1

Upland Programme Framework – Jul-2015

LIFT ၏ ေတာငတနးေဒသမား စမကနးမေဘာင

၂ဝ၁၅၊ ဇလငလ

ေနာကခအေၾကာငးအရာ

LIFTသည အမားအားျဖင ကခင၊ခငး၊ရမးျပညနယတ႔တြငရေသာ ေတာငတနးေဒသမား၌ စမခက၁၅ခက ႏငငတဝနး

စမကနး၊ သငယျခငးႏငတထြငဆနးသစျခငးစမကနးတ႔အားျဖင႔ ၂ဝ၁၁ခႏစမစ၍ ရနပေငြေထာကပေနခသည။၂ဝ၁၄-၁၅

ခႏစတြင ျမနမာႏငငေတာငတနးေဒသမားအတြက သးျခားအစအစဥသစတစခက ေရးဆြခရာ ပဋပကၡမလြတေျမာကလာ

ေသာနယေျမမားက ေထာကပရနလညး ပါဝငသည။ ၂ဝ၁၄ခႏစစကတငဘာလ မ ၂ဝ၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငးတြင

LIFTသည လႊမးျခသးသပမႈတစချပလပခ႔ၿပး လႊမးျခေလ႔လာသးသပမႈ အစရငခစာႏင ပဋပကၡကအေလးထားတ႕ျပနေသာ

မဝါဒတ႔က ျပစခသည။ ယငးလပငနးတြင ေတာငတနးေဒသ၌ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနေသာမတဖကမားႏင

ေဆြးေႏြးတငပငသည အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစခက ၂ဝ၁၄ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၇ရကတြင ကငးပျခငးလညး

ပါဝငသည။ လႊမးျခသးသပရာမ ေတြ႕ရခကမားႏင LIFT၏ ယခင ေတာငတနးေဒသစမခကမားမ ေတြ႔ရခကမားက

အေျခခကာေရးဆြထားေသာ ေတာငတနးေဒသ စမကနးမေဘာငအသစက ဤစာတမးတြင ေဖာျပထားပါသည။

လႊမးၿခသးသပေလ႔လာမႈအစရငခစာ1သည စမကနးမေဘာငႏင သးျခားျဖစသည။ ယငးသည အေထာကအကျပစာတမး

တစေစာငျဖစၿပး ကယျပန႔ေသာနယေျမအတြငးတြငေတြ႔ရခေသာ အေၾကာငးကစၥအေထြေထြတ႔ႏင ပတသက၍ မျငမးျပရန

ျဖစသည။ ယငးတြင သးသပအကျဖတခကမား၊ ရညၫႊနးခကမား၊ အႀကျပခကမားပါဝင႐မက ဤမေဘာငတြင ျပဌာနး

ထားေသာစမကနး၏ လႊမးၿခမႈကပင ေကာလြနသည။ LIFTထသ႔ အဆျပလႊာတငသြငးသမားသည ဤစမကနးမေဘာငႏင

တစေျပးညျဖစေအာင ေရးသားျပစရနလအပေၾကာငး အႀကျပလသည။

စမကနး၏ နယပယ/လႊမးၿခမႈ

ေတာငတနးေဒသစမကနး၏ ဥးစားေပးမႈမား၊ ရလဒမားႏင ကကညေသာ စမခကမား/ ေဆာငရြကခကမားက

ဤအဆျပမေဘာငက ေထာကပသြားမညျဖစသည။ မတဖကမားအေနျဖင႔ လပေဆာငမႈမားက ေဒသအေျခအေနက

အေျခခကာ အဆျပနငရနအတြက လအပသလ ေျပာငး/ျပငခြငျပမည ျဖစသည။ ဤေတာငတနး ေဒသစမကနးတြင

ရညမနးထားေသာလထ ၃မး ရမညျဖစၿပး အစတအပငး ၇ခ ပါဝငမညျဖစသည။ ယငးတ႔သည ေတာငတနးေဒသ၏

အေျခအေနအမးမးအလက ဥးစားေပးလအငမားႏင ကကညရမည ျဖစသည။ ထ႔ျပင LIFTက ႏႈငးယဥခကအရ

ဥးစားေပးထားေသာ အေၾကာငးကစၥမားႏငလညး ညၫြတရမညျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ဆငးရႏြမးပါးသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈၾကၾကခနငေစရနႏင႔ အာဟာရျပညဝေစရနတ႔ အတြက

LIFTက ေဆာငရြကေနေသာ ရညရြယခကမားအည ဤစမကနးက ေရးဆြထားၿပး ဝငေငြတးတကေစမည၊ စားနပရကၡာက

ရရႏငေစမည၊ စားသးႏငေစမည၊ လကလမးမေစမည ေဆာငရြကခကမားက အေလးေပးထား သည။ ဤစမကနး သည

ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး၊ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညေပးျခငး၊ ႀကးမားေသာစးပြားေရးအေျခခ

အေဆာကအအစသညတ႔ကသ႔ေသာ အျခားရညမနးခကျဖင ေဆာငရြကမႈ မားသ႔ အရငးအျမစမား အစားထးေပးရန

သ႔မဟတ ထပေဆာငးေပးရန မရညရြယပါ။ ဤစမကနးသည ယငးေဆာငရြကမႈမားက ထပတကမေတြ႕ေစဘ

ၿငမးခမးေရးေဆာငရြကမႈမားက မဟန႔တားဘ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညေပးျခငးထကေကာလြနေသာ

၁ LIFT၏ေတာငတနးေဒသလႊမးၿခသးသပမႈအစအရငခစာ ၂ဝ၁၅. ယငးအစရငခစာက ဇလငလ၌ LIFT ဝကဘဆဒတြင ရယနငပါသည။

2

Upland Programme Framework – Jul-2015

ဖြ႕ၿဖးေရးအခြငအလမးမားက ေပးအပမည ျဖစပါသည။ ထ႔ျပင ဤစမကနးသည ေဒသခအေျခအေနက ေကာငးစြာ

နားလညမႈအား အေျခခထားၿပး ေဒသခအကးတေဆာငရြကေနသမား၏ သေဘာတညခကႏငအည ျဖစပါသည။

ပဋပကၡကအေလးထားတ႕ျပနေသာမမား

ျမနမာႏငငေတာငတနးေဒသရ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာရပရြာမား၏ ထးျခားခကေၾကာင ပဋပကၡကအေလးထားတ႕ျပနေသာ

မ၁၂ရပက LIFTက ခမတခပါသည။ (ေနာကဆကတြ၃ကၾကညပါ) ယငးမတ႔သည စမကနးက အေကာငအထညေဖာရာ

တြငလညးေကာငး၊ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာနယေျမမားတြင လပငနးေဆာငရြကရာ၌ စဥးစားရနလအပေသာ အဓက

ကစၥရပမားက သျမငေစရနအတြက လညးေကာငး၊ “မထခကေစေရး (Do No Harm)မ”က ေဆာငရြကရာတြင

လညးေကာငး လမးၫႊနမည ျဖစသည။

စမခကသကတမးတစေလာကလးတြင ယငးမတ႔ကကငသးရာ၌ စဥးစားရမညအခကမားကလညး လမးၫႊန ထားသည။

မအမားစသည ဖြ႔ၿဖးေရးေဆာငရြကသညနညးလမးေကာငးမားက အေျခခထားေသာလညး ျဖစပြား ေနသည

ပဋပကၡအေျခအေနအရ အတငးအတာအတမအနက ကြျပားနငသည။

အခ႕မမားသည ဤစမကနးကအေကာငအထညေဖာမည မတဖကမားက ေရြးခယရာတြင သကေရာကမႈ ရႏငသည။

အထးသျဖင ပဋပကၡျဖစပြားမႈျမင႔မားေသာေနရာမားတြင LIFTသည ေနာကခအေျခအေနက ေကာငးစြာသရေသာ၊

ေဒသခအကးတေဆာငရြကေနသမားႏင တရားဝငျဖစေစ/အလြတသေဘာျဖစေစ ယၾကညမႈတညေဆာကၿပးေသာ

ေဒသခအဖြ႕အစညးမားက ေထာကပသညလပငနးမားက ေဆာငရြကေနေသာ မတဖကမားက ပ၍ ဥးစားေပးမည

ျဖစပါသည။

ဥးတညလထ ၃ မး

ျမနမာေတာငတနးေဒသသည ျမနမာႏငငပငနကနယေျမ၏ ၅၅%က လႊမးၿခထားကာ ယငးတြင နငငလဥးေရ၏ ၂၃%

ေနထငၾကသည။ ေတာငတနးေဒသတြင ျပနာအမးမးႏငရငဆငေနရၿပး စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈႏင လကလမးမမႈ

အေျခအေနမာလညး အမးမးရေနသည။ ေတာငတနးေဒသတြင လမးစ အမးမးရသညအျပင

နယေျမမားကေတာငးဆေနသည ႏငငေရးအပစ လကနကကငအပစမားလညး ရေနၾကသည။ ေတာငတနး

ေဒသ၏ေထြျပားမႈက ဇနနယေျမခြမားျဖင ေဆာငရြက၍ရႏငမညမဟတေသာေၾကာင ရညမနးလထ၃မး ခြျခားကာ

သးျခားနညးလမးမားျဖင ေဆာငရြကရမညျဖစပါသည (ေနာကဆကတြ ၁ ပါဇယားက ၫႊနးရန)_

(၁) ေနရာစြန႔ခြာေ႐ႊ႕ေျပာငးခရသမား

(၂) စားနပရကၡာဖလမႈနညးပါးၿပး ဝနေဆာငမႈမားႏင႔လကလမးမမေသာ ေဝးလေခါငဖားသည

ေတာငတနးေဒသေနရပရြာလထအဖြ႔အစညး

(၃) တနဖးကြငးဆကဖြ႕ၿဖးမႈတြင ပါဝငႏငစြမးရသည ကနထတစြမးအားရေသာလထ

LIFTသည အပဒ(၂)ႏင (၃)တ႔ႏငပတသက၍ အေတြ႕အႀကေကာငးစြာရၿပးျဖစသည။ အပဒ(၁) သညလညး ပဋပကၡမ

လြတေျမာကလာသညနယေျမတြင လပငနးေဆာငရြကရန LIFT၏ ဆးျဖတခကႏင သကဆငသည။ လထအမးအစား

အသးသးသည LIFT၏ မဟာဗဟာအသစတြငပါရေသာ ဥးစားေပးမႈမားႏင သကဆငေသာ အခြငအလမးအမးမးက

ေပးအပေနသည။ ဤရညမနးလထ ၃အပစတ႔၏ ထးျခားခကမား၊ လအပခကမား၊ အခြငအလမးမားႏင ကကညေသာ

နညးလမးမားကေဆာငရြကရန အခြငအေရးေပးအပေနသည။

3

Upland Programme Framework – Jul-2015

(၁) ေနရာစြန႔ခြာေ႐ႊ႕ေျပာငးခရသမား

ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခ႔ရသမား (IDPs) သည ဤစမကနးတြငအေရးပါေသာ ရညမနးခကတစချဖစသည။ IDP မားသည

ကယဆယေရးစခနးတြငးတြငေရာ စခနးျပငပတြငပါ ရေနႏငသည။ ယငးတ႔သည လတစဥးခငး ျဖစေစ၊ အမေထာငစလက

ျဖစေစ၊ ရပရြာလကျဖစေစ ပမနေ႐ႊ႕ေျပာငးေနရသမား (အၿမတမး သ႔မဟတ ယာယ) ျဖစၾကၿပး ယငးတ႔၏ လမႈဘဝ

ေကာငးမြနေရးအတြက လအပေနသည လၿခေရးကရာေဖြေနၾကသည။ ထ႔ျပင အသစဝငလာသမားက စမခန႔ခြနငရန၊

ရြာ၏ဝနေဆာငမႈမားကတးခ႕ကာ လသစမားကကညနငရနအတြက လကခသညရပရြာမားကကညရနလညး စမကနးမ

ရညမနးသည။

နယစပျဖတေကာေရႊ႕ေျပာငးသည လဥးေရမာလညး သသသာသာမားျပားေနသျဖင ယငးတ႔က စဥးစားရန ရညမနးသင

ေသာလညး၊ ယငးတ႔၏အေနအထားႏင ျမနမာႏငငတြင ျပနလညေနရာခထားေရးအစအစဥ မားမာ မရငးလငးေသးပါ။

ထ႔ေၾကာင “ေစာငၾကည”ရမညသာ ျဖစသည။

ဥးတညျခငး/ဥးတညလထ။ သးျခားေနရာတစခထက နယေျမတစခလးတြင မတဖကက လပငနးေဆာငရြကခြငရမသာ

မညသည နညးလမးျဖင ေဆာငရြကရမညက ေရြးခယႏငမညျဖစသည။ ဤစမကနးသည ေလာေလာဆယတြင IDPအမားစ ရသညေနရာမား၊ ပဋပကၡျဖစပြားမႈမရသညေနရာမား၊ LIFTလပငနးေဆာငရြကရန သြားလာႏင သညေနရာမားကသာ ဥးတညေဆာငရြကမညျဖစသည။ အထးသျဖင_

- ကခငျပညနယအေရ႕ေတာငပငးႏင ရမးျပညနယေျမာကပငး

ကခငျပညနယရ IDPအမားစသည စခနးမားတြငေနထငခၾကသညမာ ၂ႏစေကာၿပျဖစသည။ ဤအေျခအေနသည ႏစတမ

ႏစရညအထ ၾကာျမငႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ဤလထတ႔၏ အသကေမြးမႈက အထးသတျပရန လအပသည။ စခနးအမားစမာ

ျမစႀကးနားႏင ဗနးေမာပတဝနးကငတြငရသည။ ေကအငေအထနးခပနယေျမအတြငးရ စခနးမားမာ ေရာကရရန

မလြယကသညျပင ပဋပကၡျဖစေနေသာ နယေျမအတြငးတြငလညး ကေရာကေနသည။ စမကနးေဆာငရြကေနစဥအတြငး

ဤအေျခအေနမာေျပာငးလသြားႏငသျဖင မၾကာခဏ ျပနလည သးသပရန လအပမညျဖစသည။

ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင ကယဆယေရးစခနးမားမာ ကးကန႔နယေျမအတြငး၌သာ အမားဆးတညရၾက သည။

ပေလာငေဒသတြငမ IDPမားသည စခနးမားထက စတခရေသာရြာမားတြငသာ မသားစလက ေနထငၾကသည။

- အေရ႕ေတာငပငး။ ကယား၊ ကရင၊ မြနျပညနယမားႏင တနသၤာရတငး

အေရ႕ေတာငပငးတြင IDPမားစြာ ရၾကသည။ ရြာအေျမာကအျမားသည ပမနေနရာေရႊ႕ေျပာငးမႈက ဆယစႏစႏငခ၍

ျပလပခၾကရသည။ သ႔ေသာ ယခအခါတြင အၿမတမးအေျခခေနထငႏငလာၾကၿပး ေဒသခလယယာလပငနးတြင

ရငးႏးျမပႏရန စဥးစားႏငၾကၿပျဖစသည။ IDPအမားအျပားမာ အျခားရြာမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးခၾကၿပး ျဖစသည။

အခ႕ရြာမားက IDPမားက ေျပာငးေရႊ႕လာသမားအျဖစလကခကာ အေျခခခြငျပခၾကသည။

အပစအခတရပစေရးရသညျဖစေစ မရသညျဖစေစ ဤနယေျမမားတြင LIFTလပငနးေဆာငရြကရနမာ စနေခၚ မႈမား

အေတာအတနရေနသည။ ထ႔ျပင ပဋပကၡအေျခအေနမာလညး ျမငလကရသည။ ထသ႔ ျဖစရျခငးမာ လကနကကငအပစ

အခငးခငး မၾကာေသးမက အခငးျဖစပြားျခငးေၾကာငသာမက ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးႏင ပတသက၍ ေဒသခပတသကဆကႏြယ

ေနသမား၏ အျမငမတမႈေၾကာငလညးျဖစသည။ ကခငျပညနယတြင IDPမားႏငလပငနးေဆာငရြကေနေသာ ေဒသခ

NGOမားက ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈကရညမနးသည အေထာကအပမားေပးမညကစၥက ဆန႔ကငခၾကသည။

4

Upland Programme Framework – Jul-2015

အေျခခလအပခကမား မျပညစေသးေသာေၾကာင လသားခငးစာနာမႈ ဆငရာအကအညမားကသာ ပမေပးအပရန

ေတာငးခခၾကသည။ အေရ႕ေတာငပငးတြငမ ဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကမႈမားက တငးရငးသားလမးစမား၏နစနာမႈက

ေျဖရငးသည ေတ႔ေတ႔ဆငဆငေဆြးေႏြးမႈမားက ေရာငလႊ လသည အစးရ၏ နညးလမးတစရပဟ ႐ျမငၾကသည။

ဤေဒသႏစခလးႏင ေျမာကပငး ရမးျပညနယတြငပါ ေဒသခအဆင၌ တငးရငးသားလမးစမားႏင အစးရတ႔၏

ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမာ ျပညေထာငစအဆင၌ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈတ႔က လကမမသညအျပင အကန႔အသတျဖငသာ

ရၾကေသးသည။ ထ႔ေၾကာင LIFTသည စမကနးႏင ယငး၏ရညရြယခကမားက ဆကသြယေျပာၾကား မညနညးလမးက

ေသခာစြာစဥးစားရန လအပသည။ ေဒသခတငးရငးသားလမးစအပစမားႏင ထေတြ႕ေဆာငရြကရာတြင အစးရႏင

မမတ႔၏ဆကသြယမႈက ဖစးမႈမျဖစေစရန တက႐ကအေထာကအပမားက ကၽြႏပတ႔၏မတဖကမားက လအပလမမည။

ထနယေျမမားတြင စမခကလပငနးမားက ထေထာငရာတြင ယၾကညမႈတညေဆာကေရးက ဥးစားေပးရနလအပသည။

(ဆလသညမာ ေရတစးပြားေရးေအာငျမငမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးရလဒမားက မေမာလငရန ျဖစသည) LIFT၏

ပဋပကၡကအေလးထားတ႕ျပနေသာမမား(ေနာကဆကတြ၃ကၾကညပါ)သည အထးအေရးပါမညျဖစသည။

ထ႔ေၾကာင ပထမအဆငတြင ပတသကဆကႏြယေနသမားအခငးခငး ယၾကညမႈတညေဆာကရန ရညမနးထား သည။

ဆလသညမာ LIFT၏ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအပသည ေစာေစာပငးတြင လကရလသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမားက

ထပေဆာငးအေထာကအပေပးရနႏင အေျပာငးအလကာလအတြကသာျဖစရမည_

- ယာယရပရြာမားႏင ကယဆယေရးစခနးမားတြငရေသာ IDPမားက ယငးတ႔၏ဘဝျပနလညတညေဆာက ေရးႏင

ယငးတ႔၏အနာဂတအတြက ေကးလကေဒသတြင အၿမတမးေနထငရန သ႔မဟတ ၿမ႕ငယမား ႏင

အျခားေဒသမားရ အလပအကငအခြငအလမးအသစမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ရနအတြက စဥးစားနငရန ကညရန။

- ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာရပရြာလထကလညး အၿမတမးအေျခခေနထငနငရန၊ ေကးရြာအဆငအေျခခအ

ေဆာကအအမား၊ အသကေမြးမႈအခြငအလမးမား၊ ျပငပဝနေဆာငမႈမားႏငခတဆကမႈမားက ေကာငးမြနေစရန

ေထာကပေပးရန။

- ကာလရညၾကာအဟာရမျပညဝမႈႏင ကေလးသငယမားေသးလမႈက ကငတြယေျဖရငးရန။

(၂) စားနပရကၡာဖလမႈနညးပါးၿပး ဝနေဆာငမႈမားႏင႔ လကလမးမမေသာ ေဝးလေခါငဖားသည

ေတာငတနးေဒသေန ရပရြာလထအဖြ႔အစညး

ေတာငတနးေဒသ၏ ေနရာအမားအျပားမာ ေဝးလေခါငဖားၿပး အထးသျဖင ကနးေျမျမင႔ၿပး သစေတာထထပလင လဥးေရ

နညးပါးသည။ အစဥအလာအားျဖင ေခာငကေသာရပရြာမားတြငေနထငေသာ အမေထာငစမားမာ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာ

လပငနး၊ ေမြးျမေရးလပငနး၊ သစေတာထြကပစၥညးတ႔ကသာ မခေနရေသာ ဝမးစာဖလ႐ အဆငတြင ရၾကသည။ ဤရပရြာ

အမားစမာ အစးရ၏ဝနေဆာငမႈမားႏင လကလမးမမႈနညးသည႔အျပင အဟာရအေျခအေနမာလညး နမကၾကသည။

သ႔ေသာလညး ယငးတ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမာ သသာစြာေျပာငးလေနသည။ လြနခေသာ ႏစ၅ဝအတြငး

