^iskoaz ne vez klanv. DHOUK-SPKRKD. .'\-wecliou e leu ar maro pa vezer

yac'h : er c'hèrion dreisl-holl. lùir froudenn... GW' l l iG . Nana, peli anizer en deus bevei er c'hèrion. DROl'K-SPKRF.D. A-wechou e fell d'an dud mervel. GWIll'iG. Pelra lavarli ? DROLK-SPERKD. N'on .leus kel kavet a labour an darn

vrasa eus an aiir/er adal tri bloaz.'l-.vol-so o tener da veza skiiiz gand ar vuhez : ha neuze, aes oo mervel. l'iur gordonn marleze. cui lamm en dour yen. oun lenn fuzuilh. Gand eun lenn fuzuilh c vezer lazel diouslu. Da vab a ouie ober gand eur fuzuilh.

(i\y,UEG. Va faour kaez niabig ! Me oar oz eo glac 'harel . Hogen ne savfe kel e zourn oulan e-unan. (.-In DROUK-SPEUl'iD a e/hoarr. \r sklerijenn a denrala). Hogen piou o c ' h - e l i D i i i 'la ? Petra a glaskit aman ?

DHOIK-SPLRED. Me oo ene da verc'h. GWHKG. Va merc 'h ? Penaos e ve gwir ? Nann, n'oo kel

gwir. Gwasa barrad-avel a zo n'hall ket ober drong d'ar re a zo on o bez.

DROUK-SPERED. Hogen o eneou a vale. :

G W R E G . Dienkrez eo b reman . Eman hec 'h ene e r Ba­radoz.

DROUK-SPERED. Ha beza ez eus e u r Baradoz ? (JWREG. An dud vai, pa varvont, a ya d a r Baradoz. DROUK-SPERED. Mervel a roont marleze ; nel ra ken.

D a n D>rn ez oonl marleze. (iWRl'](J. - \ r re fall dilezel gan l Doue a ya d'an Ifern.

Eur baolrcz vai oa anezi. . \e t co d a r Baradoz. DROUK-SPERED. A gav d'il ? P e o marvel , sorrel ec 'h

eus ar shdafiou : gouelel ec h eus ; an boll amozeien a zo deul da glask frealzi ac hanoul . Perak ec'h ons-le gouelel , mar deo aet d a r Baraiioz ? Pa vez eu r bar rad-amzer en noz, pa yud an avel or siminal, jia strak ar grizilhenn(m on tan, ha to a gav d'il neuze oman da verc'h e r Baradoz ? Te a oar oz oo aslennel, yen ha gleb, on douar gleb.

GWTiEG. Pec'hol em eus , . \o l rou Doue, pa rdon i l d i n ! pardoni l d 'unan a nebeul a feiz... iNann, 'eman er Bara !oz gand an aelez !

DROUIv-SPERED. (ioùl a ouzout n oo kol gwir . . . Goût a ouzoul, e doun da galon, nen ian kel e r Baradoz. Euv wall-b e c h e r e z oa anezi.

G W P E i ; . Eur baotrez vat oa anezi. Me a oa he niamm. .Me a anavez anezi.

DROUK-SPERED. \ gav d'il, e gwirionez ? (iW'liEt; . Karout a rae ar chapel (IJ, hag a r prozegennou,

ha pa veze о labourai , n'oa nemel kanfikou a gane . DROUK-SPERED. Marleze n'oa nemed an ton a gare .

Karoul a rae капа. GWREG (Icner). Ya, karout a rae капа. Капа a rae о von¿

gand ar saoud... O, va bugel , va faour kaez bugel . . . Perak e l igori l ar gouliou koz-se ?

DROUK-SPÍÍRED. Kana a rae e-pad an hanv, pa veze war an henlou divròidi о vale...

GWREG. Divròidi ? I^ctra he doa d'ober gan l divròidi ? DROUlv-SPERED (ua'idreü>^). Marteze nelra . Ha kalz

marleze. . . Piou oa an divròad-ze edo о chom en Rendre ? GWREG. JNc otìzon ket piou oa. Penaos e oufen-me ? DROUlv-SPERED. Hi a ouie piou oa... Ha .sonj ae'h eus

eus an dervez-.se, e-pad m'edod oc'h ober ar focnn, ma tcuas-hen, an heol о Iintra wa r e vieo melen ? Neuze da verc'h a lozas he labour.

GWRECr. Ael oa da gerc 'ha l laez Irenk. Ar wazed о doa sec'hed.

DROUK-SPERED. Ha peli amzer с chômas a-raok donl cn-ilro, ha hi eur plac'h g r a e l da cnlana kalon our paolr ganl ho Ideo du, ho daoulagad ilu, lirzin, ha he divoc'h ruz. Eun deiz e lavaras unan bennak ez oa an diaoul en daoula-gad-ze.

GWREG. Ha me a lavar d'eoc'h ez o'a e u r baolrez vai. DROUK-SPLRED. Pa voe echu ar foenna, slrafuilh a voe

enni. Moni a roas da chom e-tal an aod. N'oa kel henvel pa zislròas.

GWREG. Laboure l he dea re galet e-pad an cost. DROUK-SPERED. Slrafuilh oa enni aba lamour d'eun dra

bennak. Kavet oc'h eus anezi e u r wech о ouela. Chom a reas d iwar neuze hep mont w-ar-dro a r chapel.

( i W n i ' i G [manlreì). A-walc'h ! Perak e lakail ar sonjou fall-ze om c'halon ?

DROUK-SPERED. С houec'h miz goude о voe beuzel. ("IW^Rl'iCr (enkrezel-holl). Kouezet eo a-ziwar ar voger dis-

mant rc l er stank, oun noz... va merc 'h ig kaez.. . O, perak dcgns d'in sonj eus kement-se ?... N'hellit ket va lezel e peoc'h ?

DROUK-SPERED. Eul letern oa ganti . Goût a ouie an henl. Marteze, gwell oa ganli mervel. . . tud a r chapel a vez garo ouz paolrozedjCvclli.

GWREG. .Nann, n'eo kel gwir. Me oar n'oo ket gwdr ! Biskoaz n'eo bet evel-se ! Eur baotrez fur oa anezi, biskoaz n'eo bel evel-se ! • . • .

{:) Evit tua Kembre, e talv « chapcl » kement hag » illz » cvldomp.

16 G W A L x \ R N

DROUK-SPEliKl). Ar vere li a-wechou a zo p a r d h e nuuuiu.

HKlJ. Ar vere h par d he manna ?... Done r a m par-tlono, n\)u kel «ire va lazi 1 Ponau-s em bije grael ?... Pe l ra he dije grael eu r p!ae h yaouank paour. . . gwiilreiis oa — den ne ouie. O, i)erak n e m lezil kel da ankounachaa l an holl draou-ze ?

1JH()1;K-.SP1:H1-:1). .\Miel!ez kel ankounachaa l . l»edel e c h eus alies, ha n ' o u l kel bel evid ankounachaa l . Doue n e u deus kei pardonel d'il, moarvat.

(;\VHl-:(i. () Done, lavar ez oun pardonel ! Kas pell diou­zin ar sonjou t'ali-man... <) Doue, perak ne lesponlez kel ? (.1// DROl'K-SPJiHIiD (/ r'Iiniir:). Hogen piou oc'h-c'houi ? Petra oc'h deui d 'ober aman ?

DHOÜK-SPI-^HIM). Anavezoul a rez ae 'hanoun. Dalc 'hmai e vezan en-dro d'il. Me eo tasnuinl da bec'hedon koz.

G\VHK(i. Hogen, pardonel iid bet — gwalc'hel gaid gwad an Dan. i.\r ¡riz diììiiin'l cu he cìii'ciz guild di- misioiioii givcchidl II sur enni udurre. Ilep gouzoiil d'ezi e slag- du gninz e-gi: enr nrezeger keinhiead koz). Done r a m par-dono, l'ali oun bel gwechall. Fall oun bel a raok beza kavet Doue. Hogen loenuui, kavei em eus !n>r Salver, ha gwalc'hei eo bel va iec'hedou. (Iwelel em eus dremm hor Salver, kui'umel gaiil di'cni ; e-pe.d ar Vision. (Iwelel em eus dremm boi- .Salver ; savel en deus E zou . a , ha galvel ae 'hanoun. Koiiezei oun war va dremm, ha gouelel em cus, ha kanet gloar an . \o l rou. Rak en noz-se co bel gwalc'hel va fec'hedcu e gwad an Dan, ha gwcnnoc 'h oun eged a 11 erc 'h.

DROUK-SPERFD. Te a gav d'il ez eo a-walc'h beza par-tloncl ? « Ha pec'hedou an ladou a gouezo war ar vugale, beleg an trede hag ar pevai-e rummad. »

( iWHFG. ÌNann, pardone l oun bel gant Doue. i\ 'cn dije kel lakael da c'houzanv ar re n'o doa g rae l netra. ^

DROlJK-SPEl{liD. .N'ec'h eus biskoaz hunvreet , p e d o da verc'h war da varlenii, e korn an oaled, e weites eun deiz an amezeien o legas d'il he c'horf maro war eur c'hravaz ? {Ar WREG a guz he drcniin cn he daouarn. Ar skcudou a deva). Ha meizel ee h eus en noz-se ez oa ar priz a ranke beza paeel ?

(JWREG. 0 Done, parilonil d i n , lavarli n'eo kel gwir ! Lavarit ez oun pai'donel ! O Done, perak nc responiez kel ? Perak !ie rez kel d a r sonjou fall-ze level ?

DROüK-SPI ' :nKD (.sí()íf/-/í;c,„í>e/). Te a gav d'il e lalv d'il peili ?

(_;\\ 'RI-;G (O c'holiniì fiziunsj. « lùir bedenn a darz ci' gaLm, IJcprcd a dizo skoUarn Doue. »

DROUK-SPERED. Evel-se e vez moulct ci levr-kaniikou ! Hogen, daoust ha klevel oo bel bepred da liedeiin ? Bisko-.iz n'ec'h eus pedel en anor ? Ha deul oo da vab dic'hioaz en-dro eus ar brezel ? Ha klevel co bet da bedenn on noz-se m'edout o pedi dirag an lan hanler-varo evit ma tistrofe tia verc'h hep droug d a r gér ?

GWREG. Kement a zo c'hoarvezel a zo mal !

DIÍOUlv-SPEIÍED. Da dammig tiegez non deus grae l biskoaz berz. Dimezet out gand our paolr dioil ha didalvez. .•\et co arc 'hanl da geren l gand eslranjourien. Paour out bel bepred. . . Ha breman n'eus kel cu r gwenncg en li, ha w a r c h o a z eo sul diweza ar bloaz. (Luonen). Pelra a ròi d a r gcst w a r c h o a z ?

GWREG. Eman va fried e kèr. Arc 'hanl a dleer d'ozan ono.

