SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 20092

An open letter to Mayor Totie ParedesSampalataya sila kay mayor

ISA po ako sa mga magu-lang na may nag-aaral naanak sa isang pampub-likong paaralan sa lunsodng Cavite

Pero hindi po ako ak-tibo kaya hindi ako up-dated sa mga pangyayari.Most of the time kasi aynasa trabaho ako. At kunganuman ang aking obli-gasyon ay ipinapadala kona lang.

Hanggang isangaraw, hindi ako pumasokdahil kasali ang akinganak sa isang quiz bee.Naobliga akong pumun-ta ng Divion Office (DO)

dahil sa ilang require-ments at katanungan nakakailanganin namin saquiz bee, at doon konatuklasan na wala pa-lang kuryente ang nasab-ing tanggapan.

Nalaman ko mula satao doon na ninakaw palaang kuntador ng ka-nilang kuryente. At hindipa sila makabitan ngpanibago dahil sa ilangproblema pang dapat a-yusin sa city hall na hindinaman binanggit kungano.

Medyo natagalan angpag-aasikaso sa amin,

kasi nga ay wala silangcomputer na tumatakbo.Hindi mapagana angmga printer at hirap silasa mga parte ng opisinana madilim.

Nalaman kong medyomatagal na daw ang prob-lemang ito, halos taon naraw yata.

Ganun na ba kabagalang serbisyo ng Meral-co? Pero napag-alamankong hindi sa Meralco angproblema kundi mayproblemang hindi ma-pagkaisahan ng city hallat DO.

Sa nakita kong sit-

wasyon, sa ganitong kala-lang sistema na sa tinginko naman ay simple langang solusyon ay hindimagawang maso-lusyunan ng DO at cityhall.

Malaki ang idinudulotna epekto nito laranganng edukasyon sa atinglunsod.

Hindi nagiging pro-ductive ang mga nag-tatrabaho. Bukod kasi sahindi sila komportable sapagtatabaho ay hindi nilamagamit ang mga pasil-idad para mapabuti angserbisyo at pagsasaayos

ng ilan.Sana, sa pamamagi-

tan ng malaganap ninyopahayagan ay maiparat-ing sa ama ng ating lun-sod ang suliraning ito.

Kung hindi maresol-bahan ng DO, alam nam-ing na kay Mayor TotieParedes ang lahat ngparaan at kapangyarihanupang mapabuti angedukasyon. Higit sa lahat,pag-aaral kasi ng mgabata ang higit na apekta-do.

Kaya sa ngalan ngedukasyon at mga ba-tang nagnanais na matu-

to (alalahanin sana natinna iilan na lang ang ba-tang ganito at dapat ma-pangalagaan ng estado)ay nananawagan kamikay Mayor Totie Paredesna personal n’ya nangasikasuhin at harapin angprolemang ito sa edu-kasyon.

Alam naming at uma-asa kaming may malasa-kit siya sa mga bata. Athigit sa lahat, nasa kanyaang lahat para maisaay-os ang simpleng proble-ma.

Maraming-maramingsalamat po.

Dahil sa talangka at plastik

MGA PASLIT, TINANGAYNG BIGLANG PAGBAHA

APAT na bata ang tinangay sa biglaang pagtaas atpagragasa ng tubig baha mula sa karatig ilog noong ika-21 Setyembre, bandang 2:30 n.h. samantalang nakatakassa tiyak na kamatayan naman ang limang bata.

Batay sa impor-masyong ibinigay ngmga nakaligtas, syam(9) na menor de edadmula Paliparan 3, anglumusong sa kalapit-ilog habang naghaha-nap ng talangka, plas-tic at basyo ng miner-al water bilang kala-kakal.

Ang kikitain sanang mga ito ay pan-dagdag sa pagkain atbaon.

Bangkay na nangmatagpuan ang apatna tinangay.

Sa gayon dingpagkakataon, sa Ba-rangay IV, pitongmenor de edad na-man na taga-BahayPangarap Subdivisionang nagsamantala sabakasyon at lumuso-ng sa ilog na nagha-nap ng talangka namapaglalaruan.

Bigla ring tinangay

ang mga paslit at isaang namatay saman-talang anim ang na-kaligtas sa tulong ngisang napadaangmagsasaka.

Rumesponde angPhilippine Navy Res-cue and RecoveryTeam upang hanapinang mga batang ti-nangay ngunit noongika-22 na ng Setyem-bre natagpuan angmga biktima.

Nakipag-ugnayanang Provincial Disas-ter PDCC at SocialWorkers mula PSW-DO ang nakipag-ug-nayan sa barangayng Paliparan III at opi-syal ng PNP upangmakapangalap ngimpormasyon sa-mantalang mga ka-mag-anakan namanng biktima sa Bgy.Sampaloc IV ang nag-bigay ng detalye.

NI SIDSAMANIEGO

Pinarangalan kamakailan ang batang may angkingtalino sa katauhan ni Iana T. Famy ng Manuel RojasElem. School.

Nakamit niya ang Inventory SalesChampion na ginanap saJulian Felipe Elem. Schoolnoong Sept. 10, 2009 at Champion ng MathOlympiad, Division Level noong Sept. 23, 2009.

Ang batang ito ay siyang kasalukuyangPresident of Supreme Pupil’s Government at pinaka-batang “Radio Anchor” sa local Radio Station tuwingLinggo sa 91.9 D’ Bomb FM. (Musika at BalitangPambata)

Kasalukuyang inaayos ang magiging unangproyekto ng SPG ang Modelong Ginto, Tuklas Talino2009. Layunin ng proyektong ito na masubukan angkakayahan ng mga batang may abilidad sa kanyangsarili.

Maging ang kapatid ng nasabing bata aymay ganito ring katangian. Si Leonard Famy III aynag-champion sa First Math and Science Camp naginanap sa Pansol, Laguna. Ang magkambal naLianah at Zianah ay nakamit naman ang 3rd Place.

Inihahanda na ni Famy ang laban saRegional Level sa susunod na buwan.

3SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 2009

Si Rowena“Chaling” Repettiay pumanaw na

nong Setyembre 23,2009 sa edad na 73Ang kanyang labi

ay nakahimlay sa #530 S. Nicolas St.

San, Antonio,Cavite City

O B I T U A RY

SC STOPS COMELEC FROM IMPLEMENTINGDECISION IN CAVITE CITY POLL CASE

The Supreme Courten banc issued a tem-porary restraining orderyesterday

(August 25) directingthe Comelec to ceaseand desist from imple-menting its resolutionproclaiming Dhino Car-lo Chua as the winner inthe May 14, 2009 elec-tion for Vice-Mayor ofCavite City over incum-bent Vice-Mayor RomeoRamos.

The resolution like-wise directed Chua tocease and desist fromclaiming, assuming orperforming the dutiesand functions of the saidoffice.

In a petition filed byhis lawyer, RomuloMacalintal, Ramos as-sailed the August 17,2009 resolution of theComelec on the groundthat the Comelec com-mitted grave abuse ofdiscretion in declaringChua the winner after in-validating Ramos’ 6,888ballots for having beenallegedly ‘written by one

person’ and close to2,000 ballots for being‘stray votes’ there beingtwo other candidatesbearing the same name,surname and nicknameof Ramos.

During the election,Ramos was credited with23,061 votes againstChua’s 15,019 votes or adifference of 8,042 votesin favor of Ramos. Therewas no protest or objec-tions raised by any partiesat the precinct level thatthe Comelec declaredthat the election in CaviteCity was honest, peace-ful and orderly.

Not satisfied with thesaid results, Chua filed anelection protest and con-tested all the ballots ofRamos. Comelec FirstDivision and Comelec EnBanc resolved the protestin favor of Chua whomthey declared the ‘winner’by some 500 votes afterinvalidating the said bal-lots of Ramos.

In his petition, Ramostold the Supreme Courtthat it was too arbitrary

and whimsical for theComelec to invalidate his6,888 ballots for havingbeen allegedly ‘written byone person’ when therewas no evidence submit-ted by Chua to prove thesame. “The restorationalone of these ballots inmy favor is enough to over-come the illegal lead of500 votes so arbitrarilygiven by Comelec to myrival”, Ramos told thecourt.

If 6,888 of my ballotswere written by one per-son, it means that 6,887voters were not able tovote. And yet, Chua neverpresented any single vot-er who complained that hewas not able to vote. Itwould have created a pan-demonium of sort if 6,888ballots were written byone person on ElectionDay”, Ramos said in hispetition.

Ramos also ques-tioned how ComelecCommissioner ArmandoVelasco, the ponente inthe First Division, couldhave decided the said

election protest for arecord time of three (3)months from December2008 to March 2009. Hesaid that Velasco “wasappointed only in Decem-ber 2008 and was sobusy attending to his con-firmation before the Com-mission on Appointments,hence, it was physicallyimpossible for him to re-view and rule on morethan 28,000 ballots andcame up with such find-ings that 6,888 were writ-ten by one person.”

Ramos also assailed

the Comelec En banc forsaying that they examinedthe ballots when he fileda motion for reconsidera-tion. “This is impossiblebecause since March2009 when I fi led thatmotion until today that Ifiled this petition beforethe Supreme Court, theballots involved in thiscase are with the SenateElectoral Tribunal in con-nection with the electionprotest of Koko Pimentelvs Senator Migs Zubiri”.

The Supreme Courtdirected Chua and the

Comelec to file their com-ments of Ramos’ petitionwithin a non-extendibleperiod of ten days fromnotice and required Ra-mos to post a bond in theamount of P100,000.00within five days from no-tice for the issuance of thetemporary restraining or-der.

Source:Atty. Romulo B. Ma-

calintalCounsel of Vice-Mayor

Romeo RamosPAID ADS

SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 20094

eros s. ataliaeditor-in-chief

rommel sanchezmanaging editor

wilfedo generagacirculation manager

sid luna samaniegochief reporter

efren abueg, ph deditorial consultant

prof. freddie silaocommunity & extension

relation consultant

nadia dela cruz2nd district coordinator

rex del rosario3rd district coordinator

jun isidro1st district coordinator

melvin rosdigital media director

atty. dan filoteolegal counsel

Ang Responde Cavite ay inilalathala Linggu-Linggo ngThink N Print Publishing House na may tanggapan sa 232Garcia St., Caridad, Cavite City at telepono blg.(046) 527-0092.

Ang epekto kapag hindi natuloyAng epekto kapag hindi natuloyAng epekto kapag hindi natuloyAng epekto kapag hindi natuloyAng epekto kapag hindi natuloyang redistricting Part 2ang redistricting Part 2ang redistricting Part 2ang redistricting Part 2ang redistricting Part 2

NAKAHABOL sa panga-lawang pagbasa saSenado ang pagre-redis-tricting ng lalawigan ngCavite.

Pipilitin daw gawinang ikatlo sa katapusanng buwan ng Setyembre.

At kung saka-sakal-ing matuloy ngang biy-akin ang tatlong distrito,at ito’y maging pito, sa

ating palagay, at sa tingin ko’y sa palagay din ngnakararaming Caviteño ay mas naisasaayos anglalawigan.

Sa kasalukuyan kasi ay may ratio na isangmilyong mamamayan ang kinakatawan ng bawatkongresista.

Pinagkakasya rin lang ang P210 milyong con-gressional fund o P70 milyon bawat distrito.

Na katulad nga ng ating nasabi dati na lub-hang napakaliit na halaga para sa napakalakingpopulasyon.

At kakambal din ng pagdami ng distrito angpagkakataon sa iba na makapaglingkod sa distri-tong kinabibilangan nila.

Kahit pa sabihing sa paningin ng iba na kayaginawa o isinulong ang redistricting ay para magka-roon ng kanya-kanyang teritoryo ang mga puliti-ko, papabor pa rin ito sambayanan ng lalawigan.

Kailangan nga lamang ay wastong paghahati-hati ng mga bayan upang walang mapag-iwanan,habang ang ibang distrito ay nangangagtamasa.

Gayundin, lalakas ang boses ng Caviteño saKamara de Representante kapag mayroon tayongisinusulong.

Ganunpaman, tiyak na may mga kampon niLe-ar na gagawa at gagawa ng paraan upang ma-iantala ang panulang redistricting, at nawa’y ngay-on pa lamang ay kunin na sila ni Lord.

