ΤΖΟΓΚΣΕΝ

Η ΘΙΒΕΤΑΝΙΚΗ ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΛΕΙΩΣΗΣ

Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ

Σύμφωνα με το Βουδισμό, ο νους μας έχεις διάφορες όψεις, δύο από τις οποίες είναι ξεχωριστές. Η πρώτη είναι ο γνωστός, συνηθισμένος, διαδικός και διακριτικός νους μας, τον οποίο οι Θιβετανοί ονομάζουν σεμ. Αυτός λειτουργεί συνήθως μόνο σε σχέση με ένα προβαλλόμενο από το ίδιο (αλλά παρόλα αυτά θεωρούμενο απ’ αυτόν σαν ένα «εξωτερικό») πλαίσιο αναφοράς. Ο νους αυτός σκέπτεται, σχεδιάζει, επιθυμεί, θυμώνει, δημιουργεί, ταυτίζεται και προσκολλιέται στα «εξωτερικά» αντικείμενα, στις σκέψεις και τα συναισθήματά του γιανα επιβεβαιώσει την "ύπαρξή" του. Είναι συνήθως θύμα των εξωτερικών επιδράσεων, των συνηθειών, των συνθηκών και των καταστάσεων. Οι Θιβετανοί δάσκαλοι τον παρομοιάζουν με ένα αναμμένο κερί μέσα στον άνεμο - ευάλωτο σε όλες τις περιστάσεις.

Η άλλη όψη του Νου είναι η Φύση του, η έσχατη, απροσδιόριστη «ουσία» του, που παραμένει μόνιμη, άφθαρτη, αμόλυντη και αμετάβλητη. Είναι η πέρα από κάθε σκέψη και εννοιολογισμόφυσική, αρχέγονη κατάσταση της καθαρής και ολικής Εγρήγοσης και Παρουσίας, του Αγνού Συνειδέναι, της πλήρους και διαγούς παρατήρησης-αντίληψης χωρίς παρατηρητή! Θα μπορούσαμε να τη συμβολίσουμε με τα βαθιά ύδατα του ωκεανού που παραμένουν πάντα ήρεμα και αγνά, αδιάφορο από το τι μπορεί να συμβαίνει στην επιφάνειά του. Μπορεί να παρομοιαστεί επίσης με την καθαρή καιστιλπνή επιφάνεια ενός καθρέφτη, αμόλυντου από οποιοδήποτε κόκκο σκόνης, ο οποίος αντανακλά τέλεια ό,τι περνά από μπροστά του, χωρίς να επηρεάζεται - ταυτίζεται ο ίδιος με καμιά από τις αντανακλάσεις του. Η ταύτιση και η προσκόλληση: ή έλξη προς ορισμένα προβαλλόμενα είδωλα-κατοπτρισμούς ή η αποστροφή προς άλλα, συμβαίνει μόνον στο επίπεδο του συνηθισμένου, διαρχικού νου, ο οποίος διακρίνει και ξεχωρίζει τον «εαυτό» του από τα θεωρούμενα απ’ αυτόν έξωθεν αντικείμενα, τα οποία και θεωρεί ουσιαστικά και πραγματικά, ελκυόμενος από μερικά από αυτά και απωθούμενος από άλλα.

Σύμφωνα με το Βουδισμό, αυτή η προσκόλληση του συνηθισμένου νου στα διάφορα θεωρούμενα από αυτόν «εξωτερικά» και «πραγματικά» αντικείμενα - ο πόθος του προς μερικά από αυτά ή η αποστροφή του προς άλλα - είναι η αιτία της μόλυνσης και συσκότισής του και διάκρισής του τελικά από την καθαρή και αμόλυντη αρχέγονη φύση του, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο ένα ουσιαστικά παραισθητικό δυισμό, που είναι η αιτία της δυστυχίας και του πόνου.

Η Φύση του Νου έχει επίσης παρομοιαστεί με μια κρυστάλλινη σφαίρα, που παίρνει το χρώμα του υλικού πάνω στο οποίο τοποθετείται, χωρίς η ίδια να αλλάζει. Μερικοί Βουδιστές δάσκαλοι

την περιγράφουν επίσης σα μια "ακτινοβόλα, διεισδύουσα στα πάντα πληρότητα" ή σαν ένα "Επιγνότα και Συνειδητό Χώρο". Στα Θιβετανικά ονομάζεται Ρίγκ-πα (που σημαίνει ουσιαστικά «Γνώση», σε αντιπαραβολή με τη «μα-ρίγκ-πα», που σημαίνει άγνοια). Σημαίνει επίσης Νοημοσύνη και Εγρήγορση-Επίγνωση, Η διαυγήςαυτή, αγνή και ακτινοβόλα Φύση του Νου μας αποκρύβεται προς το παρόν στο συνηθισμένο νου μας, καλυπτόμενη και περιβαλλόμενη από το στρόβιλο των σκέψεων και των συναισθήματών μας. Όπως όμως ένας δυνατός άνεμος μπορεί να διώξει τα σύννεφα και να αποκαλύψει τον ήλιο κι ένα πεντακάθαρο ουρανό, έτσι και σε μερικές ειδικές περιπτώσεις, μπορούμε να έχουμε μερικές αναλαμπές αυτής της πραγματικής Φύσης του Νου μας, της αρχέγονης αυτής, διαυγούς επίγνωσης, που είναι ταυτόχρονα ευφυής, ακτινοβόλα και πάντα εγρηγορούσα. Δεν πρέπει πάντως να κάνουμε το λάθος να νομίσουμε ότι αυτή η «Φύση του Νου» αφορά αποκλειστικά και μόνον το δικό μας νου. Στην πραγματικότητα είναι η φύση των πάντων. Το να καταλάβουμε τη Φύση το Νου είναι ισοδύναμο με το να καταλάβουμε τη φύση όλων των πραγμάτων.

Η έσχατη αυτή φύση μας, η «περιβάλλουσσα τα πάντα αρχέγονη έμφυτη συνείδηση-επίγνωσή μας», δεν έχει καμιά δική της μορφή και όμως είναι ικανή για αντίληψη, βίωμα, σκέψη ή έκφραση οποιασδήποτε μορφής. Το κάνει αυτό, χωρίς προφανώς να επηρεάζεται στο ελάχιστο, με οποιονδήποτε μόνιμο τρόπο, από αυτές τις μορφές. Ολόκληρη η Βουδιστική διδασκαλία κατευθύνεται προς την πραγμάτωση αυτής της έσχατης, αρχέγονης φύσης μας, της Ρίγκπα, αυτής της κατάστασης της Φώτισης, «Αλήθειας» ή «Παντογνωσίας».

ΤΟ ΤΖΟΓΚΣΕΝ

Εάν εμφανισθεί μια σκέψη,παρατήρησε αυτό που εμφανίζεται.Αν δεν εμφανισθεί σκέψη, παρατήρησε αυτή την ήρεμη κατάσταση.Και οι δυο στιγμές είναι εξίσου κενές. Κάραμπ Ντόρτζε

Η Θιβετανική λέξη Τζογκσέν έχει μεταφραστεί ποικιλότροπα: σα «Μεγάλη Τελειότητα», «Μεγάλη Πληρότητα» ή «Υπερπληρότητα». Οι όροι αυτοί μεταφέρουν την ιδέα ότι η αρχέγονη φύση μας, σαν έμφυτη εγρηγορώσα επίγνωση, έχει πολλές ιδιότητες που την καθιστούν τέλεια. Αυτές περιλαμβάνουν: την αφθαρσία, την αμόλυντη αγνότητα, τη μη διακριτική ανοιχτοσύνη, την τέλεια διαύγεια, τη βαθιά απλότητα, την διεισδύουσα στα πάντα Παρουσία και την πλήρη ισοδυναμία της σε όλα τα όντα (είναι ακριβώς η ίδια σε όλα τα αισθανόμενα όντα του σύμπαντος). Ο ιστορικός Βούδας λέγεται ότι «φωτίσθηκε» (και αυτό ακριβώς σημαίνει και το όνομά του – Ο «Φωτισμένος» ή ο «Αφυπνισμένος» - επειδή ακριβώς ευθυγραμμίστηκε πλήρως με την ήδη υπάρχουσα αυτή αρχέγονη φύση του. Ο όρος του Τζογκσέν χρησιμοποιείται επίσης για να ορίσει ένα σύνολο διδασκαλιών και μια άσκηση διαλογισμού που βοηθούν ένα άτομο να αναγνωρίσει την κατάσταση της Ρίγκπα, να βεβαιωθεί πλήρως γι αυτήν και να αναπτύξει την ικανότητα να τη διατηρεί συνεχώς.

Η διδασκαλία λοιπόν του Τζόγκσεν αφορά την Πρωταρχική μαςΚατάσταση, την ίδια την ουσιαστική φύση μας, πέρα από κάθε εννοιολογικό περιορισμό. Η είσοδός μας σε αυτή την κατάσταση σημαίνει το να βιώσουμε αυτό που πραγματικά είμαστε, σαν το κέντρο του σύμπαντος, αν και όχι με τη συνήθη εγωική έννοια. Η συνήθης εγωική μας συνείδηση με τη δυαδική της θεώρηση μας εμποδίζει να ζήσουμε την εμπειρία της πραγματικής μας φύσης, που είναι ο χώρος της αρχέγονης κατάστασης. Το να κατανοήσουμε αυτή την αρχέγονη κατάσταση σημαίνει το να κατανοήσουμε τη διδασκαλία του Τζογκσέν. Η κατάσταση αυτή μεταδίδεται αρχικά από κάποιο φωτισμένο δάσκαλο που την έχει πραγματώσει - που έχει πραγματοποιήσει δηλαδή αυτό που είναι λανθάνον μέσα μας, αιχμαλωτισμένοι καθώς είμαστε στη δυαδική κατάσταση. Ακόμα και το όνομα του Τζογκσέν αναφέρεται στην αυτο-τελειότητα αυτής της κατάστασης, που είναι αγνή από την αρχή, χωρίς να χρειάζεται τίποτα να δεχθείς και τίποτα ν’ απορρίψεις

Το Τζογκσέν αποτελεί την ουσία όλων των διδασκαλιών του θιβετανικού Βουδισμού και θεωρείται σαν το Μονοπάτι της Αυτοαπελευθέρωσης. Εδώ δε χρειάζεται ο ασκητής (όπως συμβαίνει σε άλλες Βουδιστικές μεθόδους ή σχολές) να αρνηθεί, να εξαγνίσει, ή να μετασχηματίσει οτιδήποτε. Η ίδια η καθημερινή, συνηθισμένη του κατάσταση χρησιμοποιείται σαν ο Δρόμος προς τη Φώτιση. Σύμφωνα με ένα αντίστοιχο ρητό «δεν είναι οι συνθήκες που εμφανίζονται σαν η καρμική μας όραση, που μας παγιδεύουν στη δυαδική κατάσταση. Είναι η προσκόλλησή μας, που κάνει αυτό που εμφανίζεται να μας παγιδεύσει». Για να ξεπεράσουμε αυτή την προσκόλληση με τον ποιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο,

πρέπει να βάλουμε στο παιχνίδι την αυθόρμητη ικανότητα του νου μας να αυτο-απελευθερώνεται.

Αυτοαπελευθέρωση εδώ δε σημαίνει ότι υπάρχει κάποιος «εαυτός», ή «εγώ», που πρέπει να απελευθερωθεί, γιατί για το Βουδισμό δεν υπάρχει κανένας τέτοιος «εαυτός» σε κανένα φαινόμενο. Αυτοαπελευθέρωση εδώ σημαίνει ότι οτιδήποτε εκδηλώνεται στο πεδίο της εμπειρίας του ασκητή, αφήνεται να εμφανισθεί όπως ακριβώς είναι, χωρίς να κρίνεται σαν καλό ή κακό, σαν όμορφο ή άσχημο. Και την ίδια ακριβώς τη στιγμή, χωρίς καμιά προσπάθεια, έστω και θέληση, αν δεν υπάρχει προσκόλληση, οτιδήποτε είναι αυτό που εμφανίζεται, είτε σα σκέψη, ή σαν ένα φαινομενικό κόσμο,αυτόματα αυτοαπελευθερώνεται. Με αυτό τον τρόπο δε δίνεται ούτε καν μια ευκαιρία στη δυαδική όραση να βλαστήσει, πόσο μάλλον να ριζώσει και να αναπτυχθεί. Έτσι ο ασκητής ζει με το συνηθισμένο τρόπο τη ζωή του, χωρίς να χρειάζεται άλλο κανόνα, εκτός από την εγρήγορση - συνειδητότητα. Παραμένει όμως πάντα στην κατάσταση της πρωταρχικής ενότητας, την οποία ολοκληρώνει με όλες τις εμπειρίες του, χωρίς να φαίνεται εξωτερικά ότι ασκείται. Αυτό εννοείται με την αυτοαπελευθέρωση, αυτό εννοείται με το όνομα του Τζογκσέν, της «Μεγάλης Τελείωσης» και αυτό εννοείται με το μη δυαδικό στοχασμό, ή απλά στοχασμό του Τζογκσέν.

Για να κατανοήσει κάποιος και να εισέλθει στην αρχέγονη φυσική του κατάσταση δε χρειάζεται καμιά διανοητική, εκπαιδευτική ή ιστορική γνώση. Αυτή είναι από την ίδια τη φύση της πέρα από τη διάνοια. Δεν έχει επίσης εθνικότητα και είναι πανταχού παρούσα. Το Τζογκσέν δεν μπορεί να λεχθεί ότι ανήκει στην κουλτούρα μιας οποιασδήποτε χώρας. Μια τάντρα του μάλιστα λέει ότι η διδασκαλία του μπορεί να βρεθεί σε 13 ηλιακά συστήματα, εκτός από το δικό μας, που σημαίνει πως δεν ανήκει ούτε καν στον πλανήτη μας.

Η δυαδιστική όραση στην οποία έχουν εισέλθει τα όντα, μπλοκάρει την εμπειρία της αρχέγονης κατάστασης με αποτέλεσμα τα πραγματωμένα όντα που προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί τους σπανίως μπορούν να τους μεταδώσουν πλήρως την αρχέγονη κατάσταση χωρίς λέξεις και σύμβολα. Έτσι χρησιμοποιούν οποιαδήποτε κουλτούρα βρουν μπροστά τους σαν ένα τρόπο μετάδοσης.

Μια τάντρα του Τζογκσέν παρατηρεί:

Η γνώση του Τζογκσέν είναι σα να βρίσκεσαιστην ψηλότερη βουνοκορφή,Κανένα μυστήριο βουνό δεν παραμένει μυστήριο ή κρυμμένο.Και όποιος βρίσκεται πάνω σ’ αυτή την ψηλότερη βουνοκορφή,

Δεν μπορεί να εξαρτηθεί απ’ οποοιονδήποτε ή οτιδήποτε

ΓΕΝΕΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με μια παράδοση, ο πρώτος διδάσκαλος της γενεολογίας του Βουδιστικού Τζογκσέν στον κόσμο μας ήταν ο Κάρμαπ Ντόρτζε (Σανσκριτικά: Πραχεβάτζρα) από το αρχαίο βασίλειο της Ουντιγιάνα.Ακολούθως αυτό μεταδόθηκε κατά σειρά από τους Μανζουσριμίτρα(2ος αιώνας π.Χ), Σρι Σίμχα (3ος αιώνας μ.Χ, 500 χρόνια πριν τον Βιμαλαμίτρα), Παντμασαμπάβα (μέσα 8ου αιώνα μ.Χ., Βιλαμαμίτρα(τέλη 8ου αιώνα μ.Χ) και Βαϊροτσάνα (τέλη 8ου αιώνα μ.Χ.)

Ο Παντμασαμπάβα (Γκουρού Ρίνποσε) θεωρείται σαν η πηγή των διδασκαλιών του Βουδιστικού Ντζογκσέν στο Θιβέτ, που αποτελεί τη βάση της παράδοσης της Σχολής Νίνγκμα, με την οποία αυτές πρωταρχικά συνδέονται. Η Σχολή αυτή αποτελεί την αρχαιότερη Βουδιστική Σχολή στο Θιβέτ και αυτό ακριβώς εννοεί το όνομά(«Αρχαία»). Αυτή θεμελιώθηκε με βάση τις πρώτες μεταφράσεις του Βουδιστικών γραφών από τα Σανσκριτικά στα Θιβετανικά τον 8ο

αιώνα. Οι άλλες τρεις νεότερες Σχολές του Θιβετανικού Βουδισμού είναι οι Σακύα, Καγκιού και Γκελούνγκ.

Η σχολή των Νίνκγμα διακρίνει έξη επίπεδα ταντρικών διδασκαλιών που χωρίζονται σε Εξωτερικές Τάντρες (Κρίγια, Κάρια ή Ουμπάγιακαι Γιογκατάντρα) και σε Εσωτερικές Τάντρες (Μαχαγιόγκα, Ανουγιόγκα και Ατιγιόγκα ή Τζογκσέν). Προφανώς ή Άτι Γιόγκα ή Τζογκσέν αποτελεί την κορυφή όλων αυτών των διδασκαλιών και αποτελεί το επιστέγασμα της ταντρικής άσκησης της Σχολής των Νίνγκμα.

Η ουσία της διδασκαλίας του Τζογκσέν είναι η άμεση μετάδοση της Γνώσης ή Ρίγκπα από τον διδάσκαλο στο μαθητή. Ο Κάραμπ Ντόρτζε συνόψισε τη διδασκαλία αυτή σε τρεις αρχές, που είναι γνωστές σαν οι Τρεις Δηλώσεις του Κάραμπ Ντόρτζε:

1. Άμεση μετάδοση από το διδάσκαλο στην ίδια τη φύση του μαθητή Ο Δάσκαλος βρίσκεται στην κατάσταση της Ρίγκπα την οποία και εκπέμπει στο γύρω χώρο και με την οποία προσπαθεί να συντονιστεί ανάλογα με το άνοιγμά του και την ικανότητά του ο μαθητής.

2. Πλήρης Βεβαιότητα (μη αμφιβολία) για τη γεύση αυτής της μοναδικής κατάστασης.

3. Συνέχιση της παραμονής του, χωρίς διακοπή, σε αυτή την κατάσταση της Καθαρής Παρουσίας.

Σε συμφωνία με αυτές τις τρεις δηλώσεις, ο άμεσος μαθητής του Κάραμπ Ντόρτζε, ο Μανζουσριμίτρα ταξινόμησε όλες τις διδασκαλίες που μετέδωσε ο δάσκαλός του σε τρεις σειρές:

1. Τη Σειρά Σεμντέ ή Σειρά της Φύσης του Νου, που εστιάζεται στην εισαγωγή του μαθητή στην αρχέγονη κατάσταση. Εδώ η άμεση εισαγωγή στην αρχέγονη κατάσταση μεταδίδεται απευθείας από το δάσκαλο στο μαθητή. Ο διδάσκαλος παραμένει πάντοτε στην αρχέγονη κατάσταση και η παρουσία αυτής της κατάστασης μεταδίδεται στο μαθητή στη διάρκεια της οποιασδήποτε επικοινωνίας τους ή κοινής δραστηριότητάς τους.

2. Τη Σειρά Λονγκντέ ή Σειρά του Χώρου, που εστιάζεται στην απόκτηση οικειότητας με την αρχέγονη κατάσταση και την απομάκρυνση κάθε αμφιβολίας γι’ αυτή. Ο μαθητής εισέρχεται στο μη δυαδικό στοχασμό και βιώνοντας πλήρως την αρχέγονη κατάσταση, δεν έχει πια καμιά αμφιβολία ως προς το τι αυτή είναι.

3. Στη Σειρά Μενγκαγντέ, Ουσιαστική Σειρά ή Σειρά των Μυστικών Προφορικών Διδασκαλιών. Αυτή εστιάζεται στις ασκήσεις που κάνει ο μαθητής, αφού αποκτήσει εμπιστοσύνη για τη γνώση του της κατάστασης της Ρίγκπα. Ο μαθητής συνεχίζει στην κατάσταση του μη δυαδικού στοχασμού, την αρχέγονη κατάσταση, θέτοντας το δυαδικό στοχασμό στην πράξη, μέχρι να πραγματώσει την αληθινή φύση του (νταρμακάγια), η οποία υπάρχει από την αρχή, αλλά αποκρύπτεται από τη δυαδική όραση. Συνεχίζει έτσι μέχρι την Πλήρη Πραγμάτωση.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι τρεις αυτές σειρές δεν αντιπροσωπεύουν τρεις βαθμούς, διαιρέσεις ή διαφορετικές σχολές άσκησης του Τζογκσέν, αλλά τρεις διαφορετικές μεθόδους προς τον ίδιο σκοπό, που είναι η βασική, φυσική, αρχέγονη κατάσταση. Είναι όλες εξίσου διδασκαλίες του Τζογκσέν και αντιστοιχούν στους τρεις διιαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει η εισαγωγή στην Αρχέγονη Κατάσταση: άμεσα, συμβολικά και προφορικά. Η Σειρά Μενγκαγκντέ εργάζεται πιο ειδικά πάνω στην αρχή της Άμεσης Μετάδοσης. Η Λονγκτέ προσθέτει μια διάσταση συμβολικής εισαγωγής και η Σεμντέ μία προφορική εισαγωγή. Έτσι κάθε σειρά έχει τον ιδιαίτερο τρόπο εισαγωγής στο μη δυαδικό στοχασμό και στην αρχέγονη κατάσταση, αλλά η ίδια η κατάσταση μεταδίδεται κατευθείαν σαν ένα ακέραιο μέρος της κάθε σειράς. Μπορεί να πει

κανείς ότι η Σεμντέ είναι η ουσιαστική Βάση για τη μετάδοση των διδασκαλιών του Τζογκσέν, ενώ η Λονγκντέ εργάζεται με τα κύρια σημεία της Σεμντέ. Από τη μεριά της η Μενγκαγκντέ μπορεί να λεχθεί ότι είναι το ουσιαστικό μέρος της Σεμντέ και της Λονγκ, συμπυκνωμένο από διάφορους διδασκάλους σύμφωνα με την εμπειρία τους και σύμφωνα με την ανακάλυψη από αυτούς «κρυμμένων θησαυρών» ή τέρμας.

ΣΕΜΝΤΕ

Η Σειρά Σεμντέ τονίζει τη διαύγεια ή την όψη της Έμφυτης Επίγνωσης (Ρίγκπα) της Φυσικής Κατάστασης. Οι αρχικές αυτές γραφές ή «αποκαλύψεις» της Μεγάλης Τελειότητας της Σειράς του Νου αρχίζουν με μια συλλογή αρκετά σύντομων κειμένων που είναι γνωστή ως τα Δεκαοχτώ Κείμενα της Σειράς του Νου και μετά επεκτείνονται σε μια μεγάλη ομάδα κειμένων που παράγονται από την επέκταση, τροποποίηση κ.λ.π. της αρχικής αυτής συλλογής και καταλήγουν στα κείμενα που εστιάζονται στο «Βασιλιά που Δημιουργεί τα πάντα»

Τα κείμενα της Σειράς του Νου τονίζουν ότι η ολότητα των φαινομένων που μας παρουσιάζονται δεν είναι τίποτα περισσότερο από εμφανίσεις ή προβολές του Νου. Τα κείμενα αυτά υπογραμμίζουν την άμεση εισαγωγή στη φυσική κατάσταση του Νου και περιλαμβάνουν εξηγήσεις αυτής της κατάστασης και μεθόδους αναγνώρισής της.

Τα Κείμενα της Σειράς του Νου

Οι Τάντρες που ανήκουν στη Σειρά του Νου περιλαμβάνουν:

Τον Κούκο της ΠαρουσίαςΤη Μεγάλη Δύναμη (Ισχύ) Το Μεγάλο Γκαρούντα σε ΠτήσηΤον Εξευγενισμό του Χρυσού από το ΜετάλλευμαΤο Λάβαρο της Νίκης που δεν Φθίνει – τον Πλήρη Χώρο του ΒατζρασάτβαΤην Υπέρτατη Κορυφή Το Βασιλιά του Διαστήματος Το Κόσμημα της Μακαριότητας το γεμάτο πετράδιαΤην Περιβάλλουσα τα Πάντα ΤελειότηταΤην Ουσία της ΜποντιτσίταΤην Άπειρη ΜακαριότηταΤον Τροχό της ΖωήςΤις Έξη Σφαίρες

Τη Διεισδύουσα στα πάντα ΤελειότηταΤο Πετράδι του Εκπληρώνει τις ΕπιθυμίεςΤην Ενοποιούσα τα Πάντα Αγνή ΠαρουσίαΤον Υπέρτατο ΚύριοΤην Πραγμάτωση του Αληθινού Νοήματος του ΔιαλογισμούΤο Βασιλιά που Δημιουργεί τα ΠάνταΤο Θαυμαστό ΒασιλιάΤις Δέκα Τελειωτικές Διδασκαλίες

Από αυτές οι πρώτες πέντε είναι οι Πέντε Αρχικές Μεταφρασμένες Τάντρες, που μετέφρασε ο Βαϊροτσάνα. Οι επόμενες δεκατρείς μεταφράστηκαν κυρίως από τον Βιμαλαμίτρα. Από τις απομένουσες τρεις, Ο Βασιλιάς που Δημιουργεί τα Πάντα (Kunjed Gyalpo) θεωρείται η βασική ή ριζική τάντρα της Σειράς του Νου.

Ένα χαρακτηριστιικό του συστήματος Σεμντέ είναι οι Τέσσερες Γιόγκες, η Σίνε (Σανσκριτικά Σαμάθα ή "ήρεμη παραμονή"), η Λάγκτονγκ (Σανσκ. Βιπασιάνα ή "καθαρή όραση"), η νίμεντ (nyimed, "μη διαδικότητα") και η λούντρουμπ (lhundrub, "αυτο-τελείωση").Αυτές παραλληλίζονται με τις αντίστοιχες Τέσσερες Γιόγκες του συστήματος του Μαχαμούντρα της Σχολής Καγκιού.

ΛΟΝΓΚΝΤΕ

Η Σειρά Λονγκτέ ή η Σειρά του Χώρου τονίζει την Κενότητα ή όψη του Διαστήματος της Φυσικής Κατάστασης.

Κείμενα της Σειράς του Διαστήματος

Οι Τάντρες αυτής της σειράς περιλαμβάνουν:

Longchen Rabjam GyalpoKunto Zangpo NamkhacheRigpa Rangtsal SharwaDam-ngag Natshog KhorloPhaglam KodpaDorje Sempa Namkha'i Thatang NyampaYeshe Sangwa DronmaRinpoche KhorloYeshe SangwaYeshe DzogpaChangchub Kyi Sems Kunla Jugpa Namtag TonpaChangchug Kyi Sem Dorje Odthro

ΜΕΝΓΚΑΓΚΝΤΕ

Η Σειρά της Μυστικής Προφορικής παράδοσης ή η «Μυστική Προφορική Σχολή» ή «Η Σειρά των Πεμπτουσιακών Διδιασκαλιών εστιάζεται σε ασκήσεις που εκτελεί κάποιος αφού αποκτήσει εμπιστοσύνη στη γνώση της κατάστασης της Ρίγκπα, τονίζοντας το αδιαχώριστο από την ίδια την αρχή του Διαστήματος (Χώρου) και του Νου. Αυτό το αδιαχώριστο αποτελεί ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του Τζογκσέν.

Ο μαθητής του Μανζουσριμίτρα, Σρι Σίμα, επανεπεξεργάστηκε τον κύκλο της προφορικής πραράδοσης και σε αυτή τη μορφή οι διδασκαλίες μεταβιβάστηκαν στον Τζνιανασούτρα και στον Βιμαλαμίτρα. Ο Βιμαλαμίτρα έφερε τον 8ο αιώνα τις διδασκαλίες Μενγκαγντέ στο Θιβέτ.

Στο Θιβέτ αντιπροσωπεύονται τρεις γενολογίες: Μέσω του Παντμασαμπάβα και του Βαϊροτσάνα που έλαβαν τη μετάδοση από τον Σρι Σίγγκα, και μέσω του Βιμαλαμίτρα, που έλαβε τη μετάδοση εν μέρει από τον Σρι Σίνγκα και εν μέρει από τον Τζνινασούτρα. Οι δύο πρώτες γενεολογίες συνεχίστηκαν μόνο ως τέρμας* («κρυμένοι θησαυροί»), ενώ του Βιμαλαμίτρα μεταβιβάστηκαν και ως τέρμα και ως προφορική μετάδοση. Την επόμενη χιλιετία ανακαλύφθηκαν αναρίθμητα τέρμας που περιέχουν πολύτιμες οδηγίες αυτών των τριών μεγάλων διδασκάλων. Τα διαθέσιμα κείμενα της Μενγκαγκντέ είναι όλα τέρμα που αποδίδονται στη γενεολογία του Πανμασαμπάβα του κύκλου διδασκαλιών και άσκησης της Σταγόνας της Καρδιάς(sNying-thig)

*Η εμφάνιση των τέρμας («κρυμμένων θησαυρών») είναι ιδιαίτερης σημασίας στην παράδοση των Νίνγκμαπα, οι οποίοι έχουν και τους περισσότερους τέρτονς (ανακαλυπτές θησαυρών) σε σχέση με τις άλλες σχολές. Θεωρείται ότι διδάσκαλοι του παρελθόντος, κυρίως ο Παντμασαμπάβα, έκρυψαν διάφορα αντικείμενα και διδασκαλίες μέσα σε βράχους και σε σπηλιές για να τα ανακαλύψουν αργότερα κατάλληλοι ασκητές, όταν οι καιροί θα ήσαν πιο ευνοϊκοί γι’ αυτές τις διδασκαλίες. Τα τέρμα μπορεί να είναι ακόμα και «νοητικά» και να εμφανιστούν κατευθείαν μέσα στο ρεύμα συνειδητότητας του ασκητή τέρτον.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Σειράς των Προφορικών Διδασκαλιών Μενγκαγκντέ είναι οι ασκήσεις Lhündrub Tögal και Kadag Trekchö.

Lhündrub Tögal

Αυτή αντιστοιχεί στην «Άμεση Διάβαση» (της Αυθόρμητης Παρουσίας) ή «Άμεση Μέθοδο". Η άσκηση του Trekchö είναι η βάση για την άσκηση του Tögal.

Το Tögal είναι η πρακτική των Έξι Λαμπτήρων, που αποτελούν τα προκαταρκτικά και την κύρια άσκηση. Τα προκαταρκτικά αποτελούν το διαχωρισμού της σαμσάρα και της νιρβάνα, ενώ ο όρος "λαμπτήρας" εδώ σημαίνει κάτι που διαλύει το σκοτάδι και αναφέρεται στη διαφωτιστική ιδιότητα της Βασικής Φύσης του Πνεύματος ενός ατόμου. Οι βασικές αρχές του Tögal είναι, τόσο στη θεωρία όσο και στην άσκηση, εσωτερικές και δύσκολα μπορούν να βρεθούν έξω από τις προφορικές παραδόσεις του Θιβετιανού Βουδισμού. Υπάρχουν κάποιες θεωρητικές αναλογίες μεταξύ του Tögal και των διάφορων θεωριών της σύγχρονης επιστήμης και σε μικρότερη έκταση της δυτικής φιλοσοφίας. Ένα εσωτερικό κείμενο πάνω στο Tögal που διατίθεται σε αγγλική μετάφραση είναι το TheSun's Life-Giving Force, που είναι γνωστό επίσης σαν Ο Κύκλος του Ηλίου, του Θιβετιανού δασκάλου του 17ου αιώνα Tsele NatsokRangdröl. Η μετάφραση βρίσκεται στο έργο του Guenther«Meditation Differently».

Kadag Trekchö

Το Trekchö σημαίνει "μέσω αποκοπής". Το Θιβετανικό Kadag μπορεί να αποδοθεί σαν «αγνότητα» και ιδιαίτερα σαν (διάβαση στην) «αρχέγονη αγνότητα». Το Trekchö είναι το πλήρες κομμάτιασμα των πνευματικών συσκοτίσεων, σα να τις τεμαχίζεις μ’ ένα μαχαίρι. Ηπροηγούμενη σκέψη έχει σταματήσει, η μελλοντική δεν έχει εμφανιστεί ακόμα και το μαχαίρι κόβει μέσω αυτού του ρεύματος της παρούσας σκέψης. Δεν κρατά όμως κανείς ούτε τη λαβή του μαχαιριού. Αφήνει το μαχαίρι να προχωρήσει και υπάρχει έτσι ένα χάσμα. Όταν κόβετε ξανά και ξανά με αυτό τον τρόπο, η σειρά της σκέψης κομματιάζεται. Εάν κόψτε ένα κομποσχοίνι σε αρκετά μέρη, κάποια στιγμή αυτό δε θα λειτουργεί πια

Η σχοινί της σκέψης και το ρεύμα της παρούσας σκέψης στην προαναφερθείσα αναφορά είναι συγγενή με το θόρυβο ή τις νοητικές συσκοτίσεις που ενυπάρχουν μέσα στο ρεύμα του νου. Το πλήρες κόψιμο εδώ είναι η επανεδραίωση της αρχέγονης κατάστασης της φύσης του Νου, της ουσίας της Βουδικής Φύσης που είναι συγγενής με το Νταρμακάγια.

Το Trekchö δείχνει ότι το κάθε τι είναι θεμελιακά χωρίς ουσία (Κενότητα). Χωρίς καμιά άσκηση γιόγκα συνειδητοποιεί κάποιος τη

Μεγάλη Απελευθέρωση στην αυτοεκδήλωσή της. Στη συνέχεια, μετά τη θεμελίωση του Trekchöd, ασκείται στα έξη είδη φωτός του Tögal που παράγουν την πλήρη φώτιση.

Το Trekchöd έχει μια ειδική προκαταρκτική άσκηση που μπορεί να αποδοθεί σαν η «διαφοροποίηση της σαμσάρα και της νιρβάνα.»

Οι Τέσσερες Διαιρέσεις του Μενγκαγντέ.Το ίδιο το Μενγαγκντέ λέγεται μερικές φορές ότι έχει διαιρεθεί από τον Σρι Σίνγκα σε τέσσερες κατηγορίες που ονομάζονται οι Τέσσερες Κύκλοι του Νίνγκτιγκ. Αυτοί είναι:

Ο Εξωτερικός ΚύκλοςΟ Εσωτερικός ΚύκλοςΟ Μυστικός ΚύκλοςΟ Εσώτατος Ανυπέρβλητος Κύκλος

Παραλλαγές του ονόματος του τέταρτου τμήματος περιλαμβάνουν την Ουσία της Μυστικής Καρδιάς, το πιο Μυστικό Ανυπέρβλητο Νίνγκτιγκ, τον Εσώτατο Ανυπέρβλητο Κύκλο του Νίνγκτιγκ, την πιο Μυστική και Ανυπέρβλητη Μεγάλη Τελειότητα, την πιο Μυστική Ουσία της Καρδιάς και τον πιο Μυστικό Ανυπέρβλητο Κύκλο.

Αυτό το τέταρτο τμήμα του Μενγκαγντέ λέγεται ότι περιέχει 17 κύριες τάντρες, αν και αυτές είναι 18, όταν προστεθεί η NgagsungTromay Tantra (που εστιάζεται στις τελετουργίες προστασίας της (Προστάτιδας του Τζογκσέν) Εκατζάτη και 19 άμα συμπεριληφθεί η Longsel Barwey Τάντρα (η Τάντρα του Ακτινοβόλου Διαστήματος της Φωτεινότητας):

1. Η Αυτοϋπάρχουσα Τελειότητα (rdzogs pa rang byung)2. Χωρίς Γράμματα (yi ge med pa)3. Η Αυτοεμφανιζόμενη Αρχέγονη Επίγνωση (rig pa rang shar)4. Η Αυτο-απελευθερούμενη Αρχέγονη Επίγνωση (rig pa ranggrol)5. Συσσωρευμένα Πετράδια (rin po che spung ba)6. Λάμποντα Υπολείμματα του Φωτισμένου Σώματος (sku gdung'bar ba)7. Αντήχηση του Ήχου (sgra thal 'gyur)8. Η Μεγάλη Ευοίωνη Ομορφιά (bkra shis mdzes ldan)9. Ο καθρέπτης της Κρδιάς του Βατζρασάττβα (rdo rje sems dpa' snying gi me long)10. Ο καθρέφτης του Νου του Σαμανταμπάντρα (kun tu bzang pothugs kyi me long)11. Άμεση Εισαγωγή (ngo sprod spras pa)12. Το Περιδέραιο των Πολύτιμων Μαργαριταριών (mu tig rin poche'i phreng ba)

13. Η Εξαπλή Έκταση του Σαμανταμπάντρα (kun tu bzang poklong drug)14. Ο Απαστράπτων Λαμπτήρας (sgron ma 'bar ba)15. Η Ένωση του Ήλιου και της Σελήνης (nyi zla kha sbyor)16. Η Τέλεια εκφραστική Δύναμη του Λιονταριού (seng ge rtsalrdzogs)17. Παράταξη Πετραδιών (nor bu phra bkod)

Μερικοί διδάσκαλοι θεωρούν το Τζογκσέν σα μια πλήρη διδασκαλία από μόνη του, ανεξάρτητη από το Βουδισμό ή το Μπον (την αυτόχθονη, σαμανιστική, προβουδιστική θρησκεία του Θιβέτ, η οποία έχει αναπτύξει επίσης το δικό της Τζογκσέν που εξασκείται μέχρι σήμερα) .

Οι διδασκαλίες του Τζογκσέν εστιάζονται σε τρεις όρους: Την Θεώρηση , το Διαλογισμό και την Δράση. Το να δούμε απευθείας την απόλυτη κατάσταση του νου μας αποτελεί τη Θεώρηση. Ο τρόπος σταθεροποίησης αυτής της Θεώρησης και το να την κάνειςμια αδιάσπαστη εμπειρία αποτελεί το Διαλογισμό. Τέλος η ολοκλήρωση αυτής της Θεώρησης με την καθημερινή μας ζωή αποτελεί τη Δράση.

Το Τζογκσέν περιλαμβάνει μια αίσθηση της Πραγματικότητας σαν μια απεριόριστη πληρότητα, μια πολλαπλότητα με μια μοναδική "γεύση", που είναι μια άπειρη πληρότητα, ανεξάρτητη, διαρκή, αμετάβλητη, μη προερχόμενη από αιτίες και αποτελέσματα, μακάρια και η βάση πολλών «ανώτερων» ιδιοτήτων. Αποτελεί ταυτόχρονα τη «Βάση, το Δρόμο και τον Καρπό"

Ένα άτομο εισέρχεται στη δυαδικότητα αναπτύσσοντας ένα υποκειμενικό εγώ ή εαυτό, που βιώνει έναν εξωτερικό κόσμο διαφορετικό του εαυτού του, τον οποίο προσπαθεί συνεχώς να διαχειριστεί και να πάρει ικανοποίηση και ασφάλεια. Όλα όμως τα εξωτερικά φαινόμενα είναι παροδικά και ποτέ δεν μπορεί να πάρει την ικανοποίηση και ασφάλεια που επιθυμεί. Επιπλέον η πραγματική αιτία του πόνου και της δυσαρέσκειάς του είναι το βασικό αίσθημα της ανολοκλήρωσης που είναι η αναπόφευκτη συνέπεια του να βρίσκεται κάποιος στην κατάσταση του δυαδισμού.

Ο πόνος είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο που όλοι γνωρίζουμε και θέλουμε να τον αποφύγουμε, γι’ αυτό και ο Βούδας άρχισε τη διδασκαλία του μιλώντας για τις περίφημες «Τέσσερες Ευγενικές Αλήθειες». Η Πρώτη Αλήθεια επιστεί την προσοχή μας στο γεγονός ότι υποφέρουμε, υποδεικνύοντας τη βασική δυσαρέσκεια που ενυπάρχει στην κατάστασή μας. Η Δεύτερη Αλήθεια εξηγεί την αιτία της δυσαρέσκειας που είναι η δυαδικότητα που βιώνουμε σαν αποτέλεσμα της προσκόλλησής μας στα φαινόμενα και στις επιθυμίες μας που ουσιαστικοποιούν την ύπαρξη μιας εγωικής οντότητας ξέχωρης από την ολοκληρωμένη οντότητα του σύμπαντος. Η Τρίτη Αλήθεια διδάσκει τη δυνατότητα κατάπαυσης του πόνου με την επιστροφή μας στην εμπειρία της ολόκληρωσης, στο ξεπέρασμα του δυαδισμού. Η Τετάρτη τέλος Αλήθεια εξηγεί πως υπάρχει ένας δρόμος προς την κατάπαυση του πόνου, που είναι ο Δρόμος που δίδαξε ο Βούδας.

Όλες οι διάφορες παραδόσεις συμφωνούν για την ύπαρξη αυτού του βασικού προβλήματος του πόνου, αλλά έχουν διαφορετικές μεθόδους αντιμετώπισής του για να φέρουν το άτομο στην εμπειρία της αρχέγονης ενότητάς του.

Η παράδοση της Χιναγιάνα (Μικρού «Οχήματος») ακολουθεί την Ατραπό της Απάρνησης που δίδαξε ο Βούδας στην ανθρώπινή του μορφή και γράφτηκε αργότερα στις Σούτρες. Εδώ το εγώ θεωρείται σαν ένα δηλητηριώδες δένδρο και η εφαρμοζόμενη μέθοδος είναι κόψιμο των ριζών του μία - μία. Πρέπει να ξεπεράσει κάποιος όλες τις συνήθειες και τάσεις που θεωρούνται αρνητικές κι εμπόδια για την Απελευθέρωση. Υπάρχουν έτσι εδώ πολλοί κανόνες ρύθμισης της συμπεριφοράς, οι οποίοι διέπονται από αντίστοιχους όρκους. Το ιδανικό εδώ είναι εκείνου του μοναχού που δίνει το μέγιστο αριθμό όρκων. Σε κάθε όμως περίπτωση, είτε σα μοναχός είτε σαν ένας συνηθισμένος ασκητής ο συνήθης τρόπος ύπαρξης θεωρείται ακάθαρτος και πρέπει κάποιος να τον απαρνηθεί, ώστε με την ανάπτυξη διαφόρων καταστάσεων διαλογισμού κάποιος να καθαρθεί και να προχωρήσει πέρα από τις αιτίες του πόνου - να γίνει ένας «Αρχάτ» που δεν ξαναεπιστρέφει πια στο κύκλο των γεννήσεων και θανάτων, στην εξαρτημένη ύπαρξη ή σαμσάρα.

Από την άποψη της Μαχαγιάνα, του «Μεγάλου Οχήματος», το να αναζητά κάποιος μ’ αυτό τον τρόπο τη δικιά του μόνο σωτηρία, ενώ οι άλλοι πίσω του θα συνεχίζουν να υποφέρουν, δεν μπορεί να θεωρηθεί κάτι ιδανικό. Στο Βουδισμό της Μαχαγιάνα πρέπει κάποιος νε εργάζεται για ένα ευρύτερο καλό, ευχόμενος την απελευθέρωση όλων των άλλων, πριν τη δική του ατομική απελευθέρωση, και να επιστρέφει έτσι συνεχώς στον κύκλο του πόνου για να βοηθά τους άλλους να προχωρήσουν πέρα από αυτόν. Κάποιος που ασκείται με αυτόν τον τρόπο λέγεται Μποδισάτβα. Η Χιανγιάνα, το «Κατώτερο

Όχημα» και η Μαχαγιάνα το «Μεγάλο Όχημα» είναι και οι δυο τμήματα της Ατραπού της Απάρνησης, αλλά οι χαρακτηριστικές μέθοδοί τους είναι διαφορετικές. Για να κόψεις μία - μία τις ρίζες ενός δέντρου, χρειάζεσαι πολύ χρόνο, γι’ αυτό η Μαχαγιάνα κοιτάζει να κόψει την κύρια ρίζα και ν’ αφήσει μετά τις υπόλοιπες να μαραθούν από μόνες τους. Εργάζεται επίσης για τη συνειδητοποίηση της ουσιαστικής κενότητας όλων των φαινομένων, μαζί και του εγώ, που είναι επίσης ο σκοπός της Χιναγιάνα.

Στη Μαχαγιάνα η πρόθεση κάποιου πίσω από τις πράξεις του θεωρείται το ίδιο σημαντική όσο και οι ίδιες οι πράξεις του, που είναι μια διαφορετική μέθοδος από το να ελέγχεις όλες τις πράξεις σου με όρκους, όπως κάνει ένας ασκητής της Χιναγιάνα.

Ο Βουδισμός του Ζεν είναι μια ατραπός της Μαχαγιάνα κι επειδή συχνά λέγεται πως είναι μια «μη-σταδιακή» μέθοδος, οι άνθρωποι νομίζουν ότι πρέπει να είναι το ίδιο με το Τζογκσέν, που είναι επίσης μη-σταδιακό. Οι μέθοδοί τους όμως και οι πραγματώσεις τους είναι πολύ διαφορετικές.

Αμφότερα τα πεδία της Ατραπού της Απάρνησης, η Χιανγιάνα και η Μαχαγιάνα, μπορούμε να πούμε πως εργάζονται στο επίπεδο του Σώματος.

Η τάντρα από την άλλη μεριά εργάζεταις το επίπεδο του «Λόγου» ή Ενέργειας. Η ενέργεια είναι προφανώς λιγότερο χειροπιαστή από το σώμα και λιγότερο εύκολη να την αντιληφθεί κάποιος. Είναι δυσκολότερο να καταλάβεις τι είναι αυτή και πώς λειτουργεί από το να καταλάβεις το απλό γεργονός του πόνου. Χρειάζεσαι επομένως μια μεγαλύτερη ικανότητα για να ασκηθείς στην τάντρα. Αν και ο όρος τάντρα έχει καταλήξει να σημαίνει ένα είδος κειμένου που περιέχει μια ταντρική διδασκαλία, η πραγματική σημασία της λέξης είναι «συνέχιση», με την έννοια ότι παρόλο που όλα τα φαινόμενα είναι κενά, εντούτοις αυτά συνεχίζουν να εκδηλώνονται. Όλες οι ταντρικές μέθοδοι εργάζονται με αυτή τη συνέχιση, λαμβάνοντας σα βασική τους υπόθεση την κενότητα των φαινομένων.

Από τη άποψη των Σούτρας, η σχετική διάσταση είναι ένα εμπόδιο που πρέπει κάποιος να απαρνηθεί για να πραγματοποιήσει το απόλυτο επίπεδο της κενότητας. Η τάντρα όμως χρησιμοποιεί το σχετικό επίπεδο σαν ένα καύσιμο για την πρόοδο στο μονοπάτι που οδηγεί πέρα απ’ αυτό και η συμπεριφορά της έτσι προς τα πάθη, τα οποία αποκηρύσσονται στο επίπεδο των Σούτρας, εκφράζεται με το ταντρικό ρητό «όταν υπάρχουν περισσότερα ξύλα (πάθη), υπάρχει περισσότερη φωτιά (πραγμάτωση)- χρησιμοποιώντας έτσι τα πάθη σαν ένα εφαλτήριο για τη φώτιση!

Υπάρχουν εσωτερικές κι εξωτερικές τάντρες, που ονομάζονται επίσης ανώτερες και κατώτερες. Αμφότερα αυτά τα επίπεδα χρησιμοποιούν σαν κύρια μέθοδο τον οραματισμό, αλλά οι εξωτερικές τάντρες αρχίζουν να εργάζονται στο πεδίο της εξωτερικής συμπεριφοράς του ασκητή για να προκαλέσουν μια κάθαρση της σκέψης και της πράξης του και να τον προετοιμάσουν για τη λήψη της σοφίας. Οι εξωτερικές έτσι τάντρες αρχίζουν με τη λεγόμενη Ατραπό της Κάθαρσης, που αποτελεί το πρώτο στάδιο της Βατζραγιάνα ή «Διαμαντένιου Οχήματος» του Θιβετανικού Βουδισμού.

Το δεύτερο στάδιο της Βατζραγιάνα είναι η Ατραπός τουΜετασχηματισμού, η οποία αρχίζει με το τρίτο και τελευταίο επίπεδο των εξωτερικών τάντρας. Αυτές οι εσωτερικές τάντρες εργάζονται για μια ακόμη φορά πάνω στη βασική υπόθεση της κενότητας όλων των φαινομένων, αλλά χρησιμοποιούν κυρίως εσωτερική γιόγκα, δουλεύοντας πάνω στο σύστημα της λεπτής ενέργειας του σώματος για να προκαλέσουν ένα μετασχηματισμό ολόκληρης της διάστασης του ασκητή στη διάσταση του πραγματομένου όντος που αυτός οραματίζεται στην άσκησή του (γιντάμ). Αυτές οι μέθοδοι διδάχθηκαν από το Βούδα σε ένα «σώμα εκδήλωσης» (Σαμπογκακάγια ή «διάσταση της ενέργειας») παρά στο φυσικό του σώμα, καθώς επίσης από άλλες εκδηλώσεις του Σαμπογκακάγια.

Η μετάδοση της τάντρα λαμβάνεται αρχικά μέσω μιας εκδήλωσης του Σαμπογκακάγια που εμφανίζεται σ’ ένα διδάσκαλο, ο οποίος έχει αρκετά καθαρή όραση για να αντιληφθεί αυτή τη διάσταση. Η ίδια μέθοδος της εκδήλωσης χρησιμοποιείται στην άσκηση της τάντρα. Όταν μυηθεί κάποιος στην άσκηση από το δάσκαλό του, ακολουθεί, μέσω οραματισμού κι επανολοκλήρωσης της ενέργειας, το παράδειγμα της αρχικής μετάδοσης κι εκδηλώνεται σαν τη θεότητα, εισερχόμενος στην καθαρή διάασταση της μαντάλα. Με αυτό τον τρόπο πραγματοποιεί ο ίδιος το Σαμπογκακάγια, ξεπερνώντας τον κόσμο των χονδροειδών στοιχείων, τα οποία μετασχηματίζονται στις ουσίες τους.

Όταν κάποιος πεθαίνει εισέρχεται στη διάσταση του φωτός και του χρώματος που είναι η ουσία των Στοιχείων και σε αυτή την εξαγνισμένη κατάσταση ύπαρξης, παρότι δεν είναι δραστικός με την ατομική έννοια, παραμένει συνεχώς ικανός να οφελεί τα άλλα όντα. Λέγεται ότι ο εξαγνισμένος ταντρικός ασκητής είναι σαν ένα μωρό αετό που είναι έτοιμο να πετάξει αμέσως μόλις βγει από το αυγό: αμέσως μόλις πεθάνει, εκείνη την ίδια τη στιγμή, χωρίς να εισέλθει στο Μπάρντο (την ενδιάμεση κατάσταση πριν την επαναγέννηση), εκδηλώνεται σαν η θεότητα (γιντάμ) της οποίας την άσκηση έχει ολοκληρώσει στη ζωή του. Αυτή η πραγμάτωση είναι σαφώς διαφορετική από το απλό σταμάτημα του κύκλου της γέννησης και του θανάτου που αποσκοπείται στις Σουτρικές ασκήσεις.

Για να αναπτύξει πάντως κάποιος αρκετή κυριαρχία της λεπτής τουενέργειας και αρκετή ικανότητα συγκέντρωσης για να ολοκληρώσει αυτή την πορεία μετασχηματισμού, απαιτούνται πολλά χρόνια μοναχικής απομόνωσης και είναι πολύ δύσκολο να το επιτύχει στην καθημερινή του ζωή, παρότι αυτή είναι μια ταχύτερη μέθδος από τις μεθόδους της Ατραπού της Απάρνησης, οι οποίες χρειάζονται πολλές ζωές για να ολοκληρωθούν.

Το Τζογκσέν όμως δεν είναι ούτε Σούτρα, ούτε Τάντρα. Η βάση για τη μετάδοση του Τζογκσέν είναι η εισαγωγή και όχι όχι η εκδήλωση όπως στην τάντρα. Οι βασικές ασκήσεις του δουλεύουν κατευθείαν στο επίπεδο του Νου για να φέρουν το άτομο στην αρχέγονη κατάσταση, η οποία εισάγεται κατευθείαν από τον διδάσκαλο, στην οποία αυτή κατάσταση συνεχίζει ο μαθητής μέχρι την ολική πραγμάτωση της Μεγάλης Μεταφοράς ή του Σώματος του Φωτός. Αυτές πάλι οι πραγματώσεις είναι διαφορετικές από τις πραγματώσεις που επιτυγχάνονται με τις ασκήσεις της Σούτρα και της Τάντρα.

Παρόλο που το Τζογκσέν είναι μια διδασκαλία που εργάζεται κυρίως στο επίπεδο του Πνεύματος, υπάρχουν εντούτοις στις διδασκαλίες του ασκήσεις του Λόγου (Ενέργειας) και του Σώματος. Αυτές όμως είναι δευτερεύουσες στη βασική του άσκηση του μη δυαδικού στοχασμού και χρησιμοποιούνται για να φέρουν τον ασκητή σε αυτή την κατάσταση. Μόνον αυτός ο μη δυαδικός στοχασμός μπορεί να ονομαστεί αληθινά Τζογκσέν, αλλά ένας ασκητής μπορεί να χρησιμοποιήσει ασκήσεις από οποιαδήποτε από τα επίπεδα της σούτρα και της τάντρα, εάν αυτές βρεθούν απαραίτητες για την απομάκρυνση των εμποδίων που μπλοκάρουν την κατάσταση του στοχασμού. Η ιδιαίτερη μέθοδος του Τζογκσέν είναι η Ατραπός της Αυτοτελείωσης ή Αυτο-απελευθέρωσης και για να την εφαρμόσει κάποιος δε χρειάζεται να αρνηθεί τίποτα, ούτε να εξαγνίσει ή να μετασχηματίσει τίποτα. Οτιδήποτε εμφανίζεται σαν η καρμική του όραση χρησιμοποιείται σαν ο Δρόμος προς τη Φώτιση.

Ο όρος αυτο-απελευθέρωση πάντως, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, δε θα πρέπει να ληφθεί ότι εννοεί ότι υπάρχει κάποιος «εαυτός» ή «εγώ» που πρόκειται να απελευθερωθεί. Στο επίπεδο του Τζογκσέν όλα τα φαινόμενα θεωρούνται κενά και χωρίς καμιά μόνιμη ουσία ή εαυτό. «Αυτό-απελευθέρωση» με την έννοια του Τζογκσέν σημαίνει ότι οτιδήποτε εκδηλώνεται στο πεδίο εμπειρίας του ασκητή αφήνεται να εμφανσιτεί όπως ακριβώς είναι, χωρίς αυτός να το κρίνει σαν καλό ή κακό, όμορφο ή άσχημο. Και αυτή την ίδια τη στιγμή, εάν δεν υπάρχει προσκόλληση, ή ακόμα θέληση, οτιδήποτε είναι αυτό που εμφανίζεται, είτε σα σκέψη, είτε σαν ένα φαινομενικά εξωτερικό γεγονός, αυτομάτως απελευθερώνεται από μόνο του. Όταν ασκείται κάποιος με αυτόν τον τρόπο, ποτέ οι σπόροι του δηλητηριώδους

δένδρου της δυαδικής όρασης δε θα βρουν ούτε καν μια ευκαιρία για να φυτρώσουν, πόσο μάλλον για να βγάλουν ρίζες και να αναπτυχθούν.

Έτσι ο ασκητής ζει κανονικά τη ζωή του με το συνηθισμένο τρόπο, χωρίς να χρειάζεται άλλους κανόνες εκτός από τη δική του εγρήγορση, αλλά παραμένοντας πάντα στην κατάσταση της αρχέγονης ενότητας, ολοκληρώνοντας την κατάστασή του με οτιδήποτε εμφανίζεται σαν μέρος της εμπειρίας του και χωρίς να υπάρχει απολύτως τίποτα που να δείχνει εξωτερικά ότι αυτός ασκείται. Αυτό εννοείται με την αυτο-απελευθέρωση, αυτό εννοείται με το όνομα Τζογκσέν ή «Μεγάλη Τελειότητα» και αυτό εννοείται με το μη δυαδικό στοχασμό ή απλά στοχασμό.

Το Τζογκσέν διαφέρει από τις σταδιακές ατραπούς, διότι ο δάσκαλος εισάγει άμεσα το μαθητή στη «Μεγάλη Τελειότητα» που είναι η «Καρδιά» όλων των Ατραπών. Ο λόγος που υπάρχουν τόσες πολλές ατραποί είναι ότι με αυτόν τον τρόπο υπάρχει μια διδασκαλία που ταιριάζει στην ικανότητα του κάθε ατόμου. Έτσι σε κάποιον που ταιριάζει καλύτερα η διδασκαλία της Σούτρας, θα λεχθεί ότι αυτή είναι η «ανώτερη» διδασκαλία, διότι αυτή ακριβώς θα δουλέψει καλύτερα με αυτόν. Οποιαδήποτε έτσι χρήση των λέξεων «ανώτερος» ή «υψηλότερος» σε σχέση με τις διδιασκαλίες του Τζογκσέν θα πρέπει να διαβάζεται υπό το πρίσμα αυτής τηςσημαντικής άποψης.

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΩΝ ΑΤΡΑΠΩΝ, ΤΩΝ ΣΟΥΤΡΑΣ ΤΩΝ ΤΑΝΤΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΖΟΓΚΣΕΝ

1. ΣΟΥΤΡΑ: Η ΑΤΡΑΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΡΝΗΣΗΣ

Η Χιναγιάνα και η Μαχαγιάνα εργάζονται για την εμπειρία της Σουνιάτα ή Κενότητας, η οποία είναι η βασική προϋπόθεση και αφετηρία της Τάντρα. Οι σταδιακές ατραποί επιμένουν ότι πρέπει κάποιος να εργαστεί σιγά-σιγά προς τα πάνω. Το Τζογκσέν όμως αρχίζει αμέσως με την ανώτερη διδασκαλία.

