james hewitt - yon

8/3/2019 James Hewitt - yon

1/83

MEDTASYON

James Hewitt

eviren:Rezan Ser

NDEKLER

nsz 5

Mistik Bir Bilin Haline Ulamak in Meditasyon 7

Daha Salkl Olmak Ve Psiko-Fizyolojik Geveme in

Meditasyon 22

Nasl Meditasyon Yapmal 26

Fark nda Olarak Solunum Yapmak 45

Soluun izlenmesi ya da Bilerek Solunum 60

Grsel Meditasyon 73

Dinleme ile Meditasyon 104

Ben Kimim (veya Neyim)? Soan Oyunu 112

Sevgi Yol Bulur 131

Szc Syle 146

Birleik Yntemler 165


2/83

NSZ

Bu kitabn konusu olan MEDTASYON; herhangi bireyi dnmek deil, belirli bir dnce olmadan varln hissetmek, onun farknda olmaktr. Bir milyonuakn Avrupal ve Amerikal, en popler meditasyon trolan Transandantal Meditasyon'u (kendini amak, tabiatn tesine gemek) renmitir ve bu say srekli artmaktadr. Dier birok Batl da Hint Yogas, Budizm'ingney ekol olan Therevada, Tibet Budizm'i, Japon ZenBudizm'i, in Taoizm'i, islm Tasavvufu (Sufilik) ekillerinden birini semi bulunuyor.

Hristiyanl semi olanlardan, gerek solo gereksetoplu haldeki dua ve ayinlerine dounun meditasyonunuekleyenler vardr.

Batllarn ilgisi, kendi dinlerini deitirme isteklerinden deil, bu inanlardaki mistisizm ve meditasyonekline duydukl ar merak ve deneme arzu sunda n kaynaklanmaktadr.

Bu kitap, yukarda ad geen din inanlarda kullanlan meditasyon yntemlerini n bir inceleme ve zetle-mesidir. Yeni uygulamal ar, eski yntemle r zerine kurulmutur. Her blmde nce, ele alnan tekniin iskeleti verilmi olup, kullan lan deiik yntemler bunun zerine ilenmitir.

Batllarn ounluu, meditasyona sadece mistieerimek iin balamazlar. Meditasyonun, stresi azalta

rak fiziksel ve zihinsel sala katk da bulunduu inanc yaygnlamtr. Tp bilim adamlar, aratrmalarsonucunda meditasyonun fiziksel ve ruhsal bir rahatlamagetirdiini, bunun ise tehlike karsnda duyulan "sava veya ka" tepkisinin tam aksi olduunu kantl adlar . Bu

5


3/83

derin dinlenme ve rahatlama hissi birok bakmdan uykudan dah a stnd r. Gnde bir ya da iki kez yirmi dakikalk meditasyon, fiziksel sal, zihinsel akl,

yaratcl ve skneti nemli derecede artracaktr. Aslnda mistie ulamakla, fiziksel-ruhsal rahatl

a ulamak arasnda ilk bakta pek fark yoktur. Sistem

li olarak meditasyon yolu ile stresten kurtulma ve derinrahatlama, insann ruhen de gelimesine yol aar. Byle bir insann sevgi ve efkat duygular kuvvetlenir ve varolmann nemini, olaans tln daha iyi anlar .

Kendi kendinize meditasyon yapmay gsteren drt-den on'a kadarki blmlerin her birinde bir yntem anahatl ary la ele alnm tr. Okuyuculara, deiik yntemleri deneyerek, bunlardan kendilerine en uygun olan

yntemi veya bu yntemlerden yapaca klar bir kombinasyonu semeleri nerilir. Aslnda bunlar; zihinde birszc tekr arlam ak, haya li veya gerek bir objeye bakmak, bir sesi dinlemek, sevgi duygularn uyarmak, kendini beenmiliin kltcln grmek gibi basit zihinsel uygulamalard r. Her okuyucu bu yntemlere kendi zek ve karakterine uygun olarak baz katklarda bulunabilir. Din ve metafizik grler her zaman kukuylakarlanmlardr. Meditasyon ise genelde tartmay gerektirmeyecek kadar somut bilimsel temellere dayanmaktadr.

James HEWTT

6

Blm 1

MSTK BR BLN HALNE ULAMAK NMEDTASYON

NEDEN MEDTASYON YAPMALI ?

Birka yl ncesine kadar bu soruya verilen tek yant, " Bu tekniin binlerce yldan beri ruhan ve mistiknedenlerle kullanld" olurdu. Meditasyon, din inanlarn ruha ilemesini salayarak bu dinlerin kutsalamalarna hizmet eder. Bu dinlerin doktrinleri ve dogmalar deiik olmakla ve ama lan deiik szcklerleanlatlmakla birlikte, bu amalar, mistik alglama ve

bilin olarak zetlenebilir. Bylece, "Neden meditasyon yapmal?" sorusunun yant, "Mistik bir bilin haline

ulamak iin," olmaldr.Douda bu yan t hl deimemitir ve son yllardadounun Hindu dinlerine, Budizm'e (Zen dahil) Taoizm ve sl m Tasavvufu olan Sufilie ilginin ok bydBat'da da bu yan t geerlidir. Bu dinler, ruhsa l eitimlerinde meditasyondan yararlanrlar. Dou dinlerininmeditasyon tekniine paralel olarak, Hristiyanlkta da"Dua ederek deiik bir bilin haline ulama" yntemigiderek yaygnlamaktadr.

Fakat bu gn Bat'da meditasyonun, meditasyon yapanlarn (meditatr) ounluunu ilgilendiren ikinci birzellii vardr. Doulularn meditasyon ekli, insana uy

kunun verdiinden daha stn bir fiziksel, zihinsel, ruhsal dinlenme ve rahatlama verir. Meditatrlerde, tp bilginleri tarafndan kaydedilen psikolojik deiimleri a-klamadan nce, meditasyonu mistik ynden inceleyeceiz.

7


4/83

MeditasyonMEDTASYON VE DNLER

Douda meditasyon, alglamay gelitirip ynlendiren saygn ve geleneksel bir yntem olup, Hindistan, in,Tibet, Birmanya, Tayland ve dier baz lkelerin kltrlerini ok etkilemitir. Bu lkelerde meditasyonun amachi kukusuz, mistik bir bilin haline ulamaktr. Bu gn

Bat'da fiziksel, zihinsel ve psikolojik ynlerden daha i- yiye ulamak iin uygulanmakta olan meditasyon trlerini n kkenin in dou dinle rine dayand da ak birgerektir.

Bilinen belli bal dinler meditasyon yapmay t-lyor:

HNDUZMnsanlar arasnda ululua erienler her kimler ise,

buna meditasyonun dllerinden biri olarak sahip oldular.

Meditasyonun nnde saygyla eilin.

Her kim meditasyonun kutsal nnde eilirse,meditasyon srp giderken,o kimsenin zgrl de snrsz devam edecektir.

Chandogya Upaniad

JANZMHer eyden vazgeebilen ve hayat hakknda meditasyona dalan kimse,ruhu meditasyonla temizlenmi kimsedir.Denizdeki gemiye benzetilebilir.Sahile ulaan bir gemi gibi o da zorluklar amtr.

Sutra-Kritanga Sutra

8

Blm 1

SIKHZMDnya bir okyanustur, geilmesi zor.nsanolu onu nasl aacaktr?Suda slanmayan bir nilfer gibi,deredeki bir su kuu gibi.Tam anlamyla meditasyon yaparakdnya etkilerinden korunun.

Guru Nanak

TAOZMBo olmak iin her eyi yapyorum;Kuvvetle sessizlie sarlyorum.Saysz varlk birli kte ayaklanyo r.

Ve ben onlarn dnn gzlyorum.oalan varlklarnhepsi asllarna dnyorlar.Kiinin aslna dn sknet demektir.

Tao -Te King

BUDZMSekiz Soylu Yol:

Doru AnlamaDoru DnmeDoru KonumaDoru DavranDoru Geim DzeniDoru Manevi abaDoru KonsantrasyonDoru Meditasyon

9


5/83

MeditasyonMUSEVLK Allah, kalpten olan ister.

Talmud

HRSTYANLIKNe ite orada, ne ite burada diyecekler; nk, Allah'n saltanat senin iinde.

ncil, St. Lukas 17/21

SLAMYETRabbini gnlden

ve korkarakiinden hafif bir seslesabah akam an;gafillerden olma.

Kur'an El - Araf 205

HNDUZMHinduizm, Hindistan'n ulusal dini olup, bir kuru

cusu ve ncil gibi ilham kayna olacak bir Kutsal Kitab yoktur. Bu din be bin yldan beri giderek byyp yaylmtr . Sir Charles Eliot taraf ndan: "Bir yap deil, birorman" eklinde tanmlanmtr. Geirdii aamalarnsonucu olarak, oktanrclk, tektanrclk, bircilik, ka-mutanrclk gibi deiik inanlara kar hogrldr.Kutsal Hindu yazlar kolayca birbirleriyle hatta kendikendileriyle elikiye derler . En mkemmel mistisizm, asrlarn Upaniadlar'nda bulunur. Hinduizmiinde, mistik birlie ulamak amacyla sistemletirilenmeditasyon Yoga'dr.

10

Blm 1

M.. 200-300'lerde yazlm olan Patanjali'nin YogaSutra'lar, klsik bir yoga kitabdr. Bu gn bile Yoga'nntemelini oluturan sekiz kural bu kitapta anlatlmtr.Birinci ve ikinci kurallar, srasyla ahlki yasaklar veinanlardr. nc kural durutur,-rahat bir pozisyonda ve srt dik olarak oturmak meditasyon iin ok nemlidir. eitli bada kurup oturma biimleri arasnda "Lotus Duruu" en fazla bilinendir. Meditasyon iin oturuekilleri nc blmde anlatlacaktr. Drdnc kuralsolunum kontroldr. Meditasyon iin solunum yumuak, dzgn, muntazam aralkl olmaldr. abuk ve sertsolunumla heyecan; yava, yumuak solunumla huzurarasnda yakn iliki vardr. Yoga'nn beinci kuralise, duygulardan arnp, dikkati duyusal uyarlar bom bardmanndan uzaklatrarak meditasyon objesine yneltmektir. Bu obje zerinde dikkatin toplanmas, yani

konsantrasyon, altnc kuraldr. Dikkatin kolaylkla vedzenli olarak tek konuya toplanmas olan yedinci kural,meditasyon demektir. Hindu Mistisizmi'ne gre sekizinci mertebeye ulaan kimse benliinin tesinde olan z benliini bulmutur. Bu kavuma Hindu Mistisizmi'nin

kutsal amacdr.z benliin Brahman ile zdelemesi, ilki M..800-

500 arasnda yazlm olan Upaniadlar'n verdii mesa jn zdr. Svetasvatara Upaniad der ki: "Her eyde birz benlik vardr. Benlii tanmak iin meditasyon gereklidir. Brahman budur."

Upaniadlar'n felsefesi olan Vedanta, en eski Hindu Kutsal Metinleri olan "Vedalar"n sonu olarak adlandrlmtr. Pek ok Batl M..300'de yazlm olanBhagavat Gita veya Tanr'nin arksna olduu gibi Upaniadlar'n da gzellii, anlam ve slubuna hayrankalmtr. Lord Krina burada Arjuna'ya deiik yogadallarnda yol gsterir. Herkesin yapsna uygun olan bir yoga olduu sylenir.

Brahmanizm, dnya mistisizmlerinden biridir. Her11


6/83

Meditasyon byk din, mistik anlay ve alglayn kendine zg biimde anlatr ve aklar. Burada Yoga Meditasyonu-'nun tkisi gayet aktr.

BUDZM

Budizm Hindistan'da 2500 yl nce, Hinduizm'in, bazlarnn gznde skolastik felsefe iinde dejenere olup,din ayinlerde isteksizce deinilen bir duruma geldiisralarda dodu. Gotama Sidartha, insanolunun mutsuzluuna son verecek bir yol aramak iin bir prens olaraksahip olduu zenginlik ve imtiyazlarn terk etti. Mn-zevilik ve ilecilik deneyimlerini n baar szl kla sonulanm as ndan sonra arad yan t, "orta yol"da uygulad meditasyonla buldu. Aydnla kavumasndan sonra Gotama Sidartha, Buda (Aydnlanm) olarak tanmland. Budizm ncelikle aydn-bilimsel bir din olup, tanrsal srlarla deil, insann "kendisini tanmas" ile il

gilenmektedir. Dou'nun meditasyonunda, meditasyon yapan Buda'nn huzurlu yznden daha etkileyici birsembol yokt ur. '

Buda, "yaamak, varoluun u zelliini dene- yimlemektir " diye d nr: Var olan her eyin deiimiinde olduunu, hibir eyin duraan ve sabit olmadn(anikk a); var olan hibir eyin var olan teki eylerdenayrk, srekli bir benlie sahip olmadn (ana tman); ve var olan hibir eyin strabn eitli biimlerinden kendini kurtaramadn (dukha). Buda, "Bir eyi retiyorum, o da strap ve straptan kurtulmak" demitir. Dukha genelde ac ekmek anlamna gelirse de, anlam ge-niletildiinde insann kendi benliiyle evren arasnda

uyum salayamamasndan doan huzursuzluu anlatmaktadr.

Budizm'in balca iki ekol vardr: Tibet, in ve Japonya'da bulunan kuzey ekol ve Sri Lanka, Birmanya,Tayland ve dier Gneydou Asya lkelerinde uygulanan Theravada ekol. Kuzey ekol kitaplar Sanskrit di-

12

Blm 1

linde, gney ekol kitaplar ise Pali dilinde yazld. TibetBudist meditasyonu, Budistlik'ten nceye ait baz zellikler gsterir ve egzotik dramatik bir yapya sahiptir.lkelerinin inliler'in eline gemesi zerine TibetliMonklar (keiler)'n Batya kamalarndan sonra, Av

rupa ve Amerika'da pek ok Tibet Budist meditasyonureten merkezler ald. in ve Japon Budizm'i Zen ekoldr. Theravada ekol ise aydnlanmaya tedricen yaklamay ve derin dnmeler aracl ile geree ulamay benimser. Doru dnme yedinci, doru meditas

yon sekizinci kuraldr.Budist grne gre, Buda bilinci ve Buda yarat

l, gizli olarak herkeste bulunmakta olup, meditasyon,kiin in bu yan nn ortaya kma sna yard m eder. Budist mistiinin amac, kendi varln inkr etmek olmayp, gerei yanstmayan sahte kimliklerden kurtulmann mutluluu olan Nirvana'ya ulamaktr.

