تحليلي بر منابع ژئواكونوميك با محوريت كاني استراتژيك فلوراسپار 1سيد مسعود مسعودي

مشهد، ايران ع)،( امام رضا المللي بيندانشگاه جغرافياي سياسي،دانشجوي دكتري عزت اهللا عزتي

، ايرانمشهد )، ع( امام رضاالمللي بيندانشگاه ،دانشيار جغرافياي سياسي رشيدنژاد عمران... نعمت ا

تهران، ايران ،دانشگاه تربيت مدرس، پترولوژياستاديار

31/04/1394تاريخ پذيرش مقاله: 02/03/1394تاريخ دريافت مقاله:

چكيدهايـران بعنـوان . گردنـد توانند به عنوان منابع ژئوپليتيكي و يا حتي منابع ژئواكونوميك در جهان مطـرح ها و مواد مي بعضي از كاني

و بـين در منطقـه ، ماننـد فلوراسـپار ، هـا رابطه با بعضي از كـاني در ، يكي از كشورهاي دارنده منابع معدني متنوع و با ارزش در جهانفلوراسپار منبع اصلي براي تامين عنصر شيميايي فلوئور اسـت و بـا توجـه بـه خـواص . كشورهاي همسايه موقعيت برتر و اول را دارد

ذوب كاربردهـاي اصـلي شـامل . يسـت جانشيني بـراي اسـتفاده از آن متصـور ن تا حد زيادي، شيميايي فوق العاده و شديد اين عنصركـاهش تخريـب اليـه اوزن و كـاهش ، صنايع سبز و انـرژي پـاك ، اي هسته صنايع، فلوروشيمي، فلوروپليمر، ذوب آلومينيوم، فوالد

اشـد؟ از نظـر ب مـي سئوال اصلي تحقيق اين است كه آيا فلوراسپار يك كاني استراتژيك براي كشور . استپتانسيل گرمايش جهاني ايـاالت متحـده . درصد توليد جهاني را در اختيار دارد 50چين اولين كشور توليد كننده آن در جهان است كه بيش از ، يت عرضهامن

اين در حالي است كه خود داراي ذخاير نسـبتا . اشدب ميآفريقاي جنوبي و چين ، درصد وابسته به واردات فلوراسپار از مكزيك 100اما اتحاديه اروپـايي وضـعيت . اشدب ميسد با وجود مكزيك در حال حفظ ذخاير داخلي براي آينده ر ميقابل توجهي است و به نظر

درصد وابسته به واردات و بطـور 75چون ذخاير و توليد داخلي آن در مقايسه با صنايع اروپا كم است و بيش از ، ي داردپذير آسيباين ، فلوراسپار در ايران و به ويژه در منطقه البرز مركزي و پيشتازي ايران در منطقهاما با توجه به وجود منابع . اشندب ميعمده از چين

وليكن صرفا استخراج و كاربرد ماده خام آن در صنعت فوالد بعنوان كمك ذوب ما را از . كاني براي كشور استراتژيك خواهد بودمحـروم و هـا نگازهاي مبرد يا سرد كننـده و انـواع تفلـو ، ريكصنايع شيميايي و توليد مواد مختلف فلورين دار نظير اسيد هيدروفلو

بنـابراين . واند اشـتغالزايي بـااليي را بـراي كشـور بـه ارمغـان آورد ت ميارزش افزوده زياد حاصل از اين صنايع . دور نگه داشته استگذاري جهت احـداث صـنايع مشـتقات هدر اكتشاف براي اطمينان از تامين و سرماي گذاري لزوم سرمايه، استراتژيك بودن اين كاني

. لبدط ميفلورين و پايين دستي آن را

. البرز مركزي، فلوراسپار، ي استراتژيكها كاني، ژئواكونومي، واژگان كليدي: ژئوپليتيك

m. masudi@imamreza. ac. irسيد مسعود مسعودي (نويسنده مسئول) -1

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 47

هلئسم نایب و همدقم رتظن .دیامن یم هعلاطم ار وا طیحم و ناسنا نیب طباور وصخب و تسا طوبرم ناكم هعلاطم هب امومع ایفارغج شناد فدته وتضوم اذتل ؛تتسا رشب تسد تخاس یعونصم ه و یعیبو ه یاهراتخاس لماش یلکروطب طیحم هكنیا هب ناتهج ته اتب هتک ،هرک سنس و هرک بآ ،هرکاوه وس كی زا .دریگ یم ربرد ار یعامتجا و یكیزیف مولع ودره ایفارغج ، دتنریگ یتم لكتش یرتشب ی اته تتیلاعف زا هتک هعماج و داصتقا ،تسایس رگید یوس زا و دنهد یم لیكشت ار یكیزیف هک تسا هژیو ناكم كی رد و بسانم یخیرات رتسب رد اهریغتم نیا نیب لماعت .دنتسه ایفارغج هقالع دروم واعوضوم رد و صختشم نامز كی رد هک یا هدیدپ ره ،دناوت یم ییایفارغج لماع كی نیاربانب .دهد یم لكش ار ییایفارغج هتسه ی اته یناتک اتب ناوت یم ار ییایفارغج قیالع یهجو دنچ تعیبو زا لاثم كی .دشاب ،دتفا یم قااتا وصخب ناكم كی یوتس زا ،ی ریذتپ بیتسآ و یتنارگن راچد برر یعافد نارگ تعنص و ناحارو هتشذگ ههد دنچ رد .داد ناشن یندعم هدرتک ادتیپ یداتیز تتیمها ، دتشاب یم كیژتارتسا اه نآ یارب یناک مادک هكنیا و دنا هدیدرگ یندعم داوم ناگدننک نیمات حرتطم ناتهج رد كتیمونوکاوئژ عباتنم یتتح ای و یكیتیلپوئژ عبانم ناونع هب دنناوت یم داوم و اه یناک زا یضعب .تسا یتضعب اتب هتطبار رد هک تسا ناهج رد شزرا اب و ونتم یزلف و یندعم عبانم هدنراد یاهروشک زا یكی ناریا .دندرگ .دراد ار لوا و رترب تیعقوم هیاسمه یاهروشک نیب و هقطنمرد اه یناک داوتم زا یعاوتنا یذوتان ی اته هدوتت و راپتسارولف نابزیم و بسانم یبوسر یاهدنزاس دوجو هب هجوت اب یزکرم زربلا راپسارولف .دنشاب یم هقطنم و ناهج رد تیمها یاراد و شزرا اب ،اه نآ زا یضعب هک تسا هداد یاج دوخ رد ار یندعم .دو تش یم هدناوخ نیرولف مان هب ناریا رد هابتشا هب هک تسا یسلک دیرولف ییایمیش لومرف اب تیرولف یناک یراجت مان دتنراد زتین رهاوتج و یتنیز یاهدربراک یناک نیا یگنر یاهرولب .تسا روئولف رصنع یاراد وابیکرت نیرولف زا روظنم .(4 لكش) جارختتسا و نتت 9999990 یتعطق هریخذ اب ناریا ،یرادرب هرهب لاح رد تیرولف نداعم زا یریگرامآ جیاتن هب هجوت اب هتقطنم روتشک نیتلوا و ناتهج لوا روتشک 94 هدر رد 0394 لاس رد یرالد 9999290 وارداص و نت 99999 یعقاو .(1390 ،ناریارامآزکرم) دریگ یم یاج

