1

په هيواد كې دسولې دپايښت په اړه

زمونږ آند

دقريب الرحمن سعيد ليكنه

لمړۍ ټوك

2

:ډالۍ

ټولو هغوهيوادوالو ته چې په خپل ازاد او خپلواك هيواد كې د يوه منتخب اسالمى ولسواكه نظام د .جوړولو هڅې او هاند كوي

قريب الرحمن سعيد

مه ورځ18 دمباركې مياشتې ېدروژ

زكال 2010 ، مه 28داګست دمياشتې

3

بسم اهللا الرحمن الرحيم :سرليك

پوښته دا وه .يو شمير دوستانو ته را پيدا شوې وه غواړم ددې ليكنې سرليك هغه پوښتنه وګرځوم چې واست ؟ يخبرو له پاره ورغلدربار ته د او امريكايانو يد كرز ېچې تاسې د څه له پاره او ول

نيواكګرو ته د څه يېمونږ نه د ولسمشر كرزي دربار ته او نه هم امريكا :په دې خاطر پايد ډاګيزه كړم چېڅخه د حكومت په امورو كې د ګډون كومه ىامتياز د خپلولو په خاطر ورغلي و او نه مو په كې د هغو

حزب اسالمي د اميربلكه د ، مو ترې څه نور مادي امتيازات غوښتل او نه ، غوښتنه درلودهيو داسې پالن مو خپل ولس ته د سولې توګهپه پالوي اوفوق العاده يمجاهدورور حكمتيار د ځانګړ

ډول سره درلوده چې دخپل اسالمي ګوند او اسالمي تحريك له پاره مو په كې د هيڅ او طرحه له ځانخپل ،خپل ولس سره هملته شريك كړو بلكه غوښتل مو خپل دغه پالن د ، امتياز غوښتنه نه وه كړې

او كه چيرې .كړو همغږي را هغوې غږ سره هيواد د استقالل او ازادۍ د ولس د حقايقو څخه خبر او دشك د له منځه وړلو له پاره هڅه او د ىهغو دپاليسو په اړه څه شك شتون ولري له چا سره د حزب د

، مونږ هلته په توګه خپل دريځ اعالن كړوپه څرګنده ىځا رهاند وكړو او د پټو موامرو او سازشونو پو سره مو هم سپينه خبره او بيرونيو اړخون يكابل كې مسؤلين هم دې نقطې ته په زغرده متوجه كړ

د بهر څرګنده ده چې دا دنده مونږ . يګواه د ټولېكورنۍ او نړۍ والې خپرونې ې اړه چې په د ، كړې . لكه څومره مو چې هلته تر سره كړه ېتر سره كول ىاتوګه نه شو ره ښه او چټكهڅخه په دوم

د ، شوې او په يوه نه يوه بڼهزمونږ د هيواد دغه غميزه چې د ديرشو كالو څخه زياته موده كيږي پيل خالص شوي نه يو چې په بل څخه ناورين هد يو ، حالت ځانته خپلوي ىسره نو بدلونشكل او وخت په

يو الندې ، د مجاهدينو تر نامهدرژيم تيرې اونادودېد روسانو اشغال، د كمونستانو. تې وينښكې ور ان دور ې او دخلكو درټلوپه دولتي امورو د نا اشناي ، بيا د طالبانوظامكرغيړن نتوګه يتور او په تاريخ

ي، عام وژنې او زور زياتوحشت، بربريت ،ى د امريكايانو د زورد هغې وروسته دا او د ىمنځته راغ . په لسم كال كې ورننوت ړل اوكال هم پوره ك هوخت نژدې نه

خ پاڼې پرې ډكې دي، كه څه هم ددې تاريخ زياته برخه يا خو پرديو د يو تاري د يدا چې پخوا څه تيرشوژبني ،قومي اوفكرونو د خپلو ذاتي ي كړيوافغانيو شمير خپله پشمير دښمنانه اغراضو په خاطر او يا

ا خواخوږي خپله ناروسره ڼه نه يوه بڼه يي د يوه اړخالندې ليكلې او په يوه ب ونو دغيزعصبيتچې ىيو تاريخ د دا په هر صورت ، او بل اړخ يى دخپل همدې قضاوت له مخې محكوم كړې ،ښوولې

. زمونږ را تلونكې به پرې قضاوت كوي واد، پرته له كوم هغه وخت چې هييعنې زيږديز كال را په ديخوا، 2001 په اوسنۍ مرحله كې يعنې د

مستو عناصرو په كې د د يوشمير په واكمنۍ ، تړون الندې غاصبانه او ناروا دبن د، بنسټيز علت نهوځي يرغل الندې پد مستقيم ىهغو ، دقهر او غضب د سړولو په خاطر زبرځواك د يېد امريكا ،بسپنه

نو ود ناټو د غړو هيوادوځي زبرځواك ددې هيواد د تل پاتې اشغال او نيواك له پاره پاو بيا دغه ىراغ . ، نو حاالت ډير څه تبديل شول بللهيوادونه هم خپلې بسپنې ته را و تر څنګ د نورې نړۍ