2. ΤΑΝΤΡΑ : Η ΑΤΡΑΠΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ

Τα διάφορα επίπεδα της Τάντρα είναι οι ασκήσεις της Βατζραγιάνα («Διαμαντένιου Οχήματος») του Θιβετανικού Βουδισμού και αυτά εργάζονται με την υπόθεση της Σουνιάτα ή Κενότητας όλων των φαινομένων, χρησιμοποιώντας οραματισμό. Ο οραματισμός αυτός χρησιμοποιείται διαφορετικά σε κάθε επίπεδο με σκοπό την επανολοκλήρωση της ενέργειας του ατόμου με την ενέργεια του σύμπαντος.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ Η ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΤΑΝΤΡΕΣ

Η Ανουταρατάντρα (Υπέρτατη Τάντρα) διαιρείται στη Σχολή των Νίνγκμαπα σε τρία επίπεδα:

(Ι) Άτι Γιόγκα ή Αρχέγονη Γιόγκα

Η Άτι Γιόγκα και η Άνου Γιόγκα υπάρχουν μόνο στη σχολή των Νίνγκμαπα. Η Άτι Γιόγκα είναι το τελικό στάδιο της Άνου Γιόγκα, το αποκορύφωμα της σταδιακής ατραπού, όπως φαίνεται σε αυτή τη σχολή. Η Άτι Γιόγκα ονομάζεται επίσης Τζογκσέν, και πράγματι η κατάσταση που φθάνεται με αυτήν είναι αυθεντικά ίδια με την κατάσταση του Τζογκσέν. Φθάνεται όμως μέσω της Ατραπού του Μετασχηματισμού, στο τέλος των εννέα σταδίων της σταδιακής ατραπού, ενώ το ίδιο το Τζογκσέν είναι μη σταδιακό και δίνεται σε αυτό η Άμεση Εισαγωγή.

ΙΙ Άνου Γιόγκα (Πλήρης Γιόγκα)

Αυτή οδηγεί στη σχολή Νίνγκμα στην Άτι Γιόγκα. Η Άνου Γιόγκα χρησιμοποιεί μία μέθοδο οραματισμού που υπάρχει μόνον σε αυτήν. Ο οραματισμός εκδηλώνεται στιγμιαία και δε κτίζεται ως συνήθως σταδιακά λεπτομέρεια προς λεπτομέρεια. Ο ασκητής οραματίζεται ότι είναι η θεότητα και η αίσθηση αυτή θεωρείται πιο σημαντική από τις λεπτομέρειες.

ΙΙΙ Μάχα Γιόγκα (Μεγάλη Γιόγκα)

Ενώ το αποκορύφωμα της Ατραπού Μετασχηματισμού στη σχολή Νίνγκμα είναι η Άτι Γιόγκα, στις τρεις άλλες σχολές του Θιβετανικού Βουδισμού είναι η άσκηση της Μάχα Γιόγκα, η οποία περιλαμβάνει βαθμιαίο λεπτομερή οραματισμό και οδηγεί στην κατάσταση του Μαχαμούντρα (Μεγάλη Σφραγίδα ή Χειρονομία). Αυτή η κατάσταση δεν είναι πάλι διαφορετική από την κατάσταση του Τζογκσέν ή της Άτι Γιόγκα, αν και η μέθοδος για να φτάσεις σε αυτήν είναι διαφορετική.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ Η ΚΑΤΩΤΕΡΕΣ ΤΑΝΤΡΕΣ (ΓΙΟΓΚΑΤΑΝΤΡΑ)

Αυτό είναι το πρώτο επίπεδο της Ατραπού του Μετασχηματισμού. Εδώ οραματίζεται κάποιος τον εαυτό του σαν την «θεότητα» και αρχίζει να εργάζεται με εσωτερική γιόγκα χρησιμοποιώντας το σώμα της λεπτής ενέργειας, που συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα της Ατραπού Μετασχηματισμού προς τα πάνω.

ΟΥΠΑΓΙΑΤΑΤΑΝΤΡΑ (ΟΥΔΕΤΕΡΗ Η ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΤΑΝΤΡΑ)

Εδώ ο ασκητής οραματίζεται τη «θεότητα» ή το πραγματωμένο όν, σαν έξω από αυτόν, αν και ίση με αυτόν, και εργάζεται με κάποια εσωτερική γιόγκα καθώς και με εξωτερικές πράξεις.

ΚΡΙΓΙΑΤΑΝΤΡΑ (Η ΤΑΝΤΡΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ)

Αυτή είναι το επίπεδο της Ατραπού της Κάθαρσης κι εδώ ο ασκητής οραματίζεται τη θεότητα σαν έξω απ’ αυτόν και ανώτερή του. Ο ίδιος εργάζεται με εξωτερικές πράξεις για να καθαρίσει τον εαυτό του ώστε να μπορέσει να δεχθεί σοφία από το πραγματωμένο ον και προετοιμάζεται για εργασία με τις ανώτερες τάντρες.

ΤΖΟΓΚΣΕΝ

Όχι Σούτρα, όχι Τάντρα. Το Τζογκσέν δε βλέπει τον εαυτό του σαν το υψηλότερο σημείο μιας οποιασδήποτε ιεραρχίας επιπέδων και είναι από μόνο του μη μη σταδιακή («κβαντική» θα λέγαμε) ατραπός. Είναι η Ατραπός της Αυτο-Απελευθέρωσης και όχι η Ατραπός του Μετασχηματισμού κι έτσι δε χρησιμοποιεί τον οραματισμό σαν κύρια άσκηση. Βρίσκεται πέρα από κάθε όριο και μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ασκήσεις οποιουδήποτε άλλου επιπέδου σα δευτρεύουσες ασκήσεις για την επίτευξη του σκοπού του. Η κύρια άσκηση του Τζογκσέν είναι η άμεση είσοδος στο μη δυαδικό στοχασμό και η παραμονή σε αυτόν, συνεχίζοντας την εμβάθυνσή του μέχρι ο ασκητής να φτάσει στην Πλήρη Πραγμάτωση.

«ΣΟΥΝΙΑΤΑ» Ή ΚΕΝΟΤΗΤΑ

Η «Σουνιάτα ή «Κενότητα» στο Βουδισμό σημαίνει την παροδική φύση όλων των μορφών και των φαινομένων και την ανυπαρξία επομένως οποιασδήποτε ουσιαστικότητας, «εαυτού» ή μόνιμης ταυτότητας σε αυτά. Η θεωρία αυτή συνδέται επίσης με τη θεωρία της Πρατιτιασαμουτπάντα ή «Αλληλεξαρτημένης Προέλευσης, σύμφωνα με την οποία όλα τα φαινόμενα είναι αλληλεξαρτημένα, συνδεόμενα με χιλιάδες αιτιατές σχέσης μεταξύ τους, έτσι ώστε κανένα να μην μπορεί να θεωρηθεί σαν καθεαυτό, αυτάρκες και ανεξάρτητο. Δεν υπάρχει καμία πρώτη ή έσχατη αιτία για οποιαδήποτε εμφάνιση. Αντίθετα, όλα τα πράγματα εξαρτώνται από αναρίθμητες αιτίες και οι συνθήκες εξαρτώνται οι ίδιες από αναρίθμητες άλλες αιτίες και συνθήκες.

Γενικά θεωρείται ότι οποιοδήποτε φαινόμενο δεν μπορεί να υπάρχει από μόνο του και αφ’ εαυτού, αλλά οφείλει την ύπαρξή του σε ένα πλήθος άλλων φαινομένων με τα οποία αυτό συνδέται αιτιατά με ένα πλέγμα λεπτών και πολλές φορές αδιόρατων σχέσεων, δημιουργώντας μαζί τους ένα απίστευτα σύνθετο ιστό αιτιών και αποτελεσμάτων που καλύπτει τόσο τον παρελθόντα και τον παρόντα όσο και τον μελλοντικό χρόνο. Η ιδέα αυτή συμβολίζεται με τον Ιστό του Ίντρα, ένα πολυδιάστατο ιστό πάνω στον οποίο βρίσκεται ένας άπειρος αριθμός δροσοσταλίδων ή πετραδιών στις οποίες αντανακλώνται οι αντανακλάσεις όλων των άλλων δροσοσταλίδων επ’ άπειρον.

Ιδωμένη με έναν άλλο τρόπο, η Αρχή αυτή της Αλληλεξάρτησης ή Συνεξάρτησης υποστηρίζει πως κάθε τι στο σύμπαν εξαρτάται από οποιοδήποτε άλλο πράγμα ή φαινόμενο σε αυτό. Η ύπαρξη ενός ανθρώπινου όντος σε μια δεδομένη στιγμή εξαρτάται από την κατάσταση οτιδήποτε άλλου πράγματος στον κόσμο εκείνη τη στιγμή. Αντίστροφα, η κατάσταση οποιουδήποτε πράγματος στο κόσμο εκείνη τη στιγμή εξαρτάται από την κατάσταση αυτού του ανθρώπινου όντος. Όλα τα πράγματα στο σύμπαν αλληλοσυνδέονται και αλληλεξαρτώνται μέσω αυτού του τεράστιου ιστού αιτιών και αποτελεσμάτων. Ο χαρακτήρας έτσι και η κατάσταση των οντοτήτων σε μια οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή συνδέονται στενά με τον χαρακτήρα και την κατάσταση όλων των άλλων οντοτήτων, τα οποία επιφανειακά και μόνον μπορεί να φαίνονται σαν ασύνδετα ή άσχετα.

Αφού λοιπόν όλα τα πράγματα είναι εξαρτημένα και μεταβατικά, σε μια συνεχή ροή και μεταβολή, αυτά δε μπορούν να διαθέτουν καμιά ουσιαστική, ανεξάρτητη ταυτότητα κι επομένως υπάρχουν μόνον σχετικά, μέσω των αλληλεπιδράσεών τους και δεν είναι, όπως φαίνονται στον κοινό νου, ανεξάρτητα και «αντικειμενικά». Όλα έτσι τα φαινόμενα είναι άνευ ουσίας και ταυτότητας κι έτσι «κενά».

Η αλληλεξάρτηση έτσι των φαινομένων είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να υπονομευθούν οι εσφαλμένες απόψεις για την ενύπαρξη ή έμφυτη ύπαρξη του «εαυτού». Είναι επίσης ένας χρήσιμος τρόπος για να συζητηθούν οι διδασκαλίες της Μαχαγιάνα για το κίνητρο, την ηθική και το έλεος. Η ιδέα της αλληλεξάρτησης και της αντίστοιχης εξ’ αυτής Μαχαγιανικής ηθικής έχει οδηγήσει σε σύγκρισή της πρόσφατα με την περιβαλλοντική ηθική.

Η Θεωρία της «Κενότητας των Φαινομένων» αποτελεί μια θεμελιώδη αρχή της Βουδιστικής φιλοσοφίας που έχει τόσο επιστημολογικές όσο και φαινομενολογικές συνέπειες. Αποτελεί μια μεταφυσική κριτική του φιλοσοφικού ρεαλισμού, του Αβρααμικού μονοθεϊσμού και της Ινδουιστικής ιδέας του άτμαν ή «εαυτού». Επιπλέον η κατανόησή της θεωρείται ότι βοηθά στη μη – προσκόλληση στα πράγματα και τελικά στην απελευθέρωση. Μας θυμίζει σε πολλά την έννοια του κβαντικού κενού (στο οποίο δημιουργούνται ανά πάσα στιγμή εκατομμύρια ζεύγη φασματικών σωματιδίων) της σύγχρονης φυσικής ή αντίστοιχα του Πεδίου Μηδενικού Σημείου.

Η σουνιάτα είναι το κεντρικό θέμα στη Σούτρα της Καρδιάς (μια από τις Σούτρες Τελειότητας της Σοφίας της Μαχαγιάνα) που ψάλλεται συνήθως από τους Βουδιστές της Μαχαγιάνα σε όλο τον κόσμο..

Η Σούτρα της Καρδιάς δηλώνει ότι τα σκάνδας ή «συσσωρεύσεις», που αποτελούν τη διανοητική και φυσική μας ύπαρξη, είναι κενά στη φύση τους ή την ουσία τους, στερούνται δηλαδή οποιασδήποτε τέτοιας φύσης ή ουσίας. Επίσης όμως δηλώνει ότι αυτή η κενότητα είναι το ίδιο με τη μορφή (που υποδηλώνει πληρότητα) - δηλ., ότι αυτή είναι μια κενότητα που δεν είναι διαφορετική από το είδος της πραγματικότητας που αποδίδουμε κανονικά στα φαινόμενα. Δεν είναι μια μηδενιστική κενότητα που υπονομεύει τον κόσμο μας, αλλά μια "θετική" κενότητα που τον καθορίζει:

Άκουσε, Σαριπούτρα, Η Κενότητα είναι Μορφή, η Μορφή είναι Κενότητα, Πέρα από τη Μορφή, δεν υπάρχει Κενότητα, πέρα από την Κενότητα, δεν υπάρχει η μορφήΗ Κενότητα είναι αυτό που είναι η μορφή ,Η Μορφή είναι αυτό που είναι η Κενότητα.Ακριβώς έτσι είναι η αντίληψη, η γνώση,η νοητική κατασκευή και η συνείδηση."

Άκουσε, Σαριπούτρα, όλα τα φιανόμενα της ύπαρξης σημαδεύονται από την Κενότητα: Μη εμφανιζόμενα, μη καταστρεφόμενα,

Μη ακάθαρτα, μη καθαρά, μη ανεπαρκή, μη πλήρη.

Μετά το Βούδα η ιδέα της Σουνιάτα αναπτύχθηκε περαιτέρω από το μεγάλο Βουδιστή φιλόσοφο Ναγκαρζούνα και τη σχολή της Μαντιαμάκα ή Μέσης Οδού, που θεωρείται συνήθως σα μια πρωταρχική σχολή της Μαχαγιάνα.

Σύμφωνα με την φιλοσοφία της Μαντιαμάκα, τα συνηθισμένα όντα αντιλαμβάνονται εσφαλμένα όλα τα αισθανόμενα αντικείμενα. Η εσφαλμένη αυτή εκτίμηση προκαλείται από την ψυχολογική τάση τους να συλλάβουν όλα τα αντικείμενα σαν πραγματικές και ανεξάρτητες οντότητες. Αυτό είναι το ίδιο με το να πούμε ότι τα συνηθισμένα όντα θεωρούν ότι αυτά τα αντικείμενα υπάρχουν έξω από τα ίδια, όπως ακριβώς εμφανίζονται στην αντίληψη. Ένας άλλος τρόπος για να προσεγγίσουμε αυτό είναι να πούμε ότι τα αντικείμενα της αντίληψης θεωρούνται ότι διαθέτουν σβαμπάβα ή έμφυτη ύπαρξη, μια δικιά τους ύπαρξη ή μια δικιά τους ικανότητα, που είναι το ίδιο με το να πούμε ότι αυτά γίνονται αντιληπτά και θεωρούνται ότι υπάρχουν αφ’ εαυτών, έτσι όπως ακριβώς εμφανίζονται. Η Βουδιστική σουνιάτα είναι η ιδέα ότι όλα τα αντικείμενα στερούνται από σβαμπάβα, είναι κενά από οποιαδήποτε «έμφυτη ύπαρξη»

Για τον Ναγκαρζούνα η Σουνιάτα ή Κενότητα είναι μια φυσική συνέπεια της εξαρτημένης προέλευσης. Στην ανάλυσή του, οποιαδήποτε μόνιμη ουσιαστική φύση (δηλ. πληρότητα) θα εμπόδιζε τη διαδικασία της εξαρτημένης προέλευσης και γενικά οποιοδήποτε είδος προέλευσης, διότι τα πράγματα θα υπήρχαν απλώς πάντα και θα συνέχιζαν πάντα να υπάρχουν.

Αυτό βοήθησε τον Ναγκαρζούνα να διατυπώσει ένα τολμηρό επιχείρημα σχετικά με τη σχέση της νιρβάνα (ανεξάρτητης ή «απόλυτης» πραγματικότητας) και της σαμσάρα (εξαρτημένης πραγματικότητας). Εάν όλα τα φαινομενικά γεγονότα (δηλαδή αυτά που αποτελούν τη σαμσάρα) είναι κενά, τότε είναι κενά και από οποιαδήποτε αναγκαστική δυνατότητα να προκαλούν πόνο! Η νιρβάνα δεν είναι τελικά κάτι που προστίθεται στη σαμσάρα, ούτε οποιαδήποτε διαδικασία απομάκρυνσης από αυτήν. Η νιρβάνα είναι η ίδια η σαμσάρα βιούμενη με την κατάληλη κατανόηση της κενότητας όλων των πραγμάτων!

Η θέση ότι τίποτα δε διαθέτει μια έμφυτη και ανεξάρτητη ύπαρξη αποτελεί τη βάση του πιο ρηξικέλευθου δόγματος της σουνιαβάντατο οποίο, χωρίς να αρνείται την αξία, αρνείται οποιαδήποτε ουσία ακόμη και στην εμφάνιση του Βούδα ή στη γραπτή διοαδασκαλία του.

Πρέπει να προσέξουμε να μην κάνουμε το λάθος που κάνουν πολλοί δυτικοί να θεωρήσουν τη Βουδιστική σουνιάτα σα συνώνυμη με το δυτικό φιλοσοφικό «μηδενισμό». Η Κενότητα δεν αποτελεί κανένα Βουδιστικό Απόλυτο. Αυτή χρησιμοποιείται ρητά από τον Ναγκαρζούνα σα μια Μέση Οδός ανάμεσα στον απολυτισμό και στον μηδενισμό κι εδώ ακριβώς βρίσκεται η απελευθερωτική χρησιμοποίησή της. Δεν αναφέρεται σε καμιά παγκόσμια, έσχατη ή απόλυτη φύση της πραγματικότητας. Απεναντίας ο Ναγκαρζούνα επέκρινε αυτούς που βλέπουν τη Σουνιάτα σαν ένα Απόλυτο. Η Σουνιάτα δεν είναι επίσης ταυτόσημη με την «Ανυπαρξία». Δεν αρνείται την ύπαρξη των πραγμάτων, παρά μόνον την ουσιαστική φύση τους ή έμφυτη ταυτότητά τους, οπότε και την αντικειμενική ικανότητά τους να προκαλούν ανησυχία, σύγκρουση καιανταγωνισμό. Η «Κενότητα» σημαίνει απλά ότι όλα τα πράγματα στερούνται μιας έμφυτης πραγματικότητας, αντικειμενικότητας, ουσίας, ταυτότητας και αναφορικότητας. Η έλειψη μιας τέτοιας μόνιμης και στατικής ουσίας δε τα κάνει ανύπαρκτα, αλλά απλά εντελώς σχετικά!

Αν π.χ. παρατηρήσουμε ένα όμορφο λουλούδι και το αναλύσουμε,προσπαθώντας να βρούμε την ουσία του, στο ύστατο επίπεδο ανάλυσή μας θα βρούμε την κενότητα, την ανυπαρξία μιας οποιασδήποτε τέτοιας μόνιμης ουσίας ή ταυτότητας. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να πούμε πως το λουλούδι αυτό δεν υπάρχει, αφού αλληλεπιδρούμε μαζί του κι ευχαριστιόμαστε από τη μορφή, τα χρώματά του και το όμοροφο λεπτό του άρωμα. Σε σχετικό επίπεδο υπάρχει, αφού αλληλπιδρούμε μαζί του και νιώθουμε όλα αυτά τα πράγματα. Σε απόλυτο επίπεδο όμως αυτό είναι κενό, δε διαθέτει καμιά ουσία ή ταυτότητα!

Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο το Δαλάι Λάμα να μας εξηγήσει με τα δικά του λόγια τη Βουδιστική Κενότητα:

Μια από τις πιο σημαντικές φιλοσοφικές απόψεις του Βουδισμού προέρχεται από ό,τι είναι γνωστό σαν η Θεωρία της Κενότητας. Αποτελεί τη βαθιά αναγνώριση ότι υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, μαζί και τον εαυτό μας, και του τρόπου που υπάρχουν πραγματικά τα πράγματα. Στην καθημερινή μας εμπειρία έχουμε την τάση να αναφερόμαστε στον κόσμο και στον εαυτό μας σαν αυτές οι οντότητες να κατείχαν μια εσώκλειστη, ορίσημη, διακεκριμένη και μόνιμη πραγματικότητα. Για παράδειγμα εάν εξετάσουμε την αντίληψή μας για τον εαυτό μας, θα ανακαλύψουμε ότι έχουμε τη τάση να πιστεύουμε στην παρουσία ενός ουσιαστικού πυρήνα στην ύπαρξή μας, ο οποίος χαρακτηρίζει την ατομικότητά μας και την ταυτότητά μας σαν ένα ξεχωριστό εγώ, ανεξάρτητο από τα υλικά και νοητικά στοιχεία που συνιστούν την ύπαρξή μας. Η φιλοσοφία της κενότητας αποκαλύπτει ότι αυτό όχι

μόνον είναι ένα θεμελιώδες σφάλμα, αλλά επίσης η βάση της προσκόλλησής μας και της ανάπτυξης των πολυάριθμων προκαταλήψεών μας. Σύμφωνα με τη Θεωρία της Κενότητας, οποιαδήποτε πίστη σε μια αντικειμενική πραγματικότητα, εδραιωμένημε την υπόθεση της έμφυτης, ανεξάρτητης ύπαρξης, είναι απλά αβάσιμη. Όλα τα πράγματα και τα γεγονότα, «υλικά», νοητικά ή ακόμα αφηρημένες ιδέες όπως ο χρόνος, στερούνται οποιασδήποτε αντικειμενικής και ανεξάρτητης ύπαρξης. Το να κατέχουν έμφυτα μια τέτοια ανεξάρτητη ύπαρξη θα συνεπαγόταν ότι αυτά είναι με κάποιο τρόπο πλήρη καθεαυτά και συνεπώς εντελώς αυτάρκη. Αυτό θα σήμαινε ότι τίποτα δεν έχει την ικανότητα να αλληλεπιδρά με κάτι άλλο ή να εξασκεί επιρροή πάνω σε οποιαδήποτε άλλα φαινόμενα. Γνωρίζουμε όμως ότι υπάρχει αιτία και αποτέλεσμα. Γυρίστε το κλειδί του αυτοκινήτου και η μίζα θα γυρίσει τη μηχανή, θα βγάλουν σπινθήρα τα μπουζί και το καύσιμο θα αρχίσει να καίγεται … Σε ένα εντούτοις σύμπαν με αυτάρκη, εγγενώς υπάρχοντα αντικείμενα, αυτά τα γεγονότα δε θα μπορούσαν να συμβούν! Έτσι η ιδέα της έμφυτης ύπαρξης είναι συμβίβαστη με την αιτιότητα. Αυτό συμβαίνει διότι η αιτιότητα συνεπάγεται την απρόποπτη εξέλιξη και εξάρτηση, ενώ οτιδήποτε υπήρχε έμφυτα θα ήταν αμετάλλακτο και αυτο-έγκλειστο. Στη Θεωρία της Κενότητας επιχειρηματολογείται ότι κάθε τι αποτελείται μόνον από συσχετιζόμενα με εξάρτηση γεγονότα, από συνεχώς αλληλεπιδρώντα φαινόμενα, χωρίς καμιά σταθερή, αμετάβλητη ουσία, τα οποία βρίσκονται τα ίδια σε μια δυναμική και συνεχώς μεταβαλλόμενη σχέση. Έτσι τα πράγματα είναι «κενά» με την έννοια ότι δεν μπορούν να κατέχουν ποτέ καμιά αμετάβλητη ουσία, έμφυτη πραγματικότητα ή απόλυτη ύπαρξη που να επιτρέπει την ανεξαρτησία τους.

Μια δυνατή μεταφορά για την Κενότητα, που χρησιμοποιείται συχνά στη Θιβετανική Τέχνη, είναι ο ουρανός. Όπως ο ουρανός είναι η Κενότητα που προσφέρει σύννεφα στην αντίληψή μας, έτσι και η Κενότητα είναι ο «Χώρος» ή «Διάστημα» στον οποίο εμφανίζονται τα αντικείμενα σε απόκριση προς τις προσκολλήσεις μας και επιθυμίες μας.

Με το χρόνο πάντως έχουν αναπτυχθεί διάφορες φιλοσοφικές σχολές μέσα στο Βουδισμό που προσπαθούν να δώσουν την ακριβή φιλοσοφική σημασία της κενότητας.

Αξίζει να σημειώσουμε πως παρότι η Θεωρία της Αλληλεξαρτημένης Προέλευσης στηρίζεται στην υπόθεση των αιτιατών σχέσεων που συνδέουν όλα τα αντικείμενα μεταξύ τους, στον τεράστιο «Ιστό του Ίντρα», όπου κάθε πετράδι αντανακλά όλα τα υπόλοιπα και αντανακλάται από αυτά, οι αιτίες και τ’ αποτελέσματα συγχέονται μεταξύ τους και τελικά, σύμφωνα με την Μαντιαμάκα η αιτιότητα,

όπως και ύπαρξη, αποτελεί μια σχετική μόνον ή συμβατική αλήθεια. Όπως επιχειρηματολογεί ο Ναγκαρζούνα, μια «αληθινή» αιτιότητα εξαρτάται από την έμφυτη ύπαρξη των στοιχείων της (αιτία -αποτέλεσμα), κάτι που παραβιάζει όμως την αρχή του ανάτμαν(ανυπαρξία ουσιαστικής φύσης σε όλα τα φαινόμενα). Αν όλα τα πράγματα έχουν μία σχετική μόνον ύπαρξη και εμφάνιση, σχετικός πρέπει να είναι και ο νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος μέσω του οποίου αυτά υποτίθεται ότι συνδέονται και αλληλεξαρτώνται. Ο Ναγκαρζούνα απρρίπτει τόσο τη μονιστική όσο και τη δυιστική εξήγηση της αιτιότητας

Αντίστοιχα στη διδασκαλία του Τζογκσέν η αλληλοεξεαρτημένη προέλευση θεωρείται παραισθητική:

Όλες αυτές (οι διαμορφώσεις γεγονότων και σημασιών) εμφανίζονται και εξαφανίζονται σύμφωνα με την εξαρτημένη προέλευση. Αλλά, σαν ένα καμμένο σπόρο, εφόσον ένα ανύπαρκτο (αποτέλεσμα) δεν εμφανίζεται από μια ανύπαρκτη (αιτία), το αίτιο και το αιτιατό δεν υπάρχουν. Αυτό που εμφανίζεται τελικά σαν ένας κόσμος εξωτερικών φαινομένων, είναι το παιχνίδι της ενέργειας των αισθανόμενων όντων. Δεν υπάρχει τίποτα εξωτερικό ή ξεχωριστό από το άτομο. Όλα όσα εκδηλώνονται στο πεδίο εμπειρίας του ατόμου αποτελούν ένα συνεχές. Αυτή είναι η «Μεγάλη Τελειότητα»που αποκαλύπτεται στην άσκηση του Τζογκσέν.

Όπως αποκαλύπτει ο Μποδισάτβα Αβαλοκιτεσβάρα στον Αρχάτ Σαριπούτρα στη «Σούτρα της Καρδιάς», στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα κάρμα και κανένας νόμος αιτίας και αποτελέσματος!

ΣΑΜΣΑΡΑ - ΝΙΡΒΑΝΑ

Η σαμσάρα είναι ο κόσμος της φαινομενικής ύπαρξης, της σύχυσης, της προσκόλλησης, της άγνοιας και του πόνου. Αντίθετα, η νιρβάνααντιπροσωπεύει την κατάσταση της απελευθέρωσης, της φώτισης και της εγρήγορσης, της ηρεμίας και της ευδαιμονίας.

Στις σούτρες η Νιρβάνα ποτέ δεν εννοείται σαν ένα ειδικό μέρος (π.χ. κάτι σαν τον «παράδεισο») αλλά σα μια αντινομία προς τη σαμσάρα, το πολικό της αντίθετο, η γνώση σε αντιπαράθεση με την άγνοια.

Η Σαμσάρα προκαλείται από την επιθυμία-προσκόλληση στα αντικείμενα των αισθήσεων και την άγνοια. Αντιπροσωπεύει τον ακάθαρτο, δυαδικό νου που διαχωρίζει την ύπαρξη σε εαυτό και μη εαυτό και ταυτίζεται με τις προβολές-αντανακλάσεις του. Η εξάλειψη των αιτιών που δημιουργούν τη σαμσάρα επιφέρει τη Φώτιση, τη Γνώση ή Απελευθέρωση της Νιρβάνα, τον τερματισμό της δυαδικότητας, της άγνοιας και της προσκόλλησης.

Σύμφωνα με τη Χιναγιάνα, ο έσχατος σκοπός του ασκητή είναι το τέλος της σαμσαρικής ύπαρξης, του φαύλου αυτού κύκλου των γεννήσεων και των θανάτων (επαναγεννήσεων) μέσω της επίτευξης της Νιρβάνα. Όταν ένα άτομο που έχει πετύχει τη Νιρβάνα πεθάνει, τότε δε θα ξαναγεννηθεί πια (πλήρης και τελειωτικός θάνατος ή παρανιρβάνα) και θα παραμείνει στη μακάρια αυτή μονιστική κατάσταση της φώτισης και πλήρους ευδαιμονίας, η οποία δεν μπορεί να περιγραφεί, αφού βρίσκεται εντελώς έξω από το πεδίο της νοητικής εμπειρίας μας.

Στο Βουδισμό όμως της Μαντιαμάκα, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, η σαμσάρα και η νιρβάνα είναι σχεδόν ταυτόσημες, χωρίς να υπάρχει κανένα μεταφυσικό εμπόδιο ανάμεσά τους. Εάν ήταν εντελώς διαφορετικές, θα ήταν αδύνατη η επίτευξη της μιας μέσω της άλλης. Η διαδικότητά τους έτσι έχει σχέση μόνο στο συμβατικό επίπεδο και δεν αποτελεί μια αντινομία φύσεων ή Σχετικού και Απόλυτου. Ο πόνος δεν είναι μια έμφυτη ιδιότητα του κόσμου των φαινομένων, αλλά του ακάθαρτου νου που αλληλεπιδρά με αυτά. Ο καθαρμένος,μη διαρχικός νους μέσα στον κόσμο της Σαμσάρα βιώνει τη Νιρβάνα! Σαμσάρα και Νιρβάνα είναι απλά οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος και η ενότητά τους και υπέρβασή τους αποτελεί τελικά την ουσιαστική Φώτιση ή Απελευθέρωση

Η Μαχαγιανική (και πολύ περισσότερο η Ταντρική – Τζογκσενική) ταύτιση της Σαμσάρα με τη Νιρβάνα, κατ’ αντιστοιχία με την ταύτιση Κενότητας και Μορφής στη Σούτρα της Καρδιάς, είναι κλονιστική και αδιανόητη για τον ασκητή της Χιναγιάνα, ο οποίος διδάσκεται ότι η Νιρβάνα είναι τόσο μακρινή από την καθημερινή ζωή που είναι σχεδόν ανέφικτη και μπορεί να επιτυχθεί μόνο με πολύ κόπο, όρκους και δεσμεύσεις και στη διάρκεια πολλών ζωών.

Σύμφωνα με τη διαλεκτική, αλλά και με τη κβαντική φυσική, τα φαινομενικώς αντίθετα, δεν είναι αντιτιθέμενα και αμοιβαίως αποκλειόμενα, αλλά συμπληρωματικά (Νόμος της Συμπληρωματικότητας του Νιλς Μπορ). Ο δυιστικός έτσι διαχωρισμός σχετικού και απόλυτου ή ακόμα «κτιστού» και Άκτιστου» κατά την ορθόδοξη θεολογία είναι αντιδιαλεκτικός και δεν μπορεί να πείσει με τίποτα το φιλοσοφικό νου!

Ανάλογα η Θιβετανική Βίβλος των Νεκρών θεωρεί τη Νιρβάνα και τηΣαμσάρα σαν όψεις και εκφράσεις του δυαδικού επιπέδου, που πρέπει ο ασκητής να υπερβεί με την πραγμάτωσή του.

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ (ΝΙΝΓΚΜΑΠΑ)

Μέσω της επίδρασης του Παντμασαμπάβα δημιουργήθηκε η μεγάλη εκείνη συρροή πνευματικών παραδόσεων από την Orgyen, την Ινδία και τις τοπικές πηγές των Μπόνπο, που είναι γνωστή σήμερα σαν οΘιβετανικός Βουδισμός.

Οι πρώτοι μαθητές του Παντμασαμπάβα στο Θιβέτ δε θεωρούσαν τον εαυτό τους μια σχολή ή μια θρησκευτική ομάδα. Ήσαν απλά ασκητές του ταντρικού Βουδισμού και του Τζογκσέν. Όταν όμως έφτασαν αργότερα διαφορετικές παραδόσεις άσκησης που ακολουθούσαν άλλες γραμμές μετάδοσης από Ινδούς ταντρικούς διδασκάλοους και αναπτύχθηκαν σα σχολές, οι αρχικοί οπαδοί του Παντμασαμπάβα έγιναν γνωστοί σαν «Νίνγμαπα» «Οι Αρχαίοι ή η «Αρχαία Σχολή»(Νίνγκμα).

Πρέπει πάντως να προσέξουμε και να μην κάνουμε το λάθος να νομίσουμε ότι οι διδασκαλίες του Τζογκσέν αποτελούν μια σχολή ή μια θρησκευτική ομάδα καθ’ εαυτή ή ότι ανήκουν σε οποαδήποτε ομάδα. Αυτό που εννοείται με το Τζογκσέν είναι πάντα η αρχέγονη κατάσταση και παρόλο που υπάρχει πράγματι μια γενεολογία μετάδοσης αυτής της κατάστασης από δάσκαλο σε μαθητή, μέλη αυτής της γενεολογίας, όλοι εξίσου ασκητές του Τζογκσέν, μπορούσαν και μπορούν να βρεθούν σε όλες τις σχολές του Θιβετανικού βουδισμού ή μεταξύ των ασκητών του Μπον ή ακόμα να μην ανήκουν σε καμιά σχολή ή ομάδα.

Οι Νίνγκμαπα, οι «Αρχαίοι» είναι η αρχαιότερη των τεσσάρων σχολών του Θιβετανικού Βουδισμού που απορρόφησαν πολύ παλιά τις διδασκαλίες του Τζογκσέν, τις οποίες συνεχίζουν να παρουσιάζουν μέχρι σήμερα. Έτσι το Τζογκσέν έχει ταυτιστεί ολοκληρωτικά με τους Νινγκμαπα, αλλά λαθεμένα νομίζουν μερικοί πως ανήκει μόνον σε αυτή τη σχολή. Ένας μεγάλος ασκητής του Τζογκσέν ήταν και ο 3ος Κάρμαπα, ο οποίος ολοκλήρωσε τις διδασκαλιες του Μαχαμούντρα που μεταδόθηκαν στη γενεολογία της σχολής του με την παράδοση της Άτι Γιόγκα του Τζογκσέν που μεταδόθηκε από τους Νινγκμαπα και η μετάδοση των ολοκληρωμένων με αυτό τον τρόπο διδασκαλιών συνεχίζεται μέχρι σήμερα στη σχολή των Καγκιούπα.

Η σχολή των Σαγκιάπα αναπτύχθηκε την ίδια εποχή με τη σχολή των Καγκιούπα, ακολουθώντας όμως άλλες γραμμές μετάδοσης από την Ινδική Μαχασιντική παράδοση.

Η πιο πρόσφατα ιδρυμένη σχολή των Γκελούγκπα αναπτύχθηκε σα μια αναθεωρητική κίνηση που είδε τον εαυτό της να επιστρέφει, απ’ ό,τι θεωρήθηκε σαν υπερβολές του ταντρισμού, στην σπουδαιότητα των διδασκαλιών των Σούτρας και στην αυστηρή εφαρμογή τηςΒινάγια ή κανόνων μοναστικής συμπεριφοράς που ετέθηκαν από το Βούδα. Έτσι, συχνά υποτίθεται ότι το Τζογκσέν βρίσκεται πολύ μακριά από το ιδανικό των Γκελούγκπα. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν πολλοί διδάσκαλοι του Τζογκσέν σε αυτή τη σχολή, μαζί με τον 5ο

Δαλάι Λάμα που ήταν ο πρώτος στη θέση του προσωρινού κυβερνήτη του Θιβέτ, μαζί με το θρησκευτικό ρόλο των προκατόχων του. Αυτός άρχισε να κτίζει το παλάτι της Ποτάλα στην τωρινή του μορφή. Ο ίδιος ασκήθηκε στο Τζογκσέν κρυφά γιια να μην εκθέσει την πολιτική του θέση.

ΟΙ ΤΡΙΑΔΕΣ ΤΟΥ ΤΖΟΓΚΣΕΝ

Υπάρχει ένα κλασσικό μοντέλο εξήγησης της διδασκαλίας του Τζογκσέν που χρησιμοποιεί ένα σκελετό από αλληλοσυσχετιζόμενες έννοιες ταξινομημένες σε τριάδες:

Βάση Ουσία, Φύση και Ενέργεια Ενέργεια Νταν, Ρόλμπα και ΤσαλΑτραπός Θεώρηση , Άσκηση, Συμπεριφορά Άσκηση Σεμντέ, Λονγκντέ και Μαναγκντέ

Καρπός Νταρμακάγια, Σαμπογκακάγια, Νιρμαναγκάγια

ΒΑΣΗ

Η Βάση αντιπροσωπεύει τη θεμελιώδη βάση της ύπαρξης, τόσο στο παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο επίπεδο του ατόμου, τα δυο αυτά όντας ουσιαστικά το ίδιο. Το να πραγματοποιήσεις το ένα είναι το ίδιο με το να πραγματοποιήσεις το άλλο. Εάν συνειδητοποιήσεις τον εαυτό σου, συνειδητοποιείς και τη φύση του σύμπαντος. Στην Αρχέγονη Κατάσταση, που βιώνεται στο μη δυαδικό στοχασμό, το

αποκτά κάποιος την εμπερία ταυτότητας με τη Βάση. Αυτή ονομάζεται «Βάση» γιατί υπάρχει από την ίδια την αρχή, καθαρή, ακατασκεύαστη και αυτοτελειωμένη. Υπάρχει σε κάθε ον και δεν μπορεί να καταστραφεί . Χάνεται απλώς προσωρινά με την εμπειρία,όταν εισέλθει κάποιος στη δυαδικότητα. Αποκρύποτεται τότε παροδικά από την αλληλεπίδραση των αρνητικών νοητικών καταστάσεων - των παθών της προσκόλλησης και της αποστροφής που προκύπτουν από τη βασική άγνοια της δυαδικής όρασης. Η Βάση πάντως δεν πρέπει να αντικειμενοποιηθεί σαν ένα αυθύπαρτκτο αντικείμενο . Είναι μια κατάσταση ύπαρξης. Στο συνηθισμένο άτομο είναι λανθάνουσα, ενώ στο πραγματωμένο άτομο εκδηλώνετσι πλήρως.

Στη διδασκαλία του Τζογκσέν θεωρείται ότι η Αρχέγονη Κατάσταση, η οποία είναι πέρα από το χρόνο, τη δημιουργία και την καταστροφή, είναι η ουσιαστική και αγνή βάση όλης της ύπαρξης αμφότερα στο παγκόσμιο και στο ατομικό επίπεδο. Η έμφυτη φύση της αρχέγονης κατάστασης είναι να εκδηλώνεται σα φως, το οποίο με τη σειρά του εκδηλώνεται σαν τα πέντε χρώματα (Μπλε, Κόκκινο, Πράσινο, Λευκό, Κίτρινο) , τις ουσίες των Στοιχείων («Χώρος» ή «Διάστημα», «Φωτιά», «Αέρας», «Νερό», «Γη»). Οι ουσίες των Στοιχείων αλληλεπιδρούν στη συνέχεια μεταξύ τους και παράγουν τα ίδια τα Στοιχεία, από οποία κατασκευάζεται αμφότερα το σώμα του ατόμου και ολόκληρη η υλική διάσταση. Το σύμπαν κατανοείται με αυτό τον τρόπο σαν το αυθόρμητα εμφανιζόμενο παιχνίδι της ενέργειας της Αρχέγονης Κατάστασης και σαν τέτοιο μπορεί κάποιος - που παραμένει ολοκληρωμένος με την ουσιαστική έμφυτη κατάστασή του, την κατάσταση του Τζογκσέν - να το απολαύσει. Αν όμως από μια εσφαλμένη αντίληψη της πραγματικότητας εισέλθει στη σύγχυση του δυαδισμού, τότε συλλαμβάνει την Αρχέγονη Κατάσταση, που είναι στην πραγματικότητα η πηγή κάθε εκδήλωσης, στις προβολές της, τις οποίες θεωρεί στη συνέχεια σα μια εξωτερική πραγματικότητα που υπάρχει ξεχωριστά από τον ίδιο. Τα διάφορα πάθη εμφανίζονται από αυτήν ακριβώς την ουσιαστική παρανόηση και εξαρτούν συνεχώς το άτομο στο δυαδισμό.

Οι διδασκαλίες του Τζογκσέν στις εξηγήσεις της Βάσης, της Ατραπούκαι του Καρπού, δείχνουν πώς έχει συμβεί η ψευδαίσθηση του δυαδισμού, πώς μπορεί αυτή να εξουδετερωθεί και ποια είναι η εμπειρία ενός ατόμου όταν αυτή εξουδετερωθεί. Όλα όμως τα παραδείγματα που χρησιμοποιούνται για να εξηγήσουν τη φύση της παραγματικότητας είναι μερικώς μόνον ικανοποιητικά στην περιγραφή της, διότι αυτή καθ’ εαυτή είναι απερίγραπτη, πέρα από κάθε λέξη ή έννοια. Όπως είπε ο Μιλαρέπα, μπορούμε να πούμε ότι η ουσιαστική φύση του πνεύματος είναι σαν το χώρο, διότι αμφότερα είναι κενά, αλλά το πνεύμα είναι συνειδητό ενώ ο χώρος όχι. Η πραγμάτωση δεν είναι η γνώση για το σύμπαν αλλά η ζωντανή

εμπειρία της φύσεως του σύμπαντος. Μέχρι να έχουμε αυτή τη ζωντανή εμπειρία, θα εξαρτιόμαστε από παραδείγματα και θα υποκείμεθα στους περιορισμούς τους.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Βάση είναι σαν ένα μυστηριώδες αντικείμενο που προσπαθεί κάποιος να μας περιγράψει. Ίσως έτσι μας πει ότι αυτό είναι λευκό και λίγο στρογγυλό και τότε θα έχουμεμια κάποια ιδέα του. Την επόμενη όμως μέρα μπορεί να ακούσουμε μια άλλη περιγραφή του από κάποιον άλλο, που επίσης το έχει δει,και τότε θα αλλάξουμε γνώμη σύμφωνα με τις περιγραφές αυτού του δεύτερου ατόμου. Θα θεωρήσουμε έτσι ότι το μυστηριώδες αντικείμενο είναι οβάλ παρά στρογγυλό και το χρώμα του είναι μαργαριταρένιο και όχι ακριβώς άσπρο. Μετά πό 50 τέτοιες περιγραφές δε θα προσθέσουμε στην πραγματικότητα τίποτα στη γνώση μας αυτού του αντικείμένου. Θα συνεχίσουμε να αλλάζουμε γνώμη κάθε φορά που μας το περιγράφουν. Αν όμως δούμε μια φορά αυτό το αντικείμενο μόνοι μας, τότε θα γνωρίζουμε με σιγουριά πως είναι αυτό και θα καταλάβουμε ότι όλες οι περιγραφές ήταν μερικά σωστές, αν και καμιά δεν μπορούσε να συλλάβει στην πραγματικότητα ολόκληρη τη φύτση αυτού του μυστηριώδους αντικειμένου. Το ίδιο συμβαίνει και με οποιαδήποτε περιγραφή της Βάσης, της Αρχέγονης Κατάστασης που παραμένει η αληθινή έμφυτη κατάσταση του ατόμου, αγνή από την αρχή - ακόμα και αν ένα άτομο είναι βυθισμένο στο δυαδισμό και παγιδευμένο στα πάθη.

Τώρα που έχουμε εξετάσει τη σημασία του όρου «Βάση» όπως αυτός κατανοείται στις διδασκαλίες του Τζογκσέν, μπορούμε να αρχίσουμε να εξετάζουμε πώς αυτή η βάση εκδηλώνεται σαν κάποιο άτομο και το σύμπαν που αυτό βιώνει. Όλα τα επίπεδα διδασκαλίας θεωρούν το άτομο σαν αποτελούμενο από Σώμα, Λόγο και Πνεύμα. Το Σώμα περιλαμβάνει την υλική διάσταση του ατόμου, ενώ ο Λόγοςείναι η ζωική ενέργεια του Σώματος, που είναι γνωστή στα Σανσκριτκά σαν Πράνα και στα Θιβετανικά σαν Λουν, η κυκλοφορία της οποία συνδέεται με την αναπνοή. Το Πνεύμα περιλαμβάνει αμφότερα το νου που συλλογίζεται και τη φύση του Νου, που είναι πέρα από τη διάνοια. Το σώμα, ο λόγος και το πνεύμα ενός συνηθισμένου ατόμου έχουν γίνει τόσο εξαρτημένα, ώστε αυτό παγιδεύεται στο δυαδισμό. Η δυαδική αντίληψη της παραγματικότητας ενός τέτοιου ατόμου ονομάζεται ακάθαρτη ή καρμική όραση, καθώς αυτή διέπεται από τις καρμικές αιτίες που συνεχώς εκδηλώνονται σαν αποτέλεσμα των παρελθόντων πράξεών του, μέχρι την έκταση που εγκλείεται αυτό σε ένα κλουβί - στον κόσμο των ορίων και περιορισμών του, σαν ένα πουλί μέσα σε ένα κλουβί. Ένα πραγματωμένο όμως άτομο, που βρίσκεται πέρα από τα όρια του δυαδισμού, το οποίο έχει πραγματώσει την προηγουμένως μόνον λανθάνουσα μέσα του κατάσταση της Βάσεως, λέγεται ότι έχει καθαρή όραση.

Με την τέλεια καθαρότητα αυτής της Αρχέγονης Κατάστασης της καθαρής όρασης, τα πραγματωμένα όντα έχουν συνδέσει την άμεση μετάδοσή τους της κατάστασης στην οποία βρίσκονται με μια προφορική εξήγηση της Βάσης. Αυτή η εξήγηση δείχνει ότι η βάση της βιούμενης ύπαρξης είναι αυτό που ονομάζεται οι Τρεις Σοφίες ή Τρεις Καταστάσεις: η Ουσία, η Φύση και η Ενέργεια, και για να διασαφηνιστεί η λειτουργία τους χρησιμοποιείται ένας καθρέφτης καιμια κρυστάλλινη σφαίρα.

Η ΟΥΣΙΑ

Η άποψη της Βάσης που αναφέρεται σαν η «Ουσία» είναι η θεμελιώδης κενότητά της. Πρακτικά μιλώντας αυτό σημαίνει γιαπαράδειγμα ότι αν κοιτάξει κάποιος μέσα στο πνεύμα του, οποιαδήποτε σκέψη εμφανιστεί παρουσιάζεται «κενή» ως προς τους τρεις χρόνους: το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Εάν δηλαδή ψάξει κάποιος να βρει ένα μέρος από τον οποίο ήλθε η σκέψη, δεν βρίσκει τίποτα. Αν ψάξει να βρει ένα μέρος στο οποίο να παραμένει η σκέψη, δε βρίσκει τίποτα. Και εάν ψάξει να βρει ένα μέρος στο οποίο πηγαίνει η σκέψη, πάλι δε βρίσκει τίποτα: κενότητα! Δεν είναι ότι υπάρχει κάποιο «κενό» σαν κάποιο είδος «πράγματος» ή «τόπου» το ίδιο, αλλά ότι όλα τα φαινόμενα, νοητικά ή φαινομενικά «εξωτερικά» και «πραγματικά» αντικείμενα, ανεξάρτητα από το πόσο στερεά μπορεί αυτά να φαίνονται, είναι ουσιαστικά κενά, πρόσκαιρα, παροδικά, ενώ όλα τα «πράγματα» μπορεί να φανούν ότι αποτελεούνται από άλλα πράγματα, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούνται από άλλα πράγματα σε μια ατέρμονη ακολουθία. Από το τεράστια μεγάλο μέχρι το απειροστά μικρό, και οπουδήποτε μεταξύ τους, κάθε τι που φαίνεται ότι υπάρχει μπορεί να δειχθεί ότι είναι ουσιαστικά κενό. Μέσω ενός παραδείγματος αυτή η κενότητα λέγεται ότι είναι σαν την βασική καθαρότητα και διαύγεια ενόςκαθρέφτη. Ο δάσκαλος μπορεί να δείξει στο μαθητή ένα καθρέφτη και να εξηγήσει πως ο ίδιος ο καθρέφτης δεν κρίνει τις αντανακλάσεις που εμφανίζονται μέσα του σαν όμορφες ή άσχημες, ούτε μεταβάλλεται ο ίδιος από οποιοδήποτε είδος αντανάκλασης μπορεί να παρουσιαστεί, ούτε εξασθενίζει η ικανότητά του να αντανακλά. Εξηγείται έτσι ότι η «κενή» φύση του Πνεύματος είναι σαν τη φύση του καθρέφτη: αγνή, καθαρή και διαυγής και αδιάφορα από το τι εμφανίζεται, αυτή δεν μπορεί να χαθεί, τρωθεί ή αμαυρωθεί.

Η ΦΥΣΗ

Παρότι όμως η κενότητα είναι η ουσιαστική υποκείμενη κατάσταση όλων των φαινομένων, τα ίδια τα φαινόμενα - είτε σα νοητικά

συμβάντα είτε σαν πραγματικά αντιλαμβανόμενα αντικείμενα –συνεχίζουν να εκδηλώνονται. Τα πράγματα συνεχίζουν να υπάρχουν, οι σκέψεις συνεχίζουν να εμφανίζονται, όπως ακριβώς συνεχίζουν να εμφανίζονται αντανακλάσεις σ’ έναν καθρέφτη, απρότια αυτές είναι κενές. Και αυτή η συνεχής εμφάνιση είναι που εννοείται με την άποψη της Βάσης σαν «Φύση». Η φύση της Βάσης λοιπόν είναι να εκδηλώνεται. Μέσω ενός παραδείγματος αυτή η Φύση συγκρίνεται με την έμφυτη ικανότητα του καθρέφτη να αντανακλά οτιδήποτε τίθεται μπροστά στην επιφάνειά του. Ο δάσκαλος μπορεί να χρησιμοποιήσει έτσι πάλι έναν καθρέφτη για να δείξει στο μαθητή ότι είτε αντανακλάται κάτι «καλό» ή «κακό», «όμορφο» ή «άσχημο» η έμφυτη ικανότητα του καθρέφτη να αντανακλά παραμένει ακριβώς η ίδια μόλις τοποθετηθεί κάποιο αντικείμενο μπροστά του.

Στη συνέχεια ο δάσκαλος εξηγεί ότι το ίδιο ακριβώς ισχύει γι’ αυτό που αναφέρεται σαν η Φύση του Πνεύματος, που βιώνεται στο στοχασμό. Μπορεί να εμφανιστεί οποιοδήποτε αντικείμενο ή σκέψη,αλλά η φύση του πνεύματος δε θα εξαρτηθεί από αυτό, δε θα υπεισέλθει σε κανένα είδος κρίσης, απλά αντανακλά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το κάνει η φύση ενός καθρέπτη.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΗ Βάση λοιπόν, η θεμελιώδης κατάσταση του ατόμου και της ύπαρξης είναι στην Ουσία Κενή και εντούτοις η Φύση της είναι να εκδηλώνεται. Αυτή εκδηλώνεται σαν Ενέργεια. Μέσω ενός ακόμα παραδείγματος αυτή η ενέργεια συγκρίνεται με τις αντανακλάσεις μέσα σ’ έναν καθρέπτη. Ο δάσκαλος μπορεί να δείξει για μια ακόμη φορά στο μαθητή ένα καθρέφτη για να εξηγήσει πως οι αντανακλάσεις που εμφανίζονται σε αυτόν είναι η ενέργεια της ίδιας της έμφυτης φύσης του καθρέφτη που εκδηλώνεται ορατά με αυτό τον τρόπο. Το παράδειγμα όμως του καθρέφτη δείχνει πως η Ουσία, η Φύση και η Ενέργεια είναι όλες αμοιβαία εξαρτημένες και δεν μπορούν στην πραγματικότητα να ξεχωριστούν μεταξύ τους παρά μόνον για λόγους εξήγησης. Αυτό συμβαίνει γιατί η καθαρότητα και η διαύγεια ενός καθρέφτη, η ικανότητά του να αντανακλά και οι αντανακλάσεις που εμφανίζονται σε αυτόν, είναι όλες ουσιαστικές για ό,τι γνωρίζουμε σαν ύπαρξη του καθρέφτη. Εάν δεν υπάρχει διαύγεια, ο καθρέφτης δε θα αντανακλάσει. Εάν δεν υπάρχει ικανότητα να αντανακλά, πώς μπορούν να υπάρχουν αντνακλάσεις; Και εάν δεν υπάρχει η δυνατότητα της εμφάνισης των αντανακλάσεων, πώς μποορεί να υπάρχςει ένας καθρέφτης Το ίδιο ισχύει και για τις τρεις όψεις της Βάσης: την Ουσία, τη Φύση και τηνΕνέργεια. Είναι και αυτές είναι αλληλεξαρτημένες.

ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΤΣΑΛ, ΡΟΛΜΠΑ, ΝΤΑΝ)

H ενέργεια τώρα αυτή έχει τρεις χαρακτηριστικούς τρόπους εκδήλωσης, που είναι γνωστοί Θιβετανικά σαν Νταν, Ρόλμπα, λέξεις που δεν μπορούν να μεταφραστούν και εξηγούνται με τρία παραδείγματα.

ΤΣΑΛ

Η Τσαλ αναφέρεται στον τρόπο που η ίδια η ενέργεια του ατόμου εμφανίζεται σαν ένας φαινομενικά εξωτερικός κόσμος. Κάποιος που έχει εισέλθει στον δυαδισμό αισθάνεται έτσι ότι ζει σε ένα κλειστό, ξεχωριστό εαυτό, διαφορετικό από τον «εξωτερικό» κόσμο που αντιλαμβάνεται, παρερμηνεύοντας τις προβολές του σαν αντικείμενα ξεχωριστά από αυτόν, στα οποία και προσκολλάται. Το παράδειγμα που χρησιμοποιείται εδώ για να δείξει την πλάνη αυτής της χωριστικότητας παραλληλίζει τον τρόπο που εκδηλώνεται η ενέργεια του ατόμου με το τι συμβαίνει όταν τοποθετηθεί ένας κρύσταλλος στο ηλιακό φως. Με τον ίδιο τρόπο που το το ηλιακό φως πέφτοντας πάνω στον κρύσταλλο ανακλάται και διαθλάται απ’ αυτόν,προκαλώντας την εμφάνιση ακτίνων διαφόρων χρωμάτων που φαίνονται σα ξεχωριστές από τον κρύσταλλο και οφείλονται παρόλα αυτά στην πραγματικότητα σε λειτουργίες της δικιάς του χαρακτηριστικής φύσης, παρόμοια οι αισθήσεις ενός ατόμου αντιλαμβάνονται την ενέργειά του σαν ένα κόσμο εξωτερικών φαινομένων. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτα το «εξωτερικό» ή ξεχωριστό από το άτομο και αυτό ακριβώς που βιώνεται στο Τζογκσέν είναι η θεμελιώδης αυτή ενότητα του Είναι. Για ένα πραγματωμένο ον, το επίπεδο αυτό της ενέργειάς του που εκδηλώνεται σαν Τσαλ είναι η διάσταση του Νιρμανακάγια ή Σώματος της Εκδήλωσης. Όταν λοιπόν μιλάμε για τα Τρία Κάγιας ή Σώματα, αυτά δε σημαίνουν απλά τα Τρία Σώματα του Βούδα, ή τα τρία επίπεδα μιας κατάστασης. Αυτά είναι οι τρεις διαστάσεις της ενέργειας κάθε ατόμου, όπως βιώνονται στην Πραγμάτωση.

ΡΟΛΜΠΑ

Σαν παράδειγμα γι’ αυτόν τον τρόπο που εκδηλώνεται η ενέργειαενός ατόμου χρησιμοποιείται μία κρυστάλλινη σφαίρα. Όταν τοποθετηθεί δίπλα σε μια κρυστάλλινη σφαίρα της ένα αντικείμενο,εμφανίζεται μέσα της ένα είδωλο, λες και το ίδιο το αντικείμενο να ήταν μέσα της. Με αυτό τον τρόπο η Ενέργεια του ατόμου μπορεί να φανεί σαν ένα «εσωτερικά» αισθανόμενο είδωλο, ιδωμένο με το «μάτι του νου». Εντούτοις, ανεξάρτητα από το πόσο ζωντανό μπορεί να είναι αυτό το είδωλο, είναι για μια ακόμη φορά ή ίδια η Ενέργεια του ατόμου, που εκδηλώνεταια αυτή τη φορά σαν Ρόλμπα. Σε αυτό το επίπεδο είναι που εργάζεται ο ασκητής της Ατραπού του Μετασχηματισμού για να μετασχηματίσει την ακάθαρτη όραση σε

καθαρή όραση μέσω της δύναμης της συγκέντρωσης. Για ένα πραγματωμένο ον αυτό το επίπεδο της δικιάς του ενέργειας βιώνεται σαν το Σαμπογκακάγια ή Σώμα του Πλούτου. Ο «πλούτος» εδώ είναι η φανταστική πολλαπλότητα μορφών που μπορούν να εκδηλωθούν σε αυτό το επίπεδο, που είναι το επίπεδο της ουσίας των Στοιχείων, η οποία είναι φως. Για παράδειγμα, οι 100 ειρηνικές και οργισμένες θεότητες που περιγράφονται στη Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών, σαν εμφανιζόμενες στη συνείδηση στο Μπάρντο, είναι εκδηλώσεις αυτού του επιπέδου της Ενέργειας του ατόμου.

