levanhungso3
TRANSCRIPT
-
S KHC BIT GIA TA VUNG GC PHNG UTM VI H TA VUNG GC PHNG A DIN CHN TRI
NCS. L VN HNG Vin KHCN Xy dng
Tm tt: Trong thc t vic bnh sai tnh ton mng li trc a c thc hin hon ton trn b mt Elipsoid sau c th s dng trong trc a cng trnh, chng c tnh chuyn v ta a din chn tri hoc v ta vung gc UTM. Vic kho st s khc bit gia h ta a din chn tri v h ta vung gc phng UTM trong trc a cng trnh l mt vn cn lu .
1. t vn
Ngy nay vic ng dng cng ngh nh v ton cu (GPS) trong cng tc lp li trc a c s dng kh ph bin. Kt qu o GPS s xc nh c ta khng gian Xi, Yi, Zi hoc ta trc a Bi, Li, Hi ca cc im trong h to WGS-84 hoc trong h quy chiu quc gia VN2000.
s dng chng trong trc a cng trnh cn phi tnh chuyn ta trc a B, L v h ta vung gc phng x,y theo php chiu hnh tr ngang gi gc (UTM). Nu nh cao ca khu o khng qu ln v vic chn kinh tuyn trc ca php chiu UTM hp l th bin dng chiu di kh nh, nhng i vi trng hp chn kinh tuyn trc khng ph hp v cao khu vc xt kh ln th bin dng chiu di l ng k.
Trong thc t, ngoi h ta vung gc phng UTM ngi ta c th s dng h ta vung gc khng gian a din chn tri cho cc cng trnh tp trung trn mt din tch khng ln [1,2]. thit lp h ta ny, cn chn 1 im quy chiu, ti thit lp ma trn xoay R v im cng chnh l im gc ca h ta a din.
C th tnh ton kho st bin dng chiu di trong cc trng hp cao (H) ca khu o khc nhau v s khc bit gia hai h ta a din chn tri v h ta vung gc phng UTM. Trn c s c th a ra kt lun v kh nng ng dng ca tng h ta trong trc a cng trnh.
2. C s l thuyt
2.1 Ta vung gc phng theo php chiu hnh tr ngang gi gc UTM
Theo php chiu UTM, v tr ca mt im trn mt Ellipsoid c xc nh qua ta phng x, y theo cng thc sau [1, 2]:
)]tt543t31111385(Bcos40320
lBsinN}t)t.2(
)t321()t61(28)t2411(8{Bcos.720lBsinN
)t4(Bcos24l.BsinNBcos
2lBsinNX[mx
64278
42
22232456
22342
00
(1)
trong , Xo l chiu di cung kinh tuyn t xch o n v B.
)]tt179t47961(Bcos5040
lN
}tt.2)t81(
)t61(4{Bcos120lN)t(Bcos
6lNBcosl.N[my
64277
4222
2355
233
0
(2)
trong , hiu kinh oLL , vi oL l kinh ca kinh tuyn trung ng:
-
tgBt (3)
2
22
e1Bsine1
MN
;
322
2
)Bsine1()e1(aM
(4)
Trong cc cng thc tnh i ta (1), (2), gi tr m0 l t l bin dng chiu di trn kinh tuyn trung ng
ca mi chiu. Nu l php chiu Gauss-Kriuger th m0 = 1, nu l php chiu UTM theo mi O6 th m0 = 0,9996, v nu l php chiu UTM theo mi O3 th m0=0.9999 [4].
Z
Y
X
y
z
Lo
Bo
O
x
H
o
G
a) H ta a din chn tri
X (N)
Y (E)O
500 km
Ct
tuy
n
Ct
tuy
n
kinh
tuy
n
b) H ta vung gc UTM
Hin nay theo quy nh ca nh nc cc bn t l nh v ln u s dng h ta VN2000, php chiu UTM mi 6o hoc mi 3o.
2.2 H ta vung gc khng gian a din chn tri
H ta a din chn tri c s dng trong trc a v tinh, trc a thin vn, ch yu l lin quan n im quan st v tinh, thin vn. H ta ny c thit lp da vo mt im quy chiu B0, L0, H0 hoc x, y, z trn mt t (mang tnh a phng). Quan h gia to vung gc khng gian a tm v h ta khng gian a din chn tri c biu din thng qua cc cng thc di y[2]:
zyx
=
00000
00
00000
sinBsinLcosBcosLcosB0cosLsinL
cosBsinLsinBcosLsinB.