ေျမျပန႔ေဒသႏင အနးအနားရေတာငၾကားေဒသမားတ႔ႏင စးပြားေရးအရ ေပါငးစညးမႈမားရခၾကသည။ ဝငေငြေကာငးေသာ

သးႏမား၊ ႏစရညပငမားစကပးျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတ႔ ရခၾကသည။ ေျမျမငေလေလ အခ႕ေသာႏစရညပငမား

ႏင တနဖးႀကးသးႏမား (သစသးမား၊ အခြမာသးမား၊ ဟငးခတအေမႊးအႀကငမား၊ ပနး မား၊ သမပငးသးႏမား၊ လကဖက၊

ေကာဖစသည)တ႔က စကပးႏငေလေလျဖစသည။ ယငးတ႔က ပေႏြးေသာေျမျပန႔ေဒသတြင စကပးရနမလြယကေပ။

ယခအခနတြင ေတာငတနးေဒသစကပး-စးပြားလပငနး မာ ကယျပန႔စြာတးတကေနၿပျဖစေသာလညး သေတသနႏင

ရငးႏးျမပႏမႈမရေသာေၾကာင ယငး၏ တကယတးတကႏငစြမးသ႔ မေရာကရေသးပါ။

5

Upland Programme Framework – Jul-2015

ပဋပကၡမားျဖစေနျခငး၊ ပညာသငယရနႏင ဝငေငြေကာငးသည လယယာျပငပအလပမားရရရန ခယဥးျခငးတ႔ေၾကာင

ျပညတြငးေရာ ျပညပသ႔ပါေရႊ႕ေျပာငးမႈမာျမငမားလကရသည။ အခ႕အမေထာငစမားသည ျပနပ႔ေသာ ေငြမားကသာ

ပမမခေနၾကရသည။ ျပနပ႔ေသာေငြမားသညလညး စးပြားေရးအသစတစရပ ျဖစထြနးေရးက တြနးအားေပးလကရသည။

လတငးတြင ေရႊ႕ေျပာငးႏငစြမးေသာလညးေကာငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးလစတေသာလညးေကာငး၊ ႏစမးစလးေသာလညးေကာငး

မရၾကသညအျပင၊ လယသမားအမားအျပားမာလညး သငေလာေသာနညးပညာမားႏင အရငး အျမစမားမရၾကဘလက

သးႏအသစမားအတြက ရငးႏးျမႇပႏေနၾကသည။ ေျမယာမႏႈနးမာ မားစြာနညးပါးၿပး ေျမယာသ႔လကလမးမမမႈမာ အဓက

အဟန႔အတားမဟတေသာလညး ေျမယာဖြ႕ၿဖးေရး၊ သးထြကေကာငးမြနေရး(ဥပမာ-ေရရရေရး)တ႔မာ အထးသျဖင

အဆငးရႏြမးပါးဆးအမေထာငစမား လပအားမလေလာကေသာ အမေထာငစမားအတြက အဓကအဟန႔အတားမား

ျဖစေနသည။

ဤစမကနးသည ဤရပရြာလထတ႔အတြက စကပးေရးအခြငအလမးသစမားက ေဖာထတရနႏင တးခ႕ ေဆာငရြကရန

ရညမနးမည။ ႏစရညသးႏမား၊ ေရရရေရးႏငနညးပညာအသစမားတ႔တြင ရငးႏးျမႇပႏျခငးျဖင လပကြကငယ

လယသမားတ႔က ေရရညတကလမးႏငရန ကညႏငမညျဖစသည။ ထ႔ျပင တကလမးမညအစား ထြကခြာမညသမားႏင

ႏစမးစလးကေဆာငရြကမည အမေထာငစမားတ႕ကကညရန ေရႊ႕ေျပာငးျခငးဆငရာႏင ကၽြမးကငမႈဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ

အကအညမားကေပးရန စဥးစားမည ျဖစသည။

ဝနေဆာငမႈအားနညးေသာေနရာမားတြင LIFTသည အာဟာရေကာငးမြနေစေရး၊ ေရႏင႔သန႔ရငးေရး ႏင႔ အျခား

ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားက လကလမးမေစရန ရပရြာလထႏငအတ လကတြေဆာငရြကမညျဖစသည။ ေတာငတနးေဒသ

အမားအျပားမာ အစးရႏငတငးရငးသားအပခပေရးအဖြ႔အစညးမား၏ ႐ႈပေထြးေသာ ႏငငေရးအေျခအေနေၾကာင

အညေရာငနယေျမမား ျဖစေနၾကသည။ ဤအေျခအေနမးတြင ဤစမကနးက ပဋပကၡကဂရျပေသာ နညးလမးျဖင

ေဆာငရြကရမညျဖစသည။ လမးစအပစငယမားသည အစးရဝနေဆာငမႈမား မရရျခငး၊ မေပါငးစညးျခငး၊ သယဇာတ

ဆး႐ႈးျခငး(ေျမယာႏငသစေတာ)တ႔က ႏစလၾကာရညစြာ ေတြ႔ၾကချပးျဖစသည။ ျပညနယအစးရသစမားသညလညး

ေဒသခလထႏငထေတြ႔ဆကဆရန နညးလမးသစမားက ရာေဖြေနၾကသည။ ဤအေျခအေနတြင အထးသျဖင သယဇာတ

စမခန႔ခြေရး၌ ေကာငးမြနေသာအပခပမႈနင အကးတေဆာငရြကသအခငးခငး ယၾကညမႈတညေဆာကျခငးသည

အေရးႀကးသည။

အဆျပစမကနးခြနယေျမမားတြင ေျမာကပငး၊ ေတာငပငး၊ အေရ႕ပငးရမးျပညနယမ နယေျမမားပါဝငၿပး ယငးနယေျမတ႔မာ

စးပြားေရးလမးေၾကာငးမားႏင အဆကအသြယနညးပါးၿပး(ေအာကတြငၾကညပါ) ပဋပကၡျဖစပြားမႈလညး မရပါ။ ဤစမကနး

သည စားနပရကၡာမဖလေသာ/အာဟာရအၫႊနးကနးနမကေသာ နယေျမမားက ရညမနးခကထားကာ ေဆာငရြကမည

ျဖစသည။ ထနယေျမမားသည ဆငးရမြေတမႈျမငမားၿပး ေခာငကေသာလညး စးပြားျဖစႏငစြမးရၾကသည ဥပမာ-

ခငးျပညနယ၊ ကခငျပညနယေျမာကပငး၊ နာဂေဒသတ႔တြင ျဖစသည။ ေခာငကျခငးနငလဥးေရနညးပါးျခငးေၾကာင

လပငနးေဆာငရြကမႈ၏ ရလဒက မထခကေစသငေပ။

(၃) တနဖးကြငးဆကဖြ႕ၿဖးမႈတြင ပါဝငႏငစြမးရသည ကနထတစြမးအားရေသာလထ

အထးသျဖင တ႐တႏငငႏငဆကသြယထားေသာ လမးမားႏငနးကပသည ေကးလကၿမ႕ႀကးမား ပတဝနးကငတြင

အျခားနယမားထက ေစးကြကႏင အလပအကငဟေသာ ဆြေဆာငအားပ၍ခငမာသည။ ယငးတ႔သည ႏငငအတြငး၌

လႈပရားတကၾကြဆးျဖစၿပး လပကြကငယလယသမားမားႏင ေျမယာမအမေထာငစမား က လယယာက႑တြငေရာ

6

Upland Programme Framework – Jul-2015

စကပးေရးအေျခခလပငနးအေသးစားမားသ ႔ပါ တကလမးႏငရနႏင လယယာျပငပ အလပအကငမားရရာသ႔

ထြကခြာႏငရန အခြငအလမးမားက ကယျပန႔စြာ ေပးအပေနသည။

လြနခေသာ ၁ဝႏစအတြငး စပမးေျပာငးဖး၊ ၾက၊ ေရာဘာ၊ ေကာဖ စသည တနဖးကြငးဆကအသစမား တးပြား လာခသည။

စကစရတအတြက အတးႀကးႀကးျဖငေငြေခးမယရသည လယသမားမားမာ ဤသးႏမားက စကပးျခငးျဖင

ဝငေငြတးလာၾကသည။ ပဂၢလကက႑သညလညး သသသာသာ ရငးႏးျမႇပႏကာ ကနထ႐က လယသမားမားသ႔

နညးပညာႏင သြငးအားစမားက ေပးသြငးခၾကသည။ ကမၸဏႀကးမားက ရငးႏးျမႇပႏရန လပကြကမားရာေဖြေနသလ

ေဒသခရငးႏးျမပႏမႈကအေျချပသည လပငနးငယမားကလညး သယယပ႔ေဆာငေရး၊ ကနသြယေရး၊ ထတလပေရးႏင႔

စကပးေရးဆငရာဝနေဆာငမႈမားစသည လပငနးတ႔က ေဆာငရြကေနၾကသည။ လပကြကငယလယယာလပငနးတြင

ရငးႏးျမႇပႏမႈမားေၾကာင ရမးျပညနယသည ကနတစျပညလးထက စကမႈလယယာေဖာေဆာငမႈတြင ပမလငျမနလက

ရသည။ ထ႔ျပင လယသမားမားေရာ လယသမားမဟတ သမားပါရရႏငမည စးပြားေရးေဆာငရြကမႈအမးမး ေပၚေပါက

ႏငစြမးရေနသညအျပင လပကြကငယ လယသမားမားႏင ေျမမယာမမားသညလညး အခြငအလမးသစမားက အထးသျဖင

အတးႏႈနးသကသာေသာ ေခးေငြမားျဖင ရယႏငစြမးလညး ရေနသည။

ဤအေျပာငးအလမားသည ထခကလြယမႈပမားေသာ အမေထာငစမားအတြက အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈမားလညး

ျဖစေနသည။ ယငးတ႔သည သြငးအားစမားအတြက အတးႏႈနးႀကးေသာေခးေငြမားက မခေနရသည။ ေတာငေစာငးမား

တြင တးခ႕စကပးေနၾကၿပး စနစတကေျမဆလႊာထနးသမးမႈလညး မရသညအျပင တရစၧာနေမြးျမေရးလညး မရၾက

ေသာေၾကာင သဘာဝေျမၾသဇာလညး မရရၾကေပ။ မၾကာခဏဆသလ မမတေသာ ကနထ႐ကလယယာလပငနးက

လကခရရေလရၾကၿပး ယငးတ႔၏ အေျခခအရငးအျမစမား ျဖစေသာ ေရ၊ ေျမ၊ သစေတာစသညတ႔ကလညး အႀကတအနယ

ယဥၿပငရမႈႏင စရတစကႀကးမားမႈေၾကာင ဆး႐ႈးရေလရသည။

ဤစမကနးသည စးပြားေရးအရယဥၿပငႏငစြမးရၿပး မတေသာသယဇာတခြေဝမႈက ျဖစေပၚေစကာ အမးသမးမားကလညး

ပမပါဝငေစသညအျပင ေခးေငြ ၊မမတေသာေစးကြကတ႔က လယသမားမားက မခေနရသညကလညး ေလာခႏငမည

လယယာစကပးနညးမားက ဝါဒျဖန႔ခေပးမညျဖစသည။ တနဖးကြငးဆကနညးလမး ျဖငလညးေကာငး၊ ပဂၢလကက႑

ႏငတကၾကြစြာထေတြ႕ေဆာငရြကျခငးျဖငလညးေကာငး လယယာအမေထာငစမားက လယယာလပငနးတြငေရာ

လယယာျပငပတြငပါ စးပြားေရးအခြငအလမးမားႏင ထေတြ႔ေစမည ျဖစ သည။ လယသမားအဖြ႔အစညးမား ထေထာငရန၊

စကပးေရးဝနေဆာငမႈမား၊ ပေကာငးေသာ ကနထ႐က လပငနးမားကလကလမးမရန ကညမညျဖစသည။ ေကးရြာလထ

မားက ရညမနးမညမဟတဘ တနဖးကြငး ဆကအတြငးတြင လပကငေနၾကသည ကနထတလပသမားႏင စးပြားေရး

သမားမားက ရညမနးမညျဖစသည။ ဤစမကနးသည အမးသမးမားႏင လပကြကငယလယသမားမား ေျမယာလပပငခြင

အာမခခကရေရး၊ လယယာျပငပက႑တြင အလပအကငပမဖနတးႏငေရး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး စသညတ႔အတြက

နညးလမးမားက စဥးစားမညျဖစသည။

LIFTက ရငးႏးျမပႏမည အဓကစးပြားေရးလမးေၾကာငးမားမာ _

ေျမာကပငးရမးျပညနယ။ ျပငဥးလြင - လား႐ႈး - မဆယ တစေၾကာ

ေတာငပငးရမးျပညနယႏင ကယားျပညနယ။ ကေလာ - ေတာငႀကး - လြငေကာ ႀကဂ

ကရင။ ဘားအ - ျမဝတ တေၾကာ

ေျမာကပငးခငးျပညနယ။ ဟားခါး - တးတန - ကေလး တစေၾကာ

7

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေျမာကပငးခငးျပညနယသည ရမးျပညနယေလာက လႈပရားတကၾကြမႈမရေသာလညး စကပးေရးစနစ မားသညလညး

ေျပာငးလေနၿပး အႏၵယႏငငႏင ျမနမာႏငငေျမျပန႔ေဒသမားသ႔ ဥးတညေသာ ေစးကြကမား ပမျဖစထြနးလကရသည။

ေကးရြာအေျချပလပငနးေဆာငရြကမႈမျပငပရ နညးလမးမားက ရာေဖြၾကရန မတဖကမားက တကတြနးလပါသည။

က႑အလက အစတအပငး ၇ ခ

က႑အလကအစတအပငး (လပငနးေဆာငရြကမႈအမးအစား) ၇ခက စမခကဒဇငးေရးဆြေရးႏင ေရြးခယေရးတ႔တြင

လမးညႊနအျဖစသးစြရနေဖာျပထားသည _

(၁) ေကးလက ေငြေၾကးဝနေဆာငမႈ

(၂) လယယာအႀကေပး ဝနေဆာငမႈမားႏင ကနထတလပသအပစမား

(၃) တနးတညမေသာ ေရရညခသည သဘာဝသယဇာတစမခန႔ခြမႈ

(၄) လယယာျပငပအလပအကင၊ အသကေမြးမႈအခြငအလမးသစမား၊ ေဘးကငးစတခရေသာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး

အခြငအလမးမား

(၅) အဟာရဆငရာ

(၆) လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးႏင စေပါငး/ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားသ႔ လကလမးမမႈ

(၇) ဆငးရႏြမးပါးသမားအကးျဖစထြနးမည႔မဝါဒ ေဆြးေႏြးလႈ႔ေဆာျခငး၊ အေထာကအထားအေျချပသငယမႈ၊

CSOမားစြမးေဆာငရည တညေဆာကျခငး

စမကနးအစတအပငးအားလးတြင စမခကေဆာငရြကမႈအားလးက ေထာကပရမည အဓကအကးတစခစ ပါရသည။

အစတအပငး ၁။ ေကးလက ေငြေၾကးဝနေဆာငမႈ

အကးရလဒ။ လပကြကငယလယသမားမားႏင ေျမယာမမား အတးႏႈနးသကသာေသာ ေငြေၾကးဝနေဆာင မႈမားက ပမလကလမးမလာသည။

ေကးလကေဒသေငြေၾကးဝနေဆာငမႈသ႔ လကလမးမေရးကစၥက ေငြေၾကးဆငရာတြငအားလးပါဝငေစမႈ စမကနးျဖင

သးျခားေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးစမကနးသည လကရေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားက ေရရညတညတရန၊

ဝယလအားရေသာ ေငြေၾကးဝနေဆာငမႈအမးမးက တးခ႕ႏငေစရန၊ ေစးကြကအစတအပငးအမးမးက ဝနေဆာငမႈ

ေပးႏငေစရန ဥးတညေထာကပမညျဖစသည။ ယငးသည ေကးလကလထက MFIမား၊ ကနသြယမႈဘဏမား မတစဆင

ေငြေၾကးရငးႏးျမႇပႏမႈအမးမး ေဆာငရြကမႈအမးမးျဖင ေထာကပမညျဖစသည(အေသးစတက www.lift-

fund.org/financial-inclusion တြငၾကညပါ) _

လကရ ဆငးရႏြမးပါးသမားအကးျပ ေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမားက တးခ႕ျခငး

စကပးေရးႏင အျခားစးပြားေရးလပငနးငယမားအတြက

ရငးႏးေထာကပေပးျခငး(ထတလပျခငးအပါအဝင)

ေငြစေဆာငးရနစညး႐းျခငး

8

Upland Programme Framework – Jul-2015

အေသးစားေငြေရးေၾကးေရးလပငနးမားႏင ပဂၢလကဘဏမား၏ ေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမား

ေရရညတညတရန အေထာကအကေပးျခငး

တစစတတစပငးဆးရးမႈအာမခရနပေငြ (PRGF)

ဤအစတအပငး၁က ေငြေၾကးဆငရာတြငအားလးပါဝငေစေရးအတြက အဆျပလႊာမားက ေခၚယျခငးျဖင ၂ဝ၁၅ခႏစ

ေဖေဖာဝါရလတြင စတငခၿပးျဖစသည။

အစတအပငး ၂။ လယယာအႀကေပးဝနေဆာငမႈႏင ကနထတလပသအပစမား

အကးရလဒ။ လယယာအႀကေပးဝနေဆာငမႈမား၊ ကနထတလပသအပစမားက ထေထာငျခငးႏင တနဖးကြငးဆကမ အခြငအလမးမားပမရရျခငးေၾကာင လပကြယငယလယသမားမားသည သးႏအထြကႏနးတးလာၿပး ဝငေငြေကာငးလာ ၾကသည။

ဤအစတအပငးသည လပကြကငယလယသမားမားက ဥးတညေဆာငရြကမညျဖစသည။ လပကြကငယလယသမား

မားက တကလမးႏငရနအတြက ေထာကပရနရညရြယသည။ ယငးတ႔သည သးႏအထြကတးေရးအတြက

အခြငအလမးသစမားကရာေဖြႏငၿပး ဝငေငြတးကာ ရကၡာမားကလညးအမညစေအာင စားေသာကႏငမညျဖစသည။

ဤအခြငအလမးမားသည ေနာကခအေျခအေန၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ ေဒသခေစးကြက အေျပာငးအလကမတည၍

အႀကးအကယကြျပားႏငသည။ အဆျပလႊာတငသြငးသမားသည ရညမနးခကနယေျမ၏ လကရ စကပးေရးနညးစနစမား၊

တနဖးကြငးဆကအတြက အခကအခမား၊ စကပးေရးဆငရာ ေဆာငရြကမႈမားက ေဖာထတႏငရန၊ စကပးေရးနညးစနစ

မားက ေသခာစြာပငးျခားသးသပရန တကတြနးလသည။

ဤအစတအပငးသည ေကးလကအမေထာငစမား ဝငေငြတးတကျခငးႏင ေကးလကအမေထာငစမား၏ ၾက႕ၾက႕ႏငစြမး

တးတကျခငးဟေသာ LIFT၏ ျမင႔မားေသာအကးရလဒက တက႐ကအေထာကအကျပမညဟ ေမာလင သည။

စကပးေရးတးခ႕ျခငးႏင လယယာအႀကေပးဝနေဆာငမႈမား

ဤအစတအပငးသည လယသမားမားႏင အေသးစားစကပးေရးအေျခခစးပြားေရးသမားမားက သးႏအထြကတးတက

ေစမည၊ ထတလပမႈအဆး႐ႈးကေလာခႏငမည၊ ရတသမးခနလြနအေလအလြငမားက ေလာခႏငမည နညးပညာႏင

လယယာစနစ မားက လညးေကာငး၊ တနဖးကြငးဆကအခြငအလမးမားက လညးေကာငး၊ ေျမဆလႊာထနးသမးေရးႏင

ေရစမခန႔ခြေရး ဆငရာ နညးပညာအႀကဉာဏသစမားကလညးေကာငး ေပးအပေထာကပမည ျဖစသည။

အဆျပလႊာတငသြငးသမားသည သတမတထားသညနညးပညာမားထက ေကာလြနၿပး ေဆာငရြကခကမားက ေရးဆြရန၊

ေဒသခအေျခအေနႏင ကကညမည၊ ကငသးႏငမည၊ ေရရညတညတႏငမညနညးစနစမားက စဥးစားသးသပၾကရန

တကတြနးလသည။ အထးသျဖင အဆငတသအခငခငးသငယမႈႏင ဝယလအားရေသာ ဝနေဆာငမႈဆငရာတ႔တြင

ျဖစသည။ ရညရြယခကမာ လယသမားမားအား လယယာစမမႈႏငပတသကေသာ ဆးျဖတခကမား၊ နညးပညာအသစမား

တြင ရငးႏးျမပႏျခငးေၾကာင ျဖစလာႏငေသာ ဆး႐ႈးမႈမားစသညတ႔က စဥးစားဆငျခငဆးျဖတႏငစြမး တးျမႇငေပးရန