ΝΤΑΝ

Μια κρυστάλλινη σφαίρα δεν έχει χρώμα. Όταν όμως τοποθετηθεί πάνω σε ένα κόκκινο ύφασμα, φαίνεται σα να είναι κόκκινη. Μετά πάλι, πάνω σε ένα πράσινο ύφασμα, φαίνεται σαν πράσινη κ.ο.κ. Με τον ίδιο τρόπο στο επίπεδο του Νταν η Ενέργεια του ατόμου είναι ουσιαστικά άπειρη και άμορφη. Μπορεί εντούτοις να πάρει οποιαδήποτε μορφή. Το παρακάτω βοηθά στη διασαφήνιση της έννοιας της καρμικής όρασης:

Αν και η ενέργεια του ατόμου είναι ουσιαστικά άμορφη, σαν αποτέλεσμα της προσκόλλησης, τα καρμικά ίχνη που υπάρχουν στο ρεύμα της συνείδησής του προκαλούν αυτό που αντιλαμβάνεται σα σώμα, λόγο και πνεύμα και σαν εξωτερικό περιβάλλον, του οποίου τα χαρακτηριστικά προσδιορίζονται από τις συσσωρευμένες αιτίες αμέτρητων ζωών.

Έτσι στην πλάνη της δυαδικότητας το άτομο διέπεται από αυτή την καρμική όραση, που φαίνεται σα να είναι η πραγματικότητά του.Όταν όμως αποκοπεί αυτή η ψευδαίσθηση, το άτομο βιώνει την κατάστασή του όπως αυτή είναι πραγματικά και όπως ήταν από την αρχή: άπειρο πνεύμα, ενέργεια πέρα από κάθε όριο οποιασδήποτε μορφής. Η πραγμάτωση αυτού ισοδυναμεί με την πραγμάτωση του Νταρμακάγια ή Σώματος της Αλήθειας που αποδίδεται καλύτερα σα σα Σώμα της Πραγματικότητα όπως αυτή είναι. Ούτε όμως το Νταν, το Ρόλμπα και το Τσαλ, ούτε το Νταρμακάγια, το Σαμπογκακάγια και το Νιρμανακάγια είναι ξεχωριστά μεταξύ τους. Η άπειρη άμορφη ενέργεια (Νταρμακάγια) εκδηλώνεται στο επίπεδο της ουσίας των Στοιχείων, που είναι φως, σαν μη υλικές μορφές αντιληπτές από εκείνους που έχουν διαύγεια όρασης (Σαμπογακάγια) και στο επίπεδο της ύλης σα φαινομενικά στερεές υλικές μορφές (Νιρμανακάγια)

Μέσω λοιπόν αυτών των παραδειγμάτων δίνεται από το δάσκαλο στο μαθητή μια προφορική εισαγωγή στη Βάση και μια εξήγηση του

τρόπου που αυτή εκδηλώνεται σαν οι τρεις όψεις της Ενέργειας. Αυτό είναι το «ανοιχτρό μυστικό» που όλοι μπορούν να αανκαλύψουν για τον εαυτό τους. Ζούμε τη ζωή μας «μέσα- έξω» προβάλλοντας την ύπαρξη ενός «εγώ» σαν ξεχωριστού από έναν «εξωτερικό» κόσμο τον οποίο προσπαθούμε να χειριστούμε για να πάρουμε ικανοποίηση. Όσο όμως παραμένει κάποιος στη δυαδική κατάσταση, η εμπειρία του μεταφέρει πάντα μια αίσθηση απώλειας, φόβου, ανησυχίας και δυσαρέσκειας.

Όταν όμως αυτός προχωρήσει πέρα από το δυαδικό επίπεδο, τότε τα πάντα είναι δυνατά. Τότε μπορείς να περάσεις μέσα από τείχους ή ακόμα να πετάξεις!

Ο νους είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, αλλά δεν εκτείνεται μέχρι την πληρότητα του είναι μας. Στην πραγματικότητα μπορεί να γίνει μια παγίδα, εμποδίζοντας την πρόσβασή μας στις βαθύτερες όψεις της φύσης μας.

Όταν καταλάβουμε τη μη δυαδική φύση της πραγματικότητας, όπως περιγράφεται στις εξηγήσεις της Βάσης σαν Ουσία, Φύση και Ενέργεια, και γνωρίσουμε πώς εκδηλώνεται η ενέργεια του ατόμου σαν Νταν, Ρόλμπα και Τσαλ, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πώς μπορεί κάποιος που έχει επαναολοκληρώσει την Ενέργειά του να κάνει πράξεις που είναι αδύνατες για ένα συνηθισμένο άτομο. Τότε οι πράξεις ενός τέτοιου δασκάλου δεν θα φαίνονται πια ακατανόητες.

Η ΑΤΡΑΠΟΣ

Η Ατραπός αποτελεί τη δεύτερη όψη της πρώτης Τριαδικότητας του Τζογκσέν που αναφέραμε (Βάση, Ατραπός και Καρπός). Το κάθε τι στην Ατραπό έχει να κάνει με το πώς μπορεί να εργαστεί κάποιος για να βγάλει τον εαυτό του από τη δυαδική κατάσταση και να τον οδηγήσει στην Πραγμάτωση. Ακόμα και αν έχει μεταδώσει ο δάσκαλος μια άμεση εισαγωγή στην Αρχέγονη Κατάσταση κι έχει δώσει μια προφορική εξήγησή της και πώς αυτή εκδηλώνεται, το πρόβλημα είναι ότι εμείς οι ίδιοι παραμένουμε στο κλουβί των περιορισμών μας. Χρειαζόμαστε ένα κλειδί, ένα τρόπο για ν’ανοίξουμε το κλουβί, μια μέθδο με την οποία να εργαστούμε για να κάνουμε πραγματικό αυτό που έχουμε καταλάβει μέχρι τώρα μόνο διανοητικά. Αυτό ακριβώς το κλειδί είναι η Ατραπός, η οποία έχει επίσης τρεις όψεις

Η ΘΕΩΡΗΣΗ Η ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ

Η πρώτη όψη της Ατραπού είναι η Θεώρηση. Αυτό που είναι σημαντικό στο Τζογκσέν είναι ότι πρέπει να παρατηρήσει κανείς πραγματικά τον εαυτό του και να δει ποια είναι η δική του κατάσταση του σώματος, λόγου και πνεύματος. Τότε ακριβώς θα ανακαλύψειπώς ακριβώς εξαρτάται πλήρως και πώς είναι αποκλεισμένος μέσα στο κλουβί του δυαδισμού.

Όπως λέει μια Θιβετανική παροιμία:

Πάνω στη μύτη κάποιου άλλουΘα παρατηρήσει κάποιος πάντα ακόμα κάτι τόσο μικρό πράγμαόσο ένα μερμήγκιΣτη δικιά του όμως μύτηδε θα δειούτε καν κάτι τόσο μεγάλοόσο ένα γιακ.

Θεώρηση στο Τζογκσέν σημαίνει ότι δεν κοιτάς εξωτερικά και κριτικάρεις τους άλλους, αλλά παρατηρείς τον εαυτό σου.Παρατηρώντας έτσι τον εαυτό σου μπορεί ν’ ανακαλύψεις το κλουβί σου. Τότε όμως θα πρέπει να θέλεις πραγματικά να βγεις απ’ αυτό. Δεν αρκεί απλά να το ξέρεις. Αυτή είναι η δεύτερη από τις Τρεις Αρχές του Κάρμαπ Ντόρτζε. Αφού λάβεις την Άμεση Εισαγωγή στην Αρχέγονη Κατάσταση ή Βάση, δεν πρέπει «να έχεις καμιά αμφιβπολία» και μπορείς να φτάσεις σε αυτό παρατηρώντας τον εαυτό σου. Αυτή είναι η πραγματική σημασία της Θεώρησης.

Η ΑΣΚΗΣΗ

Η δεύτερη όψη της Ατραπού είναι η άσκηση κι εδώ πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στο διαλογισμό και στο στοχασμό του Τζογκσέν, διότι η διαφορά τους είναι σημαντική στις διδασκαλίες του. Η ίδια η άσκηση Τζογκσέν είναι η άσκηση του στοχασμού, στην οποία παραμένει κάποιος σ’ εκείνη τη συνεχώς αυτοαπελευθερωτική, μη δυαδική κατάσταση που είναι πέρα από κάθε εννοιολογισμό και η οποία παρόλα αυτά εμπεριέχει ακόμα και τις λειτουργίες αυτού που ονομάζουμε «συνήθης νους» ή λογική σκέψη. Παρόλο που μπορεί να εμφανιστούν κι εμφανίζονται σκέψεις στο στοχασμό, ο ασκητής δεν εκαρτάται από αυτές και αυτές ελευθερώνονται από μόνες τους, αφηνόμενες έτσι όπως είναι. Στο στοχασμό ο νους δεν κάνει καμιά νοητική ροσπάθεια και δεν υπάρχει τίποτα που να πρέπει να γίνει ή να μη γίνει. Ό,τι είναι είναι όπως ακριβώς είναι, αυτοτελειωμένο. Από την άλλη μεριά, εκείνο που εννοείται συνήθως με το «διαλογισμό» στις διδασκαλίες του Τζογκσέν είναι η μία ή η άλλη

άσκηση που περιέχουν εργασία κατά κάποιο τρόπο με το μυαλό, για να βοηθηθεί κάποιος να εισέλθει στην κατάσταση του στοχασμού. Οι ασκήσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τα διάφορα είδη συγκέντρωσης του βλέμματος που γίνονται για να φέρουν κάποιον σε μια κατάσταση ηρεμίας, τα διάφορα είδη ασκήσεων οραματισμούκ.λ.π. Έτσι, στο «διαλογισμό» υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνει με το νου, ενώ στο στοχασμό όχι.

Στο στοχασμό του Τζογκσέν μπορεί κάποιος να ολοκληρώσει εξίσου τις στιγμές της ηρεμίας, όπου δεν υπάρχει καμιά σκέψη και εκείνες όπου υπάρχει κίνηση της σκέψης, παραμένοντας σε πλήρη εγρήγορση και παρουσία, χωρίς να νυστάζει ούτε να ταράσσεται ή να αποσπάται. Αυτή η Καθαρή Παρουσία, αυτή η Βάση της Συνείδησης, χωρίς να απορρίπτεις και χωρίς ν’ ακολουθείς τη σκέψη, είναι αυτό που εννοείται με τη Θιβετανική λέξη Ρίγκπα, που είναι το αντίθετο της μαρίγκπα, της βασικής άγνοιας του δυαδικού νου. Εάν κάποιος δεν μπορέσει να βρει αυτή την αγνή παρουσία της Ρίγκπα, ποτέ δε θα ανακαλύψει το Τζογκσέν: για να ανκαλύψει το Τζογκσέν πρέπει να παράγει τη «γυμνή» αυτή κατάσταση που επιζητούν να μεταδώσουν οι δάσκαλοι με την Άμεση Εισαγωγή, η μετάδοση της οποίας δεν εξαρτάται ούτε από την τυπική τελετουργική μύηση ούτε από τη διανοητική εξήγηση.

Αν δε βρεθεί όμως κάποιος στην κατάσταση της Ρίγκπα, μπορεί, μόνο με την εφαρμογή της Θεώρησης και την παρατήρηση με αυτό τον τρόπο της κατάστασής του όλες τις φορές, να γνωρίσει με ποιες ακριβώς ασκήσεις να εργαστεί σε μια δεδομένη στιγμή για να βγει από το κλουβί του και να παραμείνει έξω από αυτό. Όταν όμως ένα πουλί έχει ζήσει όλη τη ζωή του μέσα σ’ ένα κλουβί, μπορεί να μη γνωρίζει ούτε καν τη δυνατότητα της πτήσης και θα πρέπει έτσι να μάθει να πετά σε ένα προστατευμένο περιβάλλον πριν επιχειρήσει να αφήσει οριστικά το κλουβί του, γιατί χωρίς την ικανότητα να πετάει καλά, μπορεί να πέσει εύκολα θύμα κάποιου αρπακτικού, όταν δε θα υπάρχουν πια τα κάγκελα του κλουβιού του για να το προστατεύουν.Με τον ίδιο έτσι τρόπο πρέπει ένας ασκητής να αναπτύξει κυριαρχίατων ενεργειών του. Στις διδασκαλιες του Τζογκσέν υπάρχουν ασκήσεις που ταιριάζουν σε όλα τα είδη των πουλιών και σε όλα τα είδη των κλουβιών. Θα πρέπει όμως να γνωρίζει κάποιος τι είδους πουλί είναι και σε τι είδους κλουβιού βρίσκεται. Και πρέπει μετά να θελήσει πραγματικά να βγει έξω απ’ όλα τα κουβιά, διότι δεν ωφελεί να κάνει το κλουβί του λίγο μεγαλύτερο ή λίγο ομορφότερο –βάζοντας για παράδειγμα κάποια γοητευτικά καινούρια κάγκελα φτιαγμένα από μια «εξωτική» Θιβετανική διδασκαλία. Δεν είναι καλό να φτιάξει ένα νέο κρυστάλλινο κλουβί από τις διδασκαλίες του Τζογκσέν. Οσοδήποτε όμορφο και να είναι αυτό, συνεχίζει να είναι ένα κλουβί και όλος ο σκοπός των διδασκαλιών του Τζογκσέν είναι

να τον βγάλει απ’ όλα τα κλουβιά στην έκταση του καθαρού και απέραντου ουρανού, στον χώρο της Αρχέγονης Κατάστασης.

Η Γκόμπα ή ασκήσεις των Τριών Σειρών (Σεμντέ, Λονγκτέ και Μενγκαγκντέ) μπορούν να ταξινομηθούν είτε σαν «βασικέςασκήσεις» που είναι εκείνες που οδηγούν στο στοχασμό κι εκείνες του ίδιου του στοχασμού ή σαν «δευτερεύουσες ασκήσεις», πουεργάζονται κατά κάποιο τρόπο με τον ίδιο το στοχασμό ή για να αναπτύξουν μια ιδιαίτερη ικανότητα. Αυτές οι τελευταίες περιλαμβάνουν τις ασκήσεις που είναι γνωστές σαν οι «Έξι Γιόγκες», όπως η Άσκηση της Εσωτερικής Θερμότητας ή Τούμο, η Άσκηση της Μεταφοράς της Συνείδησης ή Πόουα κ.λ.π., καθώς και όλες οι ασκήσεις διαφορετικών επιπέδων διδασκαλίας από το Τζογκσέν. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν Σουτρικές ασκήσεις και Ταντρικές ασκήσεις των ατραπών της Κάθαρσης και του Μετασχηματισμού, αλλ΄αυτές θεωρούνται δευτερεύουσες για έναν ασκητή του Τζογκσέν

Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι για τις ασκήσεις του Τζογκσέν είναι ουσιαστική η μετάδοση από ένα δάσκαλο. Το «μυστικό» του Τζογκσέν είναι στην πραγματικότητα ένα «αυτομυστικό» γιατί αυτό είναι φανερό αμέσως μόλις κάποιος το καταλάβει. Χρειάζεται εντούτοις κάποιο επίπεδο δέσμευσης εκ μέρους αυτού που θέλει να λάβει μια ειδική διδασκαλία και κανονικά πρέπει να υπάρχει μια συνεχής και πλήρης συμμετοχή του στη μετάδοση του δασκάλου, μέχρι να ολοκληρωθεί αυτή η μετάδοση.

Από την άλλη μεριά, παρότι υπάρχει μια τεράστια ποικιλία ασκήσεων,δε χρειάζεται να τις κάνει κάποιος όλες. Αντίθετα, πρέπει να χρησιμοποιεί λιτά τις ασκήσεις, παρατηρώντας την κατάστασή του και καταλαβαίνοντές τες σα χρήσιμες ή αναγκαίες.

Υπάρχουν γενικά ασκήσεις που εργάζονται με το σώμα, με το λόγο και με το πνεύμα. Η διδασκαλία για κάθε άσκηση περιλαμβάνει συνήθως τα εξής τρία στοιχεία: ποια πρέπει να είναι η στάση του σώματος, πώς πρέπει να είναι η αναπνοή και τι συγκέντρωση, ατένιση των ματιών,εστίαση, ή οραματισμός πρέπει να γίνει.

ΠΕΝΤΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΖΟΓΚΣΕΝ

1. Συμμετοχή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχει κάποιος την επιθυμία να ακούσει και να καταλάβει τη διδασκαλία. Περισσότερο όμως από αυτό, να έχει πλήρη υνεργασία και συμμετοχή με το διδάσκαλο. Δεν αρκεί το ότι ο δάσκαλος εξηγεί και να μην απαιτείται τίποτα από το μέρος του μαθητή.

2. Επιμέλεια. Σημαίνει ότι πρέπει να είναι κάποιος συνεπής στη συμμετοχή του και να μην ταλαντεύεται, αλλάζοντας γνώμη κάθε μέρα.

3. Παρούσα Εγρήγορση. Σημαίνει ότι δεν πρέπει κάποιος να αποσπάται. Πρέπει να παραμένει παρών στη στιγμή, κάθε στιγμή. Δεν αξίζει να γνωρίζει όλη τη θεωρία της διδασκαλίας και να συνεχίζει να ζει περισπασμένα.

4. Πραγματική Άσκηση. Πρέπει να εισέλθει κάποιος πραγματικά σε στοχασμό. Δεν αρκεί να γνωρίζεις απλά πώς να ασκείσαι. Πρέπει πραγματικά να ασκηθείς, να μπεις στην Ατραπό της Σοφίας.

5. Πράζνα. Πράζνα στα Σανσκριτικά σημαίνει κυριολεκτικά «υπεργνώση». Εδώ σημαίνει ότι πρέπει να έχει κάποιος εσωτερική ικανότητα ή ευφυία να καταλαβαίνει τι διδάσκεται και μια επαρκή διαισθητική ικανότητα να δει και να εισέλθει σε αυτό αυτό που υποδεικνύεται πέρα από τις λέξεις των διδασκαλιών. Αυτό σημαίνει το να εισέλθει στην ίδια τη σοφία. Αυτή η Πράζνα βέβαια δεν είναι μία διανοητική γνώση.

ΣΤΑΣΗ Ή ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Η τελευταία από τις τρει όψεις της Ατραπού είναι η Στάση ή Συμπεριφορά και αυτή είναι μια πολύ σημαντική όψη του Τζογκσέν, διότι είναι ο τρόπος με τον οποίο φέρεται ή άσκηση μέσα στην καθημερινή ζωή, έτσι ώστε δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός μεταξύ της άσκησης και της οποιασδήποτε καθημερινής δραστηριότητας του ατόμου.

Μέχρι να μπορέσει να ζήσει κάποιος σε στοχασμό, στην αυτό-τελειωμένη κατάσταση, στην οποία αυτό-απελευθερώνεται σαν ένα ξεκουλουριαζόμενο φίδι από μόνο του, είναι απαραίτητο να κυβερνά τη στάση του με συνειδητότητα και να εξασκείται στο να μην αποσπάται. Έχουμε ήδη δει ότι η παρούσα συνειδητότητα είναι μια από τις 5 απαραίτητες ικανότητες για να ασκηθεί κάποιος στο Τζογκσέν. Πρέπει λοιπόν αυτός να είναι πραγματικά παρών και εγργορώς την κάθε στιγμή.

Ο ασκητής του Τζογκσέν μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την παρούσα συνειδητότητα στην καθημερινή του ζωή, έτσι ώστε αυτό που θα ήταν διαφορετικά το «δηλητήριο» της δυαδικής εμπειρίας να γίνει το ίδιο η ατραπός για να παραμείνει σε στοχασμό και να προχωρήσει πέρα από το δυαδισμό. Με τον ίδιο τρόπο που το ρέον ύδωρ κρυσταλλοποιείται σε στερεό πάγο, έτσι και η ελεύθερη ροή

της Πρωταρχικής Ενέργειας στερεοποιείται από τη δράση της εξαρτημένης αιτίας και αποτελέσματος - τη λειτουργία του κάρμα του ατόμου - σε ένα φαινομενικά συμπαγή υλικό κόσμο. Η «Μεγάλη Τελειότητα» της στάσης του ασκητή κάνει δυνατή την κυριαρχία των καρμικών αυτών αιτιών, ώστε αυτές να αυτοαπελευθερώνονται αμέσως με την εμφάνισή τους.

Οι αρχικές καρμικές αιτίες, καλές ή κακές, είναι σαν σπόροι που μπορούν να αναπαράγουν το είδος του φυτού από το οποίο προήλθαν. Όπως όμως οι σπόροι χρειάζονται δευτερεύουσες συνθήκες, όπως φως, υγρασία και αέρα, για να ωριμάσουν, το ίδιο και οι αρχικές καρμικές αιτίες, που παραμένουν σαν τα ίχνη παρελθόντων πράξεων στο ρεύμα της συνείδησης του ατόμου,χρειάζονται δευτερεύουσες συνθήκες για να μπορέσουν να ωριμάσουν σε περαιτέρω δράσεις ή καταστάσεις του ίδιου είδους.

Μέσω συνεχούς συνειδητότητας και εγρήγορσης ο ασκητής μπορείνα εργαστεί με τις δευτερεύουσες αυτές συνθήκες που εμφανίζονται σαν οι καταστάσεις που αυτός αντιμετωπίζει στην καθημερινή του ζωή, έτσι ώστε οι αρνητικές αρχικές αιτίες να εμποδιστούν να καρποφορήσουν. Τελικά ο ασκητής φτάνει σε μια κατάσταση όπου είναι δυνατόν να αποφύγει την εξάρτηση απ΄οποιαδήποτε εμπειρία εμφανίζεται, καλή ή κακή, και να επιτύχει την πλήρη απελευθέρωση από την εξαρτημένη ύπαρξη. Για να μπορέσει οποιαδήποτε δράση του σώματος, του λόγου ή του πνεύματος να γίνει μια τέλεια αρχική καρμική αιτία ικανή να εξαρτήσει το άτομο και να παράγει ένα πλήρες καρμικό αποτέλεσμα, πρέπει να συμβαίνουν και οι εξής τρεις εξής παράγοντες: Πρέπει πρώτα να υπάρχει μια πρόθεση για δράση, μετά η ίδια η δράση (πράξη) και τελικά πρέπει ν υπάρχει ικανοποίηση από τη συντελεσθείσα πράξη.

Ένας ασκητής μπορεί να προχωρήσει πέρα από το δυαδικό επίπεδο του εξαρτημένου κάρμα που διαιρεί τα πράγματα σε καλά και κακά και να μπορεί έτσι να κάνει πράγματα που ίσως φαίνονται εξωφρενικά από τη χωριστική δυαδική άποψη της συνήθους καρμικής όρασης. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι οποιοσδήποτε ασκείται στο Τζογκσέν πρέπει να ζει σαν ένας «τρελοσοφός». Απλά μερικές φορές φωτισμένα άτομα, που προχωρούν πέρα από τη δυαδικότητα, ξεπερνούν κάθε όριο και περιορισμό και μπορεί να κάνουν έτσι πράγματα που να φαίνονται αλλόκοτα ή εξωφρενικά στους άλλους. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ του Τζογκσέν, της ΜεγάληςΤελείωσης - της άσκησης του μη δυαδικού στοχασμού που εκδηλώνεται σα μια αυθόρμητη ζωή, στην οποία απολαμβάνεις πλήρως το παιχνίδι των ενεργειών σου - και το να ζεις με έναν εντελώς αποσπασμένο τρόπο. Το Τζογκσέν δεν είναι μια αχαλίνωτη συμπεριφορά κι επομένως η συνειδητότητα πρέπει να είναι πάντα παρούσα. Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο πράγμα με το να ζεις με

κανόνες. Ή θα μπορούσαμε να πούμε πως η συνειδητότητα αντικαθιστά όλους τους κανόνες στο Τζόγκσεν, διότι ένας ασκητής του Τζογκσέν δεν επιβάλει ποτέ στον εαυτό του τίποτα, ούτε ενδίδει σε οποιαδήποτε εξάρτηση απ’ οτιδήποτε «εξωτερικό».

ΤΡΙΚΑΓΙΑ Η ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ

Η Τρικάγια αναφέρεται πολλές φορές στην Αρχέγονη Κατάσταση του ατόμου που έχει τρεις όψεις: την Ουσία της που είναι η Κενότητα, τη Φύση της, που είναι φωτεινή διαύγεια και την Ενέργειά της που είναι συνεχής, ελεύθερη και διαποτίζει τα πάντα. Ως προς τη Φύση έτσι του Νου η Φώτιση πραγματώνεται κι εκδηλώνεται ήδη πλήρως. Εντούτοις, λόγω των συσσωρευμένων συσκοτίσεων, συναισθηματικών και νοητικών, αυτή δεν έχει αναγνωριστεί ακόμα.

Η Ουσία του Νου, που είναι Κενότητα, είναι το Νταρμακάγια.Η Φύση του Νου, που είναι φωτεινή διαύγεια, είναι το Σαμπογκακάγια.Η Ενέργεια του Νου, που είναι συνεχής, είναι το Νιρμανακάγια.

Κατά την άποψη έτσι του Τζογκσέν η Φώτιση δεν είναι μόνον έμφυτη στο νου ενός αισθανόμενου όντος, αλλά εκδηλώνεται πλήρως σαν η Τρικάγια εδώ και τώρα. Είναι ακριβώς αυτή η Φύση του Πνεύματος που περιβάλλει όλη τη σαμσάρα και τη Νιρβάνα.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΡΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΖΟΓΚΣΕΝ

ΤΣΙΚ ΣΟΥΜ ΝΕ ΝΤΕΚ (ΚΤΥΠΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΜΕ ΤΡΕΙΣ ΛΕΞΕΙΣ)

Η Φύση του Πνεύματος, το πρόσωπο της Ρίγκπα εισάγεται με τη διάλυση του εννοιολογικού νου. Οι χονδροειδείς εμφανιζόμενες σκέψεις τρέχουν πίσω από τα αντικείμενα της αντίληψης, αποκρύπτοντας την πραγματική όψη του ίδιου του πνεύματος. Έτσι,παρόλο που παρουσιάστηκε η φύση του πνεύματος, αυτή θα ήταν δύσκολο να αναγνωριστεί. Πρέπει λοιπόν πρώτα κάποιος ν’ αφήσει όλες τις χονδροειδείς σκέψεις που τρέχουν ασυνάρτητα από το ένα θέμα στο άλλο να καθησυχάσουν.

«ΕΤΣΙ ΠΡΩΤΑ ΑΠ’ ΟΛΑ ΚΡΑΤΗΣΕ ΤΟ ΝΟΥ ΣΟΥ ΧΑΛΑΡΟ»

Ο νους αφημένος στη φυσική του κατάσταση είναι ο ίδιος η Σοφία της Φωτεινότητας. Για να δηλώσουμε ότι η φυσική «συν-εμφανιζόμενη Σοφία» είναι αυτο-παρούσα, λέμε:

«ΟΥΤΕ ΔΙΑΣΚΟΡΠΙΣΜΕΝΟΣ, ΟΥΤΕ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ,ΠΑΡΑΜΕΙΝΕ ΧΩΡΙΣ ΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ»

Ένας αρχάριος μπορεί να είναι ικανός να αφήσει το πνεύμα του στη φυσική του κατάσταση και να προσπαθεί να διατηρήσει τη ροή. Δεν είναι πάντως ελεύθερος από προσκόλληση σε πολλές εμπειρίες όπως «μακαριότητα», «διαύγεια» και «απουσία σκέψεων» που συμβαίνουν σε αυτή την κατάσταση της εμπειρίας.

«ΕΝΩ ΑΝΑΠΑΥΕΣΑΙ ΧΑΛΑΡΑ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΗΦΑΛΙΟΤΗΤΑΣ»

Για να απαλευθερωθεί κάποιος από το βάθος της προσκόλλησης στην εμπειρία, ας αφήσει γυμνή τη διαπερνούσα τα πάντα Ρίγκπα και ας αποκαλύψει απερίφραστα τη πραγματική του κατάσταση

«ΑΦΗΣΕ ΞΑΦΝΙΚΑ ΕΝΑ ΠΕΤ (PHAT) ΠΟΥ ΚΛΟΝΙΖΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ»

Για να κόψεις την ρίζα των εμφανιzόμενων σκέψεων και καθώς είναι βασικό να καταστρέψεις το διαλογισμό που γίνεται από το Νου, οήχος «Πέτ «πρέπει να είναι άγριος, δυνατός και απότομος».

«ΑΓΡΙΟ , ΔΥΝΑΤΟ ΚΑΙ ΑΠΟΤΟΜΟ Ε ΜΑ ΧΟ!»

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμιά ελπίδα ν’ ανακαλύψεις τι είναι το πνεύμα και πραγματοποιείται η απελευθέρωση.

«ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ - ΧΕΝΤΕΒΑ»

Επειδή είναι σοφία που έχει υπερβεί το νου, αυτο-υπάρχουσα, η ουσία του ίδιου του Νταρμακάγια, η εισχωρούσα στα πάντα ζανγκτάλ, γυμνή, βέβαιη Ρίγκπα, ελεύθερη από κάθε αναφορά ή πεποίθηση, είναι γνωστή σαν:

« HEDEWA LA ZANG TAL LE”“Η στα πάντα εισχωρούσα εμπιστοσύνη (Zangtal) του Hedewa”

Μια τέτοια κατάσταση του “Zangtal”, διαπεραστική, εμπιστευτική επίγνωση, είναι πέρα από εμφάνιση και παύση, υπερβαίνουσα όλα τα άκρα όπως ύπαρξη και ανυπαρξία. Είναι πέρα από λέξεις, πέρα από

την προσιτότητα της διανοητικής έρευνας. Επειδή αυτή η αυτό-υπάρχουσα σοφία είναι πέρα από λεκτικές εκφράσεις ή ορισμούς γι’ αυτό:

«ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΔΙΑΕΠΡΝΩΣΑ, ΞΕΚΑΘΑΡΗ ZANGTAL, ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ»

Αυτό το ουσιαστικό σημείο, αυτό το αυτο-υπάρχον Νταρμακάγια Ρίγκπα, είναι η ουσία της Θεώρησης της Ατραπού των γιόγκις της Καντάκ (αγνή από την αρχή) Trodral (ελεύθερη και απλή) Μέχρις ότου και εφόσον αναγνωρίσει κάποιος αυτό και μόνον αυτό, οσοδήποτε και να ασχολείται με την άσκηση του διαλογισμού, ποτέ δε θα μπορέσει να προχωρήσει πέρα από μια κατασκευασμένη θεώρηση και διαλογισμό δημιουργημένους από το μυαλό. Η διαφορά μεταξύ αυτού και της δικιάς μας μεθόδου του Τζογκσέν είναι μεγαλύτερη από εκείνη μεταξύ του ουρανού και της γης, γιατί αυτή δεν έχει το ουσιαστικό σημείο του μη διαλογισμού, την ακατάπαυστη ροή της φωτεινότητας.

Ετσι είναι σημαντικότατο πρώτ’ απ’ όλα να αναγνωρίσουμε και μόνον αυτό:

«ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΑΥΤΟ ΣΑΝ ΝΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ ΡΙΓΚΠΑ»

Αυτό είναι το πρώτο σημείο του «Κτυπώντας την Ουσία με Τρεις Λέξεις» Εάν δεν εισαχθεί και δεν αναγνωριστεί η Θεώρηση, τότε δε θα συμβεί η συνέχιση της κατάστασης και ροής του διαλογισμού. Έτσι, είναι σημαντικότατο στην αρχή να εισάγεις τη Φύση του Πνεύματος και να την αναγνωρίσεις. Δηλαδή αυτή η αυτο-υπάρχουσα σοφία που είναι παρούσα σε κάποιον είναι η μόνη που πρέπει να εισαχθεί και να αναγνωριστεί. Αυτή δεν είναι κάτι που πρέπει να αναζητηθεί εξωτερικά, ούτε κάτι που δεν το είχατε πριν και που γεννιέται τώρα στο πνεύμα σας, Έτσι:

«Η ΠΡΩΤΗ ΟΥΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΓΕΙΣ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΡΙΓΚΠΑ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ»

Στην κατάσταση του διαλογισμού, μιας συνεχούς ροής, είτε στηνκατάσταση της ηρεμίας και γαλήνης, είτε στην κατάσταση της αλλαγής ή κίνησης, χωρίς να δέχεσαι ή να απορρίπτεις, εάν βρεθείς στην κατάσταση της ηρεμίας, αναγνώρισε αυτήν σαν το πραγματικό πρόσωπο του Νταρμακάγια. Και εάν εμφανιστεί μια αλλαγή ή κίνηση, αναγνώρισε ότι αυτή δεν είναι τίποτ΄άλλο από την αυτο-εκδήλωση της σοφίας. Αυτός είναι ο λογος που:

«ΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΗΡΕΜΙΑΣ ΕΙΤΕ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ»

Το πνεύμα λόγω της εκδήλωσης των εμφανιζόμενων σκέψεων κάνει κάποιον να έχει αρνητικές συγκινήσεις, όπως θυμό και προσκόλληση, οι οποίες αναφέρονται στην Αλήθεια της Αιτίας του Πόνου (η Δεύτερη από τις Τέσσερες Ευγενείς Αλήθειες). Παρόλο που εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα αισθήσεις κι εμπειρίες, όπως στην ευτυχία και στη δυστυχία, οι οποίες αναφέρονται στην Αλήθεια του Πόνου (της πρώτης από τις Τέσσερες Ευγενείς Αλήθειες), εάν κάποιος αναγνωρίσει την πραγματική φύση των εμφανιζόμενων σκέψεων σαν τίποτ΄άλλο από την ίδια την Νταρμάτα, τότε αυτές δεν γίνονται παρά απλά το παιχνίδι του Νταρμακάγια. Έτσι:

«ΕΙΤΕ ΣΕ ΘΥΜΟ, ΕΙΤΕ ΣΕ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ, Σ’ ΕΥΤΥΧΙΑ Ή ΣΕ ΔΥΣΤΥΧΙΑ»

Επί πλέον, μιλώντας γενικά, παρόλο που κάποιος μπορεί να εισαχθεί στη Θεώρηση και μπορεί να την έχει αναγνωρίσει, εντούτοιις αναυτός δεν τη διατηρήσει με διαλογισμό και χαθεί στη συνηθισμένη ροή της πλάνης, το πνεύμα του θα ξαναπαγιδευθεί στη Σαμσάρα από τις εμφανιζόμενες σκέψεις. Σαν αποτέλεσμα το Ντάρμα και η ύπαρξή του χωρίζονται εντελώς και αυτός δε θα είναι καλύτερος από ένα «συνηθισμένο άτομο». Γι’ αυτό δε πρέπει ποτέ να διαχωρίζεται κάποιος από την μεγάλη κατάσταση της «αυτο-ηρεμίας» του Μη-Διαλογισμού». Έτσι λοιπόν:

«ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΦΟΡΕΣ ΚΑΙ Σ’ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ»

Έτσι είτε είναι στην κατάσταση της ηρεμίας είτε της κίνησης, οποιεσδήποτε αρνητικές συγκινήσεις και να εμφανιστούν, εάν εφαρμόσει κάποιος μια διαφορετική θεραπεία για κάθε εμφανιζόμενη σκέψη και συγκίνηση, αυτός δε θα είναι ο σωστός τρόπος για να τις χαληναγωγήσει. Αντ’ αυτού οποιεσδήποτε σκέψεις και συγκινήσειςεμφανιστούν, θα πρέπει να αποφασίσει με απόλυτη σιγουριά σε μια μόνο θεραπεία για να τις απελευθερώσει και η θεραπεία αυτή είναι η αναγνώριση της Θεώρησης που εισήχθηκε προηγουμένως. Έτσι:

«ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΣΑΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΝΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ»

Οτιδήποτε σκέψεις και συγκινήσεις εμφανιστούν, αυτές δεν βρίσκονται έξω από τη Σοφία του Νταρμακάγια και η πραγματική φύση όλων αυτών των εμφανιζόμενων σκέψεων είναι η «Βασική Φωτεινότητα» του Νταρμακάγια. Εάν μπορέσετε να το αναγνωρίστε αυτό, είναι γνωστό σαν η «Βασική Φωτεινότητα της Ηρεμίας». Η Φωτεινότητα που είχε εισάγει νωρίτερα ο λάμα απευθείας στο πρόσωπο της ίδιας της Ρίγκπα κι εκείνη η Θεώρηση που είχατε αναγνωρίσει, είναι γνωστές σαν «Η Ατραπός Φωτεινότητας της

Άσκησης». Στο σημείο όπου αυτές οι δύο φωτεινότητες, η Βασική και της Ατραπού συγχωνεύονται για να παραμείνουν στην αυτοαναγνώριση εκείνου που είναι γνωστό σαν «Η συνάντηση της Φωτεινότητας της Μητέρας και του Γιου». Έτσι:

« ΤΙΣ ΦΩΤΕΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΙΟΥ»

Παράμοια θυμούμενος πάντα την φωτεινότητα που είναι η θεώρηση της αυτο-αναγνώρισης κι ενώ ηρεμείς σε αυτή την κατάσταση, εάν εμφανιστούν οποιεσδήποτε σκέψεις ή συγκινήσεις, δεν πρέπει ούτε να τις καταπιέσεις, ούτε να τις προκαλέσεις, ούτε να τις δεχθείς, ούτε να τις απορρίψεις. Αυτό είναι το βασικό σημείο. Έτσι:

«ΗΡΕΜΗΣΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΙΓΚΠΑ, ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥΣ»

Εάν κάποιος μείνει σε αυτή την κατάσταση πολύ καιρό, μπορεί να έχει σαν ένας αρχάριος μια εμπειρία «μακαριότητας», «διαύγεια» ή «απουσίας σκέψεων» που αποκρύβει το πρόσωπο της πραγματικής του φύσης. Έτσι αν την ελευθερώσει από αυτό το κέλυφος προσκόλλησης στην εμπειρία, αφήνοντας γυμνό το πραγματικό πρόσωπο της Ρίγκπα, τότε θα εκλάμψει η εσωτερική σοφία. Υπάρχει ένα ρητό: «Όσο περισσότερο καταστρέφεται, τόσο καλύτερος είναι ο διαλογισμός ενός Γιόκι». Όσο πιο απότομη είναι η κλίση, τόσο καλύτερη είναι η ροή ενός ορεινού ρυακιού. Γι αυτό:

«ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΞΑΝΑ, ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕ ΤΗΝ ΗΡΕΜΙΑ, ΤΗ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΑ, ΤΗ ΔΙΑΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ»

Και πώς τις καταστρέφουμε; Τη στιγμή που εμφανίζεται η εμπειρία της ακινησίας, μακαριότητας ή διαύγειας ή αισθήματα ή αντιλήψεις χαράς, ευχαρίστησης ή ευτυχίας, θα πρέπει ν’ ανατινάξεις εντελώς την κρυψώνα της προσκόλλησης στην εμπειρία ηχώντας σα μια βροντή ένα πολύ ισχυρό «ΠΕΤ» που είναι η ένωση του PHA, τουγράμματος του επιδέξιου τρόπου που συγκεντρώνεται, και του ΤΑ του γράμματος της πράζνα (σοφίας) που αποκόπτει. Έτσι:

«ΗΧΗΣΕ ΞΑΦΝΙΚΑ ΤΟ PHAT ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΔΕΞΙΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ»

Έτσι, χωρίς να διαχωριστείς από την ουσία αυτού που βιώνεις, το απερίγραπτο, την διαπερνώσα τα πάντα, ξεκάθαρη Ρίγκπα, παραμένεις σε αυτό, όλες τις φορές και σε όλες τις καταστάσεις. Τότε δε θα υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ της διαλογιστικής και της μεταδιαλογιστικής κατάστασης:

«Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΤΑΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΙ».

Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ συνόδων Διαλογισμού της Θεώρησης και του Μεταδιαλογισμού της Δράσης. Ετσι λοιπόν:

«ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ»

Ένας τέτοιος «μη διαλογιζόμενος Μεγάλος Διαλογιζόμενος» στην άσκηση της αυτο-παρούσας ροής της σοφίας του, δεν έχει να κάνει ούτε τον απειροελάχιστο διαλογισμό, εντούτοις αυτός ο Γιόγκι δεν περισπάται ούτε και για μια στιγμή. Όπως λέει το ρητό:

«Ποτέ δεν έχω διαλογιστεί, ούτε έχω ποτέ διαχωριστεί από το διαλογισμό. Έτσι ποτέ δεν είμαι χωρισμένος από την πραγματική σημασία του Μη Διαλογισμού»

Αυτό είναι το νόημα και αυτός είναι ο λόγος που πρέπει:

«ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΔΙΑΡΡΗΚΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ»

Έτσι εάν ένα άτομο είναι τόσο τυχερό ώστε να έχει εισέλθει στην ατραπό του Dzogpachenpo, δεκτικό στην ουσιαστική του έννοια και στο άκουσμα της διδασκαλίας, αυτό αυτό-απελευθερώνεται – τότε για αυτό το άτομο η αντίληψη και οι σκέψεις απελευθερώνονται από την ίδια τη βάση τους και οτιδήποτε εμφανίζεται είναι το παιχνίδι του Νταρμακάγια. Δεν υπάρχει διαλογισμός, ούτε διαλογιζόμενος. Άλλοι πάντως, λιγότερο τυχεροί, των οποίων οι σκέψεις πέφτουν ακόμα θύματα της παραίσθησης, πρέπει να ανακαλύψουν βαθμιαία τη σταθερότητα. Μέχρις ότου το κάνουν αυτό θα πρέπει να σχολούνται με την άσκηση του διαλογισμού. Έτσι λοιπόν:

«ΩΣΟΤΟΥ ΦΤΑΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ»

Ακόμα και αυτός ο διαλογισμός πρέπει να γίνεται όταν υπάρχουν όλες οι σωστές ευνοϊκές συνθήκες για διαλογισμό και τότε θα παραχθεί πραγματική εμπειρία. Από την άλλη μεριά, εάν κάποιοςβρίσκεται μέσα στις ασχολίες του κόσμου και μέσα στη διάσπαση, οσοδήποτε και να διαλογίζεται δε θα παραχθεί πραγματική εμπειρία στο πνεύμα του. Έτσι:

«ΕΙΝΑΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΑΤΟ ΝΑ ΔΙΑΛΟΓΙΖΕΣΤΕ, ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΝΤΑΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΙΑΣΠΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΧΟΛΙΕΣ».

Παρόλο που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα διαφορά ανάμεσα στο διαλογισμό και στο μεταδιαλογισμό, εντούτοις έως ότου βρει ο διαλογισμός την πραγματική του σταθερότητα δε θα μπορεί κάποιος να τον συγχωνεύσει με τον μεταδιαλογισμό που γεννιέται από την πραγματική εμπειρία της σοφίας. Γι αυτό:

«Η ΑΣΚΗΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΔΙΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ»

Εάν κάνει κάποιος άσκηση κατά τις διαλογιστικές συνεδρίες μπορεί να είναι ικανός να παραμένει στη συνεχή ροή της Ρίγκπα με την εμπιστοσύνη της Θεώρησης. Ακόμα όμως κι έτσι, αν αυτός είναι ανίκανος να αναμίξει αυτή την άσκηση με τη δράση του μη διαλογισμού και να παραμείνει στη συνεχή ροή του, τότε αυτή η άσκηση δε θα χρησιμεύσει σαν θεραπεία όταν εφανιστούν δυσοίωνες καταστάσεις και οδηγημένος από σκέψεις, αυτός θα παραπλανηθεί όπως ακριβώς ένα συνηθισμένο άτομο. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να παραμένει σε εγρηγορώσα συνείδηση με την τα πάντα διαπερνώσα εμπιστοσύνη (ζανγκτάλ):

«ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΦΟΡΕΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ»

Τότε δεν υπάρχει τίποτε άλλο να αναζητήσει σα διαλογισμό. Αντ΄αυτού, παραμένοντας απλώς στην κατάσταση της γαλήνης και χωρίς να διαχωρίζεται ποτέ από την Θεώρηση του ίδιου του Νταρμακάγια, βλέπει όλες τις σκέψεις και δραστηριότητες με ανέμελη αδιαφορία……

«ΠΑΡΑΜΕΙΝΕ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΝΤΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ»

Ένα τέτοιο είδος άσκησης που είναι η αδιαιρετότητα της Σαμσάρα και της Βιπασιάνα, στη Γιόγκα της φυσικής κατάστασης του Trodral, εμμένοντας στην αυτοαναγνώριση της αμετάβλητης συνεμφανιζόμενης Νταρμάτα, είναι η καρδιά της άσκησης όλων των τάντρας της Βατζραγιάνα και η αληθινή Σοφία. Είναι το ιδιαίτερο Ντάρμα - σαν ένα πετράδι που ικανοποιεί όλες τις επιθυμίες, της γενεολογίας της άσκησης. Είναι το άφθαρτο, αγνό πνεύμα της Σοφίας όλων των Μαχασίντας όλων των παραδόσεων της Ινδίας και του Θιβέτ, της Αρχαίας Σχολής Νίνγκμα και της Νέας Σχολής Σάρμα. Γι’ αυτό αποφάσισε επ’ αυτού με απόλυτη βεβαιότητα. Εάν αντ’ αυτού συνεχίσεις να αναζητάε άλλες μεθόδους και διδασκαλίες με μια αχόρταγη όρεξη και πλεονεξία, θα είναι σα να κρατάς τον ελέφαντα σπίτι σου και να ψάχνεις για τα αποτυπώματά του στο δάσος. Χάνεσαι έτσι σε μια ατέλειωτη «διανοητική έρευνα» και η απελευθέρωση δε θα σου συμβεί ποτέ. Πρέπει έτσι να αποφασίσεις με απόλυτη βεβαιότητα ως προς αυτή την άσκηση….

Μια τέτοια γυμνή σοφία, αυτό το Νταρμακάγια που είναι αυτο-υπάρχων, ποτέ δεν έχει πλανηθεί. Αποφάσισε με απόλυτη σιγουριά ότι αυτή είναι η ίδια η φώτιση και μείνε στη ροή της. Αυτή είναι η ουσία αυτής της δεύτερης μυστικής λέξεης, έτσι είναι ζωτικό:

«Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΟΥΣΙΑ ΕΙΝΑΙ: ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΗ ΜΕ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ».

Πάντως σε αυτό τον καιρό της διαλογιστικής άσκησης εάν δεν υπάρχει η εμπιστοσύνη στη μέθοδο απελευθέρωσης, παρόλο που θα μπορούσε κάποιος να διαλογίζεται, αναπαυόμενος στην κατάσταση της ακινησίας και ηρεμίας, δε θα προχωρούσε πέρα από τα όρια του σαμάντι των θεών. Ένας τέτοιος διαλογισμός δε θα μπορούσε να υποτάξει την προσκόλληση ή το θυμό, δε θα μπορούσε να σταματήσει την καρμική ροή της συσσώρευσης ή να φέρει τη βαθιά εμπιστοσύνη της άμεσης βεβαιότητας. Έτσι είναι σημαντικό να έχεις αυτή τη βαθιά εμπιστοσύνη στη μέθοδο απελευθέρωσης. Επίσης τον καιρό που εμφανίζεται μια πολύ δυαντή προσκόλληση προς ένα αντικείμενο εππιθυμίας ή ένας πολύ δυνατός θυμός προς ένα αντικείμενο αποστροφής ή μια κλίση και προτίμηση για ευνοϊκές περιστάσεις και υλικές κατοχές ή αισθήματα λύπης σε δυσμενείς πριστάσεις και αρρώστεις, τότε και αν ακόμη αυτά έρθουν, θα αφυπνήσουν μόνο τη δύναμη της Ρίγκπα και είναι σημαντικό να το αναγνωρίσουμε αυτό σαν τη βάση της απελευθέρωσης για σοφία. Έτσι:

ΕΙΤΕ ΣΕ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ ΕΙΤΕ ΣΕ ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ, ΣΕ ΕΥΤΥΧΙΑ Η ΣΕ ΛΥΠΗ»

Επιπλέον εάν δεν έχει κάποιος την ουσία και κυριαρχία της άσκησης της «απελευθέρωσης με την εμφάνιση», τότε οποιεσδήποτε φευγαλέες σκέψεις υπεισέλθουν κλεφτά θα τον κάνουν απλά να συσσωρεύσει περισσότερο σαμσαρικό κάρμα. Έτσι είτε είναι χονδροειδείς σκέψεις είτε λεπτές σκέψεις - οτιδήποτε εμφανίζεται –η ουσία είναι το ταυτόχρονο της εμφάνισης και της απελευθέρωσης, χωρί το άφημα κανενός (καρμικού) ίχνους. Όλο το ζήτημα είναι να συνεχίσεις αυτή τη άσκηση:

«ΞΑΦΝΙΚΑ ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΚΑΝΕΝΑ ΙΧΝΟΣ»

Αυτό τον καιρό εάν οι μεφανιζόμενες σκέψεις δεν εξαγνιστούν με αυτο-απελευθέρωση, το να τις αναγνωρίσεις απλά δε θα μπορέσει να κόψει την αλυσίδα της πλάνης. Αυτή την ίδια τη στιγμή της αναγνώρισης της σκέψης η πραγματική φύση σου φαίνεται γυμνή. Θα πρέπει να την αναγνωρίσεις σαν τη σοφία με την οποία είσαι γνώριμος νωρίτερα και να παραμείνεις σε αυτή την κατάσταση,

εξαγνίζοντας τις σκέψεις σου χωρίς κανένα ίχνος. Καθώς αυτό είναι σημαντικό:

«Η ΙΔΙΑ Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕΙ ΣΑΝ ΤΟ ΝΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ».

Όπως διαλύεται η γραφή στο νερό, παρόμοια συγχρόνως με την εμφάνιση των σκέψεων έρχεται και η απελευθέρωση. Έτσι είναι η συνεχής ροή του «αυτο-εμφανιζόμενου αυτο-απελευθερούμενου»:

«ΟΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ Η ΓΡΑΦΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ»..

Έτσι οι εμφανιζόμενες σκέψεις εξαγνίζονται από το παιχνίδι του Νταραμακάγια και οτιδήποτε σκέψεις εμφανιστούν αυτές θα εμφανιστούν απλά σαν εξαγνισμένη και ισορροπημένη Ρίγκπα και οσεσδήποτε χονδροειδείς σκέψεις των 5 δηλητηρίων εμφανιστούν, υπάρχει μεγάλη ευκαιρία για απελευθέρωση και για τη λάμψη και φωτοβολία της Ρίγκπα.

«ΕΤΣΙ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΗ ΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΚΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΡΙΓΚΠΑ»

Επειδή οσοδήποτε πολλές και οτιδήποτε σκέψεις εμφανιστούν καθώς αυτές εμφανίζονται από το διαπερνόν τα πάντα βάθος της ίδιας τηςρίγκπα σαν η ακτινοβολία της, δεν υπάρχει τίποτα να αποδεχθείς ή να απορρίψεις. Με το να μένεις απλώς σε αυτή τη συνεχή ροή, αμέσως μόλις αυτή εμφανιστεί, έχει συμβεί και η απελευθέρωση. Έτσι όλα είναι μέσα στη σφαίρα κι επιρροή του Νταρμακάγια:

«ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΝΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ»

Οτιδήποτε πλανερές σκέψεις εμφανιστούν από τη μη επίγνωση, αυτές εξαφανίζονται από τη σοφία της Ρίγκπα μέσα στο εκτεταμένο πεδίο του Νταρμακάγια. Στην κατάσταση της συνεχούς ακατάπαυστης ροής της φωτεινότητας, οτιδήποτε σκέψεις εμφανιστούν, απελευθέρωσέ τες μέσα στην ίδια την φύση τους:

«ΧΩΡΙΣ ΚΑΝΕΝΑ ΙΧΝΟΣ, ΑΥΤΤΟΕΞΑΓΝΙΣΜΕΝΕΣ, Α ΛΑ ΛΑ!»

Όταν κάποιος έχει συνηθίσει για μια μεγάλη χρονική περίοδο να εκτελεί αυτή την άσκηση, τότε όλες οι σκέψεις θα εμφανίζονται σαν διαλογισμός και σπάνε όλα τα σύνορα μεταξύ ηρεμίας και αλλαγής. Σαν αποτέλεσμα, η κίνηση ή αλλαγή δε θα βλάψει ή ενοχλήσει την ακινησία και ηρεμία.

«ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΙΝ»

Αυτό τον καιρό, παρόλο που ο τρόπος που εμφανίζεται η εκδήλωση των σκέψεων όπως χαρά, λύπη, ελπίδα, ή φόβος, μπορεί να μη διαφέρει από εκείνον ενός συνηθισμένου ατομου, το συνηθισμένο άτομο θα αντιδρούσε είτε με απόρριψη είτε με αποδοχή και σαν αποτέλεσμα μπορεί να συσσωρεύσει πολύ κάρμα και να πέσει θύμα της προσκόλλησης και της αποστροφής ή του θυμού. Από την άλλη μεριά ο τρόπος του γιόγκι του Τζογκσέν είναι:

- Στην αρχή, μόλις εμφανίζεται η σκέψη, η απλευθέρωση γεννιέται ταυτόχρονα κι επειδή αυτός αναγνωρίζει την πραγματική φύση των εμφανιζόμενων σκέψεων η απελευθέρωση είναι σα να συναντάς έναν παλιό φίλο.

- Στη μέση, όλες οι εμφανιζόμενες σκέψεις αυτο-απελευθερώνονται σαν ένα φίδι που ξεκουλουριάζεται.

- Στο τέλος, επειδή οι εμφανιζόμενες σκέψεις αυτοαπελευθερώνονται, αυτές ούτε βλάπτουν ούτε ωφελούν τον γιόγκι του Τζογκσέν, σαν ένα κλέφτη που μπαίνει μέσα σε ένα άδειο σπίτι.

Έτσι, κατέχοντας με αυτό τον τρόπο την ουσία και τη μέθοδο της απελευθέρωσης:

«Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ»

Όπως λέγεται:

«Ακόμη και αν γνωρίζει κάποιος πώς να διαλογίζεται, εάν δε γνωρίζει πώς να απελευθερώνεται, ο διαλογισμός του είναι σαν εκείνο των Θεών».

Έτσι εάν δε διαθέτει κάποιος αυτή την ουσία της μεθόδου απελευθέρωσης αυτή η μέθοδος ηρεμίας του πνεύματος θα τον στρέψει απλά στα σαμάντι των θεών των ανώτερων βασιλείων. Αυτοί που ισχυρίζονται πως είναι αρκετό να αναγνωρίσεις απλώς την κατάσταση της ηρεμίας και της αλλαγής δεν είναι διαφορετικοί από εκείνους που εντρυφούν σε καθημερινές πλανερές σκέψεις και παρολο που μπορεί να διακηρύσσουν όρους όπως «κενότητα» και «Νταρμακάγια», επειδή αυτοί είναι φτιαγμένες από το μυαλό αποστηθίσεις, όταν συναντηθούν πραγματικά με τη δυστυχία και τις άσχημες περιστάσεις, θα αντιμετωπίσουν απλά τα σφάλματά τους και δεν θα είναι δυνατόν να παραμείνουν σταθεροί και αμετακίνητοί. Γι’αυτό:

«ΕΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΑΥΤΟ, Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΗΝ ΑΤΡΑΠΟ ΤΗΣ ΠΛΑΝΗΣ».

Παρόλο που θα μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει όρους όπως «απελευθέρωση ταυτόχρονα με την εμφάνιση» «αυτοαπελευθέρωση» ή «γυμνή απελευθέρωση», αυτό είναι μόνον ο τρόπος εξαγνισμού και πραγματικής αυτοαπελεευθέρωσης των εμφανιζόμενων σκέψεων χωρίς το άφημα κανενός ίχνους. Αυτό είναι το μοναδικό και εξαιρετικό Ντάρμα του Ντζογκπασένπο και αν κάποιος έχει τελειοποιήσει αυτή την ουσία, τότε οτιδήποτε σκέψεις και συγκινήσεις εμφανιστούν, αυτές θα εμφανιστούν σαν το Νταρκμακάγια και όλες οι πλανερές σκέψεις θα εξαγνιστούν σε σοφία και όλες οι επιβλαβείς περιστάσεις σε φίλους. Όλες οι αρνητικές σκέψεις θα εμφανιστούν σαν η ατραπός και μπορεί να φτάσει κάποιος πλήρως στη κατάστση της αγνότητας χωρίς ναπρέπει να εγκατελείψει τη σαμσάρα, και να απελευθερωθεί από τα δεσμά της σαμσάρα και της Νιρβάνα. Χωρίς να έχει να κάνει τίποτα, να υιοθετήσει τίποτα, να εγκαταλείψει τίποτα , σ’ αυτή την κατάσταση, διαχωρισμένος πλήρως από αυτά τα ενδιαφέροντα, απλάπαρακάμπτει:

«ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΗ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΤΑΡΜΑΚΑΓΙΑ»

Εάν δεν έχει κάποιος εμπιστοσύνη σε αυτόν τον τρόπο απελευθέρωσης, παρόλο που μπορεί να προβάλλει τη Θεώρησή του σαν υψηλή και ο διαλογισμό του να είναι βαθύς, αυτό δεν θα οφελήσει πραγματικά και δε θα είναι μια θεραπεία για τις αρνητικές συγκινήσεις. Γι’ αυτό δεν είναι η αγνή ατραπός. Από την άλλη μεριάεάν κάποιος διαθέτει την ουσία του ταυτόχρονου της εμφάνισης και απελευθέρωσης, ποτέ δε ισχυριστεί ότι διαθέτει «Ανώτερη Θεώρηση» ή πως έχει «βαθύ διαλογισμό». Ποτέ δε θα συμβεί αυτός ο Γιόγκι να μην είναι εντελώς ελεύθερος από τις αλυσίδες της δυαδικής προσκόλλησης.

Έτσι, είτε στην κατάσταση της ηρεμίας, είτε της αλλαγής, οτιδήποτε σκέψεις και αν εμφανιστούν, αυτές εμφανίζονται σαν διαλογισμόςκαι αν ακόμα ψάξτε για πλάνες, δε θα μπορέσετε να τις βρείτε. Αυτό και μόνον αυτό μετρά σα μια έγκυρη ή όχι άσκηση, με μιαουσιαστική έννοια. Αυτός είναι ο λόγος που:

«Η ΤΡΙΤΗ ΟΥΣΙΑ ΕΙΝΑΙ: ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΑΜΤΟΚ (ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΗΣ ΣΚΕΨΗΣ)

ΟΙ ΕΞΗ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥ ΒΑΤΖΡΑ

Αν και τα φαινόμενα εκδηλώνονται σα μια ποικιλίαη ποικιλία αυτή είναι εντούτοις μη δυαδικήκαι παρόλη την πολλαπλότητατων ατομικών πραγμάτων που υπάρχουνκανένα δεν μπορεί να περιοριστεί σε μιαπεριορισμένη έννοια.

