kaynak_teknigi

8/7/2019 kaynak_teknigi

1/23

1 . GR

2 . KAYNAK TEKN2 . 1 . KAYNAK LEMNN TANIMI2 . 2 . KAYNAK TEKNNN GELM SREC

3 . KORUYUCU GAZLA KAYNAK3 . 1 . KORUYUCU GAZLA KAYNAK LEMNN TANIMI3 . 2 . ARK ATOM KAYNAI

3 . 2 . 1 . KAYNAK KARAKTERSTKLER


2/23


3/23

2 . KAYNAK TEKN :

2 . 1 . KAYNAK LEMNN TANIMI :

Ayn veya benzer cinsten iki malzemeyi s, basn veya her ikisini birden kullanmak

suretiyle, ilave bir malzeme katarak veya katmadan yaplan birletirmeye kaynak denir.Kaynak, blgesel bir dkm ilemi olarak da tanmlanabilir.Gnmzde kaynak ilemimetalsel malzemelere uygulanabilecei gibi, termoplastiklere de uygulanabilmektedir.

2 . 2 . KAYNAK TEKNNN GELM SREC :

Kaynak teknii son 100 ylda byk bir gelime gstermitir.lk kaynak ilemi olarak,demirci kayna gsterilebilir.Kaynak tekniindeki geliim sreci aada ksaca zetlenmitir :

1802 Elektrik ark zerine aratrma

1867 Elektrik diren kaynann bulunuu 1900 Gaz ergitme kaynann endstride uygulanmas 1919 Koruyucu gaz kaynann ilk uygulamas

1936 Helyum gaz ile koruyucu gaz kaynann uygulan 1953 CO2 ile koruyucu gaz kaynann endstride uygulan 1954 Al-Mg alaml malzemeden tamam kaynak birletirmeli yat yapm

1961 Plazma kayna uygulamas

Bu geliim sreci iinde, bir yandan yeni esaslara dayal kaynak yntemleri ortaya karken,bir yandan da bilinen yntemlerin gelitirilmesi ve otomatikletirilmesi gereklemektedir.Gnmzn kaynak tekniinde, bu yntemlerden Elektrik Diren Kayna, rtl ElektrodlaKaynak, Tozalt Kayna, Elektro-Cruf Kayna ve Koruyucu Gaz Kayna genel kaynakyntemleri olarak kabul edilir.Souk Pres Kayna, Elektron In Kayna ve Lazer Kayna gibi yntemler ise zeluygulama alanlarna bal yntemler olarak tanmlanmaktadr.Biz bu projede Koruyucu Gazla Kaynak yntemi zerinde duracaz.

3 . KORUYUCU GAZLA KAYNAK :

3 . 1 . KORUYUCU GAZLA KAYNAK LEMNN TANIMI :

Koruyucu gazla kaynak ileminin esasn, kaynak yerinin koruyucu bir gazla korunmas tekileder.Bu koruyucu gazn kaynak ilemine getirdii pozitif zellikler ise aada belirtilmitir :

Atmosferik gazlarn ark ve kaynak banyosuna girmesinin nlenmesi Arkn oluturulmas ve kararllnn korunmas Kaynak yatknlklar zayf olan malzemeler ile de kaliteli dikilerin elde edilmesi Yksek ergime verimleri ve nfuziyet derinlikleri ile allabilmesi

Para kalnlklar ve konstrksyonlarna uygun yntem seilebilmesi ve otomatikuygulamalara geilebilmesi


4/23

Bu ileminin geliim srecinde koruyucu gaz olarak, metanol (1926), oksi-asetilen gaz(1928), hidrojen (1928), soy gazlar (nce helyum sonra argon 1930), karbondioksit (1952)kullanlmtr.Bugn ise, He-,Ar-,H2-,CO2 ve bunlarn karmlar kullanlmaktadr.Koruyucugaz seiminde en nemli faktr, birletirilecek veya yzeyleri rtlecek olan malzemelerintrleridir.

Koruyucu gaz kaynak yntemlerini :

1 - ) Ergimeyen elektrodla yaplan koruyucu gaz kayna2 - ) Ergiyen elektrodla yaplan koruyucu gaz kayna

olmak zere ikiye ayrabiliriz.Ergimeyen elektrodla yaplan koruyucu gaz kaynana rnekolarak Ark-Atom kaynan,WIG ( yada TIG ) kaynan ve plazma kaynan sayabiliriz.Ergiyen elektrodla yaplan koruyucu gaz kaynana rnek olarak da MIG ve MAGyntemlerini sayabiliriz.

