ungdom 2-2013

MedleMsblad for Noregs UNgdoMslag Nr. 2/2013 • 97. årgaNgungdom

FOLKEDANSFESTIVAL • SOMMARLEIR • FAGSEMINAR • BUNAD • UNGDOMS-HUS • MELLOM RUTENE • NORSK AMATØRTEATERFESTIVAL • LESARINNLEGG

2

Redaktør:Andreas Løken

Ansvarleg redaktør:Eli Ulvestad

Opplag: 6.900Bladbunad: tinajerstad.comTrykk: Gunnarshaug trykkeri Annonsebyrå: Halsne Reklame & Media

Framsidefoto: Sigbjørn Rua (festivaldansar) og Steinar Strøm (festivalmusikar). Foto: Andreas Løken Noregs UngdomslagPostboks 414, Sentrum0103 Oslo

Telefon: 24 14 11 10

[email protected]

Besøksadresse:Noregs UngdomslagTollbugata 17, Oslo

Generalsekretær:Eli Ulvestad 24 14 11 10 [email protected]

Informasjonsrådgjevar:Andreas Løken24 14 11 14 [email protected]

Kulturrådgjevar:Åshild Mjelde Nordås24 14 11 13 [email protected]

Kulturrådgjevar:Halldis Folkedal24 14 11 [email protected]

Organisasjonskonsulent:Alf Steinar Nekstad24 14 11 [email protected]

Kontonummer: Noregs Ungdomslag8101 07 00027

Organisasjonsnummer:939 550 550

www.ungdomslag.nofacebook.com/noregsung-domslag

Leiar

endre kleivelandleiar i noregs ungdomslag

På det nyleg tilbakelagde landsmøte i NU var det ein diskusjon med temaet, NU i 2018. Kva skal NU vere og korleis skal styret arbeide i året som kjem med langtidsplanen som skal vedtakast på Landsmøte i 2014? Mine refleks-jonar etter debatten, og spørsmål eg stiller meg, er om NU er i ei indentitetskrise? Er det slik at arbeidet vårt mangler litt retning, og me lyt litt for ofte sjå attende i tid (og ofte langt attende) for å finne haldepunkt for arbeidet vårt. Har NU utspelt si rolle som samfunnsaktør for fram-tida?

Medlemstalet i NU går ned og har gjort det i fleire tiår. Det gjer det også i mange andre organisasjonar som er skipa på same tid som vår. Men ein del klarer omstillinga og set seg sjølv inn i samtida. Ein av desse er Det Norske Teatret. Det er jo eit nasjonalt teater og langt unna ein frivillig organisasjon. Men dei er hundre år og må ta vegval. Dei har som mål å vere ein tydeleg samfunnsaktør. Teatersjef Erik Ulfsby seier "100 år og like stri". Det er godt sagt og seier noko om at teatret sine ambisjonar.

Ein annan er Frilynt Norge, eller Norsk frilynt Ungdomsforbund som dei heitte til inntil nyleg. Dei er ikkje halvparten så gamle som oss, men nokså lik allikevel. Dei har som hovudaktivitet å spele teater med barn og unge. Dei er tydelege i bodskapen og har ei rivande utvikling. For våre teaterlag er Frilynt Norge ein reell og dyktig konkurrent.

Ein tredje organisasjon som er i vinden er Den Norske Turistforening. Skipa i 1868 av nikkers-adelen som ville ha tilrettelagde stiar og hytter i fjellheimen. Skiparane og namnet skulle tilseia at denne organisasjonen var gravlagd for lengst. Det er den ikkje, sjølv om dei brukte 100 år før det vart skikkeleg fart i sakene. På eit tidspunkt var medlemsmassen til NU og DNT like store. No 40 år seinare er medlemstalet til DNT 250 000 medan me har 14 000 medlemmer.

Kva vil eg med dette? Eg vil synleggjere at sjølv me det er litt motbakke i vår organisasjon i dag, er det ingen grunn for å tvile på livets rett. Me har mange lokallag med ungdomshus som gjer ein solid innsats langt utover sin eigen medle-

msmasse, og som ofte er limet i bygda. Me har grunnverdiar, haldningar, eit syn på inkludering rotfesta i organisasjonen, som mange organ-isasjonar rundt misunner oss og gjerne vil overta.

Men me treng eit enkelt og tydeleg språk, og me må dra i same retning. Eg vil bruke året på å få innspel hjå dykk for korleis me skal drive NU vidare. Styret sitt ansvar vil vere å kome med målretta planar og tiltak for korleis det skal gjennomførast. Det vil eg gjerne ha innspel på. Kanskje, om mogleg er resultatet NU i ein setning.

God sommar!

Endre

NU i eiN setNiNg

3

Generalspalte

Stoffrist til neste Ungdom:xxxx 2013

Stoffrist til neste Ungdom:

19. aug. 2013

brenn for huset i bygda, s . 4

det gamle ungdomshuset, s. 5

folkedansfestivalen, s. 6

sommarleir 2013, s. 10

nytt etter landsmøtet, s. 11

pontoppidant midt i mot, s. 12

teaterslaget, s. 14

leserinnlegg om folke-dans, s. 16

mangfald på intro- duksjonsdag og kurs på kongsberg, s. 17

påsketur til færøyene, s. 18

skulte skattar i lerka, s. 19

fagseminar på riksscenen i oslo, s. 20

mellom rutene, s. 22

bunad, s. 24

ny støtteordning frå norsk teaterråd, s. 26

kveding på lokalet, s. 26

studieforbundet kultur og tradisjon, s. 28

satsing på ungdomshusa, s. 29

bodstikka, s. 32

Innhald

endre kleivelandleiar i noregs ungdomslag

eli ulvestadgeneralsekretær

eIN PUsT I baKKeNSommaren er endeleg her! Det har sann-synlegvis vore ein hektisk innspurt for mange medlemmer og lag, med premierar på teaterframsyningar og gjennomføring av jonsokarrangement og andre store arrange-ment i laget. Dei fleste er nok klare for både sommar og ferie no.

Når sommaren kjem tek dei fleste lag og organisasjonar ein velfortent pust i bakken, før aktiviteten startar opp att ved skul-estart. Om sommaren er det gjerne andre delar av kulturlivet som vaknar, sidan dette er sesongen for festivalar og leirar. Nokre lokale lag har høgt tempo også gjennom sommaren, mellom anna er fleire involverte i eitt av dei mange historiske spela som blir satt opp i løpet av sommarmånadene. Dette er viktige delar av det lokale kulturlivet, som samlar deltakarar og tilskodarar på tvers av både interessefelt og alder.

Noregs Ungdomslag gjennomfører sjølv to store arrangement i sommar. I august er det tid for både ungdomsleir og folkedansfes-tival på Kongsberg. Begge arrangementa har eit spennande og vidtfemnande program, som det absolutt er verdt å få med seg. Du kan lese meir om desse arrangementa i denne utgåva av Ungdom. Ved å delta på slike stormønstringar blir ein som regel kjent med nye menneske med dei same in-teressene som ein sjølv. I tillegg får ein lada batteria og henta inspirasjon til ein ny haust. Eg håper sjølvsagt å sjå mange medlemmer på desse to arrangementa.

Det er mykje spennande som skjer i lokallaga til hausten, og både tillitsvalde og tilsette i Noregs Ungdomslag har allereie fleire avta-lar om å kome på besøk, instruere på kurs og delta på jubileumsfestar i fleire lag. Vi får stadig invitasjonar til å delta på tilstellingar i laget, og det er noko som vi synest er stor stas å få vere med på, og som vi gjerne vil prioritere.

Noko av det mest spennande som skjer i sen-tralleddet til hausten, er at vi startar opp eit større ungdomshusprosjekt. Vi lyser i desse

dagar ut ei prosjektstilling som skal arbeide med ulike aspekt knytt til ungdomshusa. Gjennom prosjektet vil vi gjennomføre ei fullstendig kartlegging av ungdomshusa i or-ganisasjonen, og også ei kartlegging av kva huseigarlaga ønskjer av service frå Noregs Ungdomslag sentralt. Vi håper på god respons frå laga på denne undersøkinga, slik at vi får eit godt utgangspunkt for eit løft for ungdomshusa framover. Stillingsannonsa for prosjektet blir lagt ut på www.ungdomslag.no før sommaren.

God sommar og festivaltid!

Eli

4

Nyhende

søk pengar til laget Frifond- og momskompensasjonsordninga er gode måtar å få inn pengar til laget på. Laga sin frist for å levere søknad om momskompensasjon med grunnlag i rekneskapstala for 2012 er 15. august 2013. Lokallag i Noregs Ungdomslag kan også søkje om frifondmidlar til barne- og ungdomsaktivitet i laget. Søknads-frist er 1. september. Tilskotet vert rekna ut på bakgrunn av tal på medlemmar under 26år.

Kulturpris til granvin Ungdomslag og Marit tveito Askeland Tradisjonen tru var det utdeling av kulturpris under 17. mai-feiringa i Granvin. Dette er ein svært gjev pris som skal gå til ein person eller eit lag som har utmerka seg gjennom frivillig arbeid. Kulturprisen 2013 vart delt mellom Granvin Ungdomslag og nylig avtroppa leiar i laget gjennom mange år, Marit Tveito Askeland. Laget har gjort ein fantastisk innsats med å pusse opp ungdomshuset Trudvang

Viktige kulturarenaer ”Huset i bygda – ein kulturarena der du bur” er namnet på eit treårig prosjekt som starta opp denne våren. Prosjektet er ei vidareføring av ei fleirårig satsing på ungdomshus, grendehus, samfunnshus og bygdehus i Sogn og Fjordane Ungdomslag. Målet er å skape synle-gare og sterkare organisasjonseigde kulturbygg i Sogn og Fjordane.

- Levande bygdemiljø med gode møtestader og attraktive fritidstil-bod er viktig for dei som veks opp i dag, og for å få folk til å busetje seg. Eg veit at forsamlingshusa er ein viktig møteplass for mange menneske. Her føregår mykje god og spennande aktivitet, og husa er viktige kulturarenaer, slår Ingunn Teigland Nyheim fast.

Skal inspirere huseigarane Huset i bygda-prosjektet skal rettleie, hjelpe og inspirere huseigarar over heile fylket, både lag som er knytt til organisasjonar og frit-tståande lag.- Eg ynskjer å vere i dialog med dei som driv kultur-bygga. Dei kjenner best til utfordringane og moglegheitene knytt til huset. Korleis auke aktiviteten, drift og økonomi, kvar ein kan søkje midlar og korleis ein kan marknadsføre huset, er spørsmål som ofte går igjen. Eg er også oppteken av å spreie dei gode ideane, finne nye moglegheiter, sjå framover, og byggje nettverk mellom huseigarane, fortel Nyheim.

Prosjektleiaren vil delta på lokale husmøte eller på regionssamlin-gar der ein samlar huseigarar i kommunen til idémyldring, kompetan-seheving og nettverksbygging. Til hausten er planen å invitere til Kulturhuskonferanse for heile fylket. ”Huset i bygda” har òg bygd opp heimesida husetibygda.no, og er i gang med å opprette ein web-basert husdatabase.

- Gjennom husdatabasen vil vi samle informasjonen ein stad. Det vil gjere det lettare både for privatpersonar, kommunar og organisas-jonar å finne informasjon om husa.

breNN for HUseT I bygdaIngunn Teigland Nyheim (37) skal leie prosjektet Huset i bygda i Sogn og Fjordane Ungdomslag dei neste tre åra. - Eg ser på meg sjølv litt som "kjer-ringa mot straumen”. Eg er engasjert og brenn for at det skal skje ting i utkantane, at ikkje all aktivitet må samlast i sentera, fortel den ferske prosjektleiaren og legg til: - ”Ja takk, begge deler”, seier eg.

Ingunn Teigland Nyheim og Kristin Sandal.