4

اشغال په وخت كې ويل كيدل چې د روسي زبرځواك په مقابل كې قيام لكه څنګه چې به د روسانو د د ېغه ځايه بيرته په شا شوي نه دي چې نمونه او مثال يه د يځكه هر چيرې چې روسان تلل ىنه د ىشون

په همدې ډول د امريكايانو د ، وركول كيدل ....لكه خيوه او بخارا هيوادونهيو شمير مركزي اسيا اشغال په وخت كې هم همدا داليل د يو شمير كړيو له خوا وړاندې كيدل چې د امريكا او ناټو مقابله د

هيواد چې همدا اوس اوس د روسانو د ولكې نه خالص ىۍ سره مقابله ده اود افغانستان بې وزلټولې نړځواك يو دور تير او بيا پرې د طالبانو د ىشو وران ويجاړ ا دخپلمنځي جنګونو په واسطه اوبي ىشو

ل را ټول او دبين المللي د دفاع وسايل ټو ىدوره كې د ولس څخه د هغو و پهطالبان همدېشو، اودنوپه او ملت خلع سالح شو ولالوزول ش ذخيره او بيا په باروتو جاسوسي كړيو لخوا په ډيپو ګانو كې

دۍ او استقالل له پاره ددې نړيوالو ادې اساس ملت اوس ددې توان نه لري چې يو ځل بيا د خپلې از هم زيات كېشرايطو د اوسني وخت په د بله اړخه دا هم ويل كيده چې ، خالف و دريږې هپ نوځواكو

، ګاونډيان د افغانانو تر څنګ والړه وه ، پخوا د روسانو ديرغل په مقابل كې ټوله نړۍېبدلون راغلې دڅه خو اوس د امريكايانو د يرغل په وخت كې دا هر اسالمي هيوادونو مرسته او كومك، وول او د

بلكه برعكس به د امريكايانو په خدمت كې يې بسپنه او كومك نه كوز، ګاونډيان نه يواىدريدلبلكه دهغه څه نه زيات چې خلكو . خالف دريږې چې همداسې هم وشول ځنګ پهدۍ د غورادهيواد داز

اريخ يوه برخه ده چې د ټولو د ت ىزمونږ ګاونډيو هيوادونو چې څه وكړل هغه دهغو. ورته تبليغات كول !!!تر مخه دي

ديخوا شرايطو او حاالتو د دغو كړيو تبليغات د نيواك او اشغال څخه را پ خو د امريكايي زبرځواك چې د )نجوني او هلكان (هغه امريكايي ژڼي . ىروان د ييم كال نيما 2010د ىاوس داد.بلمنګه ثابت كړل واكمنۍ د ترالسه كولو په خاطر ۍچې د څو ورځن ىنيواك له پاره راغلي وول او هغو افغانستان د پوره

ړې وه اوس دې پايلو ته ورسره ك ېو او بسپنه ي ىوځ رول لوبولپد پياده مدې امريكايى ژڼود ه ېيره په وسلو سنبال سلګونو ز ىاو نه به ددو ىد ىچې نه خو دافغانستان دايمي نيواك شون يرسيدل

طبيعې ده . لويو نښوځونه په دې قادر شي چې ددې هيواد ولس د خپلې غالمۍ په كړيو كې سره را پپه مقابل كې د جهاد او ازادۍ يو ىهغو د ې، بلكىرسيدل يدې پايلو ته هسې په هسې نه د ىچې هغو

بلكه اوس يې ، هسې چې په كار وول باور نه كيدهمړيو كې پرې وچې په ل ىنګ روان دځستر غوركړۍ دا مني او په ډاګه وايي چې د هيواد امنيتي يپورې اړونده افغان ىهغوپه پخپله نيواكګران او

يوځونو د ډيرښت په ځاې د خرابيدو لورپاو ورځ په ورځ د ښه كيدو په ځاې او د دي ډير خراب حاالتوځونو د جنرال مك كرسټل هغه وينا لوستله پمې د امريكايي ) دمې يولسمه (همدا نن . يته روان د

، هغه په ډا ګه وه مطبوعاتي كنفرانس كې اورولهكرزي د ورتګ تر مخه يي په امريكا كې په ي چې ددا ددې ..... يچن شي ځواكونو د ورليږلو سره نور هم كړك وزيات به دحاالت وويل چې دافغانستان امنيتي

وددې نيواكګر ېتر څنګ ي. جنګ توان نه لري يمعنې وركوي چې دا نيواكګر نور ددې مال ماتونكد ته ى، دا په دې خاطر نه چې هغوي او ستومانه معلوميږيمالتړي هم اوس د نيواك نه ستړ يافغان

خپل ارزښت له السه ىبلكه په دې خاطر چې نور نو هغو پيدا شوې مينهخپل هيواد د ازادۍ سره كومه ى مونږ نور ددو( وويل چې يچارواك ډير لوړپوړي ه يو ، كابل ته زما دسفر په وخت كې ،ماته . ېوركړ

5

څخه داسې كار واخست دوېمونږ د «په اړه وايي چې )!!دمجاهدينو(اوس زمونږ ى، دوسره ستړى يو، هيي پاته د ۍقوط هپيپسي مو ترې و څښله او تش ، څخه اخلي يه څوك يي چې د پيپسي د قوطلك

