R O P A R Z G O A N V

BarzoQcg cvit Kreiz ar Bloaz

I

Pa vezo tir lia lann, ha nior ha lenn. Ken splann ha sklaer d'eun anizer all ha dec'h ;

Pa vezo tor ar grug bepred ken gwenn, Ha'n oabl ken glas ouz kr ibenn lenini ar c 'h rec 'h ;

Pa vezo trouz ar inor en aod ken gwan. Ken mud ar gwez e lusk an aezenn fresk.

Hag ene'n den ken sioul, hag hen diboan, Diyoul, war e'lilann ar feunteun aet da hesk;

Pa vezo gwrez an heol ken lomm bepred. Ha tonim da galon, hep na loes na gloaz.

Ha pep tra 'zo, penrbadus en e sked. Ha danvez hizio gweet gant neud arc 'hoaz,

Neuze, petra ' ra imp-ni , ma ten an deiz Ma rank imp, siouaz, mont en-dro da Vreiz ?

HI

Perak, helmòet, mud, a-hed an noz. Pa war an dour iou tenval ' roll ar vag,

Kaset, dinerz, gant broud an derz ienn goz. Sellout gant malvenn llanim ouz freg ar gwag ?

Ha n'hon eus ket peur rede t kement bae, Kement enezenn serz ha pleg dis tro,

Hadet goanagou kunv wa r gement grae. Ha medet kouniou e 'houerv w a r gement g r e ?

Perak, pa gavfemp, goude trevcll hir , Er (-'hreiznoz euzus Maen ar Gevrin vras ,

Pe 'r C'hreisteiz glas, ar grec 'h ie r hud a vir Tenzoriou boull ha splann a r mor ion kras ,

Kanlren c'hoaz, s tourm ouz brec 'h ar bed ho r brev Dalc 'hmat, hep gallout mouga 'n tan hon dev ?

II

Ha n 'hon eus ket kantreet hon-daou gwechall , A-hed hon aodou yen, a rog al lan '

Bepred, — ha pell, e kroz an tarziou fall, Hunvreet en oablou glasoc'h, doun ha glan ?

Ha n 'hon eus ket, enkrezet-holl, ha klanv Gant nij ar brini-iiior a d ro dalc 'hmat , I

Seilet ouz luc 'h lies-liv eun eonenn skanv (A dec 'h) , ha pell, hunvreet el Luc'h peurbad ?

W a r lein an tevenn gleb, ha n'hon eus ket Youc'het a-bouez hor penn hor poan divent,

El latar bouk, hep hent na pal ebet, Bouzar ha dall, ha foil, e yud ar gwent ?

Ha n 'hon eus ket, e skeud hon deiziou garv, C'hoantaet ar peoc 'h, ar paouez, hag ar marv ?

IV

Ha! chom e porz burzudus-sklaer ho r c 'hoant , Kavet hon eus d 'hor stur an aber doun .

An haor diogel, tad an avel d r a n t A laz ar c'heuz, a stlabez pell ar c 'houn.

Aman, e lid an heol, e marz an b in , E sav ouz son eun delenn dounoc 'h b u n .

Hag aet e nioged, eus ar spe red bl in , Ar froudenn foil a dec 'h, hep liou na lun.

Aman e kouez an hunvre , sioul, d i sponi , Eur balzani flour ha fresk d 'an ene skuiz,

Eul lufr d'al lagad, ha d 'ar fron eur frond, War dal ar c 'housker , habask 'vel ar gliz.

Kavet hon eus an tir 'zo leun a hud . Ha bamet, mouez hor g lac 'har a zo mud.

38 G W A L A R N

V I

— O mignon, n'oun na fur, na mat, na taer. Ha krena 'ra va c'halon 'vel eur flamm,

A bieg, disliv, ouz skanva trid an aer. Ha petra 'rin, petra 'vin, n'ouzon tamm.

Hogen an dra-man 'ouzon : noz ha deiz, Eur vrumenn c'hludek, stank, a deuz va seil

Me 'glev eun hiboud gwan a sav em c'hreiz, A darz 'vel kurun hir a roll a-bell :

Ha kan ar c'hoskor mezo gand ar gwin A ra d'am ywad skei krenvoc'h ouz va zal ;

Ha kened holl ar bed-man ne ra d'in Nemed, e kuz, kounaat eur gened all.

Ha klask a ran dibaouez : n'hellan ket Harlua pell an drong am givask bepred.

— Mignon, an dra-man 'ouzon : war va heul. Me 'glev dalc'hmat o kerzout, doaniet-holl,

Pleget e benn, ha pounner-plomm e seul, Tasmant hon deiziou buhez aet da goll.

Ha ! mignon, siouaz d'in, ha siouaz d'it, P'hon eus dilezet, 'vid eun dour a red.

Ha kemmet 'vid eur sked a nijo knit, (Ganl skieur hor c'horf) donezon balc'h ar bed !

Ha ! siouaz d'in, ha d'il, p'hon eus c'hoantaet Mezvusoc'h gunn ha krenvoc'h mez biskoaz

'Ged ar garantez dous hon eus tanvaet, Gwechall, en henlon kalet, skoaz-ouz-skoaz !

Diou galon ha daou spered 'oa ganimp. Ha netra ken — ha petra 'feile d'imp ?

VII

Mignon, an dra-man 'ouzon : pu vimp skuiz. Ha lano kriz an amzer dall o tont,

P'o devo deiz ha deiz, ha miz ha miz, Berniet o lec'hid yen a vez ha spont,

Er pardaez gwenn, 'hed gwez difinv ar c'hleuz, Ez aimp, morc'hedus, daou birc'hirin kaez,

Kabac'h ha koz, eur bedenn war hor yweuz. Da vouga malloz kuz hor c'halon faez,

O sonjal e'houerv e daou, o bleo a-fuilh, A yeas gwechall, digabestr, war o douar,

E lez ar c'hoummou bihan, flour, a ruith, Goustad, e goulou kunv ar mintin kiouar,

Linvet, e kan ar gwent, e tarz an haul, En hunvre, mamni o frankiz hag o youl !

Roparz HEMON.

Prankiz Ar yourc 'h e doun ar c 'hoad hep mar a gar dour p u r ar s tér : Ouz koantiz lemm hor Bro hor menoz gwenn a lamm ken

[taer. Gant frond ar Brug 'hed ar grug dall E sav koun kaer eun amzer all

En ene Breiz.

'Vel loar ar beure, euriou du, ha fru hon Noz du-ze : Mui kan ar gaouenn dri.st, met kanenn an tr idusan mae.

Eur mor a sell en dremmwei bras ; Eur mor e darz leun a c'hoarz glas

A gan ganimp.

An evn a c'heiz en deil w a r dav pa sav ar goanv da vervel : E r reklom setu dreist ar roc 'hell kloc'h hon Deiz o c 'hervel!

Eur gwent a red er vered vud; Eur gwent e vouez leun enkrez put

A c'houez drezomp.

Ba l intro pel loc 'h tal hon Tud gant dudi e vrud kann : Hoi l iamm a dor r imp gant striv h i r ha d i rann hor mir

[splann. Eun heol a sked er gevred aour ; Eun heol gant saez karantez flour

A c 'hor ho r c'hreiz.

Van Eozen JAW..

Penn er C'hreistelz Trec 'he t 'oa bet al lu. Pep tra, evid o c'holl,

E-pad an hanv a-bez a c 'hoar ias da fall ; Eun devez en o c 'her 'voe lakaet an tangwall , Ha gant tan ar Saozon 'oa aet o danvez holl .

Eiz deiz er c 'hoadou b ras e klasjont o repu, En anken da veza kavet gand ar Saozon, Hag e kredent atao, e goueled o c'halon, E teuje eun Arzur da rei an trec 'h d'al lu.

( J W A L A R N 39

Pel loc 'h skuiz o c 'hor toz en nner eu r salver, Skuiz o ren o buhez gand al loened fero, Ec 'h en eni vodjont holl d i n d a n bolz an dero Evid esa gouzout petra 'oa da ober.

Neuze unan bennak a lavaras e oa E u r bobl all kar d'ezo e kostez ar c 'hreis teiz : Ar mor war aod o bro a vouskane noz-deiz. Hag a lu.ske o c 'heuz gand e son ar vrava.

Hag e pennjont raktal war-du bro o c 'herent . Gant k lemm h i r ar c 'hoummou o c 'h lemm a zassone. Setu pe t ra 'gane merc 'hed an Domnone , Setu pe t ra 'ganent en o g lac 'har divent :

« Hon distaolet hoc'h ens ha yolòet a vez (1), Ha n'Ho kweler mui ken e penn hor c'hadonrien ; Kila 'reomp da hep stok, hay lion danvez a-bez

A ya yand an eneb'ourien.

« Hor c'hinnizien a rit 'vel loened d'ar c'hiyer, Hurlui 'rit Ho pobl e-touez ar poblou kriz, Hay he yiverza zoken evel eun dra dister.

Hep klask lakaat kresk war ar priz !

<< Ober a rit ouzomp eun dra lu da bep gouenn, Dotu ha c'hoariell ar broiou tro-war-dro ; Hay e kuzulikont hay e hejont o fenn.

En eur deurel fae war hor bro !

«' Bemdez va liismeyuns ha va mez am zreyas ; Ha va c'halon a vez dalc'hmat ouz he beya Komzou drouk an hini am c'has' hag am hegas.

Ha na baoitez ket d'am heya,

« Ha daoust d'an holl reuziou e talc'homp evelkent Ar marc'had a rejomp yaneoc'h, Aotrou, gwechall, Aet omp bet hed ar wech penn-da-benn yant Ho hent,

Hep kinniy hor c'halon d'eun all.

<« Dihunit, aotrou Doue, perak e kouskit-hu? Dihunit ! arabat hon aryas 'vid atao ! Perak 'la trei Ho penn ? mac'het omp a bep tu, Hor spered 'zo dinerz, hor c'horf 'zo laosk. War-zao I Deuil da skor' ar re a c'houlenn Ho kwarez. Ha salvit ac'hanomp en an' Ho truyarez ! ».

Hag e-pad ma youc 'hen t o es t renvan direiz, Ankounae 'hae t ganto a r soniou a goroll .\ oant boas da gana a-raog an deiziou koll, Ar wazed a d róe o sellou d i w a r "Vreiz.

Lod 'oa c 'hoaz en o dourn o skoed hag o goaf h i r , Na oant ket bet ganto evit difenn o b r o ; Ha b r e m a n o doa keuz pa ne oant ket m a r o , Evel mil k a d o u r all chomet w a r ar c 'had i r .

Ne danial lent ket Doue, r ak gouzout a raen t re 'Oa skanvoc 'h o c 'has t iz 'ged o fec'hed euzus ; Re dost 'oa d 'o spe red an nozveziou mezus Ma kol lent o skiant gant gwin ha chufere .

An anizer a c 'houn id holl hen envoren t c 'hoaz. Pa oa leun an i r c ' h i e r hag an t r ec 'h gand al In : P l i jadur iou , korol l d i rol l , ebatou lu, Piou a sonje neuze e Jesuz hag e Groaz ?

Ma oa kollet o b ro , int eo a oa penn-kaoz : N'o doa ket gouezet s t o u r m ha p e d i w a r eun dro. . . Ha ne gredent ket ken sellout ' t rezeg o b ro , Gand aon da glevout t r u m m malloz o zadou koz...

A-hont an enezenn a izelae hec ' h aod ; Ne weled anezi n e m e d a-drenv eu r ouel ; A-nebeudouigou e va rvas en d r e m m w e i , Evel eun dra teuzet w a r c ' ho r r e a r m o r blod.

Hag e kredjont e oa m a r o o c 'ha lon baour . () foan a oa re vras 'vit gwelout gouela k renv ; Henvel a-walc 'h e oant , o vont d i n d a n ' an nenv, Ouz bern iou teuzed mud kaset gant r ed an dour .

I a gave d'ezo ne oa ne t ra ebet Gouest d'o frealzi ken en o g lac 'ha r m a n t r u s : Ne anavezent ket an danvez e s t l ammus Kuzet en o c 'halon gant dou rn Kroue r a r bed.

Hizio n 'eo ket henvel ouz gwecha l l mar teze ? Pelec 'h eman ar vro n 'eo ket bet b r o a r C'helt ? Aet skuiz pe t rec 'het , hen a biege p r i m e delt. Ha da sevel eur vro gant l aonenn e gleze.

Er Reter, er C 'hornog, er Gwalarn , er Gevred, E kemen t korn a zo en deus merke t e r oud ; Holl z remmwel iou an douar gant holl bouez e c 'ha l loud Gant holl dan e galon ar C'helt 'n deus o c 'haret .

Ar b ro iou w a r be re an heol a b a r atao, E dra int bet ivez. En eur vont kui t en deus Tonet na vo net ra gouest da voukaat e geuz. 'Med c boan a dec 'he gand e genta taol b rao ,

En o c 'halon e oa al louzou a b a r e , Hag a sil nerz nevez e mei an izili ; Eul louzou a zo t rec 'h d 'an euzusa gouli : E goueled o c 'halon heol a r C h r i s t a bare .

Beza 'oant eur bobl koz. Doue ra io ganto Eur bobl nevez, eur souez he nerz d 'a r bed a-bez. En-d ro d'ezi kant pobl a v re ino en o bez, Hag hi a chomo yac 'h ha d iga i lhar a tao .

(19-10-1921)

(1) Salm 43 (hervez an hcbraeg».

(iWENLEAN.

