morfologija_eukariota

8/3/2019 Morfologija_eukariota

1/25

EUKARIOTI

Uvod u mikrobiologiju tla


2/25


3/25

Filogenetsko stablo temeljeno na rRNA genima



4/25


akumulacija molekularnog kisika u atmosferi utjecala je na

anaerobne mikroorganizme te su:

- izumrli- razvili kapacitet za respiraciju

- pronali uvjete u kojima je kisik bio potpuno odsutan i gdje

su nastavili s anaerobnim nainom ivota

- razvili asocijacije s aerobnim tipom stanice ivei s njima usimbiozi

to je najprihvatljivije objanjenje za metaboliku organizaciju

danjanjeg modela stanice eukariotskog tipa(mitohondriji ikloroplasti - organeli simbiotskog porjekla)

= ENDOSIMBIOTSKA TEORIJA

( mitohondriji su odgovorni za respiraciju eukariotske stanice i iskljuivo unjima se odvija proces disanja)


5/25

Eukarioti ukljuuju:

alge

protozoa

gljive

vie biljke

ivotinje



6/25

stanica je osnovnastrukturna i funkcionalnajedinica ivota

stanice su razliitih oblikaiz razloga to imajurazliite funkcije nekeizvravaju sve ivotne

funkcije (npr.jednostanine euglene),dok druge su ekstremnospecijalizirane za tono

odreene funkcije)



7/25

- tipina eukariotska stanica aproksimativno je 1000x vea i kompleksnijaod prokariotske stanice


- eukariotska stanica sadri organele obavijene membranama organele

su specijalizirane strukture koje obavljaju odreene funkcije

- genetika tvar (DNA) eukariotske stanice omeena je membranom,ustrojena u kromosomima i okruena histonima i ostalim proteinima


8/25Uvod u mikrobiologiju tla



1. STANINA STIJENKA

- jednostavnije strukture- ne sadri peptidoglikan koji ini okosnicu prokariotskestanine stijenke

Komponente stanine stjenke:

a) kod ALGI - izgraena od polisaharida celuloze (biljke)b) kod GLJIVA - mogu sadravati celulozu,no uglavnom izgraena od

hitina (polimer sainjen od jedinica N-acetil glukozamina,NAG)

kvaeva stanina stijenka izgraena je od polisaharidaglukana, manana i hitina (1-2%)

c) AMEBE i SLUZAVE PLIJESNI - nemaju staninu stjenkud) PROTOZOE - nemaju karakteristinu staninu stijenku imaju elastinuovojnicu ili pelikulu


10/25

2. CITOPLAZMATSKA MEMBRANA

Izgraena od:

1. lipida fosfolipidi i steroli

2. proteina integralni i periferni


- kod eukariotskih stanica koje nemaju staninu stijenku, citoplazmatska

membrana je vanjski omota

stanice

- J. Singer i G. Nicolson (1972) su predloili model tekueg mozaika kao model

ope organizacije biolokih membrana

- membrane su dvodimenzionalne otopine usmjerenih globularnih proteina ilipida



Osnovna funkcija:

- visokoselektivna barijera izme

u citoplazme i stanine okoline- sadre specifine molekulske crpke i propuste - reguliraju molekulski

i ionski sastav unutarstanine tvari

Razlikuje se od prokariotske stanice:

1. Po sadraju proteina2. Ugljikohidrati predstavljaju receptorska mjesta

3. Sadre sterole sprjeavaju lizu stanice u sluaju poveanja osmotskogtlaka


12/25

Transport tvari kroz citoplazmatsku membranu:

Jednostavna difuzija

Olakana difuzija

Osmoza

Aktivan transport

Endocitoza dodatni mehanizam

dio citoplazmatske membrane koji okruuje manju ili veu molekuluulazi u stanicu (jedan je od naina kojim virusi ulaze u ivu stanicu)



