نقش تغذیۀ� سالم

در کنترل دیابت

Cardiovascular Chronic RespiratoryDisease Type 2 Diabetes Cancer

Chronic Diseases result in percent of deaths

4

52

Diabetes in the World

millions

India

31.7

China

20.8

USA

17.7

Indonesia

8.4

Japan

6.8

Year2000

Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.

Diabetes in the World

millions

India

79.4

China

42.3

USA

30.3

Indonesia

21.3

Japan

8.9

Year2010

Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

1990

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1991-92

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1993-94

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1995-96

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1995

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1997-98

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

1999

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

2000

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

2001

No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10%

Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS

15

2دیابت نوع

درص�د م�وارد دی�ابت بزرگس�االن را تش�کیل 95 ت�ا 90در ح�دود

می ده�د. در این ن�وع دی�ابت انس�ولین توس�ط لوزالمع�ده س�اخته می

ش�ود ولی ب�ه دلی�ل ک�اهش حساس�یت س�لول ه�ا ب�ه انس�ولین گل�وکز

وارد سلول ها نمی شود و در نهایت قند خون باال می رود.

س�ال دی�ده می ش�ود و 30 این ن�وع دی�ابت بیش�تر در اف�راد ب�االی

ب�ا برنام�ه در اک�ثر م�وارد ب�ا چ�اقی ارتب�اط دارد. درم�ان این اف�راد

غذایی مناسب. ورزش و داروهای خوراکی انجام می شود.

عبارتس�ت از فق�دان کام�ل انس�ولين ي�ا نارس�ايي 1دي�ابت ن�وع

در تولي�د انس�ولين. اين بيم�اري ناش�ي از نقص در س�لولهاي بت�اي

پ�انکراس اس�ت ک�ه خ�ود اين نقص ميتوان�د ب�ه علت نقص در غ�دد

ديگر باشد.

اين بيم�اري معم�وال در کودک�ان و اف�راد ج�وان دي�ده ميش�ود. اين

درص�د ک�ل اف�راد مبتال ب�ه دي�ابت را تش�کيل 10ن�وع دي�ابت ح�دود

ميده�د. اس�امي ديگ�ر اين بيم�اري عبارتن�د از: دي�ابت ج�واني، دي�ابت

ش�کننده و دي�ابت مس�تعد کت�وز. ب�رخي مطالع�ات پيش�نهاد ک�رده ان�د

ک�ه زود دادن ش�يرگاو ب�ه ن�وزادان ب�اعث مس�تعد ش�دن آنه�ا جهت

ميش�ود ام�ا اين يافت�ه هن�وز در مطالع�ات ديگ�ر 1ابتال ب�ه دي�ابت ن�وع

تاييد نشده است.

1ديابت نوع

نوع دیابت 2و 1تفاوت 2و1تفاوت دیابت نوع

سن بروز: کودکی و نوجوانی1 سال30: بزرگسالی- باالی 2

عامل بیماری%(95: محیطی )سرخچه( یا ناشناخته )1: ارثی یا محیطی )چاقی-عدم تحرک-فشارخون-اختالل 2

چربی خون-استرس و تنش(

چاقی و اضافه وزن بسیار عامل مهم در ابتال به دیابت-چاقی سیبی مهمتر از گالبی در بروز دیابت-هرچه چربی بیشتر: گیرنده ها ضعیف تر و غیر -

حساستر و انسولین غیرفعالتر

اختالل در چربی خون

فشارخون کنترل نشده میتواند عامل تشدید -کننده در ابتال به دیابت باشد.

هریک درجه فشارخون باال در طوالنی -میلی گرم افزایش قندخون10مدت=

فشارخون

درصد زیادی از دیابتی ها اختالل چربی خون دارند و -بالعکس

میلی گرم 5هریک درجه افزایش در طوالنی مدت= -افزایش قندخون

: سندرم متابوليك

اي از اختالالت متابوليكي‌مجموعه

≤( cm 88)دور كمر چاقي شكمي•

•HDL پائين (mg/dl50 )<

≥(mg/dl 150) تري گليسريد باال•

≥( mmHg 85/130) فشار خون باال•

≥( mg/dl 110قند خون باال )•NCEP ATP III. Circulation 2002.Reusch JEB. Am J Cardiol 2002.

دنيادر سندرم متابوليك شيوع

Cameron et al. Endocrinol Metab Clin North Am 2004.

Fasting Blood Glucose

• > 8 hr fast• DM if FBG > 126 mg/dl (7.0mM)– on 2 occasions

• Pre-Diabetes– Impaired fasting glucose (IFG) – if : 110 - 125 mg/dl

عاليم بيماري ديابت: پرنوشی

پرادراری

پرخوری

ضعف

خستگي

.تحريکپذيري و کاهش وزن محسوس

دیابت بارداریGDM

* ع�دم تحم�ل ب�ه گل�وکز را در زم�ان ب�ارداری دی�ابت ح�املگی (GDM .می گویند )

درص�د ح�املگی ه�ا ب�ه وق�وع 4* دی�ابت ح�املگی تقریب�ا در می پیون�د ام�ا بع�د از زایم�ان دی�ابت ح�املگی ناپدی�د می ش�ود

.