TAOZMinliler asla tek bir dine balanmadlar, fakat Kon-

fyanizm, Taoizm, Budizm gibi deiik dinler, genikitleler tarafndan izlendi. in'in doaya olan saygs,Taoizm'de en estetik ve en felsefi anlama ulamtr.Dnyann akna ve doa yasalarna Tao ile uyumsalama k en ulu amatr. Tao'yu bak a dilde ifade etmek, kartn bulmak zordur. "Yn" veya "Doa" dene

bilir. Dnyadaki dzenin prensibidir, iinde Ying ve Yang, karanlk ve aydnlk, dii ve erkek, dnyadaki btn ikilemler tek bir dzen ve uyum iinde karp yorulur. Tao'nun ba sembol 'su'dur. Taoist, suyun

ak gibi sade ve abasz yaamaldr. Zen'de de uzun zaman etkisi altnda kaldklar Taoistler'inkine benzeyenfikirler vardr.

Taoizm en gzel ve en derin anlatmn, ad "Yalstad" anlamna gelen Lao Tzu'nun Tao Te King'inde bulmutur. Kendisi hakknda kesin bilgiler yoksa da

1 3


7/83

MeditasyonM..570'de doduu sylenmektedir. Felsefi Taoizm'deikinci nemli alma M.. drdnc yzylda yaadsanlan uang Tzu'nun kitabdr. Bu kitapta aratrmalar ve hikyeler bir araya toplanmtr. Kendisi yle der:"Bana iyilik yapanlara iyilik yaparm, bana iyilik yap

mayanlara ve herkese iyilik yaparm." Mutluluk ve zgrlk, mutluluk ve mutsuzluk ikileminden ve balantlardan kurtulmakla elde edilir. Taoizm, "kaybedi

yntemidir." Lao Tzu: "Bilgiyi aramak gnden gne kazandrr, Tao'yu aramak gnden gne kaybettirir" der.

Lao Tzu ve uang Tzu'nun ortaya koyduuTaoizm"Felsefi Taoizm" dir ve lmsz hayat kavram, yabancunsurlarn etkisiyle dejenere olmu yaygn Taoizm' dekinden ok farkldr. Dou'nun mistik felsefesinin engzel ieklerini ve Zen'in dou kaynan felsefi Taoizm'de buluruz. Hakl olarak Felsefi Taoizm'in toplumda

yaygn Taoizm dininde deil de Zen'de sregeldii sylenir.

ZENBudizm, pratik inli dncesi ve Taoizm ile olan

ilikilerine dayanarak, salam ve ak olarak ekillendi. Daha sonra, milad sekizinci yzylda an, Japon

ya'da ise Zen olarak kimliini kazand. Buna ulama yolu, zet olarak: "Yazlanlarn dnda kala rak, szcklere ve harfle re dayanm adan dorudan aydnlanmak, kendi z benliine ulap Budaamaktr." an veZen, Sanskrite szckler olup meditasyon anlamna gelirler.

Zen'in balca iki ekol Soto ve Rinzai'dir. Soto Zen'

de ama, oturarak meditasyondur. Burada pratik almalar Shika ntaza, (oturu,* oturma) olar ak adlandrl r.Rinzai, Zazen'i kullanr; bu "Zen oturuu"dur. AyrcaKoan', yani bilinen " ki elin sesi alktr; bir elin sesinasldr? " gibi artc sorular rencilere, derin anlamn bulmalar iin ynelterek, lineer dnce izgisi-

14

Blm 1

ni dalgalandrr. Ayn amala Zen statlar, rencilerinin sorularna beklenmedik, artc yantlar verirler.Bu soru-yant toplantlarna Mondo denir.Koan ve Mon-do'da asl ama, bunlar vastasyla rencinin jgrs-

nn derinletirilerek Zen gereine uyandrlmasdr.Zen deyimi ile Satori veya Keno, aniden aydnlakavumaktr. Meditasyon, bilinci, beklenmedik bir andaaydnla ulamak iin hazrlar. Zen literatrnde, bam

buya arpan damlalarn kard sesin, bir iein grntsnn, stadn att bir tokadn, stad pirin yerken seyretmenin aydnla kavumay balattn anlatan ykler vardr.

SUFLKSufiler, slmiyet iinde yzyllarca mistik bir grup

olarak var oldular. Sufiliin btn dinlerin z olduunusavundular. 1910'da Sufilii Amerika ve Avrupa'da

retmeye balayan Hazret nayat Han, Sufiliin halen varolan gruplara ve inanlara yeni bir topluluk eklemediinidnyordu. " Herkes Sufilii renebilir ve baka birinanla ban koparmadan gnlk hayatnda Sufi yaamn uygulayabilir . Sufiliin altnda yatan anlam kavrayan kimse, bunun dier inan ve retiler le ban, onlarla sevgi ve k yolunda beraber olduklarn da kavrar." (The Way of llumination, Sufi Movement, Geneva)

Genelde ranl olan Sufi ozanlar dnyann en gzelmistik iirlerini yazdlar. Onlarn zellikleri, Tanrsevgisiyle dopdolu olmalardr.MevlanaCelleddin Rum(1207-1273) belki de bu ozanlarn en bydr; ama merHayyam, Edward Fitzgerald'n bir iiri nedeniyle Batdnyasnda daha iyi tannmaktadr. Bu iir ok gzel olmasna ramen, gerek Sufilii yanstt dnlemez.Sufiliin amac btn kltr ve inanlarn stne ykselmi bir "Evrensel nsan, nsan- Kmil" dir. nsann z

benlii aslnda evrenle birleerek oluur. Sufi, admadm ykselir, sonunda dnyasal benliinden kurtulup z

15


8/83

Meditasyon benliine kavuur. Evrensel bilin kavram dier mistikinan ve geleneklerde de grlr. Vedanta, Taoizm ve Budizm'in deiik ekolleriyle benzerlii aktr. GerekSufi, beer hibir sfat olmayan bir Tanr'ya ynelir. Su-filik, dua edi ekli ve sevgi balarnn derinlii ynn

den Musevi ve Hristiyan mistisizmine benzer..MUSEVLK Yahudi mistisizmi de Sufilik ve Hristiyanlk'ta ol

duu gibi Tanr'ya ynelmeyi amalar. En eski Yahudimistik uygulamalarndan biri olan Kabalizm, milad birinci yzyla kadar dayanr; fakat en nemli ve kalc etkiyi Hasidizm yapmtr. nsanolunun yanlglarndanarnp olgunlamas ynndeki Hasidik etkilerle, Zen veSufizm'in bu yndeki etkileri arasnda benzerlik vardr.Byle bir insan bal bana bir rnek, bir reticidir. BirHasid iin, rencisi: "O'na, ondan yasalar renmeyegitmedim, potinlerini balayn izlemeye gittim" der.

Yahudi mistisizmi'nde Tanr isimleri okuyarak medi-tasyon yapmak gelenekseldir. Tanr anlamndaki man-tralar, Hindu Yogiler'in "Om", Sufiler'in "Allah" szcklerini kullanmalarna benzer bir ekilde kullanlr.Duru ve solunum aynen Yoga'da olduu gibidir. Gers-hom G. Scholem, "Yahudi Mistisizmi" adl kitabnda, Haham Abulafia ekol iin: "Bilinen Yoga sistemini izleyenHindistan mistiklerinde klasik grnmn bulan yzlerce yllk ruhan tekniklerin Musevilemi eklidir,"der.

HRSTIYANL1K

Hristiyanlar'n bir eit transa girerek dua etmeleri,Dounun kimi meditasyon yntemlerine paralel birolaydr. Bu hl ileri bir safhaya vard zaman artk szck ve ekillerin tesinde, doaln stnde bir anlayaulalr. Hristiyan mistiinin derinlemeyi amalayan

yntemleri ile derin solunum ve mantralalarm tekrar-

16

Blm 1

lanmas yoluyla uygulanan Yoga arasnda baz benzerliklervardr. Hristiyanlann Tanr'ya bu yolla ynelmeleri sevgi doludur , bu da Sufilik ve Bakti Yoga yntemine benzer.

Gelecek blmlerde bu mistik meditasyon uygulamalarnn zellikleri ve inanlar hakknda daha geni bilgi verile

cektir. Bugn Bat dnyasnda Dou dinleri konusunda yazlm pek ok kitap vardr ve bu kitabn hazrlanmasndabunlardan yararlanlmtr.

MSTK BLN

Yukarda sz geen dinlerde meditasyonun amac,kendi zne ve Evrensel Bilin'e varman n derin gereineulamaktr. Yani binlerce yldr meditasyon, bugn olduugibi mistik bilinci aa karmak amacyla uyguland."Aa karmak" deyiminin kullanlmasnn nedeni, ulumistik geleneklerin, her kiide her zaman ar bir z benliingizli olarak bulunduu fikrinde birlemeleridir. Bunu sadece

bilgisizlik ve gerei grememek nedeniyle tanyamyoruz.Kim veya ne olduumuz gereini grmekle kurtulur, Hindu-lar'n Moksha, Taoistlerin, Tao ile uyum iinde yaamak,Budistlerin Nirvana, Sufiler'in nsan- Kmil ve Hristiyanlarin Btnleyici Hayat dedikleri hakiki zgrle kavuuruz.

Mistik, herkesi tatmin edebilecek bir aklamas yaplamayan szcklerden biridir. Olaf Stapleton'un anlatm enak ve kapsaml olandr. "Mistik szc, kiinin normalde, tam anlamyla sezinleyemedii, z anlamna, srrnaulaamad hakikatlere, rasyonel olmayan, deiik biralglama ve sezgi yoluyla ulamas halidir" der. Bu sezgi, bir

eit bilmek deildir, stn bir aba ve samimiyetin birlemesinden doan kutsal bir baardr. Bilgi yn ile, btngncel ve hayali olaylarn ardnda yatan realitelerle yakndan ilikilidir.

Dou'da mistik yaam genelde kutsal gerek olarak ka bul edilir. Bat'da ise pek oklar bundan phe ederler. Mis-

17


9/83

Meditasyontisizm Bat'da yanl anlalmtr. Mistisizmin ana hatlar

yakndan incelendii zaman, duyulan antipati kaybolmayabalar. Kelime benzerlii nedeniyle "Mysterious", esrarengiz ve "Misty", bulank, ak olmayan eklinde nitelenen olgularla bir tutulmutur. Eflatun, Shankara, Aziz John, Avila'hRahibe Teresa, st at Eckhart, Lao Tzu, Celleddin Rumi

ve daha pek ok deiik mistik kltrlere bal yazarlarn yazdklar mistik eserlerin antolojik incelemesi, en phecikimseleri bile mistiklerin, insan bilincinin incelenmesine, insann ve evrenin en derin srlarn zme abasna ve literatre byk katkda bulunduklarn kabul etmeye zorlar.Prof. Walter T. Stace'in Mistikl erin retisi adl eseri byle

bir nitelikte olup ayrca kitabn "Mistisizm Nedir?" balklnsz, yazarn mistisizme gsterdii anlay ve ak grllk nedeniyle ok deerlidir. Ayrca Dou ve Bat mistiklerinin, mistik algya ulamann esas anlam zerinde ayn fikirde olduklarn da gstermektedir. Bu denemenin her ada, her kltrce tannd bir gerektir. Byle bir olay yaamakla, bunu anlayabilmek arasnda fark vardr. Bir Hristi-

yan, mistik bilinci Trinite'nin kurallarnda grebilir, bir Budist "Buda bilincini" veya "boluu" buldum der, bir Hinduise Brahmanlamaktan, kozmik bilinten sz eder v.s. Mistik bilin halinin deneyimlendikten sonra tanmlanmas, anlatlmas ok gtr; insan aydnl karanla, yksei alaa, sca soua kyasla anlatabilir ama mistik deneme vealgnn bir kartyoktur. Mistiklerin, kendi dil ve kltrlerinin sunduu kavramlara ynelmeleri ile, kalitelerin karlatrlmas zerine kurulu olan dilin getirdii anlatm gl yenildi. William James'in "mistiklerin inanc" dediiey budur. "Dinsel Deneyim eitleri" adl kitab nda "Aslnda byme, ulama, kurtulma gibi duygularn kendilerineait entelektel bir zellii yoktur. ok deiik felsefe ve teo

lojilere, eer iinde bulunduklar duygusal ortama uyuyorsakolayca balanabilirler" diyor.

Profesr Stace,"Mistiklerin Eitimi" adl kitabnda mistik alg olaynn "nitelenemeyen bir birleme" olduunu, bu-

18

Blm 1

nun da dinsel bir yn bulunmadn belirtiyor. yleyseneden mistik alglama ve deneyimleme ile din arasnda hemen her zaman bir iliki kuruluyor? Prof. Stace bunu insann, kendini amas ve sonsuza kavumas duygularna

balar. Ayrca zamann ve meknn tesine ulald duygusu vardr. Mistik bilin ile din arasndaki nc balant,mutluluk, skun ve zevk duygularnn doruuna ulam ol

maktr. Prof. Stace, ''Gryoruz ki, mistisizm yle gerektiiiin deil, fakat kendiliinden, doal olarak iinde olutuutoplumun kltr ve dini ile balant kurar, herhangi bir dinezel bir eilim gstermediini anlamak zor deildir" diyor.

