အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ခတ မာငးခတ မာငးခတ မာငး အတအတ ၂၂၊၊ အမတအမတ ၄၄

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အယဒတာ အာ ဘာ ြမနမာနငငမာ စာ ပစစစ ရး မရ တာဘးလားဆတ မးခနးက ခတ မာငးက ဒတပတ ြဖကညမယ။ စာ ပစစစ ရး၊ အဂလပလ censor က များ သာအားြဖင အစးရခနထားတ လတစက စာဖတသ တ၊ ရပရငကညသ တ၊ သချငး နား ထာငသ တ၊ တနညး ြပညသ တက ဒါ တဖတသငတယ။ ဒါ တ တာ မဖတသင၊ မကညသင၊ နားမ ထာငသငဘးဆ ပး အဆးအြဖတ ပးတာက ဆငဆာလပတယလ နားလညကတယ။ ဒ နရာမာ ြပညသလထရ နငင ရး၊ စာရတပငးဆငရာ စ တကဘာလ ဆတာက ဒလတစက ဆးြဖတ ပး နတာ

ြဖစတယ။ ဒ န ခတမာ ြမနမာြပညမာ ဆငဆာမရ တာဘးဆ ပး ကျယကျယြပနြပန ြပာလာကတယ။ ဒါ ပမယ လ တက ဥပ ဒ တ စညးမျဉး တန ဆထားတ ဆငဆာ regulative censorship ကပ ဆငဆာလ ခ ပး ဆငဆာဘတမရ တာဘး။ စညးမျဉး တမရ တာဘးဆ ပး ဝမးသာကတယ။ တကယတမးမာ ြမနမာြပညမာ အြမစတယ နတ ယဉ ကျးမဆငဆာ၊ လအဖအစညးထ ကငဆာလ ြမစပားနာလ ြဖစ နတ existential censorship ပ ခ ခ ၊ constitutive censorship ပ ခ ခ ကာကစရာ ကာငးတ၊ တာ တာန ဖျကလရမာ မဟတတ ဆငဆာ ကး ထနထညန ရ နတာက

လ တ သတမမမကဘး။ စညးမျဉးစညးကမး တထတတ၊ စာရက တက မငသတတ၊ ဆတ ဖတ၊ ရပရငဖလင တက ကတ ကးန ညပတ ဆငဆာဘတ တာ မရ တာဘး။ ဒါ ပမယ မဆလလကထကကတညးက ရခတ ဒဆငဆာဘတ ယဉ ကျးမ ကာင အရယ ရာက ပးသား ဗမာ တဟာ ဆငဆာဘတ မရ တာသညတင ဆငဆာဘတချမတ ပးခတ ယဉ ကျးမ ဘာငအြပငဘကက စဉးစားနငဖ သပခကသား ပ။ တာငအဖရကက စာ ရးဆရာလြဖစ၊ ၂ဝဝ၃ခနစက နဘယစာ ပဆရငလ ြဖစတ ကတဇ (J M

Coetzee) ဟာ ဆငဆာဆတာဟာ ပါဝါရတလတနးစားက သတအတက ရာ ပါဝါမတ လတနးစားအတကပါ စကားလး တ၊ အမတသညာ တ၊ ဘာသာစကား တ ထငထား ပးခတာလ ဆတယ။ ဆငဆာနပတသက ပး စာအပ တ ရးခတ ပါ မာက ဂျနဆန (Sue Jensen) က တာ ဆငဆာဆတာ အြဖစအပျက တ၊ လပထးလပနညး တ၊ အပချပသ တန ပတသက ပး ဘယလြမငရမယ၊ နားလညရမယဆတာက လတစက ြပဌာနး ပး နတာတ။ သက ဆငဆာဆတာ ပါဝါမ တက ကနသတဖ ပါဝါရသ တ ဖနတးတာအားလးက ဆငဆာလ သတမတတယ။ ပါဝါရသက ဘာမြပနမ ြပာနငြခငး silence ကလ ယဉ ကျးမဆငဆာလ သက အဓပာယ ဖာတယ။ စညးမျဉးစညးကမး ဘာင တမရ တာတာကပ ဆငဆာမရ တာဘးလ နားလညသ တအတက ဂျနဆနက ယဉ ကျးမဆငဆာ၊ အသတတ နြခငးကက ပါဝါရသ တရ ဆငဆာမ နတာဆတာက သတ ပးထားတယ။ သ ြပာတာက ဗမာအ ရးမာ ချသးကညရင ြမနမာနငငမာ ဆငဆာရ နတာ၊ ရ နတာမ ကာကစရာ ကာငး လာက အာင ပါဝါမ န တက ပါဝါရသ တက ဆကလကဖထား နငဖ ရ နတာက တရမယ။ အခြမငရတ ကချငအ ရး၊ လကပ တာငးအ ရး၊ ရဟငဂျာအ ရး တမာ ြပဿနာကဘာဆတာ ပါဝါရသတချက သတစကားလး တန ဖာြပကတယ။ ဒ နရာမာ ပါဝါရသဆတာ အစးရကပ ြပာတာမဟတ။ အစးရ၊ အစးရ သစာခ အတကအခ၊ ခရန၊ လလတတနးစားန ြပြပင ြပာငးလ ရး ကာင ြမနြမန ကး အကျ းရလာ နတ လတနးစား တ၊ အပစ တပါတယ။ အြဖစအပျက တက

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

သတ ြဖစ စချင၊ နားလည စချငတ စကားလး တန ပ ဖာတယ။ သတက ဆနကျငသ တက သတကပ နာမညဆး တ ပးတယ။ ဥပမာ ကအငအက ငမးချမး ရးစားပသ ရာကမလာ သာ တဖတညး သာအဖ ၊ လကပ တာငးကလ တက တငးြပညရငးနးြမပန ရးအတက အဟနအတား ြဖစ န သာ အကမးဖကမက လလားသများ၊ ရဟငဂျာအ ရး လပရားသ တက တငးြပညသစာ ဖာက၊ ဒ အာငဆနးစကညက ဝဖနသ တက အဆးြမငသ တ၊ လက တမကျသ တ စသြဖင နာမည တ ပး၊ အြဖစအပျက တက သတထနးချပထားတ စကားလး တ၊ ဘာသာစကား တနပ ဖာြပကတယ။ လ တကလညး အဒစကားလး တန ပ ဖာထားတအတငး ြဖစရပ တ၊ လပရားမ တက နားလညကတယ။ အဒ ဘာငထက ကျာ ပး မကညရ၊ မြမငရ၊ မးခနးမထတရ ကဘး။ ပါဝါရသ တရ ချ ပးတ ဘာသာစကားလငးက လကကတယ။ ြဖစရပ တက သတ ကပ ပးထားတ ဘာငထကပ နားလညဖ ကးစားကတယ။ ကျနတလ တက အဖျကသမားလ သတမတလကက တာတယ။ မဒယာ တကလ ဒလငးပလက နတာ များတယ။ ဟနဝငး အာင တက လဆးစာရငးထ သငး နတာ၊ ကအငအက ကျာကစမး တ ကာင စစတက နတာလ ဖာြပတာ ကာတနးဆရာ တ၊ မဒယာ တ ရ တနးက ပါတယမဟတလား။

ဒါ တဟာ ြမနမာြပညမာ ရ နတ လတတ လာ ယဉ ကျးမဆငဆာကးပ။ မဆလ ခတမာ ကးခသ တ ြပာခတ ကယလပလလ ဘာမြဖစမာ မဟတဘး။ တတတတ န၊ ငမ ငမ နဆတ အသတတဆငဆာန လ တ မတရားတာ တက ြပနမ ြပာ အာင၊ မလပ အာင ဖထားတာရ သး တယ။ ဒလ ဆငဆာ တရ နသမ ြမနမာ စာနယဇငး လာကလတလပ ပ။ လ တလ ဆငဆာ အာကက လတ ပလ ြပာလ မရဘးလ ခတ မာငးက သးသပတယ။

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

မာတကာ

အယဒတာ အာေဘာ .......................................................................................................................2

ကဗျာ................................................................................................................................5

ေကးနသနးတ ေတာင ပတ ...........................................................................................................5 ေ ည ...............................................................................................................................................5

ဆာငးပါး.........................................................................................................................5

သ စမးမဆန အထးမကျနဖ .............................................................................................................5 ဆရာမတင တပညမခချငက သ များ ...............................................................................................7 ေနာကြပနဆေနေသာ .................................................................................................................. 10

ဘာသာြပန ၀တတ...........................................................................................................11

တမလနဘဝက သ ခယမေလး ..................................................................................................... 11

သးသပချက.....................................................................................................................17

“တ ငး ” “ရငး ” “သား”၊ Social Construction င Critical လ မ ေရး သပပ သ ေတသန .......... 17

သမငး ............................................................................................................................23

အစနးများေခတ -အပ ငး ၇ ............................................................................................................ 23 အခနး စ - ကမဘ ာေတာလနေရး .................................................................................................... 23

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ကဗျာ

ကးနသနးတ တာငရပတ

ထနးရကကကာ ထနးရကမးခ၊ ရးရးသားသား ထနးရပဖျားမာ၊ နား နအပစက သနပခါး လး ပါးြပင မးတယ။ ကးန ရာငလက

လငးမထက။ ထနးလကြပားန အသကကကာ၊ ြမယာတကပ ခ းရ တာငည ၊ သးရ မာငက အဇာမငးဇာ၊ ဇာတာ ပရက အသကထကဆး၊ အြပးနက ၀က မးသလား၊ ဆညတညသလား၊ ထနသလားကယ။ ကး ရာငကျညဆ

ရငကမန တာ။ ကယအားကယကး၊ တာငမကျးဘး ကယဂဏသကာ၊ ရာမပျကဘး ကယထနးတပင၊ အသကရင ရး ကယ ဆမျးဆက၊ ယာဆကထန ရး ကယ ကး ကယ ြမး မးက လာ ကယဓားကယ ရး သးက တာ။ ။ မာငလမးဏ ၂၈ - ၄ - ၂၀၁၃

နည လငးတခါ မနတချက လာတလည ပျကတခါ “လပစစမး”ဆတာ “အစးမရ” ပမယ မနမသားတတတ လ ရာင တ တလကလက ငကယပင တဟာ တတယကမာ နငငတခရ ည အ မာငမာ ပလ တာင လငးလက တာကပ ကာငးကငရ သဘာဝက အချးကျ စခတယ။ ည မးပနးရနသငးသငး သယ ဆာငကျဉးတ န လညငးမာ ဟး.....အ ဝးက တ ယာသသသ ခပန န မျာလငလာတအခါ... နယနမး ဗလာ ဆညသ တ မပါတ ခတ နာကြပနဆ မျကနာမ “ည”တခဟာ လမးစရာ ကာငး လာက အာင လပသားခ တာတယ။ ဆး

ဆာငးပါး

သစမးမဆန အထးမကျနဖ လငးထင အငမတနမ ကမးကတရကစက ပး ဗမာြပည သမငးက အကျညးတန စတ မတလာအကမး ဖကမ ြဖစခ ပး ပ။ ဒအကမးဖကမလနကာလမာ လကရ လမ၀နးကျငရ သရပသကနက အမန အတငး မသးသပ မချညးကပပ၊ ရြပည အး တရားများနသာ ဖးဖးဖဖ လပ နကဦးမယဆ အကမးဖက အသတခလကကရသ တအားလးရ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အသက တဟာ အကမးဖကသများရ အလကျ ဘာတနဖးမ မရရာ ရာကမယ။ လသမငးမာ သကဦးဆပင ပ ဒသရစ၊ ကနစနစ၊ နယချ အရငးရင၊ ဖကဆစ၀ါဒ ဘယလ ညစ ညမးတ မစာတရား တ ကပ ငခ ကပ ငခ ဇစြမစရပအမနက သရပခ ပး ကာငးြမတြခငး စတနဘးတ လအ၀နးအဝငးထ တည ဆာကခ ကရးပ။ ဒလ နတထတနငစမးန လသမငးဟာ ြမငတကခကတာပ။ သသတရ အသကက အဖးထားသပဆရင ရငသတလပစရာ တစခပ ရတယ၊ သရပခပါ၊ ဗမာလအဖ အစညးရ ရပအမနက ထငဟပပါ၊ သမငးနတ သမငးသငခနးစာ ထတနတပါ။ ဒါမ ပ ကာငးရာ ပမနြမတရာ လာက သာစခနးက မာမနး နငမယ။ စစအရငးရင ဗျရက ရစက ကယစားြပတ အဏာနတည ဆာက သာ ဓနအငအားစကး အ ပ အကာအကယြပဖရာ ဗမာြပညမာ ြဖစခသမ လမျး ရး ဘာသာ ရး အဓကရဏး တငးဟာ အပစးသ အာဏာပငတ နာကကယက ကးကင သာ Political Conspiracies တချညးပဆတ အြမငရ ထာငမာပ သာင မတငဖ ကျ နာ အကြပ လရတယ။ အ ကာငး က တာ ဗမာြပညမာ အာဏာနငင ရး ြပဿနာ ြပလညသားသညဆဦး တာ အစလာမမနးအယ ဧညသညအယဟာ အလလ ကျလညသားလမ မယလ မ မ ာလငနငဘး။ ဒစကားစက အရငရငးဖလမယ။ ဒ တာ အာဏာနငင ရး ြပဿနာ ဆတ ဝါဟာရကပ အဓပာယ ဖငကညရ အာင။ ကျ နာတဟာ ဗမာြပည နငင ရး အ ြပာငးအလ က ငလငတယ၊ လလားတယ။ အဓကက တာ လ တ ငတ န မ န အခငအ ရး ညတညမမရ တရားြခငး ကငးမ နလပ။ ဒအ ြခအ နကးရ အရငးခအ ကာငးက တာ စစအာဏာ အသမးခ ထားရလ၊ ဒ တာ ဗမာြပညနငင ရးဆတာ စစအပစ လကထက အာဏာက ြပနယဖ ကစည ကးစား ရနးကနလပရားရမကအပ အြခားအရာ မဟတဘး။ သ ပသ ဒလ အာဏာ အ ရ ြဖစထနး အာင ကးစားြပမရာမာ ငတြခငး မြခငး အခငအ ရး မညမ ြခငး တရားကငးမြခငးအ ပ တပါတညး မ ချဖျက နငရင ဘာအဓပာယ အနစသာရ ရ တာမာလ။ ချဖျက မ ပးနငရမက ငတြခငး မြခငး

အခငအ ရး မညမ ြခငး တရားကငးမြခငးအ ပ ထပ လာငးအတညြပ ပး ပဆ ကမးကန ပ ပါ။ ဗမာြပညရ အာဏာနငင ရးြပဿနာ ြဖရငး န ပရ ပငမ ရစးဟာ အခ ဒပဆက နတယ။ အနစသာရ ကငးမတ အာဏာအ ရဆပ မတငး နတယ။ လ တ မ ာလငတာက အနအယလဒ ဘငလမး လက ပး ဒ စ လတ တာထ ရာကရင စစအပစန လထအကားမာ ကားခ buffer ရလာလ political and civil rights နငငသားနနငင ရး အခငအ ရးများအတက လတ တာြပငပ လပရားမများ အရနြမင နငမလားလ မာလငထားကတာ။ တကတကစင တာပ။ သရ မးမသလပ။ နငင ရး ပငမ ရစးဟာ စစအပစ လကကငဒတြဖစ ပး ကယအခငအ ရး ကယ တာငးသများက နက န တာတာ လကပ ဒါငး တာငအ ရးက သက သပ။ ဒလ အာဏာနငင ရးြပဿနာ ြဖရငးပ ပငမ ရစးန သာဆ အစလာမမနးအယ ြပဿနာဟာ ခပလမးလမးမာ၊ ဦးစား ပးခရမာ မဟတ၊ အ တာ ဝးဦးမာ။ အ ရးကးတ နာကအချကက ဗဒဘာသာအ ြခ ြပ အမျးသား ရးဝါ ဒ ဘးက လတတသ စစ အပစအတငးအသာထားဦး၊ နငင ရးအငအားစ များအတငး အ တာရားတယ။ ဗဒဘာသာ ဘနး တာကး အ၀နးအဝငးန အရပသားများ အတငးမာလညး ဒအယ လမးမးတာပ။ ဒါဟာ ဗမာလ ဘာငရ ြပဿနာြဖစတယလ ရငးရငး လကခနငသ ရားတယ။ ( ြပာငးလမက မလလား တ စစ ခါငးမာ တ က းကငတာကလညး က းကငတာပ၊ မတဆလင တကလညး မတဆ လင တပ၊ ကညပါလား တကမာလး မတဆလင ြပဿနာ တချညးပ) ဆ ပး အစလာမအစနး ရာက လပရားမ နငငတကာြပဿနာရ တစတတ ဒသ ရကခတခရမအြဖစ ြပဿနာ အရငးခက နစဖကမ တးသ ယာင အယ အ တာထနးကားတယ။ အရငးရငစနစရ ကနထတလပမ ယနယားက န ပစအသငးခရတ အဓကြဖစရပဟာ လ တဟာ လရ အနစသာရက န ကငးကာသားတာ၊ ကယကမာ ကယမဖနတးလ တာတာပလ alienation ြဖစရပအြဖစ မာစက အကြပခ တယ။ လ တအကားမာြဖစထနးတ ဘာဂ ဗဒ ဆငရာ ဆယနယချကများက လအ ပ အသလ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

လမးမးဖနတးသလပ၊ နစကာလများစာ တည ဆာကပသငးခတ စနစတကျ သးခခတ နငင ရးယနားယား ကး အ ြခတကျြဖစ နရာ ဗမာလ ဘာငမာ ဘာသာ ရးမတ လမျးအနယ ကြပားသတ အများစရ အ၀နးအဝငးထမ သးြခားကြပား နထငြခငး social isolation ြဖစ နနငတယဆတာ မထးဆနးဘး။ အများစ ကးက မတရာက လကသငမခလြခငး ခြခားြခငး စတနလးအရငးခက ြပြပငဖရာ တာ၀နပရတယ။ ဒ တာမ အနညးစအ နန လမ၀နးကျင နရာရ မယ။ နရာရပါမ စးရမရတ နငငတကာ ြပဿနာရ အစတအပငး တကယြဖစမလာမာ။ ဒသတငး ြပညတငးရ လမအ၀နးအဝငးထမာ နရာမရရငြဖင လနညးစရ အငဒနတတ ရာလမဟာ လမးလသားမယ။ ဗမာြပညမာ မတဆပရညထား ပး ကလားအကျ ရည၀တြခငးဟာ Political Islam လ ခ တ ဘာသာ ရးသကသကအ ြခြပ နငင ရးတည ဆာကမ အဆင ရ န ပလား။ ဘာသာ ရး အသငအြပင အငဒနတတအသင သကသကလား ဆတာ ပငးြခားပါ။ အဂလပ အာက အငးဒးယား က မတဆလငများရ အမျးသား ရး ဘာသာ ရး နးကားမ၊ ကလနနယချ ဆနကျင ရး လပရားမ ြဖစတ ဒအဘနဒ Deobandi ကျာငး တာဝါ ဒ အ ြခခ Tablighi Jamaat ဆ ပး အဖအစညး အလက ပ ထနးအ ြခကျခတယ။ ဒါ အငးဒး ယား မတဆလငများရ ဘာသာ ရးအ ြခြပ အမျ းသား ရးဘဝါ ဒပ။ ဒ Tablighi လငးဟာ အငမတန ထနးကားခရာမာ တရတ ရာ မ လး ရာ ဗမာြပညက မတဆလငများပါ မတဆပန ကလားအကျရည အသငအြပင တ ကးစကခတယ။ ဒါက ဘာသာ ရးရ အငဒနတတ အြဖစ ခယလာကသများ မနညးဘး။ ဦးဂမရ ရဝါ ရာငအတငး မတဆလငတ ၀နးရမအ ပ အန မာဒနာတရား appreciation ရပက မတသားဖယပ။ အ၀တအစားသငြပင ကာင မတဆလငများ၀နးရမဟာ သသာထင