Παραμένοντας ελεύθερος από την παγίδαοποιασδήποτε προσπάθειας,χωρίς να πεις ότι είναι «σαν κι αυτό» ή «σαν εκείνο»γίνεται σαφές ότι όλες οι εκδηλωμένες μορφέςείναι όψεις του απείρου άμορφου,και αδιαίρετες από αυτό,είναι αυτοτελειωμένες.

Βλέποντας ότι το κάθε τι είναι αυτελειωμένοΑπό την ίδια την αρχήεγκαταλείπεται η ασθένεια της προσπάθειαςΓια οποιαδήποτε επίτευξη,Και παραμένοντας απλά στη φυσική κατάστασηΌπως είναι αυτή,Εμφανίζεται συνεχώς αυθόρμηταη παρουσία του μη δυαδικού στοχασμού.

Αν δόσεις μια εξήγηση του Τζόγκσεν σε 100 ανθρώπους που ενδιαφέρονται,αυτό δεν είναι αρκετό.Άμα όμως δώσεις μια εξήγησησ’ ένα άτομο που δεν ενδιαφέρεται,τότε αυτό είναι πάρα πολύ.

Εάν εμφανιστεί μια σκέψη,Παρατήρησηε αυτό που εμφανίζεται.Εάν δεν εμφανιστεί σκέψη,Παρατήρησε αυτή την ήρεμη κατάσταση

Αμφότερες οι στιγμές είναι εξίσου κενές.

Κάρμαπ Ντόρτζε

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΒΑΤΖΡΑ

ΑγέννητοςΚαι όμως συνεχίζοντας χωρίς διακοπή,Χωρίς νά ’ρχομαι, ούτε να πηγαίνωΠανταχού παρών,Υπέρτατο ΝτάρμαΑμετάβλητε Χώρες, χωρίς ορισμόΑυθόρμητα απελευθερούμενοςΤέλεια ανεμπόδιστη κατάσταση –που υπάρχεις από την ίδια την αρχή ,Αυτοδημιουργημένη, χωρίς θέση,Χωρίς τίποτα το θετικό να αποδεχθείςΚαι τίποτα το αρνητικό να απορρίψειςΑπέραντη έκταση που διεισδύεις παντούΑχανή, δίχως όρια, χωρίς δεσμά,Χωρίς τίποτα ούτε καν να διαλύσειςΉ να απελευθερωθείς από αυτό,Παρών πέρα από το χώρο και το χρόνοΥπάρχοντας από την αρχήΑπέραντη διάσταση, εσωτερικέ χώρε,Ακτινοβόλε με διαύγεια σαν τον ήλιο και το φεγγάρι,Αυτοτελειωμένε.Άφθαρτε σαν ένα βάτζρα,Σταθερέ σαν ένα βουνόΚαθαρέ σαν ένα λωτόΔυνατέ σαν ένα λιοντάρι,Απαράμιλλη ευχαρίστησηΠέρα από κάθε όριο,ΦώτισηΓαλήνηΚορυφή του ΝτάρμαΦως του σύμπαντοςΤέλειος από την Αρχή

Ένα αρχαίο τραγούδι που προσπαθεί να περιγράψει το απερίγραπτο…

Όλα όσα εμφανίζονταιΕίναι στην ουσία τους όχι πραγματικότεραΑπό μια αντανάκλασηΔιαφανώς αγνά και καθαρά,Πέρα από κάθε ορισμόή λογική εξήγηση.

Εντούτοις οι σπόροι της περασμένης δράσης,το κάρμα, συνεχίζουν να προκαλούνπεραιτέρω εμφάνιση

Ακόμα κι έτσιΓνώριζε ότι όλα όσα υπάρχουνΕίναι τελικά κενά από φύση-εαυτόΑπλόλυτα μη δυαδικά.

Λόγια του Βούδα που αποτελούν μια τέλεια εξήγηση του Τζογκσέν.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΣΙ-ΝΕ

(από το Βιβλίο «το Συνειδητό Ονείρεμα)

Α) Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΜΕ ΕΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Διακρίνουμε βασικά δυο είδη συγκέντρωσης: τη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο και τη συγκέντρωση χωρίς αντικείμενο.

Στη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε αντικείμενο θέλουμε, εφ' όσον αυτό δεν προσβάλει την όρασή μας. Συνήθως χρησιμοποιούμε ένα γράμμα της αλφαβήτου, π.χ. το Α, που η θέα του και μόνο μας θυμίζει αυτόματα και τον ήχο του. Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε και μια σφαίρα, ένα λουλούδι, ή ένα κερί. Το κερί χρησιμοποιείται συνήθως γιατί η διαρκώς κινούμενη φλόγα του μας κρατά σε μια κατάσταση εγρήγορσης και μας εμποδίζει ν' αποκοιμηθούμε. Αυτό όμως δε θα μας βοηθήσει αν είμαστε ταραγμένοι και νευρικοί. Σε αυτή την περίπτωση καλύτερα να συγκεντρωθούμε στο γράμμα Α. Αν είμαστε πολύ νευρικοί, τότε μπορούμε να εκφωνήσουμε δονητικά

τον ήχο του Α, καθώς συγκεντρωνόμαστε πάνω του. Αν τώρα είμαστε κάπως πιο ισορροπημένοι, μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε οτιδήποτε θέλουμε.

Προσπαθούμε να συγκεντρωθούμε όσο πιο πολύ γίνεται πάνω σε αυτό το αντικείμενο, χωρίς ν' ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας. Πρέπει να συγκεντρωνόμαστε με σταθερότητα. Αν μας έρθουν δάκρυα, τα δεχόμαστε με υπομονή. Όταν συγκεντρωνόμαστε δεν πρέπει να ανοίγουμε πολύ τα μάτια μας, γιατί αυτό μπορεί να μας ενοχλήσει ή να μας δημιουργήσει μια ταραχή. Ούτε πρέπει τα μάτια μας να είναι πολύ κλειστά, γιατί αυτό θα μας φέρει υπνηλία. Υπνηλία μπορεί επίσης να δημιουργηθεί και όταν το αντικείμενο είναι πολύ χαμηλά. Σε αυτή την περίπτωση αλλάζουμε τη θέση του και το τοποθετούμε λίγο ψηλότερα.

Εστιάζουμε απλώς τα μάτια μας πάνω στο αντικείμενο, χωρίς να το σκεπτόμαστε. Δεν αφηνόμαστε σε αυτό, ούτε και το εγκαταλείπουμε. Η συγκέντρωση μ' ένα αντικείμενο είναι μια ελεγχόμενη κατάσταση. Πρώτα απ' όλα ελέγχουμε το σώμα μας, τη στάση που καθόμαστε. Αυτή πρέπει να είναι βολική, γιατί διαφορετικά θα ενοχλούμαστε και δε θα μπορούμε να εστιαστούμε στο αντικείμενο. Μετά ελέγχουμε την αναπνοή μας, η οποία γίνεται σιγά - σιγά ήρεμη και απαλή. Τέλος ελέγχουμε το νου μας. Αυτό σημαίνει ότι δεν παρασυρόμαστε από τις διάφορες σκέψεις μας, δεν τις κρίνουμε, δεν τις ακολουθούμε, δεν ταυτιζόμαστε μαζί τους, αλλά ούτε και τις απαγορεύουμε. Τις αφήνουμε ελεύθερες, δεν τις μπλοκάρουμε, ούτε προσπαθούμε να τις αποφύγουμε. Δεν μας ενδιαφέρει αν είναι καλές ή κακές, ωραίες ή άσχημες. Απλά τις παρατηρούμε καθώς έρχονται και φεύγουν από μόνες τους. Συνεχίζουμε να αισθανόμαστε όμως την παρουσία του αντικειμένου και προσπαθούμε να συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο Αυτή είναι η άσκηση της Σί-νε.

Όταν συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο για κάποιο χρονικό διάστημα, μπορεί να φανεί ότι οι σκέψεις μας αυξήθηκαν αντί να ελαττωθούν, όπως κανονικά θα περιμέναμε από το σκοπό της συγκέντρωσης, που είναι η ηρεμία του νου μας. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν έχουμε περισσότερες σκέψεις, αλλά τώρα που ηρέμησε ο νους μας παρατηρούμε απλώς περισσότερες. Είναι όπως στην ταραγμένη θάλασσα που φαίνεται να έχει πολύ λίγα ψάρια, αλλά όταν είναι ήρεμη και διαυγής τα ψάρια είναι πολύ περισσότερα. Έτσι όταν βρεθούμε σε μια κατάσταση ηρεμίας, φαίνεται σα να υπάρχουν πολύ περισσότερες σκέψεις. Το σημαντικό όμως είναι να μην κάνουμε τίποτα με αυτές.

Μετά πρέπει να ξέρουμε πως να ρυθμίζουμε τη συγκέντρωσή μας, που σημαίνει να μην είμαστε ούτε πολύ προσηλωμένοι, ούτε πολύ χαλαροί. Είναι όπως με τις χορδές της κιθάρας, που για να βγάλουν

έναν όμορφο ήχο πρέπει να μην είναι ούτε πολύ τεντωμένες, ούτε πολύ χαλαρές και κρεμασμένες. Όταν συγκεντρωνόμαστε τώρα σε ένα αντικείμενο, μπορεί να παρατηρήσουμε κάποιες αλλαγές σε αυτό. Αν είναι ένα κόκκινο λουλούδι, μπορεί κάποια στιγμή αυτό να γίνει κίτρινο, ή να μετατραπεί στο πρόσωπο ενός ανθρώπου. Αν συγκεντρωνόμαστε πάνω σε ένα κερί, μπορεί η φλόγα του να γίνει τεράστια, ή μπορεί να εξαφανισθεί. Αν είμαστε συγκεντρωμένοι πάνω σε ένα γράμμα, μπορεί αυτό να γίνει ένα λουλούδι. Μπορούν να συμβούν πολλά τέτοια πράγματα. Όλα αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι συγκεντρωνόμαστε με πολύ οξύτητα. Μπορεί όμως να συμβεί και το αντίθετο. Μπορεί να είμαστε πολύ χαλαρωμένοι. Κάνουμε συγκέντρωση και μας πιάνει μια νάρκη ή αποκοιμόμαστε. Ή μπαίνει κάποιος στο δωμάτιο και δεν τον παρατηρούμε. Ή μας λέει κάτι και δεν καταλαβαίνουμε τι μας είπε. Δεν τον ακούσαμε. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι παρούσες οι αισθήσεις μας. Σε αυτή την περίπτωση είμαστε πολύ χαλαρωμένοι, πολύ ναρκωμένοι. Αυτό που πρέπει να κάνουμε τότε είναι πολύ ρυθμική αναπνοή και να σηκώσουμε λίγο ψηλότερα το αντικείμενο.

Όταν συγκεντρωνόμαστε με αυτό τον τρόπο θα εμφανισθούν γρήγορα τα σημάδια της άσκησής μας (νυάμς). Μερικοί άνθρωποι μπορούν να βρουν ένα σημάδι σχεδόν αμέσως. Αλλά ακόμα και όταν δεν συμβεί αυτό, αν ασκηθούμε, θα βρούμε σίγουρα σε 2 ή 3 ημέρες κάποιο σημάδι. Υπάρχουν εξωτερικά και εσωτερικά σημάδια. Ένα εξωτερικό σημάδι είναι ότι δε νοιώθουμε καμιά δυσκολία, πάνω απ' όλα σωματική δυσκολία, να παραμείνουμε σε αυτή την κατάσταση για 1,2 ή ακόμα και 3 ώρες. Ή μπορεί να συμβεί κάτι διαφορετικό. Ενώ είμαστε συγκεντρωμένοι, ξεσπάμε ξαφνικά σε γέλια, χωρίς να ξέρουμε το γιατί, ή νοιώθουμε την παρόρμηση να αναπηδήσουμε, ή θέλουμε να τρέξουμε, ή πολλοί πάλι άνθρωποι ξεσπούν χωρίς κανένα λόγο σε δάκρυα. Δείχνει σα να συμβαίνει κάτι παράξενο. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορούν να εμφανιστούν αυτά τα σημάδια. Μπορεί το πρόσωπό μας να αλλάξει χρώμα, ή μπορεί να φαινόμαστε σα να έχουμε υψηλό πυρετό, ή μπορεί να αισθανόμαστε ότι δεν υπάρχει ψυχή στο σώμα μας. Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η πράνα, η φυσική μας ενέργεια είναι τώρα χαλαρωμένη. Μέχρι τώρα τη φορτώναμε, ποτέ δεν την είχαμε αφήσει να ηρεμήσει. Τη στιγμή λοιπόν αυτή που ηρεμούμε, μπορούν να εμφανισθούν αυτά τα σημάδια. Εκτός όμως από αυτά τα εξωτερικά σημάδια υπάρχουν και τα εσωτερικά σημάδια.

Ένα εσωτερικό σημάδι δίνεται με το παράδειγμα της χελώνας που βρίσκεται μέσα σε ένα βάζο. Όταν μια χελώνα βρεθεί σε ένα τέτοιο περιορισμένο χώρο και αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα, ηρεμεί. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα, ο λόγος και το πνεύμα μας δεν αισθάνονται καμιά απολύτως ανάγκη για κίνηση ή διέγερση. Υπάρχει κι ένα άλλο παράδειγμα. Λέγεται ότι ο ασκητής είναι σαν ένα πουλάκι

στον άνεμο. Ένα πουλάκι πάνω σε ένα μικρό κλαρί διατηρεί τη θέση του χωρίς καμιά ανησυχία, παρ' όλο που μπορεί να υπάρχουν γύρω του όλα τα είδη της κίνησης, πρώτα απ' όλα ο άνεμος, μαζί με το γεγονός ότι το πουλάκι μπορεί να τρέμει. Έτσι στην κατάσταση της Σί-νε στην οποία βρισκόμαστε, είμαστε σε ηρεμία, παρ' όλο που όλα γύρω μας βρίσκονται σε κίνηση. Υπάρχει ένα ακόμα παράδειγμα. Ο ασκητής είναι σα μια μέλισσα πάνω σε ένα λουλούδι, είναι δηλαδή σαν το πνεύμα μας να εξαρτάται πλήρως από το σημείο στο οποίο συγκεντρωνόμαστε. Υπάρχουν πολλά άλλα τέτοια παραδείγματα, αλλά εκείνο που έχει σημασία είναι να αισθανθούμε ότι μπορούμε να συνεχίσουμε σε αυτή την κατάσταση της Σί-νε, χωρίς να επηρεαζόμαστε ή να ενοχλούμαστε από αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Όλη αυτή η κίνηση δεν μπορεί να διακόψει τη συγκέντρωσή μας.

Η Σί-νε (Zhi-gnas) είναι πάντως ένας πολύ γενικός όρος. Σί (Zhi) στα Θιβετανικά σημαίνει ηρεμία και νε (gnas) το να είσαι ή να βρεθείς σε κάτι. Έτσι Σί-νε (Zhi-gnas) σημαίνει να είσαι σε ηρεμία, το να βρεθείς σε μια κατάσταση ηρεμίας. Συνήθως όμως έρχονται πάντα σκέψεις στο νου μας. Κάποια στιγμή μια σκέψη εμφανίζεται και μετά αυτή εξαφανίζεται. Η κατάσταση από τη στιγμή που εξαφανίζεται μέχρι να εμφανισθεί η επόμενη σκέψη ονομάζεται Σί-νε. Μερικές φορές αυτή η κατάσταση της απουσίας σκέψης διαρκεί πολύ χρόνο και ονομάζεται Νέ-πα (gnas-pa). Στην αρχή της Σί-νε αυτό που αναζητάμε πάνω από όλα είναι η κατάσταση της Νέ-πα. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό είναι μόνον η αρχή. Δε σταματάμε σε αυτό, δε σταματάμε στην Νέ-πα, την ηρεμία του νου, διαφορετικά θα ήμασταν πολύ μακριά από τη διδασκαλία του Τζόγκσεν. Πρέπει να καταλάβουμε ότι όταν φθάσουμε στην κατάσταση της Νέ-πα είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ένα νόημα. Όταν είμαστε χωρίς σκέψεις, ή έχουμε σκέψεις αλλά αυτές δε μας ενοχλούν, αυτό ονομάζεται Σί-νε. Όταν τότε εμφανισθεί μια σκέψη, αυτό ονομάζεται γκιού - πα ('gyu-ba), που σημαίνει κίνηση. Τη στιγμή που εμφανίζεται αυτή η κίνηση της σκέψης, υπάρχει αμέσως η αναγνώρισή της, η παρατήρησή της. Η αναγνώριση ότι υπάρχει αυτή η κίνηση δε σημαίνει ότι την κρίνουμε, αλλά ότι έχουμε απλώς την επίγνωσή της, τη συνείδησή της, αισθανόμαστε την παρουσία της και αυτό ονομάζεται στα Θιβετανικά Ρίγκ-πα. Υπάρχουν έτσι τρία στοιχεία. Το πρώτο είναι η νέ - πα, η απουσία σκέψης, η κατάσταση της ηρεμίας, στην οποία δεν υπάρχει καμιά σκέψη. Μετά εμφανίζεται μια σκέψη και αυτό είναι η γκιού-πα, η κίνηση, και αμέσως μόλις αυτή εμφανισθεί υπάρχει η αναγνώρισή της, η Ρίγκ-πα. Όταν υπάρχουν και τα τρία αυτά στοιχεία μαζί, τότε συνεχίζουμε σε αυτή την κατάσταση. Η συνέχεια και με τα τρία αυτά στοιχεία είναι αυτό που ονομάζουμε Σί-νε.

Με αυτό τώρα το είδος της Σί-νε, το πιο πολύ που μπορούμε να φτάσουμε είναι να μπορούμε να μείνουμε σε αυτή την κατάσταση για πολύ χρόνο, χωρίς να ενοχλούμαστε από τις σκέψεις μας ή από την κίνηση γύρω μας. Αυτό είναι ο σκοπός μας. Γι' αυτό ασκούμαστε. Όταν έχουμε κάνει αρκετά αυτή την άσκηση, τότε προχωράμε στη Σί-νε χωρίς αντικείμενο.

ΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Ίσως έχουμε ακούσει για τα τρία ενεργειακά κανάλια του σώματός μας, τα δύο πλευρικά, την Ίντα και την Πιγκάλα και το μεσαίο, κεντρικό κανάλι της Σουσούμνα. Αυτά χρησιμοποιούνται συνήθως στις ασκήσεις αναπνοής και στη Ράτζα Γιόγκα. Σε αυτές τα δυο πλευρικά κανάλια θεωρείται ότι συνδέονται με τα δυο ρουθούνια μας και την καρμική αναπνοή μας. Στην παρακάτω όμως άσκηση, η οποία δεν είναι μια άσκηση αναπνοής, δε χρειάζεται να υποθέσουμε κάτι τέτοιο. Εδώ οραματιζόμαστε τα τρία κανάλια σαν επιμήκεις παράλληλους σωλήνες στο μέσον του σώματός μας, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους στο κάτω μέρος τους, τέσσερα περίπου δάκτυλα κάτω από τον αφαλό μας, ενώ στο πάνω μέρος τους φτάνουν μέχρι την κορυφή της κεφαλής μας όπου απλώς αποκόπτονται. Αυτοί δε συνδέονται με κανένα τρόπο με τα ρουθούνια μας.

Στην αρχή συγκεντρωνόμαστε στο σώμα μας, που το αισθανόμαστε σα διαφανές, και μετά στα τρία αυτά ενεργειακά κανάλια. Δεν τα σκεπτόμαστε σαν κάτι το υλικό, αλλά σαν ένα μέσον για την κίνηση της ενέργειας. Δε μας ενδιαφέρει αν υπάρχει πραγματικά κάτι σε αυτό το μέρος του σώματός μας, ή αν τα κανάλια είναι αιθερικά ή οτιδήποτε άλλο σε σχέση με αυτά. Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να έχουμε μια άσκηση που να λειτουργεί. Ξέρουμε ότι το φυσικό μας σώμα έχει τις ενέργειές του. Ξέρουμε επίσης ότι αυτό μοιάζει μ' ένα κορμό, Γι’ αυτό και θεωρούμε τα κανάλια σα σωλήνες. Αυτό είναι αρκετό. Το δεξιό κανάλι είναι το ηλιακό και το αριστερό το σεληνιακό, αντιστοιχώντας έτσι στη θετική και την αρνητική ενέργεια.

Οραματιζόμαστε τώρα στην κορυφή του αριστερού και του δεξιού καναλιού δυο μικρές χάνδρες ή μπαλίτσες που τρέμουν, τη μία κόκκινη και την άλλη άσπρη. Συγκεντρωνόμαστε πάνω τους καθώς τρέμουν πάνω από τα κανάλια και μετά καθώς κινούνται με την αναπνοή μας όταν εισπνέουμε. Στη συνέχεια τις βλέπουμε να ενώνονται στο κεντρικό κανάλι κάτω από τον αφαλό μας και μετά να σπρώχνονται με την αναπνοή μας προς τα πάνω, ενώ κρατάμε σε αυτό το σημείο λίγο την αναπνοή μας (κούμπακα). Εκείνο που κάνουμε στην άσκηση της κούμπακα είναι να σπρώχνουμε το διάφραγμά μας προς τα κάτω και μετά να σφίγγουμε τους γλουτούς μας και το περίνεο μας καθώς δίνουμε μια ώθηση προς τα πάνω

μέσα από το κεντρικό κανάλι κρατώντας σε αυτό το σημείο την αναπνοή μας. Συγκεντρωνόμαστε πάνω σε αυτές τις δυο μπαλίτσες να ανεβαίνουν τώρα ενωμένες σιγά-σιγά το κεντρικό κανάλι μέχρις ότου φτάσουν στην κορυφή της κεφαλής μας. Μετά εκπνέουμε και επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές. αυτή την άσκηση. Πρέπει να ξέρουμε ότι το κράτημα της αναπνοής μερικές φορές ωφελεί και μερικές άλλες βλάπτει. Πρέπει να είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς κάνουμε. Αν δεν έχουμε την εμπειρία αυτής της κρατημένης αναπνοής, μπορούμε να μην την κάνουμε.

Συγκεντρωνόμαστε λοιπόν πάνω στις δυο μπαλίτσες, τις αφήνουμε να κατέβουν και να μπουν στο κεντρικό κανάλι, ενώ εισπνέουμε, και κρατάμε για λίγο την αναπνοή μας σε αυτό το σημείο. Μετά συγκεντρωνόμαστε πάνω τους καθώς ανεβαίνουν μέχρι να φτάσουν στην κορυφή του κεφαλιού μας και μετά εκπνέουμε. Τοεπαναλαμβάνουμε αυτό 10 - 20 φορές. Όταν έχουμε ασκηθεί αρκετά με αυτό τον τρόπο, στο τέλος, όταν αυτές οι μπαλίτσες μπουν στο κεντρικό κανάλι και αρχίσουν να ανεβαίνουν, όταν φτάσουν στο κέντρο περίπου του σώματός μας, ηχούμε ένα δυνατό και απότομο π'ετ (Phat). Τη στιγμή εκείνη οι μπαλίτσες εξαφανίζονται κι εμείς παραμένουμε στην κατάσταση της Σί-νε χωρίς αντικείμενο. Το επαναλαμβάνουμε αυτό 3 - 4 φορές. Μετά χωρίς να πούμε το π'ετ, εξασκούμαστε ξανά σε αυτή τη μέθοδο. Με αυτή την άσκηση μπορούμε να έχουμε γρήγορη πρόοδο και να φτάσουμε στη Σί-νε χωρίς αντικείμενο.

Εκείνο που κάνουμε πάνω απ' όλα είναι να φορτίζουμε τα νυάμς (εμπειρίες της άσκησης) της αίσθησής μας. Θα καταλάβουμε επίσης πολλά πράγματα με την εμπειρία αυτής της άσκησης. Όποια νυάμς όμως και να εμφανισθούν, δεν πρέπει να προσκολληθούμε θετικά ή αρνητικά σε αυτά, γιατί αυτό θα εμποδίσει την άσκησή μας. Επίσης δεν τα φοβόμαστε, γιατί ξέρουμε ότι τα προκαλούμε εμείς οι ίδιοι με την άσκησή μας και δε μας έρχονται από κάπου αλλού. Αν έχουμε την επίγνωση του τι ακριβώς είναι τα νυάμς, τότε αυτά είναι πάντα θετικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πάντα όμορφα και ευχάριστα. Πρέπει να έχουμε νυάμς, αλλά δεν τα περιμένουμε κι όλας. Αυτά τα νυάμς δεν είναι αναγκαστικά οράματα. Πάνω απ' όλα είναι μια αίσθηση. Π.χ. ενώ πάνε όλα καλά με την άσκησή μας, νοιώθουμε ξαφνικά μια αίσθηση κενού, ότι δεν κάνουμε τίποτα, ότι δεν προχωράμε. Ή ένα είδος απόγνωσης. Πριν ήμασταν πραγματικά πνευματικοί, φτάναμε κάπου, αλλά τώρα τίποτα απολύτως. Αυτά είναι τυπικά νυάμς που πρέπει να περιμένουμε. Είναι πολύ καλό όταν εμφανίζονται πολλά νυάμς, γιατί με αυτό τον τρόπο εκδηλώνεται η πρόοδος στην άσκησή μας. Όταν δεν έχουμε καθόλου νυάμς, τότε πρέπει να καταλάβουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με την άσκησή μας, και αυτός είναι ένας τρόπος για να την διευθετήσουμε.

Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Όταν αρχίσουμε να έχουμε αρκετά εσωτερικά σημάδια ότι κάνουμε σωστά τη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στη συγκέντρωση χωρίς αντικείμενο. Η πρώτη είναι βασικά μια προετοιμασία για τη δεύτερη. Υπάρχουν όμως αρκετοί άνθρωποι που μπορούν να πετύχουν ευκολότερα τη συγκέντρωση χωρίς αντικείμενο. Αυτοί δε χρειάζεται να κάνουν την πρώτη άσκηση, μπορούν να αρχίσουν κατευθείαν με τη δεύτερη. Αν όμως στη συγκέντρωση χωρίς αντικείμενο αρχίζουμε να έχουμε δυσκολίες, ας πούμε μετά από τρία λεπτά, και αυτό επαναλαμβάνεται συνέχεια, τότε πρέπει να κάνουμε πολλές φορές τη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο. Αν, αντίθετα, στην αρχή της συγκέντρωσης χωρίς αντικείμενο ενοχλούμαστε από σκέψεις, αλλά καθώς προχωράμε μας είναι ευκολότερο να παραμένουμε στην κατάσταση της ηρεμίας, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε κατευθείαν με αυτή την άσκηση, χωρίς να περάσουμε από την πρώτη.Πρώτα απ' όλα βρίσκουμε ένα μέρος έξω από το σπίτι μας, στο ύπαιθρο. Το ιδανικό θα ήταν ένα βουνό. Μπορούμε όμως να είμαστε και σε μια πεδιάδα, ή οπουδήποτε αλλού έξω από το σπίτι μας. Μπορούμε επίσης να καθίσουμε σ' ένα πεζούλι, ή στην κορυφή μιας στέγης. Σε οποιαδήποτε περίπτωση κατευθύνουμε τη ματιά μας προς το διάστημα, τον ουρανό. Στην αρχή πρέπει να ελέγξουμε τη στάση μας, όπως και στην περίπτωση της συγκέντρωσης με ένα αντικείμενο. Καθόμαστε λοιπόν σε μια βολική στάση και χαλαρώνουμε για να βοηθήσουμε και το νου μας να χαλαρώσει από την ένταση που μπορεί να έχει.

Μετά είναι πολύ σημαντικός ο τρόπος που κοιτάμε με τα μάτια μας. Εδώ δε συγκεντρωνόμαστε σε ένα αντικείμενο. Τα μάτια μας είναι τελείως ανοιχτά και ατενίζουν το διάστημα και τον ουρανό. Δεν κοιτάμε σ' ένα συγκεκριμένο σημείο. Στη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο δώσαμε το παράδειγμα της μέλισσας που κάθεται πάνω σ' ένα λουλούδι, που σημαίνει ότι η παρουσία και η προσοχή μας βρισκόταν τότε εκεί ακριβώς που συγκεντρωνόταν η ματιά μας. Στη συγκέντρωση όμως χωρίς αντικείμενο ο νους μας δεν έχει κανένα στήριγμα, κανένα δεκανίκι. Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο να διατηρήσει. Αυτό σημαίνει ότι δεν σταθεροποιείται σε κανένα μέρος. Στη διδασκαλία του Τζόγκσεν λέγεται ότι τα μάτια είναι η πόρτα της σοφίας. Όταν λοιπόν διαλογιζόμαστε τα έχουμε ανοιχτά. Όταν οραματιζόμαστε κάτι κλείνουμε συνήθως τα μάτια μας, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να οραματισθούμε κάτι με αυτό τον τρόπο. Τα

διάφορα αντικείμενα γύρω μας εμποδίζουν διαφορετικά τον οραματισμό μας. Στην άσκηση όμως του Τζόγκσεν δεν υπάρχει τίποτα το ιδιαίτερο να δημιουργήσουμε, να σκεφθούμε, ή να οραματισθούμε. Δεν εγκαταλείπουμε τα πράγματα γύρω μας, γιατί όπως λέγεται αυτά είναι το στολίδι της κατάστασής μας. Γι’ αυτό τον λόγο τα μάτια μας είναι πάντα ανοιχτά.

Όταν συγκεντρωνόμαστε στο χώρο, στο διάστημα, δεν πρέπει να κοιτάμε κατευθείαν στο φως. Έτσι όταν κάνουμε αυτή την άσκηση το πρωί με την ανατολή του ηλίου, κοιτάμε προς τη δύση και το αντίθετο κάνουμε το απόγευμα. Αποφεύγουμε πάντως να κάνουμε την άσκηση το μεσημέρι, όχι μόνο λόγω του έντονου τότε φωτός, αλλά και της σωματικής μας κατάστασης εκείνη την ώρα. Είναι μια στιγμή σχετικής υπνηλίας. Ένα από τα βασικά πράγματα που μας ενδιαφέρουν τώρα είναι η κατάσταση του νου μας. Εδώ ο νους μας πρέπει να είναι γυμνός, ελεύθερος από κάθε ιδέα υποκειμένου και αντικειμένου. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε επίσης για τη φρεσκάδα του νου. Ο φρέσκος νους δε διέπεται από το καλό και το κακό ή από οποιεσδήποτε κρίσεις πάνω σε αυτά. Αυτό σημαίνει ότι δεν εξαρτιόμαστε από τίποτα και αφήνουμε τα πράγματα έτσι όπως είναι. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι διασπόμαστε, αντίθετα έχουμε μια συνεχή παρουσία και εγρήγορση. Στη συγκέντρωση με ένα αντικείμενο, το αντικείμενο χρησιμεύει στο να διατηρήσει το νου μας προσηλωμένο εκεί, για να μη διασπόμαστε. Τώρα ακόμα και χωρίς αντικείμενο διατηρούμε την εγρήγορσή μας.

Όταν συνεχίζουμε με αυτό τον τρόπο, το κάνουμε χωρίς να ασφυκτιούμε ή να εξαναγκάζουμε τον εαυτό μας, ξεκινώντας στην αρχή με σύντομες περιόδους. Στην αρχή η Σί-νε μας είναι μια τεχνητή Σί-νε, με την έννοια ότι εμείς την προκαλούμε με τη προσπάθειά μας. Σε αυτή την περίπτωση όταν χαλαρώσουμε το πνεύμα μας, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας, αλλά όταν κινήσουμε λίγο το σώμα μας, μπορεί να χάσουμε αυτή την ηρεμία. Ή τη στιγμή που βρισκόμαστε σε αυτή τη Σί-νε, κάποιος κοντά μας κάνει ένα φοβερό θόρυβο και χάνουμε αμέσως την ηρεμία μας. Αυτό σημαίνει ότι η Σί-νε μας είναι τεχνητή, φτιαχτή. Στην αρχή λοιπόν έχουμε αυτού του είδους τη Σί-νε. Αυτό όμως δεν είναι κακό, αλλά η βάση πάνω στην οποία θα προχωρήσουμε. Μετά η Σί-νε μας βελτιώνεται και κάποια στιγμή μπορούμε να μένουμε σε αυτή την κατάσταση μία ή ακόμα δύο ώρες, χωρίς να ενοχλούμαστε από οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας. Αυτό ονομάζεται φυσική Σί-νε.

Με αυτό τον τρόπο βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας ακόμα και όταν υπάρχουν πολλές σκέψεις ή κινήσεις γύρω μας. Η κατάστασή μας είναι σαν την ήρεμη θάλασσα. Η ήρεμη τώρα θάλασσα έχει δυο σημασίες. Η μία είναι ότι αυτή είναι καθαρή και διαυγής κι επομένως οτιδήποτε υπάρχει μέσα της εκδηλώνεται καθαρά και είναι τελείως

ορατό. Η άλλη σημασία της σχετίζεται με την παράστασή της σαν ένα καθρέφτη. Αυτό σημαίνει ότι οι αντανακλάσεις των βουνών, τ' ουρανού, του ήλιου, των άστρων, ή οποιουδήποτε πράγματος είναι μπροστά της, εμφανίζονται καθαρά μέσα της.

Μπορούμε να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο τη Σί-νε μας και να την κάνουμε να γίνεται αυτόματα, χωρίς καμιά προσπάθεια, ή άσκηση από μέρους μας. Αυτή η κατάσταση εμφανίζεται κάπως πιο αυθόρμητα και ονομάζεται τελική, σταθεροποιημένη Σί-νε. Αυτές οι καταστάσεις της Σί-νε αποτελούν τη βάση του διαλογισμού σε όλες τις Βουδιστικές διδασκαλίες. Όταν είμαστε σε αυτή την κατάσταση, μπορούμε να προχωρήσουμε μετά στην άσκηση του Τζόγκσεν.

Όταν μιλάμε γενικά για τη Σί-νε, την κατάσταση της ηρεμίας, υπάρχει κι ένα άλλο όνομα που συνήθως αναφέρεται και αυτό είναι η Λάμ-τονγκ. Στη διδασκαλία του Τζόγκσεν η Λάμ-τονγκ είναι η παρουσία του νου, η συνειδητότητα, η γνώση της κατάστασής μας.

Η ΥΠΝΩΤΙΚΗ ΣΙ-ΝΕ

Αν τώρα κάποιος μείνει στη Σί-νε για την οποία μιλήσαμε και συνεχίσει σε αυτή την κατάσταση, θα πέσει σε ένα είδος υπνωτικής Σί-νε. Οι Βουδιστικές σχολές μιλάνε για το nyan-thos 'gog-pa, το μπλοκάρισμα του Nyan-thos, ότι μπορεί να μείνει κάποιος δηλαδή μπλοκαρισμένος εκεί για εκατοντάδες χρόνια, συνεχίζοντας στην κατάσταση του διαλογισμού. Συνήθως λέγεται ότι αυτός αφυπνίζεται τελικά από έναν Μποδισάτβα. Αυτή η κατάσταση είναι μια υπνωτική Σί-νε. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κακή, γιατί είναι σαν μια παύση και δεν συσσωρεύει κανείς σε αυτήν κάρμα. Δεν προχωρά όμως και προς την πραγμάτωση. Μένει κολλημένος σε μια κατάσταση μικρής διαύγειας. Υπάρχει και κάτι χειρότερο. Είναι κάποιος στην κατάσταση της Σί-νε με παρούσες τις αισθήσεις του. Ακόμα και αν είναι νυσταγμένος βρίσκεται σε μια ευνοϊκή κατάσταση της Σί-νε. Και αυτή όμως είναι μια υπνωτική Σί-νε, με την έννοια ότι αυτός δεν προοδεύει. Είναι σα να μη φτάνεις ποτέ στο σκοπό σου, γιατί σταμάτησες κάπου στο δρόμο σου και κόλλησες εκεί. Δεν είναι πολύ σοβαρό, αλλά μπορεί να γίνει αρκετά σοβαρό, αν για παράδειγμα μπλοκάρει κάποιος τις σκέψεις του, που είναι τελείως αρνητικό. Όποιος μπλοκάρει και αρνείται όλες τις σκέψεις του, αναζητώντας με αυτό τον τρόπο τη Σουνιάτα, την κενότητα, ή αυτός που κάνει ένα είδος υπνωτικής Σί-νε, χωρίς την παρουσία των

αισθήσεών του, μπορεί να γίνει η αιτία για να ξαναγεννηθεί σαν ένα ον χωρίς μορφή.

Όταν ασκούμαστε λοιπόν στη Σί-νε, πρέπει να φτάσουμε σε μια ξύπνια, πολύ αφυπνισμένη Σί-νε. Δε χρειάζεται όμως να ανησυχούμε Γι’ αυτό από την αρχή, γιατί θα εμποδίσουμε με αυτό τον τρόπο την άσκησή μας. Πρώτα απ' όλα κάνουμε συγκέντρωση με ένα αντικείμενο και μετά συγκέντρωση χωρίς αντικείμενο. Ύστερα βρισκόμαστε σε μια κατάσταση σα μια ήρεμη θάλασσα, όπου δεν ενοχλούμαστε από διάφορες σκέψεις, ή από πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας. Όταν φθάσουμε σε αυτό το είδος της Σί-νε, τότε είναι καιρός να σκεφτούμε το γεγονός ότι αυτή δεν πρέπει να είναι μια νωθρή, αλλά μια πολύ ξύπνια Σί-νε. Αλλά δεν αρκεί να το σκεφτούμε απλώς αυτό. Μπορούμε να κάνουμε μια άσκηση που λέγεται "Ένωση της Σί-νε με τη Λάμ-τονγκ".

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΙ-ΝΕ ΜΕ ΤΗ ΛΑΜ-ΤΟΤΝΓΚ

Πρέπει να ασκηθούμε σε ένα ανοιχτό μέρος όπου να μπορούμε να δούμε τον ουρανό και το διάστημα. Το ιδανικότερο είναι στη διάρκεια ενός αίθριου ουρανού. Όχι το μεσημέρι, για να μην ενοχληθούμε από το φως. Σε αυτή την περίπτωση κοιτάμε με εγρήγορση το χώρο, το κενό διάστημα με ανοιχτά τα μάτια μας. Αυτό ονομάζεται Ar-gad, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα ακριβές σημείο στο οποίο κοιτάμε, κοιτάμε απλά το κενό διάστημα. Το πρώτο πράγμα που μπορεί να μας έλθει είναι μια αίσθηση κενότητας, αλλά δεν πρέπει να αφεθούμε σε αυτή την αίσθηση, πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα. Όταν βρεθούμε σε αυτό το κενό διάστημα είναι σαν ο νους μας και η κατάστασή μας να έχουν μπει μέσα του. Σαν να μην υπάρχει διάκριση, δυο πράγματα εγώ ή η κατάστασή μου και ο κενός χώρος, αλλά ένα μόνο πράγμα. Βρίσκουμε έτσι ενωμένες την κατάσταση του χώρου και την κατάσταση του νου μας, τη συνείδησή μας. Όταν έχουμε μια πραγματική αίσθηση αυτής της ενότητας συνεχίζουμε σε αυτή την κατάσταση και οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας εκδηλώνεται αυτόματα σαν η ενέργειά μας. Δεν είναι ότι πρέπει να σκεφτούμε ότι είναι η ενέργειά μας, αλλά απλά έτσι τη νοιώθουμε, έτσι αυτή εκδηλώνεται αυτόματα. Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσουμε μεγάλη διαύγεια και δεν βυθιζόμαστε σε μια υπνωτική Σί-νε.

ΠΡΟΧΩΡΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΙ-ΝΕ ΑΚΟΜΑ ΜΑΚΡΥΤΕΡΑ

Αν μερικές φορές φαίνεται να υπάρχει μια αίσθηση πολύ μεγάλης κενότητας, δεν πρέπει να μείνουμε αδιάφοροι. Κανονικά ένας ασκητής της Σί-νε δεν ενδιαφέρεται Γι’ αυτά που συμβαίνουν γύρω του, απλώς τα παρατηρεί. Είναι στην κατάσταση της ηρεμίας του νου, τίποτα δεν τον ενοχλεί, οτιδήποτε συμβαίνει, ας συμβεί, δεν τον απασχολεί, αυτός συνεχίζει απλώς στην κατάσταση της ηρεμίας. Αυτό είναι κανονικά το χαρακτηριστικό της Σί-νε. Τώρα όμως θα πρέπει να βρεθούμε σε μια άλλη κατάσταση. Αντί να παρατηρούμε την κίνηση, είμαστε το ίδιο με αυτό που κινείται. Είμαστε το ίδιο με αυτό που προβάλλει ο νους μας. Έστω για παράδειγμα ότι είμαστε στο κέντρο μιας λίμνης, που παριστάνει την κατάσταση της ηρεμίας μας. Ας πούμε ότι πάνω από αυτή τη λίμνη υπάρχουν πολλά πουλιά, μερικά από τα οποία πετάνε και μερικά άλλα κατεβαίνουν πάνω στην επιφάνεια της λίμνης. Υπάρχουν επίσης και ψάρια. Μερικά ψάρια πηδούν πάνω από το νερό και άλλα κολυμπούν από κάτω. Όλη αυτή η κίνηση συμβαίνει γύρω μας. Αυτό μπορεί να παραβληθεί με τις σκέψεις μας.

Τώρα βρισκόμαστε σε αυτή την κατάσταση της ηρεμίας σα να ήμαστε στο κέντρο αυτής της λίμνης ή θάλασσας, μόνο που είμαστε συνειδητοί, παρατηρούμε όλα αυτά που συμβαίνουν, έχουμε την επίγνωσή τους, αλλά δε μας αγγίζουν. Είμαστε συνεχώς σταθεροί στην κατάστασή μας. Αυτό είναι που εννοούμε γενικά με τη Σί-νε. Αλλά αυτό για το οποίο μιλάμε τώρα είναι μια κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε όχι απλώς στο κέντρο της λίμνης, απ' όπου παρατηρούμε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά είμαστε το ίδιο με όλα αυτά κι έχουμε την πλήρη επίγνωσή τους. Είμαστε η λίμνη. Κι έχουμε μια πλήρη αίσθηση, μια πλήρη παρουσία όλων αυτών των πραγμάτων. Όταν εμφανίζεται μια σκέψη, εκείνο που συμβαίνει δεν είναι ότι είμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας κι έχουμε την επίγνωση αυτής της σκέψης μέσω της παρατήρησης, αλλά βρισκόμαστε επίσης και στην εμφάνιση αυτής της σκέψης. Υπάρχει μια φράση του Κάραμπ Ντόρτζε, του πρώτου δασκάλου του Τζόγκσεν, που λέει ότι όταν εμφανίζεται η σκέψη, ο ασκητής βρίσκεται σε αυτό που εμφανίζεται. Αν αυτή η σκέψη ελευθερωθεί, τότε αυτός βρίσκεται στην κατάσταση αυτού που ελευθερώνεται τότε. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην κατάσταση της ηρεμίας, τη Σί-νε και την κατάσταση της εμφάνισης μιας σκέψης, που ονομάζεται συνήθως γκιού-πα, κίνηση. Το ότι δεν υπάρχει διαφορά δεν είναι μια ιδέα, αλλά ένα γεγονός της εμπειρίας μας, κάτι που οι ίδιοι ανακαλύπτουμε.

ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΟΛΛΑ ΝΥΑΜΣ

Δεν πρέπει να νομίζουμε ότι η Σί-νε είναι μόνο μια κατάσταση στην οποία απουσιάζουν οι σκέψεις, αλλά πρέπει να τη θεωρούμε καλύτερα σα μια κατάσταση στην οποία ακόμα και όταν εμφανίζονται πολλές σκέψεις, αυτές δεν μπορούν να μας ενοχλήσουν. Αν συνεχίζουμε όμως σε αυτή την κατάσταση για όλη μας τη ζωή εκείνο που θα φτάσουμε θα είναι η υπνωτική Σί-νε. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να κάνουμε για χρόνια διαλογισμό και παρ' όλα αυτά να μην προοδεύουμε, ούτε να έχουμε την εμπειρία πολλών νυάμς.

Τα νυάμς είναι τα αποτελέσματα της άσκησης. Υπάρχουν νυάμς της αίσθησης όπως το να βρεθούμε ξαφνικά πολύ ευτυχισμένοι, ή το αντίθετο, πολύ λυπημένοι. Υπάρχουν επίσης νυάμς της όρασης. Μπορεί π.χ. ενώ βρισκόμαστε στην κατάσταση της Σί-νε να δούμε ξαφνικά τα πάντα γύρω μας να γεμίζουν φως και να εμφανίζεται ένα μεγάλο ουράνιο τόξο. Μπορεί να νομίζουμε ότι φανταζόμαστε αυτά τα πράγματα, αλλά για τον ασκητή αυτά είναι πραγματικά. Αν έχουμε ασκηθεί στη Σί-νε για πολύ καιρό και δεν έχουμε την εμπειρία των νυάμς, αυτό συμβαίνει γιατί η Σί-νε μας είναι μια υπνωτική Σί-νε. Σε αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να μετακινηθούμε σε μια αφυπνισμένη Σί-νε. Αφυπνισμένη Σί-νε σημαίνει ότι ο ασκητής είναι η κατάστασή του, αυτός βρίσκει τον εαυτό του παντού, οπουδήποτε υπάρχει κίνηση. Αυτό είναι διαφορετικό από τον ασκητή που παρατηρεί από μια θέση όλα όσα συμβαίνουν γύρω του. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να κάνουμε την άσκηση της ένωσης της Σί-νε με τη Λάμ-τονγκ, το κοίταγμα στον ανοιχτό ουρανό, στο διάστημα και το διάστημα και η κατάστασή μας να ενοποιηθούν. Πρέπει επίσης να συνεχίσουμε με αυτή την αίσθηση της ενότητας. Όταν εμφανιστούν σκέψεις, δεν πρέπει απλώς να τις παρατηρούμε, αλλά να βρεθούμε στην ίδια την κατάστασή τους, καθώς αυτές κινούνται. Είμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας. Εκείνη τη στιγμή βλέπουμε ένα πουλί να έρχεται στο παράθυρο κι έχουμε αυτή τη σκέψη στο νου μας. Δεν είναι ότι είμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας και παρατηρούμε την εμφάνιση αυτής της σκέψης, αλλά είμαστε στην κατάσταση αυτής της ίδιας της σκέψης

Η ΡΙΓΚ-ΠΑ, Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΓΡΗΓΟΡΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

Η Ρίγκ-πα είναι το αντίθετο της μα-ρίγκ-πα, που σημαίνει άγνοια. Γενικά θεωρείται ότι η βάση του δυαδισμού και της μετενσάρκωσης είναι η άγνοια. Όταν έχουμε την επίγνωση αυτής της κατάστασης, αυτό ονομάζεται ρίγκ-πα, γνώση. Η Ρίγκ-πα μοιάζει με την εμφάνιση

του ήλιου στον ουρανό, ο οποίος χωρίς να εξαρτάται από τίποτα λάμπει με όλες τις ιδιότητές του.

Όταν φτάνουμε με τη Σί-νε σε μια κατάσταση ηρεμίας, η Ρίγκ-πα είναι η παρουσία του νου μας που έχει την επίγνωση αυτής της ηρεμίας. Από την άλλη μεριά όταν βρεθούμε με τη Σί-νε στην κατάσταση της απουσίας των σκέψεων, η Ρίγκ-πα είναι αυτό που παρατηρεί, που έχει επίγνωση ότι δεν υπάρχουν σκέψεις. Έτσι η Ρίγκ-πα είναι αυτό που είναι παρόν την κάθε στιγμή και έχει επίγνωση της αντίστοιχης κατάστασης ηρεμίας, κίνησης, ή ενότητας, η αγνή και γυμνή παρατήρηση, η καθαρή παρουσία του πνεύματός μας εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Σε αυτή βασικά την κατάσταση πρέπει να φτάσουμε και όχι τόσο στην κατάσταση της ηρεμίας ή της διαύγειας.

Μια μέθοδος που μπορεί να μας βοηθήσει στην εμπειρία της Ρίγκ-πα είναι να ηχήσουμε, ενώ είμαστε σε μια κατάσταση ηρεμίας, απότομα και δυνατά τη λέξη Π'ετ (Phat). Αμέσως μετά την ήχησή της ο νους μας μπλοκάρεται εντελώς. Εκείνη τη στιγμή, μετά το μπλοκάρισμα του νου μας, υπάρχει ένα είδος απουσίας του νου μας, που είναι το ίδιο με αυτό που ονομάζουμε νυάμς, αλλά δεν έχουμε ακόμα μπει σε καμιά διαδικασία σκέψης ή κρίσης, υπάρχει μόνο μια γυμνή παρουσία και αυτή η παρουσία είναι η κατάσταση της Ρίγκ-πα

Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΙ-ΝΕ

Όταν κάνουμε την άσκηση της Σί-νε με τη νάμκα-άρταντ (nam-mkha' Ar-gtad), ενοποιούμε τη Λάμ-τονγκ, την παρουσία του νου, με τη Σί-νε, την κατάσταση της ηρεμίας, ή αλλιώς τη συνείδησή μας με το ανοιχτό διάστημα. Όταν παραμένουμε στην ενοποιημένη αυτή κατάσταση, αυτό ονομάζεται διαλογισμός ή επίσης στοχασμός και αρχίζουμε έτσι να μπαίνουμε στην άσκηση του Τζόγκσεν. Όσα έχουμε πει μέχρι τώρα για τη Σί-νε είναι μια γενική άσκηση για όλες τις σχολές του Βουδισμού. Τα επόμενα όμως ανήκουν αποκλειστικά στο Ντζόγκσεν.

Αν παρατηρήσουμε τώρα προσεκτικά φαίνεται σα να υπάρχει κάτι ακόμα να κάνουμε. Για παράδειγμα τη μια στιγμή παραμένουμε στην κατάσταση της Σί-νε και την άλλη δεν παραμένουμε. Είναι σα να υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή. Από τη μια μεριά πρέπει να διαλογιστούμε και από την άλλη να τελειώσουμε το διαλογισμό μας,ακόμα και αν ήμασταν συνέχεια μέχρι τώρα στην κατάσταση της ηρεμίας. Πρέπει να διαλύσουμε αυτή τη διαχωριστική γραμμή, αυτό

το κάτι που τελειώνει εδώ και αρχίζει εκεί. Το να πρέπει να διαλογιστούμε ή το να είμαστε σε διαλογισμό, διαλύεται στο ότι δεν υπάρχει τίποτα να διαλογιστούμε. Αυτό δεν είναι μια διανοητική ιδέα, ή σκέψη. Όταν είμαστε σε διαλογισμό κι αισθανόμαστε ότι είμαστε σε διαλογισμό, στρέφουμε μετά την προσοχή μας προς αυτόν που διαλογίζεται. Όταν κάνουμε αυτή τη στροφή, τότε υπάρχει ένας άλλος τρόπος για να είμαστε παρόντες. Αυτός είναι η διάλυση, ο μη διαλογισμός. Δεν αρκεί όμως να διαλύσουμε το διαλογισμό, πρέπει να συνεχίσουμε μετά σε αυτή την κατάσταση.

Με τη διάλυση της Σί-νε μπαίνουμε στην άσκηση του Τζόγκσεν. Αυτό που κάνουμε τώρα είναι να συνεχίζουμε σε αυτή τη διαλυμένη κατάσταση. Μόλις τώρα σκεπτόμαστε ότι είμαστε στην κατάσταση της Σί-νε, δηλαδή σε διαλογισμό και αυτή τη στιγμή παρατηρούμε ή αισθανόμαστε αυτόν που διαλογίζεται. Όταν έχουμε την αίσθηση αυτής της παρουσίας, αν το παρατηρήσουμε αυτό καλά και προσεκτικά, τότε είναι κάτι πολύ διαφορετικό από κει που ήμασταν πριν μια στιγμή όταν διαλογιζόμασταν. Και τώρα συνεχίζουμε σε αυτή την κατάσταση. Πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τη διαφορά μεταξύ της διαλυμένης Σί-νε και του να παραμένουμε απλώς στην κατάσταση της Σί-νε. Μπορεί να μην είναι τόσο εύκολο να εξηγηθεί με λόγια, αλλά λίγο-πολύ παίρνουμε μια ιδέα και με την άσκηση θα καταλάβουμε πως ακριβώς γίνεται και τι συμβαίνει. Στην αρχή πρέπει να δώσουμε μεγάλη σημασία στη διάλυση της Σί-νε, αλλά μετά από λίγο χρόνο δε θα μας ενδιαφέρει. Αυτή η στροφή, αυτός ο τρόπος του να είμαστε παρόντες και εγρηγορότες, συμβαίνει μετά σχεδόν αυτόματα.

Τώρα πρέπει να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο όσο πιο πολύ μπορούμε. Όταν αυτή η κατάσταση μας γίνει αρκετά οικεία, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να την αναμίξουμε με την καθημερινή μας δραστηριότητα. Μετά λοιπόν από τη διαλυμένη Σί-νε έρχεται η αίσθηση της παρουσίας της διαλυμένης Σί-νε, η οποία πρέπει να αναμιχθεί με δραστηριότητα. Η απλή Σί-νε, σαν αυτή που φθάνουμε με τη συγκέντρωση σε ένα αντικείμενο, ή εκείνη η Σί-νε που είναι σα μια ήρεμη θάλασσα, δεν μπορεί να αναμιχθεί με δραστηριότητα. Χρειάζεται να διαλύσουμε πρώτα τη Σί-νε μας. Τώρα το να αναμίξουμε αυτή την κατάσταση με τις δραστηριότητές μας σημαίνει πρώτα απ' όλα ότι πρέπει να ξέρουμε τι δραστηριότητες υπάρχουν. Έτσι στην αρχή πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε το σώμα μας, το λόγο και το πνεύμα μας. Όλα όσα κάνουμε, όλες οι δραστηριότητές μας, σχετίζονται με τα τρία αυτά στοιχεία. Οι δραστηριότητες τώρα μπορούν γενικά να χαρακτηριστούν σα θετικές, αρνητικές, ή ουδέτερες. Στην αρχή πρέπει να περιοριστούμε σε θετικές μόνο δραστηριότητες. Η δραστηριότητα τώρα του σώματός μας είναι η κίνηση. Μέχρι τώρα ό,τι κάναμε με τη Σί-νε μας ήταν να καθόμαστε ήσυχα. Τώρα το να μπούμε σε δραστηριότητα

σημαίνει ν' αρχίσουμε να κινούμαστε και αυτό είναι αδύνατον, αν δε διαλυθεί προηγουμένως η Σί-νε. Όταν τώρα διαλύσουμε τη Σί-νε, μπορούμε να αρχίσουμε να κάνουμε διάφορες μικρές κινήσεις. Για παράδειγμα μέχρι τώρα καθόμασταν ακίνητοι, αλλά μπορούμε τώρα ν' αρχίσουμε να γυρίζουμε, ν' αλλάξουμε την κατεύθυνση της ματιάς μας και να κοιτάξουμε όχι μόνο ένα αντικείμενο, αλλά όλα τα αντικείμενα. Μπορούμε π.χ. να σηκωθούμε, μπορούμε να μάθουμε να περπατάμε, μπορούμε να μάθουμε σχετικά σύντομα να κάνουμε το κάθε τι και όλες τις θεωρούμενες καλές δραστηριότητες.

Μετά σιγά - σιγά μπορούμε να αρχίσουμε να μαθαίνουμε όλες τις ουδέτερες δραστηριότητες ενώ είμαστε σε αυτή την κατάσταση και να κάνουμε όλα όσα συνήθως κάνουμε τότε. Στην αρχή δεν είναι εύκολο να το κάνουμε, αλλά δεν είναι και τόσο δύσκολο. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη θέληση. Αλλά πρώτα απ' όλα πρέπει να ασκηθούμε αρκετά, που σημαίνει να κάνουμε αρκετή Σί-νε, τόσο με αντικείμενο όσο και χωρίς αντικείμενο, μέχρις ότου φτάσουμε σε αυτή τη διαλυμένη Σί-νε. Αν ασκούμαστε σωστά, τότε μπορεί να φτάσουμε στη διαλυμένη Σί-νε σε τρεις βδομάδες. Αν όμως είμαστε διασπασμένοι, δεν έχουμε καταλάβει, ή δεν κάνουμε αυτό που πρέπει, τότε μπορεί να περάσουν χρόνια χωρίς να επιτύχουμε τίποτα. Πρώτα απ' όλα πρέπει να καταλάβουμε καλά τι είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε και μετά ότι πρέπει να το κάνουμε με σοβαρότητα. Σε αυτή την περίπτωση δεν απαιτεί πολύ χρόνο. Αν δείξουμε λίγη θέληση θα βελτιωνόμαστε κάθε μέρα.

Η ζωή μας είναι διαρκώς σε κίνηση. Τον περισσότερο τώρα χρόνο που κινούμαστε είμαστε διασπασμένοι. Αλλά όταν έχουμε κυριαρχήσει αυτή τη διαλυμένη Σί-νε, τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις στιγμές που δεν είμαστε διασπασμένοι για να ασκηθούμε στην καθημερινή μας ζωή. Έχουμε πει ότι πρέπει να σηκωθούμε, να κινηθούμε και ότι έχουμε όχι μόνο δραστηριότητες του σώματος αλλά και του λόγου μας. Ό,τι λέμε με τη φωνή μας πρέπει να μπει επίσης σε άσκηση. Ακόμα πιο πολύπλοκο είναι το πνεύμα μας. Όταν όμως κυριαρχήσουμε αρκετά αυτή τη διαλυμένη Σί-νε, θα μπορούμε να κυριαρχήσουμε και τις σκέψεις μας. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μπει σε άσκηση ολόκληρη η καθημερινή μας δραστηριότητα.

