ЭКСПОРТЫГ ДЭМЖИХЭД ГАДААДЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫГ

АШИГЛАХ АРГА ЗАМ

Á.Õèøèãìàà ÎÓÕ-4

ЭКСПОРТЫГ ДЭМЖИХЭД ГАДААДЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫГ

АШИГЛАХ АРГА ЗАМ

Агуулга • Удиртгал хэсэг

1. Экспортын салбарыг гадаадын хөрөнгө оруулалтаар дэмжих онол аргазүйн үндэс– Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт, онол болон онолын орчин үеийн

хандлагууд– Экспортын үйлдвэрлэлийг хөрөнгө оруулалтаар дэмжиж чадсан орнуудын туршлага

арга зам

2. МУ-ын экспортын салбар дахь ГХОын оролцоо үүрэг үр ашигт хийх шинжилгээ – Экспортын салбар дахь ГХО-ын нийт хэмжээ бүтцэд хийсэн шинжилгээ – Экспортын салбарын өсөлт хөгжилд ГХО-ын үзүүлж буй нөлөө, түүнийг

тодорхойлох нь – Экспортын салбарт ХО-ыг дэмжих чиглэлээрх хууль эрхзүйн болон бизнесийн орчин,

төрийн зүгээс авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ

3. ГХО-аар экспортын салбарын үйлдвэрлэлийг дэмжих боломж арга зам – Стратегийн чухал ач холбогдол бүхий салбаруудад ХО-ыг нэмэгдүүлэх арга замууд – Экспортын салбарт орж ирж буй хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийг дээшлүүлэх – Стратегийн чухал ач холбогдол бүхий салбаруудад ХО-ыг нэмэгдүүлэхэд төр засгийн

зүгээс авах арга хэмжээ• Дүгнэлт, санал• Ном зүй

Сэдвийн үндэслэл:

Эдийн засгийн хямрал үргэлжилж, гадаад худалдааны болон төлбөрийн алдагдалтай байгаа зэрэг нь улс орны эдийн засгийн хөгжлийг түргэтгэх шинэ стратегийн бодлогыг шаардаж байна. Өөрийн орны нөөц баялагийг ашиглаж үйлдвэрлэл үйл ажиллагаа явуулж түүнийгээ дэлхийн зах зээлд гаргах гэхлээр Монгол улс нь хөгжиж буй, орлого багатай орон учраас ийм хуримтлалыг бий болгох, түүнийг эдийн засгийн өсөлтөнд ашиглах боломж хангалттай биш юм. Тèéмээс гадаадын хөрөнгө оруулалтын экспортын салбар дахь үр өгөөжийг хэрхэн нэмэгдүүлэх талаар зайлшгүй судалж үзэх шаардлагатай юм.

Äèïëîìûí àæëûí çîðèëãî:

Монгол улс дахь экспортын салбар дахь гадаадын хөрөнгө оруулалтын бүтэц хэмжээ болон үр өгөөжийг судалж дүгнэлт өгөх экспортын салбарыг хөрөнгө оруулалтаар хэрхэн дэмжих арга замыг тодорхойлох

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ: ЭКСПОРТЫН САЛБАРЫГ ГАДААДЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТААР ДЭМЖИХ ОНОЛ, АРГА ЗҮЙН ҮНДЭС

1. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт, онол болон онолын орчин үеийн хандлагууд

Ерөнхий ойлголт Онолын орчин үеийн хандлагууд

- Монополист давуу талын онол /Monopolist

Strenght Theory

- Олон улсын бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн

онол

- Боломжийн онол

- Никербокерийн онол /Knickerbockers Theory/

- Грехэмийн онол /Graham Theory/

- Интернационалчлах онол /Internationalize Theory/

- Олон улсын үйлдвэрийн тухай Даннингийн Эклетик онол

/Dunning Eclectic Theory/

2. Экспортын үйлдвэрлэлийг хөрөнгө оруулалтаар дэмжиж чадсан орнуудын туршлага арга зам