راپسارولف گنر یبآرولب -1لکش

geology. com :یتنرتنیا تیاس :عبنم

57 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

نیتب رد و دتشاب یتم روتشک رد یا هژیو هاگیاج یاراد یندعم داوم رظن زا ناردنزام ناتسا رد عقاو یزکرم زربلا هقطنم نداعم دادعت ثیح زا ار مود و لوا هبتر تیرولف و سنس لارذ ریظن یندعم داوم زا یضعب اب هطبار رد روشک یاه ناتسا 14 ناتتسا نتیا رد زوتجم یاراد هدتش هتخانتش تیرولف نداعم دادعت .دشاب یم اراد دیلوت نازیم و یرادرب هرهب لاح رد راپسارولف یندعم هدام ظاحلب ناردنزام ناتسا هكنیا اب .دنشاب یم لاعف اه نآ زا یمین طقف رضاح لاح رد هک تسا ندعم رد یزتکرم زرتبلا تتیرولف یزاس یناک هک دهد یم ناشن یسانش نیمز دهاوش و تسا روشک رد دادعت نیرتشیب یاراد یراذتگ هیامرتسو یتحارو ، واتعلاطم زونه نكیلو .(2394 ،هدازباهو) درادرارق ناهج گرزب دنبرمک هس زا یكی فیدر نیروتلف یبناتج والوصحم دیلوت و یروآرف نینیمه و یلغت و ییارآ هناک ،یرادرب هرهب ،فاشتکا اب هطبار رد یبسانم یناتک كتی راپتسارولف ایآ هک تسا نیا قیقحت یلصا لاوئس .تسا هدشن ماجنا هقطنم نیا رد كیرولف وردیه دیسا ریظن ؟دشاب یم روشک یارب كیژتارتسا تعنتص رد یتتسد یروجگنتس و ییادتتبا یلغت زا سپ افرص راپسارولف ریظن یصوصخب یندعم داوم رضاح لاح رد رد یتمهم یاتهدربراک یناتک نتیا هكیتروتص رد .دوش یم هدااتسا وارداص یارب ه یرادقم و هدمع روطب نهآ بوذ و یتسد نییاپ عیانص رد فرصم لباق هیلوا داوم هب نآ ماخ لیدبت هب زاین هک دراد (ییایمیش وصخب) فلتخم عیانص رایتسب روتشک یارتب هتک تتیرولف ریظن ییاه یناک هعلاطم و یسررب اذل .دشاب یم كیرولفوردیه دیسا دیلوت و هیهت رد دتشاب روشک یاه ناتسا رد فلتخم یندعم عبانم یور رب یا هدرتسگ واقیقحت ورش دناوت یم دسر یم رظنب كیژتارتسا هتقطنم و روشک رد یمونوکاوئژ و كیتلپوئژ هاگدید زا اه نآ تیمها ظاحلب یراذگ تسایس یعون هب رجنم وصخب و .دوش ناهج یتح و يرظن ینابم و اه هاگدید ،میهافم ناوتنعب ، تتسیز طیتحم و عباتنم یژتارتتسا ماتنب یدیدج هژاو هزورما ،یمونوکاوئژ هب یژتارتساوئژ والوحت زا سپ . دتسر یتم رتظنب یرورتض اهروشک ریاس یارب هک تسا هدش حرطم هتفای هعسوت یاهروشک یلم یژتارتسا لوا تیولوا رد ار یتمهم شتقن ، رتضاح لاتح رد كتیمونوکاوئژ عبانم و هتشذگ رد كیتیلپوئژ عبانم ناونعب كیژتارتسا یندعمداوم ، یژاتیلآ رتصانع رد نوگاتنوگ یاتهدربراکاب ، نیتچ دتننام ، اهروتشک یتضعب یداتصتقا وردق بسک و یناهج داصتقا داوتم عباتنم زا هدااتسا اب یتسیز طیحم واظحالم اب ماگمه و عقوم هب هعسوت .دننک یم اایا ار هریر و یمئاد یاهابرنهآ ی داتصتقا ت تینما نی ماتت و ی تلحم داتصتقا ت تیوقت ، داتیز دمآرد ،بولطم لاغتشا بجوم ،یتایح و كیژتارتسا یندعم یکاتخ رتصانع هب كاپ و ریذپدیدجت یاه یژرنا یارب و تسا زاین مویناروا هب یا هتسه تخوس یارب .دوش یم اهروشک .(0 :0094 ،ناراكمه و یدوعسم) تسا زاین راپسارولف و یتیل ،بایمک ، تتان نیصصختم بلرا ینیب شیپ ااسا رب .تسا ااسح و هم رایسب ناهج رد ناریا تیعقوم هک یناد یم یفرو زا یكیموتنوکاوئژ هقطنم هب رمتسم روطب یناهج یتینما و یكیژتارتسا ،یداصتقا ،یسایس یاه هاگن هدنیآ لاس 10 ات لقادح جیتلخ یارتب ینیزگیاتج اتت دندومن یاعاضم شالت اه یئاپورا و اه یئاكیرمآ ،اه اور هچرگا ،دوبدهاوخ اراف جیلخ هتقطنم نیا زاگ و تان یظع عبانم هک درک هجوت دیاب .(944 :1394 ،یماما) دنبایب ناهج یژرنا تباقر هنحص رد اراف

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 67

، كتنک ستنه ،یبونج هرک ،روپاگنس) ایسآ یاهربب ،نپاژ ،نیچ ،دنه ریظن ندش یتعنص لاح رد ای یتعنص یاهروشک اب هاتتوک .(91 :9094 ، ییااتش یوسوم) تسا هدش هواحا برر فرو رد ییاپورا یتعنص یاهروشک و قرش رد ،(ناویات یرتما اراتف جیتلخ زا یجراتخ نارگیزاب ریاس نتخاس رود رد ریخا یاه لاس رد هژیوب اكیرمآ وامادقا ،هكنیا نخس قوتف یاتهرظن راتهظا وتمجم زا ، دراد یدالیتم 04 و 34 نورق رد ناتسلگنا تسایس هب یدایز هباشت و تسا یعیبو رد و یكیژتارتسا ،یداصتقا فادها بیترتب اراف جیلخ رد اكیرمآ هدمع یاه فده هک دوشیم یریگ هجیتن نینچ رکذلا یتروتص رد هتک تسا فقاو یماظن یسایس هم لصا نیا هب اپورا یفرو زا .(4094 ، لقلا عیرس) تسا یسایس تیاهن شتقن یزورتما ناهج رد رترب وردق كی بلاق رد دناوتب هک دیامن ایحا ناهج رد ار دوخ ی هتشذگ یرووارپما دناوتیم لیدتب یتب یكیموتنوکاوئژ و یكیژتارتساوئژ قوانم نیرتمهم زا یكی اپورا رظن زا كش نودب ،دریگ هدهعرب ار یلقتسم .(004 :0394 ،این فاح) تسا اراف جیلخ ناهج مرتگ هدتیدپ اتب هژیوتب ام هرایس تسیز طیحم یریذپ بیسآ زا یهاگآ شیازفا اب اهراسناک هعسوت و فاشتکا شرتسگ دتشاب عباتنم یتعقاو ندیشک هت زا یشان هكنآ زا شیب هدنیآرد تان فرصم و دیلوت شهاک .تسا نراقم یناهج یگدش یاتج هتب یژرتنا عباتنم ریاس ینیزگیاج اب دنور نیا .تسا یا هناخلگ یاهزاگ راشتنا شهاک ورورض لیلد هب الامنحا .(3 :0094 ،ونیناگ و تنرآ) دوب دهاوخ هارمه تان و یتتفرعم ی اته هزوتح رد یا هدتمع و یداتینب وارتییغت ، تتسیب نرق ینایاپ ههد رد یوروش ریهامج داحتا یشاپورف طتباور هتصرع رد یتشاپورف نتیا زا دتعب هتک ینیون یهاام زا یكی .تشاد لابند هب یسایس و یملع عماوج یتخانش بوچراتچ و دتنربیم هرهب نآ زا اه وردق تباقر و یللملا نیب و یدربهار لئاسم لیلحت تهج كیتیلوپوئژ و للملا نیب یاداراتپ 9004 لاتس رد كاوتتول دراودا . تتسا كتیمونوکاوئژ درتكیور ، درتیگیمرب رد زتین ار شهوژتپ نتیا یلیلحت ی اته لتیلحت اتب طبترم یسایس یاه شناد ریاس و كیتیلوپوئژ ،للملا نیب طباور دراو هدرتسگ یموهام اب ار یمونوکاوئژ یداتصتقا ی اته هالؤم نآ رد هک داد دون ههد رد یللملا نیب نیون ماظن ندمآ ارف زا ربخ ركاتم نیا .درک یللملا نیب نالک نرتق رد تتسیب نرتق یاه یریگرد و واعزانم لماع یو هدیقع هب .دنوشیم كیژتارتساوئژ و یماظن فادها نیزگ یاج ، پتمک) دتیامنیم ییاتمندوخ یداتصتقا لماع كی یشنت ره رانک رد هكلب ،تسین هتشذگ نرق واعوضوم رگید رضاح رد اتكیرمآ هتک یناتهج یتلخاد صلاخان دیلوت دصرد 99 هب تسناوت دهاوخن یتردق كت چیه هدنیآ رد .(994 :9994 تتفرگ هتجیتن اه نیا مامت زا دیاب ایآ .(090 :1394 ،یكسنژرب) دنک اح ار نآ و دسرب ،تفای تسد نآ هی تسیب نرق صختشم لتماک یتلیخ یمونوکاوئژ هک هینآ تسا نیا ؟تسا هدیسرمسیلیتناکرم زا یدیدج رصع كی هب ام ناهج هک یموتنوکاوئژ زا فدته هتک یلاتح رد ، دوتب التو هتس ندناتسر رثکادح هب سیلیتناکرم فده .تسین روطنیا ؟دنک یم :9004، كاوتتول) تتسا ناتهج تیعمج زا یدایز شخب یارب لاغتشا نیرتهب ناكما هئارا طقف (تلود رانک رد یایرعت)90). درتكیور ، یتللملا نیتب و یا هتقطنم نالتک واعلاطم نارگلیلحت قوثو دروم و هم یاهدركیور زا یكی رضاح لاح رد و داتصتقا یباتی تیمها و درس سنج زا سپ لوصحم هک دركیور نیا .تسا ناهج كیتیلوپوئژ قوانم رد كیمونوکاوئژ