ရား ရခလ ကာငး ဆတယ။ ဒါမတဆပန ကလားအကျရည အသငအြပငဟာ ဗမာြပညမာ ဘာသာ ရး အငဒနတတအသငပ ဆာငတယ၊ ရ၀ါ ရာငရ ရ ဘာရဘကများဟာ political

Islam လမးမား လကသများ မဟတ ကာငး ဥပမာ ကာငးပ။ ဒ၀တစားဆငရငမဟာ ဘာသာ ရးအ ပ အဓပာယြပနဆ နားလညသ ဘာ ပါကမ ကျငသးမ မနတယ မမနဘး

ဘာသာ ရးြငငးခဖရာ ကလားအကျရည၀တ များန တကပ၀တများ အလပပ။ ဘာသာတငးက မဟတသ တ အပမဟတဘး။ အများစ ကး ာ၀နက တာ ဘာသာ ရးသညးခမ၊ မခြခားမ၊ မမနးတးမ စတ ယဉ ကျးတ အ လအကျင ရလာ အာင ကယလအဖအစညးက ကယထမတ ဖပ။ လငးထင

ဆရာမတင တပညမခချငကသများ

ပါ မာက ရရး ယးတကသလ

ပါ မာက ရရး ခ James Scott ဟာ ယးတကသလက နငင ရးသပ န မနဿ ဗဒ

Sterling ပါ မာကြဖစသလ လယယာသသငဌာနရ ဒါရကတာလညး ြဖစတယ။ ပါ မာက ရရးဟာ ဗမာြပညက အကမ ပါငးများစာ ရာကဖးသလ သရ The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia ဆတ စာအပဟာ ဗမာြပညက ဆရာစ တာငသလယသမား အ ရး တာပ၊ ၁၉၃၀ ကမာစးပားပျကကပက အ ရ တာငအာရက လယသမား တရ လမဘဝ တ က ဘယလဂယကရကခတခသလဆတာန ပတသက ပး အ ရ တာငအာရအ ကာငး လလာတ ကျာငးသားတငး မဖတမ နရ ဖတရတ စာအပြဖစတယ။ သရ Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance, The Art of Not Being Governed: An Anarchist History of Upland Southeast Asia စတ စာအပ တဟာ တကမာလးက Anarchist မငးမဝါဒ တရ သမငးက စတဝငစားသ တ ဖတရမြငမး ကရတ စာအပ တြဖစတယ။ အခ ဆာငးပါးက ပါ မာက ရရးကယတင ဗမာလ ရးထားတာ ပး သရ ြမနမာစာဆရာ ဦးနငထနးလငး က ြပငဆငတညးြဖတ ပးပါတယ။ ခတ မာငးက ပထမဆး ဖာြပခင ပးတ အတက ပါ မာက ရရးက ခတ မာငးက ကျးဇးတငပါတယ။ အပငး ၁ ကန တာဒ န ဟာ ြပာမာက အ ရ တာငအာရ မာရတ တာင ပ ဒသ တရ အ ကာငးပ ြဖစပါတယ။ အဒ ဒသ တဟာ အရမးကျယြပနပါ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

တယ။ ဗယကနမက န က မာဒးယား ြမာက ပငး၊ လာအနငငအားလး၊ ယးဒယား ြမာကပငးန ြမနမာနငင ြမာကပငး၊ အနယအ ရ ြမာကပငး၊ တရတြပညအ နာက တာငပငး ယနန၊ ကကျ း န ကမးရးြပညနယ တ အဒါ တအားလး ဒ ဒသကးမာ ပါကတယ။ အဒ ဒသ ကးဟာ စတရနးကလမတာ ၂သနး၅သနး ကျယဝနးပါ တယ။ အဒမာ လဦး ရ သနး၁ဝဝ လာက နထငကပါတယ။

အဒ ဒသက ဇးမးယား Zomia လ နာမည ပးကညရ အာင။ အဒနာမညက ကန တာ ပးတာ မဟတဘး။ ပါ မာက Willem van

Schendel ဆက ငားသးထားတာပါ။ အဒ ဇးမးယား ဒသဟာ နငင ၈နငငရ နယစပ ဒသ အြဖစန တညရပါတယ။ ခငဗျားတ သတထားမကမလား တာ မသဘး။ ဇးမးယားရ သ ဘာက နယနမတအပငးအြခား (boundary) တက ဂရမစကပါဘး။ ၁၉ ရာစနစအထ အဒနယနမတ (boundary) တ မရ က သးပါဘး။ အဒမာ နတ တာင ပ သား တ ကလညး ဒနယနမတ (boundary) တက ဂရမစကပါဘး။ အဒ တာ ဒ တာင ပ သား တ လပ ကန တာတ နယနမတ တက ခဏ လာက မထားလကကရ အာင။

ဒ ဇးမးယားရ သ ဘာတရားဟာ ရငးပါတယ။ ဒါ ပမယ တြခားတဘကမာ အြငငးပားစရာ တ လညး ရ နြပနတယ။ ဇးမးယားဟာ ကမာ ပ မာ အစးရ တရ အပချပ ရး သပမ ရာက သးတ အကးဆး နရာ ၁ခ ြဖစပါတယ။ ဒါ ပမယ သတရ နရက တဟာ မကာခင ကနဆး တာမာပါ။ လနခတ နစ ၁၅ဝ၀ လာက က ြပနကညရင ကမာ ပ မာရတ လများစ ကး ဟာ ဒလပ အပချပသ မရဘ နခကတာက တရပါလမမယ။

အခအချနအထ ယးဒယားန ဗယကနမ ြမြပန သား တဟာ အဒ တာင ပ သား တက သတရ သကရထငရား ရ န သးတ ဘး ဘးဘဘင တ အြဖစ ြမငကပါတယ။ တာင ပ ဒသက သားတာဟာ ကယလမျ း တ အတတက ဘယလ နခကတယဆတာက သား ပး လလာ တာန ပစတပါတယ။ ဒါ ပမယ ကန တာက တာ အဒလ မြမငပါဘး။

အဒလ တဟာ အဒ တာင ပ မာ အမတမး နလာကတ လ တ မဟတကပါဘး။ ပ ပး တတကျကျ ြပာရရင သတက ြမြပနလငြပင တက န ထက ြပးသားကတ လ တအြဖစ ြမငပါတယ။ ဒ တာ ကန တာ မးချငတာက သတဘာလ ဒလ ထက ြပးကတာလ။ တကယ တာ သတဟာ ြမြပနက အပချပသ တ က ကာကလ ထက ြပးကရတာပါ။ သတ ထက ြပးရတ အ ကာငးရငး ၃ခ ရတယ။ ၁။ စစမတကချငလ ၂။ စစက န ထက ြပးချငလ၊ ပး တာ ၃။ အပချပသ တအတက အလပမလပ ပးချငလ ဆတ အ ကာငး တပ ြဖစပါတယ။ များ သာအားြဖင သတဟာ ဟနဗဟ အစးရ က န ထက ြပးကတယ။ သတရ ဘဝ နပထငပ တ ဘာထးြခားမ ရသလဆ တာ သတဟာ လအပချကအရ မဟတဘ သတရ ကယပင ဆးြဖတချကန ဒလ နဖ ရးချယခ ကတာ ြဖစပါတယ။ ပထမဆး ြပာချငတာက သတဟာ တြခားက လာတ အပချပသ တက ရာငရားခ ကတယ။ နာကတစခက သတရ လအဖအစညးအတငး မာပ အစးရအပချပ ရးထ ထာငတာကလညး ရာငရားခကတယ။

သတ နခတ နရာ တက တာင ပ အ ဝးကး မာရလ ြမြပနက အစးရအပချပသ တအ နန ရာက အာငသားဖ ခကလပါတယ။

တခါ တာင ပ သား တ ရ ြပာငး တာငယာ လပကတယ။ သတရ စကခငး တက ခဏခဏ ြပာငးကတယ။ ရာ တက ခဏခဏ ရ က တယ။ ဒါ ကာင အပချပသ တ အခနလက တာငးဖ ခကသားတယ။ သတ စကတ အသးအနက ြမ ကး အာကမာ သးတယ။ ဥပမာ အာလး၊ ပ လာပနလဟာမျး။ အဒသးန တဟာ ရငမည ပး နာကပငးမာလညး မရတသမး သး ဘ ပစထားလရတယ။ တာင ပ သား တ ဒလန အနရာယက န အချနမ ရး ရာငတမးနငတယ။ လအပရငလညး တာထမာ အမလက၊ သစသး သစဉ တ ခးစား ပး အသကဆကရငနငက တယ။

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဇးမးယားဆတာ လနခတ နစ ၂ဝဝဝ အတငးမာ လ တ သတက အပချပမယသ တဆက န ထက ြပးတမး ရာင ပး လာ ရာက နထငခ က တ နရာအရပ ၁ ခ ြဖစပါတယ။ ဒတမး ရာငလာကတထက တာ တာများများ ဟာ အစပငးတနးက ြမြပနမာ နခ ကတ လ တြဖစပါတယ။ သတရ ပြပငဇာတလမး တ ထမာ သတ ရ ြပာငးလာခ ကတ သမငးက တနငပါတယ။ သတရ ပြပင တအရဆရင ဒ တာင ပ သား တဟာ အရငတနးက ြမြပန မာ နခ ကတယ။ သတက အပချပတ ဘရငရ တယ။ သတမာ စာ ပ အ ရးအသားလညး ရတယဆတာ သနငပါတယ။ အဒ ၁၄ဝဝ အထ တာ အဒမတတမး တက ရာဖမလယဘး။ ဒါ ပမယ အဒ ၁၄ဝဝ နာကပငးမာ တာ အဒ အ ထာကအထား တ ဟာ ရငးရငးလငးလငး ရလာပါတယ။ Ming မငး ခတန Qing ချငး ခတ တမာ စစမကထ ြပာတယ။ အတကခရတ Hmong မနး လမျး တ၊ Mien ြမန လမျး တန တြခားလမျ း တဟာ တာင ပ က တက ြပးက တယ။ သတဟာ ၁၉ ရာစ အလယပငးမာ Taikping ထကဖင အ ရး တာပရယ၊ Yunan ယနန န Guizhou ကကျ း ြပညနယ တမာ ြဖစပားခတ Miao ြမာင သပနန Penthay ပနး သး သပနရန ကာင ထပ ပး ြပးရြပနတယ။

ကန တာတ တရတ အ စာဆး အ ြခချ သးနစကပျး ရးန ပတသကတ အ ထာကအ ထား တဟာ လနခတ နစ ၈ဝဝဝ ထက မ စာပါဘး။ အ ြခချစကပျ း ရးက လ တန စားစရာ တက တစ နရာထမာ စ ပးတယ။ အဒလန အပချပမစနစ ြဖစ ပ လာပါတယ။ အဒ မ ြပနငင တဟာ ြမြပင ပ မာ အစက အ ြပာက က လး တသာသာ ရတာပါ။ အဒ မ ြပနငင တရ သဇာအာဏာဟာ သတရ ပတဝနးကျင ကလမတာ ၂ဝဝ လာက အတငးမာပ ရပါတယ။ အဒါထက မပပါဘး။ အဒနယပယရ အြပငဘကမာရတ လ တန ထတကနပစညး တက ထနးချပလ မရနငပါ ဘး။ သတဟာ အရမးက ဟဟဒဒ ြပန က န

ပါတယ။ အဒ နရာ တက သား ပး ထနးချပမယ ဆရငလညး အကျ းအြမတ မရနငပါဘး။ မ ြပ နငင တဟာ ဒအြပငဘက နရာ တက န အခနအတပ တ မရကပါဘး။ ရာမ၊ တရတန မာရယ (အနယ၊

Chandragupta) အ စာပငး အငပငယာ တက အဒအြပငဘကပငး နရာ တက လရငး တ န တ နရာလ ခ ကပါတယ။ တငးြပည တရ နယနမတဟာ အမတမး လရငး တန နယနမတအစပါပ။ လရငး တန အပချပမရတ တငးြပည တရ ဆကဆ ရးက ၂မျးပ ရတယ။ ပထမ အမျ းအစားက တာ ကနသယ ရးပ ြဖစတယ။ အ စာပငး တငးြပည တဟာ တာင ပ က ထတကန တက ကယတငစားသး ဖ ရာ တြခားတငးြပည တန ကနသယဖပါ လအပပါတယ။ တငးြပညအြပငဘကက လ တ က တငးြပည တက မအပချပနငတအတက သတက အဒအြပငဘကက လ တက လတလပ တ လမျ း တအြဖစန ကနသယ ရး လပကရ တယ။ သတရ ကနသယ ရးန မ ားရတယ။ ဒတယအမျ းအစားက တာ ကနြပတာ။ အ စာ ပငး နငင တမာ လဦး ရ မများ သးဘး။ အဒ ၁၇ဝဝ မာ အ ရ တာငအာရရ လဦး ရက တစ စတရနးကလမတာမာ လ ၅ ယာကပ နတယ။ ဒါ ပမယ အနးအနားမာရတ တရတြပညမာ တစစတရနးကလမတာမာ လဦး ရ ၃၅ ယာက ရတယ။ အဒကာလမာ ကန တဟာ ကမာ ကနသယ ရးမာ အ ရးအပါဆးန တနဖးအရဆး ကနပစညး တ ြဖစပါတယ။ ဥပမာ မ လးနငင တဟာ ကျးကနရာ ဖ ဖမးဆး ပး ကနကနကးတ အလပ တ ပ မာ အ ြခြပခ ကပါတယ။ စစပ တ တကကတ ရညရယချကကလညး လ တက ကနအြဖစ ဖမး ပး ခ သားဖပ ြဖစပါတယ။ နယ ြမလချင လ မဟတပါဘး။ ပး တာ အဒဖမးထားတ လ တက စစနငတ တငးြပညရ အလယပငးက ြပာငး ရ နရာချထားပါတယ။

အဒနငငအြပငဘကက လ တက အပချပသ တ က ထနးချပလ မရပါဘး။ ဒါ ပမယ အဒလ တက သားဖမး ပး နငငရ အလယပငးက ခ လာခလ ရပါတယ။ အဒနငင တအားလး

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ကျးကန တ ရဖ နညးလမး ၂ လမး သးကတယ။ ကယတငသားဖမးရငဖမး၊ မဖမးရငလညး အ ရာငးအဝယလပ ပး ရာချငလညး ရာက တယ။ ဉပမာ မန လးန အငးဝမာ နတ လဦး ရ အများစဟာ တြခားက န ရ ြပာငးခရတ လ တန သတရ မျ းဆက တလ ြပာကပါ တယ။ ရ လဆကဖတပါ။

ပါ မာက ရရး ယးတကသလ

နာကြပနဆ န သာ က ပါ တ လာက ြမနမာရပြမငသကား တဗအစအစဉ တခမာ ဘာသာ ပါငးစညညတ ရး၊ ငမးချမး ရး က ရးရကျငးပတ အခမးအနားတခက ကညလကရပါတယ။ ကျငးပရြခငး ရညရယချက က ကာငးမန ပမယ ဒအခမးအနားမာ အဆအ င မတညတာ တခက တာ ဗဒဘာသာ ဘနး တာ ကး တက စငြမင ပ မာ အခနသား ထင နကပး ကျနဘာသာ ရး ခါငး ဆာင တ က စင အာကမာ နရာယကရတာက တရပါ တယ။ ဒြမငကငးက တရတအခါ ညညတ ရး ြဖစဖအတကဆရင တနးတရညတြဖစဖလညး လတယ ဆတအချကက တးမပါတယ။ ငါတက အသာစးမာ နရမ ညညတနငမယဆတ သ ဘာ မျ းဆရင တာ အမနတကယ ညညတနငဖ မလယဘး။ အလားတပ နငငပငရပြမငသကား သတငးဌာန တမာ နစဉလလ ဗဒဘာသာ ဆငရာ အခမးအနား တ၊ တရားပ တက တငးြပညဘ ာ င ကးန လလငးကအချန တ အကနအကျခြပသ နတာဟာ ြဖစသငြဖစထက တ ကစတခ ဟတပါရ လား။ စာ ရးဆရာ ရဥ ဒါငးစကားက ကးကားရရင အစးရတရပရ တာဝနဟာ တငးသြပညသား တရ လြခ ရးန လမဘဝ ကစအဝဝ သကသာ ချာငချ ရးအတက သာ တာဝနရ ပး ြပညသြပညသား တက နတြပည ရာက အာင၊ နဗာန ရာက အာင ဇတအတငး တနးပ ပးရန တာဝနမရပါဘး။ တကယလ ဘာသာ ရးအခမးအနား တက တဗမာ သတငးအ နနြဖစ စ၊ အြခား အထး

အစအစဉတရပအ နန ြဖစ စ ြပသမယဆရင လညး မတတ ဘာသာအသးသးက မတတ အချနခ ဝမန စစဉ ပးသငတယလ ြမငပါတယ။ ဒလ မတမ တနးတညမမက တငးြပညအတငး က ကးကယတ ဘာသာအသးသးမာသာမက ဗမာလမျးန တငးရငးသား တအကားမာလညး အထးတလည လအပ နတအရာတခလ ြမငမပါ တယ။ ဘာသာတခက (သမဟတ) လမျ းစတခက (သမဟတ) အဖအစညးတခက အြခားဘာသာ တ၊ လမျ းစ တ၊ အဖအစညး တထက ပသာတ အခငအ ရး တ ပမရယ နခရင ညညတ ရးန ငမးချမး ရးက တည ဆာကနငဖ ခယဉးပါလမ မယ။ တငးရငးသား တကလညး သတရ တငးရငး သားဘာသာစကား တ၊ ယဉ ကျးမ တက ဖာထတခင၊ ဆကခထနးသမးခင တ ရ စရ ပါမယ။ လက တမာ တာ ကရငနစသစကး န ဒးယမး ပငပလ နရာမာ တာင စငြမငထကက နာကခစာလးက ြမနမာလ ရးသားထားတာက တ နရပါတယ။

နငင ရးနယပယမာ စစတပက အခငထးခ နတာ တ ရသလ စးပား ရးနယပယမာလညး စစတပ ကျာ ထာက နာကခ ဦးပငကမဏ လမတက န အြခား ခရနကမဏများက အခငထး ခ ထငတငး က နတာက တ ကရမာ ြဖစပါတယ။ စစတပနတက သာ ခရနကမဏ များက န တာငသလယသမား တရ လယယာ ြမ တက စတထငတငး မတရားသမးယ နတာ တဟာလညး မညမမ တရ ြပယဂ တပါပ။ အစးရရ တာဝနက တငးသြပညသားတငးရ အခငအ ရးက ကာကယ စာင ရာကရမာ ြဖစ ပ မယ လက တမာ တာ အစးရဟာ အနညးငယ သာ အခငထးခလတနးစားတရပရ အကျ း စးပားကသာ ကာကယ စာင ရာက ပး ြပညသ လထရ အ ြခခရပငခငန အခငအ ရး တက မကာကယတအြပင ချ း ဖာကတလပရပ တက အစးရကယတငက ြပာင ြပာငတငးတငး ကျးလန နတာ တ ြမငရပါတယ။ တငးြပည အပချပ ရးရ အသက သး ကာလ အ ရးပါတ အ ြခခဥပ ဒမာ တာင အခငထးခတ လတနး စားတရပက အကာအကယ ပးထားတာက တ ကရမာပါ။

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဒလ မညမမ တန နငငသားအခငအ ရးက ချး ဖာကမ တဟာ တငးြပညအတငးမာ ြပဿနာမျ းစက ပ ပါက စ ပး တငးြပညရ ဖ ဖ းတးတကမန ငမးချမး ရးက နာကြပနဆ လျက ရပါတယ။ ြပညသ တအ နန မမတ အခငအ ရးများက အြပညအဝ အကာအကယ ပးမယ နငင ရးစနစမျ း၊ ြပညသအစးရမျး ပ ပါကလာ အာင က းစားနငမသာ ဒ နာက ြပနဆမက ကာကယ တားဆးနငမာ ြဖစပါတယ။ ဒလ နငင ရးစနစမျ း ပ ပါကလာဖဆတာ အခငထးခလတနးစားန ဖနပသများထက အသာ တကည ပးလာနးန နသကခစသလ စာင မ ာ နလ ြဖစလာမာ မဟတပါ။ မမတ အခငအ ရး က မမတဘာသာ ကာကယမ၊ ဖအား ပး တာငးဆမသာ ရနငပါလမမယ။