وښكودهغه په سترګو كې په دې خبره باندې د ا ».........خطا كولې شو يې يستهاچې و غواړو هره لحظه ...را پيدا شول يڅاڅك

او سياسي څيړونكي د هيواد وضعه ددريو څخه په يوه حالت كې ليكواالن ، نديااوس به زمونږ روڼ .تر څيړنې الندې نيسي

ټول هيواد جنګ مسلط رنژدې پ ى، هيواد همدا اوس د سخت امنيتي بحران سره مخ د :دا چې ىمړول هر ، وكم نسل وژنه روانه دهد پښتون ت ، ي، هره ورځ په لسګونو كسان په يوه او بل نوم وژل كيږىد

، ې، وژني ييپرته له پوښتنې نيس يېچيرې چې يې پيدا كوي د طالب، حزبي او القاعدې په نوم له منځه ېزراعت ي ي، بمباري كو يېكلي ، په شهادت رسوي ېكوچنيان ي ،برو كويآښځې يې بې

ګې قومندان دا هم وايى چې دافغانانو وژل مونږ ته دتفريح په ترڅنګ يى يوشمير امريكايى جن. وړي .څير دخوشحالۍ سبب ګرځي

ك نه يمكتب او كلين ي، د هر ډول روزنيزو مشغليتونو څخه بې برخې د ې ددې توكم كوچنيان او ښځاو يا غير دولتي مؤسسو و چې ويل كيږي د دولتي امنيتي ادار( كړيو ځينوهم كړي د ېاو كه پيدا ي يلر

،ىبې باكه ځواكونو له اړخه روان د يكه دا كار په جنوب كې د امريكاي ، له منځه وړل كيږي ) له اړخهپه جنوب . ىځواكونو د افغاني كړيو له اړخه په پوره ځواك سره روان د ينو په شمال كې هم د امريكايپه شمال ، هد هدقومي مشرانو شميره تر څلورو سوو زيات زېقومونو يوا كې د اوسيدونكو وژل شوو

پورې ښوول هكې د حزب اسالمي د شهيد كړل شوو قومندانواو اركانو شميره څوكاله پخوا تر پنځه سواوس خو مظاهر ې هم وشوې او كيده چې تير كال په شمال كې د حزب اسالمي د وګړو لخوا په دې اړه

هلته په شمال كې واكمنان د حزب قومندانان په دې خاطر ترور كوي چې . شميره تر دې هم زياته ده يېد هغه فارمول پر خالف ىدو. يو ىاو ټول هر څه ددو ، پاته يورته حريف نه و كېټولټاكنو وپه راتلونك

دسلو سر وژني تر څو پاته ىځكه دو ، » سلو سر دې مه مره سل دې ومره خو د «كار كوي چې وايي .وي يبې له ستونزو را خپل كړ يېسل

استقالل او ي، هيواد خپلواك د ى، افغانانو له پاره ستر زندان ګرځيدل ټول هيواد پخپله د ېتر څنګ يملكيت اسناد چې د هيواد د ، واكمنان هيواد اصلي او د ، بشپړتيا تر پوښتنې الندې راغلې ۍمكنځ

ان . ياكونو قوماندانان دځو نظامي د ېايساف تر نامه الند امريكايان او دي، يې په بن كې اخيستخالف يوه خبره هم ى پههغو چې د يهم ددې جرئت نه لر يتردې چې د هيواد داوسني مشرتابه غړ

.وكړي فريده « يېچې وا ېهغه متل الر خپله كړ ځواكونو مشرانو هم د پښتو د يجهاد ود هيواد دپخواني

په دې اشغال او ىداده چې دو ىاوددې معن ي، ونه پراته دفل، دټولو خولو ته ق»خوله پټه بهتري ده منفي سره ضرب د ې بلك ، صفر د ېټول حيثيت ي ىكه څه هم ددو ي، راضي او قانع د ېنيواك باند

نو په سياسي توګه خو ،په ځان كې نه كوت په نظامي توګه د مقابلې توان كه ىهغو يكاشك. ىد ىكړنو ولس ته به يوڅه ډاډ ،شوې ىخبره كول څهمكنۍ بشپړتيا په اړه ځاستقالل او يهيواد د سياس د ېي

6

دغه چوپتيا او د پرديو تر وزرونو الندې په درانه خوب ىخو بدبختانه چې د هغو. كيدوور په برخه . دى ىراوست يېصفت ته زيان رسولې او تر پوښتنې الندې يجهاد ىكيدو د هغو هويد

اوس به د ولس د مؤمنو او په ازادۍ او استقالل مينو وګړو دنده دا وي چې په دې وضعه او حاالتو كې د ولتكن منكم امة يدعون( يسونه را و نغاړي او د قران كريم ددې حكم په اساس چې وايبدلون له پاره ال

په حكم به عمل ] يچې خلك د خير له پاره را وبل يستاسې څخه به يوه ډله خامخا و[.....) الې الخيره كولې تر څو په ولس كې كې دا كار ټول ولس په يوځل او يو وخت نه شي تر سر ىځكه په هيڅ ځا. كوي