A q Iptapvez Anavezel e vez un Dim. Kate Roberts e Kembre evel

skrivaynerez kontadennou. Ar yontadenn-man a zo bet embannet evid ar wech kenta er gelaoiienn-gelc'h, '< Y Lienor », Hanv. 1924. Embannet eo aman e brezoneg yand aotreadur an oberoure'z hay an Ao. W. J. Gruffydd, penn-rener « Y Lienor ». Klasket em eus, en droidiyez, heulia ar c'hembraeg ger evit ger pa c'hellen. — R. H.

Edo Dora Lloyd en he sav, d i r ak he melezour, en he (• 'hambr-wele. Ar gr ib d iweza he* doa lakaet en he bleo. Er melezour dirazi , ez oa eun d r e m m hi rge lc 'h iek , eur fri eeun, daoulagad geli ha t omm, eun tal l edan m'en em as tenne w a r n a n a r bleo e gwagennou rouz . Eur go r i enn seiz g w e n n a w i skas ; ne se r ra s ket an nozelennou betek k r e c ' h ; eun t ammig eus g w e n n d e r h e gouzoug a lezas

40 ( i W A L A R N

di /ulo . Hloaz oa an dei/.-se, da Luti ar Pantekost ar iene, he doa gwisket eur gorfenn wenn roudennet-du, ha serret he doa anezi beteg an nozelennou uhehi.

Intanvez oa Dora Lloyd adalek penip bloaz, ha d iwar anizer maro he fried he doa tremenet bepred endervez Lun ar Pantekost e ti he e'hoar-gaer, c 'hoar Ned, da gomz eus an ozac'h hag ar lireur maro, dirag eun tasad te. E-doug 1H buhez pr ied he doa tremenet Lun ar Pantekost e kêr. Ned a yae gand e vreuriez, eul lietenn ruz gant diou rou-(ìenn velen a-dreuz d'e vruclied. Dora a dremene ar beu-revez o vale war ar straed, en eur c 'hortoz ar vreuriez. Tridal a rae he c'halon jia gleve al laz-seni o tont, bag e talc 'he da dridal betek ma wele Ned. .Neuze, p 'he doa e welet, lorc'h enni muioc'h eget biskoaz, e tene he c'halon da lammet evel boaz. Ha hi ha mont-dont goude, ouz e c 'hortoz eus o banvez. War-lerc 'h se ez ejont o-daou dre an Aber, ha neuze en-dro d'an » temprans » (1) e Straed Toull-ar-Voger da gemer te. War droad e tistròent d'ar gèr atao jia veze brao an amzer. D'ar serr-noz e tegouezent, e koulz da c 'horo ar saoud. Ilag e veze an heol o tiskenn war Venai (2) pa lakae Dora ar c 'helorniou laez da vena er jioullig d indan an duellenn. Setu Lun ar Pantekost o buhez pr ied ; eun dra gaer, eviti, pa selle outan en a-drenv; kaer, dre n'helle ket dont en-dro. Iskis-nieurbet oa bet d'ezi Lun ar Pantekost goude maro he fried. En he glac 'har genta e kare mont da di he c 'hoareg, ha kammed, d'he meno, ne gomzed re eus Ned, daousl d n r e'b()mzou-/:e beza goullo, evel ma ouie, evit .Nel. Hogen, dre ma'z ae ar bloaveziou e-biou, an deiz ma voe degaset .Ned d'ar gèr war eur c 'hravaz eus e vengleuz a yae jielloc'h, pelloc'h diouti . N'oa mui ken splann en hec'h envor pegen distummet oa bet dremm e geneil Morys Pen y Braieh, tra ma klaske terri ar c'helou d'ezi. Pep linenn eus an drenini-ze a gounae er bloaveziou kenta; bogen war zisplannaat ez ae bep bloaz. Da .genta, ez oa bet dic 'houzanvus d'ezi klevout ar vengleuzierien o vont e-biou d'an t i ; hag e p renne an ti bemdez, kerkent ha ma kleve ar c 'horn-boud o .>eni Daoust d'an nor beza prennet , e krede klevout « klik » ar gloued o tigeri, ba trouz daoudroad Ned war an darou maen dirag an ti. « Klik » an nor a oa aet war wanaa t ; d'an amzer-ze ez oa tavet k renn .

Pad'al, e kendalc 'he da vont da di he c 'hoar-gaer d'an deiz-gouel-ze. Ken anat tra ez oa deut da veza ha mont da gèr gwechall , ha koulskoude ne vije ket bet evit jiaouez. Hevlene, aval, n 'he doa c 'hoanl ebet mont di, daoust n'he dije ket gallet mont da lec'h ali, evit holl aour ar bed. Abeg ar c 'hemm oa Bob Ifans y Bbandir . Penaos ez oa deut en he buhez? Ne ouie kel. Eun deiz he doa merzet ez oa Bob Ifans eun darn eus be buhez, ha n'helle kel beva liepzan.

Intanv oa Bob Ifans; krenn-lavarel e veze e vadelez ouz lud diskoazell ar e 'harler . Ne c 'houlenne digant den an aolre d'e h a r p a ; hogen mont a rae e-biou d'ho tor, hag e lakae ar foenn e-barz ar c 'hraou, a-raok d'eoc'h her gouzout. Ilag eur wech evel-se he doa merzet Dora Lloyd ar c 'hemm a oa deut en he c'halon. Eur sadbrn ez oa deut Bob Ifans eno, abred eus an endervez; hag hen d'ar porz, o trenien di rag an nor, hep beza gweiet ,gant Dora. Eun tammig a-raog ar foenna ez oa. Ha Bob eii doa grael e venoz kas ar foenn a oa chomet er jiorz e-barz ar c 'hraou, d'ober eur siebenn d'ar bern kolo. D'ar c'houlz end-eeun ma tene Dora er c 'hraou dre eun nor, e liskenne-hen gand an dereziou maen, bag e tene dre an nor ali en he c 'henver. Ha setu ar skeudenn a welas-lii e-pad deiziou ha niiziou goude. Eun den n'oa kel l'e vras, re hir e zivesker hervez e gorf marleze, d'ezan eun dremm gaer, nevez-aotennet, bleo o c'hlaza eun lammig, eun log du hag cur i)orpant du, louet ganl iioulirenn nr mein-sklent, bragou . voulouz gwenn takonel, glas-louet gant roudcnnou ar mein-sklenl, ha daoulagad louet o sellout war-eeun dirazo. Poultrenn ar foenn a ziskenne a-hed e zremni, hag e chôme tammou foenn aman hag a-hont war e vourenn, Louet oa pep tra er .skeudenn. En eur ger, eun daolenn louet-holl n'oa ken.

Hogen ar skeudenn hag an den en he c 'hreiz a oa aet rag-enej) d'he c 'halon.

•Aliesoc'h e teue Bob Ifans di goude-ze, hag e kollas meur a benn-devez labour o tont d 'he h a r p a gand ar foenna. Sonj he doa a gement-se oc 'h en em wiska. Tomm ez oa anezi, evel hizio. Edo-hi en ti-laez o t rouc 'ha bara hag aniann evid ar pred-te, ha klevet he doa eun trouz o tont eus ar porz dre ar ¡irenestr digor. a-drenv d'ezi. Trouz skanv ar foenn ez oa, o tiskenn war he skouarn, tra ma taoled ar foenn a-ziwar ar c 'harr war ar bern, evel sarac 'h broz eur |)lac'li yaouank o kerzout. War se e teuas mouez Bob Ifans :

- . \r c 'horn-ze breman, paotredigou, gwaskit starta ma c'hellit, d 'ober lec'h evid eur c 'har rad ali.

- i^egoulz e vimp-ni oc'h ober an dòenn? eme ar bao-Iredigou.

— (), gortozit ma vo ledanoc'Ii ar bern, eme an den a oa war ar foenn.

.Moiisc'hoarzin a eure Dora ouz an dorz vara, evurus, o sonjal en e vadelez bag e habaskter gand ar vugale.

Eur skeudenn ali a zeue dirak he daoulagad. Bod Ifans {) laza eur penn-nioc'h eun devez yen c-pad

ar goanv. Ken ampar l ez oa da laza nioc'h ha d 'ober berniou-kolo, ha n'oa ket eur munud ouz hen ober. Spontus e veze ar niunud-zc d'ar penn-moc'h, d'al lazer ha d'an arvesler. Eur blijadur ez oa da Dora sonjal e c'helle Bob Ifans chom meslr war e zremni bag e spered. Ha ma c'hall eur vaouez sonjal c'hoaz evel-se goude beza gweiet eun den o laza eur jienn-moc'h, ma vez ken krenv gantan ar c'hoant da zistumina e zremm e pep doare, gwell a se.

Hogen, e petra 'ta e sonje Dora, hag an amzer o redek? N'he (loa gwisket c'hoaz nemet he broz. Skuiz e vije Nel ouz he gortoz. Tra ma selle outi hec 'h-unan er melezour, e kavas d'ezi n'oa ket he broz du a liou gant he sonjou. Arabat louella ar re ali; ret e vefe d'ezi nienegi Bob Ifans da Nel d'eur mare pe vare ; ha gwiska eur vroz c 'hlas a vefe eun harp , marteze, da zigeri ar boulc 'h ha staga da gomz a gement-se. Ha hi eia da gerc 'hat ar vroz c 'hlas en arinel; eur pennad anizer a dremenas c'hoaz, tra ma lakae anezi da domma dirag an tantadig a chôme w a r enaou. Goude se e wiskas anezi. Dalea a reas c'hoaz da vont da gerc 'hat eur baner hag eur vaneg 1er koz da gutuilh l inad d'ar penn-moc'h. Mat-tre da zigeri kalon eur penn-moc 'h ez oa al l inad. Neuze e voe dare da vont kuit,

Piou en em gavas dirazi, pa zigoras ar gloued, neniet Marged .Tones y Pant, war he disiro eus bered' ar vourc 'h, ma oa bet da walc'hi maen-bez hec'h ozac'h. Eur c 'helorn a oa ganti ouz he brec 'h, hag e ouie Dora ez oa eur barr -skuber, eun davanjer hag eun lamm soavon e-barz ar c 'helorn. D'an deiziou gouel ez ae Marged .Iones y Pant wa r ar gefridi-ze. Kerkent ha ma welas Dora ez azezas wa r ar maen bras dirag ar gloued, evel evid ober eur gaozeadenn hir . Hegel e voe Dora. Laouen a-walc'h ez oa da goll hec 'h anizer gant he frederennou mud-hi , hogen nann gant prederennou ar re all, displeget a vouez uhel.

— O tont eus ar vered, Margiad . T o s ? eme Dora, en eur sellout ouz ar c 'helorn.

— Ya, eme houman, ha skuiz-niaro oun breman. Eur pennad mat a hent a zo betek penn ar vourc 'h, pa vez lomm an amzer.

— Ya, eme Dora, lezirek. — - Ha labour a zo da lakaat eur bez kempenn. N'hcllit

ket sonjal jiegen Irunim c kresk ar geot hag al lastez. — Ya sur. — Tud 'zo, avat, ne reont forz jiegement lastez a zo war

beziou o re varo. — Gwir eo, eme Dora, ken dizeblant. Ne selle ket kement-se outi, a ouie, e doare ebet. N'oa

ket, avat, evit meiza perak e komze Marged .loues evel-se. — Ha tud 'zo a zo gwasoc'h c'hoaz, eme houman adarre .

Kerzout a hellit e-toucz beziou e LIanadwn hep gouzout jielec'h emaoc'h.

— O.

G W A L A R N 41

— Ha souezet oun gant tud 'zo c'hoaz, a helifec'h gortoz gwelloc'h diouto. Bob Ifans y Rhandir , da skouer. N'eus tajnm karreg ebet war benn e wreg.

Ha Dora ha ruzia, ha neuze koll he liou. — Ma! Bet eo d'in inont, eniezi, pe ne vezo niui Nel ouz

va gortoz. « Klik », eine eun ilra bennak raktal en he c 'halon, evel

eun nor () veza serret bag alc'houeziet. Hag e ouezas Dor» kerkent edo Bob Ifans er-niaez eus an nor-ze. .Ne ouie ket perak, hogen ne vije niui biken evit sellout en he spered ouz Bob Hans evel ouz eur pried, hag hen oc'h ankou­nac 'haat niirout envor e wreg kenta. Eviti , n'oa ket ar nuien-bez eun dra da beoc 'haat teodbu an amezeien, hogen eun dra a rankit lakaat en ho klac 'har kenta . Lakaet he doa eur maen glas ganl lizerennou aour war bez .Ned. Ned eo en doa c 'hoantaet ir maen glas. Sed aze, emezan, an •ha a dlee beza war bez pep mengleuzier. . \ r maen glas he doa lakaet evit Ned, hogen al l izerennou aour evit nec 'h amezeien. Ha n'oa ket bet kement-se nemet fouge. Eun tamm mat a c 'hlae 'har a oa en-dro d 'ar maen-bez-se. Ha n'oa ket Dora evit meiza perak n'en doa ket graet Bob Ifans kemend-all , hag hen o kaout peadra d 'hen ober.

t) veza graet eun nebeut kammedou e lavaras : — Bel eo d'in mont war va c'hiz evid eur pennadig-

amzer, Margiad .Iòs; ankounae 'haet em eus eun dra bennak. Distrei a reas d'an ti, ha kemma ar vroz c 'hlas evid ar

vroz du. () tostaat ouz ti Nel e welas houman e toull an nor, he dourn war he zal.