က ပါ။

ဘာသာြပန ၀တတ

တမလနဘဝက သခယမ လး ကျ နာ ဘ၀က တချကတညးအ ရာင ြပာငးသား စတ အြဖစအပျကတခ ရခတာ ခဆ ၅ နစ ရသား ပြဖစတယ။ ဒလြဖစသား ပးကတညးက ကျ နာဟာ အရငက ကျ နာ မဟတ တာဘး။ ဒ တာ ကျ နာဒဇာတလမး လးကစာဖတသ တ သ အာင ြပာြပရင ကာငးမယလ စဉးစားတယ။ ကျ နာအြဖစန ဆငတရးမားအြဖစမျး က ကကဖးခသ တ ဒ လာကထမာ ရ နမယဆရင တနညးနညးန သတ တလညး အလားတ ဘ၀သငခနးစာ ရလရြငား ဆတ အ တးနပါ။ စာ ပအလပနပ အသက မး၀မး ကျာငးြပမယ လ ဆးြဖတခတ အချနက ကျ နာဟာ လငယ လးတစဦးသာသာပါပ။ စာ ပအလပပ ဇာကချ လပမယဆတစတအခန ဒအလပကလပတတဖ လအပသ လာက ြပငဆင လကျငခရတ အဆင ပါငးများစာက ကျ နာ ြဖတသနးခရ တယ။ လယလယကကန စာ ရးစားသတ ယာကြဖစ လာခတာ တာ မဟတဘး။ အစပငး တာ မြဖစစ လာက လး တ ရး နတာ ပါဗျာ၊ တြဖညးြဖညးန စာ ရးတာအကျငရလာ ပး ရးသားြခငးအတတပညာမာ ကျ နာ ပ ကမး ကျင လာတယ။ နစ ပါငးများစာ ခကခကခခ

လကျင ပးမ အတငးအတာတခအထ အြဖစရရ ဟတပတ စာ ရးတတလာပလ ဆနင လာကတ အဆငက တလမးြခငး ရာကခတာြဖစပါတယ။ ကျ နာ ရးတ ဆာငးပါး တ၊ ဇာတလမး တက အ ကာငးအရာ န ဇာတရန တမာ အ ပျာ အြပငး မတ၊ အမျ းမျ းအစားစားပဆပါ တာ။ တခါတရ ခပြပငးြပငး အ ကာငးအရာ တက ကျ နာ ရး ြဖစတယ။ အချ အချန တမာ တာ ခပ ပါ ပါပါး ပါး၊ ရငစရာ ြမးစရာ စာမျး လး တ ရးခ တယ။ စတကးယဉ အ ကာငးအရာ တလညး ကျ နာ ချနမထားခဖး၊ အချစဇာတလမး တလညး တခါတရ ရးြဖစခတယ။ ဘာပြဖစြဖစ စာ ရး သက အ တာအတနရလာတအခါမာ ကျ နာ ရးတာ တက ဂျာနယ တ မဂဇငး တက အယဒတာ တာ တာများများက နစသက လာကတယ။ ကျ နာဖကကလညး မပမပင ရပတညနငတစာမခ ပမနရ န တာ “ငါ တာ မ တာငမတ စာ ရးစားလ ြဖစ ြခ ပ” ဆတ အ တး တ ယကညမ တ ကျ နာမာ ြဖစလာ ခပါတယ။ ကျ နာ ရးတစာမျ းက ပရတသတက တအား ဆ ဆာငလ ဆာနငတ အမျးအစား မဟတဘး။ ဒါ ပမ လ တာ တာများများ လကခတ စာအတနးအစားထ တာ ပါတယ။ ကျ နာ စာမ တပလကလင အယဒတာ တက ယလက တာပါပ။ ကျ နာဟာ အရမးနမည ကျာကားတ သမးသ မး တာက စာ ရးဆရာမျး မဟတသည တင စာ ရးြခငးအလပန သက တာငသကသာ စား သာက နထငလရတ အဆငထမာ တနး၀င သတစဦးြဖစတယ။ ပမန၀င ငအတက အာမခ ချကရတယ။ ကျ နာ တကယ ရ လအပချက တ အတက စာ ရးတအလပန လ လာက ြပညစ နတယလ ဆရမာပါပ။

ဒလန လ လာကစာ စာ ရး ရာစားနင ပ လ သချာတ အချနမာ ကျ နာ မနးမ ကာကယ လကတယ။ အရငက ကယကကယ မ သချာ သးလ တနစ လာက ချစသန စစပရပ စစပထားခတယ။ ယမမနးမက ဟနကျပနကျ ထားနင လာက ပလ သချာ လာကတ အ န အထား ရာကမ ကျ နာချစသန အမ ထာငကျခ တာြဖစပါတယ။ အမ ထာငသညဘ၀မာ ကျ နာ တ လငမယားက ဘယလနညးနမ ချမးသာတ လတနးစားစာရငးထ မပါခပါဘး။ ဒါ ပမ၊ မရမရား ကယလချငတာ ကယတတနငတ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အ ြခအ နန၊ မ တာငမတ လး တာ နနငခက တယ။ စာ ရးရင ဘယလစာမျး ရးရမယ။ ဘယ မဂဇငးတက တစ ပရမယ။ စာမခ ဘယ လာက ရလ ဘယ လာကအထ ၀င ငအာမခချက ရနငမယဆတာ တက သချာစာ တကချကတတ တ ကျ နာဟာ အမ ထာငကျ ပးမ ပမန လး ထငစာ ရး နရန အလပြဖစတယ။ ဒ တာ စာ ရးဆရာ ကျ နာန ဇနးသညဟာ ကယဘ၀ လးန ကယဟတလ၊ အး အး ဆး ဆး နထင၊ ရာငရ ကျနပ စတချမးသာ နက လရ ။

အချစ၏ စ စာမ ကျ နာ လကထပကာစ ပထမ ၆ပါတ လာက အတငးကတအြဖစမျ း ြပာြပရင ကျ နာစာဖတ ပရတသတ တထက အမ ထာငသည တ အခကအခ မရ နားလည ပးနငမာပါ။ ညားကာစ လငမယား တမ သနငတစတအ ြခအ န၊ လဟနစး နရသလ တငမ ငမြဖစ နတစတမျး။ ဒါမျးက မးမြမင လမြမငစတလ ခ လင ရ လာကတယ။ ချစသနတတ နရမ တာ ကမာ လာကကးတခလးက ပနး တအားလး အ ရာငစ အ တာကပဆးြဖစ၊ နမငး၏ လငး ရာငြခညက ကျ နာတကယ တ ပ မာ ြငငသာ နး ထးလကတာမ ဆဖယက မရဘး။ ကာငးကငကညလကလငလညး တမညတမမ တ ကငးစင ြမငြမငသမ ရငးလငးလပလ န တအချန၊ တက နတ လမာကက ပရနးရနး ြဖစ စတ ဓါတတမျ း ပါ နတယထငရတ ပျား ရညဆမးကာလ ပါဗျာ၊ ထအချနမာ သစသးပ စားစား၊ ဆးလပပ သာက သာက ဘာစားစား ဘာလပလပ အလနအရသာရ အကန ကာငး န တကာလမျ း၊ အဒအချနမာ လက တငမ ငမ ြဖစ နတယဗျ။ ဒလ ညားကာစ ဘ၀က ရတ ရငခနပ နးမ တန ချစြခငး၏လငး ရာငြခည၊ ဒါ တ ကာငပ ထငပါရ ။ ကျ နာ အသဉာဏန စတဝညာဉ တခလးရ ခစားနငစမးကလညး ဟးအြမင တမညနတမဖျား ရာက၊ အ ပျာလန စတတလင လငြဖစ နတ ကာလ လးပါပ။ ကျ နာ ဘ၀ ပး အ ြခအ နကလညး အရငအချန တထက ပလ ကညနး ကျနပလ နမတာ ပါ၊ ဟတပါတယ။

အလ အ တအက မျ း တက အမ ထာငသည လကသစ ကျ နာ ပပ နး နး ကယပင ခစား ချက တပါ။ ကျ နာစတကလညး အရငက ရးရး၊ ခ မနးမရကာမ ရသာြပငးတ စပျစဝင အ ကာငး စား သာကထားရသလ တရရ တြမြမ၊ တသမသမတကလာတ ခစားချကလငး တ အြမငဆးြဖစလာ ပး ဈာနတမျ း၀ငစား နသလ ပါပ။ ဒအချနမာ ကျ နာ စာ တစပဒ ရးြဖစခတယ။ ဈာန၀င နတ ကျ နာ၊ မနးမရကာစ ကျ နာ၊ အ ပျာကး ပျာ နတ အချနမာ ရးြဖစခတစာမ ပလားမသဘး။ စတပါလကပါန အစမးကန အားထည ပး ရးလကတာ ထးြခားတ စရက လကဏာများ ပါတ စာတပဒက ကျ နာ ဖနတးနငခတယ။ အကာ ကး တာငအချနယ ပး မ ရးခရပါဘး။ ပးသားတ ၀တအသစက “တမလနဘ၀က ခယမ လး” လ ခါငးစဉ တပလကတယ။ ရး ပးလ ကျ နာဇနး လး ပါရားက ဖတြပြဖစခ တအခါ ဒဇာတလမး က သမက နစသကစာ နားဆင လ တာတယ။ ကျ နာ ဖတြပ နရငး မာပ သမ ခြမာ၊ နားဆငရတ ဇာတအမ အတကအကျ ကကစရာ တ အ ပ မာ ပါရား လး ြမာပါသားလကတာများ၊ တချက တချက သက လး စတထခက ပး မျကရညလည လပလပခတခတြဖစသားတာ ြမငလကရင ကယမနးမကယ သနား ပး၊ ကျ နာပါ ရာ ယာင မျကရညလညမတယ။ ဇာတလမးက အ ဆးဇာတလမးဗျ။ ဇာတလမးက ဖတြပလ အပးမာ ကျ နာ မနးမက သမ မျကရည တ သတ။ ကျ နာဖကလည ပး ြပာရာတယ။ “ဒဇာတလမးက တာ တကယက အမနအကန ပါပ လင တာ မာင ရ။ ဒတပဒ ထတ ပးသားရင ပါရားရ မာင ဒထက ပ ကးပား လာဦးမာ သချာ န ပ။ ြပငသစစာ ရးဆရာကး မာတင ရးခတ အ စခမ လးအ ကာငး စာအပ ပးက တညးက ဒ လာကသနားစရာ ကာငး ဒ လာက လးလဖစးတ အ ကာငးအရာမျး ဘယသမ မ ရးနင သးဘး” နာကတ န ရာက တာ ကျ နာလညး အသစ ရးထားတစာမက ပ နက မဂဇငးတကက အယဒတာဆ ပလကပါတယ။ ရကအနညးငယ အကာမာ အယဒတာက စာတ စာငန အ ကာငး

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ြပနလာပါတယ။ ကျ နာစာမ အသစက သ ဘယလနစသက ကာငး၊ သတငမက မဂဇငး တကက ရရသမ ကျနတ၀နထမး တ သ ပးဖတ တအခါ ကျ နာ ဇာတလမးအသစက ဖတသတငး အ ပ ဘယ လာက တာင ဆ ဆာင လမးမး သားတ အ ကာငး တ အများကး ထတ ြပာ လာပါတယ။ ဒအယဒတာက တမျ း၊ အရငကဆ ကျ နာ ရးခသမက သတကက ထတသာ ထတ ဝတာ၊ တခါမ ခလ ြဗာင ချးကျးဂဏြပ တတတသမဟတဘး။ ပး တာ-- အယဒတာက သစာထမာ လနခတ နစ ၄၀ က သက လး ဘ၀ကပ သအ ဖ ကး အြပစ ပးကမးလ မျကရည ပါက ကးငယကျ တကမ ငခရတ အြဖစ တခကဖး ကာငး၊ က လးဘ၀မာ ငခဖးတာကလရင ခလ လကးဘ၀မာ သများ ရးတ စာမဖတ ပး ငမသားတာမျး တခါမ မြဖစဖးခ ကာငး ပငလငးစာ ရးထားတယ။ သမဂဇငး ရ လမာ နရာ ပ ပ ြခငး ကျ နာစာမသစက အချနမဆငးပ ထတ ဝမယ လလညး ြပာလာပါတယ။ သပမ စာငလကရပါဘး။ ကျ နာစာ မက သတ စတင ပနပထတ ဝခပါတယ။ ပရသတက လညး၀က၀ကက အား ပးလကတာမ၊ ပရသတ အား ပးပက အယဒတာအဖ တ ကျ နာစာမက ချးကျးသထက တာင ည သးတယ။ တခနက အား ပးက တခနက ဖတက၊ မတဆကစာ တ ရးက၊ ကျ နာ ရးခတ -- တမလနဘ၀က သ ခယမ လး- ဇာတလမးက အသ လာက ထ ပါကခတယ။ အာငြမငခတယ။

နမညကးသတငးစာ တ ဂျာနယ တက စာ ပ ဝဖန ရးသမား တကလညး ကျ နာစာ က အမနးတငကတယ၊ ထးစဆ ကျ နာက စာသာ ရးတာ၊ ကယငါးချဉကယချဉ ကယစာမ ကယစာ ဒလ တဘကသတဆနတ ခပတမတမ လတစ ယာက မဟတဘး။ ကျ နာစာ တ ရး န ပမ ကယကယက အများကး ထငထား အများကး စတ အထင ကး နတ လစားမျ း လညး မဟတဘး။ မနးမ က တာင ကျ နာဟာ သပနမချတသလ မတချက ပးဖးတယ။ ဘာပ ြပာ ြပာ - ခအသစထတ ဝတ စာတပဒ ကာင ကျ နာကယ ကျ နာ မတမတရရ ဂဏယ မခတယ။ စာ ရးစားတ စာ ပသကတမးမာ စတ ကျနပစရာ အ ကာငးဆး အချနြဖစခတယ။ တမလနဘ၀က ခယမ လး ဇာတလမး ထတအ ပး တလ အကာမာ မ မ ာလငထားတာ

ကလာရပါ တာတယ။ ပရတသတကားအရမး ပါကသားတ ခယမ လးအ ကာငး စာမ ပခတ ဂျာနယတက က ကျ နာ နာကထပစာမတခ ထပပလကတအခါမာ တကအယဒတာက ကျ နာ ပတစာမက ြငငးပယတာ အ ကာငးကားတ စာတစ စာင ရးပလကပါတယ။ အ ကာငးကား စာက တာ ရငးရငး လးပါ၊ “လကးမငး၏ ယခ စာမမာ ယခငလက ထတ ဝခ သာ သသား သာ ခယမ လး ဇာတလမး၏ အရညအ သးက မမ သာ ကာင ကနပတ မဂဇငးတကမ ၀မးနညးစာ အ ကာငးကားအပပါသည။ ပးပခ သာ စာမမာ မဆးပါ။ သ သာ ပးခတလမာ ပါခ သာ ဇာတလမး လာက ထကထကတနတန မရ သာ စာတပဒက ကျ နာတတကက ထတ ဝလ မြဖစနငပါ။ ပထမထကထားတစာ၏ အာငြမငမ က ထခကနငတာမ ဒလြငငးပယလကရတာ ြဖစပါတယ။” ကျ နာလညးဒစာဖတ ပး ြပာနမးနမးြဖစသားပါ တာတယ။ ကျ နာ ရးထားတစာက အယဒတာ တက ကျ နာလကထြပနထည ပး သတ ဖကက မသးနငပါဘးလ အြငငးပယခရတာမျ းက ဘာမ မဟတသလ အ ရထစာ လကခနငတ အကျင ကျ နာမာ မရပါ။ ကျ နာစာက ြငငးလက တာ ကျ နာ စတအထနာသားပါ တာတယ။ ဒါ ပမ ကျနတတဖကမာ အရာရာ အဆင ြပ ချာ မ နတအမ ထာငသညဘ၀ မထခက အာင မနးမက ဒကစ လးလးစကားမဟဖ ကျ နာဆးြဖတလကတယ။ စာမက နာက ဂျာနယတကတစခစ ပလကပါတယ။ ဒတယ အကမမာ ကျ နာ အလနအမငး အအားသင ခရပါ ပ။ ဒတယအယဒတာကလညး ပထမ တစ ယာကလပ ကျ နာစာမက ြပနပ ပး သတမသးနငပါဘးလ စာ ရးြငငးပယခပါတယ။ သစာမာ သဖကက စတပျကလကပျက ြဖစသားခ တာက တာင ကျ နာက အားမနာ၊ သစတပျကမ က မဖးမဖပ ရးထား သးတယ။ “ကျ နာအ နန လကးမငး၏ စာမက ြငငးပယရတအတက အလန စတမသကမသာ ြဖစခရပါတယ။ ဒါ ပမ၊ ခငဗျားဖကက လကကများလတ ခယမ လးဇာတလမးလ အဆငြမငတစာမျ းပ ကျ နာဆ ပ ပးမယ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဆရင တာ၊ ကျ နာတတကက မဆငးမတ လကခ ပးမာပါ။” စာမက ဒတယအကမအြငငးခရ ပးတအချနမာ မနးမက ဒအ ကာငး ဖင ြပာဖ ဆးြဖတလက တယ။ ကျ နာမနးမက ကျ နာ လာက အြဖစမဆးဘး။ အသပ ြပ ပမ ကျ နာ လာက အကးအကျယ မတနလပခဖး။ ဒလန လငမယား ၂ ယာက စာမ က အ သးစတြပနဖတကတယ။ ကျ နာမနးမက “ဇာတလမးက မဆးပါဘး မာငရ ။ ကာငးပါ တယ။ အရင ရးခတ ဇာတလမး တလပ ကာငးပါတယ။ တခ တာ ရတယ။ ဟ ခယမ လး ဇာတလမး လာက တာ မ ကာငး ဘး။” “ဘယလလပ ကာငးနငမာလက။ ဟစာမျ း ရးဖဆတာ လက နတငး လတငး စတလတငး ဈာန၀ငစားလမ မရနငတာ။ ဒါမျးဆတာ ရားရားပါးပါး အ ြခအ န တမာ စတကးစတ သနး ထးလာပါမ။ နလးသားကတခခက လ ဆာလကပါမ စာ ကာငး ပ ကာငး ရးဖ ဓါတတမျး ထကလာတာ။ ပးခတ ၀တက အရမး ပါက အရမး အာငြမငခလ ကယ များ ဒတပဒ လက ချာသားခလား မသနင တာပါ ဘးကာ။ အရငလ က စာ အရနန ကယဖကက ပါ ပါဆဆ ရးလကမလ ဒစာမမာ နန အရညအ သး လျာသားတာများလားမသပါဘး မနးမရယ” “မဟတရပါဘး မာငရယ။ မာငစာမက ဖတ ကာငးပါတယ။ ဟတပဒက မမတာ တခပါပ။”

ကျ နာ လညး ဒကစက ဆက မ ဆး နး တာပ နာက အသစ ဇာတလမး တ ဆက ရးဖ လပပါတယ။ အသစတပဒ ပးသား တာ ကျ နာ ပငတငစတက က ပထမဂျာနယကပ ပ လကပါတယ။ အယဒတာ က စာမ က အချန တာ တာ ကာ အာငလကခထား ပးမ နာက ဆး ကျ နာဆြပနစာ တ စာငပ လကပါတယ။ သဖကက ရငးနးြပငာစာ ရငးြပထားပါတယ။ “ခ လ အ နအထားမာ စာ ရးဆရာ လကးမငး အ နန နာက ကာငးြပနလကဖ လး၀ မြဖစနငဘးလ ကျ နာ ယဆထားပါတယ…