MSTK BLNCN BALICA KARAKTERSTKLER

Mistik deneyim zerinde alan birok yazar, onun karakteristik ynlerini tmyle ortaya koymaya yneldiler.Prof. Ben Ami Scharfstein "Mistik Deneyim" adl eserinde on

bir karakteristik verdi: Aynilik, farkllk, esizlik, dahil olma, aile yabancl, tkeni, saldr, bilin, ayna aksi, mizah, hakikat." Zen ve sufiliin baz retici hikyeleri, zellikle mizahi bir karakter e sahip olan Nasreddin Hoca'ya aitolanlar dnda, mistik denemelerde, mizah pek grlmyor.Prof. Scharfstein, sayd karakteristiklerin birbirine geitiini kabul eder. Modern yazarlarn ou, zaman ktlndan, William James'in drt karakteristiine deinmekle

yetinirler. William James'in drt karakteristii unlardr:1- Tanmlanamazlk: Mistik, yaad meditatif deneyi

mini bakalarna, zihinlerinde canlandrabilecekleri bir ekilde anla tamaz. Yukarda da sylendii gibi dil, szcklerin kart anlamlarna gre deerlendirilmeleri kuralna da

yanr (scak-souk), bu yzden mistik bilince kart bir kav

ram bulunamaz. Bu hal dorudan doruya denenmeli,yaanmaldr. Bu zellikleri ile mistik haller zihinsel halleredeil duygusal hallere benzerler. Hi kimse bir dierine,onun yaamad bir duyguyu tam anlamyla anlatamaz.

19

\


10/83

Meditasyon2- Entelektellik: Mistik gelenekler "Anlay", "Aydn

latma" veya "Aydnlanma"dan sz ederler. Prof. James, kiiyi aklk ve gllyle etkileyen, bylece mistie, tamanlamyla geree ulat duygusunu veren kudretli birlik ve beraberlik duygusuna deinmiyor. Bu duygu yle kudretlidir ki, insan kolayca dinsel duygu ve inanlara yneltebilen

huu ve hayranlkla doldurur.3- Geicilik: Mistik deneyim, genelde ok ksa srelidir.4- Pasiflik: Mistik hale ulamak iin dikkati toplamak,

baz beden hareketle ri yapmak ya da nerilen dier yollandenemek gibi istemli hareketler yaplrsa da mistik bilinhali balaynca insan, stn bir kudret tarafndan kavranptutulduu duygusuna kaplr.

Mistik deneyimin nemle belirtilmesi gereken dier birzellii: nsanda, bencillikten uzaklap daha mutlu ve sevgidolu bir yaama ynelme eklinde bir deiim yaratmasdr.

SONSUZA SUSAYI

Sonsuza, kozmik bilince, z benlie ulamak iin duyulan zlem, binlerce yldr eitli kltrlerde deiik dnceleri dourdu. Bu dncelerin sahipleri efsanelerde, yklerde bazen aziz, bazen reformcu, bazen dinlerin kurucu vencs, bazen de ozan, mzisyen, sanatkr olarak yerlerinialdlar. Fakat pek ou mehul kald. Bunlar her devirde olduu gibi bugn de varlar. Evelyn Underhill'in lmsz eseriMistisizm'de yle anlatlrlar: "nsan trnn en gelimiolanlarnn ortak bir zellii vardr. Seyrek de olsa ve ounlukla kar d etkenler ortamnda, merakl ve belirli tipteolan bir kiilik, dierlerinin deneyim olarak kabul ettiiyle

yetinmeyen, dmanlarnn deyimiyle, 'hakikati bulmak iin'

dnyay inkr etmeye meyilli bir tip olarak yaratlmlardr." Biz bu kiilere douda, batda, eski, orta ve yeni alarda rastlyoruz. Tek tutkular, belli bir ruhani dokunulmaz aramak, kutsal hakikate olan zlemlerini giderecek biraamaya ulamann yolunu bulmaktr. Onlar iin hayat

20

Blm 1

tam anlamyla bu araya dayanr. Bunun iin dierlerinemuazzam grnen fedakrlklara kolayca katlanrlar. Nerede ve ne zaman ortaya ksalar, amalarnn, doktrin ve

yntemlerinin ayn temellere dayanmas bunlarn objektifliinin bir kantdr. Bylece onlarn deneyimleri zelde kendine has, genelde anlalabilen bir kantlar kayna olutu

rur ki, bunlarn, insan ruhunun kudret ve enerjisini ve deduyularmzn tesinde uzanan bilinmeyen dnya ile olanilikisini incelerken hesaba katlmas gerekir. Kutsal gerein arsn lmszln iareti olarak duyan kimselermeditasyona istekli olacaklar ve meditasyon yapmaktakiamalarn bileceklerdir. Meditasyon yapmann tartlama-

yacak baka nedenleri de vardr, bunlar gelecek blmlerdeinceleyeceiz.

21


11/83

Blm 2

DAHA SALIKLI OLMAK VE PSKO-FZYOLOJKGEVEME N MEDTASYON

MEDTASYONUN YARARLARI

Bu kitapta anlatlan meditasyon trlerinden birini, birka aydan beri dzenli olarak uygulam olan herkes, bunun beden ve beyin zerindeki rahatlatc etkisini deneyimle-mitir. Sinir sistemi gerginlikten kurtulup, daha dengeli olmu, zor durumlarn stesinden gelme yetenei gelimi,beden ve beyinde enerji artm, bilin berraklamtr.

Yukardakilerden baka psiko-fzyolojik deiikliklerde grlmektedir. Dzenli olarak meditasyon uygulayan kiinin, gereken uyku sresi ksalr, kolayca uyur, eit sreli

uykudan, bakalarndan daha dinlenmi olarak uyanr.zellikle meditasyonun ardndan kaslarda bir geveme, insanda bir hafiflik ve canllk hali oluur. Birmanya ve Tayland'n meditasyon merkezlerinde, solunum konsantras yonu ve aktifken konsantre olmay sra ile uygulayan (oturarak yaplan meditasyon ile hareket halindeyken yaplan meditasyonun hemen hemen gn boyu uygulanmasdr) Monklar ve rencileri, gnde drt saatlik bir uykuyu yeterli bulurlar.Konsantrasyonun artmas ve kolaylamas, meditasyon"zorlamasz konsantrasyon", "zorlamasz farknda olma" o-larak dnlrse, hi de artc deildir. nsann kendisiile ve dnya ile olan ilikilerinde rahat olmas, dier kiilerle

olan ilikilerini de kolaylatrr,. Bask ve gerginliin kalkmasn izleyen benliin gelimesi ile sevgi ve efkat duygular yeerir. Yaam daha akc ve zorlamasz, ayn zamandadaha sevinli ve mutlu olur. Benlii saran stn deneyimleryaanr.

22

'Blm 2

Bunlar ounlukla, ok basit ve akla dayanan tekniklerin denenmesinin abartlm savunmalar gibi grnebilirsede, tp bilginlerinin aratrmalarndan elde edilen sonularlada desteklenirler. Binlerce yldan beri bu psiko-fzyolojik deimeler meditasyon uygulayanlarca biliniyordu. Son yllarda meditasyon yapanlardaki bu deimeleri kark elektronik aletlerle incelediler. Sistemli meditasyonun beden ve be yindeki etkileri saptand, ruhsal balantlardan ayrlarak

kendi balarna deerlendirildi. Mistie ulama yolundakipek ok insan iin bunlar ikinci srada yer almakla beraberilgiyle karlanr. Binlerce gerilimli Batl iin, rahat oturupdikkati ni solunum ya da bir szcn yinelenmesine yneltmek gibi kolay bir tekniin baz etkenler yardmylaoluturulan uykudan, her bakmdan ok daha stn bir rahatlama ve tazelik getirecei iyi bir haberdir. Meditasyonsadece dinsel bir anlay erevesi iinde kalmayan, herkestarafndan uygulanabi len bir geliim yntemi olduu iin ilgi ekmektedir.

RAHATLAMA - GEVEME

Harvard Tp Faklt esind en Dr. Herbert Benson, meditasyonun insann genel saln daha iyiye gtrerek, kiinin gerilimi yenmesine yardm ettiini aklayan kimselerarasnda nemli bir yere sahiptir. Sessiz bir ortam, dikkatinzerinde toplanaca bir obje, pasif davran (ok nemli),rahat bir pozisyon olarak sayabileceimiz drt eleman varolduu zaman, insan organizmasnn meditasyonun geleneksel veya yenilenmi ekillerine yant, tehlikeli durumlardakiok iyi bilinen "dv veya ka" tepkis i kadar belirgin veotomatiktir der.

Bu yant n fizyolojik zellikleri yle sralanabili r:- Meditasyon yapanlarn kalp at, ortalama, dakika

da at azalr.- Solunum says azalr.- Bedenin oksijen tketimi yzde yirmi kadar azalabilir

23


12/83

Meditasyonki bu da metabolizmann yavaladn gsterir. Buna benzer metabolizma dler i derin uykuda ve hibernasyon(baz hayvanlarn k uykusu) da olursa da meditasyon srasndaki fizyolojik deimeler uyku ve hibernasyondakindenfarkldr.

- Kandaki laktik asit miktar der. Laktik asit, iskelet kaslarnn metabolizmas rndr. Kandaki laktik asi

din ykselmesi sonucu sinirlilik ve krizler grlebilir.- Tansiyon normal dzeyini korur. Dr. Benson, medi-tasyona balarken yksek olan tansiyonun, meditasyonladtn gsterdi.

- Meditasyon esnasnda beyin, uyku ya da ipnoz halindekinden deiik bir ekilde alfa ve teta dalgalar yaynlar.Beyin, aktif olduu zamanlarda beta dalgalar yaymaktadr.

Alfa dalgalan, uyku ile uyanklk arasnda, genellikle tambir duyumsal ve zihinsel dinlenme halinde ortaya kar.

Yukarda saylm olan btn bulgular metabolizmann yavalad yani, bedenin dinlenme durumunda olduuanlamna gelir. Rahatlama-geveme durumunda oluan fiz

yolojik deiiklikler, kendi kendine gevemeyi renerek yada ipnoz gibi baz tekniklerle elde edilebilir. Fakat derin birgevemeye ulaabilme k iin, zellikle balangta, bu yntemler bir retmen ve geni bir alma gerektirir. te yandan, meditasyon kendi bana ve kolayca renilir, kendikendine yaplr. ounlukla iyi sonular daha balangtaelde edilir.

Hangi meditasyon ekilleri rahatlama-geveme sonucunu getirir? Dr. Benson'n aratrmalar, "bu kitapta gsterilen" geleneksel yntemlerin, drt eleman kapsadkl ar srece rahatlama ve gevemeyi saladn gsteriyor. Rahatlama-geveme olayna bal olarak deien ruh hali, mistisizmle ilgili literatrde anlatlmtr.

MEDTASYON VE ZHNSEL SALIK

Meditasyonun fizyolojik ve psikolojik etkileriyle ilgili

24

Blm 2

geni aratrmalar yapld. Aratrmalarn ou, zihinde birSanskrite szcn tekrar lanmas na dayanan Transandantal Meditasyon (T.M.) zerinde younlat. T.M. uygula

yanlarn hibir ekilde toplumdan uzaklamamalar veT.M.'nin basit bir yntem olmas nedeniyle aratr malar bunun zerinde younlamtr. Maharishi Mahesh Yogi,kendi meditasyon yntem leri ne ok gvenir ve bilimselaratrmal ara konu olmaktan kanmaz.

Bu aratrmalar gsteriyor ki, meditasyon, insanlarnsaplantlardan kurtulmasna, birok ynden daha yeterlihale gelmesine, gerilimlerle baedebilmesine ve daha doal,daha baarl bir yaama ynelmesine yardm eder. Ksasreli bir meditasyondan nce ve sonra yaplan testler, kendini deerlendirme ynnde meditasyon yapanlarda ilerlemeler olduunu gsterdi. Kendini deerlendirme, bata A.H.Maslow olmak zere baz psikologlar tarafndan insanorganizmasnn basit ihtiyalar yerine getirilirken, dahastn yeteneklerini gstermeye olan eilimini anlatmak iinkullanlmtr. Prof. Maslovv "Kendilerini deerlendiren kiiler, psikolojik bakmdan toplumun en salkl kiileridir"

diyor. " Olma Hali'nin Psikolojisine Doru" adl eserinde, btnlk.kusursuzluk, tamlk, sadelik, esizlik, kolaylk,doruluk, drstlk, hakikat gibi deerleri, mistiklerinamalad "Kmil nsan"da olmas beklenen deerler olarak sayyor. Kmil nsan, "dorua ulaan deneyimler", "tamuyanklk", "varln almas", "egoya stn gelme" gibi mistik bilincin dier zelliklerini de tar.

Meditasyonun insana her ynden salk getirdii aktr ve mistik deneyim deiik derecelerde olup, sanld kadar seyrek de deildir.

25


13/83

Blm3

NASIL MEDTASYON YAPMALI?DENGEL DURU, DENGEL SOLUNUM

DENGEL FARKINDA OLU

Meditasyondan yararla nmak iin alt temel koul vardr:

1- Meditasyon yapabileceiniz, ses, hareket, k, insanlar gibi dikkatinizi databilecek eylerden yeteri kadaruzak bir yer.

2- Fiziksel ve zihinsel rahatlk. Ufak rahatszlklarmeditasyonun kalitesini bozacak gte olmayabilir.

3- Dengeli, dik ve rahat bir oturma ekli.4- Sessiz, yava, yumuak ve dzenli bir solunum.5- Dikkatin stne toplanaca bir meditasyon objesi

ve uyarcs. Bunun yirmi dakika kadar var olmas yeterlidir.

6- Dengeli farknda olu.

NEREDE MEDTASYON YAPMALI?

Dzenli olarak meditasyon yapmak iin, evinizin, dierinsanlardan, grltden, rzgrdan, yanp snen klardanuzak, rahat ve sessiz bir kesi en uygun yerdir. Dikkatdatabilen bu etkenlere kar baz insanlar, dierlerindendaha toleransldr. Baz kiiler, bir dereceye kadar olangrlt ve kargaa iinde, trenlerde, otobslerde, park sralarnda, ehir meydanlarnda meditasyon yapabilme yeteneine erimilerdir. Ama ounlukla evlerin sessiz ve rahat

bir odas tercih edilir. Odada telefon varsa fii ekilmelidir.

26

Blm 3

FZKSEL VE ZHNSEL KONFOR

Burada da kiisel tolerans dereceleri deiiktir. Fiziksel ar ya da zihinsel huzursu zluk, meditasyonu kesintiyeuratabilir veya engelleyebilir. Normal bir ortamda rahatnz saladktan sonra, kendinizi hazrlayp meditasyona oturabilirsiniz.