77 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

اتصتخا دوتخ هب نیون یاه لیلحت رد یمهم هاگیاج ،تسا كیژتارتساوئژ قوانم و یرگیماظن یاج هب نآ یاه هالؤم هدتش شومارف هدنراد زاب یاوق نزاوت و برر و قرش یاه تباقر ببس هب ینالوو یتدم هک یداصتقا قطنم .تسا هداد رد هتک یمونوکاوئژ هژاو روهظ .دنكیم اایا ار تسخن شقن كیتیلوپوئژ تیعضو و یناسنا طباور لیلحت رد نونکا ،دوب رارتق هعلاطم و یسررب دروم دباییم لوحت نآ رد هک ییاضف اب یداصتقا رگیزاب ماقم رد ناسنا نایم طباور نآ بوچراچ شتقن رتب قتیرو نیا زا و دنیامن یداصتقا سنج ریبعت موهام نیا زا یسایس نیركاتم زا یخرب ات دش بجوم ،دریگیم هتب هدتش حرتطم وتضوم هتتبلا .(904-004 :4094 ،ناراكمهو یعراز) دننک دیکات اه تلود تسایس لیلحت رد داصتقا ارتیز ، تتسین اته ت تلم و اته ت تلود ناتیم یكیژولوئدتیا و یكیتیلپوئژ وافالتخا و اه نارحب ناسآ لصف و لح یانعم دنتتسین لتصف و لتح لتباق یگداتس هتب و هدوب رادروخرب یبسن یرادیاپ و موادت زا یكیتیلپوئژ وافالتخا و اه نارحب .(304 :1394 ،این فاح) تتیمها شهاتک اتب هتک دوتب دتهاوخ اتیند روتما هرادا هتب رداتق وراجت و داصتقا قطنم ینامز اهنت دسریم رظن هب اما هتک دنتتسه اته و ردتق نتیا . دنتشاب یداتصتقا افرتص یتیهاتم یارا د اهدتحاو تتباقر ، یماتظن وردق زا یرادروخرب هتب هتک تتسا یمونوکاوئژ دنیآرف نیا دنیآرب و دننكیم یربهر و لامعا (یناهج ماظن) اضف رد ار یداصتقا یاه تسایس لتیلحت و هتیجوت یارتب یتشور و یناتهج ماظن رد یطباور ،دیدج یاضف هب نداد ششوپ تهج لایس یا هدیدپ ناونع .(10 :9394 ،ییابوابو) تسا هدمآرد یبرر یاه وردق رثکا یناهج یاه تسایس هتک تتسین اتنعم نتیا هتب وتضوم نتیا هتک دنرواب نیارب یدربهار لئاسم نیصصختم یخرب یسانش تفرعم ثیح زا كتیتیلوپوئژ شناد ورملق زا ییزج یمونوکاوئژ هكلب تسا كیتیلپوئژ ربارب رد ای كیتیلپوئژ زا ریر یزیچ یمونوکاوئژ ی اته هتعومجم رتیز رتگید دتننام ار یموتنوکاوئژ هتبلا .دشابیم رضاح رصع رد كیتیلپوئژ نیون یاه هشیدنا زا یكی و نتیا زا كتیره هتک ارچ .تسناد ردام ثحبم زا یا هناگادج ثحب ناوتیمن (...وكیتیلپوردیه ،یژتارتساوئژ) كیتیلوپوئژ كتیتیلپوئژ تسا یتردق یاه تباقر هزیگنا داصتقا هک اجنآ ینعی .دهدیم هئارا كیتیلپوئژ زا ار دوخ هژیو تئارق ثحابم .(11 :9094 ، هدازدتهتجم) درتیگیم دوتخ هتب كتیمونوکاوئژ هتبنج و دهدیم هئارا ار دوجوم طیارش زا یداصتقا یتئارق رد یناتتهج و یا هتتقطنم ، یروتتشک طیتتحم رد یداتتصتقا یاتتهانبریز اتتی لتتماوع یراذتتگرثا یموتتنوکاوئژ نیارباتتنب یا هقطنم كیتیلپوئژ ی هدنریگ لكش راتخاس رد لماوع نیا یراذگرثا و یتردق یاه تباقر و یسایس یاه یریگ یمصت .(994 :نامه) دهدیم رارق هعلاطم دروم ار یناهج ای . تتسا رادتیاپ تتباقر تتیزم ندروآ تتسد هتب فدته اتب ،عبانم كیژتارتسا و ییاضف یاه هبنج هعلاطم یمونوکاوئژ هتنیمز رد رتت بتسانم هتعلاطم نآ عتبت هتب و ، ندتش یناتهج رصع یارب یدربراک كیتیلوپوئژ یقطنم همادا یمونوکاوئژ یناتهج تتباقر لئاتسم اب موادم روو هب هک یتیلم دنچ یاه تکرش و اه تلم دننام ،رتگرزب كیژتارتسا یاه تیدوجوم یموتنوکاوئژ هتعلاطم .تسا داصتقا لع هعلاطم یارب ،نیزگیاج یا هتشر دنچ ماظن كی یمونوکاوئژ .دشاب یم ،دنا هجاوم ی اته تتیلاعف اتب لوا هجرد رد ،نآ رد ثحب هقالع دروم وضوم الوا .تسا یساسا شور ود هب كیتیلپوئژ زا ووااتم هتب یدارتفا یاه تیلاعف اتدمع و نارگیزاب هب هجوت ایناث .دشاب یم یداصتقا یاه تیلاعف اب هكلب ؛تسین یماظن و یسایس

