türk Şiiri güldestesi

1

QAFQA Z NVERS TES YA YINLA RI

IIIN BYS - TRK R GLDESTES -

M. Muhsin KALKIIM

Bak 2004

QAFQA Z NVERS TES YA YINLA RI NO : 1 9

IIIN BYS - TRK R GLDESTES -

Akademik Rey

Prof. Dr. mer OKUMU

Dizayn Sahib KAZIMOV

ISBN 9986-58-025-9

2004121

90611200178

Q sifaril Qafqaz Universiteti

i NDEKLER

NSZ ......... 5

Abdlhak Hmid TARHAN .........7 Abdrrahim KARAKO ............. 10 dile Sultan .......... 17 Ahmed Hamdi TANPINAR ......... 22 Ahmed Him ................. 25 Ahmet Muhip DIRANAS ..... 28 rif Nihad ASYA .......... 30 saf Hlet ELEB ......... 40 k Veysel ATIROLU.... 43 Attil LHAN ......... 45 Baheddin KARAKO ........ 50 Bk ....... 62 Behet NECATGL ................... 67 Beir AYVAZOLU ......... 70 Cahit Stk TARANCI .......... 76 Cenab ahabeddin .................... 79 Dadalolu.............. 82 Erdem BAYAZIT ................. 84 Erzurumlu brahim Hakk .................. 86 Erefolu Rm ............... 90 Fatih OKUMU.................................................................. ... 92 Ftih Sultan Mehmed ................ 94 Faruk Nfiz AMLIBEL ............. 97 Fzl Hsn DALARCA ............ 104 Fuzl .............. 108 Gufrn......... 114 Halide Nusret ZORLUTUNA... .... 116 Halid Fahri OZANSOY..... .... 118 Hasan AKAY ................................................................ ... 120 Hayl ............. 122 Hilmi YAVUZ ............. 124 Hoca Ahmed Yesev ............ 129 smet ZEL ..................................................................... ... 133 Knni Sultan Sleyman............. 142 Kemalettin KAMU.............. 143 Krolu............ 145 Mahmut KAPLAN ............. 146 Mehmed kif ERSOY .............. 149

Mehmet NARLI ............. 163 M.Es'ad Erbil ............ 165 M.Fethullah GLEN ............. 167 M.Kaya BLGEGL ............... 171 Nb ................ 173 Nil ................ 176 Nmk Keml ................ 182 Nzm Hikmet ............... 186 Necip Fzl KISAKREK ................ 193 Nedm ................ 206 Nef' ................ 211 Net ................. 216 Niyz-i Msr ................. 222 Nurullah GEN ................. 224 Orhan Seyfi ORHON......... 230 Orhan aik GKYAY........ 232 Orhan Veli KANIK ................ 234 Osman Huls ATE ............... 236 Pir Sultan Abdal............. 238 RdvanCANIM................ 239 Rza Tevfik.............. 242 Seyyid Ahmet KAYA ................ 245 Seyyid Nesm .................. 246 Seyyid Vesm Efendi ............... 250 Sezai KARAKO .............. 252 Sleyman ELEB ............... 261 eyh Glib ................. 264 eyhlislm Yahya Efendi... ins ................. 276 Taha ALAROLU .............. 278 Tevfik Fikret ............... 281 Yahya Keml BEYATLI ............... 284 Yaar Bedri ZDEMR ................ 290 Yavuz Blent BKLER ............... 292 Yavuz Sultan Selim ....... 296 Yunus Emre ....... 298 Yusuf Ziya ORTA........ 309 Zeynep Hatun ............ 311 Ziya Osman SABA ........ 312 Ziya Paa ........... 315 KAYNAKLAR.............. 322

3

3

NSZ

Ik, doudan gelir. der Cemil Meri. Kinatn yaratlnda nebev k, nemli bir grev stlenmitir. Btn pervneler, insanlk tarihi boyunca n etrafnda dnd. Onlar, zaman oldu ki, Vcdunu Mcidine fed et; mukbilinde byk bir fiyat alacaksn! mazmununa ayna olup hayatlarn n yolunda fed ettiler. Bu, hem hayat bulma, hem de var olan harcama telakkisiydi.

Sihir, haram olsa da sz ustalarnn elinde o bir sihr-i helle dnr. iir, iimizdeki ocuksa bu ocuk msumiyeti, sonsuza uzanan bir cokuyu, soylu hlyy, saf dnceyi ve estetik trans temsil eder. Yani, ocuk-lar ve iekler zdetirler.

In bys, yarasa tabiatllar iin szkonusu deildir. Gzlerini a aanlar veya n yolunu gze-tenler, zaman ve mekn alglama imtiyazna sahiptir. nk k, hakikatn habercisidir.

Bu gldeste, kronolojik ayrm yaplmakszn Trk iirinin has bahesinden derlenmitir. Biyografik bilgileri naklen aktarlan bu derlemenin seim kriterleri, zneldir. Klielemi kabullere pek iltifat edilmemitir. Ancak, elimi-zin ulaabildii, gzmzn grebildii kelerden alnan bu iekler, efrdn cmi olsa da ayrn mni deildir.

Bu kitap, ayn zamanda Trkiye Trkesinden kar-de bir lkeye, Kafkasyann eteklerini ve sarp ufuklarn mekn tutmu Azerbaycana bir selmdr. Bu selm Qafqaz niversitesi ile gndermemiz ise Kaderin bir remzidir.

Fizik ve fiziktesi boyutuyla In Bysne ho geldiniz.

M.Muhsin KALKIIM

4

M. Muhsin KALKIIM IIIN BYS - Trk iiri Gldestesi

5

ABDLHAK HMD TARHAN stanbul'da dodu (1852). Be yanda bir sre okula gitti, sonra zel renim grd. Aabeyi ve hocasyla Paris'e gidince (1862) orada bir okula yazld. Birbuuk yl sonra dndnde Robert Kolej'de okudu, Babali Tercme Odas'na girdi (1865). Babas Hayrullah Efendi ran Elisi olunca Tahran'a olunu da gtrd (1866). Babasnn lm zerine stanbul'a dnd (1868), bir sre memurluk etti, Fatma Hanm'la evlendi (1871). Elilik ktipliine atand Paris'te ikibuuk yl kald (1876-1878), gre-vinden uzaklatrlnca stanbul'a dnd. Kafkasya'da Poti (1861), Yunanistan'da Golos (1862) konsolosu oldu. Bombay bakonso-losluuna atand (1883), karsnn hastalanmas zerine stanbul'a dnerlerken yolda Fatma Hanm ld (Beyrut, 21 Nisan 1885). Hmid, bir sre stanbul'da kald, sonra Londra elilii ba ktibi (1886), elilik mstear (1897) oldu. Brksel elilii (1908-1912) yapt. Bir ara senatr, sonra da stanbul milletvekili (1928) seildi. 12 Nisan 1937'de stanbul'da ld. Zincirl ikuyu Mezarl'nda medfundur. Tanzimat devrinin en byk airi saylan Hmid, dnemin-deki iiri d ve i geleneklerden kurtard, ona geni ufuklar at. Gndelik yaantlar, ak, tabiat, lm ve metafizik problemler ze-rine sevin, mit ve tezatlardan, feryat ve isyanlardan kuvvet alan lirik, epik ve felsef iirler yazd. Kuvvetli bir kltrn, zengin bir hayalin yardmyla her eserinde yeni imknlar denedi. Eserleri : iir : 1.Sahr (1878), 2.Divneliklerim yahut Belde (1885), 3.Makber (1885), 4.l (1885), 5.Bunlar Odur (1885), 6.Hacle (1886) Tiyatro : 1.Mcer-y Ak (1873), 2.Sabr Sebt (1875), 3.li Kz (1875), 4.Duhter-i Hind (1876), 5.Nazfe (1876), 6.Nesteren (1876), 7.Tezer (1880), 8.Eber (1880), 9.Finten (1918)

IIIN BYS - Trk iiri Gldestesi M. Muhsin KALKIIM

6

"MAKBER''DEN .......................... ............

Andka seni byr haylim; Bir fecr-i azm olur leylim.

Nmn ne kadar ens-i cndr !.. Ferydm ile sana revndr.

Allh... derim, gelir meclim; Allh... derim, biter zevlim.

Tahr ki ile uar bu savtn, Gamdan ne kadar krlsa blim. (Btn iirleri-2, s.145) "BLDAN BR SES"TEN .......................... .......... Ah!.. O kuvvet salarnda haylt- semviyye mtenevvic veya nsiyesinde semvt- hayliyye mteheyyic bir melektir. Cenheyn-i rhniyyetinin biri mehtb mntic olur ki tenvr-sz- vicdn, dierinden afak vcda gelir ki lem'a-nisr- irfndr. Hakkyla tayyettii reh-gzra baklsa kehkena benzer ki Perverdigrdan Perverdigra gider; ezeliyyetten kopup nmtenhlie pervz eder. Nigh- efat ufk- mmde ebhtir ki her hareket, her in'itfnda ulviyyeti artar. Bir elinde ebediyyet, bir elinde brika-i mehsin, garb bir itb ile gider; ki zek ve irfn kintnn en yksek noktalar olan rs- liyeye sye-zen-i tahssdir. Gy ki cvidn- bahr- nrniyyetin kfe-i tiri denmee cesbn olan ehper-i kebd-rengi bir fikr-i semvdir ki berk-misl meyyl- ulviyyet olan tabiat- irneye ktrn eder. Knyesi sevddr ki bir tecell-i mahss- Zlcell denilse becdr. Bzan byle binlerce temsil-i dilberin z-zeneb kevkebler misil li bulunduum lem-i bl-terin miynndan gzr ettiini grr, hiz-i net olurum. (Btn iirleri-2, s.185-186)


7

"MAKBER''DEN .......................... ............ Tbt!.. O rehnm-y makber, Tbt!.. O heykel-i mkedder, Tbt!.. O hatb- i summ u ebkem, Tbt!.. O brdet-i mcessem. Tbt!.. O skt- py der-ser, Tbt!.. O mus bet-i mkerrer, Tbt!.. O vahet-i muannid, Tbt!.. O makber-i seferber, Tbt!.. O inklb- hm, Serhadd-i revn- akl- medh. Tbt!.. O harbezr- mmd, Tbt!.. O ibirr- cvid, Tbt!.. O z ll- har-ber-d, Tbt!.. O mevt-i c-der-c. (Btn iirleri-2, s.95)


8

ABDRRAHM KARAKO Mara'n Elbistan ilesinde dodu (1932). Babas ve dedesi halk airidir. lkokul'dan sonra renimine devam edemedi. Kynde bir sre marangoz olarak alt. 1958'den sonra Belediye'de muhasebecilik yapt. iirlerini halk airleri gelenek ve dorultusunda yazan air, talamalaryla da tannmtr. Gnmz Trk edebiyatnda "k tarz" iirin byk ustalarndan biridir. iirlerinde dn, siys, kltrel ve sosyal meseleleri ilemitir. Eserleri : iir : 1.Hasan'a Mektuplar (1965), 2.Haber Blteni (1967), 3.El Kulakta (1969), 4.Btn iirleri (1973) 5. Vur Emri (1975), 6.Kan Yazs (1978), 7. iirler (1981), 8.Sular Islatamadm (1988), 9.Dosta Doru (1988), 10.Beinci Mevsim, Gkekimi (1991) KABUKTAN E HEREYDEN HE DORU Hasret byr, ile byr, kin byr Dakikalar yla bal.. zemem Gaflet byr, eytan byr, cin byr Karncalar f ile bal.. zemem Keder sepet sepet; dert sandk sandk Sebepsiz habire yakldk, yandk Ezadan, cezadan bktk, usandk Ak meyvas dala bal.. zemem Mamur evler akallara in oldu Kargann, baykuun bir i bin oldu Blbller yuvadan tedirgin oldu Atmacalar gle bal.. zemem Ana garip, olan yetim, kz ksz Sofra garip, ekmek yetim, tuz ksz


9

Az garip, dudak yetim, sz ksz Zal haner dile bal.. zemem Tarifsiz hile var karada, akta Hakkn sahipleri boulur hakta Ceylan akvaryumda, balk kavakta Akbabalar gle bal.. zemem Yokua akyor sular bir tuhaf Denizler boalr, dolar bir tuhaf Dmler bir tuhaf, yular bir tuhaf Kheylanlar kle bal.. zemem Kader bizi gam kpnde yourur Gnler hzn, aylar hicran dourur Eski dostlar "gel, gel" diye ar r Ayaklarm yola bal.. zemem (Sular Islatamadm) MHRBAN (AK) Sar salar na deli gnlm Balamlar, zlmyor Mihriban Ayrlktan zor belleme lm Grmeyince sezilmiyor Mihriban Yr, deyince kalem elden dyor Gzlerim grmyor, aklm ayor Lmbamda titreyen alev yor Ak, kda yazlmyor Mihr iban nce naz, sonra sz ve sonra hile Sevilen seveni drr dile Seneler, as rlar deise bile Eski tre bozulmuyor Mihr iban


10

Tabiblerde il yoktur yarama Ak deyince tesini arama Her nesnenin bir bit imi var ama, Aka hudut izilmiyor Mihriban Boa balanmam blbl, glne Kar koysan kz olur akn klne atm kara bahtm tahammlne Taa alsam ezilmiyor Mihriban Tarife smyor akn anlam Ancak eken bilir bu derdi, gam Bir kr dm batan sona tamam zemedim, zlmyor Mihriban (iirler, s.80-81) SANA GELYORUM Grmeden doduum gecenin seherini Ellerim demeden anama Ve gnah izi yokken dudaklar mda Bebeklere has bir dille alayarak Sana geliyorum sana r l-plak...