DROUK-SPERED. Eur c h o z bolaouer mezo a die d'ezan eun hanler-gurunenn ! Da belra e lalvezfe d'il eim hanter-gurunenn , ma c'hellfes kaoul anezi ? Warc 'hoaz n o z pezo nelra da rei. E koslez a r chapel e vezi. Poh unan a hello da welout. Ar vererien binvidik ha mare hadourien ar vourc'h a lakaio bilhedou. Ha neuze e leuy da dro — peb unan o .sellout.

GWREG. Doue a gaso d'in arc 'hanl , marteze. DROUK-SPERED. — Ha neuze e lavarint a vouez izel •

e t i czo : a l iegen paour oz inl ! Ma n co kol eun druez ! i"''o dije our mab mal, a gaste arc 'hanl d'ozo, e-Iec'h...

( ì ì W R 1 - : g . i \ 'hellonl lavaroul netra en e cnep. .N'oo kel en o wallogez !

DROUK-SPERED. Kiev ! {Paouez a ni eur pennadig). l'Iman da bried o tmit en-dro. . . Eman o ligeri ar gloued e Iraon e>r porz. Ha le a gred en deus oun dra bennak evi-( f u u ! ?

GWHl-lG. ' l ad I rugarezus , Roue Meur, selaou va fedenn ! I-lvidoul-To oo om eus ezomm eus an arc 'han!. . . O Doue, kas d ' imp arc 'hanl , kas d ' imp arc 'han l !

{An nor a zigor, hag an OZACH a zen e-burz. Dilhadou sul (In ha Icoz a zo gunlun, eul leiern wai- enaoii cn e zourn : '1,-as a ru al lelerii a-dreiiz d\ir gainbr beleg un oulcd. lino e luz ur gonion, hag e laka al lelern war an douar.

O/.ACn {rusl). Pe rak ec'h cus kasel ae 'hanoun — diou leo ac 'han, evil netra 1 Me am boa lavarel d'il ! Tenval eo an noz war ar marc'hail — koumoul du o kuzal al loar.

(¡WRl'X;. Gwelel ce h eus ar bolaouer ? OZAC H. iToa kel en e slal, nag en e di, na war leur-gèr.

Kavei rni cus anezan e lavarn al Leon Ruz, mczo-dall ! ( ; W U E G . Glebiel co da chupenn. Laka da hini goz en be­

lec'h. [An OZACH a iju e-burz ar gainbr-welc war un lu delioii.

Ar WliEA'i, choniel hcch-uiiun, a ziskouez holl c'houerveii-li'z he c'herseenn. Tenvuluul u ru c'houz ar gambi'.)

D R O U K - S P l - n i E D (goapuiis). Pe l ech cman an arc 'hanl ? PeiiH'b einan ;;n Dono a responi ouz da bodennou ? [Diluvur e e II oTTi ar WWE.C, : /;/ ivez cn cm clioulcnn pclcc'h emun — Kendel c'hel u ru.) « Lenv broman ; rak hon O'o oun done ; ornan o komz, pe o vont w a r - l e r c h unan bennak, pe o veaji, pe kouskel eo marleze , ha reí oo e zihuni. )•

G W R E G {dan .\env, cn cur bedenn diweza, birvidik ha lenn a feíz). U Aolrou, laz an touer-Doue-man ! {Chom a ra u-zav eur pennadig. .1/2 DIÌOIK-SPERED a ziroll da c'lioar-zin skillr).

DROLiK-SPEHF^D. Gweioul a rez, n e o c'hoarvezel nelra ; oniaoun aman e h o a z ! Da boira c lalv da Zone ? .Marleze n'ous kel a Zone !

( í W H I ' : g . « Er penn keiila, Doue a g rouas an Nenv bag an Douar . )i

DROIJK-SPERI'-D. Hag o veza ma oa eun Done made-lozus, en "deus lakael ac 'hanout er bed-man da labourai , da gaoul glac 'har , da gaout naon ! Lezel en deus ac 'hanout heb a rc 'han l , e kerz cur mest r hutiur . Lamet en deus da verc'h' d igani l . Da vab ne gav kel a labour ; c u r pez diod gwan, didalvoz co da bried : ha breman n'ec'h eus ket e u r gwenneg. i-ain Doue madelezus c gwirionez. . . {gwidreüs-lrc). Er penn-kenta. Salan a g rouas a r bed !

G W R E G (csllammel). Satan ? DROUK-SPERED. Ya, Satan eo a ren ar bed. Diskredi er

rez wa r se ? P'ec'h eus ezomm e u s eun dra bennak, goulenm

G W A L A R N 17

cl.iganl Satan, a N 'eus forz pe l ra a c 'houlennot en e ano a vezo ròe t d'eoc'h ! »

GWRE<;. Ped i Satan ? DKOl iK-SPFJ iED. Ya, pedi Satan, evid e u r wech. {Tfvel a reonl. Eman ar WREG o prederia doun. Salan a

hall tapoul kroij enni, rak krcdel he doa en he fedenn da Zone). (Jweiloc'h e ve ! Sonj , gxj.ullo c vo da zourn w a r c h o a z e r chapel , hag e leuy ar c 'hes ter war-du ennout . . . Ha te a fell d i t goulenn en e ano ?

G W R E G {y li'idre (is). Ròet e vezo ? ÜROL'K-SPERED. Ròet e vezo. G W R E G . Breman ? DRUUK-SPERED. ü ious tu . Ha te a fell d i t goulenn en e

Sino ? • {Douyel eo d'hen ober da weloul pelra a clioarvezo ; ober

a ra sin yanl he fenn da ziskouez he deus asanlel, hag e slay lia bedi. Chom a reont dilavar ; neuze e leu an OZACH e-bai z ar yainbr ganl liz ; kemmcl en deus e chupenn.)

OZACH ifromel-meurbd). Hon Aolrou Uoue Israel ra vo meule l ! E godell va chupenn goz, kavet em cus — eun han le r -gu runenn ! Saveleet omp b reman ! (.Ir W R E G a sell oulan, saouzanel). .Vchanla, perak ne lavarez gr ik ? Doue en deus Klevel iior pedenn . Biken ne zouet in ada r r e , biken ! Sell la — iskis co an han le r -gurunenn-man — c u r pez-mou-neiz a vro es l ren , emichans . Eur pez-mouneiz teuzet a-raog anizer a r rouanez koz.

( IWREG {yand euz). Arc 'han l an Diaoul eo. . . Taol anezan pell diouzit , taol anezan peli diouzit, pa lavaran d'it... O, daonel oun, daonel oun ! Pede t em eus Satan d e gaout , ha klevel oun bet ganlan . . . O, pe l ra ober, pe l ra ober ? Gwerze t CUI eus va one d'an Diaoul. . . Gwerzet em eus va ene evid c u r pez-mouneiz !

OZ.\C'H. Teure l anezan pell diouzni. ? Ne rin kel , va gwreg , ha Done o paouez ober cu r bu rzud cvidomp !

( ; W R I : G . .NCO ket Doue en deus ka.set anezan ; an Diaoul co !

vOZACH. An Diaoul, a d ra sur. . . P e r a k n o n em daolez ke! wai- da /"aoulin da d r u g a r e k a a t an . \ o l rou evid E vadelez vras ? Biskoaz n'eo chomet e u r w i r bedenn hep respon i . {/'li gnniz un OZACH cus Doue evel eus cur c'heneil, arabat e re bezii souezel. Doujus-bras e chom en E gcnver, e •gwirionez). T ruga rez , Aolrou, Icnnet ec 'h eus ac 'hammip a-dre daouarn hon cnebour ien ; t ruga rez . Tad madelezus . l\a(> breman e peoc'h, servijer mal ha leal. N'ec'h cus kel ke.sci kalz d ' imp, hogen a -walcb ez co.

GW'HFG. Penaos gwalc 'hi va cue diouz ar pec 'hed-man ? Pce'hel em C M I S a-enep Done — devel e vo va ene en Ifern da virvikeii. De\i a rin e r soufr bag en lan. Grae l em ous an lorfed uba l i kel boza pa rdone l . Pec 'hol om eus a-enob ar Spered Gian !

OZ.'VC'H. Te zo sud, va gwreg — evel da amzer a r Vision vras ! Breman ez omp d i n e c h — an han le r -gu runenn-man he deus saveleet ac 'hanomp !... W a r c ' h o a z ez a imp da gle-voul ar brezegenn, ha pa zeuy ar c 'hester e lakain a r poz-nian war a r piad — cvidomp hon-daou ; komprcn a rai i i l — ha nouzo e lavarint : « l-:ur mab mat o deus , a c 'houncz ba ra o ge ran i . y>

G W H I O G . .Arabat d i t ober .'-e ! Ponaos e c'hellfcmp lakaal a rc 'han l an Diaoul e piad ar chapel ? Sonj onnoun, em ono daonel , kollel da viken ! An Diaoul cn deus laercl va cue ! .'\nian eo bel, an holl nozvez, o louella ae 'hanoun. . . Ha ne welez ket anezan aze, or c 'horn, o c'hoarzirl goap d'in ?... O, potrà r in-me ? Kollel oun ! Va fried a vezo wa r bar lonn .Mirabam, ha me o pedi bag oc'h aspedi da gaoul oun ila-kennig dour wa r va zeod, r ag eno lenvadeg ha skr ignadog-denl a vo ganli . . .

OZACH. Te zo foli, va .gwreg, n 'eus ket a ziaoul aze. Ha mar (leo an diaoul en deus ka.set anezan d' imp, daoust ha no vo ket c 'hoari eun d r o d'ezan, lakaal ar pez-arc 'hant-se e piad a r chapel ? N'eo kel da ober an d r o u g ec'h eus gou-lennet anezan. . . Ezomm az poa anezan da rei da Zone.

G W R E G . Lzoium Iior boa anezan da vaga hol l o r c h e n l e z lous. Sede pe rak ne felle ket da Zone selaou ho r pedenn .

OZACH. N 'eus ne t ra d 'ober b reman — nemet pedi evi-doul . {l'icga a ra e benn).

G W i t E G (o piega he fenn). Re ziwezal eo b reman da bedi evidoun.

{.Ma c noarzil o klevoui ar bedenn gaer ha gwirion-innn, e rankil hen ober ganl lenerded ha kengaranlez.)

OZACH. O Doue, n 'oun ket evit kompren pe l ra c 'hoari gand ar merc"hed-ze. N'oun kel. C h o u i a gonipren , aval. C h o u i a gompren pe l ra c 'hoari gan lo — ganl peb unan anezo. Daskori t d'ezi he sìrrant vai. . . daskuri t d'ezi he skianl vat, dre a r ga ran lez a zougomp d'eoc'h, Aolrou. Evel-.se bezel graet .