5

Nyhende

Ny medlemskategori i NU: Huslag Landsmøtet i Noregs Ungdomslag har vedteke å opne for at lokale lag utan tradisjonell medlemsaktivitet, men som eig forsamlingshus, kan bli medlemslag i NU. NU ynskjer å styrke sin posisjon som politisk og fagleg organisasjon for lokale kul-turhus. Eit viktig steg i denne retninga vil vere å inkludere fleire

typar lokale kulturhus utanom dei tradisjonelle ungdomshusa i medlemsmassen vår.Landsmøtet er oppteken av at grunnleg-gande demokratiske prinsipp må vere på plass i det lokale laget for at ein skal kunne bli medlemslag, t.d. ved at laget må ha eit demokratisk valt styre.

Finn Erlandsen er 58 år og opphavleg frå Skåla utanfor Molde og har vore medlem i Vågane UL heile sin oppvekst. Her har han drive mykje med teater og anna ung-domslagsaktivitet. Finn starta sin musikalske karriere i 1973 med dan-sebandet ”Reddik ”og øv-ingar på ungdomshuset Vågheim. Med tida vart dei eit landskjend og proffesjonelt orkester med mange slagerar. 24 år seinare, i 1997, skreiv Finn sin største slager "Røkke og Gjelsten og I " på Romsdalsdialekt.

Plata kjem no i sommar ut med ei soloplate som får tittelen "Minner fra Ungdomshu-set", og hovudlåta er altså den nye songen "Det gamle ungdomshuset". Låta er skrive

av Finn Erlandsen Arrangert av Jan Erik Olsen. Med seg på plata har han med seg nokre av Noregs framste dansebandsangarar, som sjølv har vakse opp i og stått på mange av ung-domshusscenene i Noreg.

Dei medverkande på plata er:

Sjølvaste "Gamalglunten" Ørnulf Holthe, stemma i Gluntan fra starten av, Wil-liam Kristoffersen frå OLE IVARS, Terje Larsson frå Finnskogen og INGEMARS,

Jan Erik Olsen og Finn Erlandsen.

Plata inneheld 12 låtar og kan tingast hjå Noregs Ungdomslag. Ring kontoret eller ta kontakt på [email protected]

DET GAMLE UNGDOMSHUSET

Er du glad i danseband? Då kan du i desse dagar få med deg ei nyinnspelt hyllestlåt til ungdoms-huset. Låta ”det gamle ungdoms-huset” er med på plata ”minner fra ungdomshuset” som blir gjeve ut av den gamle danseband- travaren Finn Erlandsen.

- Stå-på-vilje Ingunn Teigland Nyheim tek over et-ter Kristin Sandal som har leia ”Huset i bygda” dei tre siste åra. Nyheim er utdanna førskulelærar og har dei siste 10 åra arbeidd som pedagogisk leiar. Ho bur på Vereide i Gloppen sa-man med mann og to døtre på 8 og 10 år, men er oppvaksen på Fjelli i Stryn, der mykje av aktivitetane føregår i ungdomshuset i bygda.

- Det var mykje god aktivitet i og rundt ungdomshuset. Dette har gitt meg lærerike erfaringar og gode verdiar som eg har hatt stor nytte av seinare i livet, alt frå dugnadsvilje og organisasjonserfaring til engasje-ment og stå-på-vilje.

- Eg gledar meg til å starte på arbeidet som prosjektleiar. Det ligg utruleg mykje arbeid og innsats bak alle kulturbygga i fylket. Det er viktig å sjå framover for å skape glød, engasjement og gode hus også for framtida, avsluttar den ferske pros-jektleiaren for ”Huset i bygda”.

Ta gjerne kontakt: Ingunn Teigland Nyheim, tlf 974 03 699, e-post [email protected]

I tillegg til Steinar består Drønn! av John Ole Morken (fele og gitar), Runar Hvamb Hannevold (toradar), Ole Runar Bekkeseth (bass og toradar) og Harald Skullerud (perkusjon). Og musikarane likar materi-alet – ein miks av turdans, runddans og bygdedans. Gled dykk – det vert drivande god musikk. Dette er ei spennande saman-setting både av musikarar og instrument. Me kan love eit friskt uttrykk både på opningskonserten torsdag og på leikfesten fredag. Når me veit at BUL Kongsberg er kjend for drivande leikfestar – tør du la vere å koma?

Steinar gler seg til å vise fram det han og Drønn! har jobba med. Dei medverkande er

røynde spelemenn med bakgrunn i fleire ulike sjangrar. Drønn! arbeider tett med festivaldansar og koreograf Sigbjørn Rua om musikken til opningskonserten. Gå inn på folkedansfestivalen.no og høyr utdrag frå innøving av Seierstadhopsa. Seier-stadhopsa med hardingfele, gitar, toradar, kontrabass og gresskar frå Vestafrika er verkeleg dansbart! Kva meir er i vente av desse musikarane?

Om Steinar Steinar som er frå Sigdal har vore A-klassespelemann på Hardingfele sidan 1989. Han byrja å spela som 8-9 åring og har mellom anna hatt Nils Stubberud og Sigbjørn Bernhoft Osa som læremeis-

trar. Med trygt feste i speletradisjonane frå Sigdal, Numedal og Telemark, er han interessert i å utfordre det etablerte og sprenge grenser. Steinar har komponert nye slåttar, gitt ut plate med danseslåttar frå Sigdal og har spelt mange konsertar. Som instruktør har han solid erfaring med spelemannslag, ungdomssamlingar og talentskulen på folkemusikksenteret i Buskerud. Speling for leikarringar har han og erfaring med og har spelt for fleire leikarringar i Buskerud og Vestfold. Då BUL Kongsberg sette opp Draumkvedet i Kongsberg Kirke var Steinar med og laga magisk stemning med si tolking av tonane i Draumkvedet.

Festivalmusikar Steinar Strøm har sett saman eit spennande band til Folkedansfestivalen – gruppa kallar seg Drønn! Ungdom var med på ei øving. Me fekk kjenne på musikken og det kribla i dansefoten.

1. Sigbjørn Rua og Steinar Strøm 2. Marcus "Dark Mark" Andreassen 3. Kvarts 4. Bjørnar Blaavarp Heimdal 5. Vegar Vårdal

6

Folkedansfestivalen

FolKedANsFestivAleNNye takter på

1 2

3

4 5

- Det å ha ein eigen festivalmusikar gjer ein større heilskap på musikken og ei verdifull lokal tilknytting i festivalen, seier festivalsjef Aud Drotningsvik

«drøNN i grUveNe…» Lyst til å gjere noko du aldri har gjort før - og kanskje aldri får sjansen til igjen? Bli med på gruvedans 2300 meter inn i fjellet! Færøydansentusia-stane Nils Slapgård og Hildur Kruse Sørensen vil saman med færøyske ungdomar, gje deg magiske augneblink med den færøyiske dansen.

Fredag tjuvstartar færøydansen med kurs inne i byen (rett ved vitesenteret Devotek som er eit tilbod til barna). Dansekurset har fokus på takt og rytme. Vi syng oss opp til gruvedan-sen på laurdag. Men ein treng likevel ikkje vere med på kurset for å delta på gruvedansen.

Det første gruvetoget køyrer inn laurdag kl. 15 og alle er ute att kl. 17. 20. Fjellhallen, den nyaste delen av gru-vene, blei sprengt ut for å sikre norske kulturskattar under 2. verdskrigen.

Akustikken i fjellhallen er fantastisk, og songen kjem til å ljome i fjellet. Gruvegangane gjev óg god gjenlyd. Vassrenna har ein flat tretram i botn, og er den beste gruvegangen å danse i. Ver førebudd på ei musikalsk overrask-ing undervegs.

Danserepertoaret blir for det meste på norsk og kjende viser som Sinklars vise, Stolt Signild, Nordenfor Trond-hjem, Ole Morske og Soga om Kark. -Visa om rallaren Ola Tveiten, vil høve godt som ein parallell til gruvearbeida-rane sitt slit, meiner Margrete Vaskinn frå BUL Kongsberg. Ho gler seg til gru-vedansen og lover å legge ut repertoar og tekstar på nettsida til festivalen.

Ho nyttar høvet til å minne om at gruvedansen har avgrensa med plassar, så ein bør ikkje vente lenge med å sikre seg plass på toget.

Laurdag klokka 18.30 er det folke-dansfeberkonsert under Folke-dansfestivalen! Folkedansfeber er eit prosjekt der barn, ungdom og instruktørar i BUL Sarpsborg, BUL Kongsberg og Jevnaker leikarring har møttest for å dansa saman og laga forestilling i lag. Koreografien i forestillinga har Marianne Dahl og Torill Schinstad ansvar for, dei er mellom anna kjende frå danseg-ruppa Fant og fente.

I forestillinga er det mykje dans, men også song, rim og regler. Tone Krohn, kjend frå vokalgruppa Trio Mediaeval har ansvar for musik-ken. Songane ein møter i forestill-inga er songskattar frå Vestfold som Tone har innhenta frå både munnlege og skriftlege kjelder. Under konsertframsyning møter ei også folkemusikkgruppa Kvarts.

Gjer deg klar for ein stemningsfull og fin konsertframsyning!

Folkedansfeberkonsert!

«1. Sigbjørn Rua og Steinar Strøm 2. Marcus "Dark Mark" Andreassen 3. Kvarts 4. Bjørnar Blaavarp Heimdal 5. Vegar Vårdal

7

Folkedansfestivalen

8

8.–10. AUGUST

KONGSBERG

-

DANSEFESTAR • KONSERTAR • DANS I GRUVENE • NATTDANS

DANSEKURS • BARNEPROGRAM • FRAMSYNINGSKAPPLEIK

DRØNN! KVARTS STEINAR STRØM SIGBJØRN RUAVEGAR VÅRDAL JOHN OLE MORKEN RUNAR HVAMB HANNEVOLD

OLE RUNAR BEKKESETH HARALD SKULLERUD TRUDE S. LIEN

JENNYS LAJLA RENATE BUER STORLI HÆLMSTUBBENEIKER SPELLEMANNSLAG BJØRNAR B. HEIMDAL MARCUS ANDREASSEN

MANA RAMBOD JON ELLINGSEN ELISABETH SYRDAHL ELLINGSEN

FESTIVALPASS: 1160,-

DAGSPASS: 510,--

KONGSBERG

10:00 – 12:00Numedalsspringar

Kurs

10:00 – 12:00God dans

Kurs

10:00 – 12:00Smakebitar

Kurs

10:00 – 12:00Gruveaktivitet

Familieaktivitet

13:00 – 15:00Middagsdans

Dans

15:00 – 17:30“Drønn i gruvene...”

Dans

15:30 – 17:00Frå dansesal til dansesal

Byvandring

20:00 – 24:00“Drønn på golvet...”

Dans

LAURDAG

24:00Nattdans

Dans

FREDAG

14:00 – 15:30Kongsberg kirke

Omsvising

14:00 – 16:30Buskdans og

framsyning

17:00 – 19:00Barneleikfest

Leikfest

19:00 – 23:30“Drønn fra leiken...”

Leikfest

00:15 – 01:00“Størst av alt”

Kirkekonsert

10:00 – 13:00Tur til Gruveåsen

Tur

Kurs

10:00 – 11:45DevotekBank1

Barneprogram

10:00 – 11:45Songleik for barn

Barneprogram

10:00 – 11:30Færøydans

Kurs

10:00 – 11:30Masurka fra Bingen


Kurs i 2 delar

12:15 – 14:00Devotek Bank1

Barneprogram

12:30 – 13:30Dansetradisjon i

Numedal

18:30 – 19:30Folkedansfeber

10:00 – 12:00Sigdalsmasurka

Kurs

Lokale grupper speler opp til dans. Det vert

runddans med innslag av både bygdedans

og turdans.

Trude Saatvedt Lien

Her blir det rom for buskspel og grenselaus

dans.

Tur for deg mellom 5 og 13 år til det tekniske

læringssenteret DevotekBank1.

Song og leik for dei minste saman med foreldre.

Veslemøy Fjerdingstad leiar denne økta

Gå i gruvearbeidarane sine fotspor og opplev imponerande ingeniør- kunst.

Vi kjenner på stordansrytmane og

syng oss opp til gruvedansen på

laurdag.