Bir garip aa oldum ak lkesinde Kklerim smad zamana Silktim ham meyvelerimi utandm da Kutsal duygular nla donandm yaprak yaprak Sana geliyorum sana Dal-budak...

Ne bir drm ekmek var heybemde Ne iecek suyum kana kana Bir tutam umutla dtm yollara Bazan yryerek, bazan koarak Sana geliyorum sana Yalnayak...


11

Yollar uzadka yk arlat Ate dt gnlmdeki harmana Braktm ary, s zy bir yana Hasretinden pl pl yanarak Sana geliyorum sana Bir avu toprak...

Seyrettim uzaktan benliimi ki Et, kemik, kan deilmi mn Habibin hakkna, ismin hakkna Af dilemek iin alayarak Sana geliyorum sana Ya Hakk...

(iirler, s.94-95) NUR YAACAK

Rahmet ykl bulutlar saracak lkemizi Akama nur yaacak, sabaha nur yaacak

Ykayacak damlalar kirden, kfrden bizi leme nur yaacak, ervaha nur yaacak

Bir nura perde ekse madde f ikirsizi Arkasndan yz daha, bin daha nur yaacak

Ne karanlk kalacak, ne karanln izi Zindana nur yaacak, dergha nur yaacak Olacak Anadolu bir aydnlk denizi Ordu'ya nur yaacak, Oltu'ya nur yaacak nanm lar cihada koacak dizi dizi Kaleme nur yaacak, silha nur yaacak Ey nura susamlar, a n ellerinizi ! Sonsuz krler olsun Allah'a, nur yaacak. (Hak Yol slam Yazacaz, s.9)


12

SYANLI SKT Gitmiti makama arz- hal iin Bey dedi, yutkundu, edi ba n Bir azar yedi ki oldu o biim ey dedi, yutkundu, edi ba n Kapdan drt bklm kt dar Gzler akmak akmak, benzi sapsar Bir bakt konaa alttan yukar Vay dedi, yutkundu edi ba n ekti ayaklar kahveye vard At tabakas n, sigara sard Dald neden sonra garsonu grd ay dedi, yutkundu, edi ban medi, masada unuttu ay Kalkt ki garsona vere paray Uzatt akma ve sigaray Say dedi, yutkundu, edi ba n Dnd gzlerinde bulgur bulgur ya Sandm canevime dktler ate Sordum Memleketin neresi garda? Ky dedi, yutkundu, edi ba n Yrd, kr-topal kt ehirden Azna kfrler doldu zehirden Sallad dilini, vazgeti birden Oy dedi, yutkundu, edi ba n (iirler, s.190-191)


13

VATANDA TRKS-2 HAKM BE Gene tehir etme ay teye Bu dava dedemden kald hkim be Otuz yl da babam dt ardna Siz saolun, o da ld hkim be Krk yl nce; yani babam lnce Kadlklar hakimlie dnnce Miraslar tarla takm blnce rezillik beni buldu hkim be Yam yetmi iki usandm gel-git Bini geti burda yediim zlgt Eer diyeceksen "Bana ne, l git!" Olumun bir olu oldu hkim be Sekiz evlek tarla, bir geverlik su Yz ylda hkme balanmaz m bu? Kazanmasam da hu, kazansam da hu! Canm ta burnuma geldi hkim be Keife meife, damgaya, harca Kanmz kurudu harca da harca Sayenizde avukatlar y llarca Fakiri yoldu da yoldu hkim be Mbair itekler, katip zavrlar Deiti bizde de gya devirler Yz yl nce adam yiyen gvurlar Tapucuyu aya sald hkim be Kabahat sizde mi, kanunlarda m? ardm billahi yolu yordam Kzma szlerime alam kadan Skntdan iim doldu hkim be


14

Mlkn temeliydi adalet hani? Bizim hak temelde sakl m yani? kartp da versen kim olur mni? Yoksa hrszlar m ald hkim be? Hem dvac piman, hem de dval Bu yolda tkettik ulu, uval Sabret makamndan alma kaval Srler ekine dald hkim be (iirler, s.347-348)


15

DLE SULTAN Sultan II.Mahmud'un kzdr. 1826da stanbul'da dodu. yi bir eitim grd. ok kk yata iken annesini kaybetti (1832). Bunu byk kk pek ok yaknnn lmleri takip etti. Kocas Tophne miri Muhammed Ali Paa (1868) ve kz Hayriye Sultan'n (1869) art arda lmeleri zerine Nakibend tarikatna intisap etti. Son zamanlarn bdetle, hayr ve hasenatla geirdi. Osmanl hnednna mensup divan sahibi tek kadn irdir. iirleri teknik bakmdan gl olmasa da dili yaln ve ifdesi samimidir. Kanuni Sultan Sleyman (Muhibb)n iirlerinin Dvn- Muhibb adyla ilk defa baslmasn salad. 1899'da stanbul'da ld. Dn gibi cenaze merasimi de a'aal oldu. Merasime ok kalabalk bir halk kitlesi, ehzadeler, damatlar, Enderun- Hmyun mensuplar, resm erkn, patrikler, hahamba, ecneb konsoloslar, din adamlar, dedeler, derviler ve mezzinler itirak etti. Trbesi Eyp Sultan Camii'ne yakn sahilde Bostaniskelesi mevkiindedir. NA'T- I ERF Subha dek kyunda k zr u ser-gerdn olur Rz- vuslatda grnce ryunu handn olur Mihr mh grse cemlin breka'llh ar r Yoluna hrd-i lem hk ile yeksn olur Tb- vechindir cihnda zulmeti ref ' eyleyen Nr- hsnnden gne t hare dek tbn olur Sre-i ems Duh s rrn bilen ftdeler Vech-i pr-nrun grelden vlih hayrn olur Rahmeten li'l-lemnsin nr- vahdetdir yzn Dilber vechinde grdm sre-i Rahmn olur Sende hatm oldu kelmullh okundu Ftiha Sre-i Seb'u'l-Mesn hkmme brhn olur


16

Ben sana Hak's n dedim ilme'l-yakn ayne'l-yakn Kim Te'la'llh cemlin mazhar- Yezdn olur

Msivnn iddetinden kurtulup mest olmadan Bde-i vuslatdan ise feyz-i dil reyyn olur

Devlet-i dreyn ile elbette oldu ser-f irz Emr ini her kim ki tutdu shib-i erkn olur

Sana k olmayan Hak kulluu makbl deil Sen gibi sultna kemter dile kurbn olur

(Dv n, s.213-214) MERSYYE I

Geri dnyya gelen ma'lmdur elbet ger h kld ol civn ol melek Adn'e sefer Sabrn lutf et lh n budur hkm-i kader Gitdi Hayriyye'm ker mem derdi gedi cna h II

re yok bu yolda emr-i Hak ezelden bu ana Ala emim ala feryd eyle rahm etsin Hud Rahmetin vsi' lh ak- Fahr- Enbiy d olup bulsun kermem Hayriyye'm rhu refh

III

Hulku hsn ve ceml dehrde yekt idi smi gibi hayrl hayr sever ra'n idi Vlideynine mut'a her cihet zb idi Cennet'l-Firdevs'i y Rabb ona kl cygh IV

Hastaland nice ekdi derdi bir h etmedi kr zikri koymad dilden hatya gitmedi Emr-i Hakk'a rz oldu kimseyi incitmedi kl olan onun ahvlinden eyler intibh


17

V

Glmedi mrnde hi grmedi zevk u rhat Gl gibi a lmadan soldu vcd- devleti Bulmay p derdine dermn etdi hir rihleti dile Firdevs'i me'v eylesin ona lh

(Dv n, s.255-256)

GAZEL

Bu dnyda nice bir fahr edersin Cihn dr- gam u mihnet deil mi

Niceler tc taht u mlk koyup Giderler son demi hasret deil mi

Gtr bana akln eyle insf Sana benlik byk klfet deil mi

Tkenmekde mr mihnet tkenmez Safnn hiri kasvet deil mi

Karrgh sanma lem bir gzergh Yerin n kabr-i pr-zulmet deil mi

Koma dnyy kalbe ver su'li Nedmet ekilir elbet deil mi

Geri kalma svr- esb-i ak ol Mermn menzil-i cennet deil mi

Bilip derdine dermn derd-i ak Fergat cmleden hikmet deil mi

Yakn ol Hakk'a dr ol halkdan kim Sana bir nz r ol hazret deil mi

Siyeh ryunla yalvar dile gel Ubdiyyet yolu devlet deil mi (Dv n, s.454-455)


18

GAZEL Her ne halk etdiyse lemde Hud cmle gzel Hak gzel halk gzel o ha kulluk da gzel Perdedir n iki lem Hakk'a k et perdeyi Ar Krs Beyt-i Ma'mr u Kalem Levh'i gzel Mest olup zikre devm et olas n t d-km Kalbde ak gzel seyrn gzel cnn gzel On sekiz bin lem Hakk' zikr eder m u seher Hr gzel cennet gzel envr gzel ddr gzel T'at ile lemin maksdu sensin ey Hud Kimi kfir kimi s hikmetin var pek gzel dile gel rif ol seyr et ne halk etmi Hud Mh u mihr rz u eb kevn felek encm gzel (Dv n, s.395-396) GAZEL Ehl-i aka evk-i kalb zevk-i cndr msik H hevdr m'mine hlet-resndr msik Sznk eyler Hicz perde- i Uk'dan Ceng-i A'cem Nev-y Isfahn'dr msik k eyler sa'd her bir demin bir gne d G- ser-mest-i Sab'ya Sr- cndr msik Dinle k h safdr feryd- ney Kim sem' ire kudm- kndr msik Rst'dr Sz- Dil-r'ya makm- Evc'de Ol zeh minnet zeh hikmet-beyndr msik


19

Bu ne heng kim gtrr Raks'a arh dile Mutrib-i ak iit cndan nindr msik Msik tavsfe sgmaz defter dvnlara Hasta-i aka aceb rh- revndr msik (Dv n, s.444)


20

AHMET HAMD TANPINAR A.Hamdi TANPINAR, 1901'de stanbul'da dodu. stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi'ni bitirdi (1923). Liselerde, yksek okullarda eitli dersler okuttu. stanbul niversitesi Yeni Trk Edebiyat profesrlne atand (1939). Milletvekill ii (1942-1946), Mill Eitim Mfettilii.. gibi grevlerden sonra tekrar lmne kadar sren Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'ndeki profesrlne dnd (1949). 24 Ocak 1962'de stanbul'da ld. Mezar, Rumelihisar Mezarl'nda Yahya Kemal'in baucundadr. iirlerinde bir imaj ve mzik kaygs tad, hikye ve romanlarnda da, bata zaman tema's olmak zere, psikolojik anlar, bilinaltn arad, yanstt grlr. Eserleri : Hikye : 1.Abdullah Efendi'nin Ryalar (1943), 2.Yaz Yamuru (1955) Roman : 1.Huzur (1949), 2.Saatleri Ayarlama Enstits (1962), 3.Sahnenin Dndakiler (1973), 4.Mahur Beste (1975) Deneme : 1.Be ehir (1946), 2.Yahya Kemal (1962), 3.Edebiyat zerine Makaleler (1969), 4.Yaadm Gibi (1970) Monografi : XIX.Asr Trk Edebiyat Tarihi (1949) Mektup : Ahmet Hamdi Tanpnar'n Mektuplar (1974) iir : iirler (1961) R Sar n buday ryalar mz n, Seni bar mzda eker, bieriz, Aclar kardein, teselli kzn, Zengin par lt nla dolar gecemiz. Sktun bahesi tls m ve pnar Yldzdan cmlesi karanlklar n ; klimler d nda ezel bahar, Mevsimler iinde tkenmez yarn.


21

imizde sonsuz alkanan deniz, Glmseyen yz kaderin bize, Yldzlar n altn bahesindeyiz, Ebediyetinle geldik diz dize. (Btn iirleri, s.24) NE NDEY M ZAMANIN Ne iindeyim zamann, Ne de bsbtn dnda ; Yekpre, geni bir nn Paralanmaz aknda. Bir garip rya rengiyle Uyumu gibi her ekil, Rzgrda uan ty bile Benim kadar hafif deil. Bam sktu ten Usuz, bucaksz deirmen ; im muradna ermi Abasz, postsuz bir dervi ; Kk bende bir sarmak Olmu dnya sezmekteyim, Mavi, masmavi bir k Ortasnda yzmekteyim. (Btn iirleri, s.19) YAVA YAVA AYDINLANAN Yava yava aydnlanan Bir denizalt lemi, Yosunlu bir boluktan ekiyor kendine beni.


