หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (social...

188
หหหหหหหห 1 หหหหหหหหหหหหหหหหหหหห (social animal) หหหหหหหห หหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหห หหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห ห หหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหห ห หหหหหหหหหหหหห หหหหหหหห หหหหห หหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหห หหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหห 1. หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหห หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหห หหหหหหหหห

Upload: ppnnn

Post on 27-Jul-2015

1.491 views

Category:

Documents


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หน่�วยที่�� 1

มน่�ษย เป็�น่สั�ตว สั�งคม (social animal) หมายความว�า มน่�ษย น่�ยมที่��จะอย��เป็�น่หม�� เป็�น่พวก รวมก�น่เป็�น่กลุ่��มก อน่ แลุ่ะการรวมต�วก�น่เป็�น่สั�งคมมน่�ษย น่�"เองเป็�น่ผลุ่ให มน่�ษย ม�ความแข็&งแกร�งม�สัต�ป็'ญญาร�วมก�น่ แลุ่ะม�พลุ่�งเป็�น่ป็)กแผ�น่เพ*�อฝ่,าพ�น่อ�ป็สัรรคภย�น่ตรายน่าน่าป็ระการมาได้ โด้ยตลุ่อด้รอด้ฝ่'� งเร*�อยมาเม*�อมน่�ษย ได้ มาอย��รวมก�น่เป็�น่สั�งคม ใน่แต�ลุ่ะสั�งคมจ1งม�ความจ2าเป็�น่ที่��จะต องสัร างกฎเกณฑ์ ต�าง ๆ ข็1"น่ เพ*�อควบค�มความป็ระพฤต�ข็องสัมาชิ�กใน่สั�งคมให เป็�น่ไป็ใน่ที่2าน่องเด้�ยวก�น่ แลุ่ะร�กษาความเป็�น่ระเบ�ยบตลุ่อด้จน่ความสังบเร�ยบร อยข็องสั�งคมไว น่อกจากต�วบที่กฎหมายแลุ่ ว มน่�ษย ย�งม�กฎเกณฑ์ ความป็ระพฤต�ใน่ร�ป็อ*�น่ ๆ อ�กหลุ่ายป็ระการ อาที่�เชิ�น่ ศาสัน่า ศ�ลุ่ธรรม แลุ่ะจาร�ตป็ระเพณ� เป็�น่ต น่ ระเบ�ยบสั�งคมเหลุ่�าน่�"ต�างก&ม�ไว เพ*�อควบค�มแลุ่ะก2าหน่ด้ข็อบเข็ตพฤต�กรรมข็องมน่�ษย เชิ�น่เด้�ยวก�น่ศาสัน่าเป็�น่การก2าหน่ด้ความป็ระพฤต�โด้ยให ม�ความเชิ*�อ ศร�ที่ธา แลุ่ะก2าหน่ด้แน่วที่างป็ฏิ�บ�ต�ไว ศ�ลุ่ธรรม ค*อ ความร� สั1กน่1กค�ด้ข็องมน่�ษย ว�าการกระที่2าอย�างไรเป็�น่การกระที่2าที่��ชิอบ การกระที่2าอย�างไรเป็�น่การกระที่2าที่��ไม�ชิอบความแตกต�างระหว�างกฎหมายก�บศ�ลุ่ธรรมบางป็ระการ ค*อ1. กฎหมายเป็�น่ข็ อบ�งค�บที่��ก2าหน่ด้พฤต�กรรมภายน่อกข็องมน่�ษย แต�ศ�ลุ่ธรรมเป็�น่เร*�องความร� สั1กภายใน่ใจข็องมน่�ษย 2. ศ�ลุ่ธรรมม��งหมายให มน่�ษย พร อมบร�บ�รณ ไป็ด้ วยความด้�ที่�"งที่างร�างกายแลุ่ะจ�ตใจ แต�กฎหมายม��งหมายเพ�ยงด้2ารงไว ซึ่1�งความเป็�น่ระเบ�ยบเร�ยบร อยข็องสั�งคม

Page 2: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

3. กฎหมายน่�"น่ การฝ่,าฝ่>น่จะต องได้ ร�บผลุ่ร ายโด้ยร�ฐเป็�น่ผ� ก2าหน่ด้สัภาพบ�งค�บ แต�การฝ่,าฝ่>น่ศ�ลุ่ธรรมย�อมม�ผลุ่สัภาพบ�งค�บเป็�น่ลุ่�กษณะการกระที่บกระเที่*อน่จ�ตใจข็องผ� ฝ่,าฝ่>น่จาร�ตป็ระเพณ� หมายถึ1ง ระเบ�ยบแบบแผน่ข็องความป็ระพฤต�ที่��มน่�ษย ป็ฏิ�บ�ต�สั*บต�อก�น่มา โด้ยม��งถึ1งสั��งที่��เป็�น่การกระที่2าภายน่อกข็องมน่�ษย เที่�าน่�"น่ข็ อแตกต�างใน่สัาระสั2าค�ญบางป็ระการ ค*อ1. กฎหมายน่�"น่ร�ฐจะเป็�น่ผ� ม�อ2าน่าจบ�ญญ�ต�ข็1"น่ใชิ บ�งค�บ แต�จาร�ตป็ระเพณ�น่�"น่ป็ระชิาชิน่อาจจะเป็�น่ชิน่ชิ�"น่ใด้ชิ�"น่หน่1�งเป็�น่ผ� ก2าหน่ด้ข็1"น่ก&ได้ 2. การกระที่2าที่��ผ�ด้กฎหมายย�อมร�บผลุ่ร าย ค*อ การลุ่งโที่ษตามกฎหมาย แต�ถึ ากระที่2าผ�ด้จาร�ตป็ระเพณ�ผลุ่ร ายที่��ได้ ร�บค*อ การถึ�กต�เต�ยน่จากสั�งคมความหมายข็องกฎหมายใน่ป็'จจ�บ�น่ กฎแห�งความความป็ระพฤต�ข็อง–

มน่�ษย ใน่สั�งคมซึ่1�งที่2าหน่ าที่��ควบค�มความป็ระพฤต�ข็องมน่�ษย แลุ่ะเป็�น่บรรที่�ด้ฐาน่ความป็ระพฤต�ความหมายใน่ที่รรศน่ะข็องสั2าน่�กความค�ด้กฎหมายธรรมชิาต� (Natural

Law)

กฎหมายธรรมชิาต� กฎที่��สัอด้คลุ่ องก�บความเป็�น่ธรรม มโน่ธรรม ศ�ลุ่–

ธรรมข็องมน่�ษย ม�อย��เองตามธรรมชิาต� เก�ด้ข็1"น่เองโด้ยมน่�ษย ไม�ได้ ที่2าข็1"น่ กฎหมายธรรมชิาต�ม�ที่��มาด้ วยก�น่ 3 ที่าง ค*อ1. เก�ด้จากธรรมชิาต�โด้ยตรง เหม*อน่ป็รากฏิการณ อ*�น่ ๆ ข็องโลุ่ก2. เก�ด้จากพระเจ า โด้ยพระเจ าเป็�น่ผ� ก2าหน่ด้ให ม�ข็1"น่3. เก�ด้จากความร� สั1กผ�ด้ชิอบข็องมน่�ษย เองกฎหมายธรรมชิาต�ม�ลุ่�กษณะพ�เศษ 3 ป็ระการ ค*อ1. ใชิ ได้ โด้ยไม�จ2าก�ด้เวลุ่า กลุ่�าวค*อ กฎหมายธรรมชิาต�ย�อมใชิ ไป็ได้ เสัมอ ไม�ม�ว�น่ยกเลุ่�กหร*อลุ่�วงสัม�ย

Page 3: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. ใชิ ได้ โด้ยไม�จ2าก�ด้สัถึาน่ที่�� กลุ่�าวค*อ กฎหมายธรรมชิาต�ใชิ ได้ ที่�กแห�งไม�จ2าก�ด้ว�าจะต องใชิ ได้ เฉพาะใน่ร�ฐใด้หร*อสัถึาน่ที่��ใด้เที่�าน่�"น่3. อย��เหน่*อกฎหมายข็องร�ฐ กลุ่�าวค*อ กฎหมายธรรมชิาต�ย�อมม�ความย�ต�ธรรมเป็�น่ที่��สั�ด้ ฉะน่�"น่กฎหมายข็องร�ฐจะข็�ด้หร*อแย งต�อกฎหมายธรรมชิาต�ไม�ได้ ความหมายใน่ที่รรศน่ะข็องสั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*อง (Positive Law)

กฎหมาย ค2าสั��งค2าบ�ญชิาข็องร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ซึ่1�งบ�งค�บใชิ ก�บกฎหมายที่�"ง–

หลุ่าย ถึ าผ� ใด้ไม�ป็ฏิ�บ�ต�ตาม โด้ยป็กต�แลุ่ วผ� น่� "น่ต องร�บโที่ษตามความเป็�น่ข็องออสัต�น่ กฎหมายที่��แที่ จร�งแลุ่ะเป็�น่กฎหมายใน่ที่างน่�ต�ศาสัตร ที่��ถึ�กต องที่��สั�ด้ ค*อ กฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*อง “ ” (Positive Law)

ซึ่1�งม�องค ป็ระกอบเป็�น่ที่ฤษฎ� 5 ป็ระการ ค*อ(1) ที่ฤษฎ�ค2าสั��งค2าบ�ญชิา (The command theory)

(2) ที่ฤษฎ�ว�าด้ วยร�ฏิฐาธ�ป็'ตย (The sovereign theory)

(3) ที่ฤษฏิ�ว�าด้ วยผลุ่บ�งค�บที่��วไป็ (The general application

theory)

(4) ที่ฤษฎ�ว�าด้ วยการป็ฏิ�บ�ต�ตาม (The observance theory)

(5) ที่ฤษฎ�ว�าด้ วยสัภาพบ�งค�บ (The sanction theory)

ลุ่�กษณะข็องกฎหมายโด้ยที่��วไป็ แบ�งออกได้ 4 ป็ระการ ค*อ(1) กฎหมายม�ลุ่�กษณะเป็�น่ค2าสั��งบ�งค�บม�ใชิ�ค2าข็อร องว�งวอน่ หร*อแถึลุ่งการณ (2) กฎหมายเป็�น่ค2าสั��งบ�งค�บที่��ก2าหน่ด้ข็1"น่โด้ยผ� ม�อ2าน่าจใน่สั�งคม ซึ่1�งเร�ยกว�า ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย (3) กฎหมายเป็�น่ค2าสั��งบ�งค�บที่��ใชิ บ�งค�บ หร*อให เป็�น่ที่��ที่ราบแก�คน่ที่��วไป็(4) กฎหมายต องม�สัภาพบ�งค�บแก�ผ� ฝ่,าฝ่>น่

Page 4: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็ระโยชิน่ ข็องการศ1กษากฎหมาย1. ป็ระโยชิน่ ใน่ด้ าน่การศ1กษาที่างสั�งคมศาสัตร เก��ยวก�บการก2าหน่ด้บที่บาที่แลุ่ะพฤต�กรรมข็องมน่�ษย ใน่สั�งคม2. ป็ระโยชิน่ อ�น่เก�ด้จากการได้ ร� สั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ตามกฎหมายเพราะเม*�อเราอย��รวมก�น่เป็�น่สั�งคม ที่�"งน่�"เพ*�อความสังบสั�ข็ แลุ่ะความเป็�น่ระเบ�ยบเร�ยบร อยข็องสั�งคม3. ป็ระโยชิน่ จากการระว�งต�วเองที่��ไม�พลุ่�"งพลุ่าด้กระที่2าผ�ด้อ�น่เน่*�องมาจากหลุ่�กที่��ว�า ความไม�ร� กฎหมายไม�เป็�น่ข็ อแก ต�ว“ ”

4. ป็ระโยชิน่ ใน่ที่างว�ชิาชิ�พ5. ป็ระโยชิน่ ใน่ที่างการเม*องการป็กครองค2าสั��งค2าบ�ญชิา หมายความถึ1ง การแสัด้งออกซึ่1�งความป็ระสังค ข็องผ� ม�อ2าน่าจใน่ลุ่�กษณะเป็�น่การบ�งค�บเพ*�อให บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งป็ฏิ�บ�ต�หร*องด้เว น่การป็ฏิ�บ�ต� ม�ใชิ�ป็ระกาศชิวน่เชิ�ญเฉย ๆร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ค*อ ผ� ซึ่1�งป็ระชิาชิน่สั�วน่มากยอมร�บน่�บถึ*อว�า เป็�น่ผ� ม�อ2าน่าจสั�งสั�ด้ใน่แผ�น่ด้�น่หร*อบ าน่เม*องน่�"น่ แลุ่ะผ� ม�อ2าน่าจน่�"น่ไม�ต องร�บฟั'งอ2าน่าจข็องผ� ใด้อ�ก โด้ยค2าน่1งถึ1งความร� สั1กน่1กค�ด้หร*อความเห&น่ชิอบข็องป็ระชิาชิน่เป็�น่สั2าค�ญว�าผ� ใด้เป็�น่ผ� ม�อ2าน่าจใน่ข็ณะน่�"น่กฎหมายต องเป็�น่ค2าสั��งหร*อข็ อห ามที่��ใชิ บ�งค�บที่��วไป็น่�"น่ หมายความว�า ต องเป็�น่เร*�องที่��เม*�อป็ระกาศใชิ ออกมาแลุ่ วจะม�ผลุ่บ�งค�บเป็�น่การที่��วไป็ ไม�ระบ�เฉพาะเจาะจงว�าเพ*�อป็ระโยชิน่ ข็องบ�คคลุ่ใด้บ�คคลุ่หน่1�งหร*อว�าก2าหน่ด้ให แต�บ�คคลุ่ใด้บ�คคลุ่หน่1�งต องป็ฏิ�บ�ต�ตามเที่�าน่�"น่ใน่ข็ อที่��ว�ากฎหมายต องใชิ บ�งค�บได้ เป็�น่การที่��วไป็น่�"น่ ม�ข็ อควรสั�งเกตบางป็ระการ ด้�งน่�"(1) กฎหมายต�างก�บค2าสั��งหร*อกฎข็ อบ�งค�บ ที่��ค2าสั��งหร*อกฎข็ อบ�งค�บเป็�น่เร*�องใชิ บ�งค�บก�บบ�คคลุ่ที่��เก��ยวข็ องโด้ยตรงเที่�าน่�"น่ ม�ได้ ใชิ บ�งค�บที่��ว ๆ ไป็ด้�ง

Page 5: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมาย(2) กฎหมายต�างก�บค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ เพราะค2าพ�พากษาข็องศาลุ่จะใชิ บ�งค�บได้ ต�อเม*�อม�คด้�เก�ด้ข็1"น่ แลุ่ะม�ผลุ่ระหว�างค��ความที่��เก��ยวข็ อง สั�วน่กฎหมายวางหลุ่�กเกณฑ์ ไว ที่��ว ๆ ไป็ สั2าหร�บที่�กคน่จะต องป็ฏิ�บ�ต�ตาม(3) กฎหมายต�างก�บกฎหมายระหว�างป็ระเที่ศ เพราะกฎหมายใชิ บ�งค�บแก�พลุ่เม*องข็องร�ฐที่��ป็ระกาศใชิ กฎหมายน่�"น่ ไม�เก��ยวข็ องก�บก�จการภายใน่ป็ระข็องป็ระเที่ศอ*�น่ สั�วน่กฎหมายระหว�างป็ระเที่ศเป็�น่หลุ่�กความสั�มพ�น่ธ ระหว�างป็ระเที่ศหน่1�งก�บอ�กป็ระเที่ศหน่1�ง(4) กฎหมายต�างก�บค2าสั��งข็องเจ าพน่�กงาน่ เพราะกฎหมายน่�"น่เม*�อป็ระกาศแลุ่ วต องถึ*อว�าคน่ที่��ว ๆ ไป็ได้ ที่ราบแลุ่ ว โด้ยไม�ต องค2าน่1งถึ1งว�าบ�คคลุ่เหลุ่�าน่�"น่จะได้ อ�าน่กฎหมายน่�"น่หร*อไม� สั�วน่ค2าสั��งข็องพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��จะต องเป็�น่เร*�องที่��บ�คคลุ่ผ� ม�หน่ าที่��ต องป็ฏิ�บ�ต�ตามได้ ที่ราบค2าสั��งน่�"น่แลุ่ วกฎหมายเม*�อป็ระกาศม�ผลุ่บ�งค�บใชิ แลุ่ วก&ใชิ ได้ ตลุ่อด้ไป็ (continuity)

จน่กว�าจะถึ�กแก ไข็เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งหร*อยกเลุ่�กโด้ยกระบวน่การที่��ถึ�กต องตามข็�"น่ตอน่ใน่ภายหลุ่�ง ที่�"งน่�"เพราะถึ*อว�ากฎหมายน่�"น่ก&ย�งคงเป็�น่กฎหมายอย��แม บางสัม�ยจะไม�ได้ น่2ามาใชิ หากไม�ม�การยกเลุ่�กไป็แลุ่ วจะหย�บยกข็1"น่มาใชิ เม*�อใด้ก&ย�งคงม�ผลุ่บ�งค�บใชิ ได้ เสัมอกฎหมายต องม�สัภาพบ�งค�บ กลุ่�าวค*อ กฎหมายน่�"น่เม*�อป็ระกาศใชิ แลุ่ วถึ าผ� ใด้ไม�ป็ฏิ�บ�ต�ตาม ค*อฝ่,าฝ่>น่แลุ่ะถึ*อว�าเป็�น่การลุ่ะเม�ด้ต�อกฎหมายแลุ่ วผ� น่� "น่จะต องได้ ร�บผลุ่ตามที่��กฎหมายได้ บ�ญญ�ต�ไว สัภาพบ�งค�บที่างอาญาใน่ที่างอาญา กฎหมายก2าหน่ด้ว�ธ�การบ�งค�บไว ตามสัภาพแห�งความผ�ด้แลุ่ะก2าหน่ด้โที่ษแต�ลุ่ะอย�างไว ชิ�ด้แจ งตามบที่กฎหมายเฉพาะอย�างที่��วางไว ว�ธ�การบ�งค�บที่��ก2าหน่ด้ไว พ1งแบ�งได้ เป็�น่ 3 ป็ระเภที่(1) ความผ�ด้ตามป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา แลุ่ะตามพระราชิบ�ญญ�ต�อ*�น่ ม�

Page 6: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การก2าหน่ด้โที่ษไว ตามหลุ่�กใหญ�ข็องมาตรา 18 แห�งป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา ค*อ ป็ระหารชิ�ว�ต จ2าค�ก ก�กข็�ง ป็ร�บ แลุ่ะร�บที่ร�พย สั�น่(2) ใน่กฎหมายบางฉบ�บอาจจะก2าหน่ด้ว�ธ�การบ�งค�บน่อกเหน่*อไป็จากลุ่�กษณะแห�งโที่ษตามที่��มาตรา 18 แห�งป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาบ�ญญ�ต�ไว ค*อ อาจจะก2าหน่ด้ว�ธ�การโด้ยเฉพาะสั2าหร�บป็ฏิ�บ�ต�แก�ผ� ลุ่ะเม�ด้กฎหมายที่��ม�ได้ อย��ใน่หลุ่�กเกณฑ์ การลุ่งโที่ษข็องกฎหมายอาญา ซึ่1�งเป็�น่เร*�องอ2าน่าจข็องฝ่,ายบร�หารที่��จะด้2าเน่�น่การม�ใชิ�ศาลุ่(3) เร*�องเด้&กแลุ่ะเยาวชิน่สัภาพบ�งค�บใน่ที่างแพ�งใน่ที่างแพ�ง กฎหมายก&ได้ ก2าหน่ด้ว�ธ�การบ�งค�บแก�ผ� ที่��ป็ระพฤต�ใน่ที่างแพ�งไว ด้�งต�อไป็น่�"(1) ก2าหน่ด้ให การกระที่2าที่��ฝ่,าฝ่>น่กฎหมายน่�"น่ตกเป็�น่โมฆะ - การใด้ซึ่1�งกระที่2าข็1"น่โด้ยข็�ด้ต�อบที่บ�ญญ�ต�ข็องกฎหมาย การน่�"น่ย�อมไร ผลุ่โมฆะ หมายความว�า ตกเป็�น่อ�น่เสั�ยเป็ลุ่�า ไร ผลุ่ ไม�ม�ข็ อผ�กพ�น่ใน่ที่างกฎหมายต�อไป็ แต� โมฆ�ยะ ย�งสัมบ�รณ ใชิ ได้ เพ�ยงแต�ว�าอาจม�การบอกลุ่ างหร*อยกเลุ่�ก หร*อที่2าให ตกเป็�น่โมฆะใน่ภายหลุ่�งได้ (2) ก2าหน่ด้ให การกระที่2าที่��ฝ่,าฝ่>น่กฎหมายน่�"น่ตกเป็�น่โมฆ�ยะ - ค2าว�า โมฆ�ยะ หมายความว�า สัมบ�รณ อย��จน่กว�าจะถึ�กฝ่,ายที่��เสั�ยเป็ร�ยบบอกลุ่ างน่�ต�กรรมน่�"น่ เม*�อบอกลุ่ างแลุ่ วก&ที่2าให การที่2าน่�ต�กรรมน่�"น่ไร ผลุ่(3) การบ�งค�บชิ2าระหน่�" - ใน่กรณ�ที่��บ�คคลุ่หน่1�งเป็�น่หน่�"อ�กบ�คคลุ่หน่1�ง เจ าหน่�"ย�อมม�สั�ที่ธ�เร�ยกร องให ชิ2าระหน่�"ได้ เม*�อถึ1งก2าหน่ด้ การชิ2าระหน่�"อาจจะเป็�น่การชิ2าระเง�น่ สั�งมอบที่ร�พย สั�น่ หร*อการงด้เว น่กระที่2าการอย�างใด้อย�างหน่1�งได้ สั�ด้แต�สัภาพแห�งม�ลุ่หน่�"ที่��เก�ด้ข็1"น่น่�"น่การบ�งค�บชิ2าระหน่�"ตามหลุ่�กเกณฑ์ ม� 2 ว�ธ� ค*อ(ก) เร�ยกให ชิ2าระหน่�"

Page 7: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(ข็) เร�ยกให งด้เว น่กระที่2าการ(4) การบ�งค�บเม*�อสัภาพแห�งหน่�"ไม�เป็Dด้ชิ�องให “สัภาพแห�งหน่�"ไม�เป็Dด้ชิ�องให บ�งค�บชิ2าระหน่�"ได้ หมายความถึ1ง กรณ�ที่��ไม�”

สัามารถึจะบ�งค�บให ลุ่�กหน่�"กระที่2าการหร*องด้เว น่กระที่2าการด้�งกลุ่�าว(5) ร�บม�ด้จ2าใน่บางกรณ� เม*�อค��สั�ญญาเข็ าที่2าน่�ต�กรรมใด้ ๆ ไว ต�อก�น่ แลุ่ะเพ*�อที่��จะให เป็�น่การม��น่ใจว�าค��สั�ญญาจะต องป็ฏิ�บ�ต�ตามสั�ญญาต�อก�น่ อาจม�การตกลุ่งให วางเง�น่ม�ด้จ2าก�น่ไว เที่�าก�บเป็�น่การป็ระก�น่ความแน่�น่อน่ว�าจะไม�ม�การผ�ด้สั�ญญาก�น่ เง�น่ม�ด้จ2าน่�"ถึ าผ� วางเป็�น่ฝ่,ายผ�ด้สั�ญญา อ�กฝ่,ายหน่1�งม�สั�ที่ธ�จะร�บเสั�ยได้ (6) เร�ยกเบ�"ยป็ร�บใน่บางกรณ�ค��สั�ญญาอาจก2าหน่ด้เบ�"ยป็ร�บข็1"น่ไว สั2าหร�บให ฝ่,ายที่��ผ�ด้สั�ญญาต องใชิ ให แก�อ�กฝ่,ายหน่1�ง เที่�าก�บเป็�น่การลุ่งโที่ษฝ่,ายที่��ผ�ด้ แต�ม�หลุ่�กอย��ว�าเบ�"ยป็ร�บน่�"จะก2าหน่ด้สั�งกว�าค�าเสั�ยหายที่��แที่ จร�งไม�ได้ เพราะถึ ายอมให ก2าหน่ด้เบ�"ยป็ร�บก�น่สั�งเก�น่ไป็โด้ยไม�จ2าก�ด้แลุ่ ว ก&จะกลุ่ายเป็�น่การพน่�น่ข็�น่ต�อ ไม�ใชิ�เป็�น่การก2าหน่ด้เบ�"ยป็ร�บ(7) ใชิ ค�าเสั�ยหายการที่��ฝ่,ายหน่1�งผ�ด้สั�ญญาต�ออ�กฝ่,ายหน่1�งน่�"น่ น่อกจากว�ธ�ข็ างต น่แลุ่ ว กฎหมายย�งยอมให เร�ยกค�าเสั�ยหายอ�กสั�วน่หน่1�งด้ วย หากพ�สั�จน่ ได้ ว�าการน่�"น่ก�อให เก�ด้ความเสั�ยหายแก�อ�กฝ่,ายหน่1�ง ตามป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย มาตรา 213

ย1ด้ที่ร�พย ใน่การที่��ลุ่�กหน่�"จ2าต องใชิ ที่ร�พย ให แก�เจ าหน่�"ตามค2าพ�พากษาน่�"น่หากย�งไม�ยอมใชิ หร*ออ างว�าไม�ม�ใชิ กฎหมายย�งต�ด้ตามให ชิ2าระหน่�"ได้ อ�กโด้ยว�ธ�การย1ด้ที่ร�พย สั�น่ออกข็ายที่อด้ตลุ่าด้แลุ่ะหน่�"ตามค2าพ�พากษา ม�อาย�ความถึ1ง 10

Page 8: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็E ถึ าคด้�เข็ าข็�ายแห�งกฎหมายลุ่ มลุ่ะลุ่าย เจ าหน่ าตามค2าพ�พากษาอาจข็อให ศาลุ่สั��งให จ2าเลุ่ยเป็�น่บ�คคลุ่ลุ่ มลุ่ะลุ่ายสัภาพบ�งค�บใน่ด้ าน่อ*�น่ ๆสัภาพบ�งค�บใน่ด้ าน่อ*�น่ ๆ เก�ด้จากการที่��กฎหมายไม�ร�บร� หร*อไม�ร�บรองการกระที่2าที่��ฝ่,าฝ่>น่กฎหมายน่�"น่ ๆโครงร�างสั2าค�ญสัองป็ระการ ค*อ สั�วน่ที่��เป็�น่หลุ่�กการข็องกฎหมาย แลุ่ะสั�วน่ที่��เป็�น่เหต�ผลุ่ข็องกฎหมายหลุ่�กการข็องกฎหมาย อาจหมายถึ1งสัาระสั2าค�ญหร*อข็ อใหญ�ใจความข็องกฎหมายที่�"งฉบ�บ หลุ่�กการข็องกฎหมายก&ค*อต�วบที่กฎหมายสั�วน่เหต�ผลุ่ข็องกฎหมาย เป็�น่สั��งที่��อย��เบ*"องหลุ่�งต�วบที่กฎหมายหร*อหลุ่�กการข็องกฎหมาย การที่ราบถึ1งเหต�ผลุ่ข็องกฎหมายจะที่2าให เก�ด้ป็ระโยชิน่ ด้�งน่�"1. จะที่2าให เข็ าใจกฎหมายน่�"น่ได้ ชิ�ด้เจน่ข็1"น่2. จะที่2าให ที่ราบป็ระว�ต�ว�ว�ฒน่าการข็องกฎหมายน่�"น่3. จะที่2าให ต�ความกฎหมายน่�"น่ได้ ถึ�กต อง

หน่�วยที่�� 2

“ความเป็�น่กฎหมาย เป็�น่ศ�พที่ ใน่ที่างป็ร�ชิญากฎหมาย โด้ยน่�กป็ร�ชิญา”

กฎหมายพยายามแยกกฎหมายที่��เห&น่ก�น่อย��ออกเป็�น่สัองสั�วน่ ค*อ สั�วน่ที่��เป็�น่เน่*"อหา โด้ยถึ*อว�าน่��เป็�น่กฎหมายที่��แที่ จร�ง แลุ่ะสั�วน่ที่��เป็�น่ร�ป็ร�างหร*อเป็ลุ่*อกน่อกที่��ห�อห� มหร*อรองร�บกฎหมายที่��แที่ จร�ง บางคน่แบ�งออกเป็�น่ว�ญญาณข็องกฎหมาย แลุ่ะร�างกายข็องกฎหมาย โด้ยถึ*อว�าร�างกายหร*อเป็ลุ่*อกน่อกน่�"น่เป็ลุ่��ยน่ได้ แต�ว�ญญาณหร*อความเป็�น่กฎหมายที่��แที่ จร�งเป็�น่

Page 9: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สั�จธรรม เชิ�น่ กฎหมายอาญา น่�"น่ ที่��เร�ยกว�าป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา ค*อ ภาชิน่ะหร*อเป็ลุ่*อกน่อกหร*อร�างกาย แต�ความค�ด้ที่��ว�าการฆ�าคน่เป็�น่ความผ�ด้ การข็�มข็*น่กระที่2าชิ2าเราเข็าเป็�น่ความผ�ด้ เป็�น่กฎหมายที่��แที่ จร�ง น่�กป็ร�ชิญากฎหมายสัน่ใจว�าความค�ด้ที่��ว�าการฆ�าคน่ การข็�มข็*น่กระที่2าชิ2าเราเป็�น่ความผ�ด้ ม�ที่��มาจากไหน่ ไม�ได้ สัน่ใจว�าป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา หร*อมาตราน่�"ใครร�างมาจากไหน่ก) สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายธรรมชิาต�น่�กกฎหมายธรรมชิาต� ถึ*อว�ากฎหมายที่��แที่ จร�งม�ที่��มาจากธรรมชิาต� ซึ่1�งธรรมชิาต�น่�"อาจได้ แก�พระผ� เป็�น่เจ า กฎเกณฑ์ ที่างศาสัน่า เหต�ผลุ่ หร*อความร� สั1กน่1กค�ด้ผ�ด้ชิอบสั�วน่บ�คคลุ่ก&ได้ ข็) สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*องสั2าน่�กความค�ด้น่�" ถึ*อว�า กฎหมายที่��แที่ จร�งม�ที่��มาจากบ�อเก�ด้ต�าง ๆ ก�น่ด้�งน่�"(1) กฎหมายเก�ด้จากอ2าน่าจฝ่,ายการเม*อง(2) กฎหมายเก�ด้จากความย�ต�ธรรม ศ�ลุ่ธรรม มโน่ธรรม แลุ่ะกฎเกณฑ์ ที่างศาสัน่า(3) กฎหมายเก�ด้จากผ� ร� หร*อเมธ�ค) สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายฝ่,ายคอมม�วน่�สัต สั2าน่�กความค�ด้น่�"ถึ*อว�า เศรษฐก�จ สั�งคม แลุ่ะการเม*อง เป็�น่จ�กรกลุ่สั2าค�ญที่��ที่2าให เก�ด้กฎหมายข็1"น่ ฉะน่�"น่ ถึ าเศรษฐก�จ สั�งคม แลุ่ะการเม*องเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งไป็ กฎหมายย�อมเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งตามไป็ด้ วยง) สั2าน่�กความค�ด้ที่างสั�งคมว�ที่ยาที่างกฎหมายสั2าน่�กความค�ด้น่�"ถึ*อว�า สั�งคมเป็�น่จ�กรกลุ่ที่��ที่2าให ม�กฎหมายข็1"น่ เหต�ผลุ่สั�วน่ใหญ�ตรงก�บที่ฤษฎ�ข็องสั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายธรรมชิาต�ที่��ว�า กฎหมายเก�ด้จากการอย��ร �วมก�น่ข็องมน่�ษย ใน่สั�งคมน่��น่เองจ) สั2าน่�กความค�ด้ที่างสั�จจน่�ยมที่างกฎหมาย

Page 10: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สั2าน่�กความค�ด้น่�"ถึ*อเอาป็รากฏิการณ ที่��เป็�น่จร�งแลุ่ะม�ผลุ่บ�งค�บที่�น่ตาเห&น่เป็�น่มาตรฐาน่ว�ด้ลุ่�กษณะข็องกฎหมายฉ) สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายฝ่,ายน่�ยมป็ระว�ต�ศาสัตร สั2าน่�กความค�ด้น่�"ถึ*อว�า กฎหมายเป็�น่ผลุ่มาจากว�ว�ฒน่าการใน่ที่างป็ระว�ต�ศาสัตร น่�กมาน่�ษยว�ที่ยาแลุ่ะน่�กสั�งคมว�ที่ยาพบว�าใน่สัม�ยบรรพกาลุ่ มน่�ษย น่�ยมการบ�งค�บคด้�หร*อต�"งศาลุ่เต�"ยจ�ด้การก�น่เองมากกว�าการร องเร�ยน่หร*อกลุ่�าวโที่ษ ใน่สัม�ยบรรพกาลุ่ กฎหมายเร��มจากสั��งที่��ป็ฏิ�บ�ต�ก�น่ต�อ ๆ มา แลุ่ะสั��งที่��ฝ่,ายป็กครองก�บฝ่,ายพ�ธ�กรรมก2าหน่ด้ข็1"น่ เม*�อม�สัภาพบ�งค�บก&กลุ่ายเป็�น่กฎหมายที่��แน่�ชิ�ด้ข็1"น่ เป็�น่ระเบ�ยบข็1"น่ โด้ยม�ฝ่,ายพ�ธ�กรรมเป็�น่ผ� ร �บสั*บที่อด้กฎหมายข็1"น่ป็ระมวลุ่กฎหมาย ได้ กฎหมายที่��ได้ บ�ญญ�ต�ข็1"น่โด้ยรวบรวมบที่บ�ญญ�ต�“

เร*�องเด้�ยวก�น่ที่��กระจ�ด้กระจายก�น่อย��เอามาป็ร�บป็ร�งให เป็�น่หมวด้หม�� วางหลุ่�กเกณฑ์ ให เป็�น่ระเบ�ยบเร�ยบร อย ม�ข็ อความที่ าวถึ1งซึ่1�งก�น่แลุ่ะก�น่”

ก) ป็ระมวลุ่กฎหมายข็องฮั�มม�ราบ� (Hammurabi Code)

พระเจ าฮั�มม�ราบ� เป็�น่ผ� ครองน่ครบาบ�โลุ่น่ (Babilon) แห�งด้�น่แด้น่เมโสัโป็เตเม�ยเม*�อป็ระมาณ 1900 ป็Eก�อน่คร�สัตศ�กราชิ ม�การจ�ด้วางข็ อกฎหมายอย�างเป็�น่ระเบ�ยบ แลุ่ะม�ระบบสัะด้วกแก�การใชิ ม�ความสัมบ�รณ ถึ วน่ที่��วใน่ที่�กแง�ที่�กม�ม จ1งได้ ร�บการยกย�องว�าเป็�น่ป็ระมวลุ่แลุ่ะเป็�น่ที่��ร� จ�กก�น่ใน่น่าม ป็ระมวลุ่กฎหมายฮั�มม�ราบ�ข็) ป็ระมวลุ่กฎหมายจ�สัต�เน่�ยน่ (Justinian Codification)

เม*�อราว 753 ก�อน่คร�สัตศ�กราชิ ได้ เร��มม�ร�องรอยแห�งกฎหมายเก�ด้ข็1"น่ใน่สัม�ยข็องโรม�ลุ่�สั (Romulus) สั��งเหลุ่�าน่�"ร� จ�กก�น่ใน่น่ามข็องกฎหมายจาร�ตป็ระเพณ� ซึ่1�งกระจ�ด้กระจายอย��เป็�น่อ�น่มาก ด้�งน่�"น่ ใน่ป็E 450 ก�อน่คร�สัตกาลุ่ จ1งได้ ม�การรวบรวมให เป็�น่หม��เป็�น่เหลุ่�าจาร1กลุ่งบน่แผ�น่ไม

Page 11: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่�"งหมด้สั�บสัองชิ�"น่ด้ วยก�น่ การรวมรวบกฎหมายใน่คร�"งน่�"น่�กน่�ต�ศาสัตร เร�ยกว�าใน่ภาษาลุ่าต�น่ว�า “Lex Duodecim Tabularum” ซึ่1�งภาษาอ�งกฤษใชิ ค2าว�า Law of The Twelve Tables แลุ่ะใน่ภาษาไที่ยแป็ลุ่ว�า กฎหมายสั�บสัองโตHะ“ ”

ค) ป็ระมวลุ่กฎหมายฮั�น่ด้�ข็องพระมน่� (Hindu Code of Manu)

กฎหมายฮั�น่ด้�แลุ่ะกฎหมายโรม�น่ ม�อ�ที่ธ�พลุ่ต�อกฎหมายไที่ย กฎหมายไที่ยซึ่1�งได้ ร�บอ�ที่ธ�พลุ่จากกฎหมายฮั�น่ด้� ได้ ใชิ ก�น่มาจน่ถึ1งวาระที่��เราจะต องต�ด้ต�อก�บชิาวตะว�น่ตก จ1งได้ เร��มม�ป็ระมวลุ่กฎหมายข็องเราเองเก�ด้ข็1"น่ระบบหร*อสัก�ลุ่กฎหมายใน่โลุ่กป็'จจ�บ�น่อาจแบ�งออกเป็�น่ 4 สัายด้ วยก�น่ ค*อก) สัก�ลุ่โรมาโน่-เยอรมาน่�ค (Romano-Germanic Family)

สัก�ลุ่น่�"สัน่ใจที่างด้ าน่การสัร างที่ฤษฎ�มากกว�าจะค2าน่1งถึ1งกระบวน่การบร�หารหร*อการน่2ากฎหมายมาใชิ ใน่แง�ป็ฏิ�บ�ต� การว�เคราะห ที่ฤษฎ� ลุ่�กษณะพ�เศษข็องสัก�ลุ่กฎหมายน่�" ค*อ1. สัก�ลุ่กฎหมายน่�" ถึ*อว�ากฎหมายที่��เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรม�ความสั2าค�ญกว�าอย�างอ*�น่2. ใน่สัก�ลุ่กฎหมายน่�" ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ไม�ใชิ�ที่��มาข็องกฎหมาย แต�เป็�น่บรรที่�ด้ฐาน่แบบอย�างข็องการต�ความหร*อการใชิ กฎหมายเที่�าน่�"น่3. ใน่การศ1กษากฎหมาย ต องเร��มต น่จากต�วบที่กฎหมายเป็�น่สั2าค�ญ จะถึ*อเอาค2าพ�พากษาศาลุ่ หร*อความเป็�น่ข็องน่�กกฎหมายเป็�น่หลุ่�กไม�ได้ 4. สัก�ลุ่กฎหมายน่�" ถึ*อว�ากฎหมายเอกชิน่แลุ่ะกฎหมายมหาชิน่เป็�น่คน่ลุ่ะสั�วน่ก�น่ หลุ่�กกฎหมายแลุ่ะเกณฑ์ ใน่การว�น่�จฉ�ยป็'ญหาใน่กฎหมายที่�"งสัองจ1งแตกต�างก�น่

ข็) สัก�ลุ่คอมมอน่ลุ่อว (The Family of Common Law)

คอมมอน่ลุ่อว ถึ*อว�ากฎเกณฑ์ น่�"น่ม�อย��แลุ่ ว ผ� พ�พากษาเพ�ยงแต�ม�หน่ าที่��ค น่ให

Page 12: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พบแลุ่ะเอามาใชิ สั�วน่พวกโรมาโน่-เยอรมาน่�คเป็�น่น่�กค�ด้ที่��จะต องวางที่ฤษฎ�จากการสัร างแน่วความค�ด้คอมมอน่ลุ่อว เก�ด้แลุ่ะว�ว�ฒน่าการข็1"น่ใน่ป็ระเที่ศอ�งกฤษแลุ่ะเชิ*�อว�าม�รากเหง ามาจากลุ่�ที่ธ�ศ�กด้�น่า สัก�ลุ่กฎหมายน่�"พ�ฒน่าจากกฎหมายไม�เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร กลุ่�าวค*อ ได้ น่2าเอาจาร�ตป็ระเพณ� แลุ่ะค2าพ�พากษาซึ่1�งเป็�น่บรรที่�ด้ฐาน่ข็องศาลุ่สัม�ยเก�ามาใชิ จน่กระที่��งเก�ด้เป็�น่ระบบกฎหมายที่��สัมบ�รณ ใน่ต�วเองข็1"น่ เร�ยกว�า ระบบคอมมอน่ลุ่อว ค) สัก�ลุ่กฎหมายสั�งคมน่�ยม (Family of Socialist Laws)

สัก�ลุ่กฎหมายน่�"ม�ลุ่�กษณะเป็�น่การป็ฏิ�ว�ต�จากต น่รากเด้�ม น่�กน่�ต�ศาสัตร สั�งคมน่�ยมต องการสัร างเง*�อน่ไข็สั2าหร�บระเบ�ยบสั�งคมข็1"น่ใหม� กฎหมายใน่สัก�ลุ่น่�" ก&ค*อ กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรอย�างเด้�ยวก�บกฎหมายใน่สัก�ลุ่โรมาโน่-เยอรมาน่�ค แต�ที่��แตกต�างก�น่อย�างสั2าค�ญ ก&ค*อ1. กฎหมายใน่สัก�ลุ่โรมาโน่-เยอรมาน่�ค พ�ฒน่ามาเป็�น่ลุ่2าด้�บโด้ยอาศ�ยระยะเวลุ่าอ�น่ยาวน่าน่ แต�กฎหมายใน่สัก�ลุ่สั�งคมน่�ยมอาศ�ยการเม*องเป็�น่จ�กรกลุ่สั2าค�ญใน่การออกกฎหมาย2. การออกกฎหมายใน่สัก�ลุ่สั�งคมน่�ยมค2าน่1งถึ1งเป็Iาหมาย ค*อ การสัร างความที่�ด้เที่�ยมก�น่ใน่สั�งคมมากกว�าว�ธ�การ3. สัก�ลุ่สั�งคมน่�ยมม�ความเห&น่เร*�องกรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย สั�น่แตกต�างจากสัก�ลุ่กฎหมายอ*�น่ โด้ยถึ*อว�าร�ฐม�อ2าน่าจจ2าก�ด้การม�กรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย สั�น่ข็องเอกชิน่ได้ โด้ยเฉพาะอย�างย��งกรรมสั�ที่ธ�Jใน่อสั�งหาร�มที่ร�พย 4. สัก�ลุ่สั�งคมน่�ยมให ความสั2าค�ญแก�กฎหมายมหาชิน่มากกว�ากฎหมายเอกชิน่ แลุ่ะถึ*อว�าน่�ต�สั�มพ�น่ธ สั�วน่ใหญ�อย��ภายใต บ�งค�บข็องกฎหมายมหาชิน่5. สัก�ลุ่กฎหมายน่�"ย1ด้หลุ่�กให สัว�สัด้�การสั�งคมเป็�น่ใหญ� แลุ่ะพยายามสัร างความเป็�น่ธรรมใน่สั�งคม กฎหมายข็องสัก�ลุ่น่�"จ1งม�ลุ่�กษณะเป็�น่กฎหมายสั�งคมเป็�น่สั�วน่ใหญ� เชิ�น่ กฎหมายค� มครองผ� บร�โภค กฎหมายแรงงาน่

Page 13: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายป็ฏิ�ร�ป็ที่��ด้�น่ เป็�น่ต น่ง) กฎแห�งศาสัน่าศาสัน่าอ�สัลุ่ามซึ่1�งม�อ�ที่ธ�พลุ่อย�างแพร�หลุ่ายที่��สั�ด้ใน่บรรด้าศาสัน่าที่�"งหลุ่ายใน่แง�การยอมร�บความสั2าค�ญข็องกฎเกณฑ์ น่อกจากศาสัน่าอ�สัลุ่ามแลุ่ ว ศาสัน่าที่��ม�บที่บาที่ต�อไป็ก&ค*อศาสัน่าฮั�น่ด้� ป็ระเที่ศไที่ยก&ได้ ร�บอ�ที่ธ�พลุ่ข็องฮั�น่ด้�ที่�"งใน่ด้ าน่กฎหมาย แลุ่ะด้ าน่ว�ฒน่ธรรมอ*�น่ ๆกฎหมายสัม�ยก�อน่กร�งร�ตน่โกสั�น่ที่ร กฎหมายไที่ยสัม�ยสั�โข็ที่�ยเป็�น่ข็องเราลุ่ วน่ ๆ หร*อได้ ร�บอ�ที่ธ�พลุ่ข็องชิาวต�างชิาต�ใน่บางสั�วน่ ม�ร�องรอยมาจากค�มภ�ร พระธรรมศาสัตร ข็องฮั�น่ด้�ก) กฎหมายก�บหลุ่�กศ�ลุ่าจาร1กพ�อข็�น่รามค2าแหงการเสัน่อเร*�องราวร องที่�กข็ หร*อที่��เร�ยกเป็�น่ที่างการว�า การที่�ลุ่เกลุ่ าฯ ถึวายฎ�กา แม�แบบข็องการร องที่�กข็ แลุ่ะได้ ป็ฏิ�บ�ต�ต�อก�น่เร*�อยมาใน่สัม�ยอย�ธยา-ต น่ร�ตน่โกสั�น่ที่ร จน่ถึ1งป็'จจ�บ�น่ข็) กฎหมายสัม�ยอย�ธยาระบบกฎหมายใน่สัม�ยอย�ธยาเก��ยวข็ องอย��ก�บป็'จจ�ยสั2าค�ญที่��จะกลุ่�าวต�อไป็น่�"ค*อ(1) ค�มภ�ร พระธรรมศาสัตร ใน่ที่างที่ฤษฎ�พระธรรมศาสัตร เป็�น่แน่วที่างข็องการเม*องแลุ่ะกฎหมาย ระบ�ถึ1งความสั�มพ�น่ธ ระหว�างร�ฐแลุ่ะเอกชิน่ ม��งสัร างบรรที่�ด้ฐาน่แก�ผ� น่2าที่��จะใชิ ป็กครองพลุ่เม*อง พระธรรมศาสัตร ได้ เป็ลุ่��ยน่ความสั�มพ�น่ธ แต�เด้�มจากการที่��ผ� ป็กครองค*อพ�อป็กครองลุ่�กเป็�น่พระเจ าแผ�น่ด้�น่ใน่อ�ด้มคต� ซึ่1�งจะต องป็กครองไพร�ฟัIาป็ระชิาชิน่ด้ วยความย�ต�ธรรมแลุ่ะการป็ร�บป็ร�งว�ธ�การให สัมก�บสัม�ย(2) พระราชิศาสัตร พระราชิศาสัตร ถึ*อว�าเป็�น่สั�วน่หน่1�งข็องระบบกฎหมายไที่ยโบราณ เน่*"อเป็�น่

Page 14: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เร*�องเก��ยวก�บ กฎเกณฑ์ แห�งการป็ฏิ�บ�ต�ราชิการ กฎมน่เฑ์�ยรบาลุ่ กฎเกณฑ์ เร*�องที่��ด้�น่แลุ่ะสัถึาน่ภาพข็องบ�คคลุ่ใน่สั�งคมพระราชิศาสัตร ค*อ กฎหมายซึ่1�งพระเจ าแผ�น่ด้�น่สัร างข็1"น่จากการว�น่�จฉ�ยอรรถึคด้�ต�าง ๆ สั�วน่พระธรรมศาสัตร เป็�น่ป็ระกาศ�ตจากสัวรรค ซึ่1�งผ� ใด้จะลุ่�วงลุ่ะเม�ด้ม�ได้ (3) กฎหมายอ*�น่ ๆ ซึ่1�งพระเจ าแผ�น่ด้�น่ตราข็1"น่ใชิ บ�งค�บกฎหมายซึ่1�งพระเจ าแผ�น่ด้�น่ที่รงต�"งหร*อตราข็1"น่ เพ*�อใชิ ใน่อาณาจ�กรสัม�ยอย�ธยาน่�"น่ม�มากมาย เชิ�น่ กฎหมายลุ่�กษณะพยาน่ กฎหมายลุ่�กษณะอาญาหลุ่วง ก2าหน่ด้โที่ษสั2าหร�บการกระที่2าความผ�ด้ ลุ่�กษณะผ�วเม�ย ลุ่�กษณะโจร ฯลุ่ฯ กฎหมายเหลุ่�าน่�"เร�ยกชิ*�อรวม ๆ ว�า พระราชิก2าหน่ด้บที่พระอ�ยการ “

หร*อพระราชิก2าหน่ด้กฎหมาย”

กฎหมายสัม�ยต น่กร�งร�ตน่โกสั�น่ที่ร ก) ป็ระว�ต�ความเป็�น่มาข็องกฎหมายตราสัามด้วงม�ลุ่ก2าเน่�ด้ข็องกฎหมายตราสัามด้วง ได้ แก� กฎหมายที่�"งหลุ่ายที่��ม�มาอย��ก�อน่ พ.ศ. 2347 เป็�น่กฎหมายสัม�ยอย�ธยาหลุ่�งจากกร�งศร�อย�ธยาแตกใน่ พ.ศ.

2310 ต�วบที่กฎหมายต�าง ๆ ถึ�กเผาที่�"งเสั�ยเป็�น่จ2าน่วน่มาก สั�น่น่�ษฐาน่ว�าเหลุ่*ออย��ไม�ถึ1งสั�บสั�วน่ ความพยายามที่��จะรวบรวมสั�วน่ที่��เหลุ่*อได้ กระที่2าข็1"น่คร�"งแรกใน่สัม�ยสัมเด้&จพระเจ าตากสั�น่มหาราชิ โด้ยการตามหาจากเม*องต�าง ๆ ที่��ม�ได้ เสั�ยแก�พม�าข็) ชิ*�อแลุ่ะความสั2าค�ญข็องกฎหมายตราสัามด้วงป็ระการแรก ค*อ หลุ่�กการเร*�องการร องที่�กข็ ข็องราษฎร พระเจ าแผ�น่ด้�น่ที่รงให ความสัน่พระที่�ยอย�างจร�งจ�ง พระราชิภารก�จหลุ่�กป็ระการหน่1�ง ค*อ ที่2าให เก�ด้ความสังบเร�ยบร อยแก�ป็ระชิาชิน่โด้ยม��น่คงแน่�น่อน่สัม2�าเสัมอ จ1งต องที่รงคอยสัอด้สั�องควบค�มระว�งให การอ2าน่วยความย�ต�ธรรมเป็�น่ไป็โด้ยราบร*�น่ พระองค ที่รงร�บหน่ าที่��เป็�น่ผ� พ�พากษาสั�งสั�ด้ เพ*�อชิ�"ข็าด้ใน่ข็ อพ�พาที่

Page 15: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

โต เถึ�ยงระหว�างค��ความ พระองค ก&ม�พระราชิอ2าน่าจที่��จะวางข็ อก2าหน่ด้แก ไข็สั��งซึ่1�งอาจที่2าลุ่ายความสังบข็องสั�วน่รวมได้ ป็ระการที่��สัองที่��ว�าเป็�น่ ตราสัามด้วง น่�"น่ ได้ แก�“ ”

1. ตราราชิสั�ห เป็�น่สั�ตว ใน่วรรณคด้�ไที่ย เป็�น่ตราป็ระจ2าต2าแหน่�งสัม�หน่ายก ต�อมาเป็�น่ตราข็องกระที่รวงมหาด้ไที่ย2. ตราคชิสั�ห เป็�น่สั�ตว ใน่วรรณคด้�ไที่ยเชิ�น่ก�น่ ต�างจากราชิสั�ห ตรงที่��ม�งวง ตรงก�บค2าว�า คชิ ซึ่1�งแป็ลุ่ว�าชิ าง เป็�น่ตราป็ระจ2าต2าแหน่�งสัม�หพระกลุ่าโหม“ ” ต�อมาเป็�น่ตราข็องกระที่รวงกลุ่าโหม3. ตราบ�วแก ว ค*อเที่วด้าถึ*อด้อกบ�ว เป็�น่ตราป็ระจ2าต2าแหน่�งโกษาธ�บด้� ต�อมาเป็�น่ตราข็องกระที่รวงต�างป็ระเที่ศกฎหมายตราสัามด้วงที่��ได้ ชิ2าระข็1"น่ใหม�น่�" ป็ระกอบด้ วยพระธรรมศาสัตร แลุ่ะพระราชิศาสัตร ค) จ�ด้เร��มต น่ข็องการเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งร�ชิสัม�ยข็องร�ชิกาลุ่ที่�� 4 การเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งเป็�น่ไป็ใน่ร�ป็การป็ร�บป็ร�งแก ไข็เฉพาะสั�วน่ แต�ใน่ร�ชิกาลุ่ที่�� 5 เป็�น่การเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งพร อมก�น่ไป็ใน่ที่�กสั�วน่ครบถึ วน่ใน่เชิ�งน่�ต�ศาสัตร ซึ่1�งที่2าให ย�คข็องกฎหมายเก�าหมด้ไป็กฎหมายสัม�ยเม*�อใชิ ระบบป็ระมวลุ่กฎหมายการเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งเข็ าสั��ย�คแห�งป็ระมวลุ่กฎหมาย ได้ เร��มม�เค าโครงมาต�"งแต�ป็ลุ่ายร�ชิกาลุ่ที่�� 4 ต�อมาใน่สัม�ยข็องร�ชิกาลุ่ที่�� 5 ชิาวต�างป็ระเที่ศเห&น่ว�ากฎหมายไที่ยลุ่ าสัม�ยไม�อาจให ความย�ต�ธรรมคน่ใน่บ�งค�บข็องเข็าได้ จ1งต�"งศาลุ่กงสั�ลุ่เพ*�อพ�จารณาคด้�พ�พาที่ระหว�างคน่ใน่บ�งค�บข็องเข็าก�บคน่ไที่ยการป็ฏิ�ร�ป็ระบบกฎหมายอ�กด้ าน่หน่1�ง ค*อ การเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งกฎหมายไที่ยให เป็�น่กฎหมายที่��ที่�น่สัม�ย แลุ่ะยอมร�บก�น่โด้ยที่��วไป็เชิ�น่เด้�ยวก�บที่��ใชิ ใน่ย�โรป็ระบบกฎหมายอ�งกฤษเหมาะสัมก�บชิาวอ�งกฤษมากกว�าป็ระเที่ศอ*�น่ เพราะเป็�น่กฎหมายที่��ใชิ ข็น่บธรรมเน่�ยมป็ระเพณ�แลุ่ะค2าพ�พากษาข็องศาลุ่เป็�น่หลุ่�ก

Page 16: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ต�วบที่กฎหมายก&ม�ได้ รวบรวมไว เป็�น่หมวด้หม��ยากลุ่2าบากแก�การศ1กษา สั�วน่ระบบกฎหมายข็องป็ระเที่ศที่��ใชิ ป็ระมวลุ่กฎหมาย ซึ่1�งม�กฎหมายโรม�น่เป็�น่หลุ่�กน่�"น่ เป็�น่กฎหมายที่��แบ�งหมวด้หม��อย�างม�ระเบ�ยบ เข็ าใจง�าย ม�ต�วบที่กฎหมายแน่�น่อน่แลุ่ะเป็�น่หลุ่�กฐาน่เหมาะสัมก�บป็ระเที่ศไที่ยซึ่1�งก2าลุ่�งอย��ใน่ระหว�างการพ�ฒน่าป็ระเที่ศใน่ที่�ก ๆ ด้ าน่ สั��งที่��จ2าเป็�น่ที่��สั�ด้ใน่การบ�ญญ�ต�กฎหมาย ค*อ ความชิ�ด้เจน่ เข็ าใจง�าย ใชิ สัะด้วกป็ระมวลุ่กฎหมายฉบ�บแรกที่��พระบาที่สัมเด้&จพระจ�ลุ่จอมเกลุ่ าเจ าอย��ห�วได้ ที่รงป็ระกาศใชิ เป็�น่ป็ระมวลุ่กฎหมายฉบ�บแรกเม*�อว�น่ที่�� 1 ม�ถึ�น่ายน่ พ.ศ.

2451 เร�ยกว�า กฎหมายลุ่�กษณะอาญา ร“ .ศ. 127” ถึ*อว�าเป็�น่ป็ระมวลุ่กฎหมายที่��แที่ จร�งฉบ�บแรกข็องไที่ย ม�ที่�"งสั�"น่รวม 340 มาตรา ป็ระมวลุ่กฎหมายฉบ�บน่�"ได้ ใชิ บ�งค�บมาจน่ถึ1ง พ.ศ. 2486 จ1งได้ ม�การป็ร�บป็ร�งใหม� ฉบ�บใหม�เร�ยกว�า กฎหมายลุ่�กษณะอาญา พ“ .ศ. 2486) แลุ่ะได้ ใชิ ต�อมาจน่ถึ1ง พ.ศ. 2499 จ1งได้ ม�การป็ร�บป็ร�งใหม�อ�กคร�"งให ที่�น่สัม�ยย��งข็1"น่ แลุ่ะกฎหมายฉบ�บน่�"ก&ค*อป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา ฉบ�บที่��ใชิ อย��ใน่ป็'จจ�บ�น่ ซึ่1�งเร��มบ�งค�บใชิ ต�"งแต�ว�น่ที่�� 1 มกราคม พ.ศ. 2500 เป็�น่ต น่มาสั�วน่การร�างป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย ก&ได้ เร��มต น่ร�างใน่สัม�ยร�ชิกาลุ่ที่�� 6 พระบาที่สัมเด้&จพระมงก�ฎเกลุ่ าเจ าอย��ห�ว ม�ความยาวมากถึ1ง 1755 มาตราการที่��ไที่ยเราจะต องม�การแก ไข็ป็ร�บป็ร�งเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งระบบกฎหมาย รวมที่�"งการที่��จะต องม�ป็ระมวลุ่กฎหมายข็1"น่ก&เพราะ จากการที่��เราได้ คบหาสัมาคมก�บชิน่ต�างชิาต�จน่เก�ด้ม�ความตกลุ่งสัน่ธ�สั�ญญาเก�ด้ข็1"น่ ที่างฝ่,ายไที่ยค�อน่ข็ างเสั�ยเป็ร�ยบอย��โด้ยเฉพาะต�างชิาต�ได้ สังวน่สั�ที่ธ�สัภาพน่อกอาณาเข็ตไว ใน่ราชิอาณาจ�กรไที่ย ด้�งน่�"น่หน่ที่างที่��จะได้ ร�บเสัร�ภาพที่างการศาลุ่กลุ่�บมา ก&ค*อจะต องป็ร�งแต�งระบบระบบให เป็�น่ยอมร�บ ใน่ระยะเร��มต น่ข็องการเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่ง ไที่ยม�แน่วที่างที่��จะด้2าเน่�น่ตามระบบกฎหมายไม�เป็�น่ลุ่าย

Page 17: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ลุ่�กษณ อ�กษรอย��บ าง ต�อมาภายหลุ่�ง เม*�อม�การป็ร1กษาหาร*อก�น่จากหลุ่ายฝ่,ายแลุ่ วก&ต�ด้สั�น่ใจที่��จะด้2าเน่�น่ตามแน่วที่างข็องระบบกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรเชิ�น่เด้�ยวก�บข็องป็ระเที่ศอ*�น่ ใน่สัก�ลุ่โรมาโน่-เยอรมาน่�ค ค*อ การม�กฎหมายที่��เป็�น่ระเบ�ยบแน่�ชิ�ด้เพ*�อความเข็ าใจง�ายใน่ร�ป็ข็องป็ระมวลุ่กฎหมายศาสัน่าศ�ลุ่ธรรม ซึ่1�งได้ แก�ความร� สั1กอ�น่เก�ด้จากใจข็องบ�คคลุ่ ที่2าให ร� ได้ โด้ยลุ่2าพ�งตน่เองว�า อะไรด้�ชิ��ว ควรหร*อไม�ควร ถึ�กผ�ด้อย�างไร ศาสัน่า ค*อ แบบจรรยาบรรณอย�างใหม� เป็�น่ค2าสั��งสัอน่หร*อลุ่�ที่ธ�ที่��ที่2าให เก�ด้ความเชิ*�อ ม�หลุ่�กชิวน่ให มน่�ษย บ�งค�บใจตน่เองที่��ว�าศาสัน่าเป็�น่ป็'จจ�ยที่��ก�อให เก�ด้กฎหมายข็1"น่น่�"น่ เราสัามารถึว�เคราะห เที่�ยบเค�ยงได้ โด้ยน่2าข็ อบ�ญญ�ต�ข็องที่�"งสัองมาเป็ร�ยบเที่�ยบก�น่ เชิ�น่ หลุ่�กข็องศ�ลุ่ห าใน่ศาสัน่าพ�ที่ธ ซึ่1�งห ามที่2าลุ่ายชิ�ว�ต ลุ่�กที่ร�พย พ�ด้ป็ด้มด้เที่&จ ก&ม�ป็รากฏิอย��ใน่กฎหมายอาญาว�าด้ วยความผ�ด้เก��ยวก�บชิ�ว�ต ความผ�ด้เก��ยวก�บการลุ่�กที่ร�พย แลุ่ะการแจ งความเที่&จ เป็�น่อาที่�จาร�ตป็ระเพณ�จาร�ตป็ระเพณ� ค*อ การกระที่2าที่��ฝ่�งชิน่น่�ยมน่�บถึ*อ แลุ่ะถึ*อป็ระพฤต�ป็ฏิ�บ�ต�สั*บต�อก�น่มาใน่กฎหมายไที่ย จาร�ตป็ระเพณ� ถึ*อว�าเป็�น่หลุ่�กรองจากกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร จะน่2ามาใชิ บ�งค�บเสัม*อเป็�น่กฎหมายได้ ใน่สัองกรณ�ด้�งต�อไป็น่�"ก. กฎหมายบ�ญญ�ต�ให ใชิ จาร�ตป็ระเพณ�ใน่ยามที่��ไม�ม�ต�วบที่กฎหมาย จะยกมาป็ร�บก�บคด้�ตามป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย มาตรา 4ข็. กฎหมายร�บรองว�าให ใชิ ได้ ใน่การต�ความตามป็ระสังค ใน่ที่างสั�จร�ตตามป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย มาตรา 368

อน่1�ง ใน่สัก�ลุ่กฎหมายคอมมอน่ลุ่อว น่�"น่ จาร�ตป็ระเพณ�ถึ*อว�าเป็�น่ต น่ก2าเน่�ด้

Page 18: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สั2าค�ญที่างหน่1�ง (source of law)

ความเห&น่ข็องน่�กป็ราชิญ ที่างกฎหมายน่�กป็ราชิญ ที่างกฎหมาย ค*อ ผ� ที่��สัน่ใจใฝ่,ร� ค น่คว าว�จ�ย จน่ได้ ข็ อม�ลุ่อ�น่เป็�น่ที่��ยอมร�บน่�บถึ*อได้ ใน่เชิ�งข็องเหต�ผลุ่สั2าหร�บใน่ป็ระเที่ศไที่ย พระบ�ด้าแห�งกฎหมายไที่ย กรมหลุ่วงราชิบ�ร�ด้�เรกฤที่ธ�J ได้ ที่รงเข็�ยน่ความเห&น่แลุ่ะค2าอธ�บายเร*�องอาว�ธใน่ถึน่น่หลุ่วงไว ว�า ควรม�ข็ อบ�ญญ�ต�ห าม ต�อมาจ1งได้ ม�ป็ระกาศเพ��มเต�มแก ไข็กฎหมายลุ่�กษณะอาญาด้�งกลุ่�าวไป็ตามที่��ได้ ที่รงที่2าความเห&น่ไว ใน่ป็'จจ�บ�น่ข็ อห ามด้�งกลุ่�าวป็รากฏิอย��ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา มาตรา 371 ซึ่1�งเป็�น่เคร*�องย*น่ย�น่ได้ ว�า ความเห&น่ข็องน่�กป็ราชิญ น่�"น่เป็�น่ป็'จจ�ยกระต� น่ให เก�ด้กฎหมายข็1"น่เหต�การณ เหต�การณ แห�งความเจร�ญเต�บโตที่างเศรษฐก�จอย�างรวด้เร&วภายใน่ระยะเวลุ่าไม�ก��สั�บป็E เป็�น่ต�วกระต� น่ให เก�ด้กฎหมายซึ่1�งวางหลุ่�กเกณฑ์ ใหม�อ�น่ต�างไป็จากแน่วที่างเด้�ม

หน่�วยที่�� 3

ที่��มาข็องกฎหมาย หมายถึ1ง กฎหมายน่�"น่ม�ข็1"น่ได้ อย�างไร โด้ยป็กต�ที่��มาข็องกฎหมายม� 2 อย�าง ค*อ1. กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร2. จาร�ตป็ระเพณ�ที่��มาข็องกฎหมายใน่ระบบกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร ป็ระการสั2าค�ญ ค*อ กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรที่��ได้ บ�ญญ�ต�ข็1"น่มาใชิ โด้ยถึ�กต องตามกระบวน่การบ�ญญ�ต�กฎหมาย บางคร�"งก&ต องยอมให น่2าเอาจาร�ตป็ระเพณ�มาเป็�น่

Page 19: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายด้ วย น่อกจากกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรแลุ่ะจาร�ตป็ระเพณ� ระบบกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรย�งยอมร�บเอาหลุ่�กกฎหมายที่��วไป็มาเป็�น่กฎหมายสั2าหร�บป็ร�บใชิ แก�คด้�ความด้ วยที่��มาข็องกฎหมายใน่ระบบกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรม� 3 ป็ระการ ค*อก. กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรข็. จาร�ตป็ระเพณ�ค. หลุ่�กกฎหมายที่��วไป็ที่��มาข็องระบบกฎหมายไม�เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรม� 5 ป็ระการ ค*อก. จาร�ตป็ระเพณ�ข็. ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ค. กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรง. ความเห&น่ข็องน่�กน่�ต�ศาสัตร จ. หลุ่�กความย�ต�ธรรมหร*อมโน่ธรรมข็องผ� พ�พากษาที่��มาข็องกฎหมายใน่ระบบกฎหมายสั�งคมน่�ยมระบบกฎหมายสั�งคมน่�ยม (socialist law system) เป็�น่ระบบกฎหมายที่��แยกต�วออกมาจากระบบกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรซึ่1�งหมายรวมถึ1งป็ระมวลุ่กฎหมายต�าง ๆ จ1งเป็�น่ที่��มาข็องกฎหมายใน่ระบบกฎหมายสั�งคมน่�ยมแต�เพ�ยงอย�างเด้�ยวการแบ�งกฎหมาย แบ�งได้ หลุ่ายลุ่�กษณะ ข็1"น่อย��ก�บว�าจะย1ด้อะไรเป็�น่เกณฑ์ แบ�งได้ คร�าว ๆ เป็�น่ 2 ป็ระเภที่ ค*อ1. กฎหมายภายใน่ - บ�ญญ�ต�ข็1"น่โด้ยองค กรข็องร�ฐที่��ม�อ2าน่าจบ�ญญ�ต�กฎหมายข็1"น่มาใชิ ภายใน่ป็ระเที่ศ2. กฎหมายภายน่อก - บ�ญญ�ต�ข็1"น่โด้ยองค กรระหว�างป็ระเที่ศ หร*อเก�ด้ข็1"น่จากความตกลุ่งระหว�างป็ระเที่ศภาค�ที่��เห&น่พ องต องก�น่ที่��จะยอมร�บกฎหมาย หร*อข็ อตกลุ่งระหว�างป็ระเที่ศน่�"น่