002
0
0000
0000
sin].)1([
sincos)(coscos)(
BHeNZ
LBHNYLBHNX
(5)
trong :
X, Y, Z - to vung gc khng gian a tm; B0, L0, H0 - to trc a ca im trng tm li ( hay gc to ca h to a din); N0 - bn knh cong vng thng ng th nht i qua h to a tm.
0N =2
2 2 2 2cos sina
a Bo b Bo (6)
a, b - bn trc ln v bn trc nh ca Ellipsoid WGS 84; e - tm sai th nht ca Ellipsoid.
e = 2 2a ba
(7)
Hnh 1. H ta a din chn tri v h ta vung gc UTM
-
3. Tnh ton kho st sai khc gia hai h ta Sau khi bnh sai GPS s xc nh c ta khng gian Xi, Yi, Zi hoc ta trc a Bi, Li, Hi ca cc
im trong h to WGS-84 v s dng chng trong trc a cng trnh cn phi tnh chuyn v h ta a din chn tri hoc v h ta vung gc UTM. Mun chuyn ta ca mt im bt k t mt cong (mt Ellipsoid WGS 84) v mt phng (a din hoc UTM) u gy ra bin dng v chiu di v din tch. Chng ta tin hnh kho st xc nh c gi tr bin dng ny.
Chn li kho st gm 20 x 20 , mi c kch thc B, L = 10". Mi mt li c ta Bi, Li, Hi (c 441 mt li) ti cc vng c cao khc nhau. C th:
- Ti vng ng bng chn cao ca cc im trong mt li u bng 6m v ta trc a B, L, H ca im bn tri pha di tng ng l 2100'0", 105045'0", 6m;
- Ti vng trung du chn cao ca cc im trong mt li u bng 100m v ta trc a B, L, H ca im bn tri pha di tng ng l 2100'0", 105045'0", 100m;
- Ti vng ni chn cao ca cc im trong mt li u bng 700m v ta trc a B, L, H ca im bn tri pha di tng ng l 2100'0", 105045'0", 700m. 3.1 Xc nh khong cch (1)i gd gia cc im trong h ta khng gian Xi, Yi, Zi ca mt li vi im
quy chiu T ta ca cc im kho st Bi, Li, Hi tnh chuyn v Xi, Yi, Zi theo [2,3], sau ta tnh c khong
cch theo cng thc (8) (1) 2 2 2i g i g i g i gd X Y Z (8)
Chiu di (1)i gd l khong cch khng gian gia cc im c cng cao trc a, coi l khong cch thc.
3.2 Xc nh khong cch (2)i gd gia cc im trong h ta a din xi, yi, ca mt li vi im quy chiu T ta ca cc im kho st Bi, Li tnh chuyn v xi, yi, theo [2,3], sau ta tnh c khong cch
theo cng thc (9) (2) 2 2
i g i gi gd x y
(9)
Chiu di (2)i gd l chiu di trn mt phng nm ngang (mt phng chn tri) i qua im quy chiu.
3.3. Xc nh khong cch (3)i gd gia cc im trong h ta vung gc phng UTM xi, yi ca mt li vi im quy chiu T ta ca cc im kho st Bi, Li tnh chuyn v xi, yi theo [2,3] s dng kinh tuyn trung ng 105o,
mi chiu 3o (mo=0,9999), sau ta tnh c khong cch theo cng thc (10)
gigigid 22)3( yx (10)
Trong : i - im xt th i; g - im quy chiu (im gc hoc im trng tm); X, Y, Z ; x, y; x, y - gia s ta gia im xt v im quy chiu.
3.4 Kho st bin dng chiu di gia h ta a din chn tri v h ta vung gc phng UTM Gi tr bin dng chiu di gia ta vung gc khng gian v ta a din.