22

Bir yldz uzaklnda Uyanyor birer birer rkek bulanklnda Zaman blen ekiller. Ey sktun bir nefeste Yakt billr vize! Bu esrarl mselleste Gkler yaknlat bize... Aydnln hendesesi Sonsuzluk bahendir senin ; Dinleyin geliyor sesi Arlarla bceklerin! Bilirim kimse iemez stste ayn pnardan, Bir veda gibi her nefes Allm ky lardan. Hangi gvercin kanad Kpkten rpn nda, Bu saray tamamlad Her tesdfn d nda ; Ve hangi el bo geceden Uzatt bu altn tas , Szdka bir dnceden Gnlerin kz l meyvas? Ey eiinde bir nn Durmadan deien eyler! Baucunda her rynn Bu aydnlk oyun bekler... (Btn iirleri, s.21-22)


23

AHMED HAM Badat'ta dodu (1885). 1896'da stanbul'a geldi. Galatasaray Sultanisi 'nde okudu (1897-1907). Oray bitirince Reji daresi'ne memur oldu. Dier yandan da Mekteb-i Hukuk'ta yksek renimine balad. Sonra Hukuk'u brakp zmir Sultanisi 'ne Franszca retmeni oldu (1908-1911). Son grevlerinden birka Gzel Sanatlar ve Harb Akademileri ile Mlkiye Mektebi'ndeki retmenliidir. 4 Haziran 1933'te stanbul'da ld. Mezar, Eyp'tedir. Hepsi de aruzla yazlm, ak ve tabiat temalarn ileyen, sembolizm akm anlayna uygun iirlerinde hayale ve mzie byk deer verdi. Eserleri : iir : 1.Gl Saatleri (1921), 2.Piyale (1926) Fkra ve Sohbet : Gurabhne-i Laklakan (1928) Gezi Yazs : Frankfurt Seyahatnamesi (1933) SVR u bakr zirvelerin ardndan Bir svr geliyor kan rengi. Balyor imdi mell akamda Son klarla bulutlar cengi!.. Bir bakr tasta alev imdi havuz, Suya sapland kz l mzraklar Alp kvrlarak gklerde Uuyor paralanan bayraklar. (Btn iirleri, s.222) MERDVEN Ar ar kacaksn bu merdivenlerden, Eteklerinde gne rengi bir yn yaprak, Ve bir zaman bakacaksn semya alayarak...


24

Sular sarard.. yzn perde perde solmakta Kz l havlar seyret ki akam olmakta... Eilmi arza, kanar, muttas l kanar gller, Durur alev gibi dallarda kanl blbller, Sular m yand? Neden tunca benziyor mermer? Bu bir lisn- haf dir ki rha dolmakta, Kz l havlar seyret ki akam olmakta! (Btn iirleri, s.91) BR GNN SONUNDA ARZU Yorgun gzmn halkalarnda Gller gibi fecr oldu nmyn, Gller gibi..sonsuz, iri gller Gller ki kamtan daha nln, Gn dodu yaz k arkalar nda! Altn kulelerden yine kular Tekrar n mrn eder iln. Kular mdr onlar ki her akam lemlerimizden sefer eyler? Akam, yine akam, yine akam, Bir srma kemerdir suya baksam (stmde sem bir kavs- mutalsam) Akam, yine akam, yine akam, Gllerde bu dem bir kam olsam! (Btn iirleri, s.92) YARI YOL Nas l istersen yle dinle, bakn : Dallar n zirvesindeyiz ancak,


25

Yar yoldan ziyade yerden uzak, Yar yoldan ziyade mha yakn. (Btn iirleri, s.87) MUKADDME Seyreyledim ekl-i hayt Ben havz- haylin sularnda, Bir aks-i mlevvendir onunn Arzn bana ahcr nebt. (Btn iirleri, s.129) X Geri mrn senin afaklarda Yeni am iekle kardeti, Geri mrm benim bir ateti, .......... Elimiz dalgalarda birleti. (Btn iirleri, s.223)


26

AHMET MUHP DIRANAS stanbul'da dodu (1908). lkokulu Sinop'ta tamamlad. Ortarenimini Ankara Erkek Lisesi'nde yapt. Ankara Hukuk Fakltesi'nde okurken faklteyi brakarak stanbul'a gitti ve orada Gzel Sanatlar Akademisi Ktphane Mdrl'ne atand. Bu grevini srdrrken Edebiyat Fakltesi Felsefe Blm'ne kaydoldu ve yksekrenimini orada tamamlad. 1930-1932 yl la-rnda Hakimiyet-i Milliye Gazetesi'nde alt. Bir sre Dolmabah-e'deki Resim ve Heykel Mzesi Mdr Yardmcl'nda bulundu. 1938'de yeniden Ankara'ya dnd ve bundan sonraki hayatn bu ehirde geirdi. Ankara'da 1938-1942 yl larnda Halkevleri 'nin kltr ve sanat yaynlarn ynetti. kinci Dnya Sava dnemindeki yl lk yedek subaylndan sonra ocuk Esirgeme Kurumu Yayn Mdrl'ne atand. Bu kurumun bakanln da yapan Dranas, Zafer Gazetesi'nde de uzun yllar gnlk politik fkralar yazd. Anadolu Ajans, Trkiye Bankas Ynetim Kurulu yeliklerinde bulundu. Bir sre Devlet Tiyatrosu Edeb Kurul Bakanl grevini stlendi.21 Haziran 1980'de Ankara'da ld. Yedi Mealeciler'i 1940 kuana balayan airler iinde Cahit Stk Taranc i le birlikte iirde sese, ekil mkemmelliine nem verii, Baudelaire sembolizminden hareket edip Trkede yeni bir iir dili ve yaps ina etmeye alt. Eserleri : iir : 1.iirler (1974), 2.Krk Saz (1975 / Tevfik Fikret'in iirlerinden Bugnk Dile Aktarlm iirler) Tiyatro : 1.Glgeler (1946-1947), 2.O Byle stemezdi (1948), 3.Glgeler-kmaz (1977)


27

SERENAD Yeil pencerenden bir gl at bana, I klarla dolsun kalbimin ii. Geldim ite mevsim gibi kapna Gzlerimde bulut, salar mda i. Alan bir glsn sen yaprak yaprak, Ben akmla bahar getirdim sana ; Tozlu yollarndan getiim uzak klimden arklar getirdim sana. effaf damlalarla titreyen ar Koncann altnda bklm her sak. Seninin dallardan szlen tr, Seninin karanfil, yasemin zambak... Bir ku sesi gelir dudaklarndan ; Gzlerin, gnlmde aan nergisler. Den plerdir dudaklarndan Mor akasyalarda rperen seher. Pencerenden bir gl attn zaman I kla dolacak kalbimin ii. Geiyorum mevsim gibi kapndan Gzlerimde bulut, salar mda i. (iirler, s.8)


28

ARF NHAT ASYA atalca'da dodu (1904). stanbul'da Yksek retmen Okulu'nu bitirdi (1927). Adana, Malatya, Edirne, Tarsus, Ankara ve Kbrs liselerinde edebiyat retmenlii yapt. 1950-1954 aras Adana milletvekilliinden sonra yine retmenlie dnd (1954). Ankara Gazi Lisesi'ndeki son grevinden emekliye ayrlnca (1962) Yeni stanbul ve Bablide Sabah gazetelerinde siyas ve edeb fkralar yazd. 5 Ocak 1975'te Ankara'da ld. Eserleri : iir : 1.Heykeltra (1924), 2.Yastmn Ryas (1930), 3.Ayetler (1936), 4.Bir Bayrak Rzgr Bekliyor (1946), 5.Kubbe-i Hadr (1956), 6.Rubaiyyt- Arif (1956), 7.Kbrs Rubaileri (1964), 8.Nisan (1964), 9.Kkler ve Dallar (1964), 10.Emzikler (1964), 11.Dualar ve Aminler (1967), 12.Kova Burcu (1967), 13.Avrupa' dan Rubailer (1969), 14.Aynalarda Kalan (1969) zdeyi : Kanatlar ve Gagalar (1946) Dzyaz : Enikli Kap (1964) DUA I Biz, ks k sesleriz, minareleri, Sen, ezansz brakma, Allh'm! Ya ar urda bal yapanlar n; Ya kovansz brakma, Allh'm! Mahyas zdr minareler, g de Kehkeansz brakma, Allh'm! Mslmanlkla yorulan yurdu Mslmansz brakma, Allh'm! Bize g ver, cihad meydann Pehlivans z brakma, Allh'm!


29

Kahraman bekleyen ynlar n Kahramansz brakma, Allh'm! Bilelim hasma, kar koymasn : Bizi cansz brakma, Allh'm! Mslmanlkla yorulan yurdu Mslmansz brakma, Allh'm! Yarnn yollar nda y llar da Ramazans z brakma, Allh'm! Ya dat kimsesiz kalan srn Ya obansz brakma, Allh'm! Bizi sen sevgisiz, susuz, havasz Ve vatansz brakma, Allh'm! Mslmanlkla yorulan yurdu Mslmansz brakma, Allh'm! (Dular v e minler, s.44-46) FETH MARI Yelkenler biilecek, yelkenler dikilecek; Dalardan ekdir iler, kalyonlar ekilecek.. Kerpetenlerle srun dileri sklecek ! Yr, hl ne diye oyunda, oynatasn? Ftih'in stanbul'u fethettii yatasn ! Sen de geebilirsin yardan, anadan, serden. Senin de destann okuyalm ezberden. Haberin yok gibidir ta dn deerden. Elde sensin, dilde sen ; gnldesin, batasn. Ftih'in stanbul'u fethettii yatasn !


30

Yzne arpmak gerek zamnenin fendini ! Gster, kabaran sular nas l y kar bendini ! Kk grme, hor grme -delikanlm- kendini ! u kr k bideyi ykseltecek tatasn; Ftih'in stanbul'u fethettii yatasn ! Bu kitaplar Ftih'tir, Selim'dir, Sleyman'dr; u mihrb Sinnddn, u minare Sinan'dr; Haydi artk, uyuyan destann uyandr ! Bilmem, neden gndelik ilerle telatasn? Kz m, sen de Ftih'ler douracak yatasn ! Delikanlm, iaret aldn gn atandan Yryeceksin, millet yryecek arkandan ! Sana selm getirdim Ulubatl Hasan'dan... Sen ki burlara bayrak olacak kumatasn ; Ftih'in stanbul'u fethettii yatasn ! Brak, bozuk saatler yalan yanl ilesin ! elebiler ekilip haremlerde klas n ! Yr aslanm, fetih haz rl balas n... Yr, hl ne diye kendinle savatasn? Ftih'in stanbul'u fethettii yatasn ! (Kbrs Rubleri, s.158) BAYRAK Ey mavi gkler in beyaz ve kz l ss.. Kzkardeimin gelinlii, ehidimin son rts. I k k, dalga dalga bayram, Senin destann okudum, senin destann yazacam.


31

Sana benim gzmle bakmayann Mezar n kazacam. Seni selamlamadan uan kuun Yuvasn bozacam. Dalgalandn yerde ne korku, ne keder.. Glgende bana da, bana da yer ver ! Sabah olmasn, gnler domasn ne kar : Yurda ay-yldznn yeter. Sava bizi karl dalara gtrd gn Kz llnda s ndk; Dalardan llere drd gn Glgene sndk. E imdi szgn, rzgrlarda dalgal; Bar n gvercini, savan kartal... Yksek yerlerde aan ieim; Senin altnda dodum, Senin dibinde leceim. Tarihim, erefim, iirim, her eyim; Yeryznde yer been : Nereye dikilmek istersen Syle, seni oraya dikeyim ! (Kbrs Rubleri, s.3) NAAT - Hakk Mahmut Soykal'n ruhuna ithaf olunur- Seccaden kumlard... .......................... .................. .................. .......................... .................. .................. Devirlerden, diyarlardan Gelip gklerde buluan Ezanlarn vard! Mescit m'min, minber m'min...


32

Taard kubbelerden Tekbr, Dolard kubbelere "min!" Ve mbarek geceler, dualar mz, Geri gelmeyen dulard... Geceler, ki pr l pr l, Kandillerin yanard! Kapna gelenler, y Muhammed, -Uzaktan, yakndan- M'min dndler kapndan! Besmele, ekmeimizin bereketiydi; ki dnyada az z mmet, Muhammed mmetiydi. Konsun -yine- pervazlara Gvercinler; (H h)lara karsn minler... Mbarek akamdr; Gelin ey Ftiha'lar, Ysin'ler! imdi seni ananlar, Anyor alar gibi... Ey yetimler yetimi, Ey garipler garibi; Dknlerin kanadydn, Yoksullarn sahibi... Nerde kaldn ey Resl, Nerde kaldn ey Nebi? Gnler, ne gnlerdi, y Muhammed; alar ne alard : Daha dnyaya gelmeden M'minlerin vard... Ve bir gn, ki gaflet ller kadard,


33

Halme'nin kucanda Abdullah'n yetimi, mine'nin emaneti alard! Hadce'nin koncas , ie'nin glydn. mmetinin gzbebei, Gklerin reslydn... Eli geldin, eliler gnderdin... Ruhunu Allah'a, Elini mmetine verdin. Beiin, yurdun, yuvan Mekke'de bunalrsan Medine'ye gerdin. Biz dnyadan nereye Gelim, y Muhammed? Yeryznde riya, inkr, hiyanet Altn devrini yayor... Diller, sayfalar, satrlar (Eb Leheb ld.) diyorlar : Eb Leheb lmedi, y Muhammed; Eb Cehil, ktalar dolayor ! Neler duydu u dnyada Mevlid'ine hayran kulaklarmz : Ne adlar ezberledi, ey Neb, Adna alkn dudaklar mz ! Artk, yolunu bilmiyor; Artk, yolunu unuttu Ayaklarmz ! Ka'be'ne siyahlar Yakmamtr, y Muhammed, Bugnk kadar ! Haset, gururla savata; Gurur, Kafda'nda derebeyi... Onu da yaralarlar kanadndan,


34

Gelse bir efkat melei... yiliin trbesine Trbedar oldu iyi!