Intrega at IntrigaSIKAT na sikat na po angResponde Cavite. Hindidahil sinusubaybayan natayo ng maraming mam-babasa, kritiko at politiko,hindi rin dahil tayo langyata ang lingguhang com-munity newspaper sa

Cavite na may sariling website, hindi dahil kwalipika-do, premyado at respetado ang mga manunulat (hin-di haw shaw o kung sino na lang), hindi dahil nakikitaang ating dyaryo sa bangketa, opisina at tahanan, kun-di… dyandayararan! Iniintriga na naman po tayo.

Kamakailan, may nagpapakalat ng intriga na angResponde Cavite daw ay hawak ng mga politiko… ngisang malaking politiko. Eh, kupal pala itong nagpa-pakalat na hawak tayo ng politiko. Di sana, isang poli-tiko o isang partido lang ang laging laman ng atingdyaryo. Kita nyo naman mga suki (kaunting yabanglang po), sa bawat paglabas ng ating mga balita lalona ang inaabangang banner story na laging nasa

panggitnang pahina (center spread), lahat ng panigay ating kinakausap. Pinakikinggan, binibigyan ngpagkakataong magpaliwanag. Kung ayaw, sinsabinatin na hindi tayo pinauunlakan. Sa nagdaang mgaisyu, litaw na litaw ito mga suki. Sana, hndi na rin tayotumatanggap ng ads sa iba. Tandaan po natin dearreaders, walang naiinggit sa pangit. Hindi iniintrigaang hindi kilala. Bwahahahaha!

Eto kasing mga kupal na intrigerong ito, puro intre-ga ang nasa isip. Gusto nya, mag-intrega nang regu-lar sa kanya ang mga politico at lider. Sa ilang ulitnaming paglilibot sa mga munisipyo at nitong huli aysa kapitolyo para mag-interview, ang unang salubongsa amin ay… “Iinterbyuhin nyo ako? Magkano” Har-harhar! Nang sabihin po naming “libre po, ni singkopo, wala kayong babayaran” Gustong maiyak sa tuwang kawawang politiko na madalas gatasan ng diumano’y alagad ng media. Mangyari po kasi, tuwingmay midya-midyahan na nag-iinterbyu sa isang politi-ko, nakasahod ang kamay. Sundan sa pahina 11

Katayuan ng mga opisyal nggobyerno tatakbo sa eleksyon

MARAMI ang nagtatanong at gustong malamantungkol sa mga maaaring mangyari sa mga Senador,Kinatawan, Gobernador, Mayor, Bise Alkalde, at mgaKonsehales.

Mga katanungang hahawi ng ulap ng alinlangansa mga posibleng katayuan lalo na sa lunsod ng Cav-ite at iba pang hawig sa pangyayari dito sa naturanglunsod.

Ayon sa “Omnibus Election Code”, section 67, “Can-didates holding elective office. Any elective officialwhether national or local, running for any office otherthan the one which he is holding in a permanent ca-pacity, except to President and the Vice President, shallbe considered IPSO FACTO RESIGNED from his of-fice upon filling his Certificate of Candidacy.”

Marami ang interesado sa katanungang ito sapa-gkat may mga ispekulasyon kung ano at sino angpapalit kay Mayor Paredes kung tuloy na nga siyabilang kandidato ng Congressman ng 1st District.Bukod pa rito, sino naman ang papalit sa kanya kungmaituturing ba na siya ay “resigned” kapag nag-file nasiya COC.

Si Ohmee Ramos ba kung siya pa ang bise o siDino kaya pagdating ng panahon. Kung si Ohmee napapalit ay tatakbo bilang Mayor, di “resigned” din siya.Gayundin si Dino. Si Edmund Tirona ba bilang unangKonsehal?

Mga katanungan sasagutin ng sumusunod na ba-

tas: Ayon sa R.A. 9006,pinagtibay noong Feb.12, 2001, section 14. Re-pealing Clause – Sec-tion 67 and 85 of theOmnibus Election Code(Batasang Pambansablg. 881) x x x x x are here-by repealed.

Ang batas na naunang (section 67 na nasa itaas)nabanggit ay B.P. 881 na siyang nasusugan at hindina ipinaiiral. Kung kaya’t ang pagtakbo ni Mayor Pare-des bilang Kinatawan, hindi siya ituturing na nagbitiwsa pagka-Mayor ng lunsod ng Cavite, gayundin angmga opisyales na lokal na parehong katayuan.

Hanggat wala pang ibang batas, ito ang masus-unod. Kaya’t sa mga mapangharaping opisyal na naisumakyat ng pwesto na hindi bibitiw sa pwestong ki-nalalagyan, ito na ang pagkakataong mangarap. Tu-tal, libre naman ito.

Dagdag pa sa Fariñas vs Executive Secretary,COMELEC et als. Dec. 10, 2003 na ang petisyon naituring ang mga opisyales na nag-file ng CoC na “re-signed” ay hindi pinagbigyan kung kaya’t ang mgaopisyales ng gobyerno ng halal ng bayan na naghainng kanyang kandidatura na iba sa puwesto kung saansiya naihalal ay hindi ituturing na nagbitiw sa kanyangtungkulin. SUNDAN SA PAHINA 11

Hide-out ng mga estudyantesa inuman…kalampagin

AYAW mo na bang mag-aral dahil mas gusto mopang magbolakbol omag-inom na lang. Etomay reklamong ipinarat-ing sa atin ng ilan natingmga masusugid namambabasa, sa lahat ngmga suking estudyante

ng HIDE-OUT na para sa inyo ang kolum na ito.Hindi natin papangalanan ang establisimentong

kinasasangkutan ng reklamong ito sa atin, nais nat-ing bigyan ng pagkakataong magpaliwanag ang may-ari nito. Pero hayaan nyo pong ikwento ko sa inyo kunganong mayroon sa loob ng hide-out na ito sa oras ngpag-aaral sana ng mga estudyante. Na base na rin samga idinaing ng mga magulang na sangkot ang ka-nilang mga anak sa kalakarang ito.

Anong panama ng mga tindahan na hindi lantadang pagbebenta ng ALAK o maging ng SIGARILYO samga bata. Dito sa ating inirereklamo, akala mo angtitino ng mga naka-upong estudyante, ang hindi moalam nasa ilalim pala ng kanilang mesa ang alak na

sinasabi nilang magbibigay “TAPANG” o anuman sakanila.

Ayon sa kwento sa atin ng isang magulang, isangaraw diumano ay umuwi ang kanilang anak na pu-lang-pula ang mukha nito. Mapungay ang dalawangmata nito, at pilit na umiiwas sa kanila. Hindi na sananila ito mabibisto kung hindi lang sumuka. Ayun, nab-ulgar tuloy na LASING pala ang kanilang anak. Galingsa inuman na inakala nilang sa paaralan.

Ang nakakapagtaka nga lang, ang tagal na palangnagsasagawa ng ganitong KALOKOHAN ang estab-lisimentong ito kung bakit hanggang ngayon ay walapa ring ginagawang aksyon ang mga nakakasakopdito. Sa pamunuan ng Cavite National High School,mga Security Guard, mga alagad ng Barangay, sa atingkapulisan, at sa ahensya ng ating syudad na na-kakasakop dito, isang simpleng bagay lang ito na kai-langan ninyong aksyunan. Kung hindi ninyo ito maaay-os posibleng lumala. Di ko alam kung gaanong kala-kas ang may-ari nito sa mga kinauukulan? Kung bakitpatuloy pa rin ang OPERASYONG kinasasangkutanng reklamong ito. Isama na natin ang mga ComputerShop na in-na-in sa mga bata ang mga ComputerGames. SUNDAN SA P.12

goldie baroaadvertising officer

5SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 2009

Marikit na KapitolyoMula sa MalikhaingKaisipan ng batikangMambabatas, Sena-dor Justiniano S. Mon-tano, at sa tulong ni ki-natawan Jose T. Ca-julis, ang Batas Pam-bansa Blg. 981 ng May24, 1954 ay sinanga-yunan ng dating Pan-gulong Ramon Mag-saysay kaya natatagang lunsod ng TreceMartires.

Marami ang nagulat kung bakit ang kabisera aynalipat sa Trece mula sa Cavite City. May tsismisang isa naming lolo na gusto kong ibahagi, totooman ito o hindi: “Magaling ang ulo ng pinsang Tano.Nais niyang mapatahimik ang lugar na nagigingpugad ng mga panaguan.”

Mukha may kaunting katotohanan ang tsismis.Kasi noong panahong yaon, ang may kaduguangpulitika ng Cavite ay papalit-palit na pinaghaharianng dalawang magkabanggang tropa – ang Mon-tanista ng Tanza at Camerinos ng Imus. Kungsi Gob. Camerino ang may hawak ng kapangyari-han, ang matatapang na kaalyado ni Sen. Montanoay nagsisikanlong sa Trece. Gayundin, kung angmaka-Montano ay nasa poder, ang mga sigang ta-gasunod ng Camerino ang siyang nanahanan saTrece.

(Hindi nakasulat ito ng formal sa kasaysayanng Cavite. Hindi na rin naman natin matatanongang mga taong may kinalaman sa problemang itong pulitika sapagkat yumao ng lahat, kasama naang aming ninuno na noon ay abala tuwing sasapitang eleksyon.)

Ang mahalaga na dapat nating pagtuunan ngpansin ay ang katahimikan na nakamit ng Trece nanaging sentro ng kaunlaran patungo sa apat nasulok ng Cavite. Ang sinimulan ni Gob. Delfin Mon-tano na isang gusaling pamahalaan, isang AndresBonifacio Hospital at isang kulungan ng mga na-hatulang criminal ay isa na ngayong maipagkakapu-ring lunsod.

oOoAno na nga ba ang maipagmamalaki ng Kapi-

tolyo? Ano nga ba ang nakapaloob sa “Capitol Com-plex” na masinop na pinayabong ni Gob. JohnnyRemulla at higit na maunlad ni Gob. Ayong Maliksi?

Sa kasalukuyang panahon, ay mamasdan ngbalana ang bunga ng pagsisikap ni Gob. Ayong namaging tampok ang Kapitolyo at huwaran ng mgakasamahang lalawigan ng Pilipinas. Ika nga ngKalihim ng Sangguniang Panlalawigan Jose DeCastro, “One-Stop” na tutugon sa maraming pan-gangailangan ng mamamayan ng Cavite.

Mula sa Silangan, ay sasalubong sa iyo ang pi-naganda at pinatibay na estatuwa ng nakasakay sakabayo ni pangulong Emilio Aguinaldo. Sumunoddito ang pinalaki at pinabubungang entablado namay tatak ng letrang “M”.

Ang “Executive Building” ay lalo ng naging ka-pansin-pansin at kaaya-aya na para bagang nag-aanyaya sa lahat na pumasok kayo at makadaum-palad si Gob. Ayong, sampu ng mga pinuno ng iba’tibang departamento ng Pamahalaang Panlalawi-gan. Pati na ang mga “Security” ay magalang namagtatanong sa bawat panauhin kung ano angkailangan at mag-aayos ng pilahan sa dumadag-sang bisitang taga-Cavite o taga labas man.

May sari-sariling gusali ang “General ServicesOffice”, “Department of Agriculture”, “Cavite Coop-erative Development”, Bahay Sanayan ng DSWD,“Cavite Councilors League at Register of Deeds”,at Federation of Senior Citizens Association”.

Tanda ko pa ang resolution ni Bokal Strike Re-villa (Mayor ngayon ng Bacoor) na maglalayon namagkaroon ng gusali ang Sangguniang Panlalawi-gan at opisina ang mga lokal.

Nakatayo na ngayon ang modernong “Legasla-tive Building na may Session Hall”, ilang “Confer-ence Room”, Secretariat and Vice Governors Office”.Sa wakes, nakisuno na rin ang Panlalawigang ak-latan matapos itong manirahan ng mahabang pana-hon sa Noveleta.

SUNDAN SA PAHINA 12

MGA KWENTO NG MAGAGAWANGKABUTIHAN PARA SA ATING MGA SARILINAKAKAKONSENSYA ang lagi kong nakikita sa mgabungad ng fast food restaurant at supermarket saaming lugar: mga batang babae at lalaki, edad otso-dose na alas dies ng gabi’y naroon pa at nagtitindang kinwintas na mga buko ng sampaguita. Minsan,bumili ako ng ilang kwintas at tinanong ko ang isangbatang babae.