Экспортын салбар дахь ГХО-ын нийт хэмжээ бүтцэд хийсэн шинжилгээ

94 óëñ

9327 êîìïàíè

3,013,161.94 ìÿ àì äîëëàð

Ýõ ñóðâàëæ: Ãàäààäûí Õºðºí㺠Îðóóëàëòûí Ãàçàð

ÃØÕÎ-ûí õýìæýý 1000 àì äîë

52%

21%

5%1%0%

3%0%

1%16%

0%

Хөрөнгө оруулалтийн салбараар хийсэн экспортын бүтэц

Геологи, уул уурхайн эрэл хайгуул, олборлолтхөнгөн үйлдвэр Мал аж ахуйн гаралтай түүхий эдийн боловсруулалттээвэрХүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлХАА, газар тариалан, МААСоёл урлаг, боловсрол, шинжлэх ухааны хэвлэлмебель модон эдлэлүнэт зүйл бэлэг дурсгалбусад

Эх сурвалж: Статистик мэдээлэл дээр тулгуулан хийсэн ангилал

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 -

100,000.0

200,000.0

300,000.0

400,000.0

500,000.0

600,000.0

Геологи, уул уурхайн эрэл хайгуул, олборлолтХөнгөн үйлдвэрМал аж ахуйн гаралтай түүхий эдийн боловсруулалт

Se-ries1

-

20,000.0

40,000.0

60,000.0

80,000.0

100,000.0

120,000.0

140,000.0

хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын нэгж компанид ноогдох ХОуул уурхайн салбарын нэгж компанид ноогдох ХОмал аж ахуйн гаралтай түүхий эдийн боловсруулалтийн салбарын нэгж компанид ноогдох ХОíýã êîìïàíèä íîãäîõ äóíäàæ ÕÎ-í õýìæýý

1000 àì äîë

Ýõ ñóðâàëæ: Ãàäààäûí Õºðºí㺠Îðóóëàëòûí Ãàçàð

ГХО-тай нэгж аж ахуй нэгжид ногдох дундаж ХО-н хэмжээ

Экспортын голлох салбаруудад хийгдэж байгаа хөрөнгө оруулалтын хэмжээ

1000 àì äîë

Экспортын салбарууд болон тэдгээрт орж байгаа хөрөнгө оруулалтын харилцан хамаарал /Корреляцийн шинжилгээ/

Хамаарал

Нийт хэмжээ 0,923196

Уул уурхайн салбар 0,771662

Хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбар 0,53433

Мал аж ахуй гаралтай түүхий эд боловсруулах үйлдвэр

0,407601

Хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 0,182751

ХАА, газар тариалан мал аж ахуй 0,184593

Соёл урлаг, шинжлэх ухаан -0,05628

Мебель модон эдлэл -0,21526

Үнэт зүйлс бэлэг дурсгал -0,04531

Экспортын салбарын өсөлт хөгжилд ХО-ын үзүүлж буй нөлөө, түүнийг тодорхойлох нь

ДНБ салбараар

20%

0%

24%

4%2%2%

7%

1%

9%

3%

7%

3%3%

1%

1%

3%10%

Chart Title

ÕÀÀ, àí àãíóóð, îéí àæ àõóéÇàãàñ áàðèëòÓóë óóðõàé, îëáîðëîõ ¿éëäâýðÁîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðÖàõèëãààí, äóëààíû ¿éëäâýðëýë, óñàí õàíãàìæÁàðèëãàÁººíèé áîëîí æèæèãëýí õóäàëäàà, ãýð àõóéí áàðààíû çàñâàðëàõ ¿éë÷èëãýýÇî÷èä áóóäàë, çîîãèéí ãàçàðÒýýâýð, àãóóëàõûí àæ àõóé, õîëáîîÑàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýý õèéõ ¿éë àæèëëàãàà¯ë õºäëºõ õºðºíãº, ò¿ðýýñ, áèçíåñèéí áóñàä ¿éë àæèëëàãààÒºðèéí óäèðäëàãà, áàòëàí õàìãààëàõ, àëáàí æóðìûí äààòãàëÁîëîâñðîëÝð¿¿ë ìýíä, íèéãìèéí õàëàìæÍèéãýì, áèå õ¿íä ¿ç¿¿ëýõ áóñàä ¿éë÷èëãýýÑàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí øóóä áóñ ¿éë÷èëãýýÁàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé öýâýð òàòâàð

