R. D. D. RUPERTIABBATIS TUITIENSIS DE TRINITATEET OPERIBUS EJUSLIBRI XLII IN JEREMIAM PROPHETAM COMMENTARIORUM LIBER UNUS CAPUTPRIMUM.Quintaeaetatisinitium computariHieremiaevaticinium,etinhac aetatesacerdotiumChristifiguratumfactis, significatumque esse dictis propheticis. Quintae aetatis saeculi, crepusculum Hieremiae prophetaevaticiniumestBabylonicam captivitatem,ruinampariteretincendium civitatisactemplisicpraenuntiansutpropriis quoqueoculiscunctacerneret.Hicjamrecte quaeriturquideotemporemundusacceperit, quotanquamcertolimitepraefixojamquinta aetas,postexactamquartamaetatemjuredici vel computari debuerit. Nam de praecedentibus ratiostat,quiavidelicetprimaaetateante diluvium, velut infans permissus sibi, vacavit ab auditusermonisDei.Secundavero,velutpuer, primadoctrinaepercepitelementainfoedere quodpepigitDeuscumNoe.Tertia,jamvelut adolescensrepromissionembeatiseminisin Abraham, et disciplinam legis accepit in Moyse. Quarta,velutjuvenispromissionemregni Christi audivit in David. Hoc ergo tempore quid amplius audivit vel accepit, ut recte computetur quasi quinta aetas pleni ac perfecti viri? Accepit nimirumpromissionemsacerdotiiChristi.Qui eniminAbrahamhomo,inDavidrex,inhujus temporisprophetissacerdospromissusest. Sacerdotiumejushicfactispraefiguratur,dictis propheticissignificatur.Etsuperiorequidem aetate dicitur in eum: Tuessacerdosinaeternumsecundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX), dictum est ad Heli sacerdotem in typum ruinosi sacerdotiiJudaeorum,cuisuccessurumerat fidele Christi et Ecclesiae sacerdotium: Eccediesvenient,etpraecidambrachium tuum,etbrachiumdomuspatristui,utnonsit senex in domo tua (I Reg. I). Verum hic multo plenius, multo sacratius causa paritereteffectussacerdotiiChristifigurantur, et adventus ejus tempora praefiniuntur. Nempe Babylonicagentisuniuscaptivitascausam communemsignificat,proquagenerihumano tantussacerdosnecessariuserat,reversio autemcaptivorumsubJesusacerdotemagno, remissiopeccatoruminqualiberamur,duceet liberatorenostropontificemagnoJesuChristo. Porroadventusejustemporahocmodo praefiniuntur: Tuautem,Daniel,animadvertesermonem,et intelligevisionem.Septuagintahebdomades abbreviatae sunt super populum tuum, et super urbemsanctamtuam,utconsummetur praevaricatio,etfinemaccipiatpeccatum,et deleaturiniquitas,etadducaturjustitia sempiterna,etimpleaturvisioetprophetia,et ungatur Sanctus sanctorum (Dan. IX), etc.Inextremaequoquehujusaetatismargine, totasacerdotishujuspromissioperficitur magnifice,dumdicitangelusadJosephvirum Mariae: Parietautemfilium,etvocabisnomenejus Jesum.Ipseenimsalvumfacietpopulumsuum a peccatis eorum (Matth. I). ClaretenimexhocquiasacerdosisteDeusest, qui solus a peccatis salvare potest, nonhabensquotidienecessitatem quemadmodumsacerdotespriusprosuis delictishostiasofferre,deindepropopulo (Hebr. VII). Saneistosaetatumterminosauctoritas evangelicafundavit,dicendoinlibro generationis Jesu Christi: OmnesergogenerationesabAbrahamusque adDavidgenerationessuntquatuordecim,eta DavidusqueadtransmigrationemBabylonis generationesquatuordecim.Eta transmigrationeBabylonisusqueadChristum generationes quatuordecim (Matth. I). Hocrecteintelliguturdixisse,solius generationisJesuChristirespectu,qui, secundumeampromissionemquaefactaestad Abraham: Inseminetuobenedicenturomnesgentes (Gen. XXII), verushomoest,secundumeamquaefactaest ad David: De fructu ventris tui ponam super sedem tuam (Psal. CXXXI), Rex utique est, secundum eam quae facta est ad Joseph virum Mariae: Ipseenimsalvumfacietpopulumsuuma peccatis eorum (Matth. I), nimirum officio sacerdos, potentia Deus est.CAPUTII.Quomodohaecquintaaetassimilis sit cum quinta die creationis mundi, et cur tunc temporistemplumpretiosissimumpermissum est Babylonico igne conflagrari. Igiturquintaeaetatisinitium,hocest, spectabilia Dei opera continentis, ut quinta dies creationismundi,secundumspiritumconsilii, quinimirumaspiritutimorisDominisursum quintusest.Consiliinamquediviniestquod pulchrumetnobileDeitemplumintotoorbe tunc temporis unum et solum, auro ditissimum, operemirificum,regioneinclytum,regiamque civitatemDavidatqueSalomonis,permissum estBabylonicoigneconflagrari,spoliari, profanari,occisorumsanguinecompleri. Erudiendusnamqueeratmundus,eatenus juvenisluxuriosus,neputaretquodhabitator coelorumDeus,aurotemplimanufacti,vel civitatemopibusdelectetur,etnonpotius hominum fide et bonis operibus, quibus intus in animatemplumillipraeparatur,quosolo delectetur,ubiadoretur,inquovideriet praesens agnosci dignetur, sine quo frustra foris lampadibus,velaurotemplimanufacti requiratur.Habetquoquequintahaecaetas quintaedieicreationismundialiquidsimile. Namsicuttuncnonomnelevatumestinaera, quodexaquisortumestgenuscreaturae,sic non omnium captivorum fuit dicere: SuperfluminaBabylonisillicsedimuset flevimus (Psal. CXXXVI). Illorum hoc erat dicere, qui recordabantur Sion ubifueratnominisDominitemplumsanctum, ubilicueratnonimpedienteBabylonicorege adorareunumetsolumverumDeum.Tales nimirumnonsubaquisfluminisBabylonici absorptierant,sedsupersedebantsimiles aviculis,quasaquaeimperioDeiproduxerunt, paratiadvolandum,moxutpermittentis audirentCyriregisedictum.Caeterumqui Babylonicisvoluptatibusetinterdictisexlege, Babylonicarumuxorumcomplexibusoccupati resederunt,suamquecaptivitatempermissae libertatipraeposuerunt,pisciculissimiles fuerunt,quorumomnisvoluptassubaquis depressa est, et evolare nescierunt. Nunc jam in rem pergendum est.CAPUTIII.QuodHieremiasejusdemDomini, cujusprophetaest,typumgesseritnomine propriosanctificationeexutero,praedicationis officio septies ad Hierusalem facto, cujus ruinae superstititanteobsidionemverbumDominiad sefactumessereferendo,eamquead poenitentiamprovocandonumerovelordine determinuto. (CAPUTI).PrimoHieremias,quod interpretaturexcelsusDominus,ejusdemcujus prophetaestexcelsiDomini,inomniordine prophetiaesuaetypumtenet.Nimirumin typumejus,quiantequamexuteroVirginis homoconciperetur,apudDeumeratDeus,hic in utero matris sanctificatur, diciturque illi: Priusquamteformareminuteronovite,et antequam exires de vulva sanctificavi te, etc.ItemintypumejusdemDomininostriqui populoillipraedicavit,etadpoenitentiam audirenolentesvocans,civitatisettempli exterminiumpraedixit,etquamvisoccisus, eidemtamenexterminiosuperstesexstitit,et deincepsJudaeosincaecitaterelinquens, gentibusevangelizavit.Isteprophetacontra Hierusalemvaticinatusest,adpoenitentiam provocanscivitatemaversionecontentiosa aversam,venturumpraedicensexercitum Babylonicum,futurumquetemplietcivitatis incendium,etquamvismultapassus,eidem tamenincendiosuperstesexstitit,etrege Sedechiacaptooculisqueprivato,deincepsipse exterisnationibusprophetavit.Numeremus nunc,quotiesadistumantecivitatis obsidionemverbumDominifactumest,et secundumvicesordinemprophetiae prosequamursermonisevangeliciordinem,qui praeclarus et notissimus est. Primo sic scriptum est. Et factum est verbum Domini ad me dicens: Priusquamteformareminuteronovite,et antequamexiresdevulva,sanctificavite,et prophetam in gentibus dedi te. Deinde secundo. EtfactumestverbumDominiadmedicens: Quidtuvides,Hieremia?Etdixi:Virgam vigilantem ego video. Item: Quidtuvides?Etdixi:Ollamsuccensamego video, et facies ejus a facie aquilonis. Haecenimduo,prounoverboDominirecte habentur, quia videlicet unum idemque verbum etpoenitentiaedisciplinamrecipientibus, vigilanscorrectionisvirgaest,et impoenitentibusollasuccensa,idest,aeternae damnationis judicium est. Deinde loco tertio: EtfactumestverbumDominiadmedicens: VadeetclamainauribusHierusalem,dicens: HaecdicitDominus:Recordatussumtui miseransadolescentiamtuametcharitatem desponsationistuae,quandosecutaesmein deserto, in terra quae non seminatur (Jer. II), etcaeteraquammulta,quibusHierusalem prolixosermonepeccatasuacommemorat, eamque ad poenitentiam invitat. Post haec loco quarto: VerbumquodfactumestaDominoad Hieremiamdicens:StainportadomusDomini et praedica verbum istud, et dic: Audite verbum Domini,omnisJuda,quiingrediminiinportas has,utadoretisDominum.HaecdicitDominus exercituumDeusIsrael.Bonasfacitevias vestras et studia vestra, et habitabo vobiscum in locoisto.Noliteconfidereinverbismendacii dicentes:TemplumDomini,templumDomini, templum Domini est (Jer. VII). Deinde quinto loco: VerbumDomini,quodfactumestad HieremiamaDominodicens:Auditeverba pactihujus,etloquiminiadvirosJudaet habitatoresHierusalem.Etdicesadeos:Haec dicitDominusDeusIsrael:Maledictusvirqui nonaudieritverbapactihujusquodpraecepi patribus vestris (Jer. XI). Et post aliqua. IrritumfeceruntdomusIsraeletdomusJuda pactummeum,quodpepigicumpatribus eorum (ibid.). Deinde loco sexto: QuodfactumestverbumDominiad Hieremiamdesermonibussiccitatis.Luxit Judaea, et portae ejus corruerunt, et obscuratae suntinterra,etclamorHierusalemascendit. Majoresmiseruntminoressuosadaquam, veneruntadhauriendum,etnoninvenerunt aquam,reportaveruntvasasuavacua(Jer. XIV). Post haec loco septimo: VerbumquodfactumestadHieremiama Dominodicens:Surge,etdescendeindomum figuli,etibiaudiesverbamea.Etdescendiin domumfiguli,etecceipsefaciebatopussuper rotam.Etdissipatumestvasquodipsefaciebat elutomanibussuis.Conversusquefecitillud vasalterum,sicutplacueratinoculisejusut faceret.EtfactumestverbumDominiadme dicens:Nunquidsicutfigulusistenonpotero facerevobis,domusIsrael,aitDominus?Ecce sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea, domus Israel (Jer. XVIII). Posthaecjamdeimminentiexcidiocivitatis illius et templi fere omnis prophetia est.CAPUTIV.Quoddiciturprimoadeum: Priusquamteformareminuteronovite,etc. QuomodounctionemSanctisanctorumet obedientiamatqueglorificationemejus personet. Videamusnuncistaprophetiatalisrursus EvangelioChristiquamsimilisest.Principio, quoddicitur,etpromodulosanctihominis dicitur: Priusquamteformareminutero,novite,et antequamexiresdevulva,sanctificavite,et prophetamingentibusdedite.Etmisit Dominusmanumsuam,ettetigitosmeum.Et dixitDominusadme:Eccedediverbameain oretuo,ecceconstituitehodiesupergenteset superregna,utevellas,utdestruas,et disperdas, et dissipes, et aedifices, et plantes, etc. Totum hoc et unctionem Sancti sanctorum, etobedientiamatqueglorificationemejusdem personareperspicuumest.Quisenimestquem extra illum et praeter illum, priusquam in utero formaretur,DeusPaternoverit,et,antequam exiretdevulva,sanctificaverit,prophetamin gentibusdederit?Omniumquippe,et singulorum Adae filiorum vox illa veridica est: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea (Psal. L). Sedetaequivocumestsanctificationisnomen. Aliterquippesanctificatumdicitur,quod peccaticontagionenontenetur,qua sanctificationenemo,nisipergratiamChristi sanctificatur,aliterquodinususvel ministeriumsanctitatisapublicoetvulgato separatur.Haecparssanctificationistamlate patet,utprimogenitumquoquejumenti sanctumDominovocetur,eoquodinusumvel injussanctorumaltarisministrorumlegaliter segregetur. Item notitia Dei pro qua nunc dicit, priusquam te formarem in utero, novi te, nihilominusaequivocatur.Aliterquippe unigenitumFiliumsuumantequamformaretur inutero,alitersuorumquemqueelectorum novit ille, priusquam formaretur in utero. Illum enimpercoaeternamsibiessentiam,nostrum quemquenovit,perconstantematque certissimampraescientiam.Igiturprophetam quidem,antequamformareturinutero,novit, etantequamexiretdevulva,sanctificavit, ipsum autem, cujus hic typum gerit, Prophetam