13/25

3. CITOPLAZMA


- obuhvaa sav sadraj unutar citoplazmatske membrane, izuzimajui jezgru

Sastoji se od:A) Citosola blago kisele koloidalne tekuine, pH 5 6,

u kojoj su otopljene: - tvari male i srednje Mr- proteini

- makromolekularni agregati(ribosomi, proteasomi, lipidne estice)

- enzimi

B) Organela - endoplazmatskog retikuluma- Golgijevog aparata- vakuola- mitohondrija- kloroplasta (kod biljaka)

C) Citoskeletne mree - omoguuje strukturalnu organizaciju(oblik, prostornu organizaciju

- sastoji se od mikrofilamenata i mikrotubula

4 JEZGRA


14/25

4. JEZGRA

Struktura:

- kuglasta oblika

- najee najvea struktura u stanici, sadrisve nasljedne stanine informacije DNA

- dvostrukom membranom odvojena odcitoplazme jezgrin omota (nuclearenvelope)

- sitne pore omoguavaju komunikacijujezgre s membranskom mreom ucitoplazmi, endoplazmatskim retikulumom,te izmjenu sitnih proteina izmeu jezgre icitoplazme

- izvan jezgrina omotaa nalazi se elatinoznisloj nazvan nukleoplazma



15/25

- u bazofilnom dijelu jezgre nalazi se JEZGRICA

(polumjeseevog oblika )

- nestaje za vrijeme mitoze i ponovno se pojavljuje za vrijeme interfaze

- odgovorna je za sintezu ribosomalne RNA

- mjesto transkripcije rRNA i procesiranja, ukljuena u procesiranje

pre-mRNA i sklapanje podjedinica ribosoma



16/25


- DNA je spojena s velikim brojem proteina osnovni proteini nazivajuse histonii nehistoni

- kombinacija od 165 parova baza DNA i 9 molekula histona opisuje se

kao nukleosom

- kada se stanica ne razmnoava, DNA i udrueni proteini pojavljuju se uobliku kromatina(kromatinska vlakna)

- prije dijeljenja kromatin se savija u tanka i debela tjeleca nazvana kromosomi

- nukleosomisu osnovne strukturne jedinice kromosoma

- namatanje DNA oko jezgre nukleosomapridonosi pakiranju DNA

- nukleosomi skrauju DNA i predstavljaju

prvi korak u kondenzaciji DNA - osnovnastrukturna jedinica kromosoma

5 ENDOPLAZMATSKI RETIKULUM


17/25

5. ENDOPLAZMATSKI RETIKULUM

- vana uloga i u sintezi proteina i

lipida


- mrea unutarnjih membrana u eukariotskih stanica, to se protee od

citoplazmatske membrane do jezgre; ukljuena je u sintezu proteina

mrea cijevica uronjena u citoplazmukontaktira s citoplazmatskom membranom i

jezgrinom membranom

osigurava :1. povrinu za odvijanje kemijskih reakcija2. put za transport molekula3. prostor za pohranjivanje sintetiziranih

molekula

6 RIBOSOMI


18/25

6. RIBOSOMI


- kao i u prokariota, ribosomi su mjesta sintezeproteina u stanici

slobodni u citosolu vezani za endoplazmatski retikulum - hrapavi ER

- sintetiziraju sve do sada poznate sekretorne proteine, ali i mnoge proteine

plazmatske membrane, te proteine organela kao to su lizosomi

Ribosomi vezani za membranu i slobodni ribosomi su strukturno gotovo jednaki

Hoe li ribosom ostati slobodan ili e se vezati za membranu - ovisi ovrsti proteina kojeg sintetizira


19/25


- vei i gui od prokariotskih 80 S ribosomi

- svaki od 80S ribosoma sadri veliku 60S podjedinicu, koja sadri tri

molekule r-RNA i manju 40S podjedinicu, koja sadri 1 molekulu r-RNA(za razliku od njih mitohondriji i kloroplasti sadre 70S ribosome)

egzistiraju kao:

- pojedinani ribosomi- polisomi, skupina ribosoma vezana na

istu molekulu mRNA (u toj jedinicipojedini ribosomi rade samostalno isvaki od njih sintetizira kompletnipolipeptidni lanac