Bingen ligg mellom Kongsberg og Sigdal, og kurslæraren har dansen etter bestefaren sin.

Innføring der du får kunnskap du kan bruke

og vidareutvikle på golvet.

Både fredag og laurdag.



Høyr om dansetradisjonar i Numedal gjennom

tidene. Film og lydeksem-pel, utvikling i danseideal

og dansetradisjon.

Lærar: Ingrid M. TukoStad: LågdalsmuseetPris: 160,- Gratis m/pass

Med: Jan H. LislienStad: Skrim UngdomskolePris: 110,- Gratis med pass

Bli med på omvisning på Kirketorget og Kongsberg kirke

Ingen festival utan

barneleikfest! Festen vert leia av

festivaldansar Sigbjørn Rua

Festivalbandet Drønn! forsterka med Vegar Vårdal speler. Dei set

takta for ein god gamaldags leikfest.

Med:Steinar Strøm

Lajla Renate Buer Storli John Ole Morken

Lær om stilfull dans, forhold mellom dans og musikk, bruk av armar og det å tore å gjere sprell og hopp. Stad: GymsalenLærar: Sigbjørn RuaPris: 210,- Gratis m/pass

Del 2 av kurset som starta fredagen.

Ein miks mellom polkamasurka og

masurka frå Austlandet

Stad: LågdalsmuseetLærar: Guttorm Tovsrud Pris: 210,- Gratis m/pass

Kurs i litt andre rytmer. Du får ein

smakebit på street-jazz, jazzdans og

hiphop

Bank laus mineralar med hammar og meisel, vask sølv, og sjå fyrsetting

Vi fyller gata med danseglade folk.

Bli med inn i sølvgruvene og kjenn på akustikken når vi

drar i gang stordansen

Spanande orientering om gamle festlokale med lokalhistorikar Odd Arne Helleberg

Konsert med barne og ungdomsprosjektet folkdansefeber 2013 i samarbeid med Kvarts

Kvarts speler opp til dans

Høve til ein siste dans. Her blir det rom for

buskspel og grenselaus dans.

Lærar: Bjørnar B. HeimdalStad: SkrimhallenLærar: Mana RambodPris: 210,- Gratis m/pass

Stad: KaféenPris: Gratis m/pass

Stad: SkrimhallenPris: 310,- Gratis m/pass

Stad: SkrimhallenPris: 360,- m/konsert Gratis m/pass

Stad: GymsalenPris: Gratis

Stad: Kongsberg BibliotekPris: Gratis m/pass

Med festivalbandet Drønn! og eit stjernelag

av dansarar.Koreograf:: Sigbjørn Rua Musikk: Steinar Strøm

Stad: FestivalkontoretPris: 260,- 160 m/pass

Stad: Kongsberg BibliotekPris: Gratis

Stad: Quality Grand hotellPris: Gratis




Stad: SentrumPris: Gratis

Stad: GruvenePris: 260,- 185 m/pass

Stad: Møt på KirketorgetPris: 110,- 80 m/pass

Stad: Kongsberg kirkePris: 160,- Gratis m/pass

Pris: 110,- 80,- m/pass Stad: SkrimhallenPris: Gratis m/pass

Stad: GymsalenPris: Gratis m/pass


Lærar: Bjørnar B. HeimdalStad: Vestsida UngdomskolePris: 410,- Gratis m/pass

Stad: Kongsberg bibliotekPris: Gratis m/pass

Stad: SaggrendaPris: 60,-

16:30 – 17:30“Smådrønn”

BarneprogramMøtestad for dei yngste på festivalen.

18:00 – 19:00“Drønn fra fjellet...”

Opningskonsert

19:30 – 24:00Dans

24:00Nattdans

TORSDAG

PROGRAM

Er veret fint er vi ute på festivalområdet.

På buskdans og buskspel er det plass for alle

som vil spele litt eller dra nokre dansar.

www.folkedansfestivalen.no

9

«Drønn fra fjellet…» - Dansarane i opningskonsertenBUL Kongsberg satsar stort på opningskon-serten, som er eit tingingsverk til Folke-dansfestivalen 2013. Dette blir ei spesiell oppleving du berre må få med deg. Sidan siste omtale i forrige Ungdom er no dei profes-jonelle dansarane på plass: Mana Rambod – jazz og hiphop, Marcus `Dark Marc´ Andreassen – breakar, og folkedansarane Bjørnar Blaavarp Heimdal, Jon Ellingsen og Elisabeth Syrdahl Ellingsen. Sigbjørn Rua skal som koreograf setja saman ein konsert basert på folkedans i alle sjangrar. I tillegg til dei profesjonelle dansarane med ulik tradisjons-bakgrunn og snev av urbane uttrykk, skal og dei heilt vanlege leikarringdansarane i BUL Kongsberg vere med i konserten. Få med deg opningskonserten torsdag 8. august kl. 18.

Buskdans og framsyningFredag kl. 1400-1600 vert det Buskdans og framsyning!

På grunn av lita påmelding til Framsynings-kappleiken endrar me programmet. Me stiller med musikarar og noko danseleiing. Og dei laga som er påmeldt til framsyningskappleik-en får vise fram programmet sitt.

Dette vert ei variert og uformell danseøkt mellom kurs og leikfest. Er veret fint vert det ute på festivalområdet. På buskdans og busk-spel er det plass for alle. Her er det plass for alle som vil spele litt eller dra nokre dansar.


Kurs

10:00 – 12:00God dans

Kurs


Kurs


Familieaktivitet


Dans

15:00 – 17:30“Drønn i gruvene...”

Dans


Byvandring

20:00 – 24:00“Drønn på golvet...”

Dans

LAURDAG

24:00Nattdans

Dans

FREDAG


Omsvising


framsyning


Leikfest


Leikfest

00:15 – 01:00“Størst av alt”

Kirkekonsert


Tur

Kurs


Barneprogram


Barneprogram


Kurs



Kurs i 2 delar


Barneprogram


Numedal



Kurs



og turdans.

Trude Saatvedt Lien


dans.








laurdag.









og dansetradisjon.




Ingen festival utan





Med:Steinar Strøm









hiphop


































16:30 – 17:30“Smådrønn”



Opningskonsert

19:30 – 24:00Dans

24:00Nattdans

TORSDAG

PROGRAM





Kurs

10:00 – 12:00God dans

Kurs


Kurs


Familieaktivitet


Dans

15:00 – 17:30“Drønn i gruvene...”

Dans


Byvandring

20:00 – 24:00“Drønn på golvet...”

Dans

LAURDAG

24:00Nattdans

Dans

FREDAG


Omsvising


framsyning


Leikfest


Leikfest

00:15 – 01:00“Størst av alt”

Kirkekonsert


Tur

Kurs


Barneprogram


Barneprogram


Kurs



Kurs i 2 delar


Barneprogram


Numedal



Kurs



og turdans.

Trude Saatvedt Lien


dans.








laurdag.









og dansetradisjon.




Ingen festival utan





Med:Steinar Strøm









hiphop


































16:30 – 17:30“Smådrønn”



Opningskonsert

19:30 – 24:00Dans

24:00Nattdans

TORSDAG

PROGRAM




10

Det har byrja å krible i hender og føter, tankane går til varme kveldar med dan-sande vener –nye og gamle- og sommar-fuglane har så smått byrja å kile i magen.

4. -8. august samlast kring 80 ungdomar mellom 14 og 26 år på Skrim Ungdoms-skule i Kongsberg for å danse, spele musikk og teater, synge av hjartans lyst, leike, konkurrere, og rett og slett ha det knallgøy!

Har du heilt forsømt deg sa du?? At ”jam-men, eg óg vil på leir!”. Ta kontakt med Åshild på kontoret og høyr om ikkje det er mogleg å få plass allikevel. Dette er trass alt den beste sommarleiren i Noreg og dess fleire som får oppleve kor fantastisk det er å vere med på sommarleiren, dess betre! Hugs også at ungdommar som ik-kje er medlemmar i NU kan delta.

Med over 20 forskjellige kurs du kan velje mellom, tur i sølvgruvene, dans, improkappleik, mega-wordfeud, hekleløp, nattdebatt, leirkino, og mykje, mykje meir skal det ikkje vere mogleg å keie seg eit sekund på leiren. Så til deg som har meldt deg på: Gled deg! Og hugs å gå inn på www.sommarleiren.no for oppdatert informasjon om aktivitetar på leiren.

I tillegg har sommarleiren fått seg face-bookside (erstattar event-sida). Klikk deg inn på www.facebook.com/sommarleiren og lik sida! Då får du oppdateringar rett

inn på facebooksida di, enklare vert det ikkje.

Det er viktig at sommarleiren er ein trygg stad å vere, difor har me fleire tiltak for å sikre at alle deltakarane skal føle seg trygge på leiren –og ikkje minst at forel-dra skal føle at ungdommane deira vert godt ivaretekne på leiren.• Som alle andre arrangement i sentral

NU-regi, er dette eit rusfritt arrange-ment.

• Dei som er under 18 år har reiseleiarar som passar på at dei kjem seg trygt fram og tilbake frå leiren, og har eit ekstra ansvar for at dei har det bra på leiren.

• Det er 5 ”poteter” over 18 år som vert fordelt rundt på kursa for å sjå til at alle har det bra.

• Alle potetene samt andre ansvarsper-sonar under leiren har gjennomgått kurs i førstehjelp i regi av Røde Kors.

• Alle med leiaransvar under leiren (inkludert potetene) har gjennomgått LNU sitt ”Trygg” seminar som går på ansvarsforhold mellom vaksne og barn, signal på misbruk og korleis opptre dersom ein har mistanke om grenseoverskridande framferd.

Har du spørsmål om leiren? spør Åshild: [email protected]

SOMMARLEIREN

Når du sit med denne utgåva av Ungdom i handa, har dei fleste ungdommar kringom i landet teke sommarferie. Og sommarferie, det tyder ein ting: Sommarleir!

tekst: åshild mjelde nordås

sindre vaskinn hunn

Sommarleir

I KoNgsberg 2013

No er sommaren her og anten du jobbar eller tar ein velfortent ferie håper eg du nyt sommaren for alt den er verdt. Sommarfe-rie betyr og at det er tid for sommarens høgdepunkt for deg mellom 14 og 26 år. Sommarleiren nærmar seg med storm-skritt og eg ser verkeleg frem til å treffe deltakarane slik at vi kan ha ei fantastisk tid ilag. Dette blir min sjuande sommarleir og så langt har sommarleien blitt betre og betre for kvart år, så eg har stor tru på at årets leir blir tidenes sommarleir.

Vi vidarefører stuttkursmodellen frå i fjor, slik at du sjølv kan forme leiren slik du vil med kurs innan teater, dans, spel, handarbeid og organisasjon. Med så mange kreative sjeler med kompetanse innan forskjellige område, må det bli bra.

Språkåret 2013 hyller vi med feiring av nynorsken sin far, Ivar Aasen. Eg har tru på at dette blir ein artig hending uansett om du er ei bastant bokmålsbrukar eller om nynorsk er morsmålet ditt. Vi har eit stort språkleg mangfald i Norge og det er viktig å ta vare på det. I fjor hadde vi bartepoliti, men i år tar vi det eit steg vidare og innfører nynorsk politi for ein kveld. Om dette høyrest skummelt ut, kan eg roe deg med at det bare er eit humoristisk innslag i leiren der alt dreier seg om å ha det morosamt.

Om du spelar eit instrument oppmodar eg deg til å ta det med på leiren. Kanskje du vil delta på eit av spelekursane eller berre har lyst til å prøve ei fele. Tilbodet er der, ikkje ver redd for å gi det eit forsøk. Uansett er eg sikker på at vi skal få til noko buskspel på

kveldane. Boks-musikk er vel og bra det, men in-genting overgår ekte vare.

Eg kan nesten ikkje vente til sommarleiren tar til for det blir heilt fantastisk.

Helsing frå Leirsjefen

11

Landsmøte

sindre vaskinn hunn

Til saman 91 utsendingar frå lokal- og fylkeslaga var samla til landsmøte, og teatersalen til BUL Oslo laga ei fin ramme rundt møtet. Laurdagskveld var det landsmøtemiddag med fest i Bygde-lagssamskipnaden sine lokale i Oslo.