“Di ka na ba pumapasok? Ba’t narito ka pa?”Nag-abot siya sa akin ng sampaguita. “Pumapa-

sok ho? Tinutulungan ko ho’ng tatay ko sa hanapbu-hay.”

“Tumutulong ka sa gastos n’yo sa bahay?” Bina-yaran ko ang ibinigay niya.

“Oho, nag-iipon ho ako ng baon ko sa school parasa isang linggo.”

Naisip ko: nagbebenta ang batang babae ng sam-paguita para libre na sa gastos sa baon ang kanyangmga magulang.

“Paano mo pa magagawa ang assignment mo?”“Pagdating ko ho mula school, nag-aaral na ho

ako’t ginagawa ang assignments. Pag marami nangnag-uuwiang tao sa kalye, magbebenta na kami ngbarkada ko ng sampaguita.”

Ang barkada niya ay ang nakikita kong ibang mgabatang lalaki at babae, nagbebenta rin ng sampagui-ta. Tutok-sunod at sila’y yao dito’t doon, nangungulithanggang sa bilhan mo ng ilang kwintas ng mga bukong bulaklak.

Napigil ko ang aking hininga. Nagunita ko angnanay ko na gustung-gustong isasama ako sa mgahandaan at iba pang kaabalahan sa tahanan ng am-ing mga kamag-anak. Nanunulungan, ika nga. Gus-tung-gusto ko rin naman. Masarap ang amoy ng ulam.Masarap din ang kumain sa kusina. Sasandok ka nalamang ng makakain: tanghalian, miryenda at kungmagtagal pa roon, hapunan.

At pag-uuwi na kami ng nanay, aabutan ako ng

kamag-anak namin ngmga sensilyo (barya)—aking-akin lang ang mgaiyon. Pambaon saiskwela. Siguro, may-roon din para kay nanay.Ang masarap nito, lalona kung piyesta, pauu-wian pa kami ng ulam.‘Yon bang iinitin kinabukasan at kung hindi pa maubos,iinitan pa uli sa susunod na araw. Magkakadurug-durogna ang ulam (karaniwang mitsado), ngunit habangpapaubos na, lalo iyong sumasarap.

Nang mag-aral ako ng haiskul sa Maynila, kasy-ang-kasya lang ang baon na ibinibigay sa akin ng ak-ing tiya. Sa kanya ako tumira dahil narinig niya mulasa nanay ko na gusto kong mag-aral sa Maynila. In-alok nga ako na sa kanya tumira. Nakaririwasa sila sabuhay ng kanyang asawa (at wala silang anak!). Masi-sipag pa sila. Pero sabi niya sa akin, sagot niya angbaon ko sa araw-araw, pasamahe at iba pang “kailan-gang-kailangan” sa iskwela. Pero may bisyo na akonoon: ang magbasa ng Liwayway linggu-linggo. Nangsabihin ko ang bagay na iyon sa tiya ko, sinabi niya saakin: labas na iyon sa kargo ko sa iyo.

Hindi nga niya ako binigyan ng pambili ng Liway-way linggu-linggo. Pero talagang bisyo ko ang mag-basa ng magasin. Gumawa ako ng paraan. Dahil 30sentimos ang Liwayway noon, naglakad ako pauwisa Kalookan mula Ascarraga (Recto ngayon) tatlongbeses sa isang linggo kapag uwian na. May mga kasa-ma naman akong barkada hanggang sa ManuguitSubdivision. Mula roon hanggang 7th Avenue at hang-gang sa 7th Street pa, nag-iisa na ako sa paglalakad.Sa buong pag-aaral ko sa haiskul, naitaguyod ko angpagbili ng Liwayway linggu-linggo.

SUNDAN SA PAHINA 12

Doon Lang(Ang Kalakaran ng Buhay Ngayon)ABALA ang lahat sakani-kanilang gawain.Maging ito ay hanap-bu-hay, libangan, kwentu-han, laro, at pag-aaral;may kani-kaniyang ra-

son ang mga taong ito. Di maaaring husgahan dahilmay mga katuwirang nakaantabay o kaya’y tugon sapagiging tama at matuwid.

Sa kasalukuyang panahon, kailanagng may gina-gawa ka sa takbo ng buhay. ( Bawal ang tamad. Bawalang nakasimangot dito. Bawal magkasakit.) Go for-ward! Start a new!

Sa kalakaran ng mundo ngayon, palaging maykasalungat ang bawat kilos, isip, at damdamin. Pala-giang may dahilan sa bawat paanyaya; palaging ma-raming paraan sa pakikipaglaban sa hamon ng bu-hay at palagiang may lusot sa bawat gusot. Kaya’tnararapat na tayo ay bukas, matatag, at di pwedengmatinag ng kahit sino; kahit saang laban! Lusob athandang sagupain ang drama ng makulay ng daigdigng tao. Sa ganitong paraan, maipapalabas natin angmga nakatagong damdamin. Para bang panaginip naayaw mo nang magising; parang usapin na di dapattapusin at parang musika na ayaw mong ihinto saganda ng himig at mensahe.

Lalo ngayon, dapat lang na ikaw ay updated at mayknow how sa technology. Di na uso ang loveletter nagagamitan ng stationery, pati “mail”, bihira na ang ra-dio, tv, dvd, camera, pwede ng bitbitin at dalhin kahitsaan ka pumunta, instamatic pa. Ang landline pangnegosyo na lamang , kasi lahat ng tao ngayon if ablemay cellphone na. Pwede kang magtext o tumawag;resulta’y simbilis ng kidlat. Nandyan pa ang e-mail,broadband, facebook at iba pa, in just a winks of aneye may sagot agad. Ang coffee, noodles, ulam, sailang minuto lamang kakainin mo na, ang instant di

ba?Kakaunti na rin ang nagluluto sa bahay dahil

present na ang mga food chain at karinderia, kahitsaan. Pati mga research works, nakakagulat! Di mona kailangan ang mga books sa library, ang 24 volu-mes of encyclopedia at dictionary para matapos ‘to,isang click lang sa computer – kumpleto na ang stud-ies at research paper mo. Submit mo na agad.

Sa ngayon, uso na rin ang mga tutorial at trainingcenters. Isa na itong necessity. Kapag ang bata’y nasaHonor Roll, dapat niya itong i-maintain. Kailangan ngTutor para matutukan at di bumaba ang grades. Kapagmay interview para sa work at embassy, humahanapka ng tagapagturo ng English para masanay ka sapagsasalita nito at buong husay mong maipasa ito.At, as usual, kapag slow at low ka sa pag-aaral, auto-matic, ang kasagutan dito’y extratime for studies kasa-ma mo ang “tutor” nga na laging nasa tabi mo afterschool for remedial at follow-up.

Pati nga pala mga schools, dumagsa na rin ditosa probinsya ng Cavite. Dinayo na rin tayo ng mgaexclusive at kilalang pamantasan. Narito na ang LY-CEUM, San Sebastian College, DeLa Salle University,at mga La Salle Supervised Schools, PCU, TUP, IS,British Academy, Elizabeth Seton School at may StateU pa. Ang leveling ng pag-aaral ay pareho pa rin. Maystandard, ika nga.

Ang mga “courses” na gusto mong kuhanin ay may-roon na rin. Kasama na ang mga ladderized programna 2 or 3 year courses at mga short term courses.Laganap na ang “Bagong Buhay; Bagong Pag-asa”na programa ng TESDA. Ito na raw ang sagot sa mgadi kayang mag-aral ng 4 years degree courses. San-dali lamang ito, in just a required member of days percourse; kapag naipasa mo ang assessment test,mayroon ka ng TESDA Certificate at tutulungan ka panghumanap ng trabaho. SUNDAN SA PAHINA 10

SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 20096

H’WAG MAGKAMALISA SUSUNOD NA LIDER

RC: KUMUSTA NAPO ANG CAVITE?GOB. MALIKSI:

Sa kabila ng pan-daigdigang krisispang-ekonomiya,ang Cavite, nanana-tiling matatag atmaunlad. Sa ka-tunayan, naungusanna natin ang mgakapitbahay natingrehiyon pagdatingsa laki ng budget.Kinilala tayong pi-nakaprogresibonglalawigan sa buongbansa. Dahil ‘yan sadami ng mga entre-preneur, investor atkapitalista na nag-pupunta sa ating la-lawigan. Bunganyan, nabigyan panga tayo ng isangbuilding sa CaviteState University, saImus, sa kondisyonna ilalaan lamang itosa business and en-trepreneurship. Sarecord ng DTI, Ca-vite ang may pinaka-maraming investorssa kung ihahambingsa ibang lalawigan.

Yung United NationsDevelopment Prog-ram, Human Deve-lopment Network atHuman Develop-ment Index, consis-tent ang Cavite naisa sa mga nangu-nguna. Nangyayariang lahat ng ito hindidahil sa akin, kundidahil sa pagtutulu-ngan at pagkakaisang mga mama-mayan at samahandito sa ating lalawi-gan. Naiayos na ang

ating kapitolyo, mgagusali, paaralan, pa-bahay tulad ng Pa-mayanang Maliksipara sa mga mahi-hirap na Caviteño,maging ang mga in-formal settlers…nabigyan natin ngpansin at kaayusan.Napakaraming pu-mupunta sa atin, hu-mihingi ng tulongmedical at edukas-yon, wala tayong ti-natanggihan, basta’tkaya natin.

RC: ANO PO ANGM A I T U T U R I N GN’YONG GREAT-EST ACHIEVE-MENT O LEGA-CY?GOB. MALIKSI

Sa kabila ngmagiting at dakilangkasaysayan ng ating

lalawigan, nagka-roon ito ng lamat da-hil sa pagkakawa-tak-watak ng atingmga mamamayan.

Sobrang politikaang sanhi nyan. Saating panunungku-lan, pilit kong binu-wag ang dibisyon opagkakahati-hati.Pinilit kong pagkai-sahin ang Caviteño.Nagpakita tayo nghalimbawa.

Pag may pumu-punta dito, humihinging tulong, pabor okung anu pa man,hindi ko na inaalamkung tao ko ba sya,kakampi ba o ka-partido. Basta’t sya’yCaviteño, tutulungannatin. Para sa akin,ang labis na politikaang sumisira sa da-pat sana’y maayosna pamamahala.Dahil sa labis napolitika, walang gus-

tong mag-invest saatin dati. Gaya na la-mang ng nangyarinoon sa Rosario.Hand sana magla-gay ng planta angMERALCO noon.Handang gastusanat ayusin ang Rosa-rio. Pero pinolitika,

ginulo. Isipin na la-mang sana natinkung gaano kalakingincome, trabaho atindustriya ang mai-bibigay sana ngMERALCO plant sa

ating lalawigan.Napilitan tuloy lumi-pat ang MERALCOsa Sucat. Kaya nag-ing aral sa akin kunggaano kasama anglabis na pamumuliti-ka. Ito ang gustokong ipamana sa

susunod na hene-rasyon. Sa ganitoring paraan gustokong maalala ako ngsating mga kababa-bayan. Isantabi angpolitika, bayan dap-at ang mauna.

RC: ANO PO ANGINYONG HABILINAT TAGUBILIN SASUSUNOD NALIDER NG CAVITEAT SA MGA MA-MAMAYAN NITO?GOB. MALIKSI

Hindi na dapatmagkamali pa angCavite muli. Neveragain. Sa labsi nap a m u m u l i t i k a ,nagkakapangkat-pangkat ang mgatao, nagkakagulo,walang asenso, wa-lang progreso.

Sa mga susunodna lider at tagasunodsa mga lider na ito,sana, matuto natayo.

Pati na rin sa mgataga-media, wagsanang magpag-amit sa mga politiko.Napakarangal ngpropesyong pama-

mahayag, wag san-ang ipagbili ang inte-gridad ng pahaya-gan.

Napatunayan nanatin ‘yan. Iisangbangka tayo. Pag lu-mubog ang Cavite,damay tayong lahat.

Habilin at tagubilin ni Gob. Ayong sa mamamayan ng Cavite...

7SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 2009ANG Tsunami ay sunod-sunod na dambuhalangalon na karaniwang likhang lindol na nagmumulasa ilalim ng dagat.Angtaas nito ay maaaring hu-migit pa sa 5 metro.Angtsunami ay napagkaka-malang tawagin “TidalWave” at kung minsanay iniuugnay sa alonnglikha ng bagyo (“stormsurge”).Ang tsunami aynangyayari kung ang pi-nagmulan ng lindol aymababaw at sapat anglakas upang magalawang ilalim ng dagat atmatinag ang tubig nanasa ibabaw nito.