{Tcvcl a reonl. Neuze e skòer ouz an nor. Skrija a ra an OZACH- hag ur W R E G . Skei u reer adarre — neuze e sellonl un eil oiiz egilc. Eun Iredc laol a glcver ; un OZACH, a oa duoiilinel, a sav hag a ija d'an nor. Ar WRE(J (/ ija war e lerc'h. .\r chliked a sav. hag e leu e-barz eur C H L A S K E R -B.\RA. Kenedek hag ecun-meurbel co e zremm. Eur vanlell hir a zo en-dro d'ezan, hervez giz an divròidi. Koz-koz ha kabac'h eo.

KLASKER-BARA. Tud vat an li-man, peU eo ac 'han da gè r ?

OZACH. I-ml leo... Il gand an henl belek krec 'h ar menez, ha neuze dre ar gloued en draonienn. Tròll a-zohou pa viot

-degouezei e-lal ar c 'hraou-denvcd, ha neuze kerzi l war-oeun belog an hent b ras .

KLASKER-BARA. Truga rez , mignon. (vWRECi {goude beza scllel piz oiiìuii). Doni o-barz h a g

azezit e-tal an oaled da domma. K L A S K E R - R A R A . Yen oo an noz. {Doni a ra e-barz, hug cz azez e kador-vrec'h ar WREG,

he delia lukaeì c-kichcn an lan evitati). GWRECi. Donl a r i l eus a beli ? KLASKl'lR-BARA. Eus a boli bras . GWREG. Ha poll hoc'h ous cl ioaz da voni ? KLASKER-BARA. N'om eus kel.

CAVRl'Xi. Ha kariiul a rafec'h debr i oun dra bennak ? KLASKER-BARA. Noni eus kel naon. GWRl'^G. Sec'hed h o c h eus mar teze . Ha karout a rafec'h

èva cu r bannac 'h laez ? KLASKER-BAR.A. Nann, n'em eus ket sec'hed. « Ne vcvo

kel an den wa r vara hepken, hogen war bop komz a zeuy ous genou Done. »

G W R E G . Eun den mal a zo achanoc 'h . OZ.\C'H. .'Vnaout a ra e VibI, da vihana. KL. \SKER-BARA. Nann, n'oun ket eun don mat . G W R E G . Anaout a ril, aval, komzou hor Salver. KL. \SKER-BAR. \ . Anaout a ran komzou hor Salver. Dont

a ran eus bro hor Salver.

18 G W A L A R N

GWHEG {yanl dadi). Eus Bro-Palestin ? -Neuze, anaout a r i l mor a r Galile ?

KLASKEH-BAHA. Pesketaet em eus war vor a r Galile. GWBEG. Bet oc li e Nazared ? KL.\SKEU-B.\H. \ . Keizel em eus e-lec li m e n deus c lioa-

riet hor Salver. GWREG. Ha hot oc'h e Betleem ? IvLASKER-BAPiA. Bet oun e-barz a r c hraou m e o ganet . GWREG. Ha gweiet hoc'h eus ar prezeb ? lvLASKEI{-B.\R.\. (Iwelet em eus al loened b tebri er

prezeb m e o bet asFennel. OZ.VCH. .\"eo ket gwir an dra-ze. Savet eo be t eun iliz

a-us d a r c 'hraou, war am cus klevet gand ar baotred a zo bet du-hont e-pad ar brezel.

IvL.\SKEIVBAR.\. Me oa eno, a-raok d'an iliz beza bet savet.

GWREG. Ha bet oc'h e Jeruzalem? K L A S K E R - B A R A . Meur a wech. GWREG. Hag e liorz Jelsemani? KLASKER-B.\R. \ {clioiich-nirnrbcl). Hag e liorz Jel.se-

mani. GWREG. Eno c<» bet gwerzet. Judaz a douellas anezan —

evid a r c h a n t e touella.s anezan. OZ.VC'H. Va, bepred e lagacl war ar yalc'h. K L A S K E R - B A R A . Eur merour eveziek oa. O Z A C H . -Neo kel evit se e reas an dra-ze. Fel loni a rae

d'ezan kaoul an a r c h a n t .

CiWFIEG. Gwerza a reas hon "Aotrou evit t regont pez arc 'hanl .

K L . \ S K E R - B A R A . Tud zo o deus gwerze t o ene evit ne­beuloc'h.

GWREG {saouzanel Irumin). Gwerzet o ene? IvL. \SKl ' JR-BAR. \ . Ya, gwerzet o ene divarvel da Satan

evil nebeuloc'h. Judaz, aval, a bedas Doue, ha Doue a bar-donas d'ezan.

GWREG {buan). Eman er Baradoz neuze? K L . \ S K E R - B A R A . iNann, n e m a n kel e r Baradoz. O Z A C H . Eman en Ifern? KLASKER-BABA. iSann, n e m a n kel en Ifern.. . Eman

oc'h ober pinijenn. OZACH. O c h ober pinijenn ?

KL.\SKER-B.\RA. Ya, eman c'hoaz o kanlren war an douar. . .

GWR1'>G (" Iroucha c yoraz). Doue en deus gallel pai--doni da Judaz?

K L . \ S K E R - B A R . \ . \a, Jutiaz hag an holl beche r i en gaez; « ho peehcdou , hag i ruz, a vezo g w e n n o e h eged an e r c h )>.

(iWRl'Xi. Klevel om eus en deus bet Judaz keuz d'c boohed. Degasel on deus da Zone pr iz e d rubarderez . Tao-lol on deus an trogoni pez arc 'hanl war leur an tempi.

KL. \SKER-B. \R. \ . Ya , ha skignel inl bet a c h a n o dre be-var c 'horn an douar, ha kalz d roug o deus g r ae l abaoe. {Tevel a reonl holl.)

O Z A C H . Peseurd pinijenn a ra Judaz neuze ?

KL. \SKER-B. \R. \ . Eman o kanlren war an douar , skuiz- • meurbel . {Tevel a ra.) lùuan o klask an Ircgont pez a r c h a n t m e n deus gwerzet e Vestr evilo.

GWREG. Ha kavet on deus anezo? KLASKER-BAR.\. Kavet en deus anezo holl, nemed ail

Iregonlvel. ( iWRE(i . Ha p e n devo kavet hennez? KLASKER-B-MLA. [yanl levenez). Neuze o tigoro ar c h o u -

imud, ha dogomerel e vo or Baratioz en diwez! O Z . \ C H . Brao eo ar marvailh-ze,... hogen n e o kel gwir. K L A S K E B - B A R A (o sevel). Tud vat, diskuizel oun bre­

man, ha ret CO d'in morii. GWREG. K pelec'h e kouskot-hu henoz? KL. \SKER-B. \R. \ . Doue a bled gand ar golveni: daoust

ha ne bledo kel ganin?

GWREG. Yen eo an noz — n'hellit ket kouskot war an douar.

KLASKER-BARA. Meur a wech n en deus ket bet Jior Salver a l e c h da lakaal e benn. {Enian breman e-kichen an nor.)

GWREG {a-daol Irnmm, o kreyi cn hanler-yurunenn a za chomet war an daol). Kemerit an arc hant-nian, va den m a t ; n e o ket kalz, hogen a-walch e vo d eoe h da gaout peadra da zebri hag oul lec'h da gouskel .

OZACH. Pel ra rez? Arabat d it dispign evel-se an a r c ' h a n l root gant Doue.

GWREG. Ha te a liellfe lakaal an a r c h a n l - m a n e r piad warc 'hoaz, ha sonjal ez eo marvel a n den sanlel-man mar­teze gand ar yenijonn war a r menez?.. . Kemerit an a r c l i a n t -man, va den mat, ha bennoz Doue ganlan. Ha felloni a ra d'eoc'h kemer al lelern?

(.1;- CHLASKER-BARA a sell ouz ar pez-mouiieiz eun lammiy; neuze cur sell a laouenediyez a bar wai- c zi'emm)^

KLASKER-B.\RA {e biur (d levenez). iXann, n'em bo ket ezomm a lelern war va honl! (Chom a ra a-zav e loull an noi-, li'òcl war-du ar yambr.) Tud val, omaoc'h lost ouz a n Xonv! Bennoz Doue war an li-nian!... Ha ne rofec'h kel ho pennoz. d 'eur beajour skuiz, a vo echu emborr a veaj?

GWRl-Xi. Ne ouzomp kel penaos rei d'eoc'h hor bennoz. Mar kirit e pedimp evidoc'h.

KLASKER-BABA. \ a, pedil cvidoun! {.\n OZACH h<iy ar \\\\\\{\ a zu,>iilin. .\r C'HLASKIOR-

B.VRA a dro c benn irai-du ta- yi.iiibr a-nndc moni knit, ha neuze e c'hoai-vez eun dra .-ioiieziis. Ar sklci-ijenn a zo ca­drò d'ezan a yiesk, ha keniiiicl co a-yrciin. liur skleriienn doncel a bai- a-dreuz d'e zremm. .\euze e sleuz di-e an nor^ liakltd e paouez an OZ.\C H a bedi, hay e kemer iiianlell ur CHLASKER-BAR-A., bet lezel yant heinan war ar yador.)

OZACH. Sell la, lezet en deus e vanlell. GWREG. Kae buan war e heul! {An OZACH a ya er-maez. lull luc'liedeini a darz Iruiiim.

lull' pciinadmal a aiiizcr a dremen. .\eiize e li^lro an OZACH, slra/iiilliet-bras. .\r vanlell u zo ynnlaii c'hoaz.

( J W R E Í Í . N'ec'h ous ket kavid anezan? OZ. \CH {yoiislad, evel Ireanlcl). .N'oan kel oviil e welout

nop loch. Hogen, p'odon o vonl er-maez, ar c 'houmoul a voc-rogel e daou, hag e larzas cur wezenn vras beleg an nonv. {() sellout ouz ar vanlell.) Daousl ha n'oa kel lOliaz?

GWRL( i . « Echu end)err o vo v a boaj x , ' . M i i o z a n ; « n o u s nemed an Iregonlvel pez are haul n o n doa kol kavei )), enie­zan. Klevel oc'h eus?

OZ.ACIL Daousl ha ne oa kol — Jiulaz? GWREG. E u r c h a n n a d a -berz Done e z oa, ka.sel gant

Done da salvi v a one d i n . [Gand ar (luiilol ez a heley ,n-c'horn ma komze an DROUK-SPERED: n'eus nelra eno.) Gwelout a rez, n o u s nelra aman bi'eman! .\ol eo kuit!

(.1/' yambr a zo bremini leun a skleriienn).

Tròel diwar saozneg

A. O. ROBERTS.

Skeiidennuonel yiiil Creslon

G W A L A R N 19

Diwar-benn lennegez bro-Flandrez (1)

— « ü h ! vous savez, liítérafure el l i l léraleurs llamaiids, c e s i fuiíieusenieul ennuyeux

Selu pelra a respunlas ouzuí an deiz al! eur c 'hanfanl yaouaidí, bel guulennalc l ganin. O veza barnel lennegez Bro-Flandrez en doare-ze, e sachas war e sigarelenn chouez-val, bag e slagas da goinz eus Iraou all.