7 GOLGIJEV KOMPLEKS


20/25

7. GOLGIJEV KOMPLEKS


Funkcije:1. pakiranje i izluivanje odreenih proteina i

lipida izvan stanice2. sinteza ugljikohidrata i povezivanje (spajanje)ugljikohidrata i proteina u kompleks glikoproteini

3. iz stanice se UH i proteini takoer izluuju u

vezikule

- naslaga plosnatih membranskih vreica(cisterne) s proirenim dnom (vezikule)

- cisterne su jedna na drugu pravilno sloene

- nastavak ER transportne vezikule prenoseproteine nastale u ER u vreice Golgijevakompleksa

8 MITOHONDRIJ


21/25

8. MITOHONDRIJ


- organela koja sadri vanjsku membranu i unutarnju membranu zatvorenu

u kriste ili tubule- mjesto respiracije i ostalih staninih procesa i tvorbe ATP-a

- meumembranski prostor sadri adenilat kinazu,

koja omoguuje interkonverziju ATP, ADP I AMP

Sredite mitohondrija ispunjava tekua tvar matriks = mjesto zbivanja ciklusalimunske kiseline i oksidacije masnih kiselina, sadri ribosome 70S i malu koliinu

vlastitih molekula DNA

Okruen dvostrukom membranom:1. vanjska - glatka, permeabilna za veinu malih

metabolita sadri enzime ukljuene u metabolizamlipida2. unutranja naborana, formira kriste poveavajunjenu povrinu, visokospecijalizirana, teko propusnaza gotovo sve ione i veinu nenabijenih molekula,sadri enzime kljune za odvijanje staninog disanja mjesto odvijanja staninog disanja

9 LIZOSOMI


22/25

9. LIZOSOMI


- kugliasta tjeleca u citoplazmi obavijena jednostrukom membranom

- sudjeluju u probavnim procesima stanice, sadre digestivne enzime (hidrolitikeenzime) koji cjepaju mnoge vrste molekula- primarni lizosomi, nose kisele hidrolaze( proteaze, nukleaze, glikozidaze, lipaze, fosfolipaze, fosfataze, sulfataze

osim toga ti enzimi takoer mogu probaviti (razgraditi) bakterije koje su ule ustanicu (npr. ljudska bijela krvna tjeleca, koja fagocitiraju bakterije, sadre ogromanbroj lizosoma

- stvaraju se iz Golgijeva kompleksa

10 KLOROPLASTI


23/25

10. KLOROPLASTI


- intracelularne organele u fototrofnih eukariota koje sadri pigment klorofil

i obavljaju fotosintezu

- sadre ih alge, biljke i neke protozoe

- klorofil sadri spljotene membranske vreice nazvane tilakoide

- sadre 70S ribosome, DNA i enzime ukljuene u sintezu proteina

- mogu se razmnoavati unutar stanice

11 CENTRIOLE


24/25

11. CENTRIOLE


- cilindrine strukture koje se nalaze kraj nukleusa

- svaka centriola prsten je od 9 plosnatih zamotaka, od kojih svaki sadri 3mikrotubule

- dvije su centriole nainjene tako da je dugaka os jedne pod pravim kutemprema osi druge

Uloga: - u staninom dijeljenju eukariotskih stanica

- bazalna tjeleca u tvorbi cilija i flagela

12. FLAGELE I CILIJE


25/25

12. FLAGELE I CILIJE


- slue za kretanje stanice uzdu stanine povrine

- sadre citoplazmu i citoplazmatsku membranu

Flagele ili bievi savitljivi, relativno dugaki dodaci na stanici; malobrojne

Trepetljike ili cilije kratke i mnogobrojne

Graa:- sadre 9 pari mikrotubula (vlakana) poredanihu krug i 1 par u sredini kruga

Razlike u kretanju:Cilije aktivni i pasivni zaveslajFlagele sinusoidno gibanje

morfologija_eukariota

Documents