* زن�ان مبتال ب�ه ان�واع دی�ابت ش�ناخته ش�ده قب�ل از ح�املگی نمی گیرند.GDMدر طبقه بندی

ب�ارداری ی�ا س�وم دی�ابت ح�املگی در س�ه ماه�ه ی دوم *تش�خیص داه می ش�ود زی�را در این مرحل�ه س�طح هورم�ون آنتاگونیس�ت انس�ولین اف�زایش می یاب�د و ن�یز مق�اومت ب�ه

انسولین به طور طبیعی به وجود می آید.

بارداری انجام 28 تا 24 غربالگری بین هفته •می شود.

2 بارداری 40 تا 38نیاز به انسولین در هفته • برابر افزایش 3تا

می یابد.

هورمون های وابسته به بارداری خاصیت •آنتاگونیستی در برابر انسولین داشته و سطح

گلو کز خون را افزایش می دهند

توجه به کتوزیس

دریافت کم کربوهیدراتدریافت کم انرژی

فاصله زیاد وعده خواب و صبحانه

حذف وعده ها ومیان وعده ها

IQ کاهش

تغذیه درمانی

درصد کل انرژی از کربوهیدرات 45 تا 40•

میان وعده 4 وعده اصلی و تا 3•

میان وعده قبل از خواب •

کربوهیدرات در وعده صبح به خوبی تحمل نمی شود. •

گرم کربوهیدرات در وعده صبحانه 45 تا 30•

برای رفع گرسنگی غذاهای حاوی پروتیین را بهتر است •

اضافه نمود.

تغذیه درمانی در بیماران

دیابتی

دیابت غیر قابل درمان

اماکنترل قابل

حفظ قندخون نزدیک به محدودۀ� طبیعی، از راه -1ایجاد تعادل بین غذای مصرفی، مقدار داروی

.دریافتی و فعالیت های جسمانی

.پیشگیری از تغییرات شدید قندخون -2

تنظیم زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها -3.بمنظور پیشگیری ازتغییرات شدید قندخون

.حفظ و نگهداری وزن بدن در محدودۀ� مطلوب -4

.حفظ چربی های خون در محدودۀ� طبیعی -5

پیشگیری و کنترل عوارض مزمن دیابت مانند: بیماری -6

های کلیوی، فشارخون باال، بیماری های قلبی عروقی،

. ... عوارض چشمی، زخم پای دیابتی و

پیشگیری از عوارض حاد دیابت که در هنگام بیماری های -7

.کوتاه مدت یا ورزش می تواند رخ دهد

داشتن رژیم غذایی سالم مستلزم آنست که موارد

زیر به بیمار آموزش داده شود:

- زمانبندی برای وعده های اصلی و میان وعده ها منطبق 1

بر داروی مصرفی

- گروه های غذایی 2

- گروه های جانشینی و اندازۀL واحدها 3

- توصیه های مربوط به هریک از گروه های غذایی4

- برطرف کردن برخی ابهامات و سواالت رایج بیماران 5

دیابتی

گروه هاي غذايي

براي داش�تن ي�ك برنام�ه غ�ذايي ص�حيح، الزم اس�ت گ�روه ه�اي غ�ذايي اص�لي را بشناسيم.

به طوركلي مواد غذايي به شش گروه عمده تقسيم مي شوند:- گروه نان و غالت1- گروه سبزي ها2-گروه ميوه ها3-گروه شير و لبنيات4-گروه گوشت و جانشين هاي آن5گروه روغن ها و چربي ها -6

� باي�د ب�راي تنظيم برنام�ه غ�ذاي ي روزان�ه ي�ك پيمان�ه ي�ا س�هم ي�ا واح�د در معم�والنظ�ر بگ�يريم ت�ا بت�وانيم ب�ر اس�اس آن م�يزان م�واد غ�ذايي م�ورد ني�از را ان�دازه گ�يري ك�نيم. ب�ه اين پيمان�ه، س�هم غ�ذايي ي�ا واح�د غ�ذايي مي گوين�د. منظ�ور از ي�ك س�هم در ه�ر گ�روه غ�ذايي، مق�دار غ�ذايي اس�ت ك�ه ارزش غ�ذايي مش�ابه ب�ا س�اير م�واد غ�ذايي از هم�ان گ�روه را دارد ب�راي مث�ال ي�ك لي�وان ش�ير ب�ه عن�وان

گ�رم 30ي�ك س�هم از گ�روه لبني�ات از نظ�ر ارزش غ�ذايي ب�ا ي�ك لي�وان ماس�ت ي�ا لي�وان دوغ براب�ر 2پن�ير ي�ا نص�ف لي�وان كش�ك س�اييده ب�ا غلظت متوس�ط ي�ا

است.

