1

فصل سیزدهم

مدیریت ریسک و ابزارهای سنجش

جناب$ آقای دکتر رهنمای رودپشتیاستاد راهنما:

رسول حاجی پورارائه کننده:

2

سرمایه گ$ذاریفرایند ارزش آفرینی :1.کسب 2. برای زمان$ی دوره ی$ک در پول$ی فعل$ی ارزش

محاسباتی در آینده که به - زمان دریافت وجوه1- نرخ مورد انتظار وتورم2

- عدم اطمینان در پرداخت های آتی 3پاداش می دهد.

3

فرایند سر مایه گذاری نحوه تص�میم گیری س�ر مای�ه گذاران ،میزان سرمایه

می تشری��ح را گذاری مای��ه س��ر وزمان گذاری مرحله است :5کند .شامل

تعیین سیاست سرمایه گذاری 1.

انجام تجزیه وتحلیل اوراق بهادار2.

تشکیل سبد سرمایه گذاری3.

تجدید نظر در سبد سرمایه گذاری4.

ارزیابی عملکرد5.

4

وظایف مدیریت مالی

- درون بنگاه : تامین وتخصیص1- خارج از بنگاه: شناس$ایی وبهره گیری از فرصت های بازار 2

براساس تصمیم گیری های مالی وسرمایه گذاری ریسک وبارده :پایه واساس تصمیم گیری های مالی است

5

محیط سرمایه گذاریقطع$ه کاغذی اس$ت ک$ه حقوق وشرایط اعمال اوراق بهادار: 1.

برای را مالکیت آت$ی های انداز ب$ه چش$م نس$بت را ای$ن حقوق سرمایه گذاران نشان می دهد

بهادار: 2. اورق خریداران بازارهای میان ارتباط ایجاد

وفروشندگان اوراق بهادار منج$ر ب$ه تس$هیل جریان وجوه از سوی واس�طه های مال�ی: 3.

عرضه کنندگان وجوه به تقاضا کنندگان وجوه می شوند.

6

روش های طبقه بندی بازارهایمالی

)بازار قرضه و سهام(بر حسب حق مالی 1.

مالی 2. ح�ق س�رسید حس�ب بازار بر و پول )بازار سرمایه(

)بازار اولیه و بازار ثانویه(بر اساس مرحله انتشار 3.

)بازار آت$ی)مشتقه( و برا�ساس زمان انتقال دارایی 4.بازار آنی(

7

ریسک

برای دستیابی به بازده باید ریسک را پذیرفت 1.

ریسک مقدم بر بازده است2.

بازده موصوف است وریسک صفت است 3.

ریسک یک متغییر کیفی است4.

8

:تعریف ریسکدو دیدگاه وجود دارد:

-تمامی نوسانات احتمال بازده1-فقط نوسانات احتمالی منفی بازده2

تعاریف مختلف:-فرهنگ وبستر:در معرض خطر قرار گرفتن 1-فرهن$گ لغات س$رمایه گذاری: میزان زیان بالقوه س$ر مای$ه گذاری که 2

قابل محاسبه است-گالیتز :هر گونه نوسان در هر گونه عایدی 3-گیل$ب:ه$ر پدیده ای ک$ه بتوان$د نتیج$ه ی حاص$ل از آنچ$ه س$ر مایه گذار 4

انتظار دارد را منحرف می سازد.-مارکویتز: انحراف معیار چند دوره ای یک متغیر 5-هیوپ: احتمال کاهش درآمد یا از دست دادن سرمایه6

9

مدیریت ریسکشناسایی اندازه گیری تصمیم گیرینظارت بر انواع ریسک

شامل ریسکهایی است که قابل کنترل باشد

10

بهینه سازی پرتفوی مدلمارکویتنز

:یکی از ابزارهای مدیریت ریسک است : مزیت مدل مارکویتز

برای انتخاب ی$ک دارای$ی ن$ه تنه$ا ب$ه انحراف معیار آ$ن دارای$ی بلک$ه ب$ه رابطه ی آن دارایی با سایر دارایی ها توجه می شود.

مفروضات مارکویتز:سرمایه گذاران ریسک گریزاند1.انتخاب بر اساس میانگین واریانس2.هر گزینه سرمایه گذاری تا بی نهایت قابل تقسیم است3.افق یک دوره ای داشتن سرمایه گذاران4.در س$طح مشخص$ی از ریس$ک ح$د اکث$ر بازده را ترجی$ح م$ی دهند و در 5.