Huslag kan no bli medlemslag i NU Landsmøtet vedtok å opne for at huslag no kan bli medlemslag i NU, sjølv om dei ikkje har tradisjonelle medlemsaktivi-tetar. Dette kan t.d. vere lokale grende-hus, som har ei rolle som møtestad for lokalsamfunnet. Huslag som ønskjer å bli medlemslag i NU må bygge verksemda si på demokratisk grunnlag, t.d. ved at styret for huset må vere demokratisk valt. Husmedlemmer vil ha avgrensa demokratiske rettar på landsmøtet, ved at dei berre har tale- og forslagsrett, og ikkje stemmerett.

Ny modell for fakturering av medlemskontingent Noregs Ungdomslag har dei siste åra hatt utfordringar med at kontingenten frå laga blir fakturert seint på året, fordi veldig mange lag oppdaterer medle-mslistene sine seint. Landsmøtet har no vedteke at frå og med 2014 vil laga bli

fakturert for kontingent med bakgrunn i kor mange medlemmer laget hadde to år tidlegare. Dette medfører at medle-mslistene for 2012 vil vere fakturag-runnlag for kontingenten frå laga i 2014. Endringa vil ikkje medføre endringar for einskildmedlemmer, men vil bety at laga får to års etterslep på kontingentinn-betalinga til NU.

Nye kontingentsatsar for 2014 og 2015 Frå og med 2014 er kontingenten til NU auka. Dei nye satsene er:

Pr medlem under 26 år: 95 (+5)

Pr medlem over 26 år: 190 (+10)

Pr lokallag: kr 1200 (+200)

I tillegg har landsmøtet innført to nye kontingentsatsar:

Kontingent for lag med 0 medlemmer: kr 2200

Kontingent for huslag: kr 3500

Fråsegner Landsmøtet vedtok fleire fråsegner/politiske uttalar. Desse finn du på www.ungdomslag.no:• ”1 million på rett kurs” – om å doble tal

studietimar i ungdomslaga innan 2017• ”Levande språk gjennom aktivitet”

– om å ta våre på vårt språklege og kulturelle grunnlag gjennom aktiv-itetane våre

• ”Hulda Garborg på 50-lappen” – forslag til Noregs Bank

• ”Tal Vest-Sahara si sak i SN”• ”Kva kulturhus vil vil ha” – om dei

lokale kulturhusa• ”Nei til konsekvensutgreiing av olje-

boring i Lofoten, Vesterålen og Senja!”• ”Det Norske Teatret 100 år – likestill

teatra i hovudstaden” – om skilnader i dei statlege løyvingane mellom insti-tusjonsteatra.

Utskiftingar i styret Endre Kleiveland frå Hordaland er attvald som leiar for ein ny ettårsperi-ode. Ellen Mersland frå Troms, Jostein Apeland frå Rogaland og Ellen Runder-heim frå Hallingdal gjekk ut av styret på landsmøtet. Dei vart erstatta av Morten Nilsen frå Nordland, Marie Nicolaisen frå Oslo og Ingrid Tuko frå Hedmark.

Det var også nokre endringar i råda, og eit fullstendig oversyn over tillitsvalde finn du på www.ungdomslag.no

Helga 19.-21. april vart det halde landsmøte i Noregs Ungdomslag i Oslo. Nytt i år var at møtet vart halde over tre dagar, og det gjorde at ein fekk rom til både faglege og politiske ordskifte utover dei ordinære landsmøtesakene.

Nytt etter lANdsMøtet

1212

Teater

Heilt sidan NU vart skipa i 1896 har amatørteater vore ein sentral del av aktiviteten i dei lokale laga. NU hadde på mange vis meir fokus på ideologi, politikk og folkeopplysing tidlegare, og ”norske” aktivitetar slik som folkedans og folke-musikk passa perfekt inn i dei ideala NU hadde. Amatørteateraktiviteten vart faktisk på eit tidspunkt forsøkt skvisa ut av leiinga i NU, til fordel for fokus på folke-dans og folkemusikk, men det viste seg at aktiviteten var så populær at dei klarte ikkje å verte kvitt den. Frå å verte sett på som ein rein fritidsaktivitet som dei lokale kunne kose seg med, skulle det etter kvart vise seg at amatørteaterverksemda var eit mykje kraftigare verkemiddel til folkeop-plysing enn det nokon kunne drøyme om. I tillegg var den i mange tilfelle hov-udinntekta til laga, noko som har vore både til glede og strid i mange lag.

I tillegg til dei mange publiserte spelstyk-ka, var det svært vanleg at lokallag skreiv eigne stykke, då aller mest folkekome-diar. Der fekk oftast byfolka gjennomgå, og dei lokale bøndene var heltane. Om kvantiteten var høg, var nok ikkje alltid kvaliteten det same. Johs. A. Dale las kring 300 spelstykke utgjeven mellom 1890 og 1940, og var ikkje heilt nådig «Og lesarane kan få inntrykk av at vi her har med ei grein av diktinga som som har vori dyrka med uvanleg lite talent.Det er ikkje heilt lett å motseia dei; men det gjeld å halde i minnet at spelstykka først og fremst er bruksvare, dernest eventuelt dikting.»

I dei mange områda der kyrkja stod sterkare enn ungdomslaga, var ikkje slike fritidsaktivitetar som teater alltid like stovereint.

Som Jan Kløvstad skreiv i jubileumsboka til NU i 1996: «Ivar Aasen skreiv at folka hans heime på Sunnmøre ikkje måtte få vite at han dreiv med slikt som å skrive eit teaterstykke, «fyre du veit, kva han "Pontoppidant" seie um "Skuespil" i Forklaringjinne sinaa.» Pondoppidant seier det at ein kan vanhelge kvileda-gen bl.a. med «syndige Lyster, saasom Dands, Spil, Comedier, KroerGang og saadant, som altid er Synd i sig selv, men om hellige Dage dobbel Synd.» Eit slikt syndefullt liv høyrde byane til, var den jamne meining i pietistisk styrte byg-der.» Likevel vann amatørteatret seg ein viktig plass i dei nystarta ungdomslaga, og i følge Jostein Gripsrud var dette ein prestasjon i seg sjølv; «Amatørteater er ikkje bare relativt krevjande på ulike vis... ...Det er også ei kulturell form som må seiast å vere ny i høve til den tradisjonelle bondekulturen.» Faktisk vart Ervingen av Ivar Aasen det fyrste stykket spela på ei norsk scene der bønder vart framstilt som tenkande menneske, og det at bymannen er den komiske figuren i stykket har nok heller ikkje gjort stykket mindre populært kringom i ungdomslaga.

Parallellt med framveksten av ein livleg, variert og aktiv amatørtradisjon i ung-domslaga, blei det arbeidd med å stable på beina eit profesjonelt teater på landsmål,

og det var amatørteaterrøyrsla som la grunnlaget for etableringa av Det Norske Teatret i 1913. Arne og Hulda Garbog var dei sterkaste pådrivarane for Det Norske Teatret, og Hulda var den første styrefor-mannen i DNT.

Utdrag frå prologen til Halldis Moren Ves-aas i samband med opninga av nybygget til Det Norske Teatret i 1985:

"Lat det stå til! Lat oss grunnleggje Det Norske Teatret!" ropte Arne Garborg i 1912. Hulda hadde truleg puffa på han: "Syng ut, du, for du blir truleg hørt!" Høyrt vart ho elles sjølv, og ikkje minst sett vil eg tru, der ho med spelflok-ken sin alt var i sving utover det ganske land med nettopp å grunnleggje Det Norske Teatret. Men grunnsteinane, sa Garborg, kanskje hadde han det frå Hulda, det òg - grunnsteinane var det ungdommen rundt om i landet som la ved sin trong til teater og ved dei spelstykke-framsynin-gar dei sjølve fekk i stand. "

Dei fekk noko å bryne seg på, den gongen teateret opna i 1913: nokre dagar etter premieren, vart det den største pipekon-serten nokon sinne, og store opptøyer i og utanfor teateret. Det store teaterslaget vert det kalla, og det med rette. Nærare 20 000 personar møtte opp for å protestere mot, og kjempe for, det nynorske teateret. Den totale befolkinga i Oslo på den tida var folketalet ca. 240 000, så det kan ein seie er eit godt oppmøte for å protestere mot eit lite nynorskteater.

PontoPPidant midt i mot Amatørteater i Noregs Ungdomslag

tekst: åshild mjelde nordås

Av kring 13 000 medlemmer i NU er det ca 2500 som er (registrert) aktive med anten revy, teater eller anna scenedramatikk. Det gjer oss til ein av dei største amatørteaterorganisasjonane i Noreg. Mykje av årsaka til den høge aktiviteten, er at mange ungdomslag har eige hus, med eiga scene – fylle scena med enn eigenproduserte framsyningar? Teater/revy har alltid vore ein svært viktig del av aktiviteten kringom i laga, og det håpar og trur me at den vil fortsetje å vere!

kjelder: ungdomslaget -noregs ungdomslag 1896-1996, jan kløvstad (red.) www.detnorsketeatret.no

13

Hulda Garborg var ikkje berre ein påd-rivar for Det Norske Teatret, men også forfattar av eit av dei mest spelte stykka gjennom tidene i amatørteatra i Noreg; Rationelt Fjøsstell. Frå fyrste gongen til i dag, har det sikkert vorte spela godt over 1000 gonger. Mange lag forsøkte å spela mest på dialekt, og teaterarbeidet vart ein del av det å reise det norske. Men det var sjølvsagt også mange stykke på riksmål og dansk i ungdomslag, bl.a. Jeppe paa Bjerget, Den Stundesløse og Søndag på Amager. Fleire nynorske stykker kom etter kvart, og Jostein Gripsrud skriv at «Amatørteatret var fundamentet for fram-veksten av nynorsk dramatikk i det heile», faktisk meir enn Det Norske Teatret. Det var ikkje mangel på nye stykker det stod på; ein serie som heiter Spelstykke åt Ungdomslag, og mange andre liknande seriar vart utgjevne. Det gjennomgåande

var at sjølv om stykka ofte var noko naive og einsidige, hadde dei som regel ein god moral, dei hadde mykje å seie for stands-forskjellene på bygdene. Forfattaren tok den svake sitt parti, den sanne kjærleiken skulle vinne, og det var det gode mennes-ket framfor storleiken på lommeboka folk tok parti for. Noregs Ungdomslag lyste ut fleire tevlingar i å skrive skodespel for amatørar. I tillegg blei det skrive mange artiklar med råd om kva som burde spelast, og korleis instruktørar burde arbeide.

Utover 1960-og-70-talet vart fokuset retta mot å auke kvaliteten på arbeidet i am-atørteatra, og NU hadde eigne fast tilsette reiseinstruktørar som reiste kringom for å undervise. Det vart stadig mindre folkeko-mediar, men framleis låg hovudaktiviteten i revy, programskaping og sjølvlaga stoff og komedier. Då NU tok over Noregs Boklag

vart det gjeve ut ein serie (13 titlar) med ny norsk dramatikk, her kom vinnarstykka frå den landsomfattande tevlinga, bl.a. Ebba Haslund sit Åfferdea? og Norvald Tveit sin Splint. I tillegg gjorde NU ein storstila innsats på instruktøropplæring gjennom heile -70-80 og -90-talet, noko som jamnt over auka kompetansen kringom, og gjorde sitt til å utvide repertoaret i laga. Det var sommarkurs, regionale kurs, og framsyn-ingskappleik under sommarstemna. Fyrst i 2003 kom den fyrste Norsk Amatørteat-erfestival i regi av NU, og festivalen i 2014 vert den sjette i rekkja. Arbeidsgruppa er no i full gang med planlegginga (les meir på s. 14) og målet er å nok ein gong samle glade amatørar frå det ganske land til å spele på ”vår” scene i Oslo. Det er berre å tromme saman troppene, setje i gang øv-inga og kryss av i kalenderen for Oslo-tur 10.-15.juni 2014. Det er berre å gle’ seg!