- گروه نان و غالت1

مواد غ�ذايي اين گ�روه ب�ه دلي�ل دا ش�تن م�واد نشاس�ته اي، ت�أمين كنن�ده ان�رژي ي�ا م�واد ان�رژي زا محس�وب مي ش�وند. اين گ�روه از موادغ�ذايي عالوه ب�ر تركيب�ات نشاس�ته اي، ت�أمين كنن�ده في�بر، ويت�امين ه�اي گ�روه ب، آهن و پروت�ئين ن�يز مي باش�ند. مص�رف

مواد غذايي اين گروه براي رشد و همچنين سالمت اعصاب ضروري است.

مواد غذايي گروه نان و غالت:

، ن�ان س�بوس دار، ب�رنج، )ج�و، گن�دم ، ج�و دوس�ر، چ�اودار و ارزن(غالت س�بوس دار * ماك�اروني و دان�ه ذرت، رش�ته پل�ويي و رش�ته آش�ي، آرد كام�ل غالت، گن�دم برش�ته و

اين مXواد را بايXد نسXبت بXه سXاير مXواد غXذايي اين بي نم�ك و آرد كام�ل غالت: گروه بيشتر مصرف كرد.

ن�ان ذرت، بيس�كوييت، ن�ان س�فيد، ش�يريني ه�اي كم چ�ربي، گن�دم ي�ا ذرت ش�يرين *اين نوع مواد را بهتر است گاهگاهي استفاده كرد.شده، آرد كم سبوس غالت:

و م�واد نشاس�ته اي ك�ه ب�ا روغن )خام�ه اي( ش�يريني ه�ايي ب�ا چ�ربي متوس�ط ي�ا زي�اد *اين نوع مواد را بايد به ندرت مصرف كرد.سرخ شده:

- تاکید بر سبوس دار بودن- زمان پخت

- برشته بودن

گروه هاي غذايي

گروه هاي غذايي

گروه سبزيها-2

اين دسته از مواد غذايي به علت داشتن فيبر غذايي، ويتامين آ، ويتامين ث، اسيد

فوليك، پتاسيم و منيزيم از اهميت زيادي برخوردار هستند. در برنامه غذايي الزم

است سبزي هايي با رنگ سبز تيره و سبزي هاي برگ دار موجود باشد، زيرا حاوي

ويتامين آ بيشتري هستند. ويتامين آ ويتاميني است كه براي سالمت پوست، چشم

)كه و افزايش مقاومت بدن در مقابل عفونت ها الزم است. مصرف سبزيجات خام

، جذب آهن را افزايش مي دهد و در كاهش ميزان خوب شسته و ضدعفوني شده باشد(

.كم خوني فقرآهن مؤثر است

:مواد غذايي گروه سبزي ها

سبزيجات برگ دار، جوانه حبوبات و غالت، انواع كلم، انواع كدو، گوجه فرنگي، -1

بادمجان، باميه، هويج، شلغم، نخودسبز، لوبيا سبز، چغندر، انواع ترب و تربچه،

.پيازچه، انواع فلفل، پياز، سير، قارچ، كاهو، خيار و... را بيشتر مصرف كنيد

احتیاط در ذرت، سیب زمینی، کدو و باقال از سبزی های نشاسته ای هستند؛ -2

مصرف

.سبزيجات را كمتر به صورت سرخ شده مصرف كنيد -3

گروه ميوه ها-3ميوه جات از جمله مواد غذايي مفيد و ضروري در يك برنامه غذاي سالم هستند كه حاوي

ويتامين ها و امالح معدني مفيدي هستند و به علت داشتن مقادير مناسب فيبر غذايي، ويتامين ث، ويتامين آ و پتاسيم الزم است روزانه مصرف شوند. ميوه ها مانند سبزي ها

سرشار از ريزمغذي ها بوده و فاقد سديم و كلسترول هستند. بنابراين در اكثر رژيم هاي .مربوط به بيماريهاي مختلف مفيد هستند

ميوه هاي غني از ويتامين ث مانند انواع مركبات يا توت، در ترميم زخم ها و جذب آهن )مثل گوشت ها و نقش دارند و مصرف آن ها پس از خوردن غذاهاي حاوي پروتئين و آهن

توصيه مي شود. ميوه هايي مانند طالبي، خرمالو، هلو و شليل حاوي مقادير زيادي حبوبات( ويتامين آ هستند كه براي جلوگيري از خشكي و تخريب پوست و افزايش مقاومت بدن در

.برابر عفونت، سالمت چشم و در كل سالمت عمومي بدن الزم هستند

مواد غذايي گروه ميوه هازردآلو، گرمك، طالبي، خربزه، گريپ فروت، پرتقال، هلو، هندوانه، توت، توت فرنگي، -1

� بايد به صورت تازه استفاده شوند .سيب، موز، گالبي، كيوي، انگور، گيالس، آلبالو و ... حتما.احتیاط در كمپوت،كنسرو�، آب ميوه ها گاه گاه استفاده شوند -2