Όταν μπορούμε να είμαστε σε αυτή την κατάσταση, τότε πρέπει να είμαστε πάντα σε εγρήγορση και παρόντες. Δεν πρέπει όμως να συγχέουμε τη συνειδητότητά μας με την κατάσταση της διαλυμένης Σί-νε. Είναι δυο ξεχωριστά πράγματα. Όταν μιλάμε για συνειδητότητα* ή λέμε ότι πρέπει κάποιος να προσπαθήσει να έχει εγρήγορση και παρουσία αυτή την ίδια τη στιγμή, πολλοί μπορούν να σκεφτούν ότι είναι το ίδιο με το να βρίσκεσαι στην κατάσταση της διαλυμένης Σί-νε. Δεν είναι όμως το ίδιο, γιατί στη μια περίπτωση

είμαστε στην κατάσταση της καθαρότητας και διαύγειας, στην κατάσταση του ίδιου του καθρέφτη, ενώ στην άλλη ότι είμαστε ακόμα ανάμεσα στις αντανακλάσεις. Όταν δεν μπορούμε να διαθέσουμε όλο το χρόνο μας στην κατάσταση της διαλυμένης Σί-νε, τότε είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να έχουμε συνεχή εγρήγορση και παρουσία. Αυτός είναι ο τρόπος για να συνδέσουμε την καθημερινής μας ζωή με την άσκησή μας και να επεκτείνουμε επίσης τη διαλυμένη Σί-νε. Το να προσπαθούμε να είμαστε παρόντες και συνειδητοί σημαίνει απλά να μη διασπόμαστε, να είμαστε πλήρως στη στιγμή.

*Συνήθως νομίζουμε ότι με τη συνειδητότητα εννοούμε κάποια λογική σκέψη, αλλά η συνειδητότητα δε σημαίνει απλά αυτό. Σημαίνει πάνω απ' όλα γνώση και παρουσία αυτής της γνώσης στην παρούσα στιγμή.

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

Σύμφωνα με τις Διδασκαλίες του Θιβετανού Δασκάλου του Τζόγκσεν Ναμκάι Νόρμπου.

Υπάρχουν δυο ασκήσεις σε σχέση με την άσκηση της νύκτας: η μία γίνεται το βράδυ, προτού κοιμηθούμε και η άλλη το πρωί, αμέσως μόλις ξυπνήσουμε. Όταν κοιμόμαστε, οι αισθήσεις μας είναι ναρκωμένες. Αυτός είναι ο λόγος που κάνουμε την άσκηση λίγο προτού κοιμηθούμε. Στην αρχή χαλαρώνουμε, έχοντας όλες τις αισθήσεις μας σε μια κατάσταση στοχασμού. Δεν τις αφήνουμε δηλαδή να μας παγιδέψουν σε μια δυαδική κατάσταση. Πρέπει επίσης να ολοκληρώσουμε τη συγκέντρωσή μας με τον ύπνο μας. Όταν εστιαζόμαστε έντονα και με μεγάλη προσοχή σε ένα αντικείμενο, και μετά χαλαρώνουμε σιγά - σιγά την προσοχή μας, αυτή η άσκηση ονομάζεται στα Θιβετανικά σί-νε. Όταν όμως εργαζόμαστε περισσότερο με την κίνηση των σκέψεών μας, αυτό ονομάζεται λάμ-τονγκ. Εμείς τώρα εδώ κάνουμε σί-νε και μετά ολοκληρώνουμε τη συγκέντρωσή μας με τον ύπνο μας, κοιμόμαστε δηλαδή με την παρουσία αυτής της συγκέντρωσης.

Και σε τι συγκεντρωνόμαστε; Λίγο προτού κοιμηθούμε, οραματιζόμαστε ένα λευκό Α, ή μια μικρή στρογγυλή χάντρα (τίγκ-λε) στο μέγεθος ενός μπιζελιού, με πέντε χρώματα σε σχήμα ουράνιου τόξου (μπλε, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο και άσπρο, που αντιστοιχούν στα πέντε στοιχεία: Διάστημα, Αέρα, Φωτιά, Γη και Νερό) στο κέντρο ανάμεσα στα φρύδια μας. Στο Τζόγκσεν Ουπαντέσα οραματιζόμαστε αυτό το γράμμα, ή τη μικροσκοπική σφαίρα, στο κέντρο της καρδιάς, γιατί ο οραματισμός του στο τρίτο μάτι δίνει την αίσθηση μιας έντονης παρουσίας, που μπορεί να μας εμποδίσει να κοιμηθούμε. Εδώ όμως το οραματιζόμαστε στο κέντρο του μετώπου, γιατί με αυτό τον τρόπο ελέγχουμε αυτόματα τις ζωτικές ενέργειες (την πράνα). Αν είναι δύσκολο να οραματισθούμε το λευκό Α, θα πρέπει να κάνουμε κάποιες αλλαγές. Πρέπει να προχωράμε με επίγνωση. Δε ρυθμίζει η άσκηση το άτομο, αλλά το άτομο την άσκηση. Είναι άχρηστο να κάνουμε μια άσκηση, αν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε μετά τον οραματισμό μας. Ούτε πρέπει ο οραματισμός μας να είναι πολύ φωτεινός, γιατί θα εμποδίσει τον εύκολο ύπνο μας. Ο οραματισμός ενός τίγκ-λε, ή αλλιώς μιας χάντρας ενός πεντάχρωμου ουράνιου τόξου που μοιάζει με το αυγό ενός παγωνιού, είναι μια εναλλακτική άσκηση. Αν μπορούμε να οραματισθούμε αυτό το πεντάχρωμο τίγκ-λε, αυτό θα μας βοηθήσει να έχουμε τον έλεγχο των στοιχείων. Στην αρχή λοιπόν συγκεντρωνόμαστε πάνω σε αυτό το αντικείμενο και μετά χαλαρώνουμε λίγο, διαφορετικά δε θα μπορέσουμε να κοιμηθούμε.

Θιβετανικό Α

Τίγκ-λε

Όταν αποκοιμηθούμε με τις αισθήσεις μας πλήρως χαλαρωμένες, αλλά άγρυπνες, η επίγνωσή μας δε θα διαταραχθεί από διασπαστικές σκέψεις και θα εμφανισθεί το καθαρό ή φυσικό φως. Όταν συγκεντρωνόμαστε σε ένα μοναδικό αντικείμενο, τότε δεν μπορούν να εμφανιστούν εξωτερικές σκέψεις. Όταν όμως χαλαρώσουμε λίγο τη συγκέντρωσή μας, αυτές είναι εύκολο να εμφανισθούν και να μας παγιδέψουν. Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να τις εμποδίσουμε, αλλά άμα δεν έχουμε αρκετή συγκέντρωση, σίγουρα θα αποσπαστούμε. Θα παγιδευτούμε απ' αυτές και δεν θα κοιμηθούμε αμέσως. Αν όμως εξακολουθήσουμε να βρισκόμαστε σε μια χαλαρωμένη κατάσταση, θα κοιμηθούμε εύκολα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ολοκληρώσει αυτή την κατάσταση με τον ύπνο μας και αυτό ονομάζεται φυσικό (καθαρό) φως. Τότε θα βρεθούμε στην πραγματική κατάσταση της ύπαρξης, χωρίς τη διασπαστική δράση των σκέψεων.

Τι πρέπει να κάνουμε όμως, όταν καταφέρουμε να κάνουμε τον οραματισμό, αλλά παρ' όλα αυτά δεν μπορούμε να κοιμηθούμε; Όταν είμαστε στο κρεβάτι μας, οι σκέψεις μας εξακολουθούν να έρχονται, γιατί το μυαλό μας συνεχίζει να λειτουργεί. Όταν λοιπόνεμφανισθεί μια σκέψη, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, έχουμε την αντίληψη και την καθαρή επίγνωση της εμφάνισής της. Όμως δεν την ακολουθούμε, ούτε ταυτιζόμαστε με αυτή. Συνεχίζουμε σε αυτή την γυμνή και καθαρή παρουσία, ακόμα κι όταν παρουσιαστούν κι άλλες σκέψεις. Αυτή η διαδικασία με κανένα τρόπο δε θα μας εμποδίσει να κοιμηθούμε. Αν όμως φορτίσουμε το μυαλό μας με τις σκέψεις μας και παγιδευτούμε στο παιχνίδι τους, τότε δε θα μπορέσουμε να κοιμηθούμε. Η κατάσταση όμως της παρουσίας με κανένα τρόπο δε θα εμποδίσει τον ύπνο μας. Διατηρώντας λοιπόν μια άγρυπνη και δονητική παρουσία, σταθεροποιούμε την κατάσταση της νηφάλιας επίγνωσης και αποκοιμόμαστε.

Η διαδικασία του ν' αποκοιμηθούμε μπορεί να μας φέρει στη διαύγεια της πραγματικής κατάστασης της ύπαρξης (νταρμαντάτου).

Όλες οι αισθήσεις μας, όταν είμαστε σε μια κατάσταση παρουσίας, απορροφούνται στο νταρμαντάτου. Μέχρι να αποκοιμηθούμε πλήρως, μπορούμε να μείνουμε σε αυτή την κατάσταση του στοχασμού.

Όταν αποκοιμόμαστε αποδεσμευόμαστε από τα καρμικά ίχνη τουυλικού σώματος, τα καρμικά ίχνη της όρασης και τα καρμικά ίχνη της νοητικής λειτουργίας. Αυτά τα καρμικά ίχνη, στην κατάσταση της εγρήγορσης, εκδηλώνονται αντίστοιχα σαν το υλικό σώμα μας, τα εξωτερικά φαινόμενα που αντιλαμβανόμαστε και η λειτουργία του νου μας. Γιατί όμως λέμε ότι αποδεσμευόμαστε; Για παράδειγμα οι στέρεοι τοίχοι ενός δωματίου παριστάνουν υλικούς περιορισμούς. Δεν μπορεί να περάσει κανείς ελεύθερα από μέσα τους. Αν όμως είμαστε παρόντες στην κατάσταση της ρίγκ-πα, τότε δεν εξαρτιόμαστε από το υλικό σώμα μας. Όταν είμαστε σε αυτή την κατάσταση, υπάρχει ένας τρόπος για να ξεπεράσουμε αυτούς τους περιορισμούς και να βρεθούμε στην πραγματική κατάσταση της ύπαρξης. Πως γίνεται αυτό; Από τη στιγμή που αποκοιμόμαστε μέχρι τη στιγμή που αρχίζουμε να ονειρευόμαστε, δεν υπάρχει νοητική λειτουργία και βιώνουμε την παρουσία της πραγματικής κατάστασης της ύπαρξης. Σε αυτή θα αισθανθούμε ένα ορισμένο βαθμό συγχώνευσης με αυτό που ονομάζεται φυσικό (καθαρό) φως. Άμα γίνει αυτό, τότε θα μπορούμε, χωρίς καμιά επί πλέον προσπάθεια να έχουμε συνειδητά όνειρα και να ελέγχουμε το περιεχόμενό τους. Επί πλέον τη στιγμή του θανάτου μας, θα μπορέσουμε να πεθάνουμε με πλήρη παρουσία και συνειδητότητα. Όταν πεθάνουμε με παρουσία, τότε όλα τα φαινόμενα που εμφανίζονται στο Τσος-νυιντ Μπάρντο(το Μπάρντο της Πραγματικότητας), θα προβάλουν απλά σαν η εκδήλωση της αυθόρμητης αυτοτελείωσης και θα τ' αναγνωρίσουμε σαν τέτοια. Αυτές οι αυθόρμητα αυτοτελειωμένες ιδιότητες ανήκουν στο Σαμπογκακάγια (τη λεπτή διάσταση της ενέργειάς μας). Ο ύπνος είναι μια ανάλογη διαδικασία με το θάνατο κι επομένως η κυριαρχία της ονειρικής μας κατάστασης σε αυτή τη ζωή, θα μας βοηθήσει να κυριαρχήσουμε το θάνατο και στην κατάσταση του Μπάρντο. Το να αποκοιμηθούμε σε μια κατάσταση του φυσικού καθαρού φωτός είναι ισοδύναμο με την εμπειρία του Τσος-νυιντ Μπάρντο.

Η επόμενη φάση είναι η έναρξη του ονείρου. Η ονειρική κατάσταση είναι ανάλογη του Σριντ-πα Μπάρντο, που λέγεται και Μπάρντο της Επαναγέννησης, γιατί αντιπροσωπεύει την έναρξη της διαδικασίας της επαναγέννησης. Όταν κάποιος έχει επίγνωση ότι είναι στο μπάρντο, τότε υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει για να βελτιώσει την κατάστασή του. Όπως και στην ονειρική κατάσταση, αυτός δεν εξαρτάται από κάποιο υλικό σώμα, παρ' όλο που συνεχίζουν να λειτουργούν οι αισθήσεις του. Έτσι ένας ασκητής θα είναι στο μπάρντο, εξ' αιτίας της άσκησης που έχει κάνει στη

διάρκεια της ζωής του, σε μια πολύ καλύτερη κατάσταση και θα έχει μια πολύ μεγαλύτερη διαύγεια από ένα συνηθισμένο άτομο. Εξ' αιτίας αυτής της μεγαλύτερης διαύγειας, ο ασκητής θα μπορεί να κατανοήσει τη θέση του και τι συμβαίνει γύρω του. Δε θα παρασυρθεί έτσι στα τυφλά από τον άνεμο του κάρμα. Αυτή όμως η κατάσταση θα συμβεί μονάχα αν είναι κάποιος συνειδητός, ενόσω βρίσκεται στο μπάρντο. Αυτό είναι ανάλογο με το να έχει συνειδητά όνειρα, κι έτσι μπορεί να χρησιμοποιήσει την κατάσταση του ονείρου, για ν' αποκτήσει αυτή την ικανότητα στην καθημερινή του άσκηση. Στην κατάσταση της εγρήγορσης μπορούμε να βγούμε από ένα δωμάτιο μόνον από την πόρτα, αλλά στην ονειρική κατάσταση μπορούμε να περάσουμε μέσα από φαινομενικά συμπαγείς τοίχους. Αυτή η εμπειρία της ονειρικής κατάστασης είναι πολύ ευνοϊκή για το ξεπέρασμα των προσκολλήσεών μας στην καθημερινή μας ζωής, γιατί βιώνουμε έτσι άμεσα τη μη ουσιαστικότητα και απατηλότητα όλων των φαινομένων.

Όταν βρεθούμε στην κατάσταση του φυσικού (καθαρού) φωτός, δεν εμφανίζονται πια διασπαστικές σκέψεις. Η κατάσταση της παρουσίας μας απορροφιέται μέσα στο καθαρό φως και βρισκόμαστε στην πραγματική κατάσταση της ύπαρξης. Είναι σαν ο μοναχογιός να συναντά τη μητέρα του, μετά από ένα μακρύ χωρισμό. Έτσι μιλάμε για το "Καθαρό Φως του Γιου", που βιώνουμε στην άσκηση στη διάρκεια της ζωής μας, και για το "Καθαρό Φως της Μητέρας", που βιώνουμε εδώ όταν αποκοιμόμαστε και ιδιαίτερα κατά τη στιγμή του θανάτου μας. Αυτή είναι η αρχή της επανολοκλήρωσης της ενέργειας. Σαν αποτέλεσμα της άσκησης του καθαρού φωτός αρχίζουμε να έχουμε συνειδητότητα στα όνειρά μας, αναγνωρίζοντάς τα σαν όνειρα, ενώ ακόμα κοιμόμαστε. Έτσι δε χρειαζόμαστε καμιά άλλη ειδική άσκηση ονείρου, ή γιόγκα. Επειδή δεν δεσμευόμαστε πια από ψευδαισθήσεις, τα όνειρά μας θα εμφανισθούν με ένα φιλικό και χρήσιμο τρόπο στην εκδήλωση της πρωταρχικής μας συνειδητότητας.

Υπάρχουν δυο τρόποι για να κοιτάξουμε αυτό το ξεπέρασμα των ψευδαισθήσεων. Πρώτα απ' όλα, με το να αναγνωρίζουμε τα όνειρά μας σαν όνειρα, ενόσω κοιμόμαστε, συνειδητοποιούμε τη ψευδαισθητική φύση της ονειρικής κατάστασης και σιγά - σιγά την ψευδαισθητική φύση της καθημερινής μας ζωής. Δεύτερον δενείμαστε πια σκλάβοι των ονείρων και του ύπνου. Συνήθως έχουμε την τάση να εξαρτιόμαστε στα όνειρά μας από τα ίδια πράγματα που εξαρτιόμαστε και στην καθημερινή μας ζωή. Έτσι με αυτή την άσκηση το ονείρεμα γίνεται ένας τρόπος για να εκδηλώσουμε την πρωταρχική μας διάσταση και την έμφυτη συνειδητότητά μας. Αυτό συνοψίζει την άσκηση της νύχτας.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ

Υπάρχει όμως και μια άσκηση που πρέπει να κάνουμε το πρωί, μόλις ξυπνήσουμε. Το πρωί που ξυπνάμε, όταν έχουμε κάνει την άσκηση της νύχτας, εμφανίζεται μια πρωταρχική συνειδητότητα, που ξεπερνά κάθε νοητική διαδικασία. Μετά συνήθως επαναλειτουργεί ο νους και οι αισθήσεις μας, όπως ακριβώς σε ένα νεκρό άτομο που επαναγεννάται σε ένα καινούργιο σώμα. Αν όμως, από την άλλη μεριά, παραμείνουμε σε αυτή τη φυσική κατάσταση της αγνής παρουσίας, χωρίς καμιά διάσπαση και χωρίς κανένα κατασκευασμένο διαλογισμό, τότε θα εκδηλωθεί ήρεμα η έμφυτη φύση μας, ελεύθερη από οποιαδήποτε διασπαστική σκέψη. Σε αυτή την περίπτωση δεν εξαρτιόμαστε από οποιαδήποτε εξωτερικά φαινόμενα, ή από την κίνηση των σκέψεων. Αυτό είναι γνωστό σαν η κατάσταση του υπέρτατου Γκουρού Σαμανταμπάντρα. Ο Σαμανταμπάντρα αντιπροσωπεύει την αληθινή πρωταρχική μας κατάσταση, τον "εσωτερικό μας Γκουρού". Εδώ μπορούμε επίσης να κάνουμε μια ουσιαστική Γκουρού Γιόγκα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η ίδια η κατάσταση της ρίγκ-πα είναι ταυτόσημη με την κατάσταση του Γκουρού, ή Διδασκάλου μας και δεν είναι άλλη από την έμφυτη πρωταρχική μας κατάσταση. Συνεπώς η Γκουρού Γιόγκα δεν είναι ένα ζήτημα ένωσης, ή συγχώνευσης δυο ξεχωριστών οντοτήτων, του Δάσκαλου και του μαθητή. Αυτοί είναι από την αρχή αδιαχώριστοι. Η εμπειρία της αναγνώρισης του αδιαχώριστου της κατάστασης του Δασκάλου και της δικής μας κατάστασης, είναι ο καλύτερος τρόπος για να κάνουμε Γκουρού Γιόγκα.

Έτσι όταν ξυπνήσουμε το πρωί και βρεθούμε σε μια κατάσταση παρουσίας, κοιτάμε με γυμνή προσοχή μέσα σε αυτή την κατάσταση, για να δούμε τι μπορεί να υπάρχει εκεί. Αυτή τη στιγμή όμως της παρουσίας μας δε βρίσκουμε τίποτα που να μπορεί να αναγνωριστεί, ή να επιβεβαιωθεί σαν κάτι. Επί πλέον δε βρίσκουμε κανέναν που να διαλογίζεται. Με αυτό τον τρόπο αυτή η διαυγής και γυμνή αυτοδημιουργημένη πρωταρχική επίγνωση, που εμφανίζεται με το ξύπνημά μας και η οποία δεν ανακαλύπτει τίποτα αναγνωρίσιμο, αυτοαπελευθερώνεται καθώς εμφανίζεται. Παρουσιάζεται έτσι μια μη δυαδική πρωταρχική επίγνωση. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο στην άσκηση. Μπορεί εδώ να μιλάμε για το πρωινό ξύπνημα, αλλά στην πραγματικότητα θα πρέπει να κάνουμε αυτή την άσκηση κάθε στιγμή. Ο λόγος είναι ότι ακόμα και αν πιστεύουμε ότι είμαστε πλήρως στην κατάσταση της ρίγκ-πα, μπορεί να εξακολουθεί να υπάρχει σε αυτήν ένα είδος υπνηλίας. Για να την αντιμετωπίσουμε δεν χρειάζεται να ακολουθήσουμε κάποιο είδος στρατηγικής, να κάνουμε δηλαδή πρώτα αυτό και μετά εκείνο. Με την ίδια την παρουσία μας κατευθύνουμε τον εαυτό μας προς την κατάσταση της ρίγκ-πα. Αυτό δεν περιλαμβάνει καθόλου σκέψη, αλλά είναι ένας τρόπος για να βρεθούμε σε μια κατάσταση παρουσίας στην οποία

υπάρχει μεγαλύτερη διαύγεια. Είναι ένας τρόπος "για να φρεσκάρουμε το στοχασμό μας" και αναφέρεται με τον όρο αυτοδημιουργημένη πρωταρχική συνειδητότητα.

Έτσι εμφανίζεται αυτή η μη δυαδική πρωταρχική συνειδητότητα κι εμφανιζόμενη αυτο-απελευθερώνεται. Εκείνη τη στιγμή ξεπερνώντας την καρμική όραση ενός αντικειμενικού κόσμου και όλες τις δυαδικές σκέψεις, εκδηλώνεται καθαρά μια πρωταρχική συνειδητότητα μη διάσπασης. Παραμένουμε σε αυτή τη συνειδητότητα, που είναι εντελώς ανεπηρέαστη από σκέψεις. Εφόσον είμαστε συνειδητοί με αυτό τον τρόπο, εκδηλώνεται μια πρωταρχική συνειδητότητα διαύγειας, αμόλυντη από διασπαστικές σκέψεις. Εφόσον επίσης δεν παραμένουμε στο δυαδικό επίπεδο του υποκειμένου και του αντικειμένου, εκδηλώνεται καθαρά μια πρωταρχική συνειδητότητα ευχάριστης αίσθησης.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

Αν ασκούμαστε με αυτό τον τρόπο μέρα και νύχτα, ολόκληρη η ζωή μας θα μπει σε στοχασμό. Σιγά - σιγά θα αυξηθεί η ικανότητά μας και θα εξοικειωθούμε με την άσκηση. Τότε θα εμφανισθούν τα πάθη μας, που μετατρεπόμενα σε σοφία, θα μας βοηθήσουν στο δρόμο μας. Επί πλέον θα αναπτύξουμε μια ορισμένη ικανότητα για να βοηθάμε τους άλλους.

Το πόσο έχουμε εξοικειωθεί με την άσκηση μπορεί να μετρηθεί από το βαθμό ελέγχου που έχουμε στην ονειρική μας κατάσταση, αναγνωρίζοντας τα όνειρά μας σαν όνειρα, ενώ ονειρευόμαστε. Σιγά - σιγά ξεπερνάμε τις προσκολλήσεις μας και δεν εξαρτιόμαστε πια από τις αισθήσεις του πόνου και της ευχαρίστησης. Είμαστε σε μια κατάσταση ολοκλήρωσης που ξεπερνά κάθε ιδέα ή κρίση. Επειδή είναι παρούσα η πρωταρχική μας συνειδητότητα, όλα τα φαινόμενα μπορούν να μας βοηθήσουν στο δρόμο μας. Συνεπώς μπορούμε να ξεπεράσουμε την ψευδαίσθηση και να βρεθούμε στην κατάσταση της νταρμάτα, στην αληθινή κατάσταση της ύπαρξης.

Ο προχωρημένος ασκητής του Τζόγκσεν βρίσκεται στην πραγματική κατάσταση της ύπαρξης και παραμένει συνεχώς εκεί μέρα και νύχτα. Με αυτό τον τρόπο η φώτιση μπορεί να επιτευχθεί ακόμα και στο διάστημα μεταξύ δυο αναπνοών.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ (ΚΑΘΑΡΟΥ) ΦΩΤΟΣ

(Από μια άλλη διδασκαλία του Θιβετανού δασκάλου του Τζόγκσεν Ναμκάι Νόρμπου. Αναφέρεται στο ίδιο θέμα, αλλά έχει πολλά επιπλέον στοιχεία)

Για τη διδασκαλία του Τζόγκσεν η άσκηση του ονείρου είναι μια δευτερεύουσα άσκηση, που σημαίνει ότι αυτή μπορεί να εμφανισθεί αυθόρμητα και αυτόματα από την κύρια άσκηση, που ονομάζεται άσκηση του φυσικού (καθαρού) φωτός. Έτσι το πρώτο πράγμα που προσπαθούμε να κάνουμε είναι η άσκηση του φυσικού φωτός.

Όταν κοιμόμαστε αυτό σημαίνει ότι οι αισθήσεις μας εξαφανίζονται μέσα μας. Απ' αυτό το σημείο μέχρι να αρχίσουν τα όνειρα υπάρχει μια μεταβατική κατάσταση. Αυτή η περίοδος μπορεί να είναι μικρή, ή μεγάλη. Μερικοί άνθρωποι αρχίζουν να ονειρεύονται αρκετά γρήγορα, αφού αποκοιμηθούν. Αυτό σημαίνει ότι η ονειρική κατάσταση άρχισε Γι’ αυτούς σχεδόν αμέσως. Αλλά τι σημαίνει ότι αρχίζει η ονειρική κατάσταση; Σημαίνει ότι ο νους τους αρχίζει να ξαναλειτουργεί. Τη μεταβατική αυτή περίοδο από τη στιγμή που αποκοιμόμαστε μέχρι τη στιγμή που αρχίζει να ξαναλειτουργεί ο νους μας, την ονομάζουμε κατάσταση του φυσικού (καθαρού) φωτός.Η κατάσταση αυτή μοιάζει με την κατάσταση του θανάτου. Όταν πεθαίνει ένα άτομο, όλα τα στοιχεία και οι αισθήσεις του εξαφανίζονται μέσα του και κάποια ορισμένη στιγμή αυτό χάνει τη συνείδησή του. Μέχρι τώρα ν' αρχίσει η κατάσταση του μπάρντο, υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις που δίνονται Γι’ αυτή τη μεταβατική κατάσταση, εξηγήσεις που την ονομάζουν περίοδο των τεσσάρων ή των πέντε φώτων. Πιστεύεται ότι στη διάρκεια αυτής της περιόδου πραγματώνεται ένας ασκητής της Τάντρα.

Το τελευταίο στάδιο αυτής της κατάστασης ονομάζεται στο Τζόγκσεν κατάσταση της αυτοτελείωσης. Θεωρείται πάντα ότι σε αυτή τη φάση ένας ασκητής του Τζόγκσεν πρέπει να πραγματωθεί, να εκδηλώσει δηλαδή την πραγματική φύση του. Μετά αρχίζει αυτό που ονομάζουμε Μπάρντο. Με την έναρξη της κατάστασης του Μπάρντοαρχίζει η λειτουργία του νου, αυτού που ονομάζεται νοητικό σώμα. Αυτό είναι τελείως ανάλογο με την έναρξη των ονείρων.

Έτσι στην άσκηση πρέπει να έχετε συνείδηση και να κυριαρχήσετε αυτή την κατάσταση του φυσικού φωτός. Όταν έχετε παρουσία, δηλαδή επίγνωση αυτής της κατάστασης του φυσικού φωτός, τότε ακόμα και αν έρθει μετά η ονειρική κατάσταση, ακόμα κι αν έχετε πολλά όνειρα, θα γνωρίζετε ότι ονειρευόσαστε και θα μπορείτε να ελέγξετε αυτόματα τα όνειρά σας. Αυτό σημαίνει ότι δεν ελέγχει το όνειρο το άτομο, αλλά το άτομο το όνειρο. Γι’ αυτό το λόγο η

άσκηση του ονείρου είναι δευτερεύουσα και για αυτό είναι σημαντικό να κάνετε την άσκηση του φυσικού φωτός.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση προτού αποκοιμηθείτε πρέπει να συγκεντρωθείτε. Συγκεντρώνεστε λοιπόν σε ένα λευκό Α στο κέντρο του σώματός σας. Μπορείτε αν θέλετε να χρησιμοποιείστε αντί του Θιβετανικού Α, το Λατινικό Α. Εκείνο που έχει σημασία είναι ο πρωταρχικός ήχος Α στον οποίο αντιστοιχεί αυτό το γράμμα και όχι τόσο το σύμβολό του. Μπορεί να μην ξέρετε πως να οραματισθείτε. Πρέπει λοιπόν να μάθετε λίγα πράγματα για τον οραματισμό. Γράψτε ένα Α πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί, βάλτε το μπροστά σας και κοιτάξτε το για λίγο. Μετά κλείστε τα μάτια σας και αυτό το Α θα εμφανισθεί μπροστά σας, πριν ακόμα λειτουργήσει το μυαλό σας. Θα έχετε έτσι μια κάπως πιο ακριβή εικόνα ή ιδέα για τον οραματισμό. Προσπαθείτε να συγκεντρωθείτε πάνω σε αυτό το λευκό Α, με τον ίδιο τρόπο που κάνουμε συνήθως συγκέντρωση. Συγκεντρωνόμαστε πάνω στηνπαρουσία αυτού του λευκού Α και παραμένουμε εκεί όσο μπορούμε. Μπορείτε επίσης να εξασκηθείτε κάπως για να έχετε μεγαλύτερη αίσθηση αυτής της παρουσίας. Μπορείτε να δείτε από αυτό το κεντρικό Α να πηγάζει ένα δεύτερο Α και από αυτό ένα τρίτο κ.ο.κ., σχηματίζοντας έτσι μια αλυσίδα από Α που ανέρχεται μέχρι την κορυφή του κεφαλιού σας. Μετά μπορείτε να ακολουθείστε τον αντίστροφο δρόμο εξαφανίζοντας σιγά - σιγά αυτά τα Α μέχρι να φτάσετε πάλι στο κεντρικό, λευκό, φωτεινό Α από το οποίο ξεκινήσατε. Μπορείτε να το επαναλάβετε αυτό, αν δεν κοιμόσαστε αμέσως.

Ιδιαίτερα όταν έχετε την εμπειρία της προσπάθειας να συγκεντρωθείτε σε αυτό το Α, αλλά αποκοιμόσαστε γρήγορα, αισθανόμενοι με δυσκολία την παρουσία του, τότε είναι πολύ σημαντικό να κάνετε αυτή την αλυσίδα των Α, γιατί με αυτό τον τρόπο φορτίζετε τη διαύγειά σας. Το κάνετε αυτό έναν αριθμό φορών και το πιο σημαντικό είναι τη στιγμή που αποκοιμόσαστε να προσπαθήσετε να έχετε την αίσθηση της παρουσίας αυτού του Α.

Δεν είναι ανάγκη να συγκεντρωθείτε πολύ έντονα πάνω σε αυτό το Α. Στην αρχή, ναι, εστιάζεστε με οξύτητα πάνω του, αλλά μετά χαλαρώνετε. Αυτό δε σημαίνει ότι το εγκαταλείπετε. Διατηρείτε μια αίσθηση της παρουσίας του και προσπαθείτε με αυτό τον τρόπο να αποκοιμηθείτε.

Τι συμβαίνει όταν αποκοιμηθείτε με αυτό τον τρόπο; αποκοιμόσαστε με πλήρη συνειδητότητα. Αυτό σημαίνει ότι είσαστε σα μισοκοιμισμένος. Αλλά δεν είναι σαν εκείνες τις φορές που είχατε αρπάξει ένα κρύο, ή είχατε πυρετό, ή κάτι ανάλογο, και ήσασταν μισοκοιμισμένοι, αντιλαμβανόμενοι κάθε τι που συνέβαινε γύρω σας.

Σε αυτή την περίπτωση κοιμάστε κανονικά. Είσαστε χαλαρωμένοι και ξυπνάτε αναζωογονημένοι. Αλλά ήσασταν ουσιαστικά ξύπνιοι και συνειδητοί στον ύπνο σας. Μπορεί να μη συμβεί σε όλους σας, αλλά σε μερικούς θα συμβεί. Αυτό σημαίνει ότι είναι εύκολο να αναγνωρίστε το γεγονός ότι ονειρευόσαστε. Αν αυτό δε συμβεί αμέσως, με την άσκηση θα φτάσετε γρήγορα σε αυτό το αποτέλεσμα.

Αλλά ακόμα και αν αυτό το φυσικό φως δε συμβεί αμέσως, θ' αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα στα όνειρά σας. Μπορεί να αρχίστε να έχετε παράξενα όνειρα, που δεν έχουν καμιά σχέση με το παρελθόν σας και τα ίχνη που αφήνουν πίσω τους οι σκέψεις σας, αλλά συνδέονται περισσότερο με τη διαύγειά σας. Αυτό σημαίνει ότι αν έχετε κάνει την άσκηση του φυσικού φωτός, θα αρχίσουν να εκδηλώνονται πιο συχνά τα όνειρα της φυσικής σας διαύγειας.

Σε αυτή την περίπτωση εκείνο που πρέπει να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να αναγνωρίσετε ότι ονειρευόσαστε, όταν ονειρευόσαστε. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που το κάνουν αυτό φυσικά, αλλά και πολλοί άλλοι που δεν τα καταφέρνουν. Αν ασκηθείτε γενικά σε αυτή την κατάσταση του φυσικού φωτός, τότε θα είναι πολύ πιο εύκολο να επαναλάβετε αυτή την αναγνώριση και θα αποκτήστε σιγά - σιγά μια σταθερή συνειδητότητα στα όνειρά σας. Θα γνωρίζετε δηλαδή ότι ονειρευόσαστε και θα μπορείτε έτσι να ονειρευτείτε ό,τι θέλετε, ή να διαλέξετε ένα θέμα που είχατε παρατήσει σε ένα προηγούμενο όνειρό σας. Με αυτό τον τρόπο θα γίνετε κύριος των ονείρων σας.

Τι θα κάνετε όμως αν δεν φτάσετε σε αυτό το σημείο και αντιμετωπίζετε κάποιες δυσκολίες; αν δεν καταφέρετε, πρώτον να αναγνωρίσετε το φυσικό φως, ή δεύτερον να αναγνωρίσετε τα όνειρά σας, ή τρίτον είσαστε κάποιος που λέει ότι ποτέ δεν ονειρευόσαστε; Πρέπει τότε να συνεχίσετε να κάνετε την άσκηση του φυσικού φωτός, γιατί αυτό είναι το σημαντικό ζήτημα.

Αν δε θυμόσαστε τα όνειρά σας, αυτό δε σημαίνει ότι δεν ονειρευόσαστε. Όταν μπορείτε να πείτε πραγματικά για κάποιον ότι δεν ονειρεύεται, τότε αυτός έχει ξεπεράσει τα όρια του νου του. Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο. Το συνηθισμένο πράγμα είναι να μη θυμόσαστε τα όνειρά σας. Τότε θα πρέπει να βρείτε γιατί συμβαίνει αυτό. Μπορεί να κοιμόσαστε πολύ βαριά. Μπορεί να έχετε φάει βαριά τροφή. Μπορεί να έχετε εργαστεί σκληρά και να είσαστε καταπονημένοι. Μπορεί να είσαστε πολύ αδύνατοι σωματικά. Υπάρχει πάντα κάποιος λόγος. Πρέπει να βρείτε ποιος είναι ο βασικός λόγος για σας και να τον ξεπεράσετε.

Πρέπει επίσης να κοιμόσαστε λίγο πιο ελαφριά. Για παράδειγμα αν έχετε συνηθίσει να κοιμόσαστε σε ένα πολύ σκοτεινό δωμάτιο, προσπαθήστε να έχετε ένα μικρό φως. Αν είσαστε συνηθισμένοι να κοιμόσαστε με το κεφάλι πολύ χαμηλά, προσπαθήστε να βάλετε το μαξιλάρι σας λίγο ψηλότερα. Γενικά πρέπει να προσπαθήστε να κάνετε τον ύπνο σας ελαφρύτερο και όταν ανακαλύψετε τις αιτίες, να είσαστε σίγουροι ότι θα αρχίστε να θυμόσαστε τα όνειρά σας.Αν δε θυμόσαστε καθαρά τα όνειρά σας, τότε πρέπει να συνεχίσετε να κάνετε ακόμα περισσότερο την άσκηση του φυσικού φωτός, χρησιμοποιώντας την αλυσίδα των Α που αναφέραμε. Με αυτό θα καταφέρετε να ονειρευτείτε και να θυμηθείτε με καθαρότητα τα όνειρά σας.

Σε τι ωφελεί τώρα να θυμάται κάποιος τα όνειρά του; Όσο μεγαλύτερη συνειδητότητα έχετε, τόσο καθαρότερα είναι τα όνειρά σας και σε αυτό το σημείο μπορείτε να κάνετε μια άσκηση στο όνειρό σας. Για παράδειγμα αν έχετε αρκετή κυριαρχία στα όνειρά σας, τότε μπορείτε να τα αλλάξετε. Αν ονειρεύεστε κάτι άσχημο, μπορείτε να το αλλάξετε σε κάτι όμορφο, ή να διαλέξτε εσείς ένα θέμα για το όνειρό σας, ή μπορείτε να παίξετε με τη φαντασία σας και να επισκεφθείτε, για παράδειγμα, τον παράδεισο, ή να συναντήσετε κάποιον δάσκαλο. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε και να εργαστείτε όσο θέλετε με τα όνειρά σας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει επίσης να συνειδητοποιείστε την ψευδαίσθηση του κόσμου της εγρήγορσης.

Πρέπει έτσι να μπορείτε να αναγνωρίστε ότι το όνειρό σας είναι ένα όνειρο και να προσπαθήστε μετά να ελέγξτε την κατάσταση. Για έναν ασκητή η άσκηση της νύχτας είναι πιο σημαντική από την άσκηση της ημέρας, γιατί προκαλεί μεγαλύτερη πρόοδο.Θα πρέπει όμως να μην εξαρτιέστε από τα όνειρά σας, όσο μυθώδη και αυτά να είναι, γιατί διαφορετικά θα βρεθείτε σε προβλήματα.

Ποιος όμως είναι όμως ο σκοπός της αλλαγής των ονείρων μας; Αλλάζουμε τα όνειρά μας κυρίως για να ανακαλύψουμε ότι αυτά είναι μια ψευδαίσθηση. Σε όλες γενικά τις Βουδιστικές διδασκαλίες το πρώτο πράγμα για το οποίο μιλάμε είναι η ψευδαίσθηση. Η συνηθισμένη δήλωση είναι ότι όλα είναι μια πλάνη και τίποτα δεν είναι πραγματικό. Έστω για παράδειγμα ένα όνειρο. Όταν ξυπνάμε, καταλαβαίνουμε ότι ήταν μια ψευδαίσθηση, αλλά στη διάρκεια του ύπνου μας νομίζουμε συνήθως ότι είναι πραγματικό. Ανακαλύπτουμε τι είναι μόνον όταν ξυπνήσουμε. Το ίδιο ισχύει και για τον κόσμο της εγρήγορσης. Νομίζουμε ότι είναι πραγματικός. Ακόμα κι όταν τον ονομάζουμε ψευδαίσθηση, δεχόμαστε ορισμένα πράγματα, αρνούμαστε άλλα και συμπεριφερόμαστε σα να ήταν όντως πραγματικός. Έτσι σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψουμε τι είναι αληθινά πραγματικό. Το να

προχωρήσουμε με το όνειρο σημαίνει, ότι με αυτό μπορούμε να έχουμε μια άμεση εμπειρία για το τι είναι ψευδαίσθηση και τι πραγματικότητα. Όταν αναγνωρίσουμε το όνειρο σαν όνειρο, ενώ ονειρευόμαστε, ανακαλύπτουμε ότι αυτό είναι μια ψευδαίσθηση. Δεν εγκαταλείπουμε όμως Γι’ αυτό το λόγο το όνειρο. Ζούμε μέσα του, γνωρίζοντας ότι είναι μια ψευδαίσθηση και το ελέγχουμε και το αλλάζουμε. Το αλλάζουμε γιατί μπορούμε να το αλλάξουμε και να το κάνουμε ό,τι θέλουμε, γιατί αυτό δεν είναι πραγματικό. Αν ήταν κάτι πραγματικό, στέρεο και σταθερό, τότε δε θα μπορούσαμε να το αλλάξουμε. Ανακαλύπτοντας την ψευδαίσθηση της ονειρικής μας κατάστασης μπορούμε μετά να ανακαλύψουμε και τον ψευδαισθητικό, ή ονειρικό χαρακτήρα της κατάστασης της εγρήγορσης. Δε δραπετεύουμε από την πλάνη, αλλά και δεν αφήνουμε τους εαυτούς μας να διέπονται από πλάνες. Ξεπερνάμε αυτή την κατάσταση της προσκόλλησης. Αυτός είναι ουσιαστικά ο αντικειμενικός μας σκοπός.

Όταν πεθαίνει κάποιος όλες οι αισθήσεις του εξαφανίζονται εσωτερικά. Μετά έχει ένα είδος λιποθυμίας. Για να ξαναξυπνήσει από αυτήν χρειάζεται λίγο χρόνο. Ξαναξυπνά βαθμιαία. Σιγά - σιγά αποκτά μια παρουσία και τελικά ο νους του αρχίζει να ξαναλειτουργεί. Στον Ταντρισμό όλος αυτός ο χρόνος ονομάζεται τα τέσσερα, ή τα πέντε φώτα. Όταν αυτά τελειώσουν, σβήσουν, τότε ξαναρχίζει η λειτουργία του νου και αυτό ονομάζεται κατάσταση του Μπάρντο. Έτσι ο χρόνος πριν από το Μπάρντο και μετά το θάνατο μπορεί να έχει μια μεγάλη, ή μικρή διάρκεια, και ονομάζεται κατάσταση του φυσικού φωτός. Το να έχουμε συνείδηση στα όνειρά μας σημαίνει ότι δεν εξαρτιόμαστε από αυτά. Όταν βλέπουμε όμορφα ή άσχημα είδωλα σ' έναν καθρέπτη, ξέρουμε ότι αυτά είναι αντανακλάσεις. Δεν έχουμε λοιπόν καμιά προσκόλληση. Το ίδιο ισχύει και με τα όνειρα. Όταν έχουμε συνείδηση ότι ονειρευόμαστε, τότε αδιάφορα αν το όνειρό μας είναι τραγικό ή ευχάριστο, έχουμε πάντα την επίγνωση ότι αυτό είναι ένα όνειρο.

Στον Ταντρισμό υπάρχουν πολλές ειδικές ασκήσεις ονείρου. Αυτές είναι σα μια ειδική άσκηση για την κατάσταση του Μπάρντο. Αλλά στη διδασκαλία του Τζόγκσεν δεν είναι τόσο απαραίτητο να δεσμευθούμε ιδιαίτερα με τα όνειρα. Το όνειρο μπορεί να γίνει συνειδητό. Μπορούμε να το μετασχηματίσουμε, μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, όταν αυτό κυβερνάται από το φυσικό φως.

Οι άνδρες μπορούν να κοιμούνται στο δεξί πλευρό τους. Αν δεν υπάρχουν προβλήματα μπορούν να κλείσουν το αντίστοιχο ρουθούνι τους. Οι γυναίκες κάνουν το ανάποδο, γιατί γυναίκες και άνδρες είναι διαφορετικοί. Το κάνουμε αυτό, γιατί είναι ευκολότερο να βρεθούμε με αυτό τον τρόπο σε στοχασμό. Εντούτοις δεν είναι

σημαντικό και αν δεν το κάνουμε. Αν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε και κάνουμε πολύπλοκα πράγματα, αυτό όχι μόνο δε θα μας βοηθήσει, αλλά και θα χειροτερεύσει την κατάστασή μας. Έτσι αυτό το κάνουν μόνον αυτοί που κοιμούνται εύκολα.

Μετά, αμέσως μόλις πέσουμε στο κρεβάτι, συγκεντρωνόμαστε στο κεντρικό κανάλι. Στο κάτω μέρος του υπάρχει ένα λευκό φωτεινό Α. Υπάρχει επίσης ένα άλλο λευκό φωτεινό Α στο κέντρο της κεφαλής μας. Μετά φανταζόμαστε μια αλυσίδα από λευκά Α να πηγάζει από το κεντρικό Α και να συνδέεται με το Α της κεφαλής. Με αυτό τον τρόπο συγκεντρωνόμαστε σε αυτό το Α. Όταν αρχίσουμε να αποκοιμόμαστε κάνουμε σιγά - σιγά τα Α να εξαφανιστούν. Αρχίζοντας από την κορυφή εξαφανίζουμε το ένα μέσα στο άλλο, μέχρι να φτάσουμε στο κεντρικό Α. Μετά με την παρουσία αυτού του κεντρικού Α χαλαρώνουμε λίγο και αποκοιμόμαστε. Αν κοιμηθούμε με αυτό τον τρόπο, ακόμα και αν δεν τα καταφέρουμε την πρώτη φορά, σίγουρα μετά την τρίτη ή την τέταρτη φορά θα έχουμε εγρήγορση στον ύπνο μας.

Όσοι δεν έχετε πρόβλημα να κοιμηθείτε, αλλά μετά από κάτι πολύπλοκο δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, πρέπει προτού πάτε στο κρεβάτι σας να συγκεντρωθείτε στο κεντρικό κανάλι και στο κεντρικό λευκό Α. Από αυτό πηγάζει μια αλυσίδα από Α μέχρι το κέντρο της κεφαλής σας. Όταν ο οραματισμός είναι πολύ καθαρός εξαφανίζετε τα πάντα μέσα στο κεντρικό λευκό Α. Μετά επαναλαμβάνετε αυτή την άσκηση 2, ή 3 φορές. Στο τέλος αυτό το λευκό, φωτεινό, Α φωτίζει ολόκληρο το κεντρικό κανάλι σας. Συνεχίζετε για λίγο με την παρουσία του και μετά πηγαίνετε στο κρεβάτι σας. Εκεί, αν μπορείτε, οραματίζεστε αυτό το κεντρικό λευκό Α μέσα σε μια φωτεινή σφαίρα. Μετά χαλαρώνετε τελείως, χωρίς να σκέπτεστε άλλο πια το λευκό Α, αλλά διατηρώντας συνεχώς την παρουσία του. Ύστερα μπορείτε να κοιμηθείτε.

Όσοι έχετε προβλήματα ύπνου, καλύτερα να μην κάνετε αυτή την άσκηση, γιατί μετά από κάποιες μέρες δεν θα μπορείτε να κοιμηθείτε και θα γίνετε νευρικοί. Υπάρχει όμως κάτι σημαντικό που μπορείτε να κάνετε. Ξαπλώνετε απλά στο κρεβάτι σας ειρηνικά, χωρίς να σκέπτεστε τίποτα. Κανείς δεν σας αναγκάζει να σκεφθείτε κάτι και όμως, όσο δεν κοιμάστε, έρχονται πάντα σκέψεις στο μυαλό σας. Σε αυτή την περίπτωση είναι καλύτερα να μη βάζετε καμιά λογική, να μην τις κρίνετε και να μην τις ακολουθείτε. Οποιαδήποτε σκέψη εμφανισθεί εκείνη τη στιγμή, απλώς την παρατηρείτε. Το να την παρατηρείτε δε σημαίνει να κάνετε κάτι ιδιαίτερο με αυτή. Είναι σα να βρισκόσαστε σε στοχασμό. Τότε αν έλθει μια άλλη, οποιαδήποτε σκέψη, εκείνη τη στιγμή έχετε την επίγνωση αυτής της σκέψης και την παρατηρείτε. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να κοιμηθείτε.

Μπορεί να το κάνει αυτό οποιοσδήποτε, χωρίς να δημιουργήσει κανένα πρόβλημα στον ύπνο του.

Δε θα πρέπει να βιάζετε τον εαυτό σας στην αρχή, αν δεν τα καταφέρετε. Ακόμα και να ξεχάσετε την άσκηση μερικές φορές, τίποτα δε θα συμβεί. Οι περισσότεροι από σας μέχρι τώρα κοιμόντουσαν χωρίς να κάνουν τίποτα. Δεν πειράζουν λοιπόν και λίγες ακόμα νύχτες. Δεν είναι όμως καλό ν' αφήνετε πάντα κατά μέρος την άσκηση, χωρίς να ενδιαφέρεστε γι' αυτήν, γιατί τη νύχτα περνάει ένα σωρό χρόνος ανεκμετάλλευτος.Αν η άσκησή σας πηγαίνει καλά, θα το καταλάβετε γρήγορα από τα όνειρά σας. Σε αυτή την περίπτωση το πρώτο πράγμα που θα εκδηλωθεί είναι τα διαυγή όνειρα.

Γενικά υπάρχουν τα όνειρα διαύγειας, τα όνειρα καρμικών ιχνών, σκέψεων και συνηθειών μας κ.λ.π. Πολλά όνειρα οφείλονται επίσης στη σωματική μας κατάσταση. Αν έχουμε φάει πάρα πολύ και η τροφή δεν έχει χωνευτεί, βλέπουμε ένα χαρακτηριστικό όνειρο.

Υπάρχει όμως ένα είδος ονείρου νωρίς το πρωί στο οποίο λειτουργεί περισσότερο η διαύγειά μας. Συμβαίνει νωρίς το πρωί, γιατί τότε ο ύπνος είναι ελαφρότερος. Είναι πολύ εύκολο να έχετε τότε διάφορα είδη ονείρων που να δείχνουν κάτι. Αυτά συνδέονται πάνω απ' όλα με πολλές πλευρές της άσκησής σας. Ένας από τους τρόπους που εκδηλώνονται τα νυάμς (χαρακτηριστικές εμπειρίες της άσκησης) είναι στα όνειρα.

Μια άλλη ένδειξη είναι όταν αποκτάμε συνείδηση ότι ονειρευόμαστε. Αυτό σημαίνει ότι η πρακτική του καθαρού φωτός είναι τέλεια. Συνειδητότητα του ονείρου σημαίνει για παράδειγμα ότι όταν ονειρευόσαστε κάτι τρομακτικό και νοιώθετε φοβισμένοι, καταλαβαίνετε ότι ονειρευόσαστε και λέτε στον εαυτό σας: "Α, δεν είναι τίποτα κακό, απλά ονειρεύομαι Αν δεν ήταν όνειρο θα ήταν σίγουρα φοβερό, τώρα όμως που ξέρω ότι είναι όνειρο, ας προχωρήσω να δω τι θα συμβεί". Αυτό είναι το συνειδητό όνειρο.

Η άσκηση όμως δε σημαίνει ότι περιμένουμε να μας συμβεί κάτι. Όταν ασκούμαστε, ελέγχουμε κάπως τα πράγματα. Έτσι όταν τα όνειρά μας είναι συνειδητά μπορούμε να τα μετασχηματίσουμε, να τα αλλάξουμε, να τα ξαναδούμε κ.ο.κ. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα του φυσικού φωτός αναπτύσσεται.

Όταν ονειρευόμαστε κάτι ευχάριστο ή δυσάρεστο, οτιδήποτε είναι αυτό, κάθε τόσο αναγνωρίζουμε καθαρά ότι ονειρευόμαστε. Μπορούμε τότε να αλλάξουμε το όνειρό μας. Δε μας αρέσει αυτό το όνειρο; μπορούμε τότε να διαλέξουμε να ονειρευθούμε ένα άλλο. Αυτό ακριβώς εννοούμε με το μετασχηματισμό του ονείρου.

Μπορούμε να ξεπεράσουμε όλα τα όρια του νου μας. Για παράδειγμα είμαστε ένας άνθρωπος. Στο όνειρό μας όμως θα μπορούσαμε να έχουμε την ιδέα δυο εαυτών μας. Αυτό είναι αδύνατον τώρα, αλλά στο όνειρό μας, όταν είμαστε συνειδητοί ότι ονειρευόμαστε, είναι τελείως δυνατό. Μπορούμε ακόμα να πολλαπλασιαστούμε σε πολλά άτομα κ.ο.κ. Ο Μιλαρέπα μέσα στο κέρατο ενός γιακ, είναι για τη συνηθισμένη λογική μας μια πλήρης αντινομία. Αυτή η χρησιμοποίηση του ονείρου είναι ένας τρόπος για να ξεπεράσουμε τη λογική μας. Μπορούμε να μετασχηματίσουμε τα πάντα στα όνειρά μας. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ελαττώσουμε την προσκόλλησή μας, όχι μόνον στο όνειρο, αλλά και στην καθημερινή μας ζωή.

Για παράδειγμα την ημέρα, στην κατάσταση της εγρήγορσης, άμα κάνει κάποιος μια άσκηση οραματισμού ή μετασχηματισμού, τη ζει σαν ένα είδος φαντασίας. Τα υλικά αντικείμενα με τα οποία το σώμα έχει μια υλική, σωματική επαφή είναι συμπαγή και αυτό μας περιορίζει πάρα πολύ. Το ίδιο ισχύει και για τα συνηθισμένα μας όνειρα. Για παράδειγμα αν σε ένα συνηθισμένο όνειρο ανεβαίνετε τη σκάλα για το επόμενο πάτωμα, ακολουθείτε αυτό το δρόμο, γιατί έτσι σας αναγκάζουν οι συνήθειές σας και οι περιορισμοί σας. Αν όμως έχετε επίγνωση ότι ονειρευόσαστε, τότε μπορεί να σκεφθείτε: "Μα είναι όνειρο. Αφού δεν είναι πραγματικό ότι ανεβαίνω τα σκαλοπάτια, γιατί τότε να μη δοκιμάσω μια άλλη, πιο ανορθόδοξη μέθοδο, που να μη με περιορίζει; Γιατί να μη μεταφερθώ άμεσα και στη στιγμή στον πάνω όροφο, ή γιατί να μην πετάξω μέχρι εκεί;" Ο νους σας μπορεί εύκολα να το κάνει. Σε ένα όνειρο που έχετε επίγνωση ότι ονειρευόσαστε, μπορείτε να εφαρμόστε εύκολα όλα τα είδη μετασχηματισμού. Υπάρχουν εκατοντάδες πράγματα που δεν μπορούμε να ζήσουμε στην καθημερινή μας ζωή, αλλά που μπορούμε να τα ζήσουμε σε ένα όνειρο. Όταν ασκείται κάποιος στο όνειρο έχει τριπλάσια ή τετραπλάσια ικανότητα ανάπτυξης κι εμβάθυνσης απ' ότι κατά την άσκηση της ημέρας. Το ίδιο ισχύει και με τις ασκήσεις μετασχηματισμού. Μπορείτε να κάνετε πάρα πολλά για να τις αναπτύξετε στα όνειρά σας. Και όταν έχετε εξοικειωθεί πολύ με τα όνειρά σας, θα μπορέσετε να επηρεάσετε και την κατάσταση της εγρήγορσης, γιατί και αυτή είναι ένα όνειρο.

Μετά κάποια ορισμένη στιγμή το πρωί ξυπνάμε. Το ξύπνημα είναι σαν την ανάληψη της καρμικής όρασης μετά την κατάσταση του Μπάρντο, στην οποία περίπτωση σημαίνει τη διαδικασία της επαναγέννησης. Είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα, ξυπνάμε και αρχίζει να ξαναλειτουργεί η καρμική μας όραση. Είναι κάτι που μας συμβαίνει κάθε μέρα.

Σε αυτή την περίπτωση το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσπαθήσουμε να κάνουμε είναι να δούμε, αν έχουμε ή όχι την

παρουσία του Α, με την οποία κοιμηθήκαμε την προηγούμενη νύχτα. Ή αν αποκοιμηθήκαμε παρατηρώντας μια σκέψη, αν ξυπνήσαμε με την παρουσία της.

Αν δεν είσαστε εξοικειωμένοι με αυτή την άσκηση, τότε σίγουρα δεν πρόκειται να θυμηθείτε για 7 - 8 ημέρες, τη στιγμή που ξυπνάτε, αν είχατε ή όχι την παρουσία του Α. Αν ρωτήσουν κάποιον τι σκέπτεται το πρωί αμέσως μόλις ξυπνήσει, θα του ήταν πολύ δύσκολο να απαντήσει. Ένας όμως πραγματικός ασκητής, μπορεί να απαντήσει ότι ξυπνά με την παρουσία του Α. Οποιοσδήποτε δεν ξυπνά με αυτό τον τρόπο, θα πρέπει να εκπαιδευτεί λίγο περισσότερο.

Αμέσως μόλις ξυπνάμε ηχούμε το Α. Συγκεντρωνόμαστε πάνω σ' ένα λευκό Α στο κέντρο του σώματός μας. Αλλά αν κοιμόμαστε μαζί με κάποιον άλλον, ή στην περίπτωση δυο συζύγων, ποιος ξέρει αν είναι και οι δυο ασκητές; ή ποιος ξέρει ποιος ξυπνάει πρώτος; Αν ξυπνήσει πρώτος ο άνδρας και ηχήσει το Α, μπορεί ν' ανησυχήσει τη γυναίκα του. Μπορεί να δημιουργηθεί τότε πρόβλημα. Θα πρέπει έτσι να έχουμε επίγνωσή του τι ακριβώς κάνουμε.

Πολλοί ασκητές και δάσκαλοι, μόλις ξυπνάνε, αντί να ηχήσουν το Α, παίρνουν μια βαθιά εισπνοή βγάζοντας με το σώμα τους ένα δασύ ήχο "Α" και με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να έχουν αμέσως την παρουσία του Α. Αυτός είναι επίσης ένας πολύ σημαντικός τρόπος για να συνδεθούμε με την άσκηση της νύχτας. Υπάρχει επίσης ένας άλλος τρόπος: συγκεντρωνόμαστε αμέσως σ' ένα Α στην κορυφή του κεντρικού καναλιού και μετά χαλαρώνουμε. Μερικές φορές μπορεί να θέλουμε να οραματισθούμε ότι από αυτό το κεντρικό Α πηγάζει ένα άλλο Α που προχωράει μακριά στο διάστημα. Το κοιτάμε καθώς απομακρύνεται στο διάστημα και κοιτάμε τον εαυτό μας στο διάστημα. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να συνεχίσουμε σε στοχασμό, ολοκληρώνοντας υποκείμενο και αντικείμενο, εαυτό και χώρο, αρχίζοντας με αυτό τον τρόπο τη μέρα μας. Και αυτή είναι μια πολύ σημαντική μέθοδος για να μας βοηθήσει να θυμηθούμε την παρουσία του Α. Αν ασκηθούμε με αυτό τον τρόπο, τότε σύντομα θα έχουμε σίγουρα την παρουσία του Α όταν πάμε να κοιμηθούμε .