Üisplegel en doa ar c'hanfardig-ze, mal a-walch, kredenn paulred yaouank eu r gèr a Vro-Flandrez a anavezan diwar-benn o leimegez vròadel. War-ze e ligoris, — me, eur Chel i , eun eslren, heb an dislera lakeniug eus gwad ar Franked em gwazied — levr an ao. André de Bidder : « Lennegez B r u - F l a n d r e z Breman ")> (2). An oberennou am. boa kavel dudius ; ha dudius e kavfen klevoul komz eus an oberourien?

Tenncl e voe va evez diouslu gand ar pajennou kenla. Selu eul lennegez a oa disked, loe hor. Eun nebeul gwerzennou kanmi-digamm, romanlou hervez giz re an amezeg.. . Mar­teze, en eur c'horn du bennak, lud ijmek o sevel laoliou-niicher : dianav e chomenl .

Neuze, selu eur slrol ladig paolred yaouank o sevel eu r gelaouennig : « Van Nu en Slracks » (üiwar-benn Hizio ha Warchoaz ) . E pep l ech hag e peb amzer e vez kavel kren-n e r d e d , n o d e u s nelra i . ube r nemel sevel eur gelouennig, — a nij kuil hep lezel nelra war he lerc'h, pa zeu ar skrivagne­rien d a n u a d goni'. Hogen ar Flandreziz-man a oa paolred dispar. Ü c'helaouennig a zeuas da veza eun Irompilh: eun irumpilh a chouez jonl drezan belek freuza o chorza i lhenn , ken na voe dibunet ganlo ar pep gwella eus o gouenn. Dre nerz-youl a r baotred kalonek-se e liwanas lennegez flandre-zad an amzer-man.

. . .Hag e sonjen en eun lammig kelaouenn, pell, pell-bras du-honl, em bro-me, eman adal eun nebeul bloaveziou o vont war gresk.. . Burzud Bro-Flandrez, daousl hag eman o vonl da ehoarvezoul breman e Kellia?...

Hop mar oboi, o c 'hompren a raen, an diaraogerien-ze, l e u n a z a l c " busied : va didenna a raenl. Ha me da lenn al l e v r a bez, boomet... Pebez plijadur, mignoned a Flandrez hag a Vreiz! Pebez levenez, arvcsti ouz skoudonnou skriva­gnerien ehal loudek ar ouenn c'halloudek-.se! Penaos roi a i u ) i o u a n boll dud siniezus hag esllammus-se : an ijinou-i-i i ' i i- iraer a d a r z o-leiz war an douar-mah. Ponaos ne gar-fed kel ( i n i c i o (^¡ezelle, ar barz kevrmek, hoalus, an He-naour...

« lair beleg dister, o veva e skeud iliz-vour Korl.ajk iCourirai), pe oirc mogeriou our manah e Brugge. . . Ez eeun en (loa displeget kenod e vro chenid ik , pinvidigoz douar Bro-l-'laiidrez, kaerder , he blounv, ho chatal marellel, ha ho dremmweliou divenl!... »

S k ( M i d e i i n u u all o Iremen.. . Hugo Vorriesl ar prezeger, -Mbroebt Rodenbach « renel gand ezomm ar vraventez, an IIrz, ar e'honsonerez!.. . »

W a r o lore h e leu a r romanterien. . . Eun dra reiz eo! Ar wech-man, n n i l ket a r re genla : an aolrounez barzed o deus c h o a z ar gwir da gerzoul a-raog ar re all er F'lan-drez? A zo mat!

Ar Mestr bras or penn a-raok : Slrijn Slreuvols, ar miche-rour ampar l , liver an douar . l*.-doug ar bloaveziou Iremen e liskouez .spered ar skrivagner-man beza bet troet ouz slu-diou all. Eur gildr(jenn arvarus , a sell an Ao. André do Bidder ouli, eun daeraouenn e korn e lagad. Evidoun-rno, hop lamm noch , e h o a n l bras am eus gwelout levr an ao. Blachon, « Pourquoi j a i m e la F'landre )>, [rod en izelvròeg gant Slreuvels. Al levr-ze oo en deus b o u l c h e l emzao a r Flandrez galiek, en em zispleg e r Merciirc de l-Utiidre. Nha l l kel ar Flandrezegerion Iremen heb anaoul ar pez a c'hoar­vez du-man.

Ha selu re all. Cyriol Buys-so, ar marvailher; Lode Bae-kelmans, liver gwirion kaeou Antwerpen, ha re all c'hoaz...

Barzed adar re : Pro.sper \ ' an Langendonck, a zo henvel pop barzoneg anezan « ouz cur park ec'hon, gand ed o wa-gcnna, ledan, finvus, lies-doare ha kompez war eun dro Ì. Van de Woestijno, an arouezeler en deus eu r slunnn-skriva d'ezan o-unaii. Edniond Van OITel...

Perak rei o holl anoiou, hag i ken slank ? Ha koulskoude n'en deus an ao. . \ nd re de Bidder nemel nebeul a spi cn amzor-da-zonl lennegez kaer ha dudius-dreis l e v r o . F'azia a ra, fizians am eus. . .

(iwaz a ze, n o dons ket ar Flandreziz a beziou-c'hoari. Eun druez oo; hogen, ret eo anzav e c'hellor beva hepzo.

Ha breman, ar pez a zo gwaskel , evil pell, em sperod, ar pez a fell d i n poueza wariian eo an nerz sebezus a zivor ous an hull skrivagnerien-zo, gand o awen ken dishenvel hag o eneou krenv. Al lonnegeziou roman a ziskouez ganl lorc'h dremm dreni our skr ivagner flak, dinerz : holl a gar o Ge­rard do Nerval... Aman, en enob. Ires ebe l eus barzed klanv-diglanv ha dalc 'hmal o kunuc'ha. . . E lennegez Bro-F'landrez, koulz hag e hini Keltia e kavan, evit gwir, skri­vagnerien velkonius, p rederour ien korfel-moan; hogen eus al lennegez-se e larz a r fizians, ar c'hred e galloud an ene.

(iouennou krenv, d'eoc'h eo an amzer-da-zonl!.. . Hag o serri al levr e sonjan er sioc'han am boa gwelel

derc'henl-dec'h : 0 ! lennegez ha lennegerien Bro-FMandrez! gwall-enoei'is eo kemenl-se!

N'oo ket, va faotr, evit lud zo, n'eo kel...

René DANIEL.

(1) En ibannef co bet a r p e n n a d - s k r i d - i n a n c g a l l c g o r « M e r c u r e de F i a n d r e », L i l l e , Meurz 1925.

(2) « L a L i t t é r a t u r e f l a m a n d e c o n t e m p o r a i n e », g a n d a n a o . A n d r é de Ridder , 1 levr , 2, Opdebeok, A n t w e r p c n , h a g Ed . C h a m p i o n , P a r i s , e m b a n n e r i e n .

Traonienn skeud ar Maro

.Man a savas beurc-mal. Dranl oa an heol, fresk ar minlin. Gleb oa an douar , al louzeier bag a r gwez. Ha pep tra a .«a dranl ha fresk.

Fair jolkonn vara bag oun lammig fourmaj a drouc 'has , a lakaas en eun drouin ler a istribilhas war e gein. En drouin e lakaas ivez e u r roched, cur re loerou-l>err, hag eun draig ali pe zaou.

Ha neuze en henl . A-dreuz d a r gompezenn, a-hed an honl bras e kerzas jio-

lek kreisteiz. Edod oc'h a ra i e r parkeier . Ganl daoulagad seder a wele Alan an daou varc'h, o sacha ganl holl nerz u bvuclied war ar sugcII, bag an denig a-drenv, o ren traut holl nerz e zivrec'h kerz an baci. Slouef o-zri war an douar, o-zri soubet en o c'houez. K lez an henl edo micherourien o torri mein, lunedou du war o fri. ini ivez, soubet en o chouez , o trei kein d'an heol.

20 G W A L A R N

Dre a r gér iadenn e t remenas . Digor oa prenes l rou an ti-skol. Eno e welas keinou plegét a r vugale, hag e klevas moueziou rust diheson ar vistri. W a r leur-gér, e welas kei­nou pleget ar maouezed daoulinet en-dro d'ar poull-kanna, a d regerne ar gér iadenn a-L>ez, ar girzíer hag a r c 'hlouedou, gant safar o zeodou garo ha st lakadeg o golvizier.

Da greisteiz ez azezas da ec'hoaza e-kichen eu r feunteun. E skeud ar gwez e tebras. Goude e kouskas eur pennad. Neuze ez adstagas da vale, l)etek serr-noz, m e n em gavas dirak mogeriou eur gér vras.

Tiez a-viliadou, touriou uliel lemm o sevel en oabl e r c'houmoul ruz-aour. Kleier o vralla. Treniou leun-chouk o redek dre ar maeziou difinv, o c'houilella dre ma steuzient en hentou-keo. Tram-gir r i o tournial wa r a r pontou, bagou-dre-dan o fraonval a-zindan. St ronsadennou kirri-dre-dan. Tud war ilroád e-Ieiz o vont-dont evel pennfollet dre ar s l raedou a bep tu. Tud all e r p renes t rou , o c h astenn o ou-goug tia aezenn an abardaez.

Eun daboulinadeg a s trakas a-daol t rumm en e gichen. E-harz mogeriou kér e welas renkadennou tíez hir, izel, holl henvel.

— Sed aman eur c 'hazarn, emezan. • Pevar soudard a oa o tont er-maez eus ar c'hazarn.

— Perak oc'h soudarded? a c 'houlennas Alan outo. Eur mousc'hoarz diod war heder dioujod. Respont ebet. Ouz daou all a zeuas d'o heul e c 'houlennas Alan hevelep

Ira. — .Ne ouzomp ket, cmezo. Eur chorpora l a doslaas outan neuze. — Pelra a fell d'il gouzoul? emezan. — Goulenn a ran onto, eme Alan, perak int soudarded.

Ha ne lesponlonl ket, pe e respontont na ouzont kel. — Soudarded inl, dre ma rankont beza. Ha ne ouzoul kel

kemenl-se? — Nann, a lavaras Alan. Dare e voe ar cho rpora l da vont e kounnar. E-lec"h se,

aval, iruez a savas ennan. -— Pa v e z aloubel a r vro, emezan, e z eo dlead pep bini

uuini w a r be skoazell. Paour ha pinvidik, lakaet ez eo yac'h ha krenv, pep bini a die mont. Ha m a r deo lazel, ne lava­rer kei : gwell a ze ! hogen eun eno r bras eo d'czan. La­kael e v o e ano w-ar sichenn e u r peul-maen e-kreiz a r voureh , ha lakaet e vo ivez war eun daolenn goad pe maen-marbr e-barz an iliz. Evel-se ne v o ankounac'hael biken. Sede perak cz e o ret da bep liini moni da soudard.