Ýõ ñóðâàëæ: Ñòàòèñòèêèéí ýìõýòãýë 2007

2004-2007 оны нийлбэр дүнгээр

Уул уурхайн салбарò

Dependent Variable: EXPORT

Method: Least Squares

Date: 05/29/09 Time: 10:39

Sample: 1995 2008

Included observations: 14

VariableCoefficien

t Std. Error t-Statistic Prob.  

C 298833.2 84163.96 3.550608 0.0040

FDI 1.892053 0.450189 4.202798 0.0012

R-squared 0.595463     Mean dependent var 566369.8

Adjusted R-squared 0.561751     S.D. dependent var 311189.1

S.E. of regression 206008.3     Akaike info criterion 27.44078

Sum squared resid 5.09E+11     Schwarz criterion 27.53208

Log likelihood -190.0855     F-statistic 17.66351

Durbin-Watson stat 0.836754     Prob(F-statistic) 0.001226

Dependent Variable: EXPORT

Method: Least Squares

Date: 05/29/09 Time: 11:08

Sample: 1995 2008

Included observations: 14

Variable

Coefficie

nt Std. Error t-Statistic Prob.  

C 484497.0 90209.44 5.370802 0.0002

FDI 2.402051 0.288671 8.321077 0.0000

R-squared 0.852290     Mean dependent var 1135912.

Adjusted R-squared 0.839981     S.D. dependent var 419267.3

S.E. of regression 167716.9     Akaike info criterion 27.02951

Sum squared resid 3.38E+11     Schwarz criterion 27.12080

Log likelihood -187.2065     F-statistic 69.24033

Durbin-Watson stat 0.910457     Prob(F-statistic) 0.000003

Нийт хэмжээнд

Боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт

Dependent Variable:EXPORT

Method: Least Squares

Date: 05/29/09 Time: 10:47

Sample: 1995 2008

Included observations: 14

VariableCoefficie

nt Std. Error t-Statistic Prob.  

C 47954.36 10251.85 4.677630 0.0005

FDI 1.561625 1.009946 1.546246 0.1480

R-squared 0.166138     Mean dependent var 58497.83

Adjusted R-squared 0.096650     S.D. dependent var 30137.22

S.E. of regression 28643.84     Akaike info criterion 23.49483

Sum squared resid 9.85E+09     Schwarz criterion 23.58612

Log likelihood -162.4638     F-statistic 2.390876

Durbin-Watson stat 0.805695     Prob(F-statistic) 0.148000

Dependent Variable: EXPORT

Method: Least Squares

Date: 05/29/09 Time: 11:00

Sample: 1995 2008

Included observations: 14

Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.  

C 35395.02 4611.014 7.676190 0.0000

FDI 1.224702 1.882332 0.650630 0.5275

R-squared 0.034075     Mean dependent var 37317.82

Adjusted R-squared -0.046419     S.D. dependent var 12946.31

S.E. of regression 13243.39     Akaike info criterion 21.95195

Sum squared resid 2.10E+09     Schwarz criterion 22.04324

Log likelihood -151.6636     F-statistic 0.423320

Durbin-Watson stat 0.491696     Prob(F-statistic) 0.527547

ХАÀ, Ãàçàð òàðèàëàí, мал аж ахуйн салбарò

Экспортын салбарт ХО-ыг дэмжих чиглэлээрх хууль эрхзүйн болон бизнесийн орчин төрийн зүгээс авч хэрэгжүүлж буй