. يښتيا سره چې سترې ځان ځارنې ته اړتيا لررابر نه كړل شي او دا كار په رد دې كار له پاره شراېط بځكه د قيادت د نه موجوديت په اساس يو ي، ددې تر څنګ به ددې كار له پاره يو قيادت ته اړتيا و

دداسې قيادت سره سل په سلو كې توافق و نه يشي ټول وګړ ىاكيد. يكار تكميل ته نه رسيږ يانقالبنو مجبورا به همدغه قيادت د انقالب د رهبرۍ او ،هغه نه بل ښه او وړ قيادت ميسر نه وي خو كه د يلر

. الرښوونې په خاطر منل كيږي يالو ته وويل شي چې د وسله والې نګ ننګځدۍ د غورازآد هيواد د جهاد او : چې ىدويم حالت داد

تړون له بن د پخوا څخه، د دهيواد هر څه چې د ي، امريكايانو ته تسليم ش ، مبارزې څخه الس واخلي د ، همغسې تسليم پريږدي ي، ته په دواړو السو تسليم شو ىد يو شمير عناصرو له اړخه دو ، مخې

بش روح يصليبي جنګ پيلونك وړند كړي او دځغاړو كې صليب را وپه خپل، صليب شعار خپل كړي همدا اوس د ى، صليب د پراختيا له پاره پيل كړ ځكه دا جنګ بش د. ته پرې خوښي ور په برخه كړي

د عسكرو يوه دنده داده چې د صليب په ى ددو ي، هيواد ډيره برخه ځوانان دې لورې ته را كشول كيږمفت او پرته له ي او زمونږ ځوانانو ته يېو ژباړ وتو او دري ژبښدبايبل كتابونه په پ ي، لور بلنه وركړ

د پيسو او ډالرو باران هم پرې وكړي او په دې تر تيب دا مسلمانه ګ يېتر څن ي، كوم قيمته ډالۍ كړ . ]خداى مه كړه[انو مركز وګرځوي يټولنه د صليب

يكي ناروغتياو ككړ شوي زلوستونكو ته به جوته وي چې نن د افغانستان ځوانان په كومو رواني او ف او د دې نوكرۍ په بدل كې بايد د امريكا د ، نوكر واوسي ،هر څوك چې غواړي شتمن شي بايد ي، دچې په دې هيواد و خبره كوي او وايي نو د عادت كيديهيرو نن خلك د ، بسپنه تر السه كړي) يو اس ايډ(

دا پخپله همدا دي او يعادت شو ېليون زيات ځوانان په هيروينو او افينو باندكې تر يو نيم مد ېخو په ډالرو باند ي، دې بې الريو ته راكاږ ي چې زمونږ د ولس ځوانانامريكايي او غربي كړۍ د

هيواد په ټولو دولتي ادارو بدبختانه چې نن د ، په اړه څوك څه نه وايي كيدو د عادت ) Edict(عادي ان تردې چې د واليانو مشاورينو تر نامه الندې په سلګونو ، ېكې دا عادت د همدې كړيو لخوا روان د

وركول ش هم ډالريز معا ىكړيو له اړخه مياشتن يمعاش تر څنګ د همدې امريكاي يكسانو ته ددولتمال ېتر څنګ ي بلكې ، ې ځوان نسل زچې نن يې زمونږ د ټولنې نه يوا ىاو دا هغه ايډيكشن د. كيږي

يلوستونك ي، مشر او قومندان او دقومندانانو ساتونكې ډلې مشران هم را نغښي د يقوم ، او مؤذن چې يواد دسفارت له پاره په كابل كې كار كوي وايهي بهرني به حيران شي چې يو افغان چې د يوه

دا د هغو امتيازاتو نه اخوا دي چې د اړوند هيواد له او يتنخوا لر مايشتنۍ» ايرو «نځه ويشت زره پ .....دا او داسې نور . اړخه ورته تهيه كيږي

7

ته ىاوسني بحران د پا هيواد د څنګ دښتونوتر ځيمه الر داده چې د جهادي ممتازو ډلو د نظامي خوېدرچې زمونږ هيواد وال هم ترې په پوره عزتمنده توګه وموندل شي حل داسې يوه الره رسيدو له پاره د

هغوې پخپله چې اوس ځكه .هم ايساف ځواكونه ومومي او تر څنګ يې امريكايان او د ناټو او ونخالص بايد يې نو په دې اساس ي،ظامي الرې شوني نه دن ې دزبحران څخه وتل يوا افغانستان د د (يواي

په پيدا د بحران د حل دالرې اند په ىهغو كه څه هم د. )ي الرې چارې و لټول شيدحل له پاره سياسزمونږ يغواړ يد ګيال يځكه امريكايان داد ، ند كې ډير زيات توپير شتهااو د مخالفينو په كيدو كې

د پنځه سوو نه تر زرو كسانو پورې يېاو شميره ، زيات كړيپه هيواد كې خپل ديپلوماتيك پرسونل كه د ، هيواد كې ددومره پرسونل ساتل يوه غريب پهپه داسې حال كې چې د افغانستان په څير ، ورسويد سولې د يامريكان غواړ يېڅنګ تر ، معلوميږي ىې معننو ب ،تلپاتې اشغال موضوع نه وي هيواد د