3 . 2 . ARK ATOM KAYNAI :

Koruyucu gaz ortamnda yaplan kaynak uygulamalarndan en eskisidir.Uygulamada arkortam ve kaynak dikii zerine H2 gaz gnderilmektedir.Bu gaz s etkisi altnda, aadaverilen tersinir denkleme gre, atomlarna ayrmaktadr.

H2 2H + ISI ( 420 kJ/mol)

Dissosiyon olay (atomlarna ayrlma) sonucu, gerek kararl bir ark ve gerekse korumal birkaynak dikii oluturulmakta, ayrca diki deformasyonlarna kar yeterli bir emniyet ortayakmaktadr.Ark atom kaynanda alternatif akm kullanldndan zel kaynak transformatrlerinden

yararlanlr.Hidrojen atmosferi altnda yaplan kaynakta ark gerilimi normal ark kaynandandaha yksektir ve yaklak 60-80 V arasndadr.Bu yzden bu cihazlarn bota almagerilimleride bir hayli yksektir ve 250-300 V arasndadr.15150 A akm iddetleri ileallmaktadr.lemde kaynak ortamna gelen hidrojen gaz yaklak 0,3 bar basnca sahiptir.Ark atom kaynanda genellikle tungsten yada wolfram elektrodlar kullanlr.

3 . 2 . 1 . KAYNAK KARAKTERSTKLER :

Ark atom kaynanda akm iddeti [A], kaynak hz [m/saat], H2 tketimi [L/dak], enerji

tketimi [Kw.h/m] ve ilave tel kayb [mm/m] balca kaynak karakteristiklerini olutururlar.

3 . 2 . 1 . 1 . KALINLIK, MALZEME VE BM LKS :

Ark atom kaynak cihaz devreye sokulduktan sonra, gerekli akm ayar kaynak yaplacakmalzemenin trne gre yaplr ve sa kalnlna gre aadaki tabloda verilen deerlereuyulur.


5/23

Tablo 1 : Ark atom kaynanda sa kalnlklarna bal alma koullar

SaKalnl

(mm)

Kaynak aznn ekli Elektrod ap(mm)

Akm iddeti(Amper)

lave DolguMalzemesi

Paso Says

1-1,5 Kvrk aln 1,6 17-22 - 11-2 Kt aln

(aralk 0,5 mm)1,6 17-22 +,- 1

2-3 Kt aln 1,6 22-28 +,- 13-5 Kt aln

(aralk = 1-3 mm)1,6-2,4 28-35 + 1

5-8 V-Aln( =90,aralk =

2mm)

2,4-3,2 35-45 + 1-2

8-10 V-Aln

(

=80,aralk =2mm)

3,2 45-55 + 2

10-15 V-Aln( =70,aralk =

3mm)

3,2 55-65 + 2-3

Ark atom kayna ile genellikle 1-10 mm arasndaki salar birletirilir.Ark atom kayna ilealaml veya alamsz elikler, dkme demirler, Mg- dndaki hafif metaller,bronz,prin,Cu-ve tombak (%67 Cu) dnda kzl dkm birletirmeleri yaplr.Bu malzemelerin kkkesitlerinin birletirilmesinde ilave kaynak malzemesine gerek yoktur.lave malzemesiz

birletirmelere ait rnekler aada ekil 1de, ilave malzeme kullanlarak yaplanbirletirmelere ait rnekler ise ekil 2 de verilmitir.

3 . 3 . ARGON-ARK KAYNAITIG (WIG) YNTEM

Ergimeyen elektrod ile i paras arasnda arkn oluturulmas ve kaynak blgesinin koruyucugaz ile korunmas ilemine argon-ark kayna denir.Eer kullanlan ergimeyen elektrodtungsten ise TIG, wolfram ise WIG yntemi diye adlandrlr.


6/23

Bu yntem ilk olarak 1940-1944 yllarnda ABDde Mg- ve dier hafif metallerinbirletirilmesinde uygulanm ve elde edilen olumlu sonular neticesinde kullanm alanbulmutur.Koruyucu gaz olarak ilk nceleri yalnz helyum gaz kullanlmtr.Fakat daha sonralar isefarkl uygulamalar iin eitli karmlara bavurulmutur.