. \nian c naouezas a r chorpora l . Alan a lavaras gouslad : — Ha dre-ze ez eo r e t d'eoe li dougen an dilhad-man, n'int

k e l grael , a welan, daoust n'oun ket kemcner, diouz ho meni?

— Ha dre-ze ez eo ret d'eoc'h saludi an ofiserien, ha senti O l i l o e pep Ira?

— Ya, eme ar c'hoi^poral, evel m'eo ret d'ar soudarded-honl va saludi, ha senti ouzin e pep Ira. .Ne reont kel be­pred, avat; ne vezer ket breman striz a-walc'h.

— Ha laouen o e ' h a gement-se ? — Da lavaroul oun laouen alno, n'oun ket. Laouenaal a

ran o sonjal ez eo va dlead. Hogen te ivez, paotr, a vo sou­dard hep dale.

W^ar-ze e lavaras Alan ez oa mail gantan moni da gouskel. Ar c'horporal a ròas d'ezan ano eun osteleri marc 'had-mat e kér.

I l

Antronoz beurc-mal odo en henl adar re . Ha pa na welas nemel lud ha traou damhenvel ouz re an derc 'henl , ne gom-zin kel anezo.

D'ar pardaez-noz e tegouezas d i rag e u r c'hovel. Kerzei en doa an holl zevez war-eeun e i rezeg a r c 'hornog, hag edo an

heol o sklerijenna an oabl a-us d 'ar c'hovel pa skòas ouz an nor da c'houlenn bod evid an noz.

Tr i den oa e-barz a r c'hovel : ar gov, e w r e g hag e verc'h, e u r fetizenn a blac'h seitek vloaz, lagadel-glas, plansonel-kempenn he bleo melen. Goude koan e lakaas ar gov degas eu r voutailh gwin koz; ha neuze da varvailhat.

— Ha dimezet out, paotr? — N'oun ket, eme Alan. — Neuze klask eu r wreg , paotr , ar c 'henta a r gwella. — Penaos e ve dimezet ? eme ar wreg. Re yaouank eo

c'hoaz. — Dlead eun den onest, eme ar gov, eo dimezi ha kaoul

kalz bugale. Bepred em eus lavaret kement-se; hag emeur a-nebeudou o tont da lavaroul eveldoun. Setu eun dra a len­ner breman bemdez e r c 'helaouennou, a glever e prezegen-nou hor c 'hannaded hag e sarmoniou ar veleien : dimezi, kaoul bugale.

— Ha perak, m'ho ped, bugale? eme Alan. Eur sell a druez a reas e ostiz outan. — Bugale, paolred ha merc 'hed; paotred, da zifenn a r vro;

merc 'hed, da zimezi d'o zro, da gaout paol red ha merc 'hed ali. Kompren a rez?

— Ouspenn, a gendalc 'has ar gov, mal eo d'eun den di­mezi, ha pa ne ve nemet d'ezan e-unan. .Mar deo onest an daou bried, hag oberiant, e vezonl bepred ei i rus.

. \nian e teuas eun huanadenn gan l gwreg ar gov. Heb ober van e kendalc 'has c'hoaz : — Ha pebez plijadur, en ho kozni, gweioul eun loullad

bugale vihan daslumet en-dro d'eoc'h. Aman e lenas eun huanadenn gant merc 'h a r gov. Gwreg ar gov a daolas eu r sell lemm ouz he merc 'h, ha

neuze ouz .Man. Ne lavaras grons . Hir amzer e padas a r gaozeailenn. Plijel-braA e voe an tri den mat gand Alan, nemel karet o dije anaout e vicher, ha da belec'h ez ac.

. \n l ronoz vintili, edonl o-zri war dreuzon an nor da gi-niiadi dioulan.

— Kenavo, paotr! cine an lad. — Kenavo! eme ar vamm. •— Kenavo, aolrou! eme ar verc'h. W'ar-lerc'h eur pennad e Iròas Alan e benn ada r re war-du

ar c'hovel. Edo chomet ar plac'h yaouank war lein an dere-zioii. Beii gweeh ma Iròas c benn e welas he mouchoucr ig gwenn o c'hournijjal c toull an nor.

I I I

Eus an dud hag an Iraou a welas an Irede <leiz, ne gomzin kol aman. Henvel oanl ouz re an derc 'hent .

War-dro serr-noz e lenas e u r c'hemm bras war ar vro. Menoziou koadek a save dirazan. Act oa an hen l d 'eur weno-denn slriz, dizareinpred, kuzel ganl deliou b roudus ar pin. Gand an noz, du-pod e kouezas an denvalijenn. Setu en kollel o kanlren a daslourn e-touez ar gw-ez, beh andor ouz a r yonijenn bag ar glao a siage da ziskenn a-veradou ledan.

Asoupa a reas e droad en diwez ouz brec 'h e u r c 'harr, cur c 'harr ig n'helle beza ncmed e u r c 'harrig-azen. Ha hin-noal eun azen a glevas diouslu; ha diouslu e welas cur gou-loii-lulig e prenesl r eul logell vihan. Kaslelodennou, pilli-gou, eun daol, cur wrac'h koz kluchel w-ar e u r bern pilhou d i rag an lan.

— Deus e-barz, paotr, eme ar wrach, p 'en doa lavarel d'ezi piou oa.

A-benn eur pennadig e s lagas da gomz eus he mab. — Sed aman e luc 'hskeudenn, emezi, e luc 'hskeudenn di-

w-eza, lennel en Afrik, nebeul a-raok ma voe lazel. Daou vloaz zo breman ez eo bel galvel da sondarti . Maro co ar-lono. Hizio ez oun va-unan, hag ez an dre a r maeziou da werza podou, pladou ha t raouigou ali a bep .seurd. Re i eo labourat . Eur mab am eus bet. Róet em eus va mab d'am bro. Bolontez Doue bezel graet!

G W A L A R N 21

Pa c 'houlennas ouz Alan da b e l e c h edo o vonl, e voe spuntet o klevoul ar responi .

— Biskoaz, emezi, den n e o ael dreis t d a r meneziou b ra s du-ze — a vije, aval deul en-dro . Du-ze eo bro al loar.

, i:n aner e klaskas Alan gouzoul muioc h. Droug enni , e kei ida iebas a r wrac l i da lavaroul :

— Du-ze eo bro al loar, l i a neuze : — Poenl eo moni da gouskel . Abred e rankan sevel war-

't;lioaz. -\uz vai!

IV

Dishenvel e voe beut .Vlan antronoz. Ev vro ma kerze n"oa den ebel , li ebel , gwenodenn ebet , ne l ra nemet meneziou koadídí, ulielennou nieinek, scrz, ha meneziou lemm, er-c'hek, o I r o u c h a an oabl. Lennon boull, difinv, en em lede, an eil a-z ioch eben, e doun pep s tankenn, a-wechou gias evel an oabl, a-wechou louel, liou an dir , a-wechou gwean , liou an a rc 'han l , diouz ma oanl gwele l eus an izel pe an uhel, a-bell pe a-dosl, skleri jennet pe e r skeud. Bel oa da Alan pignat , p igna l dibaouez. Ken splann, aval, oa an heol, ken fresk ha digoumoul an oabl, ken nevez, ken gwerc 'h ar bed-ze, biskoaz saol re l ganl den, ma kerze hep saniout poui.-z e golf war e zivesker, ken skanv bag an aezenn a zouge d c z a n c'houez ar reTer, an dour yen-skourn hag an e r c h . Bep kammed e kemme an taol-lagad en-dro d'ezan : an izelennou a save, tra ma sänke an uhelennou, hag ai Icnnou a oa krenn en em astenne t rumm, hag a oa hir, bag e- lech n'oa be l nemed c u r menez e t iwane daou, hag e vva-genne an douar a-bez dindan e dreid evel k igennou eu r ramz kouskel o tihuni.

Da greisteiz e welas eur valafenn velen, ken bras , n'en doa biskoaz gwelel brasoc 'h balafenn. Eur vandennad kerc 'heized a daolas w^arnan he skeud. Eun e re r , dillach e ziouaskcll, a riskias dibrez eus kr ibenn e u r menez da gr i -benu <-ur menez ali. A bep lu e klevas an aer o t regcrn i gan l r ichanadeg laboused bihan. Ha damc 'houde , m'en em gavas oc'h ober heul a-hed eun draonienn c'hleb, e welas Iro-war-dro, c i ré ar gwez, e-touez a r geol hag ar bleunv melen ha ruz, a bep seurd loenedigou o redek hag o lammet skanv, razed, minoc'hed, logod, kaerel led, kizier gouez, konikled ha gedon, hag a-zioutan, gwinvered. Demmed a welas ivez, ha kirvi : unan, daou, tri , pevar ha pemp. Ha loened ali nanaveze kel. Ar gwez n'anaveze kel an hanler anezo kcnnebeul , nag ar bleuniou nag al louzeier iskis ha kaer-nieurbel a greske slank war al Icton en heoliennou bihan. Tachennou-douar a-bez a oa gwenn, ha re ali a oa ruz, bag a-hed ar gwaziou-dour ez oa bleuniou glas, leo, uhel, boennis d'ai lagad.

Levenez diharz a lakae eno pep kalon da dridal . Levenez en ancvalcd, ci louzeier, en aer, en douar ; levenez ha sioul-ded souezus, en draonienn-ze leun a s tummou, a liviou, a finvadennou hag a drouz. Levenez, sioulded hag unvaniez : en draonienn-ze leun a skleri jenn hag a skeud, a grouadu-riou anavezel, a g rouadur iou dianav, leun a beoc'h hag a slrafuilh, evel ar c'himiad diouz e u r bed koz, evel dor lirzin cu r bed all.

g o u r l e izili ; lerennou an drou in a zouge w a r e gein a d rouc 'has e skoaz ; mezeveilet, ez azezas war e u r niaen, e zaouarn o sacha war e zivrec h evel p loum.

(jand a r sku izder a oa kouezel wa r e gorf, ez oa kouczel e u r skuizder all war e spered ; maro ar spi en doa lakaet e wad da virvi, tommel ha laouenaet e galon an holl zevez ; en e lec'h, nec 'hamanl , dilevenez, melkoni .

Klask a reas .sevel a-ziwar ar niaen, o sonjal e kement en doa lezel a-tlrenv : en liez, e r parkcier , el loened hag en dud ; el labour , e p rede rennou dister , e dleadou digened ar vuhez.