Page 20: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายภายใน่แบ�งแยกได้ อ�ก1. แบ�งโด้ยถึ*อเน่*"อหาข็องกฎหมายเป็�น่หลุ่�ก- กฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร- กฎหมายที่��ไม�ได้ บ�ญญ�ต�เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร2. แบ�งโด้ยถึ*อสัภาพบ�งค�บใน่กฎหมายเป็�น่หลุ่�ก- กฎหมายอาญา- กฎหมายแพ�ง3. แบ�งโด้ยถึ*อลุ่�กษณะการใชิ เป็�น่หลุ่�ก- กฎหมายสัารบ�ญญ�ต�- กฎหมายว�ธ�สัหบ�ญญ�ต�4. แบ�งโด้ยถึ*อฐาน่ะแลุ่ะความสั�มพ�น่ธ ระหว�างร�ฐก�บป็ระชิาชิน่เป็�น่หลุ่�ก- กฎหมายมหาชิน่- กฎหมายเอกชิน่กฎหมายภายน่อก แบ�งได้ เป็�น่1. กฎหมายระหว�างป็ระเที่ศแผน่กคด้�เม*อง - ว�าด้ วยความสั�มพ�น่ธ ระหว�างร�ฐต�อร�ฐ2. กฎหมายระหว�างป็ระเที่ศแผน่กคด้�บ�คคลุ่ - ว�าด้ วยความสั�มพ�น่ธ ระหว�างบ�คคลุ่ใน่ร�ฐหน่1�งก�บอ�กร�ฐหน่1�ง3. กฎหมายระหว�างป็ระเที่ศแผน่กอาญา - ว�าด้ วยข็ อตกลุ่งระหว�างร�ฐใน่การร�วมม*ออย�างถึ อยที่�ถึ อยป็ฏิ�บ�ต�ใน่การป็ราบป็ราบอาชิญากรรมระหว�างป็ระเที่ศแลุ่ะสั�งต�วผ� ร ายข็ ามแด้น่ให แก�ก�น่ระด้�บชิ�"น่ข็องกฎหมายลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร1. กฎหมายร�ฐธรรมน่�ญ2. กฎหมายที่��ออกโด้ยร�ฐสัภา3. กฎหมายที่��ออกโด้ยร�ฐบาลุ่

Page 21: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

4. กฎหมายที่��ออกโด้ยองค กรป็กครองสั�วน่ที่ องถึ��น่ศ�กด้�Jข็องกฎหมายหร*อลุ่2าด้�บชิ�"น่ข็องกฎหมาย1. ร�ฐธรรมน่�ญ2. พระราชิบ�ญญ�ต� ป็ระมวลุ่กฎหมาย พระราชิก2าหน่ด้ พระบรมราชิโองการ (ป็ระกาศพระบรมราชิโองการให ใชิ บ�งค�บด้�งเชิ�น่พระราชิบ�ญญ�ต�)3. พระราชิกฤษฎ�กา4. กฎกระที่รวง5. เที่ศบ�ญญ�ต�

หน่�วยที่�� 4

สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมาย (School of legal thought) หมายถึ1ง แน่วความค�ด้หร*อที่ฤษฎ�ที่างกฎหมายข็องน่�กค�ด้ที่�"งหลุ่าย ซึ่1�งม�ความค�ด้เห&น่ตรงก�น่ แม ว�าแต�ลุ่ะคน่หร*อ แน่วความค�ด้แต�ลุ่ะอย�างเก�ด้ข็1"น่ต�างสัม�ยก&ตาม ซึ่1�งจ2าแน่กได้ ด้�งน่�"1. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายธรรมชิาต�2. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*อง3. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายคอมม�วน่�สัต 4. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายสั�งคมว�ที่ยา5. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายสั�จจน่�ยม6. สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายป็ระว�ต�ศาสัตร สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายธรรมชิาต� (School of Natural Law)

กฎหมายธรรมชิาต� หมายถึ1ง กฎหมายซึ่1�งเก�ด้จากธรรมชิาต�ม�อย��แลุ่ วใน่ธรรมชิาต�แลุ่ะม�อ2าน่าจบ�งค�บตามธรรมชิาต� เชิ*�อว�ากฎหมายธรรมชิาต�อย��

Page 22: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เหน่*อกฎหมายข็องมน่�ษย แลุ่ะใชิ ได้ ไม�จ2าก�ด้เวลุ่าแลุ่ะสัถึาน่ที่�� แน่วความค�ด้เร*�องกฎหมายธรรมชิาต�เร��มเป็�น่ระเบ�ยบแบะวางรากฐาน่เป็�น่คร�"งแรกใน่ป็ลุ่ายสัม�ยกร�ก เม*�อพวกสัตออ�ค (Stoic) ร� �งเร*องข็1"น่จน่แผ�ข็ยายอ�ที่ธ�พลุ่เข็ าไป็ใน่โรมลุ่�กษณะข็องกฎหมายธรรมชิาต�1. กฎหมายธรรมชิาต�ใชิ ได้ โด้ยไม�จ2าก�ด้เวลุ่า2. กฎหมายธรรมชิาต�ใชิ ได้ โด้ยไม�จ2าก�ด้สัถึาน่ที่��3. กฎหมายธรรมชิาต�อย��เหน่*อกฎหมายข็องร�ฐ ถึ าร�ฐออกกฎหมายข็�ด้แย งก�บกฎหมายธรรมชิาต� กฎหมายน่�"น่ก&ใชิ บ�งค�บไม�ได้ สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*อง (School of Positive

Law)

“positive law” เร�ยกได้ หลุ่ายอย�าง เชิ�น่ กฎหมายป็ฏิ�ฐาน่ กฎหมาย“ ” “

ที่��เคร�งคร�ด้ กฎหมายข็องร�ฐที่��บ�งค�บใชิ กฎหมายสั�วน่บ�ญญ�ต� แต�” “ ” “ ”

รวมแลุ่ วม�ความหมายอย�างเด้�ยวก�น่ ค*อ กฎหมายที่��ที่างการตราข็1"น่บ�งค�บใชิ ใน่บ าน่เม*อง (“กฎหมายบ าน่เม*อง”)

สั2าน่�กความค�ด้ที่างกฎหมายบ าน่เม*องม�ความเห&น่ว�า การใชิ กฎหมายต องใชิ ตามต�วบที่กฎหมายน่�"น่อย�างเคร�งคร�ด้ ด้ วยเหต�น่�"น่�กกฎหมายฝ่,ายบ าน่เม*องจ1งถึ*อว�ากฎหมายข็องร�ฐที่��บ�งค�บใชิ เป็�น่กฎหมายที่��สัมบ�รณ ใชิ การได้ จร�ง โด้ยไม�ต องพ�จารณาว�าข็�ด้ก�บกฎหมายธรรมชิาต�หร*อไม�สั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายคอมม�วน่�สัต (School of

Communist Jurisprudence)

กฎหมาย ค*อ ป็รากฏิการณ อ�น่หน่1�งซึ่1�งเป็�น่ผลุ่สัะที่ อน่มาจากการเม*อง กลุ่�าวค*อ เศรษฐก�จแลุ่ะการเม*องต องการจะแสัด้งค2าสั��งค2าบ�ญชิาอย�างไร สั��งที่��ถึ�กแสัด้งออกมาค*อ กฎหมาย ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ใน่ที่รรศน่ะข็องฝ่,าย“ ”

คอมม�วน่�สัต ค*อ ร�ฐ หร*อ สั�งคม ไม�ใชิ�องค กรหร*อบ�คคลุ่ใด้โด้ยเฉพาะ“ ” “ ”

Page 23: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เจาะจงสั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายสั�งคมว�ที่ยา (School of

Sociological Jurisprudence)

กฎหมาย ค*อ ระเบ�ยบสั�งคม (social norm) แบ�งได้ 3 ย�ค1. ย�คเที่วว�ที่ยา (Theological Stage) – ไม�ม�ความสั2าค�ญเที่�าใด้น่�ก เพราะป็ร�ชิญาสัม�ยน่�"เป็�น่เร*�องข็องสั��งน่อกธรรมชิาต�2. ย�คอภ�ป็ร�ชิญา (Metaphysical Stage) – เร��มก�อต�"งเป็�น่ร�ป็ร�าง เร��มแสัด้งที่รรศน่ะเก��ยวก�บบที่บาที่ข็องกฎหมายใน่สั�งคมมากข็1"น่3. ย�คป็ฏิ�ฐาน่น่�ยม (Positivistic Stage) – เร��มม�ลุ่�กษณะใน่ที่างว�ที่ยาศาสัตร มากข็1"น่ การจ�ด้ที่2า การต�ความ ตลุ่อด้จน่การใชิ กฎหมายเร��มตรงต�อสัภาพความเป็�น่จร�งใน่สั�งคมมากข็1"น่สั2าน่�กความค�ด้น่�"สัน่ใจความเป็�น่จร�งมากกว�าอ�ด้มการณ น่�กป็ร�ชิญากฎหมายฝ่,ายสั�จจน่�ยมแบ�งออกเป็�น่ 2 กลุ่��ม ค*อ1. กลุ่��มอเมร�ก�น่ (American Realists)

2. กลุ่��มสัแกน่ด้�เน่เว�ยน่ (Scandinavian Realists)

กลุ่��มน่�กสั�จจน่�ยมอเมร�ก�น่ พยายามมองกฎหมายใน่แง�ที่��เป็�น่จร�ง โด้ยเน่ น่ให เห&น่ความไม�แน่�น่อน่ข็องกฎหมาย สั2าน่�กน่�"ให ค2าจ2าก�ด้ความข็องกฎหมายใน่แง�ข็องการกระที่2าข็องผ� ต�ด้สั�น่คด้� โด้ยถึ*อว�ากฎหมายค*อสั��งที่��ศาลุ่ที่2าไม�ใชิ�สั��งที่��ศาลุ่พ�ด้ จน่กว�าศาลุ่จะได้ ต�ด้สั�น่กลุ่��มน่�กสั�จจน่�ยมสัแกน่ด้�เน่�ยน่ ไม�เชิ*�อว�ากฎหมายม�อะไรเก��ยวข็ องก�บความย�ต�ธรรม หร*อความด้� ความชิ��วสั2าน่�กความค�ด้ใน่ที่างกฎหมายฝ่,ายน่�ยมป็ระว�ต�ศาสัตร (School of

Historical Jurisprudence)

สั2าน่�กความค�ด้น่�"ม�ความเห&น่ว�ากฎหมายจะต องม�ว�ว�ฒน่าการอย��เสัมอ เพราะกฎหมายเป็�น่ผลุ่ข็องป็ระว�ต�ศาสัตร ใน่ป็'จจ�บ�น่ม�ผ� น่�ยมเอาความค�ด้ใน่สั2าน่�ก

Page 24: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

น่�"มาใชิ อธ�บายกฎหมายโด้ยเน่ น่ให เห&น่ความสั2าค�ญข็องป็ระว�ต�ศาสัตร กฎหมายร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ค*อ ผ� เป็�น่ใหญ�ใน่แผ�น่ด้�น่ สั�วน่จะเป็�น่ใครก&สั�ด้แที่ แต�ว�าเป็�น่ผ� เป็�น่ใหญ�ใน่แผ�น่ด้�น่หร*อบ าน่เม*องใด้ ม�ระบบการป็กครองอย�างไร- สัม�ยสัมบ�รณาญาสั�ที่ธ�ราชิ พระมหากษ�ตร�ย –

- สัม�ยป็ระชิาธ�ป็ไตย ป็ระชิาชิน่ซึ่1�งแสัด้งออกถึ1งอ2าน่าจข็องตน่โด้ยผ�าน่–

ที่างร�ฐสัภาจ2าแน่กออกเป็�น่ป็ระเภที่ต�าง ๆ ด้�งน่�"1. ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ที่างกฎหมายแลุ่ะที่างการเม*อง (Legal sovereign and

political sovereign)

2. ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ที่างพฤต�น่�ยแลุ่ะน่�ต�น่�ย (De facto sovereign and de

Jure sovereign) การเป็�น่ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย ที่��ไม�ชิอบด้ วยกฎหมายแต�ต องถึ*อว�าเป็�น่ร�ฏิฐาธ�ป็'ตย โด้ยพฤต�น่�ยจน่กว�าเม*�อใด้เป็�น่ที่��ยอมร�บข็องราษฎรไม�ว�าโด้ยตรงหร*อโด้ยป็ร�ยายแลุ่ ว แลุ่ะได้ ครอบครองป็ระเที่ศอย�างม��น่คงแลุ่ วก&จะกลุ่ายเป็�น่ร�ฐบาลุ่ที่��ชิอบด้ วยกฎหมาย น่�ต�น่�ยแลุ่ะม�อธ�ป็ไตยใน่ที่างน่�ต�น่�ย ระยะเวลุ่าใน่การเป็ลุ่��ยน่พฤต�น่�ย อาจใชิ เวลุ่าสั�"น่หร*อยาวน่าน่ก&ได้ “ความย�ต�ธรรม เป็�น่ค2าสั2าค�ญใน่ที่างน่�ต�ศาสัตร เพราะแสัด้งให เห&น่ถึ1งที่��มา”

ข็องกฎหมายแลุ่ะหน่ าที่��ข็องกฎหมาย หร*อบที่บาที่ข็องกฎหมายใน่สั�งคม กลุ่�าวอ�กน่�ยหน่1�ง ความย�ต�ธรรมค*อชิ�ว�ตข็องกฎหมายใน่สัม�ยกร�ก เป็ลุ่โต อธ�บาย ความย�ต�ธรรม ค*อ การที่2ากรรมด้� ฉะน่�"น่ ความย�ต�ธรรม จ1งเป็�น่ค�ณธรรมป็ระการหน่1�งโด้ยสัร�ป็ ความย�ต�ธรรมก&ค*อความชิอบธรรม ความถึ�กต อง หร*อความพอใจน่��น่เอง

Page 25: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หน่�วยที่�� 5

ความหมายโด้ยที่��วไป็ข็องสั�ที่ธ� ได้ แก� อ2าน่าจหร*อป็ระโยชิน่ ที่��ได้ ร�บการร�บรองแลุ่ะได้ ร�บการค� มครองสั�ที่ธ�ตามกฎหมาย ค*อ อ2าน่าจหร*อป็ระโยชิน่ ซึ่1�งที่างบ าน่เม*องให ค2าม��น่สั�ญญาโด้ยก2าหน่ด้เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร หร*อกฎหมายจาร�ตป็ระเพณ� ว�าจะจ�ด้การด้�แลุ่ให เก�ด้ม�ข็1"น่แก�บ�คคลุ่หน่1�งบ�คคลุ่ใด้อย�างเต&มภาคภ�ม�เพ*�อสัมก�บสัถึาน่ะข็อง ผ� ที่รงสั�ที่ธ� หร*อ ผ� ที่��เป็�น่เจ าข็องสั�ที่ธ�“ ” “ ”

หน่ าที่��ตามกฎหมายกรณ�ใด้ที่��กฎหมายให สั�ที่ธ�แก�บ�คคลุ่หน่1�ง ก&ย�อมก2าหน่ด้หน่ าที่��แก�บ�คคลุ่อ*�น่ที่��จะต องกระที่2าแก�ผ� ม�สั�ที่ธ�น่�"น่ด้ วยสั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ตามกฎหมายแบ�งได้ 2 ระด้�บ ค*อ1. สั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ตามกฎหมายโด้ยเฉพาะเจาะจง2. สั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ตามกฎหมายอย�างกว างสั�ที่ธ�มน่�ษยชิน่ ม�การเพ��มเต�มเสัร�มแต�งให มน่�ษย สัามารถึพ�ฒน่าบ�คลุ่�กภาพแลุ่ะเพ*�อให ม�ความสัมบ�รณ ย��งข็1"น่ใน่แง�เก�ยรต�ภ�ม�แลุ่ะค�ณค�าข็องชิ�ว�ต แลุ่ะม�กฎหมายสัน่�บสัน่�น่ใน่ร�ป็ข็องกฎหมายภายใน่ เชิ�น่ ร�ฐธรรมน่�ญ หร*อ กฎหมายระหว�างป็ระเที่ศการค� มครองสั�ที่ธ�ใน่สัม�ยโบราณสัม�ยสั�โข็ที่�ย ป็'จจ�บ�น่เศรษฐก�จ - เป็�น่การให เสัร�ภาพใน่การค าข็าย ไม�จ2าก�ด้สั�ที่ธ� ที่�"งย�งสั�งเสัร�มโด้ยการไม�เก&บภาษ�ระหว�างที่างผ�าน่ - ร�ฐบาลุ่ให เสัร�ภาพอย�างเต&มที่��ใน่การค า ม�การสั�งเสัร�มการลุ่งที่�น่ใน่ด้ าน่เศรษฐก�จใน่ร�ป็ข็องพระราชิบ�ญญ�ต�แลุ่ะความตกลุ่งระหว�างป็ระเที่ศ ที่�"งย�งม�การยกเว น่ภาษ�หร*อเก&บภาษ�ใน่อ�ตราต2�าสั2าหร�บสั�น่ค าบางป็ระเภที่ที่��จ2าเป็�น่ใน่การป็ระกอบธ�รก�จ

Page 26: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

มรด้ก - เป็�น่การป็ระก�น่สั�ที่ธ�ใน่ที่ร�พย สั�น่ต�าง ๆ เชิ�น่ บ าน่เร*อน่ เสั*"อผ า ฉางข็ าว สัวน่หมากพลุ่� ข็องบรรพบ�ร�ษให ตกที่อด้แก�ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ - การค� มครองสั�ที่ธ�ด้�งกลุ่�าวที่��ระบ�ไว ใน่ร�ฐธรรมน่�ญฯ ฉบ�บ 2521 มาตรา 22

ป็ระกอบมาตรา 30 วรรค 2 แลุ่ะป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย บรรพ 6 ว�าด้ วย มรด้กป็ระสัาที่ความย�ต�ธรรม - เป็�น่การให ความเป็�น่ธรรมไม�ว�าค��ความจะม�สัถึาน่ะเชิ�น่ไรใน่สั�งคม หากเก�ด้ถึ อยกระที่งความก�น่ข็1"น่ก&จะต องไต�สัวน่ความ ไม�เข็ าข็ างผ� ใด้ แลุ่ะไม�ลุ่2าเอ�ยง - ผ� พ�พากษาแลุ่ะต�ลุ่าการม�หน่ าที่��ใน่การพ�จารณาพ�พากษาอรรถึคด้�ให เป็�น่ไป็ตามต�วบที่กฎหมายการค� มครองเชิลุ่ย - เป็�น่การแสัด้งถึ1งความม�มน่�ษยธรรมต�อข็ าศ1ก ซึ่1�งตรงก�บหลุ่�กใน่อน่�สั�ญญาเจน่�วาเก��ยวก�บการป็ฏิ�บ�ต�ต�อเชิลุ่ยศ1ก อ�น่เป็�น่พ�น่ธะระหว�างป็ระเที่ศใน่ป็'จจ�บ�น่ซึ่1�งน่าน่าสัมาชิ�กแห�งสัหป็ระชิาชิาต�ม�ความผ�กพ�น่ต องป็ฏิ�บ�ต�

สั�ที่ธ�ตามร�ฐธรรมน่�ญ - สั�ที่ธ�แลุ่ะเสัร�ภาพแลุ่ะหลุ่�กป็ระก�น่ ซึ่1�งม�ร�ฐธรรมน่�ญร�บรองสั�ที่ธ�ตามกฎหมายระหว�างป็ระเที่ศหร*อสั�ที่ธ�มน่�ษยชิน่ที่��เข็ ามาสั��กฎหมายภายใน่สั�ที่ธ�ตามกฎหมายมหาชิน่อ*�น่ ๆกฎหมายเอกชิน่เป็�น่กฎหมายที่��จ�ด้ระบบความสั�มพ�น่ธ ก�น่ระหว�างเอกชิน่ต�อเอกชิน่ใน่ฐาน่ะที่��เที่�าเที่�ยมก�น่ เป็�น่เร*�องความสัม�ครใจระหว�างบ�คคลุ่ที่��จะเลุ่*อกสัรรชิน่�ด้แห�งน่�ต�สั�มพ�น่ธ ซึ่1�งตน่พ1งป็ระสังค การจ�ด้ให สัมด้�งสั�ที่ธ� เป็�น่ว�ธ�การแน่วที่างหร*อเพ*�อแก ไข็ข็ อข็�ด้ข็ อง โด้ยม�ว�ตถึ�ป็ระสังค ที่��จะให ผ� ที่รงสั�ที่ธ�ได้ ร�บป็ระโยชิน่ ตามที่��ตน่ควรจะม�ด้ วยอ2าน่าจข็องกฎหมายใน่ฐาน่ะผ� ที่รงสั�ที่ธ�เหต�ผลุ่ที่��กฎหมายถึ*อการกระที่2าเป็�น่หลุ่�กก2าหน่ด้ความผ�ด้หร*อความร�บผ�ด้น่�"

Page 27: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เพราะกฎหมายอาญาถึ*อหลุ่�กว�า ลุ่2าพ�งแต�ความค�ด้ชิ��วร ายย�งไม�พอที่��จะเป็�น่ความผ�ด้อาญา จะต องม�การกระที่2าด้ วย แลุ่ะแม แต�ใน่กรณ�การพยายามกระที่2าความผ�ด้ แต�กฎหมายจะต องค2าน่1งถึ1งสั�ที่ธ�ข็องบ�คคลุ่แลุ่ะจะต องใชิ ความสัมด้�ลุ่ก�น่ระหว�างเสัร�ภาพข็องป็ระชิาชิน่ก�บความป็ลุ่อด้ภ�ยข็องสั�งคมการกระที่2า หมายถึ1ง การเคลุ่*�อน่ไหวร�างกายโด้ยสัม�ครใจการกระที่2าโด้ยสัม�ครใชิ จะม�น่�ยสั2าค�ญใน่ที่างกฎหมายแลุ่ะถึ*อเป็�น่ม�ลุ่ฐาน่ข็องความร�บผ�ด้ได้ ความสัม�ครใจจ1งเป็�น่เกณฑ์ ข็องความร�บผ�ด้แลุ่ะแสัด้งถึ1งความสัามารถึควบค�มการกระที่2าน่�"น่ ๆ ด้ วยการกระที่2าโด้ยไม�สัม�ครใจ จะต องเป็�น่การลุ่ะเว น่การกระที่2าโด้ยสัม�ครใจป็'ญหาความสั�มพ�น่ธ ระหว�างเหต�แลุ่ะผลุ่ ใน่ป็'จจ�บ�น่ม�ผ� เห&น่ว�าไม�ควรถึ*อหลุ่�กความสั�มพ�น่ธ ระหว�างเหต�แลุ่ะผลุ่อ�กต�อไป็ แต�ควรเน่ น่เฉพาะป็'ญหาความร�บผ�ด้มากกว�า ค*อ พ�จารณาว�าการกระที่2าข็องจ2าเลุ่ยเป็�น่เหต�ให เก�ด้ความเสั�ยหายแก�โจที่ก หร*อไม� จ2าเลุ่ยควรร�บผ�ด้หร*อไม� ป็'ญหาอ�กป็ระการหน่1�ง ค*อ กรณ�ที่��ม�เหต�อ*�น่แที่รกแซึ่งเข็ ามาต�ด้ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างเหต�แลุ่ะผลุ่ไป็ ซึ่1�งป็'จจ�ยที่��ถึ*อเป็�น่เหต�แที่รกแซึ่งต�ด้ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างเหต�แลุ่ะผลุ่ ม� 2

ป็'จจ�ย ค*อ1. การกระที่2าข็องผ� อ*�น่2. เหต�ผ�ด้ป็กต�

หน่�วยที่�� 6

“การใชิ กฎหมาย ” (Application of law) ม�ความหมาย 2 ป็ระการ ค*อ1. การใชิ กฎหมายใน่ที่างที่ฤษฎ�2. การใชิ กฎหมายใน่ที่างป็ฏิ�บ�ต�

Page 28: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การใชิ กฎหมายใน่ที่างที่ฤษฎ� - การที่��จะน่2ากฎหมายน่�"น่ ๆ ไป็ใชิ แก�บ�คคลุ่ใน่เวลุ่า แลุ่ะสัถึาน่ที่�� หร*อตามเหต�การณ หร*อเง*�อน่ไข็ เง*�อน่เวลุ่าหน่1�ง ๆ การใชิ กฎหมายใน่ที่างที่ฤษฎ�น่�"สั�มพ�น่ธ ก�บการร�างกฎหมายเป็�น่สั�วน่ใหญ� เพราะเม*�อม�การยกร�างกฎหมายแลุ่ะลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษรข็1"น่ ผ� ร �างกฎหมายจะต องถึามผ� ป็ระสังค จะจ�ด้ให ม�กฎหมายน่�"น่ข็1"น่ก�อน่เสัมอว�า กฎหมายน่�"จะใชิ ก�บใคร กฎหมายน่�"จะใชิ ที่��ไหน่ กฎหมายน่�"จะใชิ เม*�อไรการใชิ กฎหมายใน่ที่างป็ฏิ�บ�ต� - การน่2าบที่กฎหมายไป็ใชิ ป็ร�บแก�คด้�หร*อเหต�การณ ที่��เก�ด้ข็1"น่โด้ยเฉพาะเจาะจงเพ*�อหาค2าตอบหร*อเพ*�อว�น่�จฉ�ยพฤต�กรรมข็องบ�คคลุ่หน่1�งใน่เหต�การณ หน่1�ง ด้�งที่��เร�ยกว�า การป็ร�บบที่กฎหมาย ผ� ใชิ กฎหมายป็ระเภที่น่�"จ1งม�ใชิ�ผ� ร �างกฎหมาย หร*อผ� ป็ฏิ�บ�ต�งาน่ที่างฝ่,ายน่�ต�บ�ญญ�ต� หากแต�อาจเป็�น่ใครก&ตามที่��จะต องเป็Dด้ด้�ต�วบที่กฎหมายเพ*�อป็ร�บบที่กฎหมายน่�"น่ให เข็ าก�บข็ อเที่&จจร�งที่��เก�ด้ข็1"น่การใชิ กฎหมายใน่สั�วน่ที่��เก��ยวก�บบ�คคลุ่ ค*อ หลุ่�กที่��ว�าจะใชิ กฎหมายก�บใครบ าง ซึ่1�งม�หลุ่�กอย��ว�ากฎหมายใชิ ได้ ก�บบ�คคลุ่ที่��วไป็ ด้�งน่�"น่ กฎหมายจ1งใชิ บ�งค�บก�บที่�กคน่โด้ยไม�ม�ข็ อยกเว น่ ไม�ว�าเป็�น่ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ยหร*อไม�ก&ตามการใชิ กฎหมายใน่สั�วน่ที่��เก��ยวก�บสัถึาน่ที่�� - สัถึาน่ที่��ที่��จะใชิ กฎหมายน่�"น่ต องอย��ใน่บ�งค�บแห�งอ2าน่าจข็องร�ฐน่�"น่ สัถึาน่ที่��ด้�งกลุ่�าวได้ แก�ด้�น่แด้น่ข็องร�ฐ ต�วอย�างเชิ�น่ กฎหมายไที่ยย�อมม�ผลุ่ใชิ บ�งค�บตลุ่อด้ที่�"งราชิอาณาจ�กรไที่ย เราเร�ยกอ2าน่าจน่�"ว�า อ2าน่าจบ�งค�บเหน่*อด้�น่แด้น่การใชิ กฎหมายใน่สั�วน่ที่��เก��ยวก�บเวลุ่า ค*อ จะใชิ กฎหมายน่�"น่เม*�อใด้ ซึ่1�งเป็�น่เร*�องข็องเวลุ่าการต�ความกฎหมาย หมายถึ1ง การค น่หาความหมายข็องกฎหมายที่��ม�ถึ อยค2าไม�ชิ�ด้เจน่หร*ออาจแป็ลุ่ความได้ หลุ่ายที่าง เพ*�อที่ราบว�าถึ อยค2าใน่กฎหมายม�ความหมายอย�างไร การต�ความกฎหมายเป็�น่สั�วน่หน่1�งข็องการใชิ กฎหมายใน่ที่างป็ฏิ�บ�ต�

Page 29: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การต�ความกฎหมายต องอาศ�ยความร� โด้ยอาศ�ยหลุ่�กว�ชิา ซึ่1�งต องต�ความตามต�วอ�กษร ซึ่1�งการต�ความตามหลุ่�กว�ชิาใน่กรณ�ที่��ใชิ ภาษาสัาม�ญ ใน่กรณ�ที่��กฎหมายใชิ ศ�พที่ ว�ชิาการ หร*อศ�พที่ เที่คน่�ค ใน่กรณ�ที่��กฎหมายป็ระสังค ให ข็ อบ�ญญ�ต�ใด้ม�ความหมายพ�เศษต�างไป็จากที่��เข็ าใจก�น่ตามธรรมด้าสัาม�ญ แลุ่ะต องค2าน่1งถึ1งหลุ่�กภาษาหร*อไวยากรณ ไที่ยการใชิ กฎหมายโด้ยการต�ความต องม��งให เก�ด้ป็ระโยชิน่ แก�สั�งคมหร*อความเป็�น่ธรรมใน่สั�งคมด้ วยการใชิ กฎหมายโด้ยการใชิ ด้�ลุ่พ�น่�จต องม��งให เก�ด้ป็ระโยชิน่ แก�สั�งคมหร*อความเป็�น่ธรรมใน่สั�งคมด้ วย

หน่�วยที่�� 7

ร�ฐธรรมน่�ญเป็�น่กฎหมายที่��วางระเบ�ยบใน่การป็กครองป็ระเที่ศ โด้ยก2าหน่ด้ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างอ2าน่าจต�าง ๆ เหลุ่�าน่�"น่ เพ*�อใชิ เป็�น่หลุ่�กเกณฑ์ ใน่การป็กครองป็ระเที่ศระเบ�ยบแห�งอ2าน่าจอธ�ป็ไตยที่�"ง 3 ป็ระการ ค*อ1. อ2าน่าจน่�ต�บ�ญญ�ต�2. อ2าน่าจบร�หาร3. อ2าน่าจต�ลุ่าการอ2าน่าจน่�ต�บ�ญญ�ต� หมายถึ1ง อ2าน่าจใน่การพ�จารณาร�างกฎหมายแลุ่ะออกกฎหมาย ผ� ใชิ อ2าน่าจน่�ต�บ�ญญ�ต� เร�ยกว�า ฝ่,ายน่�ต�บ�ญญ�ต�ฝ่,ายน่�ต�บ�ญญ�ต� ค*อ ฝ่,ายที่��ม�หน่ าที่��ออกกฎหมายใชิ บ�งค�บใน่ร�ฐอ2าน่าจบร�หาร หมายถึ1ง อ2าน่าจใน่การป็กครองป็ระเที่ศ ซึ่1�งใน่ระบอบป็ระชิาธ�ป็ไตยถึ*อว�าการป็กครองป็ระเที่ศต องเป็�น่ไป็ตามกฎหมาย อาจเร�ยก

Page 30: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

อ�กอย�างหน่1�งว�า การบร�หารราชิการแผ�น่ด้�น่อ2าน่าจต�ลุ่าการ ค*อ อ2าน่าจเก��ยวก�บการว�น่�จฉ�ยชิ�"ข็าด้อรรถึคด้� ซึ่1�งเป็�น่อ2าน่าจข็องศาลุ่ ซึ่1�งจะต องด้2าเน่�น่การตามกฎหมายแลุ่ะใน่พระป็รมาภ�ไธยข็องพระมหากษ�ตร�ย หลุ่�กเกณฑ์ ที่��สั2าค�ญข็องกฎหมายร�ฐธรรมน่�ญ ม� 2 ป็ระการ ค*อ1. ร�ป็แบบข็องร�ฐธรรมน่�ญ2. เน่*"อหาสัาระข็องร�ฐธรรมน่�ญร�ป็แบบข็องร�ฐธรรมน่�ญ ได้ แก�1. ชิ*�อ2. การตรา3. จ2าน่วน่ฉบ�บ4. การจ�ด้ที่2าแลุ่ะจ�ด้ให ม�ข็1"น่5. ฐาน่ะข็องร�ฐธรรมน่�ญ6. ความสั�"น่ยาวข็องร�ฐธรรมน่�ญเน่*"อหาสัาระข็องร�ฐธรรมน่�ญ ได้ แก�1. ค2าป็รารภ2. กฎเกณฑ์ การป็กครองป็ระเที่ศ3. กฎการแก ไข็เพ��มเต�ม4. ความเป็�น่กฎหมายสั�งสั�ด้5. บที่บ�ญญ�ต�เก��ยวก�บสั�ที่ธ�เสัร�ภาพข็องป็ระชิาชิน่กฎหมายป็กครอง ค*อ กฎหมายซึ่1�งว�าด้ วยการจ�ด้ระเบ�ยบองค กรฝ่,ายป็กครองอ2าน่าจหน่ าที่��ข็องเจ าหน่ าที่��ฝ่,ายป็กครอง แลุ่ะการควบค�มการด้2าเน่�น่งาน่ข็องฝ่,ายป็กครอง กฎหมายป็กครอง ก&ค*อ กฎหมายร�ฐธรรมน่�ญน่��น่เอง ใน่ด้ าน่ฐาน่ะข็องกฎหมาย กฎหมายร�ฐธรรมน่�ญม�ความสั2าค�ญมากกว�ากฎหมายป็กครอง เพราะร�ฐธรรมน่�ญโด้ยที่��วไป็แลุ่ วถึ*อว�า

Page 31: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เป็�น่กฎหมายสั�งสั�ด้ข็องป็ระเที่ศการจ�ด้ระเบ�ยบการป็กครอง หร*อ การจ�ด้ระเบ�ยบองค กรฝ่,ายป็กครอง เป็�น่สัาระสั2าค�ญป็ระการหน่1�งข็องกฎหมายป็กครอง ซึ่1�งหลุ่�กการจ�ด้ระเบ�ยบองค กรฝ่,ายป็กครองที่��น่�ยมอย��ที่��วไป็ม� 2 แบบ ค*อ1. หลุ่�กการรวมอ2าน่าจป็กครอง2. หลุ่�กการกระจายอ2าน่าจป็กครองหลุ่�กการรวมอ2าน่าจป็กครอง เป็�น่ว�ธ�การจ�ด้ระเบ�ยบการป็กครองโด้ยรวมอ2าน่าจใน่การป็กครองบ�งค�บบ�ญชิาเข็ าไว ใน่สั�วน่กลุ่างหลุ่�กการกระจายอ2าน่าจป็กครอง เป็�น่ว�ธ�จ�ด้ระเบ�ยบการป็กครองอ�กแบบหน่1�ง ซึ่1�งร�ฐมอบอ2าน่าจกากรป็กครองบางสั�วน่ให องค กรอ*�น่ม�อ2าน่าจป็กครองบ�งค�บบ�ญชิาเอง โด้ยม�ความเป็�น่อ�สัระตามสัมควรระเบ�ยบร�หารราชิการแผ�น่ด้�น่ข็องไที่ย แบ�งออกเป็�น่ 3 สั�วน่ ได้ แก�1. ระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่กลุ่าง2. ระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่ภ�ม�ภาค3. ระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่ที่ องถึ��น่ระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่กลุ่าง ป็ระกอบด้ วย1. สั2าน่�กน่ายกร�ฐมน่ตร�2. กระที่รวง3. ที่บวง4. กรมระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่ภ�ม�ภาค1. จ�งหว�ด้2. อ2าเภอระเบ�ยบบร�หารราชิการสั�วน่ที่ องถึ��น่ ป็ระกอบด้ วย1. องค การบร�หารสั�วน่จ�งหว�ด้

Page 32: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. เที่ศบาลุ่3. สั�ข็าภ�บาลุ่4. กร�งเที่พมหาน่คร5. เม*องพ�ที่ยาใน่การป็ฏิ�บ�ต�หน่ าที่��จ�ด้ที่2าบร�การสัาธารณะข็1"น่สัน่องความต องการข็องป็ระชิาชิน่ บางคร�"งป็ระชิาชิน่อาจกไม�ได้ ร�บความเป็�น่ธรรมหร*ออาจป็ระสับป็'ญหาหลุ่ายป็ระการจากการใชิ ด้�ลุ่พ�น่�จสั��งการหร*อการกระที่2าข็องฝ่,ายป็กครอง จ1งเก�ด้ความจ2าเป็�น่ที่��จะต องม�การควบค�มด้�ลุ่พ�น่�จแลุ่ะการกระที่2าข็องฝ่,ายป็กครอง สั2าหร�บองค กรที่��เข็ ามาที่2าหน่ าที่��ว�น่�จฉ�ยป็'ญหาเหลุ่�าน่�"ม�ที่�"งใน่ร�ป็คณะกรรมการเฉพาะก�จ แลุ่ะใน่ร�ป็ข็องศาลุ่ป็กครอง

หน่�วยที่�� 8

บ�อเก�ด้ข็องความร�บผ�ด้ที่างอาญา สั*บเน่*�องมาจากหลุ่�กพ*"น่ฐาน่ป็ระการหน่1�งใน่กฎหมายอาญา ที่��ว�า ไม�ม�กฎหมาย ไม�ม�ความร�บผ�ด้ กลุ่�าวค*อ บ�คคลุ่“ ”

ย�อมจะไม�ต องร�บผ�ด้ที่างอาญา เว น่แต�กฎหมายจะได้ ก2าหน่ด้โที่ษสั2าหร�บความผ�ด้น่�"น่ไว หร*อกลุ่�าวอ�กค*อ หากไม�ม�กฎหมายบ�ญญ�ต�ใน่การกระที่2าใด้เป็�น่ความผ�ด้อาญาแลุ่ ว จะถึ*อว�าการกระที่2าน่�"น่เป็�น่ความผ�ด้อาญาไม�ได้ กฎหมายอาญาต องต�ความโด้ยเคร�งคร�ด้ แลุ่ะความหมายสั2าค�ญป็ระการสั�ด้ที่ ายข็องหลุ่�ก ก&ค*อ กฎหมายหมายไม�ม�ผลุ่ย อน่หลุ่�งความร�บผ�ด้ที่างอาญาป็ระกอบด้ วยการกระที่2าข็องกายแลุ่ะการกระที่2าที่างจ�ต ค*อ จะต องม�ที่�"งการกระที่2าแลุ่ะความผ�ด้ข็องจ�ตป็ระกอบก�น่ ซึ่1�งม� 3

ที่ฤษฎ� ค*อ1. ความร�บผ�ด้ที่��ต องอาศ�ยที่�"งการกระที่2าแลุ่ะความผ�ด้ข็องจ�ต ค*อ การ

Page 33: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ก2าหน่ด้ความร�บผ�ด้ที่างอาญาจะต องค2าน่1งที่�"งการกระที่2าแลุ่ะความร� สั1กใน่จ�ตใจข็องผ� กระที่2า ลุ่2าพ�งการกระที่2าอย�างเด้�ยวไม�ก�อให เก�ด้ความร�บผ�ด้ที่างอาญา2. ความร�บผ�ด้ที่��อาศ�ยลุ่2าพ�งการกระที่2า ค*อ ไม�ค2าน่1งถึ1งแก�ความร� สั1กใน่จ�ตใจข็องผ� กระที่2าด้ วย โด้ยถึ*อว�าลุ่2าพ�งแต�การกระที่2าก&เพ�ยงพอที่��จะก2าหน่ด้ให ผ� กระที่2าต องร�บผ�ด้ที่างอาญาได้ ที่ฤษฎ�น่�"เร�ยกว�า ความร�บผ�ด้เคร�งคร�ด้3. ความร�บผ�ด้ที่��ไม�ต องอาศ�ยที่�"งการกระที่2าแลุ่ะสัภาวะข็องจ�ต ค*อ ผ� ที่��ต องร�บผ�ด้ที่างอาญาม�ได้ กระที่2าความผ�ด้น่�"น่เลุ่ย แต�ก&ต องร�บผ�ด้ เร�ยกว�า ความร�บผ�ด้ใน่การกระที่2าข็องผ� อ*�น่การกระที่2าความผ�ด้อาญาต องป็ระกอบข็1"น่ด้ วยที่�"งการกระที่2าภายน่อกแลุ่ะการกระที่2าภายใน่ ความผ�ด้อาญาม�องค ป็ระกอบ 2 อย�างค*อ(1) องค ป็ระกอบภายน่อก (external elements)

(2) องค ป็ระกอบภายใน่ (internal elements)

องค ป็ระกอบภายน่อก ได้ แก� การกระที่2าแลุ่ะข็ อเที่&จจร�งที่��เก��ยวเน่*�องก�บการกระที่2าอ�น่บ�คคลุ่สัามารถึได้ เห&น่ ได้ ย�น่ ได้ ร� หร*อสั�มผ�สัได้ จากภายน่อก ค*อ เป็�น่สั��งที่��ม�ได้ อย��ใน่จ�ตใจข็องผ� กระที่2าองค ป็ระกอบภายใน่ ได้ แก� สัภาวะข็องจ�ตข็องผ� กระที่2า โด้ยที่��วไป็สัภาวะข็องจ�ตใน่การกระที่2าความผ�ด้ม�ลุ่�กษณะอย�างใด้อย�างหน่1�ง ค*อ เจตน่าหร*อป็ระมาที่ แลุ่ะถึ*อว�าเจตน่าเป็�น่หลุ่�กสั2าค�ญข็องความผ�ด้อาญาองค ป็ระกอบภายใน่ม�สัาระที่��จะพ�จารณา 3 ป็ระการ ค*อ(1) เจตน่า(2) เหต�จ�งใจ(3) ป็ระมาที่เจตน่า

Page 34: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เจตน่าใน่แง�ข็องการกระที่2า หมายถึ1ง การกระที่2าโด้ยร� สั2าน่1ก แลุ่ะร� ถึ1งสัภาวะแวด้ลุ่ อมอ�น่เป็�น่องค ป็ระกอบข็องความผ�ด้ด้ วยเจตน่าใน่แง�ข็องผลุ่ข็องการกระที่2า โด้ยน่�ยน่�" เจตน่า หมายถึ1ง ความป็ระสังค ต�อผลุ่ที่��จะเก�ด้จากการกระที่2า ม� 2 ลุ่�กษณะ ค*อเจตน่าป็ระสังค ต�อผลุ่ ค*อ ป็ระสังค ต�อผลุ่ที่��ผ� กระที่2าม�อย��ใน่ข็ณะกระที่2าเจตน่าย�อมเลุ่&งเห&น่ผลุ่ ค*อ ผ� กระที่2าม�ได้ ป็ระสังค ต�อผลุ่ที่��เก�ด้ข็1"น่โด้ยตรง แต�ย�อมเลุ่&งเห&น่ผลุ่แห�งการกระที่2าน่�"น่ได้ การกระที่2าโด้ยพลุ่าด้ม�ใชิ�การกระที่2าโด้ยป็ระมาที่หร*อเป็�น่อ�บ�ต�เหต� แต�เป็�น่การกระที่2าโด้ยเจตน่าเหต�จ�งใจความป็ระสังค อ�น่ม�อย��ใน่ใจก�อน่การกระที่2า ค*อ ม�ลุ่เหต�หร*อเหต�ผลุ่ใน่การกระที่2าความผ�ด้ใน่ภาคกฎหมาย เร�ยกม�ลุ่เหต�น่�"ว�า เหต�จ�งใจ “ ” (motive)

เหต�จ�งใจเป็�น่ความป็ระสังค ต�อผลุ่อย�างใด้อย�างหน่1�งแลุ่ะชิ�กจ�งให ผ� กระที่2าตกลุ่งกระที่2าความผ�ด้ข็1"น่ เหต�จ�งใจจ1งม�ได้ เฉพาะใน่การกระที่2าความผ�ด้โด้ยเจตน่าเที่�าน่�"น่ การกระที่2าโด้ยป็ระมาที่ม�เหต�จ�งใจไม�ได้ เหต�จ�งใจบางที่�เร�ยกกว�า เจตน่าพ�เศษ (specific intent)

ป็ระมาที่ป็ระมาที่ หมายถึ1ง สัภาวะแห�งจ�ตใจที่��เฉยเมยไม�น่2าพาต�อการกระที่2าแลุ่ะต�อผลุ่แห�งการกระที่2า ป็ระมาที่ก�บเจตน่าเป็�น่สัภาวะข็องจ�ตที่��ตรงข็ ามก�น่เจตน่า - ความป็ระสังค ต�อผลุ่หร*อย�อมเลุ่&งเห&น่ผลุ่ข็องการกระที่2าป็ระมาที่ - ผ� กระที่2าไม�ม�ความป็ระสังค ต�อผลุ่หร*อเลุ่&งเห&น่ผลุ่ข็องการกระที่2าแต�อย�างใด้ ค*อ เฉยเมยไม�น่2ามาต�อผลุ่หร*อไม�เอาใจใสั� หร*อระม�ด้ระว�งว�าจะเก�ด้ผลุ่อย�างไรหร*อไม�การกระที่2าความผ�ด้โด้ยเจตน่าย�อมม�ข็� "น่ตอน่ข็องการกระที่2าเป็�น่ลุ่2าด้�บ ด้�งน่�"(1) ค�ด้แลุ่ะตกลุ่งใจกระที่2าความผ�ด้ หร*อเจตน่ากระที่2าความผ�ด้

Page 35: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(2) ตระเตร�ยมเพ*�อกระที่2าความผ�ด้น่�"น่(3) พยายามกระที่2าความผ�ด้(4) ความผ�ด้สั2าเร&จใน่ลุ่2าด้�บแรก บ�คคลุ่ย�งไม�ต องร�บผ�ด้ที่างอาญา เพราะย�งเป็�น่แต�ความค�ด้ หร*อเจตน่าอย�างเด้�ยวเที่�าน่�"น่

ตระเตร�ยมการการตระเตร�ยมเป็�น่ก�ร�ยาที่��แสัด้งออกอ�น่ได้ ถึ*อว�าม�การกระที่2าแลุ่ วการตระเตร�ยม หมายถึ1ง ผ� กระที่2าได้ กระที่2าการต�าง ๆ เพ*�อให พร อมที่��จะกระที่2าความผ�ด้ให สั2าเร&จต�อไป็หร*อเพ*�อความสัะด้วกแก�การกระที่2าผ�ด้ การกระที่2าใน่ข็�"น่ตระเตร�ยมเป็�น่การกระที่2าที่��อย��ใน่ระหว�างสังสั�ย ย�งห�างไกลุ่จากการกระที่2าความผ�ด้อย��มาก ค*อ ผ� กระที่2าอาจกลุ่�บใจ งด้เว น่ไม�กระที่2าต�อไป็ก&ได้ ฉะน่�"น่ การตระเตร�ยมย�งไม�เป็�น่ความผ�ด้ การตระเตร�ยมเที่�าก�บเป็�น่การย��วย�ให ผ� ที่��ได้ ตระเตร�ยมการน่�"น่กระที่2าการจน่ตลุ่อด้ กฎหมายจ1งยอมให โอกาสัแก�ผ� กระที่2าที่��จะกลุ่�บใจได้ อย�างไรก&ตาม ถึ าการกระที่2าใน่ข็�"น่ตระเตร�ยมน่�"น่เป็�น่ความผ�ด้ต�อกฎหมายอย��ใน่ต�วแลุ่ ว ผ� น่� "น่ก&ต องร�บผ�ด้ที่างอาญาใน่ฐาน่ะลุ่ะเม�ด้ต�อกฎหมายน่�"น่ต�างหากพยายามกระที่2าความผ�ด้ป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา มาตรา 80 บ�ญญ�ต�ว�า ผ� ใด้ลุ่งม*อกระที่2าความผ�ด้“

แต�กระที่2าไป็ไม�ตลุ่อด้ หร*อกระที่2าไป็ตลุ่อด้แลุ่ วแต�การกระที่2าน่�"น่ไม�บรรลุ่� ผ� น่� "น่พยายามกระที่2าความผ�ด้ ผ� ใด้พยายามกระที่2าความผ�ด้ ผ� น่� "น่ต องระวางโที่ษสัองใน่สัามสั�วน่ข็องโที่ษที่��กฎหมายก2าหน่ด้ไว สั2าหร�บความผ�ด้น่�"น่”

หลุ่�กเกณฑ์ ข็องการพยายามกระที่2าความผ�ด้ ม�ด้�งน่�"(1) ม�เจตน่ากระที่2าความผ�ด้ - การว�น่�จฉ�ยต องพ�จารณาว�า ผ� กระที่2าม�เจตน่ากระที่2าความผ�ด้ฐาน่น่�"น่หร*อไม� ถึ าผ� กระที่2าได้ ม�เจตน่ากระที่2าความผ�ด้

Page 36: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ฐาน่ใด้แลุ่ ว จะถึ*อว�าม�ความผ�ด้ฐาน่พยายามกระที่2าความผ�ด้ฐาน่น่�"น่ไม�ได้ คงม�ความผ�ด้ใน่ฐาน่ที่��กระที่2าโด้ยเจตน่าเที่�าน่�"น่(2) ลุ่งม*อกระที่2าความผ�ด้ - จะต องป็รากฏิว�า การกระที่2าที่��แสัด้งออกภายน่อกต องถึ1งข็�"น่ลุ่งม*อกระที่2าความผ�ด้ กลุ่�าวค*อ ถึ าการกระที่2าที่��ได้ กระที่2าลุ่งไป็แลุ่ วน่�"น่ใกลุ่ ชิ�ด้ก�บผลุ่สั2าเร&จแลุ่ วก&ถึ*อว�าเป็�น่การลุ่งม*อกระที่2า(3) กระที่2าไป็ไม�ตลุ่อด้ หร*อการกระที่2าไป็ตลุ่อด้แลุ่ วแต�การกระที่2าไม�บรรลุ่�ผลุ่ - การกระที่2าที่��ย�งอย��ใน่ข็�"น่พยายามน่�"น่จะต องเป็�น่การกระที่2าที่��ย�งไม�บรรลุ่�ผลุ่ตามเจตน่า เพราะถึ าบรรลุ่�ผลุ่สัมด้�งเจตน่าก&เป็�น่ความผ�ด้สั2าเร&จ ม�ใชิ�พยายามกระที่2าความผ�ด้ การกระที่2าที่��ย�งไม�บรรลุ่�ผลุ่สั2าเร&จอาจเน่*�องมาจากผ� กระที่2ากระที่2าไป็ไม�ตลุ่อด้การกระที่2าที่��ผ�าน่พ น่ข็�"น่พยายามก&จะเป็�น่ความผ�ด้สั2าเร&จการกระที่2าที่��ผ�าน่พ น่ข็�"น่ตระเตร�ยมก&เป็�น่การพยายามกระที่2าความผ�ด้การกระที่2าจะเป็�น่ความผ�ด้สั2าเร&จ ก&ค*อ เม*�อการกระที่2าน่�"น่ได้ บรรลุ่�ผลุ่ครบถึ วน่ตามที่��กฎหมายบ�ญญ�ต�ไว บ�คคลุ่ผ� เก��ยวข็ องใน่การกระที่2าความผ�ด้ จ2าแน่กออกเป็�น่ 3 ป็ระเภที่1. ต�วการ - ผ� ที่��ร �วมม*อกระที่2าความผ�ด้ด้ วย กรณ�ที่��การกระที่2าความผ�ด้รายหน่1�งม�บ�คคลุ่ต�"งแต�สัองคน่ข็1"น่ไป็เจตน่าร�วมกระที่2าความผ�ด้ด้ วยก�น่2. ผ� ใชิ ให กระที่2าความผ�ด้ - ผ� ที่��ก�อให บ�คคลุ่อ*�น่กระที่2าความผ�ด้ข็1"น่ ไม�ว�าด้ วยการใชิ บ�งค�บ ข็��เข็&ญ จ าง วาน่ ย�ยงสั�งเสัร�ม หร*อด้ วยว�ธ�อ*�น่ใด้3. ผ� สัน่�บสัน่�น่ - ผ� ที่��ให ความชิ�วยเหลุ่*อหร*อให ความสัะด้วกใน่การที่��ผ� อ*�น่กระที่2าความผ�ด้ ก�อน่หร*อข็ณะกระที่2าความผ�ด้ความผ�ด้ต�อชิ�ว�ต แยกได้ 3 ความผ�ด้ ค*อ1. ฆ�าคน่โด้ยเจตน่า2. ฆ�าคน่โด้ยไม�เจตน่า3. ที่2าให คน่ตายโด้ยป็ระมาที่

Page 37: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การฆ�าหร*อที่2าให ผ� อ*�น่ถึ1งแก�ความตาย ผ� กระที่2าจะม�ความผ�ด้ฐาน่ใด้น่�"น่ข็1"น่อย��ก�บองค ป็ระกอบภายใน่ข็องความผ�ด้ กลุ่�าวค*อ- ถึ าผ� กระที่2าม�เจตน่าฆ�าค*อที่2าให ตาย ก&ผ�ด้ฐาน่ฆ�าคน่ตายโด้ยเจตน่า- ถึ าผ� กระที่2าม�ได้ ม�เจตน่าที่��จะที่2าให ตาย ม�เพ�ยงเจตน่าจะที่2าร ายร�างกาย แต�การที่2าร ายน่�"น่เป็�น่เหต�ผ� ถึ�กที่2าร ายตาย ก&ผ�ด้ฐาน่ฆ�าคน่ตายโด้ยไม�เจตน่า- ถึ าผ� กระที่2าม�ได้ ม�เจตน่าฆ�าหร*อเจตน่าที่2าร าย แต�กระที่2าโด้ยป็ระมาที่เป็�น่เหต�ให ผ� อ*�น่ตาย ก&ผ�ด้ฐาน่ะที่2าให คน่ตายโด้ยป็ระมาที่ความผ�ด้ต�อร�างกาย เป็�น่การกระที่2าไม�ว�าด้ วยว�ธ�ใด้ ๆ จน่เป็�น่เหต�ให เก�ด้อ�น่ตรายแก�กายหร*อจ�ตใจข็องผ� อ*�น่ ป็ระกอบด้ วย1. ความผ�ด้ฐาน่ที่2าร ายร�างกาย2. ความผ�ด้ฐาน่ที่2าร ายร�างกายสัาห�สั3. ความผ�ด้ฐาน่ป็ระมาที่ที่2าให ผ� อ*�น่ได้ ร�บอ�น่ตรายสัาห�สัการที่2าร ายร�างกายผ� อ*�น่ ผ� กระที่2าต องร�บผ�ด้ที่�"งใน่กรณ�กระที่2าโด้ยเจตน่าแลุ่ะป็ระมาที่- ถึ าเป็�น่อ�น่ตรายแก�กายหร*อจ�ตใจ ก&ผ�ด้ฐาน่ที่2าร ายร�างกาย- ถึ าเป็�น่อ�น่ตรายสัาห�สั ก&ผ�ด้ฐาน่ที่2าร ายร�างกายสัาห�สั แลุ่ะถึ าไม�เป็�น่อ�น่ตรายแก�กายหร*อจ�ตใจ ก&เป็�น่ความผ�ด้ลุ่ห�โที่ษอ�น่ตรายสัาห�สั ค*อ(1) ตาบอด้ ห�หน่วก ลุ่�"น่ข็าด้ หร*อเสั�ยฆาน่ป็ระสัาที่(2) เสั�ยอว�ยวะสั*บพ�น่ธ� หร*อความสัามารถึสั*บพ�น่ธ� (3) เสั�ยแข็น่ ข็า ม*อ เที่ า น่�"ว หร*ออว�ยวะอ*�น่ใด้(4) หน่ าเสั�ยโฉมอย�างต�ด้ต�ว(5) แที่ งลุ่�ก(6) จ�ตพ�การอย�างต�ด้ต�ว(7) ที่�พพลุ่ภาพ หร*อป็,วยเจ&บเร*"อร�งซึ่1�งอาจถึ1งตลุ่อด้ชิ�ว�ต

Page 38: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่�พพลุ่ภาพ หร*อป็,วยเจ&บด้ วยอาการที่�กข็เวที่น่าเก�ด้กว�าย��สั�บว�น่ หร*อจน่ป็ระกอบกรณ�ยก�จตามป็กต�ไม�ได้ เก�น่กว�าย��สั�บว�น่- กรณ�ป็ระมาที่ ถึ าผลุ่ที่��เก�ด้ข็1"น่เป็�น่อ�น่ตรายสัาห�สั ก&ผ�ด้ฐาน่ป็ระมาที่ที่2าให ผ� อ*�น่ร�บอ�น่ตรายสัาห�สั ถึ าเป็�น่อ�น่ตรายแก�กายหร*อจ�ตใจก&เป็�น่ความผ�ด้ลุ่ห�โที่ษ แต�ถึ าไม�ถึ1งอ�น่ตรายแก�กายหร*อจ�ตใจแลุ่ วก&ไม�เป็�น่ความผ�ด้ความผ�ด้เก��ยวก�บที่ร�พย ม� 12 ฐาน่ความผ�ด้ ค*อ1. ลุ่�กที่ร�พย 2. ว��งราวที่ร�พย 3. กรรโชิก4. ร�ด้เอาที่ร�พย 5. ชิ�งที่ร�พย 6. ป็ลุ่ น่ที่ร�พย 7. ฉ อโกง8. โกงเจ าหน่�"9. ย�กยอก10. ร�บข็องโจร11. ที่2าให เสั�ยที่ร�พย 12. บ�กร�กความผ�ด้เหลุ่�าน่�"แบ�งได้ 2 กลุ่��มใหญ� ๆ1. ความผ�ด้ที่��ม�ความสั�มพ�น่ธ ก�น่ ได้ แก� ความผ�ด้ฐาน่ลุ่�กที่ร�พย ว��งราวที่ร�พย ชิ�งที่ร�พย แลุ่ะป็ลุ่ น่ที่ร�พย 2. ความผ�ด้ที่��ไม�ม�ความสั�มพ�น่ธ ก�น่ ได้ แก� ความผ�ด้ฐาน่กรรโชิก ร�ด้เอาที่ร�พย ฉ อโกง โกงเจ าหน่�" ย�กยอก ร�บข็องโจร ที่2าให เสั�ยที่ร�พย แลุ่ะบ�กร�กความผ�ด้ฐาน่ลุ่�กที่ร�พย เป็�น่องค ป็ระกอบข็องความผ�ด้ฐาน่ว��งราวที่ร�พย ชิ�งที่ร�พย แลุ่ะป็ลุ่ น่ที่ร�พย ฉะน่�"น่ ถึ าการกระที่2าไม�เป็�น่การลุ่�กที่ร�พย แลุ่ ว ก&จะไม�

Page 39: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ผ�ด้ฐาน่ว��งราว ชิ�งที่ร�พย หร*อป็ลุ่ น่ที่ร�พย ว��งราวที่ร�พย เป็�น่การลุ่�กที่ร�พย โด้ยฉกฉวยเอาซึ่1�งหน่ า ความสั2าค�ญอย��ที่��ก�ร�ยาฉกฉวยที่ร�พย ถึ าฉกฉวยแลุ่ วแม เด้�น่ไป็ ไม�ว��ง ก&เป็�น่ว��งราวที่ร�พย ได้ “ฉกฉวยเอาซึ่1�งหน่ า หมายความว�า การเอาที่ร�พย ไป็จากการครอบครอง”

ข็องผ� อ*�น่ได้ กระที่2าโด้ยฉกฉวยเอาซึ่1�งหน่ า ค*อ ต องเอาไป็ต�อหน่ าผ� ครอบครองที่ร�พย น่�"น่ โด้ยที่ร�พย อาจจะต�ด้ต�วผ� ครอบครอง“ฉกฉวย เป็�น่ก�ร�ยาข็องการเอาที่ร�พย ไป็ด้ วยการหย�บ คว า จ�บ กระชิาก ”

แย�งใน่ลุ่�กษณะที่��รวด้เร&วชิ�งที่ร�พย เป็�น่การลุ่�กที่ร�พย โด้ยใชิ ก2าลุ่�งป็ระที่�ษร ายหร*อข็��เข็&ญว�าใน่ที่�น่ใด้น่�"น่จะใชิ ก2าลุ่�งป็ระที่�ษร าย เพ*�อ1. ให ความสัะด้วกแก�การลุ่�กที่ร�พย หร*อการพาที่ร�พย น่�"น่ไป็2. ให ย*�น่ให ซึ่1�งที่ร�พย น่�"น่3. ย1ด้ถึ*อเอาที่ร�พย น่�"น่ไว 4. ป็กป็Dด้การกระที่2าความผ�ด้น่�"น่ หร*อ5. ให พ น่จากการจ�บก�มป็ลุ่ น่ที่ร�พย เป็�น่การชิ�งที่ร�พย โด้ยม�การร�วมกระที่2าความผ�ด้ต�"งแต�สัามคน่ข็1"น่ไป็ จะต องร�วมใน่ฐาน่ะต�วการ ค*อ ที่�"งสัามคน่จะต องเป็�น่ต�วการใน่การชิ�งที่ร�พย ม�ใชิ�ร�วมใน่ฐาน่ะเป็�น่ผ� สัน่�บสัน่�น่หร*อผ� ใชิ ให กระที่2าความผ�ด้ ถึ าใน่ 3

คน่น่�"น่เป็�น่ต�วการชิ�งที่ร�พย เพ�ยง 2 คน่ แลุ่ะเป็�น่ผ� สัน่�บสัน่�น่ 1 คน่ ก&ไม�เป็�น่ความผ�ด้ฐาน่ป็ลุ่ น่ที่ร�พย ย�กยอกที่ร�พย เป็�น่กรณ�ที่��ผ� กระที่2าครอบครองที่ร�พย ข็องผ� อ*�น่หร*อที่��ผ� อ*�น่เป็�น่เจ าข็องรวมอย��ด้ วยแลุ่ วเบ�ยด้บ�งเอาที่ร�พย น่�"น่เสั�ยโด้ยเจตน่าที่�จร�ตการป็Iองก�น่โด้ยชิอบด้ วยกฎหมาย เป็�น่เหต�ยกเว น่ความผ�ด้อย�างหน่1�ง ค*อ ที่2าให ผ� กระที่2าไม�ม�ความผ�ด้อย�างใด้ ๆ เลุ่ย แม ที่�"งที่��ได้ กระที่2าการอ�น่กฎหมายบ�ญญ�ต�เป็�น่ความผ�ด้ก&ตาม (ไม�ม�ความผ�ด้เอาเลุ่ยที่�เด้�ยว เม*�อกฎหมาย

Page 40: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ถึ*อว�าไม�ม�ความผ�ด้ ก&ไม�ม�โที่ษไม�ม�อะไรที่�"งสั�"น่)

องค ป็ระกอบข็องการป็Iองก�น่โด้ยชิอบด้ วยกฎหมาย แยกได้ ด้�งน่�"1. ผ� กระที่2าจ2าต องกระที่2า2. เป็�น่การกระที่2าเพ*�อป็Iองก�น่สั�ที่ธ�ข็องตน่หร*อข็องผ� อ*�น่3. ให พ น่ภย�น่ตรายซึ่1�งเก�ด้จากการป็ระที่�ษร ายอ�น่ลุ่ะเม�ด้ต�อกฎหมาย4. เป็�น่ภย�น่ตรายที่��ใกลุ่ จะถึ1ง5. ได้ กระที่2าพอสัมควรแก�เหต�การที่��ผ� กระที่2าจะอ างเหต�ป็Iองก�น่โด้ยชิอบด้ วยกฎหมายได้ การกระที่2าน่�"น่จะต องเข็ าตามหลุ่�กเกณฑ์ ที่�"ง 5 ป็ระการโด้ยครบถึ วน่ หากข็าด้ไป็ข็ อใด้ข็ อหน่1�งก&ไม�ถึ*อว�าเป็�น่การป็Iองก�น่การกระที่2าความผ�ด้ด้ วยความจ2าเป็�น่ หมายความว�า ความจ2าเป็�น่บ�งค�บให ต องกระที่2าความผ�ด้ข็1"น่ ค*อ เป็�น่กรณ�ที่��จ2าต องกระที่2าน่��น่เอง กฎหมายจะยกเว น่โที่ษให เฉพาะเม*�อม�ความจ2าเป็�น่ต องกระที่2าเที่�าน่�"น่ ผ� กระที่2าย�งม�ความผ�ด้อย��แต�กฎหมายไม�ลุ่งที่า การกระที่2าความผ�ด้ด้ วยความจ2าเป็�น่จะต องกระที่2าไป็พอสัมควรแก�เหต� หากกระที่2าเก�น่สัมควรแก�เหต�แลุ่ ว กฎหมายก&ไม�ยกเว น่โที่ษเพ�ยงแต�ลุ่ด้หย�อน่โที่ษให การกระที่2าความผ�ด้ใน่ข็ณะไม�สัามารถึร� ผ�ด้ชิอบหร*อไม�สัามารถึบ�งค�บตน่เองได้ เพราะม�จ�ตบกพร�องโรคจ�ต หร*อจ�ตฟั'� น่เฟั>อน่ ไม�ต องร�บโที่ษสั2าหร�บความผ�ด้น่�"น่ แต�ถึ าผ� กระที่2าความผ�ด้ย�งสัามารถึร� ผ�ด้ชิอบอย��แลุ่ ว หร*อย�งสัามารถึบ�งค�บตน่เองได้ บ าง ผ� น่� "น่ต องร�บโที่ษสั2าหร�บความผ�ด้น่�"น่ แต�ศาลุ่จะลุ่งโที่ษน่ อยกว�าที่��กฎหมายก2าหน่ด้ไว สั2าหร�บความผ�ด้น่�"น่เพ�ยงใด้ก&ได้ การกระที่2าตามค2าสั��งที่��ม�ชิอบข็องเจ าพน่�กงาน่โด้ยม�หน่ าที่��หร*อเชิ*�อโด้ยสั�จร�ตว�าม�หน่ าที่��ต องป็ฏิ�บ�ต�ตาม ถึ าผ� กระที่2าม�หน่ าที่��หร*อเชิ*�อโด้ยสั�จร�ตว�าม�หน่ าที่��ต องป็ฏิ�บ�ต�ตาม ผ� น่� "น่ไม�ต องร�บโที่ษ เว น่แต�จะร� ว�าค2าสั��งน่�"น่เป็�น่ค2าสั��งซึ่1�งม�ชิอบด้ วยกฎหมาย