Yntem malzeme trlerine bal olarak, doru akm veya dalgal akm altnda uygulanabilir.


Argon-ark kaynanda akm iddeti [A], kaynak sresi [dak/m], gaz tketimi [L/dak], enerjitketimi [Kw.h/m] ve kaynak pozisyonu balca kaynak karakteristiklerini olutururlar.


Bu blmde; dier paremetrelerin kalnlk,malzeme ve biime gre seilmesini inceleyeceiz.

Kullanlan koruyucu gazlar :

Kullanlan koruyucu gazlarn seiminde gz nnde bulundurulmas gereken etkenleraada belirtilmitir :

Ark karakteristii ve metalin damla gei biimi Kaynak hz Kaynak dikiinden beklenen mekanik zellikler Kaynak banyosunda oluan oksitlerin temizlenmesi Tedarik edilebilirlik ve gazn maliyeti

Kaynatlan metal ve alamn tr Para kalnl,gereken nfuziyet ve kaynak dikiinin biimi

Kullanlan koruyucu gazn debisinin seilmesinde de yukarda saylan paremetreler roloynamaktadr.Kaln ve s iletkenlii yksek malzemelerde (bakr vb.) daha derin nfuziyet salamak amacile, ayn akm iddetinde daha yksek ark gerilimi ile almaya yatkn olan Helyum veHelyum+Argon gaz karmlar kullanlmaktadr.Paslanmaz elik,yksek alamlelikler,nikel ve alamlarnn korunmasnda ise Argon gaz ile hidrojen veya azot gazkarmlar kullanlmaktadr.Kullanlan argonun %99,9 saflkta bulunmas gerekir.Bu gazlar 6-9 m3lk zel tplerde ve

150-180 At basn altnda bulunurlar.Ek-1 de gaz alt kaynanda kullanlan koruyucu gazlar malzemelere gre belirtilmitir.

Elektrodlar :

Argon-ark, ark-atom ve plazma kayna gibi ergimeyen elektrodlarla yaplan ilemlerdekullanlan elektrodlardan balca beklenen zellikler aada sralanmtr :

Akm iyi iletmesi ve soutabilmesi Kararl bir ark iin yeterli elektron emisyonu yapabilme zelliine sahip olmas

Doru ve dalgal akm kullanabilmesi


7/23

Yksek alma scaklklarnda zelliklerini koruyabilmesi, ksa devre durumundadikite kalnt brakmamas.

Kaynak edilecek malzemeye gre doru akm veya dalgal akmla alma koullarseilir.Akm trde seilecek elektrod cinsini etkilediinden, ilenecek malzemeye gre

elektrod seilmesi ilemi dolayl olarak uygulanabilir.Ayrca, kullanlacak elektrodun ubiiminin seilmesinde istediimiz nfuziyet derinlii (dolayl olarak kalnlk ve biim) etkiliolmaktadr.

Kaynak fleleri :

Kaynak flelerinin seilmesinde; uygulanacak akm iddeti ve birletirilecek parakalnlklar etkili olur.Deiik kalnlk ve akm deerlerine uygun fleler aada ekil-3deverilmitir.

Akm besleme :

Akm cinsinin seiminde, kaynak edilecek malzeme esas alnmaktadr.Aada tablo-2 demalzeme eitlerine bal olarak uygun akm trleri ve I-kaynak dikileri iin sa kalnlklarverilmektedir.

Tablo 2 : Argon-ark kaynanda malzeme trlerine bal kaynak akm seimi

Birletirilen malzeme Doru akm Alternatif akm Sa kalnl*(mm)E+ E-

Pas,asit ve syadayankl elik - 1 2 0,2-3,0C- elii - 1 2 0,4-3,0Cu- ve Cu- alamlar - 1 2 0,5-2,0Al- bronzu - 2 1 0,8-4,0Al- ve Al- alamlar (2) - 1 0,6-4,0Mg- ve Mg- alamlar (2) 1 1 1,0-3,0* : I-dikileri iin yaklak deerler1 : zellikle uygun, 2 : arta bal uygun( ) : sadece ok ince salar iin

Kaynak edilecek malzemeler kalnlatka; kullanlan akmn iddeti, ilave telin ap, gazndebisi ve elektrodun ap art gsterir.