Lokal na Tsunami Ang mga baybaying

dagat ng Pilipinas,lalo’thigit ang mga lugar na na-kaharap sa karagatan ngPacific,at mga mga dagatng South China, Sulu, atCelebes ay maaring maa-pektuhan ng mga tsunamina maaaring likhain ngmga lindol na mangmu-mula sa kalapit na lugar.

Noong ika-17 ng Ag-osto 1976, isang lindol namay lakas na M7.9 saMoro Gulf ang lumikha ngtsunami na sumalanta satimog kanlurang baybay-in ng Mindanao,kumitil ng3,000 buhay,at higit-ku-mulang sa 1,000 tao angnawala.

Mahigit din sa 1,000tao ang nawala. Mahigitdin sa 8,000 katao ang na-sugatan at tinatayang12,000 mag-anak ang

nawalan ng tirahan dulotng mahigit 5 metrong taasna alon. Ang lindol na na-ganap sa Mindoro noongika-15 ng Nobyembre1994 ay lumikha din ngtsunami na nag iwan ng78 patay.

Ang unang alon ngmga tsunami na ito aynakarating sa pinakamal-apit na baybayin mula saepisentro sa loob ng 2hanggang 5 minuto mata-pos ang lindol.Ang mgatsunami na ito ay pare-hong malapit ang pinag-mulan o “locally gene-rated”.Walang sapat napanahon upang maka-pagbigay babala kungang tsunami ay “locallygenerated”.

Mga Tsunami na Ma-layo ang Pinagmulan

Ang tsunami aymaaari ding manggalingsa malayong lugar,tuladng mga bansang naka-palibot sa karagatan ngPacific gaya ng magmu-mula sa bansangChile,Alaska sa USA atJapan (far field tsunami).

Ang tsunami noongika-2 ng Mayo 1960 nalikha ng malakas na lin-dol sa Chile ay kumitil ng61 buhay sa Hilo,Hawaiihabang 20 katao ang inu-lat na namatay saPilipinas.Higit na mataas(1 hanggang 24 oras) angpaglalakbay ng mga tsu-nami na galing sa mala-layong lugar bago umabotdito.Dahil dito, may sapat

na panahon paramakapagbigay ng baba-la ang Pacific TsunamiCenter (PTWC) at North-west Pacific Tsunami Ad-visory Center (NWPTAC).

MGA LIKAS NA PAL-ATANDAAN NG ISANG PA-DATING NA “LOKAL NATSUNAMI”

1.Lindol na may la-kas upang maramdaman2.Kakaibang pagbabagosa antas ng tubig dagat:biglaang pagbaba o pag-taas. 3.Dagundong nalikha ng papalapit ng alon.

Kahandaan at Kalig-tasan kung may Tsunami

.Sa pag urong ng tu-big dagat,kakatuwangtanawin ang kadalasangmasasaksihan.Ang mgaisda ay maaaring maiwansa buhanginan na maka-aakit sa mga tao upangito ay kunin. Ang mga“sandbars at “coral flats”

ay maaarong malantad.Ang mga ito’y makaha-halina sa mga tao upangmagtipon sa tabing dagatna lalong maglalagay sapanganib sa higit nankararaming tao.

1.Huwag mananatilisa mabababang lugar samalapit sa dagat pag-katapos ng isang mala-

kas na lindol.Agad mag-tungo sa higit na mataasng lugar. 2.Kung maka-pansin ng kakaiba sa da-gat tulad ng biglaangpagbaba ng tubig, kaagadlumikas patungo samataas na lugar.3. Hu-wag bumaba sa dalam-pasigan upang panoorinang tsunami.

Kapag abot-tanaw naang mga alon, labis ka ngmalapit upang maiwasanpa ito.

Babala: Lumayo sa mapa-

nganib na lugar hangga’thindi naglalabas nghudyat na “ligtas na” o “allclear” mula sa mga kina-uukulan.

MadyikMadyikMadyikMadyikMadyikMINSAN pa lang akong bumoto. Walo o siyam nataon na ang nakararaan. Antagal na. Kaya sigurohindi ko na maalala kung sino-sinong mga pangalanang naisulat sa papel. Ang alam ko lang, bumotoako dahil ayokong ma ‘op’ sa mga kakilala at kaibig-an ko. Gusto kong makapagmayabang. Ang gandakasing pakinggan ng mga salitang “bumoto na ‘ko,ikaw?” Parang may madyik, may kakaibang lakas.Tulad din ng “kaya kong lumakad sa baga, ikaw,kaya mo?

Pagkatapos ng eleksyon, balik sa ‘wala lang’na buhay. Bahala na sila dyan sa puli-pulitika nila,basta ako kumakain tatlong beses isang araw. Nag-aaral. May uniform na hindi butas. Plantsado.Nalungkot ba ako na natalo ang manok ko sa ele-ksyon? Parang. Pero hindi ko na maalala talaga.

Kulang-kulang isang dekada matapos angpagkamulat ko sa kawalang pakialam sa mundo,naramdaman kong nakakasawa rin pala. Nakakapa-god nang magkibit-balikat, ah. Subukan mongmaghapong itaas-baba ang balikat mo. Nakakangi-may. Nakakaparalisa. Pagkatapos nun parang gustomo na lang ipagpag nang husto yung mga kamaymo para dumaloy ulit nang tama ang dugo.

Ngayon ko na lang naisip na walang laman angtanong ko noon. Walang madyik. Maraming tao narin pala ang nakalakad sa baga nang hindi napa-paso. Walang ekstraordinaryo doon.

Pero kailan na nga ba ulit ang eleksyon? Di bale,sasabihin naman sa tv kapag malapit na. Sa uma-ga ako pupunta. Bahala na kung siksikan sa ga-noong oras. Naaakit akong makita ang pagsasamanang napakaraming tao. May hiwaga.

NI PAMELA MARANCA, CAVITE YOUNGWRITERS ASSOCIATION, INC.

The provincial officers ofSAMAHANG MAGDALO-Cavite Chapter: MR.FERNANDO PAGAL JR. &MRS. JULIE PAGAL -AreaCoordinators of MolinoBacoor Cavite; MR.MELCHOR LOPEZ -AreaCoordinator of Cavite City;MR. REX DEL ROSARIO -Area Coordinator of IndangCavite; MR. MALVIN -Chapter President of GeneralTrias Cavite; MR. PERLADO-Retired Police; MR. NOMERBAYAS Retired Marines;BRGY. CAPT. TEODORICOREMULLA -ChapterPresident of DasmarinasCavite; MR. ISABELONAVALES -Area Coordinatorof 2nd District of Cavite; 2LtGREGORIO RESTRIVERA -Chapter President ofCarmona Cavite; LEA BORDAMONTE -ActiveMember of NCR; and 1LtDANNY CANAVERAL -Coordinator At Large ofSamahahang Magdalo.

NI NADIA DELA CRUZ

SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 20098

Sa mga NGO, Civic Organizationat iba pang organisasyon na ibig

maglingkod sa bayan sapamamagitan ng pagsali sa

DIYARYO PATROL namagsisilbing mata, tenga at tinigng bayan mangyaring makipag-uganayan kay Dating Kapitan

Roberto ‘Obet’ Catalan sanumero 504-0872 / 0916-1215880

CAPRICORN – Alinmang bagay ay mapag-uusa-pan. Maaayos ang lahat kung ang bawat isa ay bibig-yan ng pagkakataong makapag-salita. Lucky days –Tuesday/Sunday

AQUARIUS – Makakasama ka sa isang kasiyahanna kailanman ay di makakalimutan dahil doon momakikilala ang taong magpapatibok ng sarado mongpuso. Lucky days – Wed/Fri

PISCES – Hindi mo dapat iasa sa iba ang kapala-ran. Pagtrabahuhan at paghirapan mo ang alinmangbagay na sa iyo ay magpapa-unlad. Lucky days – Thurs/Sat.

ARIES – Ito ang tamang panahon na ipagtapat angnasasaloob baka maunahan ka pa ng iba. Lucky days– Mon/Sun.

TAURUS – Hindi mo masasabi ang kapalaran. Ida-langin sa Maykapal ang kahihinatnan ng bawat desis-yong gagawin. Siguradong maiiwasang gumawa ngmaling pasya. Lucky days – Tues/Wed.

GEMINI – May swerte ka sa negosyo. Huwag ipag-katiwala sa iba. May posibilidad na di magtatagum-pay. Lucky days – Fri/Sat.

CANCER – Huwag magtiwala sa isang kaibiganna nagmamagandang loob sa iyo. Dahil may maitimna balak ito. Lucky days Fri/Sun.

LEO – Hindi mo nalalaman na nasasaktan mo napala ang kanyang damdamin, maging sensitibo saiba. Bigyan ng panahon at oras ang pag-uusap. Luckydays – Mon/Wed.

VIRGO – Galit ka sa kasinungalingan, di mo baalam na ikaw ay ubod din ng sinungaling diba? Luckydays – Fri/Sat.

LIBRA – Naglilihim ka sa iyong minamahal dahilumiibig ka sa iba. Alalahanin mo na walang lihim nadi nabubunyag. Lucky days Tues/Fri.

SCORPIO – Magiging mabilis ang mga pangya-yari sa iyong harapan. May palatandaang hindi mo narin makukuhang mag-isip pa ng husto kaya pinag-iingat ka sa mga manloloko. Lucky days – Sat/Sun.

SAGITTARIUS – Kakaibang sigla at sigasig angmadarama mo sa ngayon., dahil ang gusto ng langitay magsimula kang kumilos para sa iyong tuluyangpag-asenso. Lucky days – Mon/Tues.

Sali na sa Samahang Magdalo…para sa Pagbabago!ANG inyong lingkod aykasalukuyang organizerng samahang ito at kasa-lukuyan ding municipalcoordinator sa amingbayan sa Indang.

Ang Samahang Mag-dalo ay isang pamban-sang kilusan, subalitkaakibat din nito ang pa-

giging sibiko. Ito ay binuo at itinatag upang magbukasng pinto sa mga sibilyan at mamamayang Pilipino nanagnanais na maging kabahagi ng Magdalo nina B/Gen. Danilo Lim, Sen. Antonio Trillanes at Lt.Sg.James Layug.

Ang Samahang Magdalo ay nasa patnubay ngMagdalo at ito ay kinikilalang legal na organisasyonna pinamumunuan naman ni Capt. Gary Alejano at

may rehistro sa Security & Exchange Commission(SEC) bilang CN200803760.

Sa ngayon ay patuloy po ang mabilis na paglawakat paglakas ng samahang ito sa loob at labas ng Pili-pinas. Kung kaya kami ay patuloy na nanawagan salahat ng Pilipino na naniniwala pa sa katotohanan,katarungan at kawastuhan na kayo ay sumama at maki-bahagi sa amin. Narito ang ilan sa mga impormas-yon ng aming samahan:

The MagdaloThe Magdalo is a national movement that advo-

cates good governance and social justice. Its vision isto have a peaceful, progressive and prosperous Coun-try with a united Filipino citizenry.

The Magdalo was founded by a group of reformistofficers and men of the Armed Forces of the Philip-pines who upheld their Constitutional mandate as theprotector of the people and the state, and bravely foughtthe corrupt and oppressive Gloria Macapagal-Arroyoregime. The group’s members were eventually incar-cerated for their convictions. However, even after seve-ral years of detention, they remain steadfast in theirbelief that the Filipino people deserve a better govern-ment.

Today, the Magdalo symbolizes courage in the faceof adversity; honesty and integrity in public service; andhigh sense of patriotism and nationalism.

The Samahang MagdaloThe Magdalo believes that the only way towards its

vision is to have a united, responsible and empoweredcitizenry. To this end, the Magdalo decided to open itsdoors to people from all walks of life, who share thesame dreams and aspirations for our Country. Thus,the Samahang Magdalo was born.

The VisionSAMAHANG MAGDALO envisions an empowered,

responsible and enlightened Filipino citizenry as avanguard for societal change and ultimately as a mainpillar of a strong democracy.