Vicdanlar sakat kmadan yar na. yilikler getir, gzellikler getir dem oullar na!

u grdn duvarlar ki Kimi, Taif 'tir, kimi Hayber'dir... Fethedemedik, y Muhammed, Senelerdir !

Ne doruluk, ne doru; Ne iyilik, ne iyi... Bahende en gzel dal, Unuttu yemi vermeyi... Gnahn kursanda Haramlarn petei!

Bayram yapt yabanlar : Semve'yi boaltp Sve'yi dolduranlar... Atn hendeklerden -bir atlay ta- Ard aranlar... Alasn Yesrib, Alasn Selman'lar!

Gzleri perdeleyen toprak, Yzlere serptiin toprakt... Yere dklmeyecekti, Ey Neb Yabanlarn gznde kalacakt!

Konsun -yine- pervazlara Gvercinler; (H h)lara karsn minler... Mbarek akamdr; Gelin ey Ftiha'lar, Ysin'ler!


35

Ne oldu, ey bulut, Glgelediin balar? Hatr nda m, ey yol, Bir aziz yolcuyla Aarak dalar talar, Kafile kafile, kervan kervan imale giden yoldalar? Usuz bucaksz llerde, Yine, izler gelenlerin, Yollar gideceklerindir. u Tekbr getiren maara, rmceklerin deil; Peygamberindir, meleklerindir... rmcek ne havada, Ne suda, ne yerdeydi... Hakk gremeyen Gzlerdeydi! u kuytu, cinlerin mi; Per ilerin yurdu mu? u yuva -ki bilinmez, Kular hdhd mdr, gvercin mi, kumru mu?- Kularn, bir sabah, Medine'ye uurdu mu? Ey Abva'da yatan l, Bahende at dnynn En gzel gl; Hatran, uyusun llerin Ilk kumlar yla rtl! Dinleyene, hl, ller ses verir; "Yleyl!" susar, Uultular gelir. Mersiye okur Uhud, Kaside syler Bedir.


36

Sen de, bir hac gn, Bata Muhammed, yannda Ebbekir; Gidenlerin yz bin olup dnn Destan yap, ey ehir! Ebbekir'de nr, Osman'da nurlar... Kurey ulular, karlarnda Meydan okuyan bir mer bulurlar; Ali'nin nnde kaplar a lr, Ali'nin nnde eilir surlar. Bedir'de, Uhud'da, Hayber'de Hakk'n yiitleri, ehd olurlar... Bir mutlu gnde, ki lm tatlyd; Yerde kalmazd ruh... kanatlyd. Konsun -yine- pervazlara Gvercinler; (H h)lara karsn minler... Mbarek akamdr; Gelin ey Ftiha'lar, Ysin'ler! Vicdanlar, sakat kmadan, Y Muhammed, yarna; yiliklerle gel, gzelliklerle gel dem oullar na! Yreklerden tasn Yine, imanlar! Itr , bestelesin Tekbr'ini; Evliy, okusun Kur'nlar ! Ve Kurn gznruyla oaltsn Kayzade Osman'lar! Na'tn Glib yazsn, Mevlid'ini Sleyman'lar! Stunlar , kemerleri, kubbeleriyle Geri gelsin Sinan'lar ! arpls n, hakikat niyetine Cenaze namaz kldranlar!


37

Gel, ey Muhammed, bahardr... Dudaklar ardnda sakl minlerimiz vardr !.. Hacdan dner gibi gel; Mi'rac'dan iner gibi gel; Bekliyoruz yllardr ! Bulutlar kanad, rzgr kanad; Hz r kanad, Cibr l kanad; Nisan kanad, bahar kanad; yetlerini ezber bilen Yapraklar kanad... Alsn gklerin kaplar , Alsn perdeler, kat kat! llere dklsn y ldzlar; Dizilsin yollarna Yetimler, gnahs zlar! Trkler yapan kzlar Sancan salaryla dokusun; Bill-i Habe sustuysa Ezanlarn Dvd okusun! Konsun -yine- pervazlara Gvercinler; (H h)lara karsn minler... Mbarek akamdr; Gelin ey Ftiha'lar, Ysin'ler! (Dular v e minler, s.62-74)


38

SAF HLET ELEB stanbul'da dodu (1907). Galatasaray Sultanisi 'nin son snflarndan Adliye Mektebi'ne geti. Okulu bitirince bir sre zabt ktiplii, bankaclk yapt, eitli kk memurluklarda alt. Son grevi stanbul Edebiyat Fakltesi Felsefe Blm kitaplk memurluu idi. iirlerinin yan sra eski edebiyat alanndaki al-malaryla da tannan sanat, Fars ve Hint edebiyatlar zerine aratrma ve tantma yazlar, kitaplar yaymlad. 15 Ekim 1958'de stanbul'da ld. Beylerbeyi'nde Kplce Mezarl'na defnedildi. Dou-Bat kltrlerini badatrarak, i lhamn Asya tasavvuf ve dinler tarihinin nl kiilerinden, Eski-Dou medeniyet ve masallarndan alan, ekzotik iirleriyle tannd. Somut malzemeyle soyut bir lem ina etti. Bir hayal ve duygu airi deil, bir sezgi airi oldu. Eserleri : iir : 1.He (1942), 2.Lmelif (1945), 3.Om Mani Padme Hum (ilk iki kitaptakilerle yeni iirler bir arada, 1953) Monografi : 1.Mevln (1940), 2.Molla Cmi (1940), 3.Naima (1953), 4.mer Hayyam (1954) Antoloji : Divan iirinde stanbul (1953) nceleme : Mevln ve Mevlevilik (1957) Metin Neri : Erefolu Divan (1944) SEM-I MEVLN tennre giymi aalar ak niyaz eder mevln iimdeki nigr baka bir nigrdr iimdeki sema'a nice yldzlar akar ben dnerim gkler dner benzimde gller aar gneli bahelerde aalar halaka-ssemvti- vel'ard'h


39

ylanlar ney havalarn dinler tennure giymi aalarda emen ocuklar mahmur caan seni ar yorlar yolunu kaybeden gnelere bakp glmserim ben uarm gkler uar (Om Mani Padme Hum, s.40) BRHM ibrhm iimdeki putlar devir elindeki baltayla krlan putlar n yerine yenilerini koyan kim gne buzdan evimi ykt koca buzlar dt putlar n boyunlar krld ibrhm gnei evime sokan kim asma baheler inde dolaan gzeller i buhtunnasr put yapt ben ki zamans z baheleri kucakladm gzeller bende kald ibrhm gnlm put sanp da kran kim (Om Mani Padme Hum, s.10)


40

NRUSYH bir vardm bir yoktum ben dodum selimi slisin kknde sebepsiz hzn hocamd lo odalar mektebinde harem aalar lalayd kara sevdma uyudum bydm ve nrusiyha aladm nrusiyha aladm zaman annem szidilra idi ve babam bir tambur annem sustu babam kst ama ben niin hl nrusiyha alar m nrusiyaah nrusiyaahhh (Om Mani Padme Hum, s.22)


41

AIK VEYSEL ATIROLU Sivasn arkla ilesinin Sivralan kynde dodu (1894).

Babasnn ad Ahmet'tir. Yedi yanda iken iek hastal sebebiyle iki gzn kaybetti. amhl Hseyin Aa'dan saz dersi ald. 1928'de evre ile ve kyleri dolam, 1931'den sonra tannmaya balamtr. Sivas'ta yaplan Aklar Bayram'nda Ahmet Kutsi Tecer'in dikkatini ekti ve bilahere 20.yzyln en nl halk airi oldu. 21 Mart 1973 gn kynde ld.

Eserleri : iir : Dostlar Beni Hatrlasn TOPRAK DESTANI Dost dost diye nicesine sar ldm Benim sdk yrim kara topraktr Beyhde dolandm boa yoruldum Benim sdk yrim kara topraktr Nice gzellere balandm kaldm Ne bir vef grdm ne fayda buldum Her trl isteim topraktan aldm Benim sdk yrim kara topraktr

Koyun verdi kuzu verdi st verdi Yemek verdi ekmek verdi et verdi Kazma ile dmeyince kt verdi Benim sdk yrim kara topraktr

dem'den bu deme neslim getirdi Bana trl trl meyve yetirdi Hergn beni tepesinde yetirdi Benim sdk yrim kara topraktr

Karnn yardm kazmaynan belinen Yzn yrttm trnanan elinen Yine beni karlad glnen Benim sdk yrim kara topraktr


42

kence yaptka bana glerdi Bunda yalan yoktur herkes de grd Bir ekirdek verdim drt bostan verdi Benim sdk yrim kara topraktr Havaya bakarsam hava alr m Topraa bakarsam dua alr m Topraktan ayrlsam nerde kalr m Benim sdk yrim kara topraktr Dilein var ise iste Allah'tan Almak iin uzak gitme topraktan Cmertlik topraa verilmi Hak'tan Benim sdk yrim kara topraktr Hakikat ararsan ak bir nokta Allah kula yakn kul da Allah'a Hakk'n gizli hazinesi toprakta Benim sdk yrim kara topraktr Btn kusurumu toprak gizliyor Merhem alp yarelerim dzlyor Kolun am yollar m gzlyor Benim sdk yrim kara topraktr Her kim ki olursa bu srra mazhar Dnyaya brakr lmez bir eser Gn gelir Veysel'i barna basar Benim sdk yrim kara topraktr (Trk Halk iiri, s.69-70)


43

ATTLA LHAN Menemen'de dodu (1925). stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi'ndeki yksek renimini yarda brakt (1949), gazete ve dergilerde alt. Demokrat zmir Gazetesi Genel Yayn Mdrl ve Bayazarlndan Ankara'da Bilgi Yaynevi Danmanlna geldi (1973). Tutuklunun Gnl kitabyla Trk Dil Kurumu 1974 iir dl'n, Srtlan Pay roman ile de 1974-1975 Yunus Nadi Armaan'n kazand. airliinin ilk on yln, destan boyutlaryla ve duygusal, gergin bir hava iinde, kinci Dnya Sava'nn Avrupa'y saran bezginlik ve kntlerini yanstmaya adamt. Zamanla toplumcu kollay brakmamakla birlikte tek insann duygu dnyasndan kesitler verdi; artistik abartmalarla ve yerli dnya grne de yaslanarak bireysel temalar iledi. Ayn gerginlik ve gerilim kendine zg bir sz dizim ve hazinesiyle at ba, arpc benzetmelerle zenginlemi romanlarnda da grlr. Eletiride uzun zaman toplumcu gerekilik i lkelerine bal kalmtr. Eserleri : iir : 1.Duvar (1948), 2.Sisler Bulvar (1954), 3.Yamur Kaa (1955), 4.Ben Sana Mecburum (1960), 5.Bel iei (1962), 6.Yasak Sevimek (1968), 7.Tutuklunun Gnl (1973), 8.Byle Bir Sevmek (1977), 9.Elde Var Hzn, 10.Korkunun Krall, 11.Ayrlk Sevdya Dhil, 12.Kimi Sevsem Sensin Roman : 1.Sokaktaki Adam (1953), 2.Zenciler Birbirine Benzemez (1957), 3.Kurtlar Sof ras (1963-1964), 4.Ay nann indekiler (a.Ban Ucu /1973, b.Srtlan Pay /1974, c.Yaraya Tuz Basmak/1978, .Dersaadet'te Sabah Ezanlar, d.O Karanlkta Biz), 5.Fena Halde Leman, 6.Haco Hanm Vay Hiky e : Yengecin Kskac Deneme / An : 1.Abbas Yolcu (1959), 2.Yanl Kadnlar Yanl Erkekler, 3.Anlar v e Aclar (a.Hangi Sol /1970, b.Hangi Bat/1972, c.Hangi Seks/1976, .Hangi Sa/1980, d.Hangi Atatrk, e.Hangi Edebiy at, f.Hangi Laiklik, g.Hangi Kreselleme), 4.Attil lhan'n Defteri (a.Gerekilik Sava, b.'kinci Yeni' Sav a, c.Faizmin Ay ak Sesleri/1975, .Bat'nn 'Deli Gmlei', d.Sam Solum Sobe, e.Ulusal Kltr Sav a, f.Sosy alizm Asl imdi, g.Ay dnlar Sav a, .Kadnlar Sav a), 5.Cumhuriyet Syleileri (a.Bir Sap Krmz Karanf il, b.Ufkun Arkasn Grebilmek, c.Sultan Galiyef ) ev iri : 1.Kanton'da sy an (Malraux), 2.Umut (Malraux), 3.Basel'in anlar (Aragon)


44

SYLER zaman olmutur ki dumanl havuzlarda souk nilferler bulutlara savrulmu ate kular korkulu bir hicrn [syler zaman olmutur ki dalgnlklar hisarbselik kzlar n bildik arklar birden unutular aynalarda solan gn bilinmez hangi uultulu ahval-i perin [syler zaman olmutur ki lo salonlar n heyl bfelerinde o kristal fnslu yorgun saat fena halde durmu [grnse de baka bir boyutta baka bir zaman [syler zaman olmutur ki falcnn avcunda tuttuu sihirli kre aslnda yaanmam belki hi yaanmayacak ancak ne kadar renkli ne kadar yanardner bir mr-i zerefn [syler zaman olmutur ki belki sonbahar belki akam tepeden trnaa silme yldz belki haziran gecesi sanki bir hayal oturmu o tenha piyanoya parmak ular nda tatyos efendi'nin herkesin unuttuu bir bestesi alyor doya doya o evcr beste ki