Page 41: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การที่��สัาม� ภร�ยา กระที่2าความผ�ด้ต�อก�น่ใน่ความผ�ด้เก��ยวก�บที่ร�พย สั�น่บางความผ�ด้ ม�หลุ่�กเกณฑ์ หร*อองค ป็ระกอบที่��จะได้ ร�บการยกเว น่โที่ษ ค*อ(1) ต องเป็�น่การกระที่2าความผ�ด้ที่��สัาม�กระที่2าต�อภร�ยา หร*อภร�ยากระที่2าต�อสัาม�(2) ความผ�ด้น่�"น่ต องเป็�น่ความผ�ด้ที่��บ�ญญ�ต�ไว ใน่มาตรา 334 ถึ1งมาตรา 336 วรรคแรก แลุ่ะมาตรา 341 ถึ1งมาตรา 364

กรณ�ที่��เด้&กอาย�ไม�เก�น่ 14 ป็E กระที่2าความผ�ด้ กฎหมายก&ถึ*อเป็�น่เหต�ยกเว น่โที่ษ เพราะความผ�ด้ใน่ที่างกฎหมายที่��จะยกเว น่ให แก�เด้&กที่��กระที่2าความผ�ด้ได้ ม�มาน่มน่าน่แลุ่ ว โด้ยเห&น่ว�าเด้&กย�งป็ราศจากความร� สั1กผ�ด้ชิอบชิ��วด้� การลุ่งโที่ษเด้&กย�อไม�ก�อให เก�ด้ป็ระโยชิน่ อย�างใด้ต�อเด้&กหร*อต�อสั�งคมสั�วน่รวม ป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาได้ แบ�งการกระที่2าความผ�ด้ข็องเด้&กออกเป็�น่ 4 ชิ�วงอาย� ค*อ(1) เด้&กอาย�ไม�เก�น่ 7 ป็E(2) เด้&กอาย�กว�า 7 ป็E แต�ไม�เก�น่ 14 ป็E(3) เด้&กอาย�เก�น่กว�า 14 ป็E แต�ไม�เก�น่ 17 ป็E(4) เด้&กอาย�เก�น่กว�า 17 ป็E แต�ไม�เก�น่ 20 ป็Eเหต�ลุ่ด้หย�อน่โที่ษ เป็�น่เหต�ที่��ผ� กระที่2าความผ�ด้ได้ ร�บโที่ษน่ อยลุ่งหร*อลุ่ด้โที่ษลุ่ง ผ� กระที่2าความผ�ด้ย�งคงม�ความผ�ด้แลุ่ะต องร�บโที่ษ เพ�ยงแต�ร�บการลุ่ด้หย�อน่โที่ษเที่�าน่�"น่เหต�ลุ่ด้หย�อน่โที่ษตามป็ระมวลุ่กฎหมายอาญา ม�ด้�งน่�"(1) บ�พการ�ก�บผ� สั*บสั�น่ด้าน่ หร*อพ��ก�บน่ องกระที่2าความผ�ด้ก�น่ใน่ความผ�ด้บางฐาน่(2) กระที่2าความผ�ด้โด้ยบ�น่ด้าลุ่โที่สัะ(3) บ�คคลุ่อาย�กว�า 14 ป็E แต�ไม�เก�น่ 20 ป็E กระที่2าความผ�ด้การที่��บ�คคลุ่อาย�กว�า 17 ป็E แต�ไม�เก�น่ 20 ป็E กระที่2าความผ�ด้กฎหมายให อย��

Page 42: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ใน่ด้�ลุ่พ�น่�จข็องศาลุ่ว�าสัมควรจะลุ่ด้หย�อน่ผ�อน่โที่ษให หร*อไม�

หน่�วยที่�� 9

ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย หมายถึ1ง ชิ*�อข็องกฎหมายซึ่1�งรวมเอาบที่บ�ญญ�ต�เก��ยวก�บเร*�องใน่ที่างแพ�ง แลุ่ะใน่ที่างพาณ�ชิย มาไว ด้ วยก�น่เป็�น่หมวด้หม�� จ�ด้ระเบ�ยบให เข็ าก�น่ การจ�ด้ที่2าป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย เร��มต�"งแต� พ.ศ. 2451 ใน่สัม�ยข็องพระบาที่สัมเด้&จพระจ�ลุ่จอมเกลุ่ าเจ าอย��ห�ว โด้ยได้ ที่รงพระกร�ณาโป็รด้เกลุ่ าฯ ให ต�"งกรรมการข็1"น่เพ*�อชิ2าระป็ระมวลุ่กฎหมายป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย แบ�งออกเป็�น่ 6 บรรพ ซึ่1�งหมายถึ1ง 6

หมวด้หม��ใหญ� ๆ ค*อบรรพ 1 หลุ่�กที่��วไป็- หลุ่�กกฎหมายเก��ยวก�บบ�คคลุ่ธรรมด้าแลุ่ะน่�ต�บ�คคลุ่บรรพ 2 หน่�"- หน่�"ซึ่1�งเป็�น่ความผ�กพ�น่ที่��บ�คคลุ่ฝ่,ายหน่1�งเร�ยกว�า ลุ่�กหน่�" จะต องป็ฏิ�บ�ต�“ ”

การตอบแที่น่ต�อบ�คคลุ่อ�กฝ่,ายหน่1�งเร�ยกว�า เจ าหน่�"“ ”

บรรพ 3 เอกเที่ศสั�ญญา- สั�ญญาป็ระเภที่ต�าง ๆเอกเที่ศสั�ญญา ม� 23 ลุ่�กษณะ ค*อ1. สั�ญญาซึ่*"อข็าย (รวมที่�"งข็ายฝ่าก)

2. สั�ญญาแลุ่กเป็ลุ่��ยน่3. สั�ญญาให 4. สั�ญญาเชิ�าที่ร�พย

Page 43: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

5. สั�ญญาเชิ�าซึ่*"อ6. สั�ญญาจ างแรงงาน่7. สั�ญญาจ างที่2าข็อง8. สั�ญญาร�บข็น่9. สั�ญญาย*ม (รวมที่�"งก� ย*ม)

10. สั�ญญาฝ่ากที่ร�พย 11. สั�ญญาค2"าป็ระก�น่12. สั�ญญาจ2าน่อง13. สั�ญญาจ2าน่2า14. สั�ญญาเก&บข็องใน่คลุ่�งสั�น่ค า15. สั�ญญาต�วแที่น่ (รวมที่�"งต�วแที่น่ค าต�าง)

16. สั�ญญาน่ายหน่ า17. สั�ญญาป็ระน่�ป็ระน่อมยอมความ18. สั�ญญาการพน่�น่แลุ่ะข็�น่ต�อ19. สั�ญญาบ�ญชิ�เด้�น่สัะพ�ด้20. สั�ญญาป็ระก�น่ภ�ย (รวมที่�"งป็ระก�น่ชิ�ว�ต)

21. สั�ญญาต�Lวเง�น่ (รวมที่�"งเชิ&ค)

22. สั�ญญาห� น่สั�วน่แลุ่ะบร�ษ�ที่23. สั�ญญาสัมาคมบรรพ 4 ที่ร�พย สั�น่- การได้ มาแลุ่ะสั�"น่ไป็ซึ่1�งที่ร�พยสั�ที่ธ�อ�น่เป็�น่สั�ที่ธ�เหน่*อที่ร�พย สั�น่ที่ร�พยสั�ที่ธ�ตามบรรพน่�" ได้ แก�1. กรรมสั�ที่ธ�J2. สั�ที่ธ�ครอบครอง3. ภารจ2ายอม

Page 44: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

4. สั�ที่ธ�อาศ�ย5. สั�ที่ธ�เหน่*อพ*"น่ด้�น่6. สั�ที่ธ�เก&บก�น่7. การต�ด้พ�น่ใน่อสั�งหาร�มที่ร�พย บรรพ 5 ครอบคร�ว- กลุ่�าวถึ1ง การหม�"น่ การสัมรสั การเพ�กถึอน่ แลุ่ะการข็าด้จากการสัมรสั ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างสัาม�แลุ่ะภร�ยา แลุ่ะความสั�มพ�น่ธ ระหว�างบ�ด้ามารด้าก�บบ�ตร ตลุ่อด้จน่บ�ตรบ�ญธรรมบรรพ 6 มรด้ก- กลุ่�าวถึ1ง การตกที่อด้แห�งที่ร�พย มรด้กโด้ยพ�น่�ยกรรม แลุ่ะไม�ม�พ�น่�ยกรรม หลุ่�กเกณฑ์ การที่2าพ�น่�ยกรรม ลุ่2าด้�บแห�งที่ายาที่ การแบ�งมรด้ก แลุ่ะการจ�ด้การที่ร�พย มรด้ก“บรรพ หมายถึ1ง หมวด้หม��ใหญ�ข็องกฎหมาย หมวด้หม��ที่��ย�อยลุ่งมาจาก”

บรรพ ค*อ ลุ่�กษณะ“บ�คคลุ่ ตามภาษาที่��ใชิ อย��ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย หมายถึ1ง ”

สั��งซึ่1�งม�สั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ตามกฎหมาย โด้ยแบ�งบ�คคลุ่ออกเป็�น่ 2 ป็ระเภที่ ค*อ1. บ�คคลุ่ธรรมด้า - มน่�ษย ซึ่1�งม�สัภาพบ�คคลุ่แลุ่ะสั�"น่สั�ด้สัภาพบ�คคลุ่โด้ยการตาย2. น่�ต�บ�คคลุ่ - สั��งที่��กฎหมายสัมม�ต�ว�าเป็�น่บ�คคลุ่หร*อยกข็1"น่เป็�น่บ�คคลุ่ เพ*�อให ม�สั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ต�าง ๆ ได้ ตามกฎหมายบ�คคลุ่ธรรมด้าต องม�สั��งซึ่1�งป็ระกอบ หร*อที่2าให ความเป็�น่บ�คคลุ่ป็รากฏิชิ�ด้เจน่ ค*อ สั��งซึ่1�งป็ระกอบสัภาพบ�คคลุ่ หร*อ สั��งซึ่1�งจ2าแน่กต�วบ�คคลุ่ “ ” “ ”

ได้ แก�1. ชิ*�อ - สั��งที่��ใชิ เร�ยกข็าน่บ�คคลุ่2. ภ�ม�ลุ่2าเน่า - สัถึาน่ซึ่1�งเป็�น่ที่��อย��ข็องบ�คคลุ่ตามกฎหมาย

Page 45: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สัภาพบ�คคลุ่ย�อมสั�"น่สั�ด้ลุ่งด้ วยความตาย ซึ่1�งม�ความหมายพ�เศษใน่ที่างกฎหมาย ค*อ1. ตายโด้ยธรรมชิาต� ได้ แก� การสั�"น่ชิ�ว�ต ซึ่1�งต องอาศ�ยว�ธ�การที่างว�ชิาแพที่ย เข็ าชิ�วยใน่การว�น่�จฉ�ย2. ตายโด้ยกฎหมาย หร*อที่��เร�ยกว�า สัาบสั�ญ ซึ่1�งหมายถึ1ง การที่��บ�คคลุ่ใด้“ ”

ไป็เสั�ยจากภ�ม�ลุ่2าเน่าหร*อถึ��น่ที่��อย��น่าน่ถึ1ง 7 ป็E โด้ยไม�ม�ใครที่ราบว�าเป็�น่ตายร ายด้�อย�างไร รวมถึ1งกรณ�ที่��บ�คคลุ่ซึ่1�งได้ ใน่ถึ1งสัมรภ�ม�แห�งสังคราม หร*อไป็ตกอย��ใน่เร*ออ�บป็าง หร*อตกไป็อย��ใน่ภย�น่ตรายแก�ชิ�ว�ตด้ วยป็ระการอ*�น่ น่�บแต�เม*�อสังครามสั�"น่สั�ด้ หร*อน่�บแต�เม*�อเร*ออ�บป็าง หร*อน่�บแต�ภย�น่ตรายได้ ผ�าน่ไป็แลุ่ วเป็�น่เวลุ่า 3 ป็E ผลุ่ที่างกฎหมายข็องการที่��ศาลุ่ม�ค2าสั��งว�าบ�คคลุ่ใด้เป็�น่คน่สัาบสั�ญถึ*อว�าบ�คคลุ่น่�"น่ตาย“ความสัามารถึ หมายถึ1ง ความสัามารถึใน่การม�สั�ที่ธ� หร*อใชิ สั�ที่ธ�ตาม”

กฎหมาย ป็กต�แลุ่ วบ�คคลุ่ที่�กคน่ย�อมม�สั�ที่ธ�ตามกฎหมายที่�ด้เที่�ยมก�น่ แต�อาจแตกต�างก�น่ออกไป็ได้ ค*อ ความสัามารถึใน่การใชิ สั�ที่ธ�เหลุ่�าน่�"น่ กฎหมายได้ วางข็ อจ2าก�ด้ความสัามารถึข็องบ�คคลุ่บางป็ระเภที่ไว ที่2าให บ�คคลุ่อาจใชิ สั�ที่ธ�แตกต�างก�น่ ที่�"งน่�"ก&เพ*�อค� มครองผ� ที่��อาจม�โอกาสัพลุ่าด้พลุ่�"งเสั�ยเป็ร�ยบได้ ง�าย จ1งป็รากฏิว�าบ�คคลุ่ใด้ที่��กฎหมายถึ*อว�าหย�อน่ความสัามารถึก&ย��งแสัด้งว�ากฎหมายต องการค� มครองมาก บ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าว ได้ แก�1. ผ� เยาว - ผ� ที่��ย�งไม�บรรลุ่�น่�ต�ภาวะ บ�คคลุ่ธรรมด้าย�อมบรรลุ่�น่�ต�ภาวะเม*�อม�อาย�ได้ 20 ป็Eบร�บ�รณ แต�อาจบรรลุ่�น่�ต�ภาวะก�อน่น่�"น่ได้ ถึ าได้ ที่2าการสัมรสัก�น่เม*�อชิายแลุ่ะหญ�งน่�"น่ม�อาย�ได้ 17 ป็Eบร�บ�รณ การที่��กฎหมายถึ*อว�าผ� เยาว เป็�น่ผ� หย�อน่ความสัามารถึก&เพ*�อจะได้ ค� มครองให มากเป็�น่พ�เศษ โด้ยก2าหน่ด้ให ม�ผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรมเข็ ามาใชิ สั�ที่ธ�ต�าง ๆ แที่น่หร*อให ความเห&น่ชิอบใน่การผ� เยาว น่� "น่จะใชิ สั�ที่ธ�เพ*�อว�าจะได้ ไม�เก�ด้ความเสั�ยหายข็1"น่แก�ที่ร�พย สั�น่ข็องผ� เยาว หร*อต�วผ� เยาว เอง

Page 46: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

“ผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรม ” - ผ� ที่��ม�อ2าน่าจที่2าน่�ต�กรรมต�าง ๆ แที่น่ผ� เยาว หร*อให ความย�น่ยอมแก�ผ� เยาว ใน่การที่2าน่�ต�กรรม ได้ แก�(1) ผ� ใชิ อ2าน่าจป็กครอง ค*อ บ�ด้ามารด้า หร*อ(2) ผ� ป็กครอง ค*อ บ�คคลุ่อ*�น่ที่��ม�อ2าน่าจหน่ าที่��ตามกฎหมายใน่การป็กครองด้�แลุ่ผ� เยาว ซึ่1�งไม�ใชิ�บ�ด้ามารด้าข็องผ� เยาว น่� "น่2. บ�คคลุ่ว�กลุ่จร�ต - ผ� ม�อาการว�กลุ่จร�ต ซึ่1�งศาลุ่ย�งม�ได้ สั� �งให เป็�น่คน่ไร ความสัามารถึ หากบ�คคลุ่เชิ�น่น่�"ได้ ที่2าน่�ต�กรรมใด้ลุ่งใน่เวลุ่าซึ่1�งบ�คคลุ่น่�"น่ว�กลุ่จร�ต แลุ่ะค��กรณ�อ�กฝ่,ายหน่1�งได้ ร� ว�าผ� ที่2าน่�"น่เป็�น่คน่ว�กลุ่จร�ต น่�ต�กรรมที่��บ�คคลุ่น่�"น่ที่2าจะตกเป็�น่โมฆ�ยะ3. คน่ไร ความสัามารถึ - คน่ว�กลุ่จร�ตที่��ศาลุ่ได้ ม�ค2าสั��งแลุ่ วว�าเป็�น่คน่ไร ความสัามารถึแลุ่ะให อย��ใน่ความอน่�บาลุ่หร*อความด้�แลุ่ข็องผ� อน่�บาลุ่ คน่ไร ความสัามารถึไม�อาจที่2าน่�ต�กรรมได้ เองเลุ่ยต องให ผ� อน่�บาลุ่ที่2าแที่น่ที่�"งสั�"น่ ถึ าที่2าการใด้ ๆ การน่�"น่ตกเป็�น่โมฆ�ยะ4. คน่เสัม*อน่ไร ความสัามารถึ - บ�คคลุ่ผ� ไม�สัามารถึจ�ด้ที่2าการงาน่ข็องตน่เองได้ เพราะพ�การ จ�ตฟั'� น่เฟั>อน่ ไม�สัมป็ระกอบ ความป็ระพฤต�สั�ร� �ยสั�ร�ายเสัเพลุ่ หร*อเพราะเป็�น่คน่ต�ด้สั�รายาเมา บ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าวได้ ถึ�กศาลุ่สั��งให เป็�น่คน่เสัม*อน่ไร ความสัามารถึโด้ยให อย��ใน่ความพ�ที่�กษ ข็องผ� พ�ที่�กษ คน่เสัม*อน่ไร ความสัามารถึที่2าน่�ต�กรรมต�าง ๆ ได้ อย�างสัมบ�รณ เว น่แต�น่�ต�กรรมบางป็ระเภที่ตามที่��กฎหมายก2าหน่ด้จ1งต องได้ ร�บความย�น่ยอมจากผ� พ�ที่�กษ เสั�ยก�อน่น่�ต�บ�คคลุ่ ม�หลุ่�กกฎหมายที่��เก��ยวข็ อง ค*อ น่�ต�บ�คคลุ่น่�"น่ จะต�"งข็1"น่ได้ ก&แต�โด้ยกฎหมายให อ2าน่าจไว น่�ต�บ�คคลุ่จะม�สัภาพน่�ต�บ�คคลุ่ได้ ก&โด้ยกฎหมายแลุ่ะการสั�"น่สั�ด้สัภาพน่�ต�บ�คคลุ่ก&เป็�น่ไป็ตามที่��กฎหมายก2าหน่ด้ ต�วอย�างน่�ต�บ�คคลุ่ เชิ�น่ บร�ษ�ที่จ2าก�ด้ ว�ด้วาอาราม เป็�น่ต น่น่�ต�บ�คคลุ่จะต�"งข็1"น่ได้ ก&เฉพาะเม*�อม�กฎหมายอน่�ญาตเที่�าน่�"น่ จ1งอาจแบ�ง

Page 47: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็ระเภที่น่�ต�บ�คคลุ่ออกได้ ด้�งน่�" ค*อ1. น่�ต�บ�คคลุ่ตามป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย ซึ่1�งหมายความว�า ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย ร�บรองแลุ่ วว�าเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ ได้ แก�ก. ที่บวงการเม*อง หมายถึ1ง กระที่รวงแลุ่ะกรมใน่ร�ฐบาลุ่ ราชิการบร�หารสั�วน่ภ�ม�ภาค แลุ่ะราชิการบร�หารสั�วน่ที่ องถึ��น่ข็. ว�ด้วาอารามค. ห างห� น่สั�วน่สัาม�ญน่�ต�บ�คคลุ่ แลุ่ะ ห างห� น่สั�วน่จ2าก�ด้ง. บร�ษ�ที่จ2าก�ด้จ. สัมาคมฉ. ม�ลุ่น่�ธ�2. น่�ต�บ�คคลุ่ตามกฎหมายอ*�น่ ซึ่1�งหมายถึ1ง น่�ต�บ�คคลุ่ที่��ม�กฎหมายพ�เศษร�บรองสัถึาน่ะ เชิ�น่ พรรคการเม*อง ร�ฐว�สัาหก�จ เป็�น่ต น่“น่�ต�กรรม เป็�น่ศ�พที่ พ�เศษใชิ ก�น่ใน่ภาษากฎหมายบางคร�"งเร�ยกรวม ๆ ก�น่”

ว�า น่�ต�กรรมสั�ญญา แต�ใน่ที่างกฎหมายถึ*อว�า น่�ต�กรรมอย�างหน่1�ง สั�ญญาอย�างหน่1�งน่�ต�กรรม หมายถึ1ง การกระที่2าข็องบ�คคลุ่ที่��ชิอบด้ วยกฎหมายแลุ่ะโด้ยใจสัม�คร ม��งโด้ยตรงต�อการผ�กน่�ต�สั�มพ�น่ธ ข็1"น่ระหว�างบ�คคลุ่ เพ*�อจะก�อให เก�ด้การเคลุ่*�อน่ไหวแห�งสั�ที่ธ�ตามเจตน่าข็องบ�คคลุ่น่�"น่ กลุ่�าวโด้ยสัร�ป็ น่�ต�กรรม ก&ค*อ การกระที่2าที่��หว�งผลุ่ตามกฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย น่��น่เองน่�ต�เหต� ค*อ การกระที่2าข็องบ�คคลุ่ซึ่1�งก�อให เก�ด้การเคลุ่*�อน่ไหวแห�งสั�ที่ธ� โด้ยเหต�ซึ่1�งเก�ด้จากกฎหมายบ�งค�บหร*อก2าหน่ด้ไว แลุ่ะผ� กระที่2าม�ได้ สัม�ครใจจะก�อให เก�ด้ความผ�กพ�น่เชิ�น่น่�"น่มาแต�ต น่การกระที่2าใด้ ๆ ก&ตามที่��ชิอบด้ วยกฎหมาย แลุ่ะผ� ที่2าได้ ยอมที่2าการน่�"น่ด้ วยใจสัม�ครโด้ยตรงต�อการผ�กความสั�มพ�น่ธ ตามกฎหมายระหว�างบ�คคลุ่เพ*�อให เก�ด้ความเคลุ่*�อน่ไหวแห�งสั�ที่ธ�อย�างหน่1�งอย�างใด้น่�"น่ การน่�"น่เร�ยกว�า

Page 48: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

น่�ต�กรรมที่�"งสั�"น่สั�ญญา ตามกฎหมายถึ*อว�าค*อความตกลุ่งหร*อการแสัด้งเจตน่าตกลุ่งระหว�างบ�คคลุ่สัองฝ่,ายที่��ต�างก&ม��งจะผ�กน่�ต�สั�มพ�น่ธ หร*อม��งหว�งให เก�ด้ผลุ่ใน่ที่างกฎหมายระหว�างก�น่แลุ่ะก�น่น่�ต�กรรมแลุ่ะสั�ญญาต�างก�น่ ด้�งน่�"1) น่�ต�กรรม อาจสั2าเร&จหร*อเก�ด้ข็1"น่ได้ โด้ยบ�คคลุ่เพ�ยงคน่เด้�ยวหร*อฝ่,ายเด้�ยวก&ได้ สั�ญญาจะเก�ด้ข็1"น่หร*อสั2าเร&จได้ โด้ยบ�คคลุ่สัองฝ่,าย ค*อ ฝ่,ายหน่1�งสั�งค2าเสัน่อ อ�กฝ่,ายหน่1�งสั�งค2าสัน่อง2) สั�ญญาที่�กป็ระเภที่เป็�น่น่�ต�กรรม แต�น่�ต�กรรมที่�กป็ระเภที่ไม�ใชิ�สั�ญญาน่�ต�กรรมที่��สัมบ�รณ ม�ผลุ่ผ�กพ�น่ใชิ บ�งค�บได้ ต องเข็ าหลุ่�กเกณฑ์ เร*�องความสัมบ�รณ ข็องน่�ต�กรรม หลุ่�กเกณฑ์ ด้�งกลุ่�าว ได้ แก�1. หลุ่�กเกณฑ์ เร*�องว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องน่�ต�กรรม2. หลุ่�กเกณฑ์ เร*�องแบบข็องน่�ต�กรรม3. หลุ่�กเกณฑ์ เร*�องความสัามารถึข็องบ�คคลุ่ถึ าน่�ต�กรรมใด้ไม�ถึ�กต องตามหลุ่�กเกณฑ์ น่�ต�กรรมน่�"น่ย�อมไม�สัมบ�รณ ค*อ อาจตกเป็�น่โมฆะ หร*อ โมฆ�ยะ ได้ “โมฆกรรม หร*อ โมฆะ เป็�น่ศ�พที่ กฎหมาย หมายถึ1ง การตกเป็�น่อ�น่เสั�ย” “ ”

เป็ลุ่�าใชิ บ�งค�บไม�ได้ แลุ่ะจะที่2าให กลุ่�บค*น่อ�กไม�ได้ “โมฆ�ยกรรม หร*อ โมฆ�ยะ เป็�น่ศ�พที่ กฎหมาย หมายถึ1ง น่�ต�กรรมน่�"น่” “ ”

สัมบ�รณ แต�อย��ใน่บ�งค�บว�าอาจตกเป็�น่อ�น่เสั�ยเป็ลุ่�าใน่ภายหลุ่�งได้ ถึ าม�การบอกลุ่ าง ซึ่1�งถึ าม�การบอกลุ่ างเม*�อใด้ น่�ต�กรรมที่��ด้�ว�าสัมบ�รณ น่�"น่จะตกเป็�น่อ�น่โมฆะ ค*อเสั�ยเป็ลุ่�า เว น่แต�จะม�การให สั�ตยาบ�น่ก�อน่จะม�การบอกลุ่ าง น่�ต�กรรมน่�"น่จ1งจะม�ผลุ่สัมบ�รณ อย�างแที่ จร�งต�อไป็การบอกลุ่ าง ค*อ การแสัด้งเจตน่าที่2าลุ่ายน่�ต�กรรมที่��เป็�น่โมฆ�ยะเพ*�อให ตก

Page 49: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เป็�น่โมฆะการให สั�ตยาบ�น่ ค*อ การแสัด้งเจตน่าสัน่�บสัน่�น่หร*อยอมร�บน่�ต�กรรมที่��ที่2าไป็แลุ่ วว�าม�ผลุ่สัมบ�รณ ใชิ ได้ ใน่เร*�องความสัมบ�รณ ข็องน่�ต�กรรม - ถึ าที่2าผ�ด้หลุ่�กเกณฑ์ ว�าด้ วยว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องน่�ต�กรรม น่�ต�กรรมน่�"น่จะตกเป็�น่โมฆะ- ถึ าที่2าผ�ด้หลุ่�กเกณฑ์ ว�าด้ วยแบบข็องน่�ต�กรรม น่�ต�กรรมจะตกเป็�น่โมฆะ - แต�ถึ าที่2าผ�ด้หลุ่�กเกณฑ์ ว�าด้ วยความสัามารถึข็องบ�คคลุ่ น่�ต�กรรมจะตกเป็�น่โมฆ�ยะว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องน่�ต�กรรม ค*อ ป็ระโยชิน่ สั�ด้ที่ ายหร*อความม��งหมายสั�ด้ที่ ายใน่การที่2าน่�ต�กรรมน่�"น่ข็อบเข็ตที่��กฎหมายก2าหน่ด้ไว สั2าหร�บว�ตถึ�ที่��ป็ระสังค ม� 3 ป็ระการ ค*อ1. น่�ต�กรรมต องไม�ม�ว�ตถึ�ที่��ป็ระสังค เป็�น่การข็�ด้ต�อกฎหมาย2. น่�ต�กรรมต องไม�ม�ว�ตถึ�ป็ระสังค เป็�น่การข็�ด้ต�อความสังบเร�ยบร อยหร*อศ�ลุ่ธรรมอ�น่ด้�ข็องป็ระชิาชิน่3. น่�ต�กรรมต องไม�ม�ว�ตถึ�ที่��ป็ระสังค เป็�น่การพ น่ว�สั�ย ค*อ น่�ต�กรรมที่��ม�ว�ตถึ�ป็ระสังค เป็�น่ไป็ไม�ได้ หร*อไม�อาจสั2าเร&จสัมป็ระสังค ได้ ว�ธ�การที่��กฎหมายก2าหน่ด้น่�ต�กรรม เร�ยกว�า แบบ หากน่�ต�กรรมใด้ไม�ที่2า“ ”

ตามแบบ น่�ต�กรรมน่�"น่ย�อมตกเป็�น่โมฆะ แบบข็องน่�ต�กรรม ม� 4 ป็ระเภที่ ค*อ1. แบบที่��ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ2. แบบที่��ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่�� - แบบป็ระเภที่น่�"จะที่2าหน่�งสั*อก�น่ตามลุ่2าพ�งม�ได้ ต องไป็ที่2าเป็�น่หน่�งสั*อต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��จ1งจะสัมบ�รณ 3. แบบที่��ต องจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่�� - ไม�จ2าเป็�น่ต องที่2าเป็�น่

Page 50: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หน่�งสั*อ เพ�ยงแต�จด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ก&เพ�ยงพอ4. แบบที่��ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่�� - เป็�น่น่�ต�กรรมที่��สั2าค�ญมากจ2าต องได้ ร�บความควบค�มจากกฎหมายแลุ่ะเจ าหน่ าที่��โด้ยเคร�งคร�ด้พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ที่��จะไป็ที่2าเป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่น่�"น่ต องม�อ2าน่าจหน่ าที่��ตามกฎหมายด้ วยการเร�ยกร องใด้ ๆ ต องที่2าภายใน่ก2าหน่ด้เวลุ่าที่��เร�ยกว�า อาย�ความ หากไป็เร�ยกร องก�น่เม*�อสั�"น่อาย�ความแลุ่ วย�อมไม�อาจเร�ยกร องได้ ถึ ากฎหมายไม�ได้ ก2าหน่ด้อาย�ความเร*�องใด้ไว โด้ยเฉพาะก&ให ถึ*อว�าม�อาย�ความ 10 ป็E“อาย�ความ หมายถึ1ง ก2าหน่ด้เวลุ่าที่��กฎหมายต องการให ใชิ สั�ที่ธ�เร�ยกร อง”

หร*อฟัIองร องเสั�ยหายภายใน่ก2าหน่ด้“สั�ที่ธ�เร�ยกร อง หมายถึ1ง การที่��บ�คคลุ่หน่1�งจะเร�ยกร องเอาสั��งใด้จากอ�ก”

บ�คคลุ่หน่1�งโด้ยม�กฎหมายยอมร�บหร*อสัน่�บสัน่�น่ให ใชิ สั�ที่ธ�Jน่� "น่ได้ “หน่�" เป็�น่ความผ�กพ�น่ที่างกฎหมายระหว�างบ�คคลุ่ ” 2 ฝ่,าย ซึ่1�งฝ่,ายหน่1�งเร�ยกว�า เจ าหน่�" ซึ่1�งจะได้ ร�บป็ระโยชิน่ จากการกระที่2าการอย�างใด้อย�างหน่1�งข็องอ�กฝ่,ายหน่1�งซึ่1�งเร�ยกว�า ลุ่�กหน่�"การกระที่2าที่��ลุ่�กหน่�"ต องกระที่2าน่�"น่ ก&ค*อ1. กระที่2าการอย�างใด้อย�างหน่1�ง2. งด้เว น่กระที่2าการอย�างใด้อย�างหน่1�ง3. ที่2าการโอน่ที่ร�พย สั�น่ค2าว�า หน่�" ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย มาตรา “ ” 233 เร�ยกชิ*�ออ�กอย�างหน่1�งว�า สั�ที่ธ�เร�ยกร อง หร*อน่�กกฎหมายเร�ยกหน่�"ว�าเป็�น่บ�คคลุ่สั�ที่ธ� “ ”

ค*อ สั�ที่ธ�ที่��ม�ผลุ่ระหว�างบ�คคลุ่หน่�"เก�ด้จากน่�ต�กรรมแลุ่ะน่�ต�เหต�น่�ต�เหต� เป็�น่เหต�การณ ธรรมชิาต�หร*อโด้ยการกระที่2าข็องบ�คคลุ่ซึ่1�งม�ได้ ม��ง

Page 51: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ผลุ่ใน่กฎหมาย แต�กฎหมายก&บ�ญญ�ต�ให การน่�"น่ ๆ ม�ผลุ่ที่2าใน่กฎหมายได้ ซึ่1�งได้ แก� จ�ด้การงาน่น่อกสั��ง ลุ่าภม�ควรได้ ลุ่ะเม�ด้ แลุ่ะอ*�น่ ๆ ที่��กฎหมายก2าหน่ด้ไว เป็�น่เร*�อง ๆความระง�บแห�งหน่�" หมายความว�า หน่�"ได้ สั�"น่สั�ด้ลุ่งหร*อได้ ระง�บลุ่ง ซึ่1�งการที่��หน่�"จะระง�บลุ่งได้ น่�"น่ ม� 5 กรณ� ค*อ1. การชิ2าระหน่�"2. การป็ลุ่ด้หน่�"3. ห�กกลุ่บลุ่บหน่�"4. แป็ลุ่งหน่�"ใหม�5. หน่�"เกลุ่*�อน่กลุ่*น่ก�น่การชิ2าระหน่�" - เม*�อลุ่�กหน่�"ได้ ชิ2าระหน่�"ถึ�กต องตามว�ตถึ�แห�งหน่�"แก�เจ าหน่�"แลุ่ ว หน่�"ย�อมระง�บป็ลุ่ด้หน่�" - การป็ลุ่ด้หน่�" ค*อ ที่2าให หน่�"สั�"น่สั�ด้ลุ่ง เพราะเจ าหน่�"ได้ ย�น่ยอมยกหน่�"ให แก�ลุ่�กหน่�"โด้ยไม�เร�ยกร องค�าตอบแที่น่อย�างใด้ ถึ าหน่�"ม�หน่�งสั*อเป็�น่หลุ่�กฐาน่ การป็ลุ่ด้หน่�"ก&ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อด้ วยห�กกลุ่บลุ่บหน่�" - เม*�อบ�คคลุ่ 2 คน่ม�ความผ�กพ�น่ซึ่1�งก�น่แลุ่ะก�น่โด้ยความผ�กพ�น่ ค*อ หน่�"ซึ่1�งบ�คคลุ่ที่�"ง 2 ฝ่,ายต�างก&เป็�น่เจ าหน่�" แลุ่ะลุ่�กหน่�"ซึ่1�งก�น่แลุ่ะก�น่แลุ่ะหน่�"น่� "น่ม�ว�ตถึ�เป็�น่อย�างเด้�ยวก�น่ แลุ่ะถึ1งก2าหน่ด้ชิ2าระฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�งจะห�กกลุ่บลุ่บหน่�"เพ*�อให หน่�"ระง�บเพ�ยงเที่�าจ2าน่วน่ที่��ตรงก�น่ใน่ม�ลุ่หน่�"ที่�"ง 2 ฝ่,ายน่�"น่ก&ได้ เว น่แต�สัภาพแห�งหน่�"ฝ่,ายหน่1�งจะไม�เป็Dด้ชิ�องให ห�กกลุ่บลุ่บหน่�"ก�น่ได้ แป็ลุ่งหน่�"ใหม� - ได้ แก� การระง�บหน่�"เก�า แต�ม�หน่�"ใหม�ข็1"น่มาแที่น่ (ที่2างาน่ห�กค�าจ างแที่น่)

หน่�"เกลุ่*�อน่กลุ่*น่ก�น่ - ได้ แก� กรณ�ซึ่1�งสั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ข็องเจ าหน่ าแลุ่ะลุ่�กหน่�"ได้ มารวมก�น่อย��ใน่ต�วบ�คคลุ่เด้�ยวก�น่“ที่ร�พย หมายถึ1ง ว�ตถึ�ที่��ม�ร�ป็ร�าง เชิ�น่ รถึยน่ต ว�ที่ย� บ าน่ ที่��ด้�น่ ชิ าง ม า ”

Page 52: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ธน่บ�ตร โลุ่หะ เป็�น่ต น่ มน่�ษย หร*อบ�คคลุ่ม�ใชิ�ที่ร�พย เพราะไม�ใชิ�ว�ตถึ�แม อว�ยวะข็องมน่�ษย ที่��แยกออกมาแลุ่ ว เชิ�น่ ฟั'น่ น่�"ว ห�วใจ ต�บ จะเป็�น่ที่ร�พย ก&ตาม สั�วน่สั��งอ*�น่ที่��ไม�ม�ร�ป็ร�าง เชิ�น่ สั�ที่ธ�ต�าง ๆ ถึ*อว�าไม�ใชิ�ที่ร�พย “ที่ร�พย สั�น่ หมายความรวมที่�"งที่ร�พย แลุ่ะที่�"งว�ตถึ�ไม�ม�ร�ป็ร�างซึ่1�งอาจม�ราคา”

ได้ แลุ่ะถึ*อเอาได้ ว�ตถึ�ไม�ม�ร�ป็ร�างน่�"น่ไม�ใชิ�ที่ร�พย แน่� เชิ�น่ สั�ที่ธ�ต�าง ๆ แต�ถึ*อว�าเป็�น่ที่ร�พย สั�น่อย�างหน่1�งที่ร�พย แบ�งออกเป็�น่ 2 ป็ระเภที่ใหญ� ๆ ค*อ1. อสั�งหาร�มที่ร�พย ได้ แก� ที่ร�พย อ�น่ต�ด้อย��ก�บที่��ด้�น่ น่อกจากน่�"ย�งหมายถึ1งสั�ที่ธ�ได้ 2. สั�งหาร�มที่ร�พย ได้ แก� ที่ร�พย ที่�"งหลุ่ายอ�น่อาจข็น่เคลุ่*�อน่จากที่��แห�งหน่1�งไป็แห�งอ*�น่ได้ ไม�ว�าเคลุ่*�อน่ด้ วยแรงเด้�น่แห�งต�วที่ร�พย เองที่ร�พย ป็ระกอบด้ วยสั�วน่ต�อเน่*�องก�บต�วที่ร�พย อ�ก 3 สั�วน่ ค*อ1. สั�วน่ควบ2. เคร*�องอ�ป็กรณ 3. ด้อกผลุ่สั�วน่ควบ หมาย ถึ1งสั�วน่ซึ่1�งว�าโด้ยสัภาพแห�งที่ร�พย หร*อโด้ยจาร�ตป็ระเพณ�แห�งที่ องถึ��น่ย�อมเป็�น่สัาระสั2าค�ญใน่ความเป็�น่อย��ข็องที่ร�พย น่�"น่ แลุ่ะไม�อาจจะแยกจากก�น่ได้ น่อกจากจะที่2าลุ่าย ที่2าบ�บสัลุ่าย หร*อที่2าให ที่ร�พย น่�"น่เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งร�ป็ที่รง เชิ�น่ ห องที่��ต�อเต�มจากต�วบ าน่ย�อมเป็�น่สั�วน่ควบข็องต�วบ าน่ ผ� ใด้เป็�น่เจ าข็องที่ร�พย อ�น่ใด้ย�อมเป็�น่เจ าข็องใน่บรรด้าสั�วน่ควบข็องที่ร�พย น่�"น่ด้ วยสั�วน่เคร*�องอ�ป็กรณ หมายถึ1ง สั�งหาร�มที่ร�พย ซึ่1�งโด้ยป็กต�น่�ยมเฉพาะถึ��น่หร*อโด้ยเจตน่าชิ�ด้แจ งแห�งผ� เป็�น่เจ าข็องที่ร�พย อ�น่เป็�น่ป็ระธาน่ ย�อมเป็�น่ข็องใชิ ป็ระจ2าอย��ก�บที่ร�พย เป็�น่ป็ระธาน่น่�"น่เป็�น่อาจ�ณ เคร*�องอ�ป็กรณ ถึ1งจะแยกออกจากที่ร�พย เป็�น่ป็ระธาน่ชิ��วคราวก&ย�งไม�ข็าด้จากการเป็�น่เคร*�อง

Page 53: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

อ�ป็กรณ ข็องที่ร�พย อ�น่เป็�น่ป็ระธาน่ด้อกผลุ่ หมายถึ1ง สั��งที่��งอกเงยเพ��มเต�มจากต�วที่ร�พย ได้ แก�1. ด้อกผลุ่ธรรมด้า - บรรด้าสั��งที่�"งป็วงซึ่1�งได้ มาเพราะใชิ ข็องน่�"น่อ�น่เก�ด้ข็1"น่โด้ยธรรมชิาต� ข็องม�น่2. ด้อกผลุ่น่�ต�น่�ย - ด้อกเบ�"ย ก2าไร ค�าเชิ�า ค�าป็'น่ผลุ่ หร*อลุ่าภอ*�น่ ๆ ที่��ได้ เป็�น่คร�"งคราวแก�เจ าข็องที่ร�พย ที่ร�พยสั�ที่ธ� หมายถึ1ง สั�ที่ธ�เหน่*อที่ร�พย สั�น่โด้ยไม�ค2าน่1งถึ1งต�วบ�คคลุ่ว�าเข็ ามาเก��ยวข็ องหร*อไม�อย�างไร ที่ร�พยสั�ที่ธ�ที่��กฎหมายอน่�ญาตให ม�ได้ ได้ แก�1. กรรมสั�ที่ธ�J หมายถึ1ง ความเป็�น่เจ าข็อง เป็�น่ที่ร�พยสั�ที่ธ�ที่��สั2าค�ญที่��สั�ด้2. สั�ที่ธ�ครอบครอง หมายถึ1ง สั�ที่ธ�ใน่การครอบครองที่ร�พย สั�น่3. ภารจ2ายอม หมายถึ1ง การที่��เจ าข็องอสั�งหาร�มที่ร�พย ต องร�บภาระบางอย�างอ�น่กระที่บถึ1งที่ร�พย สั�น่ข็องตน่ หร*อต องงด้เว น่การใชิ สั�ที่ธ�บางอย�างซึ่1�งตน่ควรจะม�สั�ที่ธ�น่�"น่อย�� แต�ต องงด้เว น่ไป็เพ*�อป็ระโยชิน่ แก�อสั�งหาร�มที่ร�พย อ*�น่4. สั�ที่ธ�อาศ�ย หมายถึ1ง สั�ที่ธ�ที่��บ�คคลุ่จะอาศ�ยอย��ใน่โรงเร*อน่ข็องผ� อ*�น่โด้ยไม�ต องเสั�ยค�าเชิ�า5. สั�ที่ธ�เหน่*อพ*"น่ด้�น่ หมายถึ1ง การที่��บ�คคลุ่หน่1�งม�สั�ที่ธ�เป็�น่เจ าข็องโรงเร*อน่สั��งป็ลุ่�กสัร าง หร*อสั��งเพาะป็ลุ่�กบน่ด้�น่หร*อใต ด้�น่น่�"น่โด้ยไม�ได้ เป็�น่เจ าข็องที่��ด้�น่น่�"น่6. สั�ที่ธ�เก&บก�น่ หมายถึ1ง การที่��บ�คคลุ่หน่1�งม�สั�ที่ธ�ใชิ สัอยถึ*อป็ระโยชิน่ จ�ด้การ แลุ่ะเอาป็ระโยชิน่ ที่�กอย�างจากที่ร�พย สั�น่ข็องบ�คคลุ่อ*�น่โด้ยที่��ไม�ได้ เข็ าเป็�น่เจ าข็องที่ร�พย สั�น่น่�"น่เอง7. ภารต�ด้พ�น่ใน่อสั�งหาร�มที่ร�พย หมายถึ1ง การที่��บ�คคลุ่หน่1�งซึ่1�งไม�ได้ เป็�น่

Page 54: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เจ าข็องอสั�งหาร�มที่ร�พย แต�ม�สั�ที่ธ�ได้ ร�บชิ2าระหน่�"เป็�น่คราว ๆ จากที่ร�พย สั�น่น่�"น่ หร*อได้ ใชิ ตลุ่อด้จน่ถึ*อเอาซึ่1�งป็ระโยชิน่ แห�งที่ร�พย สั�น่น่�"น่ตามที่��ระบ�ไว การสั�"น่ไป็ซึ่1�งกรรมสั�ที่ธ�J ค*อ สั�"น่ไป็โด้ยอ2าน่าจข็องน่�ต�กรรมสั�ญญา เชิ�น่ ข็ายไป็ หร*อสั�งมอบไป็โด้ยเสัน่�หา แลุ่ะสั�"น่ไป็โด้ยอ2าน่าจกฎหมาย เชิ�น่ การที่��ถึ�กคน่อ*�น่ครอบครองป็รป็'กษ จน่เข็าแย�งกรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย ไป็จากเราได้ “ผ� ร �บโอน่ไม�ม�สั�ที่ธ�ด้�กว�าผ� โอน่ หมายความว�า ใน่กรณ�ที่��บ�คคลุ่หน่1�งไม�ม�”

สั�ที่ธ� หร*อไม�ม�อ2าน่าจโอน่กรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย สั�น่ให แก�ผ� อ*�น่ บ�คคลุ่ผ� ร �บโอน่ที่ร�พย สั�น่น่�"น่มาย�อมไม�ม�สั�ที่ธ�หร*ออ2าน่าจใน่ที่ร�พย สั�น่น่�"น่ กลุ่�าวค*อ เม*�อผ� โอน่ให ย�งไม�ม�อ2าน่าจแลุ่ วผ� ร �บโอน่จะม�สั�ที่ธ�ม�อ2าน่าจด้�ไป็กว�าผ� โอน่ได้ อย�างไรชิายแลุ่ะหญ�งจะที่2าการหม�"น่ก�น่ได้ ต�อเม*�อต�างม�อาย�สั�บเจ&ด้ป็Eบร�บ�รณ แลุ่ ว แต�ย�งต องร�บความย�น่ยอมจากบ�ด้ามารด้าเสั�ยก�อน่จน่กว�าจะบรรลุ่�น่�ต�ภาวะการสัมรสัจะที่2าได้ ต�อเม*�อชิายแลุ่ะหญ�งม�อาย�สั�บเจ&ด้ป็Eบร�บ�รณ ชิายหร*อหญ�งที่��เป็�น่คน่ว�กลุ่จร�ตหร*อเป็�น่ญาต�สั*บสัายโลุ่ห�ตโด้ยตรงข็1"น่ไป็หร*อลุ่งมาหร*อเป็�น่พ��น่ องก�น่จะสัมรสัก�น่ไม�ได้ การสัมรสัจะถึ*อว�าชิอบด้ วยกฎหมายก&ต�อเม*�อม�การจด้ที่ะเบ�ยน่สัมรสัแลุ่ วสั�น่สั�วน่ต�ว ได้ แก� ที่ร�พย สั�น่ที่��1. ฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�งม�อย��ก�อน่สัมรสั2. เป็�น่เคร*�องใชิ สัอยสั�วน่ต�ว เคร*�องแต�งกาย หร*อเคร*�องป็ระด้�บกาย หร*อเคร*�องม*อเคร*�องใชิ ที่��จ2าเป็�น่การป็ระกอบอาชิ�พหร*อว�ชิาชิ�พ3. ฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�งได้ มาระหว�างสัมรสัโด้ยการร�บมรด้กหร*อโด้ยการให โด้ยเสัน่�หา4. ข็องหม�"น่สั�น่สัมรสั ได้ แก� ที่ร�พย สั�น่ที่��1. ค��สัมรสัได้ มาใน่ระหว�างสัมรสั2. ฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�งได้ มาระหว�างสัมรสัโด้ยพ�น่�ยกรรม หร*อโด้ยการให เป็�น่

Page 55: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หน่�งสั*อเม*�อพ�น่�ยกรรมหร*อหน่�งสั*อยกให ระบ�ว�าเป็�น่สั�น่สัมรสั3. เป็�น่ด้อกผลุ่ข็องสั�น่สั�วน่ต�วการร�บบ�ตรบ�ญธรรมน่�"น่ ผ� ร �บบ�ตรบ�ญธรรมต องม�อาย�ไม�น่ อยกว�า 30 ป็E แลุ่ะจะต องม�อาย�มากกว�าผ� ที่��จะเป็�น่บ�ตรบ�ญธรรมไม�น่ อยกว�า 15 ป็Eที่ร�พย สัมบ�ต�ที่��จะตกที่อด้ไป็ย�งที่ายาที่ เร�ยกว�า มรด้ก“ ”

ที่ายาที่ หมายถึ1ง ผ� ม�สั�ที่ธ�ร�บที่ร�พย มรด้ก ซึ่1�งม�อย�� 2 ป็ระเภที่ ค*อ1. ที่ายาที่ซึ่1�งม�สั�ที่ธ�ตามกฎหมาย - ม�สั�ที่ธ�ใน่ฐาน่ะที่��เป็�น่ที่ายาที่ตามความเป็�น่จร�ง ถึ1งแม ว�าจะไม�ได้ ที่2าพ�น่�ยกรรมยกที่ร�พย มรด้ก ที่ายาที่ป็ระเภที่น่�" เร�ยกว�า ที่ายาที่โด้ยธรรม“ ”

2. ที่ายาที่ซึ่1�งม�สั�ที่ธ�เพราะเจ ามรด้กที่2าพ�น่�ยกรรมยกที่ร�พย มรด้กให เร�ยกว�า ผ� ร �บพ�น่�ยกรรม ซึ่1�งอาจเป็�น่ใครก&ได้ แต�ต องเป็�น่บ�คคลุ่โด้ยจะเป็�น่บ�คคลุ่“ ”

ธรรมด้าหร*อน่�ต�บ�คคลุ่ก&ได้ ที่ายาที่โด้ยธรรม ม� 6 ลุ่2าด้�บ แต�ลุ่ะลุ่2าด้�บม�สั�ที่ธ�ร�บมรด้กก�อน่หลุ่�งก�น่ ด้�งน่�"1. ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ ได้ แก� ลุ่�ก หลุ่าน่ เหลุ่น่ ข็องผ� ตาย2. บ�ด้ามารด้าข็องผ� ตาย3. พ��น่ องร�วมบ�ด้ามารด้าเก��ยวก�บผ� ตาย4. พ��น่ องร�วมบ�ด้าหร*อเฉพาะมารด้าเด้�ยวก�บผ� ตาย5. ป็�, ย�า ตา ยาย ข็องผ� ตาย6. ลุ่�ง ป็Iา น่ า อา ข็องผ� ตายที่ายาที่โด้ยธรรมจะหมด้สั�ที่ธ� ถึ าหากว�า เจ ามรด้กหร*อผ� ตายได้ ที่2าพ�น่�ยกรรมยกที่ร�พย มรด้กที่�"งหมด้หร*อบางสั�วน่ให ผ� อ*�น่ซึ่1�งเร�ยกว�า ผ� ร �บพ�น่�ยกรรมพ�น่�ยกรรม หมายถึ1ง เอกสัารซึ่1�งเจ ามรด้กแสัด้งเจตน่าก2าหน่ด้การเผ*�อตาย พ�น่�ยกรรมที่��จะม�ผลุ่ใชิ บ�งค�บได้ ต องที่2าตามแบบที่��กฎหมายก2าหน่ด้ ซึ่1�งม�ด้ วยก�น่ 6 แบบ ค*อ

Page 56: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

1. พ�น่�ยกรรมแบบเข็�ยน่ที่�"งฉบ�บ - ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อลุ่งว�น่ เด้*อน่ ป็E ที่��ที่2าแลุ่ะเข็�ยน่ข็ อความก2าหน่ด้รายลุ่ะเอ�ยด้ต�าง ๆ ที่�"งหมด้ด้ วยลุ่ายม*อข็องผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมเอง แลุ่ะลุ่งชิ*�อข็องตน่ไว ด้ วย2. พ�น่�ยกรรมแบบม�พยาน่ - ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อลุ่งว�น่ เด้*อน่ ป็Eที่��ที่2า สั�วน่ข็ อความจะให ใครเข็�ยน่หร*อพ�มพ ก&ได้ แลุ่ วให ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อร�บรอง3. พ�น่�ยกรรมแบบเอกสัารฝ่,ายเม*อง - ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมต องไป็แจ งข็ อความที่��ตน่ป็ระสังค จะให ป็รากฏิใน่พ�น่�ยกรรมต�อเจ าหน่ าที่��อ2าเภอ ต�อหน่ าพยาน่อ�กอย�างน่ อยสัองคน่ เจ าหน่ าที่��จะจด้ข็ อความน่�"น่แลุ่ วอ�าน่ให ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมแลุ่ะพยาน่ฟั'งแลุ่ วจ1งให ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมแลุ่ะพยาน่ลุ่งชิ*�อไว เจ าหน่ าที่��เองก&ลุ่งชิ*�อ แลุ่ะว�น่ เด้*อน่ ป็E ก2าก�บไว ด้ วย4. พ�น่�ยกรรมแบบเอกสัารลุ่�บ - พ�น่�ยกรรมแบบน่�"คลุ่ ายก�บแบบแรกแลุ่ะแบบที่��สัอง แต�เม*�อที่2าเสัร&จแลุ่ วให ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อใน่พ�น่�ยกรรม แลุ่ะผน่1กพ�น่�ยกรรมแลุ่ วลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อคาบรอยผน่1ก ต�อจากน่�"น่ให น่2าพ�น่�ยกรรมน่�"น่ไป็แสัด้งต�อเจ าหน่ าที่��อ2าเภอพร อมด้ วยพยาน่อ�กสัองคน่ แลุ่ะให ถึ อยค2าว�าเป็�น่พ�น่�ยกรรมข็องตน่ ใครเป็�น่ผ� เข็�ยน่ อย��ที่��ไหน่ เจ าหน่ าที่��อ2าเภอจะจด้ถึ อยค2าไว แลุ่ วลุ่งว�น่ เด้*อน่ ป็E แลุ่ะป็ระที่�บตราเป็�น่สั2าค�ญ5. พ�น่�ยกรรมแบบที่2าด้ วยวาจา - ป็กต�แลุ่ วพ�น่�ยกรรมต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ จะที่2าด้ วยวาจาไม�ได้ แต�ถึ าป็รากฏิว�าม�พฤต�การณ พ�เศษซึ่1�งบ�คคลุ่ใด้ไม�สัามารถึจะที่2าพ�น่�ยกรรมตามแบบอ*�น่ได้ บ�คคลุ่น่�"น่จะที่2าพ�น่�ยกรรมด้ วยวาจาก&ได้ โด้ยแสัด้งเจตน่าก2าหน่ด้ข็ อความใน่พ�น่�ยกรรมต�อหน่ าพยาน่อย�างน่ อยสัองคน่ หลุ่�งจากน่�"น่พยาน่จะต องแสัด้งตน่ต�อเจ าหน่ าที่��อ2าเภอโด้ยไม�ชิ�กชิ าแลุ่ะแจ งข็ อความที่��ผ� ที่2าพ�น่�ยกรรมได้ สั� �งไว ด้ วยวาจาน่�"น่ ที่�"งต องแจ งว�น่ เด้*อน่ ป็E สัถึาน่ที่��ที่��ที่2าพ�น่�ยกรรมแลุ่ะพฤต�การณ พ�เศษน่�"น่ด้ วย6. พ�น่�ยกรรมตามแบบกฎหมายต�างป็ระเที่ศ - เม*�อผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ยอย��ใน่

Page 57: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ต�างป็ระเที่ศ พ�น่�ยกรรมอาจที่2าตามแบบซึ่1�งกฎหมายข็องป็ระเที่ศที่��ที่2าพ�น่�ยกรรมบ�ญญ�ต�ไว ก&ได้ ผ� ที่��จะเป็�น่พยาน่ใน่พ�น่�ยกรรมน่�"น่จะต องเข็ าหลุ่�กเกณฑ์ ด้�งต�อไป็น่�"1) ต องบรรลุ่�น่�ต�ภาวะแลุ่ ว2) ต องไม�เป็�น่คน่ว�กลุ่จร�ต หร*อบ�คคลุ่ซึ่1�งศาลุ่สั��งให เป็�น่ผ� เสัม*อน่ไร ความสัามารถึ3) ต องไม�เป็�น่คน่ห�หน่วก เป็�น่ใบ หร*อตาบอด้ที่�"งสัองข็ าง4) พยาน่แลุ่ะค��สัมรสัข็องพยาน่จะเป็�น่ผ� ร �บที่ร�พย ตามพ�น่�ยกรรมไม�ได้ กฎหมายว�าด้ วยก� ย*ม ค2"าป็ระก�น่ จ2าน่อง แลุ่ะจ2าน่2า เป็�น่กฎหมายคน่ลุ่ะฉบ�บก�น่ แต�ป็รากฏิอย��ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย บรรพ 3 ด้ วยก�น่ย*มใชิ คงร�ป็ หมายความว�า ย*มสั��งใด้ไป็ต องใชิ สั��งน่�"น่ค*น่การก� เง�น่เก�น่กว�า 50 บาที่ข็1"น่ไป็ต องที่2าเป็�น่หลุ่�กฐาน่แห�งการก� ย*มเป็�น่หน่�งสั*อลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อผ� ย*มไว เป็�น่สั2าค�ญหากเป็�น่การก� เง�น่น่ อยกว�า 50 บาที่ ไม�ต องที่2าหลุ่�กฐาน่แห�งการก� ย*ม ก&ฟัIองร องบ�งค�บคด้�ได้ โด้ยน่2าพยาน่บ�คคลุ่มาน่2าสั*บป็ระกอบได้ สั�ญญาก� ย*มเง�น่ ต องป็Dด้อากรแสัตมป็Mที่�ก 200 บาที่ หร*อเศษข็อง 200

บาที่ต�อ 10 สัตางค ใน่การก� ย*มเง�น่ ห ามเร�ยกด้อกเบ�"ยเก�น่อ�ตราที่��กฎหมายก2าหน่ด้ ค*อ ห ามเร�ยกเก�น่ร อยลุ่ะ 15 ต�อป็E หากเร�ยกเก�น่อ�ตราด้�งกลุ่�าว ผ� ให ก� อาจม�ความผ�ด้ใน่ที่างอาญาฐาน่เร�ยกด้อกเบ�"ยเก�น่อ�ตรา แลุ่ะจะเร�ยกด้อกเบ�"ยไม�ได้ เลุ่ย เร�ยกค*น่ได้ เฉพาะต น่เง�น่ที่��ให ย*มเที่�าน่�"น่ถึ าม�ได้ ก2าหน่ด้ด้อกเบ�"ยไว ใน่สั�ญญาเง�น่ก� แลุ่ะตามเจตน่าข็องค��สั�ญญา ผ� ให ก� ม�สั�ที่ธ�เร�ยกด้อกเบ�"ยได้ ใน่อ�ตราร อยลุ่ะ 7 คร1�งต�อไป็สั�ญญาค2"าป็ระก�น่ หมายถึ1ง สั�ญญาซึ่1�งบ�คคลุ่ภายน่อกคน่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� ค2"าป็ระก�น่ ผ�กพ�น่ตน่ต�อเจ าหน่�"คน่หน่1�งเพ*�อชิ2าระหน่�"ใน่เม*�อลุ่�กหน่�"ไม�ชิ2าระหน่�"น่� "น่

Page 58: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สั�ญญาค2"าป็ระก�น่ต องม�หลุ่�กฐาน่เป็�น่หน่�งสั*อ ลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อผ� ค2"าป็ระก�น่ไว เป็�น่สั2าค�ญ ม�ฉะน่�"น่จะฟัIองร องบ�งค�บคด้�เอาแก�ผ� ค2"าป็ระก�น่ม�ได้ ผ� ค2"าป็ระก�น่อาจม�หลุ่ายคน่ใน่หน่�"รายเด้�ยวก�น่ได้ ซึ่1�งผ� ค2"าป็ระก�น่เหลุ่�าน่�"น่ต องร�บผ�ด้ร�วมก�น่สั�ญญาค2"าป็ระก�น่โด้ยม�ได้ จ2าก�ด้จ2าน่วน่วงเง�น่ค2"าป็ระก�น่หร*อไม�เก�น่ 1,000

บาที่ ต องป็Dด้อากรแสัตมป็M 1 บาที่ ถึ าไม�เก�น่ 10,000 บาที่ ป็Dด้อากรแสัตมป็M 5 บาที่ แลุ่ะถึ าเง�น่เก�น่ 10,000 บาที่ ป็Dด้อากรแสัตมป็M 10 บาที่ผ� ค2"าป็ระก�น่ต องร�บผ�ด้ชิ2าระหน่�"ตามสั�ญญาค2"าป็ระก�น่ต�อเม*�อลุ่�กหน่�"ที่��ตน่ร�บป็ระก�น่ผ�ด้น่�ด้ชิ2าระหน่�"เสั�ยก�อน่ เม*�อเจ าหน่�"ที่วงถึามให ผ� ค2"าป็ระก�น่ชิ2าระหน่�" ผ� ค2"าป็ระก�น่อาจข็อให เจ าหน่�"เร�ยกให ลุ่�กหน่�"ชิ2าระก�อน่ก&ได้ โด้ยผ� ค2"าป็ระก�น่ไม�จ2าเป็�น่ต องชิ2าระหน่�"ให ที่�น่ที่�เม*�อถึ�กเจ าหน่�"ที่วงถึาม คด้�ฟัIองให ผ� ค2"าป็ระก�น่ร�บผ�ด้ชิ2าระหน่�"ม�อาย�ความ 10 ป็Eสั�ญญาจ2าน่อง หมายถึ1ง สั�ญญาที่��บ�คคลุ่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� จ2าน่องเอาที่ร�พย สั�น่ ตราไว แก�บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�ง เร�ยกว�า ผ� ร �บจ2าน่อง เป็�น่ป็ระก�น่การชิ2าระหน่�" โด้ยไม�สั�งมอบที่ร�พย สั�น่น่�"น่ให แก�ผ� ร �บจ2าน่อง การจ2าน่องไม�ต องม�การสั�งมอบที่ร�พย สั�น่“ตรา หมายถึ1ง การน่2าไป็จด้ที่ะเบ�ยน่ สั�ญญาจ2าน่องต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ”

แลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่�"ผ� ม�อ2าน่าจ ม�ฉะน่�"น่จะเป็�น่โมฆะ“เป็�น่ป็ระก�น่การชิ2าระหน่�" หมายถึ1ง เป็�น่ป็ระก�น่สั2าหร�บหน่�"ป็ระธาน่”

การจ2าน่องต องม�การที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ แลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��จะสั�งมอบโฉน่ด้ให ย1ด้ไว อย�างเด้�ยว ไม�เร�ยกว�าจ2าน่องผ� ม�สั�ที่ธ�จ2าน่องจะต องเป็�น่เจ าข็องที่ร�พย สั�น่ที่��จ2าน่องใน่ข็ณะจ2าน่องสั�ญญาจ2าน่2า หมายถึ1ง สั�ญญาที่��บ�คคลุ่คน่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� จ2าน่2า สั�งมอบสั�งหาร�มที่ร�พย สั��งหน่1�งให แก�บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� ร �บจ2าน่2า เพ*�อเป็�น่ป็ระก�น่การชิ2าระหน่�"

Page 59: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

“สั�งมอบ แสัด้งว�า จ2าน่2าต องม�การสั�งมอบที่ร�พย สั�น่”

“เป็�น่ป็ระก�น่การชิ2าระหน่�" แสัด้งว�า จ2าน่2าเป็�น่สั�ญญาอ�ป็กรณ เพ*�อป็ระก�น่”

หน่�"ป็ระธาน่เชิ�น่เด้�ยวก�บค2"าป็ระก�น่แลุ่ะจ2าน่องสั�ญญาจ2าน่2าไม�ต องม�หลุ่�กฐาน่เป็�น่หน่�งสั*อ เพ�ยงแต�สั�งมอบที่ร�พย สั�น่ที่��จ2าน่2าก&ถึ*อว�าสัมบ�รณ การบ�งค�บจ2าน่2า - ถึ าหากลุ่�กหน่ าไม�ชิ2าระหน่�" ผ� ร �บจ2าน่2าม�สั�ที่ธ�น่2าที่ร�พย สั�น่ที่��จ2าน่2าออกข็ายที่อด้ตลุ่าด้ได้ ซึ่*"อข็าย ค*อ สั�ญญาซึ่1�งบ�คคลุ่ฝ่,ายหน่1�งเร�ยกว�า ผ� ข็าย โอน่กรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย สั�น่ให แก�บ�คคลุ่อ�กฝ่,ายหน่1�งเร�ยกว�า ผ� ซึ่*"อ โด้ยผ� ซึ่*"อจะต องใชิ ราคาที่ร�พย สั�น่น่�"น่สั�ญญาข็ายฝ่าก หมายถึ1ง สั�ญญาซึ่*"อข็ายที่��ม�ข็ อตกลุ่งเพ��มเต�มว�าให ผ� ข็ายม�สั�ที่ธ�มาไถึ�ที่ร�พย น่�"น่ค*น่ได้ ภายใน่ก2าหน่ด้ แต�ม�ข็ อตกลุ่งเพ��มค*อ ให มาไถึ�ใน่เวลุ่าที่��ตกลุ่งก�น่ เชิ�น่ ให มาไถึ�ใน่เวลุ่า 2 ป็Eจ2าน่วน่เง�น่ที่��ข็ายก�น่คร�"งแรก เร�ยกว�า ราคาซึ่*"อข็าย“ ”

จ2าน่วน่เง�น่ที่��จะต องชิ2าระใน่การซึ่*"อค*น่ เร�ยกว�า สั�น่ไถึ�“ ”

ก2าหน่ด้เวลุ่าที่��จะต องใชิ สั�ที่ธ�ไถึ� เร�ยกว�า ก2าหน่ด้เวลุ่าไถึ�“ ”