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 87

یتصوصخ شتخب ی اته نامزاس نابحاص هب نانکراک یرادافو زیچ نیرتمهم و نیلوا هكلب ؛تسین یلم تلود یگدنیامن نالک هاگدید زا ای و هتشاد رظن رد ار یلم تلود عفانم نكیلو ،ار عفانم همه زا لوا كیتیلپوئژ دننام یمونوکاوئژ .تسا رگیزاتب دوتخ تتلود نآ رد هک ،دوش یم یكیتیلپوئژ هعلاطم زا نآ ندش رت هدیییپ ثعاب نیا .دهد یم رارق هعلاطم دروم .(Soilen, 2012: 8) تسا یلصا یاتجب هدتنیآ رد ناهج :تاگ و درک حرطم ار نآ كاوتول دراودا 9004 لاس رد هک تسا دیدج یملع یمونوکاوئژ اما یاته یژتارتتسا رد فرتصت و لتخد شفدته هتک تتسا یملع یمونوکاوئژ .دراد راکورس یمونوکاوئژ اب یژتارتساوئژ وتینگیبز نآ زا ستپ .دشاب یم یتینما یماظن و یعامتجا یگنهرف ،یداصتقا ،یسایس فادها هب ندیسر روظنمب یداصتقا تتسا یی اته یرحت یمونوکاوئژ زا یلاثم .تسا هتشون یمونوکاوئژ هب یژتارتساوئژ زا :ناونع تحت یباتک ه یكسنژرب وارتكات زا یكی هک یژتارتساوئژ یاجب یمونوکاوئژ موهام ینیزگیاج اب هطبار رد .دهد یم ماجنا ناریا هیلع اكیرمآ هک نتیا رگناتیب یتتسه نآ دهاش هک یتالوحت هک یسر یم هجیتن نیا هب ،تسا درس سنج نارود یناهج یاه وردق نیون بتجوم رتما نتیا هک دنا هداد كیژتارتساوئژ ریغتم لماوع هب ار دوخ هاگیاج ًااتقوم كیژتارتساوئژ تباث لماوع هک تسا ، یتتزع) دنراد ار یساسا شقن و مدقت قح بیترتب عبانم و ناسنا هطبار نیاردو دیدرگ یمونوکاوئژ موهام ندش حرطم0094: 00). قیقحت شور یراذتگ تسایس و یریگ یمصت رد نآ جیاتن زا و تسا یدربراک هبنج اب و یایصوت قیقحت نیا شور و تیهام رظن زا و یتمک ی اته لتیلحت زا هدااتتسا اب و دشاب یم یلیلحت شهوژپ نیا یفرو زا و دوش یم هدااتسا یزیر همانرب نینیمه و نآ داتعبا و هلئتسم تیعتضو ییارچ و ندوب هنوگچ لیالد نییبت و حیرشت هب یا هناخباتک یاه شور یریگراكب و یایک .دشاب یم ییارگدرکراک بتكم رب ینتبم زین قیقحت نیا یرظن دركیور رظن زا و .دزادرپ یم زا شهوژتپ نتیا رد .دنو تش یتم یتسقت ینادتیم و یا هتناخباتک هتتسد ود هب یلکروطب واعالوا یروآدرگ یاه شور زا یرتیگ هرتهب و یناوخراتمآ ، یرادرتب شیتف و یناوتخ نتم دننام یزاجم و یعقاو یاهاضف رد یا هناخباتک یاه شور هدتش هتتفرگ راكب اه نآ زا یبیکرت ای و وادنتسم و كرادم زا هدااتسا و یناوخدنس ،اه هشقن و اه سكع ،یرامآ لوادج .تسا ناتمز و هتنیزه رد ییوتج هفرتص و لمع تعرس لیلدب تنرتنیا و یزاجم یاضف زا هدااتسا هک تسا حیضوت هب مزال .تفرگ رارق یراک تیولوا رد اذل ،دشاب یم رترثوم و رتدمآراک شهوژپ ورملق وتصخ هتب هتک دشاب یم ناهج رد نآ شقن و راپسارولف تیمها اب یناک ای هدام كی اب هطبار رد شهوژپ نیا ورملق لماتش هدتمع هدتننک دتیلوت یاهروتشک زا وادراو هتب یگتسباو و اپورا هیداحتا و هدحتم والایا رد نآ دربراک تیمها و ناتسارخ ، دزتی ، ناردتنزام ی اته ناتتسا رد ناریا هتبلا .تسا هدش یسررب یبونج یاقیرفآ و ناتسلوغم ،كیزكم ،نیچ

97 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

نتیا شنکارتپ و دادعت یزکرم زربلا هقطنم رد هژیو هب هک دراد رایتخا رد ار یندعم هدام نیا زا یریاخذ و عبانم یزکرم .دشاب یم رتشیب نداعم كیژتارتسا ياه یناك اتی ستنج ناتمز رد اته ن آ ندوتب ارتسد رد اب یلک روو هب هدحتم والایارد كیژتارتسا داوم هژاو ،یخیرات ظاحل زا ار نآ هک یماگنه مود یناهج سنج زا لبق نامز زا لاردف ناگژاو رد یتایح داوم حالطصا و تسا طبترم یلم رارطضا نوناتق رتضاح لاتح رد . تتسا هدتش یتفرعم ،دندرک جرد 0904 لاس رد ینارحب و كیژتارتسا داوم تشابنا نوناق رد والاتیا یماتظن رتیر و یماظن یتعنص یاهزاین یارب هک ار یتایح و كیژتارتسا داوم ینارحب و كیژتارتسا داوم تشابنا هتب ییوگختساپ یارتب یفاتک هدحتم والایا رد نآ دیلوت ای و دوشن تفای و هدوب یرورض یلم رارطضا نامز رد هدحتم دانسا نیا رد (یتایح) ینارحب و كیژتارتسا یاه هژاو نیب یصاخ وواات اذل .تسا هدرک فیرعت ،دشابن ییاهزاین نینچ .(DeYoung, 2006: 17) تسا هدشن هئارا زا جراتخ زا اته ن آ هتضرع یارتب دتیدهت كتی هک یداوم هک یلاح رد ؛دنتسه كیژتارتسا ،یماظن فراصم یاراد داوم .(Evans, 1993: 16) دنشاب یم یتایح لماش دناسرب روشک داصتقا هب بیسآ دناوت یم روشک ثتعاب اته ن آ دوتجو مدتع و دنشاب یم هضرع رد لالتخا راچد هوقلاب روطب اما ،دنا یرورض هدااتسا یارب هک ییاه یناک یتشخب تیاتضر نیزگیاتج چیته یرورتض دنیآرف كی ماجنا تهج نینیمه و ددرگ یم یعامتجا و یداصتقا بقاوع .(McLemore, 2013: 2) دنا یتایح و كیژتارتسا ،درادن دوجو اه نآ یارب رد . تتسا هدتش هدااتسا تینما نیمات تهج رد هوقلاب والكشم و تیساسح موهام و ینعم یارب كیژتارتسا حالطصا :هک تسا یداوم هب هراشا (0904) یتایح و كیژتارتسا داوم شیاریو نوناق .دنشاب یرارطضا عقاوم رد هدحتم والایا رد یماظن ریر و یتعنص ،یماظن یاهزاین نیمات یارب زاین دروم (فلا

:Anderson, 1993) ددرتگن دتیلوت اتضاقت هتب ییوگخساپ یارب یفاک رادقم هب ای و دوشن تفای هدحتم والایا رد (ب

208). نتیا . تتسا هدتش بتیکرت ی ریذتپ بیتسآ و یگتسباو ،ینارحب یاه هبنج مامت كیژتارتسا هژاو رد :دیوگ یم نوسردنا :درک كرد رتهب ریز رایعم هس زا هدااتسا اب ناوت یم الامتحا ار حالطصا ؛یماظنریر یساسا دربراک و افد هب طوبرم و یعافد عیانص یارب یتایح (فلا

و ؛وادراو هب یگتسباو زا یهجوت لباق هجرد (ب .دشاب هتشاد دوجو نیمات هم عبنم یکدنا دادعت (ج .(Anderson, 1988: 4) دراد دوجو كیتیلوپوئژ عبانم یارب ینشور لیسناتپ ،دشاب هتشاد ار رایعم هس ره رگا یارب :هک تسا یماخ هدام لماش كیژتارتسا هدام كی ،هدحتم والایا افد ورازوكیژتارتسا داوم یسایس هتیمک رظن زا اته ن آ یارتب یتماود اب نیزگیاج داوم و ؛دشاب درابرصحنم وایلمع ماجنا یارب و هدوب یساسا ، هم یعافد یاه تسیس