45

evresinde avizelerden gkkua serpintileri gnllerdeki hu o serv-i hrmn syler zaman olmutur ki yanar mor zambaklar buulu gece lmbalar bir katar kaybolur haydarpaa gar'ndan brakp gm lklar n tel tel [ardnda ar ve cefakr bir marandiz katar kvaml bir sessizlie batm hlamurlar yalnz kuzguncuk'taki yalda karanlk bir gazelhn yank yank bir ak- b-amn [syler zaman olmutur ki szar gecenin sular simsiyah camlardan havada lm par lt s adeta elik f bin drt yz be dersaadet'te yazld ibu gazel avular kan yrei delik deik yalanm ama uslanmam bir eski militan bir ir-i devrn [syler (Ayrlk Sev dy a Dhil, s.43-45)

BAKARSAK zarif bir hzndr bembeyaz dolaan kuuya bakarsak


46

mcevher titreimleriyle mtereddit bir akam suya bakarsak fazlasyla s nd deniz kaynad kaynayacak dipten bir deprem yakla yor suyun zerindeki buuya bakarsak ne kadar yoksul ve plak grnrse grnsn aalar o kadar yakndr ilkbahar zsuyu yrm dallara uultuya bakarsak (Ayrlk Sev dy a Dhil, s.46) AYRILIK SEVDYA DHL 4 yalnzlk hzla alalan bulutlar karanlk bir arlk hava ar toprak ar yaprak ar su tozlar yayor stmze zgrlmz yoksa yalnzlmz mdr ef ltuna alar puslu lcivert bir sis kuatt orman karanlk kt denize yalnzlk akmak ta gibi sert elmas gibi keskin ne yanna dnsen bir yerin kesilir fena kan kaybedersin kapn bir alan olmad m hele elini bir tutan


47

bilekleri bembeyaz kuu boynu parmaklar uzun ve ince smscak baklar su orta kaamak glleri gizlice yalnzlar n en byk sorunu tek ba na zgrlk ne ie yarayacak bir trl zemedikleri bu l bir gezegenin souk tenhalna benzemesin diye zgrlk mutlaka paylalacak su orta bir sevgiliyle 5 sanmtk ki ikimiz yeryznde ancak birbirimiz iin varz ikimiz sanmtk ki tek kiilik bir yalnzla bile rahata sarz hi yanlmamz her an dp dp kristal bir bardak gibi tuz para kr lsak da hl iimizde o yanarda az hl kpkz l glmseyen -sanki ateten bir tebessm- zehir zemberek [akmz (Ayrlk Sev dy a Dhil, s.78-80)


48

BAHAEDDN KARAKO Bahaeddin KARAKO, 1930 ylnda Ekinz (K.Mara)nde dodu. lkrenimini doduu kyde yapt. Adana-Dzii Ky Enstits'nde balad orta renimini Ankara-Hasanolan Ky Enstits'nde tamamlad(1949). Stajn Malatya'da yapt. K.Mara'taki salk kurulularnda salk memuru olarak (1949-1982) grev yapt. 1983'te Kayseri Sanatlar Dernei tarafndan Yln airi seildi. 1986'da Bir ift Beyaz Kartal adl kitabyla iir dalnda Trkiye Yazarlar Birlii dln ald. Trkiye Diyanet Vakf tarafndan Kutlu Doum Haftas dolaysyla dzenlenen Mnct Yarmas'nda (1991) Beyaz Dileke iiri ile birincil ik kazand. 1993'te "Trkenin Uluslararas 2. iir leni" iin gittii Kazakistan'n baehri Almaat'da Byk Abay dlyle dllen-diri ldi. 1989'da Kltr Bakanl'nn tercihiyle Trkiye'yi temsilen "Struga Uluslararas iir Akamlar Festivali"ne katld. 1986'da karmaya balad aylk Dolunay dergisiyle "iiri Ayaa Kaldrmaya" soyundu ve vermek istedii mesaj Trkiye geneline yayld. Dolunay, 37 say ktktan sonra ekonomik sebepler yznden kapand. nceleri halk iirine daha yakn olan iir anlayn son dnemlerinde modern tarzla birletirip kendine zg bir izgi ortaya koymay baard. Eserleri: iir : 1.Mevsimler ve tesi (1962), 2.Seyran (1973), 3.Sevgi Turnalar (1975), 4.Ay afa ok iek (1983), 5.Kar Sesi (1983), 6.Zaman Bir Beyaz Trkdr (1974), 7.lkyazda (1984), 8.Bir ift Beyaz Kartal (1986), 9.Menzil (1991), 10.Uzaklara Trk (1991), 11.Gnee Umak stiyorum (1993), 12.Beyaz Dileke (1995), 13.Gneten te (1995), 14.Leyl Nehar Ak Antoloji : 1.iir Burcunda ocuk (1993, Hseyin zbay ve Mustafa Tat ile birl ikte), 2.Dolunay iir Gldestesi


49

BEYAZ DLEKE I "Ve yalnzca Rabbine rabet edip (O'ndan) iste." (El- nirah, yet 8) Rahmn ve Rahm olan adna s narak Atm iki elimi : Kor gibi iki yaprak... Bir edep leinde umutlu ve utanga, te dnya nmde; benim ruhum Sana a. Bu seriyen ellerle Senden Seni isterim, Senden Seni isterken canmdan kar terim. Sana k ruhumdur mercei yakan k, Gzlerim cemlini grmeden de kama k. Bir mirasyediyim ben if lasn eiinde; Hep sabr m llyor ihls bileiinde; Kimim? Kimlik ararken hem gler, hem alarm, Ykseklerden dklen sular gibi alarm... ok tuzlu bir denizim, her n'm med ve cezir, Sana k olal yreim kut' la esrir. Deim kara toprak, yorganm kara bulut; Ben Seninle doluyken vurgun yapamaz kunt. Her insan gnah iler, Senden saklanr m sr? Tvbe dilekesiyle srttan kalkar bu nas r... Kinat yarattn, donattn, r zk verdin; Kimine sonsuz krlk, kimine k verdin; Yanl adm atmayn diye indi her kitap, Sana alan eli ger i evirmezsin RAB. Ulu bir silsileden peygamberler gnderdin, Gkyzne yldzlar, yere iekler serdin; Senden nce bir Sen yok, kinatta LK, Sensin; Bu kinat bir met, hepsine Mlik Sensin... Ey Mlik, ey Esm'l-Hsn'nn cem'i Allah! Kalbim buharla yor iimden ektike h... Hkim-i Mutlak Sensin, Vhid-i Ehad Sensin, Rahmn'r-Rahm Sensin, Kerm ve Samed Sensin Rabbim, Seni tanyan, bilir doluyu-bou,


50

Kapna geldi ite yorgun bir ak sarhou. Senden bakalar na el atrma; kap, TEK... Herey k ve glge, bir Sensin Mutlak Gerek. Garibim, muzdaribim ama umutsuz deil Seninle dost olanlar cihanda mutsuz deil. Sen kurdun kinatn grkemli yaps n, Bu ev benim olsayd aardm kapsn Her uzvum bana kar , benimse hlim ite; Su alev alev yakar, di kryor erite... Her damla ve lokmada ben Sana hamdederim, Rezzksn, r zkm Senden, vermezsen ben neylerim? Kovduun eytan bile mlknde zar atyor, Gaflette avlaynca kulunu aldatyor... Benimse kblem belli, secdelerim Sanadr, Nefes alp verirken, her seferim Sanadr. Akln bir snr var, Sen s nrsz byksn; Kul az p saptmazsa, gazbn niye ksn? Kin tutmak ve kan gtmek insana zg maraz; K baka hava syler, baka ieklenir yaz, Kulunum, kurbannm, Rabbim Senin mlknde Garip kulun ne syler, glmse dilekeme... Tanyeri mada, uyand tarla kuu, Sen varken tek bilici, kim zer kua d? Ey, insan kalbiyle kilitleyen ve aan; Ey, karanlklar yrtp Ztndan nurlar saan Sdku'l-Va'd'l-Ker m ve Kahhr- Z'l-Cell! Hay rl amel varken kim ister hay rsz mal? Dnya rk bir tekne, batp batp kyor, Mal da put, makam da put, kabuk z skyor. Gzel, iek karm, iki yz de opur; Her iin ark hile, kalmad bereket, nur. Her gece nbetidir bir garip ishak kuu; Nedir bu gzel sevda, nedir bu der in hu? Neden yank tyor, neden hep geceleri? Yoksa kapanm mdr gndzlerin defteri? Ey, mazlmun hakkn zalimde brakmayan znde odun-ate olmayan yakmayan,


51

Akn yanklar n baka trl yandrma, Dnyada ve ukbda Sen bizi utandrma! I k iin lme nas l koar pervne; te ben de yleyim, Sana deli-divne. Senin iin verince, verenin feyzi artar, Gnlden bir sadaka, daca bir mr tartar. Hereyim Sana a k, yak beni yakacaksan, Hep Seni zikreyleyen klme bakacaksan; Ey benim z sahibim, yeter ki Sen ilgilen, Cemlini grmeye namludan geerim ben... Ay'a, gnee, aa, emee ant ierim, Azm az k yap srat da geerim. Ne zaman ufka baksam, ufuklar bir kzl gl; Gllerle demetlenmi beyaz lle, mor smbl; Gl, lle, smbl, kekik.. her iek sana bakar, Sular sevdalannca srnmez, kanat takar... Hep Sana s nm m, tvbe benim tr m, Geceden sehere dek zm kanatr m. Ellerim iki hm, hep dal arar konacak, Havada elif izen bu yrek eller scak; im ate rts, dm bir garip buzul, Sen cmert bir Hlksn, ben ise yoksul bir kul. Kinatta ne varsa hepsinin zikrinde SEN, Hamd ve kr Sanadr, herey Seninle esen; Sen ki Sana geleni evirmezsin eli bo, k boa dememi : "Lutfun da, kahrn da ho." Ey cennetler va'deden, va'dinde sadk Rabbim Seni yr diye yansr drt ke yedi iklim... Grnmez bir el var ki mrmz biiyor, Sevap hasat iin vakit gelmi geiyor; Herkes evine gitmi, tek oynanmaz krebe, Ben kalbimi gnein astk kirpiklerine. air yanm yryor; iir, cann duman, Namazdaki kyamdr, ruhumun secde n; Uzayan ve ksalan ldeki ln sesi, Her mevsim iek aan bir umudun glgesi...


52

Glgeler leminde btnlk yok, tm yama; Sabaha diri kan, kilitlenir akama... Glgeler ok uzad, belli ki menzil yakn, Yolda kalma korkusu ipini krar akln. ocuk gkkuan yakalama peinde, Ana hep beik sallar makaslanmaz dnde; ki u arasnda baba kadm bir sarka, Hayatta hayat arar, ama yollar dolamba... Bir askerin soluu izerken mavi izler, Besmele sular nda y kanr neblzler... Toprak, yamurla slak, yamur dmezse kuru; cizi Ferhat yapar, Kerem yapar ak nuru; Bir kara vagon gibi mhrlenmise kalbi, Kii nas l bulacak karanlkta SAHB'i? te bizim hlimiz, ite lemin hli; Srtmza sarmz, dnya kadar vebli. Memedeki st gibi saf ve scak ocuklar Gndz bin dalda seker, gece bir havza akar; Gzleri yumulunca dler i pembe, yeil, Elleri yldz deren her ocuk bir ebbil, Dilerim trpan atmaz f iliz kran karak, an eitmenleri ne sylerse hep karg... Alar doyurmak zor, toklar kre yabanc, Arttka putevleri, brahim eker sanc. Ey bizi bizden iyi gren, bilen, iiten, Vuslat kokusu gelir, tnelden kt tren! Bir beyaz dilekedir Sana her yakar m, manmla amelim hem perdem, hem nakm. Seni bilen taklmaz ikiye, e, bee; Btn kar taneleri tarak vurur gnee. Kdir ve Kadm olan ey snrs z tek BYK; Bir ksem hi kalkamam, zimmetimde onca yk; Bu ykn yars n bir daa koy, da ker, Senin lutfundadr bu, kmediyse bu nker... al bile kendine s nan kuu itmez, Sen Gafr'sun, Azz'sin, Senin keremin bitmez. Geldim ite kapna, kul Senden rak olmaz,


53

Sana adanmamsa yrek de yrek olmaz... Benden nce esirge Muhammed mmetini, Esen gitsin her kervan, en sona ula beni... nce ks n dzle ksz, yetim, dul,garip; Defterin sonuna da bizi dsn Has Ktip. Balkanlarda yit irdik renkli heybeyi, ulu; Ekiya basknndan ok ekti Anadolu, Yangnlar s k yalad stanbul'u, Bursa'y, hls hesap verirken, kfr kapt parsay. Yolunda Konya, Mara ok ehitler vermitir; Erzurum yreini dalar na sermitir; Mescid-i Aks esir, Mekke, Medine kskn Teni gizlese bile derdi derinde gln... Kinat bir mozaik, hereye sahip ALLAH, Ey gizli ve ikr her derde tabip ALLAH! Ne gzel bir nakksn, nimetlerin bezekler; Her hasta Senden if, her k vuslat bekler. Binlerce dal fkrr bir aa gvdesinden; Trlere Sen ayrdn, dil'sin, Bis'sin Sen... Tatar, Kpak, Azer, zbek ve Trkmen : Benim, Her zulm anda da temiz kalm kkenim. Her Mslman bir kartal, vurulur da pes etmez, Orutan tat alanlar kemik peinde gitmez. Bezm-i Elest'te Sana secde eden ruh iin; Verdii sze sdk, doru giden ruh iin; Kurtulu zincirinin son halkas Muhammed, Gelii bir rahmetti, sonsuza dek de rahmet... evkinle ekillenen o gzel rahmet iin, Mira'taki vuslatta olan muhabbet iin, Tuz iin, ekmek iin, kitap ve kalem iin, Hakk'a hakk arzeden erisiz kelm iin, Hi kimseyi vatansz, millet imi devletsiz, Gnlleri sevdsz, ehirleri mbetsiz; Bayraklar rzgrsz, ocaklar atesiz Brakma ulu Rabbim, asi kul deiliz biz! Be vakit minareler grl grl grlesin, Be vakit cmilerde secde ehli terlesin. Her can unu bilsin ki, Kitap, Resl, Kble bir;