Banyo yapmak veya elinizi yznz ykamak, burnunuzu temizlemek, dilerinizi fralayp aznz su ile alkalamak, gzlerinize souk su arpmak, gevemenize yardmcolur. drar torbanz ve barsaklarnz da boaltn.

Bol bir kyafet giyin, kravat, kemer gibi sk giyeceklerikartn ya da gevetin. Ayakkablarnz kartn. Yalnz,memeye dikkat edin.

Eer burnunuz tkal deilse, aznz kapatp burnunuzdan soluyun. Baz geleneklere gre, meditasyon sresince dilin ucu damaa demeli, dierlerine gre st dilerin arkasna demeli ve dil azda dz yatmaldr. Dilin ucununalt dilerin arkasna dayanmas bana en doal ekil gibigrnyorsa da siz dilinizi size en uygun gelen ekilde tu

tun. Eer szn etmeseydim bunu asla dnmeyebilirdiniz. Aznza salya akmas, derin bir gevemenin iaretidir;

istiyorsanz yutabilirsiniz. Ayn ey kanma duygusu iin degeerlidir, kayn ve meditasyona dnn.

Gzler ak m olmaldr, kapal m? Eer evrenizdeki bir objeye bakarak meditasyon yapyorsanz, gzleriniz akolacaktr. Daha sonra objeyi hayal etmek iin gzlerinizi kapayabilirsiniz. Genelde, meditasyon sresince gzleri kapa

yarak gr uyarmn kaldrp, dikkati ie yneltmek dahaiyidir. Yoga'nn babas Patanjali'nin dedii pratyahara"iine ekilme" duygusu iin, gzleri kapamak basit fakatnemli bir admdr.

Oturarak meditasyon, "zazen" sresince Zen Budistler-in gzlerini yar kapal olarak bir objeye diktikleri dorudur.Bunun, Zen'deki, d evrenin yeni bir k altnda aydn-

27


14/83

Meditasyon

latlarak grld, da dnk mistisizmin baz unsurlarzerinde etkili olduu sylenebilir. Saatlerce meditasyon yapan Zen rahiplerinin gzlerini yar ak tutmalar, uykuyadalmalarn nler. Katsuki Sekida'nn, evde Zen yntemiylenasl meditasyon yaplacan rettii "Zen Eitimi" adleserinde, gelenein aksine gzlerin kapal olmasn tlemesi dikkate deer.

MEDTASYON N EN UYGUN ZAMANLAR

Meditasyondan en iyi sonular gnde bir ya da iki kezuyguland zaman alnr. Pek oklar iin gnde iki defa uygulama bir defadan daha yararldr. Yemekten en az iki saat sonra yaplmaldr. Yemein hemen ardndan yaplanmeditasyon rahat olmaz. En iyi sonucu almak iin kahvaltdan ve akam yemeinden nce uygulanmaldr, iki meditasyon seans arasnda en az alt saat ara olmaldr. Meditasyon gnde bir defa yaplyorsa, leden sonra ya da akam stn, bunlar uygun deilse, sabah kahvaltdan nce

yi seebilirsiniz.

MEDTASYON SRES NE OLMALIDIR?

Eer normal ve hareketli bir hayatnz varsa, dnyadan el etek ekmediyseniz, her defasnda yirmi dakika sren bir meditasyon yeterlidir. Bu sre on ile otuz dakikaarasnda deiebilir. Yeni balayanlar, sre iin arada birsaate bakarlarsa da sonradan insan, srenin dolduunukendiliinden anla r.

Sre bittii zaman birden bire ayaklanmayn. Gzlerinizi ap birka dakika sessizce oturduktan sonra kalkn.Meditasyonla kavutuunuz rahatlama ve gevemeyi daha

sonraki hareketlerinizde de srdrn. Zamanla, sadece meditasyon esnasnda ulatnz rahatlama halinin gnlk yaantnz zerindeki kalc etkisi daha da artacaktr.

28

Blm 3

DENGEL DURU

Meditatrn, dou yntemi olan bacaklar aprazlayarak yani bada kurarak oturma ekillerinden birini uygulamas art deilse de, bunlar en basit ekliyle bile olsarenilmeye deer. Meditasyon yaparken, dou usul bada kurup oturmak ok eskilerden beri uygulanmaktadr.Durular, bedenin duruu ve bilin hali arasn daki iliki

ynnden ok nemlidir. Meditasyon uygulamalarn formleeden doulu ncler, bedenin bu duruu nun zihinsel durumu olumlu etkilediini gstermilerdir. Meditasyon srasnda klsik duruu bu kadar etkili yapan baz pratik nedenlerde vardr. Meditasyon esnasnda uykuya dalmamak, ne arkaya, yanlara yuvarlanmamak gerekir. Klsik Lotus duruu, bedenin dengeli ve hareketsiz olmasn, psiko-fizyolojikenerjilerin bir uyum iinde birlemesini, bylece bedeninmeditasyon haline ideal bir ekilde katlmasn salar. Me-ditatr rahat bir durumda ise, gven, simetri ve denge duygulan doar. Sinir sistemi formundadr. Meditasyonda oknemli olan srt diklii kolayca korunur, karn, omurilik ve

beyinde kan dolam kolaylar, karndan derin ve rahatasolumak mmkn olur. Bedenin arlk merkezi gbein biraz altnda oluur. Bu blgeye "tanden" denir ve hayati nokta olarak kabul edilir.

Eer nemli husus salanabilirse, meditasyon sandalyede oturarak da tam etkili olarak uygulanabilir. Srtzorlanmadan dik tutul mal, beden rah at ve hareketsi z olmaldr.

Bada kurarak oturmaya alana kadar yumuak, girintili kntl olmayan, sk ve rahat bir minder zerindeoturmak almanza yardm edecektir.

MISIRLI DURUUBu duru, arkas dik bir sandalyede oturmak ek

lindedir. Kalalarnz saa sola, ne arkaya hareket ettire-

29


15/83

Meditasyonrek arln topland denge noktanz bulup sandalyeyeskca bastrarak oturun. Yeni balayanlar, parmaklarnkalalarnn altna koyarak, oturma ile ilgili kemiklerinmaksimum bask yapt bu noktay bulabilirler. Sonra parmaklar ekilerek, sol elin arkas sa elin ayasnda (solaklarda bunun tersi) olarak kavuturulup, baparmaklar birletiri lere k kucaa; ya da sol elin ayas sol, sa elin ayas sa

st bacaa yerletirilir. Ellerin anlatld ekilde kavuturulmasna Budist pozisyonu denir. Sol eli sa el stne koymaktaki ama, daha aktif olan sa eli rtmenin verdii emniyet duygusudur.

Srtnz kasmadan dik tutarak oturun. Banz omuzlarnzla ayn izgide olmaldr ve eneniz boynunuzun n

yz ile dik a oluturmaldr. Bu neriler btn ot urma durumlar iin geerlidir. Bu pozisyonda solunum, doal olarakkarndan yaplr. nsan isel bir farkndala gtren sezive denge hali ortaya kar.

ekil 1: Msrl Duruu

30

Blm 3

Eski Msr soylularnn heykellerinde, yukarda anlatlan, btn meditasyon yapanlarn (srt st yatmak zorunda olan zrller dnda) uygulad bu huzur ve saygnlk getiren duruta oturduklar grlr. Bu pozisyondauygulanan meditasyondan tam yarar salanabilir, ancak

yine de yeterli esneklie sahip kiilerin Lotus Duruunu uygulamalar yararl olur.

Eer bada kurmann en kolay yolu olan Kolay Durueklinde rahat edemiyorsanz, yukarda anlatlan MsrDuruu'nu uygulayn ve gnn dier zamanlarnda ksasreler iin bada kurup oturarak kendinizi altrn. Tele

vizyon izlerken, okurken, mzik dinlerken olduu gibi uygunfrsatlarda, birka dakika geleneksel meditasyon pozisyonunda oturabilirsiniz. Aada verilen baz egzersizler, eklemler ile el ve ayaklar klsik durua hazrlar.

KOLAY DURU

Ayak bileklerini aprazlayp, dizleri zorlamadan yere

yaklatrarak bada kurup oturmak, oturma ekillerininen kolaydr. Srtn ve ban tutulu ekli Msr Duruundaolduu gibidir. Eller kavuturulmu ve ba parmaklar birletiri lmi olarak kucaa konabilir ya da geleneksel kolayduruda olduu gibi sa bilein arka yz sa diz zerine vesol bilein arka yz sol diz zerine yerletirilir.

Giderek, dizler deecek kadar yere yaklanca, kusursuz durua, 'Lotus Duruuna erimeye hazr olduunuzu sezersiniz. Bu arada, bu iki pozisyon iin hazrlayc pratikler

yapmalsnz.Karndan ve dzenli olarak soluyun, ayak bileklerinizi

aprazlamay, bazen sa solun, bazen de sol san zerinegelecek ekilde deitirin.

Dizlerinizi yere iyice yaklatrabildiiniz zaman, ayak bileklerinizi apraz durumdan karp bir aya, dokunacakekilde dierinin nnde tutarak dizlerinizi yere dedirebil-diinizi grrsnz. Bu Birmanya Dur uu'dur.

31


16/83

Meditasyon

ekil 2: Kolay Duru

JAPON YA DA YILDIRIM DURUU

Bazlar bunu kolay duruun alternatifi olarak grrler. Yerde, dizler bitiik ve srtnz dik olarak, topuklarnz zerine oturun. Bu geleneksel Japon Duruu, Hindistan Yo-gas'ndaki pek ok duru iin balama pozudur. Sanskrit

Yogik ismi Yldrm Duruudur.Sa el ayas sa st bacaa, sol el ayas sol st bacaa

yerletirilir ya da eller yukarda anlatld ekilde kucaktakavuturulur. Serbeste, burnunuzdan ve karnnzdan solu

yun. Diz ve ayak bilei eklemleriniz balangta zorlanabilir.

Kalanzn altna ve ayak bileklerinizin arasna bir minderkoyarak rahatlayabilirsiniz. Dizleri korumak iin baz Japonlar meditasyon sresince bir minder kullanrlar. Batllarda bunu ekinmeden uygulayabilirler.

32

'Blm 3

ekil 3: Japon Duruu

KUSURSUZ DURUA HAZIRLIK

Bacaklarnz ak olarak uzatarak yere oturun. Sol bacanz kvrp, dizinizi kavrayarak sol tabannz sabacanzn i yzne, topuunuz ap aranza gelecek ekilde dayayn. Sol diz yere desin ve sa bacak uzatl kalsn.Ellerinizi, st ste (ba parmaklar nz birbirine deecek ekilde) kucanzda kavu turu n ya da sa bileinizin srtnsa, sol bileinizin srtn sol dizinize yerletirin.

Serbeste karndan soluyun ve en az bir dakika sreylehareketsiz oturun. Sonra, sol bacanz ap, sa bacanztoplayn. Bir dakika dinlendikten sonra ayn hareketi, ncesol, sonra sa bacanz kvrarak tekrarlayn. Bu, srtndiklemesi, bacaklarn ve kalann oynaklk kazanmas, sinirlerin yatmas asndan yararl bir egzersizdir.

33


17/83

MeditasyonLOTUS DURUU N HAZIRLIK

Lotus Duruu, hazrlayc egzersizlere daha fazla yatknlk gerektirir. Yine yere, bacaklarnz ak olarak uzatarak oturun. Sol bacanz bkp dizinizi kavrayarak, yukardndrdnz ayanz, sa st bacanzn zerine kasa yakn olarak yerletirin. Sol elinizi sol kalann biraz ar

ka ve yanna, sa elinizi de sa kalann biraz arka ve yanna koyarak gvdenizi destekleyin. Srtnz dik tutun, enaz yarm dakika hi hareket etmeyin. Sa bacak uzatlmolarak kalrken, sol dizi olabildiince yere yaklatrn. Rahata karndan soluyun.

Bu hareketi, sa aya sol st bacak zerine ekerektekrarlayn. Bir dakika dinlendikten sonra, yine nce sol,sonra sa bacakla tekrarlayn.

KUSURSUZ DURU

Bu geleneksel duruun Sanskrit dilindeki ismi Siddha-

sana'dr.Bacaklarnz uzatlm olarak yere oturun. Sol bacanz bkp, dizinizi kavrayarak topuunuzu ap aranzadayayacak ekilde ekin. Sonra sa bacanz bkp, saayanzn topuunu kask kemiine dayayn. Ayanzn dkenar, sol bacanzn baldr ve budu arasndaki kvrma yerlesin. Sk oturun, butlarnz ve dizleriniz yere dokunsun. Ba ve boynunuzu, omurga ile ayn izgide tutun. Ser

beste burnunuzd an karnn za soluyun. Yoga'da, elleri belli bir ekilde tutma gelenei vardr.

Sol bilein srt sol, sa bilein srt da sa dize dayanr. Baparmakla iaret parmaklarnn ular daire oluturacakekilde birbirine dokundurulur. Dier parmak ise yanya-na ve ak olarak tutulur. Dier bir ekil, elleri daha ncetarif edildii ekilde ba parmaklar birbirine dokunacakekilde st ste kavuturup kucaa koymaktr.

Bacaklar, bazen sol san, bazen sa solun zerine

34

Blm. 3

gelecek ekilde aprazlanr. Eer ayak bilekleri apraz-laniyorsa, ayaklar, kar bacan st bacak ve baldr arasnda oluan kvrma yerletirilir. Buna Swastikasana ya da"Baarl Duru" denir.

ekil 4: Kusursuz Duru

YARI LOTUS DURUU

Yar Lotus iin yalnz bir ayak yukar dnk olarakkar st bacak zerine koyulur. nce dier bacak kvrlpayak kar st bacan kkne ya da ap arasna dayanr.ki diz de yere deecek ekilde tutulur. Srt dikletirilip burundan solunum yaplr. Bacaklarn aprazlanmas, bazen

bir, bazen dier ayak st bacak zerine gelecek ekildedeitirilmelidir.