(1) (2) (1) (2)i g i g i gd d
(11)
Gi tr bin dng chiu di gia ta vung gc khng gian v ta vung gc UTM (1) (3) (1) (3)i g i g i gd d
(12)
3.5 Kt qu tnh ton T nhng cng thc trn v s liu kho st tin hnh tnh ton cho c kt qu di y:
a. Kt qu kho st vng ng bng (h=6m)
-
Ta trc a Ta khng gian Tn im B( 0 ' ") L( 0 ' ") H(m) X(m) Y(m) Z(m) 22 21 00 10.00 105 45 0.00 6 -1616960.0552 5733307.8876 2271684.287 36 21 00 10.00 105 47 20.00 6 -1620851.1030 5732209.0730 2271684.287 98 21 00 40.00 105 47 10.00 6 -1620483.2161 5731969.3716 2272545.6091 176 21 01 20.00 105 46 10.00 6 -1618695.8828 5732015.9181 2273693.9646 219 21 01 40.00 105 46 20.00 6 -1618913.7926 5731725.0619 2274268.1109 220 21 01 40.00 105 46 30.00 6 -1619191.6725 5731646.5680 2274268.1109 221 21 01 40.00 105 46 40.00 6 -1619469.5487 5731568.0606 2274268.1109
Ta a din Ta UTM Tn im x(m) y(m) z(m) x(m) y(m) 22 -2768.1841 -2887.5346 1.2573 2323334.9885 577970.2265 36 -2767.9733 1155.0139 0.7084 2323354.4501 582013.3135 98 -1845.3123 866.2604 0.3272 2324275.6427 581719.9826 176 -615.1196 -866.2604 0.0886 2325497.3605 579981.3995 219 -0.0100 -577.5069 0.0261 2326113.8308 580267.1797 220 -0.0025 -288.7535 0.0065 2326115.2298 580555.9237 221 0.0000 0.0000 0.0000 2326116.6338 580844.6679
b. Kt qu kho st vng trung du (h=100m)
Ta trc a Ta khng gian Tn im B( 0 ' ") L( 0 ' ") H(m) X(m) Y(m) Z(m) 22 21 00 10.00 105 45 0.00 100 -1616983.8754 5733392.3478 2271717.9780 36 21 00 10.00 105 47 20.00 100 -1620874.9805 5732293.5170 2271717.9780 98 21 00 40.00 105 47 10.00 100 -1620507.0882 5732053.8121 2272579.3127 176 21 01 20.00 105 46 10.00 100 -1618719.7286 5732100.3592 2273727.6853 219 21 01 40.00 105 46 20.00 100 -1618937.6416 5731809.4987 2274301.8400 220 21 01 40.00 105 46 30.00 100 -1619215.5256 5731731.0036 2274301.8400 221 21 01 40.00 105 46 40.00 100 -1619493.4059 5731652.4951 2274301.8400
Ta a din Ta UTM Tn
im x(m) y(m) z(m) x(m) y(m) 22 -2768.2251 -2887.5772 1.2573 2323334.9885 577970.2265 36 -2768.0143 1155.0309 0.7084 2323354.4501 582013.3135 98 -1845.3397 866.2732 0.3272 2324275.6427 581719.9826 176 -615.1287 -866.2732 0.0886 2325497.3605 579981.3995 219 -0.0100 -577.5155 0.0261 2326113.8308 580267.1797 220 -0.0025 -288.7577 0.0065 2326115.2298 580555.9237 221 0.0000 0.0000 0.0000 2326116.6338 580844.6679
c. Kt qu kho st vng ni (h=700m)
Ta trc a Ta khng gian Tn im B( 0 ' ") L( 0 ' ") H(m) X(m) Y(m) Z(m) 22 21 00 10.00 105 45 0.00 700 -1617135.9195 5733931.4554 2271933.0260 36 21 00 10.00 105 47 20.00 700 -1621027.3905 5732832.5212 2271933.0260 98 21 00 40.00 105 47 10.00 700 -1620659.4635 5732592.7936 2272794.4420 176 21 01 20.00 105 46 10.00 700 -1618871.9358 5732639.3449 2273942.9233 219 21 01 40.00 105 46 20.00 700 -1619089.8692 5732348.4569 2274517.1324 220 21 01 40.00 105 46 30.00 700 -1619367.7794 5732269.9545 2274517.1324 221 21 01 40.00 105 46 40.00 700 -1619645.6858 5732191.4386 2274517.1324