1 2

43

1. Den vesle forskjellen - teater og visegruppa i gudbrandsdalslaget i Oslo landsstemne Lom/Skjåk 1982 2. Frå venstre: Maria Therese Bjørndal, Line Katrin Moe og Tonje Rem, Ørsta Ungdomslag 80-talet 3. Riksseglet 1978 4.Jungelboken, Mjeldalen UL 2012

14

Revy

Det er i 2013 10 år sidan festivalen vart ar-rangert for fyrste gong og sidan den gong har mange av NU sine medlemmar i alle aldrar hatt sine store og små augneblikk på scenen på Det Norske Teatret under festivalen!

På Norsk amatørteaterfestival samlast 10 grupper for å spele teater eller revy i ei veke, i rørsla si eiga storstove – Det Norske Teatret. Her får ein prøve å stå på Scene 3 (og kanskje drøyme seg litt vekk)og teatergruppene får vist for kvarandre kva dei er gode for. I løpet av dei 5 gongene festivalen har vore gjennomført er det vist eit svært variert utval av teaterstykke – frå Shakespeare og Ibsen til folkedans-framsyningar, frå I blanke messingen og blodige realityshow, til Karius og Baktus og Snøkvit og dei 7 dverger. I 2011 hadde festivalen til og med eit eigeskreve stykke av Eirik Fauske Stakkars stakkars deg som Teaterlaget i Oslo sette opp.

Norsk Amatørteaterfestival er ein festival som viser breidda av teateraktiviteten i Noregs Ungdomslag, og arbeidsgruppa for festivalen gler seg til å arbeide fram mot det store Teaterslaget neste år. Arbeidet er framleis i startfasen og ideane

er mange - men målet er å få til ein festival det skal gå gjetord om i lange tider! (i alle fall fram til festivalen deretter…).

Teateraktiviteten i NU er mangfaldig og ein av våre store planar og ynskjer for fes-tivalen er å også få med den store revyak-

tiviteten som finst rundt omkring i landet. Ein av våre store draumar for festivalen er å samle skodespelarar frå teater og revy til å i løpet av festivalen jobbe saman for å lage ei sprakande fellesframsyning under rettleiing av ein kyndig instruktør. OG: for å vera med på dette treng du ikkje ta med deg heile teatergruppa di, men du kan ta med deg ein ven! Meir detaljert informas-

jon om dette og resten av festivalen kjem i neste Ungdom og vil også bli distribuert på andre måtar.

I tillegg til flotte framsyningar satsar me på eit program fylt av spanande kurs og andre arrangement av scenefagleg art. Sjølvsagt skal det også leikast og ha det moro som berre scenefolk kan!

Nokre lag har vore med frå starten, andre ei gong eller to. Festivalen er open for alle grupper, og dei treng ikkje vere medlem-mar i NU for å delta (men medlemslag vert prioritert). Einaste krav er at framsyninga har hatt premiere før festivalen og ikkje varer stort meir enn 1 time. Søknadsfrist er 10.november 2013.

Sjå www.ungdomslag.no

Arbeidsgruppa gler seg til å arbeide med festivalen framover og håpar å sjå deg i juni 2014!

Spørsmål om festivalen? Send ein e-post til Åshild på kontoret: [email protected]

10. til 15. juni 2014 er det igjen klart for Norsk amatørteaterfestival!

teAterslAget 2014

Teater

tekst: marie nicolaisen

15

Festivalsjef: Marie Nicolaisen – leiar av Teaterrådet i Noregs Ungdomslag. Medlem: Monica Goksøyr – medlem av Teaterlaget i Bondeungdomslaget i Oslo Medlem: Elisabeth Mona – medlem av Te-Nord, teatergruppa til Håløylaget, Bygdelagsamskipnaden i Oslo og Akershus (BLS). Sekretær: Åshild Mjelde Nordås- kulturrådgjevar for teater i NU

teAterslAgetI vår utlyste me ein nam-nekonkurranse for Norsk Amatørteaterfestival, med ein premie på 500,- Diverre var det ingen som kom med forslag, så då sette arbeidsgruppa seg ned og kom opp med Teaterslaget, med Norsk Amatørteaterfesti-val som undertittel.

Grunngjevinga for tittelen kjem av det store teaterslaget som fann stad då Det Norske Teatret opna i Oslo i 1913. På langt nær alle likte at ein no kunne tale på kva mål ein ville på ei teaterscene – Det gjeldande scenemålet på den tida var dans og på det meste var det over 20 000 menneske i gatene utanfor Teatersalen til BUL Oslo, og ville slåsskampar inne i salen. - Men fortsetje å spele, det gjorde dei, og i dag er Det Norske Teatret eitt av dei største teatra i Noreg.

Dei starta med glade amatørar samla frå ulike stader i Noreg, då er det berre rett og rimeleg at amatørar nok ein gong inntek scena på Det Norske Teatret. Me får berre satse på at me unngår dei heilt store slåss-kampane denne gongen.

Vart du nysgjerrig på am-atørteaterhistoria no? Les meir på side 12 og 13,

• Norsk amatørteaterfestival vart arrangera fyrste gong i 2003

• Det er eit samarbeidspros-jekt mellom Noregs Ung-domslag og Det Norske Teatret

• 10 teatergrupper frå heile landet er med

• Festivalen varar frå tysdag til og med laurdag 10.-15.juni 2014

• I tillegg til framsyningane vert det kurs, seminar, konkurransar, sosialt sam-vær, og ikkje minst: Felles-revy!

FellesrevyenEinskildpersonar og mindre grupper kan søke om å delta sjølv om ikkje heile teater/revygruppa skal vere med på festivalen. Alle deltakarlaga/gruppene må vere represen-terte med eit nummer i revyen. Delar av revyen vert eit ting-ingsverk skrive av profesjonell utøvar/forfattar. Resten av revyen vil bestå av nummer deltakargruppene sjølv har laga. Innstuderinga av revyen vert under festivalen, og vert leia av profesjonell instruktør. Sjølve framsyninga vert under festmiddagen laurdagskvelden.

Arbeidsgruppa for Norsk Amatørteaterfestival 2014

Om festivalen

16 1716

Folkedans

”Folkedansen er brukskunst til personleg oppleving for alle (…)” skriv Gammersvik i sitt innlegg i denne utgåva av Ungdom.

Eg kunne knapt vore meir enig. Eg må beint fram seia at det er den beste skildringa av folkedans eg har sett og høyrd på lenge.

Gode opplevinger gjer grobunn for kreativitet. Der Gammersvik ser ”ut-og-inn-fram-og-tilbake-framsyningar” ser eg kjærleik til dansen, respekt for tradisjonar og bevaring i form av nyskaping.

I si tid var vel fram og tilbake i ulike formasjonar, med bytomfot-

steg, del av pols og andre konstruerte formasjoner med på å (ny)skape turdansen? Den ville eg ikkje ha vore forutan.

Tryggleik til røtene, rom for utforsking og nyfikenheit. Det inspir-erer, generasjon etter generasjon. Til å drive frivillig av pur glede. For mest av alt er dans ei personleg oppleving.

stine skoglund machiedo leiar i folkedansrådet

I over hundre år har det vore arbeidd for at flest mogeleg skulle få kjennskap til folke-dansen, og få oppleva glede og hygge ved å ta den i bruk. Først Hulda Garborg og Klara Semb, men sidan har utallige andre hjelpt til. Dei som har bore denne rørsla fram har for det aller meste arbeidd utan løn. Det er leikleiarane i alle ungdomslag landet over. Rett nok har NU hatt løna leikleiarar som har reist rundt og hatt kortvarige kurs i laga. Men det vidare arbeidet i laga har vore drive på frivillig basis av pur glede av å kunna hjelpa til med formidla denne aktiviteten over til andre.

Men når noko er populært, har fått eit godt

ord på seg, så er det alltid dei som finn ut at dette er noko ein kan tena pengar på. Så samlar dei saman eit ensemble på ti-tolv personar. Desse blir då instruert til å fram-føra ei framsyning på ein halvtime med element frå folkedans. Dei går ut og inn, fram og tilbake i ulike formasjonar, med bytomfotsteg. kvilesteg osv, del av pols og springar, fortrinnsvis valdresspringar, og ymse andre koreograferte konstruksjonar, men aldri ein heil dans eller ein heil folkev-iseleik. Dette er då produkt, som dei så viser fram for eit betalande publikum, og som dei soleis tenar pengar på, og som dei på uriktig måte marknadsfører som folke-

dans. Koreografert folkedans er ein uting. No er det vel ingen som har opphavsrett til dei einskilde dansane eller songdansane. Men denne kommersielle verksemda riv grunne ut under den eigentlege folkedan-sen.

Så er det spøsmålet då om nokon har gjort seg tankar om slike ut-og-inn-fram-og-tilbake-framsyningar. Folkedansen er brukskunst til personleg oppleving for alle, like mykje for dei som ikkje er så veldig flinke, som for ekspertane. Aller minst skal folkedansen vera eit salgsprodukt.

Sverre Gammersvik

FolKedANseN blir MisbrUKt

svAr til «FolKedANseN blir MisbrUKt»

Lesarinnlegg

16 17

Folkedans

Jeg ser i bladet Ungdom 4, 2012 at det blir etter-lyst tanker om hva som er kjennetegn på god dans og gode dansere. Som mangeårig folkedanser, først i BUL Nidaros tidlig på 60-tallet, og deretter andre steder, har jeg en del synspunkter på det.

1. Danseren og musikeren må være på lag – dvs. danseren må kjenne musikkformenn godt.

2. Danseren må innordne seg takten og rytmen i dansen. De største bevegelsene i kroppen kom-mer på de tyngste taktene

3. bevegelse kommer innenfra, dvs. starter i midten av kroppen og sprer seg utover, ”snerten” til sist

4. Danseren er synkron med musikken i tid, og helst slik at det er 1/100 eller 1/100 igjen av disponibel tid når bevegelsen/trinnet er fullført. Det gir et bilde av sikkerhet, kontroll og eleganse. (Sigbjørn Rua!)

5. De fleste danseslåtter har et innebygd ”rom” i takten for sveip av skjørtet til jenta. Bunad-skjørt er tunge, og sviver ørlite grann tyngre enn kroppen inni. Men når dette punktet er ivaretatt, merkes det mye i uttrykket i dansen.

6. Mye akrobatikk bidrar ikke nødvendigvis til en flottere danseopplevelse. Halling – eller laus - er naturligvis fstlig og dramatisk når deltakerne erter og utfordrer hverandre, og briljerer med stunt og karstykker. Men en gangar trenger ikke dette. Har kan det være en nytelse å se på en som gleder seg over å være i rytmisk bevegelse, over å eie plassen. Jeg så en jentegangar fra Agder en gang – de to jentene var så samstemte i sin stille, rytmiske dans at det var en fryd

7. Gode dansere behersker rytmen, og kan bryte den og variere den i gitte mønstre. Mennenes figurering i Numedals- springar er et eksem-pel på dette. Dessverre er denne finessen i ferd med å bli alt for sjeldnere å se.

Håper dette kan være til noe hjelp.

Tove H. Hanssen, Kongsberg

BUL Kongsberg inviterte Kongsberg norsksenter til introduksjon til norsk folkedans og følgde opp med kurs i runddans på kveldstid. Med fullt golv vart det nokre logis-tikkproblem i seksmannsrilen, men latternivået var høgt og dansegleda stor.

«Kongsberg er eit fleirkulturelt samfunn der det jobbar folka frå veldig mange land i verda. Folkedansfestivalen er ein flott plass å sjå noko av norsk folkekultur, og for at fleire også kan vera med og trø dansen i august, laga vi til eit spesialtilpassa opplegg for dei med fleirkulturell bakg-runn», seier festivalsjef Aud Drotningsvik.