35


18/83

Meditasyon

LOTUS DURUU

Yoga'da ad, 'Padmasana'dr. Tam Lotus Duruu'nda,sa ayak taban yukar bakacak ekilde sol st bacak, solayak yine taban yukar bakacak ekilde sa st bacakzerine koyulmutur. Her iki diz de yere demelidir. Karngevetilerek, karndan solunum kolaylatnlr. El bileklerini

zi Kusursuz Duru'ta olduu gibi geleneksel Yogi tarzndadizlerinizin zerine yerletirebilirsiniz ya da ellerinizi stste gelecek ekilde kavuturup kucanza koyabilirsiniz.Srt, meditasyon durumlarnda her zaman olduu gibi dik vekafa ileri bakacak ekilde dengededir. Kulaklar omuzlarla, burun gbekle ayn hizada olmaldr.

iki diz yere deecek ekilde kusursuz uygulanm oturma ekli, klasik bir simetri, mkemmel bir denge ve gvencedurumudur. Dou'da, meditasyon yapan Buda'nm duruudur. Pek ok Batl bu oturma eklini asla baaramad;

baaranlar, meditasyona ne denli yardmc olduunu grdler.

ekil 5: Lotus Duruu

36

Blm 3

Bacaklar aprazlamay, bazen sa solun, bazen solsan zerine gelecek ekilde deitirin. Bu, pelvis sal ve

bacaklarla kalann hareket yatknlnn gelimesi ynnden ok yararl bir egzersizdir.

DZENL SOLUNUM

Meditasyon sresince, eer tkal deilseler burnunuzdan soluyun, yle ki her soluk alta karn biraz ykselsin

ve her verite dzlesin. Her soluk alta kubbe eklindeolan diafram alalarak, karn dar iter; her soluk veriteise ykselir ve karn dzleir.

Binlerce yl nce Doulu mritler, solunum ile zihinseldurum arasnda balant olduunu sezdiler. Solunumun, insan tahrik edildii, heyecanland zaman hzlandn, aksine sessiz sakin olduu zaman, yava, yumuak ve dzenliolduunu grdler. Bu nedenle, meditasyon ustalar rencilerine, meditasyona balarken sessiz, yumuak ve yavasolumalarn nerirler. Bu ekildeki solunum, kiiyi dengeli

bir skunete ynlendirir, daha sonra meditasyon derinle

tike solunumun kendiliinden yavalad, dzenli ve sessizolmaya balad gzle grlr bir olaydr. Yaplan testler,meditasyon sresince oksijen tketiminin yzde yirmi kadardtn gsterir.

Hangi meditasyon yntemini kullanrsanz kullann, ilkoturduunuz zaman dikkatinizi pasif olarak iki dakikaiin solunumunuza yneltmeniz ok yararl olur. Zihninizidaha abuk sakinletirecek baka bir yntem yoktur. Karndan solumann uyandrd duygu ve kaslarn ykselipalalmas, bu kita pta anlatlaca gibi, dikkati solunumatoplayarak yaplan meditasyonda ok nemli bir noktayoluturur.

MEDTASYON OBJES

Bu grlebilen bir ey; bir iek, mavi gkyz, suda

37


19/83

Meditasyonparldayan gne , bir azizin resmi veya meditasyon iinzel bir desen (yantra) olabilir.

itilebilen bir ey; bir alayann sesi, bir kuun arks, bir saatin tklamas, sessizliin sesi olabilir.

Bir duygu; dinsel hayranlk, sevgi olabilir.Sesli olarak ya da zihinde tekrarl anan bir cmle yada

szck (mantra) olabilir.

Kendi soluunuzun, kendi bedeninize devaml giri k, karnnzn soluk alp verme ile ykselip inmesi olabilir.

Eer baarabilirseniz, dikkatinizi yirmi dakika sresince zerine toplayabileceiniz herhangi bir ey olabilir. Aslnda bu olamyor ve dikkat dalyorsa, meditasyon objesidikkati yeniden toplamak iin daima orada var olmaldr.

DZENL FARKINDA OLMAK

DKKAT VE FARKINDA OLMAK

Meditasyonda dikkat ve farknda olma beraber alr ve fotoraf makinesindeki lens ile obtratrn, filmin ahatasz almasmdaki beraberlii kadar birbirleri iin gereklidirler. Meditasyon yaparken, lensi meditasyon objesine yneltiriz ve farknda olu onu kavrar, alr. Lens devaml o-larak meditasyon objesinden uzaklar, biz sabrla onu tekrar doru yne yneltiriz.

Yoga meditasyonunda, konsantre olma, "dharana" halinden sonra, "dhyana" haline geilir. Dikkat artar ve tamfarknda olua dner. Bir ekil, bir ses, tekrarlanan bir sz ya da duygu olan meditasyon objesi beyinde dalgalanr. Dikkat dald zaman, kolayca ve yeniden meditasyon objesizerine evrilebilir. Farknda olu, bilincin derinliklerinedoru inildike niteliini deitirir. Bu durumda kii giderek

kendi dndaki varlklarla btnletiini idrak eder. Bilenve bilinen arasndaki uurum ortadan kalkar. Yalnzca bilivardr. Yani, bir dier ifadeyle; bilen, bilinen ve bilme ilemitek bir olu haline gelmitir. Hindu Yogiler'in ve Budistler'in

38

Blm 3

"samadhi" dedikleri hal budur.Bilincin bir noktada odaklanmas, lensin odak nokta

sna ayarlanmasna benzer ve belli bir objeye ya da insannkendi iine ynelmesine yardm eder. Samadhi haline ulaan kii hibir eyden etkilenmez ve hibir eye konsantreolmasna gerek kalmaz. Bilin, objelerden gelen etkilerden,iradenin ve zihinsel aktivitelerin etkisinden tamamen kurtulmutur.

DKKAT DAILMALARINA KARI PASF DAVRANI

Her eit dikkat dalmalarna kar davrannz pasifolmaldr. Dikkat hafife meditasyon objesine yneltilmitir.Zaman zaman dalmas nlenemez. Kaydn fark ettiinizzaman, yavaa, kayglanmadan, sinirlenmeden dikkatinizitekrar objeye yneltin. Defalarca tekrarlansa bile, bu dndaima usulca ve acele etmeden olmaldr.

Bat'da srgnde bulunan Tibetli Chgyam Trungpa,meditasyon yapan kimsenin, akln elen dncelere kartutumu iin yle demektedir: "Dnceler belirdii zaman,onlar konu olarak deil de (konunun etkisine kaplabilirsiniz) sadece dnceler olarak izleyiniz. nsan meditasyon

yaparken dncelerini engellemeye almamah, fakat dncelerin geici ve deiici olduunu da unutmamaldr.Dncelere ne kaplmahne de engellemeli, yalnzca izleyiptekrar meditasyon objesi zerine dnmelidir. Ama, fark gzetmeden ya da bir aba gstermeden her eyi kabul etme

yeteneini gelitirmektir. Bu, meditasyonun ana tekniidir,gayet basit ve aktr. Kontroll ve huzurlu olmak iin zel bir aba, bir urama gerekmemelidir."

Dr. Herbert Benson, meditasyonun geveme-rahatla-maya gtren elerini aratrrken, bunlarn en nemlisinin"pasif davran" olduu grne vard.

nsann pratii ilerledike, dikkatin meditasyon objesine dnmesi otomatikleir ve kolaylar. Bu, przsz akpgiden bir nehirde sandalla kayp gitmeye benzer. Zaman za-

39


20/83

'Meditasyonman sandalnz yoldan ksa bile, krei suya daldrp genedoru yola koyar, nehrin ortasnda yolunuza devam edebilirsiniz.

PSK FENOMEN

Dikkati datan dnce ve hayallere kar nerilen"pasif davran" meditatrlerden yalnzca bazlarnn, baz

zamanlarda eriebildii, daha gsterili, daha artc haller esnasnda da geerlidir. Uzayan duyumsal yoksunluk ha-lsinasyonlara neden olabilirse de, otuz dakikalk meditas yon sresinde byle bir olay beklenemez. Btn byk dinlerde, uzun sreli bir meditasyonun getirebildii hayaller,gaipten sesler, deiik psiik fenomenler, dikkati datanolaylar olarak grlr. Bunlar heyecanlanmadan, armadan ele alnmaldr, ama haline gelmemelidir. Zen dilindehayaller ve garip psiik aktivitelere "mayko" veya "aldatcfenomenler" denir. Birok dinlerde mistikler, derinleme safhalarnda ekilsiz, szsz, hayalsiz olan gerek mistik denemelere ularken, yanltc hayaller ve dncelere kar uyarlrlar. Avilal Azize Teresa, heyecanl bir karaktere sahipti,hayaller gryordu; fakat bunlar mistik yolda iaret noktalar olarak en iyi ekilde yorumlad. Aziz John "hayalleri a-ramayn, yanl anlamayn ve aldanarak bunlar gerek mistie ulamakla kartrmayn" dedi. Gerek mistik deneyimler, ekilsiz ve hayalsizdir. Tibet mistisizminde ve Tantrik

Yoga'da, grnt olut urulmas , bir meditasyon yntemidir. Fakat bu deiik bir olaydr; hayal edi kontrolldr vegrntler giderek ryalar.

Meditasyon, psikolojik basklar hafifletir. Meditatrbazen gz yalarn tutamama halini ve bununla beraber gelen i almas duygusunu da memnunlukla karlamahdr.zellikle aada verilen solunum yntemini uygulayarakmeditasyon yapan kimse, bedeninden kp ayrld duygusuna kaplabilir. Yirmi dakika sreli bir meditasyonda byle bir olay beklenmezse de eer olursa insan korkutmama-

40

Blm 3

ldr.

MEDTASYON VE UYUTURUCU LALAR

Hibir zaman meditasyon yaplrken uyuturucular kullanlmamaldr. Meditasyon tekniklerinin zihin zerindekuvvetli etkileri vardr ve bunun uyuturucularla takviyeedilmesi tehlikeli olabilir. Meditasyonun LSD'ye salkl bir

alter natif olduu deneylerle sapt anm tr. Birok alma,meditasyonun, uyuturucu alkanl olanlarn bu alkanlktan kurtulmalarna yardm ettiini gsteriyor.

1969 ylnda Los Angeles-California Universitesi'nde W.T.Windguist, devaml uyuturucu alan 111 renci zerinde yapt bir almada, bunlarn yzde seksen altsnnTransandantal Meditasyon'a baladktan ksa bir sre sonra bu alkanl tamamen braktn, yzde on drdnnise daha az almaya baladn gsterdi.

Dr. Herbert Benson ve R.K.Wallace, 1862 renci zerinde, Transandantal Meditasyon renmeden nce ve rendikten sonra uyuturuculara kar davranlar inceledi

ler. Bu insanlarda meditasyon uygulamas devam ederken,uyuturuc u alkanlnn giderek azaldn saptadlar. Ayn eilim sigara ien ve alkol kullananlarda da grld.

MEDTASYONUN ABASIZ OLUU

Meditasyon sresince, meditasyonun getirdii farkndaolu ve sezgi abasz, akc, dengeli ve amaszdr. Tm buzellikler kendiliinden ortaya kar. Eer bir amallk varsa bu bilinaltndadr ve oturup meditasyon yapmak iingsterilen aba, bu amacn sonucudur. Meditasyon sresince

bilinli olarak var olmamaldr. Aslnda meditasyon yaparken, sonular iin duyacanz zlem, sizi sonulardan mahrum eder. Patinajc giriini yapar ve sonra buz zerinde kolayca kayar, kayak karla kapl tepelerden aa gider, ka-nocu akan nehri seer. Meditasyon yaparken eer "Bundan

41


21/83

'Meditasyonsonra ne yaplacak, neler duyuyorum, nasl gidiyor, sonularne olacak?" gibi eyleri dnrseniz, meditasyonunuz tamamen olumsuzlar. Meditasyonun en deerli evreleridncelerden arnp, yalnzca farkna varma ve sezginin

var olduu hallerdir.Dikkatinizi tekrar tekrar meditasyon objesine evir

meniz, aklnz her zamanki dnceler zincirinden kurtararak, farknda olmann ve sezginin kolayca akabilecei bir

kanal oluturur. Azize Teresa (1515-1582) dua etmeninaamalarn , bahe sulamak iin uygulanabilecek drt ynteme benzetti. Yalnzca ilk iki aama dikkatin yneltilmesini gerektirir. nc ve drdnc aamalar kendiliinden

bir daltr. Birinci aama, derin bir kuyudan ellerinizi kullanarak su ekmeye benzer; ikinci aama, bir krn kullanlmas ile iin kolaylatrlmas gibidir; nc aama

bahenizden bir dere akmas ile; drdnc aama ise bahenize yamur yamas ile karlatrlabilir.

Azize Teresa'nn yntemi, Maharishi Mahesh Yogi'nin5 Temmuz 1984 tarihinde BBC'de yaynlanan bir konumaprogramnda yanstld: "Biz meditasyon yaparken kendimizi zorlamyoruz. Aklmzn daha sakin, daha abasz bir hale gemesine yardm ediyoruz. nk, en ince dnebilmedeneyimini yaarken, zorlama giderek azalr, sonunda tamamen zorlamasz olur."

YAPMAYI - FONKSYONSUZLUK OLARAKMEDTASYON

Meditasyon, elikili olarak, ilevsiz olma ilevidir yada ilevi olan bir ilevsizliktir. Kendini ama, kendini brakmadr, ama tam kendini brak, meditasyonun tetikte

ve dengeli farknda oluu ile deil, uyku ile sonulanr.nemle nerilen, bedenin, omurgann, boynun ve ban dik

tutulmas, pek ok bnyede, uykuyu nleyen ve dengelifarknda oluu srdren bir yoldur. Fiziksel denge, psikolo

jik dengeye, yani d durum i duruma destek olur. Pasif

42

Blm 3

davran pasif durutur. Aada, birka yazarn meditasyo-nu tanmlaylar n okumak yararl olabilir.

"Zazen, bir Budist uygulama eklidir. Zazen, hibir ey yapmamak, yani ilevsizliktir. Bu aslnda, kendini bulutur. Budizm'de baka hibir ey aranmamaldr. Bir SotoZen ders kitabnda Zazen veya 'oturarak meditasyon' Budizm'in tmdr denilmitir. Zen statlar, Zazen'de hedefolmadan nian alrsnz derler."