арга хэмжээ

Монгол улс дахь гадаадын хөрөнгө оруулалтын асуудлыг зохицуулж буй эрх зүйн олон улсын эх сурвалжуудыг дотор нь:

• ДХБ/ÒÕЕХ-ийн хүрээн дэх хөрөнгө оруулалтыг зохицуулах эрх зүйн эх сурвалжууд

• Хөрөнгө оруулалтын асуудлаархи Дэлхийн банкны эх сурвалжууд• НҮБ-аас гаргасан хөрөнгө оруулалтын асуудлаархи эрх зүйн эх

сурвалжууд• Хөрөнгө оруулалтын бус нутгийн болон олон талт хэлэлцээрүүд• Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, экспортыг дэмжих чиглэлээрх

дотоодын үйл ажиллагаа болон хууль тогтоомжууд

ÃÀÄÀÀÄÛÍ ÕªÐªÍê ÎÐÓÓËÀËÒÀÀÐ ÝÊÑÏÎÐÒÛÍ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉà ÄÝÌÆÈÕ ÁÎËÎÌÆ ÀÐÃÀ ÇÀÌ

Стратегийн чухал ач холбогдол бүхий салбаруудад ХО-ыг нэмэгдүүлэх арга замууд

Экспортын салбарт орж ирж буй хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийг дээшлүүлэх

Стратегийн чухал ач холбогдол бүхий салбаруудад ХО-ыг нэмэгдүүлэхэд төр засгийн зүгээс авах арга хэмжээ

Ñòðàòåãèéí чóõàë àч õîëáîãäîë á¿õèé ñàëáàðóóäàä ÕÎ-ûã íýìýãä¿¿ëýõ àðãà çàìóóä

• “Засгийн газрын 2008 оны 83-р тогтоол”-д монгол улсын тэргүүлэх ач холбогдол бүхий салбаруудийг гаргасан байдаг эдгээр салбаруудад хөрөнгө оруулалт ихээхэн орж ирдэг, экспортод тухайн салбарын бүтээгдэхүүн нь ихээр гардаг уул уурхай, хөдөө аж ахуй болон, хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарууд орсон байна. манай орны хувьд эдгээр салбаруудад хөрөнгө оруулалт хийх боломж нөхцөл арга замын талаар авч үзье.

Хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарт

Хямд ажиллах хүчин Гадаадын зах зээлээс олгож буй

хөнгөлөлт чөлөөлөлт

• Тоног төхөөрөмжийн импортын таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх

• Хөрөнгө оруулагчдад худалдааны хөнгөлөлт чөлөөлөлтийн талаар таниулах

• Дэд бүтэц, зам тээврийг сайжруулах

• Дотоодын түүхий эдийн нөөцийг нэмэгдүүлэх

Dependent Variable: EXPORTMethod: Least SquaresDate: 05/29/09 Time: 10:42Sample: 1995 2008Included observations: 14

Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.  

C 208102.2 25189.78 8.261374 0.0000FDI 2.685935 1.226574 2.189786 0.0490

R-squared 0.285509     Mean dependent var 242529.1Adjusted R-squared 0.225968     S.D. dependent var 83702.85S.E. of regression 73641.02     Akaike info criterion 25.38336Sum squared resid 6.51E+10     Schwarz criterion 25.47465Log likelihood -175.6835     F-statistic 4.795164Durbin-Watson stat 0.443475     Prob(F-statistic) 0.049027

Харин хөдөө аж ахуйн салбар дахь хөрөнгө оруулалтын хэмжээг

нэмэгдүүлсэнээр тухайн салбарын экспортын

хэмжээ төдийлөн нэмэгдэж чаддагүйг дээр

хийсэн судалгаанаас харж болох юм.