— Pelec'h out chomet ? eme he c 'hoar-gaer. — - (iant .Margiad .Iòs y Pant war an hent . — Pelec'h oa bet, a gav d'it ? Er vered, moarvat . — - Ya, eme Dora, o huanad i . En he spered e kammgemeras Nel an huanad-se . Da Nel,

n'oa nemed eun dra a lakae Dora da huanad i , pa sonje er vered. Ned. Dora a welas kement-se kent m'he devoe Nel lavaret grons, hag e lavaras :

— - Penaos eo da voc'h. Nel ? — Mat-tre; debri a reont mat. — (iwir ; va hini ne zebr ket. Mont a r in da gutuilh

eun tammig linad war va distro. Ha diwar-benn moc'h ha saoud ha leueou e voe ar

gaozeadenn an holl endervez. Netra ne voe lavaret d iwar -benn Ned na Bob Ifans. Hogen, tra ma komzed eus lene Dora, edo o peuri e (íwastad Faes e t raon ar barrez, e teuas eur sonj e penn e berc 'hennez, nm voe laouenaet gantan beteg amzer an distro. Er c 'hornad-bro-ze ez oa fall ar j)euri en nevez-amzer hag e derou an hanv, ha ret e veze kas al loened da beuri e darn eus mereur iou b ras traon ar barrez. Eul lene a oa gant Dora, hag o veza m'edo ar saoud leun a laez, e voe kasel al lene da beuri ar wech-se. Hag evit gwir, Dora he doa bet keuz d'ezan pa voe aet kuit, rak dishenvel oa diouz al leueou all, e doare pe zoare. Maget oa bet gand ar c 'helorn d iwar an deiz kenta, hag ez oa henvel ouz tun oan moumounet . Hag eur c 'haer a lene oa anezan, eul leue ruz, eur bailh e s tumm eur s teredenn wenn war e dal. Mentet-brao ez oa e gorf evel h ini e vamm. .Meur a wech en doa ^Vil y Lloua lakaet e benn a-us d'ar voger abaoe m'oa bet kaset al leue d 'ar pa rk evid ar wech kenla. Ila p'en doa Wil lakaet e benn a-us d 'ar voger, meur a wech, e tiskoueze an dra-ze ez oa e lagad war al leue d'o brena. Hogen tro wenn en doa graet an dro-man. Ha biken n'en defe ar c 'higer a lene diganti . Evit Dora n'oa ket gwir ar e 'hrenn-lavar-man : « dwel l ganeoc'h an droug a anavezit eged an droug n 'anavezit ket » evit gwerza eul leue d'ar c'higer. Ha graet he doa he menoz da vaga al leuc-ze, deuet a zeufe, ha kent pell e teuas al leueig en he buhez. Kammed ne dae pell diouz an ti da beuri . Sevel e benn ha redek betek kae ar park a rae bep tro ma t remene Dora, o vont d'an duellenn da gerc 'hat dour. Pa zeue an amzer d'e voueta en abardaez, e rede evel eur pennfollet beteg ar gloued hag e-biou d'ezi en eur lammat hag en eur fringal war-du a r c 'hraou. Ha pebez pl i jadur ez oa e welout o lipat e fri, echu gantan debri , hag oc'h astenn e benn

dreist bevenn ar prezeb da sellout outi, o trei outi daou­lagad bras , boul l -wenn! Eur wech ez eas droug enni a-zevri kaer. Eun deiz ez oa aet e-barz park an d i lhad. ha freuzet en doa pep tra eno. Lezet en doa a gostez an di lhadou marc 'had-mat ; ar re goustus, avat, en doa ch.ioket ken na voent aet da groueriou, e-giz boestou paper , hag en o zouez ein- gorfenn seiz gwenn, kenta korfenn liou he doa prenet goude maro he fried. Kounnaret e voe outan ken na ouelas, ha karet he dije ma ve tozonet e zent en-dra vevfe. Hogen pa rdon i a reas d'ezan o sonjal n 'eo poan iou eun intanvez nemel " poaniou intanvez », ha ne deo ket reiz ober eul leue eus unan diod.

Breman, Ira nni komze gant Nel eus leueou ha loened all, e leuas eur sonj en he fenn. Fellout a rae d'ezi kaout al lene a-raog an amzer merket . Eun tammig mez a oa ganli oc'h anzav ouz .Nel n'oa ket bet da welout penaos ez oa al leue. Bet oa henuui eno pell amzer, rak diwezat oa ar Pantekost ar bloaz-se. Ma ve ròet al leue d'ezi en-dro, e Irofe he freder diouz traou all. Ha war he meno, e ranke eun dra bennak leunia he buhez, pe eun darn anezi da vihana. Ha Bob Ifans, a ouie, ne ve mui darn anezi biken.

Nel a yeas d 'hec 'h ambroug eur pennad beteg al l inadeg e lez an henl . Tra m'edo o t rouc 'ha al linad, e tiskoueze sonj Dora beza tròet a-grenn ouz taol-penn pep louzaouenn, gand aon beza Hemmet. E-lec'h-se, avat, edo he spered tròet ouz eur .skeudenn ma wele enni Bob Ifans o kila j)ell diouti, hag al leue o tont en-dro eus Gwastad Faes.

— Daoust hag e c'hellez ankounac 'haa t traou buan ? emezi ouz NeL

— .ankounac 'haat petra ? eme houman. — O ma ! n'ouzon ket, eme Dora. Bak gouzout a rae n'oa ket strafuilhet Nel gant kudenn

ar c 'hounaat hag an ankounac 'haa t . Kemer pep tra evel ma leue a rae he c 'hoareg.

Pa zislròas houman d'ar gèr, e lavaras ouz he fried : — Ne c 'hoar ie ket eun dra bennak gant Dora hizio ? — Bepred em eus kavel ez oa eun dra bennak o c 'hoari

.ganti, eme heman.

Ken henvel ez oa Nel ha he fried an eil ouz egile hag ei!r c 'houblad chas p r i , nemet t ròet ez oa o fennou ouz an hevelep tu, e-lec'h beza tròet an eil a-eneb egile.

Antronoz e kasas Dora .Toni an ti kenta da gerc 'ha t al lene, hag e ròas a rc 'han t d'ezan da baea evitan. Kredi a rae a-walc'h e c 'helle mirout al leue hep na varvfe a r saoud gand an naon. Ar bloaz-se ez oa muioc 'h a foenn gwengolo eget kustum — ar foenn glas-se a gresk h i r e-kreiz ar foenn all, hag a denn dour eus dent al loened.

W'av an hent e c'helle e welout o pignat gand an aod, hag e redas d'an nor d'e c 'hortoz. AI lene a venue mont e-biou d 'ar gloued, ha kalz t rubui lh en doe Joni ouz e lakaat da vont drezi . Tremen a reas dirag e berc 'hennez hep teurvezout teurel eur sell outi . Aet e-barz ar park , e redas t ro-war-dro evel eun aneval gouez, ha ne daolas ket pled ouz ar saoud, nag ouz e vamm zoken. Tec 'hout a rae l>a zeue e vamm war-du ennan d'e c'houesa. Pa voe echu gantan redek, ha heskina ar saoud, e chômas k renn a-zav e traon ar park , e benn dreist d 'ar c 'harz o sellout war-du (Iwastad Faes.

O welout se ez eas Dora e-barz a r park, en eur c 'ha rmi : — Drwia, bach . Hogen ne reas van ebel. .— .Ioni, emezi, eur wech distro en ti, kae d 'ar c 'hraou,

mar plij, da gerc 'hat ar falz ha t rouc 'ha d'in eun t ammig geot.

.\-benn (lek numud e treuze ar park gand ar geot en eur baner dilhad koz ouz he brec 'h .

Ne rae ket al lene van d'he gwelout, hogen pa daolas-hi ar bancrad geot wa r an douar , e lammas warnan , lontek. Kemer a reas-hi eun dournad geot ha klask e voueta gant he dourn, Trei a rea.s-hen e fri, hag e vountas he dourn diouz eun tu, o peur i wa r an douar . Ha hi ha teurel kement a oa en he dourn ouz e benn.

42 Ci WALARN

— N'out nemed evel ar baotred, eniezi. (iwell ganit da lec'h eged an bini a biaou al lec'h.

Hag e t istròas d'an ti. Eun eur a chôme c'hoaz a-raog an amzer c 'horo. Hogen gervel a reas ar saoud d'ar c 'hraou, daoust ma oa abred. Ne ouie ket ar re-man petra a oa c 'hoarvezel, ha disent e voent da genta. О veza ma tassone « T r w bach » Dora krenvoc'h eget boaz, avat, e kavas d'ezo ez oa gwell senti.

Pa vijec'h aet e-biou d'ar c 'hraou eur pennadig goude, ho pije gweiet Dora Lloyd о c 'horo gant he daou zourn, sänket he fenn doun e kostez ar vioc'h, hag о капа ouz muzik al laez о ílislra er c 'helorn, ar .sonig-man :

(( Me 'in eus eur ganastell, 'Zo leun a listri te,

Eun armel 'barz a r gegin. Ha pep tra en e lec'h.

Fa, la, la...

Tròet d iwar kembraeg Kate HoBKUTS.

(1) Da lavarout eo eun davarn , eun temperance hotel ••. (2) Menai, ano a r str iz-mor être Breiz-Veur hag Enez-Mon. (3) Ar c'horn-houd a son pa ' ze raou ha pa echu devez-labour

ar vieherourien.

Pwyll PEVAR SKOURR AR MABINOGI

Dyvet (KKM)AI .C 'H HA D I W K Z )

Berz a reas ar renerez-bro anezo ar bloavez-se hag eun eil ; an trede, avat, gwazed ar vro a grogas da veza tenval o fenn, dre welout o chom dishèr eur gour hag a garent kement ha ma raent o aotrou ha breur-iiiager. E bedi a rejont da zont daveto. E Presseleu, e Dyvet, eo ec'h en em vodjont.

— Aotrou, emezo, gouzout a reomp na vevi ket ken hir hoal ha lod a wazed ar vro-nian. hag aon hon eus n'az pefe her ebet digand ar wreg a zo ganit. Dre-ze keiner eur w-reg all ni'az pezo diganti eun her. Ne badi ket, emezo, da viken, ha pa garfes zoken nienel evelhen, n 'her goii-zanvfenip ket eus da berz.

— Mat ! eme Bwyll, n'eus ket c'hoaz pell anizer in 'emomp kevret, hi ha nie, ha kalz a genini a hall c 'hoarvezout. Daleit kement-man ganin betek penn ar bloaz hag a-benn eur bloavez ac 'han divizomp en em gavout an eil gand ar re all, hag e rin neuze diouz hoc'h ali.

Divizet e voe an anizer. A-raok deut an termen d'e benn e voe ganet d'ezan eur mah ; en Arberth end-eeun e voe ganet. An noz ma teuas er bed e voe kaset gwragez da veilha ar inab hag ar vanim. .Setu ni'en em ròas ar gwra­gez da gousket, ha Bhiannon keniend'-all. C'houec'h ez oa eus ar gwragez kaset er ganibr. Beilha a rejont eur pennad eus an nozvez ; adal a-raok hanternoz, avat, e teuas da voredi peb unan anezo ha dihuni war-dro goulou-deiz. Pa zihunjont hag i ha sellout e-lec'h m'o devoa lakaet ar mab, ha n'edo niui eno.

— Ao ! eme unan eus ar gwrai*ez, sede m'eo kollet ar mab.

- - .Mat ! eme eun all, eur bihan a gastiz a ve hol le.ski pe hol laza en abeg d'ar mab.

— Hag eun ali bennak ez eus, eme unan eus ar gwragez, da heulia diwar-benn kement-se ?

— Bez' ez er.s, eme eun all ; me a oar eun ali mat, emezi. — Pehiiii eo hennez ? emezo. — Eur giez-red a zo anian, emezi, ha koun bihan ganti.

Lazomp lod eus ar c'houn bihan ha livomp dremm Bhian-lion gand ar i<wad aiiezo ; taolomp an cskern dirazi, ha lavaromp ez eo hi liec'h-unan he deus lazet he mab. Daoust ha ne vezo kel krenvoc'h hoi lavar d'imp-ni hor-c'houec'h eget be lavar d'ezi hec'h-unan ?

An-ali-ze a voe degemeret. War-dro deiz e t ihunas Bhiannon hag e lavaras : — A gwragez, emezi, pelec'h eman ar mah ? — Itron, emezo, ri s c 'houlenn ket ar mab diganimp.

N'eus ac 'hanomp nemei blonsadur ha gouliou oc'h en em ganna ganit. Hep mar ebet, biskoaz n'hon eus gweiet en eur wreg kement a nerz hag ennout-te. Ya, da-unan co

ec'h eus di.spennet da vab ; n 'her goulenn ket eta diga­nimp.

— A reuzeudigezed, eme Bhiannon, en an ' Doue, a oar pep tra, n'am taniallit ket e gaou. Doue, hag a oar pep tra, a oar n'eo ket gwir kemcnt-se. Mar deo aon a zo krog ennoc'h, Doue a zo test ! me ho kwarezo.

— Hep mar, emezo, ne lezinip ket a zroug da goueza' warnomp evit den er bed.

— A reuzeudigezed, eniezi, n 'ho pezo ket a zroug evit lavarout ar wirionez.

Pegement bennak ma komzas outo brao ha tener, n'he devoe digand ar gwragez nemed an hevelep respont.

Pwyll , Penn Annwn, d'ar c'houlz-se a savas, hag e diegez hag e strollad gwardou kemend-all. Ne voe ket gallet kuzat outan an darvoud. Dre ar vro ez eas ar c'helou, ha peb. unan eus e dudjentil hen kleva^. Hag i hag en em voda ha kas da Bwyll kannaded evit goulenn digantan mont kuit diouz e wreg en abeg d'an torfed ken euzus he devoa graet.