ျဖစသည။ ခငလေသာ စးပြားေရးဆငရာသးသပခကမား စမျခငးမားတ႔ျဖင ဆးျဖတခကခမတရမည ျဖစသည။

အခ႕ေသာသးႏမား အတြက သာမက လယယာလပငနးတစခလး၏ အေျခအေနႏင အမေထာငစမား၏ေငြေၾကး

စမခန႔ခြႏငမႈတ႔ကပါ ထညသြငး စဥးစား၍ လပငနးေဆာငရြကရမည။

9

Upland Programme Framework – Jul-2015

စမခကတးခ႕ရာတြင အစးရႏင ပဂၢလကလယယာအႀကေပးဝနေဆာငမႈမားက စညး႐းသငသည။ ထ႔ျပင အထြကတးေစရန

ေသခာေစသည ရာသဥတႏငလကေလာသည စကပးေရးနညးမားက အစးရဝနထမးမားႏင သြငးအားစေထာကပသတ႔

နားလညသရေအာင စြမးေဆာငရည တညေဆာကေပးသငသည။

ဤအစတအပငးသည ေျမဆလႊာႏငေရထနးသမးမႈက ေကာငးမြနေစမည စကပးေရးဆငရာ နညးပညာမားႏင

လပနညးကငနညးမားကလညး ျဖစထြနးေအာငလႈ႕ေဆာေပးမည။ ယငးနညးပညာတ႔သည ရာသဥတႏငကကညၿပး

အာဟာရျပညဝေရးအတြက ဂ႐ျပရမညျဖစၿပး ေရရညတညတရမညလညး ျဖစသည။ လယယာ စနစမားကေကာငးမြနစြာ

စမခန႔ခြျခငးျဖင ေျမဆလႊာတကစားျခငးႏင အနညကျခငးတ႔က ေလာပါးေစမည အစအမမားက စတငေဆာငရြကမည

ျဖစသည။ ယငးလပငနးစဥတြင ဥပမာအားျဖင သးႏအလညက စကပးျခငး၊ သးထပသးညႇပစကပးျခငး၊ သဘာဝ

ေျမေဆြးျပလပျခငး၊ ႏကထ႐ဂငဓာတက ထနးသမးေပးေသာ သးႏစကပးျခငးတ႔ပါဝငသည။

အဆငမသြငးအားစမား၊ အေသးစားလယယာသးစကကရယာမား၊ သေလာငေရးႏင ထတလပေရးဆငရာ

ကရယာမားက လကလမးမျခငး

တးခ႕ဝနေဆာငမႈမားသည လယယာႏင႔ထတလပမႈဆငရာ နညးပညာအသစမား (ဥပမာ- မနလအမမား၊

ရာသဥတႏငကကညေသာ ေရေပးစနစမား၊ အေသးစားလယယာသး စကကရယာမား၊ ႀကတခြထပပးေရးစနစမား)

စသညတ႔က ေခးေငြေထာကပသမား၊ သြငးအားစ ေထာကပသမား၊ လပကြကငယလယသမားမား၊ စကပးစးပြား

ေဆာငရြကသမား၊ အစးရတ႔ႏင႔ ခတဆကေဆာငရြကရာတြင အေရးပါလသည။ ဤနညးပညာမားက LIFT၏

ေငြေၾကးဆငရာတြငအားလးပါဝငေစေရးစမကနးမတစဆင ေငြေၾကးေထာကပေပးႏငသည။

အႀကေပးဝနေဆာငမႈ ေခးေငြရရမႈတ႔သာမက သးသန႔ေထာကပမႈမားကလညး လပကငႏငစြမးရေသာ သးျခား

ရညမနးအပစမားက ေပးအပရနစဥးစားမည။ သ႔မဟတပါက ယငးအပစမားသည လပငနးသစမားက စတင ႏငၾကမည

မဟတေပ။ ယငးအေထာကအပတြင သြငးအားစအသစမား၊ လြယကၿပးေစးမႀကးသညအျပင အေလ အလြငေလာပါးေစၿပး

သယပးစရတကေလာခသည ရတသမးခနလြနဆငရာ၊ သေလာငေရးႏင ႀကတခြေရး ဆငရာ၊

အေသးစားလယယာသးစကကရယာမားက အသးျပျခငးျဖင သးႏမားက တနဖးတးျမႇငေစမည အေထာကအကမားလညး

ပါဝငႏငသည။

တရားဝငေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမားသည အရပဘကလယသမားအဖြ႔အစညးမားမတစဆင ေခးေငြမားက ေရရည

ေပးအပေနျခငး သ႔မဟတ ရညမနးနယေျမတြင တရားဝငအသအမတျပအဖြ႕အစညးမားမတစဆင လကရ

ေခးေငြေပးအပေနမႈမရျခငးကလြ၍ ဤအဆျပလႊာတြင တရားဝငေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမား မပါဝငပါ။

သးႏသစေတာေရာေႏာစကပးျခငးစနစမားကေထာကပျခငး၊ ႏစရညသးပငမား၏ တနဖးကြငးဆက

ေတာငတနးေဒသ၏ပတဝနးကငအေနအထားအမးမးေၾကာင ထတကနအသစမား တနဖးကြငးဆကမားက

ျဖစထြနးေအာင ေဆာငရြကႏငသည အခြငအေရးအမးမးရေနသည။ ယငးတ႔တြင စကပးေရး၊ သစေတာႏင စးပြားေရး

လပငနးမားပါဝငသည။ လယသမားမား၊ အေသးစားႏငအလတစားစးပြားေရးသမားမားက ရကၡာဖလမႈ၊ ေစးကြက

လအပခက၊ သဘာဝပတဝနးကငအေျခအေနတ႔က ျဖညဆညးေပးႏငမညအျပင ေတာငတနးေဒသစကပးေရးစနစ

ႏငလညး ကကညေသာ တနဖးျမငသးႏမား၊ မးမား၊ စးပြားေရးထတကန သးျခားေစးကြကရထတကနစသည

ထတကနအမးမးက ထတလပျခငး၊ ေစးကြကတငပ႔ျခငးစသညတ႔က ဤစမကနးက ျဖစထြနးေအာငလပေဆာငမည။

ထထတကနမားတြင ဝဥ၊ ဖာလာ၊ ေကာဖ၊ စပစ၊ ပားရည၊ လကဖက၊ ဓာတစာမား၊ ေဆးဖကဝငအေမႊးဆမား၊

ဟငးခတအေမႊးအႀကငမား၊ သစေစး၊ အလဆငအပငမား၊ သစခြစကပးျခငးစသညတ႔ ပါဝငႏငသည။ ဝါးမားက

10

Upland Programme Framework – Jul-2015

ရပရြာကစကပးၿပး ရငးႏးျမႇပႏသတ႔က အသးအေဆာင မားအျဖစ ထတလပေပးလငလညး ေရရညတညတေသာ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင သယဇာတထနးသမး မႈက ျဖစေစႏငသည။ ပဂၢလကက႑က ေနာကဆးေစးကြက၏

အေၾကာငးကသရေအာင ခတဆကေပး ျခငးသည ေအာငျမငမႈအတြက အေျခချဖစသည။

ဤစမကနးသည စးပြားေရးအလားအလာရၿပး ပဂၢလကက႑က ပါဝငေဆာငရြကမႈခငမာသည႔ လကရထတကနမား

စးပြားေရးကြငးဆကမားက ဥးစားေပးေဆာငရြကမည။

စးပြားေရးအရေအာငျမငေသာ ထတလပသအပစမားက ဖြ႕စညးပဆငရာအေထာကအပေပးျခငး

ေစးကြကအခြငအလမးမားက လကလမးမေစရနႏင တနဖးကြငးဆက၏အခကအခမားက ေျဖရငးရနအတြက

မမအဖြ႕ဝငမားကဝနေဆာငမႈေပးသည ကနထတစြမးအားရသည အကးတအပစမားက ဖနတးေပးရန လအပႏငသည။

ထဝနေဆာငမႈမားတြင ကနထ႐ကလယယာ၊ အသပညာေပးတးခ႕ျခငးႏင သတငးအခကအလကမေဝျခငး၊

စကပးေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပျခငး၊ ထတကနမားက သေလာငျခငး၊ႀကတခြထတလပျခငး၊

သယယပ႔ေဆာငျခငး၊ အရညအေသြးအာမချခငး၊ အေသးစားေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမား စသညတ႔ ပါဝငႏငသည။

ဤစမကနးသည ခငမာေသာ စးပြားေရးပစကအေျချပကာ တညေထာငထားၿပးလင မမတ႔၏လအပခကမားက

ရငးရငးလငးလငးသးသပထားေသာ ထတလပသအဖြ႕ေဟာငး/သစမားက ဖြ႕စညးပဆငရာႏင ေငြေၾကး ဆငရာတ႔တြင

ေထာကပရန စဥးစားမည။ ေနာကခအေျခအေန၊ ေခာငကမႈ၊ ေစးကြကသ႔ေရာကရႏငမႈတ႔က မတည၍ ယငးတ႔သည

ရပရြာကအေျခခေသာအပစ ျဖစႏငသကသ႔ တနဖးကြငးဆကတစခခ၏ အကးတ အပစလညး ျဖစႏငသည။

ဤအပစမား၏ ဖြ႕စညးပ (သမဝါယမမား၊ တရားမဝငအပစ၊ စးပြားေရးလပငနး)မာ ေနာကခအေျခအေနႏင

လပငနးရညရြယခကကလက၍ ကြျပားႏငသည။

အားလးပါဝငေစေသာ စးပြားေရးစမခကေရးဆြျခငး၊ ေစးကြကတငျခငး၊ ကနထ႐ကလပငနး ေဆာငရြကျခငး

ဤအစတအပငးသည လယသမားမားက ပဂၢလကက႑ႏငညႏႈငးေဆာငရြကရာတြငလညး အေထာကအကျပႏငမည

ျဖစသည။ လကရေစးကြကမားက ေထာကခအားေပးေနေသာ စြမးအားရသညလပငနးမားကလညး အသအမတျပပါသည။

ရညရြယခကမာ ေတာငတနးေဒသရ လပကြကငယလယသမားမား ေစးကြကက ပမလကလမးမေစရနႏင ေစးကြက

ဆငရာအေျခအေန ပမေကာငးမြနေစရန ျဖစသည။ ဤသ႔ ေဆာငရြကျခငးျဖင ေကးလကေနႏြမးပါးသမားသည

ေစးကြကမားႏင တနဖးကြငးဆကမားမ အကးပမရရေစမည။ လပကြကငယ လယသမားမားႏင ယငးတ႔၏

ကနထတလပသအပစမား၏ ေစးေခၚႏငစြမးတးတကမညျဖစသည။ ထ႔ျပင ထတကနအရညအေသြးကလညး

ပမေကာငးမြန ေစမညျဖစသည။ ဤသ႔ေဆာငရြကရာတြင ေအာကပါတ႔လညး ပါဝငႏငသည _

­ ကနထ႐ကလယယာလပငနးအတြက သေဘာတစာခပမားခပဆႏငရန ေဆာငရြကေပးျခငး၊

­ သးႏတနဖးကြငးဆကႏင ေစးကြကတ႔က သးသပေပးျခငး၊

­ ၾကားတဆင႔ခအဖြ႕၏အသအမတျပျခငးက အစားထးႏငမည သငေလာသည ေဒသခအသအမတျပျခငးမား၊

ကနအမတတဆပသတမတျခငးမား၊ အသအမတျပအစအစဥက ထေထာငျခငး သ႔မဟတ အားလးပါဝငသည

အာမခမႈစနစမားအား ရပရြာကအေျခခကာ ကနကစရတ သကသာစြာ ေဆာငရြကေပးျခငး၊

­ မဟာမတတညေဆာကျခငး (ဥပမာ - လယသမားမား၊ ကနသညမား၊ ႀကတခြသမား၊ စကပးေရးလပငနး ရငမား

အခငးခငးျဖစေစ၊ အျခားသမားႏငျဖစေစ)ျဖင အစးရပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ေထာကခအားေပးသည

တနဖးကြငးဆကတြငပါဝငသမားက ေပါငးစပၫႇႏႈငးေပးျခငး၊ ပညာေပးျခငး၊

11

Upland Programme Framework – Jul-2015

­ လပကြကငယလယသမားမားႏင ေဒသခအေသးစား အလတစားလပငနးရငမားက ေစးကြကတငႏငစြမး

တညေဆာကေပးျခငး၊

­ ထြကကနမားက စေဝးျခငး/စေဆာငးျခငးျပလပႏငမည လယသမားေစးကြကမား၊ ကနစညဒငမား တည

ေထာငေပးျခငးႏင စးပြားေရးအရတြကေျခကကေအာင ေဆာငရြကျခငး၊

အစတအပငး ၃။ တနးတညမမႈရေသာ ေရရညခသည သဘာဝသယဇာတစမခန႔ခြမႈ

အကးရလဒ။ ေကးလကအမေထာငစမားသည ေဒသခသယဇာတမားက တနးတညမ လကလမးမလာၾကၿပး ေရရညအသးျပႏငျခငးေၾကာင ပ၍ခႏငစြမးရလာၾကသည။

အကးရလဒ။ အမးသမးမားသည သယဇာတစမခန႔ခြမႈဆငရာ အဆးအျဖတခမတေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငလာၾကၿပး ေျမယာကလညးတနးတညမ လကလမးမလာၾကသည။

ေျမယာ၊ ေရ၊ သစေတာႏင အျခားသယဇာတမားက လကလမးမျခငးသည ေတာငတနးေဒသအမေထာငစမား၏

ရပရြာတြငးရကၡာဖလမႈ၊ ခႏငစြမးရမႈ၊ စးပြားျဖစႏငစြမးရမႈတ႔၏အေျခခပငျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာ အတြကျဖစေစ၊

ေတာတြငးမအစားအေသာကမား၊ သစေတာထြကပစၥညးမား စေဆာငးရနအတြကျဖစေစ၊ ေရေဝေရလေဒသထနးသမးေရး

အတြကျဖစေစ သစေတာမားသည ေတာငတနးေဒသ စကပးေရး-ေဂဟစနစ တြင အထးအေရးပါသည။ ေတာငတနးေဒသ

ေနရာမားစြာတြင သစေတာမားသည ထခကခေနရၿပး ေဒသခမားမာလညး ပငဆငမႈႏငပတသက၍ မရငးလငးေသာ

ေၾကာင ေရရညအကးရေစမည စမခန႔ခြမႈမားက မေဆာင ရြကႏငၾကေပ။ ထ႔ျပင သယဇာတႏငေျမယာလပပငခြငတ႔က

ဥပေဒအရ ရရထားတငးလညး ယငးသယဇာတ ႏငေျမယာမ စးပြားေရးအကးအျမတရရရန အာမခခကမရေပ။ သ႔မဟတ

လယသမားမားမာ ထသ႔ ေဆာငရြကႏငစြမးမရၾကေပ။ လပကြကငယလယသမားမားႏင ေဒသခလထတ႔သယဇာတမားက

လကလမးမခြင အာမခခကရရနႏင ယငးသယဇာတတ႔က တနဖးတကလာေစရန၊ ရငးႏးျမႇပႏႏငရန၊ ေရရညစမခန႔ခြႏငရန

ယငးတ႔က စြမးေဆာငရညျမငတငေပးရန ေထာကပမညျဖစသည။

ဤစမကနးတစခလးတြင ကားမေရးရာသည ပငတငအေၾကာငးအရာတစချဖစၿပး ဤအစတအပငးတြင သဘာဝသယဇာတ

စမခန႔ခြရာ၌ အမးသမးမားပါဝငေစေရးက အာမခခကရေစမည သးျခားရလဒတစခက ျပ႒ာနးထားသည။

ဤအစတအပငးသည ေကးလကေနအမေထာငစမားႏင ရပရြာလထတ႔၏ခႏငစြမးကတးျမႇငရနဟေသာ LIFT၏

ျမင႔မားေသာအကးရလဒက အဓကအေထာကအပျပမည ျဖစသည။ စမခကကာလအတြငး တငးတာႏငမညမဟတေသာ

ေရရညဝငေငြတးတကမႈကလညး ျဖစေပၚေစႏငမညျဖစသည။

ျမငသာေသာ စကပးေရးေဂဟစနစပကစးမႈမားတြင ေျမဆလႊာတကစားျခငး၊ ေျမၾသဇာယတေလာျခငးႏင႔

သစေတာျပနးတးျခငး တ႔ ပါဝငသည။ ထသ႔ျဖစရျခငးမာ ရာသဥတေျပာငးလျခငးေၾကာင ပမဆးရြားသြားေသာ

သဘာဝအေၾကာငးရငးမား (ေတာငတနးေဒသမားတြင ေျမၾသဇာယတေလာျခငး၊ ေရႀကးမႈ၊ မးေခါငမႈတ႔ အျဖစမားလာ ၿပး

ျပငးထနလာျခငး)တ႔အျပင လသားအေၾကာငးရငးမား (ေျမအသးခမႈႏင စမခန႔ခြမႈအားနညးျခငး၊ လဥးေရအေျပာငးအလ၊

သစခတျခငး၊ ထငးေခြျခငး၊ ေျမယာလပပငခြငမရျခငး)တ႔ေၾကာင ျဖစသည။ လတတေလာ ျဖစေပၚေနသည စကပးေရးႏင

သစေတာလပငနးမားမ ဝငေငြတးတကမႈသညလညး လတငးထသ႔ ေရာကမလာသညအျပင လယယာလပငနးက

မခေနရေသာ သယဇာတမားပကစးဆး႐ႈးခရၿပးမ လပကြကငယလယသမားတ႔ ကနကမႈမားရၿပးမ ထသ႔ရရျခငးလညး

ျဖစသည။

12

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေတာငတနးေဒသလယသမားမား၏ အသကေမြးမႈမား၊ ေဒသႏရဗဟသတမား၊ ေရရညခၿပးေအာငျမငသည သယဇာတ

စမခန႔ခြမႈမားက အသအမတျပရန အေရးႀကးသည။ အစဥအလာေျမယာလပပငခြငစနစႏင ေျမယာအဆငအတနး

မကဆငးေအာင သးစြသတ႔၏လပပငခြငက အသအမတျပရန အေရးႀကးသည။ မမတ႔အနးအနားရ သယဇာတမားက

စေပါငးပငဆငခြငတညေဆာကေပးရနလညး လအပသည။ သ႔မသာ ရြာသားမားသည ေရရညတညတမည သယဇာတ

စမခန႔ခြမႈက လပလစတရလာမညျဖစသည။ သစေတာလပငနးက တးတကေစျခငး၊ ေျမယာလပပငခြငႏင ေဒသခလထတ႔

၏လပပငခြငက ကာကြယျခငး၊ ေျမယာပကစးမႈက ေလာ ချခငး၊ ေရေဝေရလေဒသစမခန႔ခြမႈက ေကာငးမြနေစျခငး၊

ရာသဥတေျပာငးလမႈဒဏက ေလာချခငး၊ ေရရည တညတႏငမႈႏင အသကေမြးမႈတ႔က ေတာငတနးေဒသ စကပးေဂဟ

ေဗဒစနစမ အကးျပေပးႏငေအာင ေဆာငရြကမႈမားလညး ဤစမကနးတြင ပါဝငႏငသည။

အကးတေဆာငရြကသေပါငးစပါဝငသည ေျမအသးခမႈစမခကေရးဆြျခငးႏင စမခန႔ခြမႈ

က႑ေပါငးစႏင အကးတေဆာငရြကသေပါငးစ ပါဝငေသာ ေျမအသးခမႈစမခကေရးဆြျခငးသည တာရညခေသာ

သယဇာတခြေဝသးစြမႈျဖစေပၚေစေရးတြင အေရးပါသည။ ယငးတ႔တြင အစဥအလာအရ ေျမယာပငဆငမႈ ေတာငးဆခက

မား၊ ေရေဝေရလေဒသကာကြယျခငးႏင ေတာငတနးေဒသသယဇာတမားက တနးတညမ ပြငလငးျမငသာစြာသးစြျခငးတ႔

ပါဝငသည။ ဤေဆာငရြကမႈသည ေရေဝေရလေဒသ စမခန႔ခြျခငး၊ ရာသဥတ အေျပာငးအလဒဏက ခႏငျခငး၊

ေရရညခေသာ လမႈစးပြားဖြ႕ၿဖးေရးတ႔က ေဒသအပခပေရးပငး၊ ရပရြာလထ၊ စကပးေရးလပငနးက႑မား၊

နညးပညာဆငရာ အဖြ႕အစညးတ႔က ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန စစဥေပးမည ျဖစသည။