Kaynak azlar :

TIG yntemi daha ok ince paralarn birletirilmesinde kullanlr.Bu yzden ilave malzemeliveya malzemesiz olarak uygulanan I-kaynak azlar en fazla rastlanan uygulamalardr.Aln ve i ke birletirmelerinde, kaynak pozisyonu olarak yatay konumu semek gerekir.Al-,Mg-,Cu-,Ni- ve bunlarn alamlar ile alaml eliklerin kaynanda 3-4 mm sa

kalnlklarndan sonra V ve X kaynak azlarna geilmesi (yksek kalite ve emniyetbeklentisinin karlanmas iin) gereklidir.


8/23

3 . 3 . 2 . UYGULAMA ALANLARI :

TIG yntemi, kaynak ilemleri sorunlu olan Al-, Mg-, Cu-, alaml elikler ve Zr-, Mo-, Ti-,gibi zel metallerin birletirilmelerinde, emniyet ve kalitenin st dzeyde arand alanlardauygulanmaktadr.Bu nedenle kaynak ncesi hazrlk ilemlerinin tam olarak yaplmasgereklidir.Bu yntemden uak yapm,nkleer ve termik santrallerin yapm ve dier birok endstrialanlarnda sa,para,boru,tel gibi elemanlarn birletirilmelerinde yararlanlmaktadr.Yntemimalatta kullanlabildii gibi, onarm amal olarak da kullanlabilir.

3 . 4 . PLAZMA KAYNAI :

Plazma molekl, atom, iyon ve elektronlardan olumu, yksek s ile ykl gaz demektir.Bugaz elektriksel bakmdan ntr durumdadr.Dier bir deyile plazma; bir gaz elektrik arkndangeirerek elde edilen iyonlam kl gaz olarak da tanmlanabilir.Kaynak ileminde plazmann elde edilebilmesi iin iki deiik ekilde ark dzenlemesindenyararlanlr.1 Plazma ile evrili (zarfl) ark2 Direkt (dolaysz) ark

Her iki tr plazma eldesinde de ark mevcut bulunmaktadr.


9/23

Tablo 3 : Plazma kayna ile birletirilebilen malzemeler ve kullanm alanlar

1 0,8 mmden ince birletirmelerde I = 3 20 A , U = ?? 40 VMalzeme Birletirme rnekleri Endstri dalPaslanmaz elikler Scaklk lme cihazlarnda diyaframlarn

dnel kaynaNkleer enerji

Ni- alamlar,paslanmaz elik,Tialamlar

Buzdolaplarnda scaklk lmeelemanlarnn dnel ve boyuna kayna

Ev cihazlar

Sn- ile kapl Cu- ve Ni-teller

Kondansatr,transistr,diren gibielemanlarn kontakt balantlar

Elektronik

Paslanmaz elik,bronzdan rgler

Kat endstrisinde, srekli eleklerin boyunadikileri

Metalsel rme

Ti- ve Ti- alamlar nce salarn boyuna dikileri Uak,roketCu- ve Ni- teller Elektriksel elemanlarn kontakt kayna Uzay aralarYksek Si-li trafosalar

Trafo salarnn boyuna kayna Transformatr yapm

Paslanmaz elik,Ti- veNi- alamlar

Deiik biimler iin boyuna ve dneldikiler

nce sa ileri

Kalaylanm salar Kutu ve tama kaplarnn dnel ve boyuna

kayna

Ambalaj sanayii

Paslanmaz elikler,Ni-ve Ti- alamlar

Boru elemanlar ile scaklk lmeaygtlarnn birletirilmesi

Armatr yapm

Kaplanm malzemeler Deiik aygtlarn kontakt balamabirletirmeleri

Bilgisayar yapm

2 0,8 mmden kaln birletirmelerde I = 250 300 A , U = 30 40 VPaslanmaz elikler,Ni- alamlar

Borularn boyuna ve dnel kayna Fabrikasyon boruimali

Paslanmaz elikler,Ni- alamlar

Kazanlar ve ince borularda dnel ve boyunadikiler

Tama kaplar veiletim elemanlar

3 . 5 . MIG- VE MAG- KAYNAKLARI :