54

"Allah Bir" yolcusunun akortu Hakk' zikir... Ey dilimin iei, ak st imanmn; Bak yrei buldu, beden artk bo bir kn... Tarihin uzak-yakn boyutlar iinde, Diyelim Balkanlarda, bize kapal in'de, Ne kadar a ve isiz ve de m'min Trk varsa, Cmlesini uyandr zn sarsa sarsa... Ve indir rahmetini mukaddes ehirlere, Dalara imrenmesin etekteki bir dere... Dursun u g kervan, yabann derdi ok zor; Piyasa f iravunca, fakir garip, fakir hor, Anadolu insan vere vere tkendi, Dum o ki gmesin bu deirmenin bendi. Kr m gzilerini, Kerkk ehit lerini, ana imza atan Afgan yiitlerini, Filistin'de kollar , ayaklar kr lan, Vatanndan alnp diyar diyar srlen Erleri, erenleri, prleri Sen esirge; Sen ki, Rabb'l-lemn; isteyen bir ekirge!... (Bey az Dileke, s.16-22) SBIKALI I Seni sevdiimi sana piirdim, piirdim de syledim, dilimin sbkas bu. Sana hep tenhalardan baktm geecein yollara iekler braktm, elimin sbkas bu. Ey aynal arlarda tek grdm, salarn sanp saaklar na yz srdm kilimin sbkas bu.


55

Beni sen kardn dairenin d na iirlerle katldm hayatn ak na kalemimin sbkas bu.

(Gneten te, s.16) KALBM DOLUDZGN GDER ECELNE Tpk bahar mevsimi gibiyim, yar ak-yar kapal Bir iek anaforuna kaplr m, bir hzn seline... Geceleri ksa sren yaz gklerine benzerim bazen, Yreimdekileri f s ldar m durmadan seher yeline. Sevgilim gizlice geerken de duyarm atlarnn nal sesini Adamdr, yldzlar asarm sann her bir teline Canm zengi olsun beyaz atnn eyerine, salarm dizgin Canm topuklar n perken dizgini dolasn eline. Dediler ki : altn, gm, elmas, yakut istemezmi sevgili, Dedim ki : ben ak ve ibdetlerimi kemer yapacam beline. Altnn, gmn, elmasn, yakutun sz m olur? Kim git der eyiziyle kapya gelmi geline? Ne zaman aka arplmann bedeli gndeme gelse Kalbim doludizgin gider eceline... (Gneten te, s.33) SZ IRMAININ BURGACINDA EYH GALP'LE BR

ELLEME Toplad rmaktan dolu an, evresine iln etti an... O ki, iyi yapt yapacan, "Dkt omuzdan puu saan Ad gnller deli bayran".


56

Grmeyince uzaktan atar-tutar, Grnce cilvesine cilve katar, O, gnele birlikte doar-batar. "Ay yenisi gkte ne lker satar Al boyayp kan ile parman". Ben sanr m ki bir benim yakn, Derim ki, bar ma sapla akn... Grmez nne serdiim kn, "Sald gnl iller ine akn Kurdu gz rmana otan". Bir diyeti vardr yere basmann, zm tez kurur susuz asmann; Erkn var konumann, susmann, "Nice tabur datr ol yosmann Sa datp emesi kalpan". Karar kesindir, her sz kanun; Tuz demise tuzdur, un demise un, T ba nda gzn tutmu suyun "ip iip kendi elinden anun Duramay p pmm ayan". Azdrdm yaray zde gizleyip, imdi re aryorum s zlay p, nce-uzun tm yollar izleyip "ok srnp gzlemiim zleyip Ayann izini, topran". Ne taam istedim ne bir tas iit, Yzme bakmadan dedi ki : Ge, git! KARAKO, szn yemez bir yiit, "Vermedi bir kimseye GLB geit Kanda evirdiyse sz rman"... (Gneten te, s.133-134)


57

PLDKE OK CEYLAN Gneli, iekli bir gn yaarken herkes kr larda Ilk bir rzgr okurken fermann bahar n, Sana yamurlarla geliyordum, bir da'a takldm ben; Altnda ezildim kopan lar n. Ufak ufak paralara bld kaderim beni Sevdam kar sular yla uyumlu akar. Al-kanmla knaland her kekliin gagas, Avclar yreimde ate yakar. Ellerim bir yanda, gzlerim bir yanda seirir, Her hcrem ayr ayr selamlar seni; Gnlmn aynasnda mor hayaller uuur, Bir aacn dalndan indiririm glgemi. Helva gibi eller in pldke ok ceylan Ve ayak seslerini oaltan ufuklar sarp, z srp geziyorum sana yetimek iin Ne var ki yollar harap. Dur ki, bir yerde dur ki, oras bahe olsun; Renk renk gller a ls n ve zm versin asmalar. Uzun sal y ldzlar her gece havuzlara dolsun Sabahlara kadar. Gene bir bulut olup yamurlar ta mak istiyorum, Topla paralarm beni yeniden your. Seninle yanmak, seninle mek istiyorum Sevgilim, tabibim, meydana buyur!.. (Kar Sesi, s.35-36)


58

LME BAKAN AILAR Bir rinde sordum ki lmn asl nedir Dedi ki sevmemektir, imemektir Ne zaman ki elimdeki kadeh dp kr lr Bil ki vakit gurup, yaklaan lm demektir Yorgun bir iiye sordum ayn soruyu Yzme bir tuhaf bakp durdu Sanki dili balanm da yz mimikleriyle Benim iin lm isizlik diyordu Bir askere sordum ayn soruyu Dedi ki irkini korkulara yenilmektir lmn gzeliyse cihad yaparken ehit olmak Ne gtreceini yaarken bilmektir Hi alamam bir hkime sordum bu soruyu Titredi deri deitiren bir y lan gibi Belli ki lm hi aklna getirmemi Herhalde iktidardan dmek dedi Agzl bir bezirgna sordum bu soruyu Bir servetine bakt, bir de dalara Ne frtnalar atlatmt bugne dek lm bir if last kapkara anl bir gzele sordum ayn soruyu I kl kanatlar aniden buruuverdi lk kez sk yordu zaman aralnda lm yalanmak dedi sland kirpikleri Umutsuz bir hastaya sordum ayn soruyu Doktoruna bakt bakt ve dald Doktorsa bir kalbin durmas dr lm dedi Ve slkla ar bir melodi ald.


59

Bir kat inkrc ya sordum bu soruyu Dedi ki ruhlardan maddenin intikam almas dr Her ey doumla balar, lmle biter nanc m Darvin' le mus r Bir inanma sordum bu soruyu Dedi ki lm bir geitt ir gerek slaya Yeter ki azn has, binit in yrk olsun Tevhid bayrayla yr ukbya Bir ressama sordum ayn soruyu Danseden parmaklar kaslp kald Dedi ki anatomiden tesini gremiyorum Belki de lm bir lgn tablonun ad Yrei st bir obana sordum ayn soruyu Dedi ki ben u sry gden obanm Sr de, bu can da emanet bana Ver derse veririm Sultanm Bir ka sordum bu soruyu Dumans z yanp eriyen bir ak erine Dedi ki lm bir vuslat uykusudur Perdeyi aralayan gzlerine Ve kendime sordum ben bu soruyu Bedenim bir koza, ruhum bir beyaz kelebektir Bildim ki dnyada sevdiklerini dnyada brakp lm soyunarak Hakk'a yrmektir (Kar Sesi, s.109-111)


60

BK Klasik Trk Edebiyatnn byk airlerinden Bk, 1526'da stanbul'da dodu. Asl ad Mahmud Abdlbk'dir. Fakir bir mezzinin olu olduu iin ocukluunda sara rakl yapt. indeki okuma itiyakyla medreselere, devrin tannm limlerinin derslerine devam etti. air Zt'nin dostluunu kazand. 1564'ten sonra stanbul medreselerinde mderrislie balad. Edirne, Mekke ve Medine kadlklarnda (1576-1582) bulunduktan sonra, yine stanbul'a dnd. stanbul kads (1584), Anadolu Kazaskeri (1585), Rumeli Kazaskeri (1591) oldu. Grevden alnmalar ve yeniden atanmalarla zaman zaman bu son grevde alt. eyhlislm olamadan 7 Nisan 1600'da stanbul'da ld. Hayat rindlik ve zevk alma alarndan deerlendirdii iirlerinde belirgin hkim zellikler ; edeb sanatlar, kelime oyun-lar, mazmun ve hayallerdeki younlua ramen bozulmayan, salam bir dil yaps ve etkileyici bir henktir. Salnda iken eserleri Osmanl snrlarn ap Tebriz ve Hindistan saraylarnda okunmu ve "Sultn'-uar" (airler Sultan) kabul edilmitir.

Eserleri :

iir : Dvn Nesir : 1.Fezil'l-Cihd Tercmesi, 2.Hads-i Erban Tercmesi, 3.Melim'l-Yakn, 4.El-lm (Mekke Tarihi)

MERSYYE- SULTN SLEYMN HN ALEYH'R-RAHMET VE'L-GUFRN

V

Gn dodu h- lem uyanmaz m hbdan Klmaz m cilve hayme-i gerdn-cenbdan

Yollarda kald gzlerimiz gelmedi haber Hk-i cenb- sdde- i devlet-mebdan

Reng-i izr gitdi yatr kendi huk-leb ol gl gibi ki ayr dpdr gl-bdan Gh hicb- ebre girer husrev felek Yd eyledike lutfunu terler hicbdan


61

Tf l- siriki yerlere girsin dum odur Her kim gamndan alamaya eyh u bdan Yansn yaklsn te-i hecrinle fitb Derdinle kara ullara girsin sehbdan Yd eylesin hnerlerini kanlar alas n Tgn boyunca karaya bats n krbdan Derd gamnla k-i gir bn edip kalem Prhenini prelesin gussadan alem VI Tgn iirdi dmana zahm- zebnlar Bahs etmez oldu kimse kesildi lisnlar Grd nihl-i serv-i ser-efrz- nzeni Ser-kelik adn anmad bir dah banlar

Her kanda bassa py- semendin nisr iin Hnlar yolunda cmle revn etdi cnlar Det-i fenda mrg-i hev durmayp konar Tgn Hud yolunda sebl etdi kanlar emr gibi ry- zemne taraf taraf Saldn demir kuakl cihn pehlevanlar

Aldn hezr btgedeyi mescid eyledin Nks yerlerinde okutdun eznlar hr alnd ks- rahl etdin irt ihl Evvel konan oldu cinn bstnlar Minnet Hud'ya iki cihnda klp sad Nm- erf in eyledi hem gz hem ehd (Dv n, s.78-79)


62

TAHMS- GAZEL- SULTN SLEYMN HN I Cme-i shhat Huddan halka bir hl'at gibi Bir libs- fhir olmaz cisme ol kisvet gibi Var iken baht u sadet kuvvet kudret gibi Halk iinde mu'teber bir nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihnda bir nefes shhat gibi II Ehl-i vahdet kintn kil dnsdr Merd-i fri lemin mmtz mstesnsdr Gr ne der ol kim sz gy Mesh enfsdr Saltanat dedikleri ancak cihn gavgs dr Olmaya baht u sadet dnyada vahdet gibi III Tat- Hak mnis-i bezm-i bekdr kbet Shhat- cn u beden senden cddr kbet Bd- sarsardr fen lem hebdr kbet

Ko bu ay u ireti nkim fendr kbet Yr- bk ister isen olmaya tat gibi IV

lemi gzden geirsen eylesen bin y l rasad Devr iinde durmasan grsen hezrn nk bed Her tarafdan aksa dny ml gelse l-yu'ad Olsa kumlar sanca mrne hadd aded Gelmeye bu e-i arh ire bir sat gibi


63

V Menzil-i syi-i ukbya istersen vsl Hubb- dnydan fergat gibi olmaz doru yol dmn erbb- uzletdir hemn Bk mell Ger huzr etmek dilersen ey Muhibb fri ol Olmaya vahdet makm ke-i uzlet gibi (Dv n, s.90-91) GAZEL Fermn- aka cn ile var inkydmz Hkm-i kazya zerre kadar yok indmz Ba emeziz ednye dny-y dn iin Allh'adr tevekklmz i't imdmz Biz mttek-y zer-ke-i cha dayanmaz z Hakk'n keml-i lutfunadr istindmz Zhd salha eylemeziz iltic hele Tutdu egeri lem-i kevni fesdmz Meyden saf-y btn- humdur garaz hemn Erbb- zhir anlayamazlar murdmz Minnet Hud'ya devlet- i dny fen bulur Bk kalr sahfe-i lemde admz (Dv n, s.218)