Μετά μπαίνουμε στη καθημερινή μας ζωή και ξέρουμε ότι ο καθένας μας έχει τις ασχολίες του. Αυτό που πρέπει πάντως να θυμόμαστε είναι να μην είμαστε διασπασμένοι. Αυτό μπορούμε να το εφαρμόσουμε σε οποιαδήποτε στιγμή.

Αν συνεχίσουμε να μην έχουμε διαυγή όνειρα, τότε προτού κοιμηθούμε συγκεντρωνόμαστε σ' ένα κόκκινο Α, ή μια κόκκινη σφαίρα στο κέντρο του λαιμού μας, αντί για το προηγούμενο λευκό Α. Αυτό το Α στο οποίο συγκεντρωνόμαστε, είναι ένα σύμβολο της

ενέργειας. Αν συγκεντρωθούμε όσο μπορούμε σε αυτό και μετά πέσουμε να κοιμηθούμε, τότε ελέγχουμε την ενέργειά μας. Με αυτό τον τρόπο είναι ευκολότερο να έχουμε διαυγή όνειρα.

ΜΙ-ΛΑΜ Ή Η ΓΙΟΓΚΑ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ

(Μια ακόμα διδασκαλία από το Θιβετανό δάσκαλο του Τζόγκσεν Ναμκάι Νόρμπου)

ΠροετοιμασίαΓια να εργαστεί κανείς αποτελεσματικά πάνω στα όνειρα, πρέπει αρχικά να συγκεντρωθεί για μια ορισμένη περίοδο στις Έξη Συλλαβές* και στον εξαγνισμό τους. Αφού το κάνει αυτό, για κάποιο διάστημα, μπορεί να του εμφανισθούν πολλά ταραγμένα όνειρα (αυτό μπορεί να μη συμβεί αν ο ύπνος του είναι πολύ βαθύς για να μπορέσει να τα θυμηθεί). Σε αυτό το σημείο η προετοιμασία είναι πλήρης και μπορεί να προχωρήσει έπειτα κανονικά στην άσκηση του ονείρου.

*Οι Έξη αυτές Συλλαβές χρησιμοποιούνται για την Κάθαρση των Έξη Λόκας, ή Βασιλείων ύπαρξης, τα οποία αντιστοιχούν στα πέντε βασικά πάθη: της Υπερηφάνειας (Βασίλειο των Θεών), της Ζήλιας (Βασίλειο των Ασούρας, ή Ημιθέων), της Άγνοιας (Βασίλειο των Ζώων), της Πλεονεξίας (Βασίλειο των Πρέτας, ή Πεινασμένων Φαντασμάτων) και του Θυμού ή της Οργής (Βασίλειο της Κόλασης). Απομένει τώρα το Ανθρώπινο Βασίλειο στο οποίο κυριαρχούν και τα πέντε αυτά πάθη συγχρόνως. Το Βασίλειο των Θεών αντιπροσωπεύεται από τη σπερματική συλλαβή Ah (κορυφή του κεφαλιού, χρώμα λευκό) , το Βασίλειο των Ασούρας από τη σπερματική συλλαβή Su (τσάκρα λαιμού, χρώμα απαλό κίτρινο), το Ανθρώπινο Βασίλειο από τη σπερματική συλλαβή Nri (καρδιά, χρώμα μπλε), το Βασίλειο των Ζώων από τη σπερματική συλλαβή Tri(αφαλός, χρώμα πράσινο), το Βασίλειο των Πρέτας από τη σπερματική συλλαβή Pre (μυστικό κέντρο ή κέντρο γεννητικών οργάνων, χρώμα απαλό κόκκινο) και το Βασίλειο της Κόλασης από τη σπερματική συλλαβή DU (Κέντρο ποδιών, χρώμα μαύρο αιθάλης). Οι Έξη αυτές Συλλαβές Α, ΣΟΥ, ΝΡΙ, ΤΡΙ, ΠΡΕ και ΝΤΟΥ, συμβολίζουν τις αιτίες αυτών των βασιλείων και κατά την κάθαρση των έξη λόκας ο ασκητής τις οραματίζεται αντίστοιχα στο μέτωπο, στο λαιμό, στην καρδιά, στο στομάχι, στα γεννητικά όργανα και στα πέλματα των ποδιών του, όπου και τις εξαγνίζει με την

άσκηση που περιλαμβάνει οραματισμό, μάντρα και κατάλληλη αναπνοή.

Επειδή όμως ο οραματισμός αυτών των έξη συλλαβών είναι πολύπλοκος για ένα Δυτικό, υπάρχει μια εναλλακτική άσκηση κάθαρσης των έξη βασιλείων στην οποία αυτές αντικαθίστανται από μια μικρή λευκή, πράσινη, μπλε, κόκκινη, γκρι και καφέ χάντρα αντιστοίχως. Ο ασκητής συγκεντρώνεται στην αρχή σε κάθε μια από αυτές τις χάντρες (που συμβολίζει την αιτία του αντίστοιχου βασιλείου), στη θέση του ανάλογου κέντρου του, και μετά στις φωτεινές λέξεις ΟΜ Α ΧΟΥΜ (άσπρη, κόκκινη και μπλε αντιστοίχως) που τις οραματίζεται να εμφανίζονται πάνω της. Μετά προφέρει το ΟΜ Α ΧΟΥΜ και το φαντάζεται να διαλύει την αντίστοιχη χάντρα, προχωρώντας στη συνέχεια στην επόμενη, όπου κάνει ακριβώς τα ίδια. Συνήθως ξεκινά από τα κάτω προς τα πάνω, αρχίζει δηλαδή από μια μικρή καφέ, άτονη χάντρα, που οραματίζεται στο πέλμα κάθε ποδιού του, σαν την αιτία του βασιλείου της κόλασης και τελειώνει με μια μικρή άσπρη χάντρα, που την οραματίζεται στο κέντρο του μετώπου του, σαν την αιτία του βασιλείου (ή διάστασης) των θεών.

Οι τρεις σπερματικές συλλαβές ΟΜ Α ΗΟΥΜ

Όταν ο ασκητής κάνει αρκετές φορές αυτή την άσκηση, θα εμφανισθούν κάποια σημάδια κάθαρσης. Αυτά μπορεί να είναι σημάδια αίσθησης, αλλά πάνω απ' όλα σημάδια που θα εμφανιστούν

στα όνειρά του. Μπορεί να είναι ένα όνειρο στο οποίο πετάει ψηλά, ή ανεβαίνει ένα βουνό, ή αλλάζει τα ρούχα του, ή ότι φοράει καινούργια ρούχα, ή ότι κάνει εμετό, ή ότι χάνει αίμα από το σώμα του κ.ο.κ.

Η ΑΣΚΗΣΗ

Υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία σε αυτήν: 1) Η εξέταση του ονείρου 2) Ο έλεγχος του ονείρου και 3) Η διάκριση και η αναγνώριση του ψυχικού αποτυπώματος.

Η ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ

(i) Για κάποιες μέρες πρέπει να χαλαρώσετε το σώμα σας, να το πλένετε, να του κάνετε μασάζ κ.λ.π., ενώ κατευθύνετε τη θέλησή σας στην αναγνώριση των ονείρων σας.

(ii) Προτού κοιμηθείτε συγκεντρώνεστε στην επιθυμία σας ν' αναγνωρίσετε το όνειρό σας σαν όνειρο, ξαπλώνοντας στο πλευρό σας (το δεξί πλευρό αντιπροσωπεύει την Κενότητα και το αριστερό τη Διαύγεια) και κλείνοντας με ένα δάκτυλο του χεριού σας, που έχετε κάτω από το μάγουλό σας, το αντίστοιχο ρουθούνι σας. Μπορείτε αν θέλετε να ξαπλώσετε αρχικά στο αριστερό σας πλευρό που βοηθά τη διαύγεια.

(iii) Αν φαίνεται ότι δεν έχετε ονειρευτεί, ή τα όνειρά σας είναι πολύ ασαφή, τότε ο ύπνος σας ήταν πολύ βαθύς. Σε αυτή την περίπτωση βάζετε τα μαξιλάρια σας ψηλότερα, χρησιμοποιείτε ελαφρότερα ή λιγότερα σκεπάσματα, αφήνετε περισσότερο αέρα στο δωμάτιο που κοιμόσαστε, ή πηγαίνετε σε ένα πιο ανοιχτό μέρος. Αποφεύγετε επίσης το πολύ πυκνό σκοτάδι, ανάβοντας ένα μικρό φως.

Αν τα όνειρα δεν έρχονται ομαλά, μπορείτε να κοιμόσαστε με οποιοδήποτε τρόπο σας βολεύει, στο δεξιό, ή στο αριστερό σας πλευρό. Αν όμως τα όνειρα συνεχίσουν να μην έρχονται, τότε συγκεντρώνεστε στο κέντρο του λαιμού, όπου οραματίζεστε ένα κόκκινο Α. Αν αυτό σας είναι δύσκολο, μπορείτε να οραματισθείτε μια κόκκινη χάντρα. Αν παρ' όλα αυτά δεν εμφανίζονται τα όνειρα (δηλαδή δεν τα θυμάστε), οραματίζεστε το κόκκινο Α, ή τη χάνδρα σαν πιο φωτεινό (κάθε αύξηση της φωτεινότητας ασκείται το επόμενο βράδυ, προτού ακριβώς κοιμηθείτε). Αν η δυσκολία συνεχίζεται, σκεφθείτε μια άσπρη χάντρα πάνω στο μέτωπό σας (στη θέση του τρίτου ματιού). Αν συνεχίζει να μην υπάρχει τίποτα, οραματισθείτε την άσπρη χάνδρα να ακτινοβολεί. Της δίνετε αυτό το λαμπερό φως σιγά-σιγά, γιατί η απότομη φωτεινότητα είναι επικίνδυνη. Όλα αυτά γίνονται μόνον άμα δεν έρχονται όνειρα (δεν

τα θυμάστε). Τα όνειρα δεν μπορούν να μην έλθουν. Πρέπει να εκδηλωθούν. Γιατί τα όνειρα πάντα υπάρχουν μέχρι να φτάσει κάποιος στην κατάσταση του Τσέ-ζε.

Η Διάκριση

(i) Αν δεν μπορείτε να αναγνωρίστε ότι ονειρευόσαστε όταν ονειρευόσαστε, τότε θα πρέπει στη διάρκεια της μέρας να υπενθυμίζετε συνέχεια στον εαυτό σας ότι οτιδήποτε βλέπετε, ή συμβαίνει γύρω σας, είναι ένα όνειρο, όπως ακριβώς όταν κοιμάστε. Με αυτό τον τρόπο αναμιγνύετε το όνειρο με την εγρήγορση.

(ii) Μετά, προτού κοιμηθείτε, συγκεντρωθείτε καλά πάνω σε ένα κόκκινο Α στο κέντρο του λαιμού σας, για να ενώσετε αυτή τη φορά τη σκέψη και τις αισθήσεις σας σε αυτό το μέρος. Μετά αποκοιμηθείτε διατηρώντας την παρουσία του.

(iii) Αν τρομάξτε από ένα όνειρο, αλλά αναγνωρίστε στιγμιαία ότι είναι ένα όνειρο, αυτό ονομάζεται "αναγνώριση του ονείρου με βίαια μέσα". Όταν το έχετε κάνει αυτό (ή αρχίστε να το κάνετε), συνεχίστε να ασκείστε στη συγκέντρωση πάνω στο Α. Σιγά - σιγά θ' αρχίστε ν' αναγνωρίζετε τα όνειρά σας και χωρίς βίαια μέσα.

(iv) Όλη αυτή η πρόοδος εξαρτάται πολύ από την άσκηση της ημέρας. Τώρα που αναγνωρίζετε τα όνειρά σας, πρέπει να ασκήσετε το πνεύμα σας στη διάρκεια της ημέρας. Κάνοντας καθημερινό διαλογισμό, πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στην έντονη συγκέντρωση, χωρίς όμως να κατατάξετε, ή να προσδιορίστε λεπτομέρειες. Αν για παράδειγμα θέλετε να ονειρευθείτε ένα Γιντάμ*, σκεφθείτε ότι μεταμορφώνεστε σε αυτό το Γιντάμ, διατηρώντας μια έντονη συγκέντρωση (αυτό ισχύει όχι μόνο για τα Γιντάμ και τις θεότητες, αλλά επίσης και για τα καθημερινά αντικείμενα και όντα). Έτσι μπορείτε να πολλαπλασιάσετε ή αντιστρόφως να συμπυκνώσετε εικόνες ή άτομα (π.χ. 100 σε ένα και μετά στον εαυτό σας), ασκώντας το νου σας στο μετασχηματισμό.

* Γιντάμ = Θεότητα - Προστάτης ή καθοδηγούσα Θεότητα. Στην κυριολεξία σημαίνει "Ιερό Πνεύμα". Αναφέρεται στην ιδιαίτερη σύνδεση και ταύτιση του ασκουμένου στο Θιβετανικό Βουδισμό με μια θεότητα, αρχικά με μύηση και καθιέρωση και μετά με την καθημερινή άσκηση που περιλαμβάνει επικλήσεις, μάντρα και οραματισμούς. Το Γιντάμ δεν πρέπει πάντως να θεωρείται σαν ένα εξωτερικό ον, διαφορετικό από τη φύση του ασκουμένου, στον οποίο ενεργεί σαν ένα είδος Προστάτη ή Μέντορα. Αντιπροσωπεύει την πρωταρχική εσωτερική φύση του, την οποία οραματίζεται σα μια θεία

όψη, για να επικοινωνήσει μαζί της. Η επιλογή του Γιντάμ γίνεται από το Δάσκαλο και αποσκοπεί μέσα από συνεχή άσκηση να ισορροπήσει και ολοκληρώσει την αντίληψη του ασκουμένου και να του επιτρέψει τη διεύρυνση της συνείδησής του. Η καθημερινή άσκηση και ο διαλογισμός πάνω στο Γιντάμ μαζί με την απαγγελία του μάντρα του, οδηγεί τελικά στην όραση της θεότητας, αποδεικνύοντας έτσι την πραγμάτωση του ασκητή.

(v) Τη στιγμή που αποκοιμιέστε, να συγκεντρώνεστε πάντα κάθε βράδυ πάνω στο κόκκινο Α στο κέντρο του λαιμού σας. Θα συμβεί έτσι ένας μετασχηματισμός των ονείρων σας και θα εμφανισθούν σε αυτά αντικείμενα που είχατε σκεφθεί προηγουμένως. Όταν όλες αυτές οι ασκήσεις προχωρούν καλά κι έχετε μεγαλύτερη διαύγεια στα όνειρά σας, θα πρέπει να αποφασίσετε να επισκεφθείτε διάφορα φανταστικά, ή ακόμα γνωστά μέρη. Όλες αυτές οι σκέψεις θα επηρεάσουν τα όνειρά σας.

Αργότερα μπορείτε να επεκτείνετε τα ταξίδια σας, για παράδειγμα στον παράδεισο, κάνοντας αυτούς τους τόπους να εμφανισθούν και στα όνειρά σας.

Η Αναγνώριση του Ψυχικού Αποτυπώματος

Αν στα όνειρά σας εμφανίζονται πάρα πολλές εικόνες του παρελθόντος σας, π.χ. της παιδικής σας ηλικίας, ή άλλων ζωών σας, μπορούμε να πούμε ότι τα όνειρά σας επηρεάζονται από το ψυχικό "αποτύπωμα". Σε αυτή την περίπτωση σας είναι αρκετά δύσκολο να επέμβετε ή να μετασχηματίστε τα όνειρά σας. Αν ονειρευόσαστε αντικείμενα ή γεγονότα που συνδέονται με παρούσες ή πρόσφατεςκαταστάσεις και γεγονότα, ο μετασχηματισμός είναι πολύ πιο εύκολος.

Αν ονειρευόσαστε γεγονότα που δε συνέβησαν ποτέ, ταξίδια, χώρες και ανθρώπους που σας είναι εντελώς άγνωστοι, μπορεί να σας είναι αρκετά δύσκολο να σταματήσετε το όνειρό σας, ή να εξαντλήσετε την ονειρική σας κατάσταση (και να φτάσετε στην κατάσταση του τσέ-ζε, όπου δεν ονειρευόσαστε πια). Αν εμφανίζονται και τα τρία φαινόμενα αναμεμιγμένα και συγκεχυμένα, τότε το ξεπέρασμα της ονειρικής κατάστασης θα είναι ένας μακρύς κι εξαιρετικά δύσκολος δρόμος. Όλα αυτά τα κριτήρια βοηθούν στο ξεπέρασμα των ονείρων σας.

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

Υπάρχουν οκτώ βασικές θεωρήσεις. Οι τέσσερες πρώτες περιλαμβάνουν "εκούσιους" τρόπους.

Α. Αν κάποιος συγκεντρώνεται πολύ στη διάρκεια της ημέρας πάνω στο γεγονός ότι ζει ένα όνειρο, τότε στη διάρκεια της νύχτας αρχίζει να χάνει την ψευδαίσθηση της "πραγματικότητας". Το υποκείμενο, "αυτός που σκέπτεται το όνειρο" είναι ο νους, η σκέψη μας. Όταν συγκεντρώνεται κάποιος με επίγνωση στο γεγονός ότι η ζωή της εγρήγορσης είναι απλώς ένα όνειρο και σταθεροποιεί αυτή τη σκέψη, αρχίζει να διαλύει αυτό το "υποκείμενο", δηλαδή το μυαλό αρχίζει να διαλύει αυτόματα τον εαυτό του. Ή για να το θέσουμε με έναν άλλο τρόπο, όταν διαλύεται το αντικείμενο, η δράση επιστρέφει στο υποκείμενο, προκαλώντας την πλήρη διάλυσή του. Έτσι ούτε "οράματα", ούτε "όνειρα" υπάρχουν πια.

ΣΗΜΕΙΩΣΗΑν στη διάρκεια της ημέρας σκέπτεται κάποιος ότι τα αντικείμενα και τα γεγονότα δεν είναι συμπαγή και συγχρόνως κάνει ασκήσεις στη διάρκεια των ονείρων του τη νύχτα, αυτό αρχίζει να επηρεάζει όχι μόνο το αντικείμενο, αλλά και το υποκείμενο. Ανακαλύπτει έτσι ότι το υποκείμενο δεν είναι συμπαγές και ότι η θέαση περιλαμβάνει μόνον "αντανακλάσεις". Με αυτό τον τρόπο συνειδητοποιεί τη φύση και των δυο. Η καρμική όραση και το ψυχικό αποτύπωμα είναι οι πηγές κάθε πλάνης. Όταν έχει κάποιος μια αυθεντική συνείδηση της πραγματικότητας, τότε φτάνει στη "γνήσια στερεότητα" (στην εξαφάνιση δηλαδή των συμπαγών χαρακτηριστικών). Πραγμάτωση σημαίνει να προχωρήσεις πέρα απ' όλα τα δεσμά και τους περιορισμούς, να κατανοήσεις δηλαδή την αληθινή φύση της κατάστασης της εγρήγορσης και του ονείρου.

Β. Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ

Υπάρχουν δυο τρόποι για να το κάνετε αυτό: 1) Να μεταβάλετε το όνειρο σε "όραμα" και 2) Να το μεταβάλετε σε Κενότητα.

1. Μεταβάλλοντας το Όνειρο σε "Όραμα"

Αν κοιτάξτε μέσα σε έναν καθρέφτη, βλέπετε τον εαυτό σας, αυτόν που κοιτάει. Αν τώρα τοποθετήσετε ένα άλλο αντικείμενο, ή χρώμα, ας πούμε κίτρινο, ή μαύρο, μπροστά από τον καθρέφτη, τότε αυτό είναι που εμφανίζεται μέσα του και το οποίο εσείς βλέπετε. Ο καθρέφτης δεν έχει αλλάξει, το είδωλο άλλαξε. Αυτό ακριβώς περιγράφει τον τρόπο της όρασής σας. Η όραση της ημέρας είναι όπως ακριβώς και η όραση του ονείρου, που με τη σειρά της είναι σα να κοιτάτε μέσα σε ένα καθρέφτη. Μπορείτε ν' αλλάξετε το είδωλο μέσα στον καθρέφτη από άσχημο σε όμορφο, από καλό σε κακό, ή από ένα μερμήγκι σε μια εικόνα του Βούδα. Αυτό είναι ο

μετασχηματισμός (που συζητήθηκε παραπάνω), με τον οποίο μπορείτε να αλλάξετε αυτό που βλέπετε.

Όταν αναγνωρίζετε ότι κοιμόσαστε, όταν ονειρευόσαστε για παράδειγμα ένα φίδι, τότε μπορείτε να μετασχηματίσετε αυτό το φίδι σε οτιδήποτε σας αρέσει, ας πούμε μια μάνταλα, ή μια θεότητα. Με αυτό τον τρόπο δεν εξουσιάζει το όνειρο τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος το όνειρο.

Αυτό επιτρέπει όχι μόνο την κατανόηση του ονείρου, αλλά και τον μετασχηματισμό του, ας πούμε στον Παράδεισο του Αμιτάμπα, αν το θέλετε. Αυτό ακριβώς σημαίνει το να μεταβάλετε το όνειρο σε ένα όραμα.

2. Μεταβάλλοντας το Όνειρο σε Κενότητα

Ο διαλογιζόμενος που εισχωρεί στην ουσία της "όρασης" ανακαλύπτει την Κενότητα. Και αυτή η αντίληψη της κενότητας μπορεί να μεταφερθεί στο όνειρο. Εάν όταν ονειρεύεστε, δεν έχετε μόνον επίγνωση ότι ονειρεύεστε, αλλά και ότι όλα όσα βλέπετε είναι μια πλάνη, τότε μπαίνετε στην καρδιά της Κενότητας. Έτσι ένα όνειρο μπορεί να μετασχηματιστεί στη γνώση της Σουνιάτα(Κενότητας).

Γ. Το Ξεπέρασμα της Προσκόλλησης στα Όνειρα

Αυτό δε σημαίνει εξάλειψη των ονείρων, αλλά το ξεπέρασμα της δυαδικότητας και της προσκόλλησης που μπορεί να έχουμε σε αυτά. Αυτό είναι ένα σημαντικό στάδιο. (Αν το πετύχουμε, φτάνουμε αργότερα σε ένα ανώτερο επίπεδο, όπου τα όνειρα εξαφανίζονται, γιατί η διαφορά τους τότε από την "πραγματικότητα" είναι ελάχιστη). Όταν το όνειρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διαλογιστικούς σκοπούς, παραμένει μια ψευδαίσθηση. Αποκτώντας μια ικανότητα στην αλλαγή του ονείρου, ψυχαγωγούμαστε, ευχαριστιόμαστε, αρχίζει να μας αρέσει και αυτό είναι μια προσκόλληση που πρέπει να ξεπεράσουμε.

Οι βασικοί τρόποι για να ξεπεράσουμε την προσκόλλησή μας στα όνειρά μας είναι τρεις:1. Στη διάρκεια της ημέρας δεν πρέπει να μένουμε, να συλλογιζόμαστε, να χαϊδεύουμε, ή να δίνουμε ενέργεια στα όνειρα που είχαμε, ούτε να νομίζουμε ότι αυτά αποτελούν μια πραγματική, ή σοβαρή εμπειρία.

2. Ενώ ονειρευόμαστε, παρατηρούμε τα πάντα χωρίς προσκόλληση και χωρίς να κρίνουμε αυτά που βλέπουμε. Δεν αφήνουμε να

υπεισέλθει η ευχαρίστηση, ακόμα κι όταν ονειρευόμαστε εκδηλώσεις θεοτήτων, διαύγειας, ή οποιαδήποτε οράματα φαίνονται "θετικά" και μπορούν να προκαλέσουν έτσι χαρά ή ευτυχία (δηλαδή προσκόλληση).

3. Ενώ ονειρευόμαστε και μετά δε διακρίνουμε το "υποκείμενο" από το "αντικείμενο". Δηλαδή δεν μπερδευόμαστε νομίζοντας ότι τα αντικείμενα που εμφανίζονται είναι πραγματικά, δηλαδή "έξω" από εμάς. Οτιδήποτε εμφανίζεται θα πρέπει να αφεθεί έτσι όπως είναι, χωρίς ουσία. Όταν προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε δε βρίσκουμε τίποτα.

Προχωρώντας με αυτό τον τρόπο σιγά - σιγά τα σύνθετα, υπερπολύπλοκα όνειρα απλοποιούνται, ελαφραίνουν και σε ένα ορισμένο σημείο εξαφανίζονται εντελώς. (Αυτό είναι στη πραγματικότητα αντίθετο από το να μη θυμόμαστε τα όνειρά μας). Σε αυτό το σημείο όταν δεν εμφανίζονται πια όνειρα, είμαστε συνεχώς σε σαμάντι μέρα και νύχτα, χωρίς να παγιδευόμαστε από ψευδαισθητικές διακρίσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Οι επόμενες τέσσερες μέθοδοι είναι λιγότερο σημαντικές και χρησιμεύουν κυρίως για να ενισχύσουν την πρόοδό μας στις προηγούμενες ασκήσεις.

Δ. Το Ανακάτεμα των Στοιχείων του Ονείρου μας

Όταν έχουμε γίνει ικανοί στο μετασχηματισμό του ονείρου μας (μετατρέποντάς το, για παράδειγμα, από καλό σε κακό, ή το ανάποδο), μπορούμε να κάνουμε την εξής άσκηση: Ανακατεύουμε τα στοιχεία του ονείρου μας βάζοντας αυτό που είναι στην Ανατολή στη Δύση και αυτό που είναι στο Βορά στο Νότο. Αντιστρέφουμε τα πάντα βάζοντας τα ψηλά αντικείμενα χαμηλά, ή κάνοντας τα μεγάλα μικρά. Αυτό το κάνουμε όχι μόνο για τις μορφές, αλλά και για τα συναισθήματά μας. Αν ονειρευόμαστε, για παράδειγμα, κάτι ευχάριστο, το μετατρέπουμε σε κάτι δυσάρεστο. Αντιστρέφουμε με άλλα λόγια συστηματικά το κάθε τι.

Ε. Η Σταθεροποίηση του Ονείρου μας

Ανάμεσα στις σκόπιμες αντιστροφές που κάνουμε μπορούν να εμφανισθούν μερικές αυθόρμητες εικόνες. Για παράδειγμα, ενώ ονειρευόμαστε ότι είμαστε σε ένα δάσος, διαλέγουμε ν'

αντιστρέψουμε την κατάσταση και να τοποθετηθούμε σε μια έρημο. Οι λεπτομέρειες τώρα και οι εικόνες της ερήμου μπορεί να μην είναι όλες ψευδαισθητικές. Μερικά αντικείμενα ανάμεσά τους μπορεί να μην έχουν δημιουργηθεί από εμάς, να είναι λίγο διαφορετικά από αυτά που προβάλαμε εμείς. Καθώς ο καιρός περνάει και καταφέρνουμε να είμαστε στην κατάσταση του Στοχασμού, απορροφημένοι σε μια αυθόρμητη, άμορφη όραση, τα όνειρά μας σταθεροποιούνται σαν τυχαία και αδημιούργητα.Ζ. Καθώς κυριαρχούμε τα όνειρά μας, η βασική τώρα τεχνική μας γίνεται η ανάμιξη της εγρήγορσης με τα όνειρα, μεταφέροντας συνεχώς οποιαδήποτε στιγμή εγρήγορσης μέσα στα όνειρά μας.

Η. Όταν κοιτάμε στον καθρέπτη εμφανίζεται μια μορφή, αλλά δε σκεπτόμαστε ότι αυτή είναι πραγματική, δεν προσκολλιόμαστε πάνω της. Το ίδιο συμβαίνει και με τα όνειρά μας: Όταν είμαστε συνειδητοί δεν προσκολλιόμαστε σε αυτά. Μόλις εμφανισθεί το όνειρο, ή το είδωλο του καθρέφτη, έχουμε άμεση συνείδηση ότι αυτό δεν είναι πραγματικό. Τώρα πρέπει να μεταφέρουμε την ίδια αυτή συνειδητότητα (αναγνώριση της μη πραγματικότητας) και στην κατάσταση της εγρήγορσης, όχι με λογική σκέψη, αλλά με μια άμεση επίγνωση.

Θ. Ακόμα πιο Πέρα (Τίποτα δεν Μπορεί να Περιορίσει το Νου)

Προχωράμε πέρα από την κατάσταση της εγρήγορσης, πέρα από τα όνειρα, πέρα από τη θεωρία, ή τις απόψεις, πέρα από το διαλογισμό και τη συγκέντρωση, πέρα από οτιδήποτε είναι περιορισμένο. Δεν τίθενται όρια στη σκέψη μας. Είναι σα να βρίσκεται κάποιος σε ένα μεγάλο, απεριόριστο χώρο, πες έναν άδειο, πολύ γαλήνιο ουρανό και όλες οι σκέψεις, εικόνες, μορφές κ.λ.π. είναι σαν ένα άσπρο σύννεφο που γεννιέται, περνάει και τελικά εξαφανίζεται. Σε αυτό το σημείο τα όνειρα σταματούν.

Τι συμβαίνει τώρα όταν κάνετε αυτή την άσκηση του ονείρου; Αν είναι κάποιος πολύ προχωρημένος, μπορεί να σταματήσει να ονειρεύεται εντελώς. Αν είναι μέτρια προχωρημένος, θα φτάσει γρήγορα ν' αναγνωρίσει ότι ονειρεύεται, όταν ονειρεύεται. Αν είναι πάρα πολύ πίσω, τα όνειρά του μπορούν να γίνουν καθαρότερα και θετικότερα.

Αυτές οι οκτώ μέθοδοι μπορούν να ασκηθούν με οποιαδήποτε σειρά θέλετε και όχι αναγκαστικά με τη σειρά που δόθηκαν εδώ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Όταν δε θυμόσαστε τα όνειρά μας, η αιτία μπορεί να είναι ο βαθύς ύπνος, η βαριά τροφή, ή οποιαδήποτε άλλη παροδική κατάσταση. Μέσα σε λίγες μέρες ξαναονειρευόσαστε, όταν όμως σταματήσετε να ονειρευόσαστε, δεν θα ξαναονειρευθείτε ποτέ πια και θα εκδηλωθεί μέσα σας μια βαθιά διαύγεια.

Πριν προχωρήσουμε στην Ονειρική Γιόγκα του Ναρόπα, της παράδοσης του Μαχαμούντρα, της Βουδιστικής σχολής των Καργκιούπα, παρουσιάζουμε περιληπτικά μια άλλη σπουδαία άσκηση αυτού του συστήματος, στην οποία αναφέρεται ο Ναρόπα. Αυτή είναι η άσκηση του Απατηλού Σώματος. Την άσκηση του Τούμο, στην οποία επίσης αναφέρεται την έχουμε παρουσιάσει περιληπτικά στο πρώτο μέρος του βιβλίου.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΑΤΗΛΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Η διδασκαλία του απατηλού σώματος είναι ουσιαστικά η Θιβετανική προσαρμογή της Ινδουιστικής άποψης για τη μάγια, που υποστηρίζει ότι όλος ο κόσμος, υποκειμενικός και αντικειμενικός, είναι μια πλάνη, μια ψευδαίσθηση και ότι η μόνη πραγματικότητα είναι η συνείδηση που παράγει όλα αυτά τα φαινόμενα.Η Θιβετανική διδασκαλία του απατηλού σώματος αποτελείται από τρία μέρη: Τη συνειδητοποίηση ότι το ακάθαρτο απατηλό σώμα είναι μια μάγια, τη συνειδητοποίηση ότι το καθαρό απατηλό σώμα είναι μια μάγια και τέλος τη συνειδητοποίηση ότι όλα τα πράγματα είναι μια μάγια.

Στην άσκηση του πρώτου μέρους ο αρχάριος παρατηρεί τον εαυτό του μέσα σε ένα καθρέφτη στοχαζόμενος την απατηλότητα όλων των καλών ή κακών ιδιοτήτων που αποδίδει στη μορφή του. Μετά ταυτίζει τον εαυτό του με το είδωλό του αποδίδοντάς του όλες τις γνωστές περιπτώσεις απατηλότητας (όπως αντανάκλαση, οφθαλμαπάτη, αντικατοπτρισμός κ.λ.π.) συνηθίζοντας έτσι το νου του στη φασματικότητα του φυσικού του σώματος .

Η συνειδητοποίηση ότι το καθαρό απατηλό σώμα είναι επίσης μάγια αποτελείται από δυο μέρη, τη μάγια της απεικονιζόμενης κατάστασης και τη μάγια της τελειωμένης κατάστασης. Στην πρώτη απ' αυτές χρησιμοποιείται πάλι ένας καθρέφτης, μόνο που τώρα αντανακλάται σε αυτόν μια έγχρωμη εικόνα του Βατζρασάτβα*, που έχει τοποθετηθεί κατάλληλα προς το σκοπό

αυτό. Ο ασκητής αφού παρατηρήσει την καθρεφτιζόμενη μορφή και διαλογιστεί πάνω της, τη φαντάζεται στην συνέχεια σα ζωντανή και ανάμεσα σ' αυτόν και τον καθρέφτη. Μετά οραματίζεται ζωηρά και ζωντανά το σώμα του σαν το ανακλώμενο σώμα αυτής της θεότητας και ύστερα οποιοδήποτε άλλο σώμα βλέπει, πάλι σαν το σώμα της θεότητας, κάνοντας επίσης πολύ ζωηρό και ζωντανό τον οραματισμό του. Τέλος οραματίζεται όλες τις ορατές μορφές σαν το σώμα της προστατευτικής θεότητας. Με αυτό τον τρόπο όλα τα εμφανιζόμενα πράγματα προβάλουν στον ασκητή σαν οι πολλαπλές εκδηλώσεις τηςθεότητας.

Βατζρασάτβα, ο Βούδας της Τέλειας Ευδαιμονίας της Διάστασης της Ανατολής με την Άφθαρτη, Αδαμάντινη Φύση, αντιπροσωπεύει την Κατοπτροειδή Σοφία που αντικατοπτρίζει πλήρως την Πραγματικότητα.

Αφού κατανοήσει ότι και το καθαρό απατηλό σώμα των διάφορων θεοτήτων είναι επίσης μια μάγια, ο ασκητής φτάνει τελικά στη συνειδητοποίηση ότι η σαμσάρα και η νιρβάνα δεν είναι δυο ξεχωριστά πράγματα, αλλά η μία Μη - δυαδική Σοφία, που ξεπερνά κάθε δυαδικότητα υποκειμένου και αντικειμένου, ή σχετικής και απόλυτης κατάστασης.

Η ΘΙΒΕΤΑΝΙΚΗ ΒΙΒΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣΒΟΥΔΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ

Έξω του κόσμου το αποθανόν ου πίπτει Μάρκος Αυρήλιος

Ο Κάραμπ Ντόρτζε

Τις πιο φιλοσοφικές, αναλυτικές κι εμπεριστατωμένες διδασκαλίες για το θάνατο και τα στάδιά του τις συναντάμε στο Θιβετανικό Βουδισμό και ιδιαίτερα στη σχολή του Τζόγκσεν, την αρχαιότερη

σχολή διαλογισμού του Θιβέτ. Οι διδασκαλίες αυτές προέρχονται από το αρχαίο βασίλειο της Οργκυέν, Βορειοδυτικά της Ινδίας και γύρω από το βουνό Καϊλάς, το κέντρο της αρχαίας παράδοσης των Μπόνπο. Ο Κάραμπ Ντόρτζε, ο πρώτος δάσκαλος του Τζόγκσεν, μετέδωσε αυτές τις διδασκαλίες στον περίφημο γιόγκι Πάντμα Σαμπάβα, ο οποίος τις μετέφερε κατά τον όγδοο αιώνα στο Θιβέτ. Αυτές οι παραδόσεις αποτελούν τη βασική πηγή της Θιβετανικής Βίβλου των Νεκρών.

ΤΑ ΜΠΑΡΝΤΟ

Ο θάνατος δεν αποτελεί για τους Θιβετανούς μια μόνιμη και τελεσίδικη κατάσταση, αλλά ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι την επόμενη επαναγέννηση. Το μεταβατικό αυτό στάδιο κατά το οποίο το σώμα είναι νεκρό και αποσυντίθεται, αλλά η συνείδηση του νεκρού συνεχίζει να βιώνει διάφορες εμπειρίες, το ονομάζουν γενικά Μπάρντο. Ο θάνατος το Μπάρντο και η επαναγέννηση δε συμβαίνουν μόνο στο τέλος της ζωής μας, αλλά σε κάθε στιγμή της ύπαρξής μας, όπως μεταξύ δυο αναπνοών μας, δυο σκέψεών μας, ή μεταξύ δυο στιγμών συνειδητότητάς μας. Το κενό διάστημα ανάμεσα σε δυο σκέψεις κρύβει την εμπειρία της πραγματικής μας κατάστασης, τη συνειδητότητα εκείνη και παρουσία που βιώνουμε με το διαλογισμό μας. Σύμφωνα λοιπόν με το Βουδισμό δεν υπάρχει μόνο ένα μπάρντο, ή ενδιάμεση κατάσταση, αλλά άπειρες ενδιάμεσες καταστάσεις, γεννήσεις, θάνατοι, επαναγεννήσεις μέσα στο διαρκώς μεταβαλλόμενο ρεύμα της συνειδητότητάς μας. Η απελευθέρωση λοιπόν μπορεί τελικά να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε στιγμή, ή, σύμφωνα με τη διάσημη Βουδιστική φράση, "ανάμεσα σε δύο αναπνοές".

Οι Θιβετανοί δέχονται πάντως έξη κύρια Μπάρντο: το Μπάρντο της συνηθισμένης κατάστασης της Εγρήγορσης, το Μπάρντο της Ονειρικής Κατάστασης, το Μπάρντο του Διαλογισμού, το Μπάρντο της Ώρας του Θανάτου, το Μπάρντο της Πραγματικότητας και το Μπάρντο της Επαναγέννησης του ατόμου μέσα σε αυτό που οι Θιβετανοί Βουδιστές βλέπουν σαν τον Τροχό της Σαμσάρα, ή τον αέναο φαύλο κύκλο της εξαρτημένης ύπαρξης. Οι διδασκαλίες που αφορούν το θάνατο και τα όσα συμβαίνουν σε αυτόν αναφέρονται στα τρία τελευταία μπάρντο.

Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ

Σύμφωνα με το Βουδισμό η ζωή και ο θάνατος συμβαίνουν μέσα στο νου μας, συνείδησή μας ή πνεύμα μας και πουθενά αλλού. Ο ίδιος ο

νους έχει διάφορες όψεις, από τις οποίες οι δυο είναι ξεχωριστές. Η πρώτη από αυτές είναι ο συνηθισμένος νους μας, τον οποίο οι Θιβετανοί ονομάζουν σεμ. Σεμ είναι ο διακριτικός και δυαδικός νους, που μπορεί να λειτουργήσει μόνο με ένα "εξωτερικό" (στη πραγματικότητα προβαλλόμενο από τον ίδιο) πλαίσιο αναφοράς. Είναι το μυαλό που σκέπτεται, σχεδιάζει, επιθυμεί, θυμώνει, δημιουργεί, ταυτίζεται και προσκολλιέται σε διάφορες σκέψεις και συναισθήματα και που αγωνίζεται διαρκώς να επιβεβαιώσει την "ύπαρξή" του. Ο νους αυτός είναι το μόνιμο θύμα των εξωτερικών επιδράσεων, των συνηθειών και των συνθηκών. Οι δάσκαλοι τον παρομοιάζουν με ένα αναμμένο κερί στον άνεμο, ευάλωτος σε όλες τις περιστάσεις.

Από την άλλη μεριά υπάρχει η φύση του νου, η έσχατη ουσία του, όπου δε συμβαίνει ποτέ καμιά μεταβολή και κανένας θάνατος. Προς το παρόν αυτή κρύβεται μέσα στο συνηθισμένο νου μας, καλυπτόμενη και περιβαλλόμενη από το στρόβιλο των σκέψεων και των συναισθήματών μας. Όπως όμως ένας δυνατός άνεμος μπορείνα διώξει τα σύννεφα και να αποκαλύψει τον ήλιο κι ένα πεντακάθαρο ουρανό, έτσι και σε μερικές ειδικές περιστάσεις, μπορούμε να έχουμε μερικές αναλαμπές αυτής της πραγματικής φύσης του νου μας. Η φύση του νου ονομάζεται στα Θιβετανικά Ρίγκπα και είναι μια αρχέγονη, καθαρή επίγνωση, που είναι συγχρόνως ευφυής, ακτινοβόλα και πάντα αφυπνισμένη. Δεν πρέπει όμως να κάνουμε το λάθος να νομίσουμε ότι η φύση του νου αφορά αποκλειστικά το δικό μας μόνο νου. Στην πραγματικότητα είναι η φύση των πάντων. Το να καταλάβουμε τη φύση το νου είναι ισοδύναμο με το να καταλάβουμε τη φύση όλων των πραγμάτων.

ΤΟ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΩΡΑΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Κοινωνία ψυχής και σώματι διαλύσεως ουκ έστιν κρείττον.(Η ένωση της ψυχής με το σώμα δεν είναι ανώτερη από τη διάλυσή τους) Πλάτων

Τώρα που προβάλλει μπροστά μου το Μπάρντο της Ώρας τουΘανάτου, θα εγκαταλείψω κάθε επιθυμία και προσκόλληση.Θα μπω αδιάσπαστος στην καθαρή συνείδηση της διδασκαλίας και θα εκσφενδονίσω τη συνείδησή μου στο χώρο της αγέννητης Ρίγκπα. Καθώς εγκαταλείπω αυτό το σύνθετο σάρκινο σώμα θα ξέρω ότι δεν είναι παρά μια προσωρινή ψευδαίσθηση.

Η διαδικασία του θανάτου αποτελείται από δυο στάδια: την εξωτερική και την εσωτερική διάλυση. Κατά το πρώτο διαλύονται στην αρχή οι αισθήσεις μας και μετά τα λεπτά στοιχεία του σώματός μας και κατά το δεύτερο οι χονδροειδείς και λεπτές σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Από τα πέντε αυτά στοιχεία (γη, νερό, φωτιά, αέρας και διάστημα) σχηματίζεται και διατηρείται το σώμα μας κι επομένως όταν αυτά διαλύονται, πεθαίνουμε.

Σύμφωνα με το ψυχοφυσικό σύστημα που χρησιμοποιούν οι Θιβετανοί, το σώμα μας αποτελείται από ένα δυναμικό δίκτυο λεπτών καναλιών, ανέμων και ουσιών, που είναι ανάλογο με το σύστημα των μεσημβρινών και της ενέργειας του τσι που χρησιμοποιεί η Κινέζικη ιατρική και ο βελονισμός. Από τα 72.000 λεπτά κανάλια που υπάρχουν στο σώμα μας τρία μόνο είναι τα βασικά. Αυτά είναι το κεντρικό κανάλι, που διατρέχει παράλληλα την σπονδυλική μας στήλη και το αριστερό και το δεξιό απ' αυτό. Τα δυο τελευταία, τυλίγονται σπειροειδώς γύρω από το κεντρικό κανάλι, σχηματίζοντας έτσι μια σειρά από "κόμβους". Κατά μήκος τώρα του κεντρικού καναλιού βρίσκεται ένας αριθμός τσάκρας ή ενεργειακών κέντρων, από τα οποία διακλαδίζονται τα κανάλια σε πλήθος άλλων μικρότερων καναλιών.

Μέσα σ' αυτά τα κανάλια ρέουν οι άνεμοι, ή ο εσωτερικός αέρας (πράνα). Αυτοί είναι πέντε κύριοι και πέντε διακλαδιζόμενοι. Κάθε κύριος άνεμος υποστηρίζει ένα στοιχείο και είναι υπεύθυνος για μια λειτουργία του φυσικού μας σώματος. Οι διακλαδιζόμενοι άνεμοι βοηθούν στη λειτουργία των αισθήσεών μας. Οι άνεμοι που ρέουν μέσα στο κεντρικό κανάλι ονομάζονται "άνεμοι της σοφίας", ενώ όλοι οι υπόλοιποι θεωρούνται ακάθαρτοι, γιατί ενεργοποιούν μορφές αρνητικής δυαδικής σκέψης. Οι "ουσίες" τώρα περιέχονται μέσα στα κανάλια. Υπάρχουν κόκκινες και άσπρες ουσίες. Η λευκή ουσία, την οποία θεωρείται ότι κληρονομήσαμε από το πατέρα μας βρίσκεται στη κορυφή το κεφαλιού μας και η κόκκινη ουσία, που κληρονομήσαμε από τη μητέρα μας, στο κέντρο λίγο πιο κάτω από τον αφαλό μας.

Στη προχωρημένη ταντρική άσκηση ο γιόγκι οραματίζεται όλο αυτό το σύστημα με μεγάλη ακρίβεια και με τη δύναμη του διαλογισμού του αναγκάζει τους ανέμους να μπουν και να διαλυθούν μέσα στοκεντρικό κανάλι. Με αυτό το τρόπο μπορεί να έχει μια άμεση πραγμάτωση της φωτεινότητας του "Καθαρού Φωτός", δηλαδή της αληθινής φύσης του νου. Αυτό μπορεί να γίνει, γιατί όπως λέγεται η συνείδηση "καβαλάει στον άνεμο". Όταν λοιπόν ο γιόγκι εστιάζει τη συνείδησή του σε ένα ιδιαίτερο σημείο του σώματός του, φέρνει τους ανέμους εκεί. Με αυτό το τρόπο ο γιόγκι μιμείται αυτό που γίνεται στο θάνατο, όταν λύνονται οι κόμβοι στα κανάλια, οι άνεμοι ρέουν

μέσα στο κεντρικό κανάλι κι επιτυγχάνεται στιγμιαία η εμπειρία της φώτισης. Ο ασκητής προσπαθεί να διατηρήσει τη συνείδηση αυτών των μεταβολών και όταν αποκοιμιέται, γιατί οι διαρκώς εμβαθυνόμενες αυτές καταστάσεις συνείδησης δε συμβαίνουν μόνον όταν πεθαίνουμε. Συμβαίνουν επίσης, αν και συνήθως απαρατήρητες, και όταν αποκοιμόμαστε, ή κάθε φορά που περνάμε από τα πιο χονδροειδή στα πιο λεπτά επίπεδα συνείδησης.

Στη διαδικασία του θανάτου καθώς εξαφανίζονται οι άνεμοι, σταματούν οι σωματικές λειτουργίες και οι αισθήσεις μας. Τα ενεργειακά κέντρα καταρρέουν και τα στοιχεία χωρίς τους υποστηρικτικούς ανέμους τους διαλύονται κατά σειρά από το χονδροειδέστερο προς τα λεπτότερο. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάθε στάδιο της διάλυσης έχει μια φυσιολογική και μια ψυχολογική επίδραση πάνω μας και συνοδεύεται από αντίστοιχα εξωτερικά σημάδια και από εσωτερικές εμπειρίες.

Στην αρχή διαλύονται οι αισθήσεις μας. Πρώτη διαλύεται η αίσθηση της ακοής και ακολουθούν κατά σειρά οι αισθήσεις της όρασης, της οσμής, της γεύσης και της αφής. Στη συνέχεια διαλύονται τα στοιχεία. Πρώτα διαλύεται το στοιχείο της γης μέσα στο στοιχείο του νερού (με εσωτερικό σημάδι το όραμα ενός τρεμοφέγγοντος αντικατοπτρισμού). Μετά το στοιχείο του νερού μέσα στο στοιχείο της φωτιάς (με εσωτερικό σημάδι το όραμα μιας ομίχλης με στροβιλιζόμενες τούφες καπνού). Ύστερα το στοιχείο της φωτιάς μέσα στο στοιχείο του αέρα (με εσωτερικό σημάδι κόκκινοι σπινθήρες που χορεύουν σα πυγολαμπίδες πάνω από μια φωτιά) και τέλος το στοιχείο του αέρα μέσα στο στοιχείο του διαστήματος (με εσωτερικό σημάδι το όραμα ενός αναμμένου πυρσού ή μιας λάμπας, με μια κόκκινη λάμψη). Με τη διάλυση του στοιχείου του αέρα σταματά η αναπνοή μας και είμαστε έτσι για τη σύγχρονη ιατρική κλινικά νεκροί. Οι Θιβετανοί όμως θεωρούν ότι συνεχίζεται μια εσωτερική διαδικασία, που μπορεί να διαρκέσει περίπου είκοσι λεπτά. Σε μερικές όμως περιπτώσεις η διάρκεια αυτής της "εσωτερικής αναπνοής" είναι πολύ μικρότερη.

Ακολουθεί η εσωτερική διάλυση κατά την οποία διαλύονται οι χονδροειδείς και λεπτές σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας. Αυτή περιλαμβάνει τρία στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο της Εμφάνισης, μετά την απομάκρυνση του αντίστοιχου ανέμου που την κρατούσε στο τσάκρα της κεφαλής, η λευκή ουσία που κληρονομήσαμε από τον πατέρα μας κατεβαίνει το κεντρικό κανάλι προς το μέρος της καρδιάς μας. Το εξωτερικό σημάδι αυτής της διαδικασίας είναι μια εμπειρία "λευκότητας" σαν ένα καθαρό ουρανό στο φως του φεγγαριού. Το εσωτερικό σημάδι είναι ότι η συνείδησή μας γίνεται πολύ διαυγής και σταματούν όλες οι νοητικές καταστάσεις που προκαλούνται από θυμό. Κατά το δεύτερο στάδιο της Αύξησης,

μετά την απομάκρυνση του ανέμου που τη κρατούσε στο τσάκρα που βρίσκεται τέσσερα δάκτυλα κάτω από τον αφαλό μας, η ουσία της μητέρας μας αρχίζει να ανεβαίνει το κεντρικό κανάλι. Το εξωτερικό σημάδι είναι τώρα μια εμπειρία "κοκκινότητας", σαν τον ήλιο που λάμπει σε ένα καθαρό ουρανό. Το εσωτερικό σημάδι είναι η εμπειρία μιας μεγάλης μακαριότητας, καθώς σταματούν όλες οι νοητικές καταστάσεις που προκαλούνται από την επιθυμία. Στο τρίτο στάδιο της Πλήρους Επίτευξης η λευκή και η κόκκινη ουσία συναντιώνται στην καρδιά μας και η συνείδησή μας εγκλείεται ανάμεσά τους. Το εξωτερικό σημάδι είναι τώρα μια "μαυρίλα", σαν ένα άδειο ουρανό καλυμμένο από απόλυτο σκοτάδι και το εσωτερικό η εμπειρία μιας κατάστασης χωρίς σκέψεις. Οι νοητικές καταστάσεις που προκύπτουν από την άγνοια και τη πλάνη εξαφανίζονται.

Όλα τα ζωντανά όντα, ακόμα και τα μικρότερα έντομα, περνούν από αυτή τη διαδικασία. της διάλυσης. Αυτή συμβαίνει ακόμα και στην περίπτωση ενός ξαφνικού θανάτου από ατύχημα, αλλά πολύ πιο γρήγορα τότε.

Όταν λοιπόν πεθαίνουμε είναι σα να επιστρέφουμε στην πρωταρχική μας κατάσταση, καθώς ο νους και το σώμα μας διαλύονται. Τα τρία λεγόμενα "δηλητήρια", ο θυμός, η επιθυμία και η άγνοια, εξαφανίζονται και αποκαλύπτεται έτσι η πραγματική αρχέγονη φύση μας. Μια παρόμοια κατάσταση μπορεί να συμβεί με το διαλογισμό όταν έχουμε τις εμπειρίες της μακαριότητας, της διαύγειας και της απουσίας των σκέψεων, που δείχνουν με τη σειρά τους, ότι η επιθυμία, ο θυμός και η άγνοια έχουν προσωρινά εξαφανισθεί.

Ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβουμε τη διαδικασία του θανάτου με την εξωτερική και την εσωτερική του διάλυση, είναι σα μια βαθμιαία ανάπτυξη και ανάδυση όλο και πιο λεπτών καταστάσεων συνείδησης, μέχρι την εμφάνιση της Βασικής Φωτεινότητας, ή αλλιώς του Καθαρού Φωτός.

Η ΒΑΣΙΚΗ ΦΩΤΕΙΝΟΤΗΤΑ

Μετά τη διάλυση των αισθήσεών μας, των λεπτών στοιχείων του σώματός μας και των αρνητικών συναισθημάτων του θυμού, της επιθυμίας και της άγνοιας, δεν υπάρχει πια τίποτα που να συσκοτίζει το φωτισμένο νου μας και να κρύβει την πραγματική φύση μας. Αποκαλύπτεται έτσι η αρχέγονη φύση μας σαν ένα πεντακάθαρο ασυννέφιαστο ουρανό. Το στάδιο αυτό ονομάζεται η "Εμφάνιση της Βασικής Φωτεινότητας" ή του "Καθαρού Φωτός" και η ίδια η συνείδηση διαλύεται τότε μέσα στο στοιχείο του διαστήματος.

Λέγεται ότι αυτή η κατάσταση εκφράζει την φωτεινή καθαρότητα της πραγματικής φύσης του νου μας, τη πλήρη ελευθερία του από το σκοτάδι της άγνοιας και τη συσκότιση. Δεν πρέπει να τη συγχέουμε όμως με το φυσικό φως που ξέρουμε, ούτε με τις φωτεινές εμπειρίες που εμφανίζονται στο επόμενο Μπάρντο της Πραγματικότητας. Η Βασική Φωτεινότητα που εμφανίζεται στο θάνατό μας είναι η φυσική ακτινοβολία της σοφίας της φύσης του πνεύματός μας. Η ανάδυσή της τη στιγμή του θανάτου μας μάς προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για απελευθέρωση, αλλά μόνον όταν έχουμε ασκηθεί προς το σκοπό αυτό στη διάρκεια της ζωής μας.

Για έναν ασκητή η Βασική Φωτεινότητα διαρκεί όσο μπορεί αυτός να μείνει αδιάσπαστος μέσα της. Για τους περισσότερους όμως ανθρώπους διαρκεί μονάχα μια στιγμή. Οι περισσότεροι από μας δεν αναγνωρίζουμε καν τη Βασική μας Φωτεινότητα και βυθιζόμαστε σε μια κατάσταση ασυνειδησίας, η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι τρισήμιση ημέρες. Τότε είναι που η συνείδηση αφήνει τελικά το σώμα μας.

Στο Θιβέτ έτσι συνηθίζουν να μη αγγίζουν ή ενοχλούν το σώμα του νεκρού για τρεις μέρες μετά το θάνατό του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ασκητές, οι οποίοι μπορεί να έχουν συγχωνευθεί με τη Βασική Φωτεινότητα. Πιστεύουν ότι αν θιχτεί το σώμα σε κάποιο μέρος του, π.χ. αν του γίνει μια ένεση, τότε μπορεί αυτό να τραβήξει τη συνείδηση του ατόμου σε αυτό το σημείο και να την κάνει να βγει μετά από το κοντινότερο άνοιγμα, αντί από την κορυφή του κεφαλιού, προκαλώντας έτσι μια δυσμενή επαναγέννηση.

ΤΟ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Τώρα που ανατέλλει από πάνω μου το Μπάρντο της Νταρμάτα, θα εγκαταλείψω κάθε φόβο και τρόμο.Θα αναγνωρίσω οτιδήποτε εμφανίζεται σαν την εκδήλωση της φύσης του πνεύματός μου.Και θα γνωρίζω ότι αυτή είναι η φυσική εμφάνιση αυτού Του μπάρντο.Τώρα που έχω φθάσει σε αυτό το κρίσιμο σημείο, Δε θα φοβηθώ τις ήμερες και τι άγριες θεότητες που προβάλουναπό τη φύση του ίδιου μου του νου.

Όταν αναδύεται η Βασική Φωτεινότητα τη στιγμή του θανάτου, ο έμπειρος ασκητής θα έχει πλήρη επίγνωσή της και θα συγχωνευθεί μαζί της επιτυγχάνοντας έτσι τη φώτιση. Όταν αποτύχουμε όμως να την αναγνωρίσουμε, τότε θα αντιμετωπίσουμε το επόμενο μπάρντο, το φωτεινό Μπάρντο της Πραγματικότητας ή Μπάρντο της Νταρμάτα. Η Σανσκριτική λέξη νταρμάτα σημαίνει την έμφυτη φύση του κάθε τι, την ουσία των πραγμάτων όπως αυτά είναι, με άλλα λόγια τη

φύση της πραγματικότητας, την αληθινή φύση της φαινομενικής ύπαρξης.

ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Είδαμε ότι το στάδιο της διάλυσης τελειώνει με την εμπειρία της "Πλήρους Επίτευξης", που περιγράφεται σαν ένα ουρανό καλυμμένο από σκοτάδι. Η εμφάνιση μετά της Βασικής Φωτεινότητας είναι σαν τη καθαρότητα του ασυννέφιαστου ουρανού, πριν ακριβώς την αυγή. Τώρα αρχίζει να ανατέλλει σιγά - σιγά με όλη του τη λάμψη ο ήλιος της Πραγματικότητας φωτίζοντας όλο το πεδίο. Η φυσική ακτινοβολία της φύσης του πνεύματός μας εκδηλώνεται αυθόρμητα λάμποντας αστραφτερά σα φως και ενέργεια. Όπως ακριβώς ο ήλιος ανατέλλει στον καθαρό και άδειο ουρανό, έτσι και τα φωτεινά φαινόμενα του Μπάρντο της Πραγματικότητας αναδύονται από το χώρο της Βασικής Φωτεινότητας που διαποτίζει τα πάντα.

Το Μπάρντο της Πραγματικότητας είναι ένα στάδιο στη βαθμιαία αποκάλυψη του νου μας και της θεμελιώδους φύσης μας. Μέσα από αυτή τη διάσταση φωτός και ενέργειας ο νους μας ξετυλίγεται από την αγνότερη κατάστασή του, τη Βασική Φωτεινότητα, προς την εκδήλωσή του σα μορφή στο επόμενο Μπάρντο της Επαναγέννησης.