ယငးတြင ေဒသခအစအမမားျဖစေသာ ရာသဥတအေျပာငးအလဒဏက ထခကမခႏငမႈဆနးစစျခငးႏင ေျမယာႏင

ေရဆငရာဆးျဖတခကမား၊ သဘာဝပတဝနးကင ႏငေရေဝေရလစမခကမား အေကာငအထညေဖာမႈ စသညတ႔က

အေထာကအပျပမည စြမးေဆာငရညတညေဆာကျခငးမားလညး ပါဝငႏငသည။ ဤစမကနးသည စကပးစးပြားေရး

လပငနးမားက မတဖကျပလပႏငရနလညး ေဆာငရြကေပးမညျဖစသည။ ထေရာကမႈ ရရနအတြက ဤစမခကတ႔က

ထေရာကေသာဥပေဒမေဘာငတစခက ေကာေထာကေနာကချပရမညျဖစရာ ယငးက ေရးဆြေနဆျဖစသည။ ဤစမကနး

သည စမကနးကာလအတြငးတြင ျပ႒ာနးမည ေျမယာအသးခေရး မဝါဒအသစအရ စမခကေရးဆြမႈလပငနးစဥမားက

ေရ႕ေျပးေဆာငရြကရန ေထာကပမညျဖစသည။ ယငးသည ျဖစႏငစြမးရ/မရက အေထာကအထား ရရေစမညျဖစၿပး

အနာဂတေျမယာဥပေဒမားအတြက သတငးအခက အလကမားကလညး ေပးအပမည ျဖစသည။

အမားပငသစေတာလပငနး

အမားပငသစေတာဆငရာညႊနၾကားခက (၁၉၉၅)သည သစေတာမားက ပးတြစမခန႔ခြႏငေစရနအတြက ရပရြာလထသ႔

သစေတာအသးျပသအပစမားထေထာငခြငက ဥပေဒအရ ေကာေထာကေနာကချပေပးေနသည။ လကရေကးရြာသစေတာ

မဝါဒသးသပခကသည ေစးကြကအလားအလာရမည သးႏသစေတာေရာေႏာစကပးျခငးစနစမားက ယငးအပစမားက

အသးျပႏငရန ေထာကခထားသည။ ေရရညတညတေသာ သစေတာဥယာဥ၊ သးႏသစေတာေရေႏာစကပးျခငးစနစသည

ေျမယာပကစးမႈက ေလာနညးေစျခငး၊ ေရအရငးအျမစမားက ထနးသမးျခငး၊ မသားစတ႔၏ ဝငေငြႏငအာဟာရက

တးပြားေစျခငးတ႔က ျဖစေပၚေစမည ျဖစသည။ ဤစနစသည ႏစရညႏငႏစစဥ သးႏအမးမး၊ ေဆးဖကဝငအပငမား၊

သစမာမားက ထတလပမညျဖစသည။ သစပငႀကးမားက အဓကစကပးေသာ သးႏသစေတာေရာေႏာစကပးမႈသည

ေျမဆလႊာက အၿမတမးဖးအပေပးမညအျပင သးႏအမးအမညမားျပားမႈကလညး ျဖစေပၚေစႏငမည။

ဤစမကနးသည အမားပငသစေတာလပငနးစမခကေရးဆြျခငးႏင စမခန႔ခြ႕ျခငးတ႔က ေထာကပမညျဖစရာ ေအာကပါ

လပငနးမားလညးပါဝငမည _

13

Upland Programme Framework – Jul-2015

­ အားလးပါဝငေသာ သစေတာစမခန႔ခြမႈႏင စးပြားေရးစမခကေရးဆြျခငးတ႔က ျပငဆငျခငး၊

­ သစေတာျပနလညစကပးျခငး၊ ပဂၢလကပငေျမယာမားရ အဆငနမေနေသာသစေတာမားက ျပနလည

စညပငဖြ႕ၿဖးေအာင ေထာကပႏငမည နညးပညာမား၊

­ ထငးစကခငးထေထာငျခငးႏင ထငးအသးျပမႈေလာနညးေစမည အျခားေလာငစာမားျဖစထြနးေစျခငး၊

­ သစသားမဟတေသာ အျခားသစေတာထြကကနမားက ေရရညအသးျပႏငရန သယဇာတသးစြမႈႏင

ကာကြယမႈဆငရာ သေဘာတညခကမားထေထာငျခငး၊

­ ႀကတခြထတလပျခငးႏင ေစးကြကတငျခငးအပါအဝငျဖစေသာ တနဖးကြငးဆကအေထာကအပ၊

တနးတညမစတခရေသာ ေျမယာလကလမးမမႈႏင လပပငခြငမား

ေကးရြာသစေတာႏင ေျမအသးခမႈစမခကေရးဆြျခငးသာမက လယသမားတ႔အား ေျမယာမဆး႐ႈးေအာင ပမကာကြယ

ေပးရန လအပသည။ လပကြကငယလယသမားမား၊ ျပညသ႔ကယစားလယမား၊ လပေဖာကငဖကမား စေသာ အကးတ

ေဆာငရြကသမားသည မမ၏တ႔ရပငခြငမားကလညးေကာငး၊ မမအသကေမြးမႈဆငရာပစၥညးမားက မညသ႔ကာကြယ

ရမညကလညးေကာငး ပမသရရနလအပသည။ ေဒသဆငရာထးတမးဥပေဒက တရားဝင အသအမတျပရနႏင

အမေထာငစမား၊ ရပရြာမားတ႔၏ အသကေမြးမႈအေျခခမားက ကာကြယရန ေဆာငရြကမႈမားက ဤစမကနးက

ေထာကခပါသည။

ဤေဆာငရြကမႈတြင ေျမယာဆငရာရပငခြငမားက သရေရးႏင ေျမယာအသးျပခြငလကမတ ထတေပးေရးက

အေထာကအကျပမႈလညး ပါဝငႏငသည။ ဤစမကနးသည မမေျမယာမဖယရားခရသ/ေျပာငးေရႊ႕သြားရသမား က

လညးေကာငး၊ IDPမား ေျမယာလကလမးမေစမႈတ႔ကလညးေကာငး အေထာကအကျပရန အေရးႀကး ေၾကာငး

အသအမတျပပါသည။

လကရေျမယာဥပေဒမားႏင အစးရ၏ ေျမယာမတပတငေရးလပထးလပနညးမားတြင အမးသမးတ႔၏ ေျမယာဆငရာ

ရပငခြငမားက လအပသေလာက ဆငျခငသးသပျခငးမရပါ။ ဤက႑မေဆာငရြကမည အစအမတငးတြင အမးသမးမား

ေျမယာလကလမးမေရးႏင သယဇာတစမခန႔ခြေရးဆငရာတြင အဆးအျဖတျပခြငရေရး တ႔က ေထာကခေသာစနစမားက

တညေဆာကရမညျဖစသည။

ဤစမကနးသည ေျမယာအသးျပမႈမဝါဒအသစအရ ေဆာငရြကရမည ေဒသဆငရာျပနာေျဖရငးေရး စနစမားက

ေရ႕ေျပးေဆာငရြကရန စဥးစားမညျဖစသည။ ဤေဆာငရြကခကသည ေဒသခအပခပေရးစနစမားက သးျခားလြတလပခြင

ႏင အားလးပါဝငေစခြငရရရန ခတဆကကာ ေထာကပသြားသငသည။

ေျမယာႏငေရအရငးအျမစဖြ႕ၿဖးေရး

ဤစမကနးသည ေတာငေစာငးမားတြင သစေဆြးေျမချခငး၊ ၿခစညးရးပငတနးမား စကျခငး၊ ကနသငး႐းမား၊ ဖ႔ျခငးစသည

ပမေကာငးမြနစြာ ထြနယကစကပးသညနညးက လႈ႔ေဆာမညျဖစသည။ ယငးသည ေကာငးမြနေသာ ေရအသးခမႈမား၊

အေသးစားေရေလာငကနမား၊ ေရသြငး-ေရထတလပငနးမား၊ ေလခါးထစလယယာမား၊ ကြနတစကပးမႈမားစသည

ႏစရညသးထြကေကာငးေစသည ေျမယာႏငေရအရငးအျမစ ေရရည စမခန႔ခြ မႈတ႔တြင ရငးႏးျမႇပႏရနလညး ေထာကပမည

ျဖစသည။ ဤရငးႏးျမႇပႏမႈမား၏ စပြားေရးတြကေျခကကမႈႏင ေရရညတညတမႈကလညး မတတမးတငထားမညျဖစသည။

14

Upland Programme Framework – Jul-2015

ဤလပငနးမားက ထနးသမးျပျပငရာတြင အလ ရငမား၊ ေငြေၾကးဆငရာအဖြ႕အစညးမား၊ အစးရတ႔၏

ပါဝငေဆာငရြကမႈသည အေရးပါမည ျဖစသည။

အစတအပငး၄။လယယာျပငပအလပအကင၊ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအခြငအလမးသစမား၊ ေဘကငးစတခရေသာ

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အခြငအလမးမား

အကးရလဒ။ လပကြကငယလယသမားမားႏင ေျမယာမအမေထာငစမားသည ေဒသတြငး ေျပာငးသြားလာျခငးျဖင လယယာျပငပ ေဘးကငးေသာအလပအကငရရမႈမား၊ ကယပင အေသးစားလပငနးမား၊ ေဒသတြငး အသကေမြးမႈအခြငအလမးသစမားအားျဖင႔ ၎တ႔၏ကၽြမးကငမႈမားႏင႔ ဝငေငြမားတးလာၾကသည။

စကပးေရးႏငသစေတာက႑တြင ကနထတတးေစရန ေဆာငရြကမႈအျပင အျခားအလပအကငမားႏင လယယာျပငပ

အလပအကငမားသညလညး ဝမးစာဖလ႐သာရသည အမေထာငစမားက အေရးႀကးေသာ အလပအကငမား

ရရေစႏငသည လၿခမႈရရေစႏငသညသာမက အပဝငေငြမားလညး ရရေစႏငသညက ဤစမကနးက အသအမတျပ

ပါသည။ ဤအစတအပငးသည ဆငးရႏြမးပါးေသာလယသမားမား၊ ေျမယာမ အမေထာငစမား၊ ပကအလပသမားမားက

“ထြကခြာ”ႏငစြမးရေစရန၊ ဝငေငြရလမးမားတးပြားေစရနအတြက ေထာကပရနရညရြယပါသည။ အလပအကငႏင

အေသးစားစးပြားေရးလပငနးဆငရာ အခြငအလမးမားမာ ေစးကြကသ႔လကလမးမမႈ လကရေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး

လမးေၾကာငးမား၏ အေရးပါမႈစေသာ သးျခား အေၾကာငးအရာမားကမတညကာ အမးမးရႏငသည။ အဆျပလႊာ

တငသြငးသမားသည ရညမနးနယေျမ မားတြင ေတာငးခေနေသာ အလပအကငႏင ကၽြမးကငမႈမား (ေဒသခႏငျပငပ)၊

စးပြားေရးႏင ေဒသခအသကေမြးမႈအခြငအလမးမားတ႔က ေသခာစြာေလလာသးသပရန တကတြနးပါသည။

ဤအစတအပငးသည LIFT၏ အဆငျမငအကးရလဒျဖစေသာ ေကးလကေနအမေထာငစမားႏင ရပရြာလထ

တ႔၏ခႏငစြမးက တးျမငရနဟေသာ LIFT၏အဆငျမငရလဒက အဓကအေထာကအပျပမညျဖစသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ေတာငတနးေဒသအမေထာငစမား၏ အဓကအသကေမြးမႈမဟာဗဟာ ျဖစေန သညမာ

မားစြာၾကာခၿပျဖစသည။ ဤအစတအပငးက ရညရြယသညမာ ေျမမယာမမားက ယငးတ႔၏ အေျခခလအငမားက

ပမေထာကပႏငမည အခြငအလမးမားက ဖနတးေပးရနႏင အခ႕အေသးစား၊အလတစားစးပြားေရးလပငနးမားသည

ေတာငတနးေဒသ၏ ကၽြမးကငမႈအမးမးႏင နညးပညာမားက ဆြေဆာငႏငစြမး၊ အသးျပႏငစြမးရမရက ေဖာထတရန

ျဖစသည။ ထ႔ျပင အမးသမးမားသညလညး သငေလာေသာ အသကေမြးမႈ အခြငအလမးမားက လကလမးမေရးကလညး

ကငတြယေဆာငရြကရမညျဖစသည။

ကၽြမးကငမႈသငတနးေပးျခငးႏင အေသးစားစးပြားေရးလပငနးျဖစထြနးေရး

ေစးကြကလအပမႈ စမးသပခကကမတည၍ ဤစမကနးသည အလပအမးမး(ဥပမာ-လကသမား၊ ဆသ၊ ေဆာကလပေရး

ႏင အျခားကနသြယလပငနးမား)၊ အႏပညာႏင ႐းရာအတတပညာ(ဥပမာ-ယကကနးရကျခငး၊ ႏး၊ ဝါးလကမႈလပငနးမား)၊

သဘာဝအေျခခခရးသြားလာမႈလပငနးမားတြင ကၽြမးကငမႈတညေဆာကေရး၊ ေလကငေရးတ႕က လကလမးမေအာင

ေထာကပမညျဖစသည။ ယငးသည ေဘးကငးစတခရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး အပါအဝင အလပအကငႏင

ေစးကြကလအပခကတ႔ႏင ကၽြမးကငမႈမားက ခတဆကေပးရန ႀကးစားမညျဖစသည။ ဤလပငနးတြင သင႐းညႊနးတမး

မားေရးဆြျခငးႏင အသကေမြးမႈပညာသငတနးေကာငးမားက ေထာကပျခငးမား ပါဝငႏငသည။ ေဒသခ

တနဖးကြငးဆကမား (ဆလသညမာ ေကးလကေဒသ၊ ၿမ႕သစမား၊ ၿမ႕ျပျဖစႏငေသာ ေကးလကေဒသ)မားက

အသကဝငေစႏငေသာ လယယာျပငပအလပအကငမား၊ ကၽြမးကငမႈသငတနးမားက ဥးစားေပးမညျဖစသည။

15

Upland Programme Framework – Jul-2015

သ႔ေသာလညး အေသးစားလယယာသးစကကရယာမား၊ ကနသြယျခငး၊ ႀကတခြထတလပျခငးစေသာ ေဒသခစကပးေရး

ဝနေဆာငမႈမား ျဖစထြနးေရးကလညး စဥးစားမည ျဖစသည။

ဤသငတနးမားေၾကာင ကယပငအလပအကငအခြငအလမးမားလညး ေပၚေပါကလာမညျဖစသည။ သငတနးဆငးမားက

ကယပငလပငနးထေထာငႏငရန ဤစမကနးက စးပြားေရးလပငနးစမခကေရးဆြျခငး၊ ေကးလကေဒသေငြေၾကး

ဝနေဆာငမႈမားႏင ခတဆကေပးျခငးတ႔က ေဆာငရြကမညအျပင လပငနးအရငးအႏးမားကလညး

အေၾကာငးအားေလာစြာ ထတေပးသြားႏငသည။

စတခရၿပး အကးျဖစထြနးေစသည ေရႊ႕ေျပာငးေရးဆငရာ အခြငအလမးမား

ဤစမကနးသည လမားက မနကနစြာဆးျဖတႏငေစမည အလပအကငအလားအလာဆငရာႏင စတခစြာ ေရႊ႕ေျပာငး

သြားလာေရးဆငရာ သတငးအခကအလကမား၊ ဝငေငြရာေနစဥ မမကယမမကာကြယႏငေရးဆငရာ

သတငးအခကအလကမားက တကမနကနစြာရရေရးက အေလးထားလက ျပညတြငးႏငျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ

မားကေထာကပရန စဥးစားမညျဖစသည။ ဤစမကနးတြင မထြကခြာမ သတငးအခကအလကမားႏင လျခေဘးကငးစြာ

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရးဆငရာ အႀကေပးဝနေဆာငမႈမားလညး ပါဝငမညျဖစသည။

ေဒသခ အသကေမြးမႈအခြငအလမးအမးမးက ျဖစေပၚေစျခငး

ဤစမကနးသည အထးသျဖင ေျမယာပငဆငမႈနညးပါးေသာ အမေထာငစမားႏင၊ ေဒသတြငးရအသကေမြးမႈ

အခြငအလမးသစမားက လကလမးမခြငနညးပါးေသာ အမးသမးမားကလညး ေထာကပမညျဖစသည။

ေစးကြကအလားအလာေကာငး၍ ေျမယာလအပခကနညးပါးေသာ တရစၦာနေမြးျမေရး၊ အေသးစားငါးေမြးျမေရး၊

ဟငးသးဟငးရြကစကပးေရး၊ စားေသာကကနလပငနးစသညတ႔က ဥးစားေပးမည ျဖစသည။

ေကၽြးေမြးျပစျခငး၊ သန႔ရငးေရး၊ အစာေကၽြးေမြးေရးတ႔ႏငသကဆငေသာ အႀကဉာဏေကာငးမားရရပါက ေမြးျမေရးလပငနး

သည မသားစဝငေငြႏင အာဟာရက တးတကေစမည နညးလမးေကာငးတစချဖစသည။ ကြနရကမားတးခ႕ျခငးႏင

ထတလပႏငစြမးရေသာ အကးတအပစမားမတစဆင ေမြးျမေရးႏင အာဟာရဆငရာနညးစနစမားက ျဖစထြနးေအာင

ေဆာငရြကေပးရန လအပမညျဖစသည။ ဤစမကနးအတြငးရ ေမြးျမေရးအကးတအပစမားသည ေကးရြာအဆငရ

အေသးစားလပငနးမားႏင အနးကပပးေပါငး ေဆာငရြကၾကမညဟ ေမာလငသည။

တတႏငသမေကးလကေငြေၾကးဝနေဆာငမႈမားမတစဆင ရငးႏးျမပႏသငသညအျပင ထခကခရလြယေသာ

အမေထာငစမားက နညးလမးသစမားက ကငသးရာတြင ႀကေတြ႕ရမည ဆး႐ႈးမႈမားက ေလာပါးေစရနအတြကသာ

ေထာကပမႈမားက ေပးအပသငသည။ လပငနးမားက ထေထာငရာတြင အကးအျမတသးသပမႈႏင ဆး႐ႈးမႈ

(ေရာဂါကေရာကျခငး၊ ေစးႏႈနးအတကအက စသည)တ႔က အေျခခသငသည။

အစတအပငး၅။ အာဟာရဆငရာ

အကးရလဒ။ ေကးလကေနအမေထာငစတ႔သည အာဟာရဆငရာရလဒမား တးတကေကာငးမြနလာၾကသည။ (ကေလးသငယမား ေသးလမႈႏႈနး ေလာကသြားသည။)

အာဟာရဆငရာလပငနးမားက ေပါငးစညးေဆာငရြကသည စမခကမားကအားေပးေထာကခပါသည။ ဤအစတ

အပငးသည ေရရညအာဟာရမျပညဝမႈ အထးသျဖင ရက၁ဝဝဝကာကာအတြငးရ ကေလးသငယမား၏ႀကးထြားႏနးေႏးမႈက

ေလာခရန ရညမနးပါသည (scalingupnutrition.org, www.thousanddays.org) ။ LIFTသည

16

Upland Programme Framework – Jul-2015

လကရရပရြာကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားတြင အာဟာရဆငရာအသအျမငတးပြားေရးက ေပါငးစပရနေမာမနးလကရသည။

လပေဖၚကငဖကမားကလညး 3MDGရနပေငြႏငပးေပါငးကာ ဤအေၾကာငးအရာႏငပတသက၍ ညႇႏႈငးေဆာငရြကရန

အႀကျပပါသည။ ထ႔ျပငIDPမား၏ ေရရညအာဟာရ လအပခကကလညး အထးသျဖင ကေလးမားေသးလမႈက

အဓကထားကာ သတျပေဆာငရြကမညျဖစသည။

ဤအစတအပငးသည အမးသမးမား အမးသားမား ကေလးမား အာဟာရတးတကျခငးဟေသာ LIFT ၏

အဆငျမငအကးရလဒက တက႐ကအေထာကအကျပမညဟ ေမာလငသည။

အမအကငေျပာငးလေရးဆငရာ ထေတြ႔ဆကဆမႈမားက ကယဝနေဆာငအမးသမးမားႏင ကေလးငယမခငမားသ႔

ဥးတညကာေဆာငရြကသငသည။ 2အားေပးတကတြနးသငေသာ အမအကငမားမာ ေမြးစကေလးက ႏ႔ဥးရညတကျခငး၊

၆လတတ မခငႏ႔ကသာတကေကၽြးျခငး အပါအဝင ႏ႔စ႔ကေလးႏင ကေလးသငယမား အစားအစာေကၽြးေမြးမႈဆငရာ အျခား