غواړې چې هلته په څو واليتونو ، وځونو د شتون له پاره يو مجوز پيدا كړيپفارمول له الرې د خپلو او په دې ترتيب خپله ، اډى ولري ېځوا كمن يمزار او كابل كې نظام، ننګرهار ، هلمند، كې لكه قندهار

په يېافغان چې خپل شعور او ايمان ىغوښتونك ۍدازآده چې هيڅ يطبيع. پاتې و ګڼيواكمني تلنظامي د پرديو د يېترڅنګ . ىدې غوښتنې ته سر نه شي ټيټول پلورلې د امريكايانو يپرديو نه و

ځكه ، يته كاږ يو كشمكشونو لورد نور ىثبات پر ځا تمځايو شتون زمونږ د هيواد سوله او امنيت دتر څنګ د ىزمونږ ګاونډيان كه څه هم اوس د امريكايانو په چوپړ كې دي خو بيا هم نه غواړي د هغو

مخا د هيواد د به خا ىهغو ، ځواك هلته ځواكمن نظامي شتون ولري يامريكا په څير يو استعماراو دا كار به پخپله امريكايان ، يد نظامي شتون مزاحمت كو ىهغو نه په ګټې اخستو سره د حاالتو

.جنګ ته را كاږيد بهرنيو زېاو يوا زېپه داسې حال كې چې يوا ، حزب اسالمي ددې ټولو اړخونو د په نظر كې نيولو سره

ځواك په څير او د يمقاومت ته دوام وركوي د يوه ستر سياس يخالف خپل نظامي او جهاد هځواكونو پپريكړه وكړه چې ددې بحران د حل له پاره بايد د ټول ولس د علمي كدرونو په درلودلو سره ډيرو وړ

حزب يېزادۍ دغه شعار چې اوس آترڅو د هيواد د استقالل او . يشهڅه او هاند وى كيدو يوځاد ټولو ، نګ په پوره ميړانه او جرئت سره بدرګه كوي ځطالبانو اسالمي غور اسالمي افغانستان او د

بهر نه خپلو ولسونو ته نه له ده چې دا شعار مونږ يعيطب. زادۍ غوښتونكو هيواد والو شعار و ګرځي آهغه ځايه د خپل ولس د ټولو د اوتللى وى ددې له پاره بايد يو دروند هيئت كابل ته بلكېرسولې شو

. او د حل الره ورته تر مخ كيږدي يندو اړخونو سره په تماس كې شواړ يبيرون له وسره او هم ګنپر كاله 41 نژدې مبارزې د خپلې چې اوس ، افغانستان چې حزب اسالمي ترڅنګ يې بايد عرض كړم

لټولې، چارې الرې له پاره د وتلو څخه د بحران هم ېي حاالتو كې بحراني ډيرو د هيواد په ، تيرويد كې جنګ او په د خپل ولس شكل سره معقول يوه په يې او هغه يجوړ كړ ېي او پالنونه طرحې

د لښكرو د روسانو د سرو .دي وړاندې كړى د پالن او طرحې په څير سولې د ډلو تر منځ راښكيلود په وخت كې دحكومت وروسته د په اصطالح د مجاهدينو هغه كې هم او د په وخت يتجاوز او تير

داخلي او بهرني زمونږ د هيواد چې خو بدبختانه .هم له پاره څخه د خالصون خپل منځي كشمكش. ولري منظا خپلواك هوا كې په پاكه زادۍآاستقالل او د خپل ولس ىوياړل افغان ينه پريږد دښمنان

8

راښكيلو كې جګړو په تل ېي خاطر همدې نو په ،تپل شوي حزب اسالميجګړې تل په چې څرنګه د ولس تل ېمسئله ي د قيادت خو د ولس ، وړاندې كړې خپله طرحه له پاره او تفاهم د سولې اړخونو ته

د د ولس الر معقوله نۍزيوا د ټاكلو د قيادت ېچ لري په دې باور حزب ځكه .ايښې خوښې ته پرې .ده الر خوښې

شول را منځته حاالت چې كوم په پايلو كې د امريكا د بربنډ تيري باندې په افغانستان كال م 2001 په ىمكنځاو يكخپلوا هيواد او د ىالندې راغ ولكې تر ځواكونو ييد امريكا نيغ په نيغه او هيودا

خالف په د ولكې د بهرنيو قيادت حزبد نو په هماغه وخت كې ،ولويد كې د بهرنيانو په الس تماميتلكه د روسانو د ، كې سنګر ګرم په هم له پاره اخستو د بيرته د استقالل هيواد او د خپل وكړ قيام

وړاندې طرحه خپله له پاره ته رسيدو ىد پا اشغال ولكې او د دې يې هم و دريد او ، خالف هپ تجاوز :لرو الرې دوه له پاره د خالصون څخه د هيواد ولكې له د بهرنيو مونږ چې وكړ يې او اعالن كړه

ىشو توافق پرې له اړخه اړخونو چې د دواړو الرې له ويش مهال معقول بهرنيان د يوه چې مړۍ داولخپلواك ، پرته پرديو د السوهنو الرې د له د ټولټاكنو هيواد كې اوبيا په يپريږد هيواد زمونږ يو