Το Μπάρντο της Πραγματικότητας περιλαμβάνει τέσσερα στάδια, καθένα από τα οποία μας προσφέρει μια ακόμη ευκαιρία για απελευθέρωση. Αν δεν αρπάξουμε αυτή την ευκαιρία, τότε θα εκδηλωθεί το επόμενο ακριβώς στάδιο.

ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ - Η ΦΩΤΕΙΝΟΤΗΤΑ

Στο Μπάρντο της Πραγματικότητας, αναλαμβάνουμε ένα φωτεινό σώμα. Το πρώτο στάδιο αυτού του μπάρντο είναι όταν "ο χώρος διαλύεται σε φωτεινότητα". Ξαφνικά αποκτάμε τη συνείδηση ενός ροϊκού και δονητικού κόσμου γεμάτου ήχους, φως και χρώματα. Όλες οι συνηθισμένες μορφές του γνωστού περιβάλλοντός μας έχουν διαλυθεί σε ένα τοπίο φωτός που περιλαμβάνει τα πάντα. Η Θιβετανική Βίβλος των Νεκρών το αναφέρει σαν ένα αντικατοπτρισμό σε μια πεδιάδα μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού. Τα χρώματα αυτού του φωτεινού τοπίου εκφράζουν τις έμφυτες στοιχειακές ιδιότητες του νου μας. Αντιλαμβανόμαστε το διάστημα σαν ένα μπλε φως, το νερό σαν ένα λευκό φως, τη γη σαν ένα κίτρινο φως, τη φωτιά σαν ένα κόκκινο φως και τον αέρα σαν ένα πράσινο φως.

Για τους περισσότερους από μας το Μπάρντο της Πραγματικότητας θα περάσει από δίπλα μας σαν αστραπή, χωρίς να γνωρίζουμε καν τι έχει συμβεί. Μόνον ένας εκπαιδευμένος ασκητής θα μπορέσει να αναγνωρίσει όλα αυτά τα φωτεινά φαινόμενα σαν τη φύση του πνεύματός του κι έτσι να απελευθερωθεί.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ - Η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΟΙ ΘΕΟΤΗΤΕΣ

Αν δεν μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε αυτή την κατάσταση σαν την αυθόρμητη εκδήλωση της φύσης του νου μας, τότε οι απλές ακτίνες και τα χρώματα θ' αρχίσουν να ενώνονται σε φωτεινά σημεία ή σφαίρες φωτός διαφόρων μεγεθών, που ονομάζονται τίγκλε. Μέσα σε αυτές τις φωτεινές σφαίρες εμφανίζονται οι "μαντάλες των ειρηνικών και άγριων θεοτήτων" σαν τεράστιες σφαιρικές συγκεντρώσεις φωτός που καταλαμβάνουν ολόκληρο το χώρο. Στο δεύτερο δηλαδή στάδιο η φωτεινότητα εκδηλώνεται με τη μορφή φωτισμένων όντων ή θεοτήτων διαφόρων μεγεθών, χρωμάτων, μορφής και χαρακτηριστικών. Το λαμπερό φως που ακτινοβολούν αυτές οι μορφές είναι εκθαμβωτικό, ο ήχος τρομακτικός και οι φωτεινές ακτίνες σαν ακτίνες λέιζερ που εισχωρούν στα πάντα. Αυτές είναι οι ειρηνικές και οι άγριες θεότητες που απεικονίζονται στη Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών. Το όραμα αυτό μας καταλαμβάνει με τέτοια ένταση, που αν δεν μπορέσουμε ν' αναγνωρίσουμε τη πραγματική φύση του, θα μας παρουσιαστεί σαν κάτι το τρομακτικό και απειλητικό. Μπορεί να μας καταλάβει φόβος και πανικός και να λιποθυμήσουμε. Λεπτές ακτίνες φωτός εκπέμπονται από τις θεότητες κι εμάς ενώνοντας την καρδιά μας μαζί τους. Αμέτρητες φωτεινές σφαίρες εμφανίζονται στις ακτίνες τους, που αυξάνουν και μετά "κυλούν προς τα πάνω" καθώς οι θεότητες διαλύονται μέσα μας,

ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ - Η ΣΟΦΙΑ

Αν αποτύχουμε πάλι να αναγνωρίσουμε αυτή την κατάσταση, εκδηλώνεται το επόμενο στάδιο, κατά το οποίο η "Ενοποίηση διαλύεται σε Σοφία". Μια άλλη λεπτή ακτίνα φωτός ξεπηδά από την καρδιά μας ξετυλίγοντας ένα τεράστιο όραμα από χρωματιστούς τάπητες φωτός και από αστραφτερά φωτεινά τίγκλε, που εκφράζουν τις λεγόμενες Πέντε Σοφίες: τη Σοφία του Χώρου που Περιβάλλει τα Πάντα (βαθύ μπλε φως), τη Σα Καθρέπτη Σοφία (λευκό φως), την Εξισωτική Σοφία (κίτρινο φως), τη Διακριτική Σοφία (κόκκινο φως) και τη Σοφία που Εκπληρώνει τα Πάντα (πράσινο φως). Η τελευταία εμφανίζεται μόνο κατά τη στιγμή της φώτισης.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΣΤΑΔΙΟ - Η ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ

Στο τέταρτο αυτό στάδιο του Μπάρντο της Πραγματικότητας η Σοφία διαλύεται σε "Αυθόρμητη Παρουσία". Τώρα προβάλλει σε μια

τρομερή εκδήλωση όλη η πραγματικότητα. Πρώτα εμφανίζεται η κατάσταση της αρχέγονης φύσης μας σαν ένα πεντακάθαρο ανοιχτό ουρανό. Μετά εμφανίζονται οι ειρηνικές και οι άγριες θεότητες, ακολουθούμενες από τα Φωτισμένα (Βουδικά) βασίλεια και κάτω από αυτά τα έξη βασίλεια της εξαρτημένης φαινομενικής (σαμσαρικής) ύπαρξης. Η απεραντοσύνη αυτού του οράματος υπερβαίνει κάθε φαντασία μας. Παρουσιάζονται όλες οι δυνατότητες, από τη σοφία και την απελευθέρωση, μέχρι τη σύγχυση και την επαναγέννηση. Σε αυτό το σημείο βρίσκουμε να έχουμε την ικανότητα της διόρασης και της ανάμνησης. Για παράδειγμα, θα γνωρίζουμε πλήρως τις προηγούμενες και τις μελλοντικές ζωές μας, τα έξη βασίλεια της ύπαρξης, και θα μπορούμε να βλέπουμε μέσα στο νου των άλλων. Σε μια στιγμή θα θυμηθούμε ζωντανά όλες τις διδασκαλίες έχουμε ακούσει. Ακόμα και διδασκαλίες που δεν έχουμε ακούσει ποτέ, θα αφυπνιστούν μέσα στο νου μας. Μετά όλο το όραμα διαλύεται στην πρωταρχική του ουσία, "σα μια τέντα που καταρρέει μόλις κοπούν τα σχοινιά της".

Αν μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε αυτές τις εκδηλώσεις σαν την ακτινοβολία της φύσης του πνεύματός μας, τότε θ' απελευθερωθούμε. Χωρίς όμως την εμπειρία της άσκησης (του Τόγκελ στο Τζόγκσεν ή του Γιντάμ στο Ταντρικό Βουδισμό), δε θα μπορούμε να κοιτάξουμε τα οράματα των θεοτήτων, που είναι "λαμπερά σαν τον ήλιο". Αντίθετα, λόγω των συνηθειών και των τάσεων των προηγούμενων ζωών μας, το βλέμμα μας θα τραβηχτεί προς τα κάτω, προς τα έξη βασίλεια της σαμσαρικής ύπαρξης, που θα μας δελεάσουν να ξαναπέσουμε στο τροχό της εξαρτημένης ύπαρξης.

Όλα τα εκτυφλωτικά φαινόμενα του Μπάρντο της Πραγματικότητας δεν είναι παρά η ακτινοβολία της φύσης του πνεύματός μας, η αυθόρμητη έκφρασή του. Έτσι όσο τρομακτικά και να είναι, όπως λέει η Θιβετανική Βίβλος των Νεκρών, αυτά δε πρέπει να μας φοβίσουν περισσότερο από ό,τι ένα ψεύτικο λιοντάρι. Για να είμαστε όμως ακριβείς, δεν μπορούμε να ονομάσουμε αυτά τα φαινόμενα "οράματα" ή "εμπειρίες", γιατί τόσο το όραμα όσο και η εμπειρία εξαρτώνται από μια δυαδική σχέση ανάμεσα σε ένα παρατηρητή και σε κάτι παρατηρούμενο. Αν μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τα φαινόμενα του Μπάρντο της Πραγματικότητας σαν την ενέργεια της σοφίας του νου μας, τότε δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα στον παρατηρητή και στο παρατηρούμενο φαινόμενο και υπάρχει έτσι μια εμπειρία μη δυαδικότητας. Το να ζήσουμε πλήρως αυτή την εμπειρία ισοδυναμεί με το να πετύχουμε την απελευθέρωση.

Τώρα όμως που δεν έχουμε τη γείωση και τη προστασία ενός φυσικού σώματος ή ενός "εξωτερικού" κόσμου, τα φωτεινά φαινόμενα του Μπάρντο της Πραγματικότητας θα μας φαίνονται σαν

τελείως πραγματικά και "έξω" από μας. Έτσι είναι εύκολο να παραπλανηθούμε. Μόνο η αναγνώριση της πραγματικής φύσης όλων αυτών των παραστάσεων και προβολών του νου μας θα μπορέσει να μας οδηγήσει στη απελευθέρωση, διαφορετικά θα βρεθούμε πάλι στο φαύλο κύκλο των διαδοχικών επαναγεννήσεων.

Μαζί με το εκτυφλωτικό φως της Σοφίας εκδηλώνονται και άλλα αμυδρά, ανακουφιστικά φώτα και ήχοι, λιγότερο έντονοι απ' αυτό. Αυτά τα θολά και ομιχλώδη φώτα είναι οι ασυνείδητες τάσεις μας που έχουν συσσωρευθεί από τα έξη αρνητικά συναισθήματα ή "δηλητήρια" του θυμού, της απληστίας, της άγνοιας, της επιθυμίας, της ζήλειας και της υπερηφάνειας. Αυτά είναι που δημιουργούν τα έξη βασίλεια της εξαρτημένης ύπαρξης: τη κόλαση, το βασίλειο των πεινασμένων φαντασμάτων, το βασίλειο των ζώων, το ανθρώπινο βασίλειο, το βασίλειο των ημιθέων ή τιτάνων και το βασίλειο των θεών. Αν δεν έχουμε κάνει άσκηση για ν' αναγνωρίσουμε και σταθεροποιήσουμε τη φύση του νου μας στη διάρκεια της ζωής μας, θα τραβηχθούμε ενστικτωδώς προς αυτά τα αμυδρά φώτα των έξη βασιλείων. Απειλούμενος από τη μεγάλη λαμπρότητα της Σοφίας ο νους μας υποχωρεί. Τα ευχάριστα φώτα, η πρόσκληση των τάσεων και των συνηθειών μας, μας δελεάζουν προς μια επαναγέννηση, η οποία θα προσδιοριστεί από το ιδιαίτερο αρνητικό συναίσθημα (από τα έξη προηγούμενα) που κυριαρχεί στο κάρμα μας και στο ρεύμα της συνείδητότητάς μας.

Όσον αφορά τώρα το αν οι άγριες και ήρεμες θεότητες του Μπάρντο της Πραγματικότητες θα εκδηλωθούν και σ' ένα Δυτικό άτομο, οι δάσκαλοι αναφέρουν ότι αυτές οι εκδηλώσεις είναι έμφυτες και ανεξάρτητες και υπάρχουν σε όλους μας. Η εμφάνισής τους δεν εξαρτάται από την ιδιαίτερη πνευματική κατανόηση που μπορεί να έχουμε. Δεν ανήκουν μόνο στους Θιβετανούς, αλλά είναι μια παγκόσμια και βασική εμπειρία. Ο τρόπος όμως που τις αντιλαμβανόμαστε εξαρτάται από την ιδιαίτερη κουλτούρα μας. Εφόσον αυτές είναι από τη φύση τους απεριόριστες, μπορούν να εκδηλωθούν με οποιαδήποτε μορφή. Έτσι μπορούν να πάρουν τις πιο γνώριμες μορφές για μας. Για παράδειγμα οι Χριστιανοί ασκητές μπορούν να τις αντιληφθούν σαν τη μορφή του Χριστού ή της Παναγίας. Σε οποιαδήποτε μορφή όμως και αν εμφανιστούν αυτές οι θεότητες, εκείνο που είναι σημαντικό είναι ν' αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει καμιά διαφορά στη βασική φύση τους.

Οι ταντρικοί ασκητές της παράδοσης του Μαχαμούντρα χρησιμοποιούν την άσκηση του Γιντάμ για ν' αναγνωρίσουν τις εμφανίσεις του Μπάρντο της Πραγματικότητας. Το Γιντάμ είναι μια άσκηση μ' ένα ιδιαίτερο Βούδα ή θεότητα με τον οποίο ο ασκητής έχει μια ιδιαίτερη καρμική σχέση και ο οποίος αντιπροσωπεύει γι' αυτόν την ενσωμάτωση όλης της αλήθειας. Με την εξάσκησή του

στη δημιουργία και την επαναπορρόφηση αυτής της θεότητας στη διάρκεια του οραματισμού του, ο ασκητής συνειδητοποιεί ότι ο νους του που αντιλαμβάνεται τη θεότητα και η ίδια η θεότητα είναι ένα πράγμα. Έτσι οι ταντρικοί ασκητές αντί να αντιληφθούν τις εκδηλώσεις του Μπάρντο της Πραγματικότητας σαν εξωτερικά φαινόμενα, τις συσχετίζουν με την άσκηση του Γιντάμ τους, ενωνόμενοι και συγχωνευόμενοι μαζί τους. Εφόσον στην άσκησή τους έχουν αναγνωρίσει το Γιντάμ τους σαν τη φυσική ακτινοβολία του φωτισμένου νου τους, βλέπουν αυτές τις εκδηλώσεις με αυτή την αναγνώριση και τις αφήνουν να εμφανισθούν σαν η θεότητα. Με αυτή την καθαρή αντίληψη, ο ασκητής αναγνωρίζει οτιδήποτε συμβαίνει στο μπάρντο σαν την εκδήλωση του Γιντάμ του και με τη δύναμη της άσκησής του απελευθερώνεται.

Αυτός είναι ο λόγος που οι Θιβετανοί συμβουλεύουν τους απλούς ανθρώπους που δε ξέρουν την άσκηση του Γιντάμ να θεωρήσουν και ν' αναγνωρίσουν άμεσα και ουσιαστικά οποιεσδήποτε εμφανίσεις προβάλουν κατά το θάνατό τους σαν τον Αβαλοκιτεσβάρα, το Βούδα του ελέους, τον Πάντμα Σαμπάβα, ή τον Αμιτάμπα, με τους οποίους είναι αυτοί περισσότερο εξοικειωμένοι.

ΤΟ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

Ουδαμόθεν άλλοθεν γίγνονται οι ζώντες ή εκ των τεθνεώτων Πλάτων (Φαίδρος)Μηδέ διαφέρειν ζην ή τεθνάναι Πύρρων

Για τους περισσότερους ανθρώπους η εμπειρία του θανάτου σημαίνει το πέρασμα σε μια κατάσταση λησμονιάς. Τα τρία στάδια της εσωτερικής διάλυσης μπορεί να είναι τόσο γρήγορα "όσο τρεις στράκες των δακτύλων". Η λευκή και η κόκκινη ενέργεια του πατέρα και της μητέρας μας συναντιώνται στην καρδιά μας κι εμφανίζεται η μαύρη εμπειρία της "πλήρους επίτευξης". Στη συνέχεια προβάλει η Βασική Φωτεινότητα, αλλ' αποτυγχάνουμε να την αναγνωρίσουμε και πέφτουμε στο ασυνείδητο. Αυτή είναι η πρώτη αποτυχία αναγνώρισης, ή στάδιο άγνοιάς μας (στα Θιβετανικά Μα Ρίγκπα, το αντίθετο της Ρίγκπα). Αυτή σημειώνει μέσα μας την έναρξη ενός άλλου κύκλου εξαρτημένης ύπαρξης, που διακόπηκε για μια στιγμή κατά την ώρα του θανάτου. Τότε συμβαίνει το Μπάρντο της Πραγματικότητας που και αυτό αναλάμπει απλώς και φεύγει, χωρίς να το αναγνωρίσουμε. Αυτή είναι η δεύτερη αποτυχία αναγνώρισης, το δεύτερο στάδιο άγνοιάς μας.

Το πρώτο πράγμα που αντιλαμβανόμαστε τότε είναι "σαν να ξαναχωρίζεται ο ουρανός από τη γη". Ξυπνάμε ξαφνικά στην ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα στο θάνατο και σε μια καινούργια επαναγέννηση. Αυτό ονομάζεται Μπάρντο της Επαναγέννησης και είναι το τρίτο Μπάρντο του θανάτου.

Μετά την αποτυχία μας να αναγνωρίσουμε τη Βασική Φωτεινότητα και το Μπάρντο της Πραγματικότητας ενεργοποιούνται και επαναφυπνίζονται όλες οι συνηθισμένες τάσεις μας. Εφόσον εδώ ο νους μας δεν περιορίζεται και δεν εμποδίζεται πια από το φυσικό μας σώμα, υπάρχουν άπειρες δυνατότητες για επαναγέννησή μας στα διάφορα βασίλεια. Το κύριο χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι ο νους μας αναλαμβάνει τον κυρίαρχο ρόλο, ενώ το Μπάρντο της Πραγματικότητας ξετυλίχθηκε στο βασίλειο της Φύσης του νου μας (Ρίγκπα). Έτσι ενώ στο Μπάρντο της Πραγματικότητας έχουμε ένα σώμα φωτός, στο Μπάρντο της Επαναγέννησης έχουμε ένα νοητικό σώμα.

Στο Μπάρντο της Επαναγέννησης ο νους μας έχει απέραντη διαύγεια και άπειρη κινητικότητα, αλλά η κατεύθυνση προς την οποία κινείταιπροσδιορίζεται αποκλειστικά από τις τάσεις του προηγούμενου κάρμα μας. Έτσι όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό είναι το άμεσο αποτέλεσμα των προηγούμενων πράξεών μας, χωρίς τη δυνατότητα καμιάς συνειδητής απόφασης από μέρους μας. Απλά παρασυρόμαστε εδώ κι εκεί από τον άνεμο του κάρμα. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια αντίστροφη διαδικασία από τη διάλυση. Ξαναεμφανίζονται οι "άνεμοι" και μαζί με αυτούς οι νοητικές καταστάσεις που συνδέονται με την άγνοια, την επιθυμία και το θυμό. Μετά, επειδή η ανάμνηση του περασμένου καρμικού σώματός μας είναι ακόμα φρέσκια στο νου μας, αναλαμβάνουμε ένα "νοητικό σώμα".

ΤΟ ΝΟΗΤΙΚΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ

Το νοητικό σώμα μας στο Μπάρντο της Επαναγέννησης έχει ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιότητες. Πρώτα απ' όλα έχει όλες τις αισθήσεις του. Είναι εξαιρετικά ελαφρύ και ευκίνητο και η συνείδησή του είναι επτά φορές πιο ισχυρή απ' ό,τι στη διάρκεια της ζωής μας. Έχει επίσης ένα είδος διόρασης, που δεν είναι συνειδητή, αλλά του δίνει τη δυνατότητα να διαβάζει το μυαλό των άλλων. Στην αρχή έχει την ίδια μορφή με το σώμα που είχαμε στη προηγούμενη ζωή μας, αλλά είναι πολύ νέο και χωρίς κανένα φυσικό ελάττωμα. Λόγω της συνεχούς σκέψης (καρμικός άνεμος), το νοητικό σώμα μας δεν μπορεί να μείνει ακίνητο ούτε για μια στιγμή. Βρίσκεται σε μια ακατάπαυστη κίνηση. Μπορεί να πάει οπουδήποτε θέλει χωρίς κανένα εμπόδιο, απλά και μόνο με τη σκέψη του. Επειδή δεν έχει υλική υπόσταση, μπορεί να περάσει μέσα από τοίχους και βουνά.

Μπορεί επίσης να βλέπει μέσα από τα τρισδιάστατα αντικείμενα. Επειδή όμως μας λείπει η πατρική και η μητρική ουσία του φυσικού μας σώματος, δεν έχουμε πια το φως του ήλιου ή της σελήνης, αλλά μια αμυδρή μόνο λάμψη που φωτίζει το χώρο που βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας. Μπορούμε να δούμε τα άλλα όντα του μπάρντο, εκτός αυτά που έχουν το είδος της διόρασης που αναπτύσσεται με το βαθύ διαλογισμό. Έτσι μπορούμε να συναντήσουμε και να συζητήσουμε για μερικές φευγαλέες στιγμές με πολλούς άλλους ανθρώπους που έχουν πεθάνει πριν από μας.

Λόγω της παρουσίας των πέντε στοιχείων στη δομή του νοητικού μας σώματος, αυτό φαίνεται σαν στερεό και νοιώθουμε ακόμα και τσιμπήματα πείνας. Οι διδασκαλίες λένε ότι το νοητικό σώμα τρέφεται από οσμές και καμμένες προσφορές και μπορεί να ωφεληθεί από προσφορές που αφιερώνονται ειδικά στο όνομά του. Η δραστηριότητά του είναι πολύ γρήγορη. Η μία σκέψη διαδέχεται γρήγορα την άλλη και μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα συγχρόνως. Ο νους μας συνεχίζει να προσκολλιέται στα παλιά πρότυπα και συνήθειές του, ιδιαίτερα στις εμπειρίες του, πιστεύοντάς τες σαν τελείως πραγματικές.

ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

Κατά τις πρώτες βδομάδες του μπάρντο έχουμε την εντύπωση ότι είμαστε άνδρες και γυναίκες, όπως ακριβώς και στην προηγούμενη ζωή μας. Δεν συνειδητοποιούμε ότι είμαστε νεκροί. Γυρίζουμε στο σπίτι μας για να συναντήσουμε την οικογένειά μας και τους αγαπημένους μας. Προσπαθούμε να τους μιλήσουμε, να τους αγγίξουμε στον ώμο. Αλλά αυτοί δεν απαντούν, ή ακόμα δείχνουν σα να μην αισθάνονται τη παρουσία μας. Όσο σκληρά και αν προσπαθούμε, τίποτα δεν μπορεί να τους κάνει να μας παρατηρήσουν. Τους παρακολουθούμε ανήμποροι να κλαίνε και να κάθονται συντετριμμένοι από τον θάνατό μας. Προσπαθούμε χωρίς επιτυχία να χρησιμοποιήσουμε αυτά που μας ανήκουν. Η θέση μας δεν διατηρείται πια στο τραπέζι κι έχουν γίνει μερικές αλλαγές που μας αποστερούν από τα πράγματά μας. Νιώθουμε θυμωμένοι, πληγωμένοι και απογοητευμένοι. Αν είμαστε πολύ προσκολλημένοι στο σώμα μας, μπορεί ακόμα να προσπαθήσουμε μάταια να ξαναμπούμε ή να πλανηθούμε πάνω από αυτό. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το νοητικό σώμα μας μπορεί να κάθεται κοντά στα υπάρχοντά του ή στο σώμα του για βδομάδες ή ακόμα για χρόνια. Παρ' όλα αυτά μπορεί να μην καταλάβουμε ότι είμαστε νεκροί. Μόνον όταν δούμε ότι δεν αφήνουμε σκιά, ότι δεν σχηματίζουμε είδωλο στον καθρέφτη, ή ότι δεν αφήνουμε αποτυπώματα στο έδαφος, θα το καταλάβουμε. Το σοκ που θα πάθουμε τότε μπορεί να είναι τόσο μεγάλο, που να μας κάνει να λιποθυμήσουμε.

Στο Μπάρντο της Επαναγέννησης ξαναζούμε με την παραμικρή τους λεπτομέρεια όλες τις εμπειρίες της προηγούμενης ζωής μας, έστω κι αν αυτές ήταν ξεχασμένες στη μνήμη μας και ξαναεπισκεπτόμαστε τόπους που, όπως λένε οι δάσκαλοι, δεν κάναμε τίποτα παραπάνω από το να φτύσουμε απλώς στο έδαφος. Κάθε επτά μέρες είμαστε αναγκασμένοι να περάσουμε από την εμπειρία του θανάτου μας για μια ακόμη φορά, με όλο τον πόνο του. Αν ο θάνατός μας ήταν ειρηνικός,, επαναλαμβάνεται η ειρηνική κατάσταση του νου μας. Αν ήταν βασανιστικός, επαναλαμβάνεται το μαρτύριό μας. Και ας μη ξεχνάμε ότι η συνείδησή μας είναι τώρα επτά φορές πιο έντονη απ' ό,τι στη διάρκεια της ζωής μας και ότι επιστρέφει με βιαιότητα όλο το αρνητικό κάρμα των προηγούμενων ζωών μας.

Η συνεχής μοναχική μας περιπλάνηση στον κόσμο του μπάρντο μοιάζει μ' ένα εφιάλτη που βλέπουμε σ' ένα όνειρό μας και πιστεύουμε ότι έχουμε ένα φυσικό σώμα και ότι υπάρχουμε πραγματικά. Όλες όμως οι εμπειρίες αυτού του μπάρντο προβάλλουν από το νου μας, δημιουργημένες από το κάρμα μας και τις παλιές μας συνήθειες. Οι άνεμοι των στοιχείων επιστρέφουν και ακούμε ήχους που προκαλούν τα τέσσερα στοιχεία. Υπάρχει ο ήχος μιας χιονοστιβάδας που πέφτει συνεχώς πίσω μας, ο ήχος ενός μεγάλου ορμητικού ποταμού, ο ήχος μιας τεράστιας εκθαμβωτικής φωτιάς σαν ένα ηφαίστειο και ο ήχος μιας μεγάλης θύελλας. Ενώ προσπαθούμε να διαφύγουμε από αυτούς μέσα στο τρομακτικό σκοτάδι, λέγεται ότι ανοίγουν μπροστά μας τρεις "βαθιές και τρομερές" άβυσσοι: μια άσπρη, μια κόκκινη και μια μαύρη. Αυτές, όπως μας λέει η Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών, είναι ο θυμός μας, η επιθυμίας μας και η άγνοιά μας. Βρισκόμαστε μέσα σε παγωμένες καταρρακτώδεις βροχές, σε θύελλες από πύον και αίμα, τρομαγμένοι από τις απειλητικές κραυγές απεσαρκωμένων όντων και κυνηγημένοι από σαρκοβόρους δαίμονες και ανθρωποφάγα κτήνη (Καθαρτήριο...).

Παρασυρόμαστε αμείλικτα από τον άνεμο του κάρμα, ανίκανοι να κρατηθούμε από οπουδήποτε. Κατειλημμένοι από φόβο περιπλανιόμαστε άσκοπα και απελπισμένοι μέσα στο σκοτάδι του μπάρντο. Βασανιζόμενοι από πείνα και δίψα, ζητάμε καταφύγιο εδώ κι εκεί. Οι αντιλήψεις του μυαλού μας αλλάζουν τη κάθε στιγμή, προβάλλοντάς μας εναλλασσόμενες καταστάσεις λύπης και χαράς. Εμφανίζεται στο νου μας η επιθυμία για ένα φυσικό σώμα, αλλά δεν μπορούμε να βρούμε κανένα και αυτό μας κάνει να θλιβόμαστε ακόμα περισσότερο. Ολόκληρο το τοπίο και το περιβάλλον δημιουργείται από το κάρμα μας και ο κόσμος του μπάρντο κατοικείται από τις εφιαλτικές εικόνες των δικών μας ψευδαισθήσεων. Αν η βασική τάση στη ζωή μας ήταν θετική, η αντίληψη και εμπειρία μας στο μπάρντο θα είναι αναμεμιγμένη με μακαριότητα και ευτυχία, ενώ αν ζήσαμε μια βλαβερή ζωή οι

εμπειρίες μας θα είναι οδυνηρές. Έτσι οι Θιβετανοί λένε ότι οι ψαράδες, οι κρεοπώληδες και οι κυνηγοί κυνηγούνται από θηριώδεις απομιμίσεις των προηγούμενων θυμάτων τους.

Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΠΑΡΝΤΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ

Ολόκληρο το Μπάρντο της Επαναγέννησης διαρκεί κατά μέσο όρο 49 ημέρες και κατά ελάχιστο μια βδομάδα. Παρουσιάζει όμως διακυμάνσεις, όπως και η ζωή μας, όπου άλλοι πεθαίνουν υπέργηροι και άλλοι πολλοί νέοι.. Μερικοί ακόμα μπορούν να κολλήσουν στο μπάρντο και να γίνουν πνεύματα ή φαντάσματα. Στη διάρκεια των 21 πρώτων ημερών εξακολουθούμε να θυμόμαστε έντονα τη προηγούμενη ζωή μας κι επομένως αυτή είναι η πιο σημαντική περίοδος για να μπορέσουν οι ζωντανοί να βοηθήσουν ένα νεκρό άτομο. Μετά απ' αυτή αρχίζει να σχηματοποιείται και να κυριαρχεί η μελλοντική ζωή μας.

Πρέπει να περιμένουμε στο μπάρντο μέχρι να μπορέσουμε να κάνουμε μια καρμική σύνδεση με τους μελλοντικούς γονείς μας. Υπάρχουν όμως δυο ειδικές περιπτώσεις που δε χρειάζεται να περιμένουμε σε αυτή την ενδιάμεση κατάσταση, γιατί η δύναμη του κάρμα μας παρασέρνει αμέσως στην επόμενη επαναγέννηση. Η πρώτη είναι όταν έχουμε ζήσει εξαιρετικά θετικές ζωές κι έχουμε εκπαιδεύσει το νου μας στην πνευματική άσκηση, οπότε η δύναμη της πραγμάτωσής μας μάς φέρνει κατευθείαν σε μια καλή επαναγέννηση. Η δεύτερη περίπτωση είναι όταν ζήσαμε μια αρνητική και επιβλαβή ζωή, οπότε σπρωχνόμαστε γρήγορα στην επόμενη δυσμενή επαναγέννησή μας, όποια και να είναι αυτή.

Η ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Όσο πλησιάζει η στιγμή για να ξαναγεννηθούμε, τόσο μεγαλώνει και η επιθυμία μας για ένα υλικό σώμα και ψάχνουμε να βρούμε κάποιο διαθέσιμο. Αρχίζουν τότε να εμφανίζονται διάφορα σημάδια που μας προειδοποιούν για το βασίλειο που πιθανώς θα ξαναγεννηθούμε. Φώτα με διαφορετικά χρώματα λάμπουν από τα έξη βασίλεια της ύπαρξης και θα νιώσουμε να τραβιόμαστε προς το ένα ή το άλλο, ανάλογα με το αρνητικό συναίσθημα που κυριαρχεί στο νου μας. Μόλις έχουμε τραβηχτεί σε ένα από αυτά τα φώτα, είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψουμε. Τότε θα εμφανισθούν εικόνες και οράματα, που συνδέονται με τα διάφορα βασίλεια της ύπαρξης .

Παρασυρόμενοι από τον άνεμο του κάρμα θα φτάσουμε μετά σε ένα μέρος όπου οι μελλοντικοί γονείς μας κάνουν έρωτα. Βλέποντάς τους, θα τραβηχτούμε συναισθηματικά εκεί και λόγω παλιών

καρμικών σχέσεων μαζί τους θα αρχίσουμε να νιώθουμε μια ισχυρή έλξη ή αποστροφή. Η έλξη και επιθυμία για τη μητέρα με έχθρα ή ζήλεια για τον πατέρα θα μας κάνουν να ξαναγεννηθούμε σαν αγόρι και το αντίστροφο σαν κορίτσι. Αν παραδοθούμε όμως σε αυτά τα ισχυρά πάθη, όχι μόνο θα ξαναγεννηθούμε, αλλά αυτό το ίδιο το συναίσθημα μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα κατώτερο βασίλειο.

Η καλύτερο μέθοδος για να μη ξεναγεννηθούμε είναι να εγκαταλείψουμε τα συναισθήματα της επιθυμίας, του θυμού ή της ζήλειας, ν' αναγνωρίσουμε ότι όλες οι εμπειρίες του μπάρντο είναι ψεύτικες και φασματικές και να αναπαυθούμε τελικά μέσα στη φύση του πνεύματός μας. Μια άλλη μέθοδος είναι να δούμε τους μελλοντικούς γονείς μας σαν το Βούδα, το δάσκαλό μας ή τη θεότητα του Γιντάμ, ενώ απαρνιόμαστε τα βασίλεια της επιθυμίας και σκεπτόμαστε τα αγνά Βουδικά βασίλεια.

Αν αποτύχουμε όμως στις προσπάθειές μας, τότε το μόνο που μας μένει ακόμα να προσπαθήσουμε είναι να γεννηθούμε στο ανθρώπινο βασίλειο, γιατί μόνο σ' αυτό είναι ευνοϊκές οι συνθήκες για μια πνευματική πρόοδο. Αν επιτύχουμε να κατευθύνουμε το νου μας σε μια ανθρώπινη γέννηση, τότε θα έχουμε κάνει ένα πλήρη κύκλο. Βλέποντας τους γονείς μας να κάνουν έρωτα, ο νους μας τραβιέται προς τα κει και μπαίνει μέσα στη μήτρα. Αυτό σημειώνει το τέλος του Μπάρντο της Επαναγέννησης καθώς ο νους μας ξαναζεί γρήγορα τα σημάδια των σταδίων της διάλυσης και την εμφάνιση της Βασικής Φωτεινότητας. Μετά εμφανίζεται πάλι η μαύρη εμπειρία της πλήρους επίτευξης και την ίδια στιγμή συνδεόμαστε με τη καινούργια μήτρα. Έτσι η ζωή ξεκινάει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τελειώνει, δηλαδή με τη Βασική Φωτεινότητα.

Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι ο θάνατος περιλαμβάνει τρία βασικά στάδια. Στο πρώτο, μετά τη διάλυση των στοιχείων, των αισθήσεων και των σκέψεών μας, προβάλλει για μια στιγμή η Βασική Φωτεινότητα, η ύστατη φύση του νου. Στο δεύτερο εκδηλώνεται, γρήγορα πάλι, η ακτινοβολία αυτής της φύσης του νου με ήχους, φώτα και χρώματα. Τέλος στο τρίτο στάδιο επιστρέφει ο συνηθισμένος νους και αναλαμβάνει τη μορφή του νοητικού σώματος, το οποίο ακολουθεί τις υπαγορεύσεις του προηγούμενου κάρμα μας, με άλλα λόγια τις παλιές τάσεις και συνήθειές μας. Αυτές κάνουν το συνηθισμένο νου μας να προσκολληθεί στις ψευδαισθητικές εμπειρίες του μπάρντο και να τις θεωρήσει σαν υλικές και πραγματικές.

Σύμφωνα τώρα με τις διδασκαλίες τα τρία αυτά στάδια δεν εμφανίζονται μόνον στη διαδικασία του θανάτου, αλλά και στον ύπνο μας, στις σκέψεις μας, στα συναισθήματά μας και σε κάθε ξεχωριστό επίπεδο της συνειδητής εμπειρίας μας.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

Πρώτο Στάδιο Όταν αποκοιμόμαστε οι αισθήσεις και τα χονδροειδέστερα στρώματα της συνείδησής μας διαλύονται κι εμφανίζεται βαθμιαία η έσχατη φύση του νου μας, η Βασική Φωτεινότητα

Δεύτερο ΣτάδιοΜετά υπάρχει μια διάσταση της συνείδησής μας που αντιστοιχεί στο Μπάρντο της Πραγματικότητας, η οποία είναι τόσο λεπτή, που συνήθως είμαστε εντελώς ασυνείδητοι για την ύπαρξή της. Πόσοι άλλωστε από μας είμαστε συνειδητοί στο χρονικό διάστημα πριν αρχίσουν τα όνειρά μας;

Τρίτο ΣτάδιοΟι περισσότεροι από μας το μόνο που αντιλαμβανόμαστε είναι το επόμενο στάδιο, όταν ο νους μας ξαναγίνει ενεργητικός και αρχίσουμε να ονειρευόμαστε, που αντιστοιχεί στο Μπάρντο της Επαναγέννησης. Εδώ αναλαμβάνουμε ένα ονειρικό σώμα και περνάμε διάφορες εμπειρίες που σχετίζονται ως επί τι πλείστον με τις συνήθειες και τις δραστηριότητές μας στην κατάσταση της εγρήγορσης. Συνήθως θεωρούμε όλες αυτές τις εμπειρίες μας σα πραγματικές, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ονειρευόμαστε.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Η ίδια ακριβώς διαδικασία μπορεί να αναγνωριστεί στη λειτουργία της σκέψης μας και στα συναισθήματά μας και στον τρόπο που αυτά εμφανίζονται:

Πρώτο ΣτάδιοΗ Βασική Φωτεινότητα είναι η απόλυτη, έσχατη ή απόλυτη φύση του νου (Ρίγκπα) που υπάρχει πριν από κάθε σκέψη ή συναίσθημα.

Δεύτερο ΣτάδιοΜέσα στον απόλυτο χώρο της ανακινείται μια βασική ενέργεια, η αυθόρμητη ακτινοβολία της φύσης του νου, η οποία αρχίζει να εκδηλώνεται σαν η βάση, το δυναμικό και το καύσιμο για την ακατέργαστη συγκίνηση.

Τρίτο ΣτάδιοΑυτή η ενέργεια μπορεί να πάρει μετά τις μορφές των συναισθημάτων και των σκέψεών μας, που τελικά μας ωθούν σε δράση και μας κάνουν να συσσωρεύουμε κάρμα.

Όπως ακριβώς το εξηγεί ένας μεγάλος Θιβετανός Διδάσκαλος:

Αν κοιτάξουμε από κοντά ένα συναίσθημα χαράς ή θυμού, θα δούμε ότι υπάρχει πάντοτε ένα διάστημα ή κενό προτού αυτό αρχίσει να εμφανίζεται. Αυτή η κυοφορούσα στιγμή, προτού εκδηλωθεί η ενέργεια της συγκίνησης, είναι μια στιγμή καθαρής και αγνής παρουσίας στην οποία θα μπορούσαμε, αν αφήναμε τον εαυτό μας, να έχουμε μια αναλαμπή της πραγματικής φύσης του νου μας. Για μια στιγμή διαλύεται η μαγεία της άγνοιας. Ελευθερωνόμαστε πλήρως από κάθε ανάγκη και προσκόλληση και ακόμα και η έννοια "προσκόλληση" γίνεται γελοία και περιττή. Αντί όμως να αγκαλιάσουμε την "κενότητα" αυτού του διαστήματος, στην οποία θα μπορούσαμε ν' ανακαλύψουμε την μακαριότητα της ύπαρξης, ελεύθεροι και ξαλαφρωμένοι από οποιαδήποτε ιδέα, αναφορά, ή έννοια, προσκολλιόμαστε στην αμφίβολη ασφάλεια του γνωστού και ανακουφιστικού δράματος των συγκινήσεών μας, παρασυρόμενοι από τις ισχυρές τάσεις και συνήθειές μας. Αυτός είναι ο τρόπος που μια έμφυτα ανεξάρτητη ενέργεια, που αναδύεται από τη φύση του νου, κρυσταλλοποιείται τελικά στη μορφή μιας συγκίνησης, και ο τρόπος που η βασική αγνότητά της κηλιδώνεται και παραμορφώνεται από τη εξαρτημένη μας όραση, δημιουργώντας μια συνεχή πηγή διασπάσεων και ψευδαισθήσεων.

Παραφράζοντας λοιπόν τον Απόστολο Παύλο θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν πεθαίνουμε κάθε ημέρα, όπως ο ίδιος λέει, αλλά ΚΑΘΕ ΣΤΙΜΗ, γιατί τα τρία στάδια του θανάτου εμφανίζονται ακριβώς σεκάθε στιγμή συνειδητότητάς μας. Πάνω σε αυτό ας θυμηθούμε λίγα λόγια του Κρισναμούρτι σχετικά με την απελευθέρωσή μας από το "φορτίο της μνήμης":

"Πόσο απαραίτητο είναι να πεθαίνει κανείς κάθε μέρα, να πεθαίνει κάθε λεπτό για το κάθε τι, για τα πολλά χθες και για τη στιγμή που μόλις διάβηκε! Δίχως θάνατο δεν υπάρχει ανανέωση, δίχως θάνατο δεν υπάρχει δημιουργία. Το φορτίο του παρελθόντος γεννάει τη δική του συνέχιση, και η έγνοια του χθες δίνει καινούργια ζωή στην έγνοια του σήμερα. Το χθες διαιωνίζεται στο σήμερα και το αύριο είναι ακόμα χθες. Δεν υπάρχει λυτρωμός από αυτή τη συνέχιση παρά μονάχα στο θάνατο. Υπάρχει χαρά στο να πεθαίνεις. Τούτο το νέο πρωινό, φρέσκο και καθάριο, είναι ελεύθερο από το φως και το σκοτάδι του χθες, εκείνου του πουλιού το τραγούδι για πρώτη φορά ακούγεται και ο θόρυβος αυτών των παιδιών δεν είναι εκείνος ο χτεσινός. Κουβαλάμε τη μνήμη του χθες και σκοτεινιάζει το είναι μας. Εφόσον ο νους είναι η αυτόματη μηχανή της μνήμης, δεν μπορεί να γνωρίσει το ξαλάφρωμα, τη γαλήνη, τη σιωπή. Φθείρει τον εαυτό του ασταμάτητα. Η κάθαρση του νου είναι η γαλήνη της καρδιάς".

Τα ίδια στάδια μπορούμε να παρατηρήσουμε και στο διαλογισμό:

Πρώτο ΣτάδιοΚαθώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα βαθμιαία διαλύονται μέσα στη φύση του νου μας, μπορούμε να ρίξουμε μια στιγμιαία ματιά στη φύση του, στη Ρίγκπα, την αρχέγονη κατάσταση.

Δεύτερο ΣτάδιοΤότε αποκτάμε επίγνωση ότι από την ακινησία και την ηρεμία της φύσης του νου εμφανίζεται μια κίνηση, μια ακατέργαστη ενέργεια, η ίδια η ακτινοβολία της.

Τρίτο ΣτάδιοΑν υπεισέλθει οποιαδήποτε προσκόλληση στην εμφάνιση αυτής της ενέργειας, αυτή αναπόφευκτα θα κρυσταλλοποιηθεί σε σκεπτομορφές, οι οποίες με τη σειρά τους θα μας μεταφέρουν πίσω στην εννοιολογική και τη νοητική δραστηριότητα.

Ο βαθύτερος σκοπός του διαλογισμού είναι να μπορούμε να παραμείνουμε αδιάσπαστοι στην κατάσταση της Ρίγκπα και να συνειδητοποιήσουμε ότι ο,τιδήποτε εμφανίζεται στο νου μας δεν είναι τίποτα άλλο από την εκδήλωση αυτής της Ρίγκπα, της έσχατης φύσης του νου μας. Έτσι όταν είμαστε στην κατάσταση της Ρίγκπα και εμφανιστούν διάφορες σκέψεις και συναισθήματα, τ' αναγνωρίζουμε γι’ αυτό ακριβώς που είναι και συνεχίζουμε να παραμένουμε στην ίδια κατάσταση της αδιάσπαστης φωτεινότητας. Αν όμως χάσουμε την παρουσία αυτής της αγνής επίγνωσης της Ρίγκπα, και αποτύχουμε ν' αναγνωρίσουμε τη πραγματική φύση των εμφανίσεων του νου μας, τότε αυτές θα παρουσιαστούν σαν κάτι ξεχωριστό από μας και θα δημιουργηθεί έτσι η διαδικότητα. Αυτός ο διαχωρισμός ανάμεσα σε μας και στις εμφανίσεις του νου μας γίνεται ιδιαίτερα θεαματικός κατά το θάνατό μας. Αυτός είναι ο λόγος που οι εκδηλώσεις ήχου, φωτός και ακτίνων στο Μπάρντο της Πραγματικότητας εκλαμβάνονται συνήθως από μας σα συγκλονιστικά εξωτερικά φαινόμενα που μας συμβαίνουν. Τι διαφορετικό λοιπόν θα μπορούσαμε να κάνουμε σε μια τέτοια περίπτωση από το να προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε από την λαμπερή ακτινοβολία των ειρηνικών και άγριων θεοτήτων και να τρέξουμε προς τα αμυδρά, σαγηνευτικά και γνώριμα φώτα των έξη βασιλείων της ύπαρξης;

ΤΟ ΛΟΥΝΓΚ –ΓΚΟΜ

Μια από τις ικανότητες που αποκτούν οι Θιβετανοί γιόγκι με τους ειδικούς διαλογισμούς τους είναι να διασχίζουν με μεγάλη ταχύτητα τεράστιες αποστάσεις. Για να αποκτήσει κάποιος αυτή την ικανότητα του "λουνγκ-γκομ" πρέπει να εξασκηθεί για τρισήμιση χρόνια με ειδικές αναπνοές και οραματισμούς μέσα σε απόλυτο σκοτάδι. Η Αλεξάνδρα Ντέιβιντ - Νηλ*, που ταξίδεψε στο Θιβέτ κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας, μας λέει πως είδε ένα μοναχό από το μοναστήρι Τσαγκ να μετακινείται πάνω από το έδαφος με καταπληκτική ταχύτητα. "Έβλεπα καθαρά το ήρεμο πρόσωπό του και τα μεγάλα μάτια του ανοιχτά, καρφωμένα σε κάποιο σημείο μέσα στο διάστημα. Ο μοναχός δεν έτρεχε. Ανασηκωνόταν κάθε τόσο από το έδαφος και προχωρούσε με πηδήματα. Έμοιαζε με μια μπάλα που προχωράει με διαδοχικά γκελ και σε κάθε ανασήκωμα ξετυλίγεται στην όρθια μορφή ενός ανθρώπου". Η συγγραφέας μας πληροφορεί ότι οι εξασκημένοι αυτοί μοναχοί καλύπτουν μια απόσταση 500 χιλιομέτρων μέσα σε τριάντα ώρες χωρίς διακοπή. Αυτό σημαίνει ότι κινούνται με μια ταχύτητα 17 χιλιομέτρων την ώρα πάνω σε οποιοδήποτε έδαφος. Οι μαραθωνοδρόμοι μας τρέχουν με 19 χιλιόμετρα την ώρα, αλλά μόνο για δυο ώρες και πάνω σε καλούς δρόμους.

* Γαλλίδα. Ήταν η πρώτη Δυτική γυναίκα που μπήκε στη Λάσα (το 1923). Είχε μεταμφιεστεί σ' ένα προσκυνητή. Έμαθε τη γλώσσα, μελέτησε κοντά σ' έναν ερημίτη στα Ιμαλάια σε ύψος 4.000 μέτρων κι έγινε Βουδίστρια ηγουμένη.

ΤΟ ΤΟΥΜΟ

Μια άλλη Θιβετανική άσκηση είναι το "τούμο". Με το τούμο ο ασκητής καταφέρνει να νικήσει το αίσθημα του κρύου και αυτό έχει μεγάλη αξία για το Θιβέτ, που βρίσκεται σε υψόμετρο 3.000 μέτρων. Οι μαθητευόμεναι διδάσκονται ένα πολύπλοκο σύστημα από αναπνοές και ασκήσεις διαλογισμού. Στη συνέχεια αποσύρονται σε απομονωμένες κρύες περιοχές για να εξασκηθούν. Καθημερινά πλένονται σε παγωμένα νερά και μετά κάθονται γυμνοί πάνω στο χιόνι. Η εκπαίδευση τελειώνει μ' ένα είδος εξέτασης που γίνεται μια σεληνόφωτη παγωμένη νύχτα του χειμώνα με δυνατό άνεμο κοντά στην όχθη ενός ποταμού ή μιας λίμνης. Αν τα νερά είναι παγωμένα, ανοίγουν μια τρύπα στο πάγο. Οι νεόφυτοι κάθονται σταυροπόδι στο έδαφος και γυμνοί. Κομμάτια υφάσματος βουτούνται μέσα στο

παγωμένο νερό τα οποία ο μαθητής πρέπει να στεγνώσει με τη ψυχική θερμότητα που έχει αναπτύξει με τη βοήθεια της άσκησής του. Νικητής αναδεικνύεται αυτός που θα στεγνώσει τα περισσότερα. Λέγεται ότι μερικοί στεγνώνουν μέχρι και σαράντα σε μια βραδιά, αν και ακούγεται κάπως υπερβολικό. Σύμφωνα με το κανόνα πρέπει να στεγνώσει κάποιος τρία τουλάχιστον σεντόνια για να θεωρηθεί κανονικός Ρέπα και από τότε μπορεί να φοράει το λευκό βαμβακερό ένδυμα που είναι σύμβολο της ικανότητάς του στο τούμο. Ρέπα σημαίνει ακριβώς κάποιος που φοράει μόνο ένα βαμβακερό ρούχο σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μέρη. Μερικοί πάντως γνώστες του τούμο αποβάλλουν και το βαμβακερό ρούχο και ζουν τελείως γυμνοί στις ψηλές βουνοκορφές και για μεγάλες περιόδους, ή ακόμα και για ολόκληρη τη ζωή τους.

ΟΙ ΤΟΥΛΠΑ

Οι Θιβετανοί διακρίνουν δύο είδη ψυχικών φαινομένων:

Α) Αυτά που προκαλούνται ασυνείδητα από ένα ή περισσότερα άτομα και Β) αυτά που προκαλούνται συνειδητά με σκοπό να επιφέρουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αυτά γενικά, αν και όχι πάντα, γίνονται από ένα και μόνο άτομο. Το άτομο αυτό μπορεί να είναι ένα ανθρώπινο ή μη ανθρώπινο ον (από τις έξη τάξεις των αισθανόμενωνόντων που δέχονται οι Θιβετανοί). Όποιος όμως και να είναι ο δημιουργός αυτών των φαινομένων, αυτά προκαλούνται πάντα με την ίδια διαδικασία. Μέσω μιας ιδιαίτερα ισχυρής νοητικής συγκέντρωσης παράγεται μια μορφή ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορους σκοπούς. Το είδος του ψυχικού φαινομένου που θα προκληθεί εξαρτάται από τη δύναμη αυτής της ενέργειας και από τη κατεύθυνση που θα της δοθεί.

Υπάρχουν τέσσερα βασικά είδη ψυχικών φαινομένων:

1) Όταν ένα αντικείμενο φορτίζεται με τη προηγούμενη εστιασμένη νοητική ενέργεια. Το αντικείμενο μπορεί να λειτουργήσει τότε σαν ένας συσσωρευτής ενέργειας και να αποδώσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυτή την ενέργεια (αυξάνοντας π.χ. τη ζωτικότητα κάποιου που το αγγίζει)

2)Όταν η μεταβιβαζόμενη ενέργεια στο αντικείμενο κατά κάποιο τρόπο το εμψυχώνει και το καθιστά ικανό να εκτελέσει ορισμένες πράξεις κατά διαταγή του κατασκευαστή του.

3)Όταν χωρίς τη βοήθεια κανενός αντικειμένου η ενέργεια που δημιουργείται από τη συγκέντρωση των σκέψεων, μπορεί να μεταφερθεί σε κάποια μακρινότερα μέρη. Εκεί αυτή μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, π.χ. να προκαλέσει ψυχικά φαινόμενα ή να ακολουθήσει τη κατεύθυνση που της έχει δοθεί.

4)Καλά εκπαιδευμένοι γιόγκι μπορούν να δημιουργήσουν με τον οραματισμό τους ένα είδος υλικού και πραγματικού φαντάσματος. Το φάντασμα αυτό μπορεί να είναι ένας άνθρωπος, μία θεότητα, ένα ζώο, ένα άψυχο αντικείμενο, ένα τοπίο κ.λ.π. Αυτά τα φαντάσματα μπορεί να είναι τελείως απτά και αντικειμενικά με όλες τις ιδιότητες των όντων ή των πραγμάτων για τα οποία δημιουργήθηκαν. Π.χ. ένα άλογο-φάντασμα θα χλιμιντρίσει και ο φασματικός καβαλάρης του θα κατέβει από το ζώο του για να μιλήσει σ' ένα ταξιδιώτη στο δρόμο και θα συμπεριφέρεται από κάθε άποψη σαν ένα πραγματικό άτομο. Ένα πάλι φασματικό σπίτι θα προσφέρει καταφύγιο σε πραγματικούς ανθρώπους κ.λ.π.

Αυτοί οι τούλπα δημιουργούνται από μια πανίσχυρη συγκέντρωση της σκέψης. Η άσκηση είναι πάντως επικίνδυνη για όσους δεν έχουν φθάσει σε ένα ανώτερο νοητικό και πνευματικό επίπεδο και δεν έχουν πλήρη γνώση των ψυχικών δυνάμεων που χρησιμοποιούν. Από τη στιγμή που ο τούλπα έχει αποκτήσει αρκετή ζωτικότητα, ώστε να μπορεί να παίξει το ρόλο της αληθινής οντότητας, τείνει να ελευθερωθεί από τον έλεγχο του δημιουργού του. Οι Θιβετανοί λένε ότι αυτό συμβαίνει σχεδόν μηχανικά, σαν το παιδί που εγκαταλείπει τη μήτρα της μάνας του, όταν είναι ικανό να ζήσει χωριστά απ' αυτή. Μερικές φορές το φάντασμα επαναστατεί εναντίον του δημιουργού του και ακούγονται ιστορίες για ασυνήθιστες μάχες όπου ο μάγος πληγώθηκε σοβαρά ή ακόμη σκοτώθηκε από το δημιούργημά του.

Οι Θιβετανοί μάγοι αναφέρουν επίσης περιπτώσεις όπου ο τούλπα στέλνεται να εκπληρώσει μια αποστολή, αλλά δεν επιστρέφει πίσω και περιφέρεται σα μια ημισυνείδητη πονηρή μαριονέτα. Λέγεται ότι το ίδιο πράγμα συμβαίνει και όταν ο δημιουργός του τούλπα πεθάνει πριν προλάβει να το διαλύσει. Κατά κανόνα όμως το φάντασμα είτε εξαφανίζεται ξαφνικά με το θάνατο του μάγου ή χάνεται βαθμιαία σαν ένα σώμα που αφανίζεται από έλλειψη τροφής. Υπάρχουν πάντως τούλπα που φτιάχνονται ειδικά για να επιβιώσουν μετά το θάνατο του δημιουργού τους.

Η ίδια η Αλεξάνδρα Ντέιβιντ-Νηλ θέλοντας να δοκιμάσει από πρώτο χέρι τις ιστορίες για τους τούλπα κατάφερε μετά από επίμονες ασκήσεις οραματισμού να δημιουργήσει το σχετικά αβλαβές φάντασμα ενός μοναχού που φαινόταν να την ακολουθεί στα ταξίδια της. Τον παρατήρησαν πολλοί άλλοι τα τριγυρνά στα καραβάνια,

ζώντας όπως φαίνεται μια εντελώς ανεξάρτητη ζωή. Η ίδια η Αλεξάνδρα τον ένοιωθε μερικές φορές τόσο υλικό, που μπορούσε να τον αγγίξει. Όταν όμως προσπάθησε να τον διαλύσει χρειάστηκε πολύ περισσότερο χρόνο απ' όσο έκανε για να τον δημιουργήσει.

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΤΣΕ

Η Θιβετανική άσκηση του τσε έχει σα σκοπό να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τη προσκόλληση στο σώμα μας και το εγώ μας κάνοντας μια νοητική προσφορά του φυσικού μας σώματος. Την άσκηση αυτή την πήρε η μεγάλη Θιβετανή ασκήτρια Μάτσιγκ Λάπντρον (1055-1149) από τους δυο βασικούς (ριζικούς) δασκάλους της και την ανέπτυξε στη σημερινή της μορφή, συνδυάζοντας στοιχεία από τις σαμανιστικές παραδόσεις των Μπόνπο, της Βουδιστικής σούτρα της Υπερβατικής Σοφίας (Πραζναπαραμίτρα) και τις διδασκαλίες του Τζόγκσεν, κάνοντάς τη μ' αυτό το τρόπο ένα πλήρη εσωτερικό δρόμο. Η άσκηση όμως του τσε μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες ασκήσεις.

Η άσκηση γίνεται συνήθως σε μοναχικά και απομονωμένα μέρη όπως σπηλιές και κορυφές βουνών αλλά ιδιαίτερα σε νεκροταφεία και νεκροφυλάκεια τη νύχτα, όπου η τρομακτική ενέργεια αυτών των τόπων έχει σα σκοπό να εντείνει την αίσθηση του ασκητή, ο οποίος καθισμένος μόνος στο σκοτάδι προσκαλεί όλους εκείνους με τους οποίους συνδέεται με καρμικές οφειλές καθώς και όλους τους άγριους δαίμονες να έρθουν και να δεχθούν σ' ένα άγριο κι αιματηρό συμπόσιο τη προσφορά του σώματός του.

Έχουμε ένα βασικό ένστικτο αυτοπροστασίας που μας ωθεί να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από κάθε πιθανή βλάβη. Η διαρκής όμως προσπάθεια να προστατεύουμε τον εαυτό μας μάς προξενεί τελικά περισσότερο προβλήματα, γιατί μας προσδένει στη στενή δυαδιστική αντίληψη του εαυτού μας και των άλλων. Με την άσκηση του τσε προσκαλώντας ό,τι φοβόμαστε περισσότερο και προσφέροντας απλόχερα αυτό που θέλουμε συνήθως πάνω απ' όλα να προστατεύσουμε, κατορθώνουμε να ξεπεράσουμε τις προσκολλήσεις μας στο εγώ και στο σώμα μας. Τσε σημαίνει κόβω, αλλά είναι η προσκόλλησή μας και όχι το σώμα μας που πρέπει να κοπεί. Το ανθρώπινο σώμα θεωρείται στη Θιβετανική παράδοση ένα πολύτιμο εργαλείο για την επίτευξη της φώτισης.