Sede ma resjiontas Pwyll n'o doa i abeg all ebet evit goulenn outan kuitaat e wreg neniet n'he doa ket a vugel. Eur bugel a ouzon he deus, eniezan, ha ne din ket kuit diouti. Mar he deus graet gaou, ra gemerò warn i hec'h unan he c'hastiz.

Bhiannon a c'halvas daveti tud gouiziek ha fur. Kavout a reas d'ezi gwell asanti d'he c'hastiz eget rendaci ouz ar gwragez. Sed ar c'hastiz a voe lakaet warni : meiiel e lez Arberth e-pad seiz vloaz penn-da-benn. E-maez ar porz ez o a eur maen-pignouer. Azeza bemdez en e gichen ha lavarout da gement hini a zeufe, eus ar re ma kredfe n'ouient ket. an dra penn-da-benn, hag ar re, ostizidi ha diavezidi, a aotrefe d'ezi o dougen, o c'has d'al lez war he c'hein.

Dibaot a wech ec'h aotree unan bennak beza dougel. Hag evel-se e tremenas darn eus ar bloavez.

En amzer-ze, Teirnon Twrf Vliant, gwella den oa er bed, a oa aotrou (iwynt Ys Coet. Bez' en doa en e di eur gazeg, hag er rouantelez ne doa na marc 'h na kazeg bra-voc'h egeti ; bep noz kala-mae ec'h ebeulie, ha den n'ouie kelou diwar-benn hec'h cbeul. Sede ma tivizas Teirnon eun noz ouz e wreg :

— A gwreg, lezirek omp bep bloaz o lezel hor c'hazeg da ebeulia he]) niirout eun unan eus he re vihan.

— Petra a c'heller ouz kement-se ? eniezi. — Malloz Doue warnoun, eniezan, — noz kala-mae eo

fenoz — mar n'ouzon jie zoare gwalenn a gas ganti va ebeulien.

Ha hen hag ober d'ar gazeg dont e-barz, gwiska en-dro d'ezan e armou, ha staga da veilha a-zoug an noz.

G W A L A R N 43

Da zerou noz ec'h ebeul ias a r gazeg eun ebeul b ra s ha b rao , a chômas kerkent en e sav. Ha T e i r n o n h a sevel da sellout piz ouz ment an ebeul. Hag evel m 'edo evel-se e klevas eun trouz b ras ha, kerkent goude an trouz, sed eur graban meur dre brenes t r an ti o kregi en ebeul dre e voue, Neuze ha Te i rnon ha tenna e gleze, ha distaga a r vrec 'h adal pleg an ilin, hag e chômas an darn-ze bag an ebeul gantau en diabarz . Klevout a eure wa r an taol trouz ha you. Ha hen ha digeri an nor ha mont gant tiz a-benn d'an trouz. Hogen ne wele ket ar penn-abeg anezan gant tenvalijenn an noz. Hedek a reas a-benn d'ezan ha war e lerc 'h. Deut d'ezan. avat, da goun beza lezet digor an nor e teuas wa r e giz. E-tal an nor .sed eur bugel nmilhuret hag en-dro d'ezan eur vantell seiz. Kemer ar bugel a reas. Krenv oa ouz an oad oa w a r n a n . Serr i an nor^ a eure ha mont d 'ar gambr m'oa e wreg enni .

— Itron, emezan, ha kousket a rez ? — Ne ran ket, aotrou, emezi. .Mored'et edon, d ihuni am

eus graet, avat, pan out deut e-barz. — Sed aman d'it eur mab, emezan, mar kerez, seurd

n'ac 'h eus bet biskoaz. — Aotrou, emezi, pe zoare tro eo hounnez ? — - Setu, emezan, bag e Iisplegas d"'ezi an d ra penn-da-

benn. — Mat ! emezi, peseurd gwiskamant a zo en-dro d'ezan ? — Eur vantell seiz, emezan. — - Mab da dudjentil eo, emezi. .Votrou, stad hag ebat a

ve ennoun mar bezez aviz e vodfen gwragez en-dro d'in ha lavarout d'ezo ez oun dougerez.

— Lavarout a rari ez laouen eveldout w a r a r poent-se, eme Deirnon.

Hag evel-se e voe graet. Ober a rejont badezi a r bugel diouz giz an amzer-ze, ha ròet e voe d'ezan da ano, Gwri Wallt Eur in . Kement ha m'en doa a vleo w a r e benn oa ker melen hag an aour.

Maget e voe ar bugel el lez beteg e vloaz. Hag a-benn r.euze e kerze assur ha mui a gorf oa outan eged ouz eur c 'h rouadur tr i bloaz, p r im e gresk hag e vent. Eun eil bloavez e voe maget ha ker korfek e teuas da veza hag unan c 'houec 'h vloaz. A-benn ar pevare bloaz e veze o touella a r baotred-kezeg evit ma aotrefent d 'ezan mont da zoura ar mi rc 'hed .

— .\otrou, eme ouz Te i rnon e wreg, pelec 'h eman an ebeul a savetejout an noz ma voe kavet ar bugel ganit ?

— Hen liziet em eus er baotred-kezeg, emezan, ha gou­lennet ganto i)ledi gantan.

— Daoust ha ne ve ket mat d'it, Aotrou, emezi, lakaat hen deski ha rei anezan d 'ar bugel, pegwir an noz m'ac 'h eus kavet ar c ' h rouadur e voe ebeuliet an ebeul saveteet ganit ?

— Ne din ket a-enel) an dra-ze, emezan. Aotre ac 'h eus (figanin d 'her rei d'ezan.

- - . \otrou, emezi. Done d'az paeo ! Her rei a r in . Ròet e voe ar marc 'h d 'ar bugel, ha hi ha mont daved ar

baotred-kezeg ha marchosi da c 'hourc 'hemenn d'ezo teu­rel evez ouz ar marc 'h , ober ma ve desket mat a-benn ma 'z afe ar bugel da varc 'hekaat , ha d'ezo ouspenn kemenn d'ezi an doareou anezan.

E-keit-se, kelou a glevjont d iwar-benn Rhiannon ha he tinijenn. Te i rnon Twrf Vliant, en abeg d'ar gavadenn en doa graet, a ròas skouarn d'an danevell . Cioulennata a eure dibaouez d iwar he fenn betek klevout gand eun niver bras eus ar re a yae d'al lez k lemm lies gwech p lanedenn reuzeudik P.hiannon ha he tinijenn. Sede ma preder ias Tei rnon war gemenf-se, ha hen ha staga da sellout piz ouz ar bugel. Hag e kavas d'ezan, diouz e welout, n'en doa biskoaz gweiet mab ha lad ken henvel an eil ouz egile hag ar bugel ouz Pwyll Penn Annwn. Anat oa d'ezan neuz Pwyll dre ma'z oa bet gwaz d'ezan kent. Ha diwar-ze e savas enkrez ennan, dre ma rae gaou r) terc 'hel ar bugel gantan, ba hen o c'houzout ez oa mab d'eun all, Kenta gwech ma ec 'hoazas e-kenvei- e wreg e t iskler ias d'ezi n'oa ket reiz d'ezo derc 'hel ganto a r mab ha lezel, en abeg

da se, eur b in i jenn ker p o u n n e r ha ma'z oa w a r eun i t ron kerkoulz ha Rh iannon , hag a r bugel o veza mab Pwyl l , Penn Annwn .

Gwreg Te i rnon eus he zu a gavas mat kas a r bugel da Bwyll.

Ha tri zra, emezi, a c 'hall dont d ' imp d i w a r gement-se: trugarez ha largentez evit d iboania Bhiannon eus ar bini- ' jenn m'enuui d indan i , t rugarez digant Pwyl l evit beza maget ha daskor i d'ezan e vab. An trede, mar deo eur bugel a ouenn vat, bez' e vo mab mager d ' imp ha gwella ma c'hallo e ray ev idomp.

Sed aze a r menoz a zegemerjont. , Ha ne voe ket d iwezatoc 'h eged antronoz pa wiskas

Te i rnon e a rmou , ben t rede marc 'heg bag ar bugel pevare , a-gevret ganto, wa r a r marc 'h en doa Tei rnon ròet d'ezan. Hag i ha mont war-du . \ rber th . Ne voent ket pell a-benn degouezout eno. Deut tost d'al lez e weljont Bhiannon azezet e-kichen ar maen-pignouer . Pa voent degouezet e-tal d'ezi :

— A Aotrounez, emezi, n ' i t ket pel loc 'h. -Me a zougo peb unan ac 'hanoc 'h beteg al lez. Ha kement-se eo va finijenn evit beza va-unan lazet ha d ispennet va mab.

— A Itron, eme Deirnon, ne gredan ket ez afe n ikun eus a r re-man w a r da gein.

— Aet a venno, eme ar bugel, me ne din ket. — Sklaer eo, va ene, eme Deirnon, ne rfaimp ket kenne­

beut. Hag i ha mont d'al lez. Gant levenez vras e voent dege­

meret . O kregi gand eur banvez edod el lez. W a r e zistro oa Pwyll diouz ober tro Dyvet. Mont d'ar sal a rejont hag en em walc 'h i . Laouen e voe Pwyl l ouz Tei rnon, hag i da azeza : Te i rnon être Bhiannon ha Pwyll , e zaou genseurd en tu all da Bwyll , a r bugel etrezo. Goude echuet debr i ha kroget da eva e savas diviz ganto. Ha Tei rnon ha dispiega an danevell penn-da-benn d iwar-benn ar gazeg hag ar c 'h rouadur , penaos ez oa deut heman en o c 'herz d'ezo o-daou, Te i rnon hag e wreg, ha maget ganto.

— Sed aman d'it da vab, eme Deirnon, ha neb p iou ben­nak a lavaras gaou d iwar da benn, fall en d'eus graet. Evidoun-me, pa 'm eus klevet pe anken oa warnou t , kalet em eus kavet ha doaniet oun bet. Ne gredan ket e ve den, er gompagnunez-man a-bez, ha n'anzavfe ket a r c 'h rouadur evit beza mab da Bwyll, eme Deirnon.

— N'eus den, eme beb unan, ha ne ve d iarvar kement-se evitan.

— Drezoun-me ha Doue, eme Bhiannon, d izammet e ve d iwarnoun va freder, mar deo gwir kement-se.

— - Itron, eme Bendaran Dyvet, mat-tre ec'h eus anvet da vab Pryder i , hag eus ar gwella e tere outan P ryde r i mab Pwyl l , Penn Annwn.

— Taolit evez, eme Bhiannon, na zerefe outan gwell e ano e-unan.

— Pe ano eo ? eme Bendaran Dyvet. — Gwri Wallt Eur in hon eus-ni graet anezan. — Pryder i , eme Bendaran , a vo e ano. — Beiz-tre eo kement-se, eme Bwyll, kemerout ano ar

c ' h rouadur d i w a r ar ger a lavaras e vamm pa glevas kelou laouen d iwar e benn.

Ha sed ar menoz a voe degemeret . — Teirnon, eme Bwyll, Doue d'az paeo evit beza maget

ar c 'h rouadur -man betek b reman ! Ha reiz eo d'ezan e-unan, mar deo a ouenn vat, hen talvezout d'it.

— Aotrou, eme Deirnon, ar wreg he deus e vaget, n'eus er bed hini dounoc 'h egeti he glac 'har en e c 'houde. Beiz eo d'ezan kaout koun eus ar pez hon eus graet evitan, me hag ar wreg-se.

— Drezoun-me ha Doue, eme Bwyll, tra ma i)adin ez mir in , te ha da zouar, keit ha ma c'hellin mirout va bini va-unan. Pa vo deut e dro , avat, re isoc 'h e vo d'ezan c'hoaz da virout eget ne deo d' in-me. Mar dont aviz a se hag an dudjenti l-man kemend-al l , pegwir ec 'h eus e vaget beteg-hen, e rei a r a i m p d'e vezur hiviziken da Bendaran Dyvet : kenvreudeur e viot ha tadou-mager d'ezan.

44 G W A L A R N

— Mat a r ineno-ze, eme beb unan. Ha ròet e voe neuze a r bugel da Bendaran Dyvet, ha

kuit ez ea.s gantan tudjentil a r vro . Loc'ha a eure Tei rnon Twrf Vliant hag e geneiled war-du e zouarou hag e wizien e-kreiz karantez ha levenez. Ne guitaa.s ket hep ma voe kinniget d'ezan ar brageriziou brava , ar mirc 'hed gwella hag ar c 'houn brudeta ; hogen tra ne vennas.

Neuze war o douarou e vanjont ha maget e voe Pryd'eri mah Pwyll Penn Annwn gand evez, evel m'oa dlect, betek deut da veza kempenna , kenedusa hag ampar ta paot r yaouank v pep taol kaer er rouantelez.

Evel-se e t r emenas bloavez ha bloaveziou betek ma teuas d'e benn hoal Pwyl l , Penn Annwn, ha ma varvas. P ryde r i a renas war seiz kant rev Dyvet ha berz a eure.

kare t gand e wizien h a gant pep h in i en-dro d 'ezan. Goude-se e stagas ouz a r re-ze t r i c ' han t rev Ystrat Tywi ha peva r c 'hant rev Kered igyawn, hag a r re-man a voe graet anezo seiz kan t rev Seissyl lwch, ha w a r d ro kreski e zouarou a cure betek ma teuas en e spered dimezi . Hag ar wreg a vennas a voe Kicva, merc 'h Gwynn Gohoyw, mab Gloyw Wali t lydan, mab Cassnar Wledic , a uhelidi an enez-man.

Hag evel-se e t ibenn ar skour r -man eus ar Mabinogion.