etprophetatumDominum,filiumsuum unigenitumsolumsingulariternovit,et sanctificavit,priusquamformareturinutero, priusquamexieritdevulva,factushomo.Deeo quod noverit eum dicit ipse Filius: Nemo novit Filium nisi Pater (Matth. XI). Porrodeeoquodsanctificaveriteum, priusquamdevulvaexierit,omniumpiorumet rectecredentium,unafidescertaest,quianon de virili semine, sed de Spiritu sancto conceptus est,etprophetaingentibus,idestnon Judaeorumtantum,sedadgentiumquoque salvationem missus est. Ecce, inquit, dedi verba mea in ore tuo, videlicet,quaetuobediensdicasetloquarisin mundo.NamhocestquodaitipseFilius quodam loco: Quiaegoameipsononsumlocutus,sedqui misitmePater,ipsemandatumdeditquid dicam et quid loquar (Joan. XII). Ecce constitui te super gentes et super regna. Te,inquam,factumobedientemusquead mortem,mortemautemcrucis(Philipp.II), constituamsupergentesetsuperregna,juxta quod de te canit Psalmista: Minuisti eum paulo minus ab angelis, gloria et honorecoronastieumetconstituistieumsuper operamanumtuarum,omniasubjecistisub pedibus ejus (Psal. VIII). Ut evellas et destruas; evellas, inquam, male radicata, destruas, maleaedificata,qualiasuntmaximeScribarum et Pharisaeorum conciliabula, radicem avaritiae fixamalteinterramhabentia,similiaquoque sepulcrismortuorum,quaeforisparent hominibuspulchra,intusautemmortuorum suntossibusplena(Matth.XXIII).Istosautem quomodo evellas et destruas? Quando vindices tui Romani veniant, eorumque et locum et gentem tollant (Joan. XI), et deinde cuminmanusmaterialisgladiitraditifuerint evulsaeacorporibusanimaepartesvulpium,id est malignorum spirituum fiant (Psal. LXII). Et disperdas et dissipes. Non modo ita evellas, utsaltemunocaptivitatislocosimultransponi permittas, sed disperdas in omnes gentes, dissipes in semitas, parvasque vicorum aut civitatum particulas. Et aedifices et plantes. Quos?Nonipsos,sedproipsisalios,videlicet genteshactenusdesertasaedifices,gentes, hactenusintestamentoDeilocumnon habentes, in terra viventium plantes.CAPUTV.Deeoquodsecundavisionehicait, primo:Virgamvigilantemegovideo;secundo autem:Ollamsuccensamegovideo,et quomodojuxtahorumsimilitudinemprimus adventusChristivirgacorrectionissit poenitentibus:secundusautem impoenitentibusjudiciumsitaeternae damnationis. Deindeilludsciendumquiasicvenitiste Sanctussanctorum,utprimusadventusejus cunctiseumrecipientibus,etobhocfiliis,Dei factis,paternasitvirgacorrectionis,secundus autem adventus ejus impiis et incredulis futurus sit judicium damnationis. Dicit ergo. Quidtuvides,Hieremia?Etdixi:Virgam vigilantemegovideo.EtdixitDominusadme: Benevidisti.Quiaegovigilabosuperverbum meumutfaciamillud.Quidtuvides?Etdixi: Ollamsuccensamegovideo,etfaciemejusa facie aquilonis. Planeettuncquandohaecdicebantur, parabanturmala,utpanderentursuperomnes habitatoresterraeJudaeaeafacieaquilonis,id estaBabylone,quaeilliterraeadaquilonem sita est. Nec vero illud dubium quin illud unum, idemque captivitatis malum aliis virga, aliis olla fueritsuccensa.Necenimadquemfinem Danielietsociisejus,adeumdemomnibus provenitillacaptivitas.Verummulto praecelsius,multonegotiosius,hicexcelsus Dominus,Sanctussanctorum,Christusvirgam vigilantem nobis credentibus vidit, ollam succensam a facie aquilonis impiisetcontemptoribusvidit.Vidit,inquam, nobis virgam vigilantem, idestfuturijudicii,etpoenaruminferni timorem.QuemadmodumDanieletsociiejus cumillisquibusobidololatriaescelerafuerat iratus Deus, ita et nos omnes cum impiis fideles cuminfidelibusunoeodemquecaptivitatisloco propterAdaereatumtenemur,etaequaliter omnesmorimur,omnesmortalessumus. Verumpiisatquefidelibusistacaptivitas,ista mortalitas virga est qua temporaliter ferimur, ut adhumilitatisdisciplinamerudiamur,quiaper superbiam cecidimus. Idcirco dicit in initio suae praedicationis: Poenitentiamagite;appropinquabitenim regnum coelorum (Matth. IV). Caeterumetactualispoenitentiaedisciplina, aliasmolesta,aliasdulcietspontaneaest.De illa quae moleste imponitur scriptum est: Siautemdereliquerintfiliiejuslegemmeam, et in judiciis meis non ambulaverint, visitabo in virgainiquitateseorum,etinverberibus peccata eorum (Psal. LXXXVIII.) Molestumquippeestvisitariinvirga cujuscunqueadversitatissiveinfirmitatisjuxta quod et alibi scriptum est: QuemenimdiligitDominus,corripit,flagellat autem omnem filium quem recipit (Hebr. XII). Sed haec ipsa molestia per patientiam fructuosa disciplinafit,idestpoenitentiaefructunon carebit.Porrospontaneapoenitentia,alias universalis,aliassingularisest:Universalisest, quapeccatanostraconfitentesinmorteChristi Jesusemelbaptizamur(Gal.III).Singularis, quaquisquenostrummortificatmembrasua superterram,sicutdicitApostolus(Col.III). Virgamigiturvigilantempiisatquefidelibus viditexcelsusDominus,vigilantem,inquam,id estaccelerantem,etadomneopusbonum excitantem. Porro ollam succensam vidit, cum diceret, verbi gratia, per Joannem, de impoenitentibus: Omnisarborquaenonfacitfructumbonum excidetur, et in ignem mittetur (Matth. III). Itemque per semetipsum se dicturum testatur: Ite,maledicti,inignemaeternum,quiparatus est diabolo et angelis ejus (Matth. XXV).CAPUT VI. Quod tertio Hierusalem peccata sua, utadpoenitentiamexcitaret,commemorans tandemdicit:Filiapopulimei,accingere cilicio,luctumunigenitifactibi,simileesseei quodDominuspostquamHierusalemad poenitentiammultisdeflecterenonpotuit, tandemflevitsuperillammalaeiventura denuntians. (CAP. II.) Tertio loco quod dicitur: EtfactumestverbumDominiadmedicens: Vade,etclamainauribusHierusalem,dicens: HaecdicitDominus:Recordatussumtui, miseransadolescentiamtuam,etcharitatem desponsationistuae,quandosecutaesmein deserto, in terra quae non seminatur. Hoc,inquam,etcaeteraquaesequuntur, EvangeliiejusdemDomininostrisensum ubiquepersonant,videlicetexquo,Joannejam tradito,publicumipsepraedicationisopus ingressusest.Etvidequamvehementerhic sermoveritatemadjuvetEvangelii,proqua decertans Apostolus dicit: Nonenimestpersonarumacceptioapud Deum.Quicunqueenimsinelegepeccaverunt, sinelegeetperibunt,etquicunqueinlege peccaverunt,perlegemjudicabuntur(Rom. II). Item: Non enim est distinctio, subauditur, Judaei et Graeci. OmnesenimpeccaveruntetegentgloriaDei, justificatigratis,pergratiamipsius,per redemptionem,quaeestinChristoJesu(Rom. III). Sanctus,inquit,IsraelDominoprimitiae frugum ejus. Primitiae frugum ejus, inquit.Hocpropartecredentium,velbene operantium verum est. Nam et gloriaethonoretpaxomnioperantibonum, Judaeo primum et Graeco (Rom. II). Sed vide quid postmodum sequitur: FiliiquoqueMempheosetThaphneos constupraverunt te usque ad verticem. Ac deinceps: Asaeculoconfregistijugummeum,rupisti vinculamea,etdixisti:Nonserviam.Inomni enimcollesublimi,etsubomnilignofrondoso prosternebarismeretrix.Quomododicis:Non sumpolluta,postBaalimnonambulavi?Vide vias tuas in convallibus, scito quid feceris. Et post aliqua (CAP. III): Tuautemfornicataescumamatoribustuis multis,tamenrevertereadme,dicitDominus, etegosuscipiamte.Levaoculostuosin directum,etvideubinonprostratasis.Inviis sedebasexspectanseos,quasilatroin solitudine, et polluisti terram in fornicationibus etinmalitiistuis.Fronsmulierismeretricis factaesttibi,noluistierubescere.Ergosaltem amodovocame:Patermeus,duxvirginitatis meae. Hocmodoferetotuspropheticushicsermo protenditur,horrendapeccatacommemorans, ad poenitentiam provocans, tandemque in luctu et lamentatione finit, cum dicit (CAP. VI): Filiapopulimei,accingerecilicio,et conspergerecinere.Luctumunigenitifactibi planctum amarum, quia repente veniet vastator super vos, etc.SicnimirumtotaDominipraedicatio Hierusalemeamdemdepeccatisarguit,etad poenitentiam vocat: Poenitentiam,inquiens,agite:appropinquabit enim regnum Dei (Matth. IV), tandemque impoenitentem compatientis affectu ruituram plangit. Nam videnscivitatem,flevitsuperillam,dicens: Quia si cognovisses et tu, quidem in hac die tua, quaeadpacemtibi,nuncautemabscondita suntaboculistuis.Quiavenientdiesinte,et circumdabuntteinimicituivallo,et circumdabuntteetcoangustabuntteundique, etadterramprosternentte,etfiliostuosquiin te sunt (Luc. XIX), etc.VeritatemigiturEvangeliicontra gloriationemJudaicam,multumadjuvathic propheticussermo,utinflenturadversuseum praedicantempoenitentiam,velcontraejus apostolos,nullamdistinctionemhaberi volentes,JudaeietGraeci,eoquodomnes peccaverint,etidcircoegeantomnesgloriaDei (Rom.III),etneutersalvarialiterpossit,vel justificari,nisipergratiamDei,nisiperfidem JesuChristi.Namcumpeccatooriginali,quo omnesinAdampeccaverunt(Rom.V),ecce multaJudaeorumquoqueactualiapeccataet nimis magna sunt.CAPUTVII.Quodquartolocostansinporta domusDominidicitintercaetera:Ecce speluncalatronumfactaestdomusista,quod eo respicit quia Dominus ingressus in templum, coepitejicere,dicenseisilluddeIsaia:Domus mea domus orationis vocabitur, subjungens de istopropheta:Vosautemfecistisillam speluncam latronum. (CAP. VII). Postquam praecedentem sermonem inluctufinivit,quartojamlocosequiturhoc verbum Domini: StainportadomusDomini,etpraedica verbumistud,etdic:AuditeverbumDomini, omnisJuda,quiingrediminiperportashasut adoretis Dominum, etc.SicplaneDominusJesuspostquam,utjam dictumest,videnscivitatemflevitsuperillam, stetit in porta domus Domini, et praedicavit verbum istud dicens: Noliteconfidereinverbismendaciidicentes templumDomini,templumDomini,templum Domini est. Ac deinceps: Eteccevosconfiditisinverbismendacii,quae non proderunt vobis. Et subinde. Eccespeluncalatronumfactaestdomusista, inquainvocatumestnomenmeuminoculis vestris.Ego,egosum,egovidi,dicitDominus. Ite ad locum meum in Silo, ubi habitavit nomen meum a principio, et videte quae fecerim eis. Faciam,inquit,domuihuic,inquavoshabetis fiduciam, sicut feci Silo, et projiciam vos a facie mea.QuomodohaecDominusnosterdixit? Quomodoseinhocprophetaeloco praefiguratum,etdesuacausaprophetatum fuisseostendit?Videlicetpostquamsuper civitatem flevit, continuo ingressus in templum, coepitejicerevendentesinillo,etementes, dicens illis: Scriptumest:Quiadomusmeadomus orationisvocabitur.Vosautemfecistisillam speluncam latronum. Et erat quotidie docens in templo (Marc. XI; Matth. XXI; Luc. XIX). Tuncnimirumstetit,magnaetmiraconstantia inportadomusDomini,magnoqueetterribili facto,vetuiteosconfidereinverbismendacii, dicendo. TemplumDomini,templumDomini,templum Domini est, projiciensillosafaciesuacumholocaustis ipsorumquaenunquamdesideraverat,sicutin hoc ipso propheta testatur, dicens: Holocaustomatavestraadditevictimisvestris etcomeditecarnes,quianonsumlocutuscum patribusvestris,etnonpraecepieisindiequa eduxieosdeterraAegyptideverbo holocaustomatumetvictimarum.Sedhoc verbumpraecepieis,dicens:Auditevocem meam,eterovobisDeus,etvoseritismihi populus.Etambulateinomniviaquam mandavi vobis, ut bene sit vobis, etc.Hocipsumactusignificabat,videlicetquod tamipsosquamipsorumsacrificiaprojecerita faciesua,dumfactodefuniculisflagello, vendentesetementescunctamquesacerdotum avaritiam ejecerit de templo. Sane quod dixerit, illos ejiciendo, scriptum est: Domus mea domus orationis vocabitur cunctis gentibus,vosautemfecistisillamspeluncam latronum, partimdeistopropheta,partimdeIsaia testimoniumsumptumest.InIsaiaquippesic scriptum est: Domusmeadomusorationisvocabitur,ait Dominus Deus (Isa. LXV.) In isto autem: Ergo speluncalatronumestdomusista,inqua invocatum est nomen meum. Sequentiaverbivelsermonishujusmaxime illamprojectionemeorumlacrymosa