.ميوه هايي مثل نارگيل به دليل چربي زياد به ندرت استفاده شوند -3

- بهترین میان وعده: میوه های تازه- میوه تازه بهتر از میوه خشک و آبمیوه

- گالیسمیک ایندکس

گروه هاي غذايي

گروه شير و لبنيات-4مواد غذايي اين گروه حاوي پرو تئين )ماده سفيد آن( است. مواد لبني به دليل دارا بودن مقادير

و ريبوفالوين و نيز كلسيم، 12بااليي پروتئين مرغوب و با كيفيت، ويتامين هاي گروه ب از جمله ب .از منابع غذايي بسيار خوب در برنامه غذايي محسوب مي شوند

مصرف مواد غذايي اين گروه موجب رشد و استحكام استخوا ن ها، دندان ها و سالمت پوست مي گردد. افرادي كه در رژيم روزانه خود در حد نياز از مواد غذايي اين گروه مصرف نمي كنند. در

سنين باالتر دچار پوكي و درد استخوان مي شوند. در افرادي كه در مرحله رشد هستند مثل كودكان .و نوجوانان، كمبود كلسيم باعث تأخير رشد مي گردد

مواد غذايي گروه شير و لبنياتو يا ماست و پنير، دوغ و كشك كم چربي، شير تهيه شده از سويا درصد( 1)با چربيشير كم چرب -1

)شير سويا تركيبي شبيه شير معمولي دارد ولي در واقع از سويا تهيه مي شود و منشأ حيواني .ندارد(: الزم است از اين مواد غذايي روزانه مصرف كنيد

و مواد لبني ديگر مانند ماست، پنير ، دوغ ، كشك و درصد( 2/5)با چربي شير با چربي متوسط -2. بار در هفته مصرف كنيد2-3بستني با چربي متوسط را حداكثر

و ساير لبنيات تهيه شده از آن، ماست خامه اي، پنير درصد يا بيشتر( 3)با چربي شير تمام چرب -3.خامه اي و بستني حاوي تكه هاي خامه را به ندرت استفاده كنيد

كره، خامه و سرشير به دليل درصد چربي باال يي كه دارند، در گروه شير و لبنيات قرار نمي گيرند -4.و از گروه چربي ها محسوب مي شوند

ميزان توصيه شده گروه شير و لبنياتسهم يا واحد براي اين گروه به صورت روزانه توصيه شده است. براي زنان شيرده و باردار زير 3-2

ليوان دوغ 2 سهم توصيه شده است. هر سهم معادل يك ليوان شير يا ماست و يا 4 سال روزانه 20.يا نصف ليوان كشك يا بستني و يا به اندازه يك قوطي كبريت پنير در نظر گرفته شده است

گروه هاي غذايي

گروه گوشت و جانشين هاي آن-5مواد غذايي مختلفي در اين گروه قرار مي گيرند كه مواد مغذي بدن از جمله پروتئين، فسفر،

، ر وي، منيزيم و آهن را تأمين مي كنند. مصرف گوشت، حبوبات، تخم 6 و ب 12ويتامين هاي ب مرغ و مغزها در برنامه روزانه باعث مي شود كه رشد متوقف نگردد. آهن موجود در اين مواد

سبب خون سازي مي شود و از كم خوني فقرآهن جلوگيري مي كند. پروتئيني كه از طريق اين مواد به بدن مي رسد تأمين كننده سالمت عمومي فرد بوده و براي رشد ضروري است. مصرف .انواع مختلف مواد غذايي اين گروه موجب تأمين پروتئين كافي و كاهش هزينه هاي غذا مي شود

مواد غذايي گروه گوشت و جانشين هاي آن.مواد غذايي اصلي اين گروه شامل گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها و دانه هاي روغني است

از گوشت مرغ، ماهي، گوشت ساير طيور مثل بوقلمون و بلدرچين، انواع مختلف حبوبات مانند -1لوبيا، نخود، ماش، عدس، باقالي خشك و لپه، سفيده تخم مرغ، سويا، مغزها و دانه ها شامل

.گردو، بادام، پسته، كنجد، شاهدانه، فندق، بادام زميني و مغز تخمه ها بيشتر مصرف كنيدعدد 2-3از گوشت گاو و گوسفند كم چرب و زرده تخم مرغ گاهگاه استفاده كنيد. )مصرف -2

عدد براي كودكان، نوجوانان، زنان باردار و شيرده توصيه مي شود(5 تا 4براي بالغين در هفته و از سوسيس، كالباس، همبرگرهاي موجود در بازار، گوشت سرخ شده، غذاهاي گوشتي فرآوري -3

.شده )آماده( به ندرت مصرف كنيدحبوبات، مغزها و دانه ها، حاوي پروتئين گياهي هستند كه بسيار با ارزش است. اما براي بهتر

شدن و تكميل خواص تغذيه اي آن ها بهتر است با مواد ديگر مثل غالت، لبنيات يا كمي گوشت � عدس پلو يا لوبيا پلو مخلوطي از حبوبات و غالت مي باشد. در آش مخلوط و پخته شوند. مثال