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 18

، هتک تتسا هداتم كی یاه هناخراک و نداعم زا هنوگره لماش زین كیژتارتسا داوم تعنص ،لیلد نیمه هب .دشابن دوجوم .(DoD, 2010: 8) دشاب درابرصحنم ییارجا وایلمع ی ارب و هدوب یساسا ،تیمها یاراد یعافد یاه تسیس یارب ناهج رد راپسارولف یندتعم هداتم 90 ابیرقت اب هطبار رد هلاسره ار یندعم یاهالاک واشرازگ هصالخ ،هدحتم والایا یسانش نیمز نامزاس داوتم اوتنا وادراو هتب هدحتم والایا یگتسباو دصرد هک دراد دوجو یقفا رادومن كی شرازگ نیا رد .دنک یم رشتنم شرازتگ رد .(0 لكتش) دهد یم ناشن ار هدننک رداص هدمع یاهروشک رکذ اب دصرد 1 لقادح ات دصرد دص زا یندعم دتصرد دص لماک روطب رادومن نیا یالاب رد یندعم هدام ای یناک 04 دادعت یارب دیدرگ هئارا 9490 واعالوا هک 1490 نتیا ،دوش یم هضحالم 0 لكش رد هک روطنامه .دراد دوجو نیچ ریظن ییاهروشک هب اتدمع اه نآ وادراو هب یگتسباو ، زتنگنم ، یدتنیا ، تتیفارگ ، راپهسارولف ، یزس ،تیسکوب ،تسبزآ ،كینسرا :زا دنترابع رادومن یالاب زا بیترتب اه یناک . موتیرتیا و مویداتناو ، یروتت ، مویلاتت ،مولاتنات ،مویسنارتسا ،مویدناكسا ،مویدیبور ،زتراوک لاتسیرک ،مویبوین ،اكیم قرو هدتحتم والاتیا هک تسا یناک نیمجنپ هدیدرگ صخشم 0 لكش رد هک روطنامه راپسارولف رادومن نیا رد لاثم ناونعب رد اتما . تتسا ناتتسلوغم و یبوتنج یاقیرفآ ،نیچ ،كیزكم یاهروشک زا بیترت هب نآ وادراو هب هتسباو دصرد دص كتیزكم و ورتپ ، اداتناک ،یلیش یاهروشک هب بیترتب دصرد 29 و رتمک یلیخ یگتسباو نیا سم یزلف یناک وصخ .(USGS, 2014: 6) دشاب یم هتب هتجوت اتب هداتم 14 هتک ، دوتمن مادتقا 9490 لاس رد زاین دروم ماخ هدام 41 یبایزرا هب تبسن ییاپورا هیداحتا اما و تتیفارگ طتقف یندتعم هداتم 14 نیا زا .دندیدرگ نییعت ینارحب و یتایح هضرع رد یلامتحا لالخا و دربراک تیمها تتسار تمتس هتشوخ) 9 لكتش رد و دا وتم نتیا تتسرهف 4 لودج رد .دنشاب یم كیژتارتسا و یزلف ریر راپسارولف دتیلوت لتخاد رد ییاپورا هیداحتا راپسارولف فرصم زا دصرد10 .(EU, 2010: 6) ددرگ یم هدهاشم اه نآ تیعقوم(الاب چیته اتبیرقت و تتسا تتفایزاب لتباق هتیداحتا رد نآ دتصرد كتی اهنت .ددرگ یم دراو نیچ زا اتدمع یقبام و دوش یم .(99 :نامه) درادن یبسانم نیزگیاج نویلیم 991 ناهج راپسارولف عبانم یلو هدش دروآرب نت نویلیم 910 اعمج ناهج رد راپسارولف هدش هتخانش ریاخذ اما اتب راتیع دتصرد 1/9 اتب هدحتم والایا وااسف عبانم رد دوجوم نیرولف USGS شرازگ ربارب .دوش یم هدز نیمخت نت وااتسف سنتس یناهج ریاخذ .دوب دهاوخ نت نویلیم 944 دودح رد ،وااسف ینت درایلیم 1/4 ینیمخت هریخذ هب هجوت لاتح رد هتتبلا .تسا (راپسارولف) یسلک دیارولف نت درایلیم 9 .1 دودح لداعم هک ،دوش یم هدز نیمخت نت درایلیم 12 زا یتعنتص یاهدتنیآرف رد هارتمه و یبناج لوصحم وروصب رگم ،تسین یداصتقا وااسف زا نیرولف تشادرب رضاح دتیلوت اما .ددرگ یم هضحالم راپسارولف ریاخذ هدنراد و هدننکدیلوت هم یاهروشک 0 لودج رد .دیآ تسدب نداعم نیا دراد شهاتک نتت رازته 999 لتبق لاتس دتیلوت تبتسن هتک تسا هدوب نت نویلیم 9/2 اعمج 9490 لاس رد راپسارولف(USGS, 2014: 57).

08 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

زا سپ و دراد ار لوا ماقم هریخذ نت نویلیم 41 نتشاد اب یبونج یاقیرفآ ،دوش یم هضحالم 0 لودج رد هک روطنامه نیتچ دیلوت رظن زا یلو .دنراد رارق نت نویلیم 00 اب ناتسلوغم و نت نویلیم 10 اب نیچ و نت نویلیم 09 اب كیزكم نآ و نتت رازته 919 اب ناتسلوغم و نت رازه 910 نویلیم كی اب كیزكم نآ زا سپ و تسا لوا نت رازه 999 نویلیم 1 اب كتیدزن دتیلوت اب ناریا هكیلاح رد تسین اهروشک نیا نیب رد ناریا مان هتبلا .دنشاب یم نت رازه 934 اب یبونج یاقیرفآ .دراد رارق اینک الامتحا و ناتسقازق و لیزرب یاهروشک زا رتالاب ماقم رد نت نویلیم 9 هریخذ و نت رازه 99 هب

،یندعم داوم تادراو هب هدحتم تالایا یگتسباو رادومن -2 لکش

1490 (USGS) هدحتم والایا یسانش نیمز نامزاس :عبنم

راپسارولف

سم

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 28

اتت 9990 زا ار هیاتسمه و هقطنم یاهروشک رد راپسارولف دیلوت نازیم ،نوریاب تکرش و USGS طسوت هدش هئارا رامآ دتیلوت نت رازه 94 زا رتمک هنالاس مادک ره ناتسکاپ و هیکرت ،رصم یاهروشک .دهد یم ناشن ناریا زا رتمک رایسب 9490 .دنراد

1112 اپورا نویسیمك ماخ داوم نیمات هورگراك :عبنم ،ییاپورا هیداحتا ياهروشك يارب یتایح ياه یناك تسرهف -1 لودج

.USGS، 9112 :عبنم ،ناهج لوا ياهروشك راپسارولف هریخذ و دیلوت نازیم -2 لودج

و ناتتسزیقرق یلو ،دراد دیلوت ناریا دح رد ناتسقازق طقف ،هنایم یایسآ یاهروشک نیب رد هقطنم یاهروشک اب هطبار رد هدهاتشم نارتیا و اهروتشک نتیا دتیلوت تیعتضو 9 لودج رد .دننک یم جارختسا نت رازه 94 زا رتمک زین ناتسكیجات یاته لیتسناتپ و ریاتخذ لیلدب نآ دادعتسا یلو ،دسر یم نت 99999 هب رثکادح ناریا رد هنالاس دیلوت دنچ ره .دوش یم .تسا رادقم نیا زا شیب ناردنزام و یزکرم زربلا هقطنم رد وصخب و روشک رد دوجوم

نوریاب تكرش و USGS :عبنم ،هیاسمه و هقطنم ياهروشك و ناریا رد (نت) راپسارولف دیلوت نازیم -3 لودج 9490 0990 3990 9990 2990 1990 1990 9990 لاس /روشک 99912 99912 99912 00432 99912 99911 01911 99991 ناریا 99992 99992 99922 99912 99999 9191 9991 9919 ناتسقازق 9991 9991 9991 9991 9991 9991 9991 9909 ناتسزیقرق 9913 9913 9913 9913 9913 9990 9990 9990 ناتسكیجات - - - - - 993 933 349 هیکرت 9914 9914 9994 0390 0930 9194 2094 9994 ناتسکاپ 9991 9191 1440 31144 911 991 991 991 رصم

قیقحت یاه هتفای :عبنم

38 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

ییاپورا هیداحتا ياهروشك زاین دروم ماخ داوم یمك یبایزرا رادومن -3 لکش 9490 اپورا نویسیمک ماخ داوم نیمات هورگراک :عبنم