declamatione pronuntiant, quae per jam dictum flagellumsignificataest,illam,inquam, projectionem, qua in manus gladii Romanorum traditi,etirrecuperabilecivitatis,veltempli excidiumpassi,deincepsdicerepotuerunt (CAP. VIII): Quaresedemus?Convenite,etingrediamur civitatemmunitam,etsileamusibi,quia Dominusnostersilerenosfecit,etpotumdedit nobis aquam fellis.CAPUTVIII.Quodquintolocodocensinverbo Domini:Auditeverbapactihujus,etc., prosequensconviciteosquodirritumfecerint pactumDomini,utsciamusquamrationabile sitquodquidquidsacrificantJudaei,contemnit Ecclesia Christi. (CAP. XI.) Insistunt adhuc Judaei projecti atque captivi,dispersiatquedissipati,etJudaeorum sacerdotessanguinei;insistunt,inquam, contentiose,addendoholocaustasuavictimis suis,etcomedendocarnesquodammodo, dicentes:Curnonhodiesicutheri,etnudius tertius?Curnonhoctemporeholocausta faciamussicutantiquitus?Nonneinistisest pactumquodcumpatribusnostrispepigit Deus?Curmutabilisesset,pactumquesuum irritumfaceretDeus?Adversushujusmodi sacrificantiumcontentionem,eccelocoquinto verbumDominifactumadHieremiam consequenterdepactoilloloquitur,atquehic semetipsum noxae eximit, ac justificat justus ac irreprehensibilis Dominus Deus. Audite,inquit,verbapactihujus,etloquimini advirosJuda,ethabitatoresHierusalem. Maledictusvirquinonaudieritverbapacti hujus, quod praecepi patribus vestris in die qua eduxi eos de terra Aegypti, de fornace ferrea. Ac deinceps. Vociferareomniaverbahaec,incivitatibus JudaetforisHierusalem,dicens:Auditeverba pactihujusetfaciteilla,quiacontestans contestatus sum patres vestros, in die qua eduxi eos de terra Aegyptiusque ad diem hanc. Et subinde: InventaestconjuratioinvirisJuda,etin habitatoribusHierusalem.Reversisuntad iniquitatespatrumsuorumpriores,qui noluerunt audire verba mea. Et hi ergo abierunt postdeosalienos,utservirentillis.Irritum feceruntdomusIsrael,etdomusJudapactum meum, quod patribus eorum, etc.Sinedubiopactiverbaquodcumpatribus eorum, Abraham, Isaac et Jacob, et cum Moyse Deuspepigit,promissionesfueruntbeati seminisquodestChristus,promissiones, inquamDei,etadistasrespondensfides eorumdem patrum, per quam et justificati sunt, etcumipsafideoperaquoquedecem praeceptorum,quaeperMoysenintabulis lapideisdigitoDeiscriptasunt.Porro holocaustomataetvictimae,verbapactinon fuerunt,sicutpaulosupralegimusDeum comprobasse,sedobdiligentiorempacti ejusdemcustodiamquasiquaedamclaves,et quasi quaedam vincula adhibita sunt, non jussa, sedpermissa,nonquaesita,sedprotempore admissa.Atillipactumjamdictum,pactum fideietbonorumoperumirritumfecerunt, eundo post Deos alienos, faciendo scelera multa indomoDei,sicutsequentiaverbivel prophetiae praesentis ostendunt, et post omnia, quodomniumpessimumest,Christum occiderunt,inquosteteratomnepactum,cujus venturifidepatresjustificatisunt.Quidergo jamholocaustisvictimasadduntetcarnes comedunt? Ut quid tam male dividunt? Ut quid meliorempactipartem,idestfidemetomnem justitiamsubripuerunt,etpartem contemptibiliorem,idestcarnestaurorum, fetidumquesanguinemhircorum,Deonolenti, imorepellentiingerunt?Nonnetotumquod offerunt,irritumfecerunt?Nonnesacrificia eorum,sacrificiasuntCain,qui,quiamale divisit,idcircoDeusadmuneraejusnon respexit?(Gen.IV.)Clamateniminhoceodem prophetae hujus capitulo adversus istos sanguis nostriAbel,idestChristi,quemocciderunt.In hococcidendo,utjamdictumest,maxime pactum omne irritum fecerunt. Tuautem,Domine,demonstrastimihi,et cognovi: tu ostendisti mihi studia eorum, et ego quasiagnusmansuetus,quiportaturad victimam,etnoncognoviquoniamsuperme cogitaveruntconsilia,dicentes:Mittamus lignuminpanemejus,eteradamuseumde terraviventium,etnomenejusnonmemoretur amplius.Tuautem,DomineSabaoth,qui judicasjuste,etprobasrenesetcorda,videam ultionem tuam ex eis, tibi enim revelavi causam meam. Obstruaturitaqueomneosimpiorum,quia Deus justus est, ipsi autem injusti sunt, et Deus justerespuiteorumholocaustomata,quibus pactumconstituissefalsoputaverunt,quia nimis injuste fidem et justitiam, quibus pactum constitutumest,multissceleribusettandem cruentatis in Christum manibus abjecerunt.CAPUTIX.Quodlocosextosequiturverbum Dominidesermonibussiccitatis,eorespectu factumrecteintelligiquodnequegratia prophetalis,nequeullavisitatioillissitSpiritus sancti,utcumveniantadhauriendas Scripturarum aquas, reportent vasa vacua. Exquosicirritumfactumestpactum,jamnec prophetia,necullaomninospiritualisgratia Judaeisdatur,nullaomninoscientia,nulla sapientia nec quidquam veri intellectus ducibus eorum,principibuseorum,magistrisvel sacerdotibuseoruminessecomprobatur.Haec vera,etveremagna,nimiumquedamnosa siccitasest,quaminIsaiaDominuseidem Judaeae comminans: Etnubibus,inquit,mandabo,nepluantsuper eam imbrem (Isa. V). Recteigiturhocloco,quisextusest,sequitur quodadhuncfactumestverbumDominide sermonibus siccitatis. (CAP. XIV.) LuxitJudaeaetcorrueruntportaeejus,et obscurataesuntinterra,etclamorHierusalem ascendit.Majoresmiseruntminoressuosad aquam,veneruntadhauriendum,etnon inveneruntaquam,reportaveruntvasasua vacua.Confusisuntetafflicti,etoperuerunt capitasuapropterterraevastitatem,quianon venit pluvia in terra. EccevidemusJudaeaevastitatem,et desolationemvidemus,quianonvenitinea pluviascientiaevelsapientiae,quaeomnis fidemsecuta,adgentiumEcclesiam commigravit, juxta illud Psalmistae: Pluviamvoluntariamsegregabis,Deus, haereditati tuae (Psal. LXVII.) Eividemusquiaminoresveniuntadob scurissimossenessuoshaurireaquam,etnon inveniunt,reportantquevasaanimarum suarum vacua. Sed nunquid istud luget Judaea? NunquidproistoclamorHierusalemascendit, quomodomortuoPharaoneascenditad Dominum,etmisitillisnubessuasMoysenet Aaron?(Exod.V.)Nonutiqueitanunc.Nam lugentquidem,sednonscienter;clamant quidem, sed eorum brutus et sine sensu clamor est.Necenimlugenteamquaeveresiccitatis causaest,iniquitatemsuam,nequeclamantita ut dicant patrum suorum exemplo: EamusetsacrificemusDominoDeonostro (ibid.). Idcirco ascendit quidem clamor eorum, sed non adDominum.Namquiarationabilisnonest clamor, idcirco sicut hic ipse propheta congemit quodamloco,illeopposuitnubem,utnon pertranseatoratio(Thren.III).Credendum saneestdiebusillisaereamJudaeisaccidisse siccitatem,sedsicutcaeteramalamajorum signamalorum,sicillasiccitasdeteriorisfuit siccitatis portentum. Confusi sunt agricolae, operueruntcapitasua.Nametcervainagro peperit,etreliquit,quianoneratherba,et onagristeteruntinrupibus,traxeruntventum quasidracones,defeceruntoculieorum,quia non erat herba. Quare agricolae confusi sunt, nisiquiacommissaesibivineaedominumet haeredem occiderunt? Quae vel qualis cerva reliquit in agro, quod peperit, quia non erat herba, nisi fidelis patriarcharum Ecclesia, quae peperit quidemsecundumcarnem,sedreliquit populum istum, quia non est scientia? Videmus haec, et quod sequitur: Onagristeteruntinrupibus,traxeruntventum quasidracones,defeceruntoculieorumquia non erat herba. Onagriatqueonagrorumpulli,hodieJudaei sunt,nametdeillopopulosicmysticeloquitur et alia Scriptura: Virvanusinsuperbiamerigitur,etquasi pullumonagriliberumsenatumputat(Job XI). Stant isti onagri in rupibus superbiaesuae,maluntquesitietfameperire quamdomabilicerviceadpraesepiaChristi venire,quamhumilispirituadcaulasovium Christi venire. Trahunt ventum quasi dracones, calidinamquesuntutdracones,flamma invidiaenimiumardentes,perindequomodo draconesinsitiventumtrahunt,ad refrigerandum ardorem naturae, sic isti vera siti pereuntes,proverisscientiaeaquis,inanes fabulasetventosasadconsolandaminopiam suam trahunt genealogias. Defecerunt oculi eorum, quia non erat herba, id est, excaecavitillosmalitiaeorum,quianescierunt Dei sacramenta (Sap. II). Orat deinde propheta pro populo isto, nunc siti pereunte,utquandoquepluviamdecoelo salutarem accipiat, et salventur ex eo reliquiae. Si,inquit,iniquitatesnostraecontenderint contra nos, Domine, libera nos. Quaesumus, fac propternomentuum,quoniammultaesunt aversiones nostrae. Et post aliqua. Deducantoculimeilacrymasperdiemet noctem, non taceant, etc.Etilliusquidemsiccitatiscausafuit,quia sanguineminnoxiumfuditmultumnimis, donecimplereturHierusalemusqueados, absquepeccatissuis,quibuspeccarefecit Judam,utfaceretmalumcoramDomino.Dicit enim post pauca (CAP. XV): Etdaboeosinfurorem[fervorem]universis regnisterrae,propterManassemfilium EzechiaeregisJuda,superomnibusquaefecit in Hierusalem. CaeterumsiccitatishujusquanuncJudaea commarcuit, causa est universalis sanguinis qui effusus est super terram a constitutione mundi, maximeautemsanguisipsiusDomini,quo omnis salutaris aqua procedit (Luc. XI). Propter quod et post aliqua dicit (CAP. XVII.): Domine,omnesquitederelinquunt, confundentur,recedentesateinterra scribentur,quoniamdereliqueruntvenam aquarum viventium Dominum. Namidcircoquiadereliquerunt,imoet occiderunt,confusisunt,duplicifameconfecti sunt,duplicisitiaruerunt,dupliciperditione corporisetanimaeperditisunt,juxta imprecationem subsequentem. Confundanturquimepersequuntur,etnon confundarego.Paveantilli,etnonparcamego. Inducsupereosdiemafflictionisetduplici contritione contere eos.CAPUTX.Septimolocoperidquodfaciebat figulusopussuperrotam,etdissipatumestvas quodfaciebatelutomanibussuis, conversusquefecitvasalterumsicutplacuitin oculisejusutfaceret,dissipationemsignificare rebellium Judaeorum, collectionem gentium: et in omnibus irreprehensibile esse judicium Dei. (CAP.XVIII.)JudiciaDeisuntjusta, incomprehensibiliaetviaeinvestigabilessuper quibushominemDeononrespondere,sed humiliterossuumcontinereoportet.Proinde loco jam septimo quod sequitur verbum Domini hoc est: Surge,etdescendeindomumfiguli,etibi audies verba mea. Et descendi in domum figuli, etecceipsefaciebatopussuperrotam.Et dissipatumestvas,quodipsefaciebateluto manibussuis.Conversusquefecitilludvas alterum, sicut placuerat in oculis ejus ut faceret. EtfactumestverbumDominiadmedicens; Nunquidsicutfigulusiste,nonpoterofacere vobis,domusIsrael,aitDominus?Eccesicut lutuminmanufiguli,sicvosinmanumea domus Israel. Magnumreverentiaedocumentum,magnumet congruumtaciturnitatisetcontinentislinguae instrumentum.Deusplastesnosterest,nos autemlutum.Nos,inquam,omnes,tamJudaei quamgentes,unamassa,unumsumuslutum. Non ergo Dei judicia nos audacter discutiamus, non figuli nostri digitos reprehendamus. Monet hocvehementiincrepationeApostolusvas electionis,placitumqueaeternifiguliopus monet,inquam,nosetmittithuc,utcum prophetaistopraesensdivinaepotestatis exemplarvideamus.Cumenimabjectionem fratrum suorum Israelitarum congemuisset: Quid ergo, inquit, dicemus? Nunquid iniquitas apud Deum? absit! Moysi enim dicit. Miserebor cuimisereor,etmisericordiampraestabocui miserebor (Rom. IX.) Et subinde: Quidergoadhucquaeritur?Voluntatienim ejusquisresistit?Ohomo,tuquises,qui respondeasDeo?Nunquidpotestfigmentum dicereei,quisefinxit:Quaremefecistisic?An nonhabetpotestatemfigulusluti,exeadem massafacerealiudquidemvasinhonorem, aliud vero in contumeliam? (Ibid.)Nimirumuthaecdiceretipsequoque mentehumiliinistoprophetadescenderatin domumfiguli,etvideratquoddomusIsrael lutum esset, aeque ut omne coenum gentium, et quianonprodebito,sedprosolagratiaDeus figulusomnium,sumpsitAbrahamcumesset lutumChaldaicum,etexillo,etexseminisejus massalutea,fecitquaevoluitvasa misericordiae,vasahonorisetgratiae.Quid amplius illi debebat, quam universo luto generis Adae?Hocillesapiensethumilis,etideovere