Tròet d iwa r ar c 'hembraeg gant K . .VBKOZKN,

Notenn. — En niverenn a zeu : Branwen .Merc'h L ly r (Eil .Skourr a r Mabinogi) .

0

Diarmuid ha Grainne ( K E N D A L C ' H )

XXV. — AN DELIENN D O U L L E T

Pa welas Fionn al lazadeg vras-se, e t is tròas gand e soudarded war-du ar mor. Hag hen da Zouar ar Yaouan­kiz, da gaout e vagerez. Degemeret mat e voe ganti. Dis­piega a reas d'ezi abeg e veaj.

Deut oun da c 'houlenn da ali, emezan. Bak evit Diarmuid , n 'eus ket a a rmead b ras a-walc'h d'e drec 'h i .

- - Mont a rin ganit , eme ar sorserez, hag e s tourmin outan d re achanterez .

Laouen e voe FTonn neuze. En noz-se e chômas e ti ar sorserez, hag e rejont o menoz mont kuit an t ronoz .

Tizet ganto Ti-Meur ar Boinn, ar sorserez a guzas dre hud F"'ionn hag ar Fianna ouz tud Iwerzon. An derc 'hent ez oa aet Osgar diouz Diarnuiid, hag edo heman en deiz-se o hemolc 'h i . Diskuilhet e voe kement-se d 'ar sorserez. Ha hi ha sevel wa r eun delienn lugustr toullet e-giz eur vreo, ha dont a-zioc'h Diarmuid, douget war an avel yen ha glan, ha stlepel outan daredou marvus . Droug bras a reas d'ezan a-dreuz d'e harnez . N'oa ket evit tec 'hout gand ar boan . Kement poan en doa gouzanvet betek neuze n 'oa netra e-kichen ar boan-ze. .Meiza a reas, nemet dont a rafe a-benn da skei ouz ar sorserez dre doull an delienn, e vije lazet ganti hep dale. Hag hen hag en em astenn a-hed e gorf, ar (îoaf Buz gantan en e zourn. O s t r inka e c'hoaf dre an toull e tizas ar sorserez, a gouczas maro .

Neuze Diarmuid he dibennas , hag a gasas he fenn da Aongus.

XXVi. - FIONN O C 'HOULENN AR PEOC'H

Aongus a yeas da gaout Fionn antronoz, da c 'houlenn hag ober a raje ar peoc'h gant Diarmuid . Fionn a res-l)ontas e raje, n 'eus forz e pe zoare. Neuze . \ongus a yeas da gaout roue Iwerzon da c 'houlenn ar peoc 'h da Ziarmuid . Cormac a respontas e roje d'ezan ar peoc 'h . Distrei a reas neuze davet Dia rmuid .

— Petra a fell d'it kaout ? Eme Aongus. — Ar c 'hantrev, eme Diarmuid , a oa gant va zad, kantrev

O Duibne, gant ne day ket F ionn da hemolc 'h i eno, ha ganl n 'am bezo ket a d ruach da baea da roue Iwerzon ; kan t rev Beann Damuis , e b ro Laigean, evel ro digant F'ionn ; gwella kant rev Iwerzon eo heman ; kan t rev Ceis Corann digant roue Iwerzon, evel argourou d'e verc 'h. Sede divizou ar peoc 'h a r in ganto.

—- Ha te a viro ar peoc 'h neuze ? eme Aongus. — Neuze hejiken e c'hellin gouzanv ar peoc 'h , a eilge­

r ias Dia rmuid . Aongus a yeas da gaout roue Iwerzon ha F ionn . Asanti

a rejont da gement b in i eus an divizou-ze. Pa rdone t e voe da Ziarmuid kement en doa graet abaoe m'oa bet for-bannet . Ha graet e voe ar peoc 'h .

XXVH. — BANVEZ GRAINNE

Kantrev Ceis Corann a voe dibabet da lec 'h-annez gant Diarmuid ha Grainne , pell diouz Cormac ha F ionn . Eur e'hastell a savjont eno, a anvjont Kastell Grainne . Neuze ( î ra inne a c 'hanas pevar mab hag eur verc 'h da Z ia rmu id : Donnchad , Eochaid , Connla, Seibsearcach ha Dru ime. Kantrev Beann Damuis a voe ròet d 'ar verc 'h, ha di e voe kaset gand eur merour hag eur vatez d 'ober w a r he zro. Pell amzer e vanjont e peoc 'h . Boas e vezed da lavarou t n'oa den ebet p inv id ikoc 'h en aour hag en a rc 'han t , e tropellou chatal ha denved, hag oc'h ober muioc 'h a a loubadeunou eget Dia rmuid .

Eun deiz, e lavaras ( i ra inne d'ezan ez oa eur vez evito, hag i ken ji invidik, gant kel lies a servicher ien hag oc 'h ober kement a zispignou, beza chomet hep pedi daou zen kenta Iwerzon da zont d'o gwelout , Cormac mab Art ha Fionn mab Cumall.

— Perak komz evel-se, ( i ra inne , eme Diarmuid ; daoust ha n'int kel va enebour ien ?

— - Seul wel loc 'h , eme C 'hra inne , e ve ober eur banvez d'ezo, da c 'hounit o c 'harantez .

— Gra a giri , eme Diarnui id! — Neuze, eme C 'hra inne , kas k a n n a d e d d 'am m e r c ' h

da gemenn d'ezi ober eur banvez all, ma c 'hel l imp ped i roue Iwerzon ha F'ionn da zont d 'he zi. Piou oar ha n'hello ket kavout eun ozac 'h eno ?

Divizet e voe ober kement-se. Eur bloavez a d remenas ( i ra inne ha he liierc'h oc 'h aoza a r banvez. A-benn diwez an amzer-ze e voe kaset kannaded da ( iormac ha da Fionn ha da bennou b ras Iwerzon.

Eur bloavez e padas ar banveziou-ze.

XXVill. - EUR C H I O HARZAL EN NOZ

An noz diweza eus a r bloavez-se, edo kousket Diarmuid e Kastell Grainne. Setu e klevas harz eur c 'hi dre e gou.sk. En eul lamm e t ihunas .

— Petra ac 'h eus gweiet ? eme C'hra inne . — Klevet em eus harz eur c 'hi , eme Diarmud, ha souezet

oun. — Ra vezi diwallet diouz pc]) droug ! eme C'hra inne .

Meuriad De Danann a ra an dra-ze d'it, daoust da warez Aongus an Ti-Meur. Deus da gousket adar re .

Ne voe ket Dia rmuid , avat, evit kousket goude-ze, hag e

G W A L A R N 45

klevas c'hoaz harz a r c 'hi . ( i ra inne a reas d'ezan mont en e c'hourvez a-nevez, o lavarout na zeree ket outan mont da glask eur c'hi en doa klevet en noz.

Diarmuid en em astennas war e wele. Morvitellet o.t. pa voe dihunet gant harz ar c'hi evid an drede gwech. K<io an deiz o tarza, hag e lavaras :

— Mont a rin da glask ar c 'h i ; deiz eo anezi b reman . — .Neuze, eme C'hrainne, kemer ganit ar C'hleze Bras,

kleze .Mañanan, hag ar (ioaf Buz. — Ne rin ket, eme Diarmuid ; kemer a rin ar C'hleze

Bihan hag a r Goaf Melen en eun dourn , ha .Mab a r Gelve-zenn, va c'hi, staget gand eur chadenn en egile.

XXIX. - HOUC'H-GOUEZ MENEZ GULBA

Neuze Diarmuid a yeas er-maez eus ar c'hastell betek lein Menez (iulba. Eno e kavas Fionn e-unan-penn. Diarmuid , hep saludi anezan, a c 'houlennas outan raktal hag hen eo a oa bet o henmic 'h i . Fionn a responlas n'oa ke t ; bogen eur bagad lud, emezan, a oa aet er-maez goude hanle rnoz .

— Hag unan eus hor chas en deus kavet roudou eun houc'h-gouez. N'oa kel staget; ael eo kuit, ha n'o deus ket gallet e dizout c 'hoaz. Houc'h-gouez Menez Gulba eo o deus kavet. Ha n'eo ket gant kalon e redout w a r e lerc 'h . Tregont anezo a zo bet lazet gantan beure-man. Sell, eman o tont davedoinp, hag an holl F ianna o tec 'hout r azan! Eomp buan d iwar an dorgenn-man !

Diarnmid a lavaras na dec'hfe ket dre aon rag eun houc 'h .

— - Ha n'ouzout ket, eme Fionn, ez eo arabat d'il hemol­c'hi eun houc'h-gouez ?

— Ha perak 'la ? eme Diarmuid . — Perak ? eme Fionn. Neuze, selaou :

« Edon en Aimuin eun deiz gand ar seiz s t rol lad eus ar Fianna, pa zeuas Bran Bihan O Buadcha in d'am c'haout, da c 'houlenn ouzin hag ankounae 'hae t em boa ez oa arabat d'in t remen dek noz dioustu en Almuin. »

« — Da belec'h mont eia henoz? a c 'houlennis ouz ar re a oa em c'hichen. »

<< - Eomp da di . \ongus, eme Donn, da dad ; eno eman va mab Diarmuid, hag eur bugel ali, mab Boc ar Merour. Degeineret e vimp eno, pep hini a c ' h a n o m p , evid an noz. »

« Neuze ez ejomp, me ha da dad, da di Aongus. Karet-mat oas gantan. .Mah Hoc ar Merour, avat, a oa kare t -mat gand a r servicherien : broudet e voe kalon da dad gand a r war iz i . »

« . \-daol-lrumm e savas kroz être daou eus va chas, aba lamour d'eun tamm kig a oa bel laolet d'ezo, hag e lec 'has ar merc 'hed razo, ar servicher ien , ar vugale, e-keit ha ma save ar wazed d'o ranna . Dre ma lec'he e t remenas mab ar Merour être daoulin da dad ; da dad a s t a rdas a r bugel ken krenv ma varvas ; neuze da dad e st lapas d indan treid ar chas. »

« () kavoul e vab maro, e reas ar Merour eul lenvadenn druezus, hag e teuas d'am c'haout, o c 'houlenn eun dic 'haou diganin. »

« Lavaroul a ris d'ezan sellout piz ouz e vab, ha ma kavfe tres dant eur c'hi w a r n a n , e rofen d'ezan eun dic 'haou va-unan. Sellout a reas ouz ar bugel. Tres ebet eus dent eur c'hi ne voe kavet w a r n a n . Neuze e k innigas ar Merour lakaat l iveriou spontus an drouized w a r n o u n , nemet diskleria a rafen d'ezan piou en doa lazet e vab.

Lakael e brezoneg d iwa r an iwerzoneg.

(Da genderc'hel.)

An Aotrou Bimbochet e Breiz ( K E N D A L C ' H )

Hor studiericn, ar re a fell d'ezo deski komz galleg, a vez kaset d'ar C/hanada, Abaoe aloubidigez Bro-C'hall ganl labom-erien deul a bep lec'h — Tcheked, Poloniz, Busiz, Italiz, Spagniz, ha me oar — ez eo aet ar galleg, el lec'hiou ma vez komzet c 'hoaz, d'eun trefoedach dishenvel-lre diouz ar galleg koz. .Neh a fell d'ezan klevout galleg reiz a die mont d'ar vro m'eo bet miret en e c 'hlanded : hanler­noz Amerika.

línebour oa Bimbochet da lennegez ar (^'bañada. Ene­bour oa ivez d'ar skrivagnerien a c'hiz nevez, a gla.sk skriva e Bro-C'hall ar galleg evel m'e gomzer. Eur ger n'oa kel kavet en .\natolc F rance n'oa ket gallek, wa r e veno. Hag e taole evez bras da gomz evel ma komzed — pe ma krede e komzed — er c'henta kantved war-nugent . Ezomuì ebet lavarout e raed goap anezan dre-holl.

IV

Da gas kuit ar vrumenn fall a oa kouezet w a r spered ar Gali — edo o klask t rouc 'ha gand e gontell eun tamm kouif^n, evel m'en dije karet t rouc 'ha krenn e asied — e stagas an Ao. Kerlaban da zezrevell penaos en doa Iremenel eur sizunvez e Paris gwechall , i)'edo wa r e veaj cured oc'h ober tro Eurojia. Meuli a reas kt*r-benn Bro-C'hall. N'oa nemel Berlin, eniezan, ha München, ha Wien, ha Leipzig, ha Boni, ba Stockholm, ha Kobenhavn, hag Oslo, ha Leningrad, ha Moskov a oa jiar d'ezi. Hec'h ane-vezoul a rae mal : e-doug an eiz devcz-se, ez oa aet da vale e jiikoliou kirr i -dre-dan dre ar straedou, eus a r Trocadé ro d'ar Panthéon, hag eus lorgenn Montmartre d'an Tour-

Eiffel. Bec'h en doa bet o kavout tud eno da gomz galleg gantan, aval. Skritellou hag enskr ivadur iou gallek en doa. gwelel du-man du-hont, hogen n'en doa klevet tamm galleg ebet, neniet gant porzier an osteleri , a ouie, evit gwir , an holl yezou.

Bimbochet a lavaras ez oa eur souez, ken aes ez oa mont eus eul lec'h d'egile, na dae ket Breiziz aliesoc'h da Par is .

—• Teir eurvez a zo a-walc'h da vont ac 'han di, emezan. — P'eni bezo lavaret d'eoc'h, eme Gerlaban, n 'eus ket

unan dre zek eus an dud a welil aman e Brest a zo bel e Roazon, e kavo d'eoc'h ez eo brasoc 'h souez c 'hoaz. Hogen daoust hag ez eus kalz tud e Rouen a zo bet biskoaz e Par is ?