رشته گوشت وجود ندارد اما به دليل داشتن حبوبات، غالت )رشته( و لبنيات )كشك( پروتئين آن .بسيار با ارزش و كامل است

ميزان توصيه شده گروه گوشت و جانشين هاي آن 60 سهم در طول روز استفاده شود. هر كدام از اين موارد يك سهم است: 2-3از اين گروه بايد

قاشق غذاخوري از انواع مغزها 2گرم انواع گوشت، يك عدد تخم مرغ، نصف ليوان حبوبات پخته، .مانند گردو، بادام و پسته و ... بهتر است تركيبي از اين مواد استفاده شود

گروه هاي غذايي

فهرست جانشینی

فهرست جانشینی گروه های غذایی چیست؟

- ب�رای اینک�ه ب�دانیم مق�دار مص�رف از هری�ک از گ�روه ه�ای غ�ذایی بای�د ب�ه چ�ه

آش�نا � ه�ا�ی �غ�ذا�ی�ی گ�ر�وه� ج�انش�ینی� ف�هرس�ت ب�ا اس�ت ب�اش�د، �الز�م م�یزا�ن شویم.

ت�رازو همیش�ه امکانپ�ذیر ان�دازه گ�یری مانن�د ب�ه وس�ایل - چ�ون دسترس�ی نیس�ت و� ت�وزین �م�واد �غ�ذایی �خصوص�ا� در حجم ه�ای کم مش�کل� بنظ�ر می

رس�د، از �فهرست ج�انشینی گرو�ه های �غذایی� استف�اده �می شود.

- فهرس�ت جانش�ینی ب�ه م�ا کم�ک می کن�د ک�ه ب�رای انتخ�اب م�واد غ�ذایی م�ورد بی�ش�تری ا�نتخ�اب ی�ا� می�ا�ن وع�ده ه�ا� ق�در�ت م�ص�رف در� وع�ده ه�ا�ی اص�لی

داشته باشیم.

واحد چیست؟

منظور از واحد مقدار معینی از هر نوع مادۀ� غذایی است که انرژی و مواد مغذی مشخصی دارد و برای هریک از

.گروه های غذایی تعریف شده است .کف دست، لیوان و قاشق از مقیاس های معروف است

:بعنوان مثال گرم30کف دست: مقیاس متداول برای -

: برای لبنیات، سبزیجات و سایر گروه ها)سی سی(240لیوان -

هر واحد از گروه نان و غالت

اندازۀL یک واحد نوع مادۀL غذاییهر نوع نان سبوس دار )بدون یک کف دست

گرم 30انگشتان(=

نان سنگگ )سبوس دار( )بدون یک کف دست گرم 30انگشتان(=

نان بربری)سبوس دار( )بدون یک کف دست گرم 30انگشتان(=

هر نوع نان بدون سبوس بجز نان لواش()