sapiens,quiahumilisvideratethumiliter sentiebat,quianonpropterfiguliinertiam,sed propterincomprehensibilemjustitiam,rebelle lutuminmanuejusdissipatumfuerat.Idcirco pio quidem affectu gemebat: Veritatem,inquiens,dico,nonmentior, testimoniummihiperhibenteconscientiamea inSpiritusancto,quoniamtristitiamihiest magnaetcontinuusdolorcordimeo.Optabam enimegoipseanathemaesseaChristopro fratribus meis (Rom. IX), etc.Sedeamdemtristitiamsuamdiscretaet prudenti spe consolabatur, dicens post aliqua: IsaiasautemclamatproIsrael.Sifuerit numerusfiliorumIsraeltanquamarenamaris, reliquiae salvae fient (ibid.). Item: QuiacaecitasexpartecontigitinIsrael,donec plenitudogentiumsubintraret,etsicomnis Israel salvus fieret (Rom. XI). Nempe et hoc viderat in isto propheta, quia conversus figulus fecit illud vas alternum, sicut placueratinoculisejusutfaceret,dixitque: Nunquidsicutfigulusistenonpoterofacere vobis, domus Israel? Caeterumetnosquisumusexgentibus, credentesinChristum,vasalterumexeodem luto sumus. Cum enim dixisset idem Apostolus: QuodsivolensDeusnotamfacerepotentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae apta ininteritum,utostenderetdivitiasbonitatis suaeinvasamisericordiae,quaepraeparavitin gloriam (Rom. IX), continuo subjunxit: QuosetvocavitnonsolumexJudaeis,sed etiamexgentibus,sicutinOseaedicit:Vocabo nonplebemmeam,plebemmeam,etnon misericordiamconsecutam,misericordiam consecutam,eteritinlocoubidicetureis:Non populusmeusvos,dicetureis:FiliiDeiviventis (ibid.). Porroutadspectandamsimilitudinemfiguli revertatur,dicamusnunc:Quandofigulusille cognovitfigmentumnostrumsuscipiendo pulverem nostrum, tunc ipsefaciebatopuselutomanibussuissuper rotam adhibitis digitissuis,idest,donisSpiritussancti,ut perfectajaminplenitudinetemporis,vasa thesaurossusciperentmisericordiaeethonoris. Sedausumestinfelixlutumblasphemarefiguli sui digitos, dicendo: Daemonium habet (Joan. VIII). Dicendo: InBeelzebubprincipedaemoniorumejicit daemonia (Luc. XII). Quidigitur?nimirumjustissimefigulodigitos suosforiscontrahente,etcumtotamanu feriente, dissipatumestvas,dissipationevalida,templo quoque perditi populi diruto, et civitate eversa. Quamvidelicetdissipationemconcedendo propheta dicit post aliqua: Propterea da filios eorum infames, et educ eos inmanusgladii.Fiantuxoreseorumabsque liberis,etviduae,etviriearuminterficiantur morte.Juveneseorumconfodianturgladioin praelio,audiaturclamordedomibuseorum. Adduces enim super eos repente latronem, quia foderuntfoveamutcaperentme,etlaqueos absconderunt pedibus meis. Tu autem, Domine, scisomneconsiliumeorum,adversummein mortemnepropitierisiniquitatieorum,et peccatum eorum a facie tua non deleatur. Fiant corruentesinconspectutuo,intemporefuroris tui abutere eis.CAPUTXI.Quomodointermalaquaeobsessa civitateregiconsulentiresponsasunt, confirmeturprophetia,nonirritumfore juramentumDominidicentisinDavid,Semen ejusinaeternummanebit,dumintereadicit: Eccediesvenient,dicitDominus,etsuscitabo David germen justum. (CAP.XXI.)Septemprophetaehujusmembra praecipua tantummodo distinximus, et quasi in umbralongepraemissafuturumevangelicae veritatiscorpusassimilatumesseperpendimus, Quaedeincepssequentur,adistiusstatum temporis, ad illam civitatis obsidionem maxime pertinent, atque in primo sermone sic scriptum est: InterrogapronobisDominum,inquitrex Sedechias,quiarexBabylonisNabuchodonosor praeliatur adversum nos, etc.Etmihiquidemprosperum,quodad temporisvelcausaeilliussubsidiumvaleret, responsumest,sednihilominusintermalailla, bonaquoquefuturasparsimpraenuntiatasunt. CumenimdixissetcontraSedechiaminter caetera (CAP. XXII): Scribevirumistumsterilem,virumquiin diebus suis non prosperabitur, nec enim erit de semineejusvirquisedeatsupersoliumDavid, et potestatem habeat ultra in Juda. Quasiquaerereturquidergofietquo juramentum deveniet Domini dicentis in David: Semeljuravitinsanctomeo:SiDavidmentiar, semenejusinaeternummanebit,etthronus ejussicutsolinconspectumeo,sicutluna perfectainaeternum,ettestisincoelofidelis (Psal.LXXXVIII).Subsecutus,haecdefuturo intulit (CAP. XXIII): EccediesvenientdicitDominus,etsuscitabo Davidgermenjustum,etregnabitrex,et sapienserit,etfacietjudiciumetjustitiamin terra.IndiebusillissalvabiturJuda,etIsrael habitabitconfidenter,ethocnomen,quod vocabunt eum Dominus justus noster. Istidiesvenerunt,eteccesunt,jamenim suscitavit ex mortuis Dominus Deus David germen justum, et ecce regnat gloria et honore coronatus rex et sapiens est, ita ut stultum ejus sapientius sit hominibus, fecitque et adhuc facturus est judicium et justitiam in terra. Fecitnamquejudiciummundiperpassionem suam,mittendoprincipemhujusmundiforas (Joan.XII),facturusestjudiciuminnovissimo dieveniendocumnubibuscoeliinpotestate magna(Matth.XXIV).Fecitjustitiamfidei, justificando omnem qui ex fide est, peccatorum remissionedata,facietjustitiam,reddendo unicuique secundum opera sua (Rom. II). Haec dixit,etdeincepspassionesjusti,hujussuis passionibuspraecurrit,etutsuperiusjam dictumest,intypumejusquimortuismortem superatus,temploquedirutoatquecivitate exterminata,genteseratdocturus,istequoque temploetcivitatesuperstes,necmortuus, quamvis multa passus exteris prophetiam texuit nationibus.Acnosnecfacultatem,nec propositumhabentes,utcunctaprosequamur, plurimumhistoriaecampum,multamque prophetiaesilvamejuspraetermittentes,ad lamentationes ejus articulum vertamus.CAPUTXII.Delamentationibus,cursingulae sententiaesingulisalphabetilitteris praenotantur,etquodipseordoalphabeti quadruplexsitidcircoquiaprophetaecausa lamentandi erat. Lamentationesprophetaehujussanctiet sapientisveramessescientiamarbitramur, earumquecircamateriamversarirerum, quarumadcognitionemnospuerisiveinfantes sumus;quippequinonnisitemporalem miseriam,temporaliumquererumdamna deflerenovimus,etsitemporalisjucunditas arrideat, captivitatis nostrae obliviscimur in qua nati sumus. Pulchre nobis hoc significatur in eo quodsingulaeistarumlamentationum sententiolaesingulisalphabetilitteris praenotantur.Quidenimnobisperhoc innuitur, nisi ut humili conscientia parvulos nos essejudicemus,quatenusistorumdeclaratione sermonumilluminaridignihabeamur? Scriptum namque est: Declaratiosermonumtuorumilluminat,et intellectum dat parvulis (Psal. CXVIII). Igituradistudalphabetumquadrupliciordine distinctum,tanquampueriabecedarii disponamur,subistisvocibuscontinerinon dubitantesscientiamquaeabsconditaest sapientibusetprudentibus(Matth.XI),utnec primanoverintelementa.Luctusenimdequo veraciter dictum est: Beatiquilugent,quoniamipsiconsolabuntur (Matth. V). Primumhocintelligentiaeostiumestscirecur lamentationumatquealphabetiordosit quadruplex.AperiatnobisclausisDavid,et videbimusquodvirohuicserialamentandi causavelmateriasitquadruplex.Prima namquecausaexstitituniversaliscaptivitas humanigeneris,quaprojectietdispersisunt omnes filii Dei, in primis carnis suae parentibus gratisvenundati(Isa.LII),etpraejudicium passi.SecundacausahaeceratpopuliDei captivitasBabylonica,quamsuboculissuis viderat, pro qua non lamentari durum fuisset et iniquum,praesertimcumEcclesiaDei, temploqueetaltarinominisDominividuata, compellereturbarbarorumvenerariportenta deorum.Tertiacausavirosanctoeratpropriae conscientiaehumilitas,quiquantojustiorerat, tantoveriuspraetercommunemomnem filiorumDeicaptivitatem,propriistatus exsiliumagnoscebat.Quartaeratcausa captivitasistadeterrima,quaJudaeos,utnunc accidit,casurosinoregladii,etcaptivosin omnesgentesducendosforepraevidebat.Nec enimistamabsquecompassionisaffectu captivitatempraescirepoterat;quippequam Dominusipsepraevidenssupercaptivitatem ipsam miseram veris lacrymis flebat (Luc. XIX). Hispraemissis,nuncjaminrempergendum est.CAPUTXIII.Quosensuunaillaelectorum civitasrectedicaturplenapopulo,domina gentiumetprincepsprovinciarum,etcurvel quomodo sola sederit, vel sub tributo facta sit. (THREN. CAPUT. I.) ALEPH, id est doctrina. Quomodo sedet civitas sola plena populo, facta estquasividuadominagentium,princeps provinciarum facta est sub tributo. ALEPHdoctrinainterpretatur,etutperspicis, primumhocapudHebraeoselementumest. Quid ergo sub isto continetur? Secundum illam, quamsupradiximus,captivitatemprimam atqueuniversalemvigilanterintellige,ettunc demumprimumdoctrinaecoelestis fundamentumteapprehendisseconfide. Quaenam estcivitasplenapopulo,dominagentium, princeps provinciarum? NimirumillasanctacivitasHierusalemmater omniumnostrum(Gal.IV),cujuscivesatque populares,sivemunicipessumusnosquique credentium.Istaanteconstitutionemmundi jaminpraescientiasivepraedestinationeDei plenaeratpopulo,numeratiapudillumerant, quisuntvelfuturisuntexejuspopulosancto, populo electo. Haec dominagentiumetprincepsest provinciarum, quiaquantumjumentishumananaturapro dignitaterationis,tantumipsagentibusvel provinciis pro dignitate fidei, pro cognitione vel amore sui Creatoris praecellit. Quomodo factum est, ut ista sederet sola, fieret quasi vidua, penderettributa?Nimirumpraevaricando, scilicetpeccantehomineuno,homineprimo; naminillopeccavit,etpraejudiciumpassaest universaposterorumejusmultitudo.Exea contigit ut sederet sola, sederet quomodo vidua, virumsuumDeumnonhabenscivitassancta, sanctaperfidemEcclesiadeparadisoprojecta, inhocmundoperegrinaexsulando,moriendo, malodomino,idestpeccato,solvenstributa poenalia. Hoc veraciter initium doctrinae est, ut credamusetconfiteamurquiaomnesinAdam peccavimus,quatenusconsequenterper Christumjustificemurinquemcredimus(Rom III).CAPUT XIV. In qua nocte plorans ploraverit, et in quibus maxillis ejus lacrymae ejus. BETH, id est domus. Ploransploravitinnocte,etlacrymaeejusin maxillisejus.Nonestquiconsoletureamex omnibuscharisejus,omnesamiciejus spreverunt eam, et facti sunt ei inimici. Vere plorans ploravit in nocte, et ploratum ejus audivimus, si non dormivimus inipsanocte,verbigratiacuminpersonaejus dicit sanctus Job: Pereatdiesinquanatussum,etnoxinqua dictumest:Conceptusesthomo.Noctemillam tenebrosusturbopossideat,noncomputeturin diebusanni,necnumereturinmensibus.Sit nox illa solitaria, nec laude digna (Job. III). Noxilladiabolusesttenebrarumprinceps, simulateetpermendacemtransfigurationem dies,vereautemnox.Inillaautemnoctehomo malenatus,etejusnoctisfiliusfactusest, acquiescendoconsiliisejusnequametde secreta paradisi requie, quasi de vulva, in istam mortalitatismiseriamprojectusest.Inilla nocte, id est pro illius noctis consideratione, plorans ploravit illadominagentium,illaprinceps provinciarum.Sednunquidomnesquiexilla civitatesanctaerantvelsunt,istudplorando plorare noverunt? Non utique, imo ploratus iste paucorum,ploratusisteperfectorumest.Bene ergo cum dixisset, plorans ploravit in nocte, continuo subjunxit, et lacrymae ejus in maxillis ejus. Maxillae quippe hujus dominae, viri excellentes fuere,videlicetpatriarchaeetprophetae,qui velutmaxillaesemperpatentesinfacie,etnon utpleraequecorporispartespanniscontectae, ipsi quoque pro excellentia gratiae sibi collatae, merueruntinsanctaDeiEcclesianonlatere.In istisautemmaxillisdominaesuntlacrymae ejus,istienimploraverunt,peregrinoset advenas se esse confitentes super terram (Hebr. XI), et videmus quas imitemur lacrymas eorum, utrisumreputemuserrorem,etgaudio dicamus,quidfrustradeciperis.Itaplorante illa, non est,inquit,quiconsoletureamexomnibus charis ejus, imo omnesamiciejusspreverunteametfactisunt ei inimici. Oderuntenimhi,quinuncrident,amatores mundiploratumejusmodi,etquamlibet