Klask a reas sevel ; ha nhe l l e ket. Hak e u r vouez, skil tr evel mouez e u r bugel, ha k renus evel mouez eun hini goz, a gane Hour en e giclien, ha ret ez oa d e z a n .selaou :

« Pa zeu an diakai-anizcr c Itadan cd, hag e kenipcnnan va zi ; pa zeu ai- goanv e sei'ian va daoulagad da gouskel, ha ne vennan kel diliutii.

Pignal a ran war enl leslr bras, hag cz an war-du ar C'hoi-nog ; ha kaer ha kaer am bezo moni, c vo an it col beprcd etti raok.

.Moni a ran d'cur vro vurzudus, ha ne zislròiti ken ; ar blettnioti am cus kuluilhel hag an Iraou am eus givclel, n'inl evil den.

.in ticb a zaslutn ar furnez a vo kasael gand an dud : ail tieb a zaslum cur berti aour a vo berr ha brcsk c vriid.

An neb a zaslum Ira nc dra, an neb a diz ar pal ; pa vo maro e vo lakael er vcrcd da vreina gand ar re all.

Hogen an neb a gelo pell, dre an henlou dianav ; hag c-lcc'h ne deus na henl, na garz, na kacl, na dra[.

i\'a Ira ebel dirag e droad da herzcl pe da ziskouez • e palez meur ar Maro kaer, binnigcl e vo hennez.

tiinnigel er .Maro dranl, 'vii kemenl n devo dilczel ; e-lec'h ne deus na maiiim, na lad, na brcur, na mab, na mignon ebel.

.\a ti, na kér, na bro, na gouenn, na poan, na labour, na dlead ; rak eno e vez dimczel ar peoc'h gand ar brezel, hag an droug gand ar mad.

Kasoni ha karanlez, an diaoul hag an done, a zans hag a breder nebeul ; e. koroll kemenl a zo bel ha n'eo mui nemed eur skeud.

Eur skeud lirzin cn Envor c'hlas, savel war he C'harr-Tan a red ; atnbrougcl gand ar Froudenn dre daouzek Dor ar Slered.

Pignel war eun inkanc wenn, pe eur marc''h-kornek mar­teze. O ! pelra eo bleuniou an douar e-kichen bleuniou da hunvre !

Bleuniou da hunvre o Untai 'vcl ouroulcrioii ar brug ; pa dremen an avel en noz d'an daoiilamm a-hed ar grug.

Medercz lenvou an douar ha daclou ar morion doun ; kannadez fcal n anavez ha na gar den nemcdoun.

A lavar da bep hini : « Deus ! pa n'oul nemed avel ! kasel gand avel cvcldoul, hag aon ac'h eus c'hoaz da verrei ? »

() deus ! ha tnarv ! brao co inervel e giz pe c'hiz ; kencdus ha krenv,. o clioarzin, c balc'hder ar yaouankiz !

Aslenn a reas wa r an douar yen e izili skournet , hag e Iròas e z remm war-du an nenv. . \ - raok mervel e t irollas da c 'hoarzin, o sonjal er soudard , e r gov, hag er wrac 'h koz gant h e c h azen. Hoparz HICMON.

An draonien a vrasaas, hag eun taol-lagad ec 'hon e n - e m zisplegas a-nevez dirazan. IN'oa ket kuzel c'hoaz an heol, pa d remenas koumoul du a-us d'e benn, o varella a r p rade ie r gand o skeud, o tilufra a r slankou hag ar poul lou-dour raelen. A-benn e u r pennad e voe golòef-krenn an oabl ; latari a rae .

Mont a reas a-hed Iroad eu r menez. Edo an noz o koueza p e n em gavas e doun eun draonienn, leun a skodou b ras dizcc'het, w a r ribl e u r ouerenn aet da hesk. Hag hen da gerzou l pr im-ha-pr im. . .

Hogen, a-daol t rumm e teuas p o u n n e r e drc id , skuiz ha

NOTENN :

E t rede niveron CAVAL.ARN e vo kavel kendalc 'h « . \ r Skarbouklenn Vras » ha « Pwyll, P r in s Dyvel » n'co kef bet ga l le l kavoul a lec'h d'ezo en niverenn-man.

GWALARN .Adniverenn leiinegel tr imiziek Breiz .Mao

Priz ar c 'houmanant-bloaz : 5 lur (evid ar bloavez 1925). Kasit a r c 'houmananlou da vureo Breiz .Mao, 8-10, rue flu

Vau-St-Germain, Roazon.

22 G W A L A R N

Diarmuid lia Grainne X. — MUADAN

Sevel a rajont niinliii-mat, h a k e r z o u t war-eeun etrezek Gwern Finnlial . Fno en eni gavas ganlo eur paol r yaouank neuziel-kaer, n o a arniou ebet ganlan. Diarmnid a c 'houlennas outan piou oa.

— Eur c 'hadour yaouank o klask e u r raestr, emezan. Muadan eo va ano.

— Pel ra a ri-le evidoun, paotr ? eme Diarmuid. — Da servija e-pad an deiz, da ziwall e-pad an noz, a respontas

Muadan. — Kemer a r ¡jaolr-man ganit, eme C'hraimie ; nhel lez ket

chom alao divevei. En em glevoul a rajonl, hag ez ajunt war-du ar Slèr Carrlach.

Tizel ar slèr gaiito, e lavaras Muadan da Ziarmuid ha Grainne pignat war e gein da dremen war a r ribl all.

— Eur b e c h pounner e ve d'it, eme C'hramne. Koulskoude o c h e m e r a s war e gein, iiag o dougas betek ribl

all a r slér. Hag ac"hano beleg ar Stér Beit, m'o dougas en hevelep doare.

E-barz eu r c'heo ez ajont, e-kichen Gwern Penn ar C"hoad., a-zioc'h Tunn Toime, hag o penn pella ar c'heo e reas Muadan da Ziarmuitl ha Grainne eu r gwele gant korzennou ílour" ha blen-chou fao.

Neuze ez eas e r c'hoad tosía, hag e Irouc'has eur wialenn hili-berenn hir hag eeun. Eur vlevenn hag eun higenn a lakaas warni', hag eun irinenn war an higenn. D a r slér ez eds, hag e pakas cur pesk. Eun irinenn. all a lakaas war an higenn hag e pakas eun eil pesk. Eun Irede irinenn a lakaas war an higenn hag e pakas eun trede pesk. Neuze e lakaas an higenn hag a r vlevenn dindan e c'houriz, hag ar wialenn en douar, hag e tegasas e dri fesk d'ai lec'h n jedo Diarnmid ha (irainne. Lakaat a reas ar pesked er ber. Pa vcent roslel o koagnjont. Goude-ze ez eas Diarmuid ha Grain­ne da gousko! e penn pella ar c'heo. Muadan a reas ged evito belog nr minlin.

XI. — ROUEED MOR BREIZ

Diarmuid a savas abretl, hag e lakaas Gre.inne da scvel, o lava­roul dozi ober geil evit .Muatlan, ma c'helije mont ila welout ar vro Iro-war-dro. Mont a reas. O veza pignot war ar grcc'hienn dosla, e sellas piz ouz ar re 'e r , ar chornog , an. hanlernoz hag ar c'hreisleiz. .N'oa ket bet peli ono pa welas our slrollad lislri herrckj spontus an nivcr anczo, o tont war-oeun ous ar c 'hornog eirezeg an douar. Nao navedad pennou bras eus al listri-ze a zonaras. Diarmuid a yeas da choulenn onto piou oanl, hag a be vro e touenl.

— Ni eo tri roue Mor Breiz, emezo, pennou ar Fianna Glas, gal­vel ganl Fionn mab Cumall da glask cun cnebonr d'ezan, our c'houiblaer forbannel. o ano Diarmuid O Duibne. Da zonl a-benn anezan omp deul. Tri c'hi-hemolc'h kontammus a zo ganimp da gas war e l e rch . N'eo ket an tan evid o devi, nag an dour evid o beuzi, nag an armou evid o gloaza. Daou vil a wazed nerzus a zo ac 'hanomp, ha peb unan evit kanl gwaz. La.var d'imp, piou out, ha daousl ha klevel ec'h eus kelou eus mab 0 Duibne ?

— Dec'h em eus e welel, eme Diarmuid. 'Me n'oun nemet eu r e 'hadour o vale bro hag o veva dre nerz va brec'h ha temz mat va c'hlezo. Mhen ton d'eoc'h, n'eo kel eun den evel a.r r e all ho pezo d'ober outan ma logouezit ganl Diarmuid.

— Ma ! N'hon eus kavel den ebel beteg-hen, emezo. — Pe ano oc'h ? eme Diarmuid. — Troad-Du, Troad-Melen ha Troad-Krenv, sede hon anoiou,

emezo. — Ha gwin a zo en ho lislri ? eme Diarmuid. — Bez' ez eus, emezo. — Neuze, degasit eun donnell, par plij, eme Diarmuid, hag e

tiskouezin d'eoc'h eun taol kaer.

Darn eus ar wazed a yeas da g e r c h a t an donnell. Pa voe dega­set, o librada anezi, e kemeras Diarmuid eul lonkaidenn diouti. Ar re all a evas ar peur-resl . Goude-ze e tongas Diarmuid an donnell belek loin ar grec'hienn. Hag hen ha pignal warni , ha diskenn ganli beleg a« Iraon, ha pignal beleg al lein adar re , leir gwech diou.siu dirag an divròidi, o chom war an donnell an holl amzer.

Biskuaz n'en doa gwelel eun laol kaer, emezo. Hag e pignas unan anezo war an donnell. Diarmuid a vounlais anezi gand e droad. Selu an divròad d'an Iraon, pa n'oa kel c'hoaz an donnell war I'uilh. Tremen a reas war ar c'hadour, ken na zeuas e vouzel-lou er-maez t u s o gof. Neuze e redas Diarmuid war-lerc 'h an donnell, e kasas anezi d a l lein adarre, hag e pignas eun eil gwaz warni . Lfizel e voe evel a r c'henla. Er c'hiz-se e voe lazet hanter-kanl anezo. Ar re n'oanl ket bet lazel a zislròas d'o lislri evid an noz.

Diarmuid a yeas da gaout e geneiied. Muadan, o veza lakaet e vlevenn hag e higenn war ar wialenn, a bakas Iri eog. Neuze o lakaas ar wialenn en douar, an higenn hag ar vlevenn dindan e c'houriz, hag e tegasas ar pesked da Ziarmuid ha Grainne. Evel-.se e koagnjont en abardaez-se. Muadan a gempennas eur gwele evit Grainne ha Diarmuid, hag ez eas da c'henou ar c'heo d'ober ged betek goulou-deiz.

' D i a r m u i d a savas abred, a zihunas Grainne, hag a lavaras d'ezi ober ged evil Muadan. Mont a I'eas da loin an hevelep krec'hienn. N'oa ket bet pell eno ma teuas an tri roue davelan. Ha felloni a rae d'ezo gwelout l3oIiou-kaer a-nevez ? a c'houlennas Diarmuid. Gwell e ve ganlo, emezo, klevoui kelou eus mab O Duibne.