Ta a din Ta UTM Tn
im x(m) y(m) z(m) x(m) y(m) 22 -2768.4869 -2887.8487 1.2575 2323334.9885 577970.2265 36 -2768.2761 1155.1395 0.7085 2323354.4501 582013.3135 98 -1845.5142 866.3546 0.3272 2324275.6427 581719.9826 176 -615.1869 -866.3546 0.0886 2325497.3605 579981.3995 219 -0.0100 -577.5698 0.0261 2326113.8308 580267.1797 220 -0.0025 -288.7849 0.0065 2326115.2298 580555.9237 221 0.0000 0.0000 0.0000 2326116.6338 580844.6679
-
d. Bng kt qu kho st bin dng chiu di: Tn im Khong cch kho st (m) Chnh lch khong cch (m) STT
u - Cui Khng gian (KG) a din
(DD) UTM KG - DD KG - UTM
Vng kho st
1 221 - 22 4000.0876 4000.0874 3999.9955 0.0002 0.0921
2 221 - 36 2999.2889 2999.2888 2999.2319 0.0001 0.0570 3 221 - 98 2038.5251 2038.5251 2038.4858 0.0000 0.0394 4 221 - 176 1062.4402 1062.4402 1062.4178 0.0000 0.0224 5 221 - 219 577.5069 577.5069 577.4950 0.0000 0.0120 6 221 - 220 288.7535 288.7535 288.7476 0.0000 0.0059 7 221 - 221 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Vng ng bng
(h=6m)
1 221 - 22 4000.1467 4000.1465 3999.9955 0.0002 0.1512 2 221 - 36 2999.3333 2999.3332 2999.2319 0.0001 0.1015 3 221 - 98 2038.5553 2038.5553 2038.4858 0.0000 0.0696 4 221 - 176 1062.4559 1062.4559 1062.4178 0.0000 0.0381 5 221 - 219 577.5155 577.5155 577.4950 0.0000 0.0205 6 221 - 220 288.7577 288.7577 288.7476 0.0000 0.0102 7 221 - 221 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Vng trung du
(h=100m)
1 221 - 22 4000.5239 4000.5237 3999.9955 0.0002 0.5284 2 221 - 36 2999.6167 2999.2319 2998.9862 0.0001 0.3849 3 221 - 98 2038.7479 2038.7479 2038.4858 0.0000 0.2622 4 221 - 176 1062.5560 1062.5560 1062.4178 0.0000 0.1382 5 221 - 219 577.5698 577.5698 577.4950 0.0000 0.0748 6 221 - 220 288.7849 288.7849 288.7476 0.0000 0.0373 7 221 - 221 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Vng ni (h=700m)
4. Kt lun
Qua cc kt qu tnh ton trn c th thy rng:
- Trong h ta vung gc khng gian a din chn tri, mt phng x,y ca h ta i qua im quy chiu c cao xp x cao trung bnh ca khu vc kho st, do cao khu o khng nh hng n bin dng chiu di cnh khi chiu ln mt phng nh trong php chiu UTM;
- Ti cc vng c cao khc nhau, khong cch ca cc im sau khi chuyn v h ta vung gc khng gian a din chn tri gn nh trng vi khong cch thc, xt cho bn knh ti trn 4km;
- Khong cch ca cc im sau khi chuyn v h ta vung gc UTM i vi vng ng bng, trung du v vng ni c s khc bit r rt. i vi vng trung du v vng ni, nh hng ca cao n bin dng chiu di l kh ln;
- H ta vung gc khng gian a din chn tri c th s dng cho cc cng trnh c hnh th khng ko di m nm gn trong mt din tch gn vung hoc gn trn vi bn knh khng qu 5km.
TI LIU THAM KHO
1. NG NAM CHINH, NGC NG, Gio trnh nh v v tinh (A), Trng i hc M a cht, H Ni, 2012.
2. NG NAM CHINH, H quy chiu trc a, Bi ging cao hc, Trng i hc M a cht, H Ni, 2009.
3. GS.TSKH HONG NGC H, Bnh sai tnh ton li trc a v GPS, Nh xut bn Khoa hc v k thut, 2006.
4. TCXDVN 309:2004, Cng tc trc a trong xy dng - Yu cu chung.