ข็ายฝ่ากอาจกระที่2าได้ ที่�"งสั�งหาร�มที่ร�พย หร*อ อสั�งหาร�มที่ร�พย ห ามใชิ สั�ที่ธ�ไถึ�ที่ร�พย สั�น่ซึ่1�งข็ายฝ่าก เม*�อพ น่เวลุ่าด้�งน่�"ก. ถึ าเป็�น่อสั�งหาร�มที่ร�พย ก2าหน่ด้ 10 ป็E น่�บแต�ว�น่ซึ่*"อข็ายข็. ถึ าเป็�น่สั�งหาร�มที่ร�พย ก2าหน่ด้ 3 ป็E น่�บแต�ว�น่ซึ่*"อข็ายผ� ม�สั�ที่ธ�ไถึ�ที่ร�พย สั�น่ค*น่ ได้ แก� ผ� ข็ายฝ่ากเด้�ม หร*อที่ายาที่ หร*อผ� ร �บโอน่สั�ที่ธ� หร*อบ�คคลุ่ที่��ได้ ตกลุ่งก�น่ไว การเชิ�า เป็�น่การให บ�คคลุ่อ�กฝ่,ายหน่1�งม�สั�ที่ธ�ครอบครองใชิ สัอยได้ ป็ระโยชิน่ ใน่ที่ร�พย น่�"น่เป็�น่การชิ��วคราว โด้ยที่��เจ าข็องย�งม�กรรมสั�ที่ธ�Jอย�างเด้�มการซึ่*"อข็าย เป็�น่การโอน่กรรมสั�ที่ธ�Jหร*อโอน่ความเป็�น่เจ าข็องให

Page 60: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การเชิ�าอสั�งหาร�มที่ร�พย หากม�ก2าหน่ด้ไม�เก�น่ 3 ป็E ต องม�หลุ่�กฐาน่เป็�น่หน่�งสั*ออย�างใด้อย�างหน่1�ง ลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อฝ่,ายที่��ต องร�บผ�ด้ไว เป็�น่สั2าค�ญ ถึ าเก�น่ 3 ป็E หร*อม�ก2าหน่ด้ตลุ่อด้อาย�ข็องผ� เชิ�น่หร*อผ� ให เชิ�า ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��การเชิ�าอสั�งหาร�มที่ร�พย ห ามเชิ�าเก�น่ 30 ป็E ถึ าที่2าสั�ญญาเก�น่ 30 ป็E กฎหมายให ลุ่ด้ลุ่งมาเป็�น่ 30 ป็E ซึ่1�งถึ าหมด้สั�ญญา 30 ป็Eแลุ่ ว ก&อาจต�อสั�ญญาได้ อ�กแต�ต องไม�เก�น่ 30 ป็Eผ� เชิ�าจะที่2าการด้�ด้แป็ลุ่งหร*อต�อเต�มอย�างใด้อย�างหน่1�งเก��ยวก�บที่ร�พย สั�น่ที่��เชิ�าโด้ยไม�ได้ ร�บความย�น่ยอมจากผ� ให เชิ�าก�อน่ไม�ได้ สั�ญญาเชิ�าซึ่*"อ ค*อ สั�ญญาซึ่1�งเจ าข็องเอาที่ร�พย สั�น่ออกให เชิ�าแลุ่ะให ค2าม��น่ว�าจะข็ายที่ร�พย สั�น่น่�"น่ หร*อจะให ที่ร�พย สั�น่น่�"น่ตกเป็�น่สั�ที่ธ�แก�ผ� เชิ�าสั�ญญาเชิ�าซึ่*"อต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ ลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อผ� เชิ�าซึ่*"อแลุ่ะผ� ให เชิ�าซึ่*"อ ม�ฉะน่�"น่จะตกเป็�น่โมฆะ หากผ�ด้น่�ด้ไม�ใชิ�เง�น่ 2 คราวต�ด้ ๆ ก�น่หร*อกระที่2าผ�ด้สั�ญญา เจ าข็องที่ร�พย สั�น่ที่��ให เชิ�าซึ่*"ออาจบอกเลุ่�กสั�ญญาได้ การต�"งต�วแที่น่หร*อการมอบฉ�น่ที่ะเป็�น่น่�ต�กรรมสั�ญญาอ�กป็ระเภที่หน่1�ง เพราะป็กต�แลุ่ วใน่การที่2าน่�ต�กรรมสั�ญญาใด้ ค��สั�ญญาควรเข็ าที่2าน่�ต�กรรมสั�ญญาน่�"น่เอง แต�บางกรณ�อาจม�เหต�จ2าเป็�น่ไม�อาจที่2าน่�ต�กรรมสั�ญญาเองได้ จ1งจ2าเป็�น่ต องม�การต�"งต�วแที่น่ไป็ที่2าน่�ต�กรรมเร�ยกว�า มอบฉ�น่ที่ะให ผ� “

อ*�น่ไป็ที่2าแที่น่”

สั�ญญาต�วแที่น่ ค*อ สั�ญญาซึ่1�งบ�คคลุ่คน่หน่1�ง เร�ยกว�า ต�วการมอบให บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งม�อ2าน่าจที่2าการแที่น่ตน่ แลุ่ะต�วแที่น่ก&ร�บว�าจะที่2าการแที่น่การมอบอ2าน่าจเชิ�น่น่�"จะที่2าโด้ยชิ�ด้แจ งก�จการใด้ก&ตามที่��กฎหมายให ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ การต�"งต�วแที่น่เพ*�อก�จการอ�น่น่�"น่ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อด้ วย แต�หากก�จการใด้ไม�ม�กฎหมายบ�งค�บไว ว�าต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ หร*อหลุ่�กฐาน่เป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ ว การต�"งต�วแที่น่ก&ไม�ต อง

Page 61: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่2าเป็�น่หน่�งสั*อสั�ญญาน่ายหน่ า เป็�น่สั�ญญาซึ่1�งบ�คคลุ่ซึ่1�งเร�ยกค�าน่ายหน่ าตกลุ่งก�บบ�คคลุ่ใด้ ใน่อ�น่ที่��จะชิ�"ชิ�องหร*อจ�ด้การให บ�คคลุ่น่�"น่ได้ เข็ าที่2าสั�ญญาก�บบ�คคลุ่อ*�น่น่ายหน่ าไม�ม�สั�ที่ธ�จะได้ ร�บชิด้ใชิ ค�าใชิ จ�ายที่��ได้ เสั�ยไป็ เว น่แต�จะได้ ตกลุ่งก�น่สั�ญญาน่ายหน่ า กฎหมายไม�ได้ บ�งค�บให ที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ หร*อหลุ่�กฐาน่เป็�น่หน่�งสั*อ เพ�ยงผ�กพ�น่ด้ วยวาจาก&ถึ*อเป็�น่น่ายหน่ าได้ ม�ผลุ่บ�งค�บได้ ตามกฎหมาย แต�เพ*�อป็Iองก�น่ป็'ญหาการตกลุ่งเป็�น่น่ายหน่ าควรจะที่2าเป็�น่หลุ่�กฐาน่อย�างหน่1�งอย�างใด้ไว ต�Lวเง�น่ เป็�น่สั�ญญาอ�น่ม�ผลุ่บ�งค�บโด้ยอาศ�ยหน่�งสั*อ ม�อย��ได้ เฉพาะ 3 ชิน่�ด้ตามที่��กฎหมายก2าหน่ด้ ได้ แก� ต�Lวแลุ่กเง�น่, ต�Lวสั�ญญาใชิ เง�น่ แลุ่ะเชิ&ค1. ต�Lวแลุ่กเง�น่ ค*อ หน่�งสั*อตราสัารซึ่1�งบ�คคลุ่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� สั� �งจ�าย สั��งบ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� จ�าย ให ใชิ เง�น่จ2าน่วน่หน่1�งแก�บ�คคลุ่หน่1�ง หร*อให ใชิ ตามค2าสั��งข็องบ�คคลุ่คน่หน่1�งซึ่1�งเร�ยกว�า ผ� ร �บเง�น่ต�Lวแลุ่กเง�น่สัามารถึโอน่ก�น่ได้ โด้ยการสัลุ่�กหลุ่�งแลุ่ะสั�งมอบ หร*อโด้ยการสั�งมอบ การสัลุ่�กหลุ่�งโอน่น่�"น่ ต องโอน่ที่�"งหมด้ใน่จ2าน่วน่เง�น่ตามที่��ระบ�ไว ใน่ต�Lวแลุ่กเง�น่ จะโอน่เพ�ยงบางสั�วน่ไม�ได้ ม�ฉะน่�"น่จะเป็�น่โมฆะการลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อใน่ต�Lวแลุ่กเง�น่ ต องเข็�ยน่ลุ่งลุ่ายม*อข็องผ� เป็�น่ลุ่�กหน่�" (ผ� สั� �งจ�าย, ผ� สัลุ่�กหลุ่�ง) จร�ง ๆ จะใชิ เคร*�องหมายอ*�น่ ๆ เชิ�น่ แกงได้ ลุ่ายพ�มพ น่�"วม*อไม�ได้ แม จะม�พยาน่ร�บรองก&ตาม2. ต�Lวสั�ญญาใชิ เง�น่ ค*อ หน่�งสั*อตราสัารซึ่1�งบ�คคลุ่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� ออกต�Lว ให ค2าม��น่สั�ญญาว�าจะใชิ เง�น่จ2าน่วน่หน่1�งให แก�บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งหร*อให ใชิ ตามค2าสั��งข็องบ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� ร �บเง�น่ความแตกต�างระหว�างต�Lวแลุ่กเง�น่ก�บต�Lวสั�ญญาใชิ เง�น่ต�Lวแลุ่กเง�น่ เป็�น่เร*�องซึ่1�งผ� ออกต�Lวสั��งให บ�คคลุ่อ*�น่ให จ�ายเง�น่ให แก�บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�ง

Page 62: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ต�Lวสั�ญญาใชิ เง�น่ เป็�น่เร*�องซึ่1�งต�วผ� ออกต�Lวน่�"น่เองให ค2าม��น่สั�ญญาว�าตน่เองจะเป็�น่ผ� ใชิ เง�น่3. เชิ&ค ค*อ หน่�งสั*อตราสัารซึ่1�งบ�คคลุ่หน่1�งเร�ยกว�า ผ� สั� �งจ�าย สั��งธน่าคารให ใชิ เง�น่จ2าน่วน่หน่1�งเม*�อที่วงถึามให แก�บ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�ง หร*อให ใชิ ตามค2าสั��งข็องบ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งอ�น่เร�ยกว�า ผ� ร �บเง�น่สั�ญญาป็ระก�น่ภ�ย ค*อ สั�ญญาซึ่1�งบ�คคลุ่หน่1�งตกลุ่งจะใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่หร*อใชิ เง�น่จ2าน่วน่หน่1�งให ใน่กรณ�ว�น่าศภ�ยหากม�ข็1"น่หร*อใน่เหต�อย�างอ*�น่ใน่อน่าคตซึ่1�งได้ ระบ�ไว ใน่สั�ญญา ซึ่1�งบ�คคลุ่อ�กคน่หน่1�งตกลุ่งจะสั�งเง�น่ เร�ยกว�า เบ�"ยป็ระก�น่ภ�ยผ� ร �บป็ระก�น่ภ�ย ซึ่1�งเป็�น่ค��สั�ญญาฝ่,ายซึ่1�งตกลุ่งจะใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่ผ� เอาป็ระก�น่ภ�ย ค*อ ค��สั�ญญาฝ่,ายซึ่1�งตกลุ่งจะสั�งเบ�"ยป็ระก�น่ภ�ยผ� ร �บป็ระโยชิน่ ค*อ บ�คคลุ่จะพ1งได้ ร�บค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่สั�ญญาป็ระก�น่ภ�ยต องที่2าเป็�น่หลุ่�กฐาน่ เป็�น่หน่�งสั*ออย�างใด้อย�างหน่1�งลุ่งลุ่ายม*อชิ*�อฝ่,ายที่��ต องร�บผ�ด้ว�น่าศภ�ยกฎหมายได้ อธ�บายหมายรวมเอาความเสั�ยหายต�างอย�างใด้ ๆ บรรด้าซึ่1�งจะพ1งป็ระเม�น่เป็�น่เง�น่ได้ ด้�งน่�"น่ สั��งใด้เม*�อเก�ด้ความเสั�ยหายแลุ่ วไม�อาจจะป็ระมาณเป็�น่เง�น่ได้ ก&ย�อมน่2าเอามาป็ระก�น่ว�น่าศภ�ยไม�ได้ สั�ญญาป็ระก�น่ชิ�ว�ต ค*อ การใชิ จ2าน่วน่เง�น่โด้ยอาศ�ยความที่รงชิ�พหร*อมรณะข็องบ�คคลุ่หน่1�งบ�คคลุ่ใด้ที่2าให บ�คคลุ่อ*�น่เสั�ยหาย บ�คคลุ่น่�"น่ต องร�บผ�ด้โด้ยใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่แก�ผ� ที่��เสั�ยหายเพราะการที่2าลุ่ะเม�ด้ รวมไป็ถึ1งความเสั�ยหายอ�น่เก�ด้จากสั�ตว แลุ่ะที่ร�พย ที่��เราม�ไว ใน่ครอบครองหร*อใน่ความด้�แลุ่ด้ วยความร�บผ�ด้ใน่การที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องบ�คคลุ่อ*�น่ กฎหมายบ�ญญ�ต�ไว เป็�น่ 3 กรณ� ค*อ1. ร�บผ�ด้ใน่การกระที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องลุ่�กจ าง

Page 63: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. ร�บผ�ด้ใน่การที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องต�วแที่น่3. ร�บผ�ด้ใน่การที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องผ� ไร ความสัามารถึ1. ร�บผ�ด้ใน่การกระที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องลุ่�กจ าง - กฎหมายบ�ญญ�ต�ให น่ายจ างต องร�วมก�น่ร�บผ�ด้ก�บลุ่�กจ างใน่ผลุ่แห�งลุ่ะเม�ด้ซึ่1�งลุ่�กจ างได้ กระที่2าไป็ใน่การที่��จ าง2. ร�บผ�ด้ใน่การที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องต�วแที่น่ - ต�วการต องร�วมร�บผ�ด้ก�บต�วแที่น่ใน่ผลุ่แห�งลุ่ะเม�ด้ ซึ่1�งต�วแที่น่ได้ กระที่2าภายใน่ข็อบอ2าน่าจจะแต�งการเป็�น่ต�วแที่น่เที่�าน่�"น่3. ร�บผ�ด้ใน่การที่2าลุ่ะเม�ด้ข็องผ� ไร ความสัามารถึ - บ�ด้ามารด้าหร*อผ� อน่�บาลุ่ข็องผ� ไร ความสัามารถึหร*อผ� เยาว หร*อคน่ว�กลุ่จร�ตย�อมต องร�บผ�ด้ร�วมก�บบ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าวด้ วย เว น่แต�จะพ�สั�จน่ ได้ ว�าตน่ได้ ใชิ ความระม�ด้ระว�งตามสัมควรแก�หน่ าที่��ด้�แลุ่ะซึ่1�งที่2าอย��น่� "น่ร�บผ�ด้ใน่ความเสั�ยหายที่��เก�ด้จากสั�ตว แลุ่ะที่ร�พย กฎหมายบ�ญญ�ต�ให ผ� เป็�น่เจ าข็องสั�ตว หร*อบ�คคลุ่ผ� ร �บเลุ่�"ยงร�กษาไว แที่น่เจ าข็องต องร�บผ�ด้ชิด้ใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่ให แก�ฝ่,ายที่��ต องเสั�ยหายอ�น่เก�ด้จากสั�ตว น่�"น่ เว น่แต�จะพ�สั�จน่ ได้ ว�าตน่ได้ ใชิ ความระม�ด้ระว�งอ�น่สัมควรแก�การเลุ่�"ยงการร�กษาตามชิน่�ด้แลุ่ะว�สั�ยสั�ตว แต�ถึ าม�ผ� อ*�น่มาย��วย�สั�ตว จน่เป็�น่เหต�ให เก�ด้ความเสั�ยหาย ผ� เป็�น่เจ าข็องสั�ตว หร*อผ� ร �บเลุ่�"ยงร�กษาไว แที่น่ก&จะใชิ สั�ที่ธ�ไลุ่�เบ�"ยเอาแก�บ�คคลุ่ที่��เร าหร*อย��วย�สั�ตว น่� "น่โด้ยลุ่ะเม�ด้ได้ สั�วน่ความเสั�ยหายอ�น่เก�ด้จากที่ร�พย , เพราะตกหลุ่�น่จากโรงเร*อน่หร*อเพราะที่�"งข็ว างไป็ตก, ยาน่พาหน่ะ ที่ร�พย อ�น่ตราย ผ� ครอบครองต องร�บผ�ด้ชิอบใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่ ยกเว น่ว�าผ� ครอบครองได้ ใชิ ความระม�ด้ระว�งตามควรเพ*�อป็Iองก�น่ม�ให เก�ด้ความเสั�ยหายแต�อย�างไรก&ตาม การกระที่2าให ผ� อ*�น่ต องเสั�ยหายน่�"น่ผ� กระที่2าน่�"น่จะไม�ต องร�บผ�ด้ใชิ ค�าสั�น่ไหมที่ด้แที่น่ เพราะกฎหมายยกเว น่ให ไม�ต องร�บผ�ด้ ซึ่1�งเร�ยก

Page 64: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ว�า น่�รโที่ษกรรม ค*อ การกระที่2าตามค2าสั��งอ�น่ชิอบด้ วยกฎหมาย แต�การกระที่2าเพ*�อป็Iองก�น่ที่��จะได้ ร�บยกเว น่ความร�บผ�ด้ต องได้ กระที่2าไป็พอสัมควรแก�เหต�

หน่�วยที่�� 10

กฎหมายม�ข็1"น่เพ*�อก2าหน่ด้ระเบ�ยบแห�งสั�งคม ให ที่�กคน่อย��ภายใต ระเบ�ยบหร*อบรรที่�ด้ฐาน่ความป็ระพฤต�เด้�ยวก�น่ที่ะเบ�ยน่ราษฎร หมายถึ1ง ที่ะเบ�ยน่คน่เก�ด้ ที่ะเบ�ยน่คน่ตาย แลุ่ะที่ะเบ�ยน่บ าน่1. คน่เก�ด้เม*�อม�คน่เก�ด้ใน่บ าน่ ไม�ว�าบ าน่น่�"น่จะเป็�น่ข็องผ� ใด้ (บ าน่ตามความมาตรา 4

แห�งพระราชิบ�ญญ�ต�น่�" หมายความรวมถึ1ง โรงพยาบาลุ่ โรงแรม เร*อน่จ2า แลุ่ะสัถึาน่ที่��อ*�น่ที่��ใชิ อย��อาศ�ยด้ วย) เจ าบ าน่ต องแจ งต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ภายใน่ 15 ว�น่ น่�บแต�ว�น่ที่��เด้&กเก�ด้ แต�ถึ าเด้&กเก�ด้น่อกบ าน่ให มารด้าแจ งต�อน่ายที่ะเบ�ยน่แห�งที่ องที่��ที่��เด้&กเก�ด้ หร*อที่ องที่��ที่��จะพ1งแจ งได้ ใน่โอกาสัแรกภายใน่ 15 ว�น่ น่�บแต�ว�น่ที่��เด้&กเก�ด้ หร*อกรณ�ไม�อาจแจ งได้ ตามก2าหน่ด้ ก&ให แจ งภายใน่ 15 ว�น่ น่�บแต�ว�น่ที่��อาจแจ งได้ เชิ�น่ เด้&กคลุ่อด้ระหว�างเด้�น่ที่าง บน่เร*อ บน่เคร*�องบ�น่ เป็�น่ต น่2. คน่ตายเม*�อม�คน่ตายใน่บ าน่ ไม�ว�าบ าน่น่�"น่จะเป็�น่ข็องผ� ใด้ เจ าบ าน่ต องแจ งต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ม�คน่ตายภายใน่ 24 ชิ��วโมง น่�บแต�เวลุ่าตาย กรณ�ไม�ม�เจ าบ าน่ ผ� ที่��พบศพต องแจ งภายใน่ 24 ชิ��วโมงน่�บ แต�พบศพ แต�ถึ าเป็�น่การตายน่อกบ าน่ ผ� ที่��พบศพต องแจ งต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ภายใน่ 24 ชิ��วโมงน่�บแต�เวลุ่าตายหร*อพบศพ หร*อจะแจ งต�อต2ารวจก&ได้ ถึ าผ� ตายได้ ร�บการร�กษา

Page 65: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พยาบาลุ่จากแพที่ย ต องให แพที่ย ออกหน่�งสั*อร�บรองการตายให 3. ลุ่�กตายใน่ที่ องลุ่�กตายใน่ที่ อง หมายถึ1ง ที่ารกใน่ครรภ มารด้าที่��ม�อาย�เก�น่กว�า 28 สั�ป็ด้าห แลุ่ะคลุ่อด้ออกมาโด้ยไม�ม�ชิ�ว�ตลุ่�กตายใน่ที่ องใน่บ าน่ เจ าบ าน่ต องแจ งน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ลุ่�กตายใน่ที่ องคลุ่อด้ออกมาภายใน่ 24 ชิ��วโมง น่�บแต�เวลุ่าคลุ่อด้ ถึ าลุ่�กตายใน่ที่ องคลุ่อด้น่อกบ าน่ ให มารด้าเป็�น่ผ� แจ งน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ลุ่�กตายใน่ที่ องคลุ่อด้ หร*อที่ องที่��ที่��จะพ1งสัะด้วกใน่การแจ งใน่โอกาสัแรกภายใน่เวลุ่า 24 ชิ��วโมง น่�บแต�เวลุ่าคลุ่อด้ที่ะเบ�ยน่บ าน่ ค*อ เอกสัารข็องที่างราชิการ ซึ่1�งบรรจ�รายลุ่ะเอ�ยด้เก��ยวก�บสัถึาน่ะ เพศ อาย� ข็องผ� ที่��อย��ใน่บ าน่หลุ่�งหน่1�ง ๆ โด้ยเจ าบ าน่ไม�จ2าเป็�น่ต องเป็�น่เจ าข็องกรรมสั�ที่ธ�Jใน่บ าน่หลุ่�งน่�"น่การต�"งชิ*�อสัก�ลุ่ สัามารถึที่2าได้ โด้ยการไป็ข็อจด้ที่ะเบ�ยน่ต�"งชิ*�อสัก�ลุ่ โด้ยย*�น่ค2าข็อต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ตน่ม�ชิ*�ออย��ใน่ที่ะเบ�ยน่บ าน่ตามกฎหมายว�าด้ วยที่ะเบ�ยน่ราษฎรผ� จด้ที่ะเบ�ยน่ต�"งชิ*�อสัก�ลุ่ จะอน่�ญาตให ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ยผ� ใด้ร�วมใชิ ชิ*�อสัก�ลุ่ข็องตน่ก&ได้ โด้ยย*�น่เป็�น่ค2าข็อต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ตน่ม�ชิ*�ออย��ใน่ที่ะเบ�ยน่บ าน่ตามกฎหมายว�าด้ วยที่ะเบ�ยน่ราษฎรน่อกจากน่�" ย�งม�กรณ�ต�าง ๆ ใน่เร*�องการใชิ น่ามสัก�ลุ่ ด้�งน่�"1. หญ�งม�สัาม� ให ใชิ ชิ*�อสัก�ลุ่ข็องสัาม�2. หญ�งหม ายโด้ยการหย�า ให กลุ่�บใชิ ชิ*�อสัก�ลุ่เด้�มข็องตน่3. หญ�งหม ายโด้ยการตายข็องสัาม� ให ใชิ ชิ*�อสัก�ลุ่ข็องสัาม�4. ผ� อ�ป็การะเลุ่�"ยงด้�เด้&ก หร*อเจ าข็องสัถึาน่พยาบาลุ่ สัถึาน่สังเคราะห หร*อสัถึาน่อ�ป็การะเลุ่�"ยงด้�เด้&ก ป็ระสังค จะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�"งชิ*�อสัก�ลุ่ข็องเด้&ก ซึ่1�งตน่อ�ป็การะเลุ่�"ยงด้� หร*อเด้&กแห�งสัถึาน่ด้�งกลุ่�าว ซึ่1�งม�สั�ญชิาต�ไที่ยแต�ไม�ป็รากฏิ

Page 66: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ชิ*�อสัก�ลุ่ใชิ ร�วมก�น่หร*อแยกก�น่ ให ย*�น่ค2าข็อต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��อ�ป็การะเลุ่�"ยงด้�ม�ชิ*�ออย��ใน่ที่ะเบ�ยน่บ าน่ตามกฎหมายว�าด้ วยการที่ะเบ�ยน่ราษฎร หร*อที่��สัถึาน่ด้�งกลุ่�าวอย��ผ� ม�ชิ*�อต�ว ชิ*�อรอง ป็ระสังค จะเป็ลุ่��ยน่ชิ*�อต�ว หร*อชิ*�อรอง แลุ่ะผ� ที่��ม�ชิ*�อสัก�ลุ่อย��แลุ่ ว ป็ระสังค จะข็อต�"งชิ*�อสัก�ลุ่ใหม� ให ย*�น่ค2าข็อต�อน่ายที่ะเบ�ยน่ที่ องที่��ที่��ตน่ม�ชิ*�ออย��ใน่ที่ะเบ�ยน่บ าน่กรณ�ที่��น่ายที่ะเบ�ยน่สั��งไม�ร�บจด้ที่ะเบ�ยน่ชิ*�อสัก�ลุ่ ผ� ข็อจด้ที่ะเบ�ยน่ชิ*�อสัก�ลุ่ม�สั�ที่ธ�อ�ที่ธรณ ค2าสั��งข็องน่ายที่ะเบ�ยน่ต�อร�ฐมน่ตร� (หมายถึ1ง ร�ฐมน่ตร�ผ� ร �กษาการตาม พ.ร.บ.ชิ*�อสัก�ลุ่ ป็E 2505 ซึ่1�งได้ แก� ร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงมหาด้ไที่ย) ภายใน่ก2าหน่ด้สัามสั�บว�น่น่�บแต�ว�น่ที่ราบค2าสั��งการด้2าเน่�น่การข็อจด้ที่ะเบ�ยน่สัมรสัต องไป็ที่2าก�น่ ณ ที่��ว�าการอ2าเภอ หร*อก��งอ2าเภอ ซึ่1�งน่ายที่ะเบ�ยน่ที่��ร �บจด้ที่ะเบ�ยน่สัมรสั ได้ แก� น่ายอ2าเภอหร*อป็ลุ่�ด้อ2าเภอ ผ� เป็�น่ห�วหน่ าป็ระจ2าก��งอ2าเภอน่�"น่ ๆ หากเป็�น่กรณ�ที่��ม�การสัมรสัก�น่ใน่ต�างป็ระเที่ศก&ต องไป็ด้2าเน่�น่การ ณ สัถึาน่ที่�ตหร*อกงสั�ลุ่ไที่ยป็ระจ2าป็ระเที่ศน่�"น่ ๆผ� ร �บบ�ตรบ�ญธรรมต องม�อาย�ไม�ต2�ากว�า 30 ป็E แลุ่ะต องม�อาย�แก�กว�าผ� ที่��จะเป็�น่บ�ตรบ�ญธรรมอย�างน่ อย 15 ป็Eผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ย ซึ่1�งม�อาย�ต�"งแต�สั�บเจ&ด้ป็Eบร�บ�รณ ข็1"น่ไป็ แต�ไม�เก�น่เจ&ด้สั�บป็Eบร�บ�รณ ต องม�บ�ตรป็ระชิาชิน่การเป็ลุ่��ยน่บ�ตรป็ระชิาชิน่1. กรณ�ที่��บ�ตรป็ระชิาชิน่หมด้อาย�2. กรณ�ผ� ถึ*อบ�ตรเป็ลุ่��ยน่ชิ*�อต�ว หร*อ ชิ*�อสัก�ลุ่3. กรณ�บ�ตรหาย ถึ�กที่2าลุ่าย หร*อชิ2าร�ด้ใน่สัารสั2าค�ญสั�ญชิาต�เป็�น่เคร*�องบ�งบอกถึ1งการที่��บ�คคลุ่น่�"น่เป็�น่ป็ระชิาชิน่ข็องป็ระเที่ศน่�"น่ ๆ แลุ่ะสั�ญชิาต�ม�สั�วน่ชิ�วยใน่การก2าหน่ด้สัถึาน่ะที่างกฎหมายข็องบ�คคลุ่น่�"น่

Page 67: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เอง ผ� ที่��ให สั�ญชิาต� ค*อ ร�ฐหร*อป็ระเที่ศหลุ่�กการได้ สั�ญชิาต�ไที่ย ม� 2 กรณ� ค*อก. การได้ สั�ญชิาต�โด้ยการเก�ด้บ�คคลุ่ด้�งต�อไป็น่�" ย�อมได้ สั�ญชิาต�โด้ยการเก�ด้1. ผ� เก�ด้โด้ยบ�ด้าเป็�น่ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ย ไม�ว�าจะเก�ด้ใน่หร*อน่อกราชิอาณาจ�กรไที่ย2. ผ� เก�ด้น่อกราชิอาณาจ�กรไที่ยโด้ยมารด้าเป็�น่ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ย แต�ไม�ป็รากฏิบ�ด้าที่��ชิอบด้ วยกฎหมาย หร*อบ�ด้าไม�ม�สั�ญชิาต�3. ผ� ที่��เก�ด้ใน่ราชิอาณาจ�กรไที่ยข็. การได้ สั�ญชิาต�ภายหลุ่�งการเก�ด้การได้ สั�ญชิาต�ภายหลุ่�งการเก�ด้อาจม�ได้ 4 กรณ�1. การแป็ลุ่งสั�ญชิาต� (naturalization)

2. การสัมรสั (marriage)

3. การได้ สั�ญชิาต�เด้�มค*น่ (recovery of nationality)

4. การเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งอธ�ป็ไตย (cession of territory of

subjugation)

การเสั�ยสั�ญชิาต� ตาม พ.ร.บ.สั�ญชิาต� ป็E 2508 ม� 5 กรณ� ค*อ1. การแป็ลุ่งสั�ญชิาต�ไป็ถึ*อสั�ญชิาต�อ*�น่ ค*อ แป็ลุ่งสั�ญชิาต�เป็�น่คน่ต�างด้ าว2. การสัลุ่ะสั�ญชิาต� โด้ยการสัมรสัก�บชิายต�างด้ าว3. การสัลุ่ะสั�ญชิาต� ซึ่1�งหมายถึ1ง การที่��ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ย ข็อสัลุ่ะความเป็�น่ความเป็�น่คน่ไที่ยข็องตน่ตามกฎหมายไป็ถึ*อสั�ญชิาต�ต�างป็ระเที่ศ หร*อผ� ที่��ม�สั�ญชิาต�ข็องต�างป็ระเที่ศด้ วยแลุ่ ว ใน่ข็ณะข็อสัลุ่ะสั�ญชิาต�ไที่ย โด้ยได้ แสัด้งความป็ระสังค ข็อสัลุ่ะสั�ญชิาต�ไที่ยต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��4. การถึอน่สั�ญชิาต�5. การเสั�ยสั�ญชิาต�โด้ยการร�บใบสั2าค�ญป็ระจ2าต�วคน่ต�างด้ าว

Page 68: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พระราชิบ�ญญ�ต�ป็ระถึมศ1กษาเกณฑ์ การศ1กษาภาคบ�งค�บไว โด้ยให ผ� ป็กครองข็องเด้&กซึ่1�งม�อาย�ย�างเข็ าป็Eที่��แป็ด้ สั�งเด้&กเข็ าเร�ยน่ใน่โรงเร�ยน่ป็ระถึมศ1กษาจน่กว�าจะม�อาย�ย�างเข็ าป็Eที่��สั�บห าการยกเว น่ให เด้&กไม�ต องเข็ าเร�ยน่ใน่โรงเร�ยน่ป็ระถึมศ1กษา ให ผ� ป็กครองร องข็อต�อคณะกรรมการศ1กษาอ2าเภอแลุ่ะคณะกรรมการป็ระถึมศ1กษาก��งอ2าเภอ เพ*�อข็อยกเว น่ได้ หากเด้&กผ� น่� "น่ม�ลุ่�กษณะ ด้�งน่�"(1) ม�ความบกพร�องใน่ที่างร�างกายหร*อจ�ตใจ(2) เป็�น่โรคต�ด้ต�อตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวง(3) ต องหาเลุ่�"ยงผ� ป็กครองซึ่1�งที่�พพลุ่ภาพ ไม�ม�หน่ที่างเลุ่�"ยงชิ�พแลุ่ะไม�ม�ผ� อ*�น่เลุ่�"ยงด้�แที่น่(4) ม�ความจ2าเป็�น่อย�างอ*�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวงกฎหมายว�าด้ วยอ�ด้มศ1กษาใน่ระด้�บอ�ด้มศ1กษา ม�กฎหมายบ�ญญ�ต�ถึ1งสัถึาบ�น่อ�ด้มศ1กษาที่�"งข็องร�ฐแลุ่ะข็องเอกชิน่ก. กฎหมายว�าด้ วยสัถึาบ�น่อ�ด้มศ1กษาเม*�อม�การจ�ด้ต�"งสัถึาบ�น่อ�ด้มศ1กษาแห�งหน่1�ง ก&ตราพระราชิบ�ญญ�ต�ข็1"น่มาฉบ�บหน่1�ง โด้ยเฉพาะกฎหมายที่��เก��ยวสัถึาบ�น่อ�ด้มศ1กษาข็องร�ฐ จ1งม�ด้�งต�อไป็น่�"1. พระราชิบ�ญญ�ต�จ�ฬาลุ่งกรณ มหาว�ที่ยาลุ่�ย พ.ศ. 2486

2. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยธรรมศาสัตร พ.ศ. 2495

3. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยเกษตรศาสัตร พ.ศ. 2511

4. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาศ�ลุ่ป็ากร พ.ศ. 2511

5. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยมห�ด้ลุ่ พ.ศ. 2512

6. พระราชิบ�ญญ�ต�สัถึาบ�น่บ�ณฑ์�ตพ�ฒน่บร�หารศาสัตร พ.ศ. 2509

Page 69: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

7. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยเชิ�ยงใหม� พ.ศ. 2512

8. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยข็อน่แก�น่ พ.ศ. 2508

9. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยสังข็ลุ่าน่คร�น่ที่ร พ.ศ. 2511

10. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยรามค2าแหง พ.ศ. 2514

11. พระราชิบ�ญญ�ต�สัถึาบ�น่เที่คโน่โลุ่ย�พระจอมเกลุ่ า พ.ศ. 2514

12. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยศร�น่คร�น่ที่รว�โรฒ พ.ศ. 25156

13. พระราชิบ�ญญ�ต�สัถึาบ�น่เที่คโน่โลุ่ย�การเกษตร พ.ศ. 2518

14. พระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยสั�โข็ที่�ยธรรมาธ�ราชิ พ.ศ. 2521

ใน่พระราชิบ�ญญ�ต�แต�ลุ่ะฉบ�บ ได้ ก2าหน่ด้โครงสัร างข็องงาน่บร�หารแลุ่ะงาน่ว�ชิาการ การแบ�งสั�วน่ราชิการ การด้2าเน่�น่การ ฐาน่ะต2าแหน่�งข็องผ� สัอน่ ตลุ่อด้จน่การให อ2าน่าจแก�มหาว�ที่ยาลุ่�ยแต�ลุ่ะแห�งใน่การป็ระสัาที่ป็ร�ญญาบ�ตรต�าง ๆ แลุ่ะให ป็ระด้�บเคร*�องหมายว�ที่ยฐาน่ะได้ ตามศ�กด้�Jแลุ่ะสั�ที่ธ�Jด้ วยข็. พระราชิบ�ญญ�ต�ว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่ว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่ ค*อ สัถึาบ�น่ สัถึาน่ศ1กษา หร*อ สัถึาน่ที่��ม�บ�คคลุ่จ�ด้การศ1กษาข็�"น่อ�ด้มศ1กษาแก�น่�กศ1กษาเก�น่กว�าเจ&ด้คน่ข็1"น่ไป็การจ�ด้ต�"งว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่ จะจ�ด้ต�"งได้ ต�อเม*�อได้ ร�บใบอน่�ญาตจากร�ฐมน่ตร�โด้ยความเห&น่ชิอบข็องคณะกรรมการว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่การอน่�ญาตแลุ่ะการไม�อน่�ญาตให เป็�น่ไป็ตามหลุ่�กเกณฑ์ เง*�อน่ไข็ แลุ่ะว�ธ�การที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวงว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่ต องม�ข็ อก2าหน่ด้ ซึ่1�งต องม�รายการด้�งต�อไป็น่�"1. ชิ*�อ2. ว�ตถึ�ป็ระสังค เพ*�อให การศ1กษาข็�"น่อ�ด้มศ1กษาใน่สัาข็าว�ชิาใด้บ าง3. ที่��ต� "งแลุ่ะแผน่ผ�งแสัด้งบร�เวณแลุ่ะอาคาร4. จ2าน่วน่เง�น่ที่�น่ป็ระเด้�มแลุ่ะที่ร�พย สั�น่ที่��จะใชิ ใน่การจ�ด้ต�"ง5. โครงการจ�ด้การศ1กษา

Page 70: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

6. หลุ่�กสั�ตรว�ชิาที่��จะสัอน่ใน่ว�ที่ยาลุ่�ย อ�ป็กรณ การศ1กษาแลุ่ะว�ธ�การว�ด้ผลุ่การศ1กษา7. ระยะเวลุ่าการศ1กษา8. ว�ธ�การร�บน่�กศ1กษาแลุ่ะให น่�กศ1กษาออก อ�ตราค�าเร�ยน่ ค�าบ2าร�ง แลุ่ะค�าธรรมเน่�ยม9. การก2าหน่ด้เคร*�องแบบ การแต�งเคร*�องแบบข็องน่�กศ1กษา แลุ่ะการก2าหน่ด้เคร*�องหมายข็องว�ที่ยาลุ่�ยเอกชิน่10. ชิ*�อแลุ่ะอ�กษรย�อแลุ่ะหลุ่�กเกณฑ์ การให ป็ระกาศน่�ยบ�ตร อน่�ป็ร�ญญา ป็ระกาศน่�ยบ�ตรชิ�"น่สั�ง หร*อป็ร�ญญา11. โครงการจ�ด้หาผ� สัอน่12. การก2าหน่ด้ต2าแหน่�งแลุ่ะค�ณสัมบ�ต�ที่างว�ชิาการข็องผ� สัอน่ อ�ตราค�าสัอน่ เง�น่เด้*อน่ผ� สัอน่ หลุ่�กเกณฑ์ การจ างแลุ่ะเลุ่�กจ างผ� สัอน่ แลุ่ะการสังเคราะห ผ� สัอน่13. โครงการใชิ จ�ายเง�น่ที่�น่หร*อที่ร�พย สั�น่เพ*�อจ�ด้ต�"ง14. โครงการข็อความชิ�วยเหลุ่*อที่างว�ชิาการหร*อที่างการเง�น่จากสัถึาบ�น่ใน่ป็ระเที่ศหร*อต�างป็ระเที่ศ ถึ าม�15. รายการอ*�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กระที่รวงพระราชิบ�ญญ�ต�มหาว�ที่ยาลุ่�ยสั�โข็ที่�ยธรรมาธ�ราชิอ�าน่เองใน่ 10.2.3

กฎหมายเก��ยวก�บการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่กฎหมายเก��ยวก�บการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ เป็�น่กฎหมายที่��ใชิ ควบค�มการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ โด้ยม�หลุ่�กการสั2าค�ญ ด้�งน่�"1. เพ*�อควบค�มการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ให ถึ�กต องตามหลุ่�กว�ชิาการผ�งเม*อง2. เพ*�อควบค�มการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ข็องเอกชิน่ให เป็�น่ไป็ด้ วยความเร�ยบร อย ไม�เก�ด้ข็ อพ�พาที่แลุ่ะเพ*�อป็ระโยชิน่ ข็องผ� ซึ่*"อที่��จ�ด้สัรร ตลุ่อด้จน่เพ*�อผลุ่ใน่ที่าง

Page 71: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เศรษฐก�จสั�งคมสัาระแลุ่ะว�ธ�ด้2าเน่�น่การควบค�มการจ�ด้สัรร1) ก2าหน่ด้ลุ่�กษณะการจ�ด้การเก��ยวก�บที่��ด้�น่ ถึ*อว�าเป็�น่การจ�ด้สัรรที่��ด้�น่2) ก2าหน่ด้ให ม�คณะกรรมการควบค�มการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่3) ก2าหน่ด้อ2าน่าจหน่ าที่��ข็องคณะกรรมการควบค�มการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ ด้�งน่�"3.1 วางข็ อก2าหน่ด้เก��ยวก�บการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่3.2 พ�จารณาค2าข็ออน่�ญาตแลุ่ะการออกหร*อโอน่ใบอน่�ญาตให จ�ด้สัรรที่��ด้�น่3.3 ตรวจสัอบการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่เพ*�อให การด้2าเน่�น่ไป็ตามที่��ได้ ออกใบอน่�ญาตบ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าวสั�งเอกสัารที่��เก��ยวข็ องตามความจ2าเป็�น่ภายใน่เวลุ่าที่��คณะกรรมการก2าหน่ด้4) ก2าหน่ด้ว�าการจ�ด้สัรรที่��สั�ด้ ต องได้ ร�บอน่�ญาตจากคณะกรรมการ โด้ยป็ฏิ�บ�ต�ตามข็ อก2าหน่ด้ใน่ป็ระกาศคณะป็ฏิ�ว�ต� ฉบ�บที่�� 286

5) เง*�อน่ไข็ใน่การให ม�ผ� ค2"าป็ระก�น่การจ�ด้สัรรที่��ด้�น่6) ก2าหน่ด้ว�ธ�การจด้ที่ะเบ�ยน่การซึ่*"อข็ายที่��ด้�น่จ�ด้สัรรเป็�น่พ�เศษ7) ก2าหน่ด้ว�าผ� จ�ด้สัรรที่��ด้�น่อาจโอน่ใบอน่�ญาตจ�ด้สัรรที่��ด้�น่ต�อไป็ได้ ภายใต การพ�จารณาเห&น่ชิอบข็องคณะกรรมการจ�ด้สัรรที่��ด้�น่8) ก2าหน่ด้เง*�อน่ไข็ใน่กรณ�ผ� จ�ด้สัรรที่��ด้�น่ตายไว ว�า8.1 ที่ายาที่หร*อผ� จ�ด้การมรด้กม�สั�ที่ธ�ร�บโอน่ใบอน่�ญาตต�อไป็ได้ ภายใต การพ�จารณาข็องคณะกรรมการ8.2 ธน่าคารหร*อสัถึาบ�น่การเง�น่ แลุ่ วแต�กรณ�ย�งคงผ�กพ�น่ตามสั�ญญาค2"าป็ระก�น่ที่��ที่2าต�อคณะกรรมการ แม ว�าผ� จ�ด้สัรรที่��ด้�น่จะตายก&ตาม9) การบ�งค�บใชิ ป็ระกาศคณะป็ฏิ�ว�ต�ฉบ�บน่�" ใน่กรณ�ที่��ม�การด้2าเน่�น่การจ�ด้สัรรที่��ด้�น่อย��ก�อน่ฉบ�บที่��ป็ระกาศใชิ 10) การก2าหน่ด้โที่ษที่างอาญาแก�ผ� ฝ่,าฝ่>น่ข็ อก2าหน่ด้ใน่ป็ระกาศคณะป็ฏิ�ว�ต�กฎหมายเก��ยวก�บการควบค�มอาคาร 2522

Page 72: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ก2าหน่ด้ให ม�การข็ออน่�ญาตที่2าการก�อสัร าง ด้�ด้แป็ลุ่ง ร*"อถึอน่ แลุ่ะใชิ หร*อเป็ลุ่��ยน่การใชิ อาคารต�อเจ าพน่�กงาน่ที่ องถึ��น่การข็ออน่�ญาตต องระบ�ชิ*�อผ� ควบค�มงาน่ แลุ่ะหน่�งสั*อแสัด้งความย�น่ยอมข็องผ� ควบค�มงาน่หากที่2าการก�อสัร างอาคารโด้ยไม�ข็ออน่�ญาต แลุ่ะอาคารม�แบบผ�ด้ไป็จากที่��กฎกระที่รวงบ�งค�บไว น่อกจากเจ าพน่�กงาน่จะสั��งให ระง�บการก�อสัร างแลุ่ ว ย�งต องสั��งให ร*"อถึอน่อาคารที่��สัร างน่�"น่ด้ วย เจ าพน่�กงาน่ที่ องถึ��น่ม�อ2าน่าจสั��งให ร*"อถึอน่อาคารน่�"น่ที่�"งหมด้ หร*อบางสั�วน่ภายใน่เวลุ่าก2าหน่ด้ แต�ต องไม�น่ อยกว�า 30 ว�น่กฎหมายเก��ยวก�บอาคารชิ�ด้ 2522

อาคารชิ�ด้ หมายถึ1ง สั��งก�อสัร างที่��ป็ระกอบด้ วยสั�วน่ที่��แยกออกเป็�น่ห องชิ�ด้ ซึ่1�งเป็�น่สั�ที่ธ�เฉพาะข็องแต�ลุ่ะบ�คคลุ่ ซึ่1�งอาศ�ยอย��ใน่อาคารชิ�ด้น่�"น่ป็ระเภที่ที่ร�พย สั�น่ใน่อาคารชิ�ด้1. ที่ร�พย สั�วน่บ�คคลุ่ ได้ แก� ห องชิ�ด้, บร�เวณที่��เป็�น่เฉลุ่�ยง, ระเบ�ยงต�ด้ก�บต�วห องชิ�ด้ เป็�น่ต น่2. ที่ร�พย สั�วน่กลุ่าง ได้ แก� ที่��ด้�น่ต�"งอาคารชิ�ด้ หร*อที่��ด้�น่ หร*อที่ร�พย สั�น่อ*�น่ที่��ม�ไว เพ*�อใชิ หร*อเพ*�อป็ระโยชิน่ ร�วมก�น่การก2าหน่ด้ให จ�ด้การด้�แลุ่ร�กษาที่ร�พย สั�วน่กลุ่างใน่อาคารชิ�ด้ให เป็�น่หน่ าที่��ข็องน่�ต�บ�คคลุ่อาคารชิ�ด้การจด้ที่ะเบ�ยน่เก��ยวก�บกรรมสั�ที่ธ�Jใน่ห องชิ�ด้ เชิ�น่ การโอน่กรรมสั�ที่ธ�Jใน่ห องชิ�ด้จะกระที่2าได้ ต�อเม*�อม�การข็อจด้ที่ะเบ�ยน่น่�ต�บ�คคลุ่อาคารชิ�ด้แลุ่ ว

กฎหมายว�าด้ วยสั��งแวด้ลุ่ อมเพ*�อร�กษาสัภาวะแวด้ลุ่ อมให อย��ใน่ด้�ลุ่ย การลุ่งโที่ษใน่ที่างเศรษฐก�จ ค*อ การลุ่งโที่ษโด้ยการถึอน่ใบอน่�ญาตใน่การป็ระกอบก�จการ

Page 73: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายป็,าไม กฎหมายก2าหน่ด้ให กระที่รวงเกษตรเป็�น่ผ� ก2าหน่ด้ไม หวงห าม โด้ยออกเป็�น่พระราชิกฤษฎ�กาแลุ่ะให ม�ผลุ่บ�งค�บน่�บแต�ว�น่ที่��ป็ระกาศใน่ราชิก�จจาน่�เบกษา ผ� ใด้จะที่2าไม หร*อที่2าไม ให เป็�น่อ�น่ตรายไม�ว�าโด้ยว�ธ�ใด้ ๆ ไม�ได้ เชิ�น่ เผาเป็�น่ถึ�าน่ สั�บเป็�น่ไม ฟั>น่ หร*อป็ลุ่�กบ าน่ เว น่แต�ได้ ร�บอน่�ญาตจากพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��หร*อได้ ร�บสั�มป็ที่าน่การที่2าไม ที่��ม�ใชิ�ไม หวงห ามไม�ต องข็ออน่�ญาต แต�เม*�อน่2าเข็ าเข็ตด้�าน่ป็,าไม ต องเสั�ยค�าธรรมเน่�ยม เว น่แต�จะน่2าไป็ใชิ สัอยสั�วน่ต�วข็องป็,าใด้ใน่ที่ องที่��ใด้เป็�น่ข็องป็,าหวงห ามจะป็ระกาศเป็�น่พระราชิกฤษฎ�กา ผ� ใด้เก&บข็องป็,าหวงห ามหร*อที่2าอ�น่ตรายด้ วยป็ระการใด้ ๆ แก�ข็องป็,าหวงห ามจะต องได้ ร�บอน่�ญาตจากพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��แลุ่ะเสั�ยค�าภาคหลุ่วง การผ�กข็าด้อาจที่2าได้ เฉพาะกรณ�ข็องป็,าหวงห ามที่��เป็�น่ข็องม�ค�าหร*อหายากกฎหมายได้ ก2าหน่ด้ให ผ� น่2าไม หร*อข็องป็,าเคลุ่*�อน่ที่�� ต องม�ใบเบ�กที่างข็องพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ก2าก�บไป็ด้ วยผ� ที่��ไม�ใชิ�เจ าข็องไม จะเก&บไม ไหลุ่ลุ่อยตามน่2"าได้ ต องเป็�น่ผ� ที่��ได้ ร�บอน่�ญาตจากพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��การแผ วถึางป็,า หมายถึ1ง การกระที่2าใด้ ๆ ที่��ที่2าให ป็,าหมด้สัภาพกฎหมายแร�ผ� ที่��จะที่2าการข็อสั2ารวจแร�หร*อการผ�กข็าด้สั2ารวจแร� ต องม�ค�ณสัมบ�ต� ด้�งน่�"1. อาย�ไม�ต2�ากว�า 20 ป็E บร�บ�รณ 2. ม�ภ�ม�ลุ่2าเน่าใน่ราชิอาณาจ�กร3. ไม�เป็�น่คน่ว�กลุ่จร�ตหร*อถึ�กศาลุ่สั��งเป็�น่คน่ไร ความสัามารถึ หร*อเสัม*อน่ไร ความสัามารถึ หร*อเคยถึ�กศาลุ่ลุ่งโที่ษใน่ความผ�ด้เก��ยวก�บแร�ผ� ที่��จะที่2าเหม*องแร�ต องข็อป็ระที่าน่บ�ตร ป็ระที่าน่บ�ตรเป็�น่สั�ที่ธ�เฉพาะต�ว ชิ�วงให ผ� อ*�น่ไม�ได้ เว น่แต�จะได้ ร�บอน่�ญาตจากร�ฐมน่ตร� หร*อผ� ที่��ร �ฐมน่ตร�มอบ

Page 74: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หมายบ�คคลุ่ที่��สัามารถึเป็�น่คน่ข็ายแร�ได้ 1. ผ� ถึ*อป็ระที่าน่บ�ตรชิ��วคราว หร*อ ผ� ถึ*อป็ระที่าน่บ�ตร หร*อ ต�วแที่น่ข็องบ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าว ซึ่1�งได้ จด้ที่ะเบ�ยน่ไว ต�อที่ร�พยกรธรณ�ป็ระจ2าที่ องที่��2. ผ� ร �บใบอน่�ญาตซึ่*"อแร� หร*อ ต�วแที่น่ ซึ่1�งได้ จด้ที่ะเบ�ยน่ไว ต�อที่ร�พยากรธรป็ระจ2าที่ องที่��3. ผ� ร �บใบอน่�ญาตข็�ด้หาแร�รายย�อย หร*อ เป็�น่เจ าข็องแร� ซึ่1�งแร�น่� "น่ได้ มาจากผ� ร �บใบอน่�ญาตข็�ด้หาแร�รายย�อย4. ผ� ร �บใบอน่�ญาตร�อน่แร�5. ผ� ร �บอน่�ญาตจากอธ�บด้�ใน่กรณ�พ�เศษเฉพาะคร�"งที่��ข็ายน่�"น่ หร*อ6. ผ� ข็ายโลุ่หะที่��ได้ จากโลุ่หกรรมผ� ที่��ป็ระสังค จะม�แร�ไว ใน่ครอบครองต องย*�น่ค2าข็อต�อที่ร�พยากรที่ องที่�� ม�ฉะน่�"น่จะม�แร�ใน่ครอบครองแต�ลุ่ะชิน่�ด้เก�น่ 2 ก�โลุ่กร�มไม�ได้ การแต�งแร� หมายถึ1ง การกระที่2าใด้ ๆ เพ*�อให แร�สัะอาด้ หร*อเพ*�อให แร�อ*�น่ที่��ป็ะป็น่อย��ต� "งแต�สัองชิน่�ด้ข็1"น่ไป็แยกออกจากก�น่ หมายความรวมถึ1ง การบด้แร� แลุ่ะค�ด้ข็น่าด้แร�การป็ระกอบโลุ่หกรรม หมายถึ1ง การถึลุ่�งแร�กฎหมายป็Dโตรเลุ่�ยมป็Dโตรเลุ่�ยม หมายความว�า น่2"าม�น่ด้�บ กHาซึ่ธรรมชิาต� กHาซึ่ธรรมชิาต�เหลุ่ว สัารพลุ่อยได้ แลุ่ะสัารป็ระกอบไฮัโด้รคาร บอน่อ*�น่ ๆ ที่��เก�ด้ข็1"น่โด้ยธรรมชิาต� แลุ่ะอย��ใน่สัภาพอ�สัระป็Dโตรเลุ่�ยมเป็�น่ข็องร�ฐ ผ� ใด้จะสั2ารวจหร*อผลุ่�ตไม�ว�าที่��น่� "น่เป็�น่ข็องตน่หร*อข็องบ�คคลุ่ ผ� ข็อสั�มป็ที่าน่ต องเป็�น่บร�ษ�ที่ แลุ่ะม�ที่�น่ เคร*�องจ�กร เคร*�องม*ออ�ป็กรณ แลุ่ะผ� เชิ��ยวชิาญเพ�ยงพอที่��จะสั2ารวจ ผลุ่�ต ข็าย แลุ่ะจ2าหน่�ายป็Dโตรเลุ่�ยม ระยะเวลุ่าสั2ารวจป็Dโตรเลุ่�ยมตามสั�มป็ที่าน่จะก2าหน่ด้ไว ไม�เก�น่ 8

Page 75: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็E น่�บแต�ว�น่ได้ สั�มป็ที่าน่ แต�อาจข็อต�ออาย�สั�มป็ที่าน่ได้ อ�กคร�"งหน่1�งไม�เก�น่ 4

ป็E ระยะเวลุ่าผลุ่�ตป็Dโตรเลุ่�ยมตามสั�มป็ที่าน่ก2าหน่ด้ไม�เก�น่ 10 ป็E น่�บจากว�น่ถึ�ด้จากว�น่สั�"น่ระยะเวลุ่าสั2ารวจป็Dโตรเลุ่�ยม แต�อาจข็อต�อเวลุ่าผลุ่�ตได้ อ�ก 1

คร�"ง ไม�เก�น่ 10 ป็Eโด้ยหลุ่�กร�ฐมน่ตร�จะอน่�ญาตให ผ� ข็อสั�มป็ที่าน่ได้ สั�มป็ที่าน่รายลุ่ะไม�เก�น่ 4

แป็ลุ่ง เว น่แต�จะเห&น่ควรเพ��มให เป็�น่พ�เศษอ�ก 1 แป็ลุ่ง แต�เม*�อรวมพ*"น่ที่��แลุ่ วต องไม�เก�น่ 50,000 ตารางก�โลุ่เมตร การสั2ารวจแบ�งระยะการสั2ารวจออกไป็เป็�น่ 3 ชิ�วง เม*�อสั�"น่ชิ�วงสั2ารวจชิ�วงหน่1�ง ๆ ผ� ร �บสั�มป็ที่าน่จะต องค*น่พ*"น่ที่��แป็ลุ่งสั2ารวจ แต�ถึ าใน่การสั2ารวจไม�พบป็Dโตรเลุ่�ยมเลุ่ยแลุ่ะหมด้เวลุ่าตามสั�มป็ที่าน่แลุ่ วให ถึ*อว�าสั�มป็ที่าน่ได้ สั�"น่สั�ด้ลุ่งร�ฐจะได้ ค�าภาคหลุ่วงเป็�น่ค�าตอบแที่น่ใน่การให สั�มป็ที่าน่ป็Dโตรเลุ่�ยม ค�าภาคหลุ่วงจะค2าน่วณจากป็Dโตรเลุ่�ยมที่��ผ� ร �บสั�มป็ที่าน่ได้ ข็ายหร*อจ2าหน่�ายเที่�าน่�"น่ กรณ�จ�ายเป็�น่เง�น่ให เสั�ยใน่อ�ตราร อยลุ่ะ 12.5 ข็องม�ลุ่ค�าป็Dโตรเลุ่�ยมที่��ข็ายหร*อจ2าหน่�าย กรณ�จ�ายเป็�น่ป็Dโตรเลุ่�ยมให จ�ายเที่�าก�บ 1/7 ข็องม�ลุ่ค�าป็Dโตรเลุ่�ยมที่��ข็ายหร*อจ2าหน่�าย ถึ าเป็�น่น่2"าม�น่ด้�บที่��สั�งออกให จ�าย 1/2 ข็องป็ร�มาณที่��สั�งออกค�ณด้ วยราคาป็ระกาศ แลุ่ะหารด้ วยราคามาตรฐาน่ตามกฎหมายว�าด้ วยภาษ�เง�น่ได้ ป็Dโตรเลุ่�ยม

กฎหมายผ�งเม*อง พ.ศ. 2518

“การผ�งเม*อง หมายความว�า การวาง จ�ด้ที่2า แลุ่ะด้2าเน่�น่การให เป็�น่ไป็ตาม”

ผ�งเม*องรวมแลุ่ะผ�งเม*องเฉพาะใน่บร�เวณเม*องแลุ่ะบร�เวณที่��เก��ยวข็ องหร*อชิน่บที่การผ�งเม*องน่อกจากเพ*�อป็ระโยชิน่ ใน่ที่างเศรษฐก�จแลุ่ ว ย�งค2าน่1งถึ1งสัภาวะแวด้ลุ่ อมที่��จะกระที่บต�อชิ�ว�ตข็องป็ระชิาชิน่ด้ วย“ผ�งเม*องรวม หมายความว�า แผน่ผ�ง น่โยบาย แลุ่ะโครงการรวมที่�"ง”

Page 76: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

มาตรการควบค�มโด้ยที่��วไป็เพ*�อใชิ เป็�น่แน่วที่างใน่การพ�ฒน่า แลุ่ะการด้2ารงร�กษาเม*องแลุ่ะบร�เวณที่��เก��ยวข็ อง หร*อชิน่บที่ใน่ด้ าน่การใชิ ป็ระโยชิน่ ใน่ที่ร�พย สั�น่ การคมน่าคมแลุ่ะการข็น่สั�ง การสัาธารณ�ป็โภค บร�การสัาธารณะแลุ่ะสัภาวะแวด้ลุ่ อม เพ*�อบรรลุ่�ว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องการผ�งเม*อง“ผ�งเม*องเฉพาะ หมายความว�า แผน่ผ�งแลุ่ะโครงการ ด้2าเน่�น่การเพ*�อ”

พ�ฒน่าหร*อเพ*�อด้2ารงร�กษาบร�เวณเฉพาะแห�ง หร*อก�จการที่��เก��ยวข็ องใน่เม*องแลุ่ะบร�เวณที่��เก��ยวข็ องหร*อชิน่บที่เพ*�อป็ระโยชิน่ แก�การผ�งเม*องกฎหมายสังวน่อาชิ�พสั2าหร�บคน่ไที่ยเน่*�องจากคน่ต�างด้ าวป็ระกอบธ�รก�จใน่ป็ระเที่ศไที่ยเป็�น่จ2าน่วน่มาก ป็ระกอบก�บป็ระชิาชิน่ชิาวไที่ยม�ความร� ความสัามารถึที่�"งใน่ด้ าน่ว�ที่ยาการแลุ่ะก2าลุ่�งเง�น่ จ1งสัมควรก2าหน่ด้หลุ่�กเกณฑ์ การที่��คน่ต�างด้ าวป็ระกอบธ�รก�จใน่ป็ระเที่ศไที่ย เพ*�อร�กษาด้�ลุ่แห�งอ2าน่าจใน่ที่างการค าแลุ่ะเศรษฐก�จข็องป็ระเที่ศกฎหมายเก��ยวก�บการควบค�มมาตรฐาน่กากรป็ระกอบว�ชิาชิ�พพระราชิบ�ญญ�ต�ม�ความม��งหมายจะควบค�มการป็ระกอบว�ชิาชิ�พน่�"น่ ๆ ให อย��ใน่มาตรฐาน่ก) พระราชิบ�ญญ�ต�ว�ชิาชิ�พว�ศวกรรม พ.ศ. 2505

ข็) พระราชิบ�ญญ�ต�ว�ชิาชิ�พเวชิกรรม พ.ศ. 2505

ค) พระราชิบ�ญญ�ต�ว�ชิาชิ�พสัถึาป็'ตยกรรม พ.ศ. 2508

ง) กฎหมายแลุ่ะระเบ�ยบเก��ยวก�บการควบค�มว�ชิาชิ�พสัอบบ�ญชิ�กฎหมายข็ าราชิการพลุ่เร*อน่ข็ าราชิการพลุ่เร*อน่ ม� 5 ป็ระเภที่ ค*อ1. ข็ าราชิการพลุ่เร*อน่สัาม�ญ2. ข็ าราชิการพลุ่เร*อน่ใน่พระองค 3. ข็ าราชิการพลุ่เร*อน่ร�ฐพาณ�ชิย

Page 77: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

4. ข็ าราชิการคร�5. ข็ าราชิการป็ระจ2าต�างป็ระเที่ศพ�เศษโที่ษที่างว�น่�ย ม� 6 สัถึาน่ ค*อ(1) ภาคที่�ณฑ์ (2) ต�ด้เง�น่เด้*อน่(3) ลุ่ด้ข็�"น่เง�น่เด้*อน่(4) ให ออก(5) ป็ลุ่ด้ออก(6) ไลุ่�ออกการออกจากราชิการ(1) ตาย(2) พ น่จากราชิการตามกฎหมายว�าด้ วยบ2าเหน่&จบ2าน่าญข็ าราชิการ(3) ได้ ร�บอน่�ญาตให ออกได้ ตามความป็ระสังค (4) ถึ�กสั��งให ออกจากราชิการ(5) ถึ�กสั��งโที่ษให ออก ป็ลุ่ด้ออก หร*อไลุ่�ออกกฎหมายเก��ยวก�บการจด้ที่ะเบ�ยน่ที่��ด้�น่แลุ่ะอสั�งหาร�มที่ร�พย อ*�น่การที่2าน่�ต�กรรมเก��ยวก�บการโอน่กรรมสั�ที่ธ�J หร*อสั�ที่ธ�อ*�น่ที่��เก��ยวข็ องก�บที่��ด้�น่ ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่�� ซึ่1�งโด้ยป็กต� ก&ค*อ เจ าพน่�กงาน่ข็องสั2าน่�กงาน่ที่��ด้�น่เข็ตซึ่1�งที่��ด้�น่น่�"น่ต�"งอย��กฎหมายเก��ยวก�บการจด้ที่ะเบ�ยน่สั�ตว พาหะการซึ่*"อข็ายเร*อข็น่าด้ใหญ�ที่��ม�ระวางห าหกต�น่ข็1"น่ไป็ การซึ่*"อข็ายแพ ที่��อย��อาศ�ย แลุ่ะการซึ่*"อข็ายสั�ตว พาหน่ะ ต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อแลุ่ะจด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��การจด้ที่ะเบ�ยน่สั�ตว พาหน่ะต องไป็จด้ที่ะเบ�ยน่ที่��อ2าเภอ“สั�ตว พาหน่ะ หมายความถึ1ง ชิ าง ม า โค กระบ*อ ลุ่�อ ลุ่า ซึ่1�งได้ ที่2าหร*อต อง”

Page 78: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่2าต�Lวร�ป็พรรณลุ่�กษณะข็องสั�ตว พาหน่ะที่��ต องที่2าต�Lวร�ป็พรรณ1. ชิ างม�อาย�ย�างเข็ าป็Eที่�� 82. สั�ตว อ*�น่น่อกจากโคต�วเม�ยม�อาย�ย�างเข็ าป็Eที่�� 63. สั�ตว ใด้ที่��ใชิ ข็�บข็��ลุ่ากเข็&น่หร*อใชิ งาน่แลุ่ ว4. สั�ตว ใด้ที่��ม�อาย�ย�างเข็ าป็Eที่�� 4 เม*�อจะน่2าออกน่อกราชิอาณาจ�ก i

5. โคต�วเม�ยเม*�ออาย�ย�างเข็ าป็Eที่�� 6 เม*�อจะที่2าการโอน่กรรมสั�ที่ธ�J เว น่แต�ใน่กรณ�ร�บมรด้ก (มาตรา 8)

กฎหมายเก��ยวก�บการจด้ที่ะเบ�ยน่เคร*�องจ�กรเคร*�องจ�กรบางชิ�"น่ม�ม�ลุ่ค�าสั�งย��งกว�าที่��ด้�น่หร*อที่ร�พย สั�น่อ*�น่เป็�น่อย�างมาก จ1งควรเป็Dด้โอกาสัให ผ� ป็ระกอบอ�ตสัาหกรรม อ�ตสัาหกรรมน่2าเคร*�องจ�กรที่��ได้ จด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ วไป็จ2าน่องเพ*�อเป็�น่ป็ระก�น่หน่�"ตามสั�ญญาก� เง�น่ เพ*�อจะให เป็�น่ที่�น่ด้2าเน่�น่ก�จการที่��เพ��มมากข็1"น่สั2าน่�กที่ะเบ�ยน่เคร*�องจ�กรกลุ่างใน่กระที่รวงอ�ตสัาหกรรม ม�อ2าน่าจหน่ าที่��ใน่การจด้ที่ะเบ�ยน่เคร*�องจ�กรที่�กจ�งหว�ด้ แลุ่ะม�หน่ าที่��ควบค�มสั2าน่�กงาน่ที่ะเบ�ยน่เคร*�องจ�กป็ระจ2าจ�งหว�ด้ที่��จะได้ จ�ด้ต�"งข็1"น่ต�อไป็

หน่�วยที่�� 11

กฎหมายเก��ยวก�บรถึยน่ต รถึ หมายถึ1ง รถึยน่ต รถึจ�กรยาน่ยน่ต รถึพ�วง รถึบด้ถึน่น่ รถึแที่รกเตอร แลุ่ะ รถึอ*�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวงรถึยน่ต หมายถึ1ง รถึยน่ต สัาธารณะ รถึยน่ต บร�การ แลุ่ะ รถึยน่ต สั�วน่บ�คคลุ่รถึยน่ต สัาธารณะ หมายถึ1ง