— Gwelel em eus unan on deus o welel hizio, eme Diarmuid:. Hag hen ha diwiska e harnez hag e holl zilhad nemet e roched,

ha sanka fust goaf melen Mañanan (1) en douar. Neuze e reas eul lamm ; skanv evel eul labous, e teuas da goueza w^ar beg a r goaf, hag ez adiammas ac'hano ken skanv ha Ira, hep gloaz ebet.

Eur c 'hadour yaouank eus ar Fianna Glas a lavaras : •— Biskoaz n'ec'h eus gwelel eun laol kaer, mar deo eun taol

kaer a rez eus an dra-zc. Hag hen ha diwiska e harnez, ha lammet skanv a-zioc'h ar goaf

cn hevelep giz, ha koueza ken pounner warnan ma. 'z eas beg a r goaf a-drcuz d o galon, ha ma kouezas marc. Diarmuid a dennas ar goaf ous e gorf, hag a sankas anezan en douar adarre . Eun eil a zeuas d'ober an hevelep laol. Lazel c voe evel ar c'henla'. En doare-ze c voo lazel hanler-kanl ous ar Fianna Glas. Hag e lavar-jont d'ozah lenna e c'ho.af, da viroul na vije lazel muioc'h anezo. Hag int war o c'hiz d'o lislri.

Diarmuid a yeas da gavoni Muadan ha Grainne. Heman a zega-sas d'ezo ar pesked. En noz-se e kou.ìkas Diarmuid ha Grainne a-gevrel, ha Muadan a reas ged beleg a r minlin.

Antronoz e savas Diarmuid, hag e tegasas ganlan d 'a r grec'hienn diou vaz forc'hek, hag o sankas en douar. Bras-ha-Fero, kleze Aongus, a lakaas être an diou vaz, tròel e zremm w^ar-dn an oabl. Neuze e lammas kalz a-us d'ezan, hag e kouezas warnan, hag e kerzas leir gwech cus ar beg beleg an d.ournell anezan. Deul d'an Iraon, e c'houlennas ouz an divròidi hag unan a oa en 0 zouez a hellje ober kcmend-all.

— Fall 0 0 ar goulenn-ze, eme unan ; biskoaz laol-kaer n'eo bet grae l en Iwerzon n'en dije ket gallel unan ac'hanomp ober.

Neuze e lammas, hag o Ioni d'an Iraon ez eas e zivesker pep a du d'ar c'hleze, ken na voe Irouc'het e gorf e daou. Neuze e lammas eun eil, hag o tont d'an Iraon e koliezas en hevelep doare ma voe Irouc'het e gorf dre e greiz. Ha n'oa ket bel lazet muioc'h eus Fianna Mor Breiz an derc 'henl egei en deiz-se.

Lavaroul a rajonl da Ziarmuid kemer en-dro e gleze. Re anezo a oa maro en abeg d'ozan. Hag e c'houlennjonl ha klevet en doa kelou eus mab 0 Duibne.

(1) Eur goaf burzudus, bet ròet da Ziarmuid gant Mañanan mab Lear, eur strobinellour brudet. unan eus pennou meuriad Do Danann.

G W A L A R N 23

— Gweiet em e u s unan en deus e welet hizio, eme Diarmuid. Mont a rin henoz da glask kelou anezan.

War-ze ez eas da gaout Grainne ha Muadan. Heman a lazas tr i lesk. Koania a rajonl, hag ez cas Diarmuid ha Grainne da gous­kel, Muadan, oc'h ober ged evito.

D a i c'houlou-deiz e savas Diarmuid, hag e wiskas e harnez-biezel, n'helle kel beza gouliet d indanan, na warnan , nag a-dreuz dezan . Ouz e groaze-ll gleiz e s lagas Bras-ha-Fero, a laze an onebour diouz an laol kenta. Fust-Ruz ha Fusl-Melen a gemeras ivez, e zaou c'hoaf emgann Iroadet-start , n'oa <ien ebet, gwaz pe \aouez, evil parea goude beza bet gloazet ganlo.

.Neuze e l ihunas Grainne, hag e lavaras d'ezi ober ged evit .Muadan. P e welas harnezet , her ha kadarn, dare da vont d 'ar gad, aon vras a g rogas enni. Goût a ouie ez oa d'an emgann ez iio gwiskel evel-se. H a g e c 'houlennas outan pel ra oa o vont dobe r .

— Gand aon beza gwelel ganl va enebourien, emezan, em eus gwiskel an harnez-man.

Dizoaniel e voe Grainne, hag ez eas Diarmuid daved a r F ianna Glas.

Donara a rajonl raktal, ha goulenn outan ha keilou en doa be l cus mab O Duibne.

— E w^elel em eus n 'eus kel pell, eme Diarmuid.

— Neuze, diskouez d ' imp e pe l ech eman, emezo, ma che l l imp kas c benn da Fionn.

— Dianaoudek-bras e ven en e genver, eme Diarmuid. Eman buhez Diarmuid dindan warez va c 'hadarnded. Ne choa r i in ket an Irubard d'ezan.

— Gwir eo ? emezo. -— Gwir eo, eme Diarmuid.

— Neuze e rankez moni ac'han, emezo ; hag e kasimp da benn da Fionn, pa 'z out enebour d'ezan.

— Pa vin stagel, eme Diarmuid, e lezin va fenn d a vont ga-neoc'h.

Gand ar c'homzou-ze e t ic 'houinas Bras-ha-Fero, hag e trou-f 'has korf an hini kenta e daou. Neuze e tostaas ouz armead ar l"'ianna Glas, hag e s lagas d'o laza, o sailha waamo, dindano, a-dreuz d'ezo, evel e u r falc'hun e-mesk evnedigou, pe e u r bleiz o-touez denved, o skeja hobregonou lufrus-kaer an divròidi, ken na dec'has hini anezo da gonla ar pez a oa c'hoarvezel, pe da vruda e daoliou-kaer, nemet an tri roue hag eun nebeul kadou­rien o doa klaskel repu war o lislri.

Diarnmid a zeuas cn-d.ro hep gloaz na gouli daivet Muadan ha Grainne. Deul mat e voe ganlo. Grainne a c 'houlennas oulan ha klevel en doa doareou Fionn mab Cumall ha Fiainna Iwerzon.

— N'cm eus kel, emezan. Hag e koagnjont en noz-se. Da darz-an-déiz e savas Diarmuid antronoz, hag hen dioustu

d a r grec 'hienn. Eno e skòas war e skoed, ken n.ai d rege rnas gantan an aod tro-war-dro.

-Neuze, Troad-Du a lavaras ez aje e-unan d'en em ganna gan t Diarmuid, hag e touaras raklal . Hag hen ha Diarmuid sailha an cil war egile, evel gourenner ien o st igna o divrec'h hag o c'hi-gennou, evej daou ejen gouez, pe daou darò pennfollet, pe daou icon kounnaret , pe daou falc'hun dispont war rizenn eun lornaod. lia selu an emgann kriz ha taer a voe elrezo : o Stiepel o airmou peli diouto e lammont an eil ouz egile, e skoulmonl o daouarn garo war o c'heinou gwevn, hag e ro an eil e u r weadenn. nerzus degi le . Diarmuid, aval, a sav Troad-Du war e skoaz, a s tr ink e gorf war an douar, hag e chadenna a ra el lec'h-ze. War-ze e leu Troad-Krenv ha Troad-Melen d'en em ganfta, pep hini d'e dro . Chadennet ini en hevelep doa>re.

— Den ebe l n'hall o dislaga, emezan.. Hag o lezas mant re t ha skuiz-divi, da vont da gaoul Muadan ha

Grainne. An noz-se età e koagnjont, hag ez eas Diarmuid ha (irainne da gouskel, t ra ma rae Muadan ged evito.

Pa savas e lavaras Diarmuid da C'hrainne edo o enabourien. o toslaal. Islor an divròidi a gontas d'ezi penn-da-benn, penaos teir gwech hanler-kanl eus o soudarded a oa kouezet an eil war-lerc 'h egile e-pad tri devez, penaos ez pa kouezet kant ar pevare deiz

d r e e zourn , ha penaos e n doa chadeane t an t r i roue glas a r pempvet .

— Tr i c'bi-hemolc'h gouez a zo ganto , emezan, ha n 'eus den a hall o gloaza.

— Ha Irouc'het ec 'h eus o fennou d a n tri roue-ze ? eme C'hrainne.

— N e m e u s ket, eme Diarmuid ; seul hiroc'h e vo o foaniou, seul velloc'h. N 'eus kadour en Iwerzon a hellfe o distaga, nemet pevar : Oisin mab Fionn, Osgar mab Oisin, Lugaid e Zourn Nerzus, ha Conan mab Morna. Ha me oar na vini dis taget gan t nini eus a r re-man. E m b e r r e klevo Fionn kelou anezo, ha brou­det e vo e galon. Re i d ' imp, aval, mon t ac 'han, pe lizet e vimp gant Fionn hag ar chas gouez.

Mont a rajont belek Gwern Finnlial . Eno, skuiz e voe Grainne' ; Muadan he dougas war e gein betek Menez Luachra. Diarmuid a azezas war ribl a r s ter a droidelle dre ar menez. Edo Grainne o walc'hi he daouarn . E gontell a c 'houlennas d igant Diarmuid da drouc 'ha hec'h ivinou.

XII. — KANNADEZ FIONN HAG AR CHAS FERO

Evid an divròidi, a r re anezo a oa beo c hoaz a zeuas war a r grec 'hienn, o kredi don l a-benn da zislaga buan an tri roue. Ne rajonl, aval, nemel s l a r l aa l o l iammou.

N'oant ke l be l pell eno pa weljont kannadez Fionn mab Cumall o tont daveto ken mibin hag e u r wennil i pe e u r gaerell , pe cu r barrad-avel c'hlan dre is t ba r r pep lorgenn ha pep menez distro. Piou en doa g rae l al lazadeg spontus-ze en o zouez, a c 'houlennas outo.

— Piou out-te ? emezo. — Kannadez Fionn mab Cumall, a respontas , Deirdre a r

Menez-Du eo va ano. Fionn en deus va c'haset da weloul e pelec'h emaoc'h.

— Ma! emezo, n 'anavezomp ket an hini en deus grae t al lazadeg-zei. Sede aman e zoare : eu r c 'hadour ruz e zivoc'h, dn ha rodellek e vleo. Lazel en deus hor c'heneiled ha chadenne t hon tri roue, ken n 'hel lomp ket o dislaga. Tri devez diouz laol eo bet oc'h en em ganna ouzimp.

— Dre be hent eo ae l kuil ? eme Deirdre . — Ael kuit e o e-pad an noz, emezo. — Toui a rafen, eme Deirdre , ez eo Diarmuid 0 Duibne.