Rundt 100 personar deltok på 1,5 time med introduksjon til norsk folkedans. Dei fekk litt historisk bakgrunn om dei ulike danseformene, leikarringen viste fram nokre dansar og dei fekk prøvd seg på dansegolvet sjølve. I forkant hadde dei øvd på Per Spelemann og Ola Tveiten, men å syngja og dansa samtidig er ikkje så lett, og ekstra vanskeleg vert det når norsk ikkje er førstespråk. Rilsteg og kjede vart øvd inn og deretter gjekk Seksmannsrilen med stor innleving og glede. Som ein ekstra spiss på dagen fekk dei prøva seg på halling med festivaldansaren vår, Sigbjørn Rua som føredansar.

Laagendalsposten, lokalavisa på Kongsberg skriv: «Men selv om mange slet litt med koordinasjonen og stegene underveis, var det mye gjenkjennelig. Det mente i hvert fall Osman Abbasi frå Kurdistan. –Dette var et kjempebra kurs, sier Osman. –Har du danset før? –Ja, jeg har danset mange ulike typer dans i Kurdistan, mest pardans. Og det er faktisk en del som er likt av trinnene. Bortsett fra selve musikken da, sier han.»

Deretter inviterte vi til tre kurskveldar med reinlender, vals og rundpolka. Det vart god deltaking på desse kveldane, både av dei med fleirkulturell bakgrunn og nokre med kun norsk bakgrunn. Deltakarar på kurset fekk tilbod om gratisbillettar til opningskonsert og lokal dansekveld på Folkedansfestivalen, så då får vi nokre urøynde dansarar på golvet denne kvelden. Oppgåva til oss røynde dansarar er å ta dei med i dansen. Tiltaket vart støtta av Buskerud fylkeskommune og Kongsberg Kommune.

MANgFAld PÅ iNtrodUKsJoNs- dAg og KUrs PÅ KoNgsberg

Lesarinnlegg

18

Meldingar

Ivar Christiansen frå Akerselva kultur- og teaterlag vart søndag 2. juni vald som ny styreleiar i Norsk teaterråd. Christiansen er seniorrådgjevar i Norsk Folke-hjelp og har drive med teater på fritida i minst 40 år.

– Jeg går til dette helt fersk. Dette er en helt ny organisasjon for meg, kanskje komplisert å komme inn i, men det skal bli veldig spennende å bli kjent med den, sier Christiansen. Han meiner vi må skape ein felles forståing for at kultur er viktig, og arbeide for at politiske organ-isasjonar sett kulturpolitikken inn i ein folkehelsesammen-heng. – Kultur holder folk friske – den kan faktisk være en kraftig innsparing på helsebudsjettet!

Ivar Christiansen er tidlagare lærar og rektor, og har arbeid mellom anna I Oslo Arbeiderparti og Vålerenga AS. Sidan 1989 har han vore ansatt i Norsk Folke-hjelp. Christiansen var i 1974 med å stifte Maridalsspelet, som vart nytta politisk for å setje Marida-len på kartet. I over 40 år har han drive med amatørteater, no for tida gjennom Akerselva kultur- og teaterlag, som sett opp ein til to framsyningar i året. I juni i år setter dei opp friluftspelet ”Vif i 100” i høve Vålerengas 100 års-jubileum.

I påska var det Nordring- samling for ungdomar frå Norden på Færøyane. Seks ungdomar reiste frå Noreg, i tillegg til kulturrådgjevar Halldis Folkedal. Vi reiste opp til Færøyane for å få lære nye dansar og slåttar frå dei andre nordiske landa. På dagtid hadde vi timar der vi skulle lære vekk litt dans til kvarandre.

Dette forsette på kveldane som vart fylt med dans, musikk og moro. I tillegg til å lære om dansane og musikken fekk vi lære mykje om Færøyane. Vi fekk ein del historie om plassen der vi budde og ei omvising på store delar av Færøyane.

Vi var på busstur til Torshavn og fekk med oss mykje av den færøyske naturen og kul-turen under reisa. Vi fekk også lære ein del om påsketradisjonar frå dei andre landa.

På Færøyane har ein mellom anna ein tradisjon med å rulla hardkokte og teikna egg nedover ein bakke. Det egget som rullar lengst har vunne.

Vi var veldig fornøgd med turen og har fått mykje inspirasjon med oss heim til Noreg.

PåSketur til Færøyanetekst: silja solvang foto: halldis folkedal

Ivar Christiansen takker for tilliten. Foto: Smestad/Norsk teaterråd

Ny leiar i Norsk teaterråd

19

Nordic DanceHistor ie

Kvinnesland frilynde Ungdomslag blei skipa i 1921, samstundes med ei rekkje andre ungdomslag rundt om i landet. Som fast underhaldningsinnslag på møter og festar var det også på Ungdomshuset til Kvinnesland frilynde UL, «Sjonar», vanleg med høgtlesing. Alle tekstar som blei lest, var skrivne i ei bok og medlemmene i laget bytta på kven som var «bladstyrar». I Kvinnesland frilynde Ungdomslag blei boka kalla for «Lerka» og tekstane er svært varierte både i form, innhald og kvalitet. Her finn ein mellom anna dikt, sketsjar, artiklar og kronikkar. Ja, til og med ein skulestil er tatt med! Tekstar om alt frå kvardagslege hendingar og skildringar, til store politiske spørsmål som kommunesa-manslåing og oljeindustri. Den første boka er frå tidleg 20-tal og siste frå midten av 70-talet. Tekstane dekker dermed over femti år lang historie.

Teksten er henta frå perioden 1949 – 1959 då Kolbein Lervik var bladstyrar. Forfattar er ikkje namngjeven.

Publikum i salen under arrangementet til bLEST kjende både miljøet, personane og ikkje minst Ungdomslaget. Bygdekvin-nelaget sin lesesirkel hadde fått i oppgåve plukke ut og lese til stor glede for dei rundt 200 frammøtte. Representantar frå Un-gdomslaget framførte nokre av tekstane som revynummer.

Seinare på kvelden var det tid for «stand up – Lerka». Publikum blei invitert til å framføre små tekstar. Mange tok mikro-fonen og her er ein av meldingane som blei lest opp: Ei jenta forsvunnet, her frå dis-triktet blev sist sett på Sjonar kl. 24 natt til

søndag. Antaglikt blitt med ein sykkel sør vegen. Mulige opplysningar om den sakna gies til lensmannen i Hetland.

Mange blei nok likevel mest overraska over kor høg litterær kvalitet mange av tekstane heldt. Ungdomslaget har held-igvis sett verdien av desse bøkene. Dei har i mange år vore trygt bevart i Tysvær kommune sitt arkiv og tilgjengeleg for pub-likum på biblioteket. Takka vere festivalen bLEST er det kanskje fleire som tar turen til biblioteket? Spørsmålet er korleis det står til med liknande skattar rundt om i landet?

SKJULTE SKATTAR I LERKAKven hadde trudd at dei gamle handskrivne bøkene til Ungdomslaget var egna til høgtlesing i dag? Litteraturfestivalen bLEST i Tysvær børsta støv av gamle skattar.

tekst og foto: synnøve jørgensen

hUsmortimeN Eg hadde tenkt meg til å høyra husmortimen ein dag; dei skulle gi litt rettleiing i blomsterstell. Radioen var svært dårleg den dagen så eg måtte sitja med øyra like inntil, for å høyra eit og anna. I stova innafor heldt Ågot og Borgny på og skulle lava Oslaud til å hika, så eg høyrde slik halvt på begge.

Og nå skal du få høyra kva eg fekk ut av husmortimen: Still deg opp på nordsida, ta hofte fest, og rist molda godt av røtene. Legg ar-mane kring livet på gjenta, og set henne på ein mørk men lun stad til over jul. I den tida treng vesle gjenta mi ikkje vatn.

Dersom du vil ha tidlig bloming så hopp i rundt på staden, tre gonger. Bøy knea godt medan du går kjeden, då treng du ikkje så mykje gjødning. Men vil du ha friske blad utover vinteren. Så lag ein fin boge du medan du går i bloming. Lett helsing til framand gjente, sine på høgre og pikla plantene tidlig i mai.

Planta dei ut i benk og hopp høgre, venstre, venstre. Bløminga tek til i Herre Peder kasta juli, og blømer til. Det står ein friar uti garde. Blomane er rosa, enkle med lens-mann stolteky og gult støvbeger. Pass på at ikkje ugraset får overta-ket, då Mari og velse Kari dei vert nedtyngde og vene Ola blir liten av vekst og ikkje noko tess.

Så vil eg vona at de blir heldige med det høyrdest ved nott, så får de høyra meir om at no er det komen ufud til landet, i neste husmortimen. Til lukka!

20

Fagseminar

I regi av Noregs Ungdomslag vert det fagdagar på Riksscenen i Oslo! Her kan du få med deg litt av kvart, anten du treng inspirasjon til idéutvikling, korleis instru-ere barn innan dans eller teater, eller du vil lære meir om tradisjonelt handarbeide. Gå på eitt kurs eller fire, det er opp til deg, for her kan du sy saman ditt eige program!

Prisar: Kurspakke med fire kurs og billett til dan-sefest på laurdagskvelden 1000,-

enkeltkurs: 350,- per kurs (*Dåpsbarn og reivebarn går over to kursbolkar, og kostar 500,-) Billettar/meir info? Sjå www.ungdomslag.no

dansefesten: 150,- per billett.

Laurdag 9. november

10.00-13.00 Kick-off: Frå idé til handling: Inspirasjon til å setje i gang med ein idé.

ein annan dans: Dans i spesialpedagogisk samanheng.

blant dufsesko og bestemorstøvlar: Ut-viklinga av sko opp gjennom historia, med eit særskilt fokus på bunadssko.

Pedagogikk i barneteaterinstruksjon: Korleis arbeide som instruktør for barne-teater?

14.00-17.00 det musiske mennesket: Med utgang-spunkt i boka Det musiske mennesket, fortel forfattar og musikkforskar Jon-Roar Bjørkvold om musikk si tyding for mennes-ket frå fødsel til død. Eit levande musikalsk foredrag!

Hardangersaum: Seminar og praktisk op-plæring i korleis du syr Hardangersaum.

Etter kursa vil me prøve å få samla alle deltakarane til middag på Riksccenen, før dørene vert opna for dansefesten.

dansefest med geitungen! Dørene opnar kl. 19.00. Dansefesten byrjar kl. 20.00.

I samband med fagseminara i regi av Noregs Ungdomslag gjer Geitungen eit al-dri så lite comeback og spelar opp til dans laurdagskvelden! Geitungen er ein klassi-kar, dei er både unge og gamle på same tid, og spelar slagers frå Rogaland.

Geitungen er Vidar Skrede, Olav Christer Rossebø og Håvard Ims fordelt på mange instrument. Klangbiletet er farga i samspel mellom feler, toradar, mandolin, harding-fele, mandola og gitarar. Dei spelar låtar som ein gong var populærmusikken blant utkantrogalendingar. Uttrykket er enkelt, og musikken spenner frå lun masurka, yp-pande hopsarar, syrlege valsar og ener-gifulle springarar. Her kan ein dansa og hoppa så mykje ein vil!

For dei som har kjøpt seminarpakke på fagseminara er dansefesten gratis!

Heimeside: www.geitungen.no

Sundag 10. november

10.00-13.00 Korleis vere ein god leiar?: Kva er ditt ansvar som leiar? Korleis delegere? Korleis vere ein god rollemodell? Korleis få til eit godt samarbeid? Passar for dei som er leiar

i ei gruppe, eit råd eller leiar av ein aktivitet av noko slag.

Familiedans: Familiedans er dans for alle og på tvers av generasjonar. Teori og prak-sis retta mot instruktørar i dans.

dåpsbarn og reivebarn, del 1*: Teori og praksis i tradisjonar knytt til dåp og reiving av barn; du får bl.a. prøve deg på metallknipling. Kurset fortset etter lunsj.

Korleis rettleie barn som skal fortelje på scenen?: Vi ser på skilnaden mellom mono-log og forteljing og korleis ein kan arbeide for at kvar enkelt skal finne sitt uttrykk, og instruktøren si rolle i dette arbeidet.

14.00-17.00 Korleis fortelje ei god historie?: Korleis fortelje ei munnleg historie slik at den fengar tilhøyraren? Kva element bør ei forteljing innehalde? Korleis hugse alt? Teori og praksis.