အေလအကငမား၊ မခငမားက ကယဝနေဆာငခန၊ ႏ႔တကေကၽြးခနတ႔တြင သဓာတႏင အျခားအာဟာရၾကြယဝေသာ

အစားေသာကမားက ေရြးခယစားေသာကႏငရန ကညျခငး၊ သန႔ရငးေရးဆငရာ အမအကငေကာငးမား၊ မေမြးဖြားမႏင

ေမြးဖြားၿပးေနာက ေဆးခနးသ႔ျပသျခငး၊ ကေလးေရာဂါမားက ေသခာစြာကသျခငးစေသာ ကနးမာေရးဆငရာ

အမအကငေကာငးမားတ႔ ပါဝငသည။

အာဟာရဆငရာ အေလအကငေကာငးမားက ေရရညတြင အေထာကအပျပေစရနအတြက ကနးမာေသာ ကေလးမား၏

မခငတ႔က နညးျပမားအျဖစလညးေကာငး၊ လထကနးမာေရးလပသားမားက သငတနးဆရာမားအျဖစ လညးေကာငး၊

အျခားမသားစဝငမား (အထးသျဖငေယာကၡမမား၊ အဖြားမား)က လညးေကာငး စညး႐းတာဝနေပးအပႏငသည။

ေရ၊မလာႏင႔သန႔ရငးေရး (WASH)

WASH သည ေရေၾကာငျဖစရေသာေရာဂါမားႏင သန႔ရငးေရးစနစ မေကာငးေသာေၾကာင ျဖစေပၚရေသာ အာဟာရႏင

ေငြေၾကးဆငရာ ထခကမႈမားက ေလာခရနအတြက မသားစသန႔ရငးေရးက ေကာငးမြနေစမည ထေရာကေသာ ေခတမ

နညးစနစမားျဖငလညးေကာငး၊ အေသးစားေရေပးေဝေရးႏင သန႔ရငးေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအအမားျဖင

လညးေကာငး ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။ ေရရားေသာေၾကာင အမးသမးမားမာ ေရသယယရေသာ ဝနထပဝနပးအပ

ျဖစေပၚေနသည။ သန႔ရငးေသာေရရရျခငးႏင အညစအေၾကးစြန႔ပစမႈစနစရရျခငး တ႔သည ႏ႔စ႔ကေလးႏငကေလးငယမား

ေသဆးမႈႏငေရာဂါျဖစမႈ ေလာခရန၊ အမးသမးမားကယဝနေဆာငစဥ ကနးမာေရးေကာငးမြနရန၊ ယငးတ႔၏

ႏ႔စ႔ကေလးမား မသားစမားရကၡာဖလေရးက ပမဂ႐စကႏငရနတ႔အတြက အဓကကသည။

အညစအေၾကးစြန႔ပစေရးႏငပတသက၍ ေကာငးမား၊ လထသတငးျဖန႔ခေရးလႈပရားမႈမား၊ အမးသမးအပစမား ေကးရြာ

ကနးမာေရးေကာမတမားမတစဆင အသေပးႏငသည။ လဟာျပငတြင အညစအေၾကးစြန႔ပစမႈက လးဝပေပာကေစရန

ရပရြာလထက စညး႐းေဆာငရြကမညျဖစသည။

ေရႏင သန႔ရငးေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအအမား(ဥပမာ-ယငလအမသာမား၊ ေရတြငးပတလည သမတလငးအခငး

မား၊ အေသးစားေရေပးေရးစနစမား)က သကဆငရာအစးရဌာနမားႏင ပးေပါငးစမေဆာငရြကသငၿပး ယငးတြင

ေရအရညအေသြး ေစာငၾကပၾကည႐ႈျခငးကလညး ပါဝငေစရမညျဖစသည။

2 မခငမားသ႔ေငြေၾကးေထာကပျခငးသည အာဟာရဆငရာအသအျမင အတငး ေဆာငရြကရန မကလးေပးျခငးဟ ယဆႏင သည။

17

Upland Programme Framework – Jul-2015

အာဟာရျပညဝသည အမၿခဝငးဟငးသးဟငးရြကစကခငးႏစပတလညစကပးမႈ

ဤအစတအပငးတြင အမၿခတြငးစကခငးမား၊ေတာငယာဥယာဥမားတြင အာဟာရျပညဝေသာသးႏမားက စကပးကာ

အမေထာငစရကၡာဖလရန၊ အာဟာရႏင ကနမာေရးေကာငးမြနေစရန ေဆာငရြကမႈမားပါဝငသည။ ႏစရညပင မားႏင

ရာသအသးအႏအမးမးက အမျခဟငးခငးမားတြင ေရာေႏာစကပးျခငးသည ေတာငတနးေဒသ အမေထာငစမားအတြက

အာဟာရျပညဝေသာ သးႏမားက ထတလပႏငသည စတခရေသာနညးလမး ျဖစ သည။ အစာေရစာရားပါးေသာအခနတြင

အမေထာငစမားအတြက သကေစာငပကကြနအျဖစလညး အသးခ ႏငသည။

အစတအပငး၆။ လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးႏငစေပါငး/ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားသ႔လကလမးမမႈ။

အကးရလဒ။ ေကးလကေနအမေထာငစမားသည ဖအားမားႏင႔ ျပငးထနေသာသကေရာကမႈမားအေပၚ ခႏငရညရလာသည။

ဤအစတအပငးသည ဆငးရႏြမးပါးေသာအမေထာငစမားက ဆငးရမႈေလာခေရးလပငနးမားတြင ပးေပါငးပါဝငရန၊

ေပါငးစညးရန၊ အကးေကးဇးခစားရနႏင လကရအစးရဝနေဆာငမႈမားက ပမလကလမးမေစရန ေထာကပရန

ရညရြယသည။ ဤအေထာကအပသည အထခကခရအလြယဆးေသာ အမေထာငစမားက ထေရာကေသာ စေပါငး

လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးစနစမားက အသးျပ၍ ျပငးထနေသာသကေရာကမႈႏင ဖစးမႈမားက ပမခႏငရညရ ေအာင

ကညမညျဖစသည။ ဤကစၥအတြက အစဥအလာအရ ေဆာငရြကခေသာရပရြာလမႈကာကြယေရး အေဆာကအအမား၏

လႊမးျခမႈ၊ အရြယအစား၊ တာရညခမႈတ႔တြင ပမတးတကလာရန ေဆာငရြကရမည ျဖစသည။ အထးသျဖင IDPမားက

လကခထားေသာရပရြာမားႏင ေပါငးစညးေရး ေထာကပေရးႏင သကဆငေသာ ကစၥရပမား၊ ထခကခရလြယေသာ

လအပစမားက ပမပါဝငလာေစေရးတ႔က စဥးစားမည ျဖစသည။ SPPRGက LIFT အတြက ျပစေပးေသာ “ထခကလြယမႈႏင

ခႏငမႈဆငရာ ေဖာထတေရးနညးနာမား” က(www.lift-fund.org/best-practices/’leave-no-one-behind’-using-

umbrella-model-map-vulnerability )သးစြ၍ ျပစထားေသာ တကသည ထခကလြယမႈဆငရာအကျဖတခကက

အေျခခကာ လပငနးေဆာငရြကသငသည။ ဤအစတအပငးသည ဆငးရႏြမးပါးေသာ ေကးလကအမေထာငစမားခႏငစြမး

တးတကျခငးဟေသာ LIFT ၏ အဆငျမငအကးရလဒက တက႐ကအေထာကအကျပမညဟ ေမာလငသည။

လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးႏင လမႈေရးသကေစာငပကကြနမား

ရြာအမားစတြင အစဥအလာအတငး လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရး အေဆာကအအမား သ႔မဟတ ေဒသခ CBO မားက

ထေထာငထားေသာ ရပရြာလမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးစနစမား ရၾကသည၊ သ႔မဟတ ႏစခစလး ရၾကသည။

(ရြာဘစပါးကမား၊ ေကာငးသားမားက ရပရြာမစေပါငးေထာကပျခငး၊ ေကးရြာကခန႔ေသာ ေကာငးဆရာမား၊

နာေရးဝနေဆာငမႈမား၊ ခ႕ငသအမေထာငစမားအတြက လညပတစးဆငးရနပေငြမားအထ အမးမးရၾကသည။)

လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးဝနေဆာငမႈမားတြင ပါဝငေနေသာ ေဒသခCBOမားက လပငနးေဆာငရြကမႈဆငရာ

တးတကမႈမား၊ တးခ႕မႈမား၊ စြမးရညတညေဆာကမႈမားျဖင ေထာကပေပးရနျဖစသည။

အစားအေသာက အာဟာရႏင အျခားအေျခခလအပခကမားရရေစရန အထခကခရအလြယဆးသမားက ကညရနအတြက

လပေဆာငခကမားက စစဥရမညျဖစသည။ ေကးရြာတြင အခ႕တဆး ထခကအလြယဆးသမား၏ လအပခကမားက

ျဖညဆညးေပးေနေသာ စြမးေဆာငရည တညေဆာကေပးေနေသာ လကရရပရြာစနစမား သာမက (ဥပမာ-မးေစဘဏမား၊

လညပတစးဆငးရနပေငြမား၊ ေကးလကေငြစေငြေခးအသငးမား၊ ရပရြာအေရးေပၚရနပေငြမား)စသည စနစသစမားက

ေထာကပျခငးလညး ပါဝငမညျဖစသည။

18

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေတာငတနးေဒသရ လယသမားမားႏင အမေထာငစမား၏ အေၾကြးတငမႈမာ အခ႕ေနရာမားတြင အထးဆးရြား ေနေၾကာငး

ကယေတြ႕တငျပခကမားရေနသျဖင လမႈေရးသကေစာငပကကြနလပငနးမား ေဆာငရြကမည ေနရာမားတြင

အေၾကြးတငမႈမားႏငပတသက၍ ပမတကစြာစစမးေထာကလမးရန လအပမညျဖစသည။ ဤစမကနးသည လပကြကငယ

လယသမားမား၏ ေၾကြးၿမမားေျဖရငးရန ျပနလညစစဥေပးႏငမညအလားအလာက စဥးစားမညျဖစသည။

ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ လထအတြက ျပနလညထေထာငေရးအေထာကအပ

ကယဆယေရးစခနးမားႏင အျခားရပရြာမားတြင ေနထငၾကေသာ IDP မားက စမကနးခြ၁ ျဖင အေထာကအကျပမည

ျဖစသည။ ထ႔ျပင ျပနလညေနရာခထားေရးႏင သကဆငသည ေရရညအသကေမြးမႈလအပခကမားကလညး ေထာကပ

ႏငမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤအစအစဥသည ေရတလသားခငးစာနာမႈအကအညမားႏင ေရရညျပနလည ထေထာငေရး

လပငနးမားၾကားတြင ေပါငးကးအျဖစ ေဆာငရြကရနရညရြယသည။ ဤစမကနးတြင ေရတလသားခငးစာနာမႈအကအည

မပါဝငေသာလညး ေစာေစာပငး ျပနလညထေထာငမႈေဆာငရြကခက မားႏင ေရရညဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကခကတ႔၏

အကးအေျပာငးမာ ျပတသားျခငးမရပါ။ အျခားအစတအပငး မားတြင ထညသြငးစဥးစားမထားေသာ သ႔မဟတ လသားခငး

စာနာမႈဆငရာ အကအညေပးသမားက ကငတြယ ျခငးမရေသာ အသကေမြးမႈလပငနးမား ျပနလညထေထာငေရး

အေထာကအပမားက ေဆာငရြကႏငခြငလညး ရႏငသည။

ေဒသႏရအပခပေရးႏငေကးရြာစမခကေရးဆြျခငး

ေလာေလာဆယျပျပငေျပာငးလမႈမားေၾကာင ေကးရြာအပစအပခပေရးပငးမား၏ တရားဝငမႈမာ ပမေကာငးမြနလာခၿပး

ေဒသႏရေကာမတမားက ထေထာငႏငခသည။ (ေျမယာစမခန႔ခြမႈေကာမတ၊ ေကးရြာအပစဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ

ေကာမတစသည)တ႔ေၾကာင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားတြင လထပါဝငေဆာငရြကခြငႏင အစးရဝနေဆာငမႈမားတြင

ထေတြ႔ေဆာငရြကခြငမား ေပၚထြနးလာသည။ ပဋပကၡမထေျမာကလာေသာ ေနရာ မားတြင အပစအခတရပစေရးေၾကာင

CSOမားသည လထ၏ေန႔စဥဘဝႏင ပတသကဆကႏြယေနသမားက ညႇႏႈငးေပးရာတြင ထပမေဆာငရြကႏငၿပျဖစသည။

ဤေတာငတနးေဒသစမကနးသည ေဒသႏငကကညေသာ ထေရာကသည ပးေပါငးပါဝငအပခပေရးပစသစမား၊

ေဒသလအပခကက ေကးရြာအဆငတြငပင ေဖာျပႏင သည ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက ထေထာငျခငး၊ အဆငးရဆးႏင

ထခကလြယဆးသမားထသ႔ ဝနေဆာငမႈမား ပမေပးအပျခငးတ႔က ျဖစထြနးေအာငေဆာငရြကမည။

ပးေပါငးပါဝငကာ ဆးျဖတခကခမတျခငး ျဖစေပၚထြနးေစရနအတြက ဤစမကနးသည ပတသကဆကႏြယသေပါငးစ

ဆကသြယျခငးႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးကလညးေကာငး၊ ေဒသႏရဆငးရမႈေလာပါးေရးႏင လမႈစးပြားဖြ႕ၿဖးမႈ စမခကမား

ေရးဆြရာတြင အမးသမးမား၊ ေျမမယာမမား၊ IDPမား ပါဝငေဆာငရြကေရးက လညးေကာငး ျဖစထြနးေအာင

ဤစမကနးက ေဆာငရြကမညျဖစသည။

ဤစမကနးသည ေကးရြာမားႏင ေဒသဆငရာအပခပေရးပငးမား၊ အစးရဝနေဆာငမႈမားက ပမခတဆကေပးမည

ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားက ေထာကပမညျဖစသည။ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာနတြင ၿမ႕နယႏင

ႏငငေတာအဆင စမခကေရးဆြရာတြင သတငးအခကအလကေပးအပႏငမည ေကးလကစမခကေရးဆြျခငး

အစအစဥတစခ ရသည။ မတဖကမားသည မမတ႔၏လပငနးမားက ဤဌာနႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကသြားရန လအပသည။

ဤစမကနးသည ေကးရြာေကာမတမား၊ ေခါငးေဆာငမား၊ အစးရဝနထမးမားက ေဒသႏရ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနး စဥမား၊

ပးေပါငးပါဝငသည အပခပမႈ၊ ပညာရပဆငရာကၽြမးကငမႈမား၊ စမခကစမခန႔ခြမႈ စသညတ႔တြင

စြမးေဆာငရညရလာေအာင တညေဆာကေပးမညျဖစသည။

19

Upland Programme Framework – Jul-2015

အစတအပငး ၇။ ဆငးရသားႏြမးပါးသမား အကးျဖစထြနးေစေသာ မဝါဒေဆြးေႏြးအၾကျပျခငး၊

အေထာကအေထားအေျချပေလ႔လာသငယျခငးႏင႔ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား (CSO) စြမေဆာငရညတညေဆာငျခငး

အကးရလဒ။ အစးရ၏ မဝါဒမား ေကာငးမြနမႈႏင အသးစရတတးတကမႈ၊ ေဒသအဆငတြင စြမးေဆာငရညႏင သတငးအခကအလကစမခန႔ခြမႈ တးတကျခငးတ႔ေၾကာင ေကးလကစးပြားေရးတးတကလာၿပး ဆငးရႏြမးပါးသမား အတြက အသကေမြးဝမးေကာငးမႈအခြငအလမးမားလညး တးပြားလာသည။

ေတာငတနးေဒသတြငေနထငေသာလထ၏ အသကေမြးမႈက အစးရမဝါဒမားက မညသ႔ေရးဆြသည၊ အေကာငအထည

ေဖာသည/မေဖာသညဆသည အခကတ႔က တက႐ကသကေရာကမႈရသည။ LIFTသည ရပရြာလထ၏ ခႏငစြမးက

တးတကေစေသာ၊ ထခကလြယဆးအမေထာငစမားက အစးရဝနေဆာငမႈမား (ကနးမာေရးႏင အာဟာရ၊ ပညာေရး၊

လမႈေရးအကာအကြယ)က လကလမးမေစျခငးျဖင စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ေပးအပေသာ သယဇာတမား

(ေျမယာ၊သစေတာ၊ေရစသည)က ေဒသခမားက တနးတညမအပခပျခငးက အေထာကအပျပေသာ၊ ေစးကြကႏင

အလပအကငအခြငအလမးမားက လကလမးမေစေသာ အစးရမဝါဒမား ေပၚေပါကေစရန LIFTက ေဆြးေႏြးလႈ႕ေဆာလက

ရပါသည။ စမကနးေဆာငရြကမႈတ႔က အစးရမဝါဒမားက ၾသဇာသကေရာကမႈသည ယငးတ႔၏ ေရရညအကးသကေရာကမႈ

က ျဖစေစႏငသည။

အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားသည စမကနးေဆာငရြကမႈမားႏင မဝါဒေရးဆြမႈတ႔က ခတဆကေပးရာတြငလညးေကာငး၊

လကရမဝါဒမားက ေဒသခပတသကဆကႏြယေနသမားထသ ႔ အသေပးရာတြငလညးေကာငး အေရးပါသည။ ဤစမကနး

သည အသအျမငဗဟသတမားက ျပစသညသမားႏင မဝါဒအေျပာငးအလက အကးသကေရာကႏငသညသမားက

ဆကစပေပးမညျဖစသည။ ယငးတြင ေဒသခႏငႏငငေတာအဆင လႈပရားသမားက အေထာကအထားကအေျချပသည

အသအျမငမားရရေစရန စြမးရညတညေဆာကေပးျခငး၊ ထအသအျမငမားက မဝါဒေဆြးေႏြးမႈႏင ေျပာငးလမႈတ႔တြင

ထေရာကစြာအသးျပႏငရန အေထာကအပျပျခငးတ႔ ပါဝငသည။

ဤအစတအပငးသည ေကးလကဖြ႔ၿဖးေရးကဥးစားေပးသည မဝါဒမားႏင ျပညသ႔ဘ႑ာသးစြမႈတ႔ တးတက

ေကာငးမြနျခငးဟေသာ LIFT၏ အဆငျမငအကးရလဒကသာမက အသအျမငဆငရာစငျမငတစခ ျဖစေပၚေစရန LIFT၏

ေမာမနးခကကပါ တက႐ကအေထာကအကျပမညဟ ေမာလငသည။

သငေလာေသာ ေနာကခအေျခအေနသးသပမႈက ျဖစေပၚေစျခငး

လပငနးေဆာငရြကမႈတငးက ေဒသခအေျခအေနအား ေသခာစြာနားလညမႈက ဥးေဆာငလမးၫႊနရမည ျဖစသည။

ပဋပကၡကဂ႐ျပေသာအျမငျဖင ႐ႈျမငပါက ႏငငေရးစးပြားေရးသးသပမႈမားက ျပလပရန၊ အကးတေဆာငရြကသအပစမား၊

လပပငခြငရသမားက ေဖာထတရန၊ ပဋပကၡက ရငဆငတ႔ျပနေနမႈမားက နားလညရနတ႔မာ အထးအေရးႀကးသည။

အထကတြငေဖာျပထားသညအတငး ပဋပကၡဂ႐ျပမႈသာမက ပတဝနးကငႏင ေစးကြကအေျခအေနတ႔သညလညး

ေတာငတနးေဒသအတြငးႏင ျပငပတြငပါ ကြာျခားမႈအႀကးအကယရေနသည။ မတဖကမားသည အေသးစတစကပးေရး

စနစသးသပခက၊ ေစးကြကႏငတနဖးကြငးဆကသးသပခကတ႔က လအပသလ ေဆာငရြကသြားသငသည။

အာဟာရႏငထခကလြယမႈဆငရာ သးသပခကကလညး တကေသာေစာငၾကညအကျဖတမႈစနစတြင ထညသြငးသငသည။

20

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေဒသခ CSO မားႏင အစးရဝနထမးမားက စြမးေဆာငရညတညေဆာကျခငး

LIFTသည ေဝးလေခါငဖားေသာ ပဋပကၡျဖစပြားၿပးေသာ နယေျမမားတြင ေဒသခCSOမား၊ CBOမားက ဝနေဆာငမႈမားက