64

GAZEL Hattm hisbn bil dedin gavglara saldn beni Zlfm haylin kl dedin sevdlara saldn beni Geh bve giryn edip geh bdve pyn edip Mecnn- ser-gerdn edip sahrlara saldn beni Vaslm dilersin n dedin lutf ediben olsun dedin Yarn dedin bir gn dedin ferdlara saldn beni Ysuf gibi izzetde sen Ya'kbve mihnetde ben Dil skin-i Beyt'l-Hazen tenhlara saldn beni Bk-sfat verdin elem etdin gzm ya n yem Kldn gar k-i bahr- gam derylara saldn beni (Dv n, s.430)


65

BEHET NECATGL stanbul'da dodu (1916). 1940'da stanbul Yksek ret-men Okulu'nu bitirdi. Kars Lisesi'nde balad edebiyat ret-menliini stanbul Eitim Estits'nde (1960-1972) sona erdirdi. 13 Aralk 1979'da stanbul'da ld. Zincirl ikuyu Mezarl'nda medfundur. "Eski Toprak" ile 1957 Yeditepe iir Armaann, "Yaz Dnemi" kitabyla da Trk Dil Kurumu 1964 iir dln kazand. iirde krk yln, doumundan lmne, orta halli bir vatandan, birey olarak bandan geecek durumlar hatrlatmaya; ev-aile-yakn evre geninde, gerek ve hayal yaantlarn iletmeye, duyurmaya harcad. Eserleri : iir : 1.Kapalar (1945), 2.evre (1951), 3.Evler (1953), 4.Eski Toprak (1956), 5.Arada (1958), 6.Dar a (1960), 7.Yaz Dnemi (1963), 8.Divane (1965), 9.ki Bana Yrmek (1968), 10.En/Cam (1970), 11.Zebra (1973), 12.Kareler Aklar (1975), 13.Sevgilerde (1976), 14.Beyler (1978), 15.Syleriz (1980). "Sevgi-lerde", btn kitaplarndan kendi eliyle setii iirlerden olumutur. eviri iir : Yalnzlk Bir Yamura Benzer (1984). Deneme : Bile /Yazd (1979) Radyo Oyunu : 1.Yldzlara Bakmak (iki oyun, 1965), 2.Gece Aevi (be oyun, 1967), 3. Turunlar (alt oyun, 1970), 4.Pencere (drt oyun, 1975). Szlk : 1.Edebiyatmzda simler Szl (1960), 2.Edebiyatmzda Eserler Szl (1979) EV N HALLER Evin yaln hali ster cce, ister dev Camlar nda perde yok Bombo, ev. Evin - i hali, sabah, Geciktiniz haydi! Uykularn tatland sularda Brakacaksnz evi.


66

Evin -e hali, gn boyu, Ha gayret emektar deve! Srtnzda y llarn yorgunluu Akam erkenden eve.

Evin -de hali, saadet, Is nmak ocaktaki alevde Snm yldzlara kar I klar varsa evde.

Evin -den hali, uzaks nz, Hatt iinde yaarken Aklarn, lmlerin omzunda Ayrlmak varken evden. (Sev gilerde, s.72)

ONLARDA

Birazd vard ok denendi Geldiler almaya diyebiliyor musunuz Ge bile kald.

Onlar n meclisinde hep birini dlerim. Ayr iimde / kinden vurduum da Yzlere kar -- Karlar nda my m?

Yan yan -- o ses! Boyuna ayn iit ! Bir / kendi'yi iki olurak brakarak Deimez f incanla tutulur gelenlere Bir bakma yaamak, grclere karak.

Uzak/da kalanlar bir yerde kesilmeleri! Hangi pnar (yollara bakyorum kans z) Aldatt seni Nergis? Neyi kurtarr kaarken Sular/da bulank kk zaman balklar Ondalm onlarda -- belki biraz alar Yzlere kar bir eyler yapmal!

(Sev gilerde, s.234)


67

NE KADAR Baktlarsa gre/ne kadar Bir aynayd grdler Yzlerine tutulan. Yllar sonra birisi anlatt anda Gene solgun bir gle/ne kadar Bakar buzlu camlardan. (Sev gilerde, s.243) YN Tutar bir ah hyu yhlarda Kim atar kemendi kalkar divandan Bir a gnmze. Aynalarda ok ey grlptr Yokken sylenmi, olmadan grlmse Gitmi hepsi cmle/ten. De kalka hasta-i gam O hangi yollardan gelir ynmza. Her ayrlta en az hzn vardr Ellerinde bir airin Par lar bu ne zamandr Karm ynmze. (Sev gilerde, s.252)


68

BER AYVAZOLU Sivas'n Zara ilesinde dodu (1953). 1975'te Bursa Eitim Enstits Trke Blm'nden mezun oldu. eitli l iselerde retmenlik (1980-1985), TRT'de denetimcilik grevlerinde bulundu. Hergn ve Tercman gazetelerinde sanat-edebiyat sayfalar ynetti. "Ak Estetii" adl kitabyla fikir dalnda 1982 Trkiye Yazarlar Birlii Armaan'n kazand. Eserleri :

iir : 1.Glnme (1983), 2.Kaknus (1991), 3.iirler (1996) Deneme : 1.Ak Estetii (1982), 2.Gemii Yeniden Kurmak (1987), 3.Halk iirinden Tarihe (1991), 4.ehir Fotoraflar (1994), 5.Gelenein Direnii (1996), 6.Yaza Yaza Yaamak (1999), 7.Kuunun Son arks (1999), 8.Alt izil i Satrlar (2000), 9.Altn Kap (2001), 10.Derkenar (2002), 11.Divan Yolu (2003) nceleme : 1.Yahya Kemal : Eve Dnen Adam (1985), 2.slm Estetii ve nsan (1989), 3.Gller Kitab (1992) Fabl : Aslanlar, Tilkiler ve Eekler (1990) Biyografi : 1.Defterimde 40 Suret (1996), 2.Dede Efendi (1997), 3.Peyami, Hayat Sanat Felsefesi Dram (1999) Roman : Bozgunda Fetih Ryas (2001) DAHA DENZ DAHA DA

I

zlp masallarda rlm gr salar Esti dalar mzda hr Akdeniz rzgr Bir bir uyandlar o tuzlu serinliklere, Gklerden grl grl gkler indi yere. Atlar huysuzland, kprd yeleleri Ve kabaran sularn destan velveleleri.. . Eridike zirvelerde dalar gibi kar, Par lad ifte su verilmi iri kllar. Kopup -Asya'dan nice binlerce atl, Nice binlerce yiit batanbaa pusatl Atld gnbatya daha deniz daha da!


69

II

Gndousundan iekler getirdik dalar na. Urayp bir bir eski zaman sevdalarna, Geldik ve 'Tanr bir' dedik yzgrml, Seni grdk ey nigr- rm, zld by. Tun yzl kahramanlar, bengisu kadehleri, Zafer musikiler i ve raks titretti yeri. Gne sonsuz me'ale, birleen dou bat, Ve uyanan yeryznde bir k saltanat. Biz gzellik avclar , biz gk yolcular Sen yeeresin diye sebil ettik sular , Bir zge bahar oldu, ald bir zge a. III

Buda'y brakr z Nirvana'ya gmlm, Tao bir in gecesinde ksa sren d. nce f ikirle Buda, ince izgilerle in Erge varr geree, d glgesi gerein. Gelirlerse soyunur, ak pak olur gelirler, Krarlar putlar n kbleye ynelirler. Alr bu boz dalarda binlerce lle, Halar birer birer eilir, dner hille. Alr tennreler, dner dner a lr Ve kalkar cmle perde, uyanr ebed sr, ems eriir, vakt eriir, dner Mevln. IV

Dikmi moolca gzlerini bu gzel aa, lm yeersin diye kin eker ler topraa. Nedir bu bahar ortasnda bu apansz kar, Kimdir onlar ki bahemi yamalarlar? Bilmezler, birgn iekler aar kardan, Birgn zlenen Leyl grnr uzaklardan. Serviler byr, kubbeler ykselir yine, Eriir bu topraklar masal zenginliine. Sonra bir oul doar ad stanbul olur, zad ettiimiz kin, sevdamza kul olur.


70

Kopup Anadolu'dan nice binlerce atl, Nice binlerce yiit batanbaa pusatl, Atlr gnbatya daha deniz daha da! (iirler, s.9-12) BAKARDIM GNE AVULARIMDA Hani gzel ocukluk evleri vard Grlmemi ryalar grdmz Yldzlara brnrdm ynce Ay m ellerimden kayard. Dalarda kar yaard l l Alas dalar vard uzakta. Dalarda masallardan kopup gelmi Ate yakan bin atl dnrdm Ve sonra koardm pencereme, Pencerem masallara bakard. At srerdim doludizgin dalara, Dalar uyanrd ar uykulardan. Alrdm kendimi korkulardan, Biraz daha byrdm, biraz daha. Hlya gibi gizlice kurulmu Masal sofralar ve bir ocuk ylesine sevilmi ve doyurulmu Ki baheler, kular ve kahkaha. Gller aard parmak ular mda, Bakardm, gne avularmda. (iirler, s.34)


71

AK

I lemde ne var ki aktan zge Beyhde nefes tketme air Bitmez diyerek sar ldn mr Bir sde fasldr aka dair (iirler, s.37)

R VE GEREK

Ben geree dndm dedi air Birdenbire vazgeti iirden Gerek diye bir perdeyi at Binlerce iir parlad birden

(iirler, s.46)

ESK ZAMANLAR R II

Biliyorum, bu yoldan birileri Binip yrk atlar na, gitmiler. imdi belli belirsiz ayak izleri Uzar gider biteviye.

airim ben, eski bir yol ocuu, Yeni yolculuklara dnden haz r. Gne yeniden gneleyin dosun Diye aldm klcm karanlklara.

Uzaklarda kervan ngraklar , Nal sesleri, yaanmam sevdalar, Dallar nda gneler aan aa Ve bulutlar gibi uuan dalar. Bu yollarda benden baka yolcu yok, Dilimi kimse bilmez, halbuki ben Sylenmemi szleri airlerin Aparm m gizlice diller inden. (iirler, s.70)


72

EEK VE AK Grdm sz denizinde Cneyd'i inciler devirmedeydi. Yz ay gibi pr l pr ld yine ve halk etrafnda halka halka inci dizmedeydi can ipliine. Derken bir kyl feryad ederek "Cneyd sen olsan gerek!" diye kageldi tela iinde: "Ey srlar hazinesi, mklm var, dediler ki kalk Cneyd'e git, aarsa bu kapy Cneyd aar!" Ve Cneyd dnd kylye : "Neden ekip ah klc n byle s neden bize geldin, syle?" "Dn, dedi kyl, odun kesmeye daa kmtm nafakam iin, dp kaldm - ihtiyarlk bu ya- uyku dedikleri kr kuyuya. Bir uyandm ki ne grsem iyi, yerinde yeller eser eeimin! O benim krk y llk eeimdi, bilmem hangi cehennemde imdi? Medet prim, re sende!" te o dem ay yznde Cneyd'in ald binlerce tebessm gl. "Sabret, dedi kylye, otur ve sus, halleder iz bu mkl!" Ak bahsini gnl defterinden, bulup doruldu yerinden. Dedi ki : "Ey bizimle bu baa gl devirmeye gelen canlar !


73

Aranzda mrnce ak derdine dmeyen varsa kalks n ayaa!" Kalt bir kara yzl bilgi : "Sylediklerin masal, dedi, ey Cneyd, krler olsun ki dmedim ak derdine hi ! Ben bu ilmin ezel cahiliyim, sevmedim imdiye dek!" Cneyd dnd kylye, "Al, dedi, ite kaybettiin eek!" (iirler, s.129-130)


74

CAHT SITKI TARANCI Diyarbakr'da dodu (1910). stanbul'da Galatasaray Lisesi'ni bitirdi (1931). Mlkiye Mektebi'ndeki yksek renimini Paris'te tamamlamak istedi (1939), kinci Dnya Sava knca yurda dnd (1940). Ankara'da birka kuruluta mtercim olarak alt. 1945'te ar bir hastala yakaland. Trkiye'de tedavisi bir sonu vermeyince Viyana'ya gtrld (1956). Orada bir hastahanede ld (13 Ekim 1956). Cenazesi Ankara'da topraa verildi. Otuz Be Ya iirinin 1946 CHP iir Yarmas'nda birin-cil ik kazanmasyla n yaygnlat. Biim kaygsn n planda tuttuu iirlerinde hayatn ve akn gzelliini vd, lmn stnln vurgulad. Trkeyi btn tatllk ve anlatm gcyle iire geirdi. Eserleri :

iir : 1.mrmde Skt (1933), 2.Otuz Be Ya (1946), 3.Dten Gzel (1952), 4.Sonras (1957) Mektup : Ziya'ya Mektuplar (1957) Hikye : Cahit Stk Taranc'nn Hikyecilii ve Hikyeleri (1976)

ALLAH'I ARARKEN

Bilirim ne yapsam hata, Yanl attm her adm; Ellerim elma dalnda; dem'le Havva ecdadm.

Belli ne birdir ne iki; Gnahm bamdan akn. Ya Rab sen de bilirsin ki Bir sen varsn bana yakn. Yaaran gzlerime bak, Ben yalan sylemek bilmem, Hereyim gnete plak; Nedamet bende cehennem.