Growth Games (Souvenir Press) yazarlar, meditasyo-na bazen "kendiliinden, zorlamasz konsantrasyon" olarak baklr derler. Bu, "aba gstermeden konsantre olma" paradoksu karsnda, meditasyon olay ile sradan szck anlamyla faaliyet arasndaki fark belirtir. Meditasyon ilevsizlik, pasifliktir. Alg ve sezgi ile birleen bir pasifliktir.Sanki, bedeninizden ayrlm, dncelerinizi kapatp, yerine tamamen sezgi-alg haline gelmi gibisinizdir. Bedendentamamen soyutlanm bir farknda olutur bu.

" levsiz olu" kronik olarak gergin olan bir adaleyigevetmek iin gereken abaya benzeyen bir aba gerektirir.

Aratrmaclar, meditasyondaki dikkat ve farknda olu

un yapsn anlatrken kanlmaz bir ekilde paradoks kelimesine bavururlar. Pasiflik ne uykudur ne de yorgunluk.Zen statlarnn dedii gibi 'amasz gerginlik'dir. Bir su birikintisinin yzey gerilimi veya henz alnmayan bir algnn telinin gerilii gibidir. Yatkn ve hazrdr, su birikintisinin gkyzn yanst gibi yanstr.

Meditasyon halini, Zen statlarn rencilerine anlata bilmek iin kullandklar konuma oyunlarnda olduu gibi,aklamaya almaktan doan, szl tezata bir rnek vermek yararl olur:

- "stat, nasl meditasyon yapmalym?"- "Meditasyon yaparak."ocukluktan beri kullanlmam olsa bile, aslnda ii

mizde olan doru duruu hepimiz biliriz. Oturun ve gemiednerek, ocukluunuzda, sessizce oturup yamurun sesinidinlediiniz, kar tanelerini seyrettiiniz anlar dnn. Bu

43


22/83

Meditasyon.

kafanzda hibir dncenin olmad, pasif farknda olu vesezitir.

DZENL PRATK

Dzenli olarak meditasyon yaptnzda, dncelerden uzaklalan, sadece farknda olma ve sezginin yer aldsreler, hem daha sk, hem daha uzun olmaya balar. Fa

kat bu sonulara ulamak iin kendinizi zorlamamalsnz.Eer bask yapyorsanz, meditasyon yapmyorsunuz demektir. Biz burada, "hrsl insan hata yapar" diyen Goethe ile vetemel felsefesi, hrsl olmamak olan "wu wei" ve Tao ileuyum salamak olan Taoistler'le ayn fikirdeyiz. Mistik geleneklere gre, sadece farknda oluun yer ald dncelerarasndaki boluklarda meditasyon yapan kii, varolu alemiyle, olma hali'yle iliki kurar. Marlin Heidegger, bir yazsnda, meditasyon iin; "varln olduu gibi olmaya braklmasdr" der.

Farknda oluun st dzeylerine eriildii zaman, denge ve bamszlk, ardndan da bu baarnn daha ilerleyii

gelir. Her gn, bir ya da iki kez, yirmier dakika almalsnz. Sonu, her zaman, tazeleyici, rahatlatc ve sakinletiricidir. Meditasyon yapan baz kiilerde, zaman zamandorua erimenin verdii mutluluk, uarcasna mutlulukduygulan uyanr (Vecit hali).

44

Blm 4

FARKINDA OLARAK SOLUNUM YAPMAK(SOLUK ALIIN SAYILMASI)

ANA TEKNK

1. Meditasyon yapmak iin, grlt, ses ve dier etkenlerden yeterince uzak bir yer sein.

2. Hareketsiz, dengeli, dik ve rahat oturun.3. Sessiz, yava, yumuak ve dzenli olarak, burun de

liklerinden aa, karnnza soluyun.4. Dikkatinizi ya soluk alp veriinizi izleyerek ya da

burnunuzun ucuna, burun deliklerinize, gbeinizin altnakarnnza ynelterek solunumunuz zerinde toplayn. Solunumunuz karndan olduu iin, karnnzn alt ksm ok etkili bir odak oluturur.

5. Soluk verilerinizi birden ona kadar sayn ve yeniden birden balayn. Birinci soluk veri bir, ikinci soluk veriiki...onuncu soluk veri on olmak zere ve yeniden birdenbalayn. Buna meditasyon sresince devam edin.

6. Dikkatinizi datan etkenlere, aklnzdan geenhayal ve dncelere kar, rahat, pasif bir tutum iindeolun. Dikkatinizin, soluk verilerinizi saymaktan uzaklatn sezdiiniz zaman, yeniden solunumunuz zerine konsantre olun; soluk verilerinizi yeniden saymaya balayn.Bunu gerektike tekrarlayn ve rahat, pasif halinizi srdrn.

nceki blmde, oturara k meditasyon yapmann temel

koullarn anlattk. Bunlarn en nemlileri bildiiniz gibi;doru oturu, doru solunum ve doru farknda olu-sezi,olarak sralanr. Meditasyonun doru olarak yaplabilmesiiin bu koul uygulanmaldr.

45


23/83

MeditasyonDoru solunum, karndan solunum anlamna gelir (ses

siz, yava, yumuak, dzenli bir karndan solunum)."Uyumlu" szc btn bunlar ieren tek szcktr.Dou'nun eitli meditasyon yntemleri arasnda, rahatlamak iin bilerek solunum uygulamak en geerli yntemdir.Bu Hindular, Taoistler ve Hindistan, Tibet ve Japonya'da

bulunan pek ok okuldaki Budistler tarafndan uygulanmaktadr. Solunumla meditasyon gelenei yalnzca zihinsel

skuneti salamakla kalmaz, fiziksel ve zihinsel sal dadaha iyiye gtrr. Ruhsal tedavi teknikleriyle de ilikisi

vardr. Biz bu yntemi, Sufi uygulamalarnda ve bata douOrtodoks kilisesi olmak zere, Hristiyanlar'm, derinden duaetme ekillerinin bir paras olarak gryoruz.

MEDTASYON N DEAL OBJE

Meditasyon yaparken solunumun ok deerli, hattabazlarna gre ideal bir obje olmasnn tartlmaz nedenleri vardr.

Solunumla meditasyon, meditasyonun birinci ve ikinci

blmlerde belirtilen tm yarar ve amalarn gerekletirmesi nedeniyle ok etkili bir yntem olarak vlmektedir. Bu yarar ve amalara; daha enerjik olu, salkl yaam, dengeli bir sinir sistemi, derin bir rahatlama, skunet, zihin akl, duygu ve dnceleri kontrol edebilme, konsantrasyonun, fiziksel gcn, ruhsal dengenin gelimesi gibi haller girmektedir.

Yzlerce yldan beri, dounun psikolojik dinleri, uyumlu solunumun salk ve rahatlama asndan nemini tandlar. Solunum mekanizmas ile, nceki blmlerde anlatlan psikolojik durumlar arasndaki ilikiden pratikte yararlandlar. Skntl ve heyecanl olduumuz zaman, hzl, iddetli ve sesli soluruz. Aksine, sessiz ve sakin olduumuz zaman yava, sessiz, yumuak solunum yaparz. Krizler vezorlanma anlarnda soluumuzu tutarz. Solunum ile heye-cansal yapmz arasndaki bu ilikiyi hem kendimizde, hem

46

Blm 4

de bakalarnda kolayca grebiliriz.Bu yntem, Dr. Benson'n, meditasyon yapanlar ze

rindeki bilimsel aratrmalarnda belirttii gibi derin geveme, rahatlama aamalarn getirir. Solunuma konsantreolarak yaplan meditasyon, bedeni ve zihni rahatlatr. Solunuma konsantre olarak meditasyon yapmak, psikolojik vefiziksel rahatlamaya ulamak amacyla meditasyon yapanlar iin herhalde en iyi yoldur. Sessiz ve derinden yaplan birsolunumu dinlemek, sinir sistemini yattrr ve dengeler.

Adalelere ve zihne nemli saylacak derinlikte ve kalitede bir rahatlama getirir. Gerilim dmlerinin zld, zihindeki karklklarn dzeldii duygusu uyanr. Bir sresonra meditasyon uygulayan kii "solunum yapt deil","solunum olduu" duygusuna kaplr. Giderek benlik duygusu kaybolur ve yalnz "solunum" kalr. Bu, egodan kurtulmak iin uygun olan bir psikolojik ortamdr. Yoga statlarna gre meditasyon yapan kiinin kendini brakabilmesi,egoyu aabilmesi iin arttr.

Solunumun mkemmel bir meditasyon objesi olmasnn ok pratik bir nedeni vardr. Her yerde bizimledir ve her

zaman kullanlabilir.Solunum ile, yayor olmak birbirine ok yakndan ba

ldr. Besin ve su olmadan bir mddet, havasz yalnzca birka dakika yaayabiliriz. Solunum istem d olarak, yaammz boyunca srer; fakat almas hem istemli sempatik,hem istemd parasempatik sinir sistemi tarafndan uyarlr. Solunum yapmak zorunludur ve parasempatik sinir sistemi, solunum organlarnn ve akcierlerin hava alp, hava y kullanp geri vermesini gerekletirir. Buna karn, arksylerken, su altnda yzerken, zararl gaz ve buharlardankorunmak ve buna benzer gerekli durumlarda solunumu

yavalatmak, hzlandrmak ya da tutmak elimizdedir. Solu

numu dzenleyebilme yetenei, Yogilerin ok zor hareketleri yapabilmek iin yararlandklar en nemli vastadr.

47


24/83

MeditasyonSOLUK VE RUH

Dou'da solunuma konsantre olarak yaplan meditasyona duyulan saygnn, soluk ile "ruh" arasndaki balantdan kaynakland sylenebilir. Baz dou dillerinde "soluk" iin kullanlan szck ile "ruh" iin kullanlan szckayndr. Sanskrite bir szck olan "Atman", yani insann

benlii, ruhu, aslnda "soluk" anlamna gelir. Almanca birszck olan "Atem" (soluk) de ayn kktendir. Dou'nun

birok kltrnde "soluk", maddeyle ruh, bedenle ruh arasnda bir kpr, bir aracdr. Fakat, bir ingiliz airi olanTennyson, Atman iin "soluktan daha yakn" demitir. W.B. Yeats'e iirlerini nasl yaratt sorulduunda, "bir az dolusu havadan" karln vermitir.

Solunum srasnda, havann ieri ve dar ak, Hindistan ve in Yogileri'ne gre, evrendeki negatif ve pozitifenerjilere baldr. inliler bunlar Yang ve Ying olarak adlandrrlar. Hint Yogileri'nin "prana" dedikleri bir kozmikenerji kavram vardr. Bu g, havada konsantre olarak bulunur ve dzenli solunumla birletirilen meditasyon yoluyla

bedende psikolojik ve ruhsal gce evrilebilir. Prana, yaralan iyiletiren gtr; ve ynlendirilen prana iyiletirmegcn tar. in metafiziinin iine ald, solunum ve kozmos arasndaki balant, A.C. Graham tarafndan evrilen

ve Taoizm felsefesinde bir klasik olan, M.S. 300 yllarnda yazld sanlan "Lieh-Tzu'nun Kitab" adl eserin birinci blmnde anlatlr. Lieh-Tzu'nun kozmolojisi ve in metafizii genelde ch'i "soluk" ve "hava"nn evrenin ana maddesiolduunu varsayar. Ch'i srekli olarak katlar ve erir; evren ch'i nin younlaarak var olmasyla olutu; daha temiz ve hafif olan ch'i ykselerek cenneti, daha ar ve kirli olanch'i ise derek yeryzn oluturdu. Hareketli, alan, ge

nileyen ch'i ye Yang denildi; hareketsizleen, kapanan ch'i ye ise Ying ad verildi. Hareket ve hareketsizlik, aydnlk vekaranlk, erkek ve dii, kat ve yumuak gibi ikilemler, TaoTe King'in beinci blmnde anlatlmtr. Cisimler, cenne-

48

Blm 4

tin aktif ve hafif olan Yang soluu tarafndan oluturulur, yeryznn pasif ve youn olan Ying soluu tarafndanekillendirilir ve zaman gelince eriyip, geldikleri hiliednerler. nsan bedeni, cisimlemi, ekillenmi youn ch'idir; iinde "soluk" ve "hayati enerji" olarak dolaan, dahasaf ve hareketli ch'i tarafndan harekete geirilir.

Lieh Tzu; rzgrlara binip srme gcn elde etmenin

mmkn olduunu sylemitir. Kendisine bu gc hakkndasorular yneltildii zaman filozofik bir aklama yaparak,"Ben aklm engellemeden, istedii gibi dnmeye brakrm. Dncelerimin peine taklmam, sadece onlarn geiini izlerim. Sonunda gerek, sezgisel dnceler gelmeye

balar ve giderek her eyle 'bir' olduumu, bu tanmlanmasolanaksz uyumu hissederim." Byle bir uyum iinde olmakinsanda, havalanp uuyormu gibi sbjektif bir duygu yaratabilir. Solunuma konsantre olarak yaplan meditasyon,"soluk almak"tan kp "soluk olma" duygusuna eriilen aamada, meditasyon yapan kiiyi yaamn ak ya da in-liler'in deyimiyle, Tao ile uyum salamaya gtrr. Ruhsal

bamszlk, mistik almalarn amacdr ve mistik lite

ratrde hava hareketleri bunun yinelenen semboldr.

KOLAY BR UYGULAMA

Yeni balayanlar solunuma konsantre olarak yaplanmeditasyonu ksa zamanda kavrarlar ve ok tatmin edici

bulurlar. Bu yntem, sadeliin getirdii yararlar ierir.Ba, boyun ve srtnz dengeli bir halde tutarak, nceki

blmlerde anlatlan durulardan birini uygulayarak hareketsiz oturun. Bylece, pasif olarak solunumunuzun farknda olacaksnz. Soluk al, ksa bir duraklama, kirli havayakcier ve solunum yollarndan veri, yine ksa bir durakla

ma ve yeniden solunuma balay. Soluk al ya da veriin balangc, ortas, sonu srekli olarak hissedilmelidir. Eerdikkatiniz dalrsa, yeniden meditasyon objesi zerindetoplayp orada tutmaya aln. Dikkatin kaymas kanl-

49


25/83

Meditasyonmaz bir olaydr ve normal karlanmaldr. Meditasyon deneyimleri arttka, dikkat kendiliinden ve kolayca solunuma dner. Yeni balayanlara bazen soluklarn birden onakadar saymalar ve yeniden baa dnmeleri nerilir. Saym, ya soluk alta ya da soluk verite olmaldr.