Page 79: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

1. รถึยน่ต ร�บจ างระหว�างจ�งหว�ด้ ซึ่1�งได้ แก� รถึยน่ต ร�บจ างบรรที่�กคน่โด้ยสัารไม�เก�น่เจ&ด้คน่ที่��ใชิ ร�บจ างระหว�างจ�งหว�ด้ เชิ�น่ รถึแที่&กซึ่�� ซึ่1�งว��งระหว�างกร�งเที่พมหาน่ครก�บชิลุ่บ�ร�2. รถึยน่ต ร�บจ าง ซึ่1�งได้ แก� รถึยน่ต ร�บจ างบรรที่�กคน่โด้ยสัารไม�เก�น่เจ&ด้คน่ หร*อรถึยน่ต สัาธารณะอ*�น่น่อกจากรถึยน่ต โด้ยสัารป็ระจ2าที่าง เชิ�น่ รถึแที่&กซึ่��สั�วน่มากซึ่1�งร�บจ างอย��ใน่กร�งเที่พมหาน่ครรถึยน่ต บร�การ หมายถึ1ง รถึยน่ต บรรที่�กคน่โด้ยสัารหร*อให เชิ�าซึ่1�งบรรที่�กคน่โด้ยสัารไม�เก�น่เจ&ด้คน่ ซึ่1�งแบ�งเป็�น่ 3 ป็ระเที่ ค*อ1. รถึยน่ต บร�การธ�รก�จ เชิ�น่ รถึลุ่�ม�ซึ่�น่2. รถึยน่ต บร�การที่�ศน่าจร - รถึยน่ต ซึ่1�งให บร�การสั�วน่มากแก�น่�กที่�องเที่��ยว3. รถึยน่ต บร�การให เชิ�า - รถึยน่ต ซึ่1�งสั2าน่�กงาน่บร�การให เชิ�ารถึจ�ด้ไว เพ*�อบร�การแก�บ�คคลุ่ซึ่1�งป็ระสังค จะเชิ�าไป็ใชิ ใน่เร*�องสั�วน่ต�ว ไม�ว�าจะที่�องเที่��ยวหร*อต�ด้ต�อธ�รก�จรถึยน่ต สั�วน่บ�คคลุ่ หมายถึ1ง รถึยน่ต น่��งสั�วน่บ�คคลุ่เก�น่เจ&ด้คน่ หร*อรถึยน่ต บรรที่�กสั�วน่บ�คคลุ่ สั�วน่ใหญ�ม�กจะได้ แก�รถึที่��ใชิ ตามบ าน่การจด้ที่ะเบ�ยน่รถึ หมายถึ1ง ว�ธ�การซึ่1�งกฎหมายก2าหน่ด้ข็1"น่ เพ*�อเก&บแลุ่ะร�กษาข็ อม�ลุ่ต�าง ๆ เก��ยวก�บรถึใบอน่�ญาตข็�บรถึ ม�อย�� 9 ป็ระเภที่ ค*อ(1) ใบอน่�ญาตข็�บรถึยน่ต สั�วน่บ�คคลุ่ รถึยน่ต สัามลุ่ อสั�วน่บ�คคลุ่ หร*อรถึจ�กรยาน่ยน่ต ชิ��วคราว(2) ใบอน่�ญาตข็�บรถึยน่ต สั�วน่บ�คคลุ่(3) ใบอน่�ญาตข็�บรถึยน่ต สัามลุ่ อสั�วน่บ�คคลุ่(4) ใบอน่�ญาตข็�บรถึยน่ต สัาธารณะ(5) ใบอน่�ญาตข็�บรถึยน่ต สัามลุ่ อสัาธารณะ(6) ใบอน่�ญาตข็�บรถึจ�กรยาน่ยน่ต

Page 80: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(7) ใบอน่�ญาตข็�บรถึบด้ถึน่น่ใบอน่�ญาตข็�บรถึแที่รกเตอร

(9) ใบอน่�ญาตข็�บรถึชิน่�ด้อ*�น่น่อกจาก (1) ถึ1ง กฎหมายว�าด้ วยการจราจรที่างบกรถึ หมายถึ1ง ยาน่พาหน่ะที่างบกที่�กชิน่�ด้ เว น่แต�รถึไฟัแลุ่ะรถึรางรถึยน่ต หมายถึ1ง รถึที่��ม�ลุ่ อต�"งแต�สัามลุ่ อแลุ่ะเด้�น่ด้ วยก2าลุ่�งเคร*�องยน่ต ก2าลุ่�งไฟัฟัIา หร*อพลุ่�งงาน่อ*�น่ ยกเว น่รถึที่��เด้�น่บน่รางรถึบรรที่�กคน่โด้ยสัาร หมายถึ1ง รถึยน่ต ที่��สัร างข็1"น่เพ*�อใชิ บรรที่�กคน่โด้ยสัารเก�น่เจ&ด้คน่การจราจร หมายถึ1ง การใชิ ที่างข็องผ� ข็�บข็�� คน่เด้�น่เที่ า หร*อคน่ที่��จ�ง ข็�� หร*อไลุ่�ต อน่สั�ตว ที่าง หมายถึ1ง ที่างเด้�น่รถึ ชิ�องเด้�น่รถึ ชิ�องเด้�น่รถึป็ระจ2าที่าง ไหลุ่�ที่างข็ าม ที่างร�วม ที่างแยก ที่างลุ่าด้ ที่างโค ง สัะพาน่ แลุ่ะลุ่าน่ที่��ป็ระชิาชิน่ใชิ ใน่การจราจร แลุ่ะหมายความรวมถึ1งที่างสั�วน่บ�คคลุ่ที่��เจ าข็องย�น่ยอมให ป็ระชิาชิน่ใชิ ใน่การจราจรที่างเด้�น่รถึ หมายถึ1ง พ*"น่ที่��ที่��ที่2าไว สั2าหร�บการเด้�น่รถึไม�ว�าใน่ระด้�บพ*"น่ด้�น่ ใต หร*อเหน่*อพ*"น่ด้�น่ (ที่างด้�วน่พ�เศษ)

ชิ�องเด้�น่รถึ หมายถึ1ง ที่างเด้�น่ที่��จ�ด้แบ�งเป็�น่ชิ�องสั2าหร�บเด้�น่รถึ โด้ยที่2าเคร*�องหมายเป็�น่เสั น่หร*อแน่วเป็�น่ชิ�องไว กฎหมายว�าด้ วยเร*อไที่ยกฎหมายว�าด้ วยเร*อไที่ย เด้�มเร�ยกว�า พระราชิบ�ญญ�ต�ว�าด้ วยการจด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ะออกใบอน่�ญาตสั2าหร�บเร*อจ�บสั�ตว น่2"าสัยามน่�าน่น่2"าไที่ย หมายถึ1ง บรรด้าน่�าน่น่2"าที่��อย��ภายใต อธ�ป็ไตยข็องป็ระเที่ศเม*องที่�า หมายถึ1ง ที่2าเลุ่หร*อถึ��น่ที่��ที่อด้จอด้เร*อเพ*�อข็น่ถึ�ายคน่โด้ยสัารหร*อข็อง

Page 81: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เร*อ หมายถึ1ง ยาน่พาหน่ะที่างน่2"าที่�กชิน่�ด้การค าใน่น่�าน่น่2"าสัยาม หมายถึ1ง การข็น่สั�งคน่โด้ยสัารหร*อข็องหร*อลุ่ากจ�ง เพ*�อหาก2าไรจากเม*องที่�าหร*อถึ��น่ที่��แห�งหน่1�งภายใน่น่�าน่น่2"าสัยามไป็ย�งเม*องหร*อถึ��น่ที่��อ�กแห�งหน่1�ง หร*อหลุ่ายแห�งใน่น่�าน่น่2"าสัยามเจ าที่�า หมายถึ1ง อธ�บด้�กรมเจ าที่�าหร*อผ� ที่2าการแที่น่อธ�บด้�กรมเจ าที่�า แลุ่ะรวมถึ1งผ� ที่��ร �ฐมน่ตร�แต�งต�"งให เป็�น่เจ าที่�าหร*อร�กษาการแที่น่เจ าที่�าน่ายที่ะเบ�ยน่เร*อ หมายถึ1ง ผ� ที่��ร �ฐมน่ตร�แต�งต�"งให เป็�น่น่ายที่ะเบ�ยน่เร*อ หร*อให ร�กษาการแที่น่น่ายที่ะเบ�ยน่เร*อเร*�อที่��ได้ จด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ ว ใน่ระหว�างที่��คงใชิ เร*อต องม�เอกสัารด้�งต�อไป็น่�"ป็ระจ2าเร*อ1. ใบที่ะเบ�ยน่เร*อหร*อใบที่ะเบ�ยน่ชิ��วคราว2. สั�ญญาณป็ระจ2าเร*อ3. สั�ญญาเชิ�าเร*อ (ถึ าม�)4. ใบตราสั�ง5. บ�ญชิ�สั�น่ค าสั2าหร�บเร*อ6. สัม�ด้ป็�มเร*อ7. ใบป็ลุ่�อยเร*อแลุ่ะใบอน่�ญาตออกจากที่�า (ถึ าม�)กฎหมายว�าด้ วยการเด้�น่เร*อใน่ป็ระเที่ศไที่ยเร*อก2าป็'� น่ หมายถึ1ง เร*อที่�กอย�างที่��เด้�น่ด้ วยเคร*�องจ�กรหร*อด้ วยใบแลุ่ะไม�ได้ ใชิ กรรเชิ�ยง แจว หร*อพายเร*อยน่ต หมายถึ1ง เร*อยน่ต ที่�กชิน่�ด้ที่��ม�ข็น่าด้ต2�ากว�าสัามสั�บต�น่ที่��ใชิ เด้�น่ด้ วยเคร*�องจ�กรที่��ไม�ใชิ�ก2าลุ่�งเก�ด้จากไอน่2"าเร*อเด้�น่ที่ะเลุ่ หมายความตลุ่อด้ถึ1งเร*อที่�กอย�างที่��ม�ข็น่าด้บรรที่�กข็องได้ กว�าพ�น่หาบ (หน่1�งหาบหลุ่วงเที่�าก�บหกสั�บก�โลุ่กร�ม) แลุ่ะม�ด้าด้ฟัIาที่2าอย�างม��น่คงก�น่ร��วได้ ตลุ่อด้ลุ่2าต�วต�"งแต�ห�วเร*อถึ1งที่ ายเร*อ

Page 82: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เร*อเลุ่&ก หมายถึ1ง เร*อที่�กอย�างที่��ใชิ ใน่การเด้�น่ด้ วยกรรเชิ�ยง แจว หร*อพายแพ หมายความรวมถึ1ง โป็Oะ อ��ลุ่อย หร*อสั��งลุ่อยน่2"าอ*�น่ที่��ม�ลุ่�กษณะคลุ่ ายคลุ่1งก�น่ด้ วยแพคน่อย�� หมายถึ1ง เร*อน่ที่�กอย�างที่��จอด้อย��บน่ไม ไผ�ไม รวก หร*อบน่เร*อที่��น่ แลุ่ะลุ่อยอย��ใน่น่2"าหร*อลุ่2าคลุ่องพน่�กงาน่ออกใบอน่�ญาต หมายความว�า อธ�บด้�กรมเจ าที่�าหร*อผ� ซึ่1�งอธ�บด้�กรมเจ าที่�ามอบหมายให ที่2าการออกใบอน่�ญาตกฎหมายว�าด้ วยการเด้�น่อากาศอากาศยาน่ต�างป็ระเที่ศ หมายความว�า อากาศยาน่ซึ่1�งจด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ะม�สั�ญชิาต�ตามกฎหมายต�างป็ระเที่ศสัน่ามบ�น่ หมายความว�า พ*"น่ที่��ที่��ก2าหน่ด้ไว บน่พ*"น่ด้�น่หร*อน่2"า สั2าหร�บใชิ ที่�"งหมด้ หร*อบางสั�วน่ เพ*�อการข็1"น่ลุ่งหร*อเคลุ่*�อน่ไหวข็องอากาศยาน่ รวมตลุ่อด้ถึ1งอาคาร สั��งต�ด้ต�"ง หร*อบร�ษ�ที่ซึ่1�งต�"งอย��ภายใน่สัน่ามบ�น่น่�"น่สัน่ามบ�น่อน่�ญาต หมายความว�า สัน่ามบ�น่ที่��บ�คคลุ่ได้ ร�บอน่�ญาตให จ�ด้ข็1"น่ตามพระราชิบ�ญญ�ต�น่�" แลุ่ะสัน่ามบ�น่ที่��ร �ฐมน่ตร�ป็ระกาศก2าหน่ด้ที่��ข็1"น่ลุ่งข็องอากาศยาน่ หมายความว�า พ*"น่ที่��จ�ด้ไว บน่พ*"น่ด้�น่หร*อน่2"าสั2าหร�บใชิ ที่�"งหมด้หร*อบางสั�วน่ เพ*�อการข็1"น่ลุ่งหร*อเคลุ่*�อน่ไหวข็องอากาศยาน่เป็�น่การชิ��วคราว รวมตลุ่อด้ถึ1งพ*"น่ด้�น่ที่��บ�คคลุ่ซึ่1�งไม�ม�สั�ที่ธ� ใน่ที่��ด้�น่น่�"น่ได้ ห�กร าง ต�ด้ ฟั'น่ต น่ไม หร*อที่2าด้ วยป็ระการใด้ ๆ ให เป็�น่ที่��เร�ยบซึ่1�งอากาศยาน่ข็1"น่ลุ่งได้ แลุ่ะเป็�น่พ*"น่ที่��กว างต�"งแต� 30 เมตรข็1"น่ไป็ แลุ่ะยาวต�"งแต� 300 เมตรข็1"น่ไป็ด้ วยผ� ป็ระจ2าหน่ าที่�� หมายความว�า น่�กบ�น่ต น่หน่ น่ายชิ�าง พน่�กงาน่ว�ที่ย� พน่�กงาน่ควบค�มการจราจรที่างอากาศ พน่�กงาน่อ2าน่วยการบ�น่แลุ่ะผ� ที่��ที่2าหน่ าที่��อ*�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวงการน่2าอากาศยาน่ที่2าการบ�น่ ต องม�สั��งเหลุ่�าน่�"อย��ก�บอากาศยาน่ด้ วย ค*อ

Page 83: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

- ใบสั2าค�ญการจด้ที่ะเบ�ยน่- เคร*�องหมายสั�ญชิาต�แลุ่ะที่ะเบ�ยน่- ใบสั2าค�ญสัมควรเด้�น่อากาศ- สัม�ด้ป็�มเด้�น่ที่าง- ใบอน่�ญาตผ� ป็ระจ2าหน่ าที่��แต�ลุ่ะคน่- ใบอน่�ญาตเคร*�องว�ที่ย�สั*�อสัาร ถึ าม�เคร*�องว�ที่ย�สั*�อสัารกฎหมายว�าด้ วยความผ�ด้อ�น่ได้ กระที่2าต�อการเด้�น่อากาศอากาศยาน่ใน่ระหว�างการบ�น่ หมายถึ1ง อากาศยาน่ที่��ป็ระต�ด้ าน่น่อกที่�กบาน่ข็องอากาศยาน่ป็Dด้ภายหลุ่�งที่��ผ� โด้ยสัารแลุ่ะหร*อเจ าหน่ าที่��ป็ระจ2าอากาศยาน่ข็1"น่จน่ถึ1งข็ณะที่��ป็ระต�ด้ าน่น่อกบาน่ใด้บาน่หน่1�งข็องอากาศยาน่น่�"น่เป็Dด้ออก เพ*�อให ผ� โด้ยสัารแลุ่ะหร*อเจ าหน่ าที่��ป็ระจ2าอากาศยาน่ลุ่งตามป็กต�อากาศยาน่ใน่ระหว�างบร�การ หมายถึ1ง อากาศยาน่ซึ่1�งอย��ใน่ระหว�างเวลุ่าที่��ผ� ป็ระจ2าหน่ าที่��ภาคพ*"น่หร*อเจ าหน่ าที่��ป็ระจ2าอากาศยาน่เร��มเตร�ยมก�อน่การบ�น่ สั2าหร�บเที่��ยวบ�น่ใด้โด้ยเฉพาะจน่ถึ1งเวลุ่าครบย��สั�บสั��ชิ� �วโมง หลุ่�งจากอากาศยาน่ลุ่งสั��พ*"น่ แลุ่ะไม�ว�ากรณ�ใด้ ๆกฎหมายแรงงาน่กฎหมายแรงงาน่ หมายถึ1ง กฎหมายที่�"งหลุ่ายที่��เก��ยวก�บสั�ญญาจ างแรงงาน่ กฎหมายค� มครองแรงงาน่ การแรงงาน่สั�มพ�น่ธ ใน่ป็'จจ�บ�น่น่�" ได้ แก� กฎหมายด้�งต�อไป็น่�" ค*อ1. กฎหมายลุ่�กษณะจ างแรงงาน่ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย บรรพ 32. พระราชิบ�ญญ�ต�สังเคราะห อาชิ�พแก�คน่ไที่ย พ.ศ. 2499

3. พระราชิบ�ญญ�ต�การที่2างาน่ข็องคน่ต�างด้ าว พ.ศ. 2521

4. พระราชิบ�ญญ�ต�จ�ด้หางาน่แลุ่ะค� มครองคน่หางาน่ พ.ศ. 2521

5. ป็ระกาศข็องคณะป็ฏิ�ว�ต� ฉบ�บที่�� 103 ลุ่งว�น่ที่�� 16 ม�น่าคม พ.ศ. 2515

Page 84: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

แลุ่ะ ป็ระกาศกระที่รวงมหาด้ไที่ยที่��เก��ยวข็ อง กฎหมายเหลุ่�าน่�"เร�ยกว�า กฎห“

มายค� มครองแรงงาน่”

การก2าหน่ด้เวลุ่าที่2างาน่ป็กต�งาน่พาณ�ชิยกรรม - ลุ่�กจ างที่2างาน่เก�น่กว�าสั�ป็ด้าห ลุ่ะ 54 ชิ��วโมงไม�ได้ งาน่อ�ตสัาหกรรม - ลุ่�กจ างที่2างาน่เก�น่กว�าสั�ป็ด้าห ลุ่ะ 48 ชิ��วโมงไม�ได้ งาน่ข็น่สั�ง - ลุ่�กจ างที่2างาน่เก�น่กว�าว�น่ลุ่ะ 8 ชิ��วโมงไม�ได้ งาน่ที่��เป็�น่อ�น่ตรายต�อสั�ข็ภาพหร*อร�างกายข็องลุ่�กจ าง เชิ�น่ ที่2าใต ด้�น่ ใต น่2"า - ลุ่�กจ างที่2างาน่เก�น่กว�าสั�ป็ด้าห ลุ่ะ 42 ชิ��วโมงไม�ได้ งาน่อ*�น่ ๆ น่อกจากที่��กลุ่�าวมาน่�" - ลุ่�กจ างที่2างาน่เก�น่กว�าสั�ป็ด้าห ลุ่ะ 54

ชิ��วโมงไม�ได้ แต�ที่�"งน่�"หมายความว�าสั�ป็ด้าห หน่1�งให ที่2างาน่ 6 ว�น่6. พระราชิบ�ญญ�ต�แรงงาน่สั�มพ�น่ธ พ.ศ. 2518

7. พระราชิบ�ญญ�ต�จ�ด้ต�"งศาลุ่แรงงาน่แลุ่ะว�ธ�พ�จารณาคด้�แรงงาน่ พ.ศ.

2522

กฎหมายเก��ยวก�บการค าป็ระเวณ�การค าป็ระเวณ� หมายถึ1ง การยอมร�บการกระที่2าชิ2าเรา หร*อการยอมร�บการกระที่2าอ*�น่ใด้ หร*อการกระที่2าอ*�น่ใด้เพ*�อสั2าเร&จความใคร�ใน่ที่างกามารมณ ข็องผ� อ*�น่อ�น่เป็�น่การสั2าสั�อน่เพ*�อสั�น่จ าง ที่�"งน่�"ไม�ว�าผ� ยอมร�บการกระที่2าแลุ่ะผ� กระที่2าจะเป็�น่บ�คคลุ่เพศเด้�ยวก�น่หร*อคน่ลุ่ะเพศสัถึาน่การค าป็ระเวณ� หมายถึ1ง สัถึาน่ที่��ใด้ ๆ ที่��จ�ด้ไว เพ*�อให บ�คคลุ่อ*�น่ที่2าการค าป็ระเวณ� โด้ยจ�ด้ให ม�ผ� ที่2าการค าป็ระเวณ�ไว เพ*�อการน่�"น่ด้ วยกฎหมายเก��ยวก�บเด้&กแลุ่ะเยาวชิน่พระราชิบ�ญญ�ต�จ�ด้ต�"งศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ พ.ศ. 2494 อธ�บายว�าเด้&ก ค*อ บ�คคลุ่อาย�เก�น่กว�า 7 ป็E แต�ไม�เก�น่ 14 ป็Eบร�บ�รณ เยาวชิน่ ค*อ ผ� ม�อาย�เก�น่กว�า 14 ป็Eบร�บ�รณ แต�ไม�ถึ1ง 18 ป็Eบร�บ�รณ

Page 85: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็'จจ�บ�น่ม�ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ต�"งอย��ใน่ที่ องที่��ต�าง ๆ ก�น่ ด้�งน่�" ค*อ1. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่กลุ่าง ต�"งอย��ใน่กร�งเที่พมหาน่คร2. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่จ�งหว�ด้เชิ�ยงใหม�3. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่จ�งหว�ด้สังข็ลุ่า4. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่จ�งหว�ด้น่ครราชิสั�มา5. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่จ�งหว�ด้อ�บลุ่ราชิธาน่�การจ�ด้ต�"งศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ ม�ว�ตถึ�ป็ระสังค ต องการค� มครองเด้&กแลุ่ะเยาวชิน่เม*�อเก�ด้คด้�แพ�งหร*อคด้�อาญาข็1"น่ แที่น่ที่��จะต องไป็พ�จารณาใน่ศาลุ่ที่��ว ๆ ไป็ซึ่1�งม�ระเบ�ยบว�ธ�พ�จารณาความที่��เข็ มงวด้ แลุ่ะอาจเก�ด้ผลุ่เสั�ยแก�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ได้ ใน่ศาลุ่คด้�เด้&กจะม�บ�คคลุ่ภายน่อกซึ่1�งม�ใชิ�ผ� พ�พากษาอาชิ�พมาที่2าหน่ าที่��เป็�น่ผ� พ�พากษาสัมที่บร�วมก�บผ� พ�พากษาอาชิ�พใน่การพ�จารณาพ�พากษาคด้�เก��ยวก�บเด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ตามพระราชิบ�ญญ�ต�สั�งเสัร�มแลุ่ะป็ระสัาน่งาน่เยาวชิน่แห�งชิาต� พ.ศ. 2521

“เยาวชิน่ หมายถึ1ง บ�คคลุ่ซึ่1�งอาย�ไม�เก�น่ ” 25 ป็E แสัด้งว�า ข็ยายเกณฑ์ อาย�ข็องผ� ที่��จะได้ ร�บความค� มครอง หร*ออย��ใน่ข็�ายการสั�งเสัร�มตามกฎหมายน่�"ให กว างข็วางข็1"น่กว�ากฎหมายอ*�น่ ๆ ซึ่1�งเก��ยวก�บเยาวชิน่กฎหมายเก��ยวก�บการร�บเด้&กเป็�น่บ�ตรบ�ญธรรมบ�ตรบ�ญธรรม หมายถึ1ง ผ� ซึ่1�งม�ใชิ�บ�ตรอ�น่แที่ จร�ง หร*อผ� สั*บสัายโลุ่ห�ตข็องบ�ด้ามารด้า แต�ได้ ด้2าเน่�น่การตามกฎหมายจน่กระที่��งผ� น่� "น่เป็�น่บ�ตรที่��ชิอบด้ วยกฎหมายผ� ร �บบ�ตรบ�ญธรรมจะต องม�อาย�ไม�ต2�ากว�า 30 ป็Eบร�บ�รณ แลุ่ะจะต องม�อาย�มากกว�าผ� ที่��จะเป็�น่บ�ตรบ�ญธรรมอย�างน่ อย 15 ป็Eสั2าหร�บผ� ที่��จะร�บบ�ตรบ�ญธรรมหร*อผ� ที่��เป็�น่บ�ตรบ�ญธรรม ถึ าม�ค��สัมรสัต องได้ ร�บความย�น่ยอมข็องค��สัมรสัก�อน่การที่ด้ลุ่องเลุ่�"ยงด้�ต องม�ระยะเวลุ่าไม�น่ อยกว�า 6 เด้*อน่ ใน่ระหว�างน่�"

Page 86: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��อาจตรวจสัอบข็ อเที่&จจร�งเก��ยวก�บสัภาพความเป็�น่อย�� แลุ่ะการเลุ่�"ยงด้�เด้&กได้ กฎหมายเก��ยวก�บการป็กครองคณะสังฆ มหาเถึรสัมาคมม�อ2าน่าจหน่ าที่��ป็กครองคณะสังฆ ให เป็�น่ไป็โด้ยเร�ยบร อย รวมที่�"งม�อ2าน่าจตรากฎมหาเถึรสัมาคม ซึ่1�งม�ผลุ่บ�งค�บเป็�น่กฎหมายอ�กด้ วยน่อกจากมหาเถึรสัมาคมเป็�น่ศ�น่ย กลุ่างการป็กครองคณะสังฆ ออกกฎหร*อระเบ�ยบต�าง ๆ เป็�น่สั�วน่รวมแลุ่ ว ย�งม�การแบ�งสัายบ�งค�บบ�ญชิา หร*อสัายงาน่กากรป็กครองอ�กด้�งน่�" ค*อใน่แต�ลุ่ะว�ด้จะม�เจ าอาวาสัเป็�น่ผ� ป็กครองด้�แลุ่ก�จการข็องว�ด้ใน่แต�ลุ่ะต2าบลุ่จะม�พระภ�กษ�ร�ป็หน่1�งเป็�น่เจ าคณะต2าบลุ่ใน่แต�ลุ่ะอ2าเภอจะม�เจ าคณะอ2าเภอป็กครองด้�แลุ่ใน่แต�ลุ่ะจ�งหว�ด้จะม�เจ าคณะจ�งหว�ด้ที่ องที่��หลุ่าย ๆ จ�งหว�ด้จะรวมก�น่เป็�น่ภาค ม�เจ าคณะภาคป็กครองด้�แลุ่สัายงาน่การป็กครอง แยกเป็�น่สัองสัาย ค*อ- ฝ่,ายมหาน่�กาย- ฝ่,ายธรรมย�ตกฎหมายเก��ยวก�บศาสัน่าอ�สัลุ่ามจ�ฬาราชิมน่ตร� ให ค2าป็ร1กษาแก�กรรมการศาสัน่าใน่กระที่รวงศ1กษาธ�การเก��ยวก�บการศาสัน่�ป็ถึ�มภ ฝ่,ายอ�สัลุ่าม โด้ยให จ�ฬาราชิมน่ตร�ม�เง�น่อ�ด้หน่�น่ฐาน่ะได้ ตามสัมควรคณะกรรมการกลุ่างอ�สัลุ่ามแห�งป็ระเที่ศไที่ย - ให ค2าป็ร1กษาแก�กระที่รวงมหาด้ไที่ยแลุ่ะกระที่รวงศ1กษาธ�การที่��เก��ยวก�บศาสัน่าอ�สัลุ่ามจ�งหว�ด้ใด้ที่��ม�ป็ระชิาชิน่น่�บถึ*อศาสัน่าอ�สัลุ่าม“ม�สัย�ด้ หมายถึ1ง สัถึาน่ที่��ซึ่1�งอ�สัลุ่ามม�กชิน่ม�สั�ที่ธ�ใชิ เป็�น่ที่��ป็ระกอบ”

พ�ธ�กรรมตามลุ่�ที่ธ�ศาสัน่าอ�สัลุ่ามใน่ว�น่ศ�กร เป็�น่ป็กต�

Page 87: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ม�สัย�ด้ใด้ซึ่1�งได้ จด้ที่ะเบ�ยน่ต�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��แลุ่ วเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่การข็อจด้ที่ะเบ�ยน่ม�สัย�ด้ต องใชิ อ�หม�าม คอเต&บ บ�หลุ่��น่ เป็�น่ผ� ข็อโด้ยความเห&น่ชิอบข็องคณะกรรมการอ�สัลุ่ามป็ระจ2าจ�งหว�ด้ คณะกรรมการชิ�ด้น่�"จะแต�งต�"งแลุ่ะถึอด้ถึอน่คณะกรรมการม�สัย�ด้ซึ่1�งที่2าหน่ าที่��จ�ด้การที่��วไป็ใน่ก�จการแลุ่ะที่ร�พย สั�น่ข็องม�สัย�ด้กฎหมายที่��สั2าค�ญอ�กเร*�องหน่1�งเก��ยวก�บศาสัน่าอ�สัลุ่าม ค*อ พระราชิบ�ญญ�ต�ว�าด้ วยการใชิ กฎหมายอ�สัลุ่ามใน่เข็ตจ�งหว�ด้ป็'ตตาน่� น่ราธ�วาสั ยะลุ่า แลุ่ะสัต�ลุ่ พ.ศ. 2481 หลุ่�กการสั2าค�ญข็องกฎหมายฉบ�บน่�" ค*อ ใน่การว�น่�จฉ�ยชิ�"ข็าด้คด้�แพ�งเก��ยวด้ วยเร*�องครอบคร�วแลุ่ะมรด้กอ�สัลุ่าม ศาสัน่�กใน่จ�งหว�ด้ป็'ตตาน่� น่ราธ�วาสั ยะลุ่า แลุ่ะสัต�ลุ่ ให ใชิ กฎหมายอ�สัลุ่ามว�าด้ วยครอบคร�วแลุ่ะมรด้กบ�งค�บแที่น่บที่บ�ญญ�ต�แห�งป็ระมวลุ่กฎหมายแพ�งแลุ่ะพาณ�ชิย ว�าด้ วยการน่�"น่ เว น่แต�บที่บ�ญญ�ต�ว�าด้ วยอาย�ความมรด้กการพ�จารณาคด้�เชิ�น่ว�าน่�"ใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ให ด้ะโตHะย�ต�ธรรมน่ายหน่1�งพร อมด้ วยผ� พ�พากษา ด้ะโตHะย�ต�ธรรมม�อ2าน่าจหน่ าที่��ใน่การว�น่�จฉ�ยชิ�"ข็าด้ข็ อกฎหมายอ�สัลุ่าม แลุ่ะลุ่ายม*อชิ*�อใน่ค2าพ�พากษา ค2าว�น่�จฉ�ยข็องด้ะโตHะย�ต�ธรรมเป็�น่อ�น่เด้&ด้ข็าด้ใน่คด้�น่�"น่กฎหมายเก��ยวก�บศาสัน่าคร�สัต กฎหมายเก��ยวก�บคร�สัต ศาสัน่าที่��ม�อย��เป็�น่เร*�องข็องการจ�ด้ต�"งว�ด้แลุ่ะการใชิ ที่��ด้�น่มากกว�าจะเป็�น่เร*�องข็องการบร�หารศาสัน่ากฎหมายอ*�น่ ๆ ที่��เก��ยวข็ องก�บศาสัน่าใน่การป็ฏิ�บ�ต�พ�ธ�กรรมตามความเชิ*�อถึ*อ เชิ�น่ การเซึ่�น่ไหว การบวงสัรวงบ�ชิา เป็�น่เร*�องที่��ร �ฐอาจเข็ าแที่รกแซึ่งได้ ถึ าเห&น่ว�าการป็ฏิ�บ�ต�พ�ธ�กรรมน่�"น่ถึ1งข็�"น่เป็�น่ป็ฏิ�ป็'กษ ต�อหน่ าที่��พลุ่เม*อง หร*อข็�ด้ข็วางต�อความสังบเร�ยบร อย หร*อศ�ลุ่ธรรมอ�น่ด้�ข็องป็ระชิาน่สั*�อมวลุ่ชิน่ก�บการใชิ กฎหมาย

Page 88: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สั*�อมวลุ่ชิน่ หมายถึ1ง กระบวน่การสั*�อสัารที่��เก��ยวข็ องก�บป็ระชิาชิน่เป็�น่จ2าน่วน่มาก โด้ยม�องค กรหร*อสัถึาบ�น่เป็�น่ผ� สั�งสัาร ม�ระบบสั*�อสัาร ม�อ�ป็กรณ เคร*�องม*อที่��มากพอจะสั�งสัารไป็ย�งผ� ร �บสัารได้ อย�างม�ป็ระสั�ที่ธ�ภาพหน่�งสั*อพ�มพ เป็�น่สั*�อมวลุ่ชิน่แรก โด้ยม�ข็1"น่ใน่ป็E 2387

ม�การน่2าภาพยน่ตร ต�างป็ระเที่ศเข็ ามาฉาย โด้ยม�ข็1"น่ใน่ป็E 2447

ภาพยน่ตร ไที่ยที่��ที่2าข็1"น่เองเป็�น่เร*�องแรก น่างสัาวสั�วรรณ โด้ยม�ข็1"น่ใน่ป็E “ ”

2465

ม�การสั�งโที่รที่�ศน่ ข็าวด้2าเป็�น่คร�"งแรก โด้ยม�ข็1"น่ใน่ป็E 2496

ม�การสั�งโที่รที่�ศน่ สั�เป็�น่คร�"งแรก โด้ยม�ข็1"น่ใน่ป็E 2510

กฎหมายการพ�มพ กฎหมายการพ�มพ ที่��สั2าค�ญแลุ่ะใชิ อย��ใน่ป็'จจ�บ�น่ ค*อ พระราชิบ�ญญ�ต�การพ�มพ พ�ที่ธศ�กราชิ 2484 แลุ่ะค2าสั��งข็องคณะป็ฏิ�ร�ป็การป็กครองแผ�น่ด้�น่ ฉบ�บที่�� 42 ลุ่งว�น่ที่�� 21 ต�ลุ่าคม 2519 (ป็ร.42)

กฎหมายด้�งกลุ่�าวใชิ บ�งค�บแก�สั��งพ�มพ แลุ่ะหน่�งสั*อพ�มพ สั��งพ�มพ หมายความว�า สัม�ด้แผ�น่กระด้าษ หร*อว�ตถึ�ใด้ ๆ ที่��พ�มพ ข็1"น่รวมตลุ่อด้ที่�"ง บที่เพลุ่ง แผน่ที่�� แผน่ผ�ง ภาพวาด้ ภาพระบายสั� ใบป็ระกาศ แผ�น่เสั�ยง หร*อสั��งอ*�น่ใด้อ�น่ม�ลุ่�กษณะเชิ�น่เด้�ยวก�น่หน่�งสั*อพ�มพ หมายถึ1ง สั��งพ�มพ ซึ่1�งม�ชิ*�อจ�าหน่ าเชิ�น่เด้�ยวก�น่ แลุ่ะออกหร*อเจตน่าจะออกตามลุ่2าด้�บเร*�อยไป็ ม�ก2าหน่ด้ระยะเวลุ่าหร*อไม�ก&ตาม ม�ข็ อความต�อเน่*�องก�น่หร*อไม�ก&ตามผ� พ�มพ ผ� โฆษณาหร*อเจ าข็องหน่�งสั*อพ�มพ จะเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ก&ได้ แต�บรรณาธ�การต องเป็�น่บ�คคลุ่ธรรมด้าเสัมอเจ าพน่�กงาน่การพ�มพ ที่2าหน่ าที่��พ�จารณาค2าข็ออน่�ญาตเป็�น่ผ� พ�มพ ผ� โฆษณา บรรณาธ�การ หร*อเจ าข็องหน่�งสั*อพ�มพ ตลุ่อด้จน่ค2าข็ออน่�ญาตออกหน่�งสั*อพ�มพ ข็1"น่ใน่ราชิอาณาจ�กร ต องแสัด้งชิ*�อแลุ่ะที่��ต� "งสั2าน่�กงาน่ข็อง

Page 89: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ผ� พ�มพ ผ� โฆษณา บรรณาธ�การ เจ าข็อง ชิ*�อแลุ่ะที่��ต� "งสั2าน่�กงาน่ข็องหน่�งสั*อพ�มพ ชิ*�อแลุ่ะที่��ต� "งโรงพ�มพ ที่��พ�มพ หน่�งสั*อไว ใน่หน่ าแรกหร*อหน่ าหลุ่�งใน่กรณ�ม�การฝ่,าฝ่>น่กฎหมายเก��ยวด้ วยข็ อความใน่หน่�งสั*อพ�มพ ผ� ป็ระพ�น่ธ แลุ่ะบรรณาธ�การต องร�บผ�ด้เป็�น่ต�วการ แลุ่ะถึ าไม�ได้ ต�วผ� ป็ระพ�น่ธ ผ� พ�มพ ก&ต องร�บผ�ด้เป็�น่ต�วการร�วมก�บบรรณาธ�การบรรณาธ�การต องร�บผ�ด้ใน่ที่�กกรณ� เพราะเป็�น่ผ� ร �บผ�ด้ชิอบใน่การตรวจหร*อควบค�มบที่ป็ระพ�น่ธ กฎหมายว�ที่ย�กระจายเสั�ยงแลุ่ะว�ที่ย�โที่รที่�ศน่ ว�ที่ย�กระจายเสั�ยง หมายถึ1ง การสั�งหร*อการร�บเสั�ยงด้ วยคลุ่*�น่แฮัรตเซึ่�ยน่ว�ที่ย�โที่รที่�ศน่ หมายถึ1ง การสั�งหร*อการร�บภาพน่��ง หร*อภาพเคลุ่*�อน่ไหวใน่ลุ่�กษณะไม�ถึาวรด้ วยคลุ่*�น่แฮัรตเซึ่�ยน่คลุ่*�น่แฮัรตเซึ่�ยน่ หมายถึ1ง คลุ่*�น่แม�เหลุ่&กไฟัฟัIาที่��ม�ความถึ��ระหว�าง 10

ก�โลุ่ไซึ่เก�ลุ่ต�อว�น่าที่� แลุ่ะ 3,000,000 เมกกาไซึ่เก�ลุ่ต�อว�น่าที่�คณะกรรมการบร�หารว�ที่ย�กระจายเสั�ยงแลุ่ะว�ที่ย�โที่รที่�ศน่ (กบว.) ม�อ2าน่าจหน่ าที่��ด้�งต�อไป็น่�"(1) ก2าหน่ด้เง*�อน่ไข็แลุ่ะว�ธ�การใน่การจ�ด้ต�"งหร*อย ายสัถึาน่�(2) พ�จารณาแลุ่ะอน่�ญาตให จ�ด้ต�"งหร*อย ายสัถึาน่�(3) ก2าหน่ด้หลุ่�กเกณฑ์ ใน่การด้2าเน่�น่การโฆษณาแลุ่ะบร�การธ�รก�จ(4) ก2าหน่ด้หลุ่�กเกณฑ์ ใน่การด้2าเน่�น่งาน่ด้ าน่รายการ(5) ก2าหน่ด้หลุ่�กเกณฑ์ เก��ยวก�บลุ่�กษณะพ1งป็ระสังค ที่างเที่คน่�ค(6) ก2าหน่ด้เง*�อน่ไข็ ข็ อบ�งค�บหร*อระเบ�ยบเก��ยวก�บก�จการที่��ต องป็ฏิ�บ�ต�ตามที่��ก2าหน่ด้(7) ก2าหน่ด้เวลุ่าให สัถึาน่�ที่2าการถึ�ายที่อด้หร*อออกอากาศรายการที่��ก2าหน่ด้

ให ค2าแน่ะน่2า ควบค�ม ด้�แลุ่ แลุ่ะตรวจสัอบความเร�ยบร อยเพ*�อให สัถึาน่�

Page 90: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็ฏิ�บ�ต�ตามระเบ�ยบใน่กรณ�ม�การฝ่,าฝ่>น่ระเบ�ยบข็อง กบว. อาจม�การลุ่งโที่ษด้�งต�อไป็น่�"ได้ ค*อ(1) ต�กเต*อน่เป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร(2) ระง�บการออกอากาศรายการที่��ฝ่,าฝ่>น่(3) เพ�กถึอน่ใบอน่�ญาตหร*อใบร�บรองที่��ได้ ออกให ตามระเบ�ยบน่�"(4) ป็Dด้สัถึาน่�กฎหมายภาพยน่ตร “ภาพยน่ตร หมายถึ1ง ฟัDลุ่ ม ไม�ว�าจะเป็�น่ชิน่�ด้เน่กาต�ฟั หร*อ โพซึ่�ต�ฟั ซึ่1�งได้ ”

ถึ�กถึ�าย อ�ด้ หร*อกระที่2าการด้ วยว�ธ�ใด้ ๆ ให ป็รากฏิร�ป็หร*อเสั�ยง หร*อที่�"งร�ป็แลุ่ะเสั�ยงเป็�น่เร*�อง หร*อเหต�การณ หร*อข็ อความอ�น่จ�กถึ�ายที่อด้ร�ป็หร*อเสั�ยง หร*อที่�"งร�ป็แลุ่ะเสั�ยงได้ ด้ วยเคร*�องฉายภาพยน่ตร หร*อเคร*�องอย�างอ*�น่ที่2าน่องเด้�ยวก�น่ แลุ่ะให หมายความตลุ่อด้ถึ1งฟัDลุ่ มซึ่1�งได้ ถึ�กถึ�าย อ�ด้ หร*อที่2าด้ วยว�ธ�การใด้ ๆ ให ป็รากฏิสั� เพ*�ออ�ด้ลุ่งใน่ฟัDลุ่ มชิน่�ด้ที่��กลุ่�าวข็ างต น่ด้ วยอธ�บด้�กรมต2ารวจเป็�น่ผ� ม�อ2าน่าจต�"งน่ายตรวจ เจ าพน่�กงาน่ผ� พ�จารณา แลุ่ะสัภาพ�จารณาภาพยน่ตร การฉายภาพยน่ตร ต องม�ใบอน่�ญาต ผ� อน่�ญาตค*อ เจ าพน่�กงาน่ผ� พ�จารณาภาพยน่ตร การฉายภาพยน่ตร ใน่กรณ�ต�อไป็น่�"ไม�ต องม�ใบอน่�ญาต1. กรมใด้ใน่ร�ฐบาลุ่ฉายภาพยน่ตร เพ*�อการศ1กษา หร*อสัาธารณป็ระโยชิน่ อย�างอ*�น่ หร*อกรมใด้ใน่ร�ฐบาลุ่สั�งภาพยน่ตร ซึ่1�งที่2าใน่ราชิอาณาจ�กรออกน่อกราชิอาณาจ�กร2. ฉายให ญาต�ม�ตรด้�เป็�น่การสั�วน่ต�ว หร*อภายใน่สัมาคมหร*อสัโมสัร ซึ่1�งภาพยน่ตร อ�น่ได้ ที่2าข็1"น่ม�ได้ หว�งผลุ่ใน่การค าหร*อน่2าหร*อสั�งภาพยน่ตร เชิ�น่ว�าน่�"ซึ่1�งที่2าข็1"น่ใน่ราชิอาณาจ�กรออกน่อกราชิอาณาจ�กรกฎหมายว�าด้ วยการเลุ่*อกต�"งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรกฎหมายว�าด้ วยการเลุ่*อกต�"งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรใน่ป็'จจ�บ�น่ ค*อ พระ

Page 91: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ราชิบ�ญญ�ต�การเลุ่*อกต�"งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎร พ.ศ. 2522 แลุ่ะฉบ�บแก ไข็เพ��มเต�ม พ.ศ. 2523

การเลุ่*อกต�"งม� 2 ป็ระเภที่ ค*อ1. การเลุ่*อกต�"งที่��วไป็ ซึ่1�งหมายถึ1ง การเลุ่*อกต�"งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรที่�"งสัภา แลุ่ะ2. การเลุ่*อกต�"งซึ่�อม ซึ่1�งหมายถึ1ง การเลุ่*อกต�"งแที่น่ต2าแหน่�งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรที่��ว�างลุ่งบางต2าแหน่�งเม*�อจะม�การเลุ่*อกต�"งแต�ลุ่ะคร�"งไม�ว�าป็ระเภที่ใด้ จะต องม�พระราชิกฤษฎ�กาให ม�การเลุ่*อกต�"งสัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรกฎหมายพรรคการเม*องกฎหมายพรรคการเม*องที่��ใชิ บ�งค�บอย��ใน่ป็'จจ�บ�น่ ค*อ พระราชิบ�ญญ�ต�พรรคการเม*อง พ.ศ. 2524 ซึ่1�งถึ*อว�าเป็�น่กฎหมายที่��ออกโด้ยข็ยายความบที่บ�ญญ�ต�ใน่ร�ฐธรรมน่�ญ มาตรา 38

พรรคการเม*อง หมายถึ1ง คณะบ�คคลุ่ซึ่1�งรวมก�น่โด้ยม�อ�ด้มการณ ที่างการเม*องร�วมก�น่ แลุ่ะต องการจะที่2าก�จกรรมที่างการเม*องร�วมก�น่ เชิ�น่ เผยแพร�อ�ด้มการณ ข็องตน่ จ�ด้ต�"งร�ฐบาลุ่ สั�งสัมาชิ�กเข็ าสัม�ครร�บการเลุ่*อกต�"งเป็�น่สัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎร เป็�น่ต น่ พรรคการเม*องที่��จด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ วม�ฐาน่ะเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่หลุ่�กการสั2าค�ญข็องพรรคการเม*อง ค*อ การรวมพลุ่�งก�น่อย�างเหน่�ยวแน่�น่ เพ*�ออ�ด้มการณ ที่างการเม*องร�วมก�น่ แม พรรคการเม*องจะม�เพ*�อสั�งเสัร�มผลุ่ป็ระโยชิน่ ข็องชิาต� แต�พรรคการเม*องแต�ลุ่ะพรรคอาจม�ว�ธ�การเพ*�อสั�งเสัร�มผลุ่ป็ระโยชิน่ ข็องชิาต�แตกต�างก�น่ เชิ�น่ บางพรรคอาจใชิ ว�ธ�เสัร�น่�ยม บางพรรคอาจใชิ ว�ธ�สั�งคมน่�ยมใน่ป็ระเที่ศที่��พ�ฒน่าแลุ่ วใน่ที่างการเม*อง พรรคการเม*องจะม�อ�ที่ธ�พลุ่มาก แลุ่ะม�บที่บาที่สั2าค�ญใน่สั�งคม

Page 92: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พรรคการเม*องเก�ด้จากการที่��บ�คคลุ่หลุ่ายคน่มารวมก�น่ การที่��อย��รวมก�น่ได้ จ2าต องอาศ�ยหลุ่�กเกณฑ์ ต�อไป็น่�"(1) น่โยบายร�วมก�น่(2) ว�ธ�การร�วมก�น่(3) อ�ด้มการณ หร*อเป็Iาหมายที่างการเม*องร�วมก�น่(4) การร�กษาระเบ�ยบว�น่�ยข็องพรรคหลุ่�กเกณฑ์ เก��ยวก�บว�ธ�จ�ด้ต�"งแลุ่ะด้2าเน่�น่งาน่ข็องพรรคการเม*อง1. การร�เร��มจ�ด้ต�"งพรรคการเม*องตามพระราชิบ�ญญ�ต�พรรคการเม*อง พ.ศ. 2524 พรรคการเม*องจ�ด้ต�"งโด้ยการที่��ผ� ม�สั�ญชิาต�ไที่ยโด้ยการเก�ด้ซึ่1�งม�อาย�ไม�ต2�ากว�า 20 ป็Eบร�บ�รณ แลุ่ะไม�เป็�น่ภ�กษ� สัามเณร น่�กพรต หร*อ น่�กบวชิ จ2าน่วน่ต�"งแต� 15 คน่ข็1"น่ไป็ รวมก�น่เป็�น่คณะผ� เร��มจ�ด้ต�"งพรรคการเม*อง ด้2าเน่�น่การออกหน่�งสั*อเชิ�ญชิวน่ผ� อ*�น่ให สัม�ครเป็�น่สัมาชิ�ก เม*�อม�จ2าน่วน่ผ� สัม�ครรวมก�บผ� เร��มจ�ด้ต�"งไม�น่ อยกว�า 5,000 คน่แลุ่ ว ให จด้ที่ะเบ�ยน่ต�"งพรรคการเม*องต�อน่ายที่ะเบ�ยน่กระที่รวงมหาด้ไที่ยสัมาชิ�ก 5,000 คน่ ต องป็ระกอบด้ วยสัมาชิ�กที่��ม�อย��ใน่แต�ลุ่ะภาคไม�น่ อยกว�าภาคลุ่ะ 5 จ�งหว�ด้ แลุ่ะแต�ลุ่ะจ�งหว�ด้ม�สัมาชิ�กไม�น่ อยกว�า 50 คน่2. การด้2าเน่�น่การออกหน่�งสั*อเชิ�ญชิวน่หน่�งสั*อเชิ�ญชิวน่ต องม�รายการ ด้�งต�อไป็น่�"(1) ชิ*�อพรรคการเม*อง(2) ภาพเคร*�องหมายพรรคการเม*อง(3) แน่วน่โยบายพรรคการเม*อง(4) ชิ*�อ อาชิ�พ แลุ่ะที่��อย��ข็องผ� เร��มจ�ด้ต�"งพรรคการเม*อง3. การป็ระชิ�มจ�ด้ต�"งพรรคการเม*องเม*�อเชิ�ญชิวน่จน่ม�ผ� สัม�ครเป็�น่สัมาชิ�กครบ 5,000 คน่แลุ่ ว ก&ให เร�ยกป็ระชิ�ม

Page 93: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สัมาชิ�กเพ*�อจ�ด้ต�"งพรรคการเม*องก�จการอ�น่จะพ1งที่2าใน่ที่��ป็ระชิ�ม ค*อ(1) ก2าหน่ด้น่โยบายข็องพรรคการเม*องพร อมด้ วยเป็Iาหมายแลุ่ะว�ธ�ด้2าเน่�น่การ(2) ก2าหน่ด้ข็ อบ�งค�บข็องพรรคการเม*อง(3) เลุ่*อกต�"งกรรมการบร�หารข็องพรรคการเม*อง อ�น่ได้ แก� ห�วหน่ าพรรค รองห�วหน่ าพรรค เลุ่ข็าธ�การพรรค แลุ่ะกรรมการบร�หารอ�กไม�น่ อยกว�า 7

คน่4. การจด้ที่ะเบ�ยน่ต�"งพรรคเม*�อป็ระชิ�มเสัร&จ ให ห�วหน่ าพรรคย*�น่ค2าข็อจด้ที่ะเบ�ยน่พรรคการเม*องภายใน่ 1 ป็E น่�บแต�ว�น่ที่��ได้ ร�บหน่�งสั*อร�บรองจากน่ายที่ะเบ�ยน่ การจด้ที่ะเบ�ยน่พรรคการเม*องให ป็ระกาศใน่ราชิก�จจาน่�เบกษา5. ก�จการพรรคการเม*องพรรคการเม*องที่��สัมาชิ�ก 100 คน่ข็1"น่ไป็ใน่จ�งหว�ด้จะจ�ด้ต�"งสัาข็าพรรคการเม*องข็1"น่ใน่จ�งหว�ด้น่�"น่ก&ได้ ห�วหน่ าพรรคการเม*อง แลุ่ะผ� ด้2าเน่�น่ก�จการสัาข็าข็องพรรคการเม*อง ต องจ�ด้ที่2าบ�ญชิ�แสัด้งรายร�บ รายจ�าย บ�ญชิ�ที่ร�พย สั�น่แลุ่ะหน่�"สั�น่ ตลุ่อด้จน่บ�ญชิ�งบด้�ลุ่ต�าง ๆรายได้ แลุ่ะที่ร�พย สั�น่ข็องพรรคการเม*องไม�ต องเสั�ยภาษ�ตามป็ระมวลุ่ร�ษฎากรห ามม�ให ผ� ใด้เป็�น่สัมาชิ�กข็องพรรคการเม*องใน่ข็ณะเด้�ยวก�น่เก�น่กว�า 1

พรรคการเม*อง6. การเลุ่�กพรรคการเม*องพรรคการเม*องย�อมเลุ่�กเม*�อ(1) เลุ่�กตามข็ อบ�งค�บข็องพรรคการเม*อง

Page 94: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(2) สัมาชิ�กเหลุ่*อไม�ถึ1ง 5,000 คน่ หร*อลุ่ด้น่ อยลุ่งกว�าเกณฑ์ ที่��กฎหมายก2าหน่ด้ต�ด้ต�อก�น่ 6 เด้*อน่(3) ไม�สั�งหร*อสั�งสัมาชิ�กสัม�ครร�บการเลุ่*อกต�"งเป็�น่สัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรใน่การเลุ่*อกต�"งที่��วไป็ไม�ถึ1งก1�งหน่1�งข็องจ2าน่วน่สัมาชิ�กสัภาผ� แที่น่ราษฎรที่��จะพ1งม�(4) ศาลุ่สั��งย�บเลุ่�กพรรคการเม*อง(5) ไม�ด้2าเน่�น่การตามกฎหมายว�าด้ วยป็ระชิ�มใหญ�7. บที่ก2าหน่ด้โที่ษกฎหมายพรรคการเม*องม�โที่ษที่างอาญาหลุ่ายป็ระการสั2าหร�บผ� ฝ่,าฝ่>น่ อาที่�เชิ�น่ การจ�ด้ต�"งสัาข็าฝ่,าฝ่>น่กฎหมาย การไม�ที่2าบ�ญชิ�รายร�บรายจ�าย การจ�ด้ต�"งพรรคการเม*องผ�ด้ข็�"น่ตอน่ การใชิ ชิ*�อพรรคการเม*องโด้ยไม�ม�อ2าน่าจ เป็�น่ต น่กฎหมายว�าด้ วยการป็Iองก�น่แลุ่ะป็ราบป็ราบการที่�จร�ตแลุ่ะป็ระพฤต�ม�ชิอบใน่วงราชิการคณะกรรมการ ป็.ป็.ป็. ม�หน่ าที่�� ด้�งน่�"1. เสัน่อมาตรการป็Iองก�น่แลุ่ะป็ราบป็รามการที่�จร�ตแลุ่ะป็ระพฤต�ม�ชิอบใน่วงราชิการต�อคณะร�ฐมน่ตร�2. เสัน่อคณะร�ฐมน่ตร�เพ*�อพ�จารณาสั��งให สั�วน่ราชิการ หน่�วยงาน่ข็องร�ฐ หร*อร�ฐว�สัาหก�จใด้ ๆ จ�ด้การให เจ าหน่ าที่��ข็องร�ฐที่��อย��ใน่สั�งก�ด้ที่��อย��ใน่ข็�ายสังสั�ยว�าจะที่�จร�ตแสัด้งสั�น่ที่ร�พย แลุ่ะหน่�"สั�น่ข็องตน่ตามรายการ ว�ธ�การ แลุ่ะก2าหน่ด้เวลุ่าที่��เห&น่สัมควร3. สั*บสัวน่แลุ่ะสัอบสัวน่เพ*�อที่ราบข็ อเที่&จจร�งเม*�อม�ผ� กลุ่�าวหาร องเร�ยน่หร*อม�เหต�อ�น่ควรสังสั�ยว�าเจ าหน่ าข็องร�ฐที่�จร�ตหร*อป็ระพฤต�ม�ชิอบใน่วงราชิการ4. เสัน่อความเห&น่ต�อคณะร�ฐมน่ตร�เพ*�อให ม�การป็ร�บป็ร�งการป็ฏิ�บ�ต�ราชิการ หร*อวางแผน่ โครงการข็องสั�วน่ราชิการต�าง ๆ เพ*�อป็Iองก�น่แลุ่ะป็ราบป็ราม

Page 95: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การที่�จร�ต แลุ่ะป็ระพฤต�ม�ชิอบใน่วงราชิการ5. รายงาน่ผลุ่การป็ฏิ�บ�ต�ราชิการตามอ2าน่าจหน่ าที่��พร อมที่�"งข็ อสั�งเกตต�อน่ายกร�ฐมน่ตร� ป็ระธาน่ว�ฒ�สัภา แลุ่ะป็ระธาน่สัภาผ� แที่น่ราษฎรภายใน่เด้*อน่ต�ลุ่าคมที่�กป็E แลุ่ วพ�มพ เผยแพร�รายงาน่ป็ระจ2าน่�"น่ต�อไป็ใน่การป็ฏิ�บ�ต�หน่ าที่��เหลุ่�าน่�" คณะกรรมการม�อ2าน่าจอ*�น่ ๆ อ�กด้ วย เชิ�น่ ม�หน่�งสั*อสัอบถึามรายลุ่ะเอ�ยด้ไป็ย�งหน่�วยราชิการต�าง ๆ ม�หน่�งสั*อเร�ยกบ�คคลุ่มาให ถึ อยค2าสัอบสัวน่ฐาน่ะข็ าราชิการที่��ร 2�ารวยผ�ด้ป็กต� หร*อสั��งให ผ� น่� "น่แสัด้งที่ร�พย สั�น่แลุ่ะหน่�"สั�น่ข็องตน่ หากผ� น่� "น่ไม�สัามารถึแสัด้งได้ ว�าร2�ารวยข็1"น่ใน่ที่างที่��ชิอบ ให ถึ*อว�าผ� น่� "น่ใชิ อ2าน่าจหน่ าที่��โด้ยม�ชิอบ ซึ่1�งอาจม�ผลุ่ให ถึ�กไลุ่�ออกแลุ่ะที่ร�พย น่�"น่ตกเป็�น่ข็องแผ�น่ด้�น่ได้ กฎหมายว�าด้ วยยาเสัพต�ด้พระราชิบ�ญญ�ต�ยาเสัพต�ด้ฉบ�บใหม� แบ�งยาเสัพต�ด้ออกเป็�น่ 5 ป็ระเภที่ ค*อ(1) ป็ระเภที่ 1 ยาเสัพต�ด้ให โที่ษชิน่�ด้ร ายแรง เชิ�น่ เฮัโรอ�น่ (heroin)

(2) ป็ระเภที่ 2 ยาเสัพต�ด้ให โที่ษที่��วไป็ เชิ�น่ มอร ฟัEน่ (morphine) โคคาอ�น่ (cocaine) โคเด้อ�น่ (codeine) ฝ่D� น่ยา (medicinal opium)

(3) ป็ระเภที่ 3 ยาเสัพต�ด้ให โที่ษที่��ม�ยาเสัพต�ด้ให โที่ษป็ระเภที่ 2 เป็�น่สั�วน่ผสัมอย��ด้ วย ตามที่��ได้ ข็1"น่ที่ะเบ�ยน่ต2าร�บยาไว ตามมาตรา 43 เชิ�น่ ยาแก ไข็ผสัมโคเด้อ�น่ (codeine cough syrup)

(4) ป็ระเภที่ 4 สัารเคม�ที่��ใชิ ใน่การผลุ่�ตยาเสัพต�ด้ให โที่ษป็ระเภที่ 1 หร*อป็ระเภที่ 2 เชิ�น่ อาเซึ่ต�คแอน่ไฮัโด้รต (acetic anhydride) อาเซึ่ต�ลุ่คลุ่อไร (acetyl ghloride)

(5) ป็ระเภที่ 5 ยาเสัพต�ด้ให โที่ษที่��ม�ได้ เข็ าอย��ใน่ป็ระเภที่ 1 ถึ1งป็ระเภที่ 4

เชิ�น่ ก�ญชิา พ*ชิกระที่�อมการผลุ่�ต จ2าหน่�าย หร*อม�ไว ใน่ครอบครองซึ่1�งยาเสัพต�ด้บางป็ระเภที่ เชิ�น่ มอร ฟัEน่ ย�อมที่2าได้ หากได้ ร�บอน่�ญาตจากกระที่รวงสัาธารณสั�ข็

Page 96: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายว�าด้ วยอาว�ธป็>น่แลุ่ะว�ตถึ�ระเบ�ด้คณะกรรมการป็Iองก�น่แลุ่ะป็ราบป็ราบยาเสัพต�ด้ (ป็.ป็.สั.) ม�หน่ าที่��วางแผน่ ป็ระสัาน่งาน่ แลุ่ะสัอบสัวน่เก��ยวก�บความผ�ด้ตามกฎหมายว�าด้ วยยาเสัพต�ด้ กฎหมายน่�"ม�ชิ*�อเต&มว�า พระราชิบ�ญญ�ต�อาว�ธป็>น่ เคร*�องกระสั�น่ ป็>น่ ว�ตถึ�“

ระเบ�ด้ ด้อกไม เพลุ่�ง แลุ่ะสั��งเที่�ยมอาว�ธป็>น่”

อาว�ธป็>น่ หมายรวมตลุ่อด้ถึ1ง อาว�ธที่�กชิน่�ด้ซึ่1�งใชิ สั�งเคร*�องกระสั�น่ป็>น่โด้ยว�ธ�ระเบ�ด้หร*อก2าลุ่�งด้�น่ข็องแกHสั หร*ออ�ด้ลุ่ม หร*อเคร*�องกลุ่ไกอย�างใด้ซึ่1�งต องอาศ�ยอ2าน่าจข็องพลุ่�งงาน่แลุ่ะสั�วน่หน่1�งสั�วน่ใด้ข็องอาว�ธน่�"น่ ๆ ซึ่1�งม�ระบ�ไว ใน่กฎหมายสั��งเที่�ยมอาว�ธป็>น่ หมายถึ1ง สั��งซึ่1�งม�ร�ป็แลุ่ะลุ่�กษณะอ�น่น่�าจะที่2าให หลุ่งเชิ*�อว�าเป็�น่อาว�ธป็>น่การอน่�ญาตม�แลุ่ะใชิ อาว�ธป็>น่ต�ด้ต�วต องข็อต�ออธ�บด้�กรมต2ารวจสั2าหร�บใน่เข็ตกร�งเที่พมหาน่ครแลุ่ะที่��วราชิอาณาจ�กร หร*อผ� ว�าราชิการจ�งหว�ด้ภายใน่เข็ตจ�งหว�ด้ข็องตน่แลุ่ะเฉพาะผ� ม�ถึ��น่ที่��อย��ใน่เข็ตจ�งหว�ด้น่�"น่กฎหมายว�าด้ วยการป็Iองก�น่การกระที่2าอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต กฎหมายว�าด้ วยการป็Iองก�น่การกระที่2าอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต ใน่ข็ณะน่�" ค*อ พระราชิบ�ญญ�ต�ป็Iองก�น่การกระที่2าอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต พ.ศ. 2495 แลุ่ะ ฉบ�บแก ไข็เพ��มเต�ม“องค การอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต หมายความถึ1ง”

(1) กลุ่��มบ�คคลุ่หร*อคณะบ�คคลุ่ใด้ ๆ ซึ่1�งม�ความม��งหมายที่��จะกระที่2าการอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต ไม�ว�าโด้ยที่างตรงหร*อไม�(2) พรรคคอมม�วน่�สัต แห�งป็ระเที่ศไที่ย (พคที่.) หร*อองค การระด้�บต�าง ๆ ข็องพรรคคอมม�วน่�สัต แห�งป็ระเที่ศไที่ยต�"งแต�ระด้�บสั�งสั�ด้จน่ถึ1งระด้�บต2�าสั�ด้

Page 97: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(3) องค การที่��ใชิ ชิ*�ออย�างอ*�น่ข็องพรรคคอมม�วน่�สัต แห�งป็ระเที่ศไที่ย(4) กองก2าลุ่�งที่��ม�อาว�ธข็องผ� ก�อการร ายคอมม�วน่�สัต ผ� ใด้กระที่2าการอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต ย�ยง แน่ะน่2า เสั�"ยมสัอน่ โฆษณาชิวน่เชิ*�อ ม��วสั�ม สัมที่บ ย�น่ยอมตกลุ่งก�บผ� อ*�น่ เป็�น่สัมาชิ�กข็ององค การอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต ตลุ่อด้จน่กระที่2าการอ*�น่ ๆ อ�น่เก��ยวก�บองค การอ�น่เป็�น่คอมม�วน่�สัต ผ� น่� "น่ม�ความผ�ด้ ต องร�บโที่ษตามกฎหมายกฎหมายว�าด้ วยการบร�หารราชิการใน่สัถึาน่การณ ฉ�กเฉ�น่การป็ระกาศสัถึาน่การณ ฉ�กเฉ�น่ตามพระราชิบ�ญญ�ต�ว�าด้ วยการบร�หารราชิการใน่สัถึาน่การณ ฉ�กเฉ�น่น่�"จะป็ระกาศที่��วราชิอาณาจ�กรหร*อเฉพาะที่ องที่��ก&ได้ ตามที่��ร �ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงมหาด้ไที่ยเป็�น่ผ� เสัน่อใน่การป็ระกาศใชิ น่ายกร�ฐมน่ตร� แลุ่ะร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงมหาด้ไที่ยเป็�น่ผ� ลุ่งน่ามร�วมก�น่ ว�ธ�ป็ระกาศที่2าเชิ�น่เด้�ยวก�บการป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก ค*อ ต องระบ�ว�น่เวลุ่าป็ระกาศ ที่ องที่��ที่��ป็ระกาศ แลุ่ะสัาเหต�ที่��ป็ระกาศพระราชิบ�ญญ�ต�ฉบ�บน่�" ให อ2าน่าจพ�เศษแก�ฝ่,ายบร�หารเป็�น่กรณ�พ�เศษ ด้�งต�อไป็น่�"1. น่ายกร�ฐมน่ตร� แลุ่ะร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงมหาด้ไที่ยม�อ2าน่าจห ามบ�คคลุ่ใด้ออกน่อกเคหะสัถึาน่ภายใน่ระยะเวลุ่าซึ่1�งก2าหน่ด้ (curfew) เว น่แต�จะได้ ร�บอน่�ญาตจากพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��2. ป็ระกาศห ามม�ให ม�การชิ�มน่�มหร*อม��วสั�ม ณ ที่��ใด้ เว น่แต�จะได้ ร�บอน่�ญาต3. ป็ระกาศห ามม�ให ผ� ใด้ที่2าการโฆษณา หร*อพ�มพ เอกสัาร ซึ่1�งเห&น่ว�าจะกระที่บกระเที่*อน่ต�อความม��น่คงหร*อความป็ลุ่อด้ภ�ยแห�งราชิอาณาจ�กร หร*อเป็�น่การก�อกวน่ความสังบเร�ยบร อยข็องป็ระชิาชิน่4. ป็ระกาศห ามบ�คคลุ่ออกน่อกราชิอาณาจ�กร ใน่เม*�อม�เหต�อ�น่ควรเชิ*�อได้ ว�าจะกระที่บกระเที่*อน่ต�อความม��น่คงหร*อความป็ลุ่อด้ภ�ยข็องป็ระเที่ศ5. ป็ระกาศสั��งให ตรวจจด้หมายหร*อเอกสัารข็องบ�คคลุ่ที่��ม�พฤต�การณ