— N'eus ket unan dre bemp, eme Bimbochet . Re lezirek inl da vonl, an darnvuia anezo, beteg an Haor-Nevez.

— Eno eman an dalc 'h. Ha perak ez afenl, peogwir e kavout kement o deus ezomm tosi d'ezo ? E gwir ionez, eme an Ao. Kerlaban, en eur sleki beg e .sigarelenn ouz bevenn e d'a.senn-gafe da .skarza al ludu, e gwirionez. . .

(Donalda a savas aman, a as tennas he dourn da Bimbo­chet, hag a yeas da bokat d'he zad, o sonjal e vije gwelloc 'h o lenn en he gwele eged o kousket w a r he c 'hador .)

— Noz vat, Donalda. E gwirionez, eur fazi b ras eo kred i f vez muioc 'h douget an dud da veaji b r eman egei gwe­chall. Mar deo gwir ez a an den buanoc 'h hag aesoc'h eus eul lec'h d'egile eget kenl, ez eo gwir ivez ez a buanoc 'h hag aesoc'h ar varc 'hadourez . Ha pa lavaran marc 'hadourez e lavaran kement a hel ler dioueri pe c 'hoantaat , ken evid ar c'horf, ken evid a r spered. Er Grenn-Ainzer, da .skouer, d'ar mare ma veajed ar muia, n'oa nemed eul lec'h pe

46 ( i W A L A R N

zaou ma c'helled dastum gouiziegez : Pa r i s lia Bologna. Breman ez eus skoliou-meur e kement kêr vras , hag e c 'hall eur studier , dre ar bellarouezouriez, heulia kement skol a gar en e di wa r ar maez. Er Grenn-Ainzer e veze golôet an hentou a veajourien : skolaer ien, kloer, barzed , n ia rc 'hadour ien , p i rc 'h i r ined , war d road , w a r varc 'h , pe e kir r i stlejet gant loened. Bouesoc'h e teuas niver a r vea­jourien da vare an hentou-houarn, a zo bet ar c 'henta skoilh bras d'ar beajou. (loude-ze ez eo aet niver a r vea­jourien w a r vihanaat c 'hoaz, en doare nia ne chom hizio o veaji, koulz lavaret, nemet tud a gav o l l i jadur ouz ben ober .

Bimbochet a lavaras n'oa ket gwir . Ker laban a ei lgerias ez oa. Hag evel n'eus netra gwasoc 'h eget ke lenner ien aheurte t en o c 'hredennou, e kendalc 'hjont da vreutaat betek diwezat en noz.

V

Diskennet ez oa Donalda, war-dro dek eur, an t ronoz vintin, d 'ober eun drôig-vale el liorz d i rag an t i . An nevez-amzer a oa deut, abre toc 'h eget boaz : sklaer an oabl , k iouar an avel, bronsou glas dre-holl w a r a r gwez. Kenta t ra a glevas Donalda a voe eul labous o r i chana . Eil t r a a glevas a voe mouez Bimbochet.

Youc 'hadennou ski l t rus — n'eus nemed e yez a r C'hal­laoued a heller o ober mat — an disglavier hejet-dibejet en aer bag en amzer e t raon al liorz, en tu all d 'ar gloued : tabut a oa savet être ar Gall hag unan bennak .

Ma teredas Donalda da welout. E d o eur side-car, pe eur « votez-koad », evel ma lavarer

(eur (( votez-houarn » pe eur « votez-dre-dan » a ve re i ­soc'h, moarva t ) , eur side-car-taxi, a-zav e-kichen a r r iblenn-straed, Bimbochet e-barz, ar b lenier a-varc 'h, o-daou war-nes en em daga, hervez doare . Heman diweza, en doa dislonket war benn an d ivrôad kement ger a dalv e brezoneg da sakreal ha da bec 'hi , a zeuas sevenoc 'h dioustu ma spurii iantas Donalda, hag o tenna e gaskelenn, e Iisplegas d'ezi en doa graet tro kêr gand an estren diou wech adal a r mint in , hep dont a-benn da gompren da belec 'h e felle d'ezan mont .

— Ha breman , eniezan, e fell d'ezan ober tro kê r a d a r r e . Evit Bimbochet , e lavaras en doa goulennet d igand ar

b lenier e gas da welout kement a oa da veza gweiet e Brest. E-lec'h-se, o doa redet evel diaouled dre bep seurd s t rae­dou, baliou ha rabinou, hep gwelout ne t ra ha hep chom a-zav e nep lec 'h. En diwez en doa r anke t diskouez d 'ar blenier eur gar tenn, warn i chomlec 'h an Ao. Ker laban .

— Ha ne fell d'in netra breman nemet d iskenn, emezan. Karet em bije mont da vale war droad beure-man, hogen kollet em eus va hent, ha n 'eus den ebet a gompren tr i ger gallek er vro villiget-man.

Habaskaet an traou, e t istròas Bimbochet gant Donalda war -du an ti.

— Kement-se, eniezi d'ezan, a zo c 'hoarvezel da nousjied beajour a-raok. Ne vije ket c 'hoarvezel m 'ho pije anavezet tr i ger brezonek.

Deski tr i ger brezonek, pe tri ger eus eur yez es t ren bennak, d 'ar (-'hallaoued, avat, a zo re. Gwell eo ganto lakaat ar re all da goniz outo e galleg; o redia d'hen ober , zoken, ma c'liellont.

Setu petra edo Bimbochet oc'h ober b reman . Hag e teue Donalda a-benn da goniz bep re a boan, kollet ganti hec 'h abafd'er an derc 'hent , hag o t ibuna gwelloc 'h he menoziou pa n'oa ket he zad war he zro. Eur bugel e veze d i r azan ; eur vaouez — dre ar spered da nebeuta — a-drenv d'e gein.

Azezet w a r bann dereziou ar menk-ti, e tivize Bimbochet gant Donalda. Tennet en doa eus e c'hodell eul levrig koz dic 'holo, krignet ar c 'hognou anezan gand an anizer bag al logod, brizellet a saotrou melen, gantan c 'houez ar boul­t rcnn , ar butun, hag ar gozded. E galleg ez oa moulet, daoust d'ezan beza bet embannet e Breiz, — gwir eo lava­rout , er bloaz 1923. Savet ez oa bei evit beajourien, pe , da implijout eur ger koz, karget a frond an amzer gwechal l , « touristed » ; taolennet ez oa ennan, e s tumm-skr iva dud ius a r mare, kement a oa da arvesti e Breiz.

« Vnan eus brava rannvroiou Bro-C'hall, a lavared er c'hentskrid, ha hi ken leun a rannvroiou brao. ez eo Breiz marteze a zo chomet ar mnia feal d'an amzer dremenet, eur c'horniff eus ar bed koz miret evel dre vurzud evit dudi ar beajour. Eno e talc'h an dud d'ar boaziou koz, d'ar gwiskamantou koz ken kaer ha ken livus, hay e rannou 'zo eus ar vro e klever c'houz ar yez keltiek koz, ur « bré-zounec », eun trefoedach paour a zo tonket d'ezan mervel hep dale, harluet m'eo bet pell 'zo diouz ar c'heriou, ha harluet ma vez diouz ar maeziou muioc'h-niui bemdez. Eur mad e ve da Vreiz koll he yez, a zo eun harz etrezi hay ar peurrest eus Bro-C'hall, da lavarout eo, eun harz etrezi hag an araokaat. Gand ar yez ez aio da yet, siouaz, kement a rae kened Breiz... ».

Pelloc 'h , e korf al levr, e lavared : « Da veiza paourentez ar yez vrezonek e tieer sonjal ez

eus eur bern traou n'o deus ket enni a ano. N'eo ket hepken an anoiou youiziek, hay anoiou ar c'havadennou hay an ijinadennou nevez — anat eo e klaskfed enni en aner sur yer da lavarout « dourennoniez », pe « stlejerez », pe « tredan » — hoyen ar yeriou reta zoken a ra diouer d'ezi. Ger ebet da lavarout « mammvro », yer ebet da lavarout « yez », yer ebet da lavarout « goanay », hervez yweizenn vrudet ar barz Brizeuy... ».

Donalda a tenne, о c 'houlenn ouz ar Gall ster p e p ger gallek diaes, bag oc 'h ehana, a vare da vare, da c 'hoarz in . An Ao. Ker laban, hag a zegouezas ê tre daou, о kavout e verc 'h ha Bimbochet ken b i a s mignoned, a lavaras e liefe Donalda moni gantan da ziskouez d'ezan kêr goude m e r e n n . Bimbochet a respontas — a-walc 'h en doa gweiet e Brest a-benn neuze da veiza n'en dije ke.l re a labour d 'ober eno — e karje gwelloc 'h gwelout ar maez t ro-war-dro .

VI

Dor a r c 'ha r rd i a wigouras wa r he mudurunou , bag a chour ikas wa r grouan al l iorz. Tri c ' ha r r a oa eno : b in i Donalda, b ini he zad, h in i he breur .

— Savomp em bin i , eme Donalda. Eur c 'ha r r ig b ihan , h i r ha moan evel eur werzid, livet e

glas, dalc 'hel kempenn , skedus, lufrus, riniiet mat, gant k ink ladur iou nikeî ha rodou gwenn-kann, lec'h ennan da zaou, nevez-flamm, eur c 'ha r r ig en dije graet c 'hoanl da ne vern pe ziniezell, hag a lakae sebezet ne vern piou e wele .

Boas ma veze da glevoul ober meuleudi he c 'har r , e c 'horloze Donalda ar c 'he lenner gall da gomz.

— Eur c 'h i lhog! diniezell! eur c 'hi lhog! E Bro-C'hall eo bet grael ho karr-d're-dan !

Lakaet en doa Bimbochet e fri wa r slouf a r c ' han t a r yenerez, s tummet e-giz eur c 'hi lhog, e gwir ionez, о sellout piz outan a bep tu, en eur horjella e lunedou da welout gwelloc 'h .

Bel e voe d'ezan diskler ia da Zenaida ez oa a r c 'h i lhog loen-ardamez Bro-C'hall, evel m'eo an aerouant ruz b in i Kembre , hag an e rmin ig b in i Breiz.

— O! emezi, e Naoned eo bel graet va c 'har r -dre -dan . Evid ar c 'hi lhog, ez eo bet ròet d'in gand eur geneilez a F landrez , edo о chom e Brest ar lene. Prenet eo bel ganti e Dukark . Ne gredan ket ez eo aet biskoaz da Vro-(yhall .

Donalda ouz ar rod-vlenia , Bimbochet en he c 'h ichen : selu i о keiner penn о hent war -du-Landerne dre r akkê-r iou ar Vilin-Wenn ha Kerhuon. Digorel en doa Bimbochet e levr gallek koz a d a r r e , da genveria kar tenn Vrest daou c 'hantved 'zo gand ar gar tennig peget d i razan w a r fram-niadur ar c 'har r -dre-dan . Pa rke ie r a oa dre-hoU gwechal l , emezan, e-lcc'h tiez evel b reman . Hag e lennas d'ezi taolen-nadur glannou koadek ar slèr Elorn.

Kaeou-mein, t iez-daslum en cm astenne a-hed ar stêr, kleuziet, ledanaet , a-dreuz d'ezi pontou e-leiz. Ma hanva le (la Bimbochet ez afent dre s lraedou d'iziwez : liez en-dro d'ezo, ar stêr leun a l istri en t raon, en tu ail, tiez, e-harz re ier Plougastell , hanter-guzet en о zouez.

(Da genderc'hel.) Boparz H KM ON.

1

G W A L A R N 47

L E V R I O U N E V E Z

I N I Z E R V E R T U , gand an Ao. .MAHION, e gwerz e ti Galles, P lasenn an Ti-Kèr, Gwened. — Pr iz : 2 1. 2 5 d re a r l)ost.

Sed a m a n eul levrig ennan kant pa jenn a vrezoneg c 'houek ha bourii-s da lenn.

Ouspenn kan t vloaz 'zo ma 'z e«) bet moulet an obe renn-man evid a r wech kenta , d indan an ta lbenn : <• Voiaj niisteriiis de Inizen er Vertu ». Gwasa si al levr a hel ler merzout ada l a r geriou-ze. Kalz re a c'halleg a zislebere brezoneg an Ao. .Marion, kement zoken m'o deus ar re a b r i en tas a r mouladur nevez-nmn, an Ao. Chaloni Priellec en o tenu, kavet ez oa rct c 'houennat an da rn vrasa cus a r geriou est ren. .Mat-tre o deus graet aze d ' am meno. Xe gavan ket e ve, e gwirionez, beza d izoujus e-kenver al levriou koz, advoulet evid an holl , ha n'eo ket evid a r ouizieien bejiken, ober d'ezo eur seurd kempenn , dreis t -hol l pa veneger kement-se er c 'hentskr id , evel m'eo graet a m a n . Rak, « ret e vo, eme Herr ieu, e » Dihunamb » niiz-gouere K p . 300), kavout an tu, abred pe ziwezat , da skarza er-maez eus hol levriOu brezonek geriou evel jalouzi, chencbamanl, vertuz, gras, denosion " bag al l . Mar de«) gwir — bag e kredan ez eo — eman a r pep kenta eus a r yez er c 'hevreadur kentoc 'h eged er ger iadur , ober a r c 'hempcnn-ze da ober iou hor skr ivagner ien gwechall ne deo nemet reiza eur c'hiz fall heul ie t ganto n 'ouzon dare perak . Kredet o deus, pa r aen t a c 'heriou gallek eun impl i j diboell ba d ic 'hounid , kae raa t o doare skr iva evel ma kred merc 'hed a zo kae raa t o d r e m m l i rz in en eur vas tar i o d ioujod bag o {liweuz gant pou l t r ha l iou gaouiad .