The MissionSAMAHANG MAGDALO is a volunteer organization

that intends to promote the MAGDALO principles andadvocacies and instill the MAGDALO Core Values toits members. Sa susunod na labas ng pitak na ito aypatuloy nating tatalakayin ang Samahang Magdaloupang maipakilala ito ng husto sa lahat ng Pilipino saloob at labas ng ating minamahal na bansa. Hinihimokdin natin na sumali at makiisa ang lahat ng naniniwa-la sa prinsipyo ng aming samahan. Sasagutin dinnatin sa susunod na linggo ang mga tanong na bakitako sasali, sino ang maaaring sumali, ano ang res-ponsibilidad ng isang Magdalo at ano ang magagan-dang katangian na dapat isabuhay ng mga aanib ngSamahang Magdalo

Armas ng kalabanWALA pang isang taon anglumilipas isang Sarhentong Marine na kapwa koKabitenyo ang aking na-kausap ng makasibay itosa aming sasakyan mulasa kanilang kampo na a-ming pinuntahan. Nabuk-

san namin ang usapan tungkol sa mga gamit nilangarmas at ang isyung pumutok noon, ang pagbebentang mga armas sa mga kalabang MNLF, MILF, NPA atAbu Sayaff na kinasasangkutan ng mga mismongmatataas na opisyal ng kasandaluhan (?).

Maingat at may lumbay ang sagot sa akin ni Sar-hento sa tanong ko kung anong masasabi nya saisyung iyon. “Mahirap magsalita, ang problema kasikami mismong mga marine ang laging nasa una e,kaya sa amin lagi ang unang nalalagasan, ang masa-kit pa, bala at mismong baril na dapat sa amin angsiyang lumalagas sa mga ka-brod ko...”

Taong 1896-1898, kasagsagan ng pakikipagla-ban ng ating mga kababayang katipunero laban samga kastila.

Sinasabing mga gulok at sibat ang pangunahingarmas ng mga naghihimagsik noon, pero iyon ay si-mula lamang at hindi nagtagal, sa kadahilanang ma-rami ng labanan ang naipanalo ng mga naghihimag-sik at simula una pa lamang ay nakaugalian na ngmga naghihimagsik ang tinatawag na agaw armas opulot armas. Kaya hindi nagtagal ay gumagamit narin ng baril ang katipunan sa pakikipaglaban.

Kung noong una’y mga matataas na tao lamanggaya ng, Illustrado o Elitista at mga opisyales anghumahawak ng baril hindi nagtagal ay maging mgaordinaryong sundalo’y nagkaroon na rin ng mga ito.

Ang nagbigay linaw sa mga klase ng baril na ha-wak ng katipunan ay noong panahong nililitis si Su-premo Andres Bonifacio, kung saan iniharap sa korteang mga klase ng baril na nakuha sa kanya at kan-yang mga kasama sa pagdakip na ginawa sa Lim-bon, Indang.

Ilan sa mga kasama sa listahan ay dalawangMauser kung saang ang isa ay may nakaukit na A.B(Anak ng Bayan o Andres Bonifacio?) at may nume-rong L 2798, ang isa naman ay may numerong K2894 na kapwa din natuklasang may nakaukit na A.B.

Bukod sa dalawang Mauser na iyon ay labingapat pang Remington na binubuo ng eskopeta atshotgun na may isahang labasan ng bala at dala-wahang labasan ng bala ang di umanoy nasulim-bat.

Ang hindi lang naging malinaw sa akin ay sakung paanong paraan nila iyon ginagamit, marunongkayang gumamit ang mga pilipino ng baril noon, kungsaan nalaman ko pang ginagamit pala ng mga pili-pino ang kanilang mga baril ng walang praktis-prak-tis o ensanyo dahil na rin sa pagtitipid ng bala.

Ako man kasi sa aking sarili’y aminadong hindiganung kadali ang paggamit ng baril o pagigingasentado, ano pa’t pagdating sa totoong labanan athindi na lata o ibon ang binabaril ko, kung hindi mgakalaban na alam mong tutuluyan ka talaga pag dimo naunahan.

Pero gaya na lamang ng aking nabasa na ayondaw sa utos ni Heneral Emilio Aguinaldo, bawal dawang magpaputok ng baril kapag wala pa sa dala-wampung piye ang lapit ng kalaban sa mismongkinatatayuan. Isang patunay na hindi ganung kaga-ling ang ilang naghihimagsik sa paggamit ng barilkung kaya’t kulang na lang na iutos na ipukpok nalang ang baril sa mga kalaban pagmalapit na. O,maaaring isa pa sa dahilan ay kawalan na ng mgabaril na ito sa tamang sight dahil nga ang ilan dito aymay mga sira na dahil maaring liko na ang iba, walang sipatan at may sira ang gatilyo, may depekto ikanga ng iba.

Gaya na lang ng isa pang utos na binigay niHeneral Emilio Aguinaldo sa mga sundalong nasaMalolos noong 1899, sa kanyang sulat ay kanyangsinabi na iwasan daw magpapuputok ng medyomataas ang pagkakatutok dahil lumalabas daw angmagandang resulta pag medyo mababa angpagkakatutok sa kalaban. Wala daw sa dami ngnaiputok ang ikapapanalo sa laban pero nasa ma-gandang resulta ng naiputok.

Gaya ng mga Marine ngayon, ganun din kaya angnararamdaman ng mga kastila noong panahon nghimagsikan? Kung saan mga sarili nilang baril angpumapatay sa kanila. Bakit kaya di gawin ng mgasundalo ngayon na ang ibenta sa mga kalabang NPA,Abu Sayaff, MNLF at MILF ay ang mga baril na maydepekto? O baka naman ayaw talaga ng gobyernongmatapos ang gulo.

HOROSCOPENI MIDNIGHTJT

9SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 2009

Anak ng Imus: Tomas Tirona

SASABIHIN ng sino mang kabataang may malalimna kamalayan sa pinagdaanang mga unos at daluy-ong ng kasaysayan ng Pilipinas. Mapalad ang mgataga-Cavite dahil nasaksihan nila ang himagsikan.Isasagot naman ng matatandang Caviteño:

Tunay ngang mapapalad kami dahil ang magingsaksi lamang ng himagsikang iyon ay isa nang dak-ilang tatak sa amin ng pagiging makabayang Pilipi-no.

Nagdaan sa paningin ni Tomas Tirona (1879 –1900), ang makata ng Imus, ang maraming mgapangyayari sa kanyang bayan at mga karatig niyonnoong huling dekada ng ika-19 na dantaon. Nahigopsiya ng mga kaganapang iyon hanggang sa matukla-san niyang saksi nap ala siya ng rebulusyon mulasa kanyang sinilangang bayan hanggang sa pi-nakakubling silid ni Heneral Emilio Aguinaldo sa tah-anan nito sa Kawit. Nakaharap niya ito, nakasalamu-ha, maaaring pinagtiwalaan ng ilang lihim dahil nag-

ing ayuda siya sa mga gawain nito bilang heneral ngrebulusyon. Magiging ganap sana siyang malikhaingheraldo ng mga sumunod pang mga kabanata ngating kasaysayan kundi lamang siya maagang binaw-ian ng buhay.

Marahil, angkop na parangal para sa kanya angsinulat niyang pinakahuling mga taludtod:

Paalam, mga bayani’t magbalik sa langitHuwag nang tumingin sa lupang may bahidng kulo ng dugong sa diwa natigis…ng pumanaw nating kasama’t kapatid.Kaisipa’y naisigaw sa sandali ng pagpanawng sakdal-putting rosal ng lupaing Malayaakyat sa langit, wari’y hamog na malinawang hiling ko sa Diyos, sa Bathalang mi-

namahalKatubusang ganap igawad sa abang bayan.

Ngunit, sino si Tomas Tirona? Kung siya’y makatang Imus, bakit hindi siya naririnig sa hanay ng mgakabataang sumunod sa kanyang henerasyon? Bakitwala ang mga bakas niya sa alinmang pahina ng mgalibrong laganap sa mga paaralan, pribado o publikoman? Mismong ang mga manunulat ng Cavite, ma-likhain man o mamamahayag ay walang kabatirantungkol sa kanya.

Ang sagot ay nakasalig sa sistema ng pro-mosyon ng edukasyon at kultura ng kasalukuyan, naang prayoridad aya nakagapos sa ganitong kaayusan:pandaigdig, panrehiyon, pambansa, panlalawigan, atpambayan. At ni walang banggit sa mga nayon at si-tyo. Nakalulungkot isiping nakakatapos ng mga kursohanggang sa kolehiyo at paaralang gradwado ang

isang estudyanteng Pilipino na hindi na “nakababa-lik” ang kanyang kamalayan sa kanyang pinagmu-lang lalawigan, bayan, nayon, at sityo. Pagkaraanng kapos na pag-aaral tungkol sa kanyang bansa,ang babalingan na’y ang mga bagay-bagay na pan-rehiyon at pandaigdig tulak ng rahuyo ng paghaha-nap ng ikabubuhay. Sa layo ng kanyang “narrating”sa pag-aaral sa ganitong sistema ng edukasyon atpagpapalaganap ng kultura, malamang ay nagingtiwalag o malayo na siya sa kanyang lupang sinilan-gan. Kaya wala na sa kanyang isip ang tungkol sakung sino ang taong nakapangalan sa mismongkalyeng kinatitirikan ng kanilang tahanan; kung sinu-sino ang nagpasimula ng mga gusali’t istruktura sakanyang paligid tulad ng simbahan, liwasan, unangpaaralan, at iba pa; kung ano at bakit naganap angmga pangyayaring pinaghanguan ng mga salaysay,tula, at kantahin ng kanilang bayan. Isang trahedyan gating panahon na ang mga residente ng isangbayan ay isinisilang, nag-aaral, at naghahanapbu-hay, umaalis at bumabalik sa kanyang tinubuanglupa, yumayao’t nalilimot nang hindi na nabigyang-pagkakataong mabatid ang mahahalagang bagaysa kanyang kapaligiran: kasaysayan, literature,kultura’t tradisyon ng bayan at iba pa. Ngunit darat-ing din siguro ang panahon, na aalamin at pag-aaralan muna ang mga local na bagay, na hahan-tong, halimbawa, sa pagtuturo ng tungkol kay To-mas Tirona sa mga paaralang elementarya atsekundarya sa Imus, kasama ng iba pang mga bay-ani at personalidad na nagmula rito at naging baha-gi ng isang dakilang panahong nakalipas.

Nardong PutikIkat-4 bahagiIkat-4 bahagiIkat-4 bahagiIkat-4 bahagiIkat-4 bahagi

PASAWAY

Mahal kong Cora,Naku, mahirap ‘yan.

Pati pala si Nanay, pas-away. Pero, pero, peromaganda ring unawainnatin si Nanay. Baka na-man sobrang pagod nasiya sa trabaho o iba panggawain kaya hindi na niyainaasahan na siya pa angmaglil igpit ng kanyangmga kalat. Kung ito angsitwasyon, maging ma-bait na lang kay Nanay.Ikaw na ang mag-ayos omagligpit ng kalat niya.Ikaw din, di ba, pag pa-god ka, laking tulongkung iba ang nag-aayoso nagliligpit ng kalat mo?

Pero kung hindi atpalakalat lang talaga siyaat ang iba mo pangkasambahay, problemanga iyan. Kasi alam mo,Cora, wala tayong ma-gagawa para baguhinang ibang tao. Ang kaya

lang nating baguhin ayang sarili natin. Kailangankasi, para magbago angisang tao, ay ginusto niyatalaga ang magbago.Kung magbabago siyadahil sa iba o dahil sasabi ng iba, tiyak na hindimagtatagal ang pagba-bagong iyon. Babalik atbabalik siya sa datingsiya. Magulo ba?

O, ganito ‘yan: kungang mga kasama mo sabahay ang dahilan kungbakit magulo ang bahayninyo, wala kang maga-gawa diyan. Kahit pakiu-sapan o utusan o pag-sabihan o sermunan mosila maghapon magda-mag, wa epek.

Ibig sabihin, kailan-gan mong magtiis namagulo ang bahay ninyo.Ngayon, kung hindi momatiis, ikaw talaga angaaksiyon. Ayusin mo ang

bahay ninyo. Magligpit ka.Ang resulta niyan: aayosang bahay at gagandaang pakiramdam mo.Maaari ring mahiya nangmagkalat ang mgakasambahay mo. Maaariring maisip nilang ma-ganda pala ang bahayninyo kapag walang kalatkaya maaaring gayahinnila ang ginawa mo. Atkapag ito ang nangyari,ang resulta niyan: every-body happy. At wala ‘yangibang dahilan kundi angaksiyon mo. Okey, di ba?