Dikkati zerinde toplamak iin en iyi noktann neresiolduu konusunda farkl grler vardr. Soluk al ve veri

yerine bedenin daha belirli bir paras zerine de konsantreolunabilir. Baz meditasyon ekolleri, burun ucu ya da deliklerini seerler. Yine de, karn en popler alglama merkezidir. Eer nceki blmlerde retildii gibi karndan solunum yaparsanz, gbein etrafndaki ve altndaki hareketlerden belirgin bir ekilde etkilenirsiniz ve gbek ya da hemen altndaki bir nokta dikkatin topland yer olur.

Okuyucunun yapabilecei en iyi ey, hemen solunumakonsantre olarak meditasyona balamaktr. leride - pasifsezgiyi gelitirmek iin 'soluk'dan baka objeler kullanan-dier yntemleri deneseniz bile, solunumun hissedilmesi;dinginlii ve pasiflii salamak, zihni yat t rmak ve etkili

bir meditasyon iin gerekli olan "i durumu" oluturmak iinher zaman yararl bir almadr.

Geni anlamda ele alnrsa, solunuma konsantre olarak meditasyon uygulamasnn iki yolu vardr. Birinci yol,iradi olarak solunumu dzenlemektir. Bu kontrol belirsiz birkontrol olsa da, yine kontroldr. kinci yol, solunuma iradibir kontrol getirmeden, meditatif farkndal kullanmaktr. Aslnda, sadece dikkatin birka dakika srdrlmesi, solunumun say ve kalitesini yava yava deitirir; solunum

yavalar, yumuar, sessizleir ve daha dzenli olur. Meditasyon yaparken her iki yntemle de amalanan budur. Pasif sezgi, meditasyonun en kusursuz yntemidir. Budistler

bunu, solunumun bilinlenmesi olarak tanmlar ve bu ynte

min, Buda'nn kendisi tarafndan uygulandn sylerler.Bir ikili yaklam daha vardr. Birinci yaklama gre,

solunuma konsantre olarak meditasyon, baka bir ynteme balang olarak kullanlr. kincisinde ise kendisi bal

50

Blm 4

bana bir meditasyon yntemidir. Baka bir meditasyonekline balamak iin kullanld zaman solunumunfarknda olma egzersizi be dakika uygulanmaldr. Bunun,sinir sistemini yattrd, dikkatin toplanmasna yardmettii, dnceleri sakinletirdii, daha ince ve derin bilindzeylerine kard grlecektir.

YOGA SOLUNUM KONTROLLER

Belli bal mistisizm ekolleri, yava solunumun zihinsel skunet getirdiini ve solunumun hissedilmesinin, medi-tasyonu uygulamada ok nemli bir rol oynadn kabuletmilerdir. Hindistan Yogas, btn mistik sistemler iindeen eski olan ve en geni solunum kontrol sistemlerine sahip olandr. Upaniadlar'da da solunumun hissedilmesininnemine deinilmektedir. Geen blmlerde gsterildii gibi,solunum dzenlenmesi klasik Soylu Yol'un sekiz basamana ya da Yoga'nn babas saylan Patanjali'nin dzenledii Raja Yoga'ya dahil edilmitir. Bu basamaklar ahlki

yaam kurallar ve grleri ile balar, solunum kontrol ve

ardndan mistik bilince (samadhi) ulaan meditasyon aamas ile srer.Temelinde Tantrik olan Hatha Yoga egzersizleri, bin

lerce Avrupal ve Amerikal tarafndan, zellikle beden hareketleri nedeniyle uygulanmaktadr. Bunlar beden esneklii,enerjinin korunmas ve adale gevemesi iin ok mkemmel

yollardr. Sinir sisteminin ve bedendeki hormonlarn dengelenmesinde etkilidirler. Tm bunlara kout olarak da zihinsel huzur salarlar.

NL UYGULAMASI

Solunumla meditasyon, inli Taoist ve Budist uygulamalar ile yakndan balantldr. Bunlarda da karndansolunum nemle nerilir. Felsefi Taoizm'in nemli ncsnden biri olan Chuang Tzu, "soluun topuklarmzda

51


26/83

Meditasyonolduunu" bu anlamda sylemitir. Topuklar zerinde -dahadorusu yukar dnk tabanlar zerine- oturmak, ChuangTzu dneminde meditasyonun temel duruu idi; daha sonraHintli usul bacaklar aprazlayarak oturu tarz bunun yerini ald.

Chuang Tzu'nun yazlarnda hsin chai ya da "kafanz boaltn" anlamndaki szleriyle ilgili olarak, Taoizm ve Zenzerine pek ok kitap yazm bir Kapusin Rahibi olanThomas Merton'un yapt eviri aadadr:

Meditasyonun amac zerine ko nsantre ol.Kulaklarnla dinleme;

Aklnla deil, solunumunla.Kulaklarnla duymay brak,Kafandaki hayallere son ver.Solumak; kendini boaltmak ve Tao'yu beklemektir.Tao yalnzca bolukta bize katlr.Bu boluk, boaltlm zihindir.

in Yogas, baz Hint Yoga ekollerinde olduu gibi, so

lunum kontrol egzersizlerini, sal daha iyiletirmek ve yaam uzatmak iin uygular. Bu yaklam Taoizm'de veChuang Tzu'nun adalar arasnda grlr. nk filozof,fiziksel salk ve uzun mr peinde koarak Tao'nun felsefesini unutanlardan yaknyordu. "Az ak olarak flemek ve soluk alp vermek, kirli havay atp yenisini almak, zamann uyuyan bir ay gibi geirmek, boynu bir ku gibiuzatmak, bkmek..." tm bunlar uzun mrl olma arzusunu gsteriyor. Solunumlarn hnerle ileyen renciler, bedenlerini besleyen ve P'eng Tsu kadar uzun yaam dileyenkimseler hep ayn zlemi tarlar. Bununla ilgili eletirilere bugn de, ncelikle Yoga'nn mistik ve ruhsal ynleriyle ilgilenen kimselerin, genelde Yoga'nn bir kltr-fizik arac olarak uygulanmasn knamalarnda rastlanmaktadr.

Lu K'uan Yu'nun "in Meditasyonu'nun Srlar" adlkitab, inlilerin, solunumu salk ve mistik dn yolun-

52

'Blm 4da ne kadar geni bir anlamda kullandklarn gsterir. Bukitap, an (Japon, Zen) Saf lke ve T'ien T'ai (Japon, Tendai) ekollerinde, Taoist ve Budistler tarafndan uygulanan

ve retilen meditasyon yntemlerini vermektedir. Solunumun hissedilmesi, meditasyonun her ekolnde ana teknikolarak ya da dier tekniklere hazrlanmak iin bal bana

bir rol oynar.Solunumun hissedilmesi zerine kurulan T'ien T'ai

(Tendai) retileri zellikle eksiksiz ve ayrntldr. Okul,adn orijinal yuvas olan Tendai Dalar'ndan almtr.K'uan Yu, yirminci yzylda yaam bir inli yazarn "AltEngin Dharma Kaps" (Lu Miao Fa Meng) n anlatan retisinin, Wa Kuan Manastr'nda stat 1. Chih ya da ChihChe'nin dn ekline uygun bir evirisini yapt. 1. Chih,Tendai Okulu'nun drdnc patrii idi. M.S. 598 ylndald.

Sanskrite bir szck olan dharma'nn (Pali dilindedhamma), "yasa", "doktrin", "retim", "sorumluluk", "hakikat", "madde", "zihinsel durum"lar da kapsayan pek okanlam vardr. 1. Chih'in meditasyon yntemi, giderek derin

leen bir ekilde solunumun hissedilmesi, bilincine varlmas temeline dayanr ve Budist okullarda retilen solunumlameditasyon uygulamalarn ierir. Soluklarn saylmas, solunumun izlenmesi gibi. Bunu belirtmekte yara r var; nk,obje ne olursa olsun, her ekli ile konsantrasyon ve sezgininsrdrlmesine dayanan etkili bir meditasyon uygulamasn

burada izleyebiliriz. Bu uygulama nceki blmlerde anlatlm ve Patanjali tarafndan, nl Yoga Sutralar'da sistem-letirilmitir. Zorlamasz konsantrasyon, meditasyon yapanla, meditasyon objesi arasnda uyumlu bir dengenin kurulmasn salar; burada obje 'soluk'dur. Bu yne dorultulandikkat, meditasyonun skunetine eriinceye dek devaml vedzenli olarak srdrlr. Bu ilem, sje ve obje, doaln

tesinde birleene dek devam eder. kilik son bulur ve ZenBudistler'in syledii gibi kii "z varln" bulur.

"in Meditasyonunun Srlar"ndan alnan "Alt Engin

53


27/83

MeditasyonDharma Kaps"ni biraz deiiklie uram ekliyle veriyoruz.

Alt Engin Dharma Kaps, solunumu esas alr ve kusursuz bir meditasyon yntemidir. Bu yntem unlardanoluur: 1. Saymak. 2. zlemek. 3. Durdurmak (chih). 4.Dnmek (kuan). 5. Geri dn. 6. Temizlemek.

1. Saymak nedir? Bu, iki evreli solunumun saylmas-

dr:a) Sayarak uygulama. Meditasyon yapan kii, solunu

munu dzenledikten sonra, soluk alrken ya da verirken arar birden ona kadar sayar. Dikkatini bu sayma ilemine

vermelidir ki akl baka ynlere kaymasn. Eer on'a ulamadan nce aklna baka dnceler gelirse, geri dnp tekrar birden saymaya balamaldr. Sayarak uygulama budur.

b) Sayarak geree ulamak: Zamanla meditatr, dzenli olarak ona kadar saymaya alr ve solunum, sonundasaylamayacak kadar hafifleir. Bu, sayarak geree varmaktr.

2. Bu aamada saymay brakp solunumun izlenmesi

yntemi uygulanr. Bunun da iki evresi vardr.a) Soluu izleyerek yaplan uygulama. Burada zihin,soluun gelgit'i ile birleecektir.

b) Soluu izleyerek geree ulamak: Zihin giderek temizlenir ve hafifler; meditatr soluk sresinin uzun ya daksa oluunu fark eder. Daha sonra soluun, bedeninin tmgzeneklerinden getiini hisseder. Zihinsel faaliyet artkdonmutur. Bu, soluu izleyerek gerei grmektir.

3. Meditatr, giderek, soluu izleme ynteminin yeterliolmadn ve chih (durdurma) ile deitirilmesi gerektiinianlar. Bunun da iki evresi vardr.

a) Durdurmann uygulanmas. Soluunu izlemeyi braktktan sonra, meditatr, bilerek gibi grnse de aslnda farknda olmadan zihnini burnunun ucuna fiks eder.

b) Durdurma ile geree ulamak. Bu egzersiz srasnda meditatr, birdenbire bedeninin ve bireyselliinin tamamen kaybolduu hissine kaplarak bir sessizlie, hare-

54

'Blm 4ketsizlie (dhyana) girer.

4. Bu evrede meditatr, dhyana'nn iyiliini bilmekle beraber hareketsiz lik halinde kalmamak, geri dnmek zorundadr. Bylece, i dnyasna dalar. Bunun da iki evresivardr.

a) dnyaya dnmeyi uygulamak (kuan). Byle sessizlik halindeyken kii, bolukta esen, adeta yoktan var olan

bir esintiye benzeyen, temiz ve hafif soluk alp veriini okyakndan izlemelidir. Bu i dnyaya dnmeye, z benliini bulmaya almaktr.

b) dnyaya kavutuunu ve gerei anlamak. Zamanla, azar azar zihni alacak ve soluun tm bedeninegzeneklerden girdiini hissedecektir.

5. Uzunca bir sre i dnyaya dalma almalarn uyguladktan sonra bunu geri dn izlemelidir. Bunun da ikievresi vardr.

a) Geri dn ynteminin uygulanmas. Dikkati soluudenetlemeye yneldii zaman sje, zihin, denetleyen ve obje,soluk, denetlenen olarak belirir. Bunlar bir ikilinin en soniki ucudur ve mutlak bir hal deildirler; bylece, gerek ve

dnen zihne geri dndrlmelidirler.b) Soluu denetleyen bu denetim, zihinden kaynaklan

dna gre, sona ermesi de zihin yoluyla olacaktr. Ykseli ve d sona eri, aslnda gerek olmayp hayali olduundan, ykselen ve dnen akl-zihin, su dalgalarna benzer;dalgalarn gerek yz su ktlesi durudurulduktan sonragrlebilen su yzeyi deildir. yleyse, bu ykselen ve denakl-zihin de kiinin z benlii deildir. Biz bu var edileme

yen z benliin kendisini inceleyenleyiz.6. Bu gerei grdkten sonra, geri dn fikri devam

eder. Bu da arnma ve safiyet zerine kurulan ve iki evrelimeditasyonla silinip atlr.

a) Temizleyip arnd ran yntemin uygulanmas. Zihninsaf ve temiz olduu, ayrcalklarla uramay brakt zamanki uygulamadr.

b) Arnm ve saf olu halinin gereklemesi. Zihnin,

55


28/83

Meditasyonsahte dncelerden uzak, durgun sular gibi sessiz olduuzaman gerek akln belirmesi ile izlenir; bu, dalgalarn durulup suyun dzgn grnmesine benzer.

Solunumla meditasyonun inli Budistler tarafndanuygulanan eklinden doan nokta incelemeye ve gelitirmeye deer. Birincisi, Budist ekollerinde en ok uygulanan,dikkatin, solunumu sayarak toplanmasdr. Bunun ardndan gelen ikinci nokta soluun izlenmesidir. nc nokta,

meditasyon srasnda dikkatin odaklaaca yerin kesinle-mesidir. Bu yer burnun ucu olabilecei gibi, karnda gbeinhemen altnda bir oda, deneyimleri sonucu daha iyi bulanlar da vardr.