سارولف راپسارولف راپ

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 48

راپسارولف يداصتقا تیمها و اهدربراك ، كیتتسالپ ، موتف قیاتع ، نیزتنب ، موتینیمولآ لتیبق زا یتالوتصحم دیلوت یارب یقتسم ریر ای یقتسم روو هب راپسارولف اتی دیرگدیسا ون ود لماش تیرولف یراجت فرصم نیرتشیب .دوش یم هدااتسا مویناروا تخوس و ،دالوف ،دربم یاهزاگ ،دراد CaF2 رتتمک اتی و دتصرد 90 هتک دیرگدیتسا باتس و دراد دتیارولف یتسلک دتصرد 90 زا رتشیب هک راپسادیسا االتک ماتن هتب لوتمعم روتو هتب و دور یتم راكب كیمارس و وازلف بوذ و جارختسا یارب دیرگدیسا باس .دشاب یم .(Miller, 2013: 26. 1) دوش یم هدناوخ و هتخانش راپسا تم ای یكیمارس و یژرولاتم اتب زبتس ی اته یروآ نتف زا یرامتشیب دادعت و موینیمولآ و دالوف ،ییایمیش عیانص یارب یلصا ماخ هدام كی راپسارولف اتب ، دتشر لاح رد كیژتارتسا و یداصتقا تیمها یاراد راپسارولف .تسا ییوراد یدربراک یاه همانرب و الاب یژولونكت ماخ هدام كی ناونع هب اپورا نویسیمک طسوت و هدوب هدحتم والایا رد كیژتارتسا هم یندعم هدام نیمراهچ یدنب هبتر .(Tertiary Minerals plc, 2011: 1) تسا هدش هتخانش ،دشاب یم وربور هضرع دوبمک اب هک (ینارحب) یتایح رد :تتفرگ رارتق هدااتتسا دروتم اتخ رایتسب دصاقم یارب مود یناهج سنج لوو رد :راپسارولف یماظن یاهدربراک زتیلورتكلا لولتس دتنچ ناملآ رد 9104 لاس زا هک ،تسا هدمآ روئولف رصنع دروم رد وایف 393 هرامش ییاهن شرازگ هتخاتس ناتملآ شتترا یلاتع یهدنامرف یرس هژورپ كی یارب سنج لوو رد وتاگ رد اه نآ زا یكی .دش هتخاس روئولف یارتب اتهنت یدتیلوت روتئولف دوجوم شرازگ قبو .تسا ناملآ رد یرصنع روئولف دیلوت دحاو نیرتگرزب هک .دوب هدش نزوتکرول رد یتقیقحت تهم هتتفای كتی .تسا هدش هدااتسا دیارولف هس ورلک بیکرت اب از شتآ دیدج لماع كی دیلوت روتئولف یزاتس هرتیخذ یارب راک لیوا رد راجانا نیا .تفرگ وروص هدرشف ای و عیام روئولف طسوت هک هدوب یراجانا ،O3، F20O دتننام یتصلاخان راتثآ هتب روئولف راجانا .تسا هداد خر یدالوف ردنلیس دنچ رد الاب راشف تحت یرصنع

OF2 و ClOF، رد روتئولف ، هدتحتم والاتیا رد اتما .دش هداد تبسن ،دنتشاد دوجو ردنلیس رد ک یلیخ ریداقم رد هک ییادتج تتهج و (تتسا زاتگ كتی الاتب یاتمد رد هتک) موتیناروا دتیارولف ازتگه دیلوت یارب مود یناهج سنج لوو یور رتب هتک یتمتا بتمب نیتلوا تخاتس یارتب ، هدتش یتنر مویناروا .تفرگ رارق هدااتسا دروم مویناروا یاهپوتوزیا هتک تتسا زاین یا هتسه یژرنا یارب مویناروا شیالاپ .دیدرگ هدااتسا ،دش هتخادنا 1104 لاس رد یکازاکان و امیشوریه دتیآ یتم تتسدب راپتسارولف زا رتصنع نیا و دشاب یم روظنم نیا یارب روئولف زاگ یلصا یاه هدااتسا زا یكی ه زونه(Meiers, 2012: 4). اتهنت ، تتیفارگ هارتمه هتب و تتسا هدتش یتاتیح رایسب راپسارولف ییایمیش یاه دربراک هزورما قوف بتارم هب هجوت اب و اته نبرکورولف اونا تخاس یارب كیرولفوردیه دیسا .دنتسه ییاپورا هیداحتا یارب كیژتارتسا یزلف ریر یاه یناک فورتظ دتننام) اته نوتلات و (... رلوتک و لاتیخی یارتب) هدتننک درس یاهزاگ دیلوت رد هدرتسگ روطب هک اه رمیلپورولف تکرتش طتسوت هتک راپتسارولف شزرا هرتیجنز 1 لكتش رد . دتیآ یم تسدب راپسارولف زا ،دنراد ار لوا شقن (ینولات فتلتخم ی اته شتخب فراتصم یاهدتصرد 1 لكتش رد اتما .ددر تگ یم هضحالم ،هدش هیهت ایناتیرب زلارنیم لایرتسادنیا زا دتصرد 01 لاتثم ناوتنعب .تسا هدش هداد ناشن ،هدیدرگ هیهت اداناک نوریاب تکرش طسوت هک یبیرقت روطب یداصتقا

58 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

هتتفر راكب روئولف زاگ دیلوت یارب دصرد 0 رادقم نیا زا هک دوش یم فرصم كیرولفوردیه دیسا دیلوت یارب راپسارولف .دوش یم هدااتسا مویناروا یزاس ینر یارب اهنت دصرد 0 نیا زا دصرد 91 هک نتیا دیدش و هداعلا قوف ییایمیش اوخ هب هجوت اب و تسا روئولف ییایمیش رصنع نیمات یارب یلصا عبنم راپسارولف ، موتینیمولآ بوذ ،دالوف ییوشدیسا لماش یلصا یاهدربراک .تسا یوعت لباق ریر نآ زا هدااتسا یدایز دح ات رصنع . تتسا هدتنیآ یداصتقا دشر رد یدیلک شقن یاراد راپسارولف ینیب یم ام هجیتن رد و ،تسا یمیشورولف و رمیلپورولف رد ار یقتتسم ریر هدااتسا نیرتشیب اریز ،تشاد دهاوخ یرتشیب یلیخ تیمها ،الاب هب دصرد 90 رایع اب راپسادیسا ون .(Hykawy, 2013: 1) دراد یتسد نییاپ عیانص و زبتس تعنتص رد دتیدج یاتهدربراک هتب ییایمیتش عیانتص رد نآ تتیمها و راپتسارولف فرتصم دشر یلصا تلع لاتح رد ،(CFCs) اته نبرکوروتلفورلک زا هدتش هتخاتس هدننک درس یاهزاگ نامه ای اهدربم .ددرگ یمرب ون یاه یژرنا هتب هتجوت اب و راسوتارتسا رد شیازفا هجیتن رد و ییایمیش و یترارح یرادیاپ تلعب داوم نیا .دنشاب یم ونمم رضاح نزا هیال بیرخت هب هجوت اب ار اه نآ هدااتسا لارتنوم لكتورپ .دنرب یم نیب زا ار نزا هیال عیرس رایسب دوخ رلک یاوتحم طتقف ته اته ن آ اتما تتفرگ رارق رظندم نیزگیاج ناونعب HCFCs نبرکورولفورلکوردیه تخاس .تسا هدرک ونمم .دنراد یپ رد یلو رتمک هچ رگا ار نزا هیال بیرخت لیسناتپ و دنراد یرتمک رلک رادقم هتیال بتیرخت لیسناتپ نادقف رواخب نیاربانب و درادن یرلک چیه هک تسا HFC نبرکورولفوردیه یلعف هنیزگ نیرتهب زاتگ اتب هتسیاقم رد نآ GWP رادقم هک ،دراد یدایز یناهج شیامرگ لیسناتپ هدام نیا ،هنااساتم .تسا هداعلا قوف نزا و دنتتسه(C3H2F4) اتیHFOs اته نیالواورولفوردتیه هدنیآ یاه دربم اما .تسا ربارب 004 دودح رد نبرک دیسکا ید رتبارب و رتنییاپ رایسب GWP یناث رد و دنرادن وج نزوا هیال بیرخت یارب یلیسناتپ چیه نیاربانب و دنشاب یم رلک نودب 14 دودتح اته CFC ، تتیرولف تعنص رظن زا اما .دراد ار مزال ینمیا و یترارح و ییایمیش یرادیاپ لک رد هک دنراد 2 یارتب و دتصرد 31 دودح اه HFC یارب و دصرد 91 دودحاه HCFC یارب رادقم نیا یلو دنراد روئولف ینزو دصرد

HFO دشاب یم هدنیآ رد نآ یداصتقا دشر و راپسارولف یاضاقت و فرصم دشر رگنایب هک تسا دصرد 92 دودح اه. لتیلد هتب اتج هتمه رد ،PTFE ای نولات .تساه نولات نامه اب فدارتم ای اهرمیلپورولف تخاس رد رگید هم فرصم هتفرتشیپ یاتهرمیلپ ریاتس زا یدادعت .دنراد فرصم بسین اوخ و ک كاكطصا ،الاب ییایمیش و یترارح یرادیاپ هدااتسا یرون ربیف لباک ششوپ رد و یتیل یاه یرتاب زا یخرب رد و یتخوس یاه لولس یتیلورتكلا ءاشر رد رادروئولف رد راپتسارولف زا هدااتتسا دتشر . دنتتسه اتخ یتیزوپماتک داوتم رد تهم رتصانع نیتنیمه اهرمیلپورولف .دنوش یم تتلعب نوتلات زا هدااتتسا نتفرتگ جوا . تتسا موینیمولآ و دالوف رد هدااتسا دشر زا رت عیرس ،ام داقتعا هب اهرمیلپورولف هدتش هداد شتشوپ نوتلات زا هدااتتسا هنیزه تخادرپ هب رداق رضاح لاح رد هک تسا ینیچ و یدنه ناگدننک فرصم هک دنک یم یفرعم یتایح هدام كی ناونع هب ار تیرولف یناک نوریاب تکرش .دنشاب یم هناخزپشآ فورظ و لیاسو یور اتت زتلف بوذ زا . درتک دتهاوخ اتایا هدتنیآ رد یتطیحم تسیز یاه بیسآ شهاک و یژرنا یرو هرهب رد یدیلک شقن .(1 :نامه) داد دهاوخ همادا دوخ یدیلک شقن هب تیرولف ،یتخوس یاه لولس