ကျ နာတ မဂဇငးတကက ခချနထ ခယမ လး ဇာတလမး က ထပပနပထတ ဝဖ တာငးဆတ အမာစာ တ ရ နဆြဖစပါတယ … ခယမ လး ဇာတလမး ထတခတ စာင ရ လာက မ ပါကနင တ စာမျ း ၊ ခစာမမျ းက ထတလကရင ပရတသတ တ အကးအကျယ စတပျကကလမ မယ။ စာဖတပရတသတ တ စတပျကသားရမ အြဖစမျ း ကျ နာတ တကက အြဖစခ နင လမမယ လ မထငပါခငဗျား…” ဒါန ကျ နာလညး စာမက နာက မဂဇငးတက ၄ ခဆ ပလကတယ။ အယဒတာအားလးက ဇာတလမးအသစက သပမဆးဘးလြမင ပမ၊ အရညအ သးအရ ခယမ လး ဇာတလမးက မမလ လး၀ မထတ ဝနင ကာငးပ စာ ရး ြပာကပါတယ။

နာကဆး အ နာကအရပကဂျာနယလ အမညရ တ ပနပတကက ဆကသယလာပါတယ။ ကျာငးပတအတငး သတဂျာနယတကက အထး အချပပ အ နန ထတ ဝမ စာ စာငအတက ဇာတလမးတပဒလတ အ ကာငး ြပာလာ တာ ကျ နာ က စာြပန ရး ပး မးြမနးစစမးခတယ။ သတဖကက စာမျကနာ အ ရအတက ဘယ လာက လချငတယ။ ဘယလ ဇာတလမးမျ း ဘယလ ဖတ ကာငမျ း ဖတချငတယ။ ဘယအချနမာ လချငတယ စတ လ အပချက တ မးြမနး ပး မ ဇာတလမးသစ မာ ကျ နာ စ အလပလပြဖစတယ။ ပးသား တာ ထ ဂျာနယက အယဒတာဆ ပလကတယ။ မကာပါဘး။ ကျ နာစ သက စာတ စာငပ ပး ြငငးပါ လ ရာ။ ဒ အယဒတာ၏ လ ကာင ကျ နာလညး အကး အကျယ စတပျကသားပါတယ။ သ ရးထားပက- “ကျ နာ ခငဗျားက တကးတက ဆကသယ ပး ဇာတလမးတပဒ ပးပါလ တာငးခခတနးက ခငဗျား ရးဖးတ သသားတခယမ လး ဇာတ လမးမျ း ကသာ ရညစး ြပာခတာ ြဖစပါတယ။ ခ တာ--- ကျ နာဖကက အလနစတပျကသားရ ပါတယ၊ဒလ စတပျကသားရတာက စတပျကမ တယလ ြပာဖ ကျ နာမာ ြပာ ခင ရပါတယ” ဒစာ ဖတ ပး ကျ နာလညး အလန စတတ၊ ဒါသ ြဖစ၊ လလညး တာငတငးသားပါ တာ တယ။ ကျ နာ ပါးစပကလညး “ဒ သသားတခယမ အ သဇာတလမးမာ လ တသသလပြဖစ န ကတာများ …”

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

မနးမက တာင အာငမထားနင တာပ ထတ ြပာမတယ။

“သား ပ မနးမ ရ။ ကယ တာ စတထ ရတ အတငး မငး ရ မာ ဒလ ြဖစသားရတာ သညးခ လကပါ လ။ တမလနဘ၀က ခယမ လး ဇာတလမးဟာ ကယဘ၀က ရတရတ ထး ထး ြဖစ စတယ။ သ ကာင ကယ ဘ၀ပျက တာ မယ။ လ တ က ဒ ဖတလမး က မတ မ နသ ရ -- သတ ဒခယမက မ မမြခငး နာက ထပ ရးတစာ တမာ ကယ ဘယလပ ကးစား ကးစား၊ ဘာ ပ ရး ရး၊ သတ လကခ က တာမာ မဟတဘး” “အဒတပဒက လ တ မပစလကရမယလ တာ မ ာလငမထားပါန နာ”

ကျ နာမနးမ ပါရား က မျကရည တ အြပညန ြပာ လာပါတယ။

ဒလ ြဖစ ပး နာကပငး လး ငါးလ အတငး မာ ကျ နာလညး အလပမရသ လာကြဖစသားတယ။ စာ ရးသားမဆငရာ ကျ နာ က းပမးမ တက ထးစ အတငးရ န ပမ၊ အရငက ပတသကဖးတ ထတ ဝသ အယဒတာ တန ကျ နာ စာ ရးဆရာ ကားက အလပသ ဘာ ဆကဆ ရးမျ း တ ဆတာ မရသ လာက နးနး ြဖစခရပါတယ။ တမလနဘ၀က ခယမ လး ဇာတလမးဟာ ကျ နာ စား၀တ န ရးက တကယ ဖျကဆးခ ပါတယ။ အယဒတာ တကလညး ကျ နာ ဘယ လာကပ ကးစား ပး အသစ ရး ရး၊ ပ သမစာမတငးက ြငငးပယရသာမက ကျ နာက ပ သတဆ မ ကာငးမကနး စာမညည ကး တ ပ ပ ပး သတက တမင စာကား နတပန ဆကဆ လာကတယ။ ကျ နာရ မကာ သးခငက ကျာကားမက ခဆ ကျာမရတ တးတခလ ကားမာ၀င ၀ငခ နပါ ပ။ စာအရညအ သးစနနးအသစက ခယမ လး ဇာတလမး ြဖစသားပါမ တာ သထက နမတာ မနသမ ရးမရင အကန ြပန ြပန ရာက လာ တာတာပါပ။ ဒလန ကျ နာ၀င င ကလညး လးလး မ ကာငး တာဘး… ကျ နာ စား၀တ န ရးကပါ ထခကလာစြပ ပ။ နာကဆး ချာကထကျဖ တတ လး၊ ချာကနတခမးနား

က ရာကလဆဆြဖစလာမတတလပ ဆပါ တာ … တ နက ဆ ကျ နာလကထက နာကဆး လကကျန ပကဆ လးဟာ မျကနာ လးက ငယလ၊ လတ ယာက ကျ နာ က ငးကညသလ ပကဆရက လး တက စကကည နရာတယ… ကျ နာ သတက စ စ က ြပနမကညရဘး… ဘယလ လပမလဗျာ… ခယမ လး ဇာတလမး ရးစဉက ကျ နာက ညားကာစ။ အမ ထာငသည အသစစကစက အရသာ၊ ပျာရငမ၊ ရငခနမ ၊ စတကးစတသနးန ရင နတ ဉာဏအားလး ပါငးစပ ပး ြဖစခတ ဇာတလမးမျ း ဘယလ လပ ကျ နာ ထပ ရး နငမာ လ ခငဗျာ… ဒလ ဇာတလမးတပဒရဖ တခါ ရးတငးမနးမအသစ တ ယာက ယြပရမလြဖစ န ပ… ဒါမျး လပလ မ မရ နငတ ကစမျးက… ဇနးသည ပါရား က ြပာလာတယ။ “ဟတပါ မာင ရ…ဒလြဖစရတာ တာ တာ ဆးလနးပါတယ… ကျမမာလညး ညမ တ ယာက ရများ ရခ ပး ဇာတလမးထကလ ညမ လး သသာသားခရင၊ ကျမ အြပစမကငး ဘး လ ခစား နရမာ…” “အမနက တာ မငးအြပစလညး မဟတ၊ ကယ အြပစလညး မဟတ။ ကယက စာ ရးသ တစ ယာကအ နန ရးတငး တပစထ ထကနင ပါတယလ စာဖတသ တက အာမခ လညစား ထားလမ မရတာ။ ကယ အ ပ ဒ လာက ကး မြဖစနငတ အရာန အရမး မ မ ာလငတတကရင ကာငးမယ။ ခ တာ ကညပါဦး။ ဥပမာ တခ ပးမယ-- အတလက ပနးချဆရာ ကျာ ရာဖလ သဂန၀င ြမာက “စစစတငး မ ဒါနား” ပနးချက သဘ၀ မာ အရငဆ ြဖစခရင…အဒကာလက သ ပနးချ၀ယတ လ တက “ရာဖလ မငးကျနတပ တက စစစတငး မ ဒါနား ကားချပ လာက မ ကာငးဘး။ မ၀ယနငဘး” လ ပစပစခါခါ လပခမလား။ အလ ြဖစခရင ပနးချဆရာ ရာဖလလညး စာ စာစးစး အပဂ သး သး လးထ၀င သရမာပ။ သတ သတမတမတ ရတ အနပညာ ပစညးတခက လ တက ဘားအြမငဆးမာ တငထား ပး ဖနတးသက အဒတနးက မမတအတက အကမ ကမ အြပစ ပး နရင ဘာလပကမာတနး၊

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဒလပ တနးချ ကမာလား။ စကားအြဖစ ြပာတာ ပါ မနးမရယ။” ကျ နာမနးမက “ဒါက တာ မာငရယ…ပနးချဆရာ ရာဖလ က ကမာ ကျာ စစစတငး မ ဒါနား ကားချပက သဘ၀ရ အရငမဆး နာကဆးချနမာ ဆသားတာ လ၊ ဒ လာက တာ ရမာ ပါ”

“ ဒပနးချဆရာက ကယလ စာ စာ စးစး မနးမ မရခ လသာ၊ သ သခါနးမာမ စစစတငး မ ဒါနား ဒမာစတာပစ က ဆြဖစခတာ မဟတလား။ မငးစဉးစားကညပါလားက၊ ပနးချ ဆရာ ရာဖလ သာ ကယလ မနးမ စာ စာ ရရင ဘယန နမလ။ သ ဒ မက ဒါနား ကားချပက အ စာ ကးကထက ဆြဖစခ မာ သချာတယ” စာ ပမတ ဆ ဟာငး ဘာဘလ နငဆြခငး တ န အမအြပနလမး ပ မာ ဘာဘ(လ)လ ခ တ အသမတ ဆ ဟာငးတဦး န သားတး ပါတယ။ သ က ကျ နာ စာ ပခရး၏ တ နရာ မာ ကာငးမနစာ တဆ သကမးခဖးတယ။ ဘာဘ(လ) ဟာ အသက ၅၀ ဆ ပမ လက အသကထကများစာ အစာတ အသင ရတယ။ သ ဆပငန မတဆတက င ရာင။ သ တ ခါငးလး ဟာ အ တာ ကးက ဖး ဖးြဖ န ပ။ သ အ၀တအစား တကလညး သဆပင အ ရာင အတငး မးခး ရာင ြဖ ဖျာ ဖျာ၊ တချနက တာ အနက ရာင အ၀တအစား တြဖစခမာပါ။ ခ သ အ၀တ တက အ ရာင တလငလ၊ လးလး မတငတယ ပ။ ဘဘလ ကးလညး အသကရလာ လထငပါရ ၊ သအြပငပပနးက အ တာက နမးပါးညးငယလတယ။ ဘယလကညကည၊ ကညလမ ကာငး၊ အ ရာငလင နသတဦး၏ ခပယယသာကျန တာတ အသငသ ာနမျး ပရ တာတယ။ သပစကးကလညး ြဖစချငရာ ြဖစ၊ ခနာက ြပြပြပငြပင လးလးမလပ တာပ ၊ တမင ညစ ပ ကး ပစလကတ နပစသလမျး ထငရပါတယ။ ဖ ရတသမျကလး တမာ တာ နစလစဖယ အ ရာင တာကပမတမျး ကျန န သးတာက ကျ နာ တခရတယ။သက ကျ နာက မးတယ။ “ဘယလ ြဖစ နတာလ ကယလရ ၊ ခငဗျားက ဒလပ မရငမြပ အပသညရပန ကျပတခါမာ သတမထားခပါဘးဗျာ"

ကျ နာဖကက ဘာဘလ န ဆကဆတအခါ ဘာကမ ဖးကယထားလတ ဆနမရပါ။ ဒအြပင သဟာ ကျ နာငယရယစဉက ကျ နာအ ပ ကာငးခသ၊ ကျ နာစာ ပခရးလမးအတက အသးတညခသ၊ ဒါ ကာင ကျ နာ အပ တ သဆမာ ပငပငးလငးလငး ြပာြပ လကပါတယ။ ကျ နာြပဿနာ တ သဆမာ ရငဖင ပးတအခါ သအမလကလညဖ ဘာဘလ က ဖတ ခ ပါ တယ။ “ဒလလပပါလား၊ မာငရင။ ကယအမက သပမ ဝးဘး။ အမလကခ။ အမ ရာကမ ြပာြပမယ။”

ဒလန ကျ နာ ဘာဘလ နာက လကသားတယ။ သအမဆတာက အမကကားန ခါငးရကဗျတထး ဈးသည တ၊ သတ ဟငးသးဟငးရက လညးမျ း လာကပ ၀ငဆနတ လမး က လမးကား လးတခ အဆးမာ တညရပါတယ။ အ တာ ညစပတ ဟာငးနမတ အမတလးြဖစ ပး သ နရာဆတာက အ ပ ဆးထပက အခနး သး သး လးပါ။ သအမနားနး တာ သက ြပာ တယ။ “ဒလမးထက ရာကရင အတလ မ လး တက လမးသယ လးအချ က ြပနအမတရတယ မာငရင ရ။ အတလမ လး တမာက နနး တာ တက တ ဆာငနတ ဆာင၊ နး နး ထး ထး ဖတ ခ နသလ ပးပးကပကပ ဆာကထားမျး မဟတလား” သအခနး လးကြမငရတာ သလမးစတစတထက တာင ကကစရာ ကာငး သးတယ။ အခနး လး တခလး မာငမ နတယ။ ဖ တအလမး လမး၊ ပငကအမ တက ဒါငတငးမာ တရခလ၊ ရ နတ ထငခအချ ကလညး အကျးကျးအပပ၊ ခ တက ခရပမထက၊ ခ တမာ အမမရ၊ စားပ န ခ တ ပ က သစသား မျကနာြပင တ က ပနးပ၊ ခ နာခန ခ နာခနခများ သာြဖစ တာ တယ။ အခနးထမာ ဆ ချး တန ညစပတ နတ စားပတလးရတယ။ စားပ ပ မာ ပ မာ စာအပ အချ ြပန က န လရ ။ အခန ဒါငမာ သကတင တလးရ န ပး၊ အပရာခငးက တာ နယး ရာက ဟာရလ သတငးစာ တပ ြဖစတယ။ သတငးစာ ရက တက ဒါငမာ စ တပယလာန ချပထား တယ။ ဒါ တကပ အပရာခငးြပ အချပလက

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ြဖနခငးထား ပး ဒစက အပယာခငး တ အ ပ မာပ ဘာဘလ ကး အပစက နရပရတယ။ ကျ နာမျကလး တက သစကအပရာခငးက ကည နမနးသ တာ ဘာဘလက “သတငးစာစကထက ကာငးတ အပရာခငး မရဘး မာငရင။ သတငးစာ တက ြခ စာငလပ လက နး စတာပ။ သတငးစာက စာင ထက တာင ပါ ပါပါးပါး ရ သးတယ။ အရငက ထရဗျးန သတငးစာ တက အာကကခငး စာငလပ အပတယ။ ဒါ ပမ ထရဗျးန သတငးစာက သ ပ တကအပလကရင ကျာ အာကက ကျလကျလ အသ တ ထကလာလ ခ မသး တာတာ။” သ တခနးလးမာ အလငး ရာငရတ နရာ ဆလ ြပတငး ပါက လးတခပ ရတယ။ အခနးလယက စားပက ခ ြခ ထာက တခက ကျ း နတယ။ ကျး နတ နရာမာ အဆက လးန။ ဒါး သး ကျာက တခလညး စားပ ပ မာ ရတယ။

“ဟဖကအခနးထမာ တာ မးဖ သး သး လးတခရတယ မာငရင ရ။ မာင နလ ဒက န လမးြမငရမာ မဟတဘး။ ကညချငရင တာဖ ယာငးတင ထာငထား ပး တမင သားကညမ ရမယ။ ကယက တာ အပငပနးခ ပး မးထနးြပမ န တာပါဘး။ ခငဗျားလညး မးထနး ပး ဒကခ လကကညမ နန။ တခနးလး အစတ၊ အပ၊အကျ း၊ ဒါမျး တချညးပ။ ဒအကျးအပျက တက အကနစပ ပး အမ အာကဆငး သားပစ တာထက၊ ြပတငး ပါကက တချကထ လငပစလကတာကမ ထကထကတနတန ရဦး မယ။ မာငရငက တခ ြပချငလ ဒအခနးက တမင ခ လာတာ။” ြပတငး ပါက အနးနရ ပ မာ သစသားန လပထား သာ ဓါတပ မန ဘာငတခက ဘာဘလက ခ ြပတယ။ ဖ တ လမး နတ အကညသားမန မျကနာြပင အာကမာ န ကာင လ အမညရတ သတငးစာ မျကနာဖး အရက က ကျ နာ တလကရပါတယ။ “ဒ မ မာ တချနတနးက၊ လနခတ ၆နစ လာကက ဒ န ကာင သတငးစာဟာ လမးလ မး တာက ပါဗျာ၊ ကယက ပငတင ဆာငးပါးရင လ။ ကယလ အဒ ဂျာနယ က မတမ သးလား။”

အပငး (၂) က ဆကဖတပါရန။ အး အးစးဝငး

(Frank Stockton ၏ ဝတတတပဒြဖစ သာ His wife’s diseased Sister က ဘာသာြပနဆသည။)

သးသပချက

“တ ငး ” “ရငး ” “သား”၊ Social Construction င Critical လ မ ေရး သပ သ ေတသန စငးလတ PhD Candidate - Geography (Human Geography), Simon Fraser University MA Geography (Human Geography), York University BA (Hon) International Development Studies, York University မတချက။ Human Geography ရ ထာင အ ြခခြဖင concept များက အကမးဖျဉး တငြပထားြခငး ြဖစသည။ လမ ရးသပ သ တသန ြပစလသများ၊ စတဝငစားသများ၊ ဘလန ကျာငးသ ကျာငးသားများ အတက အ ရး ကးသည အချကများက ထာကြပ ထားသည။ သမရးကျသမားများ အတက ဤစာတမးသည အကျးမဝငပါ။ ဖတပါက အချနကနသညသာ အဖတတငမည။ သမငး ပါ မာက ဒါကတာသနးထနး စကားလး ြဖင ြပာရလင ဖတ ကာငးမညဟ အာမ,မခပါ။ Critical social science နင progressive change က လလားသည သ တ သနြပသများ၊ ကျာငးသ ကျာငးသားများ အတကသာ ရညရယသည။ အဂလပ စကားလးများက ြမနမာသ အဓပါယြပနလင မရငးအဓပါယ လသားနငသြဖင အချ စကားလး များက အဂလပစာလး (သ) အသထက ြဖင သာတငြပထားသည။ Convention နင rule တငးက လကနာစရာမလဟ ခယသညအတက နဂးြဖင ဤစာတမးက စ သည။

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

နဂး လမ ရးသပ သ တသနြပသများ၊ သ တသန လပရနစတဝငစားသများ၊ ဘ လန ကျာငးသ ကျာငးသားများ သည တငးရငးသားနင လဦး ရဆငရာ စာတမး ရးရန သ တသန ြပရာတင အစးရစနနးများ၊ မတတမးများ၊ စာရငးဇယားများက ပတသဖယ အသးြပ ပး သ တသနလပ စာတမး ရးရမည မဟတ။ ရ ပးသား စာရငးများ၊ နပတများ၊ အငဒယာများက Framework (သ) baseline အ နြဖငသး ပး နရာ ဒသ တခခမ ဒတာ ကာကြခငး၊ မမ တရချကက မနသညဟ သက သြပရန ယခင တရ သ ပးသားများနင ကကည နငးယဉြပရမည မဟတ။ ဤသ သာ စာတမးများသည သ တသန မဟတပါ။ အ ပါစား သနး ခါငစာရငးသာ ြဖစ ပ တာမည။ သ တသနဆသညမာ ြဖစစဉများ၊ သနင ပး သားြဖစစဉများ၊ အငဒယာများ၊ အချက အလကများက စ ထာကသဖယ ြပနလည ဆနးစစ ဝဖနြခငး ြဖစသည။ စ ထာကဆ သာ လမျ းမာ ညစပတတတသြဖင နငးယဉ ကာငး သာ ဥပမာမဟတ သာလညး သ တသများ၏ အလပမာ စ ထာကအလပပင ြဖစသည။ ပညာ ရးစ ထာက ဟ ဆလင မားမညမထငပါ။ သ သာ အပစတစ အကျ းအတက မဟတပ လတငးအတက လမ ရးတရားမတမ (Social Justice)က အ လးထား မတယပး ဓမဒဌာနကျ စာ အရာရာတငးက ြပနလည ဆနးစစသများြဖစ သငသည။ သရရာ သ တသနြပသများသည အစးရ မလမတပတလပထားသည အချကများ၊ ယခငသ တသများ ရးသားတငြပ ရာ ဖ တ ရထားမများ၊ အငဒယာများ စသညတက ြပနလည စမးစစရန ြဖစသည။ ဗဟသတ အသစများ၊ ရငးြပချက အသစများက ထတြပရန ြဖစသည။ ဤသညက သာလင သ တသန ဟဆနငသည။ နဒါနး ၂၀၁၄ ခနစတင ြမနမာတဝမး လဦး ရစစတမး ကာကခရန ရရာ မညသညစနစြဖင ကာကခမည၊ တငးရငးသားများက မညသ မညပ သတမတမည၊ စာရငးသငး ကာကခမည စသည မးခနးများမာ အ ရး ကး သာ မးခနးများ ြဖစသည။