Page 98: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สังสั�ยว�าได้ คบค�ด้ก�บคน่ใน่ต�างป็ระเที่ศ เพ*�อกระที่2าการใด้ ๆ อ�น่เป็�น่การเสั�ยหายแก�ป็ระเที่ศ6. ป็ระกาศห ามบ�คคลุ่ต�างด้ าวเข็ าไป็ หร*ออย��ใน่เข็ตที่ องที่��ที่��ม�ความสั2าค�ญที่างด้ าน่การร�กษาความม��น่คง ตลุ่อด้จน่ห ามบ�คคลุ่ต�างด้ าวป็ระกอบการใด้ ๆ เพ*�อป็ระโยชิน่ แก�การร�กษาความม��น่คงหร*อป็ลุ่อด้ภ�ย หร*อสัว�สัด้�ภาพข็องป็ระชิาชิน่7. ป็ระกาศให พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ม�อ2าน่าจเข็ าไป็ใน่เคหะสัถึาน่หร*อสัถึาน่ที่��ใด้ ระหว�างพระอาที่�ตย ข็1"น่ถึ1งพระอาที่�ตย ตก เพ*�อตรวจค น่ ตลุ่อด้จน่ม�อ2าน่าจจ�บก�มบ�คคลุ่ที่��สังสั�ยว�าได้ กระที่2าการหร*อพยายามกระที่2าการใด้ ๆ อ�น่เป็�น่ภ�ยต�อความม��น่คงแลุ่ะม�อ2าน่าจจ�บก�มค�มข็�งบ�คคลุ่ด้�งกลุ่�าว เพ*�อที่2าการสัอบสัวน่ได้ ไม�เก�น่ 7 ว�น่ความม��น่คงข็องชิาต�ที่างที่หารภาคก�จด้ าน่การร�กษาความม��น่คงข็องชิาต�ไม�ว�าเพ*�อความสังบเร�ยบร อยภายใน่ หร*อการร�กษาความม��น่คงภายน่อกราชิอาณาจ�กรโด้ยใชิ ก2าลุ่�งที่หาร ย�งคงเป็�น่ข็องกระที่รวงกลุ่าโหมตลุ่อด้มาการร�กษาความม��น่คงข็องชิาต�โด้ยใชิ ก2าลุ่�งที่างที่หาร ม� 2 ข็�"น่ตอน่ ค*อ1. การก2าหน่ด้น่โยบาย2. การป็ฏิ�บ�ต�การการก2าหน่ด้น่โยบายเป็�น่เร*�องที่��ต องค2าน่1งถึ1งผลุ่กระที่บที่างการเม*อง เศรษฐก�จ แลุ่ะสั�งคมป็ระกอบก�น่การป็ฏิ�บ�ต�การเพ*�อร�กษาความม��น่คงข็องชิาต�ที่างที่หาร เป็�น่อ2าน่าจหน่ าที่��โด้ยตรงข็องกระที่รวงกลุ่าโหม ม�ร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงกลุ่าโหมเป็�น่ผ� ร �บผ�ด้ชิอบบ�งค�บบ�ญชิากระที่รวงกลุ่าโหมม�ฐาน่ะเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ แต�ม�การแบ�งสั�วน่ราชิการผ�ด้ไป็จากการแบ�งสั�วน่ราชิการใน่กระที่รวงอ*�น่ ๆ ด้�งน่�"

Page 99: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

1. สั2าน่�กงาน่เลุ่ข็าน่�การร�ฐมน่ตร�2. สั2าน่�กงาน่ป็ลุ่�ด้กระที่รวงกลุ่าโหม ซึ่1�งแบ�งสั�วน่ราชิการออกเป็�น่กรมต�าง ๆ หลุ่ายกรม อาที่�เชิ�น่ กรมเสัม�ยน่ตรา กรมพระธรรมน่�ญ กรมการเง�น่กลุ่าโหม เป็�น่ต น่3. กองบ�ญชิาการที่หารสั�งสั�ด้ ม�ผ� บ�ญชิาการที่หารสั�งสั�ด้เป็�น่ผ� บ�งค�บบ�ญชิา แลุ่ะแบ�งสั�วน่ราชิการออกเป็�น่ กองที่�พบก กองที่�พเร*อ กองที่�พอากาศ สั2าน่�กผ� บ�ญชิาการที่หารสั�งสั�ด้ กรมต�าง ๆ แลุ่ะหน่�วยราชิการซึ่1�งม�ฐาน่ะเที่�ยบเที่�ากรม เชิ�น่ ว�ที่ยาลุ่�ยป็Iองก�น่ราชิอาณาจ�กร โรงเร�ยน่เสัน่าธ�การที่หาร เป็�น่ต น่ กองที่�พบก กองที่�พเร*อ แลุ่ะกองที่�พอากาศ ซึ่1�งเป็�น่หน่�วยงาน่ใน่กองบ�ญชิาการตามลุ่2าด้�บ แต�ลุ่ะกองที่�พแบ�งสั�วน่ราชิการออกเป็�น่ กรม หร*อ หน่�วยงาน่ที่��ม�ฐาน่ะเที่�ยบเที่�ากรมเฉพาะแต�กระที่รวงกลุ่าโหม กองบ�ญชิาการที่หารสั�งสั�ด้ กองที่�พบก กองที่�พเร*อ แลุ่ะกองที่�พอากาศเที่�าน่�"น่ที่��ม�ฐาน่ะเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่กฎหมายเก��ยวก�บการร�บราชิการที่หารการร�บราชิการที่หารม� 4 ป็ระเภที่ ค*อ1. การร�บราชิการที่หารกองเก�น่2. การร�บราชิการที่หารกองป็ระจ2าการ3. การร�บราชิการที่หารกองหน่�น่4. การร�บราชิการที่หารป็ระจ2าการ1. ที่หารกองเก�น่ ค*อ ชิายไที่ยซึ่1�งม�อาย�ต�"งแต� 18 ป็Eบร�บ�รณ แลุ่ะย�งไม�ถึ1ง 30 ป็Eบร�บ�รณ ซึ่1�งได้ ไป็ลุ่งบ�ญชิ�ที่หารกองเก�น่ที่��เข็ตหร*ออ2าเภอที่��ตน่ม�ภ�ม�ลุ่2าเน่าอย��2. ที่หารกองป็ระจ2าการ ค*อ ผ� ที่��ได้ ร�บการตรวจเลุ่*อกเข็ าร�บราชิการที่หาร แลุ่ะเข็ าร�บราชิการที่หารใน่กรมกองใด้ตามที่��ที่างราชิการที่หารก2าหน่ด้การเกณฑ์ ที่หาร ห�วหน่ าเข็ตหร*อน่ายอ2าเภอจะป็ระกาศให ที่หารกองเก�น่ที่��

Page 100: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ม�อาย�ย�างเข็ า 21 ป็E ใน่พ.ศ. น่�"น่ ไป็แสัด้งตน่เพ*�อร�บหมายเร�ยก ณ เข็ตหร*ออ2าเภอที่��ม�ภ�ม�ลุ่2าเน่าที่หารสั2าหร�บบ�คคลุ่ซึ่1�งได้ ร�บการยกเว น่ไม�ต องไป็ตรวจเลุ่*อกเข็ าร�บราชิการที่หารกองป็ระจ2าการ ได้ แก�1) พระภ�กษ� สัามเณร แลุ่ะน่�กบวชิใน่พระพ�ที่ธศาสัน่าแห�งน่�กายจ�น่ หร*อญวน่ ซึ่1�งสัอบได้ เป็�น่น่�กธรรมตามที่��กระที่รวงศ1กษาธ�การร�บรอง2) น่�กบวชิใน่ศาสัน่าอ*�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวง3) บ�คคลุ่ซึ่1�งอย��ใน่ระหว�างการฝ่)กว�ชิาที่หารตามหลุ่�กสั�ตรที่��กระที่รวงกลุ่าโหมก2าหน่ด้4) น่�กเร�ยน่โรงเร�ยน่เตร�ยมที่หารข็องกระที่รวงกลุ่าโหม5) คร�ป็ระจ2าการสัอน่หน่�งสั*อใน่ความควบค�มข็องกระที่รวง ที่บวง กรม หร*อ ราชิการสั�วน่ที่ องถึ��น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวง6) น่�กศ1กษาข็องศ�น่ย กลุ่างอบรมการศ1กษาผ� ใหญ�ข็องกระที่รวงศ1กษาธ�การ7) น่�กศ1กษาข็องศ�น่ย ฝ่)กการบ�น่พลุ่เร*อน่ข็องกระที่รวงคมน่าคม8) บ�คคลุ่ซึ่1�งได้ สั�ญชิาต�ไที่ยโด้ยการแป็ลุ่งสั�ญชิาต� แลุ่ะ9) บ�คคลุ่ซึ่1�งได้ ร�บโที่ษจ2าค�กโด้ยพ�พากษาถึ1งที่��สั�ด้ให จ2าค�กคร�"งเด้�ยวต�"งแต�สั�บป็Eข็1"น่ไป็ หร*อเคยได้ ร�บโที่ษจ2าค�กโด้ยค2าพ�พากษาถึ1งที่��สั�ด้ให จ2าค�กหลุ่ายคร�"งรวมก�น่ต�"งแต�สั�บป็Eข็1"น่ไป็ หร*อเคยถึ�กศาลุ่พ�พากษาให ก�กก�น่สั�วน่บ�คคลุ่ต�อไป็น่�" ได้ ร�บการยกเว น่ไม�ต องร�บราชิการที่หารกองป็ระจ2าการเลุ่ย ค*อ1) พระภ�กษ�ที่��สัมณศ�กด้�Jหร*อที่��เป็�น่เป็ร�ยญ แลุ่ะน่�กบวชิใน่พระพ�ที่ธศาสัน่าแห�งน่�กายจ�น่แลุ่ะญวน่2) คน่ที่�พพลุ่ภาพซึ่1�งไม�สัามารถึร�บราชิการได้ 3) บ�คคลุ่ซึ่1�งไม�ม�ค�ณว�ฒ�พอที่��จะเป็�น่ที่หารได้ เฉพาะบางที่ องที่��ตามที่��ม�กฎ

Page 101: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กระที่รวงก2าหน่ด้ เชิ�น่ กะเหร��ยง เงาะ เป็�น่ต น่3. ที่หารกองหน่�น่ ค*อ ที่หารที่��ป็ลุ่ด้จากกองป็ระจ2าการโด้ยได้ ร�บราชิการมาจน่ครบก2าหน่ด้ หร*อที่หารกองเก�น่ซึ่1�งสั2าเร&จการฝ่)กว�ชิาที่หารตามกฎหมายว�าด้ วยการฝ่)กว�ชิาที่หาร แลุ่ะได้ ลุ่งที่ะเบ�ยน่กองป็ระจ2าการแลุ่ วป็ลุ่ด้เป็�น่ที่หารกองหน่�น่ หร*อผ� ที่��ลุ่งที่ะเบ�ยน่กองเก�น่ไว แลุ่ วแต�ย�งไม�ได้ ร�บราชิการที่หารเป็�น่ที่หารกองป็ระจ2าการ เพราะได้ ร�บการยกเว น่หร*อได้ ร�บผ�อน่ผ�น่ หร*อเพราะไม�ได้ ถึ�กตรวจเลุ่*อกที่หารกองเก�น่หร*อที่หารกองป็ระจ2าการจะเป็�น่ที่หารกองหน่�น่ไป็จน่ถึ1งอาย� 46 ป็Eบร�บ�รณ ใน่ระหว�างน่�"น่ที่หารกองหน่�น่ม�หน่ าที่��ต องเข็ าร�บการระด้มพลุ่ฝ่)กว�ชิาที่หาร หร*อเข็ าร�บการที่ด้สัอบความพร อมตามที่��ที่างราชิการที่หารก2าหน่ด้4. ที่หารป็ระจ2าการ ค*อ ที่หารซึ่1�งเข็ าร�บราชิการตามที่��กระที่รวงกลุ่าโหมก2าหน่ด้ ซึ่1�งไม�ใชิ�ที่หารกองป็ระจ2าการ กลุ่�าวอ�กน่�ยหน่1�งก&ค*อที่หารอาชิ�พน่��น่เองกฎหมายเก��ยวก�บที่หารบ�คคลุ่ที่�"งหลุ่ายเม*�อเป็�น่ที่หารแลุ่ ว ย�อมอย��ภายใต บ�งค�บข็องกฎหมายที่หาร อ�น่ได้ แก� พระราชิบ�ญญ�ต�ธรรมน่�ญศาลุ่ที่หาร ป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาที่หาร แลุ่ะ พระราชิบ�ญญ�ต�ว�าด้ วยว�น่�ยที่หาร ตลุ่อด้จน่ระเบ�ยบข็ อบ�งค�บต�าง ๆ กฎหมายเหลุ่�าน่�"ม��งจะสัร างระเบ�ยบว�น่�ยแลุ่ะความม��น่คงใน่กองที่�พเป็�น่สั2าค�ญ1. พระราชิบ�ญญ�ต�ว�าด้ วยว�น่�ยที่หารว�น่�ยที่หาร ค*อ การที่��ที่หารต องป็ระพฤต�ตามแบบธรรมเน่�ยมข็องที่หาร ซึ่1�งที่หารต องร�กษาโด้ยเคร�งคร�ด้อย��เสัมอ ผ� ใด้ฝ่,าฝ่>น่ถึ*อว�าผ� น่� "น่กระที่2าผ�ด้ผ� กระที่2าผ�ด้ว�น่�ยที่หาร จะต องร�บที่�ณฑ์ ด้�งน่�"ภาคที่�ณฑ์ - ผ� กระที่2าผ�ด้ต องร�บที่�ณฑ์ แต�ม�เหต�ควรป็ราน่� จ1งให แสัด้งความ

Page 102: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ผ�ด้ (สัารภาพผ�ด้) เที่�าน่�"น่ หร*อให ที่2าที่�ณฑ์ บน่ไว ที่�ณฑ์กรรม - ให กระที่2าการสั�ข็าโยธาจ�ด้ให อย��เวรยาม หร*ออ*�น่ ๆ เพ��มข็1"น่จากหน่ าที่��ป็ระจ2าก�ก - ให ก�กต�วไว ใน่บร�เวณใด้บร�เวณหน่1�งที่��ก2าหน่ด้ข็�ง - ให ข็�งไว ใน่ที่��ควบค�มแต�เฉพาะคน่เด้�ยว หร*อรวมก�น่หลุ่ายคน่แลุ่ วแต�จะได้ ม�ค2าสั��งจ2าข็�ง - ให ข็�งโด้ยสั�งไป็ฝ่ากให อย��ใน่ความควบค�มข็องเร*อน่จ2าที่หาร2. ป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาที่หารป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาที่หารเป็�น่กฎหมายพ�เศษ ม�ได้ ใชิ บ�งค�บแก�ที่หารใน่กองที่�พเที่�าน่�"น่ แต�พลุ่เร*อน่บางป็ระเภที่ก&อาจต องร�บโที่ษตามกฎหมายน่�"ด้ วยความผ�ด้ตามป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาที่หารที่��สั2าค�ญ อาที่�เชิ�น่- ความผ�ด้ฐาน่เชิลุ่ยศ1กเสั�ยสั�ตย - ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ราชิศ�ตร�มาลุ่�กลุ่อบสัอด้แน่ม- ความผ�ด้ฐาน่ชิ�วยเหลุ่*อผ� ลุ่�กลุ่อบสัอด้แน่ม- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารบ�งอาจเกลุ่�"ยกลุ่�อมคน่ให เข็ าเป็�น่พวกราชิศ�ตร�- ความผ�ด้ฐาน่ยอมแพ แก�ราชิศ�ตร�- ความผ�ด้ฐาน่ที่2าลุ่ายที่ร�พย ที่��ใชิ ใน่การย�ที่ธ- ความผ�ด้ฐาน่สับป็ระมาที่ธง- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารลุ่ะที่�"งหน่ าที่�� หร*อข็�ด้ข็*น่ หร*อไม�ที่2าตามค2าสั��ง- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารหลุ่�บยาม หร*อเมาสั�ราใน่หน่ าที่��- ความผ�ด้ฐาน่ที่2าร ายที่หารยาม หม��น่ป็ระมาที่อาฆาตที่หารยาม- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารที่2าร ายหร*อหม��น่ป็ระมาที่ผ� บ�งค�บบ�ญชิา- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารก2าเร�บ- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารหน่�ราชิการ เจ*อป็น่ สั��งข็องใชิ ใน่ราชิการที่หาร

Page 103: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

- ความผ�ด้ฐาน่ป็ราศจากความเมตตาแก�คน่ป็,วยใน่กองที่�พอ�กฝ่,ายหน่1�ง- ความผ�ด้ฐาน่ใชิ ธงหร*อเคร*�องหมายกาชิาด้ผ�ด้ข็ อบ�งค�บ- ความผ�ด้ฐาน่เป็�น่ที่หารที่2าผ�ด้ตามป็ระมวลุ่กฎหมายอาญาบางฐาน่ใน่เวลุ่ายามหร*อม�ศาสัตราว�ธป็ระจ2าต�ว3. พระราชิบ�ญญ�ต�ธรรมน่�ญศาลุ่ที่หารศาลุ่ที่หารแบ�งออกเป็�น่สัามชิ�"น่ เชิ�น่เด้�ยวก�บศาลุ่พลุ่เร*อน่ ค*อ(1) ศาลุ่ที่หารชิ�"น่ต น่(2) ศาลุ่ที่หารกลุ่าง(3) ศาลุ่ที่หารสั�งสั�ด้ศาลุ่ที่หารม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาวางบที่ลุ่งโที่ษผ� กระที่2าผ�ด้ต�อกฎหมายที่หาร หร*อกฎหมายอ*�น่ใด้ใน่ที่างอาญาใน่คด้�ซึ่1�งผ� กระที่2าผ�ด้เป็�น่บ�คคลุ่ที่��อย��ใน่อ2าน่าจศาลุ่ที่หารใน่ข็ณะกระที่2าผ�ด้ น่อกจากน่�" ศาลุ่ที่หารม�อ2าน่าจสั��งลุ่งโที่ษบ�คคลุ่ใด้ ๆ ที่��กระที่2าผ�ด้ฐาน่ลุ่ะเม�ด้อ2าน่าจศาลุ่ตามที่��บ�ญญ�ต�ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายว�ธ�พ�จารณาความแพ�งด้ วยกฎอ�ยการศ1กการใชิ กฎอ�ยการศ1กก&เพ*�องด้ใชิ กฎหมายบางฉบ�บแลุ่ะด้2าเน่�น่การป็กครองป็ระเที่ศหร*อด้�น่แด้น่บางสั�วน่โด้ยที่หาร แลุ่ะให อ2าน่าจหน่ าที่��ที่างที่หารเหน่*อพลุ่เร*อน่การป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1กอาจที่2าได้ สัองกรณ� ค*อ1. การป็ระกาศใชิ ที่��วราชิอาณาจ�กร2. การป็ระกาศใชิ ใน่บางที่ องที่��ผ� ม�อ2าน่าจป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก ค*อ พระมหากษ�ตร�ย แลุ่ะผ� บ�งค�บบ�ญชิาที่หาร ซึ่1�งอย��ใน่ป็Iอมหร*อที่��ม� �น่อย�างใด้ ๆ ข็องที่หาร หร*อ ม�ก2าลุ่�งไม�น่ อยกว�า 1 กองพ�น่ ได้ แก� ผ� บ�ญชิาการที่หารบก แม�ที่�พ ผ� บ�ญชิาการกองพลุ่ ผ� บ�งค�บการกรม ผ� บ�งค�บกองพ�น่ เป็�น่ต น่

Page 104: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1กต องที่2าเป็�น่ลุ่ายลุ่�กษณ อ�กษร แลุ่ะต องป็ระกาศให ป็ระชิาชิน่ที่ราบที่��วก�น่ การเลุ่�กใชิ กฎอ�ยการศ1กต องที่2าเป็�น่ป็ระกาศพระบรมราชิโองการเสัมอไม�ว�าผ� ป็ระกาศใชิ จะเป็�น่ใครก&ตามกฎอ�ยการศ1กให อ2าน่าจที่หารเหน่*อพลุ่เร*อน่ ผลุ่ข็องการป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก จ1งม�ด้�งต�อไป็น่�"1. ใน่ที่ องที่��ซึ่1�งม�การป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก บรรด้ากฎหมายใด้ซึ่1�งข็�ด้ก�บกฎอ�ยการศ1กต องระง�บแลุ่ะใชิ กฎอ�ยการศ1กแที่น่2. เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายที่หารม�อ2าน่าจเหน่*อเจ าหน่ าที่��ฝ่,ายพลุ่เร*อน่ที่�กต2าแหน่�ง ฝ่,ายพลุ่เร*อน่ต องป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าเร�ยกร องข็องที่หารตามความจ2าเป็�น่ใน่การย�ที่ธ3. ใน่เข็ตที่��ป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก ศาลุ่พลุ่เร*อน่ย�งคงม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�อย�างป็กต� แต�ผ� ม�อ2าน่าจป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1กม�อ2าน่าจให ศาลุ่ที่หารพ�จารณาพ�พากษาคด้�อาญาบางป็ระเภที่เพ��มข็1"น่ได้ เป็�น่กรณ�พ�เศษ อย�างไรก&ตามจะสั��งให ศาลุ่ที่หารม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�แพ�งด้ วยม�ได้ 4. ใน่เข็ตที่��ป็ระกาศใชิ กฎอ�ยการศ1ก ที่หารม�อ2าน่าจเต&มที่��ที่��จะเกณฑ์ แรงงาน่ ยวด้ยาน่ สั�ตว อาหาร อาว�ธ แลุ่ะอ*�น่ ๆ ม�อ2าน่าจหน่ าที่��จะห ามม�ให ม� �วสั�มป็ระชิ�มก�น่ ห ามการโฆษณา การสั�ญจรไป็มา ม�อ2าน่าจที่��จะเข็ าอาศ�ย ตรวจค น่ ย1ด้ ที่2าลุ่าย เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งสัถึาน่ที่�� แลุ่ะข็�บไลุ่�ผ� ใด้ออกจากสัถึาน่ที่��ก&ได้ เม*�อม�ความเสั�ยหายใด้ ๆ เก�ด้ข็1"น่จากการใชิ อ2าน่าจตามกฎอ�ยการศ1ก ที่หารไม�ต องใชิ ค�าเสั�ยหาย

หน่�วยที่�� 12

Page 105: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายก2าหน่ด้ราคาสั�น่ค าแลุ่ะป็Iองก�น่การผ�กข็าด้ร�ฐจ2าเป็�น่ต องออกกฎหมายเพ*�อป็Iองก�น่ไม�ให ผ� ป็ระกอบการค าเอาเป็ร�ยบผ� บร�โภค แลุ่ะไม�ให เก�ด้ความได้ เป็ร�ยบเสั�ยเป็ร�ยบระหว�างผ� ป็ระกอบการค าด้ วยก�น่กฎหมายค� มครองผ� บร�โภคสั�ที่ธ�ข็องผ� บร�โภค กฎหมายก2าหน่ด้ไว 4 ป็ระการ กลุ่�าวค*อ1. สั�ที่ธ�ที่��จะได้ ร�บข็�าวสัารรวมที่�"งค2าพรรณน่าค�ณภาพที่��ถึ�กต องแลุ่ะเพ�ยงพอเก��ยวก�บสั�น่ค าหร*อบร�การ2. สั�ที่ธ�ที่��จะม�อ�สัระใน่การเลุ่*อกหาสั�น่ค าหร*อบร�การ3. สั�ที่ธ�ที่��จะได้ ร�บความป็ลุ่อด้ภ�ยจากการใชิ สั�น่ค าหร*อบร�การ4. สั�ที่ธ�ที่��จะได้ ร�บการพ�จารณาแลุ่ะชิด้เชิยความเสั�ยหายคณะกรรมการว�าด้ วยการโฆษณา ม�หน่ าที่��ร �บผ�ด้ชิอบใน่การควบค�มการโฆษณาให เป็�น่ไป็ตามกฎหมายคณะกรรมการว�าด้ วยฉลุ่าก ก2าหน่ด้ว�าสั�น่ค าใด้เป็�น่สั�น่ค าควบค�มฉลุ่าก ได้ แก�(1) สั�น่ค าที่��อาจก�อให เก�ด้อ�น่ตรายแก�สั�ข็ภาพร�างกาย หร*อจ�ตใจ เน่*�องใน่การใชิ สั�น่ค าน่�"น่หร*อโด้ยสัภาพข็องสั�น่ค า(2) สั�น่ค าที่��ป็ระชิาชิน่ที่��วไป็ใชิ เป็�น่ป็ระจ2าซึ่1�งการก2าหน่ด้ฉลุ่ากจะเป็�น่ป็ระโยชิน่ แก�ผ� บร�โภคใน่การที่��จะที่ราบข็ อเที่&จจร�งใน่สัาระสั2าค�ญเก��ยวก�บสั�น่ค าน่�"น่ลุ่�กษณะที่��ถึ�กต องข็องฉลุ่ากสั�น่ค าควบค�ม1. ใชิ ข็ อความที่��ตรงต�อความจร�ง แลุ่ะไม�ม�ข็ อความที่��อาจก�อให เก�ด้ความเข็ าใจผ�ด้ใน่สัาระสั2าค�ญเก��ยวก�บสั�น่ค า2. ระบ�ข็ อความอ�น่จ2าเป็�น่ เชิ�น่ ระบ�ว�ธ�ใชิ ข็น่าด้หร*อป็ร�มาณที่��จะใชิ ได้ โด้ยไม�เป็�น่อ�น่ตราย สั�วน่ผสัม ผลุ่ข็ างเค�ยงเม*�อใชิ แลุ่ะว�ธ�แก ไข็เม*�อเก�ด้ผลุ่เสั�ยหาย

Page 106: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เป็�น่ต น่กฎหมายค� มครองผ� บร�โภคม��งค� มครองผ� บร�โภคม�ให ถึ�กหลุ่อกลุ่วง แลุ่ะเอาเป็ร�ยบใน่เร*�องค�ณภาพ ป็ร�มาณ แลุ่ะความป็ลุ่อด้ภ�ยข็องสั�น่ค ากฎหมายเก��ยวก�บอาหารยา หมายความถึ1ง ว�ตถึ�ที่��ร �บรองไว ใน่ต2ารายาที่��ใชิ สั2าหร�บการว�เคราะห โรค บ2าบ�ด้ บรรเที่า ร�กษาหร*อป็Iองก�น่โรคหร*อความเจ&บป็,วยข็องมน่�ษย หร*อสั�ตว เชิ�น่ ยาแก ไข็ แก ป็วด้ที่��ใชิ ก�น่อย��ที่��วไป็ หร*อว�ตถึ�ที่��ม��งหมายจะใชิ ให เก�ด้ผลุ่แก�สั�ข็ภาพอาหาร อาจหมายถึ1ง ว�ตถึ�ที่��ม��งหมายจะใชิ หร*อมใชิ เป็�น่สั�วน่ผสัมใน่การผลุ่�ตอาหาร เชิ�น่ เคร*�องป็ร�งต�าง ๆ ที่��ม��งหมายจะใชิ หร*อใชิ เป็�น่สั�วน่ผสัมอาหารซึ่1�งแต�ลุ่ะชิน่�ด้ถึ*อว�าเป็�น่อาหารว�ตถึ�ที่��เจ*อป็น่ใน่อาหาร เชิ�น่ สั� หร*อเคร*�องแต�งกลุ่��น่รสั ได้ แก� ผงชิ�รสั น่2"าป็ลุ่า น่2"าสั ม เคร*�องเที่ศที่�"งหลุ่ายเหลุ่�าน่�" ถึ*อได้ ว�าเป็�น่อาหารด้ วยผ� ที่��ที่2าหน่ าที่��ควบค�ณภาพอาหาร ค*อ คณะกรรมการอาหาร ที่2าหน่ าที่��ให ค2าป็ร1กษาแก�ร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงสัาธารณสั�ข็ใน่เร*�องการควบค�ณภาพอาหารอ2าน่าจแลุ่ะหน่ าที่��ข็องคณะกรรมการอาหาร1. การออกป็ระกาศ ก2าหน่ด้ให อาหารใด้เป็�น่อาหารควบค�มเฉพาะ2. ก2าหน่ด้ค�ณภาพอาหาร มาตรฐาน่อาหารควบค�มเฉพาะ3. ก2าหน่ด้ค�ณภาพมาตรฐาน่อาหารที่��วไป็4. อ�ตราสั�วน่ข็องว�ตถึ�ที่��ใชิ ใน่การผสัมอาหาร หลุ่�กเกณฑ์ เง*�อน่ไข็ ว�ธ�ใชิ ว�ตถึ�ด้�งกลุ่�าว5. ว�ธ�ผลุ่�ต ว�ธ�การตรวจ เก&บต�วอย�าง การย1ด้ อาย�ด้ ว�เคราะห ที่างว�ชิาการ ฯลุ่ฯกฎหมายเก��ยวก�บยา

Page 107: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

คณะกรรมการยา ม�อ2าน่าจหน่ าที่��ให ค2าแน่ะน่2าหร*อความเห&น่ต�อร�ฐมน่ตร�ว�าการกระที่รวงสัาธารณสั�ข็ ใน่เร*�องเก��ยวก�บการอน่�ญาตผลุ่�ตยา ข็ายยา หร*อน่2าหร*อสั��งยาเข็ ามาใน่ราชิอาณาจ�กร การข็1"น่ที่ะเบ�ยน่ต2าร�บยา การพ�กใชิ ใบอน่�ญาต การเพ�กถึอน่ใบอน่�ญาตหร*อการเพ�กถึอน่ที่ะเบ�ยน่ต2าร�บยา การก2าหน่ด้หลุ่�กเกณฑ์ ว�ธ�การแลุ่ะเง*�อน่ไข็เก��ยวก�บการผลุ่�ตยา การข็ายยา การน่2าหร*อสั��งยาเข็ ามาใน่ราชิอาณาจ�กร แลุ่ะเร*�องอ*�น่ ๆ ตามที่��ร �ฐมน่ตร�มอบหมายยาแผน่ป็'จจ�บ�น่ หมายถึ1ง ยาที่��ม��งหมายสั2าหร�บใชิ ใน่การป็ระกอบว�ชิาชิ�พเวชิกรรม การป็ระกอบโรคศ�ลุ่ป็ะแผน่ป็'จจ�บ�น่ หร*อบ2าบ�ด้โรคสั�ตว ยาแผน่โบราณ ผ� ร �บอน่�ญาตให ผลุ่�ต ต องจ�ด้ให ม�ผ� ป็ระกอบโรคศ�ลุ่ป็แผน่โบราณป็ระจ2าอย��ตลุ่อด้เวลุ่าที่��เป็Dด้ที่2าการกฎหมายว�าด้ วยการควบค�มก�จการค าข็ายอ�น่เป็�น่สัาธารณ�ป็โภคร�ฐออกกฎหมายควบค�มก�จการค าข็ายอ�น่เป็�น่สัาธารณ�ป็โภคเพ*�อให หลุ่�กป็ระก�น่การบร�การแก�ป็ระชิาชิน่โด้ยที่��วถึ1งด้ วยราคาย�ต�ธรรม ซึ่1�งความหมายข็องก�จการด้�งกลุ่�าว ได้ แก�1. การรถึไฟั2. การรถึราง3. การข็�ด้คลุ่อง4. การเด้�น่อากาศ5. การป็ระป็า6. การชิลุ่ป็ระที่าน่7. การไฟัฟัIา8. การผลุ่�ตเพ*�อจ2าหน่�ายหร*อจ2าน่�ายกHาซึ่โด้ยระบบเสั น่ที่�อไป็ย�งอาคารต�าง ๆ9. บรรด้าก�จการอ*�น่อ�น่กระที่บกระเที่*อน่ถึ1งความป็ลุ่อด้ภ�ย หร*อผาสั�กข็อง

Page 108: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ป็ระชิาชิน่กฎหมายลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jกฎหมายลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jม��งค� มครองสั�ที่ธ�ข็องผ� สัร างสัรรค ใน่งาน่ที่��สัร างสัรรค ข็1"น่ เชิ�น่ งาน่แต�ง งาน่แป็ลุ่ งาน่จ�ตกรรมแลุ่ะป็ระต�มากรรม เพ*�อม�ให ม�การลุ่อกเลุ่�ยน่ ด้�ด้แป็ลุ่งน่2าไป็ใชิ อ�น่เป็�น่การหาป็ระโยชิน่ ใน่ที่างการค าลุ่�ข็สั�ที่ธ�J ค*อ สั�ที่ธ�ที่��ห ามม�ให คน่อ*�น่น่2าสั��งที่��ตน่ป็ระด้�ษฐ ข็1"น่ไป็ที่2าเลุ่�ยน่แบบ ด้�ด้แป็ลุ่ง หร*อต�อเต�มสั��งที่��กฎหมายน่�"ค� มครอง ค*อ งาน่ ข็องผ� สัร างสัรรค งาน่ หมายถึ1ง สั��ง“ ” “ ”

ที่��เป็�น่ผลุ่จากการร�เร��มข็องผ� สัร างสัรรค ต องเป็�น่สั��งที่��ต องใชิ ความพยายามใน่การที่2าข็1"น่ เชิ�น่ การป็ระพ�น่ธ งาน่ข็�ด้เข็�ยน่ งาน่ป็ระต�มากรรม แลุ่ะงาน่จ�ตรกรรมงาน่ที่��อย��ภายใต การค� มครองข็องกฎหมายลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jได้ ม�ด้�งน่�"1. งาน่ที่��ผ� สัร างสัรรค ได้ ค�ด้ค น่ข็1"น่เอง2. งาน่ด้�ด้แป็ลุ่งข็องผ� อ*�น่โด้ยได้ ร�บอน่�ญาต3. การน่2างาน่ข็องคน่อ*�น่มารวบรวมไว ด้ วยก�น่โด้ยเจ าข็องอน่�ญาต เชิ�น่ รวบรวมเน่*"อเพลุ่งเก�า ๆ4. งาน่ที่��ไม�ม�ใครม�ลุ่�ข็สั�ที่ธ�J เพราะเหต�ที่��อาย�แห�งการค� มครองสั�"น่สั�ด้ลุ่ง หร*อเพราะเหต�ที่��งาน่น่�"น่ไม�ม�ลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jมาก�อน่งาน่ที่��ไม�อย��ภายใต การค� มครองข็องกฎหมายลุ่�ข็สั�ที่ธ�J ได้ แก�1. ข็�าวป็ระจ2าว�น่ แลุ่ะข็ อเที่&จจร�งต�าง ๆ ที่��ม�ลุ่�กษณะเป็�น่เพ�ยงข็�าวสัาร2. ร�ฐธรรมน่�ญ แลุ่ะกฎหมาย3. ระเบ�ยบบ�งค�บ ป็ระกาศค2าสั��ง ค2าชิ�"แจง แลุ่ะหน่�งสั*อโต ตอบข็องกระที่รวง ที่บวง กรม หร*อหน่�วยงาน่อ*�น่ใด้ข็องร�ฐ หร*อข็องที่ องถึ��น่จ�ด้ที่2าข็1"น่4. ค2าพ�พากษา ค2าสั��ง ค2าว�น่�จฉ�ย แลุ่ะรายงาน่ข็องที่างราชิการ5. ค2าแป็ลุ่ แลุ่ะการรวบรวมสั��งต�าง ๆ ตามข็ อ (1) ถึ1ง (4) ที่��กระที่รวง

Page 109: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่บวง กรม หร*อหน่�วยงาน่อ*�น่ใด้ข็องร�ฐ หร*อข็องที่ องถึ��น่จ�ด้ที่2าข็1"น่6. การแสัด้งบางอย�างที่��ไม�ต องม�ใครก2าหน่ด้ว�ธ�แสัด้ง เชิ�น่ ชิกมวย ป็ระกวด้น่างงาม7. ชิ*�อเร*�อง ชิ*�อหน่�งสั*อ เชิ�น่ ชิ*�อน่วน่�ยายการกระที่2าที่��ไม�ถึ*อเป็�น่การลุ่ะเม�ด้ลุ่�ข็สั�ที่ธ�J หากม�ว�ตถึ�ป็ระสังค เป็�น่การใชิ ผลุ่งาน่โด้ยไม�แสัวงหาป็ระโยชิน่ โด้ยไม�ค าก2าไรแลุ่ะเป็�น่การชิ�วยสั�งคม ด้�งน่�"1. ว�จ�ยหร*อศ1กษา2. ใชิ เพ*�อป็ระโยชิน่ ข็องตน่เองหร*อคน่ใน่ครอบคร�ว3. ต�ชิมหร*อว�จารณ ผลุ่งาน่โด้ยร�บร� ถึ1งความเป็�น่เจ าข็องลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jใน่งาน่น่�"น่4. เสัน่อรายงาน่ข็�าวที่างสั*�อสัารมวลุ่ชิน่โด้ยร�บร� ถึ1งความเป็�น่เจ าข็องลุ่�ข็สั�ที่ธ�Jน่� "น่ ที่2าซึ่2"า หร*อด้�ด้แป็ลุ่งเพ*�อป็ระโยชิน่ ใน่การพ�จารราข็องศาลุ่หร*อเพ*�อการสัอน่ หร*อเพ*�อแจกจ�ายใน่สัถึาบ�น่ศ1กษา หร*อใน่การถึามหร*อตอบใน่การสัอบ5. ที่2าซึ่2"าเพ*�อใชิ ใน่ห องสัม�ด้โด้ยบรรณาร�กษ ข็องห องสัม�ด้กฎหมายสั�ที่ธ�บ�ตรสั�ที่ธ�บ�ตรเป็�น่หน่�งสั*อที่��ออกให เพ*�อค� มครองการป็ระด้�ษฐ หร*อกรรมว�ธ� หร*อการออกแบบผลุ่�ตภ�ณฑ์ กฎหมายสั�ที่ธ�บ�ตรม��งสั�งเสัร�มแลุ่ะค� มครองให ผ� ป็ระด้�ษฐ ค�ด้ค น่สั��งป็ระด้�ษฐ ใหม� ๆ ม�ให ถึ�กลุ่อกเลุ่�ยน่แลุ่ะน่2าไป็ใชิ เพ*�อป็ระโยชิน่ สั�วน่บ�คคลุ่สั�ที่ธ�บ�ตรใน่การป็ระด้�ษฐ ม�อาย� 15 ป็E น่�บแต�ว�น่ออกสั�ที่ธ�บ�ตรกฎหมายเคร*�องหมายการค าเคร*�องหมายการค า หมายถึ1ง เคร*�องหมายที่��ใชิ เก��ยวข็ องก�บสั�น่ค าเพ*�อแสัด้งว�าสั�น่ค าน่�"น่เป็�น่เจ าข็องเคร*�องหมายการค าการจด้ที่ะเบ�ยน่เคร*�องหมายการค าสัมบ�รณ เพ�ยงสั�บป็E ถึ าหากครบสั�บป็Eแลุ่ วเจ าข็องไม�ไป็ต�ออาย� น่ายที่ะเบ�ยน่ก&จะเพ�กถึอน่ที่ะเบ�ยน่เคร*�องหมายการค า

Page 110: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายที่��ด้�น่กฎหมายที่��ด้�น่ฉบ�บที่��เป็�น่หลุ่�ก ค*อ ป็ระมวลุ่กฎหมายที่��ด้�น่ กฎหมายที่��ด้�น่เป็�น่กฎหมายที่��เพ*�อให ป็ระชิาชิน่อย��อาศ�ยแลุ่ะที่2าก�น่ แลุ่ะก2าหน่ด้สั�ที่ธ�ใน่ที่��ด้�น่ การแสัด้งออกซึ่1�งสั�ที่ธ�ใน่ที่��ด้�น่ตลุ่อด้จน่การจด้ที่ะเบ�ยน่สั�ที่ธ� แลุ่ะน่�ต�กรรมอ�น่เก��ยวก�บที่��ด้�น่กฎหมายจ�ด้ร�ป็ที่��ด้�น่ ม�ว�ตถึ�ป็ระสังค ที่��จะจ�ด้ให ที่��ด้�น่ที่�กแป็ลุ่งได้ ร�บป็ระโยชิน่ จากโครงการชิลุ่ป็ระที่าน่แลุ่ะสัาธารณ�ป็โภค ต องการชิ�วยให เกษตรกรโด้ยเฉพาะ อย�างย��งชิาวน่าม�ที่��ด้�น่ที่2าก�น่จะโด้ยเป็�น่ข็องตน่หร*อม�เพ�ยงแต�สั�ที่ธ�ครอบครองก&ตามการป็ฏิ�ร�ป็ที่��ด้�น่เพ*�อเกษตรกรรมเน่ น่หน่�กการถึ*อครองหร*อการม�สั�ที่ธ�ใน่ที่��ด้�น่เพ*�อเกษตรกรรม โด้ยน่2าเอาที่��ด้�น่ข็องร�ฐ หร*อที่��ร �ฐได้ มาโด้ยว�ธ�ต�าง ๆ มาจ�ด้ให เกษตรกรผ� ไม�ม�ที่��ด้�น่ข็องตน่เอง หร*อเกษตรกรที่��ม�ที่��ด้�น่แต�เลุ่&กน่ อยได้ ม�โอกาสัที่2ามาหาก�น่ใน่ที่��ด้�น่น่�"น่ ซึ่1�งต�างจากการจ�ด้ร�ป็ที่��ด้�น่ ซึ่1�งเป็�น่การพ�ฒน่าที่��ด้�น่น่�"น่เพ*�อป็ระโยชิน่ ที่างการเกษตรการเชิ�าน่าจะเชิ�าก�น่น่ อยกว�าหกป็Eไม�ได้ การเชิ�าน่าที่��ไม�ม�ก2าหน่ด้เวลุ่าหร*อม�แต�ต2�ากว�าหกป็Eก&ถึ*อว�าเชิ�าก�น่หกป็E เม*�อสั�"น่สั�ด้การเชิ�าแลุ่ วหากผ� ให เชิ�าน่าไม�บอกเลุ่�กการให เชิ�า ให ถึ*อว�าเชิ�าก�น่ต�อไป็อ�กคราวลุ่ะหกป็E“ค�าเชิ�าน่า หมายถึ1ง เง�น่ ที่ร�พย สั�น่อ*�น่ใด้ หร*อผลุ่ผลุ่�ตข็องข็ าวหร*อพ*ชิไร� ”

ซึ่1�งให เป็�น่ค�าตอบแที่น่การเชิ�าน่า แลุ่ะให หมายรวมถึ1งป็ระโยชิน่ อ*�น่ใด้อ�น่อาจค2าน่วณเป็�น่เง�น่ได้ ที่��ผ� ให เชิ�าน่าหร*อบ�คคลุ่อ*�น่ได้ ร�บเพ*�อตอบแที่น่การให เชิ�าน่าที่�"งโด้ยที่างตรงหร*อที่างอ อมกฎหมายภาษ�เง�น่ได้ บ�คคลุ่ธรรมด้าร�ฐก2าหน่ด้ให ม�การเก&บภาษ�อากร เพ*�อน่2าไป็ใชิ จ�ายใน่การบร�หารป็ระเที่ศ ให บร�การที่��ด้�แก�ป็ระชิาชิน่ แลุ่ะที่2าให สัภาพใน่ที่างเศรษฐก�จเข็ าสั��เสัถึ�ยรภาพหร*อที่2าให เก�ด้การพ�ฒน่าใน่ที่างเศรษฐก�จ

Page 111: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ภาษ�เง�น่ได้ บ�คคลุ่ธรรมด้าเป็�น่ภาษ�ที่างตรงที่��ร �ฐจ�ด้เก&บจากบร�ษ�ที่ ห างร าน่ที่��เป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ องค การข็องร�ฐต�างป็ระเที่ศ ร�ฐบาลุ่ต�างป็ระเที่ศ ก�จการร�วมค า ม�ลุ่น่�ธ� แลุ่ะสัมาคม ซึ่1�งจ�ด้เก&บตามป็ระมวลุ่ร�ษฎากรเป็�น่รายป็Eจากผ� ม�เง�น่ได้ พ1งป็ระเม�น่โด้ยให ห�กค�าใชิ จ�าย ค�าลุ่ด้หย�อน่ แลุ่ะเง�น่บร�จาคออกเสั�ยก�อน่ แลุ่ วจ1งน่2าเง�น่ที่��คงเหลุ่*อซึ่1�งเร�ยกว�าเง�น่ได้ สั�ที่ธ�มาค2าน่วณเพ*�อเสั�ยภาษ�ผ� ม�หน่ าที่��เสั�ยภาษ�เง�น่ได้ บ�คคลุ่ธรรมด้าก. บ�คคลุ่ธรรมด้าที่�กคน่ไม�ม�ข็ อยกเว น่แม จะเป็�น่ผ� เยาว ผ� ไร ความสัามารถึ หร*อเหม*อน่ไร ความสัามารถึข็. บ�คคลุ่ธรรมด้าที่��ถึ1งแก�ความตายก�อน่ย*น่แบบแสัด้งรายการเสั�ยภาษ�ค. กองมรด้กข็องผ� ตายที่��ย�งไม�ได้ แบ�งง. ห างห� น่สั�วน่สัาม�ญหร*อคณะบ�คคลุ่ที่��ม�ใชิ�น่�ต�บ�คคลุ่จ. องค การข็องร�ฐบาลุ่การห�กลุ่ด้หย�อน่สั2าหร�บบ�ตร ให ห�กได้ เฉพาะบ�ตรซึ่1�งม�อาย�ไม�เก�น่ 25 ป็E แลุ่ะย�งศ1กษาอย��ใน่มหาว�ที่ยาลุ่�ยหร*อชิ�"น่อ�ด้มศ1กษากฎหมายภาษ�เง�น่ได้ น่�ต�บ�คคลุ่ภาษ�เง�น่ได้ น่�ต�บ�คคลุ่เป็�น่ภาษ�ที่างตรงที่��ร �ฐจ�ด้เก&บจากป็ระชิาชิน่ กองมรด้ก ห างห� น่สั�วน่ที่��ไม�จด้ที่ะเบ�ยน่แลุ่ะคณะบ�คคลุ่ แลุ่ะม�การก2าหน่ด้ฐาน่ภาษ�ไว ต�าง ๆ เชิ�น่ เก&บจากก2าไรสั�ที่ธ� เก&บจากเง�น่ได้ ก�อน่ห�กรายจ�าย เป็�น่ต น่การให โด้ยเสัน่�หา ได้ แก� การให โด้ยไม�ม�การตอบแที่น่รายจ�ายอ�น่ม�ลุ่�กษณะเป็�น่การลุ่งที่�น่ ค*อ รายจ�ายที่��จ�ายไป็แลุ่ วได้ ที่ร�พย สั�น่หร*อสั�ที่ธ�ตอบแที่น่แลุ่ะที่ร�พย สั�น่หร*อสั�ที่ธ�น่�"น่กฎหมายภาษ�การค าภาษ�การค าเป็�น่ภาษ�ที่างอ อมซึ่1�งจ�ด้เก&บจากผ� ป็ระกอบการค า แลุ่ะผ� ที่��ถึ*อว�าป็ระกอบการค าตามอ�ตราที่��ก2าหน่ด้ไว ภาษ�การค าเป็�น่ภาษ�ที่��ผ� ป็ระกอบการค าสัามารถึผลุ่�กภาระให ผ� บร�โภคร�บภาระภาษ�โด้ยไม�ร� ต�วเพราะน่2าเอาไป็รวม

Page 112: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เป็�น่ราคาสั�น่ค าได้ ก. ผ� ม�หน่ าที่��เสั�ยภาษ�การค า(ก) ผ� ที่��เป็�น่ผ� ป็ระกอบการค าตามบ�ญชิ�อ�ตราภาษ�การค า ด้�งต�อไป็น่�"1. การข็ายข็อง2. โรงสั�แลุ่ะโรงเลุ่*�อย3. การข็ายหลุ่�กที่ร�พย 4. การร�บจ างที่2าข็อง5. การให เชิ�าที่ร�พย สั�น่6. คลุ่�งสั�น่ค า7. โรงแรมแลุ่ะภ�ตตาคาร8. การข็น่สั�ง9. โรงร�บจ2าน่2า10. น่ายหน่ าแลุ่ะต�วแที่น่11. ธน่าคาร12. ป็ระก�น่ภ�ยใน่การพ�จารณายกเว น่ภาษ�การค าแลุ่ะลุ่ด้อ�ตราภาษ�การค าอาศ�ยเหต�ผลุ่หลุ่ายป็ระการซึ่1�งม�ที่�"งเหต�ผลุ่ที่างเศรษฐก�จ เหต�ผลุ่ที่างการเม*อง แลุ่ะสั�งคมรายร�บ หมายความถึ1งเง�น่ ที่ร�พย สั�น่ ค�าตอบแที่น่หร*อป็ระโยชิน่ ใด้ ๆ อ�น่ม�ม�ลุ่ค�าที่��ได้ ร�บหร*อพ1งได้ ร�บ ไม�ว�าใน่หร*อน่อกราชิอาณาจ�กร เน่*�องจากการป็ระกอบการค าม�ลุ่ค�า หมายความว�า ราคาตลุ่าด้ข็องที่ร�พย สั�น่ข็องบร�การ หร*อข็องป็ระโยชิน่ ใด้ ๆ แลุ่ะใน่กรณ�ที่��ไม�ม�ราคาตลุ่าด้หมายความว�า ราคาอ�น่ผ� ป็ระกอบการค าพ1งได้ ร�บจากที่ร�พย สั�น่จากบร�การหร*อจากป็ระโยชิน่ น่�"น่ภาษ�การค าเป็�น่ภาษ�ที่��จะต องค2าน่วณแลุ่ะชิ2าระที่�กเด้*อน่ ใน่ที่างป็ฏิ�บ�ต�จะต องย*�น่ไม�เก�น่ว�น่ที่�� 15 ข็องเด้*อน่ถึ�ด้ไป็

Page 113: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายเก��ยวก�บอากรแสัตมป็Mการก2าหน่ด้ให ม�การป็Dด้อากรแสัตมป็Mใน่ตราสัาร เป็�น่การเก&บภาษ�อ�กร�ป็แบบหน่1�ง ซึ่1�งอาจจะก2าหน่ด้ฐาน่ภาษ� ค*อม�ลุ่ค�าข็องสั��งที่��ป็รากฏิใน่ตราสัารน่�"น่ก. สั��งที่��ต องป็Dด้อากรแสัตมป็Mกฎหมายได้ ก2าหน่ด้ไว ค*อ ตราสัารต�อไป็น่�"1. เชิ�าที่��ด้�น่ โรงเร*อน่ สั��งป็ลุ่�กสัร างอย�างอ*�น่ หร*อ แพ (10 สัตางค )2. โอน่ใบห� น่ ใบห� น่ก� พ�น่ธบ�ตร แลุ่ะใบร�บรองหน่�"ซึ่1�งบร�ษ�ที่ สัมาคม คณะบ�คคลุ่หร*อองค การใด้ ๆ เป็�น่ผ� ออก (1 บาที่)

3. เชิ�าซึ่*"อที่ร�พย สั�น่ (1 บาที่)

4. จ างที่2าข็อง (1 บาที่)

5 ก� ย*มเง�น่หร*อที่2าการตกลุ่งให เบ�กเง�น่เก�น่บ�ญชิ�จากธน่าคาร (1 บาที่)

6. กรมธรรม ป็ระก�น่ภ�ย(ก) กรมธรรม ป็ระก�น่ว�น่าศภ�ย (1 บาที่)

(ข็) กรมธรรม ป็ระก�น่ชิ�ว�ต (1 บาที่)

(ค) กรมธรรม ป็ระก�น่ภ�ยอ*�น่ ๆ (1 บาที่)

(ง) กรมธรรม เง�น่ป็E (1 บาที่)

(จ) กรมธรรม ป็ระก�น่ภ�ยซึ่1�งผ� ร �บป็ระก�น่ภ�ยน่2าไป็ให แก�ผ� อ*�น่ป็ระก�น่อ�กต�อหน่1�ง(ฉ) บ�น่ที่1กการต�ออาย�กรมธรรม ป็ระก�น่ภ�ยเด้�ม (ก1�งอ�ตราซึ่1�งเร�ยกเก&บสั2าหร�บกรมธรรม เด้�ม)

ข็. เง*�อน่ไข็การเสั�ยอากร(1) ถึ าตราสัารที่2าหลุ่ายลุ่�กษณะใน่กระด้าษแผ�น่เด้�ยวก�น่ ต องป็Dด้แสัตมป็Mบร�บ�รณ เป็�น่รายการแยกไว ให ป็รากฏิว�าตราสัารอย��ที่��ใด้(2) สั�ญญาใด้เก�ด้ข็1"น่โด้ยหน่�งสั*อโต ตอบแลุ่ะม�ได้ ป็Dด้อากรแสัตมป็Mบร�บ�รณ ถึ าพ�จารณาว�าหน่�งสั*อฉบ�บหน่1�งฉบ�บใด้จ2าเป็�น่ใน่การที่2าให เก�ด้สั�ญญาให ป็Dด้

Page 114: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

แสัตมป็Mบร�บ�รณ ที่��หน่�งสั*อฉบ�บน่�"น่(3) ค��ฉบ�บข็องตราสัารใด้ห ามม�ให ถึ*อว�าป็Dด้แสัตมป็Mบร�บ�รณ แลุ่ ว เว น่แต�จะได้ น่2าเอาต น่ฉบ�บมาพ�สั�จน่ ว�าได้ ป็Dด้แสัตมป็Mบร�บ�รณ แลุ่ะป็Dด้มาแลุ่ ว(4) ตราสัารที่��ต องเสั�ยอากรได้ ที่2าข็1"น่น่อกสัยาม ผ� ที่รงคน่แรกใน่สัยามต องเสั�ยอากรโด้ยป็Dด้แสัตมป็Mให ครบแลุ่ะข็�ด้ฆ�าภายใน่ 30 ว�น่ น่�บแต�ว�น่ที่��ได้ ร�บตราสัารน่�"น่ ถึ าผ� ที่รงคน่แรกม�ได้ ที่2า ผ� ที่รงคน่อ*�น่ ๆ อาจป็Dด้แสัตมป็Mให ครบถึ วน่ได้ โด้ยม�สั�ที่ธ�ไลุ่�เบ�"ยจากผ� ที่รงคน่ก�อน่ ๆค. ผลุ่ข็องการม�ได้ ป็Dด้แสัตมป็Mบร�บ�รณ (1) ใชิ ตราสัารน่�"น่เป็�น่พยาน่ใน่คด้�แพ�งไม�ได้ (2) ห ามเจ าพน่�กงาน่ข็องร�ฐบาลุ่หร*อเที่ศบาลุ่ร�บร� (3) ระวางโที่ษป็ร�บไม�เก�น่ 500 บาที่(4) ผ� ถึ*อเอาป็ระโยชิน่ ต องย*�น่ข็อป็Dด้แสัตมป็Mบร�บ�รณ โด้ยยอมง. ใบร�บเง�น่การก2าหน่ด้ให สัถึาน่ป็ระกอบการค าต องออกใบร�บเง�น่เพ*�อป็ระโยชิน่ ใน่การควบค�ม 2 ป็ระการ ค*อ1. ควบค�มการป็ระกอบการค า แลุ่ะ2. ควบค�มการลุ่งบ�ญชิ�ข็องผ� ซึ่*"อลุ่�กษณะข็องใบร�บที่��ชิอบด้ วยกฎหมายต องป็ระกอบด้ วยข็ อความต�อไป็น่�"ใบร�บแลุ่ะต น่ข็�"ว หร*อสั2าเน่าใบร�บ อย�างน่ อยต องม�ต�วเลุ่ข็ไที่ยหร*ออารบ�คแลุ่ะอ�กษรไที่ยให ป็รากฏิข็ อความต�อไป็น่�"(1) เลุ่ข็ที่��การค าตามป็ระมวลุ่ร�ษฎากรข็องผ� ออกใบร�บ ถึ าผ� ออกใบร�บเป็�น่ผ� ป็ระกอบการค า(2) ชิ*�อหร*อย��ห อข็องผ� ออกใบร�บ(3) เลุ่ข็ลุ่2าด้�บข็องเลุ่�มแลุ่ะข็องใบร�บ(4) ว�น่ เด้*อน่ ป็Eที่��ออกใบร�บ

Page 115: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(5) จ2าน่วน่เง�น่ที่��ร �บ(6) ชิน่�ด้ ชิ*�อ จ2าน่วน่แลุ่ะราคาสั�น่ค าใน่กรณ�การข็ายหร*อให เชิ�าซึ่*"อสั�น่ค าเฉพาะชิน่�ด้ที่��ม�ราคาต�"งแต�หน่1�งร อยบาที่ข็1"น่ไป็ใน่กรณ�ผ� ผลุ่�ต ผ� น่2าเข็ าหร*อผ� ข็ายสั�ง ข็ายสั�น่ค าให แก�ผ� ซึ่1�งที่2าการค าสั�น่ค าป็ระเภที่เด้�ยวก�บสั�น่ค าที่��ข็ายน่�"น่ ให แสัด้งชิ*�อหร*อย��ห องแลุ่ะที่��อย��ข็องผ� ซึ่*"อไว ใน่ใบร�บที่��ต องออกตามวรรคหน่1�งด้ วยที่�กคราวที่��ได้ ร�บชิ2าระเง�น่หร*อร�บชิ2าระราคา ข็ อความใน่ใบร�บเง�น่เชิ�น่ว�าน่�" ถึ าที่2าเป็�น่ภาษาต�างป็ระเที่ศมให ม�ภาษาไที่ยก2าก�บกฎหมายภาษ�ศ�ลุ่กากรภาษ�ศ�ลุ่กากรเป็�น่ภาษ�ที่��จ�ด้เก&บจากการน่2าเข็ าแลุ่ะสั�งออกซึ่1�งข็องน่�"น่ไม�ว�าจะเป็�น่สั�น่ค าหร*อไม�ก&ตาม1. เวลุ่าที่��ความร�บผ�ด้ใน่อ�น่ที่��จะเสั�ยภาษ�เก�ด้ข็1"น่ เวลุ่าด้�งกลุ่�าวแยกพ�จารณาเป็�น่ 2 กรณ�ก. กรณ�น่2าเข็ า กฎหมายก2าหน่ด้ให เวลุ่าที่��ความร�บผ�ด้ใน่อ�น่ที่��จะเสั�ยภาษ�เก�ด้ใน่เวลุ่าที่��น่2าข็องเข็ าสั2าเร&จ ค*อ เม*�อเร*อที่��น่2าข็องน่�"น่ได้ เข็ ามาใน่เข็ตที่�าที่��จะถึ�ายข็องลุ่งจากเร*อหร*อที่�าที่��ม�ชิ*�อสั�งข็องถึ1งอ�น่เป็�น่ที่�าจ�ด้หมายป็ลุ่ายที่างข็. กรณ�สั�งออก กฎหมายก2าหน่ด้ให เวลุ่าที่��ความร�บผ�ด้ใน่อ�น่ที่��จะเสั�ยภาษ�เก�ด้ใน่เวลุ่าที่��สั�งข็องออกสั2าเร&จ ค*อ ข็ณะที่��เร*อซึ่1�งบรรที่�กข็องที่��สั�งออกได้ จากเข็ตที่�าซึ่1�งได้ ออกเร*อเป็�น่ข็�"น่สั�ด้ที่ าย ค*อ ที่�าสั�ด้ที่ ายเพ*�อออกไป็จากราชิอาณาจ�กร2. การค2าน่วณภาษ�ก. องค ป็ระกอบใน่การค2าน่วณภาษ� ได้ แก� สัภาพข็อง ราคาข็อง แลุ่ะพ�ก�ด้อ�ตราศ�ลุ่กากร องค ป็ระกอบที่�"ง 3 ป็ระการลุ่ วน่แต�เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งได้ ตามกาลุ่เวลุ่า สัถึาน่ที่�� กฎหมายได้ ก2าหน่ด้การพ�จารณาแตกต�างไว 2 กรณ� ค*อ(1) กรณ�น่2าเข็ า กฎหมายให ค2าน่วณค�าภาษ�ตามสัภาพข็อง ราคาข็อง แลุ่ะ

Page 116: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

พ�ก�ด้อ�ตราศ�ลุ่กากรที่��เป็�น่อย��ใน่เวลุ่าที่��ความร�บผ�ด้ใน่อ�น่จะต องเสั�ยภาษ�เก�ด้ ยกเว น่กรณ�เก&บข็องไว ใน่คลุ่�งสั�น่ค าที่�ณฑ์ บน่ ให ค2าน่วณตามพ�ก�ด้อ�ตราศ�ลุ่กากรที่��ใชิ ใน่เวลุ่าซึ่1�งได้ ป็ลุ่�อยข็องจากคลุ่�ง(2) กรณ�สั�งออก กฎหมายให ค2าน่วณค�าภาษ�ตามสัภาพข็อง ราคาข็อง แลุ่ะพ�ก�ด้อ�ตราศ�ลุ่กากรใน่เวลุ่าที่��ออกใบข็น่สั�น่ค าให ข็. เน่*�องจากกฎหมายระบ�ให ผ� น่2าเข็ าแลุ่ะสั�งออกต องแสัด้งราคา แลุ่ะราคาอ�น่พ1งจะถึ*อเป็�น่เกณฑ์ ใน่การป็ระเม�น่อากร ค*อ(1) ราคาข็ายสั�งเป็�น่เง�น่สัด้ไม�รวมค�าอากร หร*อราคาอ�น่แที่ จร�งใน่ที่ องตลุ่าด้(2) ราคาใน่ที่ องตลุ่าด้เป็�น่รายเฉลุ่��ย3. การเสั�ยภาษ�โด้ยหลุ่�กที่�"งการน่2าเข็ าแลุ่ะสั�งออก ผ� น่2าเข็ าหร*อผ� สั�งออกจะต องชิ2าระภาษ�อากรให ครบถึ วน่เสั�ยก�อน่ อย�างไรก&ด้�หลุ่�กด้�งกลุ่�าวม�ข็ อยกเว น่ เพ*�อความสัะด้วกโด้ยยอมให ม�การวางป็ระก�น่แที่น่การชิ2าระภาษ�ได้ การวางป็ระก�น่อาจที่2าได้ 3 ว�ธ�ด้ วยก�น่ ค*อ(ก) วางป็ระก�น่ด้ วยเง�น่สัด้ ได้ แก� การน่2าเง�น่มาวางไว เป็�น่หลุ่�กป็ระก�น่ต�อกรมศ�ลุ่กากร(ข็) ให ธน่าคารหร*อกระที่รวงการคลุ่�งค2"าป็ระก�น่ใน่กรณ�น่�"ไม�ต องใชิ เง�น่สัด้ แต�ต องให ธน่าคารหร*อกระที่รวงการคลุ่�งร�บรองว�าจะใชิ เง�น่แที่น่ภายใน่วงเง�น่ที่��ก2าหน่ด้(ค) หลุ่�กป็ระก�น่อย�างอ*�น่ ซึ่1�งอธ�บด้�ม�อ2าน่าจก2าหน่ด้ได้ เฉพาะใน่กรณ�ม�ความจ2าเป็�น่ร�บด้�วน่การวางป็ระก�น่แที่น่การชิ2าระภาษ� จะม�ได้ ใน่กรณ�ต�อไป็น่�"(1) เม*�อผ� น่2าเข็ าหร*อสั�งออกร องข็อ แลุ่ะอธ�บด้�ได้ พ�จารณาแลุ่ วเห&น่ว�าม�ความจ2าเป็�น่ร�บด้�วน่

Page 117: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(2) เม*�อผ� น่2าเข็ าแสัด้งความจ2าน่งว�าข็องที่��น่2าเข็ ามาจะใชิ เฉพาะใน่การผลุ่�ต หร*อผสัม หร*อป็ระกอบ หร*อบรรจ�เพ*�อการสั�งออกไป็ย�งเม*องต�างป็ระเที่ศ หร*อสั�งไป็เป็�น่ข็องใชิ ชิน่�ด้ที่��ใชิ แลุ่ วหมด้ไป็ใน่เร*อเด้�น่ที่างไป็เม*องต�างป็ระเที่ศ การวางป็ระก�น่ตามข็ อน่�"จะต องใชิ กระที่รวงการคลุ่�งหร*อธน่าคารค2"าป็ระก�น่เที่�าน่�"น่(3) เม*�อม�ป็'ญหาค�าภาษ�(4) เม*�อม�การวางป็ระก�น่แลุ่ ว อาจจะม�การผ�ด้สั�ญญาป็ระก�น่ได้ ซึ่1�งเม*�อผ�ด้สั�ญญาแลุ่ ว จะที่2าให ต องชิ2าระเง�น่เพ��มแลุ่ะด้อกเบ�"ยด้ วย4. เง�น่เพ��มแลุ่ะด้อกเบ�"ยเง�น่เพ��ม ค*อ เง�น่ซึ่1�งก2าหน่ด้ให เก&บเพ��มจากค�าภาษ�อากรที่��พ1งต องเสั�ยตามพ�ก�ด้อ�ตราศ�ลุ่กากรสั2าหร�บข็องที่��น่2าเข็ าหร*อสั�งออกด้อกเบ�"ย ค*อ เง�น่ซึ่1�งศ�ลุ่กากรให แก�ผ� น่2าข็องเข็ าหร*อผ� สั�งออกเพ*�อชิด้เชิยให แก�ภาระที่��ต องร�บเน่*�องจากศ�ลุ่กากรได้ เร�ยกเง�น่อากรหร*อเง�น่ป็ระก�น่ไว เก�น่กว�าจ2าน่วน่ที่��พ1งต องเสั�ยเม*�อป็รากฏิภายหลุ่�งว�าเร�ยกไว เก�น่ ผ� น่2าข็องเข็ าหร*อผ� สั�งข็องออกจ1งได้ ร�บสั�วน่ที่��เก�น่น่�"น่ค*น่พร อมที่�"งด้อกเบ�"ย(1) กรณ�ที่��ต องเสั�ยเง�น่เพ��ม ได้ แก�(ก) กรณ�ที่��พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ได้ ป็ระเม�น่เง�น่อากร อ�น่พ1งต องเสั�ยสั2าหร�บข็องที่��ป็'ญหาเก��ยวก�บจ2าน่วน่ค�าอากร แลุ่ะได้ ออกข็องไป็ก�อน่โด้ยวางป็ระก�น่ เม*�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ได้ แจ งให ผ� น่2าเข็ าหร*อสั�งออกที่ราบแลุ่ ว ผ� น่2าเข็ าหร*อสั�งออกไม�ได้ ชิ2าระเง�น่ค�าอากรตามที่��ได้ ร�บแลุ่ วภายใน่ 30 ว�น่น่�บแต�ว�น่ที่��ได้ ร�บแจ ง(ข็) ผ� น่2าเข็ าหร*อสั�งออกน่2าข็องออกไป็จากอาร�กข็าข็องศ�ลุ่กากร หร*อสั�งออกไป็น่อกราชิอาณาจ�กรโด้ยร�บด้�วน่ตามมาตรา 40 หร*อ 45 แลุ่ะม�ได้ ป็ฏิ�บ�ต�ตามเง*�อน่ไข็ที่��ก2าหน่ด้โด้ยอธ�บด้�เง�น่เพ��มที่�"ง 2 กรณ� ไม�เก�น่ร อยลุ่ะ 20 ข็องจ2าน่วน่ค�าอากรที่�"งหมด้ โด้ยไม�ม�

Page 118: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การห�กเง�น่ป็ระก�น่ออกเสั�ยก�อน่ แลุ่ะเง�น่เพ��มน่�"ถึ*อว�าเป็�น่เง�น่อากร(ง) น่อกจากเง�น่เพ��มที่�"ง 2 กรณ�แลุ่ ว เม*�อผ� น่2าเข็ าหร*อสั�งออกน่2าเง�น่เพ��มมาชิ2าระให เก&บเง�น่เพ��มอ�กร อยลุ่ะ 1 ต�อเด้*อน่ข็องอากรโด้ยไม�ค�ด้ที่บต น่ โด้ยน่�บแต�ว�น่ที่��สั�งมอบหร*อสั�งข็องออก กรณ�ที่��ม�การเป็ลุ่��ยน่การค2"าป็ระก�น่เป็�น่การวางเง�น่ป็ระก�น่หลุ่�งการสั�งมอบหร*อสั�งข็องออก ให เร�ยกเก&บเง�น่เพ��มร อยลุ่ะ 1 ต�อเด้*อน่ข็องค�าอากร โด้ยไม�ค�ด้ที่บต น่ น่�บแต�ว�น่ที่��สั�งมอบหร*อสั�งออกจน่ถึ1งว�น่วางเง�น่ป็ระก�น่ แต�ถึ าเง�น่ป็ระก�น่ที่��วางไม�ค� มก�บค�าอากรจะต องเสั�ยเง�น่เพ��มอ�กตามหลุ่�กเกณฑ์ เด้�ยวก�น่ แลุ่ะเง�น่เพ��มด้�งกลุ่�าวถึ*อว�าเป็�น่เง�น่อากร(2) กรณ�ที่��ผ� เสั�ยอากรได้ ร�บด้อกเบ�"ยเพราะเหต�ที่��ได้ เร�ยกไว เก�น่จ2าน่วน่อ�น่พ1งต องเสั�ยโด้ยค�ด้ด้อกเบ�"ยให ใน่อ�ตราร อยลุ่ะ 0.625 ต�อเด้*อน่ข็องจ2าน่วน่ที่��ต องค*น่โด้ยไม�ค�ด้ที่บต น่5. การยกเว น่แลุ่ะลุ่ด้อ�ตราอากรการยกเว น่แลุ่ะลุ่ด้อ�ตราอากรเป็�น่ไป็ตามเหต�ผลุ่ที่างการเม*อง สั�งคม แลุ่ะเศรษฐก�จข็องป็ระเที่ศ เชิ�น่เด้�ยวก�บภาษ�อากรอ*�น่ ๆ6. คลุ่�งสั�น่ค าคลุ่�งสั�น่ค า ค*อ โรงพ�กสั�น่ค าที่��ม� �น่คงแลุ่ะคลุ่�งสั�น่ค าที่�ณฑ์ บน่ ผ� สัร างคลุ่�งสั�น่ค าจะต องได้ ร�บอน่�ม�ต�จากอธ�บด้�กรมศ�ลุ่กากรเพ*�อสัร างคลุ่�งสั�น่ค า ลุ่�กษณะสั2าค�ญข็องคลุ่�งสั�น่ค า ค*อก. ต องจ�ด้ให ม�ที่��อ�น่สัมควรไว เป็�น่ที่��ที่2าการ (ค*อ ที่��ที่2าการข็องศ�ลุ่กากร)

ข็. ต องม�ร� "วแลุ่ะป็ระต�ให สัมควรจน่เป็�น่ที่��พอใจอธ�บด้�ค. ป็ระต�น่อกแลุ่ะใน่ต องลุ่��น่ก�ยแจข็องร�ฐบาลุ่ แลุ่ะลุ่�กก�ญแจต องเก&บไว ที่��ศ�ลุ่กากรสัถึาน่ง. เม*�ออน่�ม�ต�แลุ่ วจะต องคงร�ป็อย��ตามแบบที่��อน่�ม�ต�ไว ไม�เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งการก�อสัร าง

Page 119: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

จ. จะต องม�ป็ระก�น่ไว จะเป็�น่ที่��พอใจอธ�บด้�ฉ. เจ าข็องหร*อผ� ป็กครองจะต องเสั�ยค�าธรรมเน่�ยมใบอน่�ญาตสั2าหร�บโรงพ�กสั�น่ค าป็ระจ2าป็E ตามที่��ร �ฐมน่ตร�ก2าหน่ด้ไว ใน่กระที่รวง6.1 คลุ่�งสั�น่ค าที่�ณฑ์ บน่6.2 ร าน่ค าป็ลุ่อด้อากร6.3 โรงผลุ่�ตสั�น่ค า7. การค*น่ภาษ�ศ�ลุ่กากร7.1 การค*น่ภาษ�ข็องสั�งกลุ่�บไป็ต�างป็ระเที่ศ หากระหว�างข็องอย��ใน่ราชิอาณาจ�กรไม�ได้ ใชิ แลุ่ะไม�ได้ เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งร�ป็ลุ่�กษณะใด้ ๆ เม*�อม�การสั�งออกได้ สั�งออกไป็จากที่�าที่��น่2าเข็ าเด้�มภายใน่ 1 ป็E น่�บแต�น่2าเข็ า หากม�การย*�น่ข็อค*น่อากรภายใน่ 6 เด้*อน่ น่�บแต�ได้ สั�งข็องออกไป็ อธ�บด้�ม�อ2าน่าจอน่�ม�ต�ค*น่เง�น่ภาษ�อากรที่��ได้ ชิ2าระไว แลุ่ วที่�"งหมด้7.2 การค*น่ภาษ�ข็องที่��ใชิ ใน่การผลุ่�ต ผสัม ป็ระกอบ หร*อบรรจ�แลุ่ วสั�งออกไป็ต�างป็ระเที่ศ ถึ าข็องที่��น่2าเข็ าไม�ใชิ�ข็องที่��กฎกระที่รวงระบ�ห ามค*น่เง�น่อากรแลุ่ะป็ร�มาณที่��ใชิ ใน่การผสัม ป็ระกอบ หร*อบรรจ�เป็�น่ไป็ตามเกณฑ์ ที่��อธ�บด้�เห&น่ชิอบหร*อก2าหน่ด้ เม*�อผลุ่�ตเป็�น่สั�น่ค าใหม�แลุ่ วสั�งออกไป็จากที่�าที่��น่2าเข็ าเด้�มภายใน่ 1 ป็E น่�บแต�น่2าเข็ าแลุ่ะผ� ข็อค*น่ได้ ย*�น่ข็อค*น่ภายใน่ 6 เด้*อน่ น่�บแต�ว�น่สั�งออก อธ�บด้�ม�อ2าน่าจค*น่เง�น่อากรให 8. ความผ�ด้ใน่คด้�ศ�ลุ่กากร8.1 ความผ�ด้ฐาน่ลุ่�กลุ่อบหน่�ภาษ�ศ�ลุ่กากร, ความผ�ด้ฐาน่น่2าข็องต องห ามเข็ ามาใน่หร*อสั�งออกน่อกราชิอาณาจ�กร, ความผ�ด้ฐาน่หลุ่�กเลุ่��ยงค�าภาษ�อากร8.2 ความผ�ด้ฐาน่ร�บข็องผ�ด้ศ�ลุ่กากร เชิ�น่ ร�บจ2าน่2า ซึ่*"อ ฯลุ่ฯ ข็องหน่�ภาษ�8.3 ความผ�ด้ฐาน่สั2าแด้งเที่&จ8.4 ความผ�ด้ใน่เข็ตควบค�มศ�ลุ่กากรแลุ่ะบร�เวณพ�เศษเข็ตควบค�มศ�ลุ่กากร

Page 120: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ค*อ บร�เวณที่��ม�สัภาพที่างภ�ม�ศาสัตร เป็Dด้โอกาสัให ม�การลุ่�กลุ่อบข็น่ข็องหน่�ภาษ�ศ�ลุ่กากร เชิ�น่ ชิายแด้น่ เป็�น่ต น่8.5 ความผ�ด้ฐาน่ฝ่,าฝ่>น่พ�ธ�ศ�ลุ่กากร การฝ่,าฝ่>น่พ�ธ�ศ�ลุ่กากรไม�ใชิ�เร*�องหน่�ภาษ�แต�เป็�น่การฝ่,าฝ่>น่ระเบ�ยบว�ธ�ป็ฏิ�บ�ต�ที่��กรมศ�ลุ่กากรได้ วางไว ข็องกลุ่าง ค*อ สั�น่ค าหร*อเคร*�องไม เคร*�องม*อที่��ใชิ ใน่การกระที่2าผ�ด้ เชิ�น่ รถึหร*อเร*อป็กต�จะถึ�กร�บ แลุ่ะข็องน่�"น่จะตกแก�แผ�น่ด้�น่ ถึ าเป็�น่ข็องที่��เสั�ยง�ายหร*อเก&บไว เสั�ยค�าใชิ จ�ายสั�ง อธ�บด้�จะให ข็ายที่อด้ตลุ่าด้หร*อข็ายโด้ยว�ธ�อ*�น่แลุ่ วแต�จะเห&น่ควร9. สั�น่บน่แลุ่ะรางว�ลุ่สั�น่บน่เป็�น่เง�น่จ�ายตอบแที่น่แก�บ�คคลุ่ภายน่อก เน่*�องจากค2าแจ งความน่2าจ�บน่�"น่ได้ รางว�ลุ่เป็�น่เง�น่ที่��จ�ายตอบแที่น่แก�เจ าพน่�กงาน่ผ� ม�หน่ าที่��จ�บก�มกฎหมายภาษ�สัรรพสัาม�ตภาษ�สัรรพสัาม�ต ค*อ ภาษ�ที่��จ�ด้เก&บจากผ� ผลุ่�ตหร*อผ� น่2าเข็ า สั�รา ยาสั�บ น่2"าม�น่ เคร*�องด้*�ม ซึ่�เมน่ต ไม ข็�ด้ไฟั ยาน่�ตถึ� แลุ่ะไพ�ก. ภาษ�สัรรพสัาม�ตที่��เก&บจากสั�ราผ� ที่��ได้ ร�บอน่�ญาตที่2าสั�ราหร*อผ� น่2าสั�ราเข็ ามาใน่ราชิอาณาจ�กร ม�หน่ าที่��เสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ตสั2าหร�บสั�รา 2 ชิน่�ด้ ค*อ(ก) สั�ราแชิ� - ไม�เก�น่ 15 ด้�กร� ได้ แก� เบ�ยร บางย��ห อ สั�ราผลุ่ไม ที่��ย�งไม�ได้ กลุ่��น่ เป็�น่ต น่(ข็) สั�รากลุ่��น่ - ไม�เก�น่ 15 ด้�กร� ได้ แก� สั�ราข็าว สั�ราสัามที่�บ สั�ราผสัม สั�ราป็ร�งพ�เศษ แลุ่ะสั�ราพ�เศษข็. ภาษ�สัรรพาสัาม�ตที่��เก&บจากยาสั�บผ� ที่��ป็ระกอบอ�ตสัาหกรรมยาสั�บภายใน่ป็ระเที่ศแลุ่ะผ� น่2าเข็ าเป็�น่ผ� เสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ตสั2าหร�บบ�หร��ซึ่�กาแรต บ�หร��ซึ่�การ บ�หร��อ*�น่ ยาเสั น่ ยาเสั น่ป็ร�ง แลุ่ะยาเค�"ยว

Page 121: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ค. ภาษ�สัรรพสัาม�ตที่��เก&บจากน่2"าม�น่แลุ่ะผลุ่�ตภ�ณฑ์ น่2"าม�น่น่2"าม�น่แลุ่ะผลุ่�ตภ�ณฑ์ น่2"าม�น่ที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ได้ แก� น่2"าม�น่เบน่ซึ่�น่ น่2"าม�น่กHาด้ น่2"าม�น่เชิ*"อเพลุ่�งสั2าหร�บเคร*�องบ�น่ไอพ�น่ น่2"าม�น่เตา น่2"าม�น่ด้�เซึ่ลุ่ แลุ่ะน่2"าม�น่อ*�น่ ๆ ที่��คลุ่ ายก�บน่2"าม�น่ที่��ได้ ออกชิ*�อมาแลุ่ ว น่2"าม�น่หลุ่�อลุ่*�น่ กHาซึ่ป็Dโตรเลุ่��ยม ป็Dโตรเลุ่��ยมป็Dต�เมน่ (ยางมะตอย) ป็Dโตรเลุ่��ยมโคHก แลุ่ะกากอ*�น่ ๆ ที่��ได้ จากน่2"าม�น่ป็Dโตรเลุ่��ยม แลุ่ะให รวมถึ1งน่2"าม�น่อ*�น่หร*อผลุ่�ตภ�ณฑ์ อ*�น่ที่��ได้ จากการกลุ่��น่น่2"าม�น่ตามที่��ก2าหน่ด้ใน่กฎกระที่รวงง. ภาษ�สัรรพสัาม�ตที่��เก&บจากเคร*�องด้*�มเคร*�องด้*�มที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ได้ แก� สั��งที่��ตามป็กต�ใชิ เป็�น่เคร*�องด้*�มได้ โด้ยไม�ต องเจ*อป็น่แลุ่ะไม�ม�แอลุ่กอฮัอลุ่ โด้ยจะม�กHาซึ่คาร บอน่ได้ออกไซึ่ด้ อย��ด้ วยหร*อไม�ก&ตามอ�น่บรรจ�ใน่ภาชิน่ะแลุ่ะผน่1กไว แลุ่ะให หมายถึ1ง เคร*�องด้*�มที่��ที่2าหร*อบรรจ� หร*อได้ จากเคร*�องข็ายเคร*�องด้*�ม ไม�ว�าจะข็ายด้ วยว�ธ�ใด้ แม จะไม�ได้ บรรจ�ภาชิน่ะแลุ่ะผน่1กไว แต�ไม�รวมถึ1ง(1) น่2"า หร*อ น่2"าแร�ตามธรรมชิาต�(2) เคร*�องด้*�มซึ่1�งผ� ผลุ่�ตได้ ผลุ่�ตข็1"น่เพ*�อข็ายป็ลุ่�กโด้ยเฉพาะ อ�น่ม�ได้ ม�กHาซึ่ CO2 อย��ด้ วย(3) น่2"าน่มที่��ไม�ม�สั��งเจ*อป็น่(4) เคร*�องด้*�มที่��ร �ฐมน่ตร�ป็ระกาศใน่ราชิก�จจาน่�เบกษา เชิ�น่ น่2"าสั�บป็ะรด้ที่��ผลุ่�ตจากสั�บป็ะรด้ใน่ป็ระเที่ศไที่ย เป็�น่ต น่จ. การเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ตจากซึ่�เมน่ต ซึ่�เมน่ต ที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ได้ แก� ว�ตถึ�อย�างหน่1�งอย�างใด้ซึ่1�งที่2าข็1"น่ด้ วยการเผาห�น่ป็�น่แลุ่ะด้�น่เหน่�ยวอ�น่ผสัมก�น่อย��แลุ่ วตามธรรมด้าหร*อน่2ามาผสัมข็1"น่ อาจใชิ ได้ เพ*�อป็ระโยชิน่ ด้��งใชิ ซึ่�เมน่ต ก�น่ตามป็กต� แลุ่ะรวมที่�"งป็อน่แลุ่น่ด้ ซึ่�เมน่ต แลุ่ะว�สัด้�อ*�น่ซึ่1�งเสัน่าบด้�เห&น่ว�าที่2าข็1"น่หร*อข็ายเป็�น่ซึ่�เมน่ต ชิน่�ด้หน่1�งหร*อเพ*�อให ใชิ แที่น่ซึ่�เมน่ต

Page 122: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ฉ. การเสั�ยภาษ�สัรรพาสัาม�ตจากไพ�ไพ�ที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ค*อ ไพ�ที่��ที่2าด้ วยกระด้าษหร*อหน่�งหร*อว�ตถึ�อ*�น่ซึ่1�งก2าหน่ด้ไว ใน่กฎกระที่รวงชิ. การเก&บภาษ�สัรรพสัาม�ตจากไม ข็�ด้ไฟัไม ข็�ด้ไฟัที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ตไม�ได้ ม�ค2าจ2าก�ด้ความไว ด้�งน่�"น่ใน่ที่างป็ฏิ�บ�ต�จ1งจ�ด้เก&บจากไม ข็�ด้ไฟัตามความหมายที่��วไป็ซึ่. การเก&บภาษ�สัรรพสัาม�ตจากเคร*�องข็�ด้ไฟัเคร*�องข็�ด้ไฟัที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ค*อ เคร*�องกลุ่ หร*อ เคร*�องเคม� ซึ่1�งหย�บถึ*อไป็ได้ แลุ่ะป็ระสังค ที่2าให เก�ด้ไฟัฌ. การเก&บภาษ�สัรรพสัาม�ตจากยาน่�ตถึ� ยาน่�ตถึ� ที่��ต องเสั�ยภาษ�สัรรพสัาม�ต ได้ แก� ผงป็ร�งข็1"น่จากว�ตถึ�ใด้ ๆ ซึ่1�งโด้ยป็กต�ใชิ เป็,าหร*อสั�ด้เข็ าจม�ก น่อกจากที่��ร �ฐมน่ตร�ป็ระกาศยกเว น่ใน่พระราชิก�จจาน่�เบกษากฎหมายภาษ�โรงเร*อน่แลุ่ะที่��ด้�น่(ก) ภาษ�โรงเร*อน่เป็�น่ภาษ�ที่างตรงซึ่1�งเก&บจากฐาน่ภาษ� ค�ารายป็Eโรงเร*อน่หร*อสั��งป็ลุ่�กสัร างอย�างอ*�น่ ๆ ก�บที่��ด้�น่ซึ่1�งใบต�อเน่*�องก�บโรงเร*อน่หร*อสั��งป็ลุ่�กสัร างอย�างอ*�น่ ๆ น่�"น่ อ�ตราภาษ�โรงเร*อน่ ค*อ ร อยลุ่ะ 12.5 ข็องจ2าน่วน่เง�น่ซึ่1�งที่ร�พย สั�น่น่�"น่ ๆที่ร�พย สั�น่ต�อไป็น่�"ยกเว น่ไม�ต องเสั�ยภาษ�โรงเร*อน่(1) พระราชิว�งอ�น่เป็�น่สั�วน่ข็องแผ�น่ด้�น่(2) ที่ร�พย สั�น่ข็องร�ฐบาลุ่ซึ่1�งใชิ ใน่ก�จการข็องร�ฐบาลุ่หร*อสัาธารณะ(3) ที่ร�พย สั�น่ข็องโรงพยาบาลุ่สัาธารณะแลุ่ะโรงเร�ยน่สัาธารณะ(4) ที่ร�พย สั�น่ซึ่1�งเป็�น่ศาสัน่สัมบ�ต�อ�น่ใชิ เฉพาะใน่ศาสัน่ก�จอย�างเด้�ยว หร*อเป็�น่ที่��อย��ข็องสังฆ (5) โรงเร*อน่หร*อสั��งป็ลุ่�กสัร างอย�างอ*�น่ ๆ ซึ่1�งป็Dด้ไว ตลุ่อด้ป็Eแลุ่ะเจ าข็องม�ได้

Page 123: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

อย��เองหร*อให ผ� อ*�น่อย�� น่อกจากคน่เฝ่Iา(6) โรงเร*อน่หร*อสั��งป็ลุ่�กสัร างอย�างอ*�น่ ๆ ซึ่1�งเจ าข็องออย��เอง หร*อให ผ� แที่น่เฝ่Iาร�กษาแลุ่ะซึ่1�งม�ได้ ใชิ เป็�น่ที่��ไว สั�น่ค าหร*อป็ระกอบอ�ตสัาหกรรม(ข็) ภาษ�ที่��ด้�น่ภาษ�ที่��ด้�น่เป็�น่ภาษ�ที่างตรง ซึ่1�งม�ฐาน่ภาษ�ถึ*อค�ารายป็Eข็องที่ร�พย สั�น่ ค*อที่��ด้�น่ซึ่1�งม�ได้ ใชิ ต�อเน่*�องก�บโรงเร*อน่หร*อสั��งป็ลุ่�กสัร าง อ�ตราภาษ�ถึ*อร อยลุ่ะ 7

แห�งค�ารายป็Eน่�"น่แลุ่ะค�ารายป็Eค*อสั�วน่ย��สั�บแห�งราคาข็องที่ร�พย สั�น่ที่��ด้�น่ต�อไป็น่�"ยกเว น่ไม�เสั�ยภาษ�ที่��ด้�น่(1) ที่��ด้�น่ข็องร�ฐบาลุ่ซึ่1�งใชิ ใน่ก�จการข็องร�ฐบาลุ่หร*อสัาธารณะ(2) ที่��ด้�น่ข็องโรงพยาบาลุ่สัาธารณะแลุ่ะโรงเร�ยน่สัาธารณะ(3) ที่��ด้�น่ซึ่1�งเป็�น่ศาสัน่สัมบ�ต�อ�น่ใชิ เฉพาะก�จใน่ศาสัน่าอย�างเด้�ยว(4) สั�สัาน่สัาธารณะ(ค) การป็ระเม�น่ภาษ�โรงเร*อน่แลุ่ะภาษ�ที่��ด้�น่ภายใน่ 4 เด้*อน่ น่�บแต�ว�น่ที่�� 1 มกราคม ที่�ก ๆ ป็E ให พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ป็ระกาศให ผ� ร �บป็ระเม�น่ซึ่1�งเป็�น่เจ าข็องกรรมสั�ที่ธ�Jใน่ที่ร�พย สั�น่ที่��ต� "งอย��ใน่ที่ องที่��ไป็ร�บแบบพ�มพ จากกรรมการอ2าเภอหร*อพน่�กงาน่เที่ศบาลุ่ภายใน่ก2าหน่ด้ 30 ว�น่ ให กรอกข็ อความตามที่��ตน่ที่ราบใน่แบบพ�มพ แลุ่ะร�บรองว�าข็ อความเป็�น่จร�ง แลุ่ วลุ่งว�น่ที่�� ชิ*�อ สั�งค*น่ไป็ย�งกรมการอ2าเภอภายใน่ก2าหน่ด้ เม*�อพน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ตรวจที่ร�พย สั�น่แลุ่ ว พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��จะก2าหน่ด้ป็ระเภที่แห�งหน่�"สั�น่ ค�ารายป็E แลุ่ะค�าภาษ�ค�าภาษ�ค าง ถึ าค�าภาษ�ม�ได้ ชิ2าระภายใน่เวลุ่าก2าหน่ด้ถึ*อว�าเป็�น่ค�าภาษ�ค าง–

กฎหมายภาษ�ป็Iายภาษ�ป็Iาย ค*อ ภาษ�ที่างตรงซึ่1�งม�ฐาน่ภาษ�แลุ่ะว�ตถึ�แห�งภาษ�ค*อ ป็Iาย ป็Iายที่��ต องเสั�ยภาษ� ได้ แก� ป็Iายแสัด้งชิ*�อ ย��ห อหร*อเคร*�องหายที่��ใชิ ใน่การป็ระกอบการค า หร*อป็ระกอบก�จการอ*�น่เพ*�อหารายได้ หร*อโฆษณาการค าหร*อก�จการ

Page 124: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

อ*�น่เพ*�อหารายได้ ไม�ว�าจะแสัด้งหร*อโฆษณาไว ที่��ว�ตถึ�ใด้ ๆ ด้ วยอ�กษร ภาพ หร*อเคร*�องหายที่��เข็�ยน่ แกะสัลุ่�กจาร1ก หร*อที่2าให ป็รากฏิด้ วยว�ธอ*�น่

หน่�วยที่�� 13

กฎหมายอาญาแลุ่ะกฎหมายแพ�งเป็�น่กฎหมายสัารบ�ญญ�ต�ซึ่1�งม��งที่��จะร�กษาความเป็�น่ระเบ�ยบแลุ่ะความสังบเร�ยบร อยข็องสั�งคมกฎหมายว�ธ�พ�จารณาความอาญาแลุ่ะกฎหมายว�ธ�พ�จารณาความแพ�งเป็�น่กฎหมายว�ธ�สับ�ญญ�ต�ซึ่1�งก2าหน่ด้ว�ธ�พ�จารณาความอาญาแลุ่ะกฎหมายว�ธ�พ�จารณาความแพ�ง เป็�น่กฎหมายว�ธ�สับ�ญญ�ต�ซึ่1�งก2าหน่ด้ว�ธ�ด้2าเน่�น่การแก�ผ� กระที่2าผ�ด้ ข็�"น่ตอน่ว�ธ�ด้2าเน่�น่การน่�"เร�ยกว�า กระบวน่การย�ต�ธรรม“กระบวน่การย�ต�ธรรม หมายถึ1ง ว�ธ�ด้2าเน่�น่การแก�ผ� ที่��ป็ระพฤต�ฝ่,าฝ่>น่”

กฎหมาย กระบวน่การย�ต�ธรรมที่��สั2าค�ญใน่ป็'จจ�บ�น่ ได้ แก�- กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญา- กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างแพ�ง- กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างแรงงาน่- กระบวน่การย�ต�ธรรมใน่ศาลุ่เด้&ก แลุ่ะ- กระบวน่การย�ต�ธรรมใน่ศาลุ่ที่หารกระบวน่การย�ต�ธรรมหลุ่�กจะจ2าก�ด้เพ�ยงกระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญา แลุ่ะกระบวน่การย�ต�ธรรมที่างแพ�งเที่�าน่�"น่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญา เป็�น่กระบวน่การสั2าหร�บด้2าเน่�น่คด้�อาญา บที่บ�ญญ�ต�ที่��ก2าหน่ด้ว�ธ�ด้2าเน่�น่คด้�อาญาม�อย��ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายว�ธ�พ�จารณาความอาญา สั�วน่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างแพ�งก&เป็�น่กระบวน่การสั2าหร�บด้2าเน่�น่คด้�แพ�ง ซึ่1�งม�บที่บ�ญญ�ต�อย��ใน่ป็ระมวลุ่กฎหมายว�ธ�พ�จารณา

Page 125: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ความแพ�งบ�คคลุ่ผ� เก��ยวข็ องใน่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญา ค*อ ผ� กระที่2าความผ�ด้ ผ� เสั�ยหาย พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจ พน่�กงาน่อ�ยการ ศาลุ่แลุ่ะเจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ ผ� กระที่2าความผ�ด้หมายถึ1ง ผ� กระที่2าความผ�ด้อาญาอย�างใด้อย�างหน่1�ง ฐาน่ะข็องผ� กระที่2าความผ�ด้ย�อมเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งไป็ตามข็�"น่ตอน่ข็องการด้2าเน่�น่การ กลุ่�าวค*อ ตกอย��ใน่ฐาน่ะผ� ต องหา หร*อใน่ฐาน่ะจ2าเลุ่ย(1) ผ� ต องหา หมายถึ1ง บ�คคลุ่ผ� ถึ�กกลุ่�าวหาว�าได้ กระที่2าความผ�ด้ แต�ย�งม�ได้ ถึ�กฟัIองต�อศาลุ่ ผ� กระที่2าความผ�ด้จะตกอย��ใน่ฐาน่ะผ� ต องหาต�อเม*�อถึ�กกลุ่�าวหาต�อเจ าพน่�กงาน่ (ต2ารวจ) ว�าได้ กระที่2าความผ�ด้ หากย�งไม�ม�การกลุ่�าวหาเชิ�น่น่�"น่ก&ย�งไม�ตกเป็�น่ผ� ต องหา ฐาน่ะความเป็�น่ผ� ต องหาจะเก�ด้ข็1"น่เม*�อม�การกลุ่�าวหาต�อเจ าพน่�กงาน่ แม ผ� กระที่2าผ�ด้น่�"น่จะย�งไม�ถึ�กจ�บก�มก&ตามการตกอย��ใน่ฐาน่ะผ� ต องหา ไม�ก�อให ผ� ต องหาม�สั�ที่ธ�แต�ป็ระการใด้ เชิ�น่ สั�ที่ธ�ใน่การแต�งที่น่าย หร*อสั�ที่ธ�ใน่การป็ร1กษาก�บที่น่าย เป็�น่ต น่(2) จ2าเลุ่ย หมายถึ1ง บ�คคลุ่ซึ่1�งถึ�กฟัIองย�งศาลุ่แลุ่ วโด้ยข็ อหาว�าได้ กระที่2าผ�ด้ ผ� กระที่2าความผ�ด้ย�อมตกอย��ใน่ฐาน่ะจ2าเลุ่ยเม*�อถึ�กฟัIองย�งศาลุ่แลุ่ ว แต�ค2าจ2าก�ด้ความน่�"ใชิ ได้ เฉพาะกรณ�พน่�กงาน่อ�ยการเป็�น่โจที่ก ฟัIองเที่�าน่�"น่ กลุ่�าวค*อ เม*�อพน่�กงาน่อ�ยการย*�น่ฟัIองคด้�ต�อศาลุ่ ผ� ถึ�กฟัIองก&ตกอย��ใน่ฐาน่ะจ2าเลุ่ยที่�น่ที่� โด้ยไม�ต องรอให ศาลุ่สั��งร�บฟัIองเสั�ยก�อน่ อย�างไรก&ตาม ใน่คด้�ที่��ราษฎรเป็�น่โจที่ก ฟัIองเอง ผ� ถึ�กฟัIองย�งไม�ตกอย��ใน่ฐาน่ะจ2าเลุ่ย จน่กว�าศาลุ่จะสั��งได้ ม�ค2าสั��งให ร�บฟัIองไว เม*�อตกอย��ใน่ฐาน่ะจ2าเลุ่ยแลุ่ ว จ2าเลุ่ยย�อมม�สั�ที่ธ�ต�าง ๆ ด้�งน่�"1. แต�งที่น่ายแก ต�างใน่ชิ�"น่ไต�สัวน่ม�ลุ่ฟัIอง หร*อพ�จารณาใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ตลุ่อด้จน่ชิ�"น่ศาลุ่อ�ที่ธรณ แลุ่ะศาลุ่ฎ�กา

Page 126: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. พ�ด้จาก�บที่น่ายหร*อผ� ที่��จะเป็�น่ที่น่ายสัองต�อสัอง3. ตรวจด้�สั2าน่วน่การกไต�สัวน่ม�ลุ่ฟัIองหร*อพ�จารณาข็องศาลุ่ แลุ่ะค�ด้สั2าเน่าหร*อข็อสั2าเน่าที่��ร �บรองว�าถึ�กต องโด้ยเสั�ยค�าธรรมเน่�ยม4. ตรวจด้�สั��งที่��ย*�น่เป็�น่พยาน่หลุ่�กฐาน่ แลุ่ะค�ด้สั2าเน่าหร*อถึ�ายร�ป็สั��งน่�"น่ ๆถึ าจ2าเลุ่ยม�ที่น่าย ที่น่ายย�อมม�สั�ที่ธ�ที่2าน่องเด้�ยวก�บจ2าเลุ่ยด้�งกลุ่�าวมาแลุ่ วน่�"น่ด้ วยผ� เสั�ยหายหมายถึ1ง บ�คคลุ่ผ� ได้ ร�บความเสั�ยหายเน่*�องจากการกระที่2าผ�ด้ฐาน่ใด้ฐาน่หน่1�ง รวมที่�"งบ�คคลุ่อ*�น่ที่��ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ได้ แลุ่ะหมายถึ1งบ�คคลุ่ 2

ป็ระเภที่ ค*อ1. ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�ง2. ผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�ง(1) ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�ง จะต องป็ระกอบด้ วยหลุ่�กเกณฑ์ ด้�งต�อไป็น่�" เป็�น่บ�คคลุ่ธรรมด้า หร*อน่�ต�บ�คคลุ่ ม�การกระที่2าผ�ด้อาญาเก�ด้แก�บ�คคลุ่น่�"น่

บ�คคลุ่น่�"น่ได้ ร�บความเสั�ยหายจากการกระที่2าผ�ด้น่�"น่ ค*อ เสั�ยหายโด้ยพฤต�น่�ย บ�คคลุ่น่�"น่ต องเสั�ยหายโด้ยน่�ต�น่�ยผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�งจะต องเป็�น่ที่�"งผ� เสั�ยหายตามความเป็�น่จร�ง (พฤต�น่�ย)

แลุ่ะตามกฎหมาย (น่�ต�น่�ย) ลุ่2าพ�งแค�เป็�น่ผ� เสั�ยหายโด้ยพฤต�น่�ย แต�ม�ใชิ�ผ� เสั�ยหายโด้ยน่�ต�น่�ย กฎหมายไม�ถึ*อว�า ผ� น่� "น่เป็�น่ผ� เสั�ยหาย“เสั�ยหายโด้ยน่�ต�น่�ย หมายความว�า บ�คคลุ่น่�"น่ต องไม�เป็�น่ผ� มาสั�วน่ร�วมใน่”

การกระที่2าผ�ด้ด้ วย หร*อต องไม�ย�น่ยอมให กระที่2าผ�ด้ต�อตน่ หร*อการกระที่2าผ�ด้น่�"น่ต องม�ได้ ม�ม�ลุ่มาจากการที่��ตน่เองม�เจตน่าฝ่,าฝ่>น่กฎหมาย ความสังบเร�ยบร อย หร*อศ�ลุ่ธรรมอ�น่ด้�ข็องป็ระชิาชิน่

Page 127: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(2) ผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�งผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่น่�"อาจจะเร�ยกว�าเป็�น่ผ� เสั�ยหายอ�ป็กรณ ก&ได้ ค*อ ต องอาศ�ยผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�ง เพราะถึ าหากไม�ม�ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�งตามหลุ่�กเกณฑ์ ก&ไม�ถึ*อว�าผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่เป็�น่ผ� เสั�ยหายผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ตามมาตรา 4 ได้ แก� สัาม� ตามมาตรา 4 ผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�งค*อภร�ยา แลุ่ะผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ ค*อ สัาม�ผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ตามมาตรา 5 บ�คคลุ่เหลุ่�าน่�"จ�ด้การแที่น่ผ� เสั�ยหายได้ 1. ผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรมหร*อผ� อน่�บาลุ่ เฉพาะแต�ใน่ความผ�ด้ซึ่1�งได้ กระที่2าต�อผ� เยาว หร*อผ� ไร ความสัามารถึซึ่1�งอย��ใน่ความด้�แลุ่2. ผ� บ�พการ� ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ สัาม�หร*อภร�ยา เฉพาะแต�ใน่ความผ�ด้อาญาซึ่1�งผ� เสั�ยหายถึ�กที่2าร ายถึ1งตาย หร*อบาด้เจ&บจน่ไม�สัามารถึจะจ�ด้การเองได้ 3. ผ� จ�ด้การหร*อผ� แที่น่อ*�น่ ๆ ข็องน่�ต�บ�คคลุ่ เฉพาะความผ�ด้ซึ่1�งกระที่2าลุ่งแก�น่�ต�บ�คคลุ่น่�"น่ผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ตามมาตราน่�" ได้ แก� ผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรม ผ� อน่�บาลุ่ ผ� บ�พการ� ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ สัาม� หร*อภร�ยา ผ� จ�ด้การหร*อผ� แที่น่น่�ต�บ�คคลุ่ผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ตามมาตรา 6 กรณ�น่�"กฎหมายเร�ยกว�า ผ� แที่น่เฉพาะ“

คด้� ผ� แที่น่เฉพาะคด้�ต�"งได้ เฉพาะใน่คด้�ที่��ความผ�ด้ได้ กระที่2าแก�ผ� เยาว หร*อผ� ”

ไร ความสัามารถึ ซึ่1�งอย��ใน่ความด้�แลุ่ะตามมาตรา 5 (1) เที่�าน่�"น่ แต�งจะต�"งผ� แที่น่เฉพาะคด้�ตามมาตรา 5 (2) ไม�ได้ เพราะใน่คด้�อาญาที่��ผ� เสั�ยหายถึ�กที่2าร ายถึ1งตายหร*อบาด้เจ&บจน่ไม�สัามารถึจ�ด้การเองได้ น่�"น่ ป็วอ. มาตรา 5

(2) ให บ�พการ� ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ สัาม�หร*อภร�ยา เป็�น่ผ� จ�ด้การแที่น่ แม บ�คคลุ่เหลุ่�าน่�"จะไม�ม�ต�วตน่อย��ก&ด้� ก&จะต�"งผ� แที่น่เฉพาะคด้�ไม�ได้ ผ� เสั�ยหายไม�ว�าผ� เสั�ยหายที่��แที่ จร�งหร*อผ� ม�อ2าน่าจจ�ด้การแที่น่ก&ตาม ย�อมม�อ2าน่าจตามที่�� ป็วอ. มาตรา 3 บ�ญญ�ต�ไว กลุ่�าวค*อ1. ร องที่�กข็

Page 128: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. เป็�น่โจที่ก ฟัIองคด้�อาญา หร*อเข็ าร�วมเป็�น่โจที่ก ก�บพน่�กงาน่อ�ยการ3. เป็�น่โจที่ก ฟัIองคด้�แพ�งเก��ยวเน่*�องก�บคด้�อาญา4. ถึอน่ฟัIองคด้�อาญาหร*อคด้�แพ�งที่��เก��ยวเน่*�องก�บคด้�อาญา5. ยอมความใน่คด้�ความผ�ด้ต�อสั�วน่ต�วพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจเจ าหน่ าที่��ข็องร�ฐซึ่1�งม�หน่ าที่��จ�บก�มแลุ่ะป็ราบป็รามผ� กระที่2าผ�ด้ก&จะเข็ าไป็เก��ยวข็ อง ใน่ชิ�"น่แรกพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจจะเข็ าไป็เก��ยวข็ องก�อน่เพ*�อจ�บก�มแลุ่ะสัอบสัวน่ผ� กระที่2าผ�ด้พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองก�บต2ารวจ ซึ่1�งแต�ลุ่ะป็ระเภที่แบ�งออกเป็�น่ 2 ระด้�บ ค*อ ระด้�บผ� ใหญ�ก�บระด้�บผ� น่ อยพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจชิ�"น่ผ� ใหญ� กฎหมายก&อาจจ�บก�มได้ โด้ยไม�ต องม�หมายจ�บสั�วน่พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจชิ�"น่ผ� น่ อยจะจ�บโด้ยไม�ม�หมายจ�บไม�ได้ พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองชิ�"น่อย��ใหญ� ได้ แก� ป็ลุ่�ด้กระที่รวงมหาด้ไที่ยลุ่งไป็ถึ1งป็ลุ่�ด้อ2าเภอ ผ� เป็�น่ห�วหน่ าป็ระจ2าก��งอ2าเภอ ผ� ที่��ต2าแหน่�งต2�ากว�าน่�"ก&เป็�น่พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองชิ�"น่ผ� น่ อย เชิ�น่ ป็ลุ่�ด้อ2าเภอที่��ม�ใชิ�ห�วหน่ าก��งอ2าเภอ ก2าน่�น่ ผ� ใหญ�บ าน่ เป็�น่ต น่ แลุ่ะต2ารวจชิ�"น่ผ� ใหญ� ได้ แก� อธ�บด้�กรมต2ารวจลุ่งไป็จน่ถึ1งห�วหน่ าก��งสัถึาน่�อ2าเภอซึ่1�งม�ยศต�"งแต�ร อยต2ารวจตร�หร*อเที่�ยบเที่�าข็1"น่ไป็ ผ� ที่��ม�ต2าแหน่�งต2�ากว�าน่�"ก&เป็�น่ต2ารวจชิ�"น่ผ� น่ อย เชิ�น่ ร อยต2ารวจตร�หร*อโที่ ที่��ม�ใชิ�ห�วหน่ า ก��งสัถึาน่�ต2ารวจ จ�าน่ายสั�บต2ารวจ เป็�น่ต น่ใน่การด้2าเน่�น่คด้�ก�บผ� กระที่2าผ�ด้ จะม�การสั*บสัวน่แลุ่ะการสัอบสัวน่ก�อน่ การสั*บสัวน่เป็�น่อ2าน่าจหน่ าที่��ข็องพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจที่�กคน่ จะเป็�น่ชิ�"น่ผ� ใหญ�หร*อชิ�"น่ผ� น่ อยก&สัามารถึสั*บสัวน่คด้�อาญาได้ แต�การสัอบสัวน่ ผ� ที่��ม�อ2าน่าจสัอบสัวน่ ค*อ พน่�กงาน่สัอบสัวน่เที่�าน่�"น่ หากม�ใชิ�พน่�กงาน่

Page 129: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สัอบสัวน่ก&จะสัอบสัวน่ไม�ได้ เจ าหน่ าที่��ต�อไป็น่�"เป็�น่พน่�กงาน่สัอบสัวน่1. ใน่กร�งเที่พมหาน่คร ได้ แก� ข็ าราชิการต2ารวจซึ่1�งม�ยศต�"งแต�ร อยต2ารวจตร�หร*อเที่�ยบเที่�า2. ใน่จ�งหว�ด้อ*�น่ ได้ แก� พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจชิ�"น่ผ� ใหญ� ป็ลุ่�ด้อ2าเภอ ข็ าราชิการต2ารวจซึ่1�งม�ยศต�"งแต�ร อยต2ารวจตร�หร*อเที่�ยบเที่�าใน่ป็'จจ�บ�น่ พน่�กงาน่สัอบสัวน่ที่�"งใน่กร�งเที่พฯ แลุ่ะจ�งหว�ด้อ*�น่ ๆ ก&ค*อข็ าราชิการต2ารวจต�"งแต�ระด้�บร อยต2ารวจตร�หร*อเที่�ยบเที่�าข็1"น่ไป็พน่�กงาน่อ�ยการพน่�กงาน่อ�ยการเป็�น่เจ าหน่ าที่��ข็องร�ฐ ซึ่1�งด้2าเน่�น่คด้�ต�อจากพน่�กงาน่สัอบสัวน่ ค*อ เม*�อพน่�กงาน่สัอบสัวน่ได้ สัอบสัวน่คด้�เสัร&จแลุ่ วก&จะสั�งสั2าน่วน่การสัอบสัวน่ให พน่�กงาน่อ�ยการเพ*�อฟัIองผ� ต องหาต�อศาลุ่พน่�กงาน่อ�ยการเป็�น่ข็ าราชิการสั�งก�ด้กรมอ�ยการ กระที่รวงมหาด้ไที่ย ซึ่1�งใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่�กศาลุ่จะม�พน่�กงาน่อ�ยการป็ระจ2าอย�� เพ*�อเป็�น่โจที่ก ฟัIองคด้�อาญาใน่ศาลุ่น่�"น่ ๆ ไม�ว�าจะเป็�น่ศาลุ่แข็วง ศาลุ่จ�งหว�ด้ ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ หร*อศาลุ่อาญาศาลุ่ศาลุ่ม�อ2าน่าจเก��ยวก�บคด้�อาญาม�บ�ญญ�ต�ไว ใน่พระธรรมน่�ญศาลุ่ย�ต�ธรรม ซึ่1�งแบ�งศาลุ่ออกเป็�น่ 3 ชิ�"น่ ค*อ1. ศาลุ่ชิ�"น่ต น่2. ศาลุ่อ�ที่ธรณ แลุ่ะ3. ศาลุ่ฎ�กาศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่��ม�อ2าน่าจด้2าเน่�น่การคด้�อาญาสั2าหร�บกร�งเที่พมหาน่คร ได้ แก� ศาลุ่แข็วงพระน่ครเหน่*อ ศาลุ่แข็วงพระน่ครใต ศาลุ่แข็วงธน่บ�ร� ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาชิน่กลุ่าง ศาลุ่อาญาธน่บ�ร� แลุ่ะศาลุ่อาญาใน่จ�งหว�ด้อ*�น่ ได้ แก� ศาลุ่

Page 130: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

แข็วง ศาลุ่จ�งหว�ด้ แลุ่ะศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ศาลุ่อ�ที่ธรณ ม�อ2าน่าจพ�พากษาเฉพาะคด้�ที่��อ�ที่ธรณ ค�ด้ค าน่ แลุ่ะพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่ศาลุ่ฎ�กา ซึ่1�งเป็�น่ศาลุ่สั�งสั�ด้ ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาเฉพาะคด้�ที่��ฎ�กา ค�ด้ค าน่ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่อ�ที่ธรณ คด้�อาญาจะต องฟัIองที่��ศาลุ่ชิ�"น่ต น่เป็�น่ลุ่2าด้�บแรก ป็'ญหาใน่การฟัIองคด้�อาญา ค*อ จะย*�น่ฟัIองต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ศาลุ่ใด้ เพราะถึ าฟัIองผ�ด้ศาลุ่ ก&อาจถึ�กยกฟัIอง ซึ่1�งที่2าให เสั�ยหายแก�การด้2าเน่�น่คด้�ได้ การที่��จะฟัIองคด้�อาญาต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ศาลุ่ใด้น่�"น่ จะต องพ�จารณาถึ1งเข็ตอ2าน่าจศาลุ่ข็องศาลุ่ที่��จะฟัIอง ค*อ คด้�อาญาจะต องอย��ใน่เข็ตอ2าน่าจข็องศาลุ่น่�"น่ ๆ หากไม�อย��ใน่เข็ตอ2าน่าจศาลุ่แลุ่ ว ศาลุ่ก&ไม�ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�อาญาที่��ฟัIองได้ เข็ตอ2าน่าจศาลุ่ ม�ความหมาย 2 ป็ระการ ค*อ1. เข็ตศาลุ่2. อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�ข็องศาลุ่(1) เข็ตศาลุ่ หมายถึ1ง เข็ตที่ องที่��ที่างป็กครองที่��อย��ใต อ2าน่าจข็องศาลุ่น่�"น่(2) อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�ข็องศาลุ่ ศาลุ่ชิ�"น่ต น่จะม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�ใด้น่�"น่ต องเป็�น่ไป็ตามบที่บ�ญญ�ต�ใน่พระธรรมน่�ญศาลุ่ย�ต�ธรรม กลุ่�าวค*อ1. ศาลุ่แข็วง เป็�น่ศาลุ่พ�จารณาคด้�เลุ่&ก ๆ น่ อย ๆ ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�อาญา2. ศาลุ่จ�งหว�ด้ ศาลุ่อาญาธน่บ�ร� แลุ่ะศาลุ่อายา ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�อาญาที่�"งป็วง3. ศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาวชิน่ ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�อาญาที่��เด้&กหร*อเยาวชิน่กระที่2าผ�ด้ ยกเว น่คด้�ร ายแรงบางคด้�ที่��เยาวชิน่กระที่2าผ�ด้การพ�จารณาต�ด้สั�น่คด้�น่�"น่กระที่2าโด้ยผ� พ�พากษา ค2าว�า ศาลุ่ จ1งม�ความหมาย

Page 131: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ถึ1ง ผ� พ�พากษาด้ วย ใน่การพ�จารณาพ�พากษาคด้�ผ� พ�พากษาก&ที่2าหน่ าที่��เป็�น่คน่กลุ่างที่��จะต องให ความย�ต�ธรรมแก�ที่�กฝ่,ายใน่คด้� แลุ่ะกฎหมายก&ป็ระสังค ให ผ� พ�พากษาวางต�วเป็�น่กลุ่างจร�ง ๆหากผ� ใด้ที่2าการข็�ด้ข็วางการพ�จารณาม�ให ด้2าเน่�น่ไป็โด้ยเที่��ยงธรรม กฎหมายก&ถึ*อว�า ผ� น่� "น่ลุ่ะเม�ด้อ2าน่าจศาลุ่ ซึ่1�งศาลุ่ม�อ2าน่าจลุ่งโที่ษได้ โด้ยไม�ต องฟัIองร อง การกระที่2าอ�น่เป็�น่การลุ่ะเม�ด้อ2าน่าจศาลุ่ เชิ�น่ ป็ระพฤต�ตน่ไม�เร�ยบร อยใน่บร�เวณศาลุ่ จงใจไม�ร�บค2าค��ความหร*อเอกสัารที่��ศาลุ่ม�ค2าสั��งให สั�งถึ1งตน่หร*อหลุ่�กเลุ่��ยงไม�ร�บค2าค��ความน่�"น่ ข็�ด้ข็*น่ไม�มาศาลุ่เม*�อศาลุ่สั��งหร*อม�หมายเร�ยกให มาศาลุ่ เป็�น่ต น่เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ จะเข็ ามาเก��ยวข็ องใน่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญาเก*อบที่�กข็�"น่ตอน่ ที่�"งก�อน่ศาลุ่พ�จารณา ระหว�างการพ�จารณา แลุ่ะภายหลุ่�งที่��ศาลุ่พ�พากษาคด้�แลุ่ ว แลุ่ะใน่ที่�กชิ�"น่ศาลุ่ ที่�"งศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ศาลุ่อ�ที่ธรณ ตลุ่อด้จน่ศาลุ่ฎ�กา กลุ่�าวค*อ เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ จะที่2าหน่ าที่��ควบค�มผ� ต องหาหร*อจ2าเลุ่ยไว ใน่ระหว�างด้2าเน่�น่คด้�ใน่กรณ�ที่��ศาลุ่พ�พากษาจ2าค�กหร*อป็ระหารชิ�ว�ตจ2าเลุ่ย เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ ก&จะต องด้2าเน่�น่การให เป็�น่ไป็ตามค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ แลุ่ะเม*�อศาลุ่สั��งป็ลุ่�อยผ� ต องหาหร*อจ2าเลุ่ยที่��ถึ�กควบค�มต�วอย�� ก&จะต องป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าสั��งน่�"น่ด้ วยอย�างไรก&ตาม เจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ หาได้ ม�ความร�บผ�ด้ชิอบเฉพาะแต�การควบค�มหร*อป็ลุ่�อยผ� ต องหาหร*อจ2าเลุ่ยตามค2าสั��งเที่�าน่�"น่ไม� แต�ย�งม�ความร�บผ�ด้ชิอบสั2าค�ญอ*�น่ ค*อ การฝ่)กอบรมแลุ่ะแก ไข็ผ� ถึ�กค�มข็�งให กลุ่�บตน่เป็�น่คน่ด้�ด้ วยการให การศ1กษาอบรมที่�"งใน่ด้ าน่ศ�ลุ่ธรรมแลุ่ะอาชิ�พ เพ*�อให ผ� ต องข็�งสัามารถึป็ร�บต�วเข็ าก�บสั�งคมภายน่อกได้ ภายหลุ่�งป็ลุ่ด้ป็ลุ่�อยต�วไป็ว�ธ�พ�จารณาก�อน่คด้�ข็1"น่สั��ศาลุ่

Page 132: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ใน่การจ�ด้การก�บผ� กระที่2าผ�ด้ ร�ฐได้ ก�อต�"งสัถึาบ�น่ต�าง ๆ ข็1"น่เพ*�อด้2าเน่�น่การ ได้ แก� พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองแลุ่ะต2ารวจ เป็�น่ผ� ม�หน่ าที่��สัอบสัวน่ความผ�ด้อ�ยการเป็�น่โจที่ก ฟัIองผ� ต องหา ศาลุ่เป็�น่ผ� พ�จารณาพ�พากษาคด้� แลุ่ะเจ าหน่ าที่��ฝ่,ายราชิที่�ณฑ์ ซึ่1�งจะจ�ด้การให เป็�น่ไป็ตามค2าพ�พากษาข็องศาลุ่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างอาญา อาจแบ�งได้ เป็�น่ 3 ข็�"น่ตอน่ใหญ� ๆ ค*อ1. ข็�"น่ตอน่ก�อน่คด้�ข็1"น่สั��ศาลุ่2. ข็1"น่ตอน่ใน่ชิ�"น่ศาลุ่ แลุ่ะ3. ข็�"น่ตอน่ภายหลุ่�งศาลุ่พ�พากษาคด้�ใน่ข็�"น่ตอน่ว�ธ�พ�จารณาก�อน่คด้�ข็1"น่สั��ศาลุ่ เป็�น่ข็�"น่ตอน่เก��ยวก�บการด้2าเน่�น่งาน่ข็องพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจ ก�บข็�"น่ตอน่การด้2าเน่�น่งาน่ข็องอ�ยการ กลุ่�าวอ�กน่�ยหน่1�งก&ค*อ การสั*บสัวน่สัอบสัวน่แลุ่ะการฟัIองคด้�อาญา(ก) การสั*บสัวน่สัอบสัวน่การสั*บสัวน่เป็�น่การแสัวงหาข็ อเที่&จจร�งแลุ่ะหลุ่�กฐาน่ เป็�น่อ2าน่าจข็องพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจที่�กคน่ แลุ่ะสัามารถึสั*บสัวน่คด้�อาญาที่�"งมวลุ่ใน่ที่�กที่ องที่��ที่��วราชิอาณาจ�กร โด้ยที่��พน่�กงาน่สัอบสัวน่ก&เป็�น่พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจ ฉะน่�"น่ พน่�กงาน่สัอบสัวน่จ1งม�อ2าน่าจสั*บสัวน่ด้ วย คด้�อาญาแม ไม�ม�การสั*บสัวน่เลุ่ยอ�ยการก&ฟัIองได้ การสัอบสัวน่เป็�น่การกระที่2าข็องพน่�กงาน่สัอบสัวน่ ภายหลุ่�งที่��ความผ�ด้อาญาได้ เก�ด้ข็1"น่แลุ่ ว อ�น่ได้ แก� การรวบรวมพยาน่หลุ่�กฐาน่ต�าง ๆ อาจเป็�น่พยาน่บ�คคลุ่ พยาน่ว�ตถึ� พยาน่เอกสัาร แลุ่ะการด้2าเน่�น่การอ*�น่ ๆ เชิ�น่ การควบค�มผ� ต องหา การฝ่ากข็�งผ� ต องหาต�อศาลุ่ เป็�น่ต น่ ที่�"งน่�"เพ*�อที่ราบข็ อเที่&จจร�งหร*อพ�สั�จน่ ความผ�ด้ แลุ่ะเพ*�อจะเอาต�วผ� กระที่2าความผ�ด้มาฟัIองลุ่งโที่ษ(ข็) การฟัIองคด้�อาญา

Page 133: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ใน่การสั*บสัวน่สัอบสัวน่กฎมายได้ ให อ2าน่าจสั2าค�ญแก�พน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจหลุ่ายป็ระการ รวมที่�"งพน่�กงาน่สัอบสัวน่ด้ วย ได้ แก� อ2าน่าจใน่การจ�บ ควบค�ม ค น่ แลุ่ะป็ลุ่�อยชิ��วคราวการจ�บ เป็�น่การจ2าก�ด้เสัร�ภาพใน่ร�างกายข็องผ� ถึ�กจ�บ ใน่ลุ่�กษณะที่��ที่2าให เสัร�ภาพใน่การเคลุ่*�อน่ที่��สั�"น่สั�ด้ลุ่งการควบค�มต�วผ� ถึ�กจ�บ กฎหมายห ามม�ให ใชิ ว�ธ�ควบค�มผ� ถึ�กจ�บเก�น่กว�าที่��จ2าเป็�น่ เพ*�อป็Iองก�น่ม�ให หน่� ว�ธ�ควบค�มใน่ที่��น่�" เชิ�น่ การใสั�ก�ญแจม*อ ลุ่�ามโซึ่� การใชิ ก2าลุ่�งจ�บย*ด้ต�ว เป็�น่ต น่การค น่ กฎหมายให อ2าน่าจเฉพาะพน่�กงาน่ฝ่,ายป็กครองหร*อต2ารวจเป็�น่ผ� ค น่ ราษฎรจะค น่ไม�ได้ เลุ่ย ซึ่1�งต�างก�บเร*�องการจ�บการป็ลุ่�อยต�วคราว เน่*�องจากระหว�างการด้2าเน่�น่คด้� กฎหมายสั�น่น่�ษฐาน่ว�าบ�คคลุ่น่�"น่ย�งเป็�น่ผ� บร�สั�ที่ธ�Jอย�� ด้ วยเหต�น่�"จ1งให โอกาสัแก�บ�คคลุ่น่�"น่ที่��จะได้ ร�บอ�สัรภาพชิ��วคราวใน่ระหว�างด้2าเน่�น่คด้� โด้ยว�ธ�น่�"เร�ยกว�า ป็ลุ่�อยชิ��วคราว “ ”

หร*อตามภาษาสัาม�ญเร�ยกว�า การป็ระก�น่ต�ว“ ”

ผ� ม�อ2าน่าจฟัIองคด้�อาญาต�อศาลุ่ ค*อ(1) พน่�กงาน่อ�ยการ(2) ผ� เสั�ยหายใน่กรณ�ที่��ผ� เสั�ยหายฟัIองคด้�อาญาเอง ก&ฟัIองได้ เลุ่ยโด้ยไม�ต องม�การสัอบสัวน่ก�อน่ แลุ่ะเม*�อย*�น่ฟัIองแลุ่ ว ผ� เสั�ยหายตายลุ่ง กฎหมายก&ให อ2าน่าจแก�ผ� บ�พการ� ผ� สั*บสั�น่ด้าน่ สัาม� หร*อภร�ยาที่��จะด้2าเน่�น่คด้�ต�างผ� ตายต�อไป็ได้ สั�วน่กรณ�ที่��พน่�กงาน่อ�ยการฟัIองคด้�อาญา การสัอบสัวน่เป็�น่เง*�อน่ไข็จ2าเป็�น่หากย�งไม�ม�การสัอบสัวน่ใน่ความผ�ด้น่�"น่ พน่�กงาน่อ�ยการจะย*�น่ฟัIองคด้�ไม�ได้ สั�งสั2าน่วน่การสัอบสัวน่ + เสัน่อความเห&น่ สัอบสัวน่ อ�ยการ (สั��งฟัIองหร*อไม�สั� �งฟัIองผ� ต องหา)กฎหมายให อ2าน่าจแก�พน่�กงาน่อ�ยการที่��จะสั��งตามที่��เห&น่สัมควรให พน่�กงาน่

Page 134: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

สัอบสัวน่ที่2าการสัอบสัวน่เพ��มเต�ม แลุ่ะว�น่�จฉ�ยว�าควรป็ลุ่�อยผ� ต องหา ป็ลุ่�อยชิ��วคราว ควบค�มไว หร*อข็อให ศาลุ่ข็�งแลุ่ วแต�กรณ�ใน่กรณ�ความผ�ด้เก�ด้ข็1"น่ใน่ราชิอาณาจ�กร ให ย*�น่ฟัIองที่��ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ศาลุ่ใด้ศาลุ่หน่1�ง ด้�งน่�"1. ศาลุ่แห�งที่ องที่��ที่��ความผ�ด้ได้ เก�ด้ อ าง หร*อเชิ*�อว�าได้ เก�ด้ข็1"น่ใน่เข็ตอ2าน่าจ2. ศาลุ่แห�งที่ องที่��ที่��จ2าเลุ่ยม�ที่��อย��หร*อถึ�กจ�บใน่เข็ตอ2าน่าจ3. ศาลุ่แห�งที่ องที่��ที่��พน่�กงาน่สัอบสัวน่ได้ สัอบสัวน่ความผ�ด้น่�"น่สั2าหร�บกรณ�ความผ�ด้เก�ด้ข็1"น่น่อกราชิอาณาจ�กร โจที่ก จะต องย*�น่ฟัIองต�อศาลุ่ใด้ศาลุ่หน่1�ง ค*อ1. ศาลุ่อาญา หร*อ2. ศาลุ่แห�งที่ องที่��ที่��พน่�กงาน่สัอบสัวน่ได้ สัอบสัวน่ความผ�ด้น่�"น่สั�ที่ธ�ฟัIองคด้�อาญาระง�บไป็ใน่กรณ� ต�อไป็น่�"(1) โด้ยความตายข็องผ� กระที่2าผ�ด้(2) ใน่คด้�ความผ�ด้ต�อสั�วน่ต�ว เม*�อได้ ถึอน่ค2าร องที่�กข็ ถึอน่ฟัIอง หร*อยอมความก�น่โด้ยถึ�กต องตามกฎหมาย(3) เม*�อคด้�เลุ่�กก�น่ตามมาตรา 37

(4) เม*�อม�ค2าพ�พากษาเสัร&จเด้&ด้ข็าด้ใน่ความผ�ด้ที่��ได้ ฟัIอง(5) เม*�อม�กฎหมายออกใชิ ภายหลุ่�งการกระที่2าผ�ด้ ยกเลุ่�กความผ�ด้เชิ�น่น่�"น่(6) เม*�อคด้�ข็าด้อาย�ความ(7) เม*�อม�กฎหมายยกเว น่โที่ษการฟัIองคด้�อาญาจะต องย*�น่ฟัIองต�อศาลุ่ที่��ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�น่�"น่ได้ สั�วน่การฟัIองคด้�อาญาต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ จะฟัIองด้ วยวาจาไม�ได้ แลุ่ะต องม�รายลุ่ะเอ�ยด้ต�อไป็น่�"(1) ชิ*�อศาลุ่ แลุ่ะว�น่ เด้*อน่ ป็E(2) คด้�ระหว�างผ� ใด้โจที่ก ผ� ใด้จ2าเลุ่ย แลุ่ะฐาน่ความผ�ด้

Page 135: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

(3) ต2าแหน่�งพน่�กงาน่อ�ยการผ� เป็�น่โจที่ก ถึ าราษฎรเป็�น่โจที่ก ให ใสั�ชิ*�อต�ว น่ามสัก�ลุ่ อาย� ที่��อย�� ชิาต� แลุ่ะบ�งค�บ(4) ชิ*�อต�ว น่ามสัก�ลุ่ ที่��อย�� ชิาต� แลุ่ะบ�งค�บข็องจ2าเลุ่ย(5) การกระที่2าที่�"งหลุ่ายที่��อ างว�าจ2าเลุ่ยได้ กระที่2าผ�ด้ ข็ อเที่&จจร�งแลุ่ะรายลุ่ะเอ�ยด้ที่��เก��ยวก�บเวลุ่าแลุ่ะสัถึาน่ที่��ซึ่1�งเก�ด้การกระที่2าน่�"น่ ๆ อ�กที่�"งบ�คคลุ่หร*อสั��งข็องที่��เก��ยวข็ องด้ วยพอสัมควรเที่�าที่��จะให จ2าเลุ่ยเข็ าใจข็ อหาได้ ด้�ใน่คด้�หม��น่ป็ระมาที่ ถึ อยค2าพ�ด้ หน่�งสั*อ ภาพข็�ด้เข็�ยน่ หร*อสั��งอ*�น่อ�น่เก��ยวก�บข็ อหม��น่ป็ระมาที่ ให กลุ่�าวไว โด้ยบร�บ�รณ หร*อต�ด้มาที่ ายฟัIอง(6) อ างมาตราใน่กฎหมายซึ่1�งบ�ญญ�ต�ว�าการกระที่2าเชิ�น่น่�"น่เป็�น่ความผ�ด้(7) ลุ่ายม*อชิ*�อโจที่ก ผ� เร�ยง ผ� เข็�ยน่หร*อพ�มพ ฟัIองว�ธ�พ�จารณาใน่ชิ�"น่ศาลุ่ตามกระบวน่การพ�จารณาใน่ชิ�"น่ศาลุ่ แบ�งเป็�น่ 3 ห�วข็ อ ค*อ1. ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่2. ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่อ�ที่ธรณ 3. ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ฎ�กา(ก) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่การพ�จารณาแลุ่ะสั*บพยาน่ใน่ศาลุ่น่�"น่ กฎหมายให ที่2าโด้ยเป็Dด้เผย แลุ่ะจะต องที่2าต�อหน่ าจ2าเลุ่ย จะที่2าลุ่�บหลุ่�งจ2าเลุ่ยไม�ได้ ใน่ชิ�"น่ศาลุ่จ2าเลุ่ยจะไม�ยอมให การอย�างใด้ ๆ ก&ได้ เหม*อน่ก�น่ แลุ่ะการน่��งไม�ยอมให การถึ*อว�าจ2าเลุ่ยให การป็ฏิ�เสัธฟัIองข็องโจที่ก สั2าหร�บคด้�อ�กฉกรรจ ซึ่1�งม�โที่ษจ2าค�กอย�างสั�งต�"งแต� 10 ป็Eข็1"น่ไป็ แลุ่ะใน่คด้�ที่��เด้&กอาย�ต2�ากว�า 7 ป็E แต�ไม�เก�น่ 14 ป็E หร*อเยาวชิน่อาย�กว�า 14 ป็E แต�ไม�เก�น่ 17 ป็E เป็�น่จ2าเลุ่ย ก�อน่เร��มพ�จารณา ศาลุ่ต องถึามจ2าเลุ่ยว�า ม�ที่น่ายหร*อไม� ถึ าไม�ม�แลุ่ะจ2าเลุ่ยต องการก&ให ศาลุ่ต�"งที่น่ายให น่อกจากศาลุ่จะม�อ2าน่าจพ�จารณาแลุ่ะสั*บพยาน่ลุ่�บหลุ่�งจ2าเลุ่ย ใน่บางกรณ�

Page 136: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

กฎหมายก&ให อ2าน่าจแก�ศาลุ่ที่��จะสั��งให ม�การพ�จารณาลุ่�บก&ได้ ค*อ ไม�กระที่2าโด้ยเป็Dด้เผย ป็ระชิาชิน่จะเข็ าฟั'งการพ�จารณาไม�ได้ ค2าพ�พากษาจะต องอ�าน่โด้ยเป็Dด้เผยใน่ศาลุ่ต�อหน่ าค��ความ แลุ่ะต องให ค��ความลุ่งชิ*�อด้ วย ถึ าเป็�น่ความผ�ด้ข็องโจที่ก ที่��ไม�มา จะอ�าน่ลุ่�บหลุ่�งโจที่ก ก&ได้ แต�ถึ าจ2าเลุ่ยไม�มา หร*อลุ่งใจไม�มาฟั'งจะต องเลุ่*�อน่การอ�าน่ไป็จน่กว�าจ2าเลุ่ยจะมาศาลุ่ แต�ถึ าจ2าเลุ่ยจะหลุ่บหน่�หร*อจงใจไม�มาฟั'งศาลุ่ต องข็อหมายจ�บจ2าเลุ่ย แลุ่ะเม*�อได้ ออกหมายจ�บไป็แลุ่ ว 1 เด้*อน่ย�งไม�ได้ ต�วจ2าเลุ่ยมา จ1งจะอ�าน่ค2าพ�พากษาลุ่�บหลุ่�งจ2าเลุ่ยได้ (ข็) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่อ�ที่ธรณ การอ�ที่ธรณ เป็�น่การโต แย งหร*อค�ด้ค าน่ค2าว�น่�จฉ�ยข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ซึ่1�งค��ความฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�งหร*อที่�"งสัองฝ่,ายไม�เห&น่ด้ วยก�บการว�น่�จฉ�ยน่�"น่ไม�ว�าใน่ป็'ญหาข็ อเที่&จจร�งหร*อข็ อกฎหมาย ถึ าเห&น่ด้ วยก�บค2าว�น่�จฉ�ยข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่แลุ่ ว ก&จะอ�ที่ธรณ ไม�ได้ การอ�ที่ธรณ จะต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อ แลุ่ะต องระบ�ข็ อเที่&จจร�งโด้ยย�อหร*อข็ อกฎหมายที่��ยกข็1"น่อ างอ�ง การย*�น่อ�ที่ธรณ จะต องย*�น่ต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่��พ�จารณาคด้�น่�"น่ภายใน่ก2าหน่ด้ 15 ว�น่ น่�บแต�ว�น่อ�าน่ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่ แลุ่ะศาลุ่ชิ�"น่ต น่จะตรวจร�บอ�ที่ธรณ สั�งไป็ย�งศาลุ่อ�ที่ธรณ ต�อไป็ศาลุ่อ�ที่ธรณ ม�อ2าน่าจพ�พากษา ย*น่ตามค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่ หร*อยกค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่ โด้ยให ศาลุ่ชิ�"น่ต น่พ�จารณาพ�พากษาใหม� หร*อแก�ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่(ค) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ฎ�กาการฎ�กาก&เป็�น่ไป็เชิ�น่เด้�ยวก�บการอ�ที่ธรณ ค*อ โด้ยหลุ่�กค��ความม�สั�ที่ธ�ฎ�กาค�ด้ค าน่ค2าพ�พากษาศาลุ่อ�ที่ธรณ ได้ เสัมอ ที่�"งใน่ป็'ญหาข็ อกฎหมายแลุ่ะข็ อเที่&จจร�ง เว น่แต�ต องห ามฎ�กาตามกฎหมาย แลุ่ะการห ามฎ�กาก&ห ามได้ เฉพาะใน่ป็'ญหาข็ อเที่&จจร�งเที่�าน่�"น่ ป็'ญหากฎหมายค��ความย�อมฎ�กาได้ ที่�กป็'ญหา

Page 137: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การย*�น่ฎ�กาจะต องย*�น่ต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่��พ�พากษาคด้�น่�"น่ภายใน่ก2าหน่ด้ 1

เด้*อน่ น่�บแต�ว�น่อ�าน่ค2าพ�พากษาให ค��ความฝ่,ายฎ�กาฟั'ง แลุ่ะศาลุ่ชิ�"น่ต น่จะต องตรวจร�บฎ�กาเพ*�อสั�งไป็ย�งศาลุ่ฎ�กา เม*�อร�บฎ�กาแลุ่ ว ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ก&ต องสั�งสั2าเน่าฎ�กาให แก�อ�กฝ่,าย เพ*�อให ฝ่,ายน่�"น่แก ฎ�กาภายใน่ 7 ว�น่ น่�บแต�ว�น่ร�บสั2าเน่าฎ�กาคด้�ใด้ที่��ศาลุ่ฎ�กาได้ พ�จารณาพ�พากษาเสัร&จเด้&ด้ข็าด้แลุ่ วย�อมถึ1งที่��สั�ด้ จะร องเร�ยน่ให เป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งข็ อว�น่�จฉ�ยน่�"น่ต�อไป็ย�งผ� ใด้หร*อศาลุ่ใด้อ�กไม�ได้ การบ�งค�บคด้�อาญาคด้�ถึ1งที่��สั�ด้ หมายความว�า จะด้2าเน่�น่การตามป็ระมวลุ่พ�จารณาใด้ ๆ ต�อไป็อ�กไม�ได้ (1) เม*�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่พ�พากษาแลุ่ ว ถึ าไม�ม�การอ�ที่ธรณ ภายใน่อาย�อ�ที่ธรณ คด้�ก&ถึ1งที่��สั�ด้น่�บแต�ว�น่พ น่ก2าหน่ด้อ�ที่ธรณ (2) เม*�อศาลุ่อ�ที่ธรณ พ�พากษาแลุ่ ว ถึ าไม�ม�การกฎ�กาภายใน่อาย�ฎ�กา คด้�ถึ1งที่��สั�ด้เม*�อพ น่ก2าหน่ด้ฎ�กา(3) คด้�ที่��ศาลุ่ฎ�กาพ�พากษาจะถึ1งที่��สั�ด้น่�บแต�ว�น่อ�าน่ค2าพ�พากษาฎ�กาอาย�อ�ที่ธรณ หร*อก2าหน่ด้อ�ที่ธรณ ค*อ 15 ว�น่ น่�บแต�ว�น่อ�าน่หร*อถึ*อว�าได้ อ�าน่ค2าพ�พากษาศาลุ่ชิ�"น่ต น่ให ฝ่,ายที่��อ�ที่ธรณ ฟั'งอาย�ฎ�กาหร*อก2าหน่ด้ฎ�กา ค*อ 30 ว�น่ น่�บแต�ว�น่อ�าน่หร*อถึ*อว�าได้ อ�าน่ค2าพ�พากษาศาลุ่อ�ที่ธรณ ให ฝ่,ายฎ�กาฟั'ง(4 ป็ ใน่กรณ�คด้�ถึ1งที่��สั�ด้โด้ยศาลุ่พ�พากษายกฟัIองป็ลุ่�อยจ2าเลุ่ย ศาลุ่จะออกหมายป็ลุ่�อยแจ งให เจ าหน่ าที่��ราชิที่�ณฑ์ ป็ลุ่�อยต�วจ2าเลุ่ยที่�น่ที่� เว น่แต�ถึ าจ2าเลุ่ยม�ป็ระก�น่อย��แลุ่ ว ก&ไม�จ2าต องออกหมายป็ลุ่�อย ศาลุ่เพ�ยงแต�อ�าน่ค2าพ�พากษาให ค��ความฟั'งเที่�าน่�"น่ผลุ่ข็องการพระราชิที่าน่อภ�ยโที่ษ ก&ค*อ ถึ าอภ�ยโที่ษเด้&ด้ข็าด้โด้ยไม�ม�เง*�อน่ไข็ กฎหมายห ามม�ให บ�งค�บโที่ษน่�"น่ ถึ าบ�งค�บโที่ษไป็แลุ่ วให หย�ด้ที่�น่ที่� ถึ าเป็�น่

Page 138: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

โที่ษป็ร�บที่��ชิ2าระแลุ่ วให ค*น่ค�าป็ร�บที่�"งหมด้บ�คคลุ่ผ� เก��ยวข็ องใน่กระบวน่การย�ต�ธรรมที่างแพ�งกฎหมายอาญาเป็�น่กฎหมายที่��ว�าด้ วยความสั�มพ�น่ธ ระหว�างร�ฐก�บเอกชิน่ การฝ่,าฝ่>น่กฎหมายอาญาถึ*อว�าเป็�น่ความผ�ด้ต�อสั�วน่รวม สั�วน่กฎหมายแพ�งเป็�น่เร*�องสั�ที่ธ�หน่ าที่��ระหว�างเอกชิน่ต�อเอกชิน่ การฝ่,าฝ่>น่กฎหมายแพ�งถึ*อเป็�น่การลุ่ะเม�ด้ต�อสั�ที่ธ�ข็องเอกชิน่(ก) ค��ความโด้ยป็กต� หมายถึ1ง โจที่ก แลุ่ะจ2าเลุ่ยใน่คด้� ผ� ร องสั2าหร�บคด้�ไม�ม�ข็ อพ�พาที่ แลุ่ะรวมถึ1งบ�คคลุ่ผ� ม�สั�ที่ธ�กระที่2าแที่น่บ�คคลุ่น่�"น่ ๆ ตามกฎหมาย หร*อใน่ฐาน่ะที่น่ายความด้ วย น่อกจากน่�" ตาม ป็วพ. มาตรา 57 บ�คคลุ่ภายน่อกที่��ศาลุ่อน่�ญาตให ร องสัอด้เข็ ามาเป็�น่โจที่ก หร*อจ2าเลุ่ยใน่ภายหลุ่�งก&ถึ*อว�าเป็�น่ค��ความเชิ�น่ก�น่ผ� ม�ป็ระโยชิน่ สั�วน่ได้ เสั�ยซึ่1�งสัามารถึเสัน่อค2าฟัIองได้ หมายถึ1ง(1) ผ� ที่��สั�ที่ธ�หร*อหน่ าที่��ตามกฎหมายสั�วน่แพ�งถึ�กโต แย ง(2) ผ� ที่��จ2าเป็�น่ต องใชิ สั�ที่ธ�ที่างศาลุ่(1) ผ� ที่��สั�ที่ธ�หร*อหน่ าที่��ตามกฎหมายสั�วน่แพ�งถึ�กโต แย งหมายความว�า สั�ที่ธ�ข็องผ� ที่��จะเสัน่อค2าฟัIองถึ�กโต แย งหร*อถึ�กกระที่บกระที่��งโด้ยการกระที่2าหร*อลุ่ะเว น่กระที่2าข็องบ�คคลุ่ใด้บ�คคลุ่หน่1�ง จ1งจ2าต องข็อความค� มครองจากศาลุ่ด้ วยการฟัIองบ�คคลุ่ที่��โต แย งหร*อกระที่บกระที่��งสั�ที่ธ�น่�"น่เป็�น่จ2าเลุ่ยต�อศาลุ่(2) ผ� ที่��จ2าเป็�น่ต องใชิ ศาลุ่หมายความว�า ผ� น่� "น่ม�สั�ที่ธ�อย��แลุ่ วตามกฎหมาย แลุ่ะจ2าเป็�น่จะต องใชิ สั�ที่ธ�ที่างศาลุ่ เพ*�อข็อความร�บรองค� มครองหร*อบ�งค�บตามสั�ที่ธ�ที่��ตน่ม�อย�� หร*อจะกระที่2าการอย�างใด้อย�างหน่1�งได้ ต�อเม*�อบ�คคลุ่น่�"น่ได้ ข็ออน่�ญาตหร*อให ศาลุ่แสัด้งหร*อร�บรองสั�ที่ธ�ข็องตน่เสั�ยก�อน่ เชิ�น่ การร องข็อเป็�น่ผ� จ�ด้การมรด้ก

Page 139: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ข็องผ� ตายค��ความใน่คด้�แพ�ง อาจจะเป็�น่บ�คคลุ่ธรรมด้าหร*อน่�ต�บ�คคลุ่ก&ได้ บ�คคลุ่ที่��จะเป็�น่ค��ความจ1งต องม�ความสัามารถึบร�บ�รณ ผ� ที่��ไร หร*อหย�อน่ความสัามารถึจะเข็ ามาเป็�น่ค��ความไม�ได้ ไม�ว�าใน่ฐาน่ะโจที่ก จ2าเลุ่ย หร*อผ� ร องก&ตาม แต�จะต องแก ไข็ข็ อบกพร�องก�อน่เข็ ามาเป็�น่ค��ความใน่คด้�หร*อแก ไข็ความสัามารถึให ถึ�กต องเสั�ยก�อน่ กลุ่�าวค*อ ต องให บ�คคลุ่อ*�น่ที่��ม�อ2าน่าจตามกฎหมายเป็�น่ผ� กระที่2าการแที่น่ หร*อให ค2าอน่�ญาต หร*อให ความย�น่ยอมเสั�ยก�อน่ถึ าบ�คคลุ่เป็�น่ผ� เยาว แลุ่ ว การฟัIองคด้�หร*อต�อสั� คด้�เม*�อถึ�กฟัIอง จะต องให ผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรมกระที่2าแที่น่ ผ� เยาว จะกระที่2าเองได้ ต�อเม*�อได้ ร�บความย�น่ยอมข็องผ� แที่น่โด้ยชิอบธรรมสั2าหร�บคน่ว�กลุ่จร�ตที่��ม�ผ� อน่�บาลุ่ ก&ต องให ผ� อน่�บาลุ่เข็ าด้2าเน่�น่คด้�แที่น่ สั�วน่คน่เสัม*อน่ไร ความสัามารถึจะต องได้ ร�บความย�น่ยอมข็องผ� พ�ที่�กษ ก�อน่ที่��จะด้2าเน่�น่คด้�ใน่ศาลุ่ได้ ผ� พ�ที่�กษ ม�หน่ าที่��ให ความย�น่ยอมเที่�าน่�"น่ จะเข็ าด้2าเน่�น่คด้�เองไม�ได้ สั2าหร�บกรณ�ที่��ค��ความเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ก&ต องม�ผ� จ�ด้การแที่น่ ซึ่1�งได้ แก�ผ� จ�ด้การหร*อผ� แที่น่อ*�น่ ๆ ข็องน่�ต�บ�คคลุ่น่�"น่การที่��บ�คคลุ่ภายน่อกร องสัอด้เข็ ามาเป็�น่ค��ความ 3 ป็ระการ ค*อ(1) ด้ วยความสัม�ครใจเองเพราะเห&น่ว�าเป็�น่การจ2าเป็�น่เพ*�อให ได้ ร�บความร�บรองค� มครองหร*อบ�งค�บตามสั�ที่ธ�ข็องตน่ที่��ม�อย��(2) ด้ วยความสัม�ครใจเองเพราะตน่ม�สั�วน่ได้ เสั�ยตามกฎหมายใน่ผลุ่แห�งคด้�น่�"น่(3) ด้ วยถึ�กหมายเร�ยกให เข็ ามาใน่คด้�(ก) ตามค2าข็อข็องค��ความฝ่,ายใด้ฝ่,ายหน่1�ง(ข็) โด้ยค2าสั��งศาลุ่ค��ความน่อกจากน่�"ย�งหมายถึ1ง ผ� ม�สั�ที่ธ�กระที่2าแที่น่ต�วความ แลุ่ะหมายถึ1ง

Page 140: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่น่ายความด้ วยผ� ม�สั�ที่ธ�กระที่2าแที่น่ต�วความ ได้ แก� ผ� ที่��ต�วความแต�งต�"งให ด้2าเน่�น่คด้�แที่น่ที่น่ายความ ค*อ บ�คคลุ่ที่��ต�วความหร*อผ� ได้ ร�บมอบอ2าน่าจจากต�วความแต�งต�"งข็1"น่เพ*�อให ฟัIองหร*อต�อสั� ใน่ศาลุ่(ข็) ศาลุ่“เข็ตอ2าน่าจศาลุ่ หมายถึ1ง เข็ตศาลุ่ แลุ่ะอ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�ข็อง”

ศาลุ่อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่จะต องเป็�น่ไป็ตามพระธรรมน่�ญศาลุ่ย�ต�ธรรม กลุ่�าวค*อศาลุ่แข็วง ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�แพ�งซึ่1�งที่�น่ที่ร�พย ใน่ฟัIองไม�เก�น่หน่1�งหม*�น่บาที่ศาลุ่จ�งหว�ด้ ศาลุ่แพ�งธน่บ�ร� แลุ่ะศาลุ่แพ�ง ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�แพ�งที่�"งป็วงศาลุ่คด้�เด้&กแลุ่ะเยาชิน่ ม�อ2าน่าจพ�จารณาพ�พากษาคด้�เชิ�น่เด้�ยวก�บศาลุ่จ�งหว�ด้ แต�เฉพาะคด้�บางป็ระเภที่ที่��เก��ยวก�บผ� เยาว (ค) เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� หมายถึ1ง เจ าพน่�กงาน่ข็องศาลุ่ หร*อพน่�กงาน่อ*�น่ผ� ม�อ2าน่าจตามบที่บ�ญญ�ต�แห�งกฎหมายที่��ใชิ อย��ใน่อ�น่ที่��จะป็ฏิ�บ�ต�ตามว�ธ�การที่��บ�ญญ�ต�ไว ใน่ภาค 4 แห�งป็ระมวลุ่กฎหมายน่�" เพ*�อค� มครองสั�ที่ธ�ข็องค��ความใน่ระหว�างการพ�จารณา หร*อเพ*�อบ�งค�บตามค2าพ�พากษา หร*อค2าสั��งผ� พ�พากษาม�ใชิ�เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� แลุ่ะต2ารวจก&ไม�ใชิ�เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�การที่��ศาลุ่จะให ผ� ใด้เป็�น่เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� ศาลุ่จะต องออกหมายบ�งค�บคด้�ต�"งผ� น่� "น่เป็�น่เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�กฎหมายถึ*อว�าเป็�น่เจ าพน่�กงาน่ข็องศาลุ่ จ1งม�หน่ าที่��ต องป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าสั��งข็องศาลุ่

Page 141: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�ม�อ2าน่าจด้�งต�อไป็น่�"(1) เป็�น่ผ� แที่น่เจ าหน่�"ใน่อ�น่ที่��จะร�บชิ2าระหน่�"หร*อที่ร�พย สั�น่ที่��ลุ่�กหน่�"น่2ามาวาง(2) ย1ด้หร*ออาย�ด้ แลุ่ะย1ด้ถึ*อที่ร�พย สั�น่ข็องลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษาไว (3) เอาที่ร�พย สั�น่ที่��ย1ด้หร*ออาย�ด้ออกข็ายที่อด้ตลุ่าด้(4) จ2าหน่�ายที่ร�พย สั�น่หร*อเง�น่รายได้ ข็องลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษา(5) ด้2าเน่�น่ว�ธ�การบ�งค�บที่��ว ๆ ไป็ตามที่��ศาลุ่ได้ ก2าหน่ด้ไว ใน่หมายบ�งค�บคด้�กรณ�ที่��เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�จะต องร�บผ�ด้ชิด้ใชิ ค�าเสั�ยหายแก�เจ าหน่ า ค*อ(1) ถึ าเจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�ไม�ย1ด้ที่ร�พย อ�น่จะต องย1ด้ภายใน่เวลุ่าอ�น่ควรต องที่2าโด้ยป็ราศจากความระม�ด้ระว�ง(2) ไม�ย1ด้ที่ร�พย โด้ยสัมร� เป็�น่ใจก�บลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษา หร*อบ�คคลุ่ใด้ซึ่1�งเป็�น่เจ าข็องที่ร�พย ที่��จะต องย1ด้(3) เพ�กเฉยไม�กระที่2าการโด้ยเร&วตามสัมควรว�ธ�พ�จารณาใน่ชิ�"น่ศาลุ่การพ�จารณาคด้�ไม�ว�าใน่ศาลุ่ชิ�"น่ใด้ อาจแบ�งได้ เป็�น่ 3 ระบบ ค*อ(1) ชิ�"น่เตร�ยมคด้� สั2าหร�บศาลุ่ชิ�"น่ต น่น่�บต�"งแต�โจที่ก ย*�น่ค2าฟัIองจ2าเลุ่ยย*�น่ค2าให การสั2าหร�บศาลุ่อ�ที่ธรณ ศาลุ่ฎ�กา ก&น่�บต�"งแต�ย*�น่ฟัIองอ�ที่ธรณ หร*อฟัIองฎ�กา แลุ่ะย*�น่ค2าแก อ�ที่ธรณ หร*อฎ�กา(2) ชิ�"น่น่��งพ�จารณาคด้� ค*อ การชิ�"สัองสัถึาน่ การสั*บพยาน่ แลุ่ะการแถึลุ่งการณ (3) ชิ�"น่ชิ�"ข็าด้ต�ด้สั�น่คด้� ค*อ พ�พากษาหร*อม�ค2าสั��ง โด้ยแยกตามชิ�"น่ศาลุ่ ค*อ ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่อ�ที่ธรณ แลุ่ะว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ฎ�กา(ก) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ชิ�"น่ต น่คด้�แพ�ง แบ�งได้ เป็�น่ 2 ป็ระเภที่1. คด้�ม�ข็ อพ�พาที่ ค*อ คด้�ที่��จะต องม�จ2าเลุ่ยเข็ ามาเป็�น่ค��ความด้ วย

Page 142: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

2. คด้�ไม�ม�ข็ อพ�พาที่ ได้ แก� คด้�ที่��ไม�ม�จ2าเลุ่ยการเสัน่อข็ อหาต�อศาลุ่ต องที่2าให ถึ�กต องตามป็ระเภที่ข็องคด้� ค*อ ถึ าเป็�น่คด้�ม�ข็ อพ�พาที่ กฎหมายบ�ญญ�ต�ให ที่2าเป็�น่ค2าฟัIอง แต�ถึ าเป็�น่คด้�ไม�ม�ข็ อพ�พาที่ก&ที่2าเป็�น่ค2าร องข็อการด้2าเน่�น่คด้�แพ�งจะต องเสั�ยค�าธรรมเน่�ยมตามอ�ตราที่��กฎหมายก2าหน่ด้ไว แลุ่ะต องเสั�ยที่�กชิ�"น่ศาลุ่ที่��ด้2าเน่�น่กระบวน่การพ�จารณาค�าธรรมเน่�ยม หมายถึ1ง เง�น่ที่��ค��ความจะต องเสั�ยให แก�ศาลุ่แลุ่ะแก�เจ าพน่�กศาลุ่ตามที่��กฎหมายบ�งค�บไว ให จ2าต องเสั�ยเน่*�องใน่การด้2าเน่�น่คด้�ใน่ศาลุ่น่�"น่ ๆ หร*อใน่การด้2าเน่�น่การบ�งค�บคด้� เชิ�น่ ค�าข็1"น่ศาลุ่ ค�าย*�น่ค2าข็อให ออกหมายเร�ยก ค�าค2าร อง ค�าสั�งเอกสัาร ค�าธรรมเน่�ยมใน่การบ�งค�บคด้� เป็�น่ต น่ ค�าธรรมเน่�ยมแบ�งได้ เป็�น่ 2 ชิน่�ด้ ค*อ1. ค�าธรรมเน่�ยมศาลุ่ เชิ�น่ ค�าข็1"น่ศาลุ่ ค�าย*�น่ค2าข็อให ออกหมายเร�ยก เป็�น่ต น่2. ค�าธรรมเน่�ยมเจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� ซึ่1�งจะเสั�ยเม*�อข็อให ด้2าเน่�น่การบ�งค�บคด้�ค�าฤชิาธรรมเน่�ยม หมายถึ1ง จ2าน่วน่เง�น่ที่��ศาลุ่สั��งให ค��ความฝ่,ายที่��แพ คด้�ชิ2าระแก�ค��ความฝ่,ายที่��ชิน่ะคด้� เป็�น่การชิด้ใชิ ค�าใชิ จ�ายที่��ค��ความฝ่,ายชิน่ะคด้�ได้ เสั�ยไป็ใน่การเป็�น่ความก�น่กฎหมายได้ ให สั�ที่ธ�แก�คน่ยากคน่ใน่อ�น่ที่��จะด้2าเน่�น่คด้�แพ�งโด้ยไม�ต องเสั�ยเง�น่ได้ ที่�"งน่�"ด้ วยการข็อด้2าเน่�น่คด้�อย�างคน่อน่าถึาการข็อด้2าเน่�น่คด้�อย�างคน่อน่าถึาสัามารถึข็อได้ ที่�กชิ�"น่ศาลุ่ จะข็อต�"งแต�เร��มฟัIองหร*อต�อสั� คด้� หร*อข็อมให ภายหลุ่�งข็ณะคด้�อย��ระหว�างการพ�จารณาข็องศาลุ่ก&ได้ เม*�อศาลุ่อน่�ญาตให บ�คคลุ่ใด้ด้2าเน่�น่คด้�อย�างคน่อน่าถึาแลุ่ ว บ�คคลุ่น่�"น่ไม�ต องเสั�ยค�าธรรมเน่�ยมใน่การด้2าเน่�น่กระบวน่การพ�จารณาใน่ศาลุ่น่�"น่ ค�า

Page 143: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ธรรมเน่�ยมศาลุ่ที่��จะได้ ร�บยกเว น่หมายเฉพาะค�าธรรมเน่�ยมซึ่1�งต องชิ2าระโด้ยว�ธ�ป็Dด้แสัตมป็Mตามจ2าน่วน่ที่��จะต องป็Dด้ลุ่งใน่ค2าค��ความ ค2าร องใบร�บ หร*อเอกสัารอ*�น่ ๆ เที่�าน่�"น่ เชิ�น่ ค�าข็1"น่ศาลุ่ ค�าค2าร อง ค�าสั�งป็ระเด้&น่ไป็สั*บ ค�าย*�น่ค2าข็อให ออกหมายเร�ยก เป็�น่ต น่ แต�ไม�ก�น่ความถึ1งค�าธรรมเน่�ยมอ*�น่ ๆ เชิ�น่ ค�าป็,วยการพยาน่ ค�าพาหน่ะพยาน่ ค�าที่น่ายความ ค�าธรรมเน่�ยมใน่การสั�งเอกสัาร ค�าธรรมเน่�ยมใน่การบ�งค�บคด้� ค�าลุ่�าม ค�าสั*บพยาน่น่อกศาลุ่ ค�าพ�สั�จน่ เอกสัาร ค�าร�งว�ด้ที่2าแผน่ที่�� ค�าร�กษาที่ร�พย เป็�น่ต น่ เพราะค�าธรรมเน่�ยมเหลุ่�าน่�"ม�ใชิ�ค�าธรรมเน่�ยมที่��ต องชิ2าระด้ วยการป็Dด้แสัตมป็Mตามจ2าน่วน่ที่��ต องชิ2าระการชิ�"สัองสัถึาน่ ค*อ การก2าหน่ด้ป็ระเด้&น่ข็ อพ�พาที่ใน่คด้� แลุ่ะการก2าหน่ด้ให ค��ความฝ่,ายใด้น่2าพยาน่มาสั*บใน่ป็ระเด้&น่ข็ อใด้ก�อน่หร*อหลุ่�งรายงาน่กระบวน่การพ�จารณา ค*อ รายงาน่การป็ฏิ�บ�ต�หน่ าที่��ข็องผ� พ�พากษา เม*�อที่2าการพ�จารณาคด้�ว�า ได้ กระที่2าอะไรไป็บ าง แลุ่ะจะรวมไว ใน่สั2าน่วน่(ข็) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่อ�ที่ธรณ คด้�ที่��ต องห ามอ�ที่ธรณ ใน่ป็'ญหาข็ อเที่&จจร�ง ค*อ คด้�ที่��ราคาที่ร�พย สั�น่หร*อจ2าน่วน่ที่�น่ที่ร�พย ที่��พ�พาที่ไม�เก�น่ 20,000 บาที่1. ผ� อ�ที่ธรณ จะต องน่2าหน่�งสั*ออ�ที่ธรณ ไป็ย*�น่ต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่��ม�ค2าพ�พากษาภายใน่ก2าหน่ด้ 1 เด้*อน่น่�บแต�ว�น่ที่��ได้ อ�าน่ค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งข็องศาลุ่ชิ�"น่ต น่2. ศาลุ่ชิ�"น่ต น่ตรวจด้�อ�ที่ธรณ ว�าถึ�กต องหร*อไม� แลุ่ะตรวจด้�ว�าต องห ามอ�ที่ธรณ หร*อไม� แลุ่ วจ1งม�ค2าสั��งให ร�บหร*อไม�ร�บอ�ที่ธรณ 3. เม*�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ม�ค2าสั��งให ร�บอ�ที่ธรณ ไว แลุ่ ว ต องสั�งสั2าเน่าอ�ที่ธรณ ไป็ให จ2าเลุ่ยอ�ที่ธรณ 4. เม*�อศาลุ่อ�ที่ธรณ ได้ พ�จารณาคด้�เสัร&จแลุ่ ว ก&ต องชิ�"ข็าด้ต�ด้สั�น่คด้�โด้ยที่2าเป็�น่ค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งใน่การชิ�"ข็าด้

Page 144: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เม*�อที่2าการพ�พากษาเสัร&จแลุ่ ว ศาลุ่อ�ที่ธรณ จะอ�าน่ค2าพ�พากษาน่�"น่เอง หร*อจะสั�งไป็ใชิ ศาลุ่ชิ�"น่ต น่อ�าน่ก&ได้ (ค) ว�ธ�พ�จารณาใน่ศาลุ่ฎ�กาฟัIองฎ�กาจะต องที่2าเป็�น่หน่�งสั*อย*�น่ต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ที่��พ�จารณาคด้�ภายใน่ก2าหน่ด้ 1 เด้*อน่น่�บแต�ว�น่ที่��ได้ อ�าน่ค2าพ�พากษาข็องศาลุ่อ�ที่ธรณ แลุ่ะศาลุ่ชิ�"น่ต น่ ต องที่2าหน่ าที่��เชิ�น่เด้�ยวก�บกรณ�ม�การอ�ที่ธรณ ค*อ ต องตรวจฟัIองฎ�กา แลุ่ะม�ค2าสั��งให ร�บหร*อไม�ให ร�บฎ�กาน่�"น่ ต องสั�งสั2าเน่าให ค��ความอ�กฝ่,ายแก ซึ่1�งค��ความฝ่,ายที่��ร �บสั2าเน่าฎ�กาก&ต องแก ย*�น่ค2าแก ฎ�กาต�อศาลุ่ชิ�"น่ต น่ภายใน่ 15

ว�น่น่�บแต�ว�น่ร�บสั2าเน่าฎ�กา แลุ่ วศาลุ่ชิ�"น่ตน่ก&จะสั�งสั2าน่วน่ที่�"งหมด้ไป็ย�งศาลุ่ฎ�กาเพ*�อว�น่�จฉ�ยการบ�งค�บคด้�แพ�งว�ธ�การที่��จะบ�งค�บให เป็�น่ไป็ตามค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งน่�"น่ เร�ยกว�า การบ�งค�บคด้�ตามค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งการบ�งค�บคด้�จะที่2าต�อเม*�อลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษาหร*อผ� แพ คด้�ไม�ป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งข็องศาลุ่ไม�ว�าที่�"งหมด้หร*อแต�บางสั�วน่ เจ าหน่�"ตามค2าพ�พากษาหร*อผ� ชิน่ะคด้�ม�อ2าน่าจข็อให บ�งค�บคด้�ได้ ภายใน่ก2าหน่ด้ 10 ป็E น่�บแต�ว�น่ม�ค2าพ�พากษาหร*อค2าสั��งหมายบ�งค�บคด้� เป็�น่หมายข็องศาลุ่ถึ1งเจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� (ข็ าราชิการกรมบ�งค�บคด้�หร*อจ�าศาลุ่) เพ*�อให จ�ด้การบ�งค�บคด้�เร*�องน่�"น่ให เป็�น่ไป็ตามค2าพ�พากษาโด้ยการย1ด้หร*ออาย�ด้ที่ร�พย สั�น่ แลุ่ะน่2าออกข็ายที่อด้ตลุ่าด้เอาเง�น่มาชิ2าระหน่�"ให แก�เจ าหน่�"ตามค2าพ�พากษาหมายบ�งค�บคด้�น่�"น่(ก) กรณ�ที่��บ�งค�บให ผ� แพ คด้�ชิ2าระเง�น่เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�ม�อ2าน่าจจ�ด้การบ�งค�บคด้� โด้ยการย1ด้ที่ร�พย ข็องลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษาการย1ด้ที่ร�พย สั�น่ หมายถึ1ง การเอาที่ร�พย สั�น่ข็องลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษา

Page 145: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

เพ*�อข็ายที่อด้ตลุ่าด้เอาเง�น่ชิ2าระหน่�"แก�เจ าหน่�"ตามค2าพ�พากษา ที่ร�พย ที่��จะย1ด้ได้ ค*อสั�งหาร�มที่ร�พย ม�ร�ป็ร�างแลุ่ะอสั�งหาร�มที่ร�พย การอาย�ด้ ค*อ การสั��งบ�คคลุ่ภายน่อกม�ให ที่2าการโอน่หร*อชิ2าระหน่�"แก�ลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษา แต�ให ชิ2าระแก�เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้� การอาย�ด้ต องให ศาลุ่ม�ค2าสั��งอาย�ด้ เจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�ไม�ม�อ2าน่าจออกค2าสั��งอาย�ด้ได้ กฎหมายได้ บ�ญญ�ต�ให ความค� มครองแก�ลุ่�กหน่�" เพ*�อให สัามารถึด้2ารงชิ�พอย��ได้ ตามสัมควรแก�อ�ตภาพแม จะอย��ใน่ฐาน่ะลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษาก&ตาม ที่ร�พย สั�น่ข็องลุ่�กหน่�"ตาค2าพ�พากษาต�อไป็น่�"ย�อมไม�อย��ใน่ความร�บผ�ด้แห�งการบ�งค�บคด้�(1) เคร*�องน่��งห�มหลุ่�บน่อน่ หร*อเคร*�องใชิ ใน่คร�วเร*อน่โด้ยป็ระมาณรวมก�น่ราคาไม�เก�น่ห าพ�น่บาที่(2) เคร*�องม*อ หร*อเคร*�องใชิ ที่��จ2าเป็�น่ใน่การเลุ่�"ยงชิ�พหร*อป็ระกอบว�ชิาชิ�พโด้ยป็ระมาณรวมก�น่ราคาไม�เก�น่หน่1�งหม*�น่บาที่(3) ว�ตถึ� เคร*�องใชิ แลุ่ะอ�ป็กรณ ที่��จ2าเป็�น่ต องใชิ ที่2าหน่ าที่��แที่น่หร*อชิ�วยอว�ยวะข็องลุ่�กหน่�"ตามค2าพ�พากษา(4) ที่ร�พย สั�น่อย�างใด้ที่��โอน่ก�น่ไม�ได้ ตามกฎหมาย หร*อตามกฎหมายย�อมไม�อย��ใน่ความร�บผ�ด้ชิอบแห�งการบ�งค�บคด้�(ข็) กรณ�บ�งค�บให ผ� แพ คด้�กระที่2าการหร*อลุ่ะเว น่กระที่2าการเจ าพน่�กงาน่บ�งค�บคด้�ต องจ�ด้ที่2าโด้ยการบ�งค�บให ผ� แพ คด้�ป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าพ�พากษา เชิ�น่ ใน่กรณ�ที่��ศาลุ่พ�พากษาให ผ� แพ คด้�สั�งมอบที่ร�พย สั�น่ อาจบ�งค�บโด้ยให เจ าพน่�กงาน่ไป็ย1ด้ที่ร�พย น่�"น่จากผ� แพ คด้�แลุ่ วสั�งมอบให แก�ผ� ชิน่ะคด้�ไป็ใน่กรณ�ที่��ผ� แพ คด้�จงใจไม�ป็ฏิ�บ�ต�ตามค2าพ�พากษา ผ� ชิน่ะคด้�อาจร องข็อต�อศาลุ่ให ม�ค2าสั��งจ�บก�มแลุ่ะก�กข็�งผ� แพ คด้�ไว ได้ แต�การก�กข็�งผ� แพ คด้� กฎหมายห ามม�ให ก�กข็�งเก�น่กว�า 1 ป็Eน่�บแต�ว�น่จ�บ

Page 146: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

หน่�วยที่�� 14

ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างว�ชิาน่�ต�ศาสัตร ก�บว�ชิาเศรษฐศาสัตร ว�ชิาน่�ต�ศาสัตร แลุ่ะว�ชิาเศรษฐศาสัตร ต�างก&เป็�น่สัาข็าว�ชิาที่างสั�งคมด้ วยก�น่เศรษฐศาสัตร (Economics) เป็�น่ว�ชิาที่างสั�งคมศาสัตร ที่��ศ1กษาเก��ยวก�บพฤต�กรรมข็องมน่�ษย ใน่เร*�อง1. ความต องการ2. การที่2างาน่เพ*�อให ได้ สั�น่ค าแลุ่ะบร�การมาสัน่องความต องการ3. ที่ร�พย สั�น่แลุ่ะความม��น่คงที่��เก�ด้จากการที่2างาน่ ให ม�เพ�ยงพอแลุ่ะสัะสัมเพ��มพ�น่ข็1"น่แลุ่ะอยากม�มาก ๆ4. สัว�สัด้�การหร*อความอย��ด้�ก�น่ด้�ข็องป็ระชิากรที่��อย��ใน่สั�งคมกฎหมายก�บเศรษฐศาสัตร ม�ความเก��ยวข็ องก�น่ เพราะ1. กฎหมายแลุ่ะเศรษฐศาสัตร เป็�น่ว�ชิาที่างสั�งคมศาสัตร ด้ วยก�น่2. กฎหมายแลุ่ะเศรษฐศาสัตร เก��ยวเน่*�องก�น่3. น่�กศ1กษาน่�ต�ศาสัตร ต องเร�ยน่หลุ่�กเศรษฐศาสัตร 4. ผ� ร �างแลุ่ะพ�จารณาร�างกฎหมาย5. กฎหมายชิ�วยใน่การพ�ฒน่าเศรษฐก�จกฎหมายที่��ใชิ ก2าก�บเศรษฐก�จแลุ่ะสั�งคม แบ�งออกเป็�น่1. กฎหมายก2าก�บกากรพ�ฒน่าเศรษฐก�จแลุ่ะสั�งคม2. กฎหมายก2าก�บการจ างงาน่แลุ่ะการว�างงาน่3. กฎหมายก2าก�บการเง�น่แลุ่ะการธน่าคาร4. กฎหมายก2าก�บธ�รก�จแลุ่ะการค า

Page 147: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

5. กฎหมายก2าก�บแรงงาน่แลุ่ะค�าจ างความสั�มพ�น่ธ ระหว�าว�ชิาน่�ต�ศาสัตร ก�บว�ชิาร�ฐศาสัตร ว�ชิาร�ฐศาสัตร (Political Science) เป็�น่ว�ชิาที่��ศ1กษาถึ1งเร*�องการเม*อง การป็กครอง แลุ่ะอ2าน่าจข็องร�ฐความหมายข็องร�ฐศาสัตร สัามารถึแบ�งแยกได้ 2 แน่วที่าง ค*อ ศาสัตร แห�งร�ฐ แลุ่ะศาสัตร แห�งอ2าน่าจ1. ศาสัตร แห�งร�ฐ ซึ่1�งเป็�น่เร*�องข็องการเม*อง การป็กครอง โด้ยอาศ�ยกฎเกณฑ์ ข็องกฎหมายเป็�น่เคร*�องก2าหน่ด้2. ศาสัตร แห�งอ2าน่าจ ม�สัภาพไม�หย�ด้น่��ง ต องเป็ลุ่��ยน่แป็ลุ่งไป็เร*�อย เน่ น่ที่��การศ1กษาพฤต�กรรมหร*อการกระที่2าที่างการเม*องบที่บาที่ข็องว�ชิาร�ฐศาสัตร ค*อ การเสัร�มสัร างให ป็ระชิาชิน่ม�ความร� ความเข็ าใจแลุ่ะม�สั�วน่ร�วมใน่การสัร างสัรรค ป็ระเที่ศที่างด้ าน่การเม*อง การป็กครอง การบร�หาร แลุ่ะความสั�มพ�น่ธ ระหว�างป็ระเที่ศ1. การเม*อง- เพ*�อป็ระกอบว�ชิาชิ�พใน่ฐาน่ะที่างการเม*อง- เพ*�อป็ระด้�บความร� สั2าหร�บแลุ่ะสั�งเสัร�มสัภาพการอย��ร �วมก�น่ใน่สั�งคม2. การป็กครอง- ที่ราบถึ1งกฎเกณฑ์ ที่��ก2าหน่ด้ร�ป็แบบการป็กครองป็ระเที่ศที่�"งใน่สั�วน่กลุ่าง สั�วน่ภ�ม�ภาค แลุ่ะสั�วน่ที่ องถึ��น่- เพ*�อจะได้ ที่ราบถึ1งข็อบเข็ตอ2าน่าจหน่ าที่��การแบ�งสั�วน่งาน่ การจ�ด้องค กร แลุ่ะสัายการบ�งค�บบ�ญชิาที่��ป็รากฏิอย��ใน่หน่�วยงาน่ต�างระด้�บก�น่ (สั2าหร�บผ� ที่��ป็ระกอบอาชิ�พข็ าราชิการ)

- เพ*�อที่ราบถึ1งความเป็�น่ไป็ข็องการป็กครองใน่ระด้�บต�าง ๆ เพ*�อจะได้ ที่ราบว�าสั�ที่ธ�แลุ่ะหน่ าที่��ข็องแต�ลุ่ะบ�คคลุ่ใน่ฐาน่ะป็ระชิาชิน่ม�อย�างไร แลุ่ะควรป็ฏิ�บ�ต�ตน่อย�างไร (สั2าหร�บผ� ที่��ศ1กษาเพ*�อเสัร�มที่�กษะ)

Page 148: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

3. การบร�หาร- ที่2าให ที่ราบถึ1งโครงสัร างข็องหน่�วยงาน่แลุ่ะบ�คลุ่ากร- เข็ าใจถึ1งกระบวน่การบร�หารที่�"งใน่ภาคร�ฐบาลุ่แลุ่ะภาคเอกชิน่4. ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างป็ระเที่ศ- ที่2าให ผ� สัน่ใจได้ ร�บข็�าวสัารแลุ่ะสั��งที่��เก�ด้ข็1"น่จากพฤต�กรรมข็องผ� น่2าป็ระเที่ศ- การต�ด้ตามความเป็�น่ไป็ได้ ใน่ความสั�มพ�น่ธ ระหว�างป็ระเที่ศ จะม�ป็ระโยชิน่ ต�อการพ�ฒน่าสั�งคมใน่ระด้�บป็ระเที่ศโด้ยสัร�ป็ว�ชิาร�ฐศาสัตร เป็�น่ว�ชิาที่��จ2าเป็�น่แลุ่ะสั2าค�ญใน่การเสัร�มสัร างให ป็ระชิากรให ม�บที่บาที่แลุ่ะม�สั�วน่ร�วมใน่การสัร างสัรรค ป็ระเที่ศชิาต�แลุ่ะสั�งคมว�ชิาน่�ต�ศาสัตร ก�บว�ชิาร�ฐศาสัตร ม�ความสั�มพ�น่ธ ก�น่อย�างมาก ด้ วยเหต�ผลุ่ที่��ว�าร�ฐแลุ่ะกฎหมายเป็�น่เร*�องที่��ไม�อาจแยกจากก�น่ได้ ว�ชิาน่�ต�ศาสัตร เป็�น่ว�ชิาที่��เน่ น่การศ1กษาต�วบที่กฎหมาย แต�ว�ชิาร�ฐศาสัตร เป็�น่ว�ชิาที่��ศ1กษาถึ1งเร*�องราวข็องความเป็�น่ร�ฐแลุ่ะอ2าน่าจภายใน่ร�ฐ ว�ชิาที่�"งสัองน่�"น่ม�ก2าเน่�ด้แลุ่ะว�ว�ฒน่าการร�วมก�น่มา ควบค��ก�บความเจร�ญเต�บโตข็องสั�งคมสั�งคมได้ สัร างกฎหมายข็1"น่มาด้ วยเจตน่าที่��ว�าจะสัร างกฎหมายข็1"น่มาเพ*�อที่2าสั�งคมน่�"น่ม�ความเป็�น่ระเบ�ยบเร�ยบร อยมากข็1"น่ว�ชิาน่�ต�ศาสัตร เป็�น่กรอบแลุ่ะกฎเกณฑ์ ใน่การศ1กษาความเป็�น่ไป็ที่างการเม*อง แลุ่ะใน่บางกรณ�เป็�น่ต�วก2าหน่ด้ความเป็�น่ไป็ที่างการเม*อง เพราะโด้ยหลุ่�กการแลุ่ะว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องกฎหมายจะเป็�น่ต�วก2าหน่ด้พฤต�กรรมข็องคน่ใน่สั�งคมการศ1กษาว�ชิาร�ฐศาสัตร เป็�น่การศ1กษาถึ1งกระบวน่การที่างการเม*องแลุ่ะการป็กครอง ซึ่1�งเป็�น่ต�วก2าหน่ด้ป็ระการหน่1�งที่��ม�อ�ที่ธ�พลุ่กระที่บถึ1งการออกกฎหมายแลุ่ะการบ�งค�บใชิ กฎหมายความสั�มพ�น่ธ ระหว�างว�ชิาน่�ต�ศาสัตร ก�บว�ชิาร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร ว�ชิาร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร (Public Administration) ค*อ ว�ชิาที่��ว�าด้ วย

Page 149: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

การบร�หารงาน่ข็องร�ฐ หร*อการบร�หารราชิการค�ณค�าข็องว�ชิาร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร ม� 3 ป็ระการ ค*อ1. ชิ�วยให แต�ลุ่ะคน่ม�ความเข็ าใจใน่เหต�ผลุ่ข็องการป็ฏิ�บ�ต�งาน่แลุ่ะข็ อจ2าก�ด้ต�าง ๆ ใน่การบร�หารงาน่ ซึ่1�งจะชิ�วยสั�งเสัร�มให แต�ลุ่ะคน่สัามารถึแก ไข็ป็'ญหาต�าง ๆ เก��ยวก�บการบร�หารงาน่2. ชิ�วยสั�งเสัร�มให ข็ าราชิการม�ความสัามารถึแลุ่ะตระหน่�กใน่ภารก�จที่��จะต องป็ฏิ�บ�ต� แลุ่ะตระหน่�กป็'ญหาข็องสั�วน่รวมที่��จะต องร�วมก�น่ที่2าให ร�ป็ข็องกลุ่��ม หร*อแผน่ก กอง กรม จน่ถึ1งระด้�บกระที่รวง แลุ่ะราชิการใน่สั�วน่รวมข็องชิาต�ได้ ด้�ย��งข็1"น่3. เป็�น่ป็ระโยชิน่ แก�การบร�หารงาน่พ�ฒน่าข็องป็ระเที่ศหร*อก2าลุ่�งพ�ฒน่าโด้ยตรงการบร�หาร หมายถึ1ง การด้2าเน่�น่งาน่หร*อการจ�ด้การให งาน่สั2าเร&จผลุ่ตามว�ตถึ�ป็ระสังค ที่��ก2าหน่ด้ไว โด้ยอาศ�ยป็'จจ�ย 4 อย�าง ค*อ คน่ เง�น่ ว�สัด้� แลุ่ะเที่คน่�คการบร�หารงาน่ม�ลุ่�กษณะการด้2าเน่�น่งาน่เป็�น่กระบวน่การ ซึ่1�งน่�กว�ชิาการได้ จ�ด้กระบวน่การบร�หารไว ที่�"งสั�"น่ 7 กระบวน่การ ซึ่1�งเร�ยกว�า กระบวน่การใน่การบร�หารงาน่ เร�ยกย�อเป็�น่ภาษาอ�งกฤษว�า Posdcorb ซึ่1�งแต�ลุ่ะกระบวน่การม�ความหมาย ด้�งน่�"1. การวางแผน่ P. (planning) หมายถึ1ง การต�ด้สั�น่ใจไว เก��ยวก�บงาน่ที่��จะที่2าใน่อน่าคตว�าจะที่2าอะไร ที่2าที่��ไหน่ ที่2าเม*�อไร ใครเป็�น่ผ� น่2าแลุ่ะจะที่2าอย�างไร แลุ่ะการวางแผน่น่�"น่จะสัอด้คลุ่ องก�บว�ตถึ�ป็ระสังค แลุ่ะน่โยบายเก��ยวก�บงาน่น่�"น่ ๆ ด้ วย2. การจ�ด้องค การ O. (organizing) หมายถึ1ง การจ�ด้หน่�วยงาน่หร*อองค กรที่��จะร�บภาระงาน่ที่��จะที่2า โด้ยจะต องจ�ด้แยกงาน่ที่��ม�ลุ่�กษณะต�างก�น่ไว คน่ลุ่ะหมวด้หม�� แลุ่ะจ�ด้รวมงาน่ที่��ม�ลุ่�กษณะเหม*อน่ก�น่หร*อคลุ่ ายคลุ่1งก�น่ไว

Page 150: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ใน่หมวด้หม��เด้�ยวก�น่3. การจ�ด้การเก��ยวก�บบ�คคลุ่ S. (staffing) หร*อที่��เร�ยกก�น่ที่��วไป็ว�า การบร�หารงาน่บ�คคลุ่ หมายถึ1ง กระบวน่การจ�ด้สัรรหาคน่ที่��ม�ความร� ความสัามารถึที่��เหมาะสัมก�บงาน่ที่��จะที่2ารวมตลุ่อด้ถึ1งการอบรมพ�ฒน่าให บ�คคลุ่ม�ความร� ความสัามารถึที่�น่ก�บการเป็ลุ่��ยน่ใน่ด้ าน่เที่คโน่โลุ่ย�แลุ่ะสัภาพแวด้ลุ่ อมต�าง ๆ อย��เสัมอ4. การอ2าน่วยการ D. (direction) หมายถึ1ง การชิ�"แน่ะหร*อก2าหน่ด้ที่�ศที่างข็องงาน่เพ*�อให ไป็สั��เป็Iาหมายที่��ก2าหน่ด้ไว รวมตลุ่อด้ถึ1งการใชิ ศ�ลุ่ป็ะใน่การบร�หารงาน่เพ*�อสัร างแรงจ�งใจ (motivation) ภาวะผ� น่2า (leadership) มน่�ษย สั�มพ�น่ธ (human relation) เป็�น่ต น่5. การป็ระสัาน่งาน่ Co. (co-ordination) ม�ความหมายได้ 2 น่�ย ค*อ(1) หมายถึ1ง การจ�ด้ระบบงาน่แลุ่ะจ�งหวะเวลุ่าใน่การที่2างาน่ข็องฝ่,ายหร*อหน่�วยงาน่ต�าง ๆ ให ร�บผลุ่สั*บเน่*�องต�อก�น่ได้ เพ*�อให งาน่เก*"อก�ลุ่ซึ่1�งก�น่แลุ่ะก�น่(2) หมายถึ1ง การต�ด้ต�องาน่ หร*อการร�วมม*อร�วมใจก�น่ที่2างาน่ใน่ลุ่�กษณะเป็�น่หม��คณะ เพ*�อที่2าให การป็ฏิ�บ�ต�งาน่ม�ป็ระสั�ที่ธ�ภาพ6. การรายงาน่ผลุ่การป็ฏิ�บ�ต�งาน่ R. (reporting) หมายถึ1ง การจ�ด้ให ผ� ร �บผ�ด้ชิอบรายงบาน่ผลุ่งาน่ที่��ได้ ร�บมอบหมายให ที่ราบ7. การจ�ด้ที่2างบป็ระมาณ B. (budgeting) หมายถึ1ง การศ1กษาว�เคราะห จ�ด้ที่2างบป็ระมาณค�าใชิ จ�ายสั2าหร�บงาน่ที่��จะที่2าที่�กป็ระเภที่รายจ�าย รวมตลุ่อด้ถึ1งการก2าหน่ด้ว�าจะหาเง�น่น่�"น่มาจากแหลุ่�งใด้ ว�ธ�การใด้ น่อกจากน่�"น่การจ�ด้หางบป็ระมาณป็ระมาณย�งรวมถึ1งการก2าหน่ด้ว�ธ�การที่��จะจ�ด้สัรรเง�น่แลุ่ะจ�ายเง�น่อย�างม�ป็ระสั�ที่ธ�ภาพแลุ่ะป็ระหย�ด้ด้ วยใน่สั�งคมที่�กร�ป็แบบไม�ว�าจะเป็�น่ใน่ร�ป็แบบข็องเอกชิน่ที่��จ�ด้เป็�น่องค การแลุ่ะไม�เป็�น่องค การ แลุ่ะใน่ร�ป็แบบข็องร�ฐบาลุ่ ลุ่ วน่อาศ�ยว�ชิาการร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร เข็ าไป็ชิ�วยใน่การจ�ด้ร�ป็แบบ จ�ด้องค การ แลุ่ะจ�ด้ให เก�ด้

Page 151: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ความเก��ยวข็ องสั�มพ�น่ธ ก�น่อย�างม�ระบบแลุ่ะเป็�น่ระเบ�ยบ แลุ่ะว�ชิาร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร ชิ�วยให เก�ด้ป็ระสั�ที่ธ�ภาพข็องสั�งคมใน่ที่�กร�ป็แบบกฎหมายเป็�น่องค ป็ระกอบสั2าค�ญป็ระการหน่1�งข็องร�ฐ การบร�หารข็องร�ฐหร*อการบร�หารงาน่ราชิการเพ*�อให บรรลุ่�ว�ตถึ�ป็ระสังค ข็องร�ฐค*อความอย��ด้�ก�น่ด้� ความสังบเร�ยบร อย ความย�ต�ธรรม หร*อความร�มเย&น่เป็�น่สั�ข็ข็องป็ระชิาชิน่อ2าน่าจตามกฎหมายใชิ บ�งค�บได้ ใน่หลุ่ายร�ป็แบบด้ วยก�น่ ที่��สั2าค�ญที่��สั�ด้ใน่ที่างร�ฐป็ระศาสัน่ศาสัตร ได้ แก� การใชิ อ2าน่าจตามกฎหมายป็กครองเพ*�อป็ฏิ�บ�ต�งาน่ให ได้ ป็ระสั�ที่ธ�ภาพสั�งสั�ด้ เพ*�อควบค�มบ�คคลุ่ใน่องค การให ม�ระเบ�ยบว�น่�ย ให ม�การป็ระสัาน่งาน่ก�น่อย�างใกลุ่ ชิ�ด้ แลุ่ะเพ*�อน่2าความร� ที่างเที่คน่�คมาใชิ ให เป็�น่ป็ระโยชิน่ ใน่การป็ฏิ�บ�ต�งาน่ใน่สั�วน่ที่��เก��ยวก�บต�วข็ าราชิการร�ฐ ค*อ ราษฎรที่��รวบรวมอย��ใน่อาณาเข็ตอ�น่แน่�น่อน่ ภายใต อ2าน่าจอธ�ป็ไตยข็องตน่เอง ร�ฐม�สัภาพเป็�น่น่�ต�บ�คคลุ่ การที่��ร �ฐจะกระที่2าการใด้ ๆ เพ*�อให เก�ด้ผลุ่ตามว�ตถึ�ป็ระสังค จะต องม�กลุ่��มคน่กลุ่��มหน่1�งเป็�น่ต�วกระที่2าการ ซึ่1�งกลุ่��มคน่ด้�งกลุ่�าวน่�"เร�ยกว�า ร�ฐบาลุ่“ ”

ค2าว�า ร�ฐบาลุ่ ม� “ ” 2 ความหมาย ค*อ(1) ตามความหมายอย�างกว าง ร�ฐบาลุ่ หมายถึ1ง ต�วแที่น่ใน่การใชิ “ ”

อ2าน่าจข็องผ� ที่รงอ2าน่าจอธ�ป็ไตยใน่ร�ฐ(2) ตามความหมายอย�างแคบ ร�ฐบาลุ่ หมายถึ1ง คณะร�ฐมน่ตร�ซึ่1�งม�“ ”

น่ายกร�ฐมน่ตร�หร*อห�วหน่ าร�ฐบาลุ่ที่��เร�ยกชิ*�ออย�างอ*�น่ ป็ระกอบก�น่เป็�น่คณะที่2าหน่ าที่��เป็�น่ฝ่,ายบร�หารงาน่ข็องร�ฐ“กฎหมาย ค*อ กฎเกณฑ์ หร*อแบบแผน่ความป็ระพฤต�ข็องมน่�ษย ใน่สั�งคม”

ที่��ม�ลุ่�กษณะบ�งค�บ ซึ่1�งร�ฐยอมร�บแลุ่ะน่2าไป็ใชิ เพ*�อความเป็�น่ธรรมแลุ่ะเพ*�อความสังบสั�ข็ข็องสั�งคมว�ฒน่ธรรม สัภาวะข็องเศรษฐก�จ แลุ่ะการเม*องก&เป็�น่สั��งที่��จะม�บที่บาที่เป็�น่

Page 152: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ต�วชิ�วยก2าหน่ด้ร�ป็แบบหร*อลุ่�กษณะข็องกฎหมายที่��จะตราข็1"น่ภายใน่ร�ฐน่�"น่ด้ วยเม*�อร�ฐป็ระกอบด้ วยร�ฐบาลุ่ซึ่1�งเป็�น่คณะบ�คคลุ่ที่2าหน่ าที่��บร�หารงาน่ข็องร�ฐ ร�ฐบาลุ่ก&ต องถึ�กบ�งค�บก2าก�บโด้ยกฎหมายใน่การป็ฏิ�บ�ต�หน่ าที่��ข็องตน่ไป็ด้ วย ใน่การใชิ กฎหมายก2าก�บการบร�หารงาน่ข็องร�ฐบาลุ่น่�"น่ย�อมต องใชิ โด้ยองค กรสั�งสั�ด้ที่��ม�อ2าน่าจตรากฎหมาย ค*อ ร�ฐสัภากฎหมายว�าด้ วยระเบ�ยบบร�หารราชิการแผ�น่ด้�น่ ถึ*อได้ ว�าเป็�น่กฎหมายฉบ�บหน่1�งที่��ม��งต�อการก2าก�บการบร�หารงาน่ข็องร�ฐ ซึ่1�งได้ ก2าหน่ด้ให ใชิ หลุ่�กการรวมอ2าน่าจการป็กครองผสัมก�บการกระจายอ2าน่าจการป็กครอง

หน่�วยที่�� 15

หลุ่�กการข็องว�ชิาชิ�พกฎหมายโด้ยที่��วไป็ ค*อ การอ2าน่วยความย�ต�ธรรม แลุ่ะเป็�น่ผ� น่2ามต�มหาชิน่ น่อกจากน่�" ผ� ที่��ป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายย�งต องม�หลุ่�กธรรมเฉพาะอาชิ�พข็องตน่ เพ*�อที่2าหน่ าที่��บร�การป็ระชิาชิน่ให ด้�ที่��สั�ด้แลุ่ะชิ�วยให เก�ด้ความเป็�น่ธรรมใน่สั�งคมให จงได้ “ว�ชิาชิ�พ ” (profession) ค*อ ว�ชิาที่��ต องม�การศ1กษาชิ�"น่สั�ง แลุ่ะม�การฝ่)กอบรมเป็�น่พ�เศษการป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายแบ�งออกได้ เป็�น่การป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายโด้ยตรง ได้ แก� การเป็�น่ผ� พ�พากษา อ�ยการ หร*อที่น่ายความ ซึ่1�งอย��ภายใต การควบค�มข็องเน่ต�บ�ณฑ์�ตยสัภา สั�วน่การป็ระกอบอาชิ�พกฎหมายโด้ยที่��วไป็ อาจที่2าได้ โด้ยเป็�น่พน่�กงาน่เจ าหน่ าที่��ใน่หน่�วยงาน่ข็องร�ฐ หร*อเอกชิน่ที่น่ายความผ� ที่��ที่2าหน่ าที่��เป็�น่ที่��ป็ร1กษากฎหมาย (เร�ยกว�า solicitor) จะม�หน่ าที่��ใน่การให ค2าป็ร1กษา ร�างน่�ต�กรรมสั�ญญา จ�ด้เตร�ยมคด้�เพ*�อสั�งต�อให

Page 153: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

ที่น่ายความผ� ที่��ว�างต�างแก คด้�ใน่ศาลุ่ (เร�ยกว�า barrister หร*อ advocate)

การป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมาย อาจแยกเป็�น่การป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายใน่ภาคร�ฐบาลุ่แลุ่ะการป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายใน่ภาคเอกชิน่1) การป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายใน่ภาคร�ฐบาลุ่ น่อกจากการป็ระกอบ–

อาชิ�พเป็�น่ผ� พ�พากษาแลุ่ะอ�ยการแลุ่ ว อาจป็ระกอบอาชิ�พต�อไป็น่�"ได้ ค*อ(1) อาจารย สัอน่ว�ชิากฎหมาย(2) น่�ต�กร(3) น่ายที่หารพระธรรมน่�ญ(4) เจ าพน่�กงาน่อ*�น่ ๆ เชิ�น่ เจ าหน่ าที่��บร�หารงาน่ที่��วไป็ พน่�กงาน่ต2ารวจ ป็ลุ่�ด้อ2าเภอ พน่�กงาน่ศ�ลุ่กากร พน่�กงาน่สัรรพากร แลุ่ะเจ าหน่ าที่��สั*บสัวน่ข็องสั2าน่�กงาน่ป็Iองก�น่แลุ่ะป็ราบป็รามยาเสัพต�ด้ให โที่ษ เป็�น่ต น่2) การป็ระกอบว�ชิาชิ�พกฎหมายใน่ภาคเอกชิน่(1) ที่��ป็ร1กษากฎหมาย(2) น่�ต�กรหลุ่�กการข็องว�ชิาชิ�พที่างกฎหมาย ค*อ การอ2าน่วยความย�ต�ธรรมแลุ่ะการเป็�น่ผ� น่2ามต�ชิน่ภารก�จข็องน่�กกฎหมายที่��วไป็ ม� 5 ป็ระการ ค*อ1. ให ค2าป็ร1กษาแน่ะน่2า (counseling) รวมที่�"งการร�างเอกสัารที่างกฎหมาย (draftman) เป็�น่ผ� พ�ด้แที่น่ต�วความ (spokesman) ใน่การเจรจาป็ระน่�ป็ระน่อม2. ด้2าเน่�น่คด้�แลุ่ะว�าความแที่น่ (advocacy) ใน่ศาลุ่3. สั�งเสัร�มป็ร�บป็ร�งการป็ระกอบว�ชิาชิ�พที่างกฎหมายให ด้�ย��ง ๆ ข็1"น่ รวมถึ1งก�จการศาลุ่ย�ต�ธรรม ตลุ่อด้จน่หลุ่�กแลุ่ะต�วบที่กฎหมาย4. เป็�น่ผ� น่2าใน่การก�อมต�มหาชิน่ให เข็ าร�ป็ แลุ่ะ

Page 154: หน่ วยที่ 1 มนุษย์เป็ นสัตว์สังคม (Social Animal)

5. เตร�ยมต�วให พร อม ไม�ใชิ�เพ*�อเสัาะหาต2าแหน่�ง แต�ให พร อมที่��จะป็ฏิ�บ�ต�หน่ าที่��เม*�อต องด้2ารงต2าแหน่�งหน่ าที่��เพ*�อป็ระชิาชิน่หน่ าที่��ข็องน่�กกฎหมาย ซึ่1�งสัร�ป็ได้ 5 ป็ระการ ด้�งน่�" ค*อ1. หน่ าที่��ต องซึ่*�อตรงต�อต�วเอง ให ม�การครองชิ�พสัมแก�ฐาน่ะที่��ป็ระกอบว�ชิาชิ�พแลุ่ะใน่ฐาน่ะป็ระชิาชิน่คน่หน่1�ง ม�ความจร�งใจต�อต�วเอง แลุ่ะไม�หลุ่อกลุ่วงผ� 2. หน่ าที่��ต องซึ่*�อตรงต�อลุ่�กความ3. หน่ าที่��ต องซึ่*�อตรงต�อก�จการอ2าน่วยความย�ต�ธรรม ได้ แก� ผ� พ�พากษาหร*อศาลุ่ต�อค��ความอ�กฝ่,ายหน่1�ง ม�ที่น่ายความ ต�วความแลุ่ะพยาน่ข็องเข็า แลุ่ะต�อว�ชิาชิ�พที่างกฎหมาย ค*อ สั�งเสัร�มาป็ร�บป็ร�งไม�น่2าความเสั*�อมเสั�ยมาสั�� โด้ยร�กษาระด้�บมาตรฐาน่ที่างจ�ตใจแลุ่ะว�ชิาชิ�พไว 4. หน่ าที่��ซึ่*�อตรงต�อชิ�มชิน่ โด้ยสั�งเสัร�มความย�ต�ธรรมที่�"งใน่การด้2าเน่�น่งาน่ใน่ศาลุ่แลุ่ะใน่สั2าน่�กงาน่ แลุ่ะโด้ยเป็�น่ผ� น่2ามต�มหาชิน่ใน่การอ2าน่วยความย�ต�ธรรม5. หน่ าที่��ซึ่*�อตรงต�อเพ*�อร�วมว�ชิาชิ�พ ได้ แก� ผ� ร �วมสั2าน่�กงาน่ ผ� ม�อาว�โสักว�า แลุ่ะอาว�โสัรอง ผ� ชิ�วยเหลุ่*อ เชิ�น่ เสัม�ยน่พน่�กงาน่ข็องตน่ผ� พ�พากษาต องไม�ม�ฉ�น่ที่าคต� โที่สัาคต� โมหาคต� แลุ่ะภยาคต� แลุ่ะย�งต องม�ใจเป็�น่ธรรม อ�สัระ เป็Dด้เผย เห&น่ใจผ� อ*�น่ แลุ่ะสั2าน่1กใน่ภาวะข็องสั�งคมอ�ยการเป็�น่ที่น่ายข็องแผ�น่ด้�น่ที่�"งใน่คด้�อาญาแลุ่ะคด้�แพ�ง เป็�น่สั�วน่หน่1�งข็องราชิการอ2าน่วยความย�ต�ธรรม ม�อ�สัระใน่การด้2าเน่�น่คด้�ความแที่น่ร�ฐ เพ*�อให เก�ด้ความย�ต�ธรรมแก�ป็ระชิาชิน่