)بدون یک کف دست گرم 30انگشتان(=

نان لواش )بدون کف دست سه گرم 30انگشتان(=

نان جو سبوس دار و بدون سبوس

)بدون یک کف دست گرم 30انگشتان(=

نان چاودار )بدون یک کف دست گرم 30انگشتان(=

Lنوع مادۀ غذایی

اندازۀL یک واحد

نان همبرگری )بدون انگشتان(= یک کف دست گرم 30

نان باگت )بدون انگشتان( = یک کف دست گرم 30

برنج پخته قاشق غذاخوری سرصاف یا 3یک سوم لیوان

ماکارونی نصف لیوان

جوانۀL گندم قاشق غذاخوری 3

گندم پرک شده

نصف لیوان

ذرت نصف لیوان

بالل نصف لیوان

باقال نصف لیوان

نخود فرنگی نصف لیوان

هر واحد از گروه نان و غالت

اندازۀL یک نوع مادۀL غذاییواحد

عدس پخته نصف لیوان

انواع لوبیا پخته نصف لیوان

نخود پخته نصف لیوان

لپه پخته نصف لیوان

ماش پخته نصف لیوان

سیب زمینی تنوری یا آب پز

عدد متوسط1

پورۀL سیب زمینی 90نصف لیوان )گرم(

کدو حلوایی لیوان1

هر واحد از گروه نان و غالت

اندازۀL یک واحد نوع مادۀL غذایی

آرد گندم نانوایی قاشق غذاخوری 3سرصاف

آرد سفید گندم مخصوص کیک و شیرینی

قاشق غذاخوری 3سرصاف

آرد نخودچی قاشق غذاخوری 3سرصاف

نشاسته قاشق غذاخوری 3سرصاف

)بدون شیربرنج شکر(

نصف لیوان

غالت پخته شده نصف لیوان

غالت بوداده )برنجک-گندمک(

لیوان1/5

ذرت بوداده )بدون درنظر گرفتن روغن(

لیوان3

هر واحد از گروه نان و غالت

اندازۀL یک نوع مادۀL غذاییواحد

هر نوع سبزی پخته شده یا آب سبزیجات

نصف لیوان

هر نوع سبزی خام خرد شده

یک لیوان

سبزیجات عددی)خیار، هویج، گوجه، بادمجان و ...(

عدد 1متوسط

هر نوع ساالد سبزیجات

یک لیوان

سبزی خوردن یک لیوان

هر واحد از گروه سبزیجات

اندازۀ� یک واحد نوع مادۀ� غذاییآبمیوۀL طبیعی

)بدون شکر(نصف لیوان

سیب کوچک 120)عدد 1گرم(

کیوی کوچک 100 ) عدد1گرم(

پرتقال کوچک 195)عدد 1گرم(

)کوچک تا خرما متوسط(

عدد 3

رطب مضافتی عدد 3نارنگی متوسط عدد1

نارنگی کوچک عدد 2

هر واحد از گروه میوه ها

نوع مادۀ�غذایی اندازۀ� یک واحدانار متوسط ½ عدد

زردآلوی کامل تازه

گرم(165عدد )3

موز کوچک موز بزرگ

گرم( 130) عدد 1 گرم( 130)½ عدد

توت سیاه لیوان 1 لیوان 1 تمشک

طالبیz کوچک یک سوم طالبیz کوچک گرم(330)

خربزه برش= نصف لیوان 1 گرم(300)

1= ¼ گرم( 400 ) برش1 هندوانه لیوان

هر واحد از گروه میوه ها

نوع مادۀ� غذایی اندازۀ� یک واحد

گیالس تازه گرم(90) عدد 12

Lانجیر تازۀمتوسط

گرم(100 )عدد2

گریپ فروت )دارابی( بزرگ

گرم(330) ½ عدد

انگور کوچک گرم(90) عدد 17

Lهلوی تازۀمتوسط

گرم(180) عدد1

Lگالبی تازۀبزرگ

گرم(120)½ عدد

هر واحد از گروه میوه ها

نوع مادۀ� غذایی اندازۀ� یک واحدآناناس تازه سه چهارم لیوان

آلوی کوچک تازه

گرم(150) عدد 2

خرمالوی متوسط

عدد 2

شلیل متوسط عدد 1

توت فرنگی عدد(10-12) لیوان 1¼

انبه گرم(165)نصف لیوان

آلوبخارا عدد 3

توت خشک )یک غذاخوری قاشق 2چهارم لیوان(

هر واحد از گروه میوه ها

نوع مادۀ� غذایی اندازۀ� یک واحد

برگۀL خشک زردآلو

نیمه 8

برگۀL خشک سیب

نیمه8

انجیر خشک عدد 1/5

قاشق 2 کشمشغذاخوری

آلوی خشک عدد 2

لیموشیرین ½ عدد

لیموترش جنوب

عدد 1

آلبالو نصف لیوان

هر واحد از گروه میوه ها

اندازۀL یک نوع مادۀL غذاییواحد

هر نوع گوشت مرغ، ماهی، گاو یا گوسفند

یک قوطی کبریت

گرم30=

تخم مرغ کامل عدد1

سفیدۀL تخم مرغ عدد2

پنیر یک قوطی کبریت

گرم30=

حبوبات پخته شده )لپه، نخود، عدس، لوبیا(

نصف لیوان

)پخته شده(سویا نصف لیوان

شیر سویا لیوان1

هر واحد از گروه گوشت و حبوبات

نوع مادۀ� غذایی

اندازۀ� یک واحد

شیر ا لیوان معمولی سی سی(240)

ماست ا لیوان معمولی سی سی(240)

دوغ لیوان معمولی 2

هر واحد از گروه شیر و لبنیات

نمايه گاليسمي

در غ�ذاها توان�ايي ب�راي ک�ه اس�ت اص�طالحي

اف�زايش قن�د خ�ون ب�ه ک�ار مي رود و جهت مقايس�ه

ي ت�اثيرات فيزيولوژي�ك كربوهي�درات ه�اي مص�رفي

ق�رار مي اس�تفاده م�ورد خ�ون گل�وكز ب�ر س�طح

گيرد

سطوح نمايه ي گاليسمي به اين ترتيب تعريف •

مي شود:

پايين = مواد غذايي با نمايه گاليسمي •

55>GI

-GI=:70متوسط موادغذايي با نمايه گاليسمي •

55

GI > 70باال=مواد غذايي با نمايه گاليسمي •

راهکارهای کاهش شاخص گالیسمی برای بیماران دیابتی

غذاهايي که شاخص گاليسميک پايين تري دارند،تغييرات اندکي در ميزان قند خون يا •

ميزان ترشح انسولين ايجاد ميکنند و بعبارتي قندخون بعد از غذا را كمتر افزايش

مي دهند و براي سالمت بهتر هستند.

� حبوبات، غالت كامل و شير و لبنيات نسبت به بيشتر انواع نشاسته، پاسخ • مثال

گاليسميك پائين تري ايجاد مي كنند )كمتر و كندتر قندخون را باال مي برند(.