အဓကေပးအပေနသညက အသအမတျပပါသည။ ယငးတ႔၏အမားစမာ ေဒသ၏ေနာကခအေျခအေနက ေကာငးစြာ

သရၾကသည။ ယငးတ႔သည ရပရြာအဆငဆကဆေရးက ကာလၾကာရညစြာ ထေထာငထားၿပး ျဖစသည။ ေဒသခအကးတ

ေဆာငရြကသမားႏင ေကးရြာအဆင၊ ၿမ႕နယအဆငတ႔တြင ယၾကညမႈ တညေဆာကထားၿပးျဖစေသာေၾကာင

အမားမခေသာ ႏငငေရး၊ လမႈေရးနယပယမားတြင လပငနးေဆာငရြကႏငၾကသည။ ေဒသခအဖြ႕အစညးအမားစသည

လသားခငးစာနာမႈဆငရာလပငနးမားႏငသာ ပမရငးႏးၿပး ဖြ႕ၿဖးေရးကဥးတညေသာ လပငနးေဆာငရြကပမားသ႔

ေျပာငးလေပးရနလအပေၾကာငး အသအမတျပလက ယငးတ႔ႏငအတ လပငနးေဆာငရြကမညျဖစပါသည။ ႐ႈပေထြးေသာ

ေစာငၾကညျခငးႏင သတငးပ႔ျခငးလပငနးမားက လအပသည ႏငငတကာရနပေငြစမခန႔ခြမႈသညလညး စနေခၚမႈ

တစရပပငျဖစသည။ တက႐ကထေတြ႔ ေဆာငရြကမႈအေနျဖင LIFTသည အေသးစားရနပေငြလပကြကတစခက

ေဒသခCSOမားအတြက ဖနတးမညျဖစသည။ ယငးက သးျခားေခၚယမညျဖစေသာလညး ဤရနပေငြေခၚယမႈက

အေထာကအကျပမညျဖစသည။

ဤအဆျပလႊာေခၚယမႈအတြငးမပင ဤစမကနးသည ေဒသခNGOမား CSOမားက ရပရြာလထသ႔ ထေရာကေသာ

ဝနေဆာငမႈမားေပးႏငေစရနအတြက အဖြ႕အစညးဆငရာစနစမားက အားျဖညေထာကပမည ျဖစသည။ ယငးတ႔တြင

စြမးေဆာငရညက ျမငတငေပးျခငးျဖင အေထာကအထားအေျချပ အသအျမငဗဟသတမားက ျဖစေပၚေစၿပး၊ မဝါဒ

ေရးဆြျခငးလပငနးစဥတြင ၾသဇာသကေရာကေစရနလညး ပါဝငႏငသည။ သငတနးေပးျခငး၊ အနးကပေလကငေပးျခငး၊

ထေတြ႕ေပးျခငး၊ တစဆငခကနထ႐ကေပးျခငး၊ ေရတနညးပညာအေထာကအကေပးျခငးစသည နညးမးစျဖင

အေထာကအပမားက ေပးအပသြားႏငမည ျဖစသည။

ဤစမကနးသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားတြငပါဝငေနေသာ အစးရႏင အျခားနညးပညာဝနထမးမားက တက႐က

ထေတြ႕ေဆာငရြကျခငးႏင အထကပါနညးလမးမားျဖင ယငးတ႔၏စြမးေဆာငရညက တညေဆာကေပးျခငး တ႔ကလညး

ေဆာငရြကေပးမညျဖစသည။ ႏငငေတာအဆငတြင ေဒသႏင႔ကကညသည႔စကပးေရးစနစမားစနစမားအတြက

စကပးေရးသင႐းညႊနးတမးအသစမားေရးဆြနငရန ေထာကပ႔ေပးသြားမည။

မဝါဒႏငသကဆငေသာအေထာကအထားမားကျပစျခငး

ေတာငတနးေဒသစမကနးမ မဝါဒမားကသကေရာကမႈရႏငသည အေထာကအထားမား၊ သငခနးစာမား ေပၚထြကလာမည

ျဖစသည။ ယငးတ႔သည အစးရ၏မဝါဒမားက တးတကေကာငးမြနေစရနႏင အေကာငအထည ေဖၚရနတ႔အတြက

အေထာကအကျပႏငစြမးရမညျဖစသည။ စမခကမားမ ေတြ႔ရခကမားက စေပါငးလကပါက ျပညနယႏငႏငငေတာအဆင

မဝါဒ စညးမဥးစညးကမးမား၊ ဥပေဒမေဘာငမားတ႔မားက တးတကေကာငးမြနေစမည သတငးအခကအလကမားရရႏင

ေသာေၾကာင သကေရာကမႈပမေကာငးမြနႏငသည။ အေရးႀကးေသာ အခြငအလမးမား၊ လအပခကမား၊ မဝါဒဆငရာ

ကြာဟခကမားက စမကနးက ေဖာထတကငတြယႏငမည ဆပါက ထေရာကေသာေဆြးေႏြးလႈ႔ေဆာမႈမား၊ မဝါဒဆငရာ

မေဘာငမား၊ အစအစဥမား ျဖစထြနးေရးက အေထာကအပျပႏငမညျဖစသည။ ဤစမကနးသည အေရးႀကးေသာ

မဝါဒဆငရာ သကေရာကမႈမားႏင သကဆငသည၊လကေတြ႔ကသည ကနးဂဏနးအခကအလကမား၊

အသအျမငဗဟသတမားက၊ သငေလာေသာ ေစာငၾကညအကျဖတမႈႏင သငယမႈစနစမားျဖင ျပစႏငမညျဖစသည။

ဤအခကအလကမား အသအျမငမားက စမသညလပငနးစဥမားတြင ေပးအပျခငး၊ သကဆငရာလပပငခြငရသမားသ႔

ေဆြးေႏြးလႈ႔ေဆာျခငးတ႔ကလညး စမခကမားတြင ထညသြငးႏငမည ျဖစသည။

21

Upland Programme Framework – Jul-2015

အစးရ၏ ေျမာကျမားလစြာေသာ မဟာဗဟာမား မ၀ါဒမားသည ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးႏင အမးသားလပငနး

စမခက၊3ရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ အမးသားအစအစဥ၊ အမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒ၊ (မၾကမး)ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး

မဟာဗဟာမေဘာင၊ စားနပရကၡာႏငအာဟာရဆငရာ အမးသားလပငနးစမခကတ႔က လကေတြ႔အေကာင

အထညေဖၚျခငးႏငသကဆငသည။

ဤစမကနးသည ႏငငေတာအဆငတြင ေဆာငရြကေနၾကေသာ-ရကၡာဖလေရးလပငနးအပစ(FSWG၊ ေျမယာမ႑ငအပစ

(LCG)၊ ရကၡာဖလမႈသတငးကြနရက (FSIN)၊ လမႈေရးမ၀ါဒႏင ဆငးရမႈသေတသနအပစ (SPPRG)၊ အေသးစားေငြေၾကး

ဆငရာလပငနးအပစ၊ စးပြားေရးတထြငစမးသပမႈအဖြ႕အစညးစသည အေၾကာငးအရာအလက မဝါဒလႈ႔ေဆာေဆြးေႏြးသည

အဖြ႕မားႏင ထေတြ႔ဆကဆမညျဖစသည။ ေစာငၾကညအကျဖတေရး နညးစနစမားအျပင အေထာကအထားကအေျချပ

သည သေတသနမားမ သငခနးစာမားကထတယၿပး၊ မတဖကအခငးခငးႏင သကဆငရာ အကးတေဆာငရြကသမား

အတြငး မေဝေပးသည တကေသာ အသအျမငစနစတစရပကလညး ဤစမကနးတြငထညသြငးမညျဖစသည။

အထကပါလပငနးနယပယမားက အေထာကအပျပမည သေတသနမားသည စမခကေဆာငရြကမႈမ ရရလာေသာ

အသအျမငဗဟသတတ႔က အားျမငေပးရာတြင လအပႏငမညျဖစသည။ ယငးတ႔တြင ဥပမာအားျဖင သးႏသစေတာ

ေရာေႏာစကပးသညစနစမား၊ ေတာငတနးေဒသစကပးေရးစနစမားသ႔ ရာသဥတအေျပာငးအလက သကေရာကမႈမား၊

ေတာငတနးေဒသေျမယာလပပငခြငအာမခႏင ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစနစ၊ ေစးကြကႏငအလပအကငပငရငးမား၊

နယစပကနသြယေရး၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး၊ ေၾကြးတငမႈ အေျခအေန မား၊ ကားမဆငရာအခနးက႑မား စသညတ႔က

သေတသနျပမႈမားပါဝငႏငသည။

ေစာငၾကညအကျဖတစနစမားအျပင သေတသနႏင ေလလာမႈမားသည သးျခားစမခကမားတြင ပါဝငမညျဖစသညအျပင

LIFTသည စမကနးအဆင၌ MEALမေဘာငက စမခန႔ခြမညျဖစၿပး အေၾကာငးအရာအလက သးျခားေလလာမႈမားကလညး

ေဆာငရြကႏငသည။

နယေျမအလက ရညမနးခကႏင လပငနးေဆာငရြကပအမးအစား ဆးျဖတသတမတျခငး

ရညမနးခကလထအလကျဖစႏငေသာ ရညမနးခကနယေျမမားက ဤစမကနးက သတမတထားပါသည။

မတဖကမားအေနျဖင မမတ႔အာရစကရမညနယေျမက လမးညႊနလ၍ ျဖစပါသည။ ဤသတမတခကတ႔မာ

အညႊနးမသာျဖစျပး မလပမေနရမဟတသညျပင ရညရြယခကျဖင တမငကယကယျပန႔ျပန႔ သတမတထားပါ သည။

ဥးတညလထ ဥးတညနယေျမ

၁။ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခရသည လထ

• ေတာငပငးကခငျပညနယ။ ျမစႀကးနားႏငဗနးေမာ တဝက • ေျမာကပငးရမးျပညနယ။ ေကာကမ-လား႐ႈး လမေၾကာ • အေရ႕ေတာငပငး။ ကယား၊ ကရင၊ မြနျပညနယမားႏင တနသၤာရတငး

၂။ေဝးလေခါငဖားေဒသရလထ

• ေျမာက/ ေတာင /အေရ႕ပငးရမးျပညနယ။ ပငမစးပြားေရးလမးေၾကာငးမားျပငပ

• ခငးျပညနယ • ေျမာကပငး ကခငျပညနယ • စစကငးတငး။ နာဂကယပငအပခပခြငရေဒသ

3 ယငးက FAOကေဆာငရြကေနျပး LIFTကေငြေၾကးေထာကပသည။

22

Upland Programme Framework – Jul-2015

၃။ကနထတစြမးအားရေသာလထ

• ေျမာကပငး ရမးျပညနယ။ ျပငဥးလြင-လား႐ႈး-မဆယ လမးေၾကာ • ေတာငပငးရမးျပညနယ ႏငကယားျပညနယ။ ကေလာ-ေတာငႀကး- လြငေကာ

ႀတဂ • ကရငျပညနယ။ ဘားအ-ျမဝတ လမးေၾကာ • ေျမာကပငးခငးျပညနယ။ ဟားခါး-တးတမ-ကေလး လမးေၾကာ

ေတာငတနးေဒသတစခြငလးတြင ပ႕ႏ႔သြားေအာင LIFTက ျဖန႔ကကလကမညဆပါက လပငနးထထညပါးလသြားမညက

စးရမရနရပါသည။ ေတာငတနးေဒသ၏ ပထဝဝငအေနအထားမာ ႀကးမားၿပး အထးပင ေထြျပားလသည။ ဤစမကနးခြသးခ

သည လႊမးၿခႏငစြမးရႏငမညျဖစသည။ ထ႔ျပင ခမတေပးေသာ ရနပေငြအားလးက အဆျပနယေျမတစခတညးက

သ႔မဟတ ရညမနးလထတခတညးသ႔သာ အသးျပလကရျခငးလညး ျဖစႏငသည။ နယေျမအႏ႔လႊမးၿခႏငမႈက

အေကာငးဆးသကေရာကမႈႏင ေငြကနရကးနပမႈတ႔ႏင ခနစကရန အေရးႀကးမည။

ဥးတညလထ (၃) အပစ သတမတထားရျခငးမာ လထ သ႔မဟတ နယေျမတစခခငးစအလက ထးျခားခကမား၊ လအငမား၊

အခြငအလမးမားကမတည၍ ေဆာငရြကရမညနညးလမးက ေရြးခယႏငရနအတြကျဖစသည။ ယငးအခကတ႔မာ

ပဋပကၡအေျခအေန၊ ေခာငကမႈ၊ ေျမအနမအျမင၊ ရကၡာဖလမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏႈနး၊ အလပအကငအခြငအလမးမား၊

တနဖးကြငးဆက၊ ေစးကြက၊ ပဂၢလကက႑ေဆာငရြကမႈတ႔ ျဖစၾကသည။ ထ႔ေၾကာင အဆျပလႊာတငသြငးသည

မတဖကမားအေနျဖင မညသညလပငနးက လပေဆာငမည၊ မညသညအေျခအေနတြင မညသ႔လပေဆာငမညဟ၍

သးျခားအေျခအေနအလက ဆးျဖတႏငမညျဖစသည။ နယေျမ တစခတညးတြင လထအပစ အမးမးရေနႏငသည

ကလညး သတျပရမညျဖစသည။

ေဒသအေျခအေန၊ ဥးတညလထ၏ လအငမားႏင အခြငအလမးမားအရ အေၾကာငးအရာအစတအပငး ခနစ ခလးသည

တစနညးနညးျဖင ရညမနးနယေျမတစခတညးႏငလညး သကဆငေနႏငသည။ ယငးတ႔အားလးက မညသညနယေျမ

မညသညရညမနးလထအတြကမဆ အသးခႏငစြမးရေနေပသည။ ထ႔ေၾကာင အကယ၍ တနဖးကြငးဆကနညးလမးတစခ

သည သကဆငသည၊ အေကာငအထညေဖာႏငသည၊ ပဋပကၡကအေလးထားတ႔ျပနသည ဆပါက ေကးရြာတစရြာရ

IDPမားသ႔ ေထာကပရာတြငလညး ယငးက သးစြႏငမညသာ ျဖစသည။

ရနပေငြခြေဝမႈ

ဤစမကနးအတြကအဆျပထားေသာ LIFT၏ရငးႏးျမပႏမႈ စစေပါငးမာ ကနေဒၚလာ၆၅သနးျဖစသည။

ေအာကပါဇယားတြငေဖၚျပထားသည ခြေဝမႈတ႔မာ ခန႔မနးခကသာျဖစၿပး စမကနးအေကာငအထည ေပၚလာပါ က

အေျပာငးအလမားရႏငသည။

စစေပါငးရနပေငြက အေကာငအထညေဖာမႈလပငနးစမားအလက ခြေဝသြားမညျဖစပါသည။

အစတအပငးမား ခြေဝမႈ

အစတအပငး၁။ ေကးလကေငြေၾကးဝနေဆာငမႈ ကနေဒၚလာ ၁၈ သနး

အစတအပငး၂။ လယယာအၾကေပး ဝနေဆာငမႈ ကနေဒၚလာ ၁၂ သနး

အစတအပငး၃။ သဘာဝသယဇာတစမခန႔ခြမႈ ကနေဒၚလာ ၅ သနး

အစတအပငး၄။ လယယာျပငပအသကေမြးမႈ ကနေဒၚလာ ၁၀ သနး

23

Upland Programme Framework – Jul-2015

အစတအပငး၅။ အာဟာရ ကနေဒၚလာ ၈ သနး

အစတအပငး၆။ လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရး ကနေဒၚလာ ၆ သနး

အစတအပငး၇။ ဆငးရသမားအကးျပမႈဝါဒမား ကနေဒၚလာ ၆ သနး

စစေပါငး ကနေဒၚလာ ၆၅ သနး

စစေပါငးရနပေငြက အေကာငအထညေဖၚမႈ လပငနးစမားအလက ခြေဝသြားမညျဖစပါသည။ (ေနာကဆကတြ

၂ကလညးၾကညပါ။)

လပငနးစ၁။ အစတအပငး၁ ေကးလကေငြေၾကးဝနေဆာငမႈ(ကနေဒၚလာ၁၈သနး)က ေငြေၾကးဆငရာတြင

အားလးပါဝငမႈ စမကနးျဖင သးျခားအဆျပလႊာမားကေခၚယကာ စာခပခပဆေဆာငရြကပါ မည။

(www.lift-fund.org/financial-inclusion)4

လပငနးစ၂။ အစတအပငး၂မ၇ထ (ကနေဒၚလာ၄၂သနး)ကအဆင၂ဆငျဖင ကနထ႐ကခပဆေဆာငရြကသြားမည

ျဖစသည။ ပထမအႀကအစညေဖာျပခကကေခၚယၿပးမ အဆျပလႊာမားက ေခၚယမညျဖစသည။

(www.lift-fund.org/uplands)

လပငနးစ၃။ သးျခားအေထာကအပ(ကနေဒၚလာ၅)သနးက သကဆငရာစမခက၏ ဒဇငးႏငေဒသခCSOမား၊

ေရႊ႕ေျပာငးသမားကမတည၍ ေနာငမ ကနထ႐ကခပဆေဆာငရြကမညျဖစသည။ ယငးတြင အေသးစား

ရနပေငြလပကြကလညး ပါဝငႏငသည။

4 အစတအပငး၁က ၂၀၁၅ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အဆျပလႊာမား ေခၚယျခငးျဖငစတငချပးျဖစသည။

24

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေနာကဆကတြ၁။ ေတာငတနးေဒသရ ရညမနးထားေသာ လထသးမး အဓပၸါယဖြငဆခက

ဥးစားေပးရညမနးခက လာထားေသာနယေျမလႊမးျခမႈ ဥးတညရေသာ အေၾကာငးရငး ပဋပကၡအေျခအေန ဥးစားေပးနညးလမး (၁) ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခရသမား

• စခနးမားရ IDPမား • အႀကမႀကမေရႊ႕ေျပာငးခရသည လထ • IDPမားက လကခေသာ ရပရြာမား • ျပနလညေနရာခထားၿပးေသာ လထမား

ပဋပကၡျဖစပြားခေသာနယေျမမား • ကခငျပညနယ အေရ႕ေတာငပငး ျမစႀကးနား

ႏငဗနးေမာ တဝက • ရမးျပညနယေျမာကပငး ေကာကမ-လား႐ႈး

လမးေၾကာ • အေရ႕ေတာငပငး ကယား၊ ကရင၊ မြနျပညနယ

ႏင တနသၤာရတငး

ကယျပန႔ေသာဥးတညခက။ ထနယေျမတြင မတဖက၏လပငနးေဆာငရြကခြငသည အဓကအေၾကာငးရငးျဖစမည။

ျပငးထန၊ ပဋပကၡျဖစ ေနဆ နယေျမမား မပါဝင၊ ႏငငေရး လသားခငး စာနာေရး တ႔ႏင ဖြ႕ျဖးေရးက ႏႈငးယဥ ႐ႈျမငသည။

• ေရရညစးပြားေရးဖြျဖးမႈႏင အာဟာရ အတြက အေထာကအပ

• အျမတမးရပရြာမားတြင ဘဝကျပနလည တညေဆာက ႏငစြမး/ေရႊ႕ေျပာငးႏငစြမးက တညေဆာကေပးျခငး

• လသားခငးစာနာမႈအကအညက ထပျဖညေပးျခငး • ယၾကညမႈတညေဆာကျခငး၊

ပဋပကၡအေလးထားတ႕ျပနျခငး

(၂) ရကၡာဖလမႈ နမပါးျပး ဝနေဆာငမႈမားႏင လကလမးမမသည ေဝးလေခါငဖားေသာ ေတာငတနးေန ရပရြာလထ • သစေတာထြကကနမားက မခ ေနရေသာ ႏစရညပငမား စကပးရန အလားအလာမား ရသည ေခာငကသည ရပရြာမား

• ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈႏႈနးျမငမားသည ရပရြာမား

• ျပညနယအစးရႏင ခတဆကမႈ တးျမႇငႏင မည သးျခားလမးစမား

• ပငမစးပြားေရး စႀကမား ျပငပရ ေျမာကပငး၊ ေတာငပငး၊ အေရ႕ပငးရမးျပညနယ

• ခငးျပညနယ • ကခငျပညနယေျမာကပငး • စစကငးတငးနာဂေဒသ

ခငးျပညနယႏငရမးျပညနယ ေတာငတနးေဒသ မား ဥးစားေပးသည။ အထးသျဖငရကၡာမဖလေသာ / အာဟာရအညႊနးကနးနမေသာ နယေျမမားတြင ျဖစသည။ ေခာငကျပး လဥးေရနညးပါးေသာ နယေျမမားတြင လပငနးေဆာငရြကျခငး မျပသျဖင ေမာမနးစမခကရလာဒမားက ထခကခသည။ ကခငျပညနယအေနာကပငးမာ ပဋပကၡမားရေနျပး ထခကလြယမႈ နမပါးေသာေၾကာင ခနလပခသည။

အလယအလတ၊ “အည ေရာငနယေျမ” အခ႕ႏင အပစအခတရပစေရး တညတေနေသာ နယေျမ အခ႕ရသည

• ေရရညခေသာ စကပးေရးနညးပညာမား၊ ဝငေငြတးႏငသည တနဖးျမႇငႏစရညပငမားတြင ရငႏးျမႇပႏျခငး

• အာဟာရျပညဝမႈႏင ရပရြာအဆငလမႈေရးအကာအကြယ က ျမႇငတငျခငး( ေတာငထား)