در سطح مشخصی از بازده حد اقل ریسک را ترجیح می دهند

11

مساله سرمایه گذاریمارکویتز

سرمایه مبل�غ تخص�یص ب�ا مطلوبی�ت کردن حداکث�ر اوراق بهادارnگذاری بین

مرحله باید طی شود:2-تعیین مجموعه ی پرتفوی کارا1-انتخاب ازمیان پرتفوی کارا2

12

دالیل استفاده از مدیریتریسک

-کاهش احتمال زیان از فعالیت یک سازمان1-ایجاد فضای$ی ب$ا اطمینان بیشت$ر ک$ه ب$ه مدیران فرص$ت تصمیم گیری مطلوب 2

تر می دهند مرحله است:5مراحل اجرای مدیریت ریسک شامل

-تشخیص منابع ریسک1- اندازه گیری میزان ریسک2- ارزیابی میزان ریسک مورد نظر بر سازمان واستراتژی های آن3 ابزارهای 4 از استفاده ب$ا ریس$ک مدیری$ت برای س$ازمان توانای$ی ارزیاب$ی -

مدیریت ریسک- انتخاب ابزار مناسب ومفید5

13

انواع ریسک

-ریس$ک مال$ی:ب$ه طور مس$تقیم بر س$ود آوری شرک$ت اثر 1

می گذاردبر متغیرهای مالی 2 ب$ه طور مس$تقیم : مال$ی غی$ر -ریس$ک

تاثی$ر نم$ی گذارد ول$ی در نهای$ت باع$ث تغیی$ر در متغییر های مالی می شوند

14

منابع ریسک مالی-ریسک نرخ ارز1-ریسک نرخ بهره)سود(2-ریسک نکول3-ریسک نقدینگی4-ریسک تغییرات سطح عمومی قیمت ها )تورم(5

-ریسک سرمایه گذاری مجدد6-ریسک بازار 7- ریسک اعتباری8- ریسک نقدشوندگی9

15

ریسک غیر مالی- ریسک مدیریت1- ریسک سیاسی2 - ریسک صنعت3- ریسک عملیاتی4 -ریسک قوانین ومقررات5 - ریسک نیروی انسانی6-ریسک فناوری7-ریسک جغرافیایی8

16

اندازه گیری ریسک

ریسک مارکویت�ز شاخ$ص عنوان ب$ه را بازده معیار انحراف :

مطرح کرد

: بتا را به عنوان شاخص ریسک مطرح می کند شارپ

کال�ی عنوان م�ک به را وبعداًتحدب کن$د م$ی مطرح را دیرش :

شاخص دقیق تر مطرح شد

17

سنجه های نوسان

R= XMAX-XMIN - دامنه تغییرات:1

=)( AD- متوسط قدر مطلق انحرافات: 2

=S2- واریانس : 3

=S- انحراف معیار : 4

18

سنجه های نوسانمثال:در مورد عایدات ی$ک شرک$ت اطالعات زی$ر موجود است،

واریانس و انحراف معیار را محاسبه نمایید:

وقوع احتمال بازده

0/25 400

0/50 600

0/25 800

19

سنجه های نوسانحل مثال:

141=S=

Pi*(Xi-X)2* Xi-X piبازده* احتمال وقوع pi)) بازده

10000 -200 100 0/25 400

0 0 300 0/50 600

10000 200 200 0/25 800

20000=S2 600=X

20

سنجه های حساسیت

دیرش:1.

تحدب2.

ضریب بتا 3.

21

دیرشآن زمان جریان های از زمان اس$ت ک$ه در ای نقط$ه دیرش نقدی ک$ه مجدداٌ س$رمایه گذاری م$ی شون$د،دقیقا برابر ارزش

فعلی سایر جریان های نقدی در آینده اند.محاسبه ی دیرش:

:1فرمول شماره

Dur:دیرش P :قرضه اوراق قیمت

C :قرضه اوراق درآمدی جریان R :بازار سود نرخ

22

دیرش

محاسبه ی دیرش::2فرمول شماره

P :اوراق قیمت M :اوراق سررسید تاریخ

F :اوراق اسمی قیمت C :ای دوره درآمدی های جریان

R :سررسید تا بازده  

23

دیرش

محاسبه ی دیرش::3فرمول شماره

R :تاسررسید بازد$ه C :کوپن نرخ

N :باقیمانده های پرد$اخت تعداد M) ( پرداخت: د$فعات تعداد سررسید

Z :بعدی سود پرداخت تا زمان مقدار

) ازسال) کسری

 