ြမနမာနငငတင တငးရငးသား ၁၃၅ မျးရသညဟ အငတာနက စာမျကနာများ၊ ဂျာနယ ဆာငးပါး များ၊ စာအပစာ ပများတင ဖာြပကသည။ မဟာဝဇာစာတမးများ ပငလင တငးရငးသား၊ လဦး ရစသည အ ကာငးအရာများ ကတငြပ ပါက ြမနမာြပညတင တငးရငးသား ၁၃၅ မျးရသည ဆသညအချကက အ ြခခ baseline ယပး တငြပ ကသည။ “တငးရငးသား”ဆသည အ ခ အ ဝ က Concept အရ မ ဆး နးခင အချကတချ ထာကြပချငသည။ (၁) Academic research များသည သ ပးသား အချကများ၊ ြဖစစဉများ၊ အငဒယာများ၊ တရချကများက သရ နားလညရမ မဟတ။ စာတမး တ စာင ပးတ စာင မတဆင လကဆငကမးသားရ မဟတ။ Academic research (အထးသြဖင critical social science research) ၏ ရညရယချကသည သရ ပးသား များက ြပနလညဆနးစစ ရနြဖစသည။ အရးစ န သာ အယအဆများ၊ အချကအလက များ၊ စနစများ၊ ြဖစစဉများက ြပနလညလပခါ ကာ နာကထပ တဖနဆနးစစ လလာရန (အဂလပအ ခ အ ဝ ြဖင ြပာဆလျကရ သာ Unsettle၊ destabilize၊ problematize စသြဖင) ြဖစသငသည။ မမ လလာြဖစ သာ မဟာဝဇာစာတမးအချ တင “တငးရငးသား ၁၃၅ မျ းရသည” ဆသညအချကက problematize ြခငး၊ unsettle ပး တဖနြပနလည လလာြခငးမဟတပ ၁၃၅ ဆသညက ပတသဖယသးကာ ဒသတစခတင မညသည တငးရငးသား အ ရအတက မညမရသည၊ မညသညအပစများ ရသည၊ ဤအပစ အာကတင ဤတငးရငးသား များရသည၊ စသြဖင တငြပထားသညက သတြပမသည။ ထသ တသနစာတမးများတင စာတမး၏ အဓကအ ြခခ အ ကာငးအရာ ြဖစသည “တငးရငးသား” ဆသည “ ဝါရဟာ” က အ ြခခ ကျကျြပနလညဆနးစစြခငးမရ၊ ၁၃၅ မျး မညသမညပ ြဖစလာသညဆသည “ြဖစစဉ” က ြပနလည ဆနးစစ ြခငးမရ။ သနင ပးသား အပစ ၁၃၅ မျးဆသည အချက ပ အ ြခခ ပး ဤတငးရငးသားတင မညသညအပစများ ပါသည၊ လဦး ရ မညမရသည စသည အချကအလက များက ကာကထားသည က တရသည။

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

သရရာ ၁၃၅ မျးရသည ဟသညအချကက ဘရား ပး ကျမး ပးအလား ရးပ ဝဏသ ကတညးက ရခသကသ မတယကသည။ အမနမာ ထ ၁၃၅ မျး သတမတချကသည social construction ြဖစသည။ အကမးဖျငး ရငးရလင social construction ဆသညမာ ပါဝါ၊ လအဖ အစညး အ နအထား၊ ရညရယချကတခခ စသညတက အ ြခခ ပး လ တက ဖနတးထားြခငး ြဖစသည။ ၁၃၅ မျး သတမတချကမာ အစးရက သရညရယချက နငသ၊ သနညး သစနစြဖင သ သတမတ ထားြခငးြဖစသည။ သရရာ သ တသန စာတမးများသည အစးရ သတမတချကက ဘရား ပး ကျမး ပး အမနတရားကသ မတယရမည မဟတပါ။ မညသည ရညရယချက၊ မညသည နညးနာများြဖင၊ မညသ သတမတ ခသည၊ မညသ စာရငးသငး ခသည၊ မညသ အကျ းအြမတ အတက လပခသည၊ မညသ တ နစနာခသည၊ မညမ မနကန ပး၊ မညမတရား မတရားခသည၊ မရညရယထား သာ ကမတက ထား သာ ဆးကျ း မညသရသည၊ စသြဖင လလာ ဆနးစစရမည ြဖစသည။

(၂) Social construction နင ပတသကသည နာကထပ အချကတစချကမာ ဗလချပ အာငဆနးနင လတလပ ရး ခါငး ဆာငများ ရးဆခသည ၁၉၄၇ ဖ စညးအပချပပ အ ြခခဥပ ဒအရ တငးရငးသား ၁၄၄ မျ းရ သညဟဆသည။ ၁၉၇၃ ခနစ လဦး ရစစတမး ကာကယရန လဝနမကးကပ ရးမ ကာကယ သာ စာရငးတင တငးရငးသား ၁၄၃ မျ းဟဆသည။ဗလချပ စာ မာင လကထကတင ၁၃၅ မျ းဟ တဖနလပ ပး ယခ ဦးသနးစန လကထကတင လဝငမကးကပ ရး အသစ ြပန ကာကသည စာရငးအရ တငးရငးသားလမျး ၁၀၁ (သ) ၁၀ဝ ဟ ဆသည။ တငးရငးသား စာရငးများအား ြပနလည ဆနးစစ လလာသည ဂါမဏ ရးသား သာ ဆာငးပါးတငမ တငးရငးသား ၅၀ ကျာသာ ရသညဟ ဆသည။ ၁၉၅၀ ခနစများအတငး တကသလများ အက အညြဖင အစးရမ ကာကခခ သာ စာရငးများ တင တငးရငးသားလမျ း ၅၀ ကျာ ဟသာ ဆြပနသည။ သချာသညမာ အလ ကး လ နသည။

သ တသနြပစသများ အ နြဖင ြပနလည အ ြဖရာရမည အချကများမာ - (က) လတးပ လျာ ဘာ ကာငြဖစ နရတာလ၊ (ခ) စ၊ မ၊ လ၊ ရညရယချက၊ စစတမး စနစမားယငးမ စတ အချက တ ဘယလ ြဖစခလလ၊ စသြဖင ြဖစသည။ ကာကခ ြပစရာတင မားယငးစာ စာရငးသငး ကာကခြခငး၊ အပစတ သာလညး အမညကများ ြဖင စာရငး ကာကခခြခငး၊ ကငးဆငးမတတမး ကာကခသများသည ြဖဆသများ ြပာသည အတငး မတတမးတင ခြခငးြဖစ ကာငး အချ က ထာကြပသည။ တငးရငးသား အဖအစညးနင ခါငး ဆာငအချကလညး အစးရအဆကဆကမ တငးရငးသားများအား သးခရန အမျ းတ အပစက လမျးြခားများအြဖစ ခထတစာရငး သငးထားြခငး ြဖစသညဟ ဆသည။ မားသည မနသည မဆးြဖတလပါ။ ယခအချနတင စင ပငအငဒယာများ (competing ideas) နငပတသက၍ critical လမ ရးသပ သ တသနများ လအပ နသညမာ တာ သချာ သည။ - “တငး” “ရငး” “သား” “တငးရငးသား” ဆသည ဝါဟာရက သအရအရ အတချး ဆကလကတငြပပါမည။ ြမနမာနငငတင တငးရငးသားက အဂလပလ national races ဟ သးနနးသည။ ထ အသးအနနးသည ကလန ခတက အသးအနနး ြဖစ ပး concept အရ မားသည။ ယခ ခတ လမ ရးသပ concept များနင ယဉ စဉးစား ပါကလညး မကကည တာ ပ။ Race သည biological difference (အသားအ ရာင၊ ကာ ကးရနး၊ အာဖရကန စသြဖင ဇဝ ဗဒြခားနားမ) က ရညညနးသည။ Nationalities ဆသည ဝါဟာရသညလညး နငငတကာ စနနးများနင မကကည တာ ပ။ နငငတကာတင Nationality ဆသည ဝ ဟာရက နငငသားဟ ယဘယျ သးလျကရသည (ဥပမာ ြပညဝငခင ဗဇာ ဖာငများ)။

ြမနမာြပညရ လမျးစများ၏ ြခားနားချကမာ biology ထက ယဉ ကျးမ (ဓ လထးစ၊ ဘာသာစကား၊ အ လအထ၊ နတဓဝ အြပအမ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

စသြဖင) ကြပားကြခငး ြဖစသည။ နငငတကာတင “Ethnic” ဟ ခ သည။ သရရာ race နင အကသနစ ကာြခားချကမာ race သည ဇဝ ဗဒ နင ဆင ပး အ ြပာငးအလ ခကသည။ အကသနစမာ အစဉ ြပာငးလ လျကရ ပး အကသနစ ကာြခားမ (Ethnic difference) က အဂလပလ “socially constructed differences” ဟအဓပါယ ဖင ကသည။ ြမနမာနငငတင အကသနစ (Ethnic) နင မရငးဌာ နလမျး (Indigenous or Native) က ရာ ထးကာ တငးရငးသား (“တငး” “ရငး” “သား”) ဟ ခ ဝ သးစကသည။ သရရာ ရာ ထးကန ပး အပစတစစသည “တငး” ရ လား၊ ဘယ “တငး” လ၊ အ“ရငး” အြခာရ လား၊ “သား” ရ လား စသြဖင လး ထး ကနသည။ အကသနစ ဆသညမာ လစ (cultural group) ပငြဖစသည။ အကသနစက မဆကခင culture ဆသည စကားလးက ရငးဖ လသည။ ြမနမာစကားတင culture က လအပစတစစ၏ ယဉ ကျးမ (သ) ထးတမးစဉလာ ဟ ဘာသာြပနသြဖင ဒက ရာက တာသည။ ထးတမးစဉလာက မ ြပာငးရဟ သတမတသြဖင Culture က လညး မ ြပာငးရဟ ြဖစလာသည။ အမနမာ culture ဆသညမာ မ ြပာငးမလရမ လ တရ နစ ပါငး ထာငချ ဓ လထးတမး စဉလာက ဆလြခငးထက လအပစ၏ နတဓဝ လပကင နထငနင အြပအမ အယအဆ သာြဖစသည။ အရငးဆးဆရလင Culture ဆသည အသးအနနးမာ လမျးစ တ အတကသာ သကဆငသညမဟတ လစလ ဝးတငးမာ သ culture နင သရသည။ အမအကျင ဟသာ ဆပါ စ။ ဥပမာ ဆငရာ ဆငရာ ကျာငးသားများ မာလညး သ ကျာငး၊ မဂျာ၊ နရာ သြဖင အ ပ လက ပး သ culture နင သရသည။ ဥပမာ တချ ကျာငးသားအပစများတင လမ ရး ဖကအ လးထား ပး တချ ကျာငးသားများတင ပညာ ရး (အတနး စာ) က ပ အ ရး ပးသည။ လမ ရး (သ) အတနးစာ က အ လး ပး တာသညပင ထ ကျာငးသားအပစများ၏ culture ြဖစသည။ အ ြခအ န နင လ အ ပ မတည ပး ထ အမအကျငများမာလညး ြပာငးလသားတတသည။

အကသနစသညလညး ထနညးတပင။ အြပအမ အယအဆ သတသတမတမတ ရတ လစလ ဝးက

ခ ြခငး ြဖစသည။ လတစတင ဘာသာ၊ စကား၊ လအများ ြပကျငသည ဓ လထးတမး စသြဖင အပစ တစခ၏ သငြပင လကဏာများရ ပး လအစအ ဝး ြပစရာရပါက ထအပစသည အကသနစ ြဖစသည။ လစလ ဝး တစခြဖစသည။ ထအပစ၏ characteristics (သ) identity ခ ဝ သသလ ကဏာများသည ရာသကပန တည ငမမ မရနငပါ။ ထဝ သသ လကဏာများသည culture ပ အ ြခခ ထားြခငး ကာင ြဖစသည။ အပစဝငများ ကယတငလညး ယဉ ကျးမ၊ ဓ လထးစ စသညတက လနဓားထစဆတ ကငမထားပါ။ သ သ ဘာ သဘာဝ အရ စးပား ရး၊ နငင ရး စသြဖင လအပချက ပ မတည ပး ြပာငးလြခငး၊ ြပငြခငး၊ အသစသငး ြခငး၊ ထတြပစြခငး စသြဖင လပ လရသည။ ဥပမာ ဘာသာစကား ဆပါစ။ ြမနမာြပညတင ဗမာတငးရငးသားများနင အထစပများသည ရမး ဒသများတင ရမးစကား ြပာရာတင ဗမာ စကားလးများက တ ြပာတတ ပး ထငး ြမာကပငးသ ြပာငး ရလာ သာအခါ ထငးစာလးများနင တ ြပာကသည။ ရမးလမျးများ အ လးထားသည ကျားဓာတပ ပနးချကားများက ထငးဘရင မသားစပနငအတ အမတင ချတဆကသည။ အ မ ကျာ ဒး တာလမးကာ ထငးဘရငမသားစ ပချတြခငး မဟတ။ ဘရငပရလင ရမဖမးသြဖင နငငကး လကမတ မရ သာ ရမးအလပသမားများက သတ လြခ ရးအတက လက တကျ သာ ရညရယ ချကြဖင ချတဆြခငးြဖစသည (အမနတကယ လးစားတာလညး ြဖစနငသည)။

ထအတ ရမးလမျးများ၏ ထးစတခ ြဖစသညဟ ယဆထားသည ဆးမင ကာငက ထငးတင အလပလပ န သာ ရမးအလပသမားများ အ နြဖင ရဖမးခရြခငးမ ရာငရားရန ဝကထားတတ၊ ဖျကထား တတကသည။ ရမးစကားထက ထငးစကားသာ ြပာကသည (ရမးနင ထငးစကား ဆငတသည)။ အဝတအစားများက ထငးများနငတ အာင ဝတစား ဆငယငကသည။ အားလးသည အ မ ကျာ ဒး တာလမးြခငး မဟတ၊ ရဖမးြခငးမ ရာငကဉရန၊ အလပရငနင ဈးဝယသများ ခြခား နမချြခငးမာ ရာငကဉရန ြဖစသည။ (ethnic identity၊ ယဉ ကျးမ၊ ဘရင မသားစဓာတပ၊ ဆးမင ကာငနင အဝတအစား

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဝတတာ ဘာမမဆငဟ ြငငးခနလသများ ရချငရလမမည။ ဤအချကက အြခား စာတမးတင အလျဉးသငပါက ဆး နးပါမည)။ ထငးနငင ရာက ရမးများ နထငပနင အငတနတတ (ဝ သသလကဏာ) က University of California (Berkeley) မ လမ ရးသ အရပညာရင Judith Butler ၏ ဝါဟာရြဖင performative identity ဟ ခ ဆ နငသည။ အ ြခအ နအရ အငဒနတတ က performing ( ဖျာ ဖျထတ ဖာြပသ) လပသညဟ နားလညနငသည။ ဤအချကသည အငဒနတတ၏ အ ရးကး သာ သ ဘာသဘာဝ တခပငြဖစသည။ (culture ဆသည concept နင ယဉစဉးစားပါ)။ ဆလရငးမာ အကသနစ လအပစတစစ၏ အြပအမ၊ အ လအထများသည အမထာဝရ တည မ နသည မဟတ။ လမ ရးပညာရင Stuart Hall အရဆရလင Ethnic identity ဆသညမာ ြဖစတညြခငး “being” သာ မဟတ၊ ြဖစလာြခငး “becoming” လညးြဖစသည။ အငတနတတများသည အမ တရား သ မဟတ ကာငး၊ အပစတစစက သတမတသည သတမတချကများသည အမ ြပာငးလ န ကာငး၊ အပစတငးရ လများကလညး ဓ လများ

အြပအမများ ြပာငးလ ကာငး ကချငလမျ း အ ကာငး လလာသည Edmond Leach က ၁၉၅၀ ကတညးက ထာကြပ ပး ြဖစသည။ ချငးနင ကယားလမျးအ ကာငး လလာသည Dr. FK Lehman (aka) Chit Hlaing ကလညး ၁၉၇၀ အတငးက အလားတ ထာကြပ ပးြဖစသည (FK Lehman နင Edmond Leach ရာနနးြပည သ ဘာမတက သာလညး ဓ လများ လကဏာများ ြပာငးလသည အချကက နစ ယာကလး ထာကြပသည)။ ထ ကာင အ ြခအ နအရ ြပာငးလသား ရသညက လမသည ညာသညဟ လညး ကာငး၊ မစစ တာ ဟ လညး ကာငး သတမတ၍မရပါ။ ထငး ရာက နသည ရမးများအား ရမးအစစ မဟတ တာ၍ ြမနမာနငငမ ရမးဟ မသတမတ တာပ ြမနမာနငငသား မ ပး တာဟ ခြခားမရပါ။ အ ြခအ န နင အချန ြပာငးလလာြခငးအရ နစဉြပမ လကစား မများလညး ြပာငးလလျကရရာ အပစတစစအား ဤသြဖစသည၊ ဤသ ရရမညဆကာ တရား သ သတမတြခငးသည မားယငးသည။ ြဖစလာြခငး