MIG kaynanda kaynak dikii, srekli olarak ergiyen kaynak teli ile ergiyen ana malzemedenmeydana gelir.Dikiin biim ve boyutlar, ark gc, kaynak telinin ergime oran ve anamalzemenin fiziksel zelliklerine bal olarak oluur.Yntem ilk defa 1948 ylnda bulunmu, nce alminyum ve alamlarnn kaynanda,sonrada yksek alaml eliklerin kaynanda,bakr ve alamlarnn kaynanda ve karbonlueliklerin kaynanda kullanlmtr.Yntemin avantajlar olarak, derin nfuziyet, yksek ergime verimi, kaynak hznn yksekolmas, srama ve yanma kayplarnn kk olmas saylabilir.Kaynak cihaz ve donatmlar


10/23

iin bakm gerekmesi, koruyucu gazlarn maliyete etkimesi, youn ark n demetinin insangz zerindeki zararl etkileri ise yntemin dezavantajl ynleridir.MAG kayna ise MIG kaynana benzemekle beraber kullanlan koruyucu gaz ynnden buyntemden ayrlmaktadr.Ayrca, kat CO2- in kaynak tabancasna gelmesi iin, zel birelektrik stcl, basn drcl bir ventil ile donatlmtr.

Yntem kullanlan gazlara bal olarak MAGC-(CO2), MAGM-(karm gazlar), MAGCI-(ayr kanallardan beslenen gazlar) eklinde deiik sembolik gsterililerle adlandrlmaktadr3 . 5 . 1 . MIG- MAG- KAYNAK DONANIMI :

Kaynak donanm u ksmlardan oluur :

Kaynak tabancas olarak da adlandrlan bir kaynak torcu. Tel biiminde elektrod ve klavuzunu , kaynak akm ve alter kablolarn , gaz

hortumunu , gerektiinde soutma suyu giri ve k hortumlarn bir arada tutanmetal spiral takviyeli hortum ; tor balant paketi.

Tel biimindeki elektrodun ilerlemesini salayan tel srme tertibat. Kumanda ve kontrol donanm. Kaynak akm reteci. Koruyucu gaz tedarik donanm. Sulu soutma sistemi. Mekanize ve otomatik kaynak iin yardmc donanmlar.

Aada eitli MIG,MAG kaynak donanmlar ve MIG,MAG kaynak yntemi iin gerekliolan elemanlar gsterilmitir.


11/23


12/23


13/23


14/23

Kaynak torlar :

MIG- ve MAG- kaynanda tel elektroda akmn yklenmesi ve kaynak blgesine iletilmesi ,ark blgesine koruyucu gazn gnderilmesi torcun grevidir.Kaynak ileminde kullanlan akmn iddetine ve yntemin otomatik veya yar otomatik olma

haline gre eitli tr ve byklklerde torlar gelitirilmitir. Ark scaklndan etkilenentorcun srekli olarak soutulmas gereklidir; dk akm iddetinde yaplan almalardakoruyucu gaz akm gerekli soutmay yapabilmektedir. Byk apl elektrodlar , yani yksekakm iddetlerinin kullanlmas halinde ise ( I > 250 A ) su ile soutma sistemi gerekmektedir.Kaln malzemelerin birletirilmesinde, byk akm deerleri ile allr.


15/23


MIG-, MAG- kaynanda akm iddeti [A], kaynak sresi [dak/m], gaz tketimi [L/dak],enerji tketimi [Kw.h/m], koruyucu gaz seimi, elektrod tr ve kaynak pozisyonu balcakaynak karakteristiklerini olutururlar.


Bu blmde; dier paremetrelerin kalnlk,malzeme ve biime gre seilmesini inceleyeceiz.

Kullanlan koruyucu gazlar :

MIG-MAG kaynanda soy ve aktif gazlar veya bunlarn eitli oranlardaki karmlarkullanlr.Genel olarak soy gazlar, dier elementler ile reaksiyona girmediklerinden demir dmetallerin kaynanda, aktif gazlar veya aktif ve soygaz karmlar da eitli tr eliklerinkaynanda uygulama alan bulmaktadr.

Aada Tablo-?de amzn endstrisinde MIG-, MAG- kaynak ynteminde sk kullanlankoruyucu gaz ve gazlarn malzemelere gre seimi verilmitir.