charisiveamici,idestcognatisintsive propinqui,separanturetlongefugiuntabea sensibus contrariis.CAPUTXV.QuodelectorumuniversitasJuda sit,etquomigransafflictionemvelservitutem inciderit. GIMEL, id est plenitudo. MigravitJuda,propterafflictionemet multitudinemservitutis,habitavitintergentes, necinvenitrequiem.Omnespersecutoresejus apprehenderunt eam inter angustias. Judaconfessiointerpretatur,quonomine civitasillarectesignificatur,cujustotumopus vel omne officium confessio est. Unde Psalmista cum dixisset: Illucenimascenderunttribus,tribusDomini, testimonium Israel, continuoquasiquaereres,adquidilluc ascenderunt, vel quid ibi facturi sunt, adconfitendum,inquit,nominiDomini(Psal. CXXI). Quo ergo vel unde migravit? A luce ad tenebras, a requie ad laborem, a regno adcaptivitatem,apatreadhostem,avitaad mortem. Quare? propterafflictionemetmultitudinem servitutis. Mirares!Nunquidafflictionemdesiderabat,et multitudinemservitutis,etideomigravit?Non utique,sedsufficientiam,etlibertatemsesibi acquirere existimavit. Verum, quidquid illud est quodhocmodoquaesivitquodextraDeum invenit,afflictioestetmultitudoservitutis. Idcirco Dominus ipse omnibus dicit: Veniteadme,omnesquilaboratisetonerati estis (Matth. XII). Et sanctus Job: Quare,inquit,posuistimecontrariumtibi,et factus sum mihimetipsi gravis? (JobVII.)Miraetmiserabilisdeceptio migrantis,quia,dummigratspedivinitatis quam fallax serpens promisit, nihil aliud invenit quam afflictionem et multitudinem servitutis, afflictionemvidelicetmortalitatis,qua sibimetipsigravissitetmultitudinemservitutis peccati, tot enim dominis servit, quot vitiis. Migravit igitur de magno bono ad magnum malum, et habitavit inter gentes, nec invenit requiem. Hoc ad caetera mala pessimum accessit, quod habitavit inter gentes ut,verbigratia,justusillequihabitansinter Sodomitas utique non inveniebat requiem, sicut de illo scriptum est: EtjustumLotoppressumanefandorum injustaacluxuriosaconversationeeripuit, aspectuenimetauditujustuserathabitans intereosquidedieindiemanimamjustam iniquis operibus cruciabant (II Petr. II). Adhuc audi: Persecutoresejusapprehenderunteaminter angustias. Parumerathabitantemintergentesaspectu iniquorumoperumcruciari,nisiet persecutionibus compelleretur consentire malis. Unde Psalmista ait congemiscens: Hei mihi! quia incolatus meus prolongatus est, habitavicumhabitantibusCedar,multum incolafuitanimamea.Cumhisquioderunt pacem,erampacificus,cumloquebarillis, impugnabant me gratis (Psal. CXIX).CAPUT XVI. Quae viae lugent, eo quod non sint qui non veniant ad solemnitatem, et quae sit illa solemnitas,quaedestructioportarum,unde gemitus sacerdotum, et squalor virginum. DELETH, id est tabulae. Viae Sion lugent, eo quod non sint qui veniant adsolemnitatem.Omnesportaeejus destructae,sacerdotesejusgementes,virgines ejus squalidae, et ipsa oppressa amaritudine. PrincipalisquidemunaestviaSionChristus, qui dicit: Ego sum via (Joan. XIV), etipseunaprincipalisporta,ipsenihilominus unusetsummussacerdosestSion. Verumtamenetomnisquialiisexemploejus, tamverbopraedicationisquamexemploboni operis, ad vitam ducatum praebent, viae Sion et portaeejusatquesacerdotessunt.Quamob causamistaeviaelugent,etistaeportae destructae sunt, et isti sacerdotes gemunt? Eo,inquit,quodnonsintquiveniantad solemnitatem. Luctusistevelgemitusmagnaecharitatisest lugerequodnonsintquiveniant,imoperpauci sintquiveniantadsolemnitatemveritatiset vitae,quomultosperducerecupiunt, destructionemsuimetlibenterpassuri,simodo adillamsolemnitatemperoccasionem destructioniseorummultivenirent.Talesin psalmo dicunt: Dedistinostanquamovesescarum,etin gentibusdispersistinos.Vendidistipopulum tuumsinepretio,etnonfuitmultitudoin commutationibus eorum (Psal. XLIII). Etestdictumasimilitudinealicujusquirem suamvendit,etnullumvelparvuminde pretium accipit. Vendidisti, inquiunt,idest,permisistioccidipopulum tuum sine pretio, et si aliquos pro eis recepisti, nonfuitmultitudoincommutationibus eorum, nonmultosacquisistiadcomparationem occisorum,quiafortassisubimille interficiebantur,vixduovelduo convertebantur.Propterhocpraedictaelugent viaevelportaeSion,sacerdotesgemunt, virginesejussqualidaesunt,idest,caelibem vitamducentesmundohuicdespicabilessunt, et ipsa idcirco oppressa amaritudine. Sedhaecipsaamaritudofructumparit dulcedinisaeternae.Hicjamquatuorlitterae vocibusistisprescriptaecontinuandaesunt. Plenumquippepropriissensum interpretationibusperficiunt.Aleph,doctrina, beth,domus,gimel,plenitudo,deleth,tabulae interpretantur. Porro domus Dei ecclesia est, et tabulis sacra lex inscripta est. Est igitur sensus: DoctrinaEcclesiaeDei,plenitudolegisest, charitasest,cujusvidelicetcharitatisperfectae lamentatio haec est.CAPUTXVIIQuomodohostesincapitefactiet inimicilocupletatisunt,etparvuliejusin captivitatem ducti. HE, id est ista. Factisunthostesejusincapite,inimiciejus locupletatisunt,quiaDominuslocutusest supereamproptermultitudineminiquitatum ejus.Parvuliejusductisuntincaptivitatema facie tribulantis. Ethocadmiseriarumacceditcumulum,quod quihostesvelinimicisuntEcclesiae, principanturinhocmundo,etcapita populorumsunt,locupletantur,etdivitessunt; undeetvalentioressuntadpersequendum, fortioresadoccidendum.Videlicetaltiorinhoc saeculo Cain quam Abel, locupletior Esau quam Jacob.Itaetincaeterisfereusqueadfinem saeculi. Hoc idcirco, quiaDominuslocutusestsupeream,propter multitudinem iniquitatum ejus, ut,videlicetoccidenteCain,persequenteEsau, recipiat ipsa in praesenti saeculo quod meretur, etnoncumillisinfuturopuniatur.Sedillud magisdolendum,etpeneinconsolabileest, quod nonnunquam fit ut parvuli ejus ducantur in captivitatem a facie tribulationis, idest,infirmiatqueimperfectifiliiejus corrumpanturexemplis,decipiantur persuasionibus,terreanturminis,atqueita cedant in praedam adversariis.CAPUTXVIII.Depraelatis,etquomodovel quandoarietesabsquepascuisabeantsine fortitudine ante faciem subsequentis. VAU, id est est. EtegressusestafiliaSionomnisdecorejus. Factisuntprincipesejusvelutarietesnon invenientespascua,etabieruntabsque fortitudine ante faciem subsequentis. HaecproparteSioninfirmioredicta,recte intelliguntur.Nameaquaevera,etverefortis estSionintusomnemdecorem,intushabet omnem gloriam, juxta illud: Omnisgloriaejusfiliaeregisabintus(Psal. XLIV). Caeterumdeillaquaeproomnireligionein oculis omnium gloriatur, recte dicas quia egressus est a filia Sion omnis decor ejus. Item et hoc recte dicas quia factisuntprincipesejusvelutarietesnon invenientespascua,etabieruntabsque fortitudine ante faciem subsequentis, quotiescunquepraelatisicvivunt,quasi ignorentmandata,quasinonlegerint Scripturas, absque fortitudine animae subditi peccatis, cedentes impellentibus vitiis.CAPUTXIX.Illudverelamentabileesse,quod incolatusvelperegrinationisnostraenon recordamur, nisi malis prementibus. ZAI, id est haec. Et recordata est Hierusalem dierum afflictionis suae,etpraevaricationisomnium desiderabilium suorum, quae habuerat a diebus antiquis,cumcaderetpopulusejusinmanu hostili,etnonessetauxiliator.Viderunteam hostes, et deriserunt sabbata ejus. DiesafflictionisHierusalem,diespraesentis vitaesunt.Namvitahaecafflictioest, peregrinatioest,captivitasest.Porro desiderabilia ejus, quae habuerat a diebus antiquis, eloquiasuntveljudiciaDomini,quaeindiebus antiquis accepit, desiderabiliasuperaurumetlapidem pretiosum multum, dulciora super mel et favum (Psal. XVIII). Horumdesiderabiliumacceptionistatim praevaricatioobvenit;feceruntenimvirtulum inOreb,cumadhuctabulaescriberenturin monteSina(Exod.XXXII;Deut.IV),etextunc noncessaveruntpraevaricari.Hujusafflictionis suae, quam diximus, et praevaricationis, horum desiderabiliumsuorum,recordataest Jerusalem. Sed, quando recordata est? Cumcaderetpopulusejusinmanuhostili,et non esset auxiliator, cumvacarethostibusvidentibuseaminsultare religionietderidereSabbataejus.Hocvere lamentabileestquodnonaliterhujusincolatus sui,etperegrinationissuaerecordaripoterat, nisimalispremeretur,nisimalisconculcaretur abhostibus,nisiinmanusgentiumtraderetur. Mallem,inquit,utsponterecordaretur,mallem utetprosperisabundaret,etnunquam prosperisfalleretur,utettransitoriisuteretur, et aeternorum nunquam oblivisceretur.CAPUTXX.Quodpeccatosuperbiae praecedente,animainstabilissit,etdevitioin vitiumcadat,etquisensushorumquatuor elementorum: HE, VAU, ZAI, HETH. HETH, id est vita. PeccatumpeccavitHierusalem,propterea instabilisfactaest.Omnesquiglorificabant eam,spreverunteam,quoniamviderunt ignominiamejus.Ipsaautemgemensconversa est retrorsum. Propterea, inquit, instabilis facta est, et de vitio in vitium cadit, quia peccatum peccavit. NonergoproipsainstabilitatesuaDeum accuset, etenim non idcirco peccatum peccavit, quiaDeusinstabilisnaturaecondidit,sed idcirco instabilis facta est, quia peccatum peccavit. Quodpeccatum?Peccatumsuperbiae,quaeet de angelis daemones fecit. Unde Psalmista, cum dixisset: Non veniat mihi pes superbiae, subsecutus adjunxit: Ibicecideruntquioperanturiniquitatem, expulsisunt,necpotueruntstare(Psal. XXXV). HocpeccatumuniversaHierusalemprimitus peccavit in Adam, unde et sic instabilis facta est, tamvanitateanimiquammortalitatecorporis, utnunquamrestituiposset,nisipersolam Christigratiam.Deindeetsingulariterquaeque animaquaeviriliterstarenonmeretur,lapsaa prioristatu,itautquipriusglorificabanteam spernant,versavice,videntesignominiamejus, spernant,inquam,gementemetconversam retrorsum,respiciatsemetipsam,etinveniet quialatenspeccatumsuperbiaepraecessit,et propterilludinstabilisfactasit,acdevitioin vitiumceciderit.Rursusquatuorlitteras copulemus, he, vau, zai, heth: he ista, vau et zai haec, heth vita interpretatur. Et est sensus: Ista ethaecvitasunt.Ista,inquam,etquaecunque hujusmodisuntperfecta,meditationiet memoriae mandata, ad vitam proficiunt.CAPUTXXI.Quodverelamentabilesit,sordes in pedibus habere. THET, id est bonum. Sordesejusinpedibusejus,necrecordataest finissui.Depositaestvehementernonhabens consolatorem.Vide,Domine,etconsidera quoniam facta sum vilis. Sordes, inquit, ejus in pedibus ejus. Cujusejus?Dominaegentiuminclytaeet provinciarumprincipis,quaerecordari debuissetfinissui,utterramsordidamnon tangeretpedibus,nonambiretterrenaaffectu cupiditatis,sedcorporehicexsulans,mente conversareturincoelis.Nonsicfecit,nonsic recordata est finis sui, sed deposita est vehementeramandoterram,etoblivioni tradendo altitudinem coeli, non habens consolatorem, imononquaerens,necpraeoculishabens virum,quiincoeloest,consolatorem,dum vanaminterraquaeritconsolationem.Dicat ergo nunc saltem commonita dum cadit populus ejus in manu hostili; dicat,inquam,saltemnuncrediensadcor praevaricatrix: Vide,Domine,etconsidera,quoniamfacta sum vilis.CAPUTXXII.Quisensussubinterpretatione horumelementorumcontineatur,THETH, JOD,etquodconfessiobonumsitjustitiae principium. JOD, id est principium. Manumsuammisithostisadomnia desiderabiliaejus,quiaviditgentesingressas sanctuariumsuum,dequibuspraeceperasne intrarent in ecclesiam tuam. Idcirco confiteatur et vere dicat: Vide, Domine et considera, quoniam facta sum vilis, quia misit hostis diabolus manum suam et polluit omnia desiderabilia ejus, et quia vidit gentes, id est universas vitiorum phalanges, ingressas sanctuarium pectoris sui, de quibus praeceperas, Deus, ut ecclesiam tuam noningrederentur.Jungamushaecduo elementa,theth,jod.Thethbonum,jod