د به په خاطر اخستلو او استقالل د بيرته د خپلواكۍ نو د هيواد ،شي خو كه داسې ونه، شي جوړ نظام . ساتيګرم و سنګرونه ېخپلې ځان ځارن

چې ، افغانانو زياتو 80000 د وخت كې په دې ، پاې ته رسيدلې كال نهم اشغال د امريكايي ىداد يد بين الملل ، ىله السه وركړ ژوند خپل نوپه السو اشغالګرانو د امريكايي يد پښتانه يې ىډير

خالف هاو ولكې پ يرغل دبهرني سلمه 75 نژدې ، منيتا د واليتونو هيواد د ، مخې له نود پلټ ټولنو يومړوپه ل چې د اشغال ، پخپله امريكايان اوس . ىكې د شوي مقاومت او مجاهدينو په الس د راوالړ

او جنګ د چې او وايي كوي اقرار په دې ګڼله يشتمن او خپله خاوره خپله افغانستان ېوختو كې ي . .... شوني نه ده سوبه كې دې هيوادپ له الرې زور

15ترنامه الندې يوه » نجات دملي ميثاق«حزب اسالمي افغانستان ددې غميزې دپاې ته رسولو په خاطر دوړانديز كوم چې درانه زه خو. ماده ې طرحه وړاندې كړې چې په وروستيو ليكنو كې به يى ولولئ

.د ميثاق د غږ سره يو كړ ي ولولي او خپل غږ ه غورپ دغه ميثاق يلوستونكچې حزب اسالمي افغانستان په شيددې ميثاق د لوست نه وروسته به ټولو لوستونكو ته دا ډاګيزه

دا د ولس د راټولولو له پاره بلكېغوښتې ىامتياز هم نه د دخپل ځان له پاره هيڅ ډولدې ميثاق كې ، رسولې ، يچې د هيواد د استقالل سره مينه لر ته ىاو هغو ، ته ټولو منورينو او مونږ دا غږ ىيو غږ د

. يليكنو او خپرونو كې په پوره شهامت سره ددې غږ مالتړ وكړ ، تر څو په خپلو خبرواو هيڅ هيڅ كله ستانفغانحزب اسالمي ا، هتمخ څخهد تللو هيئت رسمي بايد ډاګيزه وي چې ددې

په ، سره، د يوشمير وګړو د شخصې كتنو پرته د حكومت د كابل توګه په ښكاره ياپه پټه او وخت همڅرګنده او ډاګيزه حزب اسالمي تګالر ه د. او نه په پټو خبرو باور لري ېكړنه دې خبرو اترو كې ګډون

طرحې عقولېپاره مل د النجې او غميزې د حل د هيواد شرايطو كې هر ډول او په حزب هر وخت .ده اروپايي د مو اوهغه و ىكړ باندې كار طرحه يوه په همدغه ډول مونږ تر دې هم پخوا ، يوړاندې كړ

ېرسول ورېپ د ناتو سر منشي ان وزارتونو او چارو بهرنيو د غړو، پارلمانونو د انګلستان او هيوادو

9

هيئت حزب د رسمي د ېليدن خو دا ټولې ،كړې ېليدن اړه مو په دې سره سياستپوهانو شمير د يو او . ېتر سره شو توګه وګړيزه په بلكېنه په څير

قريب الرحمن سعيد مه24م كال د اګست 2010د

هواهللا

لمړې فصل كابل ته سفر

سياسي حزب اسالمى افغانستان د حكومت سره د مياشت وه چې د امريكا د يكال د جنور) م2010(دتر څو ىخبر راكړ چې د حزب اسالمى د امير لخوا يو هيئت ټاكل شو ياړيكو مسؤل محمد داود عابد

حزب او د مطرح طرحه چې څه موده مخته د حزب دامير لخوا ) ماده ي 15 (د حزب اسالمى په هغهما ته . ، د نور زيات بحث له پاره پاكستان ته سفر وكړم ىاسالمى د اجراييه شورا لخوا تصويب شو

حزب د ماته د يېاو تر څنګ ، صيب له اړخه د بريښنا ليك په ذريعه را وليږل شوه يدا طرحه د عابدهيوادو كې دحزب اسالمى ټولو ييچې دا طرحه په اروپا دفتر له الرې الر ښوونه شوې وه ي مركز

ه شورا كې د يېحزب اسالمي په اجرا پرې راغونډې كړم تر څو د ېنداو شننا ىمسؤلينو ته وليږم اودهغوپه بله اړخه په اروپا او امريكا كې او د ييوځل بيا بحث اوڅيړنې په وخت كې ترې ګټه واخستل ش

يد ژغورنې د مل(طرحې څخه چې ) يېماده 15( پورې اړوند ټول سياسى مسؤلين ددې يالمحزب اس .خبر او په جريان كې شي ، ده نامه نومول شوې په) ميثاق

د حزب په ګډون په اروپايى هيوادونو كېانګلستان او سكاټلنډ دما هم په خپل وار دغه طرحه په دې تبصره كې راغلي . وليږله يوځاې ورمسؤلينو ته د يوې كوچنۍ تبصرې سره يسياس ياسالم