(သ) “ြဖစစဉ” က လျစလျရ ပး ဤတငးရငးသားသည ဤသ ဤမည ြဖစသညဟ တရား သ မတယ ထာကြပ သာ သ တသနသည ခတပညာရငများ လက မခ နင တာသည Essentialist study ြဖစသည။ - Social Construction အကသနစသည Social construction ြဖစသည အတက အပစတစစ၏ အမညမအစ အစစ အရာရာတငးသည ကယာကရငများ ကယတင ဖနတးထားြခငး (နင/သ) ြပငပမ အဓမညနးြခငး (နင/သ) ကယာကရငများ ကယတင ဆနကျငြခငး၊ ြပငဆငြခငးြဖစသည။ ဥပမာ အကသနစ အမညြဖစသည ရမး (သ) သမး မာ ယခင ယခငက မရခပါ။ ရမးများက ယခထကထ သတ ကယ သတ တငး (Tai) ဟ ခ သည။ ရမးြပညက မးတငးဟ ခ သည။ ကလန ခတ ပတဝနးကျငတင ရမးများနင လမျးချငး နးစပသည တငးလမျးများ နထငသည စယမ (Siam) - ယခ ထငးနငင - က အ ြခြပ ပး စယမ - စယမ ဆရာမ တြဖညးြဖညး ြပာငးလလာကာ Shan (သမး) ဆ ပးြဖစလာသည။ ပတက ညာမ ကရင၊ ကယားလမ ကယားမ ယခ ကရငန (Karenni)၊ ဂျမး ဖာ အပစတစမ အစချ ပး ကချင စသည အမညများ ြဖစလာသည။ ဘာသာစကား ဆလငလညး ယခငက ကရငန စာ ပ မရခ သာလညး ယခ ကရငန ဘာသာ စာ ပအသစက ၂၀၁၁ တင ကယလနသားသည ကရငန ခါငး ဆာင ဟာငး ထယဗးဖက တထငခသည။ သရရာ အပစနာမည အပါအဝင အြခားအရာများ ြပာငးလြခငး ပတသကပး အမားအမန၊ ယခင ရမရ စသည အြငငးပားချကများသည social construction သ ဘာသ ဘာဝ က သတမမပ ြငငးခန နြခငး ြဖစသည။ တငးရငးသား အပစများ ခရာတငလညး နာမညတစမျ းြဖင လမျ းငယတခသည လမျ းကး တစခ အာကတငပါ သည စသြဖင ရးသားကသည (ဥပမာ ဓနနင ရမးက ရမးလမျ း အာကတင ထညထားသည က ဘရား ပး အမနတရားကသ ယဆကသည)။ အမနမာ ရမးနင ဓနသည လမျ းမတ သကသ ဘာသာစကားလညး မတပါ။ သ သာ ဓနများသည “ရမးလမျး” အာက ရာက နသည။ ထသ ထညထားြခငးသည တရား သ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အမနတရား အရတရား မဟတပါ။ စစတမး ကာကသများ၊ အစရများက စစတမး ကာကချနက သရညရယချက၊ သစနစ၊ သနားလညမအရ မတတမးတငထားြခငး၊ သတမတထားြခငး၊ စစတမး ကာကထား ြခငးြဖစရာ မားချင မား န ပမည။ ြမနမာနငငရ တငးရငးသားများ အပစခြခငးက ြမနမာအစးရချညး စတထငရာ ခထားသည မဟတ။ ကလန ခတ ကပင ကလနအရာရများ၊ ခရးသား မနသ ဗဒပညာရငဆသများ က သတ နားလညသညအတငး၊ အဂလပအစးရအတက လလာ အပစခသားြခငး ြဖစ ပး ဦး နဝငး လကထကမ ြပနလည အပစထပခြခငး ြဖစသည။ အပစခမ နစမျ းလးတင လလာသများက သတ စတတငးကျ လလာ ဆးြဖတခြခငး ြဖစသည။ ဒသခ လမျးစများက တငပငြခငး၊ ဆး နးြခငး၊ ဆန ကာကခြခငး အလျဉးမရခ။ သတ အြမငအတငး “သတသငး” ခ ကြခငးြဖစ သည။ ထစစတမးများတင လမျ း ကး တခ အာက ရာက န သာ လမျးတခသည ထလမျ း ကးနင အပစချငး လမျ းချငး ဘာသာ စကားချငး တချငမ တမည။ စစတမးတင နာမညတမျးမျး ြဖင ရးထား သာ လမျ းသည အမနတကယ ဟတချငမ ဟတမည။ စစတမးတင ကျနခ သာ (သ) ချနခ သာ လမျ းသညလညး တငးြပညနင မသကဆငဟ တနး ပး ယဆ၍မရ။ ဆလရငးမာ တငးရငးသားသည social construction ြဖစသကသ အပစခြခငး သညလညး social construction ြဖစသည။ ဘရား ပး ကျမး ပး ပ ဝဏသ သမငး ပး အမနတရား အရတရားမဟတ။ လမ ရးသပ သ တသနများသည ဤကသ သာ ြဖစစဉများ က စမးစစရမည ြဖစသည။ - Ethnic Vs. Indigenous အကသနစသည Indigenous (မရငး ဌာ နလမျး)နင ကာသည။ က နဒါနငငတင Red Indian (သ) Native Canadian (သ) First Nations ဟ ခ သာ လမျးများသည Native (သ) Indigenous (မရငးဌာ နလမျး) များြဖစသည။ “ြဖစသည” ဟဆြခငးထက

“သတမတသည”ဟ ဆပါက ပမနမည။ နစ ထာင ပါငးများစာ ကတညးက က နဒါတင နထင နသများ ြဖစသညအတက မရငးဌာ န လမျ း ဟ သတမတထားြခငး ြဖစသည။ နာကပငးမ ဝင ရာကလာသည ဗယကနမ၊ ြမနမာ၊ အာရဗ၊ တရတ၊ ကးရးယား၊ အသယးပးယနး စသြဖင တက အကသနစ ဟ ခ သည။ ဘာသာ၊ စကား၊ ဓ လနင လစလ ဝးြဖင ရ နြခငး ကာင အကစနစ ဟသတ မတထားသည။ Ethnic Communities of Canada ခါငးစဉ အာကတင အငးရစ၊ တရတ၊ ဗယကနမ စသြဖင ပါဝငသည။ (ဥပမာ က နဒါ အစးရ အငတာနက စာမျကနာက ကညနငသည။ http://www.statcan.gc.ca/bsolc/olc-cel/olc-cel?catno=89-621-X&CHROPG=1&lang=eng ထလငခတင ဖာြပထား သာ ကးရးယား၊ ဗယကနန စသည လစများမာ မရငး ဌာ နလမျးများ မဟတပ၊ အကသနစ တြဖစ ပး နငငသား စညးကမးနင ညပါက နငငသား ြဖစခငရ ပး နငငသား အခငအ ရး အြပညအဝ ရ ကသည။ အငတးဂျးနကစဟ သတမတြခငးသညလညး ဘရား ပး ကျမး ပးမဟတ။ ြပသနာမရမဟတ။ ြငငးခနနင သာ ကစြဖစသည။ လအပစ တစစသည နရာ ဒသတစခတင အချနကာ ရညစာ နထငလာ ပး သတသည အင တးဂျးနကစ ြဖစ ပး အြခားအပစတစစ၏ အငတးဂျးနကစြဖစမက ဆနကျင ကာငး ဆနကျငလမမည။ သရရာ အပစတစ အငတးဂျးနကစ ဟတသည မဟတသည ဆသညမာ စင ပ င တာငးဆ ရနးကနမ ြဖစသည။ သ သာ လမ ရးသပ သ တသနြပသများ သတြပရမညမာ အာဒမနင အဝမ လသားများ ဆငးသကလာသည ဟသည ဘာသာ ရးအယဝါဒက လကခသညြဖစ စ၊ ဒါဝင၏ Evaluation theory က လကခသညြဖစ စ လသားများသည တ န နရာမ လကရ နရာသ ရ ြပာငးလာ ကြခငး ြဖစသည။ ြမ အာကမ ထးထကလာ ြခငးမဟတ၊ ကာငးကငမ ဆငးလာြခငးမဟတ။ အပစတငးသည သမငး တချနချနတင ဒသတခခသ ရ ြပာငးလာသည migrant

group များြဖစရာ အငတးဂျးနကစ ြဖစမြဖစ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဆသညအချကမာလညး အပစ ပ မတည ပး၊ အချနအခါ ပ မတည ပး ြငငးခနရနငသည။ သရရာ သ တသနြပသများ အ နြဖင အပစတစစအား ထာကခပး အြခားအပစအား ဆနကျငြခငးမျးက ရာငရန အ ရး ကးသည။ သ တသနြပစရာတင အပစတစစစ ဖကမ ရပတညြခငးထက ထအပစများ မရငးဌာ နလမျး အြဖစ အသအမတြပရန မညသမညပ လပရား တာငးဆသည၊ စဉးစားသည၊ သက သထသည စသည ကစရပနင ြဖစစဉတက ဓမဒဌာနကျစာ မမတတ လလာ တငြပရန လသည။

အထးသြဖင Critical social science သ တသနြပလသများ အ နြဖင သ ပးသား ဗဟသတများ၊ နားလညမများ၊ အချကအလကများ က problematize (or) unsettleပး လတငးအတက လမ ရး တရားမတမ (social justice) နင progressive change က ရးရ ပး နားလညမအသစ၊ ရငးလငးချက အသစများက ရာ ဖ ဖာ ထတ တငြပနငရမည။ စငးလတ

သမငး

အစနးများ ခတ-အပငး ၇

အခနးနစ - ကမာ တာလန ရး ဝတတ ကမာအထငကရ သမငးပညာရင Eric Hobsbawm ရ Age of Extreme က ဘာသာြပနသည။ ၅ ကမာ တာလန ရး ဖာ ဆာငဖ လပရားမ တရ အားဟာ နစဆယရာစ လမအငဂျငနယာ အတတပညာပငးက အမခနးဆနးသစမ တခ ြဖစတ၊ အလယ ခတ Middle Ages တနးက ပ ထနးလာတ ခရစယာန ဘာသာ ရးအဖ န

တြခား ဘာသာ ရးအဖ တန နငးယဉလရတ၊ လနငရ 'ပါတပစ သစတမျး' ြဖစတ ကနြမနစပစ အဖအစညးမာ သား ပး အမြပထားတယ။ ဒပစအဖ အစညး တမာ ပါတဟာ ပါတဝင တဆက စစစညးကမး စစတပဖ စညးပ ထက တာင သာတ၊ သာမနထကကးမားတ ကညည ကငးရငးမန ကယကျ းစန အနစနာ ခမ တ၊ နာက ပါတရ ဆးြဖတချက တ အတက ပးဆပရမ ဘယ လာက ကး ကး မရ ရ အာင ဆာငရကမယဆတ အကငးမ မမတမသ ပငးြဖတမ တက တာငးဆလ ရနငတာမ အဖအစညး သး သး လး တက တာင အရယနမလက အာင ကးမားလတ ထ ရာကမ မျး ရ စတယ။ ဒပစအဖအစညး တက ရနလတ အကခတ တ တာင ဒအချကက တ လးတစား သားသတြပမ ကတယ။ ဒါ ပမယလညး တာလန ရး တ အာင အာငြမငြမင ပးသားတအခါ ဒါမမဟတ စစြဖစ နတနးမာ ဒ 'တပဦးပါတ' ပစက သအခနးက က သဟာသ ပပြပငြပင ယနငတာ ထငရားလနးလတယ ဆ ပမယ တာလန ရးကး တန ဒ တာလန ရး ကး တက ဖာ ဆာငဖ ဖ ထား ပး အခငအခါ သငခကမာလညး တာလန ရးက အာင အာင ြမငြမင ဖာ ဆာငနငခတ 'တပဦးပါတ' ပစတရ ဆကစပမက တာ ရငးရငးလငးလငး မရလဘး။ ဘာလဆ လနငဝါဒ လကခ ကျငသးတပါတ ဆတာ အနစသာရအားြဖင လက ရးစဉလစ (တပဦး တ) ခါငး ဆာင တန ဖ စညးတည ဆာကထား၊ တာလန ရး အနငမရခငမာဆ တနြပနလက ရးစဉ လစ 'counter-elites' န ဖ စညးတည ဆာက ထားတာြဖစ ပး တဘကမာ တာ လမ တာလန ရးဆတာမျ းက ၁၉၁၇ တနးက ြပသခသလ လထကားအြဖစအပျက တ ပ ၊ နာက လက ရးစဉလစပြဖစြဖစ တနြပန လက ရးစဉလစပြဖစြဖစ ဘယသမ အြပညအဝ ထနးချပလမရတ အ ြခအ န တ ပ မတည နတအတကပ။ ြဖစချင တာ လညး လနငပစက ထပတနးအလာ ဟာငး ထက လငယပငးက၊ အထးသြဖင တတယ ကမာ Third World မာ ထပတနးအလာက လငယပငးက ကး ကးမားမား စ ဆာငခ ပး ဒပါတ တဟာ အလပသမားလတနးစား စစစစရ အ ရးက သတရရန အာငြမငသင သ လာက အာငြမင အာင ြမငတင နတ ကားကက ဒလငယ တဟာ ဒပါတ တက အြပလက

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဝင ရာကကတယ။ ၁၉၃၀ ဆယစနစ တမာ ဘရာဇးမာ ကနြမနစဝါဒ ကျယကျယြပနြပန တးချ လာနငမမာ အဓကက လနညးစအပချပတ အစးရအဖထ အဖ ဝငအြဖစပါတ ြမရငမသားစ တက ဆငးသကလာတ လငယပညာတတ တန လငယစစဗလ တ ကနြမနစြဖစလာက တအတကပ (မာတင ရဒရးဂက Martin Rodriguez၊ ၁၉၈၄၊ စာ ၃၉၀ - ၉၇)။ တဘကမာ တကယ 'လထ' ရ ခစားမ တ (တခါတခါ အဒလထထမာ 'တပဦး' က ထာကခသ တလညး ပါ နတတတယ) န သတ ခါငး ဆာင တရ အယအဆ တဟာ မကာခဏဆသလ အထးသြဖင တကယ လထအက ပနကနမကး တ ြဖစချနမာ တြခားစြဖစ နတတတယ။ ဒအတက ကာင ပ စပနမာ ၁၉၃၆ ဇလငမာ ဗလချပကး တ က ပ ြပလာတပဦး Popular Front အစးရက ပနကနမက န စပနက တြခား ဒ သကး တမာ လမ တာလန ရး တ ချကချငး ပ ပါကခ တယ။ အဒမာ စစ သးက တ အထးသြဖင မငးမဝါဒ တက ထတလပ ရး ပရ ဘာဂ တက စ ပါငး ပငဆငမ အာကမာ ထားဖ လပလာတာဟာ အအားသငစရာ မရ တာဘး၊ နာကပငးမာ ကနြမနစပါတန ဗဟအစးရက ဒလလပတာ က ဆနကျင ပး ြဖစနငရင ဒလ စ ပါငး ပငဆငမ အာကမာ ထားဖ က းစားတ လပရပက ြပာငးြပနြဖစ အာင ြပနလပခ ပး ဒလလပခြခငးရ အကျးအြပစက နငင ရးန သမငးစာတမး တမာ ဆက ဆး နး နကဆပ။ သ သာလညး တဘက မာ ဗလချပကး တ ပနကနတ အြဖစအပျကက ခရစယာန ဘာသာ ရး ဆငးတ တာဖျကဆး ရးဝါဒန ဘနး ကး တ သတ ြဖတမ လငးလး ကးတခက ပ ထကလာ စခတယ၊ ၁၈၃၅ မာ စတတငးကျ စရာ မ ကာငးတ နားရငးသတပက အ ကာငးြပ ပး ဘာစလနာနငငသား တက ဘရားရခး ကျာငး တက မးရဖျကဆးပစတ အဓ ကရဏးက အစြပ ပး ဒလ လပရပမျး တဟာ စပနက လထအကမ တရ အစတအပငး တခအြဖစ ပါဝငလာချနကစပး ြပာခတ ဘာသာ ရးသ ကတ တ ဖျကဆးမန ဘနး ကး သတြဖတမ အဓကရဏးဟာ အကးမားဆး အဓကရဏးပ။ သာသနာ ရး ဝနထမး ခနစ ထာင လာက - တနငငလးက ဘနး ကး စစ ပါငးရ ၁၂ - ၁၃ ရာခငနနး လာက၊ သလရငအ ရအတက တာ မ ြပာ ပ လာက - အသတခခရ ပး ကကတလးနး ယား Catalonia

က (ဂ ရာနား Gerona) ဘနး ကး ကျာငး တ ကျာငးထမာ ဆငးတန ရပပကားချပ ြခာက ထာင ကျာ ဖျကဆး ခခရတယ

(ဟယး သာမတ Hugh Thomas၊ ၁၉၇၇၊ စာ ၂၇၀ - ၇၁၊ အမ ဒယဂါးဒ M Delgado၊ ၁၉၉၂၊ စာ ၅၆)။ အခလ ကာကမကဖယ ကာငးလတ အြဖစ အပျကန ပတသကပး သချာ ပါက ြပာနငတာ နစခရတယ၊ စပနက လကဝ တာလန ရး အငအားစ တက ဒအငအားစ တထမာ နမယဆးန ကျာကားလတ ဘနး ကးမနးတ မငးမဝါဒ တ ပါဝင ပး သတကယတငက ဘာသာ ရးက ြပငးြပငးထနထန ဆနကျင သ တ ြဖစ ပမယ ဒဆငး တ တာ တ၊ ဘာသာ ရး သ ကတ တ ဖျကဆးတာက ရချကတယ၊ နာကတခ က တာ ဒလပရပက ကျးလနသ တန ဘးက ရပကည နကသ တ အတကက တာလန ရးဆတာ တြခားအရာ တဆတာ ထက ဒါ က ခ တာပလ နားလညလကကတယ၊ တာလန ရးဆတာ လအဖ အစညးထက လအချငးချငး ဆကဆ ရး တတင မက၊ ဒအသကအြမထ လကခထားတ စနနးစထား တအားလး ယာယ အ ပ ယ သကသက မဟတဘ ရာသကပန ြပာငးသား တာမျ း (အမ ဒယဂါးဒ M Delgado ၁၉၉၂၊ စာ ၅၂ ‐ ၅၃) က ခ တာပဆ ပး နားလည လကကတယ။ ခါငး ဆာင တ အတကက ဘနးကး တ မဟတဘ အရငးရင တကသာ သတရ အဓက ရနသဆ ပး ြပာလရသလ တကယလညး အဒလပ အမ ြပာခ က ပမယ အာက ြခလထရ အ သးထအသားထမာ တာ ခါငး ဆာင တ သ ဘာထားသလ မထား ခကဘး။ (အငဘးရးယနး Iberian လာက ကမးကမးတမးတမး၊ ကျားကျားလျားလျား မရလတ လအဖအစညးမျ းက လထနငင ရး က ဒ လာက အတငးအတာထ သတြဖတ ဖျကဆးတာမျး ြဖစမြဖစဆတ မးခနးက မြဖစခတာက ြဖစခသလ စတကးယဉကည ပး မးတ မးခနးပ၊ ဒါ ပမယ ဒြဖစရပ တ ပ အမျးသမး တရ သ ဘာထားန ပတသက ပး လး လးနကနက သ တသန လပကညရင ဒ မးခနးရ အ ြဖက တစတတပငး လာက တာ သချငသနငမာပ။) ဒါ ပမယလညး လမး ပ ကလ တက (မနး မ တလညး သတက ပးပါတ အတငးအတာ အ လျာက အပါအဝင) သတဘာသာ သတ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

မးစငကညကကဖထ ြဖစလာ စတ နငင ရး စနစန အပချပမအာဏာ ဖ စညးပ တ ရတတရကကး အ ငပျ ပျာကကယ သားတ ဒလ တာလန ရးမျ းက နစဆယ ရာစထမာ ြဖစ တာငြဖစခ အြဖစအပျက ဆတာ တခရတယ။ အပချပမ ရတတရက ကး လးဝ ပပျကသားတာန အနးစပဆးတတ သာဓက တခြဖစတ ၁၉၇၉ အရန တာလန ရးလ အြဖစအပျကက တာင ရားဘရင Shah က ဆနကျငရာမာ တဟရနက လထအကမကးဟာ အအားသငစရာ ကာငး လာက အာင တညတညတထ ရလ ပး အြဖစအပျက အ တာများများဟာ သ အလအ လျာက ြဖစသားခတာမျ းကလ ပး ကျနတာ မြဖစနငဘး လ ဆနင ပမယလညး လးဝြပငဆငမထားဘ ြဖစသားတာမျ း တာ မဟတဘး။ အရနက ဘာသာ ရးဝါဒ Iranian clericalism ဖ စညးပ ကျးဇးန အပချပမပစအသစဟာ ပစအြပညအဝ ချကချငး ပ မလာ သး သာလညး အပချပ မပစ အ ဟာငးထမာ ရနင ပးသား ြဖစ နခတယ (အခနး ၁၅ ကကည)။ တကယတမးမာလညး တ တာငးလတ နစဆယရာစထက အာကတဘာ တာလန ရး နာကပငး တရတတတ တာလန ရး မျးဟာ တာလန ရးြဖစပားရာ ပတဝနး ကျငတဝကမာ အက ပါကကတာမျ း လာကကလလ အားလး နးနး လာကဟာ မ တာက သမးပကတ (အားလးလလ လာကက စစတပရ ) အာဏာသမးမန စ ရင စ၊ မဟတရင ကာလ ရညကာတ ကျးလက ဒသ လကနကကင တာလန ရးရ အပးသတ ရလာဒအြဖစန ပ ထကလာတ တာလန ရးမျး တချညးပ။ အကပမရတ၊ မချမးသာတ မသားစက ပါကဖားလာ ပး လပရညကငရညရ၊ ပညာ လညးတတတ လငယလရယ တ အတက စစသည စစသားအလပဟာ မက လာကစ ရာအလပအကငမျ း ြဖစ နတတတ ဆငးရ ပး ခတ နာကကျတ နငင တမာ လကဝဝါဒဘက ပငးချငချင ြဖစ နတ၊ အြမစလန ြပာငးလ ရးက စာနာစတဝငမတ အငယတနး အရာရ တ ‐ ဒထမာ ကာမရငစား မဟတတအရာရ တ မပါ သ လာကပ ‐ က တရ လရတာမ ဒလ အာဏာသမးမမျ းက အဂျစ (၁၉၅၂ လတလပတအရာရ တာလန ရး Free Officer revolution) န တြခား