interpretaturprincipium.Etestsensus: Confessioistabonumprincipiumest,dum dicitur: Vide,Domine,etconsidera,quoniamfacta sum vilis, propter causas hujusmodi: nam justusinprincipioaccusatorestsui(Prov. XVIII).CAPUTXXIII.Quomodoprioressancti dederintpretiosaquaequeprociboad refocillandam animam, id est, nondum rem, sed spemobtinuerintpromissionis,quam audierant. CAPH, id est manus. Omnispopulusejusgemensetquaerens panem,dederuntpretiosaquaequeprociboad refocillandamanimam.Vide,Domine,et considera, quoniam facta sum vilis. Omnis, inquam, populus ejus, videlicet pro meliori parte perfectorum, gemens et quaerens panem. Namomnisquidempopulus,Domine,et principishujusmodigemendicausamhabens, etpaneindigens,verumtamennonomnis famemsuamintelligens,nonomnispanem suumquaereresciens.Quemenimpanem,nisi illumquempropterpomumvetitumperdidit primusparens?Panemverum(Joan.VI),qui est cibus angelorum, haec domina non habebat, etidcircofamepopulusejusdeficiebat,tunc saltem omnis gemens et istum panem quaerens, cumapudinferosfamelicusexspectaretistum decoelodescensurumpanem,daturumvitam mundo,redditurumDeivisionem, inimicitiarum pariete soluto. Interim antequam vivus iste panis descenderet, dederuntpretiosaquaequeadrefocillandam animam. Habueruntenimpretiosamfidem,pretiosam Deidilectionempatressancti,etpatriarchae magni,ethaecdederuntprocibospei,qua suamrefocillarentanimam,sednonrefecerunt aut saturaverunt. Beata spe promissionis, quam audierant,animassuasdiusustentaverunt,et indebeati,quodtalemhaberespempropter suamfidem,propterdilectionemet obedientiam suam meruerunt. Vide,inquit,Domine,etconsidera,quoniam facta sum vilis. In quo vilis? Ineoquodproptervilemcibumlignivetiti vivumpanemamisi,etomnispopulusmeus fame extabuit.CAPUTXXIV.Quodait:Videtesiestdolor, etc., et omnem dolorem vanum esse, qui accidit proqualibetaliarecaduca,ethaecduo elementajuncta,CAPH,LAMECH,quem sensum habeant. LAMECH, id est cor. O vos omnes qui transitis per viam, attendite et videte,siestdolorsicutdolormeus.Quoniam vindemiavitme,utlocutusestDominusindie furoris sui. Qui,inquit,transitisperviam,quicognoscitis, quiconfiteminiquiaperegriniestisetadvehae superterram,manentemhiccivitatemnon habentes, sed futuram inquirentes (Hebr. XIII), vos omnes attendite et videte, si est dolor sicut dolor meus, siestcausaproquajurequisdoleatextra causam,proquaestdolormeus.Nempeomnis dolor qui non est meus, levis est, et vanus, cum sitprovanisetcaducisrebus,sicutecontrario omnegaudium,quodnonestmeum,vanum est,eoquoddevanitatependeatrerum temporalium. Meus enim dolor unde est? Ex eo quia vindemiavitme,utlocutusestDominusindie furoris sui; diesfurorisillefuit,dequoprimishominibus dixit: Quacunqueenimdiecomederitisexeo,morte moriemini (Gen. II). Comederunt,etdiesilleinquocomederunt, diesfuitfuroris,quifuroretjustamanimabus mortem,etjustamcorporibusmortalitatem intulit.TunclocutusestDominusquodpulvis fuissem,etinpulveremreversuraessem.Sicut tunc locutus est, ita extunc me vindemiavit, etusqueinfinemvindemiarenondesinit, quotidiedevineasuccidendobotrosmeos, quotidiepermortemcarnisauferendofilios meos.Junctahaecduoelementa,caph,idest manus,lamech,quodinterpretaturcor,juncto sensumanumcordis,idestoperarequirunt ejusquaeincordeestfidei.Alioquinquidfides proderit, cum sine operibus mortua sit (Jac. II)?CAPUTXXV.Quodpropterhumiliandam animam,mortalemfeceritDeusconditionem corporis,etipsamanimammultispermittat passionibus affici. MEM, id est ex ipsis. Deexcelsomisitigneminossibusmeis,et erudivitme,expanditretepedibusmeis, convertitmeretrorsum,posuitmedesolatam, tota die moerore confectam. Ignem,inquit,misitinossibusmeis,de excelso judiciisuisolio,ignemutiquelamentabilem, ignemnonlucentem,sedconsumentem, exsiccantem,devorantem.Ignisistemortalis conditioest,quavirilisjuventuspaulatim desiccatainaridumcontrahituratque corrugatursenium,tandemqueomnihumore consumptosolvituratquedissipaturinfavillam etcinerem.Attamenhocigneerudivitme,ut disceremnonsuperbire,utsciremincedere demissocapite,utintelligeremquodAdam noluitintelligere,scilicetmenonDeum,sed pulverem esse. Amplius autem ut erudiret me, expandit rete pedibus meis, id est, legem dedit mihi. Quid enim lex, nisi rete expansumpedibusmeis?Nonquidemlexrete peccati, sedpeccatumnoncognovi,nisiperlegem. Namconcupiscentiamnesciebamnisilex diceret:Nonconcupisces.Occasioneautem accepta, peccatum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam (Rom. VII). Ergoquandolegemmihidedit,etgratiam distulit, expandit quodammodo rete pedibus meis, atque hoc modo convertit me retrorsum. Nam cumvenissetmandatum,peccatum,quodsine lege mortuum erat, revixit(ibid.).Egoautemmortuasum,et inventumestmihimandatum,quoderatad vitam, hoc esse ad mortem. Itaque posuitmedesolatamtotadie,moerore confectam ut moerens dicam: Infelix ego homo! quis me liberabit de corpore mortis hujus? (Ibid.)CAPUTXXVI.Quodhomofaciendomalum servussitpeccati,etnonnisipergratiamDei poterit liberari. NUN, id est aeternum. Vigilavitjuguminiquitatummearum,inmanu ejusconvolutaesunt,etimpositaecollomeo. Infirmataestvirtusmea,deditmeDominusin manu, de qua non potero surgere. Jugum enim, inquit, iniquitatum mearum vigilavit. Omnisenimquifacitiniquitatem,servusest iniquitatis (Joan. VIII), quodammodo vigilantis, neservus,effractacompede,pernoctem effugerepossit.Vulteniminterdumeffugere servuspeccati,sedeonegligentervolenteet saepemultumdormitante,peccatumnon dormit. Iniquitates meae in manu ejus convolutae sunt, ad modum retis aut vinculorum, et impositae collo meo, collohominis,inquosuperbiasedit,undeet libenter audivit dictum illud: Eritis sicut dii (Gen. II). Pugno et repugnare volo, sed infirmata est virtus mea, quia nondum venit liberatrix gratia. Dedit me Dominus in manu, de qua non potero surgere, subauditur, nisi venerit gratia ejus liberans me.CAPUTXXVII.Quodinnullopatrumvel patriarcharumsalusessepotuerit,etquodipsi quoquemortalesfuerint;etquidhaectria elementa,MEM,NUN,SAMECH,juncta significent. SAMECH, id est adjutorium. AbstulitomnesmagnificosmeosDominusde mediomei,vocavitadversummetempus,ut contereretelectosmeos.Torcularcalcavit Dominus virgini filiae Juda. Magnificimei,electimeipatriarchaefuerunt, magniquidemetjustietsancti,sedinnullo eorummihilicuitgloriari,neceniminaliquo eorum fuit salus. Abstulit eos de medio mei, mortui enim sunt, et nemo ex illis potuit eruere animam suam de manu inferi. Vocavit adversum me tempus, ut conterat illos electos meos, constituendoterminoseorum,quospraeterire non poterunt, et hoc adversum me, ut non liceat mihi gloriari in homine. Hoc modo torcular calcavit virgini filiae Juda, idestmihifiliaesuaeconfessionis,quaevirgo esse,idest,nullumpraeteripsumCreatorem meum aspicere debut. Torcular, inquam, mihi calcavit, utamaritudineinebriaretme,quifructusest peccati.Tresjamdictaeconjunganturlitterae, mem,idestexipsis,nun,quodinterpretatur aeternum,samech,idestadjutorium.Etest sensus:Exipsisaeternumadjutorium.Quibus exipsis?videlicetquaesuperioribusquatuor elementissignificatasunt,theth,jod,caph, lamech,idestbonoprincipioconfessionis,et manucordis,perquamintelligunturopera fidei.CAPUTXXVIII.QuodveraeantiquaeEcclesiae idcircofueritplorandum,quiaconsolatorlonge factus est. AIN, id est fons. Idcircoegoplorans,etoculusmeusdeducens aquam,quialongefactusestconsolatorame, convertensanimammeam.Factisuntfiliimei perditi, quoniam invaluit inimicus. Idcirco, inquam, quia deexcelsomisitDominusigneminossibus meis, quia vigilavit jugum iniquitatum mearum, quia abstulitomnesmagnificosmeosdemedio mei: amplius autem, quis longe factus est a me, et nondum venit, qui venturus est consolator Christus Dominus, qui convertat animam meam in requiem et libertatem suam, et interim fiunt filii perditi, descendunt enim ad inferos, quoniam invaluit inimicus custodiensatriumsuumtanquamfortis armatus (Luc. XI), idcirco ego plorans, et idcirco oculus meus deducens aquam lacrymarum.CAPUTXXIXQuodnonpotueritSion expandendo manus suas consolari. PHE, id est os. ExpanditSionmanussuas,nonestqui consoletuream.MandavitDominusadversum Jacobincircuituejushostesejus.Factaest Hierusalem quasi polluta menstruis inter eos. Manus suas, id est opera legis et justitias carnis, expandit Sion, sed propter opera illa non est qui consoletur eam; nonenimDominusperillajustificateam.Sed quid?Sitaliterexpansismanibus,sejustificari arbitretur, mandavit Dominus hostes ejus, id est peccata ejus, in circuitu ejus, etmultoplura,imosinecomparationemulta sunt peccata ejus, et mille justificationes ejus, quasi si sit polluta menstruis, alio quoque propheta testante, cum dicit: Factisumusutimmundiomnesnos,quasi pannummenstruataeuniversaejustitiae nostrae (Isa. LXIV).CAPUTXXX.QuodosDominiadiracundiam provocavimus,videlicetculpamdefendendoin Adam,etquidsimulistaetreslitterae significent, AIN, PHE, ZADI. ZADI, id est justitia. JustusestDominus,quiaosejusad iracundiam provocavi. Audite, obsecro, universi populi, et videte dolorem meum. Virgines meae et juvenes mei abierunt in captivitatem. Non,inquitpropheta,inomnibushisDeum accusat Sion; nam justus est Dominus, etrectumjudiciumejus(Psal.CXVIII),sed accusat semetipsam, quia os Domini ad iracundiam provocavit, subauditur in Adam, in quo et peccavit. EtquomodoosDominiadiracundiam provocavit?Videlicetquiapeccatumsuum defendit;etenimpeccatidefensiojustae iracundiae causa exstitit. Audite, inquit, obsecro, universi populi, etenimvobisquoqueannuntiandumest,ut audiatis, et dolorem meum videbitis, quia virginesmeaeetjuvenesmeiincaptivitatem abierunt, imoetincaptivitatenatisunt.Virginum mearum,juvenummeorum,idestomniumad mepertinentium,parvorumatquemagnorum, infirmorumatquefortium,nonhiclocusest, non hoc regnum, sed incolatus et exsilium. Hoc, vos, audite, et ad veram et manentem civitatem, ouniversipopuli,simulproperate.Junctae simultreslitterae,ain,idestfons,phe,quod interpretaturos,zadi,idestjustitia, consignificant sensum hunc: Fons oris justitiae. Nempetalislamentatio,talisconfessiofonsest oris,cuisubestvenajustitiae,veritatem subministrans, ut non Deum accuset, sed se.CAPUTXXXI.QuotiesEcclesiasacerdotessibi constituit,totiesdeceperunteam,dehis intelligi,quisemetipsospascunt,etquaesua sunt quaerunt. COPH, id est vocatio. Vocaviamicosmeos,etipsideceperuntme. Sacerdotes mei, et senes mei in urbe consumpti sunt,quaesieruntcibumsibi,utrefocillarent animam suam. Quos, inquis, vocavi amicos meos? Sacerdotesmeos,senesmeos?Quoties sacerdotesmihiconstitui,quotiessenesmihi praefeci, toties amicos meos mihi vocavi, utviderentdoloremmeum,utconsolarentur me, ut lenirent malum meum. At ipsi quoque deceperunt me, erantenimamicimensae,quaerentesquaesua essent,nonquaerentesfiliorummeorum salutem.Quotusquisqueenimtaliumfuit amicorum,quiverumredderetamicitiae fructum?VixipseAaronsuumexsecutusest officium, sicut decebat amicum. Fere omnes in urbe consumpti sunt, idest,incausameaquasinonessent, obmutuerunt; quia quaesieruntsibicibum,utrefocillarent animam suam, quaesieruntlucrumsuumsibi,et,juxta prophetam,pastoresvocatinongregem,sed semetipsos pascebant (Ezech. XXXIV).CAPUTXXXIIQuomodoinilloinquoomnes peccavimus venter noster conturbatus sit, et cor nostrumsubversum,idestcorpusmortale factumest,etquidduohaecelementa,COPH, RES, juncta significent. RES, id est caput. Vide,Domine,quoniamtribulor,ventermeus conturbatusest,subversumestcormeumin