Koruyucu Gaz KimyasalDavran

Malzeme

Argon Soy elik hari tm endstriyel metal ve alamlarnnkaynanda

Helyum Soy Daha yksek scaklk ve gzenek miktarn azaltmak iinAl ve Cu alamlarnn kaynanda

Argon+Helyum%20-80 / 50-50

Soy Yksek scaklk, gzenek miktarn azaltmak ve dahasakin kontroll bir ark ile almak iin Al ve Cualamlarnn kaynanda

Argon+KlorCl eser miktarda

Soy Gzenek miktarn azaltmak iin Alminyum vealamlarnn kaynanda

Azot Redkleyici ok gl bir ark iin bakrn kaynandaAr+ %25-30 N Redkleyici Gl fakat daha yumuak ve kontroll bir ark iin bakrn

kaynandaAr+ % 1-2 O2 Oksitleyici Baz dezokside bakr alamlarnn kaynandaAr+ % 3-5 O2 Oksitleyici Yksek oranda dezokside edilmi tel elektrod ile

paslanmaz ve karbonlu eliklerin kaynanda

Ar+ % 5-10 O2 Oksitleyici Yksek oranda dezokside edilmi tel elektrod ile eitlieliklerin kaynanda

Ar+ % 20-30 O2 Oksitleyici Ksa ark ile eitli eliklerin kaynandaAr+ % 5 O2 +%15 CO2

Oksitleyici zellikle Avrupada dezokside edilmi tel elektrod ileeitli eliklerin kaynanda

CO2 Oksitleyici Dezokside edilmi tel elektrod ile yaln karbonlu ve azalaml eliklerin kaynanda

CO2 + % 3-5 O2 Oksitleyici zellikle Avrupada dezokside edilmi tel elektrod ileeitli eliklerin kaynanda

CO2 + % 20 O2 Oksitleyici zellikle Japonyada dezokside edilmi tel elektrod ileeitli eliklerin kaynanda


16/23

Gazalt kaynak yntemlerinde kullanlan gazlarn tr ve bileimleri, dnyann her gelimilkesinde standartlarla belirlenmitir.Bu konuda lkemizde, Alman DIN 32526ya paralelolarak TS 5618de gazalt kaynak yntemlerinde kullanlan gazlar ile ilgili bilgiler verilmitir.Avrupa Birliinin kurulmasndan sonra, AB yesi devletler bu konuda EN 439u

hazrlamlar ve standart da yrrle girmitir.EN 439, TS5618 ve DIN 32526 ile esastaparalellik gstermektedir.

Elektrodlar :

Elektrod seimi aada belirtilmi olan kriterler gznnde bulundurularak yaplr;

Esas metalin mekanik zellikleri :

Bu kritere gre elektrod seimi, genellikle esas metalin ekme ve akma mukavemetigznne alnarak yaplr; baz durumlarda, zellikle ferritik elikler halinde malzemenin

tokluunun da ( entik-darbe mukavemeti ) gznne alnmas gerekir.

Esas metalin kimyasal bileimi :

Esas metalin kimyasal bileiminin bilinmesi, zellikle renk uyumunun, korozyon direncinin,srnme direncinin, elektrik ve sl iletkenliinin sz konusu olduu durumlarda gereklidir.Bunun yan sra elikler halinde, sdan etkilenen blgede, sertleme oluup olumayacannnceden belirlenmesi bakmndan da esas metalin kimyasal bileiminin bilinmesi gereklidir.Genel olarak, yaln karbonlu ve az alaml elikler halinde elektrod seiminde, en nemlifaktr olarak esas metalin kimyasal bileiminin bilinmesi gereklidir.

Koruyucu gazn tr :

Koruyucu gaz olarak soy gaz veya karmlarnn kullanlmas durumunda bir yanma kaybszkonusu deildir; buna karn bir aktif gaz, rnein karbondioksit veya soy gaz +aktif gazkarm kullanlmas durumunda birtakm yanma kayplar ile karlalr.Aktif gaz kullanlarak eliklerin kaynatlmas halinde az bir miktar demir, oksijen tarafndanoksitlenir ve ortaya kan demir oksit bileimindeki mangan ve silisyum tarafndan redklenir;buradaki silisyum ve mangan kayb elektrod tarafndan karlanmak zorundadr, bu bakmdaneliklerin kaynanda MIG yntemi iin gelitirilmi bir elektrod MAG yntemindekullanlmaz.