: چېو !و پورې اړوند ټولو مسؤلو وروڼاسالمي تحريك په«

!السالم عليكم ورحمة اهللا . هيله لرم خوشحاله ژونداو وغدر مود اهللا له درباره

تر څو د ، را رسيدلې )مه15 ( تر عنوان الندې د دلوې په) ق د ملي ميثا ېژغورن(دغه الندې ليكنه د دغه ليكنه چې په فاكس را استول شوې وه ىداد ما . غور او بحث له پاره ټولو مسؤلينو ته و ليږل شي

پلو شورا په خ ېتر څو ي ، در استوم ېدوباره كټ مټ دلته را نقل كړې او ستاسې محترمينو له پاره ياو د پايلو په اړه ، ټولو روڼ اندو افغانانو سره شريكه كړئ له ېګانو كې تر غور الندې راوړئ او بيا ي

».بيرته مونږ ته وليكئ يې ).او موفق ولره ياهللا تعالې مو بريال(

10

په درنښت مه 17ددلوې : دي يرا ستول شوې وه په كې راغل ميثاق دغه طرحه چې ماته يد ژغورنې دمل

بسم اهللا الرحمن الرحيم د ژغورنې ملي ميثاق

په نامه ژمنه كوو چې د روان دردناك حالت نه دهيواد د ژغورلو له پاره يو بل ته الس ىمونږ د اهللا تعالله بهرنيو . مين كړو په هيواد كې ډاډمن امنيت تأ ، ته ورسوو ىوركوو، چې جګړه د تل له پاره پا

وحدت ال زيات يخپل مل ، نو نه خوندي افغانستان جوړ كړوځواكونو نه فارغ او د پرديو له السوهخپلې عقيدې او باور مضوط كړو او ملت ته دا موقع برابره كړو چې د خپلې خوښې زعامت غوره او د

و اهدافو ته د رسيد و له پاره مو په الندې طرحې توافق دغو لوړو او سپيڅل ، مطابق نظام جوړ كړي : ىكړ

ده وتل پيل كړي او د ااكونه دې د روان ميالدي كال د جوالې په مياشت كې له هيوبهرني ځو .1 .شپږو مياشتو په ترڅ كې دې هغه بشپړ كړي

ىعسكري مراكزو كې دې ځاپه دې مودې كې دې له ښارونو او ګڼ ميشتو سيمو نه ووځي او په .2 . شي ىپه ځا

بهرني ځواكونه به د ، سپارل شيړه توګه ملي اردو او پوليسو ته ود امنيت چارې دې په بشپ .3او په هيڅ حالت كې په خپل سر د نظامي عملياتو، د كورونو ېافغانستان په هيڅ ګوټ ك

.تالشي او نيولو حق نه لري

رلمان دې تر هغه خپل كار ته ادامه وركړي چې ددې معاهدې مطابق حكومت او پا ىاوسن .4خو په دې . تخب حكومت را منځته كيږي ناو م ىانتخابات تر سره كيږي او نوې منتخبه شور

جناياتو تورن يبې دينۍ او جنګ ، ملي خيانت ، ه متنازع فيه څيرې او په فسادحكومت كې بدرې ګونو امنيتي قواوو په مشر تابه كې به داسې كسان حكومت د ز دهمدا را ، كسان نه وي

. وي يبلې ډلې په ضد جنګيدل نه وي چې د يوې ډلې په پلوۍ او د

جوړيږي چې ىد ټولو افغاني لورو په اتفاق به د ملي امنيت په نامه يوه داسې اوه كسيزه شور .5مقر به په داسې ى، ددې شوريپريكړې واك ورسره و په مهمو ملي مسايلو كې به د وروستۍ

ىونو په السو كې وي او هيڅ بهرنپه بشپړه توګه د افغاني ځواك يېواليت كې وي چې امنيت . ځواك په كې نه وي

لمريز كال په پسرلي كې د متناسب تمثيل پر 1390د بهرنيو ځواكونو له وتلو وروسته به د .6يو ځل او هممهال ، ىاو واليتي شوراګانو له پاره يو ځا ېولسي جرګ ، ري رياستبنسټ د جمهو

. انتخابات تر سره شي

غړي او واليان يوازې په هغه صورت كې د برخې اخيستو ېدې انتخاباتو كې د حكومت د كابين .7 .وركړي درې مياشتې مخكې له خپلې دندې استعفا ېحق لري چې د انتخاباتو تر نيټ

11

نه به ىهغه د اراوو په تناسب وي او له شور برخه د يهر لور مړي منتخب حكومت كې به دوپه ل .8دې مكلف نه وي چې ائتالفي ى پهيه تر السه كوي خو تر دې وروسته به بريمن لوراد اعتماد ر

.حكومت جوړ كړي

ي انتخاباتو كې د برخې اخستو حق لري چې په هغه حزب يا انتخابي مجموع به په بعد .9 .وي ېلس سلمه تر السه كړ يېمړيو انتخاباتو كې ول

ټول سياسي ، په دې مودې كې به په جګړو كې د ښكيلو لورو تر منځ بشپړ اوربند تأمين وي .10به نه قدرت ته د رسيدو له به ژمنه كوي چې له دې وروسته يټول لور ، بنديان به خوشي كيږي