memetipsa,quoniamamaritudineplenasum. Forisinterfecitgladius,etdomimorssimilis est. Quoniam, vocavi amicos meos, et ipsi deceperunt me, tu, Domine, qui solus laborem et dolorem consideras, videquoniamtribulor,quoniamventermeus conturbatus est, et cor meum subversum est, idest,quoniamhomototusduplicimorte mortuus est, venter meus, id est, quod exterius est hominis mortale est, et idcircojammortuum,quiacertissime moriturum est. Porro cor meum, idestquodinteriusesthominis,jamdudum mortuumest,videlicetexquopeccatum admissum est. Ita foris et intus amaritudine plena sum. Quid dixerit ventermeusconturbatusest,etcormeum subversum est, pene exposuit subjungendo: Forisinterfecitgladius,etdomimorssimilis est. Nam foris quasi in ventre interfecit gladius, dumjustasententiamortisanimaacorpore separatur, domi autem, id est in corde, mors similis est, dumsicutseparationeanimaecorpusmoritur, itaseparationeDeianimamortuaest. Jungamusduohaecelementa,coph,quod interpretaturvocatio,etres,quodinterpretatur caput,utvocationemcapitis,idestChristi,qui Ecclesiaecaputest(Ephes.V),intelligamus. Nam quia vocavi, inquit, amicos meos, et ipsi deceperunt me, vocat nunc caput suum Christum, dicendo: Vide, Domine, quoniam tribulor, speransquodperillumetconturbationem ventris,etsubversionemcordisreparaturasit, idest,quodtamcorporisquamanimae resurrectione resurrectura sit.CAPUTXXXIIIQuomodoinimici,idest maligni spiritus, in malo generis humani laetati sint,etquomodoeregionelaetabitursuperillos Ecclesia in die judicii. SIN, id est dentes. Audieruntquiacongemisco,etnonestqui consoleturme.Omnesinimicimeiaudierunt malummeum.Laetatisunt,quoniamtufecisti. Adduxistidiemconsolationis,etfientsimiles mei. Quinam inimici mei audierunt malum meum, et laetati sunt? Dracoillemagnus,serpensantiquus,qui vocatur diabolus et Satanas, et angeli ejus audierunt quia ingemisco, et irridentes dicunt: Non est qui consoletur eam. Audierunt, inquam, isti inimici mei malum meum, et quasi triumphum ducentes pro victoria laetati sunt, captivitatemuniversamquaminprimohomine ceperuntagentescuminsultatione,ante superbiae suae currum. Sed quid? Mihi adduxisti diem consolationis: adduxisti, inquam,namitacertumestquasijam adduxeris;promisistienimAbrahae,Deusqui non mentiris (Num. XXIII; Tit. I), diem consolationis, diem Christi, videntibus inimicis meis, qui nunc laetantur, quoniam tu malum meum justa ira fecisti. Et cum adduxeris diem consolationis, fient similes mei. Quomodo similes mei? Nimirumutegoversaviceaudiam,imoet videam malum eorum in die irae et revelationis justi judicii tui.CAPUT XXXIV. Quomodo vindemiandi sint illa vindemiairrecuperabili,damnatione irrevocabili,habenteEcclesiadiem consolationis,etquidduoelementanovissima, SIN, THAU, juncta significent. THAU, id est signa. Ingrediaturomnemalumeorumcoramte,et devindemiaeos,sicutdevindemiastime, propteromnesiniquitatesmeas.Multienim gemitus mei, et cor meum gemens. Omne,inquit,malumeorumingrediatur coram te, et devindemia eos. Nam ingressum est quidem jam malum eorum coram te, sed non omne. Et vindemiasti jam, sed non devindemiasti eos. Olim quippe malum eorum, idestsuperbiaquasupercaeterosangelos tumuerunt, dicente principe eorum diabolo: Similis ero Altissimo (Isa. XIV); hoc, inquam, malum eorum coram te ingressum est, et pro hoc vindemiasti, id est judicasti, eos; decoelonamqueprojecisti,etinistum caliginosumaeremdevolvistieos.Atvero malumilludalterum,quomeplasmatuumper serpentemdeceperunt,nondumcoramte ingressumest,nondumtuojudiciorequisitum est, quod ex me erat malum coram te ingressum est,etenimturequisisti,primumdicensviro Adam: Ubies?quisenimindicavittibiquodnudus esses,nisiquodexlignoquopraeceperamtibi ne comederes, comedisti? deinde dicendo mulieri: Quare hoc fecisti? (Gen. III.) Ita quod ex me erat malum coram te ingressum est, et pro hoc vindemiasti me primum dicendo mulieri: Multiplicabo aerumnas tuas, et conceptus tuos, et in dolore paries filios tuos; deinde tam viro quam mulieri: Quiapulvises,etinpulveremreverteris (ibid.). Non ita tunc quod ex diabolo erat malum coram teingressumest,nequeenimrequisisti,aut poenamintulistiproeoquodserpentem ingressus hominem decepit. Igitur omne malum eorum, omne malum diaboli et angelorum ejus, ingrediatur coram te, in novissimo magni judicii die, et qui me jam vindemiasti, tu illos devindemia vindemiairrecuperabili,damnatione interminabili.Necenimmirentursolummodo vindemiari, quod jam factum est eis, quando de coeloprojecistieos,sedetdevindemiaridigni sunt,uttollanturinignemaeternum,etnon requirantur in omnia saecula saeculorum. Porro mihi, ut jam ante dixi, adduces diem consolationis. Quare? Quo judicio? Judicio misericordiae, multienimgemitusmei,etcormeum moerens, quaesuntinsigniapoenitentiae.Duohaec elementanovissimasin,quodinterpretatur dentes,etthau,idestsignum,adinvicem copulemus,utdicamussic,dentiumsigna. Porroperdentiumsignaomnisintelligitur sancta Scriptura, quia dentibus formatur omnis loquela.Quidhocadrempraesentem? Videlicet, ut quod perpulchrum est intelligamus ea quae sub istis continentur litteris duabus illa esse,quaenobiscategorizatomnisScriptura divinitusinspirata.Quidenimaliudnobis praedicat,nisipostilludmalumdecepti hominis pro quo laetati sunt omnes inimici, adducendum fuisse Ecclesiae diem consolationis, idestprimumadventumChristiFiliiDei,et posthaecfuturumessejudicium,quodiabolus etangeliejus,etcumillisomnesimpii devindemiandisunt,etmittendiinignem aeternum?(Matth.XXV.)Hacergo lamentationefinita,quidsequenscausae habeat,breviterdictumsuperiusetadhuc dicendum est.CAPUTXXXV.Quodsequentialphabetoillius temporislamentatiosubtexitur.quando NabuzardanHierusalemignisuccendit, simulque cum ea domum Domini combussit. (THREN.CAP.II.)Omnemquaeinsequenti alphabetosubtexiturlamentationemsuperilla intelligemusterrenaHierusalem,quamtunc temporis Nabuzardan princeps exercitus servus regisBabylonissuccenditetcombussitigni, simulquecumeadomumDomini,etdomum regis,murisqueHierusalemincircuitu destructis,reliquiasquoquevulgitranstulitin Babylonem,tantumdepauperibusterra relinquensvinitoresetagricolas(IVReg.XXV; Jer.XXXIX).Hocveresanctoetsapientiviro lamentabilefuit,nonsolumpropteripsam magnitudinemcaedisetincendii,verumet propterduritiamgentispeccatricis,quianon propterpeccataexiguafactumestuttanta populosuoDeus,quinaturalitermiseratorest et misericors (Psal. CX), mala inferret. Ad hujus alphabetilamentationemdisponendisunt omnes,quihodiequoqueinverbismendacii confidunt,quemadmodumilliquibus lamentator iste prius dicebat: Noliteconfidereinverbismendacii,dicentes: TemplumDomini,templumDomini,templum Domini est (Jer. VII). Etenimhodiequoquesuntpleriqueinfantes, quiaurovelargento,etmarmorumcrustis atquepulchrisparietibustemplimanufacti, Deumquispiritusest,putentdelectari,etde semetipsisnonperpenduntqualessint,vel quoddebeantipsiessetemplumsanctumDei, testante Apostolo, cum dicit: TemplumDeisanctumest,quodestisvos(I Cor. III). Talibus igitur proponatur alphabetum hoc.CAPUTXXXVI.QuorespectuHierusalem vocaveritscabellumpedumDomini,et quomodoillamDominusdecoelointerram projecerit. ALEPH. Quomodoobtexitcaligineinfuroresuo Dominus filiam Sion, projecit de coelo in terram inclytamIsrael,etnonestrecordatusscabelli pedum suorum in die furoris sui. ScabellumpedumDomini,civitatem Hierusalemnuncupavit,videliceteorespectu quoetcivitatemillamsanctaScriptura nominareconsuevit,nimirumproptercultum divinae religionis, et templum nominis Domini, quodjuxtarationemtemporisqualicunqueritu primitusineacivitateceleberrimumfuit.Nam etproptereamdemcausaminomniScriptura sanctatypumgeritEcclesiaeChristi,inqua nuncperomnemterramverorituinvocatur nomen Domini. Et tunc quidem, quia in illa sola civitateinvocabaturnomenDomini,sola merebatur dici, scabellum pedum Domini; nunc autemquiainomniterrainvocabaturnomen Domini,etomnisterraplenaestEcclesiis Christi,recteomnisterramereturdici scabellumpedumDomini.Undeestillud propheticum, id est de futuro dictum: Coelummihisedesest,terraautemscabellum pedum meorum (Isa. LXVI). Et Dominus in Evangelio cum dixisset: Nequepercoelumjuraveris,quiathronusDei est, continuo subjunxit, nequeperterram,quiascabellumpedumejus est (Matth. V). Jamquipperesimpraesentiarumerat,utfieret quod Psalmista cecinerat: Exaltare, inquiens, super coelos, Deus, et super omnem terram gloria tua (Psal. CVII). Nuncvidequameleganter,quammagnifica similitudinetumultumruentismiseraecivitatis expressit, dicendo, etnonestrecordatusscabellipedumsuorum in die furoris sui. Quasi regem aut quempiam personatum Patrem oculisostendit,sedenteminaltasede, scabellumhabentemsubpedibussuis,tanto furoreexcitatum,tantairacommotum,ut pedibussenontenentibus,scabellumsuum longeprojecerit,cumnescit,dumpraeiranon attendit,quantumnociturumhocsit pendentibus pedibus suis. Quasi hoc impetu, filiamSion,inquit,etinclytamIsraeldecoelo in terram, de omni dignitate in omnem ignominiam projecit, et caligine amentiae ruentem involvit.CAPUTXXXVII.Superbiaeculpamfuisse,pro quaHierusalemveltemplumpraecipitari debuerit. BETH. PraecipitavitDominus,necpepercit,omnia speciosaJacob:destruxitinfuroresuo munitionesvirginisJuda,etdejecitinterram. Polluit regnum et principes ejus. Quod dixerat, projecit de coelo in terram inclytam Israel, hoc iterum repetivit, dicendo, praecipitavit, nec pepercit. Itemque tertio: Virgines Juda dejecit in terram. Cunctisvocibusistisqualitatemculpae designavit,etsuperbiaeculpamfuisseostendit, proquaHierusalemdestructasit.Etmagnum utique superbiae malum, pro qua nec virginibus pepercisse, aut unquam parcere credendus sit.CAPUTXXXVIII.Quodruinaeilliuscausa fuerit, quia cornu Israel Deus confregit. GIMEL. ConfregitinirafurorissuiomnecornuIsrael, avertit retrorsum dextram suam a facie inimici, etsuccenditinJacob,quasiignemflammae devorantis in gyro. Ampliushicsuperbiamvicinovocabulo expressit, dicendo: Confregit cornua Israel, superbumquippecornutumdiciusitatumet frequens est. Hic igitur non immerito Deus dexteram suam avertit retrorsum, ut non auxiliaretur, aut subsistere faceret Israel, ante faciem inimici, nonquodfacturamsuamcontemneret,sed quodcornutosessehominesindigneferret. Quare autem non dixit, et succendit ignem, sed succenditinJacobquasiignemflammae devorantis in gyro? Nonnereverasuccensusfuitignis,quo NabuzardanservusregisBabyloniscivitatemet templumcombussit?Ergoilludvultintelligi quodcivitasilla,ventosuperbiaesuaequasi ignemconflando,gentiumcontraseodia concitaverit,etillefueritquasiignisflammae devorantis in gyro, quem ut efficientem causam ignis elementaris consecuta sit.CAPUTXXXIX.QuodDeussuperbientibus inimicus sit, et idcirco sic dixit: Tetendit arcum suum. DALETH. Tetenditarcumsuumquasiinimicus,firmavit dexteramsuamquasihostis,etocciditomne quodpulchrumeratvisuintabernaculofiliae Sion. Effudit quasi indignationem suam. Quia superbiae cornu in causa fuit, Deus autem superbisresistit(Jac.IV),idcircononquasi pater virgam arripuit, sed quasiinimicusarcumsuumtetendit,etquasi hostis dexteram suam firmavit, ut videlicet sagittam suam fortiter excussam per corejustrajiceret,utgladiumsuumfirmiter impactum,usqueadvitaliadeprimeret,ut facere inimici vel hostis est. Non enim, ut saepe factumest,tradiditpopulumsuuminmanus gentium,itautinterrasuadegentesvictorum ferrent imperium, sed occiditomnequodpulchrumeratvisuin