Esas metalin kalnl ve geometrisi :

Kaynakla birletirilecek olan paralarn, kaln kesitli veya kark ekilli olmalar halinde,atlamann nlenebilmesi iin kaynak metalinin snek olmas gereklidir; bu durumlarda en iyisneklii salayan kaynak metalini oluturacak trde bir elektrod seilmelidir.

alma ortamnn koullar :

Kaynakl yapnn ar dk veya ar yksek scaklklarda, korozif ortamlarda,bulunmasnn gerekli olduu durumlarda, kaynak metalinin her bakmdan esas metalin

zelliklerini aksettirmesi gereklidir. Ayrca ynergelerde kaynak metalinin baz ek zelliklerede sahip olmas istenebilir ve bu konu da elektrod seiminde ok nemli bir rol oynar.


17/23

Gnmz endstrisinde, elektrod seimini kolaylatrmak amac ile eitli standartlarhazrlanm ve zellikler snflandrlmtr, gereksinimleri karlayacak ve esas metal ile eniyi uyumu salayarak en iyi sonular verecek trde ok eitli tel ve zl tel elektrodlarretilmektedir.

Akm ekli,akmn kayna ve akm iddeti :

MIG- ve MAG- kaynanda, akm ekli olarak doru akm sz konusudur.Yani kaynakjenaratrne yada kaynak redresrne ihtiya vardr.Pratikte genellikle ters kutupla kaynakyaplr.yi bir netice almak iin akm kaynann k geriliminin akma bal olmamasgerekir.Bu art da sabit gerilimli kaynak makinalar yerine getirmektedir.Kaynakta kullanlan akm iddetinin ergime gcne, kaynak diki ve boyutlarna venfuziyete etkisi dier btn parametrelerden daha nemlidir.Sabit gerilim karakteristikli olanMIG-MAG makinalarnda, kaynak akm iddeti tel hz ile birlikte, tel hz ayar dmesindenayarlanr.Tel ilerletme hz arttka, kaynak akm iddeti de artar.Kaynak akm iddeti artncada ergime gc artar.Ar yksek akm iddeti ok geni bir kaynak banyosu ve derin

nfuziyete sebep olduundan delinmelere yol aabilir.ok dk akm iddeti de, ok kt birnfuziyete ve elektrod metalinin para zerine ylmasna neden olur.MIG- kaynanda elektrod apna ve malzemeye bal olarak uygulanan akm iddetleriaada tablo ?? da verilmitir.

Tablo : MIG- kaynak ynteminde elektrod apna ve malzemeye bal olarak seilen akmiddetleri

Malzeme Akm iddeti [Amper]Karbonlu elikler 100-200 180-300 240-380 320-500 400-600

Paslanmaz ve asitedayankl elikler

- - 200-300 - -

Alminyum vealamlar

- - 150-300 180-400 220-450

Bakr ve alamlar - - 200-350 350-580 500-700Elektrod ap [mm] 1,0 1,2 1,6 2,4 3,2

Kaynak gerilimi (ark boyu) :

Sabit gerilim karakteristikli bir kaynak akm retecinde ark gerilimi veya kaynak gerilimi,

elektrod ucu ile i paras arasndaki uzaklk tarafndan belirlenir.Sabit gerilim karakteristikli kaynak akm retelerinde ark gerilimi, akm retecinin ince vekaba ayar dmelerinden kademeli olarak veya baz trlerde ise potansiyometre ile kademesizolarak ayarlanr.Zira, bu tr akm retelerinde, her ark gerilimi deeri iin makine tarafndansabit olarak tutulan bir ark boyu vardr.Sabit akm karakteristikli makinalarda(r: TIG) ise,ark boyunu kaynak ayarlamak zorundadr.Bir uygulama iin ark gerilimi, kullanlan koruyucu gaz, elektrod ap, kaynak pozisyonu,kaynak az biimi ve esas metalin kalnl gz nne alnarak saptanr.Her koulda aynkaynak dikiini veren bir sabit ark boyu mevcut deildir.rnein, ark boyu, ayn gerilim iinhelyum ve karbondioksit kullanlmas halinde, argonun koruyucu gaz olarak kullanlmashaline gre ok daha uzundur.Btn der parametreler sabit tutulmak koulu ile ark

geriliminin artmas durumunda kaynak dikii yaygn ve geni bir biim alr.


18/23

Uygun seilmi bir alma noktas, arkn sakin ve kararl bir ekilde yan ile kendini bellieder.Bir MIG-MAG kaynak akm retecinde sabit gerilim karakteristik ayar olana ne kadarfazla olursa optimal alma noktasnn saptanmasda o derece de kolay olur.Genel olarakstandart akm retelerinde 3 kaba ayar ve 5 adet ince ayar vardr.Bu da toplam 15 kademedegerilim ayar olana salar.