• ХАА-н салбар дахь Засгийн газраас дэмжсэн төслүүдийг гадаад хандивлагч орнуудын зөвөлгөөнд тавьж танилцуулах

• Төслүүдийг олон улсын байгууллагууд болон Гадаадын Хөрөнгө Оруулалт Гадаад Худалдааны Агентлагийн шугамаар сурталчлах

• ХАА-н гаралтай түүхий эд боловсруулах үйлдвэрүүд дэхь хөрөнгө оруулалтыг дэмжих

Хөдөө аж ахуйн салбар

Уул уурхайн салбарт

Ä/

ä

Îðäûí

íýð

Àøèãò

ìàëòìàëûí

òºðºë

ͺºö

1 Õóñò

óóë

Òºìºð 4.4 ñàÿ.òí Fe

2 Öàâ Õàð

òóãàëãà,

öàéð

3.5 ñàÿ.òí õ¿äýð, 226.2 ìÿ.òí

Pb, 123.3 ìÿ.òí Zn

3 Áàðãèëò Òºìºð 31 ñàÿ.òí

4 Òºìºðòýé Òºìºð 229.3 ìÿ.òí

5 Îþó

òîëãîé

Çýñ, àëò 24 ñàÿ.òí Cu, 720 òí Au

6 Öàãààí

ñóâàðãà

Çýñ,

ìîëèáäåí

240 ñàÿ.òí õ¿äýð, 13.3 ñàÿ.òí

Cu, 48.2 ìÿ.òí Ìî

7 Óëààí Õàð

òóãàëãà,

öàéð

14.8 ñàÿ.òí õ¿äýð, 186.4 ìÿ.òí

Pb, 245.8 ìÿ.òí Zn

8 Ìàðäàé Óðàí …ìÿ.òí õ¿äýð…òí U

9 Òàâàí

òîëãîé

Í¿¿ðñ 7.0 ñàÿ.òí

19901991

19921993

19941995

19961997

19981999

20002001

20022003

20042005

20062007

010002000300040005000600070008000

àì äîëëàð

Дэлхийн зах зээл дээрх зэсийн үнэ

Эх сурвалж: London Metal Exchange

Эх сурвалж: www.kitco.com

Èðýýä¿é á¿õèé íººö îðä ãàçðóóä

Эх сурвалж: Ìîíãîë óëñûí Ерөнхий сайдын ажлын алба

Хэдий энэ салбарт давуу тал их байгаа ч гэсэн мàíàé улсын ç¿ãýýñ óóë óóðõàéí îëáîðëîëòûí ¿éë àæèëëàãààíä òóëãàðààä áàéãàà òóëãàìäñàí àñóóäàëóóäûã ÿàðàëòàé áºãººä çºâ ç¿éòýé õýëýëöýí øèéäâýðëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà

Òóõàéëáàë: • Õºðºí㺠îðóóëàãчèéí õóóëü ýðõç¿éí îðчèíûã áîëîâñðîíãóé

áîëãîõ,• Äýä á¿òýö çàì òýýâðèéí õºãæèëä àíõààðëàà õàíäóóëàõ • Ýíý ñàëáàð äàõü òàòâàðûí äàðàìòûã áóóðóóëàõ • Ìàíàé îðíû ýêñïîðòûí èõýíõ õóâü íü õàãàñ áîëîâñðóóëñàí

ò¿¿õèé ýä áàéäàã ýíý íü ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä ñºðºã ¿ð äàãàâðûã àâчèðñààð áàéíà. Èéìýýñ óóë óóðõàéí òîìîîõîí îðäóóä äýýðýý òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéã áèé áîëãîõîä чèãëýñýí öîãö àðãà õýìæýý àâàõ

• Îþóòîëãîé, òàâàí òîëãîéí òîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýýã ÿàðàëòàé õèéõ èíãýñíýýðýý ìàíàé îðíû ºìíº òóëãàðààä áàéãàà ñàíõ¿¿ãèéí õ¿íä àñóóäëûã øèéäâýðëýõ áîëîëöîîòîé áîëîõ þì.

Ýêñïîðòûí чèãëýëä îðæ èðæ áàéãàà õºðºí㺠îðóóëàëòûí ¿ð ºãººæèéã äýýøë¿¿ëýõ

Экспортын салбарт хйигдэж байгаа хөрөнгө оруулалтын хэмжээг үр өгөөжтэй болгохын тулд тухайн салбар хийгдэж буй хөрөнгө оруулалтаар хэрхэн илүү их экспортыг бий болгох асуудал юм.