Η Αλεξάνδρα Ντείβιντ-Νηλ μας περιγράφει συνοπτικά αυτή την άσκηση:

Ο ασκητής πρέπει να μάθει το τελετουργικό χορό, τα βήματα του οποίου σχηματίζουν γεωμετρικά σχήματα, να πηδάει και να βηματίζει, ενώ κρατάει συγχρόνως το τέμπο της τελετουργικής απαγγελίας στην οποία ποδοπατάει όλα τα πάθη του και θυσιάζει τον εγωισμό του. Μαθαίνει επίσης να κρατάει και να χειρίζεται ένα καμπανάκι (ντόρντζε) και το μαγικό εγχειρίδιο, να κτυπάει ρυθμικά ένα είδος μικρού τυμπάνου (νταμαρού) και να φυσάει με μια τρομπέτα φτιαγμένη από ανθρώπινο μηριαίο οστού (κανγκλίνγκ). Όλα αυτά προετοιμαζόμενος για το φοβερό συμπόσιο στο οποίο θα προσφέρει το σώμα του για να το καταβροχθίσουν οι πεινασμένοι δαίμονες.

Ο ασκητής αρχίζει την άσκηση του τσε φυσώντας τη κοκάλινη τρομπέτα του και προσκαλώντας τους πεινασμένους δαίμονες στο συμπόσιο που πρόκειται να τους προσφέρει. Φαντάζεται μια θηλυκή θεότητα, που αντιπροσωπεύει τη θέλησή του, ν' αναδύεται από τη κορυφή του κεφαλιού του και να στέκεται μπροστά του μ' ένα ξίφος στο χέρι της. Μ' ένα κτύπημα αυτή του κόβει το κεφάλι. Ύστερα ενώ οι ομάδες των δαιμόνων συγκεντρώνονται τριγύρω για το τσιμπούσι, η θεά του κόβει τα άκρα, τον γδέρνει και του ανοίγει τη κοιλιά. Καθώς τα έντερα πετάγονται έξω, το αίμα κυλάει σαν ποτάμι και οι φοβεροί καλεσμένοι τσιμπούν εδώ κι εκεί, μασουλάνε θορυβώδη, ενώ ο ασκητής τους διεγείρει και τους παρακινεί με τα τελετουργικά λόγια της άσκησης χωρίς ενδοιασμούς.

Το "κόκκινο αυτό γεύμα" ακολουθείται από το "μαύρο γεύμα" η μυστική σημασία του οποίου αποκαλύπτεται μόνο σε όσους έχουν λάβει μια ανώτερη μύηση. Το όραμα του δαιμονικού συμποσίου χάνεται, τα γέλια και οι κραυγές των δαιμόνων σβήνουν. Η έσχατη μοναξιά σ' ένα θλιβερό τοπίο διαδέχεται το αλλόκοτο όργιο τους και η έξαρση του ασκητή υποχωρεί βαθμιαία.

Στη συνέχεια ο ασκητής οραματίζεται ότι έχει γίνει ένας μικρός σωρός από απανθρακωμένα ανθρώπινα οστά που αναδύεται από μια λίμνη μαύρης λάσπης. Πρέπει τώρα να αντιληφθεί ότι η ίδια η ιδέα της θυσίας δεν είναι παρά μια πλάνη, ένα παρακλάδι της τυφλής αλαζονείας του. Στη πραγματικότητα δεν έχει τίποτα να εγκαταλείψει, γιατί ο ίδιος δεν είναι τίποτα.Με αυτή τη σιωπηλή απάρνησή του ο ασκητής τελειώνει τη τελετή.

Η άσκηση του τσε θέλει πολύ γερά νεύρα γιατί κτυπά κατευθείαν στη ρίζα του προβλήματός μας και γι' αυτό ή θα μας θεραπεύσει γρηγορότερα απ' οποιαδήποτε άλλη άσκηση, ή θα μας τρελάνει. Υπάρχουν πολλές καταγεγραμμένες περιπτώσεις ασκητών που

τρελαθήκαν ή και πέθαναν από συγκοπή την ώρα της άσκησης, γιατί τα φαντάσματα που κάλεσαν πήραν σάρκα και οστά στη φαντασία τους και άρχισαν πραγματικά να τους τρώνε. Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις που ασκητές του τσε βρέθηκαν με κομμένο το κεφάλι ή καταφαγωμένοι. Η δύναμη της οξυμμένης φαντασίας, της αυθυποβολής, είναι τρομακτική. Αποτελεί υλική πραγματικότητα. Αν δεν έχουμε τη νηφαλιότητα να καταλάβουμε ότι όλα αυτά είναι προβολές του νου μας και ότι τελικά εμείς τρώμε τον εαυτό μας, η άσκηση μπορεί να γίνει ένας τρομακτικός εφιάλτης και οι ονειρικές οπτασίες που προσκαλούμε πραγματικές οντότητες που μας κατασπαράσσουν. Ακόμα και μια στιγμή διάσπασης, απουσίας της συνείδησής μας και μη αναγνώρισης του τι πραγματικά συμβαίνει, μπορεί ν' αποδειχθεί μοιραία για μας. Είναι πραγματικά μια άγρια και τρομακτική άσκηση που μας βάζει το μαχαίρι μέχρι το κόκαλο ζητώντας συγχρόνως την πλήρη εγρήγορση και αυταρπάνησή μας. Θα πρέπει να ξέρουμε πάντως ότι οι Θιβετανοί Τσένπας χρειάζονται πέντε τουλάχιστον χρόνια άσκησης σε ειδικές σχολές, ή μαζί με καθιερωμένους ασκητές, πριν θεωρηθούν έτοιμοι να συναντήσουν αυτούς τους δαίμονες, πόσο μάλλον να τους επιτρέψουν να κατασπαράξουν το ονειρικό σώμα τους.

Και ο μεγάλος Θιβετανός γιόγκι Μιλαρέπα συνάντησε μια φορά δαιμόνους όταν επέστρεφε στη σπηλιά του. Οι δαίμονες κατέστρεφαν το μικρό απόθεμα τροφής και τα βιβλία του. Τους εξόρκισε χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Τότε προσπάθησε να συζητήσει λογικά μαζί τους: Ούτε όμως οι απειλές, ούτε οι συζητήσεις είχαν καμιά επίδραση πάνω τους και αυτοί συνέχιζαν το καταστροφικό έργο τους. Τότε ο Μιλαρέπα, που είχε συνειδητοποιήσει στο μεταξύ καλύτερα την κατάστασή του, είπε στον εαυτό του: "Α ρε Μίλα (το υπόλοιπο τμήμα "ρέπα" του ονόματός του προέρχεται από το ότι ήταν γνώστης του τούμο), ξόδευσες τόσα χρόνια στο διαλογισμό και συνεχίζεις να πιστεύεις σε δαιμόνους; Δεν ξες ότι είναι δικά σου δημιουργήματα και υπάρχουν μόνο στο μυαλό σου;" Απευθυνόμενος μετά προς τους δαίμονες τους είπε: "Κάντε λοιπόν ό,τι θέλετε". Αμέσως οι δαίμονες εξαφανίσθηκαν. Εμείς οι ίδιοι λοιπόν τροφοδοτούμε με τη προσοχή μας αυτά τα φαντάσματα και δίνουμε ενέργεια στη φαινομενική τους ύπαρξη. Όταν τα αγνοήσουμε θα εξαφανισθούν.

ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

Η Θιβετανική Βουδιστική άσκηση της Μεγάλης Μεταφοράς ή του Σώματος του Φωτός ή ακόμα του Σώματος του Ουράνιου Τόξου, είναι μια ειδική άσκηση της παράδοσης του Τζογκσέν, της διδασκαλίας της “Αυτοτελείωσης”, με την οποία ένας προχωρημένος ασκητής καθώς πεθαίνει βοηθά το σώμα του να επαναπορροφηθεί στην ουσία των πέντε Στοιχείων που το δημιούργησαν, με αποτέλεσμα αυτό να διαλυθεί σε φως και να εξαφανιστεί τελείως. Η διαδικασία μπορεί να συγκριθεί με τη Χριστιανική “Μετουσίωση”, “Ανάσταση” ή ακόμα “Ανάληψη”, μόνο που εδώ περιγράφεται πλήρως με ακριβείς όρους η μεθοδολογία της επίτευξης και μπορεί επομένως αυτή να πραγματοποιηθεί από οποιονδήποτε προχωρημένο ασκητή. Συνήθως η διάλυση αυτή του σώματος συνοδεύεται από αυθόρμητες εκδηλώσεις φωτός και ουράνιων τόξων, απ’ όπου προέρχεται και το όνομα της άσκησης. Συνήθως ο ασκητής ειδοποιεί τους μαθητές ή τους οικείους του ότι πρόκειται να πεθάνει και τους παρακαλεί όταν αυτό συμβεί να αφήσουν το σώμα του ανέπαφο για μια βδομάδα. Λίγο πριν πεθάνει μπαίνει σε ένα κλειστό και επιτηρούμενο χώρο όπου εξασκεί την άσκησή του διαλύοντας το σώμα του στα πέντε στοιχεία. Όταν στο τέλος της βδομάδας οι οικείοι του ανοίξουν αυτό το χώρο αναζητώντας το σώμα του, βρίσκουν μόνο τα ρούχα του σα ριγμένα πάνω από ένα ανύπαρκτο σώμα, καθώς επίσης τα μαλλιά και τα νύχια του, τα οποία θεωρούνται “ακάθαρτα” και δε διαλύονται στην ουσία των πέντε στοιχείων..Υπάρχουν πολλά ιστορικά παραδείγματα παλαιών και σύγχρονων μεγάλων Θιβετανών ασκητών που έφτασαν σε αυτή τη πραγμάτωση κατά το τέλος της ζωής τους, ακόμα και τις τελευταίες δεκαετίες κάτω από το Κινεζικό ζυγό. Λέγεται ότι το Σώμα του Φωτός, που αποτελεί μια μόνιμη κατάσταση, αντιπροσωπεύει τον πλήρη και ριζικό μετασχηματισμό της κατάστασης ύπαρξης του ασκητή στην αρχέγονη φυσική του κατάσταση με τη σύγχρονη διατήρηση της συνείδησής του

Βασικά υπάρχουν δυο διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να συμβεί αυτή η διαδικασία: Πρώτον, όπως είπαμε, στη διάρκεια μιας εβδομάδας από τη στιγμή του θανάτου, οπότε το φυσικό σώμα συρρικνώνεται σιγά-σιγά σε μέγεθος, διαλυόμενο τελικά στις υποατομικές συνιστώσες του και γινόμενο μια καθαρή, ακτινοβόλα ενέργεια, αφήνοντας πίσω μόνο νύχια και μαλλιά και, δεύτερον, στη περίπτωση πολύ μεγάλων ασκητών, χωρίς να εκδηλωθεί κανένα σύμπτωμα θανάτου, ενώ ο ασκητής ζει κανονικά, ο οποίος καθίσταται απλά βαθμιαία αόρατος στους συνήθεις ανθρώπους μέχρι να εξαφανιστεί εντελώς. Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση μιλάμε πιο κυριολεκτικά για τη Μεγάλη Μεταφορά, ενώ στη πρώτη περίπτωση μιλάμε για το Σώμα του Φωτός. Ουσιαστικά πάντως αυτά τα δύο είδη είναι ίδια, απλά στη Μεγάλη Μεταφορά ο ασκητής φτάνει γρηγορότερα στη πραγμάτωση. Όπως λέγεται, ένας πολύ μεγάλος ασκητής μπορεί να επιτύχει οποιαδήποτε στιγμή θέλει την

απελευθέρωση, ενώ ένας απλά μεγάλος ασκητής μπορεί να την επιτύχει μόνον όταν ακολουθήσει τη διαδικασία του φυσικού θανάτου και μπει και παραμείνει στη Φυσική Κατάσταση που βιώνεται στο Μπάρντο της Κενότητας, πριν από την εμφάνιση των οραμάτων του Μπάρντο του Καθαρού Φωτός. Από τη μεριά του, ένας ενδιάμεσος ασκητής μπορεί να απελευθερωθεί μετά το θάνατό του μόνο στο Μπάρντο του Καθαρού Φωτός. Μπάρντο τώρα είναι, σύμφωνα με τις δοξασίες των Θιβετανών, η ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ του θανάτου και της επαναγέννησης, η οποία χωρίζεται σε διάφορα χαρακτηριστικά στάδια για να μπορέσει να τα αναγνωρίσει ο ασκητής μετά το θάνατό του. Μπορούμε να πούμε έτσι αντίστοιχα ότι η συνείδηση του μεγάλου ασκητή μεταφέρεται αυτόματα στο Νταρμακάγια, το Βουδιστικό Σώμα της Αλήθειας, τη Φυσική Κατάσταση ύπαρξης, τη διάσταση της άπειρης αδιαμόρφωτης ενέργειας ή ύστατης πραγματικότητας που η φύση της είναι η Σουνιάτα, η Κενότητα. Από τη μεριά της η συνείδηση του ενδιάμεσου ασκητή μεταφέρεται στο Σαμπογκακάγια, το Σώμα του Πλούτου, το Καθαρό Φως, τη διάσταση της ενέργειας ή της ουσίας των πέντε στοιχείων, η οποία είναι φως. Ο “πλούτος” αναφέρεται εδώ στην άπειρη πολλαπλότητα των μορφών που μπορούν να αναδυθούν μέσα του: όλες οι υπερβατικές εμπειρίες, τα οράματα και τα προφητικά μηνύματα ανάγονται σε αυτό.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ακόμα τη Θιβετανική Βουδιστική άσκηση της Πόουα, με την οποία ανοίγεται το "Βραχμανικό άνοιγμα" στην κορυφή του κεφαλιού, στην οβελιαία ραφή όπου αρθρώνονται τα δυο βρεγματικά οστά. Λέγεται ότι με τη κυριαρχία αυτής της άσκησης ο ασκητής ξεπερνά τη φυσική διαδικασία εγκαταλείποντας με τη θέλησή του το παλιό, φθαρμένο σώμα του και αναλαμβάνοντας ένα καινούργιο σώμα χωρίς να διακόψει τη συνέχεια της συνείδησής του. Η Πόουα διακρίνεται σε τρία είδη μεταφοράς: την Άριστη, ή τη Μεταφορά στο Νταρμακάγια, τη Μέσηή τη Μεταφορά στο Σαμπογκακάγια και την Τελευταία ή τη Μεταφορά στο Νιρμανακάγια. Η Πρώτη έχει να κάνει με την αναγνώριση του Καθαρού Φωτός στη διάρκεια του πρώτου σταδίου του Μπάρντο. Η δεύτερη με την επίτευξη του Ενωποιημένου Θείου Σώματος στη διάρκεια του Μπάρντο και η τρίτη με την επίτευξη της Θείας Επαναγέννησης.

Οι παρακάτω πληροφορίες προέρχονται από την Ελληνική Κοινότητα Τζογκσέν

ΤΟ ΤΖΟΚΤΣΕΝ Στις αρχαίες σχολές του Θιβέτ, το Τζοκτσέν θεωρείται ως η υπέρτατη διδασκαλία του Βούδδα, η ύψιστη και πιο άμεση ατραπός προς την πραγμάτωση, το αποκορύφωμα και η ουσία όλων των διδασκαλιών.Ο Θιβετανικός όρος "Τζοκτσέν", που συνήθως μεταφράζεται ως "Μεγάλη (ή/και) Φυσική Τελειότητα", ουσιαστικά δηλώνει την αυθεντική Φυσική Κατάσταση της Πλήρους Τελείωσης ή Ολικής Τελειότητας, που είναι εγγενής σε όλα τα όντα. Συνεπακόλουθα, η Διδασκαλία Τζοκτσέν είναι μία διδασκαλία που μας δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε αυτή την πρωταρχική κατάσταση, η οποία είναι η αληθινή κατάσταση της ύπαρξής μας.

Στο Τζοκτσέν ο ασκούμενος εισάγεται άμεσα στη Φυσική Κατάσταση, τη Φύση του Νου, την έμφυτη Βουδδική-Φύση, την αληθινή φύση του ίδιου του νου του. Αυτή η φύση είναι αδιάλειπτα παρούσα απαρχής, ακόμα και πριν από τον κύκλο των θανάτων και των επαναγεννήσεων, που αποκαλούμε Σαμσάρα. Ούσα πέρα από το χρόνο και τις περιστάσεις, η Βουδδική-Φύση μας υπερβαίνει όλες τις διανοητικές επινοήσεις, τις ψευδαισθήσεις και τους προκαθορισμούς ή τις εξαρτήσεις μας. Είναι πάντοτε αδιαφοροποίητα αγνή και καθαρή - σαν τον καθρέφτη, που ουδέποτε αλλάζει, μολύνεται ή φθείρεται από τις οιεσδήποτε αντανακλάσεις.

Το Τζοκτσέν δεν είναι θρησκεία ούτε φιλοσοφική σχολή ή σύστημα ψυχοθεραπείας. Θα μπορούσε να οριστεί καλύτερα ως μία εσωτερική μη-διανοητική Γνώση, που οι μεγάλοι δάσκαλοι την έχουν μεταδώσει πέρα από κάθε είδους περιορισμούς σχολών ή επιμέρους υποομάδων. Η άσκηση του Τζοκτσέν δίνει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη της αυτο-επίγνωσης του ατόμου και στη χαλάρωση όλων των παντοειδών εντάσεων του σώματος, του λόγου (ή ενέργειας) και του νου - και δη μέσα από τις κάθε λογής διαφορετικές εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Η προσωπική ελευθερία είναι μία ουσιώδης πλευρά της άσκησης και δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να ακολουθεί κάποιους συγκεκριμένους κανόνες ή να λάβει μοναστικούς όρκους, κλπ. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα πνευματικό δρόμο ανοιχτό στον καθένα. Γι αυτό λέγεται πως το Τζοκτσέν ταιριάζει πολύ καλά με τις ανάγκες της ζωής στη σύγχρονη κοινωνία.

Ο Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche είναι μία σημαίνουσα

φυσιογνωμία αδιαμφισβήτητου κύρους, που θεωρείται ως ένας από τους αντιπροσωπευτικότερους σημερινούς ερμηνευτές και υποστηρικτές αυτής της αρχαίας πράδοσης.

ΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΖΟΚΤΣΕΝ

Οι διδασκαλίες Τζοκτσέν υπάρχουν στο Θιβέτ από αρχαιοτάτων χρόνων και συνεχίζουν να ζουν μέσα στις Βουδδιστικές Παραδόσεις και στην Παράδοση Μπον, την αυτόχθονη προ-Βουδδιστική πνευματική παράδοση αυτής της χώρας. Ωστόσο, ποτέ πριν δεν ήταν τόσο εύκολα διαθέσιμες όσο σήμερα, και ουδέποτε υπήρξαν ευρέως διαδεδομένες. Στη Βουδδιστική Παράδοση, η προέλευση των διδασκαλιών Τζοκτσέν αποδίδεται σε δώδεκα πρωταρχικούς δασκάλους, που έζησαν σε αρχαιότατους χρόνους. Οι διδασκαλίες Τζοκτσέν, που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας μέσα από τον Θιβετανικό Βουδδισμό, πρωτοδιαδόθηκαν πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια πριν, από τον δάσκαλο Γκάραπ Ντόρτζε, ο οποίος γεννήθηκε στην Ουντιγιάνα, ένα αρχαίο βασίλειο, που ορισμένοι τοποθετούν στην κοιλάδα Σουάτ του σημερινού Πακιστάν. Τον 8ο αιώνα της εποχής μας, ορισμένοι επιφανείς δάσκαλοι - όπως ο Βαϊροτσάνα, ο Βιμαλαμίτρα και ο Παντμασαμπάβα - έφεραν στο Θιβέτ αυτήν τη διδασκαλία, που είχε μεταδοθεί από τον Γκάραπ Ντόρτζε.

Σ' αυτή την περίοδο της πρώτης εξάπλωσης του Βουδδισμού στο Θιβέτ, συντελέστηκε επίσης και μία μεγάλης κλίμακας μετάφραση των Βουδδιστικών γραφών από τα Σανσκριτικά στα Θιβετανικά. Κατά την ίδια αυτή περίοδο μεταφράστηκαν και τα αρχαία κείμενα του Τζοκτσέν, αλλά αυτά σε μεγάλο βαθμό από την γλώσσα της Ουντιγιάνα. Σύμφωνα με την Παράδοση Μπον, από την άλλη, το Τζοκτσέν έφτασε ως τις μέρες μας μέσω μιας διαφορετικής γενεαλογίας δασκάλων. Εδώ, η αρχική εισαγωγή του Τζοκτσέν αποδίδεται στο μεγάλο δάσκαλο Σένραπ Μίουοτσε, που έζησε πριν από 18.000 χρόνια και μετέδωσε αυτή τη Γνώση σαν μέρος μιας πνευματικής παράδοσης ευρύτατα διαδεδομένης στο αρχαίο βασίλειο του Σανγκ-Σουνγκ, που γεωγραφικά καταλάμβανε την περιοχή του σύγχρονου Δυτικού Θιβέτ.

Ωστόσο, και οι δύο παραδόσεις συμφωνούν πως η έσχατη πηγή των διδασκαλιών Τζοκτσέν είναι ο Πρωταρχικός Άτι-Βούδδας, ο Σαμανταμπάντρα του Νταρμακάγια.

Σήμερα, οι διδασκαλίες Τζοκτσέν - όπως μεταδίδονται κυρίως στη Σχολή των Νυίνγκμαπα του Θιβετανικού Βουδδισμού και στην Παράδοση Μπον (αλλά είναι επίσης γνωστές και ασκούνται και στις άλλες Σχολές) - έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται και στο Δυτικό κόσμο, χάρη στους σύγχρονους μεγάλους Θιβετανούς δασκάλους οι οποίοι, αφού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, διδάσκουν τώρα σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία και Αυστραλία.

ΓΙΑΝΤΡΑ ΓΙΟΓΚΑ:

Η Γιόγκα της Κίνησης είναι ένα αρχαίο σύστημα Θιβετανικής γιόγκα βασισμένο στο κείμενο "Η Ένωση του Ήλιου και της Σελήνης", που γράφτηκε τον 8ο αι. από τον δάσκαλο και μεταφραστή Βαϊροτσάνα. Ο Chögyal Namkhai Norbu συνέγραψε έναν λεπτομερέστατο σχολιασμό πάνω στο ριζικό κείμενο και από τις αρχές της δεκαετίας του '70 άρχισε να μεταδίδει αυτή την διδασκαλία και στη Δύση. Η Γιάντρα Γιόγκα είναι μία θεμελιώδης μέθοδος για την ουσιαστική σε βάθος ολοκλήρωση της Διδασκαλίας Τζοκτσέν στις τρεις πύλες (σώμα, λόγο & νου) του ασκουμένου. Δια μέσου στάσεων και κινήσεων του σώματος, που συνδυάζονται με την αναπνοή, η ενέργεια του ατόμου συντονίζεται και εναρμονίζεται ούτως ώστε να επιτρέψει στο νου να βρει την αυθεντική του ισορροπία και χαλάρωση, που αποτελούν τη βάση για την είσοδο στον στοχασμό.

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΒΑΤΖΡΑ:

Στη Διδασκαλία Τζοκτσέν, ο ήχος & η κίνηση είναι πολύ σημαντικά επειδή αυτά είναι τα μέσα για να ολοκληρωθεί κανείς στην κατάσταση του στοχασμού. Ο Χορός του Βάτζρα είναι κυρίως μια πρακτική που αποβλέπει στην εναρμόνιση της ενέργειας του ατόμου. Εάν διαθέτει κανείς μια βαθύτερη γνώση του νοήματος του Χορού του Βάτζρα, τότε ο Χορός γίνεται μια μέθοδος για ολοκλήρωση των τριών διαστάσεων της ύπαρξης (σώματος, λόγου και νου) στη γνώση της κατάστασης του στοχασμού. Η ολοκλήρωση αυτή είναι ένας από

τους σημαντικότερους σκοπούς του ασκούμενου στο Τζοκτσέν. Ο Χορός του Βάτζρα ασκείται επάνω σε ένα Μαντάλα, το οποίο αντιπροσωπεύει την αντιστοιχία μεταξύ της εσωτερικής διάστασης του ατόμου και της εξωτερικής διάστασης του κόσμου.

ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ SANTI MAHA SANGHA (SMS)

Το πρόγραμμα Σάντι Μάχα Σάνγκα (ΣΜΣ) αποτελεί μία λεπτομερέστατη σύνθεση και παρουσίαση ολόκληρου του σώματος των διδασκαλιών Τζοκτσέν. Επί του παρόντος, τα σχετικά κείμενα είναι διαθέσιμα προς μελέτη στην Αγγλική και στην Ιταλική γλώσσα ενώ, όσοι γνωρίζουν Θιβετανικά, μπορούν να τα μελετήσουν και στο πρωτότυπο. Η Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν ελπίζει πως σύντομα θα είναι σε θέση να παρουσιάσει τη βασικότερη συλλογή αυτών των κειμένων (το βιβλίο «Το Πολύτιμο Βάζο - Οδηγίες πάνω στη Βάση της Σάντι Μάχα Σάνγκα») και στα Ελληνικά.

Τα κυριότερα στοιχεία της εκπαίδευσης Σάντι Μάχα Σάνγκα σε κρυπτογραφική, ουσιαστική μορφή μπορούν να βρεθούν και στο ομώνυμο ποίημα, με τίτλο «Σάντι Μάχα Σάνγκα», που γράφτηκε το 1985 από τον Τσόγκυαλ Ναμκάϊ Νόρμπου. Η Αγγλική μετάφρασή του μάς παρέχει μια πλήρη βάση για την εμπέδωση και συνέχιση των διδασκαλιών Τζοκτσέν (από τη σκοπιά του Θιβετανικού Βουδδισμού), των οποίων ο Τσόγκυαλ Ναμκάϊ Νόρμπου είναι φορέας και συνεχιστής.

Στο πρόγραμμα εκπαίδευσης Σάντι Μάχα Σάνγκα υπάρχουν δέκα επίπεδα, που ξεκινούν από το επίπεδο της Βάσης και εκτείνονται σε άλλα εννέα επίπεδα. Μέσα από τα δέκα αυτά επίπεδα, συστηματικά και προοδευτικά καλύπτονται όλες οι πλευρές της φιλοσοφίας και της πρακτικής του Τζοκτσέν. Κάθε επίπεδο πραγματεύεται διεξοδικά τις τρεις όψεις της θεώρησης, του διαλογισμού και της συμπεριφοράς σε σχέση με την κατάσταση που είναι να επιτευχθεί. Ένα μεγάλο μέρος της Βάσης, η οποία είναι το θεμέλιο ολόκληρης της γνώσης και της εμπειρίας της άσκησης, αφιερώνεται στις παραδόσεις των Σούτρα και Τάντρα ενώ παράλληλα επισημαίνονται τόσο οι διαφορές προσέγγισης όσο και ο τρόπος θεώρησης και αρμονικής αφομοίωσής τους μέσα από την ολικά περιεκτική ιδιαίτερη οπτική του Τζοκτσέν. Επιπλέον, περιέχονται συγκεκριμένες οδηγίες που καθιστούν τους

ασκητές ικανούς να πραγματώσουν την αυθεντική κατάσταση Τζοκτσέν.

Οι διδασκαλίες Τζοκτσέν, που έχουν διασωθεί στη Θιβετανική γλώσσα, στο σύνολό τους αποτελούν ένα εξαιρετικά εκτεταμένο σώμα κειμένων και κατατάσσονται σε τρεις κύριες σειρές ή κύκλους διδασκαλιών: τη «Σειρά της Φύσης του Νου» (Σεμ-ντέ), τη «Σειρά του Χώρου» (Λονγκ-ντέ) και τη «Σειρά των Μυστικών Οδηγιών» (Μενγκάκ-ντε ή Ουπαντέσσα). Τα επίπεδα της ΣΜΣ από το πρώτο έως το τρίτο παρουσιάζουν την Σειρά της Φύσης του Νου, από το τέταρτο έως το έκτο την Σειρά του Χώρου και από το έβδομο έως το ένατο τη Σειρά των Μυστικών Οδηγιών.

Οι εκπαιδευτικές ασκητικές απομονώσεις (retreats) και οι προφορικές εξετάσεις για τα διάφορα επίπεδα της ΣΜΣ λαμβάνουν χώρα στα Γκαρ της Κοινότητας Τζοκτσέν ανά τον κόσμο και όσοι ακολουθούν το πρόγραμμα μπορούν να λάβουν μέρος σε οποιοδήποτε από αυτά. Δεν υπάρχει περιορισμός στον χρόνο που χρειάζεται κανείς για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του αλλά, αντίθετα, οι ενδιαφερόμενοι ενθαρρύνονται να μελετήσουν σε βάθος την ύλη κάθε επιπέδου και να εφαρμόσουν φιλότιμα τις αντίστοιχες πρακτικές προτού προχωρήσουν στο επόμενο. Για να διανύσει τα επίπεδα της Σάντι Μάχα Σάνγκα, ο εκπαιδευόμενος όχι μόνο μελετάει διανοητικά τα καθορισμένα κείμενα αλλά μετέχει και σε ένα ενδελεχές πρόγραμμα ασκήσεων και διαλογισμών. Έτσι, με την άμεση εμπειρική γνώση που αποκτά ανακαλύπτοντας την αυθεντική κατάσταση, ο μαθητής αναπτύσσει τις ικανότητες και την κατανόησή του.

Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, η Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν σύντομα θα είναι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσει «Το Πολύτιμο Βάζο – Οδηγίες πάνω στη Βάση της Σάντι Μάχα Σάνγκα» και στα Ελληνικά. Σχετικά με την σπουδαιότητα αυτού του βιβλίου για κάθε ασκούμενο στο Τζοκτσέν, ο Τσόγκυαλ Ναμκάι Νόρμπου λέει τα εξής:

«Στο ριζικό κείμενο της ΣΜΣ υπάρχουν τέσσερις αράδες που μάς υποδεικνύουν την αναγκαιότητα της Βάσης προκειμένου να μπορέσουμε να προετοιμαστούμε σωστά για τα επόμενα επίπεδα. Ένα άτομο που έχει ασχοληθεί με το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου και έχει αφομοιώσει τον τρόπο θεώρησης και την άσκηση, μπορεί να προχωρήσει στο πρώτο επίπεδο. Εντούτοις, για να ακολουθηθεί έμπρακτα η διδασκαλία Τζοκτσέν, η γνώση της Βάσης είναι εξίσου απαραίτητη και για εκείνους που δεν έχουν πρόθεση να λάβουν μέρος σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης Σάντι Μάχα Σάνγκα.»

H εκπαίδευση του επιπέδου Βάσης είναι ανοικτή σε κάθε ενδιαφερόμενο που έχει εισαχθεί στο Τζοκτσέν και έχει λάβει μεταδόσεις από τον Τσόγκυαλ Ναμκάι Νόρμπου.

Ιδρυτής και καθοδηγητής της Κοινότητας Τζοκτσέν είναι ο Τσόεγκιαλ Νάμκαϊ Νόρμπου Ρίνποτσε, ο οποίος ζει στη Δύση από το 1960, όταν ήρθε στην Ιταλία κατόπιν πρόσκλησης του καθηγητή Giuseppe Tucci για να εργαστεί ως μέλος του διδακτικού προσωπικού του Ινστιτούτου Σπουδών Μέσης & Άπω Ανατολής (σήμερα ISIAO).

Ο Νάμκαϊ Νόρμπου Ρίνποτσε

Διετέλεσε Καθηγητής της Θιβετανικής και της Μογγολικής γλώσσας από το 1964 έως το 1992 στο Ανατολικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Νάπολης. Λόγω της σπάνιας αυθεντίας του σε όλα τα σημαντικά θέματα του Θιβετανικού πολιτισμού -και ιδιαίτερα στα πεδία της ιστορίας, της λογοτεχνίας, της ιατρικής και της αστρολογικής επιστήμης- ο Τσόεγκιαλ Νάμκαϊ Νόρμπου είναι ευρύτερα γνωστός τόσο από τις δραστηριότητές του για τη διάσωση και τη διατήρηση της Θιβετανικής κουλτούρας, όσο και για τη δράση του προς όφελος του λαού του Θιβέτ.

Κατά τη γέννησή του το 1938 στο Ντέγκε του Αν. Θιβέτ, αναγνωρίστηκε ως επανενσάρκωση του περίφημου Άτζαμ Ντρούκπα(1842-1934), ενός μεγάλου δασκάλου του Τζκοτσέν. Επιπλέον, σε ηλικία πέντε ετών, αναγνωρίστηκε από τον 16ο Καρμάπα και ως εκπόρευση του νου του Ντρουκ Σάπντρουγκ Ρίνποτσε, ο οποίος κι αυτός με τη σειρά του υπήρξε ενσάρκωση του δασκάλου Πέμα Κάρπο.

Ο Τσόεγκιαλ Νάμκαϊ Νόρμπου Ρίνποτσε σπούδασε κοντά σε μεριούς από τους σημαντικότερους δασκάλους της εποχής του και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στις Σούτρα και στις Τάντρα, σύμφωνα με την κλασική Βουδδιστική παράδοση. Σε ηλικία δεκαέξι ετών συνάντησε τον ριζικό του Δάσκαλο, τον Ρικτζίν Τσανγκτσούπ Ντόρτζε, ο οποίος τον εισήγαγε στην αυθεντική γνώση του Τζοκτσέν.

Το 1976 άρχισε να διδάσκει το Τζοκτσέν και να δίνει οδηγίες άσκησης, ξεκινώντας πρώτα από την Ιταλία και συνεχίζοντας έπειτα και σε πολλές άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Πάρα πολύ γρήγορα αναγνωρίστηκε για την εξέχουσα πνευματικήαυθεντία του, συνέγραψε πλήθος βιβλίων και δημιούργησε πολλά κέντρα μελέτης του Τζοκτσέν σε ολόκληρο τον κόσμο. Εξ αυτών, τα κυριότερα βρίσκονται στην Ιταλία, στις ΗΠΑ, στο Μεξικό, στην Αργεντινή, στη Βενεζουέλα, στην Αυστραλία και στη Ρωσία - ενώ ένα νέο κομβικό κέντρο ετοιμάζεται τώρα και στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στη Ρουμανία.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΖΟΚΤΣΕΝ

O Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche άρχισε να διδάσκει Τζοκτσέν το 1976, μετά από τις επίμονες παρακλήσεις μιας μικρής ομάδας ενδιαφερόμενων μαθητών στην Ιταλία. Γρήγορα ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε και, σήμερα πια, οι πολυάριθμοι μαθητές του βρίσκονται εξαπλωμένοι σε όλο τον κόσμο. Όλοι αυτοί μαζί συγκροτούν το σώμα της διεθνούς Κοινότητας Τζοκτσέν και ο ίδιος ο Ρίνποτσε συχνά τονίζει την υπεράνω εθνοτήτων παγκόσμια φύση της Σάνγκα μας.

Με τη βοήθεια αυτών των μαθητών, κάποιοι από τους οποίους σπουδάζουν τη Θιβετανική γλώσσα και κουλτούρα μέσα στα Δυτικά ακαδημαϊκά πλαίσια, ο Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche έχει ιδρύσει επτά κύρια κέντρα διδασκαλιών και πνευματικής άσκησης (που αποκαλούνται Γκαρ), καθώς και πολλά άλλα μικρότερα (που αποκαλούνται Λινγκ) σε όλο τον πλανήτη.

Τα Γκαρ της Κοινότητας Τζοκτσέν είναι: το Merigar West στην Ιταλία, το Kunsangar στη Ρωσία, το Tsegyalgar East στις ΗΠΑ, το Tsegyalgar West στο Μεξικό, το Tashigar South στην Αργεντινή, το Tashigar North στη Βενεζουέλα και το Namgyalgar στην Αυστραλία. Επίσης, ένα νέο Γκαρ με το όνομα Merigar East δημιουργήθηκε πρόσφατα στην Ρουμανία.

Αυτά τα Γκαρ (κυριολ.: "καταυλισμοί") και τα Λινγκ ("τόποι") αποτελούν εστιακά σημεία για τους ασκητές, όπου λαμβάνουν χώρα απομονώσεις διδασκαλιών και άσκησης.

Ας δούμε πως περιγράφει χαρακτηριστικά την Κοινότητα ο ίδιος ο ιδρυτής της:

"Η Κοινότητα Τζοκτσέν είναι μία ευρεία ένωση ατόμων, που τα φέρνει κοντά το κοινό ενδιαφέρον τους για τις διδασκαλίες Τζοκτσέν Άτι, και τα οποία τις ακολουθούν υπό την καθοδήγηση ενός δασκάλου, που κατέχει την αυθεντική γνώση της κατάστασης Τζοκτσέν. Τα άτομα αυτά μελετούν και εφαρμόζουν, το καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, τις Τάντρα, τα Λούνγκ και τις Ουπαντέσα, και προωθούν τις συνθήκες που είναι απαραίτητες για αυτές τις δραστηριότητες.

Όπως διευκρινίζεται στα ιδρυτικά άρθρα, μπορεί κάποιος να γίνει ενεργό μέλος της Κοινότητας μόνο αφότου θα έχει πρώτα ακολουθήσει τις διδασκαλίες για τρία χρόνια. Προφανώς, όμως, όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τις διδασκαλίες και επιθυμούν να συνεργαστούν με εκείνους που φροντίζουν για τη διατήρησή τους, αυτόματα ανήκουν στην Κοινότητα Τζοκτσέν.

Από την άλλη, όλοι όσοι βρίσκονται στην Κοινότητα απλά μέσα από ένα 'παρεΐστικο' πνεύμα, ή περνούν τον χρόνο τους σε διάσπαση, ή δεν έχουν κανένα απολύτως ενδιαφέρον ούτε για τις διδασκαλίες αλλά ούτε και για αυτούς που φροντίζουν για τη διατήρησή τους, τα άτομα αυτά δεν μπορούν να θεωρούνται ασκητές του Τζοκτσέν, έστω κι αν έχει συμπληρωθεί ο απαιτούμενος χρόνος για να γίνουν ενεργά μέλη της Κοινότητας ή ακόμη κι αν αυτό έχει ήδη συμβεί προ πολλού."

... "Εάν κάποιος θεωρήσει πως η Κοινότητα Τζοκτσέν είναι σαν ένα συνηθισμένο σωματείο και, επειδή (τυχόν) είχε ορισμένες συγκρούσεις (με κάποια μέλη της), την αφήσει και πάει σε κάποιο άλλο σωματείο, δεν υπάρχει καμμία εγγύηση ότι, μέχρις ότου να έχει χαλαρώσει τις εντάσεις του, δεν θα θελήσει αργά ή γρήγορα να αφήσει και αυτό το άλλο σωματείο. Τέτοιες καταστάσεις είναι πολύ πιθανό να αναφύονται.

Στην πραγματικότητα, η Κοινότητα Τζοκτσέν αντιπροσωπεύεται πρώτα απ' όλα από τις διδασκαλίες ενός αυθεντικού Δασκάλου, ο οποίος και τις διατηρεί, και κατά δεύτερο λόγο από τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για αυτές, και οι οποίοι, σύμφωνα με τις ατομικές τους δυνατότητες, μελετούν τις Τάντρα, τα Λούνγκ και τις Ουπαντέσα του Τζοκτσέν, καθώς και όλους εκείνους τους κλάδους της γνώσης που συνδέονται με τις διδασκαλίες, προσπαθώντας να εφαρμόζουν την κατανόησή τους όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι άνθρωποι αυτοί επίσης συνεργάζονται για την επίλυση των σημαντικών αναγκαιοτήτων, που σχετίζονται με τους σκοπούς των διδασκαλιών, κάνοντας ότι καλύτερο μπορούν για να βοηθήσουν σε οποιοδήποτε είδος εργασίας, παρακινούμενοι μόνο από την

αυθόρμητη βούλησή τους και όχι επειδή κάποιος τους ανάθεσε μια δουλειά.

Αυτή θα πρέπει να είναι η αληθινή φύση της Κοινότητας Τζοκτσέν".

(Απόσπασμα από το βιβλίο The Dzogchen Community, Shang Shung Edizioni, 2001)

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΖΟΚΤΣΕΝ

Η Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν είναι μία μη-κερδοσκοπική πολιτιστική εταιρεία που εκπροσωπεί την τοπική κοινότητα των μαθητών και ασκητών στην Ελλάδα. Η έδρα της είναι στην Αθήνα αλλά η Σάνγκα αποτελείται από ασκητές που ζουν σε όλη την επικράτεια, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους. Από κοινού ασκούμαστε και εργαζόμαστε προκειμένου να πραγματώσουμε και να διατηρήσουμε τις διδασκαλίες Τζοκτσέν προς όφελος όλων των όντων.

Ως οργανισμός, η Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν είναι μία ανεξάρτητη, αυτάρκης και αυτοδύναμη οντότητα. Ωστόσο, σε όλα τα ουσιώδη κοινοτικά ζητήματα, βρίσκεται σε άμεση και στενή συνεργασία τόσο με το Διεθνές Γκακυίλ της Κοινότητας Τζοκτσέν, όσο και με το Γκαρ της γεωγραφικής περιοχής μας, το Μέριγκαρ.

Η Ελληνική Κοινότητα έχει δεσμευτεί στη διατήρηση των πολύτιμων διδασκαλιών Τζοκτσέν, που μέσω μιας αδιάσπαστης γενεαλογίας πέρασαν στον Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche, και από αυτόν μεταδόθηκαν και σε εμάς. Ως Σάνγκα του Τζοκτσέν, ασκούμαστε ομαδικά τουλάχιστον τέσσερις φορές το μήνα, κατά τις ημέρες της πανσελήνου και της νέας σελήνης, καθώς και στις ειδικές ημέρες

κάθε σεληνιακού μήνα, την Ημέρα του Γκούρου Ρίνποτσε και την Ημέρα των Ντακίνι. Επιπλέον, συχνά συναντιόμαστε για Σ/Κ ειδικών ασκήσεων και ασκητικών απομονώσεων.

Προκειμένου να δημιουργήσουμε ευοίωνες συνθήκες ικανές να ευνοήσουν την περαιτέρω μελέτη και άσκηση, η Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν στοχεύει στην ανάπυξη ενός κατάλληλου τόπου μελέτης και άσκησης στην εξοχή (Λινγκ). Ο τόπος αυτός κείται στις πλαγιές της Αρκαδίας στη νότια Ελλάδα και, πρόσφατα, ο Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche τον ονόμασε "Garabling", που σημαίνει Τόπος της Υπέρτατης Ευδαιμονίας.

ΑΛΛΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

Α.S.I.A.: Είναι ένας μη-κερδοσκοπικός ΜΚΟ, και ο τίτλος του είναι το ακρονύμιο των λέξεων Association for International Solidarirty in Asia, δηλ., Σύνδεσμος για Διεθνή Συμπαράσταση στην Ασία. Ιδρύθηκε το 1988 στην Ιταλία προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους εκείνους των οποίων η εθνική, πολιτιστική και περιβαλλοντολογική επιβίωση απειλείται σοβαρά. Έκτοτε ο Α.S.I.A. έχει εγκατασταθεί και σε πολλές άλλες χώρες.

Τα προγράμματα του A.S.I.A. απευθύνονται κυρίως προς τους ντόπιους πληθυσμούς στο Θιβέτ, στην Ινδία και στο Νεπάλ, και βασίζονται στη χρήση των τοπικών τεχνολογιών και πηγών, και στην απασχόληση του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού. Οι δραστηριότητες του A.S.I.A. διεξάγονται με τη συνεργασία ανάμεσα στις τοπικές κοινότητες των Θιβετανών, στις τοπικές αρχές, και στους ντόπιους και ξένους ειδικούς τεχνικούς συνεργάτες. Τα προγράμματα έχουν ως στόχο τους να αναπτύξουν την αυτάρκεια των κοινοτήτων που λαμβάνουν βοήθεια, ενθαρρύνοντας έτσι την επιβίωση των Θιβετανών και του πολιτισμού τους εντός των προβληματικώνκοινωνικών, πολιτιστικών και οικολογικών πλαισίων στα οποία βρίσκονται.

Iνστιτούτο Σάνγκ-Σούνγκ (Shang Shung Institute): H πλήρης ονομαία του είναι "Shang-Shung International Institute of Tibetan Cultural Studies", δηλ., "Διεθνές Ινστιτούτο Θιβετιανικών Πολιτιστικών Σπουδών Σάνγκ-Σούνγκ". Το S.S.I. είναι αφιερωμένο στις εκπαιδευτικές και στις ερευνητικές δραστηριότητες, που λαμβάνουν χώρα με την καθοδήγηση του Chögyal Namkhai Norbu. Ιδρύθηκε το 1989 στην Ιταλία, και το 1997 στις ΗΠΑ. Πρόσφατα, ένας νέος κλάδος του S.S.I. ιδρύθηκε και στην Αυστρία, ο οποίος επικεντρώνεται κυρίως στο Μεταφραστικό Πρόγραμμα Κa-Ter.

Ο χώρος δράσης του S.S.I. εκτείνεται σε όλα τα πεδία που σχετίζονται με το ιστορικό και το πολιτιστικό υπόβαθρο των διδασκαλιών Τζοκτσέν. Κάποια από τα κυριότερα θέματα ενδιαφέροντος είναι:

Οι σπουδές Θιβετανικής γλώσσας και τα μεταφραστικά προγράμματα,

Ημελέτη του Θιβετανικού Ιατρικού συστήματος και των θεραπευτικών πρακτικών, που περιλαμβάνει τις θεραπείες με βότανα, την άσκηση του βελονισμού και την τόνωση με μόξα (moxhabustion),

Οι Θιβετανικές ιστορικές και αρχαιολογικές σπουδές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και ανασκαφές στην πρωτεύουσα του προ-Θιβετανικού Κεντρο-Ασιατικού Βασιλείου Σανγκ-Σούνγκ, και

Οι Θιβετανικές και Κεντρο-Ασιατικές Πολιτιστικές Σπουδές.

Ο αντικειμενικός σκοπός του Ινστιτούτου είναι η προώθηση όλων των πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην εξάπλωση και στην εμβάθυνση της γνώσης του Θιβετανικού Πολιτισμού, εξασφαλίζοντας έτσι την επιβίωσή του.

Tο Ινστιτούτο Σανγκ-Σουνγκ ιδρύθηκε το 1989 από τον Chögyal Namkhai Norbu, και εγκαινιάστηκε επίσημα το 1990 από την Αγιότητά Του τον Δαλάι Λάμα. Είναι ένας μη-κερδοσκοπικός πολιτιστικός οργανισμός χωρίς πολιτικούς στόχους ή ατζέντα.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΖΟΚΤΣΕΝ (link)

Η Κοινότητα έχει μία μη-γραφειοκρατική οργάνωση και είναι βασισμένη στην ανάπτυξη συστημάτων επικοινωνίας που σέβονται τις διάφορες τοπικές συνθήκες. Για τον Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche, τα διάφορα Γκαρ (κυριολεκτικά «καταυλισμοί») και τα Λινγκ («τόποι») σχηματίζουν ένα μεγάλο μάνταλα ή δίκτυο ομότιμων κόμβων, που καλύπτει τις διάφορες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη, και είναι τόποι μελέτης, άσκησης και διαλογισμού για τους ασκητές.

Ο συντονισμός των διαφόρων δραστηριοτήτων της Κοινότητας οργανώνεται από το Γκακυίλ (Gakyil), που αποτελεί τη βασική μονάδα οργάνωσης. Το Γκακυίλ μπορεί να είναι σημείο αναφοράς για μία ολόκληρη χώρα ή ακόμα και για μικρότερες γεωγραφικές περιοχές. Κάθε Γκακυίλ είναι αυτόνομο και δεν υπάρχει Γκακυίλ που να διοικεί κάποιο άλλο.

Παράλληλα, υπάρχει πάντα η δυνατότητα για τους ασκητές ως άτομα να συνεργαστούν μεταξύ τους, σχηματίζοντας κοοπερατίβες εργασίας, προκειμένου να αλληλοβοηθηθούν με συγκεκριμένο τρόπο. Κάθε κοοπερατίβα έχει αυτόνομη οντότητα και δεν είναι υποχρεωμένη να υποστηρίζει οικονομικά την Κοινότητα κατά κανένα τρόπο.

Το κάθε Γκακυίλ απαρτίζεται από τρεις τομείς που, σύμφωνα με ένα αρχαίο βουδδιστικό μοντέλο, αντιστοιχούν στα τρία κάγια ή διαστάσεις του ατόμου: στο σώμα, στο λόγο (ή ενέργεια) και στο νου. Το Γκακυίλ έτσι συμβολίζει τόσο το μικρόκοσμο του ίδιου του ατόμου όσο και το μακρόκοσμο, δηλαδή την κοινωνία σα σύνολο.

Ο τομέας που αντιπροσωπεύει το σώμα έχει το χρώμα της γης, το κίτρινο, και τα μέλη στα οποία έχει ανατεθεί αυτός ο τομέας διαχειρίζονται τους διοικητικούς και τους οικονομικούς πόρους που συντηρούν την κοινότητα. Ο τομέας που αντιπροσωπεύει το λόγο (ή ενέργεια) έχει το χρώμα της φωτιάς, το κόκκινο, και οι εκπρόσωποί του διαχειρίζονται τους ανθρώπινους πόρους και συντονίζουν τα διάφορα έργα. Ο τομέας που σχετίζεται με το νου έχει χρώμα μπλε, το χρώμα του ουρανού (χώρος), και η ομάδα αυτή είναι επιφορτισμένη με την οργάνωση των δραστηριοτήτων που αφορούν στη μελέτη και στην άσκηση.

Τα μέλη του Γκακιυλ, που μπορεί να είναι τρία, έξη ή εννέα, εκλέγονται από τα μέλη της κοινότητάς τους και η θητεία τους έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, συνήθως ένα έτος.

Η ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ (link)

Για εκείνους που επιθυμούν να είναι μέλη της Κοινότητας Τζοκτσέν, έχει καθιερωθεί ένα απλό και ευέλικτο σύστημα ετήσιων συνδρομών, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Η συνδρομή μέλους αποτελεί ένα είδος έμπρακτης εκδήλωσης του ενδιαφέροντος και της φροντίδας ενός ατόμου για το έργο της Κοινότητας, αλλά και μία ένδειξη της βαθιάς αυτοδέσμευσης των μελών της Κοινότητας προς τις διδασκαλίες Τζοκτσέν Άτι, όπως αυτές μεταδίδονται από τον Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche.

Η ιδιότητα του μέλους δεν είναι βέβαια απαραίτητη για να είναι κανείς ασκητής του Τζοκτσέν. Ωστόσο, είναι ένας άμεσος και απτός τρόπος υποστήριξης των πολλών σημαντικών έργων του Chögyal Namkhai Norbu Rinpoche, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Με την πάροδο του χρόνου και με την εμβάθυνσή του στις διδασκαλίες, ο κάθε ασκούμενος μπορεί να αισθανθεί την ανάγκη μιας πιο ενεργούσυμμετοχής. Η ιδιότητα του μέλους είναι μόνον ένας από τους διάφορους τρόπους, που κάποιος μπορεί να προσφέρει την οικονομική ενίσχυσή του προκειμένου να διατηρηθούν και να προαχθούν οι πολύτιμες διδασκαλίες Τζοκτσέν, των οποίων τη μετάδοση έχει λάβει και ο ίδιος.

Στοιχεία επικοινωνίας με τα μέλη του Ελληνικού Gakyil:

ΚΙΤΡΙΝΟ: Αθηνά Κατσιλέρου - τηλ: 6932-431012, email: yellow@dzogchen.gr

ΚΟΚΚΙΝΟ: Άννα Μαραγκουδάκη - τηλ: 6975-764872, email: red@dzogchen.gr

ΜΠΛΕ: Σάντρα Σβορώνου - τηλ: 6972-549688, email: blue@dzogchen.gr

MERIGAR WEST: Το ευρωπαϊκό Γκαρ της Κοινότητας Τζοκτσέν είναι το Merigar ή "Γκαρ του Όρους της Φωτιάς", που βρίσκεται στις πλαγιές του Monte Amiata, στην Τοσκάνη. Το Merigar ιδρύθηκε το 1981 και ήταν το πρώτο κέντρο της Κοινότητας Τζοκτσέν. Καταλαμβάνει μία εκτενή εξοχική περιοχή, εντός της οποίας υπάρχει ένας μικρός αριθμός ανακαινισμένων ή νεόδμητων κτηρίων, σε αρμονία και με σεβασμό προς το παραδοσιακό περιβάλλον της Τοσκάνης. Τα κυριότερα εξ αυτών είναι: η Γκόμπα, η Στούπα και η αίθουσα για το μάνταλα του Χορού του Βάτζρα. Υπάρχουν επίσης χώροι γραφείων, τραπεζαρία, βιβλιοθήκη, κλπ.

http://www.dzogchen.it/

SHANG SHUNG INSTITUTE AUSTRIA: Το Ινστιτούτο Σάνγκ-Σούνγκ της Αυστρίας ιδρύθηκε το 2000 και έχει ήδη αναλάβει πολλές σημαντικές δραστηριότητες: Για πρώτη φορά στην Αυστρία διοργάνωσε μία 3ετή εκπαίδευση στο Θιβετιανικό μασάζ Ku Nye, καθώς και το πρώτο τορνουά του Θιβετιανικού παιχνιδιού Bagchen. Επίσης, εγκαινίασε και οργάνωσε για πρώτη φορά τη Διεθνή Εκπαίδευση για Μεταφραστές από τη Θιβετιανική γλώσσα.

http://www.ssi-austria.at/ssi-engl/intro-engl.htm

DZOGCHEN COMMUNITY in the UK: Η ιστοσελίδα της Κοινότητας στην Αγγλία, το Βρετανικό τμήμα της Διεθνούς Κοινότητας Τζοκτσέν.

http://www.dzogchencommunity.org/

NAMGYALGAR: Ο χώρος ασκητικών απομονώσεων της Κοινότητας Τζοκτσέν στην Αυστραλία, το Namgyalgar, βρίσκεται στο Princes Highway, κοντά στην Tilba Tilba, στη Νότια Ακτή της Νέας Νότιας Ουαλίας. Κείται στις πλαγιές του όρους Gulaga και βλέπει από ψηλά τη λίμνη Wallaga, σε μία τοποθεσία που είναι κοντά σε πρωτόγονες καθαρές παραλίες και εθνικά πάρκα. Περίπου. 370 χμ από το Σύδνεϋκαι 630 χμ από τη Μελβούρνη.

http://www.dzogchen.org.au/

SHANG-SHUNG INSTITUTE OF AMERICA: Ιδρύθηκε το 1994 στο Tsegyalgar από τον Chogyal Namkhai Norbu και πρωταρχική του αποστολή είναι να διατηρήσει την Θιβετανική πολιτιστική γνώση και να ενθαρύνει το ενδιαφέρον για τις Τέχνες, την Κουλτούρα, την Ιστορία, τη Φιλοσοφία και τη Θρησκεία του Θιβέτ.

http://www.shangshung.org/

THE MIRROR: Η εφημερίδα της Διεθνούς Κοινότητας Τζοκτσέν.

http://www.tsegyalgar.org/mirror/

DZOGCHEN COMMUNITY WEBCAST: Το site για τα Webcasts της Κοινότητας Τζοκτσέν

http://www.dzogchencommunity.net/webcast/

AMSTERDAM, THE NETHERLANDS: Η ιστοσελίδα του Loek Jehee, που απευθύνεται ειδικά στα μέλη της Διεθνούς Κοινότητας Τζοκτσέν.

http://www.xs4all.nl/~loekjehe/

ΒΙΒΛΙΑ

Τζοκτσέν, Η Κατάσταση της Αυθόρμητης Τελειότητας

ΕΝΑ ΚΛΑΣΣΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ NAMKHAI NORBU ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο του Choegyal Namkhai Norbu Rinpoche στα Ελληνικά και, ταυτόχρονα, για το πρώτο με θέμα το Τζοκτσέν που κυκλοφορεί στη γλώσσα μας!

Από την πρώτη του κιόλας έκδοση στα Ιταλικά (Ρώμη, 1986) καθιερώθηκε αμέσως ως κλασικό στο είδος του και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου - ενώ αξίζει να σημειωθεί πως, μέχρι τότε, η περί το Τζοκτσέν βιβλιογραφία στη Δύση ήταν ανύπαρκτη.

Κατά τη μετάφραση στα Ελληνικά δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην όσο το δυνατόν σωστότερη απόδοση των ειδικών όρων του Τζοκτσέν, η ορολογία του οποίου παρουσιάζει σημαντικές ιδιομορφίες σε σχέση με την ανάλογη των λοιπών κειμένων του Θιβετανικού Βουδδισμού. Παράλληλα, οι μεταφραστές προσπάθησαν να διατηρήσουν το πνεύμα και το χαρακτηριστικό ύφος του συγγραφέα σε μια ελληνική γλώσσα σύγχρονη, ρέουσα και εύκολα βατή από τον μέσο αναγνώστη.

Η έκδοση του βιβλίου σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε από τον πρωτοεμφανιζόμενο εκδοτικό οίκο "Φυσική Τελειότητα", που είναι ο εκδοτικός οίκος της Ελληνικής Κοινότητας Τζοκτσέν.

Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου 2009, το "Τζοκτσέν, Η Κατάσταση της Αυθόρμητης Τελειότητας" θα βρίσκεται τοποθετημένο προς πώληση σε όλα τα σχετικά βιβλιοπωλεία της χώρας. Ως τότε, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το προμηθεύονται κατευθείαν από την Ελληνική Κοινότητα Τζοκτσέν (email: info@dzogchen.gr) ή από το βιβλιοπωλείο που έχει αναλάβει την κεντρική διάθεση.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: Βιβλιοπωλείο KOAN/ATHENS VOICE, Σκουφά 64, Αθήνα, τηλ: 2103628265

Για το άμεσο μέλλον έχει προγραμματιστεί η έκδοση των εξής τίτλων:

"The Mirror" του Choegyal Namkhai Norbu

"The Crystal & the Way of Light" του Choegyal Namkhai Norbu

"Eye of the Storm (Vairotsana's Five Original Transmissions)" του Κeith Dowman