با افزودن فيبر هاي غذايي به رژيم غذايي روزانه ميتوان رژيم با شاخص گاليسميک •

باال را به رژيم با شاخص گاليسميک پايين تبديل کنيم.

افزودن مقادير کافي ميوه ها و سبزيجات به غذا و نيز استفاده از غالت کامل بجاي •

غالت تصفيه شده )مثال استفاده از نان سبوس دار و سنگک به جاي نان سفيد( و

کاهش مقدار سيب زميني مصرفي و قند هاي ساده و شيريني ها کمک کننده هستند.

قندخون را با سرعت

افزایش پایینمی دهد

قندخون را با سرعت

افزایش متوسطمی دهد

قندخون را با سرعت افزایش می دهدباال

گروه غذایی

- نان های غالت و دارسبوس

نان های سفید )بدون سبوس(

غالت بدون سبوس

نان و غالت

انواع توتزغال اخته

گیالس

بقیهانجیر-انگور-خرما-خربزهانبه-طالبی-گرمک-موز

آناناس

میوه ها

- شلغم،لبو،هویچ پخته

سبزیجات نشاسته ای

سبزسجات

توصیۀL کاربردی 20در زمینۀL تغذیه

برای کنترل قندخون بیماران دیابتی

- حتم�ا داروه�ا، وع�ده ه�ای غ�ذایی و می�ان وع�ده ه�ا را منظم 1

و ب�ه موق�ع مص�رف کنی�د؛ چ�را ک�ه رع�ایت نظم در کن�ترل قن�د

خون تاثیر بسزایی دارد.

از م�واد غ�ذایی را در مش�خص و ث�ابتی- ت�ا ح�د امک�ان مق�دار 2

از روز مصرف کنید. ساعات معینی

- به�ترین الگ�وی غ�ذا خ�وردن در اف�راد دی�ابتی مص�رف غ�ذا 3

وعدۀ� اصلی 3در

میان وعده می باشد. 3-4 و

- کن�ترل قن�دخون در بیم�اری دی�ابت ب�ه برنام�ۀ� غ�ذایی نی�از دارد، ب�رای 4

داشتن برنامۀ� غذایی حتما به کارشناس تغذیه مراجعه نمایید.

- برنام�ۀ� غ�ذایی را ک�ه کارش�ناس تغذی�ه ب�رای ش�ما تنظیم می کن�د، ب�ه 5

ص�ورت زیب�ا و ج�ذاب بنویس�ید و در مک�ان ه�ایی مانن�د آش�پزخانه ی�ا ات�اق

خ�واب خ�ود نص�ب کنی�د و ی�ا در زی�ر میزک�ار خ�ود ق�رار دهی�د ت�ا زم�ان

مصرف وعده های غذایی و میان وعده ها را فراموش نکنید.

ب�ه معن�ای 6 غ�ذایی برنام�ۀ� و داش�تن تغذی�ه ب�ه کارش�ناس - مراجع�ه

مح�دودیت، غ�ذانخوردن، گرس�نگی و اذیت ش�دن نیس�ت؛ بلک�ه برنام�ۀ�

:غذایی- به شما کمک میکند سالم ترین موادغذایی را برای استفاده انتخاب کنید.1

- مقدار و اندازه ای که بدن شما به موادغذایی احتیاج دارد، مشخص می کند، 2

پس کمتر یا بیشتر از نیازتان دریافت نمی کنید و قندخونتان کنترل خواهدبود.

- زم�ان مص�رف وع�ده ه�ای اص�لی و می�ان وع�ده ه�ا را ب�ه ش�ما گوش�زد می کن�د ت�ا 3

آن را فراموش نکنید

یا دچار سردرگمی نشوید.

- بهترین موادغذایی برای تامین میان وعدۀ� شما )در مقادیر مشخص 7و به اندازه( شامل موارد زیر است:

نان و غالت سبوس دار، مانند: نان سنگک -1انواع سبزیجات -2

انواع شیر و لبنیات کم چرب -3انواع مغزهای گیاهی )آجیل( خام -4

)صبحانه، نهار یا شام(- ازحذف کردن کامل یک وعدۀ� غذایی اصلی 9

بپرهیزید، حتی اگر قندخون شما باال باشد! زیرا حذف کردن وعدۀ� غذایی باعث می شود تا به خاطر

ضعف و گرسنگی در وعدۀ� بعدی بیش از پیش غذا بخورید و در دراز مدت باعث باال رفتن قندخون و افزایش

وزن شما خواهد شد.

- برای کنترل بهتر قندخون از مصرف بیش ازحد کربوهیدرات 10بپرهیزید.

( و خوردن کربوهیدرات ها نه حذف آن!کنترل مصرف کربوهیدرات ) مهم ترین عوامل در پایین آوردن قندخون همراه مقادیر کافی فیبربه

بعداز غذا هستند.