Иймд: • Ìàíàé îðíû ýêñïîðòûí èõýíõ õóâü íü õàãàñ áîëîâñðóóëñàí ò¿¿õèé ýä

áàéäàã ýíý íü ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä ñºðºã ¿ð äàãàâðûã àâчèðñààð áàéíà. Èéìýýñ óóë óóðõàéí òîìîîõîí îðäóóä äýýðýý òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéã áèé áîëãîõîä чèãëýñýí öîãö àðãà õýìæýý àâàõ , èíãýñíýýð ãàäààä çàõ çýýë äýýð èë¿¿ ºíäºð ¿íýýð ãàðãàõ áîëîìæòîé áîëîõ þì.

• Боловсруулах салбарт шинэ технологи нутагшуулж дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх чадвартай бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн бүтцийг бий болгоход хөрөнгө оруулалтыг чиглүүлэх

• Бараа бүтээгдэхүүнийг гадаад зах зээлд сурталчилах арга хэмжээг эрчимжүүлэх

• Зуучлагчгүйгээр дэлхийн зах зээлд гарах боломжийг бий болгох

Ñòðàòåãèéí чóõàë àч õîëáîãäîë á¿õèé ñàëáàðóóäàä ÕÎ-ûã íýìýãä¿¿ëýõ òºð çàñãèéí

ç¿ãýýñ àâàõ àðãà õýìæýý

ГХОГ болон бусад хэрэгжүүлэгч газаруудаараа дамжуулан: • Бараа бүтээгдэхүүнийг гадаад зах зээлд сурталчлах, • Хөрөнгө оруулалтын хууль тогтоомж, засгийн газрын

хөтөлбөр, төслийн тухай мэдээллийг гадаад хэлээр бэлтгэн мэдээллийн сан бүрдүүлж, сурталчлах арга хэмжээг эрчимжүүлэх үйл ажиллагааг шат дараалалтай авч хэрэгжүүлэх

• Гадаадын хөрөнгө оруулагчдад тохиолдож байгаа бас нэг бэрхшээл бол мэдээллийн хомсдол бөгөөд түүнийг гадаадын томоохон хөрөнгө оруулагчдад түгээх явдал юм.

Ñòðàòåãèéí чóõàë àч õîëáîãäîë á¿õèé ñàëáàðóóäàä ÕÎ-ûã íýìýãä¿¿ëýõ òºð çàñãèéí ç¿ãýýñ àâàõ àðãà

õýìæýýМонгол улсын уул уурхайн салбар нь экспортын хэмжээ болон эдийн засгийн өсөлтөнд

үлэмж хувь нэмэр оруулах нөөц бололцоотой боловч засгийн газрын зүгээс дараах зүйлийг

бүрдүүлж мөрдөхөөс түүний хөгжил ихээхэн хамаарах болно.

Үүнд:• Тухайн салбарыг дэмжиж хөгжүүлэх талаар засгийн засгийн гүйцэтгэх үүргийг

тодорхой заасан бодлого,• Ашигт малтмалын нөөцийг олж тогтоон тогтвортой байдлаар ашиглахад шаардлагатай

хөрөнгө нөөц, удирдлага, технологи бүхий дэлхийн хэмжээний хөрөнгө оруулагчдыг татан үйл ажиллагаа явуулах нөхцлийг хангахад чиглэсэн бодлого журам,

• Уул уурхайн салбарын үр дүнтэй ажиллаж чаддаг мэргэжлийн байгууллагууд, хяналт тавихад шаардлагатай төрийн захиргааны өндөр чадавхи,

• Монгол улс Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг яаралтай байгуулж Засгийн газар бодитой хүлээлт агуулж ашигт малтмалын хөгжлийг дэмжиж байгаа гэсэн дохиог хөрөнгө оруулагчдад илгээх.