Folkedans i skulen: Forum for deg som øn-skjer å undervise elevar i skulen i folkedans og for deg som allereie har erfaring med dette. Eit praktisk seminar med drøfting og erfaringsutveksling undervegs.

dåpsbarn og reivebarn, del 2*: Teori og praksis i tradisjonar knytt til dåp og reiving av barn; du får bl.a. prøve deg på metallknipling. Kurset startar før lunsj.

Klovnekurs: Prøv deg som klovn! Grunnleg-gjande teknikkar og teori om klovning.

Me tek atterhald om endringar i program-met.

Fagleg påfyll?FAgseMiNAr PÅ riKssceNeN i oslo

9. – 10. nov. 2013Me satsar igjen på ny runde med fagseminar til hausten, kom, kom!

Det vert barn som hovudtema, innan kategoriane dans, scene, hand-arbeid og leiing.

21

tid Nr. seMiNArNAMN

Fagseminar

10 - 13 1 Ein annan dans 10 - 13 2 Blant dufsesko og bestemorstøvlar 10 -13 3 Kick-off; inspirasjon til å setje i gang med ein idé 10 -13 4 Pedagogikk i barneteaterinstruksjon 13 -14 Lunch 14 -17 5 Det musiske mennesket 14 -17 6 Hardangersaum 10 -13 9 Familiedans 10 -13 10 Dåpsbarn og reiveband, del 1 10 -13 11 Korleis vere ein god leiar? 10 -13 12 Korleis rettleie barn som skal fortelje på scenen? 13 -14 Lunch 14 - 17 14 Dåpsbarn og reivebarn, del 2 14 - 17 15 Korleis fortelje ei god historie? 14. - 17 16 Klovnekurs

laurdag 9. nov

Sundag 10. nov

foto: magne sandnes, halldis folkedal og andreas løken

Program

tekst og foto: halldis folkedal

22

Framsyning

For ei tid tilbake las eg at ein viss kongeleg person med dobbeltnamn hadde gjort ei klassereise. Frå å vera ei vanleg åleinemor vann ho kronprinsen og eit høgare sosialt lag, medan nokre kritiske røyster hevda at personen i denne prosessen hadde gløymt seg sjølv. Dette tenkte eg på, medan sjakkspelet og danseframsyninga ”Mellom rutene- det første trekket avgjør ofte det siste” gjekk føre seg framfor augo mine. Her var det nemleg mange klassereiser på ein gong!

Framsyninga var avsluttinga på eventyret som Bygda dansar har vore på i Nord- Trøn-delag, Trø te´. Her finn ein både folkedan-sarar, hiphoparar og samtidsdansarar, og alle er utkledde som kvite og svarte brikker i eit sjakkspel. Dette er på mange måtar ei klassisk kjærleikshistorie der to folkedan-sarar finn kvarandre på trass av ulike so-

siale sjikt. Bonden fekk dronninga si, eller dronninga fekk bonden sin om ein vil. Ulikt makthierarkiet i resten av danseverda er det folkedansarane som i denne forestill-inga er dei rojale, her dansar ein reinlender og innherredspols med krune på.

I starten er det dei kvite mot dei svarte, men samstundes som at alle er like, prøver dei også å finna seg sjølve. Dei dansar mot og med kvarandre, på tvers av fargar på kostymane, sosial grad og dansesjanger. Av og til er det syskjenkrangling mellom dei ulike aktørane. Det er formasjonar på rek-kjer, men også kaos. Musikken er heile tida med, drivande og overraskande. Sjølv om eg har sett noko av dette før, så er brytnin-gane nye og det driv historia framover.

Mykje av historia er bygd opp rundt dron-ninga, Dina Bruun Arnesen og bonden, Sveinung Vaskinn. Dei formidlar kjærleik-

shistoria seg imellom på ein intens og fin måte, og samspelet sit. Det var også fint at dei fekk kvarandre til slutt, og det gjer ingenting at det er litt klisje, for klisje er bra om det virkar.

Som ensemble er det bra gjort å både sy saman så ulike og mangfaldige danseiden-titetar på kort tid. Energien i forestillinga er gjennomgåande høg. Sjølv om ein kan sjå at ikkje alle er like tekniske gode folkedan-sarar, så er dei på veg, og om nokon snublar litt i rundsnuen, så er det likevel berre søtt. At ein bryt med både hip hop og moderne dans, er også effektfullt i ei slik framsyn-ing.

Høgdepunkta er mange og eg kan også røpa at personen som sat ved sida av meg fekk frysningar heile tre gonger i løpet av forestillinga. Eg likte godt overrask-ingsmomentet då ensemblet, eller hoffet

mellom rutene regi/ koreografi: sigurd johan heide kostymer: birgitte norsen og agnar olsen musikalsk ansvar: ingvild blæsterdalen

23

Framsyning

Om Bygda dansar:Bygda Dansar er eit landsdekkande prosjekt utvikla og bygd opp hjå Stift-inga Rådet for folkemusikk og folke-dans og vert no drive av stiftinga sitt senter Norsk senter for folkemusikk og folkedans, Rff-sentret. I ein treårig periode får ei stor gruppe ungdommar i kvart fylke intensiv opplæring i deira lokale tradisjonsdans. Rff-sentret er norsk kompetansesenter for folke-dans og folkemusikk og driv med dokumentasjon, forsking, undervising og formidling. Prosjektet i Nord-Trøn-delag heiter «Trø te’», og Rff-sentret og Stiftinga Hilmar Alexandersen sa-marbeidar om prosjektet. «Trø te’» er i sitt tredje år, og er ferdig sommaren 2013. Frå høsten 2012 vart prosjektet utvida til eit Interregprosjekt med Jämtland og Vester-Norrland.

om ein vil, byrjar å snakke i munnen på kvarandre medan dronninga og bonden dansar ein valseduett. Eller moglegvis den fine musikken og hoffstemninga som oppstår i ein rekkjedans, brått var

eg i plassert midt i Askepott.

I salen var det mange born, men det var likevel heilt stille under forestillinga. Det tyder på at framsyninga fungerer bra for denne aldersgruppa. Alt i alt

var ”Mellom rutene” ei fin avsluttings-framsyning for Trø Te, og eg ynskjer deltakarane lukke til vidare med dansen!

24

Bunad

Me startar opp på Nesbyen måndag 12.august med besøk på Hal-lingdal Folkemuseum. I tillegg til dei vanlege samlingene vert det magasindykk og me får sjå nærare på m.a. handplagg og kvinneluer frå nedre Hallingdal. I løpet av dei neste dagane vert det fleire museumsbesøk og besøk hos Skinnfellmaker´n på Gol og knivpro-dusenten Brusletto på Geilo.På turen overnattar me på Nesbyen og i nærleiken av Geilo.

Startpunkt og sluttpunkt på turen er Nesbyen. Me dreg opp Hal-lingdal til Geilo og så over fjellet og ned Numedal der me m.a. vit-jar Gunhild Aasen på Stoffstugu i Nore. Ho har rekonstruert både drakter og tekstilet kalemank for å kunne gjenskape den gamle draktskikken i dalen. Turen ender der den tok til - på Nesbyen

Påmeldingsfrist 20.juni. Kontaktperson: Ellen Runderheim; [email protected]

sUMarsTUr Med Høg bUNadfaKTor12.-14 august

Nok ein gong er det duka for tur i regi av bunad-rådet i NU. I år går turen til Hallingdal og Nume-dal. I desse dalføra var folkedrakta i bruk langt inn på 1900-talet og dei har i dag ein rik bunad-tradisjon.

Til hausten er det igjen duka for instruktørkurs og det skjer same helga som det er landsrådsmøte. Staden er Kristiansund og dei lokale arrangørane er allereie godt i gang med planleg-ginga.

Tradisjonen tru kan ein velja mellom kurs i teater og folkedans. På teaterkurset har ein fokus på å gje grunnleggjande innsyn i å setja historiar i scene. På kurset får deltakarane kunnskap i tekstanalyse og korleis ein brukar improvisasjon og handlings-baserte, fysiske metodar for å analysera.

På folkedanskurset er dansaren i fokus. Ein ser på kva det vil

seia å vera eit godt danseførebilete og gjera ein medviten om eigen dansestil og –teknikk. Deltakarane vil i løpet av kurset få rettleiing i eigen dans og øva på grunnleggjande rørsleteknikkar. I tillegg ser ein på samspelet mellom dans og musikk. Dette er ein eineståande sjanse til å få tilbakemeld-ing på eigen dansestil! Kurshaldarar her er Anna Gjendem og Torill Steinjord. Både Torill og Anna har bachelor i utøvande folkedans og gler seg til å arbeida i lag som kurshaldarar. Spelekvinne på kurset er Torill Aasegg.

Fylg med på ungdomslag.no for meir informasjon og påmeld-ing!

18.-20. oktober 2013 i Kristiansund!INSTRUKTØRKURS

25

Bunad

Fagdagane 2013

Ferdselsveger materialtilgang Norsk institutt for bunad og folkedrakt, Norges Husflidslag, Noregs Ungdomslag, Norsk folkedraktforum og Studieforbundet Kultur og Tradisjon har for fyrste gong gått saman om eit felles seminar. Saman ønskjer vi å arrangere eit årleg, fagleg seminar på Fagernes, som skal vere ope for alle. Det vil vere ulike tema kvart år, og med mellom anna demonstrasjon av tekstilhandverk, minimesse med stoffprodusentar og ei rekkje dyktige forelesarar. Program for Fagdagane 2013, 23. – 24. august: Jon Fredrik Skauge: Gamle stoffbetegnelser Gustav Sætra: Import av varer til Sørlandet i seilskutetida Mette Vårdal: Kva kan ei brevsamling fortelje om tekstilbruk og kvinneliv? Birgitte Sørensen: Sjølingstad Ullvarefabrikk – om veveri og arbeidsliv Kathrine Bringsdal: Dyrking og veving av lin i Noreg Åsa Elstad: Fiskarar og sjøklær Ellen Runderheim: Produksjon og import av kallemank til Norge. Seminaret byrjar med kaffi og registrering fredag 23. august kl. 09.00, og fyrste foredrag kl. 0930. Seminaret avsluttast laurdag kl. 14.00. For meir informasjon: www.bunadogfolkedrakt.no

Foto Laila Durán

NORSK FOLKEDRAKTFORUM

26

«Teatermangfold er ei støtteord-ning for mangfald, inkludering og deltaking. Formålet med støtteord-ninga er å stimulere tiltak på am-atørteaterarenaen som set fokus på kunnskap, mangfald, haldningar og deltaking.»

”Mangfald” i dette tilfellet er ikkje avgrensa til å tyde etnisk mang-fald eller funksjonsmangfald, men eit meir generelt mangfald. Det kan vere mangfald i alder, kulturell bakgrunn, kjønn m.m. Altså eit svært vidtfamnande mangfaldsomgrep.

Støtteordninga er delt inn i tre ulike fond:

A: organisasjon b: Prosjekt c: såmidlar

NU har allereie sendt inn søknad til eit mangfaldsprosjekt som heiter Alle KAN. Prosjektet er delt i to, der eine delen er utar-beiding av kursmateriell, og del to vert kursgjennomføring i lokallaga til NU. Opplegget i lokallaga skal gå ut på å sjå kva men-neskelege ressursar ein har i lokalsamfunnet, og korleis ein kan inkludere dei i teaterarbeid. Det vert med andre ord eit fokus på rekruttering og inkludering.

Prosjektmidlar er for frie ikkje-profesjonelle grupper, og såmidlar er for lokale teaterlag/grupper som ynskjer å tilrettelegge sitt amatørteaterlag som inkluderingsarena.

På organisasjon og prosjektmidla er fristen gått ut, men såmidla kan ein søke kontinuerleg om. Dei har ei øvre grense på 15.000,-, så dette kan lokallaga nyte godt av!