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 68

اه نولفت و دربم ياهزاگ اب هطبار رد راپسارولف شزرا هریجنز -9 لکش لارنیم لایرتسادنیا :عبنم

78 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

راپسارولف يداصتقا فلتخم ياه شخب فراصم دصرد -5 لکش 3990 ،یتعنص یژولوکا لانروژ :عبنم

تاداهنشیپ و يریگ هجیتن یلتصا راتیعم ود ، هتتفای هعتسوت و یتعنص یاهروشک رد اه یناک یبایزرا و لیلحت یاه شور و قوف بتارم هب هجوت اب هتتبلا . تتسا رظن دم ماخ هدام كی كیژتارتسا یبایزرا یارب نئمطم نیمات ای هضرع و دربراک ای یداصتقا تیمها لماش لاتمعا زا یشان واریثات زا ورابع هک دیدرگ نییعت ییاپورا هیداحتا طسوت یطیحم تسیز وارثا ناونع هب یموس رایعم یعوتن هتب راتیعم نتیا هتبلا .دشاب یم هدام نآ هضرع رب ،هریخذ ای عبنم یاراد یاهروشک طسوت یطیحم تسیز طباوض زاتیتما و تتیمها ، یناتک اتی ماخ هدام كی هینانچ لاح ره رد .دنک یم یعادت ار نیمات ای هضرع زا نانیموا رایعم نامه ؛تتسا ناتهج رد یگژیو نیا یاراد راپسارولف .دوش یم یقلت كیژتارتسا ،دشاب هتشاد ار یلصا رایعم ود ره رد یرتشیب

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 88

، كاتپ یژرتنا و زبس عیانص ،یا هتسه ،وازلف و یژولاتم ،ییایمیش فلتخم عیانص رد یساسح و ونتم یاهدربراک اریز ر وتشک نیتلوا نیتچ ، هتضرع تینما رظن زا نینیمه .دراد یناهج شیامرگ لیسناتپ شهاک و نزوا هیال بیرخت شهاک ، بتیترت هتب یدعب ناگدننک دیلوت .دراد رایتخا رد ار یناهج دیلوت دصرد 91 زا شیب هک تسا ناهج رد نآ هدننک دیلوت نتتفر الاتب هتجیتن رد و روتشک نیا تفرشیپ و هعسوت ،نیچ دیدهت هتبلا .دنتسه یبونج یاقیرفآ و ناتسلوغم ،كیزكم نییاتپ عیانتص یارب راپسارولف هلمج زا اه یناک و ماخ داوم هب نوزفازور زاین ثعاب هک تسا مدرم هافر و یگدنز حطس ، كتیزكم زا راپسارولف وادراو هب هتسباو دصرد 994 هدحتم والایا .ددرگ یم هعماج زاین دروم یاهالاک دیلوت و یتسد دتسر یتم رظن هب و تسا یهجوت لباق اتبسن ریاخذ یاراد دوخ هک تسا یلاح رد نیا .دشاب یم نیچ و یبونج یاقیرفآ ،دراد ی ریذتپ بیتسآ تیعتضو ییاتپورا هیداحتا اما .دشاب یم هدنیآ یارب یلخاد ریاخذ اح لاح رد كیزكم دوجو اب روتطب و وادراو هتب هتتسباو دتصرد 19 زا شیتب و تسا ک اپورا عیانص اب هسیاقم رد نآ یلخاد دیلوت و ریاخذ نوچ چیته نونکاتت هتک وصخ هب و تسا یزلف ریر یناک نیا ندوب كیژتارتسا رب لاد دراوم نیا .دنشاب یم نیچ زا هدمع رد اتپورا هتیداحتا یارتب لاتثم یارب و زیچان رایسب زین نآ تفایزاب خرن و تسا هدشن تفای نآ یارب یبسانم نیزگیاج .تسا دصرد كی دح دتهاوخ كیژتارتتسا یناک نیا ،هقطنم رد ناریا یزاتشیپ و یزکرم زربلا هقطنم رد راپسارولف عبانم دوجو هب هجوت اب اما دیلوت و ییایمیش عیانص زا ار ام بوذ كمک ناونعب دالوف تعنص رد نآ ماخ هدام دربراک و جارختسا افرص نكیلو .دوب هتگن رود و مورتحم اته ن وتلات اونا و هدننک درس ای دربم یاهزاگ ،كیرولفوردیه دیسا ریظن راد نیرولف فلتخم داوم زا . دروآ ناتغمرا هتب روتشک یارتب ار ییالاتب ییازلاغتشا دناوت یم عیانص نیا زا لصاح دایز هدوزفا شزرا .تسا هتشاد هزتغم یفاتشتکا یاه هنامگ اهنت هک یروو هب ،تسا هتفرگن وروص یندعم هدام نیا یارب نونکات یتسرد فاشتکا یفرو .دشاب یم ناردنزام رد انایم یچاپ ندعم رد هقلح ود ای كی لماش و بالقنا زا لبق یاه لاس هب طوبرم ریگ و یتتلود شتخب طتسوت نآ فاتشتکا رد یراذتگ هیامرتس موزتل لوا تتیولوا ،یناک نیا ندوب كیژتارتسا هب هجوت اب داهنتشیپ نیرو تلف واقتتشم و یتتسد نییاتپ عیانتص ثادحا تهج یراذگ هیامرس و نیمات زا نانیموا یارب ،یصوصخ ماتگ تتهج نتیا رد هتک تتساه لاتس ،ناریا زا یناک نیا وادراو اب هیکرت ،ام هقطنم رد هک تسا رکذ هب مزال .ددرگ یم دوخاتب هتقطنم راپتسارولف نداتعم رتیخا ی اته لاتس رد یتفرو زا .دشاب یم كیرولفوردیه دیسا دیلوت یاراد و هتشادرب رد و اته ا ور طتسوت هتتشذگ رد نآ یفاشتکا یاهراک هكتسا هدیدرگ لاعف نت نویلیم 3 هب كیدزن هریخذ اب ناتسناغفا هتتسباو عیانتص یارتب هدتنیآ رد یندعم ماخ هدام نیمات تهج اذل .تسا هدش لیمكت اه ییاكیرمآ طسوت ریخا یاه لاس یلجاتع و بتسانم وامادتقا ، ناتتسناغفا رد یراذتگ هیامرتس و یزتیر همانرب وصخ رد ات تسا یرورض ،راپسارولف و ماتخداوم زا یتضعب اتب هتطبار رد هكلب ،راپسارولف دروم رد طقف هن ،یرورض یژتارتسا ذاختا كی نیا .دریذپ وروص هدتنیآ اریز ؛درک هاگن ناتسناغفا هب یمونوکاوئژ یژتارتسا هاگدید كی اب دیاب اذل .تسا ناتسناغفا روشک رد رگید یندعم و یتعنتص یاهروتشک نیب یدج تباقر اه نآ هب یبایتسد یارب هک دش دهاوخ هتسباو یریاخذ هب روشک هعسوت و دشر یتمهم ی اته یناتک زا یتكی راپتسارولف تسیز طیحم اب سنهامه و رادیاپ هعسوت یارب .دراد دوجو نیچ و هتفای هعسوت