အ ရ အလယပငးက နငင တ (၁၉၅၈ အရတမာ၊ ၁၉၅၀ ဆယစနစကာလ တက စပး အကမ ကမ တရတ ဆရးယားမာ၊ နာက ၁၉၆၉ လစဗျားမာ) မာ ယဘယျအားြဖင တရတတတယ။ လာတငအ မရကတကက တာလန ရး သမငးစာမျကနာ တမာလညး စစသည စစသား တဟာ က တခအြဖစ ပါရတယ၊ ဒါ ပမယ အဒမာ လကဝအ ရး ကရညစး ပး အာဏာသမးတာမျးက မရ သ လာက ရားတယ။ တဘကမာ အကခပအများစ အအားတသငြဖစသား ကတာ က တာ တဆတထ ဆတ နရတ ကလနဝါဒက အကာအကယ ပး နရတ၊ အ တာမသတ နငတ စစပ တက အယအကညမရ ြဖစလာ ပး ဒစစပ တ ကာင အြမစလန ြပာငးလ ရးက လလားလာတ လငယအရာ ရ တက အဒအချနက ကမာမာ သကတမး အရညကာဆး လကျာအစးရအြဖစန အပချပ နတ အစးရက ြဖတချပစလကတ ၁၉၇၄ က ' ပ တဂက ဇာမားပနး တာလန ရး' ပ revolution of carnations in Portugal။ ဒါ ပမယ ဥ ရာပဘအဖ European Community စတ အးဖ ြဖစချင တာ ြမ အာကက န ထကလာတ အား ကာငးတ ကနြမနစ ပါတန အြမစလန ြပာငးလ ရး လလားတ အမျးမျး သာ မတဝါဒအဖ တ မဟာမတြပ ထားတ အဖဟာ ခဏ န တာ ပက ပး ပ တဂလညး သပမကာခငမာဘ ဥ ရာပဘ အဖထ ဝင ရာကလာခ တာတယ။ ဖ ဖး ပးနငင တမာကျ တာ စစတပထ အချငး ချငး ဆကဆမပစ၊ အယဝါဒ ရးရာ အစဉအလာန စစတပနဆငတ နငင ရး အခနးက တက နငင ရး စတဝငစားတ စစသညစစသားက လကျာယမးဖ ြဖစလာ စတယ။ ကနြမနစ တ၊ ကနြမနစ မ ြပာန ဆရယလစ တန တာင မဟာမတြပ ပး အာဏာသမးတာမျ းက သတ လပရးထးစ မဟတဘး။ ဒါ ပမယ ြပငသစ အငပငယာထက လတ ြမာက ရး လပရား မ တမာ ကျ တာ ြပငသစရ ကလနနငင တမာ ကးြပငးတ ဒသခ တငးရငးသားတပက စစသား ဟာငး တဟာ ‐ သတထမာ အများစက အရာရမြဖစဖးကဘး ‐ အထငက ရ အပငးက န (အထးသြဖင အယဂျးရး ယား) ပါဝငလာခ ကတယ။ ဒတယကမာစစ တငးန စစ ပး နာကပငး သတ က တခရတ အ တအကက စတတငးကျစရာ မ ကာငး ဘး၊

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ဒါကလညး ထစအတငး ကလနစစတပ ထ ခြခားဆကဆခရရမက ဒ ဂါရ ြပငသစ လတ ြမာက ရးအငအားစ de Gaulle's Free France ထမာ ဂါအဖ ထက မဟတတလ non‐Gallic members တ အလျငအြမန ဘးထတခခရသလ ကလန နငင တက ဒသခ စစသား တဟာလညး ြပငသစနငငထ လကနကကင ဆနကျင ရး လပ နတ အငအားစ တထက န အလျငအြမန ဘးထတခခရလပ။ နာဇလက အာကက လတ ြမာက ပး နာက အာငြမငမ အထမးအမတန ြပလပတ ြပငသစအစးရရ စစ ရးြပ အခမးအနားမာ ဂဏြပခချတကခတ ြပငသစလတ ြမာက ရးတပ Free French က ဂါဝါဒ တရ Gaullist တကပ တက တကယတမးအနင ရ အာင တက ပးခတ လတ ြမာက ရးတပ ထက အများ ကး 'ပြဖ' တယ။ သ သာလညး ဂျပနလက အာကက အနယအမျ းသား တပမ တာ Indian National Army ထ ဝင ရာကကတ အနယစစသား ငါး သာငး လာကက ထညစဉးစားရင တာင ြခ ပး ကညမယဆရင ဧကရာဇနငင ကး တရ ကလန တမာ တကယတမး ဒသခတငးရငး သားအရာရ တန တာင ဖ စညးထားတ ကလန စစတပ တက ဒနငငကး တက သစာ စာငသခ ဒါမမဟတ နငင ရးန မပတသကဘ နခတယ (အမ အကခနဘတ M. Echenberg ၁၉၉၂၊ စာ ၁၄၁ ‐ ၄၅၊ အမ ဘာဂဝါ M. Barghava န အ ဆငး ဂးလ A. Singh Gill၊ ၁၉၈၈ စာ ၁၀၊ တ အာ ဆာရး T. R. Sareen၊ ၁၉၈၈၊ စာ ၂၀ ‐ 21)။ ၆ ရရည ပျာကကားစစန တာလန ရးလမး က လာကတနညးက တာ နစဆယရာစထ က လမ တာလန ရးသမား တ အ တာ လး နာကကျ ပးမ ရာ တတယ၊ ဒါကလညး သမငးြပနကညရင အနစသာရအားြဖင ကျးလကပစ ပါကတ အခလလပရားမ မျးဟာ ခတ ဟာငးက အယအဆ တက ြပနအသက သငးဖ ကးစားတ လပရားမ တန ကး ကးမားမား ဆကစပ န လရ ပး၊ ဒလ လပရားမ တက မ နလတနးစားက ရးဆန တအယဝါဒ၊ တချ ဆ တနြပန တာ လန ရးန ခတ နာကြပနဆမ တန အလယ တက သား ရာမတတလပ။ သမငးြပနကည ရင ြပငသစ တာလန ရးန နပလယ ခတ တနးက

အငအား ကာငးခတ ပျာကကား စစပ တဟာ ြပငသစနငငန ြပငသစ တာ လန ရးရ အဓကအ ရးက မ ထာကခခဘ ဆနကျငခ တာသာ မဟတလား။ ' ပျာကကား' ဆတ ဝါဟာရကယနကက ၁၉၅၉ ကျးဘား တာလန ရးမတငခငထ မတဝါဒ တရ ဝါဟာရ တထ ပါမလာ သးဘး။ ရသ ြပညတငးစစမာ ပမန ရာ၊ ပမနမဟတတစစပါ ဆငနခတ ဘာရဗစ တ က 'ပါတစဆန' partisan ဆတ ဝါဟာရကသး ပး ဒတယကမာစစလညး ကျ ရာ ဆဗယက တက အားကျတ ဖကဆစဆနကျင ရးလပရားမ တမာ ပါတစ ဆနဆတ အသးအနနးက စ ြဖစလာတယ။ တဘကမာ စပန ြပညတငး စစအတငး ဖရနက Franco တပ တ သမးပကထားတ သမတစနစ လလားသ တရ နယ ြမ တမာ ပျာကကား စစဆင ရးမျးက ဖာ ဆာင နငတ အ နအထား ကာငး ကာငး ရခ ပမယလညး ပျာကကားစစဆင ရးက စပန ြပညတငးစစမာ ဘယအခနးက ကမ မပါခတာ နာက ကာငး ြပနကညတအခါ အအား သငစရာ ကာငးတယ။ နာကတခါ ဒတယ ကမာစစ အပးမာ အ တာ လးအ ရးပါတ ပျာကကားတပဖ တက ပါတအြပငဘကမာ ကနြမနစ တ စစညး ဖာ ဆာငကညတာ မျး တကယက ရခတယ။ ဒါ ပမယလညး ပထမကမာစစ မတငခငမာ တာ တာလန ရး ဖနတးမယသ တရ လကနကကရယာ အတထ မာ ပျာကကားစစဆတာ ရက မရခဘး။ ချန ကရတ ခါငး ဆာငမ အာကက ကမင တနက ၁၉၂၇ မာ သတန အရငက မဟာမတြဖစခတ ကနြမနစ တဘက သနတ ြပာငးလည ပး နာကမာ၊ တခါ တရတြပညက မ ကး တမာ (ကမတး Canton၊ ၁၉၂၇) ကနြမနစ အကမ တ မရမလ အ ရးနမ ပး နာကမာ ကနြမနစ ခါငး ဆာင တချ (အကနလး တာမဟတ) နညးဗျဟာ သစတခက စနစားတထငလက တ တရတြပညက တာ ဒ နရာမာ ခငးချက ပါ။ ဒနညးဗျဟာသစက လ ထာကခမရ အာင အဓက စပးလပ ဆာငခသ ‐ နာကဆး ဒနညးဗျဟာသစ နပ ကနြမနစတရတြပညရ ခါငး ဆာင ြဖစလာမယ ‐ မာစတနးဟာ ဆယငါးနစကာ တာလန ရး လပလာ ပး နာကမာ တရတြပညကးရ ဒသကး တဟာ ဗဟအပချပ ရးစနစရ ထထ ရာက ရာက

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

ချပကငနငမ အြပငဘက ရာက နတာက သ ဘာ ပါကလာရမက၊ ဂနဝင တရတ တာပနးဝထြဖစတ The Water Margin က ဆညးကပ ကညညသပပ ပျာကကား နညးပရယာယ ဆတာ တကယ တာ တရတ လအဖ အစညးထက ပဋပက တမာ ဟးအစဉ အဆကထက အစတအပငးတခ အြဖစန ပါ နတာကပါ သ ဘာ ပါကလာခတယ။ ၁၉၂၇ မာ ကျနးစ Kiangsi တာငတနး ဒသ တမာ မာစတနးရ ပထမဆး လတ ြမာက ရး ပျာကကားဇ တည ထာငမန မာစတနး ကယတင ၁၉၁၇ လငယဘဝမာတနးက အားကျခ ပး သ ကျာငး နဘက တကလညး အတခးဖ တကတနးခတ Water Margin ဝထထက သရ ကာငး တရ တာင တမာ ခတပ စခနးတည ဆာကမနစခရ ဆငတပက တရတ ဂနဝငစာ ပ တက သငယ လလာ ဖးသ ဘယသမဆ သတမြပမဘ နမာ မဟတဘး (ရရမး Schram၊ ၁၉၆၆၊ စာ ၄၃ ‐ ၄၄)။ တရတနညးဗျဟာက သတအရာမာ ြပာင ြမာက ပး၊ အားကျစရာ ကာငးပင ကာငး သာြငား ခတမဆကဆ ရးစနစ တန အလပလပ နတနငင တန ကယနယ ြမ အားလးက ဘယ လာက ဝး ဝး၊ သားရ လာရ ဘယ လာကခကခက၊ စမခနခ အပချပ နကျ ြဖစ နတ အစးရ တန တာ သင တာပမရဘး။ တရတြပညမာ တာင ရတမာ ဒနညးက အာငြမငမ မရခဘး၊ အမျးသားအစးရရ ြမာကြမားလတ စစဆင ရး တအပး ၁၉၃၄ မာ ကနြမနစ တဟာ နငငတငးက အဓက ဒ သ တ မာရတ သတရ လတလပတ ဆဗယက နယ ြမ တက စနလတခရ ပး တရတနငင အ နာက ြမာက ပငးက ဝးလပး လ နကျတ နယစပ ဒသ တက ဂနဝငခရးရညချတကပန ဆတခာခရတယ။ ဘရာဇးက သပနစစဗလ လးဝစကားလပရက တက ၁၉၂၀ ဆယစနစရ နာကပငးနစ တမာ တာနက တထ လညလညသားလာ နရာက န ကနြမနစ ြဖစလာ ပး နာကမာ ထငရား ပး အ ရးပါတ ဘယလကဝအဖ ကမ တြခားဘယ ဒသမာမ ပျာကကားနညးက သးတာ မရခဘး၊ ဒါကလညး နစငါးဆယ အကာမာ ဆနဒစနစစတန Sandisnistan တာလန ရး က စ ဆာမ ပးခတ နကရာဂါ Nicaragua (၁၉၂၇ ‐ ၃၃) က ဗလချပကး စဆာ သဂတစတ ဆာဒးနး Cesar Augusto Sardino ရ

အ မရကန ကမးတက တပသား တက တကခကမက ထညမတကဘးဆရင ပါ လ။ (ဒါ တာငမ လညး ကနြမနစ အငတာ နရယနယက နမယကး ဘရာဇး တာပနး ကး၊ ထာငနချတ အပ ဆာငအရယ စာအပ တထက သရ ကာငး လမး ြပာင Lampiao က ဘယလမ မြဖစနငတ ပျာကကားအြဖစ ပ ဖာဖ ကးစား ကည သးတယ။) မာကယတင တာင ကျးဘား တာလန ရး မတငခငထ တာလန ရးသမား တရ လမးြပကယြဖစ မလာ သး။ သ သာလညး ဒတယကမာစစမာ ဆဗယက ယနယရ ဥ ရာပဘကြခမးက အစတအပငး ကး တ အပါအဝင ဥ ရာပကနး ြမ အများစက ဟစတလာရ ဂျာမနန သမဟာမတ တ သမးပကထားမက ဆနကျင တကထတဖ လအပလာမက ပျာကကားစစ န တာလန ရး လမးက လာကဖက ယဘယျ အားြဖင ရာ အ ရးတကးပါ စဉးစားလာရတယ။ ဟစတလာရ USSR က တကခကမက အမျ းမျ း သာ ကနြမနစ လပရားမ တက စစစညးစညးန လပရား လာ စပး နာကမာ ဖကဆစ ဆနကျင ရး လပရားမ တ အထးသြဖင လကနကကင ဖကဆစဆနကျင ရး လပရားမ တ အားန အငန ဖ ဖ းလာခတယ။ နာကဆး ဒသတငးက ဖကဆစဆနကျင ရး လပရား မ တရ အသးသး အသက ဝငးဝနး က းပမးမန ဂျာမနစစတပက အနငရ ပးတ နာကမာ (အခနး ၅ ကကည) ဥ ရာပက ဖကဆစအစးရ တန ဖကဆစ တသမးပက ထားတ နငင တက အစးရ တ ပ က သား တာတယ၊ အဒ နာကမာ လကနကကင ဆနကျင တနးလနမက အထ ရာကဆး လပ ဆာငနငခတ နငင တမာ (ယဂစလား ဗးယား၊ အယ ဘးနးယားန ‐ ဗတနန နာကဆးမာ US ရ စစ ရးအ ထာကအပ ကာငသာ လကနကကင တာလန ရး လပြဖစခတ ‐ ဂရ) ကနြမနစအပထနးမ အာကမာရ နတ လမ တာလန ရး အစးရ တ social‐revolutionary regimes တကလာတယ။ အတလမာလညး အကပယနးနက Apennines တာငတနး တရ ြမာကပငးမာ အကာကး မဟတ တာင ခဏပြဖစြဖစ အာဏာ သမးယနငမယ အ နအထား ရခ ပမယလညး အာဏာသမးဖ မ ကးစားခကဘ ဘာ ကာင မကးစားခလဆတာ ခထ တာလနတ လကဝ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အငအားစ တကားထမာ အြငငးပား နကဆပ။ တခါ ၁၉၄၅ နာကပငး အ ရ အာရန အ ရ တာင အာရက (တရတက၊ ကရးယားက တချ ဒသ တန ြပငသစအငဒချငးနားက) ကနြမနစ အစးရ တကလညး စစတငး ဖကဆစ ဆနကျင ရး လပရားမ တက မးထတ ပး လကတ သားသမး တအြဖစ သ ဘာထား လရ လာကတယ၊ ဘာလဆ တရတြပညမာ တာင တရတြပညမ ကးက ဂျပနစစတပက သမးဖ ၁၉၃၇ မာ စလပလာ ပးမသာ မာစတနးရ တပန တာ ဟာ အာဏာရရ ရးက ဧရာမ ြခလမး ကး တန စ ချတကလာနငတာ ြဖစတယ။ ပထမ တာလန ရး လငးလး ကးက ပထမ ကမာစစက န ပ ထကလာသလ ကမာလမ တာလန ရးရ ဒတယ လငးလးကး ကလညး ဒတယကမာစစက န ‐ ပ ထကလာ ပချငး တြခားစဆ ပမယလညး ‐ ပ ထကလာခ တယ။ ဒတ ခါကမာ တာ အရငတ ခါကက လ စစက ရရာမနးတးမက န တာလန ရး ြဖစ ပး အာဏာရလာ ကတာမျ းမဟတဘ စစတကဖ လကနကကင တာလန ရး လပကရာက န အာဏာရ လာခကတာ ြဖစတယ။ တာလနတအစးရသစ တရ သ ဘာ သဘာဝန ပ လစ တက တ နရာမာ ဆး နး ထားတယ (အခနး ၅ န ၁၃ ကကည)။ ဒမာ တာ တာလန ရးြဖစစဉ သကသကကပ ကညက မယ။ ရရည စစပ ကး တမာ အနငရ ပး နာက ပ ပါကလာတ ရာစနစလယက တာလန ရး တဟာ ၁၇၈၉ က ဂနဝင တာလန ရးန ' အာကတဘာ' တာလန ရး ြဖစအငတငမက နာကဆး တရတဧကရာဇနငငကးန ပရဖရယန မကဆက Profirian Mexico တလ ခတ ဟာငးက နငငကး တ တြဖညးြဖညး ချငး ပကပ တန ကာြခားပနစခရတယ (အငပငယာ ခတ Age of Empire အခနး ၁၂ ကကည)။ ပထမတချကအ နန တာလန ရး တ ပ ပါကလာ အာင ဘယသ တလပသလ ဒါမမဟတ ဘယသ တဆမာ တကယအာဏာ ရသလဆတာ ဘာမ အြငငးပားစရာမရဘး၊ ဒ နရာမာ နစဆယရာစနစလယက တာလန ရး တက စစတပက အာင အာငြမငြမင အာဏာသမး ပး နာက ထက ပ လာတ ရလာဒ အ ြခအ နန ဆငတယ။ ြပာခတ တာလန ရး တက ဖနတးခ ပး တကယတမး အာဏာရလာ သ တက တာ အပးသတတကပက အနငရ လကတ USSR ရ တပ တန ဆကစပမရတ