Good luck sa iyo,Cora. Nawa’y mapasaiyoang tahanang kalat-free!

Ako pa rin,Ate Bebang

* * *Kung may tanong o

suliranin ukol sa pag-ibig, seksuwalidad at

relasyon, mag-email sabeverlysiy@gmail.com

Dear Ate Bebang,Palaging magulo ang

bahay namin.Kaya hindi kami

nagkakasundo-sundo ngaking mga kasambahay.

Palaging nagagalitang aming nanay perokasama rin siya sa nag-kakalat.

Cora ng Bendita,Magallanes, Cavite

Kuwentong Anting-anting:

Sa wakas ay napag-usapan din ang tungkolsa mga iniingatang anti-ng-anting ng kanyangama. Ayon sa kanya, may-roon daw kasabihan angmga matatanda na angmga anting-anting ay hin-di dapat mahipo o maha-wakan ng babae dahilnawawalan ito ng bisa.

Isang kalmen ang na-tatandaan at napansinniyang nakadikit sa kuwe-lyo ng damit ng kanyangama. Isang araw ng Biy-ernes ay nahipo niya angnasabing kalmen sa pag-aakalang umalis na angama at nakalayo na ito sakanilang tahanan. Walanganu-ano’y lumitaw angama at kinuha ang kan-yang kalmen. Mataposang dalawang araw, Ling-go noon at kapapanganakpa lamang ni Esther,namatay si Nardo kungkaya’t malakas ang kan-yang paniniwala na totooang kasabihang bawalhipuin ng mga babae angmga anting-anting.

Alaala ng isang AmaNaniniwala si Esther

na naging mabuting amadin si Nardo sapagkatsinubukan nitong bigyanng maganda at masaga-nang buhay ang kanyang

pamilya. Maganda rindaw ang naiwang alaalang kanyang ama lalo nasa mga kapwa Kabitenyosapagkat marami itongnatulungang kababayan.Ang lahat ng kabutihangginawa ni Nardo ay pina-niniwalaan nina Esther nanasuklian ng magan-dang kapalaran nilangmagkakapatid. Mayroonna silang mga saril ingpamumuhay – mga uli-lang lubos, ngunit hindinaiwang kaawa-awabagama’t kung minsan aynakararanas ng kakulan-gan sa pananalapi.

Sa huli ay naihabol niEsther ang alaala ng na-pakaraming taong nakira-may sa pagkamatay ngama, isang eksenangnagpakilala sa kanilangama bilang isang tipikalna Kabitenyong maymahusay na pak-ikipagkapwa. Mataposang paanyaya kay Estheray hinanap naman ngmay-akda ang puntod niNardong Putik sa semen-teryo ng bayan ng Das-mariñas. Hindi ito ma-hirap matunton sapagkatmadali itong naituro ngisang matandang nagtit-inda ng mais sa tabi ngmunisipyo.

Sa Piling ni Bating:Panayam sa Pangala-wang Babaing Minahal niNardo

Likas dawn a palikerosi Nardong Putik. Maram-ing kwento tungkol sakanyang mga pkikipag-relasyon sa ilang kaba-baihan, sa katunayan, isaito sa mga ipinakita sapagsasapelikula ng kan-

yang bahay. Isang tunayna pagiging kilabot samga kababaihan ni Nar-do ang pagkakaroon ngmga kinasamang babaesa iba’t ibang bayan ngKabite noong mga pana-hong ito ay nagtatago pasa mga alagad ng batas.Ayon pa sa usap-usapan,maraming kababaihanang nagmamalitang isasila sa mga naanakan niNardo, nguni’t marami rinsa kanila ang hndi nag-sasabi ng totoo. Sa kunganumang dahilan kungbakit ninanais nilang ni-lang magkaroon ng gani-tong pagkakakilanlan

Ay mahirap mawari.Parang kuwento ni ElvisPresley, isang alamat narock and roll singer ngEstados Unidos, na ma-raming babaeng nagha-habol dahil naanakandaw sila nito.Ang likas nakarisma marahil at kasi-katan o pagiging popularsa lalawigan ang nag-bunsod sa mga babaengnaghahabol kay Nardo.

Isa sa mga tunay nanakasamang babae niNardo na siya ring ipinak-ilala sa pelikulang kan-yang buhay ay si BeatrizMonton Magsino isangbiyudang nakatira saPurok 12, Bacao, Hener-al Trias, Kabite. Pinatoto-

hanan ni Esther angpagkakaroon ng relasyonng kanyang ama kay AlingBating. Siya pa nga angnagsabi kung saangpook makikita ang tirah-an ng pangalawang ba-bae ni Nardo.

Marahil ang labis napangungulila ni Nardo sakanyang pamilya sa pana-hon ng kanyang pagtata-go sa mga liblib na lugarsa Kabite ang nagtulak sakaniya upang humanapng babaing mamahalin atpakikisamahan.

Sa kabila ng kanyangnaiwang pamilya sa Das-mariñas, muling umibigsi Nardo sa isang biyu-dang tagabayan ay isini-lang noong Hunyo 17,1929.

Si Aling Bating ay mali-it (tila 4 na talampakan la-mang), may kayumang-

ging balat at medyo maykapayatan, nguni’t mapa-pasin malakas pa rin angpangangatawan. Simplelamang ang uri ng kan-yang pamumuhay. Ka-dalasan ang kanyangpanahon ay ginugugol nalamang niya sa pama-masyal sa mga anak nakapitbahay lamang niya atsa pag-aalaga ng mgaapo.

Bilang tanda ng pag-galang ay tinawag siyangNanay Bating ng may-akda sa panahon ngpanayam. Katanghaliangtapat at napakainit angpanahon noon, kasing initng naging kuwentuhan.Narito ang buod ngpanayam kay Beatriz “Ba-ting” Magsino, ang panga-lawang babaing minahalni Leonardo Manicio.

(Makata)(Makata)(Makata)(Makata)(Makata)

SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 200910

Dito sa Cavite, asenso ng matatawag atmaituturing. Naglipana na kasi ang mga multi nationalcorporation at foreign companies. Di mo na kailanganglumayo pa o pumasyal ng Maynila para magrelax,magtrabaho at mag-aral. Mismo dito sa sarili mongbayan, masisiyahan ka na. Andiyan na ang Jollibee,Mc Donalds, Chowking, Pizza Hut, Mister Donut, DunkinDonut, Mercury Drug Store, 7 Eleven, Western Union,LBC, Robinson’s at SM.

Ang mga beauty parlors, spa, at massage; in parin dito. Pinasok na rin ng mga kilalang beauty expertgaya nina Ricky Reyes, James Cooper, David Salon,Carlo Reyes, Edmond Samot at Famy Serran. Pati mgabeauty products endorsed by Belo, Calayan, HBC, Avonay nandito na rin.

Of course, di pa rin nawawala at nagpapatalo angmga computers shop na in-na-in sa mga students.(Sad nga ako dito, sa pangyayaring ito!) mga bangkotulad ng MetroBank, PNB, PS Bank, BPI, RCBC atsyempre ang Rural Banks.

Mga fine Dine-in Restaurant gaya ng Servando’s,Josephine’s, Aurora’s, Cheefu, at Chibugan. Sikat nasikat pa rin ang Island Cove. Mount Sea, Picnic Groveat Mushroom Burger. Join pa rin ang mga flower shops,barber shops, at pawnshops; di pa rin pahuhuli angmga gas station; Caltex, Shell, Petron. Nagsulputanna rin ang mga drinking water station gaya ng WaterCoast at Aqua 2599.

Higit sa lahat, may mga diyaryo pa ring binabasaang mga tao. Lumalaban na sa dami ng nagbabasaang pinakabago at pinakamainit na pahayagan ngMasang Kabitenyo, ang “Responde Cavite”; bukod samga de-kalibreng manunulat, mahusay natagapamahala nito, siksik na balita at lathalain,makatotohanang pagsusulat at tiyak na kapupulutanng aral, ang pahayagang ito ay magiging instrumentong pagpapanibago ng Sambayanang Kabite –Palaban, Responsible at Risonable.

Wow galling! Pasulong na ngang tunay angprobinsya ng Cavite. Tuluy-tuloy na ito sa pag-unlad atpagbabago. Panatil ihin at Kapit-kamay pa ringmagkaisa para sa ating Liping Caviteño.

At huwag sana nating makaligtaan na ang lahatng ito’y, utang at gawa ng ating Poong Maykapal. Tayoay magpasalamat at magbigay papuri para saKanyang Biyaya sa ating lahat. Hayaan nating, tayo’ygabayan at basbasan ng Kanyang Awa’t habag. DoonLang!

Let’s go! Ang still, let God takeover!oOo

Good Morning Teacher! Ang palagiang pagbati ngUmagang Kayganda at bagong Pag-asa.Edukasyon…Kahit saan…Kahit kailan…Katuwang saKarunungan at Kaunlaran.

PAHABOL:Sa mga nabanggit na establishment, libre na ADS

po ito ha? Ok po ba? Sa susunod, papasyal po ako atkung nais ninyong magpa-advertise, pagusapan ponatin. Salamat po!

ni eros ataliaUnang Gantimpala Don Carlos PalancaMemorial Awards for Literature (2006)

(Ika-4 labas)

Good Morning Teacher MULA SAPAHINA 5

SIMULA noon, palihim nanag-aral lumangoy si In-toy. Sa una ay pakuya-kuyapit pa sya sa mgaposte sa silong ng mgabahay. Hanggang saposte ng pantalan. Hang-gang sa magpalipat-lipatna sya ng poste ng mgapantalan. Hanggang sakaya nya na talagang lu-mangoy. Hanggang sakaya nya nang makipag-hagaran-taya sa mga

kalaro. Sya ang lagingpanalo sa karera sa pag-langoy. Sya ang pinaka-matagal sumisid. Dibaleng makainom sya ngtubig at magkasugat-sug-at sa mga nakauslingkawayan o poste, basta’tdoon man lang ay ituringsyang magaling, sa pag-langoy at pagsisid.

Sa kanilang magka-kaibigan, si Berto ang pi-nakamalakas. Punggok

na malaki ang katawan.Bato-bato. Tagaigib banaman ng tubig-tabangsa buong isikinita nilakung hindi lumaki angkatawan at mapunggok.Tinawag itong baka dahilatungal baka si Berto pagpinapalo nang kanyangnanay. Gala, malakas angloob at may kakulitan.Kasama nya ngayon ito sainuupahang maliit na ba-hay-bahayan sa tabingdagat. Kasalukuyangtagahugas ng bus. Mada-ling araw ang pasok,bago magtanghali anguwi.

Si Boyet ay binansa-gang bagol kasi nahuliitong nangungupit ng bagolsa tindahan. Bata pa langdaw kumakana na. Ewankung likas na malikot angkamay. Naging batikangmanananggal (ng si-nampay, gamit, bisekleta)sa kanilang baranggay atpinagkakaisahang gulpi-hin ng taong bayan. Hang-gang sa hindi na makita.Ang huling balita ay na-kakulong daw ito ngayonsa Maynila.

Si Yeyeng Tikol sanaang matalino sa kanilanglahat. Ito lang ang naka-tuntong ng mataas-taasna pinag-aralan kung hin-di lang nagkaletse-letse.Matapos maglimang taonsa Saudi ang kanyangama, umuwi itong unaang ulo at isinunod nalang ang katawan. Noongmaliliit pa sila, pirmingnakapasok ang kamay niYeye sa loob ng shorts.Nagtitikol daw. Nang

magbinata, di na syatinawag na Yeye Tikol, Ar-iel na (ito ang tunay nyangpangalan), di na rawpwede ang tikol. Malakina kasi kaya Ariel Burat nasya ngayon. Nahilig mag-aral kahit walang lamanang bulsa at tyan, natu-tong mag-shabu. Kaya’t siYeyeng Tikol o Ariel Buratay madalas nasa kanto ngKalye Marino, nagtatawagng mga dalagitang nag-lalakad habang ipinakiki-ta ang pagbuburat.