Folkesongaren Jon Anders Halvorsen vil til hausten å ha eit knippe konsertar i ungdoms-lagshus og mindre forsamlingslokal i Ager, Telemark og Buskerud. Saman med instumen-talistane Anders Røine (munnharpe, gitarar, langeleik) og Daniel Sandén-Warg (feler, mandolin) har dei fått turnestøtte frå Norsk Kulturråd.

- Eg har lyst til å halde intime og akustiske konsertar på mindre stader. Der er slike miljø musikken kjem frå, og då er det naturleg å bruke songane der, seier Halvorsen. Eg håpar å få til fleire konsertar. Fortsatt er ikkje konsertstøtta brukt opp, så det er bare å ta kontakt!

Konserten er basert på utgjevinga "Komme no heim" som har fått strålande kritikkar. På plata syng Halvorsen viser og stev åleine, eller med tradisjonelle folkemusikkinstru-ment.

Jon Anders Halvorsen – frå Lunde i Telemark, busett i Oslo og er vinnar av Landskappleiken i vokal folkemusikk. Jon Anders er også kjend frå samarbeid med gitaristen Tore Bruvoll, frå gruppa Dvergmål som rolla som Sveinung

«kveding På lokalet»

Ny sTøTTeordNINg frå NorsK TeaTerråd

Teatermangfold:

I fjor haust var Norsk teaterråd (vår paraplyorga-nisasjon innan amatørteater) så heldige at dei vart tildelte 1 000 000 kr som dei skal dele ut til sine medlemsorganisasjonar til bruk for mangfalds-prosjekt.

27

«kveding På lokalet» Snart er det ferietid, ikkje gløym at du som medlem i Noregs Ungdomslag får 20% på overnatting ved alle Nordic Choice Hotels, dvs. Comfort, Quality og Clarion Hotell.

Logg deg inn på: https://www.nordicchoicehotels.no/ , i feltet der det står: Velg pris skriv du inn kode: 66457, og du får opp ein pris med 20% prisreduksjon.

Kanskje skal du til oslo? Ta deg ein tur i Det Norske Teatret, her får du som medlem 20% prisreduksjon. Du får 10% på Kaffistova, Heimen husflid og Den Norske Husfliden i Oslo. Du får og rabattar på overnat-ting ved Ouality Hotel Saga i Tromsø, Best Western Hotell Bondeheimen i Oslo og Best Western Hotell Hordaheimen i Bergen. I tillegg får du sjølvsagt medlemspris på alle kurs og seminar som Noregs Ungdomslag arrangerer.

På nett: Digital utgave av Ungdom: www.issuu.com/noregsungdomslag

Noregs ungdomslag: www.ungdomslag.no

www.facebook.com/noregsungdomslag

Festivalar og tilskipingar: www.fokedansfestivalen.no www.amatørteaterfestivalen.no www.sommarleiren.no

Mitt blad: Er de fleire i hustanden som mottek Ungdom eller har du fly-tta? Gje oss beskjed på [email protected] eller 24141110

Det løner seg å vera medlem i Noregs Ungdomslag!

i folkemusikkversjonen av Mozarts Tryllefløyta.

Ynskjer laget ditt konsertbesøk av Jon Anders kan de sende han ein e-post: [email protected]

Omtale av plata "Komme no heim"Varden. Dette må kalles kulturbevaring av høyeste klasse. Rett og slett imponer-ende. En ren fryd. (Terningkast 6)

Telemarkavisa: Vi vil bare høre mer. Det er bare å lende seg til tilbake å la seg bli forført av musikken. (Terningkast 5).

Bladet Folkemusikk: Eg vil kalle plata eit emosjonelt leksikon – her får komikk, vemod, kåtskap, fyll og gudstru blande seg. Enkelt oppsummert: dette er ei fantastisk plate.

28

StUdIeforbUndet kUltUr og tradISjon

Vågå Næringshage, 2680 Vågå [email protected], t: 61 21 77 50

Nytt frå

Her er det nye styret i Studieforbundet:

Leder: Marit Jacobsen Norges Husflidslag

Nestleder: eli Ulvestad Noregs Ungdomslag

Styremedlem: Helen Hansen Norsk amatørteaterforbund

Styremedlem: Knut bryn DIS Norge

Styremedlem: randi grønbakken Seniordans Norge

Styremedlem: Anne Karoline langmoen Norges Husflidslag

Styremedlem: endre Kleiveland Noregs Ungdomslag

1. varamedlem: Frode Aleksander rismyhr Frilynt Norge

2. varamedlem: erika søfting Forbundet KYSTEN

Årsmøtet vart elles gjennomførd i stor einigheit. Poli-tikarane Olemic Thommessen (H) og Anne Tingelstad Wøien(SP) var gjestar i ein debatt om med utgangspunkt i Kulturutredninga som vart lagt fram denne våren.

Meir informasjon om årsmøtet kjem etter kvart på www.kulturogtradisjon.no

Ny oppstart Norsk folkelig dans Til hausten er studiet Norsk folkelig dans tilbake med 15 studiepoeng slik det opphaveleg var.

Dei to fyrste samlingane er i Vågå, medan den siste er i Trondheim.

Fyrste samling: 2. - 6. oktober 2013 i Våga Andre samling: 25. januar - 2. februar 2013 i Vågå Tredje samling i Trondheim vert avslutta med eksamen: 13. - 16. mars 2014

søknadsfrist er 30. august

Vidareutdanningskurset Norsk folkelig dans er eit etter- og vidareutdanningstilbod for deg som ønskjer ein fordjup-ing i folkeleg dans. For å bli tatt opp som student må du ha generell studiekompetanse eller tilsvarande godkjent realkompetanse. Fullført instruktøropplæring i folkedans gjennom Noregs Ungdomslag er eit eksempel på godkjent realkompetanse.

Meir informasjon om kurset finn du på www.norskfolkelig-dans.no Kurset er eit samarbeid mellom Musikkvitens-kapelig-institutt ved NTNU Studieforbundet kultur og tradisjon og NU

Gjenstander og kontekst – Fortidas former

startar opp att etter ei pause.

Samlingane er i Trondheim:

1. samling: 6. - 8. november 2013 2. samling: 5. - 7. februar 2014 3. samling: 23. - 25. april 2014

Emnet Fortidas former skal gje auka innsikt i nyutvikla produkt si forankring i fortidas former. Studentane skal få erfaring i å vurdere produkta ut frå kriterier som utforming, bruk, endringar i estetikkoppfatning, sosiale og kulturelle skilnader.

Tilbudet er et samarbeid mellom Musikkvitenskapelig-institutt ved NTNU, Norges Husflidslag og Studieforbundet kultur og tradisjon.

29

Ungdomshusa kan likevel vere både til glede og bry for laga. Sjølv om husa er ein viktig arena for den lokale lags- og kulturaktiviteten, møter huseigarane utfordringar t.d. ved eit stadig aukande behov for vedlikehald og generell utvikling av huset. Dette er noko som Noregs Ung-domslag ønskjer å fokusere meir på i tida frametter.

Regionale utviklingsprosjekt Sogn og Fjordane Ungdomslag har dei tre siste åra gjennomført prosjektet ”Huset i bygda,” som mellom anna har hatt som mål-setjing å skal skape synlegare og sterkare organisasjonseigde kulturbygg i Sogn og Fjordane. Ein viktig del av prosjektet har vore å kartlegge alle organisasjonseigde kulturbygg i fylket i ein eigen database. - Gjennom prosjektet er det årleg gjen-nomført fleire lokale husmøte og regionale konferansar, som har samla representantar frå fleire hus. Gjennom desse møta har hu-seigarane fått hjelp og idear til drift og ut-vikling av huset sitt, og motivasjon og glød til å arbeide vidare for huset. Prosjektet har vore så vellukka at fylkeslaget nettopp har starta opp ei ny prosjektperiode som skal vare til 2016.

”Huset i bygda” har skapt inspirasjon også utover eigne fylkesgrenser, noko som

mellom anna har ført til at Hordaland Ungdomslag i samarbeid med Noregs Ungdomslag no har søkt om finansiering til eit tilsvarande prosjekt i Hordaland. Forhåpentlegvis vil Hordaland berre bli eitt av fleire andre fylke som etter kvart får regionale husprosjekt.

Noregs Ungdomslag kjem til å ta ei koor-dinerande rolle for dei regionale prosjekta, slik at ein kan få til nyttig erfaringsut-veksling fylka i mellom. I tillegg blir det arbeidd for å finne ekstern finansiering til å starte opp tilsvarande prosjekt i fleire fylke i året og åra som kjem.

Service til huseigarlag Etter at Norske kulturbygg vart lagt ned hausten 2012, har NU fått overført ein del midlar frå ”buet,” som skal brukast til ung-domshusrelatert arbeid i organisasjonen. Det er lokale behov for at NU sentralt fokuserer meir på ungdomshusa, og på dei utfordringane som lokale huseigarar har. NU-styret har difor vedteke å lyse ut ei prosjektstilling som skal arbeide med saker knytt til ungdomshusa i organisas-jonen. (Sjå eiga stillingsannonse). Den viktigaste oppgåva vil bli å kartlegge alle ungdomshusa i NU, slik at det finnast eit komplett oversyn over desse. Utover dette vil det også bli gjennomført ei kartleg-

ging av lokallaga sine ønskje og behov for tenester frå NU sentralt når det gjeld husspørsmål.

På denne måten håper vi at vi får eit godt grunnlag for å utforme nye servicetenester til huslaga i organisasjonen.

Huslag som ny medlemskategori i NU Landsmøtet vedtok i april å opne for at lokale grendehus o.l. kan bli medlemslag i NU, sjølv om aktiviteten i huset ikkje er medlemsbasert. Mange av dei lokale kulturbygga som ikkje er tilknytt ein nasjonal organisasjon har same funksjon som ungdomslaga sine hus; dei skal vere ein samlingsstad for bygda, og ein arena for den lokale kulturaktiviteten. Ved å opne for at slike huslag kan bli medlemslag i NU, ønskjer ein å bygge NU som ein endå sterkare og tyngre huseigarorganisasjon for lokalt kulturliv.

Sjå gjerne www.husetibygda.no for meir informasjon om prosjektet i Sogn og Fjordane

Mange av lokallaga i Noregs Ungdomslag er eigarar av ungdomshus. Ofte er husa sjølve kjernen i lagsaktiviteten, samti-dig som dei er viktige kulturbygg for heile lokalsamfunnet

SatSing På ungdomShuSa

Ungdomshus

tekst: eli ulvestad, foto: nils seland

31

Nynorsk pressekontor, boks 6817 St. Olavs plass, 0130 Oslo.Besøksadresse: Akersgata 55 (inngang Apotekergata).Telefon: 22 03 44 00 epost: [email protected]

Nyheiter og notisar med bilete • Featuresaker med bilete • Intervju med bilete • Nyheiter for nettaviser • Temasaker med bilete • Nynorske kryssord • Språkkurs

og språktenester • Aktualitetstenester til NDLA (Norsk digital læringsarena)

Nynorsk pressekontor leverer desse tenestene:

Som medlem av Norske kulturbygg kan alle lokal- og fylkeslag i Noregs Ungdomslag benytte de gunstige forsikringsløsnin-gene som KNIF Trygghet Forsikring AS tilbyr. Det gjelder også for de ansatte og tillitsvalgte.

Vi tilbyr spesialtilpassede forsikringer for bl.a. klubbhus, grendehus og kulturhus tilhørende NU.

Som ansatt eller tillitsvalgt i NU kan du benytte deg av alle våre forsikringsløsninger.

Ønsker du rådgivning, forslag til forsikringsløsning eller mer informasjon om våre forsikringsprodukter, ta kontakt med oss på telefon 23 68 39 00 eller e-post: [email protected]

Vi har forsikringsløsningene for Noregs Ungdomslag

Besøk oss på www.kniftrygghet.no

for annonse i Ungdom ta kontakt med jorunn, tlf. 51 31 57 00, e-post: [email protected]

Noregs UNgdomslag • [email protected] • Telefon: 24 14 11 10 • www.ungdomslag.no

returadresse: Ungdom, postboks 414 Sentrum, 0103 oslo

klipp frå arkivet

ungdom 2-2013

Documents