24

دیرشمحاسبه ی دیرش:

نکته:مفهوم دیرش تعدی$ل شده وکش$ش در عم$ل ،بس$یار نزدیک م$ی باشن$د .این تشاب$ه ب$ه تغییرات نرخ س$ود مربوط است.در گیرد می انجام پیوس$ته ب$ه ص$ورت محاس$بات ک$ه ص$ورتی یعن$ی در حال$ت س$ود مرک$ب لحظ$ه ای رواب$ط ب$ه ص$ورت زیر

مشخص می شوند:وبنا به تعریف دیرش ومعادله فوق خواهیم داشت:

C :ساالنه های پرداخت P :قرضه اوراق قیمت

N :دوره تعداد R) سال: ) برحسب دوره یک سود نرخ

K :شده نگهداری اوراق که سال از کسری

است

E=2.718

25

قوانین دیرش

دیرش پرتفوی س$هام عبارت اس$ت از میانگین وزنی دیرش پرتفوی دیرش اور$اق بدون سود برابر زمان تا سررسید می باشد. هر چه نرخ سود اوراق قرضه ب$االتر باشد دیرش کمتر خواهد بود با اوراق مورد در )ک$ه بزرگت$ر ،دیرش بیشت$ر ت$ا س$ررسید زمان

صرف قیمت اسمی است( ه$ر چ$ه دی$رش افزای$ش ی$اب$د ریس$ک قیم$ت اوراق نی$ز افزای$ش می

یابد. وزنی میانگی$ن از اس$ت عبارت نی$ز قرض$ه اوراق پرتفوی دیرش

دیرش اور$اق در$ پرتفوی.

26

دیرش:نکته

اول اینک$ه دیرش ی$ک ورق$ه ی قرض$ه از زمان س$ررسید آن کوتاه تر است .

دیگ$ر اینک$ه هرچ$ه نرخ س$ود افزای$ش یاب$د ،دیرش عدد کوچک تری بدون به دست می دهد. اوراق

ری�سک

r =0/04

r =0/08

27

تحدبدیرش وتحدب ،عوامل تعیین حساسیت قیمت در مقابل نرخ س$ود م$ی باشن$د ک$ه از نظرهندس$ی در منحن$ی بازده نمایش به ش$د اشاره ای$ن از پی$ش ک$ه دیرش .مفهوم ش$د داده خطی ف$ض ب$ا س$ود نرخ تغییرات قبال در قیم$ت تغییرات بودن ای$ن ارتباط اشاره دارد.شک$ل س$اده ی زی$ر نشان می غیر رابط$ه ی قیم$ت وتغییرات نرخ س$ود تغییرات ک$ه ده$د

نمایش دهنده ی تغییرات نرخ سود خطی دارند.در شکل زیر است که به صورت درصدی محاسبه می شود.

∆𝑝𝑝

∆ 𝑟

28

: قوانین تحدببا افزایش دیرش فتحدب با نرخ تصاعدی افزایش می یابد.1.افزایش زمان تا سررسید باعث افزایش تحدب می شود .2.در ص$ورت ثاب$ت ماندن زمان س$ررسید ،افزای$ش نرخ س$ود باعث 3.

کاهش تحدب می شود.در صورت ثابت ماندن دیرش ،افزایش نرخ س$ود باعث افزایش 4.

تحدب می شود.اوراق با سود صفر دارای حداقل تحدب است.5.

29

ضریب بتا

بودن کنترل قابل اس�اس بر ریس�ک بندی طبق�ه ونبودن:

ریسک غیر سیستماتیک:مختص خود شرکت است1.

کالن 2. های متغییر تغییرات س$$یستماتیک: ریس$$ک اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و...

ریسک محاس�به برای معیاری بت�ا: ضری�ب سیستماتیک

30

محاسبه ضریب بتا

بت�ا: شی�ب خ�ط رگرس�یون بی�ن بازده بازار)متغیی�ر مستقل( و بازده سهام)متغییر وابسته( می باشد.