. \ -bend-a l l , a r pez a lavar Herr ieu, uheloc'h en hevelep pen­nad, a zo a r wir ionez rik : el levriou koz-se, leun a c 'heriou gallek, c tie koulskoude <• ar skr ivagner y a o u a n k mont da glask geriou yacMi ha t ro iou d i spar da zisplega an t r aou ». Kemenl hini a lenno Iniz er Vertu, ha pa ne ve nemed er gwel a ze, n'en devo ket kollet e amzer .

Hogen " n'eo ket fur, eme a r c 'hrenn- lavar , teurel muioc 'h a bled da blouz a r geriou eget da c 'hreun an t r aou ». Met pe t ra a dalv greun an .Ao. Marion ? Lavarou t a r a n k e r da genta n 'en deus e dennet nag eus e c 'hrignol nag eus e bark . Ne deo e levr nemed eun doare troidigez d iwa r a r galleg. Ma ne denn kement -se ne t ra diouz ta lvoudegez an oberenn enni hec 'h -unan , e l i s tera da v ihana talvoudegez a r skr ivagner .

Iniz er Vertu a zo steuet en eun doare a reas berz iskis er Grenn-Amzer. Bezet koun eus a r Roman de la Rose hag eus e levezon. E-lec'h dispiega war -eeun penaos ha pe dre dro iou e tie eun ene laboura t da dizout a r ver tuz , e l iver beaj eun den daved eun enezenn vurzudus , diaes donara enni . Goude degoue­zet eno ii 'eman ket a r bea jour er -maez a boan . Eun h i r a ben t en deus c'hoaz d 'ober. .\n holl siou fall, s t ummet evel tud, a gav w a r e bent h a k lask a reont d iza rbenn anezan . Gant sikou'- al iou mat eur c 'henseurd, d 'ezan sk ian t -prene t ha bet a raozan en ene­zenn, e ten a-benn da gas da va t e veaj .

Eun danevell a r seurd-se a zo p l i jus da lenn, nemed ez eo diaes ;i-walc'b a-wechou t izout ar s ter Ttuzet anezi . Evit pe l laa t a r riskl-se en deus an oberour l akae t e t r aon a r pa jennou no tennou diskler ius . « Diwar c 'hoari kelenn », setu mennad doun al levr-man. Tizout a ra a r pal , d 'am meno. D a m a n t eo n'en defe ket au oberour e dennet eus e benn e-unan. Dellezek e ve bet eus eur gaer a veuleudi . Trugarez d'ezan da nebeuta da veza e drôet en cur brezoneg ken c 'houek ha ken flour ma 'z eo kement-se a-waic'ji evit rei c 'hoant da lenn-di lenn e levrig.

.AiBEOZEN.

S O R H I E N N E U H A F A R S E U K O H E R H O R N A D , gant G. er BouGN, e gwerz e ti an oberour : G. Le Borgne, Saint-Zénon, Saint-Séglien (Morbihan) . — Priz : 3 1. 50 dre ar po.sl.

Setu a m a n eul levr marva i lhou , evel ma vez savet meur a h in i en hor yez, han te r -hen t être al lennegez-pobl hag al lennegez; marva i lhou , pe lavar iou da s tume t w a r a r maeziou (aman en-dro da Seglian, être a r Gemene ha Pond i ) , hag eun t a m m i g kem­pennet gand a r skr ivagner . Eun t a m m i g hepken, rak ma vefent kernj)cnnet a zoare — evel m'eo bet kempenne t gwerziou ha soniou a r Harzaz-Hreiz ( lennit a r pez a l a v a r . \beozen pel loc 'h) , — e c'hellfe al levr beza eun taol -micher .

Evel m 'eman — ha ben p l i jus evelato, dud ius ha fentus zoken meur a wech, — gwasa si a zo gan tan , eun darn vras eus a r marva i lhou o deus eur penn..., ba n'o deus ket a lost. En doare ma kerz al lenner , e-giz eun t r emene r w a r eun bea t dall , p ' eman en e wel la o vont , a -dao l - t rumm a-stok ouz eur voger. Sed a c 'hoarvez, da skouer, gand u n a n eus a r b rava . « Er Gerna-vadéz » : nemed eun t a m m i g faltazi a ve ret d'e heurechui .

lîun druez vras eo na vez ket lennet a-walc 'h al levriou gwenedek er-maez a cskopti Gwened. Eun druez vras . r ak er vro-ze e reer gand e-leiz a c 'heriou bag a dro iou- lavar ta lvou­dus d'an holl , bag a dlefe dont da veza impl i je t dre-holl , er yez skrivet da v ihana . Ha geriou ha t ro iou- l ava r brezonek ez int .

daous t ma vez douget kalz tud da gredi nc deus a vrezonek nemet trefoedachou Leon, Treger ha Kerne . E u r gaou b r a s a zo bet graet ouz brezoneg Gwened. Hag eur fazi b ra s ez eo bet e lezel er-maez p'eo bet savet a r r e i z sk r ivadur unvan (brezoneg K. L. T., evel ma lavared d 'an ampoen t ) . Setu perak e vezo róet a m a n e (¡nmlaní al lec'h a enor d 'an oberennou gwenedek, o c 'hortoz n«a vo sänket mat e penn pep Breizad n'eo ket eur ger brezonek gwasoc'h evit beza deut a W'ened eget evit beza deut a Gastell .

R. H.

S A N T I Z I D O R , L A B O U R E R , ganl .1 . L E BAVON, p e z - c ' h o a r i e tri arvest, ouz e h e u l eun dro id igez c ' h a l l e k . Mou-lerez Emile .Maheo, Gwened, 1 9 2 5 . Meneg ebel a wer -zour nag a br iz w a r n a n .

St lu , a gredan, diweza pez-c 'hoari Job er Glean . A-raok komz d i w a r e benn, karet em bi je gwelout an o b e r e n n - m a n c 'hoar ie t gant c 'hoarier ien Keranna . Bet em eus an eu rvad da s t iaka d'ezo va d a o u a r n e Lesneven hag e Kemper, ha gouzout a r an d iwar ze eo ma t , evil barn a zoare eul l abour savet evito, beza o gweiet o lakaat anezan da veva war a r c 'hoar i lec 'h . Hogen re t eo d'in t remen hep gortoz n 'ouzon betek peur .

Graet eo peurl iesa a r peziou-c 'hoar i evit beza c 'hoariet . Mat pe fall, avat , e t izont a r pa i . Gant peziou an Ao. Le Bayon, gwir eo, e c'heller beza da l c ' hma t dinec 'h er feur-ze : c 'hoar ius in t . .^n oberour n'eo ket y a o u a n k er vicher, ha n 'ouzon ket m a r rìeo bet biskoaz eun deskard .

Sant Izidor a zo san t -paeron ar c 'hounide ien-douar . Te i r zaolenn kentoc'h eget tri arvest en deus savet an Ao. Le Bayon en e enor. Er genta e tisjileg " karantez Izidor e-kenoer Done » ; en eil : « karantez Izidor e-kenoer e nesa »; en drede : « karan­tez Doue e-kenver Izidor ». Ne deus a m a n da glask kudenn ebet hag a zeufe, goude beza bet rouest le t ha di rouest le t , da veza d ibune t da vad e diwez a r c 'hoari . Eu r wech diskler ie t , a -z iwar eur skouer bennak, d r emmou penna santelez Izidor, e kouez a r ouel w a r a r maro^ anezan, seder ha d iboan meurbe t .

Buhez eur sant e divizou eo, m a r ki r i t , a r pez-c 'hoar i -man , evel Santez Trifìna an Ao. .Ioanno, c 'hoar ie t e Gwengamp da goulz a r Bleun Brug diweza. Nemed eo buhezekoc 'h kalz an divizou en oberenn an Ao. Le Bayon, l ivet gwelloc'h pep ro l l enni ha gant peb unan an doare-komz a zere ou tan . Ouspenn se^ e pep taolenn cz eus kan, kentoc 'h diou wech eged u n a n ; ne gouez a r ouel neniet w a r gan, ha goude ma ' z eus bet dizoldet d 'an daoulagad bamet eun arves t m a r z u s bennak . Dudi d 'an d iouskoua rn , dudi d 'an d a o u l a g a d ; dudi d ' a r galon dre veuli Doue d i rak kr is tenien, dre veuli an d o u a r d i r ak gounideien anezi . Aes e heu i lh a r spered didroidel la da rvoudou rouez e u r seurd pez-c 'hoari ; aes e verz a n dizeska a r gentel lakaet d indan a r c 'hoari hag a r vraventez gwisket d'ezi. Mat eo derc 'hel koun a ze, dreis t -hol l , pa vezer t ròe t da glask er peziou-c 'hoar i eu r skeudenni spis ha doun eus t r iv l i adennou ka lon m a b den. E lec'h a zo da bep t ra . Setu perak d i rag a rves te r ien m'eo boas outo a beli 'zo, en deus an Ao. Le Bayon displeget buhez eur sant eli doare a zere ouz o zro-spered hag o déskadurez . N'eus da beta nemet ma vefe a dalvoudegez gand e hini an holl l abour iou savet er gwel d 'ar pal-ze.

N 'emaoun ket e sonj deski e vrezoneg d 'an Ao. Le Bayon. Peogwir eo graet e bez-c 'hoari evid a r bobl , e t ie a r yez anezan beza damhenve l ouz ar brezoneg komzet gand a r bobl . Bez' e l avare r e tea a-benn da veza in ten te t gand an hol l Wenediz « brehoneg iah » Job er Glean. Eun dra gaer eo ha gwell a ze. Hogen poan a ra evelkent d 'am daou lagad kavou t d i n d a n e b luenn geriou evel viktoer, durant, justis, bobans, anemized, hag ali , ma c'hellfed ober hepzo. N ' in t ket s t ank- t re , a i-ankan l a v a r o u t ; eun testeni in t evelato eus al l a b o u r a chom gand a r vrezoncgerien da ober, a-benn ma vo c 'houenne t o yez cus a l louzou didalvez degemeret enni beh abeg.

.•\B EOZEN.

A R C H I M I N A O U , gant D I H - N A - D O R , e m b a n n e t gand Emgleo Sani Tltud, 4 , Straed ar C'hastell, Brest . — Pr iz : 1 1. 6 0 dre a r po.st.

Da genta holl e fell d ' in l ava rou t ez eo a r pez -man u n a n eus a r gwella am eus lennet e brezoneg. Hag ouspenn : an oberennou ma lavare r droug d iwar o fenn a vez peur l iesa a r re a sonjer kalz a vad w a r o divoud.

Danevell a r mab foran lakae t w a r a r c 'hoari lec 'h evid an nouspetvet gwech. .\ zo reiz : an dancvel lou brao n ' in t ket s tank . F u r eo derc'hel d'ezo.

Traou m a t a zo er pez-man. Meur a wech, b l a z peziou-c 'hoari gwella Iwerzon ha Kembre a zo gan tan : hevelep poell, hevelep uhelegez, hevelep barzoniegez eeun.

A-wechou hepken. A-wechou ali : d iwi r ionder , divlasted ha r a g a d i .

48 GWALARN

l'et den a gaver e danevell an Aviel? Tri . Pevar c 'hoarier a vije bet a-walc'h aman : au lad, ar vanim,

ar mab, a r verc'h. Av c 'hoarerien all (tri v'. eus anezo.i n e reoiit netra iieniet

lakaat a r |)evar c 'hoarier |)enna da gomz — stanka a n toulluu na vijent ket bet graet gand eur oberour e n dije gwelloc'h a n a ­vezet e vidier . Seto brasa si a r pez-niaii: re a dud war al leurenn, re a brezegcnnou a-zehou, a-glciz, en a-raok hag en a-drenv.

(,Pa laviuiiii Ila ra aii tri c'Iioarier al! netra e laziali . Klaskel et) l)et lakaat hulicz eii unan anezo : gwelout a reoinp • danvez-piicd • ar mal) toraii ! .\ hall beza mat en eur niclodraina. Na z t re ket, a \ a t . ou / l u r pcz-c'Iioaii cvcl beiiian.)

N'hor l)cz() l)iUeii peziou mat L-II i5re iz mar n 'omp ket evit ineiza t \ e i m'o deus nu'i/el Yoals lui .S.\ ii.;;c- cn Iwt-iVDii. -e tie l)ei)re(i. cu cur pez ben- e koniz-plcii, ar f c l i s l c d beza e n he brasa. Da l a \ a rou t co : ne (ile beza nag eiiii den, nag eur gevrenn nag eur ger ouspenn an (lud, ar c"lie\ reniiou hag ar geriou lekis . Da lavarout eo : e ranker bena ba diskourra eur pez-c'hoari e p ip giz. keil iia CIIOIÜ ennan licnied ai- pep-reta, ina c'belio ar sabr ic-dik drezaii roiiitiuis ba Ureiiw

l.'.'iinit I'll eil n ixer inn d ii'iiliirii. Ar C/bou iiiou 1 a Dec'h lia U'iinlt Ar (Ibimiiiaou bag e welol ar i'heniiii dioustu.

11. H.

S A N T E Z T R I F I N A , pez-c'lioai-i, gand an \o. . \ H . \ I ) .IOANNO,

enibaiinet gand I-anglco Saiil llUid, 1, SIraed ar (' 'has-li'll, Hrcsl. — Priz : :i I. 'Mi dre ar post.

líur pcz-c'buari divlaz nia 'z eus u n a n . O'hoariet e o bet e (iwciigaiiíp nevez "zo, ba selaouet e \oc gant kalz a basianted, w a r a glexan. Kvidoun-iiic, m a vijeii bet e n o , e vijen maiiet kousket war \ a skaoii, evel m ' ou i i nianet kousket war va c'bador ouz c lenn.