75

Ben ne geceleyin y ldz, Ne kelebeim gndzn. Bana ben gibi riys z Yzn gerek Ya Rab yzn.

Bo deil ettiim niyaz Halden bilmiyor kimseler, Dost mu dman m tannmaz, Suda oynyan ehreler.

Gitmekle bitmiyor umman; Sular azgn, tekne delik. Ah bu dalar, ah bu duman! Yolunu ard geyik.

Gn yoktur gesin tasasz; Geceler dersen Kerbel. Sanrm her den yldz Gsmden kopan vaveyl.

Merhem tutmuyor yarada; Kr ld kolum kanadm. Genliim gitti arada. Ah neden sonra anladm.

Ben de, senden gayri hasret Demez gzya dkmee, Medet byk Allah medet, Kulunu saran geceye.

(Otuz Be Ya, s.32-34) OTUZ BE YA R Ya otuzbe! Yolun yars eder. Dante gibi ortasnday z mrn. Delikanl amzdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugn, Gznn yana bakmadan gider.


76

akaklar ma kar m yad ne var Benim mi Allah'm bu izgili yz? Ya gzler altndaki mor halkalar? Neden byle dman grnrsnz; Yllar y l dost bildiim aynalar? Zamanla nas l deiiyor insan! Hangi resmime baksam ben deilim. Nerde o gnler, o evk, o heyecan? Bu gler yzl adam ben deilim; Yalandr kaygs z olduum yalan. Hayal meyal eylerden ilk akmz; Htras bile yabanc gelir. Hayata beraber baladmz Dostlarla da yollar ayrld bir bir; Gitt ike artyor yalnzlmz. Gkyznn baka rengi de varm ! Ge farkettim tan sert olduunu. Su insan boar, ate yakarm ! Her doan gnn bir dert olduunu, nsan bu yaa gelince anlarm. Ayva sar nar krmz sonbahar ! Her yl biraz daha benimsediim. Ne dnp duruyor havada kular? Nerden kt bu cenaze? len kim? Bu ka nc bahe grdm trumar? Neylersin lm herkesin banda. Uyudun uyanmadn olacak. Kimbilir nerde, nasl, ka yanda? Bir namazlk saltanatn olacak. Taht misali o musalla tanda. (Otuz Be Ya, s.152-154)


77

CENAB AHABEDDN Manastr'da dodu (1870). Asker Tbbiye'yi bitirdi (1889). htisasn Paris'te yapt (1890-1894). Yurda dnnce karantina doktoru olarak Mersin ve Rodos'ta alt. 1896'da shhiye mfet-tilii greviyle Cidde'ye (Hicaz) gitti. 1914'te kendi isteiyle emekliye ayrld. Edebiyat Fakltesi'ne mderris oldu (1914-1922). 13 ubat 1934'te beyin kanamasndan ld. Bakrky Mezarl'nda medfundur. Paris'ten dndkten sonra kiil iini belirten yeni iirlerini Servetifnun dergisinde yaymlayan Cenab ehabeddin, bu edebiyatn byk temsilcisinden biridir. Konularn ak ve tabiattan alan iirleriyle sembolizmin ncs saylr. 1908'den sonra daha ok nesirle uramtr. Eserleri : iir : Cenab ahabeddin'in Btn iirleri (1984) Gezi : 1.Hac Yolunda (1909), 2.Avrupa Mektuplar (1919) Makale : 1.Evrk- Eyym (1915), 2.Nesr-i Harb, Nesr-i Sulh ve Tiryaki Szleri (1918) Oyun : 1.Yalan (1911), 2.Krebe (1917) ELHN-I T Bir beyaz lerze, bir dumanl uu; Eini gib eyleyen bir ku gibi kar Geen eyym- nevbahr arar... Ey kulbun srd- eyds, Ey kebterlerin nedeleri, O bahr n bu ite ferds: Kaplad bir derin skta yeri karlar Ki humne dem-be-dem alar ! Ey uarken dp len kelebek, Bir beyaz re-i cenh- melek gibi kar


78

Seni solgun hadkalarda arar; Sen aarken iekler stnde Ufack bir iekli yelpze, Na' n stnde imdi ey mrde Balad para para pervze karlar Ki semden der, der alar ! Utunuz, gitt iniz siz ey kular; Kck, ser-sefd baykular gibi kar Sizi dallarda, lnelerde arar. Gitt iniz, gitt iniz siz ey mrgn, imdi bo kald ser-te-ser yuvalar; Yuvalarda -yetm-i b-efgn! Son kalan m tyleri kovalar karlar Ki havada uar uar alar! Destinde ey sem-y it tde tdedir Berg-i semen, cenh- kebter, sehb- ter... Dk ey sem -revn- tabat gundedir; Hk-i siyhn stne sf kfeler! Her hsr imdi -ne yaprak, ne bir iek! Bir tde-i z ll siyeh-reng n-md... Ey dest-i smn- it, durma, durma ek Her hsrn stne bir stre-i sefd! Gklerde emeller gibi r zn oluyor kar, Her sda haylim gibi pyn oluyor kar. Bir bd- hamun per-i sfnda uyuklar Tarznda durur bir aralk, sonra uarlar. Soldan saa, sadan sola lerzn gir zn, Gh amada tyler gibi, gh olmada rzn,


79

Karlar.. btn elhn mezmr-i sktun, Karlar.. btn ezhr riyz- melektun... Dk hk-i siyh stne, ey dest-i sem dk, Ey dest-i sem, dest-i kerem, dest-i it dk: Ezhr- bahr n yerine berf-i sefdi, Elhn- tuyrun yerine samt- mdi!.. (Cenab ahabeddin'in Btn iirleri, s.223-224) R Ey nes m, ey denizler, ey kular Siz susun, ben terennm eyleyeyim Ey nes m, ey denizler, ey kular Size esrr- kalbi syleyeyim! kimdir neferim airim ben mdr hkimdir Btn heng-i kinta sesim! Tar m bir kk gne gibi ben Ke's-i kalbimde tr- ezhr! (Cenab ahabeddin'in Btn iirleri, s.382)


80

DADALOLU Toroslarda 1785-1868 yllarnda gebe hayat yaam

olup asl ismi Velidir. Ak Musa isimli bir ozann oludur. Trkmenlerin Avar boyundan olan Dadalolu, Dervi Paa kumandasndaki "Frka-i slahiyye" ordusunun "mecburi iskan" politikasna kar km, bu kar kn sazna yanstmtr.

Koma, trk, varsa, semai ve destan yazm olan Dadalolu'nun dili, ak iirlerinde ince, ili; cenk iirlerinde ise sert ve pervaszdr.

KOAKLAMA Kalkt g eyledi Afar illeri Ar ar giden eller bizimdir Arap atlar yakn eyler ra Yce dadan aan yollar bizimdir Bir gn bir imizi bee sayarlar Demir donla mihver klah giyerler Kavgay grnce f igan kurarlar Eli mzrakl alar bizimdir Belimizde klcmz kirmani Ta deler mzramn temreni Hakkmzda devlet etmi ferman Ferman padiahn dalar bizimdir Dadalolu yarn kavga kurulur ter tfek davlumbazlar vurulur Nice ko yiitler yere serilir len lr kalan salar bizimdir (Trk Halk iiri, s.81)


81

ERDEM BAYAZIT Mara'ta dodu(1939). Liseyi orada bitirdi. Bir sre stanbul ve Ankara Hukuk Fakltelerine devam etti. 1963'te renimine ara vererek askere gitti. Askerlik dn yksek renimini Ankara niversitesi DTCF Trk Dili ve Edebiyat Blm'nde tamamlad. Edebiyat retmenlii, ktphane mdrl yapt. stanbul Trk Musiksi Devlet Konservatuar'nn kuruluu srasnda Genel Sekreter olarak alt. Daha sonra, Sanayi Bakanl nsangc Eitim Dairesi Bakan Yardmcs iken bu grevinden ayrlarak Akabe Yaynlar'nn ve Mavera Dergisi 'nin ynetimini stlendi. 1984'te Akabe A..'nin stanbul'a tanmas karar i le bu grevini devrederek yeniden memurlua dnd. Devlet Planlama Tekilat'nda szlemeli personel olarak alt. 1987-1991 yllar arasnda Anavatan Partisi 'nden Kahraman-mara Milletvekili olarak grev yapt. Bilhere stanbul'a yerleti. iirlerinde slm dncesinden kaynaklanan; a, makina medeniyetini ve deerlerini yarglayan bir tavr dikkati eker. Tok, kavgac, destans bir slupla sylenmi irlerinde ayrca lirik duygular ilenmitir. Afganistan gezisi izlenimlerini iine alan "pek Yolundan Afganistan'a" adl kitabyla Trkiye Yazarlar Birlii Basn dl'n kazand (1981). "Risaleler" i le Trkiye Yazarlar Birl ii 'nce 1987'de yln airi seildi. Eserleri : iir : 1.Sebeb Ey (1973), 2.Risaleler (1987), 3.iirler (1993) Gezi : pek Yolundan Afganistan'a (1981) NDEN GDENLER N "Sait Mutlu, Sabri Arslan, Mehmet Emin Balyan, Ahmet Ycel'in aziz hatralar na" Onlar gittiler Yalnz bir yemin kald aramzda Ben imdi bir yanda Kaslm plak bir kurun gibiyim Namluda.


82

Onlar gittiler Topraktan bir iaret ta yarak alnlar nda Ben imdi bir yanda Gerilmi bir an gibiyim Doumla lm arasna. Onlar gittiler Gelen bir zamandan bir haber gibiydiler. Ben imdi bu yanda ilmi bir and iin bekleyenim Kurulmu saat gibi. Onlar gittiler Giderken bir mutu gibiydiler. (iirler, s.27)


83

ERZURUMLU BRAHM HAKKI Erzurumun Hasankale ilesinde dodu (1703). Erzurum'un tanm simalarndan Dervi Osman Efendi'nin oludur. Annesi Hz.Peygamber'in soyundan erife Hanife Hatun'dur. lk tecvid ve Kur'an derslerini babasndan ald. Dokuz yanda iken babasnn arkasndan Siirt'in Tillo kyne giderek Kdir eyhi smail Fakirullah'a intisap etti. Tahsilini burada tamamlad. Babasnn lmnden sonra (1719), eyh smail Fakirullah'a halife oldu. slm il imlerle tasavvufu eyhinden tahsil etti. 1719 ve 1735'te iki defa Tillo'dan Erzurum'a dnd. Erzurum'a ilk geliinde dokuz yl kald. 1738'de stanbul'a, oradan Hicaz'a gitti, dnte bir mddet Msr'da ikamet etti. 1745 ve 1754'te stanbul'a, 1763 ve 1767'de Hicaz'a ikier defa daha gitti. stanbul'da bulunduu srada I.Sultan Mahmud'un izniyle Ktphne-i Hmyn'dan istifde etti. 1754-1764 yllarn Erzurum'da geirdi. lk be eserini burada tamamlad. 22 Haziran 1780'de Tillo/Siirt'te vefat etti. brahim Hakk, (mutasavvf, mtefekkir, sosyolog, psikolog, astronomi limi, fen adam ve kelmc) gibi hususiyetleriyle ok ynl bir limdir.. Eserleri : iir : Dvn- brhm Hakk Tasavvuf : 1.Marifet-nme, 2.nsn- Kmil, 3.Kenz'l-Fth (GECELERDE) Ey dde nedir uyku, gel uyan gecelerde Kevkeblerin et seyrini seyrn gecelerde Bak heyet-i lemde bu hikmetleri seyr et Bul Sniini, ol ana hayrn gecelerde n gndz olursun nice ayr ile gfil Koy gafleti dil-drdan utan gecelerde Gafletle uyumak ne rev abd-i fakre efkatle nid eyleye Rahmn gecelerde


84

Cmle geceyi uyuma Kayymu seversen T hayy olasn Hayy ile ey cn gecelerde klar uyumaz gece, hem sen uyuma kim Gnln gzne grne, cnan gecelerde Dil beyt-i Huddr, onu pk eyle sivdan Kasrna nzl eyler, ol Sultan gecelerde Az ye, az uyu, hayrete var, fn ol andan Bul cn- bek, ol ana mihmn gecelerde Allh iin ol halka mukrin gece gndz Ey Hakk nihn ak oduna yan gecelerde (Marif et-nme, s.620) TEFVZ-NME

I

Hak erleri hayr eyler Zannetme ki gayr eyler rif n seyr eyler Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler III

Kalbin Ona berk eyle Takdr ini derk eyle Tedbrini terk eyle Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler IV

Hallk- Rahm oldur Rezzk- Ker m oldur Fa'l- i Hakm oldur Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler


85

VII

Hakk'n olcak iler Botur gam u tevler Ol hikmetini iler Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler X

Sen adli zulm sanma Teslm ol oda yanma Sabr et sakn usanma Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler XI

Deme u niin yle Yerincedir ol yle Bak sonuna sabr eyle Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler XII

Hi kimseye hor bakma ncitme gnl y kma Sen nefsine yan kma Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler XIII

M'min ii reng olmaz kil huyu ceng olmaz rif dili teng olmaz Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler


86

XVI

Nr kalacak yerde Ngh aar ol perde Dermn eder ol derde Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler XVII

Her kuluna her nda Geh kahr u geh ihsnda Her anda O bir nda Mevl grelim neyler Neylerse gzel eyler XXI

Geh sde v gh rengn G

türk Şiiri güldestesi

Documents