• ေရႊ႕ေျပာငးေရးဆငရာ အေထာကအပ • ျပငပဝနေဆာငမႈေပးသမားႏင ခတဆကႏငရန ေကးရြာ

လထက စြမးေဆာငရည ျမႇငတငေပးျခငး

(၃) တနဖးကြငးဆကဖြျဖးမႈတြင ပါဝငႏငစြမးရသည ကနထတစြမးအားရေသာ လထ • နယစပသ႔ဆကသြယထားသည

လမးမားအနးတြငရျပးလယယာက႑ႏင အျခားစပြားေရးအခြငအလမးမား ရသည ေကးလကျမ႕ႀကးမား၏ ပတဝနးကငနယေျမမား

• ေျမေစးတကျပး ေၾကြးထသျဖင ထခကေနေသာ စကပးေရးရပရြာမား

• ရမးျပညနယေျမာကပငး ျပငဥးလြင- လား႐ႈး- မဆယလမးေၾကာ

• ရမးျပညနယေတာငပငးႏင ကယားျပညနယ • ကေလာ-ေတာငၾကး-လြငေကာ ႀတဂ • ကရငျပညနယ-ဘားအ-ျမဝတ လမးေၾကာ • ၾကညျမငတငေျမာကပင ဟားခါး-တးတမ -

ကေလး လမးေၾကာ

အဓကစးပြားေရး လမးေၾကာငးႏစခမာ ရမးျပညနယတြင ရသည။ ခငးျပညနယတြင စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈ နညးပါးေသာလညး တနးဖးကြငးဆကနညးလမးမာ သငေလာမည။

နညးပါး၊ သ႔ေသာ ေဒသခ ပတသကဆကႏြယသမား ႏင ေသခာစြာ ေျပာဆရန လအပသည။

• တနဖးကြငးဆကႏင ေစးကြကကတြနးအားေပးေသာ နညးလမးမားျဖင လယယာႏင အျခားက႑မားတြင အခြငအလမးမားက တးတကေစျခငး

• ေၾကြးထမႈႏငအရငးအျမစမားက ရရရန ပမယဥျပငရ ျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ျပနာမားက ကငတြယေျဖရငးျခငး

25

Upland Programme Framework – Jul-2015

ေနာကဆကတြ၂။ ေတာငတနးေဒသ စမကနးမႈေဘာင ေတာငတနးေဒသစမကနးမႈေဘာင

LIFT၏ ရလဒမား (အမးသားအဆင)

၁။လပကြကငယလယ သမားမား၏ ထတလပမႈ တးတကကာ ေရရည တညတျခငး။

၂။လပကြကငယလယ သမားမား ေစးကြကလကလမးမမႈ ႏင ေစးကြကအေျခ အေနတးတကလာျခငး။

၃။လပကြကငယလယ သမားမား ႏင လယမေျမမမား အတြက လယယာလပငနးမဟတေသာအလပအကင တးတကလာျခငး။

၄။လပကြက ငယလယ သမားမား ႏင လယမေျမမမားသည သကသာေသာ ေငြေရးေၾကးေရး ဝနေဆာငမႈမားက လကလမးမလာျခငး။

၅။ အမးသမးမား၊ အမး သား၊ ကေလး မား၏ အာဟာရ တးတက ေကာငးမြနျခငး။

၆။လပကြကငယလယ သမားမား ႏငလယမ ေျမမမားသည သယဇာတမားက လကလမးမရရေရးႏင ေရရညအသး ျပႏငေရးတ႔ အတြက အာမခခက ရျခငး။

၇။ အသကေမြးမႈႏင စားနပ ရကၡာဖလ ေစေရးတြငကည ေထာကပႏငရနအတြက ေဒသခတ႔၏ စြမးေဆာငရညက အားျဖညေပးျခငး။

၈။လပကြက ငယလယသမားမား ႏငလယမ ေျမမမားႏင ပတသကေသာ မဝါဒႏင သကဆငသည အေထာကအထားမားက ျပစျခငး။

ရညမနး လထမား

ေနရာစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးခရသမား ရကၡာဖလမႈ နမပါးျပး ဝနေဆာငမႈမားႏင လကလမးမမသည ေဝးလေခါငဖားရ ေတာငတနးေန ရပရြာလထ

တနဖးကြငးဆကဖြျဖးမႈတြင ပါဝငႏငစြမးရသည ကနထတစြမးအားရေသာ လထ

အစတ

အပင

းမား

၁။ေကးလကေဒသေငြေၾကး ဝနေဆာငမႈ လကရဆငးရသားအကးျပေငြေၾကး

ဝနေဆာငမႈမား ကတးခ႕ျခငး စကပးေရးႏငလယယာျပငပစးပြားေရး

လပငနးငယမားတြင အရငးအႏးေထာကပျခငး ( ႀကတခြ ျခငးအပါအဝင)

ေငြစေဆာငးရနစညးရးျခငး MFIမား၊ ဘဏမားေရရညတညတ

ရနအေထာကအကေပးျခငး တစစတတစပငး အာမခရနပေငြ

၂။လယယာအၾကေပးဝနေဆာငမႈမား ႏင ထတလပသအပစမား စကပးေရးတးခ႕မႈႏင စကပးေရး

အၾကေပးဝနေဆာငမႈမား အဆငမသြငးအားစမား၊ အေသးစား

စကမႈလယယာ၊ သေလာငေရးႏင ႀကတခြေရး ကရယာမားက လကလမးမမႈ

သးႏသစေတာ ေရာေႏာ စကပးျခငး၊ တနးဖးျမင ႏစရညသးႏ တနဖးကြငးဆကမား

ေအာငျမငႏငေသာထတလပသ အပစမားသ႔ ဖြ႔စညးမႈဆငရာ အေထာကအပျပျခငး

အားလးပါဝငေစေသာ စးပြားေရး စမခကေရးဆြျခငး၊ ေစးကြကတငျခငး၊ ကနထရကေဆာငရြကျခငး

၃။တနးတညမေသာ ေရရညခ သည သယဇာတစမခန႔ခြမႈ ပတသကဆကႏြယသေပါငးစပါဝင

ေသာ ေျမယာအသးျပမႈ စမခကေရးဆြျခငးႏင စမခန႔ခြျခငး

ဘသစေတာ တနးတညမေသာ စတခရသည

ေျမယာလကလမးမမႈႏငလပပငခြင ေျမယာႏငေရအရငးအျမစ

ဖြ႔ျဖးေရး

၄။လယယာျပငပအလပအကင အသကေမြးမႈအခြငလမးသစမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရး ကၽြမးကငမႈသငတနးမား ႏင အေသးစားစးပြားလပငနးအမားဖြ႕ျဖးေရး

စတခရျပး အကးျဖစထြနးသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရးအခြငအလမးမား

ေဒသခ အသကေမြးမႈအခြငအလမး အမးမးက ျဖစေစျခငး

၅။အာဟာရျပညဝမႈ အမအကငေျပာငးလေရး

ထေတြ႕ဆကဆမႈ WASH

အေသးစားေရရေရးႏင အညစအၾကးစြန႔ပစမႈ အေျခခအေဆာကအအအပါအဝင

တစႏစပတလး အာဟာရ ျပညဝသည အမျခဟငးခငး

၆။လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရးႏင စေပါငး/ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ မားသ႔လကလမးမမႈ

လမႈကာကြယေစာင႔ေရာကေရး ႏင လမႈေရးသကေစာငပကကြန

ေရႊ႕ေျပာငးခရသမား က ျပနလညထေထာငေရး ေထာကပေပးျခငး

ေဒသႏရအပခပေရးႏင ေကးရြာစမခကေရးဆြျခငး

၇။ဆငးရသမားအက းျပ မႈဝါဒ ေဆြးေႏြးလႈ႕ေဆာျခငး၊ အေထာကအထားအေျချပသငယမႈ၊ CSOမားစြမးေဆာငရညတညေဆာကျခငး

သငေလာေသာ ေနာကခအေျခအေနသးသပခကကျဖစေပၚေစျခငး ေဒသခCSOမားႏင အစးရဝနထမးမားက စြမးေဆာငရညတညေဆာကေပးျခငး မဝါဒႏငသကဆငသည အေထာကအထားမားက ျပစျခငး

လပငနးစမား လပငနးစ ၁ (ကနေဒၚလာ၁၈သနး)

ေကးလကေဒသေငြေၾကးဝနေဆာငမႈ ၂၀၁၅ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အဆျပလႊာေခၚယ

လပငနးစ ၂ (ကနေဒၚလာ၄၂သနး) အစတအပငး ၂ မ ၇ ထ ၂၀၁၅ခႏစ ဇလငလတြင အယအဆေဖာျပခကေခၚယျခငး

လပငနးစ ၃(ကနေဒၚလာ၅သနး) အေသးစားရနပေငြလပကြကႏင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာေရးရနပေငြလပကြက၂၀၁၅ခႏစ ဒဇငဘာလ

26

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

ေနာကဆကတြ ၃ ။ ပဋပကၡက အေလးထားတ႕ျပနေသာမမား

LIFTသည ေတာငတနးေဒသရ ပဋပကၡမလြတေျမာကလာေသာ နယေျမမားတြင အထးသျဖငေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ လထက

ထေတြ႕ေဆာငရြကလသျဖင လမးစပဋပကၡမား၊ ခြျခားမႈမား၊ လကနကကငအပစမားအပါအဝင ျဖစေသာ

ပတသကဆကႏြယသအခငးခငး မယၾကညမႈမားရေနသည နယေျမသစတြင လပငနးေဆာငရြကမညျဖစသည။

ဤစမကနးက အလြန႐ႈပေထြးေသာ လမႈ-ႏငငေရးေနာကခအေျခအေနအတြငးတြင ခကခစြာ

ေဆာငရြကသြားရမညျဖစသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရာတြင “မထခကေစေရး (Do No Harm)မ”ႏင ပတသကေသာ

ႏငငတကာက ကငသးေနသည အေကာငးဆးနညးလမးမားက LIFTက စြျမစြာ ေဆာငရြကသြားရမညျဖစသည။

LIFTသည စမကနးဒဇငးႏငေဆာငရြကခကမားသည ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာနယေျမမားရ လထ၏ အေျခ အေန၊

အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလမႈတ႔က ပမတးတကေစၿပး မလလားအပေသာ ဆးကးမား မသကေရာကေစ ေရး

သတထားေဆာငရြကရန လအပပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ ပဋပကၡကအေလးထားတ႕ျပနေသာမမားသည အသအျမငရရ

ရနႏင စမကနး၊ စမခကဒဇငး၊ အေကာငအထညေဖာမႈတ႔က လမးၫႊနႏငရန ေဖာျပထားျခငးျဖစပါသည။

မဝါဒ ၁။ ပဋပကၡကနားလညရန

ေတာငတနးေဒသနယေျမမားသည ႐ႈပေထြးႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ရပရြာလထတစခသည မညသ႔ အသကဝင ေနသညက

လညးေကာငး၊ အဓကအကးတေဆာငရြကေနသမား (ယငးတ႔၏ လပပငခြငႏင ၾသဇာသကေရာကမႈ)က

ေဖာထတရနလညးေကာငး၊ ယငးတ႔အခငးခငးႏင စမကနးတ႔ မညသ႔ဆကစပေနသညက လညးေကာငး

နားလညရနအတြက နယေျမအလက သးသပေလလာခကမားသည အသးဝငမည ျဖစသည။

ပဋပကၡကတြနးအားေပးေနေသာ ႏငငေရးႏင လမႈစးပြားေရးအေျခအေနမားက နားလညရနအတြက ပဋပကၡ

အေျခအေနသးသပခကႏင ပတသကဆကႏြယေနသမား အေျခအေနသးသပခကတ႔က LIFT၏မတဖက မားက

ေဆာငရြကသငသည။ ဤသးသပခကမားသည အနညးဆးအေနျဖင႔ ပဋပကၡက အဓကတြနးအားေပးမႈမား၊ ပဋပကၡ

ျဖစပြားပအေျခအေန၊ တငးမာမႈျဖစႏငစြမးႏင ၿငမးခမးမႈျဖစႏငစြမး၊ အဓကအကးတေဆာငရြကသမားက ေဖာထတကာ

ယငးတ႔ၾကားရ လပပငခြငႏငပတသကေသာ ဆကဆေရးအေျခအေနမားက ဆးျဖတရန လအပသည။

(ေအာကပါနမနာဇယားကၾကညပါ)

အပစ/အကးတေဆာငရြကသမား အေနအထား/စးဝငစားမႈ ဆကႏြယမႈ

စမကနးနယေျမအတြငးတြင မညသတ႔သည အဓကပတသကဆကႏြယသ/ အပစမားျဖစၾကသည။ (လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လမးေရး စသည) က အေျခခေသာအပစ

အဓကအပစမား လပဂၢလမား၏ အေျခခ အကးစးပြားေရးမားသည မညသညတ႔ျဖစၾကသလ

ယငးတ႔၏ ေမာလငခကမား၊ ေၾကာငၾကမႈမား၊ ေၾကာကရြ႕မႈမားသည မညသညတ႔ျဖစၾကသည။

ယငးတ႔သည ရပရြာလထက ကယစားျပၾကသလား

မညသ႔အတြက ယငးတ႔က ဆးျဖတေပးၾကသလ

အကးတေဆာငရြကသအပစခငး ဆကဆေရးမာ မညသ႔ရသလ၊ ပဋပကၡနယေျမတြင ယငးတ႔က မညသညက ခြျခားထားသလ၊ ယငးတ႔မညသညေၾကာင ပးေပါငးၾကသလ၊ ေလာေလာဆယတြင တငးမာမႈမညသ႔ ထြကေပၚေနသလ၊

27

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

အထကပါသးသပခကမားတြင LIFT၏ ရနပေငြေထာကပ႔ေသာလပငနးေဆာငရြကမႈမားသည မညသ႔သကေရာကမႈ

ရသည၊ ရလဒမားရလာႏငသညက ေသခာစြာအကျဖတရမည။ ယငးေဆာငရြကမႈတ႔သည နစနာမႈမျဖစေပၚေစေၾကာငး

ေသခာေစရမည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငအတ လကပါေဆာငရြကသြားရန အေရးႀကးသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက

ေကာလြန၍ေဆာငရြကျခငး သ႔မဟတ မရရေသးေသာရလဒမားက ရရၿပးဟ မတယျခငးတ႔က ေရာငကဥရနလအပသည။

ေနာကခအေျခအေနႏင ပဋပကၡအငအားစမားက နားလညျခငးျဖင ဤအသကေမြးမႈစမကနးသည ပဋပကၡ၏

သကေရာကမႈမားက အနညးဆးျဖစေစျပး နယေျမအားလးႏင ေဒသအဆင၊ ျပညနယ/တငးအဆင၊ ႏငငေတာ အဆင

ဟေသာ အေကာငအထညေဖာမႈအဆငအားလးတြင အကးျပမႈမားက အမားဆးျဖစေစေသာ မဟာ ဗဟာတစရပက

ေရးဆြေစႏငသည။

မဝါဒ ၂။ ေဒသခ အကးတေဆာငရြကေနသအားလးႏင အဓပၸာယရေသာ တငပငေဆြးေႏြးမႈ

သကဆငရာနယေျမအတြငးရ ပဋပကၡႏင အဓကပတသကဆကႏြယေနသအားလးက စမကနးမေရးဆြမ၊ လပငနး

မေဆာငရြကမ၊ လပငနးေဆာငရြကေနစဥတ႔တြင ေသခာစြာတငပငသငသည။ အကးတေဆာငရြကေနသမားႏင

ပမနေဆြးေႏြးတငပငျခငးသည စမကနးသကတမးတေလာကလးတြင ထေရာကမႈရေစသငသည။

အကးတေဆာငရြကေနသမားတြင ေဒသခအပခပေရးပငးကယစားလယမား၊ လကနကကငအပစမား၏ ကယစားလယ

မား၊ သကဆငရာအစးရဌာနမားသာမက အျခားကညေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကသမား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ စးပြားေရး

လမႈေရးအဖြ႕အစညးမား (ဥပမာ-ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား၊ အမးသမးမား၊ လယသမားမား၊ လမႈေရးႏင႔တငးရငးသား

လမးစအပစမား)တ႔က ကယစားျပသမားလညး ပါဝငရမည။ ယငးတ႔က မညသညေနရာတြင မညသ႔လပငနး

ေဆာငရြကသငသညဟ တငပငသငသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရာတြင လကနကကငအပစမား၏ ကယစားလယမားထမ

ယငးတ႔ရေနေသာနယေျမမား၊ ယငးတ႔၏ ၾသဇာသကေရာက ေသာနယေျမမားတြင လပငနးေဆာငရြကရန ႀကတင

ခြငျပေတာငးချခငးလညး ပါဝငသည။

ပတသကဆကႏြယေနသမားႏင တငပငျခငးသည “အဓပၸါယရေသာတငပငေဆြးေႏြးျခငး”ျဖစရန လအပသည။ ထ႔ျပင

ဆးျဖတခကခမတေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာငရြကရနအားေပးျခငးသာမက ကယပငဆးျဖတေဆာငရြကခြင

ရေၾကာငးက အသပညာေပးလႈ႕ေဆာေပးျခငးလညး ျဖစရမည။ အားလးပါဝငေစေသာ၊ အလြတသေဘာျဖစေသာ

ဆကသြယေရးလမးေၾကာငးမားကလညး လအပသည။ အထးသျဖင ပတသကဆကႏြယေနသမားအခငးခငး လပပငခြင

မညမေသာ အေျခအေနမးတြငျဖစသည။

မဝါဒ ၃။ လပပငခြငရသမားႏင ထေတြ႔ေဆာငရြကရန

ပဋပကၡမလြတေျမာကလာေသာ နယေျမမားတြင အပခပပအမးမး၊ အပခပေရးစနစအမးမးရေနၾကသည။ 5ဤစမကနးသည အဓကလပပငခြငရသမားႏင ထေတြ႕ေဆာငရြကရမညျဖစရာ အစးရသာမက လကနကကင အပစမားပါ

ပါဝငရမညျဖစသည။ တစဖြ႕ဖြ႕ႏင “နးကပလြနးျခငး” သ႔မဟတ “ေဝးကြာလြနးျခငး” မျဖစရန ခနဆရမည။ ဤကသ႔ေသာ

ဆကဆေရးမးက ေဆာငရြကႏငစြမးသည အဓကကသည။ ဤကသ႔ ထေတြ႔ ေဆာငရြကမႈမားသည ယငးတ႔၏ တာဝနရမႈ

5 အပခပမႈ အမးအစား ၃မးရေနသည။(၁) အစးရကအပခပေနေသာနယေျမ၊ (၂) အစးရမဟတေသာလကနကကငအပစ

မားကအပခပေနေသာနယေျမ၊ (၃) အစးရေရာ အစးရမဟတေသာလကနကကငအပစမားကပါ အပခပေနေသာနယေျမ။

28

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

မားက အစားထးေနရာယမညမဟတေၾကာငး ထငရားစြာ ျပသရမည။ ထ႔ျပင ၿငမးခမးေရးက အေထာကအပျပရနအတြက

လပပငခြငရသမားႏင ဆကဆရာတြင နမနာေကာငးတစခက ျပသသငသည။

မဝါဒ ၄။ ပဋပကၡစညးမားကေကာ၍ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးကအားေပးရန

ပဋပကၡေျဖရငးေရးလပငနးစဥ၏ အစတအပငးအျဖစ ရပရြာလထအမးမးႏင ပဋပကၡတြငပါဝငသမား အားလးတ႔က

ပါဝငသြားေစရန ေရရညရညမနးခကက ထနးသမးထားရနလအပသည။ အေတြ႕အၾကအရ သရရသညမာ ႏငင၏

နယေျမတစခတြင လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမားရေနၿပး ေနာကတစခတြင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာအေထာကပ

ရေနျခငးက တနးတညမျခငး၊ အားလးပါဝငေစျခငးဟမျမငဘ ခြျခားျခငးဟ မတယတတၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ပးေပါငး

ေဆာငရြကျခငး၊ ေပါငးစပညႇႏႈငးျခငးဆငရာ မဟာဗဟာမားက ခမတရနလအပသည။ ယငးတ႔တြင ရညမနးလပငနးအပစ

မား လပေဖာကငဖကမား အစညးအေဝး ကငးပ ျခငးႏင စမကနးကပမနသးသပျခငးမား ပါဝငသည။ စမခကမားသည

ေဒသအစးရ၏ အပခပေရး၊ လကနကကငအပစမား စသည႔ ဖြ႕ၿဖးေရးအေဆာကအအမားကလညး အားျမႇငေပးရနႏင

ပမေကာငးမြနေစရန ရညရြယသငသည။ ထ႔ျပင မလအပေသာ ဝနထပဝနပးမားႏင ႐းလပထးလပနညးမား

မေပၚေပါကလာေစရန ေသခာစြာေဆာငရြကရမည။

ဤစမကနးသည လပငနးေဆာငရြကရာတြင ျဖစႏငေျခရၿပး အခြငအေရးရရပါက အစးရႏင တစဘက အဖြ႕အစညးမားက

ပးေပါငးေဆာငရြကၾကေစရန ႀကးစားသငသည။ ဤစမကနးသည အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညးမား၊ ဘာသာေရးအေျခခ၊