Si Doray Langaw…ano ba ang kadalasangkwento ng lumaki sa isk-water na walang pinag-aralan, na iniwan ng mgamagulang at tumayong

ina’t ama sa dalawangnakababatang kapatid, namay itsura naman kahitpapaano basta’t maliligolang at magsisipilyo,magpulbos ng kaunti atlipstik? E, di puta. Di na-man. Di naman puta siDoray Langaw. Pakang-kang lang daw ito sa mgamambabasnig. Ang bas-nig ay malaking bangkana tumatagal nang ilanglinggo sa dagat. Sari-sar-ing isda ang huli ng mgaito. Pagkadaong sa kati-han o barahan, magbe-benta ng isda ang mgamambabasnig sa nama-makyaw sa pandawan. Atdadayo doon si Doray. Ti-lapya naman nya ang

kanyang ibebenta. Huhu-gasan sa hapon paramaagang mabenta. Mabi-lis kasi itong mabilasa sagabi. Kasi naman, kahitdisisyete pa lang angkanyang tilapya, para naitong kwarenta ‘y singkoanyos na galunggong.Kung malakas ang ben-ta, maagang gagarahe siDoray. May pambili na ngpagkain at bigas. Kungmamalasin at babaratinang kanyang tilapya, palit-isda na lang. Okay pa rin.Ibebenta na lang nyakinaumagahan ang is-dang ipinambayad sakanyang inilakong tilapyanoong nakaraang gabi.

ITUTULOY

MAAYAP aabak mga abe at kabalen. Ako po ay angtinaguriang “POOR BOY FROM LUBAO”, wala pongiba kundi si Diosdado Macapagal. Ipinanganak poako noong Setyembre 28, 1910 at ako din po angikasiyam na pangulo ng Pilipinas.

Anu-ano po ba ang nagawa ko para sa bansa?Nilinis ko po ang ban-

sa sa katiwalian sa pana-hon ng panunungkulanko. Nakakalungkot lang atkabaligtaran ang ginaga-wa ng anak kong si GMA.

Ako din po ay nagsa-gawa ng programa sapagpapaunlad ng Wi-kang Filipino. Ewan ko basa anak ko at ang kam-panya niya ay EnglishSpeaking Policy.

Ako din po ang naglipat ng pagdiriwang ng Arawng Kalayaan natin mula July 4 sa petsang June 12.Iyan po siguro ang dahilan kung bakit mahilig dinang anak ko na sa paglilipat ng petsa ng mga holi-

days.Noong po 1962 ay ako ang nanguna sa pagta-

tangkang maibalik bilang bahagi ng Pilipinas angpulo ng Sabah. E ngayon, pinapauwing sapilitan angmga kababayan nating nakatira sa Sabah e atin nga-ng lupain iyon e. Pinabayaan na ng anak ko.

Isa lang ang nais ko.Maalala ng mga Pilipinoang mga mabuti kong na-gawa.

Kahit di na ako bigyanpa ng parangal sa Dios-dado Macapagal Avenue.Ayaw ko pong madungi-san ng pangungurakotang pangalan ko. Pakisa-bi po sa anak ko at sa asa-wa niya.

Marangal ang angkanng Macapagal. Ako po, ang POOR BOY FROM LUBAOay isang marangal na tao na sana ay pamarisan ngmga kabataan.

Maraming salamat po.

Talumpati ni Diosdado Macapagal (na angkop isaulo at bigkasin ng isang grade two)

For your comics, AVP, survey and imagepackaging needs please contact

0929-8581636 / 0922-2268209

TRIPLE R PR SPECIALIST

11SETYEMBRE 27 -OKTUBRE 03, 2009

Ano Ang Pagkakatulad ngDurugista at Relihiyoso?

HEAVEN! ‘Yan ang pare-has na gustong maratingng sinumang durugista atrelihiyoso.

Maraming mga man-gangaral ng relihiyon nagustong maakit ang sam-bayanan na sumali sa ka-nilang sekta. Marami rinnamang durugista nagustong matutong mag-durog ang buong sam-bayanan.

Paano naman kayakapag 80% ng mgamamamayan sa bansaay nalulong na rin sa dro-ga? Ano naman kaya angmagiging papel ng relihiy-on?

Hmmm. Ganito kaya?Preacher 1: Mga kap-

atid, ginagamit ng langitang droga upang tayo’y

makalimot sa ating prob-lema. Pinapagaang ngdroga ang bigat ng buhay.At binibigyan tayo ng linawng pag-iisip. Kung mag-bibigay kayo ng ikapu, titiy-akin ko, ang bawat usokna inyong masisinghot sashabu at marijuana, sabawat tableta ng ecstacyna lalaklakin, sa bawatheroine, cocaine at ibapang anyo ng droga nagagamitin… babalik angtama sa inyo ng drugs ngsiksik, liglig at umaapaw.

Preacher 2: Mga mi-namahal na tagasunodng bahay-sambahan naito, kung gagamit langtayo ng droga, maiiwasannating mag-isip ng masa-ma sa ating kapwa, gu-mawa ng mga kahalayanat mga buktot na gawaindahil ang droga ay na-kapagpapakalma ngating isipan, katawan atkaloban. Dahil kung angtrip natin ay lagging okay,laging solve, laggingheaven… tinitiyak ko,

kasama nyo ang dyos samga sandaling iyon.Kaya’t kung lalakihan nyoang abuloy sa atinggawain, titiyakin ko na hi-hipuin ng dyos ang mgapuso ng mga gumagawang shabu at iba pangdrugs, tatapangan nilaang timpla para kahitkaunti lang… malkas naang tama.

Preacher 3: Kinausapako ng dyos kagabi mgakapatid… ako ang hin-irang nyang makabagongsugo sa ating panahon.Sabi nya, sa akin na kayobumili ng drugs, dahil la-hat ng drugs na gag-amitin nyo na magmumu-la sa akin ay may lakip napagpapala. Maliligtas anginyong mga kaluluwamula sa apoy ng impyer-no dahil lagi kayong nasalangit kapag gumamitkayo ng drugs mula saakin.

Preacher 4: Mga kap-atid, binigyan ako ngmensahe ng dyos kaga-

bi. Hinirang nya ako nakanyang anak na syangmamamahala sa ibinigaynyang manna mula sakalangitan.

Ang mannang ito aymagbibigay sa inyo ngkapanatagan at kati-wasayan. Hindi na kayomagugutom. Lagi kayongmasaya. Laging payapa.At ang manna na iyon aywalang iba kundi… mgadroga.

Sa murang halaga,ang bawatd roga ay maykalakip na panalangin nakaligtasan ng inyong mgakaluluwa. At ang mabib-itin, may libreng pray overpara maradaman nyo angkanyang presensya.

O ayan mga kapatid,talagang kumpleto na angating bansa. Politika atdroga. Relihiyon at droga.Malayo-layo na ang ma-rarating ng lupang hin-irang. Duyan ng mgapraning.

Wow pare… heaventalaga!

In a nutshellmula P. 4

Tungkol naman samga opisyales na na-hirang (appointed) ngnakatataas. Section66, B.P. 881. Candi-dates holding appointiveoffice or position, in-cluding members of theArmed Forces of thePhilippines and officesand employees in thegovernment – owned-orcontrolled corporations,

shall be consideredipso facto resigned fromoffice upon the filling ofhis Certificate of Candi-dacy.

Kaya’t narito angkaibhan ng mga opisya-les na halal ng bayan atang mga nahirang (ap-pointed) lamang ng mganakakataas sa kapang-yarihan.

Sana’y magliwanagang mga lumalabongkaisipan sa pagbanggitng mga nararapat nabatas.

Sila yung laging nakadisplay ang mga karakas samunisipyo, mas malaki pa ang ID sa kanilang makaka-pal na mukha at handang bumanat at pumuri kapalitng pera. Pwe! May isa ngang nag-aasta ring mediaang nagsasabing “Aanhin mo ang disenteng dyaryo,wala ka namang pera.” Hoy, salaulang baboy, kayanga, malayo ka pa lang, nagtatakbuhan o nagtataguanna ang mga politiko sa iyo, mangyari, puro ka hingi,puro ka orbit. Kasi nga, kapag hindi binabasa angdyaryo, wala itong integridad. Nagdadalawang isip angmga naglalagay ng ads. Kapag ang dyaryo hindi bina-basa, mas may silbi pa ang pambalot ng tinapa. Bwa-hahaha!

Kung sakali pong kahit isa sa mga reporter, staff oeditor ng Responde Cavite ay nanghihingi, nang-oor-bit… ipagbigay alam nyo po sa inyong lingkod. Tiniti-yak ko po, sa susunod na isyu, kakalusin natin sya. Omalamang, pati mga tauhan ng Responde Cavite, pin-ipirata. Kaya, pinapayo po natin, wag na wag na wagpo kayong magbibigay. Dahil hindi namin kinakalakalang aming panulat at kaluluwa.

Dahil ito kami; Responde Cavite: Risonable, Re-sponsable.

proletaburgesya@yahoo.com / 09228197576

SUNDOT LAPIROT Mula sa p.4

Pagtaas ng tubig dagat sa Cavite, 1-3 metro ang ilalalim

GLOBAL WARMINGNoon…Dumaan sa Cavite

ang Bagyong Seningnoong Oktubre 10-15,1970. Nakapagtala angPAGASA ng 275 kph nalakas ng bagyo at pagtaasng tubig-dagat sa 3-5metro dahil sa palo nghangin (Storm Surge).

Ayon sa ilang resi-dente ng Cavite City nanakakaalala, nag-iba angmga kabahayan sa ta-

bing dagat, at ang mgabangka ay tinangay hang-gang kalsada. Nalalosang mga pantalan saCalle Marino. Nagba-bangka ang mga tao sakalye. Isa ang bagyongSening sa naitalang pi-nakalamakas na bagy-ong dumaan sa CaviteCity.

Ngayon…Kung sa Cavite City ka

ipinanganak at nakatira

sa baybaying bagat, tina-tayang nakaranas ka nang 18 bagyo pagtuntongmo ng elementarya. Pag-graduate mo ng elemen-tarya, ang bahay nyo aydinaanan na ng 36 nabagyo. Pag-graduate mong high school, nakaraoska na sa 48 na bagyo

Sapagkat ang CaviteCity ay dinadaan ng 3bagyo kada taon sa layonito mula sa SangleyPoint na 200km radius at.2 bagyo kada 5 taon samas malapit na 50 kmradius at ito ang mas de-likado. Ang Probinsya ngCavite ay ikalima sa Ty-phoon risk area at rainfallchange!

Bukas o baka

mamaya…o mataposang daang taon?

Hindi maiiwasan attiyak ang pagtaas ng tu-big sa malapit na hinaha-rap at tinatayang aabutinito ng 1 hanggang 3metro. Kung 1 metro angitataas ng tubig, ang Sang-ley Point at Fort San Fe-lipe ay malulubog sa da-gat. Ang 35 barangay o49% populasyon ng Ca-vite City ay malulubog satubig dagat. Pinangan-gambahang mabuburasa mapa ang 60% nglupa ng Cavite Ang mgalugar na malimit bahainay tuluyan ng kakainin ngdagat. Kung tataas na-man ng 3 metro ang tu-big, mabubura sa mapa

ang Lungsod ng Cavite.Gaano Ito katotoo #1Magtanong ka sa si-

numang taong nakatirasa tabing dagat mula panoong Martial Law, at pa-patunayan nya sa yo natumaas ang dagat ng hu-migit kumulang ng 1metro.

Ayon sa National Map-ping and Resource Infor-mation’s (NAMRIA)Oceanography Division,mula taong 1972 hang-gang 2000, nakaitala saManila Bay ang pagtaasng tubig na 0.90 M sa loobng 29 na taon.

At sa kasalukuyangbilis ng pag-init ng tem-perature ng daigdig atpagkatunaw ng mga yelo,sinasabing mas bibilis paang paglaki ng tubig kay-sa dati nang naranasan.Ito ang Accelerated SeaLevel Rise (ASRL).

Gaano Ito katotoo #2Ang pagtaas ng 1

metro ng tubig dagat ayayon sa pag-aaral ng In-tergovernmental Panel onClimate Change (IPCC)noong 2007. Sinasabi rinng IPCC na maaaring samas malubhang senaryoay umabot ito sa 2 metro

Tinitiyak na sa 2100,mas mataas na ng isangmetro ang tubig dagat.Ngunit sa kasalukuyangbilis ng pagtaas ng tubigdagat, maaring lumubogang mga baybayin ngmga tropical na bansa sadaigdig tulad ng Pilipinas.