tabernaculo filiae Sion, idestomnequoddelectabat,etquoDeum putabat delectari lasciva juvencula Sion. Et effudit quasi ignem indignationem suam, utsicomniatolleretndignatus,sicutignis totam devorat stipulam.CAPUTXL.Quodnondixerit,factusest Dominusinimicus,sedvelutinimicus,quod nec res nec vocabulum inimici in Deum cadat. HE. FactusestDominusvelutinimicus, praecipitavit Israel, praecipitavit omnia moenia ejus,dissipavitomnesmunitionesejus,et replevitinfiliaJudahumiliatumet humiliatam. Dominus, inquit, qui dicebat ad Pharaonem: FiliusprimogenitusmeusIsrael.Dixitibi: Dimitte filium meum (Exod. IV), ille Pater et Dominus, factus est quasi inimicus. Notandumdiligenter,quianondixitfactusest inimicus, sed factus est quasi inimicus. NaminimicinecresnecvocabuluminDeum cadit.Inimicusquippeisestquijuraviolat,qui justatollitautnegat,cujusexpartedeficitaut perit fructus amicitiae, pax. Dominus igitur non inimicus, sed quasi inimicus factus est, tollendosiveoccidendoomnequodpulchrum eratvisuinSion,praecipitandoIsrael, praecipitandoomniamoeniaejus,dissipando munitionesejus,replendoinfiliaJuda humiliatumethumiliatam,utpoteinimicitias gerensnonadversushomines,sedadversus superbiam.CAPUTXLI.Quomodocivitatemillamvel templum tentorium Domini vocaverit. VAU. Etdissipavitquasihortumtentoriumsuum, demolitusesttabernaculumsuum.Oblivioni tradiditDominusinSionfestivitatemet sabbatum,etinopprobriumetindignationem furoris sui regem et sacerdotem. TentoriumsivetabernaculumDominierat templum illud augustissimum; nam in illo quasi intabernaculo,quodadhoramfigisolet, militabatnominiDominifidesperegrinantium, manentemhiccivitatemnonhabentium,sed futuram inquirentium (Hebr. XIII). Hoc dissipavit quasi hortum, necplurisfecitsanctumnominissuilocum quam vilem hortum olerum (III Reg. XXVII). Festivitatem et sabbatum, quae utique visu pulchra erant, oblivionitradidit,regemetsacerdotemin indignationemfurorissuietinopproprium tradidit. Hoc denique non praetereundum quia probrose sicregemprojecit,ut,inoculisejusoccisis ipsius filiis tunc demum oculos ejus erueret rex Babylonis (IV Reg. XXV).CAPUTXLII.Quidsit,vocemdederuntin domo Domini sicut in die solemni. ZADI. RepulitDominusaltaresuum,maledixit sanctificationisuae,tradiditinmanusinimici murosturriumejus,vocemdederuntindomo Domini sicut in die solemni. Quaerebas quid superius dixisset, etnonestrecordatusscabellipedumsuorum in die furoris sui; ecce aperuit dicendo manifeste: Repulitaltaresuum,maledixitsanctificationi suae. Porromagnitudinemdoloris,etmiseriarum tumultum quam vehementer expressit, dicendo: VocemdederuntindomoDomini,sicutindie solemni. Acsidiceret:Nunquamaltiusingaudio solemnitatiscecinerant,quamnuncinangustia et dolore suo clamaverunt.CAPUTXLIII.Quomodotetenderitsuperillam Sionfuniculumtempuscaptivitatisseptuaginta annorum. HETH. CogitavitDominusdissiparemurumfiliae Sion,tetenditfuniculumsuumetnonavertit manumsuamaperditione.Luxitque antemurale, et murus pariter dissipatus est. Noncasuhaecacciderunt,sedDominusista cogitavit,Dominuscumconsiliohaecegit poscenterationeutilitatis,illocogitante,illo negotiisummaminlibrarationisappendente, placitumfuitutdissipareturmurusfiliaeSion, utvanitasejusexadversisaliquamcaperet instructionem.Etipsetetenditsupeream funiculumsuumlongitudinisseptuaginta annorum, et cogitavit non avertere manum suam a perditione, id est captivitatem finire ante consummationem totannorum,necantereaedificabitur antemurale et murus qui pariter dissipatus est.CAPUTXLIV.Quaeportaeejus,etquivectes quosDominuscontrivit,utprophetaeejusnon invenirent visionem a Domino. THET. Defixaesuntinterraportaeejus,perdiditet contrivitvectesejus,regemejus,etprincipes ejusingentibus:nonestlex,etprophetaeejus non invenerunt visionem a Domino. Portarumquoquealtitudo,vectiumquefirmitas interillanumeranturquaevisupulchraerant, etistaeportaecivitatiscumvectibussuis contritisatqueperditisinterramdefixaesunt, pro causa quam alius propheta congemit, quia conversumestretrorsumjudicium,etjustitia longestetit,quiacorruitinplateaveritas,et aequitas non potuit ingredi (Isa. LIX). Metaphoricos tamen regem, et principes, legem et prophetas vult intelligi. Nam, quasi quaereres quasportasinterramdefixit,quosvectes perdidit et contrivit? Regem,inquit,etprincipesejusingentibus: nonestlex,etprophetaeejusnoninvenerunt visionem a Domino. Etcongruasatistransformatio,quiavidelicet ubi non est rex, neque princeps, ubi auctoritate sua non utitur lex, quae in gentibus non est, ubi prophetisoraculacoelestiaclauduntur,etDei visionessubtrahuntur,sicestpopulusquasi civitas patens absque portis et vectibus.CAPUTXLV.Quomodosederintinterra,et conticuerintsenes,etcinerecapitasua consperserunt virgines. JOD. Sederuntinterra,conticueruntsenesfiliae Sion, consperserunt cinere capita sua. Senes Hierusalem accinctisuntciliciis,abjeceruntinterracapita sua virgines Juda. ErectipriussenesfiliaeSion,etmulta loquentes, nunc praecipitati, et fracto superbiae cornumutilatisederunttaciturniinterra, tantumabilladeturbatiquamhabebant confidentiatempliDomini,quantumacoelo distat terra. Virgines Hierusalem, virgines Juda cinere, quod insigne dolorum est, consperserunt capita sua, et non habentes sponsos quibus pararentur, abjecerunt capita sua in terra, etitacompletumestquodaliuspropheta praedixerat: Propterhocsuperadolescentulasejusnon laetabiturDominus,etpupillorumejus,et viduarum non miserebitur (Isa. IX).CAPUTXLVI.Curnuncdicit:Defeceruntprae lacrymisoculimei,quianteadixerat: Propterea da filios eorum in famem, etc. CAPH. Defecerunt prae lacrymis oculi mei, conturbata suntvisceramea,effusumestinterrajecur meumsupercontritionemfiliaepopulimei, cumdeficeretparvulusetlactensinplateis oppidi. Cum, inquit, deficeret parvulus et lactens, tunc defeceruntpraelacrymisoculimei,etviscera mea, imo pietatis tumultu conturbata sunt, et jecur meum quod sanguinis est fons, in terra effusum est. Quidenim?Nunquidpoteratnaturalisaffectus carnisetsanguinisrationissequendojudicium persistere in altitudine zeli? Dicebam antequam haec fierent: Proptereadafilioseoruminfamem,etdeduc eos in manus gladii. Fiant uxores eorum absque liberisetviduae,etviriearuminterficiantur morte (Jer. VIII): haec,inquam,ethissimiliadicebam, concordandoperspiritumjudicioetjustitiae tuae.Atubimalaipsavenerunt,etresoculis exhibitaest,vicitpietas,etasupernisjudiciis relapsa in semetipsam vulnerata ruit natura.CAPUTXLVII.Quomodoinfantesadubera pendentes fame cruciati, animas exhalabant. LAMECH. Matribussuisdixerunt:Ubiesttriticumet vinum, cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis,cumexhalarentanimassuasinsinu matrum suarum. Quomodointerealacrymastenerentoculi? Mistaangustiaesimplicitatevelsimplicitati angustia,matribussuistabidisetfame marcescentibus dicebant parvuli: Ubi est triticum. ubi est vinum, pro aetate non discernentes utrum per laborem acquirere,anexnaturasuaproferresolerent matrestriticumetvinum,ethaecdicentesin ipso ejulatu, quasi vulnerati, imoverefamisaculeotransverberati deficiebant,et,quodhumanitativisu intolerabile erat, in sinu matrum suarum a siccis uberibus decidentes animas suas exhalabant.CAPUTXLVIII.QuomodoHierusalem impoenitentiasuanullipotueritassimilari,et idcirco dicat: Quis medebitur tui? MEM. Cuicomparabote,velcuiassimilabote,filia Hierusalem? cui exaequabo te, et consolabor te, virgofiliaSion?Magnaenimvelutmare contritio tua, quis medebitur tui? Nunquid,ait,Ninivitiscomparabote?Non utique,nampoenitentiamegerunt,ad praedicationemJonae(Jon.III).NunquidTyro autSydoniisexaequabote?Nonutique,nec enimfactaetdictasuntinillis,quaefactaet dicta sunt in te. Si in illis facta fuissent, olim in cinereetciliciopoenitentiamegissent(Matth. XI).Tuiergoquismedebitur?Nonprofecto ipse, si de coelo venerit, medicorum medicus. Magna est velut mare contritio tua, etquicunqueacceditadmedendum, persecutionumetipsiusmortisintepatitur naufragium.CAPUTXLIX.Qualiterprophetasmendaceset ipsam, quod eos audierit, increpet. NUN. Prophetaetuividerunttibifalsaetstulta,nec aperiebantiniquitatemtuam,uttead poenitentiamprovocarent,videruntautemtibi assumptiones falsas et ejectiones. Ubi nunc propheta tuus ille Ananias filius Azur, qui tulit catenam de collo meo, et confregit eam, dicens: HaecdicitDominus:Siconfringamjugum NabuchodonosorregisBabylonispostduos annos dierum de collo omnium gentium? (Jer. XXVIII.) Et caeteri prophetae tui ubi sunt, qui dicebant: Nonvidebitisgladium,etfamesnoneritin vobis,sedpacemdabitvobisDominusinloco isto? (Jer. XIV.) Dicebam ego: Falsoprophetaeistivaticinanturvisionem mendacem,etdivinationemfraudulentam,et seductionem cordis sui prophetant vobis, et non audistis me (ibid.) Ecce res ipsa probat quia viderunttibifalsaetstulta,necaperiebant iniquitatem tuam medici tam imperiti quam infideles, ut te ad poenitentiam provocarent.CAPUTL.Illudquoqueadcumulum miseriarumaccessisse,quodtranseuntes insultando plauserunt super eam. SAMECH. Plauseruntsupertemanibusomnes transeuntesperviam,sibilaveruntetmoverunt caputsuumsuperfiliamHierusalem.Haeccine esturbs,cicentes,perfectidecoris,gaudium universae terrae? Haeccine est? inquiunt. O quanta mutatio rerum! Urbsperfectidecoris,universaeterrae gaudium, cuideuniversaterraconvehebaturaurum,cui noneratargentum,necalicujuspretii putabatur,quiaclassesejusibantpermare deferentesaurum,tantaqueillieratargenti abundantia,quantalapidum(IIIReg.X). Haeccine illa est? Haec dicentes manibus plauserunt, ore sibilaverunt, caput suum super te moverunt.CAPUTLI.Quamvereinsultaverint,cumet postseptuagintaannos,solutaservitute,ne reaedificaretur civitas vehementer obstiterint. PHE. Aperueruntsuperteossuumomnesinimici tui,sibilaveruntetfremueruntdentibus,et dixerunt:Devorabimus.Enistaestdiesquam exspectabamus, invenimus, vidimus. Dolendaexprobratio!Lamentabilisinsultatio! Namquidputasquantuminsultaverunt,quam volentibusanimisexpectatumdesolationistuae diemviderunt,quietpostseptuagintaannos, tam diutino miseriarum tuarum nondum satiati spectaculo,cumsolutaessetcaptivitas,et exissetsermoutreaedificareturcivitas,totis conatibus impedierunt regi Artaxerxi scribentes epistolasutmutaretedictum,insuperarmis parati ad opus impediendum (I Esdr. IV).CAPUTLII.Quomodoilludnontamper NabuzardanquamDominijudiciofactumsit, qui et per Moysen talia praedixit. AIN. FecitDominusquaecogitavit,complevit sermonemsuum,quempraeceperatadiebus antiquis, destruxit et non pepercit, et laetificavit superteinimicum,exaltavitsupertecornu hostium tuorum. Non,inquit,Nabuzardanautipse NabuchodonosorrexBabylonishaecfecittibi, sedDominusipsecogitavit,etipsefecit.Quid enim? Nunquid novi aliquid cogitavit? Nunquid non haec tibi facere, id fuit sermonem complere quem praeceperat a diebus antiquis? Nunquid non antiquitus praecipit Moysi quia si audire nolueris vocem Domini Dei tui, haec et haec venienttibi,etducetDominuste,etregem tuumquemconstituerissuperte,ingentem, quamignorastuetpatrestui,etserviesdiis alienis? (Deut. XXVIII.)CAPUTLIII.Quidclamaveritcorprophetarum quihaecpraedixerunt,etauditinonsunt clamantes super muros filiae Sion. SADE. Clamavit cor eorum ad Dominum super muros filiae Sion: Deduc quasi torrentem lacrymas per diemetnoctem,nondesrequiemtibineque taceat pupilla oculi tui. Clamavit cor eorum. Quorum eorum? Nunquidhostium,quorumsupertecornu exaltavit,autinimicorum,quossuperte laetifi