R. H.

P I P I G O N T O , marvai lhou, gant 1)IU-XA-I)OU, mouladur nevez, embannet e ti Le Goaziou, 7, Straed Sant Fran­sez, Kemper. — Priz : 5 1. 75 dre ar post.

Eun dastuii iadenn varvai lbou, bep talvoudegez dispar d'ezo, e gwirionez, bogen dudius a-walc 'b da lenn, ad \ou le t aman e s tumm eur pikol levr marc 'had-mat .

En e gentskrid nevez e lavar an oberour ez eo ret, « dre forz levriou brezonek, embannet e pep rann-yez, lakât (lakaat) da c 'hoarveout (c'hoarvezout) kement-man : ma lenno pep-hini ac'hanom}) rann-yez egile, ba ma savo ac 'hane, a damm da danim, ai- yez skrinet, an hevelep bini dre-holl, ar Brezoneg ».

Ha n e ve ket eeunoc'b embann di(mstu au holl levriou bre­zonek berxez an reizskrivadur unvan '? .aesoc'h e ve da gement hini , moarvat , deski lenn eur ger en eun doare, eged e tri pe beuar.

R. H.

L A L A N G U E B R E T O N N E (« Ar Yez Vrezonek ..), gant Marcel GuiKYssK, e gwerz e ti an oberour, 60, boule­vard de Port-Royal, Par is (Bro-C'hall). — Priz : 1 i. 20 dre ar post ; (U'e 10 : I O I. dre ar post.

Eni levrig gallek a boue/ d 'ar re, s tank c'hoaz en bon louez, na aiiavezont netra diwar-benn kudenn ar yez, hag a vo talvou­dus ivez d 'ar re ali . Dre levriouigou a seurd gant heman e c'heller ober eur vad dispar, levriouigou sklaer, aes da lenn, gouest da lakaat tud da brederia .

It. H.

L E S H Y M N E S D E L A F E T E D E S M O R T S E N B A S S E -

B R E T A G N E (« Gwerziou (iouel an . \naon e Breiz-Izel »), i<and an . \o. (IIIALONI PKUKNNKS, aluzenner Klanvdi Kemper, e gwerz, 4, SIraed ar C'hastell, Brest. - - l'riz : () 1. (Ire ar post.

.Al labour-man a zo bet embanne t da genta en Annates de Hretaijne ». Eur mouladur distag a zo graet anezan evit m a c'hello tizout eun niver brasoc'h a lennerien.

Dek kanenn, ma vez graet ganto da goulz (ìouel a n .Aiiaoïi, a ra daiivcz al levr. Ar pemp kentá a zo e rann-yez (Iwened. Ai- bedervet, bet embannet e " Dihunamb », a zo an bini anezo a r gwella aozet. lin eil lodeiin e kaver ar c'haiiennou e rannyezou Kerne lia Leon : da genta cur pennad cus kanenn Kloharz-Karnoed, goude e ten kancnn ( ìwiski iu, bini an Tad Maner, kanenn Enez Sizun, ba da gloza al levr, « Gwcrz a r Garnel »,

N'eus bini anezo ba ne vefe ta lvoudus da studia da gement bini a c 'boanta teurel pled da venoziou pobl Vreiz e-kenver an .Vnaon. rak lavarout a beller, war a seblant, ez eo ar c 'banen-nou-ze diwar dourn tud dister | )e da vihana tud boas- t re outo. •N'o (leus ket. avat , bevelep talvoudegez lennegel. Av bobl drezi

hec'h-unaii ne deo gouest nemet da zivraza danvez eun taol-micher ; tròet eo, a- zo gwasoc'h, d'ober re hir , kement ma tegouez da gavadennou he c'halon beza beuzet e-mesk re a draou peuz-vat. Eun eurvad eo eviti kavout da zisplega he menoziou eun den d'ezan skiant-poell hag eun t amm micher. Sed a zo degoue­zel gant enezidi Sizun. • Klemmou an Anaon » a zo hep mar d iwar dourn eur barz d'ezan eur wir garantez ouz e vrezoneg; ne ra ket evel an Tad .Maner eun treuz implij cus ar geriou gallek. E werzeiinou ouspenn-ze a z o dereat ba zoken peurliesa int tròet nerzus. Hogen d'an bini a \ei in gwelout fraez pe gemin a zo être eun oberemi diwar ijin ar bobl hag euii all kein])ennet gand eur gwir skrivagner eo kenveiia gant kanenn Gwiskriu (p. ."i -JîOi ar W e l z lakaet gant Keiiiiai ker er liiirziiz-lirciz. Lakaet eo bet gand an . \ o . l 'erennes e l iaon ar pajennou. Doare eur werz poblel a z o da liouman, nemed ez eo aes a-wale"li merzout warni taol biz an den leiiiieU. Diverrei c o enni an danvez distrempet en bini genta, bogen dale'bet eo ivez kement tra vat kavet gand ar bobl ba livet s])laiinoe'li.

Kantik an Tad Maner, disler- t ie d'ani meno e kement a sell o u z ar yez, en deus kavel keinpemieiien a zoare gand an Ao. (iuillou, aozer Christo, bag an . \ o . Henry, ma lavarer en deus ròet eur bras a sikoiir da ( iei inarker pa save ar Barzaz-Brciz. Sed aze daou veleg bag a dieter kaout koun anezo pa vez meneg eus ar vro-gaiidi o deus poaniet da sila er Vreiziz eun tamin karantez o u z ar brezoneg digemiiiesk. Gant • (ìwerz a r (iaiiiel », aozet e IT.'ìO gand eur beleg a Bloudaniel, an Ao. Co-ebarl , lion eus eun testeni eus an doare kempeiin a garent ober d'an frefocd ma raed anezan gwediall brezoneg beleg ».

Eus ar werzeiin :

• .4 menu's an darnouia azo e poiillr renlel. » en deus graet an .-\o. (iuillou :

Ha zoken <in darn niiia c ¡loiillr a zo Icoiiczel. » Eus houman all :

" Diijn t'lis a ijoinpasion a c ens e l)ep trnez. » c ra an .\o. Henry :

Dellezeij a zismeijans. ina na nent a druez. » .An diou-inan :

«• Hoyuen er s l a l Irueziis e peliini inl renlel E jiarlandlonl e lanijacli nini elukanl meurbel... »

a zeu da veza, kemmet aman gand an eil, a-hont gand egile : HiHjiten er slat Irueziis n i ' e n K t i n l eiinhan renlel E koinzonl, Ikkj o c'honiz zo lielarar meurbel^ •>

Ne lavaran ket na ve netra a vat en oberenn genta, nemet seblaiitout a ra an oberour koll penn en eun taol, hag e teu ganlan eul lostad geriou gallek, peadra da daga an darnvuia eus ar vrezoncgerien a vreman.

E dibenn al levr e kaver ton c'houec'h eus ar c 'hanennou. .Ar c'boinzou beb a r sonerez a vefe, koulz lavaret, diene.

Er c 'hentskrid e lavar an .Ao. Perennes, goude an .Ao. Masse-ron, er gelaouenn c'hall La Croix », hag e gwirionez, goude meur a hini all : •• La BreUujne perd, chaque jour un peu plus, au coniaci brutal de la <• cii>ilisalion moderne », tout ce qui faisait .son caractère propre et sa véritable originalité » (« Eman Breiz o koll, eun tammig muioc'h bemdez, ouz stok kalet ar • sevenadurez b reman », kement a yae d'ober he s tumm d'ezi liec'h-uiian lia be dibarele.: wirioii >). .Nag a dud bag a goll o amzer o lenva war Vreiz koz o vervel! Hag a rafe gwelloc'h o klask ar pa re ! Eun doare dispar d'hen ober aman a ve sevel levriou a seurd gant bini an .Ao. 1-^erennes e brezoneg, ha n'eo ket en eur yez estren. N'eus gwasoc'h klanvouricn eged ar re ne fell ket d'ezo kemer al louzou o farefe.

.ABEOZKN.

S K E T L A S E G O B R A N I , ganl X , trede levr, e gwerz e li an Ao. F. Vallt-e, 2:5, Straed Sant Bcnead, Sant Brieg, hag e ti an .Ao. H. Le Houx, Saint-Hélory, Pordic , par Saint-Brieue. - Priz : 7 I.

.N'hellomp nemet menegi embannidigez diweza levr ar Sketla, en eur erbedi d'an boll e brena bag e lenn. Komzet e vo d iwar e benn en niverenn Gwalarn a zeu.

G W A L A R N . - .[(Iniverenn Icnnei/el tri-miziek BRËIZ ATAO. Priz ar e 'houmanant-bloaz : 10 lur.

Kas ar e 'bóumanantou da vureo BREIZ ATAO, 8-10, rue du Vau-Sl-Germain, Boazon. - C. C. 25-20, Bennes.

lilï.'i — Moni. HIOI-HKU/I, sir. ar .Miiiimiz, Hoai'on.

D e s H o r p p b o r y e z

Sein aman roll a r geriou diaesa a gaver e pevare niverenn

(IWALAHX :

IJerraduriou : ag = ano-gwan — adjectif.

as = aiio-strollad = collectif.

g =: gourcl = masculin,

gg =z gwregel — féminin.

Gw = gwenerleg _ vanneta i s .

1 = Hester = pluriel ,

rv = lakverl) = adverbe,

v = \ erb — verbe.

ambroug, v accompagner, escorter.

apgourou, g. 1 — d o t .

arvester , g. l.-ien — spectateur.

balzam, g. !.-ou — baume .

tiarzonieçez, g:; poésie, caractère j)octique.

berz, g succès.

b!in, a g é|)iiisé, débile.

braçeriz , g, l.-iou, Gw - bi.i(in, objet précieux,

breo; g g . 1. bpeier - meule à bras ,

breutaa t , v. — discuter .

kadir, g — champ de bata i l le ,

kadour, g, l.-ien — guerr ier .

kammgemerout , v — confondre, prendre à tor t .

kanenn, g g , l.-ou, Gw — chant .

kevrin, g g . l.-ou — secret.

koun, g. l.-iou — souvenir .

koun, 1 — |)luriel de ki .

kounaat , v — se rapj)cler, se souvenir de.

kreiznoz, g, Gw — nord ; minuit.

diogel, ag — sur, sans danger,

dirann, ag — entier ,

divraza, v — dégrossir .

Dukark — Dunkerque .

enaou — war enaou : a l lumé,

enkadenn, gg, l.-ou — si tuat ion difficile,

eteo, g, 1. etsvlou, otivi — tison,

etivi, 1 — pluriel de eteo.

fetisted, gg — densi té ,

fron, gg, 1. difron — narine,

frond, g, l.-ou, Gw — parfum,

fpu, g, Gw — embrun .

geler, gg, l.-iou — cercueil, sarcophage,

glann, gg, l.-ou — bord (d'une r ivière, etc.) .

goskor, g, 1 — servi teurs , gens d 'une maison,

grae, gg — grève, plage,

gpQc'hler, 1 — plur iel de groc'h.

gro, gg — grève, plage,

groc'h, gg. l.-iou, grec'hier, Gw — grotte,

gwezboell, g — jeu des échecs.

gwizien, 1 — pluriel de gwaz, dans le sens de » vassal ».

hacr , g, l.-iou — port, havre ,

holmoi, V - s'accouder,

hesk — aet da hesk : t .iri.

hin, gg — temps, t empéra tu re ,

hoal, g — âge.

hud, g — magie,

hun, g — sommeil .

c'hoareg, gg, l .-ed, Gw — belle-sœur.

IJinadenn, gg, l.-ou — invent ion, chose inventée.

yenerez, gg, l.-ed — r ad i a t eu r (d 'automobi le) .

linadeg, gg, l .-ou — lieu p lan té d 'ort ie .

loes, gg — douleur, chagrin .

lu, ng — ridicule, insensé.

lu, gg — armée .

lugustp, as, — nenúfar .

lun, g — forme.

maen-pignouer , g 1. mein-pignouer — marchepied.

maen-skient , g. !.mein-sklent — ardoise.

malvenn, gg, l.-ou — paupière ; cil.

man - radical de menci .

mapz, g, l.-iou — merveil le.

menel, \-, — rester, demeurer .

mez, g — hydromel .

mezvus , ag — enivrant .

mîr, g — défense.

morc'hedus, ag — repentan t .

mourenn, gg — moustache.

nozelenn, gg, l.-ou — bouton.

pellarouezouriez, gg — té légraphie .

rabin, gg, l .-ou, Gw — avenue,

rakkêr, gg, l.-iou — faubourg,

reklom, g, Gw — ouragan.

riblenn-straed, gg. I. riblennou-straed — t ro t to i r ,

rod-vlenia, gg, l.rodou-blenia — volant (d 'automobi le) .

sarac'h, g, Gw — brui t , b ru i ssement .

skindommerez, gg, l.-ed — rad ia t eu r (apparei l de chaufTage).

skingomz, v — radiophoner .

skollh, g — obstacle.

spurmanta, v, Gw — apercevoir, apercevoir vaguement,

takona, v — rapiécer.

tlp, g — terre,

trevell, g — t ravai l , effort,

tropell, g, l.-ou — t roupeau ,

truach, g, l.-ou — t r ibu t .

Da zifazia e roll an niverenn diweza :

aerva, g — champ de ba ta i l le ,

gwentpoz, g — couplet de vent.

i