- کربوهیدرات چیست؟11 کربوهیدرات ماده ای است که از واحدهای کوچکی به نام قند تشکیل

آدمی با خوردن کربوهیدرات، این ماده را در بدن خود می شکند شده.و به قند تبدیل می کند؛ قندها بوسیلۀ� خون به سلول ها رفته و به آنها

انرژی می رسانند، به این ترتیب کربوهیدرات ها باعث افزایش قندخون شده و در بین مواد تشکیل دهندۀ� غذاها بیشترین تاثیر را بر

قندخون دارند.

- کربوهیدرات ها در چه موادی وجود دارند؟12 - نان و غالت 1- همۀ� موادی که شیرین هستند؛ مانند: قند، شکر، پولکی، نبات، 2

... شیرینی ها، شکالت ها و- میوه ها 3- لبنیات 4- سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی 5- حبوبات6

- س�عی کنی�د کربوهی�درات م�ورد نی�از روزان�ه خ�ود را از طری�ق س�الم 13

دار، س�بزیجات، و غالت س�بوس ن�ان از یع�نی ن�وع کربوهی�درات ت�رین

میوه ها و لبنیات کم چرب تامین نمایید.

- مص�رف فیبره�ا را در رژیم غ�ذایی خ�ود اف�زایش دهی�د. فیبره�ا 14

م�وادی هس�تند ک�ه ن�ه تنه�ا ان�رژی ندارن�د، بلک�ه ب�اعث ک�اهش ج�ذب

قند و چربی و مانع نوسانات قندخون به مقدار زیاد می شوند.

- فیبرها در چه مواد غذایی وجود دارند؟15

- حبوبات4- میوه ها 3- نان و غالت سبوس دار 2- سبزیجات 1

ب�ه 17 س�بزیجات س�بزیجات 2- و ای نشاس�ته س�بزیجات گ�روه از چ�ون ای نشاس�ته می ش�وند. س�بزیجات تقس�یم ای غیرنشاس�ته واح�دهای قن�دی تش�کیل ش�ده ان�د مانن�د ن�ان و می�وه ه�ا قن�د خ�ون را ب�اال می برن�د ولی س�بزیجات غ�یر نشاس�ته ای از فی�بر تش�کیل ش�ده و ب�اعث

افزایش قندخون و انرژی بدن نمی شوند. انXواع " بXر بنXابراین بXر مصXرف سXبزیجات غیرنشاسXته ای تاکیXد می شXود نXه

" نشاسته ای آن

حفظ وزن مناسب یکی از عواملی است که تاثیر مستقیم در -16کنترل قندخون دارد. اگر در حال چاق شدن هستید و یا سال هاست

که دچار اضافه وزن شده اید؛ باید با کاهش انرژی دریافتی خود، .انتخاب تغذیۀ� سالم و ورزش منظم خود را به وزن مناسب برسانید

:- در هنگام انتخاب غذای خود به یاد داشته باشید18 مXوادی ماننXد نXان هXای سXفید قنXد خXون شXما را بXا سXرعت بXاال افXزایش می دهنXد:

، قنXد، شXکر و انXواع مXواد شXیرین شXده ماننXد شXیرینی )بXدون سXبوس(، بXرنج سXفید

...، سXبزیجاتی ماننXد سXیب زمیXنی و چغندرپختXه، هXا، بیسXکوت، شXکالت هXا و

میوه هایی مانند: خربزه و طالبی، رطب مضافتی، انگور و ... .

مXوادی ماننXد نXان هXای قنXد خXون شXما را بXا سXرعت متوسXط افXزایش می دهنXد:

سبوس دار، شیر و لبنیات و ...

- ب�ه ی�اد داش�ته باش�ید فرآین�دهایی مانن�د دم ک�ردن، ل�ه ک�ردن، رن�ده 19

را غ�ذایی م�واد در موج�ود قن�د ج�ذب س�رعت گ�رفتن آب و ک�ردن

ب�رنج و ماک�ارونی از ح�د از دم ک�ردن بیش اف�زایش می دهن�د؛ پس،

بپرهیزی�د، می�وه ه�ا را بص�ورت ت�ازه و کام�ل مص�رف نم�وده و از خ�رد و

له کردن بیش از حد مواد غذایی خودداری نمایید.

افت قندخون= خطرعالیم 20 ب��روز و قن��دخون افت ص��ورت در -

ف�و�را" ی�ا �1ه�یپوگالیس�می� و� غ�ذا�خوری ش�کر قا�ش�ق 4 حبه �قند �)حل �شده� در آب ولرم�( استف�اده کنید.�

درص�ورت دردس�ترس نب�ودن قن�د ی�ا ش�کر می توانی�د از مواد زیر استفاده کنید:

- عسل: یک قاشق غذاخوری1- نوشابه: یک دوم لیوان2- آب میوه: یک دوم لیوان3ت�ر از م�واد 4 - ش�یر، بس�تنی و ش�کالت: قن�د را آهس�ته

فوق افزایش می دهن�د، بن�ابراین مص�رف قن�د، ش�کر، عس�ل، آبمی�وه و

نوشابه در اولویت است.