Degasil ho chas aman. Moni a ran da gerc 'ha l Fionn ha Fianna Iwerzon.

Degas a rajonl o chas ganlo eus o lestr ha lakaal anezo da redek war-lerc 'h Diarmuid, o lezel eun drouiz d'ober war-dro an tri roue. Gand a r chas ez ajonl betek genou a r c'heo. ; e r penn pella e kavjonl gwele Grainne ha Diarmuid. War-ze ez ajont beteg a r Slér Carr lach, ac 'hano da W e r n Finnlial , da S tér C h a r o ar Fianna, anvel hizio al Leaman, da gompezenn gaèr Concón; en diwez, da Venez uhel Luachra.

Ne ouie ket Diarmuid ez oanl o tont, pa verzas bannielou seiz flour an divròidi, tri c 'hadour nerzus e r penn a-raok, kriz, her , disponi, en o dourn chadenn o chas fero. Eur vanlell c'hlas livel-kaer a oa gand an hini a gerze ar c'henta, pell d i rag ar re ali. Leun e voe kalon Diarmuid diouslu a erez hag a gasoni.

Gra inne a ròas d'ezan e gontell, a s lagas ouz e groazell , o lava­rou l :

— Me gav d'in na garez ket paot r e vanlell c 'hlas, Grainne. — E gwir ionez ne ran ket, eme CTirainne. Diarmuid. a gerzas neuze daved an divròidi. Douget e voe

Gra inne gan t Muadan eur c 'hard-leo pelloc'h war a r menez. Hogozik raktal e voe dis taget unan eus a r chas da redek w a r - '

lerc'h Diarmuid. Muadan a lavaras d'ezan mont gan t Grainnei, ha beza dinec'h : hen o diwallfe diouz a r c'hi. Hag hen ha lenna e u r c'hi bihan a zindan e c 'houriz, hag e lakaat war baly e zourn. Ar c'hi bihan, pa welas a r c'hi b ras o tont war-du ennan, e javedou bras-digor, a l ammas en e gorzai lhenn, a dizas hag a z iframmas e galon. Ha "neuze e lammas war balv Muadan, o lezel ar c'hi bras maro.

Muadan a yeas da gaout Diarmuid ha Grainne, hag e tougas

24 GWALARN

Graione eur c'hard-leo adarre war ar menez, Distaget e voe aa eil ki.

—N'eus breou ebet, eme Diarmuid da Vuadan, o dije galloud war armou-hud, ua war gorzailhenn eun aneval. Gortoz, ma lakain ar Goaf Ruz a-dreuz korf a r c'bi-man-

Diarmuid a stlapas akuit e c'hoaf-bann, hag e toullas begel ar c h i , ken na zeuas e vouzellou er-maee eus e gof. 0 veza tennet e c'hoaf neuze ez eas war-lerc'h Grainne ha Muadan.

Kent peli e voe distaget an trede ki. Grainnei a lavaras : — Ar cl i r isa eo heman. Aon vras am eus razan. Taol evez,

Diarmuid. Ar c h i o zizas pr im, el lec'h anvet Dar Duban, war Menez Lua­

chra. Uhel ha skanv e lammas. Taget en dije Grainne, panevet Diarmuid, a grogas en e dreid a-drenv, hag a skôas e gorf ouz e u r roc'h, ken na zeuas e vouedenn-benn er-maez eus e glopen hag e ziskouarn.

War-ze e wiskas Diarmuid o harnez hag e armou. O lakaat c viz moan e kordenn seiz ar Goaf Ruz, e s t rmkas anezan etrezek paoi r e vanlell c'hlas, hag e lazas. Strinka a reas ar goaf etrazeg an eil, hag e lazas ivez. Ha kemend-all gand an trede. Neuze, pa na vezer ket boaz d'en em zifenn goude maro a r pennou-bras, an divròidi a gemeras an. tec'h, ha Diarmuid war o lerc'h, ouz o skigna hag ouz o laza. Ha nemet lec'hout a reas unan dreist lein gwez ar c'hoadeier, pe dindan an. douar glas, pe. d indan an dour, ne chômas hini anezo da zezrevell an emgann. Warnezo holl e kouezas lenvalijenn ar maro, nemet Deirdre ar Meuez-du, kanna­dez Fionn, hag a oa bet keit-all o nijal-dinijal tro-war-dro (1).

XIII. — FIONN HAG AN TRI ROUE

Selu e welas Fionn o tont davelan Deirdre a r Menez-du, be divesker o krena, he zeod o rambreal , he daoulagad o koueza en he fenn. Ouz he gweioul evel-se e c'houlennas ouli pelra "a oa c'hoarvezel.

— Kelou fall am eus evidoul, emezi. Hag e konlas d'ezan penaos ez oa maro ar chas. — A-boan em eus gallel lec'hout va-unan, em.ezi. — Da belec'h eo aet mab 0 Duibne? eme Fionn. — Ne ouzon kel, emezi. Pa glevas penaos oa bet chadennet ar Fianna Glas, e c'halvas

Fionn holl Fianna Iwerzon. Hag inl war-eeun d'ar grec'hienn. Eur rann-galon e voe da Fionn o gwelout.

— 0 Oisin, emezan, dislag an Iri roue-man evidoun. — Ne rin kel, eme Oisin. Diarnmid .cm deus lakael ereou-hud

warnoun, o lifenn ouzin dichadenna cur c'hadour en devo cha-den ne I .

— O Osgar, dislag anezo, eme Fionn. — Nc rin kel, eme Osgar; lakaa't a rafen kentocli chadennou

all warno. En hevelep giz e nachas mab Lugaid ha Conan o' distaga.

N'oanl kel bet eno pell amzer, avat, ma varvas an Iri roue. Fionn a lakaas loylla eu r bez hir ha ledan d'ezo, gand o anoiou skrivet e lizerennou ogamek warnan. Graet e voe al lid-kanv. Manlrel hag cnkrezel-bi-as c voe Fionn goude-ze. Kuitaat a reas al lec'h-ze ganl Fianna Iwerzon. Ne zispleger kel petra a c'hoarvezas d'ezo beleg Almuin.

XIV. — MUADAN 0 VONT KUIT

Evil Diarmuid ha Grainne, setu pelra a gonter diwar o fenn. Mont a rajonl belek Menez Luachra, ha d re vro Ui Chonaill Ga-bra, war ribl kleiz ar Slér Siona betek Beg-Douar an Diou Hale-genn, anvet hizio Luimneach. Diarmuid a lazas eun demm en abardaez-se. Kig an demm a zebrjont, dour sklaer a evjonl, ha da gouskel ez ajonl l>eteg antronoz.

Muadan a savas abred, hag e lavaras da Ziarmuid edo o vout d'e guitaat.

— Perak 'ta? eme Diarmuid, ha n'en «m eu» ket rdet d'it ke ment am boa gouestlet, hep marc'hata?

Muadan, avat, a gimiadas diouto. Gwalbnee'het e voe Diar­muid ha Graiane pa voe aet kuit.

War-ze ez ajont eirezeg an hanternoz war-du Menez Echtge, hag ac'hano war-du bro Ui FiflChrach. 0 treuzj ar vro-ze, e. teua.s Grainne da skuiza. Hogen kalonekaat a reas, hag e kendalc'has da gerzoul kichen-ha-kichen ganl Diarmuid J>eteg ar C'hoad Du.

XV. — MIBIEN MORNA OIRAK FIONN

Evit Fionn hag ar Fianna, nebeut goude beza tizet Almuin, e weljont hanler -kanl kadour o toni daveto, daou anezo bras ha kadarn dreis t d 'ar re all e kened hag e ment, o kerzout er penn a-raok.

— Piou eo ar r^.-man? eme Fionn. — Ne ouzomp ket, eme a r Fianna; ha te n'hellez ket lavaroul

piou inl? — N'hellan ket, eme Fionn; enebourien int, avat, a gredan . Tra ma komze ez oa degouezel ar gadourien dirazan. E saludi

a rajont. Fionn a c 'houlennas outo piou oant, hag a be vro e teuent. Enebourien d'ezan ez oanl, a respontjont, mibien Morna; bet oa 0 zadou en emgann Cnucha, pa oa bet lazet Cumall, tad Fionn.

— Ha lazet eo be t hon tadou, emezo, abalamour da ze; deul omp da c'houlenn ar peoc'h diganit.

— Pelec'h edoc'h hoch-unan p o o bet lazel ho tadou? eme Fionn. — E kof hor mammou, emezo; hor mammon a oa diou vaouez

eus meuriad De Danann; deul eo ar mare, d 'hor meno^ d'imp da adc'hounil lec'h ha renk hon tadou e-louez ar Fianna.

— Asanli a ran, eme Fionn; bogen ret e vo d'eoc'h paea d'in eun dic'haou evil munl re rez va zad.

— N'hon eus nag aour nag arc 'hanl , na pinvidigeziou, emezo, na biou na chatal a hellfemp da rei d'it, Fionn.

— . \ r aba l e ve d'il goulenn eun dic'haou diganto, Fionn, eme Oisin; maro eo o zadou da baea maro da dad.

— Me gav d i n , eme Fionn, pa ven lazet, ne ve kel diaes paea d'il an digoll, Oisin. Den nc vo degemeret e-touez a r Fianna hep beza róet d'in eun dic'haou evit maro va zad.

— Petra a c'houlennez? eme Aongus mab Art Yaouank mab Morna.

— IS'c ebon!ennan nemel penn e u r brezelour, pe eun dournad hiliber eus hil ibcrenn ar C'hoad Du.

— Selu aman va ali, mibien Morna, eme Oisin. Distroit d'ho pro c'hinidik, ha na c'houlennit ket ar peoc'h digant Fionn. Gwall-ziaes c vo d'eoc'h degas da Fionn ar pez a c'houlenn. Ha gouzoul a ril penn piou a fell d'ezan kaout?

— Ne ouzomp ket, emezo. — Penn Diarmuid 0 Duibne; pa vefec'h ugent kant gwaz ner-

zek-drcist. ne lezfe ket Diarmuid e benn da vont ganeoc'h. — Pe hiliber a fell da Fionn kaout? emezo.

R. HEMON. .

A L I D'ar re a gav d'ezo ez e u s

RE a droidigeziou e G W A L A R N

ha RE NEBEUT a oberennou breizad.

Gwell eo ganimp moula, ha gwell e lie beza ganeoc'h lenn taoliou-micher an eslrenien egel sorc 'hennou 'lor c'henvroiz. Ezomm o deus Breiziz da zeski pelra eo al len­negez. !*a vo kavel our skrivagner breizad a ray es l rcgel randoni war-lerc 'h ar re all, e vo digoret frank d'ezan dor GWALARN.

(1) Eur soricrez oa Deirdre ar Menez-Du, magerez ha kannadez Fionn. . Moulereziou Unanet, Roazon.