ရပရြာအေျခခအဖြ႕အစညးမားသည ပဋပကၡျဖစေနသမား အခငးခငးက ေပါငးကးဆကစပေပးႏငသညအျပင ယငးအဖြ႕

မားကလညး ဆကစပေဆာငရြကႏငေသာေၾကာင ယငးတ႔ႏင လညး လကတြလပေဆာငသငသည။

ပဋပကၡစညးမားက ျဖတေကာတညေဆာကထားသည ေဒသခစနစတ႔မာ တရားဝငဖြ႕စညးထားျခငး မရတတေပ။

ထအမေထာငစမား၊ ရပရြာမား၊ ႐းရာအဖြ႕အစညးမားသည တရားဝငအဖြ႕အစညးအသြငက မေဆာငၾကသျဖင

မတဖကျပလပရာတြင ခနလပသြားတတၾကသည။ ဤစမကနးႏငလပေဖာကငဖကမားသည ရပရြာအသကေမြးမႈႏငဖြ႕ၿဖးမႈ

က ကငတြယေျဖရငးႏငေသာ လကရေဒသခႏင ႐းရာအဖြ႕အစညးမား၊ လႈပရားသ မားက ေဖာထတကာ အားျမႇငေပး

ႏငစြမးရရမညျဖစသည။ အားျမႇငေပးရာတြင ယငးတ႔၏ စြမးေဆာငရည အထးသျဖင ဖြ႕စညးမႈဆငရာ စြမးေဆာငရညက

ျဖစထြနးေအာင ေဆာငရြကေပးသငသည။ သ႔မသာ ယငးတ႔၏တာဝနက ထေရာကစြာ ထမးေဆာငႏငမညျဖစသည။

အပစအမးမးက ကယစားျပေနေသာ မတဖကမားအား ရပရြာအသကေမြးမႈႏငရကၡာဖလမႈ ဆငရာလႈပရားမႈမားတြင

အတတကြေဆာငရြကၾကရန အခါအခြင႔ရတငး အားေပးသည။ (ဆလသညမာ အတငးအၾကပ မတဖကမဖြ႕စညးရန

ျဖစသည) ယငးသည ယၾကညမႈရေအာငေဆာငရြကရာတြင အေရးႀကးေသာ လပငနးစဥ တစချဖစသည။ ထ႔ျပင

လကရလပငနးေဆာငရြကမႈမားက နားလညေစရန အခနႏငတေျပးည သတငးမေဝ ေပးရမည။

မဝါဒ ၅။ ပြငလငးျမငသာေရးႏင ေပါငးစပညႇႏႈငးေရး

ဤစမကနးက ဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကသမားအခငးခငး ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးျဖင လပေဆာငသငသည။

ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးျဖင လပကြကမားထပေနျခငးက အနညးဆးျဖစေစသညအျပင ညႇႏႈငးမႈႏငယၾကညမႈက

တညေဆာကႏငမညျဖစသည။

လပငနးေဆာငရြကမႈအဆငတငးတြင ရညမနးခကမား၊ လပေဆာငမႈမား၊ လပေဖာကငဖကမား၊ စမကနးႏင

ဝနေဆာငမႈရရႏငမႈအေျခအေနတ႔ႏင ပတသက၍ ပြငလငးျမငသာမႈရေစရန အေရးႀကးသည။ ပြငးလငးျမငသာမႈ မရပါက

အေထာကအပေပးမႈ မညမေၾကာငး ေကာလာဟလမား ေပၚေပါကႏငၿပး ပတသကဆကႏြယသမား (ဥပမာ-

29

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

ပဋပကၡတြငပါဝငသမား)အခငးခငး မနးတးစတမား ျဖစေပၚႏငသည။ သတငးအခကအလကျဖန႔ေဝမႈသည ရပရြာနင

ပတသကဆကႏြယသတ႔ ယၾကညမႈတညေဆာကရာတြင လညးေကာငး၊ စမကနး ေအာငျမငစြာအေကာငအထညေဖာရာ

တြင လညးေကာငး အဓကကသည။ ဆကသြယေရးႏင သတငးအခကအလကမေဝေရးစနစမားက စမကနး

ေရးဆြစဥကပင ျပစထားရနလအပသည။

သတငးလျခမႈကလညး စဥးစားဆငျခငရန လအပပါသည။ အထးသျဖင လပဂၢလတ႔၏ ဘဝဇာတလမးမားႏင

ေဒသလျခေရးတ႔ႏငစပလဥးလငျဖစသည။ လတ႔၏အသက နားေထာငရမညျဖစေသာလညး ပဂၢလေရး လျခမႈက

မထခကေစရနလအပသည။

မဝါဒ ၆။ ေဒသႏရႏငႏငငေတာအဆင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏငအဓပၸာယရေသာပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး

ျမနမာႏငငရ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား (ဘာသာေရးအေျခခႏင ရပရြာအေျခခအဖြ႕အစညးမားအပါအဝင) တ႔သည

အရနအဟနရလကရၿပး ရပရြာအဆငမ ႏငငေတာအဆငထ လႈပရားေဆာငရြကလကရၾကသညအျပင မဝါဒမားကလညး

ၾသဇာသကေရာကလကရၾကသည။ ထ႔ျပင မဝါဒေရးဆြသ ဆးျဖတခကခမတသမားထသ႔လညး လထ၏လအငမားႏင

ေၾကာငၾကမႈမားက ေပါကေရာကေအာင ေျပာၾကားလကရၾကသည။ ယငးတ႔သည ပဋပကၡျဖစပြားေနသညနယေျမမားတြင

ပဋပကၡတြငပါဝငသမားႏင အလပသေဘာဆကဆေရးမားက ထေထာငထားၾကၿပး ယငးတ႔၏ ကြနရကမားမတဆင

ကန႔သတနယေျမမားအပါအဝင နယေျမအမားစသ႔ ခရးေပါကၾကသည။ တခါတရ ဤကန႔သတနယေျမမားမ ေဒသခ

အပစမားျဖငပင ဖြ႔စညးထားတတၾကသည။ ဆလသညမာ CSO၊ CBOမားသည ရပရြာအေၾကာငးက (ယဥေကးမႈႏင

ဘာသာစကားအပါအဝင)က နားလညၾကသည။ ထ႔ျပင စမကနးအဆငအသးသးက ပပးႏငစြမးလညး ရၾကသည။

စမကနးမဟာဗဟာမား ေဆာငရြကခကမားက ေရြးခယရာတြငျဖစသည။

မဝါဒ ၇။ ပဋပကၡဒဏခရသည လထ၏ ဥးစားေပးလအငမားက ျဖညဆညးရန

အကယ၍ ေထာကပမႈမားသည ေဒသခလထ၏ အသကေမြးမႈက ထခကေစေသာ အဓကကစၥရပမားက အသအမတ

မျပလငျဖစေစ၊ အေရးႀကးေသာလကရလပငနးစဥမား (ဥပမာ-သယဇာတစမခန႔ခြမႈ)က ေရာငလႊ သြားလငျဖစေစ၊

စမခက၏ရညမနးခကမားက နားလညမႈမားယြငးႏငသည။ ယငးသည ရလဒျဖစေပၚ ႏငစြမးက ထခကႏငသညအျပင

အေျပာငးအလမားကလညး ၾကာရညသြားေစႏငသည။ စမကနးဥးစားေပးမႈက တညၿငမေသာ အသကေမြးမႈ၊

ေရရညတညတေသာရပရြာမားႏင အရငးအျမစမားက လကလမးမမသည ထခကလြယေသာအပစမား၊ မမေနအမမ

ေမာငးႏငထတခရသမား၊ တရားဝငေျမယာပငဆငမႈဆး႐ႈးသြားသမား စသည လထ၏အေျခခရပငခြငမားက အေျခခကာ

ေရြးခယရမည။ ရပရြာလထႏငထေတြ႔ကာ လပငနး ေဆာငရြကမႈမားႏင သကဆငပက လညးေကာငး စမခက၏

အကန႔အသတမားက လညးေကာငး ေဆြးေႏြးရန အေရးႀကးသည။ စမကနးအကးရလဒမားက ေဖာထတသည၊

ဥးစားေပးေရြးခယသည၊ အေကာငအထည ေဖာသည လပငနးစဥမားတြငလညး ပတသကဆကႏြယသေပါငးစ

အထးသျဖင ထခကခရေသာလထတ႔က ပါဝငေစသငသည။

မဝါဒ ၈။ အားလးပါဝငေစျခငးႏင ခြျခားဆကဆမႈမရျခငး

လပငနးစမကနးအားလးသည အားလးပါဝငေစျခငးႏင ခြျခားဆကဆမႈမရျခငးဆငရာ မဝါဒမားက စြျမထားသငသည။

ဝနေဆာငမႈေပးရာတြငလညး လမး၊ ဘာသာစကား၊ ကးကြယယၾကညမႈ၊ လင၊ အသကအရြယမခြျခားဘ

လထအပစအားလးသ႔ ညမစြာေပးေစရမည။

30

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

အပစအားလး၊ အပစခြမား၊ ပဋပကၡတြင ပတသကဆကႏြယသမားတ႔၏ ကယစားလယမားက (က) စမကနး

ဆငရာဆးျဖတရာတြင၊ (ခ) အကးခစားခြငရသတြင၊ (ဂ) မတဖကမားတြင ပါဝငေစသငသည။ ခ႕ငသ/အပယခ

ထားရသမားကလညး အားျဖညေပးၿပး ပးေပါငးပါဝငေစသငသည။ ယငးတ႔၏ပါဝငမႈသည တညၿငမမႈ၊

ေရရညတညတမႈတ႔က အေထာကအကျပၿပး ခြျခားမႈမားက ေလာပါးေအာင ေပါငးကးဆကသြယေပးႏငသညအျပင

ပတသကဆကႏြယသအခငးခငး ထေရာကစြာပးေပါငးေဆာငရြကမႈကလညး ျဖစေပၚေစႏငသည။

ပဋပကၡျဖစပြားေနၿပး လမႈေရးအရ ကြျပားေနေသာအေျခအေနတြင ဝနထမးစေဆာငးရာ၌ လအပစအားလးမ ပါဝငေစရန

အခရာကသည။ ဝနထမးမား၊ စမခကမားသည ေဒသခလမးေရး၊ ဘာသာစကား၊ ယၾကညကးကြယမႈ၊ ယဥေကးမႈတ႔က

ဂ႐ျပရမညအျပင လမႈေရးအရေသာလညးေကာငး၊ လမးေရးအရေသာ လညးေကာငး အဆကမျပတသငေပ။

ခြျခားျခငးအစား ေပါငးစညးျခငးက ရညမနးသငသည။

ဤမဝါဒသည ေဒသခလသားအရငးအျမစဖြ႕ၿဖးေရးကလညး ျဖညဆညးေပးမညျဖစသည။ စမခကဝနထမးမား ႏင

အကးခစားခြငရသမားသည ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈတညလင ရငးလငးလြယကသည ဆကဆေရး လမးေၾကာငးက

ေသခာစြာတညေဆာကနငမည။

မဝါဒ ၉။ အလပျဖစမႈႏင လကေလာညေထြရမႈ

ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ နယေျမ၏အေျခအေနမာ မတညၿငမဘ ေျပာငးလႏငသည။ နယေျမကလက၍

ေဆာငရြကမႈနညးလမးအမးမးက လအပႏငသည။ ေဒသကလက၍ ပဋပကၡမားက ေျပာငးလေစႏငသည စနေခၚမႈမားက

နားလညရနလအပသည။ စခနကက တငးၾကပေသာ နညးလမးမားက ပဋပကၡနယေျမမားတြင သးစြျခငးက ဆး႐ႈးမႈက

ျဖစေစနငသည။ ထ႔ေၾကာင စမကနးႏင ယငး၏စမခကတ႔သည ေျပာငးလႏငေသာ အေျခအေနကလကကာ

လကေလာညေထြရၿပး အလပျဖစႏငစြမးရရန လအပသည။ ဤအေျခအေနမားတြင ပဋပကၡတြငပါဝငသမားႏင

ခကခငးေတြ႕ဆျခငးမား၊ ရပရြာလထႏင အေရးေပၚေဆြးေႏြးျခငးမား၊ ေမာလငမထားေသာ လျခေရးကစၥမားႏင

ပတသက၍ စမခန႔ခြျခငး၊ စမကနးေဆာငရြကမႈက ရပတန႔ထားႏငစြမးရျခငး၊ ျပနလညသးသပျခငးတ႔က

ေဆာငရြကရနလအပႏငသည။

စခနစၫႊနးမားႏင မဝါဒမားက လပေဖာကငဖကမားႏင အဓကပတသကဆကႏြယေနသမားတ႔က ဆးျဖတ သငသည။

ယငးတ႔က အေကာငအထညေဖာရာတြင ေျပာငးလြယျပငလြယမႈသညလညး အတငးအတာတစခအထ ပါဝငရမည။

အေျခအေနအရအေျပာငးအလလပရမႈေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ေငြေၾကးခြေဝမႈမားက စမကနးဘတဂကထတြင

ခြေဝေပးထားရမည။

ေျပာငးလြယျပငလြယမႈ/လကေလာညေထြရမႈသည ရလဒမားထြကေပၚရနႏင ေရရညခႏငမႈအတြကလညး အေရးပါသည။

လပငနး နညးလမးမားက ေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငးတြင အေတြ႕အၾကႏင ေနာကဆးအေျခအေနက သရမႈက

အေျခခရနလအပသည။ ယငးက သငခနးစာမား၊ အေကာငးဆးလပနညးစနစမား၊ မတဖကမားႏင ေဆြးေႏြးမႈမားတ႔က

အေျခခေသာ ေစာငၾကညအကျဖတမႈတ႔ျဖင ေထာကပႏငသည။ ဤေတြ႕ရခကမားက ျပညနယ/တငးအဆငႏင

ႏငငေတာအဆငတ႔သ႔ ျပနလညတငျပရန ႀကးစားရမညျဖစၿပး“ၿငမးခမေရးအလရင

အေထာကအပအပစ”အပါအဝငျဖစေသာ အျခားပဋပကၡေျဖရငးေရး အစအမမားႏငလညး ခတဆကထားသင သည။

မဝါဒ ၁၀။ ျပနလညသတငးပ႔စနစ၊ တာဝနခမႈႏင နစနာမႈကကငတြယေျဖရငးျခငးစနစမားက တညေဆာကရန

31

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

ျပနလညသတငးပ႔စနစ၊ တာဝနခမႈႏင နစနာမႈကကငတြယေျဖရငးျခငးစနစမားသည ရပရြာမား၊ ပတသကဆကႏြယသ

အမးမးတ႔ႏင အျပသေဘာဆကဆေရးတြင အဓကကသည။ ဤစနစမားသည ၾကားေနရမည၊ အားလးသ႔

ဖြငထားရမညျဖစၿပး၊ တငးမာမႈႏင ပဋပကၡျဖစမႈတ႔က ေလာခႏငစြမးရရမည။ တာဝနခမႈမဝါဒသည ပဋပကၡက

အေလးထားတ႕ျပနမႈတြင အခကအျခာျဖစသည။ ယငးသည လပပငခြင၊ မတဖကႏင ပတသကဆကႏြယသတ႔၏

ဆကဆေရးစသည ကစၥရပမားက သကေရာကမႈရၿပး ယငးတ႔၏ တာဝနႏငလပပငခြင၊ ၾသဇာသကေရာကမႈ စသညတ႔က

ေဖာျပေပးေသာေၾကာငျဖစသည။

မတဖကမားကလမးညႊနႏငရနအတြက LIFTသည တာဝနခယမႈမေဘာင6က ျပစထားသည။ ယငးတြင မေကနပမႈ၊

ေၾကာငၾကမႈ၊ ထငျမငခကတ႔ကတ႔ျပနရန ယႏရားတစခကပါ ေဖာျပထားသည။ မတဖကမား သညလညး

ယငးတ႔၏လပငနးနယေျမႏင ကကညေသာ လကေတြ႔ကေသာ အလားတယႏရားတစရပက ထေထာငကငသးရန

ေမာလငသည။

မဝါဒ ၁၁။ စမခက ထြကေပါကမဟာဗဟာ တစရပကျပစရန

စမကနးတစခပတသမးေသာအခါ တငးမာမႈမား ျဖစလာႏငသည။ အထးသျဖင ပတသကဆကႏြယသတ႔ႏင ရပရြာလထက

ဤစမကနးအဘယေၾကာငပတသမးသညက မသေသာအခါတြင ပ၍ျဖစတတသည။ ထ႔ေၾကာင ေသခာစြာစဥးစား

သးသပထားၿပး လကခထားေသာ ထြကေပါကမဟာဗဟာတစခက စမကနးမစတငမ သ႔မဟတ စမခကမပတသမးမကပင

ႀကတငရထားရန အေရးႀကးသည။ ျဖစသငသညမာ ယငးမဟာဗဟာက စမခကအစပးခနကပင ရပရြာ၊

အကးတေဆာငရြကသမား၊ မတဖကမားႏငတငပငကာ ပဋပကၡက ဂ႐ျပေသာအျမငျဖင ေရးဆြထားသငသည။

အရငးအျမစမားက ခြေဝမႈဆငရာကစၥရပမားက ေသခာစြာစဥးစားဆငျခငထားသငသည။ အထးသျဖင ပဋပကၡ

ျဖစႏငေသာအေျခအေနတြင ျဖစသည။ ယငးတြင မညသညက မညသ႔ထသ႔ ခြေဝထားေၾကာငးပါဝငရမည။ တငးမာမႈမား

ေလာပါးေစမညအေရးယမႈမားကလညး ေရးဆြထားရမည။ စမခက၏အကးေကးဇးမားက ပငဆငမႈႏငပတသက၍

သေဘာတညမႈရထားသငသည။ အသစထေထာငေသာေဒသခအဖြ႕အစညးမား၊ အပစ မားတငးကလညး အားျဖညထား

ရမညျဖစၿပး စမခက၏အေထာကအပမပါဘ သးျခားလႈပရားႏငသညအထ ေဆာငရြကထားရမည။ စမခက၏တြနးအားျဖင

စနစမားက ထေထာငျခငးမျပဘ၊ ပတသကဆကႏြယေနသမား ႏင ရပရြာလထကနားလညမႈ တညေဆာကေပးၿပး

ယငးတ႔၏ ဆႏၵအေလာကတျဖညးျဖညးခငး ပါဝငေဆာင ရြကသြားေစသငသည။ ရပရြာလထ၏ ရညရြယခကႏင

အကးစးပြားက ထေရာကစြာမျဖညဆညးပါက စမခက၏ တြနးအားျဖငတညေဆာကခေသာ စနစမားသည

တာရညမခတတေပ။ ပဋပကၡတြငပါဝငသမားႏင အျခားသ တ႔က ေပါငးစညးေပးၿပး ရပရြာ၏အေၾကာငးကစၥမား

ကေျဖရငးရနအတြက လအပေသာ စနစမားသညသာ ပမ တာရညခႏငသည။

မဝါဒ ၁၂။ စမကနးသကတမးတစေလာကလးတြင ဤမဝါဒမားက အသးျပျခငး

ဤမဝါဒမားက ခမတေသာလမးညႊနခကမားက စမကနးသကတမးတစေလာကလးႏင စမခကအေကာငအ ထညေဖာ

မႈအတြငးတြင သကေရာကမႈရေစရန စမကနးဒဇငးထတြင ထညသြငးထားရမည။ ေရးဥးပဋပကၡအေျခအေနသးသပခက

သည လငျမနစြာေခတမမေတာဘ ျဖစသြားႏငေသာေၾကာင စမကနးအေကာငအထညေဖာစဥအတြငးတြင

ထေရာကေအာင မဟာဗဟာတစရပျဖင အသကသြငးမထားပါက အသးဝငမညမဟတေပ။ အခ႕အေျခအေနတ႔တြင

ေစာေစာပငးသးသပစဥက ေဖာထတမထားေသာကစၥရပမားသည လပငနးေဆာငရြကေသာအခါမ မေမာလငဘ

6 www.lift-fund.org/guidelines တြင အဂၤလပ ျမနမာႏစဘာသာျဖငရရႏငသည။

32

Upland Programme Framework Outline - 20-Feb-2015

ေပၚေပါကလာတတသည။ ထ႔ေၾကာင စမကနးမားတြင စမခက၏ဒဇငးႏငလပငနးေဆာငေရး မဟာဗဟာတ႔က

ျပနလညသးသပၿပး အခနႏငတစေျပးညမြမးမႏငမညစနစမား ထားရရန အေရးႀကးသည။