Ang International Con-gress on ClimateChange naman ay maymataas na prediction na3 metro. Gamit ang pina-kabagong satellite ima-ges at ground observa-tions iniulat ng kongresonuong Marso 10, 2009ang mas mataas at masmabilis na pagbabago sadagat.

Kailan?Ang pagtataya sa ma-

giging kalagayan ng Lun-

sod ng Cavite sa hina-harap ay inilahad ni Ra-mon Faustino Sales Jr.Phd. nuong pang 2008sa EEAPSEA Confer-ence on ClimateChange sa Bali, Inodne-sia.

Ayon kay LeonoraLava, Area Manager ngPhilippine Rural Recon-struction Movement,nararanasan na ngKabitenyo ang ClimateChange “Nag bago naang typhoon pattern datirati, hangin lamang ayalam na ng mangingis-da kung papalaot ba silao hindi, ihip lang ng ha-ngin natataya na nilakung may paparating nabagyo, hirap na silangtantyahin ang panahon.

Naapektuhan angmga magsasaka sapagbabago ng seasonupang bagayan ng uring pananim. Duma-dalas ang sea water in-trusion (dulot ng stormsurge at high tide) na si-sira sa lupa ng panani-man at tubig sa ilalim nglupa.

Bagamat nuongmga unang panahonbinabagyo ang probin-sya ng Cavite, ngunitsimula nitong siguro’ynagdaang limang taon,hindi tayo naapektuhanna bagyo na kasing lalakumpara ng ng naran-san sa simula noongbagyong Milenyo.

First time naranasanng Ternate ang floodingna lagpas bahay. Mulasa bundok nasaksihanng iba ang pagragasang tubig. Binaha angNaic. First time kinaila-ngang ilikas ang mgamamayan ng ilang ba-hagi ng Rosario.

Grabe ang epekto!Ilan lamang ito sa mgaindikasyon ng ClimateChange na nakaka-apekto sa tin sa lokal nakonteksto.” ITUTULOY

First year college na ako nang maintindihan ko angkahulugan niyon sa aking buhay. Sinasabi lagi kasing nanay ko, “mabuti ‘yon, maaga kayong magbabanatng buto!” At dudugtungan pa iyon: “kung may gustokayong isang bagay, magtrabaho kayo, ‘wag tatamad-tamad!”

Gustung-gusto ko kasi noon ang maghugas ngpinggan. At hanggang sa ngayon, iyon ang gustung-gusto kong gawin sa kusina. Malamig kasi ang tubigsa kamay. At pakiramdam ko, lagi akong malinis. Pero‘yon palang itinuturing kong “laro” at “libangan” ay mab-uting disiplina sa kasipagan. Hindi ko sinasabing ma-sipag ako. Pero naging ugali ko na magtrabaho atmagtatrabaho pa at kung walang matrabaho sa ba-hay, naghahanap ako ng trabaho. Hindi ako mayaman,pero kahit papaano, di ako nawawalan ng pera.

Hindi ko sinasabing maghugas kayo ng pinggan,o manulungan sa mga kamag-anak o mag-abang nglumabis na mga pagkain sa mga handaan. Ang sina-sabi ko lamang, huwag bigyan ng pagkakataon anginyong sarili na magtamad. Dahil walang ibinibigaysa inyong trabaho o wala kayong makitang trabaho, dina kayo kikilos. Mag-isip pa kayo ng magagawa, kahitkaunting oras o kapirasong trabaho, basta kikita kayokahit papaano. Imposibleng kahit kaunti ay hindi kayokikita.

Naisip ko rin ang mga batang nagkukudkod ng

niyog sa palengke (noong wala pang makina na gina-gamit). Isinasama kasi ako ng asawa ko sa palengke(tagabitbit ng basket o tagabantay ng mga binili namin).Naaawa ako dahil alam ko na nakasasakit ng likod atbalikat ang pagkukudkod ng maraming niyog, na nara-nasan ko rin noong nagkakalamay ang lola ko. Sas-abihin ng lolo ko na katulong ng lola ko: “Hoy! Mgabata, magkudkod kayo ng niyog! Di kayo makatitikimnito kundi mababatak ang inyong mga ugat!”

Kapag tumulong nga kami, sasabihin ng lola kopag naluto na ang kalamay: “O, tikman n’yo na.” Perohindi lang namin titikman ang hinalo naming kalamay.Lalantakin namin yon ng kain!

Kaya nga ang masasabi ko, hindi tayo aasa nalalapit sa atin ang grasya. Hinahanap, pinagtatrabahu-han iyon. At sa paghahanap, pagtatrabaho, kahit maliitang kita o pakinabang, huwag tayong titigil. Daratingdin ang pagkakataon na ang maliit na kita o pakina-bang ay magiging malaki rin. Tandaan: Ang maliit aynagiging malaki basta pinagbubuhusan natin ngpawis.

Habang naghihintay tayo ng pagbabago (sa darat-ing na eleksyon), huwag maghintay ng ibabato sa atin.Minsan lang sa tatlong taon ang eleksyon. Kung aasasa “darating” sa eleksyon, minsan nga lang iyon. Kungtatrabahuhin natin ang gusto nating makuha o maabot,hindi minsan lang darating ang grasya. Magpapatuloyiyon. Ganyan ang biyaya ng trabaho!

(Sa susunod: Iba Pa Nating Magagawa HabangNaghihintay ng Pagbabago)

DITO PO SA AMIN MULASA PAHINA 5

www.respondecavite.com

Kasalukuyan ngayong tinapos ang tinatapos angtinatawag na “Enterprise Building na nakalaan samga sangay na Pamahalaang nasyonal na ngayo’ynakakalat sa Trece at handa naming magbayad ngupa para naman matustusan ang pagmementeneng napakalaking gusaling ito.

Hindi naman nakaligtaan ang pangangalaga ngkalusugan ng mamamayan. Sa katunayan, bukodsa pagpapaayos at pagdadagdag ng mgakasangkapan para sa iba’t ibang serbisyo ng Emil-io Aguinaldo Hospital (dating Andres Bonifacio), pat-uloy naman ang paninilbihan ng “Korea-PhilippineFriendship Hospital” na may de-kalidad na kagami-tan at doctor kaya lamang, may kamahalan ang sin-gil na hindi na kaya ng mga karaniwang mamamay-an. Kung magagawa nga lamang na pababain ang“service fee” ay di lalong maganda.

Mistulang “Pasyalan” ang paligid ng Kapitolyo.Nakatayo pa rin ang luntian at matatandang punong akasya na sinasalitan ng mga luntian ding damoat pinagduduktong-duktong ng mga konkretong“pathways” na sa panabi ay may sementado dingupuan na pahingahan ng mga kababaihan, ka-bataan, at Senior Citizens.

Inalis ang mga tindahan ng pagkain at inilipat saisang maayos na “Food Court” na ang mga presyoay tamang-tama sa kakayahan ng mga kawani ngpamahalaang lokal.

Sa mga kabataang mahilig sa palakasan, narir-iyan ang “Cavite Gymnasium”. Bukod sa mga “Sport’sFestival”, pwede rin itong p[agdausan ng “Mass Meet-ings” at “Political Rallies”.

Sa pakiwari ko ay ginagawang lahat ng makakayang probinsya upang tumingkad ang ganda at halinang Kapitolyo. Ang Kapitolyo na maningning na sag-isag ng isang marangal at maunlad na Sambay-anang Caviteño.

oOoBagamat ayos na ayos na ang aspetong pisikal

at pangkabuhayan, may makikita pa ring kakulan-gan sa larangan ng sining at kalinangan.

Sa mapanuring mata ng bayan, ay hindi naliling-id ang maselang na ??????????? ng Provincial Li-brary na siyang pinaglalagakan ng kasaysayan ngLiping Caviteño.

Medyo malungkot ang istorya ng PanlalawigangAklatan. Naitatag ito noong July 29, 1976 sa panu-nungkulan ni Gob. Dominador Camerino. Dito na-tayo sa Noveleta, sa kagandahang loob ni Mayor JoseSalud at nagpalipat-lipat ng tirahan sa “ABC Hall,Munisipyo, Tribunal, at Noveleta Elementary School”sa loob ng may tatlumput-isang taon.

Sa kasamaang-palad, dinalaw ang Cavite ngbagyong Reming (Oct. 28-29, 2000), Seniang (Nov.3-4, 2000), at Milenyo (Sept. 28, 2006). Ang aklatanay napasama sa kalamidad na dulot ng mga bagyo,kaya libong mga libro at babasahin, computers of-fice files, cabinets, chairs, at desks at mga suppliesang sinira ng baha at dala nitong putik.

Sa kabutihang-palad, nabigyan ng espasyo angAklatan sa natapos na “Legaslative Building”. Natu-ral lamang ito sapagkat simula pa lamang, ang Ak-latan ay napailalim sa pamamahala ng Bise Gober-nador.

Sariwa pa sa aking alaala ang hininging tulong-pinansyal ng ilang Board Members kay Senador Ra-mon Revilla, Sr. sa halagang P5 milyon ay maipapa-gawa ng isang kumpletong gusali ng Aklatan sang-ayon sa disenyong pinagpaguran ng isang Archi-tect/ Planner na taga-UP.

(Kung nanaisin ni Vice Gov Osboy Campañamaluwag na ituloy ang proyektong ito para sa Akla-tan at makapaglaan ng pondo habang pinag-uusa-pan pa ang “Budget Proposal” ng taong 2010.)

SENIOR CITIZENS... MULASA PAHINA 5

2 patay, 1 sugatansa magkahiwalayna aksidente Ni Treles

Mandarian

ISANG taong-grasa angnatagpuang sugatan atduguan na gumagapangsa tabing kalsada ngBarangay Amuyong sabayan ng Alfonso, Cavite.Ayon sa report ni SPO1Teodoro P. Malimban angtaong-grasa ay hinihina-lang biktima ng hit-and-run. Ang taong grasang dipa nakikilala hanggangngayon ay agad naisinugod sa General Emil-io Aguinaldo Hospitalpero idineklarang dead onarrival.

Samantalang sa Ba-yan naman ng Dasma-riñas, isa ang patay at isaang sugatan mataposang salpukan ng isangpampasaherong jeep namay plakang UPF 238 atisang motorsiklo.

Ayon sa mga naka-saksi sa nangyari angsalpukan ay naganap sa

driver ng motorsiklo na siJoselito Laurora at ng an-gkas nitong si SophiaLaurora na parehong tagaBarangay Hukay, Silang,Cavite.

Agad na sinugod saSan Jose Hospital angdalawa pero idineklara ngdead on arrival si Joselitosamantalang ang angkasnaman nitong si Sophiaay malubhang nasaktan.

Ang driver naman ng

pampasaherong jeep ayagad na sumuko sa mgapulis na nakilalang si Moi-ses V. Esculta, 41, ng 1406Bangkal street, Carmona,Cavite. Sa report ng mgapulis lumalabas na angTaong-grasa at si JoselitoLaurora ay pangsiyam atpangsampu ng nama-matay sa mga aksiden-teng naganap sa kalakhanng Cavite sa nakakalipasna sampung araw.

kahabaan ng Governor’sDrive at Molino PaliparanRoad ng Barangay Pali-

paran, kung saan sa la-kas ng salpukan ay tum-ilapon ang katawan ng

LUBAK-LUBAK NA DAAN- Walang kasiguraduhan angtricycle na ito kung makakarating siya sa kanyangparoroonan. Ang ganitong sitwasyon, tulad ng kan-yang dinadaanan ay likaw-likaw at batbat ng panga-nib. Ang nakapagtataka parang sinadya angpagkakaputol ng pagsesemento rito na halos 250metro lamang sa Bunga, Tanza Cavite. Sistema ba oang taong nagpapatakbo dito?

Sa mga may-ari nitong inir-ereklamo, huwag naman poninyong samantalahin angmga bata. Huwag ninyongabusuhin ang kamangmangannila. Alalahanin ninyong maymga anak din kayo. Huwagsanang mangyari ito sa inyo.

Alak…..babaha ng alak!Ang problema ang inaakalamong nag-aaral na anak ay dipala. Kailangan ng mabilisangaksyon para dito. Kaya angpanawagan natin sa magitingna hepe ng kapulisan ng Cav-ite City na si P/Supt. SimnarGran, sir paki bisita nga po anglahat ng establisimentong ma-lapit sa High School.

SISID MULASA PAGE 3