Kaynak pozisyonuna gre akm iddeti ve ark geriliminin seimi aada ekil??de kabacagsterilmitir.


19/23

Aadaki tabloda ise MIG-MAG kaynanda kullanlan ark trleri ve uygulama alanlargsterilmitir.

Sprey ark Uzun ark Ksa ark Darbeli ark

MIG AlminyumBakr

Alminyum-

AlminyumS 1,5 mm

AlminyumBakr

MAGM Alamsz,azalaml veyksek alamlelikler

Alamsz ve azalaml elikler

-

Alamsz,azalaml veyksek alamlelikler

Az alaml ve yksekalaml elikler

MAG - Alaml ve azalaml elikler

Alamsz vealaml elikler

-

Yatay ve olukpozisyonda kalnve orta kalnparalarn ike ve alnbirletirmelerinindolgu ve kapakpasolarnda

Olukpozisyonundakk ve dolgu

pasolarnda

Yatay,oluk veyukardanaaya dikpozisyonlardakaln ve ortakaln paralarnalnbirletirmelerinindolgu ve kapakpasolarnda

Her pozisyonda inceparalarn ike,alnbirletirmelerinde

Her pozisyondakaln paralarn alnbirletirmelerininkk pasolarnda

Tavan,ike tavan,yukardan aa veaadan yukar dik,

kornipozisyonlarnda ike ve alnbirletirmelerinindolgu ve kapakpasolarnda

Her pozisyonda orta vekaln paralarn i keve alnbirletirmelerinin dolguve kapak pasolarnda

Kk paso iin zelhallerde

Az s girdisinin

uygulanmasnn gerekliolduu hallerde

Kaynak hz :

Kaynak hz yar otomatik yntemlerde kaynak, otomatik veya mekanize yntemlerde ise

makine tarafndan ayarlanr.Kaynak hz, kaynak arknn i paras boyunca olan hareketi veya birim zamanda yaplankaynak dikii boyutu olarak tanmlanr.En derin nfuziyet kaynak hznn optimum olduudurumlarda elde edilir.Hzn artmas veya yavalamas hallerinde nfuziyet azalr.

Tor as ve tor hareketleri :

Kaynak elektrodunun veya torcun i parasna gre konumu ve kaynak srasndaki hareketikaynak dikiinin biimini etkileyen paremetrelerden bir tanesidir.MIG-MAG kaynanda sola ve saa kaynak yntemi kullanlabilir.Torcun kaynak yaplan iparasna tam dik olarak tutulmas halinde sa ve sol kaynak arasnda sonu ynnden bir

fark grlmez.Buna karlk kaynak torcu 30ye kadar bir hareket as ile tutulduu zamansol ve sa kaynan diki biimi zerine olan etkisi ak bir ekilde grlr.Hareket as


20/23

30yi amad srece, bu a, kaynan kaynak tarafndan kontrolne yardmc olur.Kaynak kaynak banyosunu ve elektrod ucunun ergimesini rahatlkla grebildii iin dikiinkalitesi ykselir.Buna karlk bu deer aldnda nfuziyet azalr ve diki incelir, budurumda kaynak hznn arttrlmas gerekir.Saa kaynak daha ok eliklerin kaynanda tercih edilirken, sola kaynak ise alminyum

paralarn kaynanda tercih edilir.MIG-MAG ynteminde kaynak dikiinin biimine, kaynak dikiinin yataya nazaran konumuda byk lde etkilidir.nk kaynak srasnda banyo sv haldedir ve kaynak az iindeyerekiminin etkisi ile akmak ister.Tor hareketleri, birletirme pozisyonlarna gre seilir.Kaynak yetitikten sonra kendiergonomik yapsna ve iin biim ve konumuna en uygun hareketleri kendisigelitirecektir.Ancak rnek olarak yatay oluk pozisyonunda elektrodun ucunu zig-zaghareketleri ile,yatay pozisyonda i ke dikii halinde ise de helisin izdmn andranbiimlerde hareket ettirmek doru olur.

3 . 5 . 3 . BME GRE BRLETRME HATALARI

Biimden kaynaklanan birletirme hatalarna Ek-2de yer verilmitir.


21/23


22/23


23/23

kaynak_teknigi

Documents