SOLUKLARIN SAYILMASI

Dounun meditasyon merkezlerinde yeni balayanlarance soluun saylmas, birka hafta ya da ay sonra, saymay brakp soluu izlemeleri sylenir; bu tm dikkatlerinisolumaya vermeleri demektir. Bu iki yntem birbiri ardnauygulanabilir. Katsuki Sekida, "Zen Eitimi" adl el kitabnda "renciler dier egzersiz ekillerini uygulamaya bala-salar bile, zaman zaman soluk saymaya yeniden dnmelidirler," diyor.

Baz Hintli ve Tibetli Yogiler buna benzer yntemleri,say saymak yerine kutsal bir hece olan 'OM'u hayal edipkarnda yerletirerek uygularlar.

KARINDAK MERKEZ NOKTASI

Solunumla meditasyon uygulamasnda, dikkatin toplanaca en iyi noktay seme sorunuyla karlalr. Lokalizeolan dikkatin daha etkili olduu varsaylr. Byle bir noktaya ynelmek, douya ait kitaplarda, bir maymunun kaz

a balanmasna benzetilir ve akln "maymunca gevezeliklerini" susturmaya yardm eder. Asrlk bir Dou gelenei,gbein be ile sekiz santim altndaki bir noktay "maymun-

56

Blm. 4

ca dncelerin" balanaca en etkili direk olarak seer.Baz eski kitaplar, dikkatin iki gzn arasna toplan

masn nerir. Biz buna, yukarda verilen Taoist yntemderastladk. Yazarn grne gre, dikkatin gzler arasndatoplanmas, deneyimi az olanlarda gzlerin yorulmasna neden olabilir. Solunumla meditasyonda dikkati, hava akmnn en belirgin olduu noktaya, yani burun deliklerinin girii

ve bunun daha gerisine toplamak uygundur. Baka bir nok

ta da boazn gerisidir . _Japonlar, aa karndaki anahtar merkezi "tanden"olarak adlandrrlar. Bu kavram Zen'den, judo ve sumo grelerine dek birok alanda kullanlr.

BAMBU YNTEMYLE SOLUK VERME

Katsuki Sekida, meditasyon sresince aralkl ya dadalgal bir soluk verme yntemi retir ve bunun tandeniglendiren, dnmeyi durduran bir yol olduunu syler.Uzun bir soluk verme, ya bir seri duraklamalarla kesilir yada kesintisizdir; fakat karndan gelen kk itmelerle defalarca zorlanr. Her iki yol da zihni, tanden'e yneltir ve onuglendirir. Ayn zamanda, iten sylenen bir szck ya damantra da kullanlr. Bu ynteme onbirinci blmde dneceiz.

Bambu yntemi soluk verme ad, Japo n ress amlar n * bambu gvdesi resmi izerlerken, aralkl olarak bambu eklemlerini gstermek zere fralarn kaldrmalarna benzetiten gelmitir.

KALBN YER

Karn blgesinin, meditasyon yaparken dikkat odaolarak nemi zerinde durduumuz bu blm kapamadan

nce, ksaca bu uygulamann Hristiyan ruhsal deneyimlerin-deki yerini grelim. Daha ok, dou Ortodoks Kilisesi dua vemeditasyonlarnda grlr. Mount Athos rahipleri, gbee

57

9rfeditasyon 'Bttn 4


29/83

9rfeditasyonkonsantre olmakla solunum kontroln birletiren ompha-loskepsis dedikleri bir gelenee sahiptirler. Karnn ortas"kalbin yeri" olarak adlandrlr ve ruhsal glerin kaynaolduu sylenir. Hristiyan, Taoist ve Budist uygulamalararasndaki kavram ve deneyim benzerlikleri, yeni TeolojistSimeon'a dayandrlan "Kutsal Dua ve Dikkat Yntemi"-ndeki reti okunduu zaman aka grlr. Aada sunulan iki pasaj Jean Gouillard tarafndan, Petite Philocalie dela Priere du Coeur (Paris, 1953)' aktarlmtr.

"Sessiz bir hcrede, ayr bir keye otur ve syleyeceklerimi uygula. Kapy kapa ve zihnini geici olan tm ob

jelerin zerine ykselt. Sakaln gsne dayayarak gzlerini ve onunla birlikte tm zihnini karnndaki merkeze ynelt.Kolayca soluk alamayacak ekilde burnundan geen havay

bastr ve zihninden, ruhsal glerin odaklanmaktan holand kalbin yerini bulmak iin, barsaklarnn iini aratr.Balangta karanlk ve inat bir donukluk bulabilirsin; fakat direnirsen, gece gndz denemeyi srdr rsen bir mucize, sonsuz bir mutluluk bulacaksn."

"Sana tlediim ekilde otur, zihnini dzenle ve burun deliklerine ynelt; soluun kalbe ulamak iin tuttuu

yol budur. Zihnini, aldn havayla birlikte, iterek, zorlayarak kalbinin olduu yere indir. Oraya varn byk bir se

vin izleyecektir ve asla piman olmayacaksn. Nasl kiayrldktan sonra evine dnen bir adam karsna ve ocuklarna kavumann sevincini tadarsa, zihin de bilince ka

vumann haz ve sevinciyle dolup taacaktr. Zihin nce kendi dndaki objelerden soyutlanmaya ve ie dne istekliolmayabilir ama bir kez deneyimledikten sonra darlardadolamaktan holanmayacaktr. nk 'Tanr'mn Hkmdarl' iimizdedir."

'Sakaln gse dayanmas'nn nerilmesi ilgintir;nk, bu yolla enenin kilitlenmesi (jalandhara bandha),

Hindistan Yogas'nda soluun idare edilebilmesi iin kullanlan yntemin aynsdr.Hristiyanlk'da Dou'nun etkisinin ne lde olduu,

58

Bttn 4

uzun zamandan beri bu konuyla ilgilenen profesrler ara-* snda tartlmaktadr. Bu akademik sorun burada ilenme- yecekse de, Dou Ortodoks Kilisesinin baz ynlerden, Douile Bat arasnda bir kpr kurduu sylenebilir.

'Bl 5


30/83

Blm 5

SOLUUN ZLENMESYADA

BLEREK SOLUNUM

Burada ana teknik, drdnc blmde belirtilmi olanalt maddelik sralamann ve uygulamalarn aynsdr.

Uygulamalarda dikkat edilmesi gereken nokta, dahance de anlatld gibi her eyin zorlamasz olarak, yumuaklkla yaplmasdr.

Dndnc blmdeki tekniklerden deiik olarak, dikkatin toplanmasyla ilgili noktalara imdi deineceiz.

Meditasyon yapan baz kiiler, alnn birka santimnnde bir tr enerji bulutu ve k imajine etme ynteminiuygularlar. Kii her soluk alnda bu k ve enerji kaynan derin derin iine eker ve iinde, karnnn derinliklerinedoru indiini hayal eder. Ik ve enerji (prana ya da chi) soluk aldktan sonra tamamen emilmi olup, bir sonraki solukalta yeniden alnn nndeki kaynaktan ieri ekilir.

Zen geleneinde arasra kullanlan dier bir yararlyntem, her soluk verite kurun bir topun bedenin ortasndan aa doru indiini imajine etmektir. Top yavaa derinlere derken, kullanlm hava da akcierlerden, sktrlarak deil de kendiliinden dar kar.

te yandan insan, farknda olu ve sezgi merkezini, yerleecei yeri kendisi bulmak zere zgr brakabilir. Bu yntem serbest stili seen baz ekollerde uygulanr.

DKKATN DAILMASINI NLEMEK

Meditasyon sresince solunumu ve solunumu hissetmekten umduunuz sonular dnmemelisiniz. Bu da, d-

60

'Blm 5ncelerden ve bilinli olarak yukarda anlatlan hayal edi

yntemlerinden birini uygulamyorsanz, hayallerden uzakolmak demektir. Bu zellikle balangta tmyle baarlamaz. Dikkat zaman zaman topland yerden uzaklaarak,darda bir sese ya da bedenin herhangi bir durumunataklacaktr. Dnceler, ounlukla beklenmedik ve anlalmaz bir ekilde zihinden doar ve bununla ilgili dncelerzincirini balatr. Hayaller ya da hayaller zinciri muhayyile

nizi doldurabilir. Her seferinde yavaa ve sabrla dikkatinizi yeniden karnnza ya da burun deliklerinize evirmelisiniz. Bunu tekrar tekrar yapmanz gerekebilir. nemli olan,

yapmay hazrlamaktr. Theravada Budistleri bunu, "hatrlamay unutmamak tutumu" olarak adlandrrlar.

Gneydou Asya'da solunuma konsantre olmann retildii Theravada Budist meditasyon merkezlerinde reticiler, yeni balayanlara, dikkat dalmasnn stesinden gelmeleri iin aadaki yntemi nerirler. Bu yntemde dikkatdatan eyler bir an meditasyon objesi olarak kullanlr vezihinde isimlendirilirler. yle ki; zihinde bir ses "ses", birkant "kant", bir ar "ar", bir hayal "hayal", bir duygu

"duygu" olarak not edilir. Dikkat datc bu etkenler farknda oluun nda erirler. Eer dikkat dal direnirse,dikkat saniyelerce datc etkenler zerinde toplanmaldr.Gney Theravada Budizmi analizlerle ok ilgilenir ve birnoktada bu dikkat dalma olaylarnn, byle zel bir retim yolunda yararl olduu sylenebilir. Bylece kafanzniindekilere ulaabilirsiniz. Meditasyonda deneyiminiz arttka dikkatin geriye dn zorlamasz olmaya balayacaktr.

Meditasyon sresince kesintilerle ba edebilmenin dier bir yntemi, Birmanya, Tayland ve dier Theravadalkelerinde retilen dokunma bilinci tekniidir. Bu teknikdikkatin devaml dald zamanlarda uygulanr. Bir-iki dakika iin duyusal alglar tm dokunma noktalarn dolar:Kala, minder, yer ya da sandalyede, eller diz zerinde yada birbiri zerinde, v.s... Dokunma noktalarn, st ste bir-

61

Meditasyon


31/83

Meditasyonka kez dolatktan sonra.temel uygulamaya geri dnlr.

TAM DNCE

Yukarda anlatlan soluun izlenmesi, solunumun farknda olunmas temeline dayanr. Bu yntemin Buda'nnkendisi tarafndan da uyguland sylenir. Ayrca bu, Palikuralnn bir blm ola'rt Satipatthana Sutra'da anlatl

mtr.Buda'nn Satipatthana Sutra's aadaki szlerle ba

lar ve biter:"Rahipler; varln arndrlmas, znt ve kederlerin

alt edilmesi, ac ve straplarn hafifletilmesi, doru yolun bulunmas, Nibbana yani dnceliliin drt uygulamasnngereklemesi iin tek bir yol vardr." Dnceliliin drt uygulamas unlardr: 1. Bedenin farknda olmak; 2. Duygularn farknda olmak; 3. inde bulunulan zihinsel durumufark etmek; 4. Akln kapsam iindekileri bilmek. Bedeninfarknda olmak, solunumun dnceyi doldurmasyla balar.

Satipatthana Sutra'da solunumun dnlmesi konusundaki blm, bu uygulamann ksaca anlatm ile balar.Bunun iin, ormanda bir aacn altna ya da sessiz bir ke

ye giden rahip oturur, srtn dik tutar, zihni berraktr, farknda olarak soluk alr ve soluk verir. Burada Dou'nun, farknda olmaya dayanan tekniinin zn buluyoruz. Pasiffarknda olu, sezginin uyanklkla birlemesidir.Farkndaolu uygulamas iki kategoriye ayrlr: Genel ve zel. Geneluygulama, dnme ya da farknda olmay dilerin fralanmas, salarn taranmas, giyinmek, tuvalete gitmek, yemek, imek, yrmek gibi sabah yaplan temizliklerden,

btn gnn aktivitelerine kadar yaygnlatrmaktr. Bu,dnceyi kapsayan farknda oluun gnlk yaama uygu

lanmasna, gelecek blmlerde dneceiz. Burada Satipatthana uygulamasnn ikinci kategorisiyle ilgileniyoruz. zeluygulama, meditasyona oturulduu zaman genellikle dikka-

62

Blm 5

tin ykselip alalan karna toplanmas ile solunumun farknda olmaktr. Kolaylkla, karnn soluk alta ykselii vesoluk verite iniine konsantre olunur. Solunumun farkndaolmak ve hissetmek, doal ve zorlamasz olmaldr.

MD'NN TAM FARKINDA OLU

Satipatthana daha ok dnceli olu olarak tercmeedilirse de, farknda olma eklinde anlamak daha doruolur. Dier bir tercme ekli ise hatrlamadr. Bhikkhu Man-galo, 'hatrlamay, btn sezgi ve dikkati imdiye, u anatoplamay hatrlamak olarak aklar. Buda, 'farknda ol-ma'y, imdi var olan objeyi, annda, durgun ve hareketsiz bir zihinsel davran hali iinde olduu gibi grmek olarakdnmtr.

Buda'nn, Satipatthana Sutra'da anlatt gibi hatrlama pratiine balamann en iyi yolu, dikkati bedenin srekli bir fonksiyonu (rn. solunum) zerine toplamaktr. Buyanotomatik bir fonksiyondur, normal yaamda her zaman

vardr ve duygusal ynden olduka ntrdr. Bu nedenle ha

trlamay renmek, dikkati, iinde bulunulan ann olayzerinde ve iimizde toplamak iin ideal bir almadr.Bhikkhu Mangalo, bada kurarak oturma pozunda

rahat edemeyenlere, "Zamanmzda, Dou'nun meditasyonretmenleri arasnda sandalyeye oturarak meditasyon uygulayanlar oalmtr" diyerek gvence verir. nemli olan,insann uyank, srt dz bir durumda, hareketsiz bir haldeolmasdr.

Bu Budist retmen, dikkatin, yzn en belirgin noktasna toplanmasn tle

james hewitt - yon

Documents