နငင ရးအဖ တပ၊ ဘာလဆ ဂျာမန၊ ဂျပနန အတလတက ဖကဆစဆနကျင ရးအဖ တရ အားတခထန အနငတကနငမာ မဟတလပ။ (အနငရလကတ အ နာက စစတပ တက ကနြမနစ တ ကးစး နတ အစးရ တက ဆနကျငတာ တ ရတာ ပါ။) ပထမအ ကျာ တာလန ရးတနးကလ အာဏာ လဟာနယ ဒါမမဟတ မငး ြပာငး မငးလကာလလ အ နအထားမျ း ပ လာတာ မရခဘး။ တဘက မာ ဝငရးတနး မဟာမတ တ ပ လသား ပး နာက အငအား ကာငးတ ဖကဆစဆနကျင ရး အငအားစ တ အာဏာက ြမနြမနဆနဆန မရယနငခတ တခတညး သာ အ ြခအ န တ က တာ ဖကဆစလက အာကက လတ ြမာက ပး နာကမာ အ နာကမဟာမတ တက ြခ ကတယထားနငလကတနငင တ ( တာင ကရးယား၊ ဗယကနမ) ဒါမမဟတ တရတ မာလ ြပညတငးက ဝငရးတနးဆနကျင ရး အငအားစ တအချငးချငး ကက၊ ပကတ အ ြခအ န တပ။ တရတမာဆ ကနြမနစ တဟာ ၁၉၄၅ နာကပငးထ ချစား နတ၊ အငအားလညး အလျငအြမန ဆတယတလာ နတ တက ဖာ တကဘက ကမငတန အစးရလကက န အာဏာမယနင သးဘ တရတအ ြခအ နက အားကးမာနတက မရလတ USSR က ဒါက စာငကည နခတယ။ ဒတယတချကအ နန ပျာကကားနညးန အာ ဏာရ အာငယတနညးက မ တ၊ ဆရယလစ လပရားမ တ အစဉအလာအရ အား ကာငးတ စကမလပငနး တရရာ အချကအချာ နရာ ဌာန တ အြပငဘကက ထကသားတတ ပး၊ ကျးလကအတငးပငး ဒသ တက ရာကသား တတတယ။ ပ ပး တတကျကျ ြပာရရင ပျာကကားစစဆတာက ချ တ၊ တာ တ၊ တာင တန အလားတ ြမအ နအထားရတ ဒသ တ၊ လများစ နထငရာအရပန ဝးလတ လ နကျတ ဒသ တမာ အလယကဆး ဆငနနငတ အတက ကာငပ။ ကျးလကက မ က မသမးခင အရငဝငးမယဆတ မာစကား အတငးပ။ ဥ ရာပက ဖကဆစဆနကျင ရး လပရားမ တမာ တာ မ ပ ပနကနထကမ တြပလပဖ ‐ ၁၉၄၄ နရာသမာ ပါရက အကမ၊ ၁၉၄၅ နဦး ပါကမာ မလနက အကမ ‐ အနညးဆး သတ ဒသ တမာ စစ ပးသားတအထ စာငခကရတယ။ ၁၉၄၄ မာ ဝါ ဆာမာ ြဖစခတာက တာ အချနမကျခင မ ပ မာ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

အကတအတက ကာင ပးဆပခရတာပ၊ ဝါ ဆာအကမမာ ခပ ကး ကး တချကပ ပစလက ရရာတယ။ အတချပရရင တာလနတ တငးြပည မာ တာင လများစအတကက ပျာကကားနညးန တာလန ရးလမးက လာကရတာက ရတမာ ဘာမ မယမယရရ လပစရာ မရ သးဘ အ ြခအ န အ ြပာငးအလ တခခြဖစလာ အာင အကာ ကး စာငရမယ ပမျ းပ။ တကယတမး ထ ရာကတ ဆနကျငတကခက ရးသမားဆတာ သတရ ထာကပ ရးပစညးအားလးအပါအဝင အငမတနမ သးငယတ လနညးစသာသာပ ရတယ။ ပျာကကားဆတာ သတနယထမာ နယခ လထရ ထာကခမ မရဘ ဘယလမ ရပတည လပရားနငမာမဟတဘး၊ ကာလ ရညကာမယ ပဋပကမာ သတရ ပျာကကား အငအားအတက ဒသခ တကပ အဓက အားကးရမာြဖစတအြပင အဒအတက ကာင (တရတြပညမာလ) စကမ လပသား တန ပညာတတ တရ ပါတ တဟာ အရင လယသမား တရ တပဖ အြဖစ ြငငြငငသာ သာပ အသင ြပာငးလကနငမာပ။ ဒါ ပမယ လညး ပျာကကား တန ဒသခ တကား ဆကဆ ရးဟာ မာစတနးရ ပျာကကားဆ တငါးဟာ ြပညသလထဆတ ရထမာ ကး နတယဆတ အ ြပာ လာက တာ လယက ရးစငးမ မရဘး ပါ။ ပျာကကားရတ နငင တ ကကညရင အဒမာ ဒသခ တလကခထားတ ထးတမးစဉလာနအည စညး စာင ပး နထငတ ဥပ ဒြပငပ ရာက နသ ဘယသမဆ ဒသခ ြပညသ လထရ စာနာမက ကျယကျယြပနြပန လကခရရနင ပး ြပညပကကျး ကျာလာတ တပ တ ဒါမမဟတ အမျးသားအစးရ ဘက တာသား တရနက န အကာအကယ ယနငကမာပ။ သ သာလညး ကျးလက ဒသ မာလညး ရာ တကား နကရငးတ ကြပားမ တရ နတအတက ကျးလက ဒသက တချ က မတ ဆဖ နင ပဆရင တဘကမာ အလလ ရနသလညး လပမလျကသားြဖစ သားမာပ။ ၁၉၂၇ ‐ ၂၈ မာ ကျးလက ဒသ တမာ ဆဗယကနယ ြမ တ ထ ထာငခတ တရတ ကနြမနစ တက ဘာသား တလဆ တာ ကျးရာတရာက အန ရာငြဖစ အာင လပ ပး သားရင ဒ ကျးရာန ရးရာဓ လချငး ဆက နတ တြခား ကျးရာ တကလညး စညးရး ပး 'အန ရာင ကျးရာ' ကနယကတခ ဖ နင ပမယ ဒ ကျးရာ တန အစဉအလာအရ ရနသြဖစ နတ ရာ တက သတက ဆနကျငတ 'အနက ရာင

ကျးရာ' ကနယကက ဖ လကတအခါ ဒ ကျးလက ဒသကရနပမာ တဘကဘကမာ သားပါမလျကသားြဖစ နတာက သား တတယ။ 'တချ အြဖစအပျက တမာ လတနးစား ပဋပကက ကျးရာတခနတခ ရနပအြဖစက ြပာငးလသားတယ။ တခါတခါ ကျ နာတ တပ တက တချ ရာ တက ဝငး ပး ရာလးကတ ဖျကဆးပစလကရတ အြဖစအပျက တ ရခဖး တယ' ဆ ပး တရတကနြမနစ တ စတပျက လကပျက ညညး တားဖးတယ (ရကတယ Rate‐China၊ ၁၉၇၃၊ စာ ၄၅ ‐ ၄၆)။ ပျာကကား တာလန ရးက အာင အာငြမငြမင ဖာ ဆာင နငသ တ လာကပ အခလ အတမးအ စာငး မခတ အ နအထားမျ းမာ ဘယလ ခရးဆကရ မလ ဆတာက အာင အာငြမငြမင လမးညန နငကတယ၊ ဒါ ပမယ မလဗနဂျလ Milovan Djilas ရ ယဂစလပ ပျာကကားစစ အမတတရ စာအပထ ရးထားသလ လတ ြမာက ရး ဆတာက ြပညပကကျး ကျာလာသ တက ဖနပခြပညသ တ တညတညတထ အကြခငး ဆတာထက အများ ကးပ ပး ရပ ထးလ တယ။ ၇ အခ ြပာခတ ြပန ြပာငးသးသပချက တက အဘ Elbe ြမစန တရတပငလယကားက နငင အားလးမာ အစးရ ခါငး ဆာင တအြဖစ ပ ထကလာတ ကနြမနစ တရ သတရ အာငြမငမန ပတသက ပး ကျနပ အားရြဖစမ တက မးမနသား စမာ တာ မဟတဘး။ သတက စ ဆာမ ပးခတ ကမာ တာလန ရးက အြမငအရမာက ရ ဆကချတက န ပ။ အစက အားနညးတ USSR တနငငထ ထးတညးရ နရာ က န အခအခါ နငငတဒါဇင လာကဟာ ကမာ အငအား ကးနငငဆတ နမယန ထကတနတ (စပါပါဝါဆတ ဝါဟာရက ၁၉၄၄ လာကမာက စ သး န) နငငနစနငငထက တနငငရ ဦး ဆာငမ အာကက န၊ ကမာ တာလန ရးရ ဒတယလငးကးက န ပ ထကလာခ ဒါမမဟတ ပ ထကလာ န ပ။ ဧကရာဇနငင ဟာငး ကး တရ ပငလယ ရပြခားက ကလနနငင တ ကလနအြဖစက လတ ြမာကမ တလညး အရန အဟနန သား နတနးမ ကမာ တာလန ရး အတက တနးအားကလညး မးစာကနမသား သး ဘး။ ဆ တာ ဒက န ကနြမနစအ ရး တာပ ရ ဆကချတကနငမယလ မာလငလ မရနင ပဘးလား။ နငငတကာဘဇာလတနးစားကယ နကက အနညးဆး ဥ ရာပမာ အရငးရငစနစ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

က န မပျကမစးကျနခတာ တရ အနာဂတန ပတသက ပး ထတလန နခတယ မဟတလား။ ြပငသစက လငယသမငးဆရာ လရငးလာဒးရ Le Roy Ladurie ရ သားချငး တြဖစတ စကမ လပငနးရင သ ဌး ကး တ သတစကရ တက ြပနတည ဆာက နရငးမာက နာကဆးကျ တာ သတရငဆင နရတ ြပဿနာ တက နငငပင သမးတနညး ဒါမမဟတ တပန တာလကအပတ နညးကပ အပးသတ ြဖရငး ပး တာမာလား ဆ ပး သတဘာသာ မးခနးြပနထတ နခရတယ မဟတလား (လရ ငး လာငဒရ Le Roy Ladurie၊ ၁၉၈၂၊ စာ ၃၇)။ အ မရကန လက ထာက ကးသနး ရာငးဝယ ရးဝနကး တ ယာကက ဥ ရာပနငငအများစဟာ ပ လကျဖ တညးတညး လးပ လ တာတ အ နအထားမာ ရာက န ပး အချနမ ရး ပ လသားနငတယ၊ ကျနတတြခားနငင တ လညး ဆးဆးရားရား ခမး ြခာကခ နရ ပ ဆ ပး သမတထရးမငးရ အစးရက ၁၉၄၇ မတလမာ မ ြပာခဘးလား ( လာ Loth၊ ၁၉၈၈၊ စာ ၁၃၇)။ ြပာခတာ တဟာ အပျကအစးပ တကား လ န တ တငးြပည တရ အနာဂတတာဝနက လ ြပာငးယဖ တရားမဝင လပရား နရာက န၊ တကပန ဖကဆစဆနကျင ရး လပရားမ တ က န၊ အကျဉး ထာင၊ လကစတနး ခ းတပ စခနး ဒါမမဟတ ြပညပမာ ခလ နရာက န ြပနထကလာကတ အမျးသား အမျးသမး တရ စတအ ြခအ န တပ။ အဒထမာ တချ က အရငးရငစနစက အားမ ကာငးတ နရာ ဒါမမ ဟတ မညကာမတပရ နတ နရာမာ ြဖတချရ တာက ပငမအချကအချာ နရာမာ ြဖတချရတာ ထက ပလယကတာက တခါ ထပြမငမ ကာငး ြမငမကမာပ။ တချနထမာ တကမာလးက လကဝဘကက ရတတရက ကး ရလာ နတာက ဘယသကများ ြငငးနငအးမလ။ အဒအချနမာ အသင ြပာငးသားတ တငးြပည တရ ကနြမနစ ခါငး ဆာင တ ဒါမမဟတ ဒတငးြပည တက ပးတအပချပ နသ တ စစ ပး ပးချငးမာ စတပ မယဆ ပစရာက ဆရယလစဝါဒရ အနာဂတန ပတသက ပး စတပရတာမျ း မဟတဘး။ အဒအချနမာ သတစတပ နတာက ကနး ကာကစရာမရြဖစ န၊ အားအငကနခမး ပး ပျကစး နတ၊ တခါတ လမာ ထရနလတတ တ တငးသြပညသား တ နထင နတ သတရ နငင တက ဘယလြပန တည ဆာကမလဆ တာ၊ နာက သတတငးြပည တ လလြခြခ ြဖစ အာင ဘးအနရာယ ကငး အာင

တည ဆာကလ မပးခငမာ အရငးရငအပစက ဆရယလစအပစက စ ပးတကလာမယ စစရ အနရယ တကသာ စးရမ နခတာ ြဖစတယ။ ထးဆနးတာက အ နာကက နငင ရးသမား တ၊ အယဝါဒ လလာ ရးသမား တကလညး ဒအပ မကဆးကပ ြခာကလန နခတယ။ ဒတယ အ ကျာ ကမာ တာလန ရးအပးမာ အထင ကျလာတ စစ အးတကပ Cold War ဟာ အပမကဆး တ အပ ငမကကတပဆတာ နာကပငး တရမယ။ အ ရ အပစ ရာ၊ အ နာက အပစပါ က နတ စးရမ သာက တဟာ တကယတမး စးရမသငသည ြဖစ စ မသငသည ြဖစ စ ဘာပြဖစြဖစ သတရ စးရမ ကာကရ မ တဟာ ၁၉၁၇ အာကတဘာမာ မးဖားခတ ကမာ တာလန ရး ခတရ အစတအပငးတပငး ပပ။ ဒ တာလန ရး ခတရ သငးချငးကမညး က ထးနငဖ နာကအနစ လးဆယ လာက စာငခရတယဆ ပမယလညး တာလန ရး ခတက တာ အဒအချနမာထက နဂးချပ ခါနး န ပ။ ဘယလပြဖစြဖစ ဒ တာလန ရး ခတက ကမာ ကးက ြပာငးလပစလကတယ၊ ဒါ ပမယ လနငန အာကတဘာ တာလန ရးက အားကျ သ တ မာလငတပစအတငး တာ မဟတခဘး။ အ နာကကမာြခမး အြပငဘကမာဆရင တာလန ရး၊ ြပညတငးစစ၊ ြပညပကျး ကျာမ က တနးလန ပး လတ ြမာက ရးရခ ဒါမမဟတ တာလန ရး ခတမာ ဇာတသမး တာမယ ဧကရာဇ နငင ကး တရ ကလနအြဖစက န လတ ြမာကလာတြဖစစဉန မက တခရ၊ ရင မဆငခရတ နငငအ ရအတကက လကဆယ ချာငးမြပညဘး။ (ဥ ရာပမာဆရင ဗတန၊ ဆဒင၊ ဆတဇာလနန အငစလန လာကပ ရမယ။) အ နာကကမာြခမးမာ တာင ' တာလန ရး' ဆ ပး သကဆငရာ နငင တမာ ခ ဆကတ အစးရ တ အကမးဖကမန ရငဆငရ ပး ြပတကျသားတ ြဖစရပ တက ဖယလကရင အဓက လမ တာလန ရး တဟာ ‐ မကဆကမာ၊ ဘလးဗးယားမာ၊ နာက ကျးဘား တာလန ရးန သက ဆကခသ တ ‐ လာတငအ မရက ြမငကငးက ြပာငးလပစခ တယ။ ကမာလဦး ရရ ငါးပတပ လာကရတ တရတ လမျ း တ ကနြမနစပါတ အပချပ နတ နငငမာ ဆက န န သးသမ ကနြမနစမသာ ပရတရတ ဖ အချနတနအးမာ မဟတ သးဘးဆ ပမယ

အတ ၂၊ အမတ ၄။ ဧ ပလ ၃၀ရက ၂ဝ၁၃ခနစ

လညး ကနြမနစဝါဒအတကဆ ပး ဆငနတ တာလန ရး တက တာ မးစာကန ဆခမးသား ခ ပ။ ဒါ ပမယ ဒနငင တအတကက ဟးအရင ခတ ဟာငးက အပချပမပစ ancient regimes က ြပနသားဖဆတာက တာ ြပငသစမာ ြပငသစ တာလန ရးကာလ နာကပငး ဒါမမ ဟတ နပလယ ခတက ြပနသားဖ မြဖစနငသလ၊ ကလနဘဝက လတ ြမာကလာတ နငင တ ကလနဘဝက ြပနသားဖ မြဖစနငသလလ မြဖစနင တာဘး။ ကနြမနစအပချပမ အ တ အကက ြပာငးြပနလနပစတ ကစ တမာ တာင ကနြမနစနငင ဟာငး တရ ပစပနန သတမာ အနာဂတရအးမယဆ သတရ အဒအနာဂတမာ တာလန ရးက အစားထးခတ တနြပန တာလန ရးရ ထငရားတ အမတအသား တက ဆကရ နအးမာပ။ ကမာသမငးက ရသသမငးက ရးတအခါ ဆဗယက ခတ မရခတပမာ ရးဖဆတာ ဘယလမ မြဖစနငဘး။ စနပတာ စဘတဟာ ၁၉၁၄ က ြပနသားနငဖဆတာ ဘယလမ မြဖစနင တာဘး။ သ သာလညး ၁၉၁၇ နာကပငး အက ပါကကမ ခတရ သယဝကအကျ းဆက တ ဟာ တကရကအကျ းဆက တလ နကရငး လတယ။ ရသ တာလန ရးြဖစ ပး နာကပငးမာ ကလနလက အာကခနငင တရ ကလနအြဖစက လတ ြမာကဖ လမး ကာငးပငလာခ ပး ဥ ရာပမာ ကမးကတတ တနြပန တာလန ရး (ဖကဆစဝါဒန အလားတလပရားမပစ တ - အခနး ၄ ကကည) န ဆရယဒမက ရစ နငင ရးစနစ social‐democracy တက စ တလာရတယ။ ၁၉၁၇ မတငခငကဆရင အလပသမားန ဆရယလစပါတ အားလးဟာ (သစ တးလျတကန အနးတဝကက ကနးနငင တ Australasia အြပငဘကက) ဆရယလစဝါဒအတက အချနမကျ သးမချငး ရာသကပန အတကအခဘဝမာပ နဖ ရးခကတ အချကက မကာခဏ မပစ နကတယ။ (ပစဖတ ဒသက မဟတတ) ပထမဆး ဆရယ ဒမကရကတစအစးရ တ ဒါမမဟတ ညန ပါငး အစးရ တက ၁၉၁၇ ‐ ၁၉ မာ (ဆဒင၊ ဖငလန၊ ဂျာမန၊ သစ တးလျ၊ ဘယဂျယ) ဖ စညး ထ ထာငခကပး နစအနညးငယအတငးမာ ဗတန၊ ဒနးမတန နာ ဝးတမာလညး ဆရယ ဒမကရကတစအစးရ တက ဖ စညးထ ထာင ခကတယ။ ဒပါတ တရ နငင ရးရပတည ချက တ အလယအလတ သ ဘာထားမာ

ရ နတာဟာ အဓကအားြဖင ဘာရဗစဝါဒက စးရမ ကာကလနရာက န ပ ထကလာတာ ြဖစသလ၊ ရနင ပးသား နငင ရးစနစကလညး ဒပါတ တက စနစထ လလချငချင ဝငခငြပခမ ကာငဆတ အချက တက မကာခဏ မပစ နကတယ။ အတချပရရင ရသ တာလန ရးန သရ တကရက ဒါမမဟတ သယဝကအကျးဆက တမပါဘ တ တာငးလတ နစဆယရာစ Short Twentieth Century ရ သမငးက နားလညနငမာ မဟတဘး။ ဘာလဆ ဒတယကမာစစမာ ဟစတလာရ ဂျာမနက အ နာက the West က အနငရ အာင စမး ဆာင ပးခရမက၊ အရငးရငစနစက သဟာသ ြပြပင ြပာငးလမ တ လပလာ အာင မကလး ပးခ ပး နာကတခါ ‐ ပ ဟဠ ြဖစစရာ ကာငးတာက ‐ ဆဗယကရ ကမာစးပားပျကမကး Great Depression ရ ဆးကျး တက န ကငးလတနငစမးက သာဓက အြဖစြပ ပး လတလပတ စျးကကက အယသး ယကည နမကစနလတဖ မကလး တ ပးခြခငး အားြဖင ရသ တာလန ရးက သဟာ လစဘရယ အရငးရငစနစရ ကယတငရငဆတာက ြပသ ခတယ။ ဒအ ကာငး တက အခလာမယ အခနးမာ တရမယ။ ဝတတ