• Татварын орчинг боловсронгуй болгох

ДҮГНЭЛТ, САНАЛСудалгааны үр дүнд тулгуурлан ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòààð

ìîíãîë óëñûí ýêñïîðòûí ¿éëäâýðëýëèéã дэмжих арга замын талаар доорх дүгнэлт хийж, санал дэвшүүлж байна.

1. Аливаа улс орны нийгэм эдийн засгийн хөгжилд гадаадын хөрөнгө оруулалт шийдвэрлэх нөлөө үзүүлдгийг эрдэмтэн судлаачид тодорхойлсон байдаг. Иймд Монгол орны хөгжил буурай, эдийн засгийн хөгжил сул, хөрөнгө санхүүгийн боломж хязгаарлагдмал өнөөгийн нөхцөлд гадаадын хөрөнгө оруулалтын чухлыг хүлээн зөвшөөрч, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг ýêñïîðòûí тэргүүлэх ач холбогдол бүхий салбартаа идэвхижүүлэлтийн бодлогыг үр дүнтэй хэрэглэж нэгэнт орж ирсэн гадаадын хөрөнгө оруулалтыг оруулж ирээд орхих биш нягт хамтран ажиллах механизмыг бүрдүүлж Засгийн газрын зүгээс хөрөнгө оруулалтын харилцан ашигтай байх урамшуулал инсентивийг идэвхитэйгээр санал болгох шаардлагатай байна.

2. Манай орны хувьд экспортын голлох салбарын нэг болох уул уурхайн салбарт хийгдэж байгаа хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нь экспорт цаашлаад ДНБ-ийг өсгөхөд чухал ач холбогдолтой байна. иймд уг салбарын хөрөнгө оруулалтыг ЗГ-ын зүгээс хөхүүлэн дэмжих шаардлагатай байна.

3. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хууль эрх зүйн орчинг улам бүр боловсронгуй áîëãîõ, олон улсын жишигт нийцүүлэн сайжруулж, тогтвортой бàéëãàх явдал тэргүүн зэргийн ач холбогдолтой байна.

4. Ýðäýìòýí Hanson (2001)-íû íîòîëæ áàéãààãààð îðëîãûí òàòâàð áàãà áàéõ íü ÃØÕÎ-ûã òàòàõàä òºäèéëºí íºëººëäºãã¿é áàéíà. Òèéìýýñ тэргүүлэх ач холбогдол бүхий салбартаа ãàäààäûí øóóä õºðºí㺠îðóóëàëòûã òàòàõûí òóëä õºðºí㺠îðóóëàëòûí èë¿¿ òààëàìæòàé îðчèíã á¿ðä¿¿ëýõ, òóõàéëáàë ýäèéí çàñãèéí ºíäºð ºñºëò, ºíäºð áîëîâñðîëòîé àæèëëàõ õ¿чèí, ñàéòàð õºãæñºí äýä á¿òöèéã áèé áîëãîõ çýðýã àñóóäàëä èë¿¿òýé àíõààðàõ íü ç¿éòýé..

5. Ашигт малтмалын орд газруудыг болон тэргүүлэх салбарт хэрэгжүүлэх төслүүдийн талаарх мэдээллийн чанар, агуулгыг боловсронгуй болгож, мэдээлэл сурталчилгааг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад хүргэх ажлыг шинэ шатанд гаргах, стратегийн чóõàë ач холбогдол á¿õèé Îþóòîëãîé, Òàâàíòîëãîé ãýõ ìýò орд газруудыг ÿàðàëòàé эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах øààðäëàãàòàé áàéíà

6. Óóë óóðõàéí òîìîîõîí îðä ãàçðóóäûã ò¿øèãëýñýí áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð¿¿äèéã áèé áîëãîõ òýãñýíýýð ãàäààä çàõ çýýëä èë¿¿ ºíäºð ¿íýýð ãàðãàõ áîëîìæòîé áîëîõ þì.

Thanks for your attention