:فرمول های محاسبه ضریب بتا1- , =2- ,= 3- =

بازدهی بازار

بازدهی سهم 𝛽

31

سنجه های ریسک نا مطلوب

:مزایا: اینکه سر مایه گذاران به دنبال حداقل کردن زیان خود هستنداول

این دوم: نباشن$د، دار خورد بر نرمال توزی$ع از مشاهدات اگ$ر شاخص مناسب تر است

= SVM-نیم وارایانس زیر میانگین: 1

= SVT-نیم واریانس زیر بازده هدف:2(VAR- روش ارزش رد معرض خطر)3

32

ارزش در معرض خطر(VAR) یک تکنیک آماری استاندارد شده است که بدترین زیان در افق زمانی

مشخ$ص ک$ه مقدار زیان از آ$ن بیشت$ر نخواه$د ش$د در سطح اطمینان مشخصی را اندازه گیری می کند .

:VARکاربرد گذشته نگر : )گزارش های اطالعاتی( محاسبه ریسک دفاعی : )کنترل ریسک( اعمال محدودیت برای معامله گران فعال :)مدیری$ت ریس$ک(کس$ب بازده$ی متناس$ب ب$ا ریس$ک متحمل شده

VARکاربران - شر کت های مالی وغیر مالی1-قانون گذاران2 - مدیران سرمایه گذاری 3

33

ارزش در معرض خطر(VAR)بيشت$ر از مبلغ N درص$د اطمينان داري$م ك$ه طيXم$ا Vروز آت$ي، قطعاً

همان ارزش در معرض ريس$ك، يا Vمتحم$ل زيان نخواهي$م شد. متغي$ر VaR بدره يا سبد س$رمايه گذاري مي باشد كه در بردارندة دو پارامتر N

يعني سطح اطمينان است.Xيعني افق زماني و براي محاس$به ح$د كفاي$ت س$رمايه ي$ا ميزان س$رمايه الزم جهت نگهداري در ي$ك بان$ك ب$ه منظور اجتناب از ريس$ك بازار، ضابطان ناظ$ر بر بانكها

۱۰N ۹۹ = و X.قرار ميدهند %=

34

محاسبه ی ارزش در معرض خطر(VAR)

روش شبیه سازی تاریخی:1.مراحل زیر باید رعایت شوند:

دارایی مشخص میشودعوامل موثر بر ارزش دارایی می شود اگ$ر ی$ک دارای$ی باش$د بای$د ارزش دارای$ی بر اس$اس تئزیع

بازده تاریخی مشخص می شوداگر پرتفوی باشد باید ارزشگذاری مجدد شود

35

روش شبیه سازی تاریخیدر قديمي دادههاي بكارگيري از اس$ت عبارت تكني$ك اي$ن روش$ي كامالً مس$تقيم وتقريباً س$اده ب$ه عنوان راهنمايي براي

آنچه كه ممكن است در آينده بوقوع بپيوندد.:مثال

ي$ك پرتفوی را ب$ا افق VaRفرض نمايي$د ك$ه ميخواهي$م مقدار ٪ و ب$ا استفاده از داده ۹۹زمان$ي ي$ك روزه و س$طح اطمينان

روز محاسبه كنيم.۵۰۰هاي

36

مثالداده های مثال:شام$ل ارزش تاریخ$ی متغیرهای تاثیر گذار بر

پرتفوی:

37

مثالحل:

نمايي$د در روزvi فرض بازار متغير ي$ك ارزش iو m تعداد امين iروزهاي$ي ك$ه دادههاي آ$ن روزه$ا اس$تفاده شده اس$ت.

در بازار متغير ارزش ك$ه اي$ن فرضاس$ت بر مبتن$ي س$ناريو فردا بايد به صورت ذيل باشد:

ب$ه مثال قب$ل مقدار اولين m ۵۰۰ب$ا توج$ه براي = اس$ت. ۲۰ / ۳۳ ميباشد. همچنين ۵۰۰V= 25/85متغير، ارزش امروز

=V0 ۲۰ / ۷۸ و= V1 ميباشد. ب$ا توج$ه ب$ه اين اطالعات ارزش است عبارت اول س$$ناريوي در بازار متغي$$ر اولي$$ن

(:501Vاز)یعنی

38

مثالح$ل:ارزش پرتفوی ب$ا اس$تفاده از فرمول شبی$ه س$ازی تاریخی برای

N:متغییر تعیین شده

39

محاسبه ی ارزش در معرض خطر(VAR)

:روش پارامتریک:به روش واريانس-كواريانس نيز معروف است محاس$به براي روش مدل VaRمهمتري$ن روش از استفاده

پارامتريك است:فرمول مورد استفاده در این روش

ميزان نوسان × سطح اطمينان × ارزش بازار دارايیهای روزانهVaRمالی=

مدت زمان مورد نظر=

40

ارزش در معرض خطر(VAR)

:در روش پارامتریک۱) VaR سبد ي$ا پرتفوی ي$ك روي زيان س$طح از برآوردي

)دراينجا كوچكي معي$ن احتمال ب$ه ك$ه گذاري %( ۱س$رمايه پيش بيني مي شود با آن مساوي شود و يا از آن تجاوز كند.