98 ...اب کیمونوکاوئژ عبانم رب يلیلحت

نیتنیمه و یلخاد ریاخذ هب هجوت اب و دشاب یم یتایح روشک یارب نآ هدوزفا شزرا لماک هخرچ هب یبایتسد هک تسا .دبلو یم ار رظن دروم یژتارتسا نیودت ناتسناغفا روشک ریاخذ هدااتتسا اتب ناریا راهم و هلباقم یارب امابوا هرود رد هدحتم والایا تسایس شخرچ هب هجوت اب ،دسر یم رظنب نیاربانب ،هقطنم نیا رد (یكسنژرب رظن دم) یمونوکاوئژ قیرو زا یژتارتساوئژ عقاو رد و اه یرحت دننام یداصتقا یاه شور زا تتهج رد و هتتفرگ دوتخب یموتنوکاوئژ یوتب و ستنر رتشیب ناریا یمالسا یروهمج یجراخ تسایس :تسا هتسیاش هداتم كی ناونعب راپسارولف یناک دننام ،كیژتارتسا و یتایح ماخ داوم یروانف و یداصتقا لماک یاه هخرچ هب یبایتسد نیتنیمه و زبتس و ریذتپدیدجت و وتن یاه یژرنا هب یسرتسد زا ار روشک دناوتن اه یرحت ات ؛دوش زکرمتم یدیلک ماخ رد یتطیحم تتسیز ی اته نارتحب و اته شلاتچ اب دروخرب و ناوارف لاغتشا داجیا اریز .دراد زاب اه نآ هب هتسباو عیانص .تساه نآ اب طبترم یاه یروانف و عیانص و اه یژرنا نیا هب یسرتسد یورگ رد كیدزن یا هدنیآ عبانم

، نایناعمتش نیتسحمالر هتمجرت .یداصتقا یسانش نیمز رب یا همدقم ،هعماج و وازلف .(0094) تنملک ،ونیناگو االكین ،تنرآ .ناگرگ ،ناتسلگ هاگشناد ،لوا پاچ

روتكتس یژتارتتسا ،4094 اتت 9394 زا ناتتسناغفا یتلم فاشكنا یژیتارتسا فادها .(2394) ناتسناغفا یلم فاشكنا یژیتارتسا .www. ands. gov. af:تیاس بو :لباک .نداعم

.یللملا نیب و یسایس واعلاطم رتفد :نارهت .اراف جیلخ رد یجراخ راذگریثات لماوع .(1394) یلع دمحم ،یماما ، نازبتس ،لوا پاتچ ، یلکوتت نیتسحریما هتمجرت . یتبطق كت ناهج رد ییاهن یزاب :طوقس زا سپ .(1394) وینگیبز ،یكسنژرب

.نارهت .یلپاپ :دهشم .كیتیلپوئژ یهاام و لوصا .(1394) اضردمحم ،این فاح .تمس :نارهت ،زمره هگنت كیژتارتسا تیمها و اراف جیلخ .(0394) اضردمحم ،اینظفاح واتقیقحت همانلتصف .گرزب یاه وردق تباقر رد اراف جیلخ هاگیاج .(4094) ایمیک ،یدمحم و یلع ،دنو ینیز ؛رداهب ،یعراز

.044-014 صص ، هدزاود هرامش ،اضرهش دحاو یمالسا دازآ هاگشناد ،یللملا نیب یسایس .1/9/9094 قرش همانزور ،اراف جیلخ رد اكیرمآ یژتارتسا .(4094) دومحم ، لقلا عیرس ، كیژتارتتسا واتقیقحت هدكتشهوژپ یللملا نیب یاه نامزاس همانشهوژپ ،یاهگناش یراكمه نامزاس .(9394) یلعدیس ،ییابوابو

.موس هرامش .تمس :نارهت .( شش پاچ) كیو تسیب نرق و یژتارتساوئژ .(0394) ...ا وزع ،یتزع .( ) اضر ماما هاگشناد یرتکد هرود ارد :دهشم . كیو تسیب نرق رد یژتارتساوئژ .(0094) ...ا وزع ،یتزع هدكتشهوژپ :نارهت ،نیتم ینیسح یدهم دیس همجرت ،هنایمرواخ كیژتارتسا یایفارغج .(9394) وربار یواکراه و یراج ،پمک

.یدربهار واعلاطم .نمآرشن ،یتسارف یلع همجرت ،كیتیلپوئژ رد اه هشیدنا و لماوع .(4394) ویا ،تسوکال :نارتهت ، یریتصن تشاه و اتین فاح اضردمحم همجرت ،24 هرامش هلاقم ،یمونوکاوئژ ات كیتیلپوئژ زا .(9004) دراودا ،كاوتول

.یللملا نیب و یسایس واعلاطم رتفد

1394 ناتسبات ،موس هرامش ،متفه لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 19

.تمس :نارهت .(مراهچ پاچ) ییایفارغج تسایس و یسایس یایفارغج .(9094) زوریپ ،هدازدهتجم .0394 لاس رد روشک یرادرب هرهب لاحرد نداعم زا یریگرامآ جیاتن .(9094) ناریا رامآ زکرم .4094 لاس رد روشک یرادرب هرهب لاحرد نداعم زا یریگرامآ جیاتن .(0094) ناریا رامآ زکرم رد یتاتیح و كیژتارتتسا ی اته یناک :كیمونوکاوئژ عبانم .(0094) ..ا تمعن ،داژندیشر و ...ا وزع ،یتزع ؛دوعسمدیس ،یدوعسم

یتللملا نیتب هرتگنک نیتتسخن و ییاتمهدرگ نیتمود و یتس :روتشک یندعم وافاشتکا و یسانش نیمز نامزاس .رادیاپ هعسوت .نیمز مولع یصصخت واتعلاطم همانلتصف ، نارتیا رتطخرپ یكیتیلپوتئژ یاهدتمایپ و داتعبا .(9094) یدتهم ، یروپاتش و دوعسم دیس ،ییااش یوسوم

.11 هرامش ،یدربهار . اته نآ یفاشتکا لدم ةیارا و هوکداوس ةقطنم نیرولف یاهراسناک زنژ و یمیشوئژ ،یسانشیناک ةسیاقم .(2394) نابرق ،هدازباهو

.یتشهب دیهش هاگشناد ،یرتکد هلاسرAnderson, E. W. , & Anderson, L. D. (1998). Strategic Minerals: Geopolitics and Global Geo-

economic. Chichester: John Wiley & Sons . Anderson, E. W. (1993). The geopolitics of military material supply. GeoJournal, 31. 2, 207-213 . DeYoung, J. H. , L. McCartan, and J. Gambogi, 2006. What’s been (and what will be) strategic – My

metal or your paint? In Reid, J. C. (ed.), Proceedings of the 42nd Forum on the Geology of Industrial Minerals: Information Circular 34, North Carolina Geological Survey .

DoD of USA (National Defense University, Industrial College of the Armed Forces). (2010). Strategic Materials 2010. Washington, D. C. , Fort McNair, 20319-5062 .

Evans, A. M. , 1993. Ore geology and industrial minerals–An introduction (3d ed.). Oxford,U. K.: Blackwell Science, p 10 .

European Commission, Enterprise and Industry .) 2010). Critical raw materials for the EU, Report of the Ad-hoc Working Group on defining critical raw materials .

Hykawy,Jon; Watt, Alex. (2013). Introduction to Fluorspar and an Acidspar Price Deck. Stone-Age Minerals into Space-Age Materials. Canada, Toronto, Byron Capital Markets .

Luttwak, Edward (1990). From Geopolitics to Geo-Economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce. The National Interest, 20, 17-23 .

McLemore, Virginia (2013). Geology and Economics of Strategic and Critical Minerals. http://geoinfo. nmt. edu/staff/mclemore/home. html .

Meiers, Peter (2013). The discovery of fluoride and fluorine. http://www. fluoride-history. de . Miller, M. Michael (2013). Minerals Yearbook Fluorspar 2012 [Advance Release]. U. S. Geological

Survey . Ministry of Mines and Petroleum (2014). Fluorspar of Afghanistan. updated January 16, 2014 by

MoMP with assistance of USAID MIDAS project . NRC (2007). Minerals, Critical Minerals, and The U. S. Economy. Washington D. C.: National

Academy Press . Soilen, Klaus Solberg (2010). The shift from Geopolitics to geoeconomics and the failure of our

modern Social Sciences. Electronic Research Archive of Blekinge Institute of Technology, http://www. bth. se/fou/ .

Tertiary Minerals plc (2012). Building a strategic position in the fluorspar sector (Annual Report). www. tertiaryminerals. com

U. S. Geological Survey (2014). Mineral commodity summaries 2014: U. S. Geological Survey, 196 p. ISBN 978–1–4113–3765–7 .

U. S. Geological Survey (2013). Minerals Yearbook 2012. AFGHANISTAN [ADVANCE RELEASE] .