بانك خاص ۲ ي$ك براي ت$ر،$ س$رمايه الزم دقي$ق ب$ه عبارت )از مضرب مبل$غ Kحاص$لي در VaR اطمينان ب$ا يك ۹۹ و %

توس$ط نهادهاي ناظ$ر تنظيم Kروزه اس$ت ك$ه ضريب۱۰دوره است.۳ميشود و حداقل مقدار آن

41

روش پارامتریک

روش واريان�س- کواريان�س داراي دو پيش فرضاساسي است:

ب$ه صورت ۱ گذاری س$رمايه بدرة ي$ا مال$ي داراي$ي (بازده نرمال توزي$ع شده اس$ت. اي$ن پي$ش فرض باع$ث شده است

محاس$بة صورت VaR ک$ه ب$ه ک$ه مواردی در خص$وص ب$ه انجام ب$ا سرعت و س$ادگي ب$ه م$ي شود، محاس$به روزان$ه

شود.(رابط$ه خط$ي ميان عوام$ل ريس$ک بازار و ارزش داراي$ي يا ۲

دارايي هاي مالي برقرار است.

42

روش پارامتریکمثال:

پن$ج ميليون دالر سهام S&Pپرتفوی$ی را در نظ$ر بگيري$د ك$ه متشك$ل از س$هام روزان$ه نوس$انپذيري تقريباً S&Pاس$ت )ي$ا درص$د ي$ك در ۱۶، ٪

*( اس$ت. بنابرای$ن م$ي توان نشان داد ك$ه انحراف معيار تغيير 1س$ال=%ارزش:

:پرتفویی در يك روز عبارت است از۵۰،۰۰۰ = ۰۱ / ۰ * ۵،۰۰۰،۰۰۰

،ب$ا فرض اينك$ه اي$ن تغيي$ر داراي توزي$ع نرمال اس$تVaR ي$ك روزه و با% عبارت است از:۹۹سطح اطمينان

=VaR 50000 *۲ / ۳۳ = ۱۱۶،۵۰۰دالر 2/33=Z99%

VaR نيز به شرح ذيل خواهد بود:۹۹ ده روزه با سطح اطمينان ٪

43

: ارزیابی عملکرد پرتفوی:شامل دو اقدام اساسی است-تعیین مطلوب یا نا مطلوب بودن عملکرد1-مشخ$ص کردن ای$ن ام$ر ک$ه آی$ا عملکرد شانس$ی بوده یا در 2

اثر تخصص

: نکاتی که باید در ارزیابی به آن توجه شود-توجه به ریسک وبازده به طور همزمان 1-مقایسه ی عملکرد پرتفوی با یک شاخص 2

44

معیار های ارزیابی عملکرد

براساس ریسک کل 1.

براساس ریسک بازار2.

45

معیار های ارزیابی عملکرد براساسریسک کل

- معیار بازده به متغییر پذیری)معیار شارپ( 1 RVAR =

مازاد بازده را به ازای هرواحد ریسک کل اندازه گیری می کند •هر چه بیشتر باشد عملکرد پرتفوی بهتر است•M2: بازده تعدیل شده ریسک بازار را نشان می دهد M2- معیار2

p= rf+ (rp-rf/Sp)SmM2: با نرخ بازده شاخص مقایسه می شود

M2p>=rmعملکرد مناسب

M2p<rmعملکرد نامناسب

ارزیاب�ی 3 غیر -نس�بت ریس$ک واح$د ه$ر ازای ب$ه را اضاف$ی بازده مازاد :سیستماتیک نشان می دهد:

=AR نسبت اطالعاتی یا نسبت فایده - هزینه نامیده می شود.

46

معیار های ارزیابی عملکرد براساس ریسکبازار

ترین�ر(1 )معیار بازده پذیری نوس�ان ب�ه بازده�ی نس�بت - RVOL =

مازاد بازده به ازای هر واحد ریسک سیستماتیک را نشان می دهد هر چه بیشتر باشد بهتر استتفاضل�ی جنس�ن)2 بازده معیار تفاضلی - بازده ی$ا پرتفوی تاریخ$ی

نامیده می شود (