.ځپلو له پاره وسله كاروي رقيب د او نه به د خپل حريف او يپاره ناروا الرې لټو

څيړي ي قوانين واساس يبه داحق لري چې ددريو لورو له خوا اعالن شو ىمړۍ منتخبه شورول .11 .قانون په اړه وروستۍ پريكړه وكړي ياو د هيواد د اساس

چې په افغانستان كې زندان ولري، كوم افغان محاكمه او يهيواد به دا حق نه لر ىهيڅ بهرن .12كې يې محبوس او محاكمه ىله پاره بهر ته انتقال او به بل ځا ېد محاكم ېيا ي ، يمجازات كړ

. كړي

جناياتو تورن ينګد ملي شتمنيو په غصب او په ج ، د مخدره موادو قاچاق ، په اختالس .13نه په څرګنده يا پټه توګه ىبه له هغو ىارل كيږي او هيڅ لورپته س ېكسان به شرعي محكم

. دفاع نه كوي

.د بهرنيو ځواكونو له وتلو وروسته به بهرني جنګيالي هم په افغانستان كې نه وي .14

فت او د جګړې پر دوام ره مخالچې د روغې جوړې له دې ميثاق س يكوم كورني او بهرني لور .15مونږ ټول به په ګډه او تر هغه د جنګ غوښتونكو مقابله كوو چې خپل هيواد او يكړټينګار و

. ولس د هغوې له شر نه و ژغورو

. ما نقول وكيل ىو اهللا عل

په ، شوم ېمنتظر پات پر لپسې ېد خپل ليك د ځواب او د دې طرحې په اړه د شننو له پاره څو ورځ ىځا رير او تبديل پيو د كوم تغل خدرلود ونه ندآيو شمير مسؤلينو د طرحې په اړه مثبت يېځواب كې

.انديښنې درلودې پلي كيدو په اړه د هغې د يېپه اميرد چې د حزب اسالمى ، محمدحكيم حكيم يدفتر د مسؤل قاض يمركز اما د حزب اسالمى د

غوښتنه كړې وه چې د يېچې په هغې كى ىله اړخه پيغام راغ ، حزب چارې په مخ بيايي غياب كې ده بايددحزب په مركزى دفتر كې سره راټول شي اوبيا د مشورو وروسته په ڼورو ينكوهيئت ګډون كو

. وكړي اړخونو سره دبحث او مذاكرې له پاره سفر هدې طرحې باندې د اړوندپه هغه كې دحزب ، و ىد مسؤل په نوم استول دفترونو يپه هغه ليك كې چې د حزب امير د حزب د مركز

: امير داسې هدايت كړې و .السالم عليكم ورحمة اهللا وبركاته .......محترم ورور «

د ادا كولو توفيق مو تل په برخه خپلو ايمانى مسؤليتونو د خوشحال اوموفق لره او ، موروغ ىاهللا تعال .هو

12

له اروپا ، يڅو اونيو له پاره كابل ته والړ ش د ىڅو ورځو حت زه دا مناسب ګڼم چې يو دروند هيئت د يداخلي او خارج هله ټولو اړوند ، درسره ونيسئ يامين كريم او عابد ، اوامريكا نه هم استاد سعيد

»)السليك.(په درنښت .... ، نظر معلوم كړئ ىددو ، خپله طرحه ورته توضيح كړئ ، رئلوريو سره وګوچې هغه بايد ددې هيئت ، محمدحكيم حكيم د زياتو مصروفيتونو په اساس يليك په اخر كې د قاض د :و يښكل اجراييه شورا داسې يد حزب اسالم ، ىوا ىشو ىرئيس په توګه د هيئت سره يو ځا در څو په ليك كې د انصاري و ټاكل شو ت يبهير صيب او عل ، له پشاور نه محترم هريو هالل صيب«

»........ ، يماموريت سرته ورسو ىورسپارل شو ىو سره يو ځاڼيادو شوو ورودفتر يحزب مركز بايد ددا چې په اروپا اوامريكا كې زمونږ د هيئت غړو ته سپارښتنه شوې وه چې

ځكه .پريكړه وه يډيره موزونه او سه ، يمطابق خپل كار پيل كړپالن د هغه ځايه بيا ته والړشي او دشورا تر منځ د نظر يو والى راته او هم به هيئت ته دا يېهيئت د غړو او د اجرا څخه د ېددې غونډ

) يېماده 15( په دې هم خبر شي چې ددې يېاوترڅنګ يره صالحيت لرڅوم ىډاګيزه شوې وه چې دوتبديل له پاره او يا دا چې په هغې كې د نورو ذيدخلو اړخونو د ر اويتغي طرحې په كوموموادو كې د

. ؟ ! يكيدو ځاى شتون لر ىيوځا ند د رااې او يراپاكستان او افغانستان تر منځ د اړيكو ځكه د. زو ډك و خو هلته پاكستان ته سفركول هم د ستون

او ، ىسفارتونو ډير منفي اغيز شيندل رهيوادونو كې د پاكستان پ يياو خرابتيا په اروپا ينابرابرې وزارت له اړخه به خپلو سفارتونو ته په كلكه الرښوونه شو شونې ده چې د پاكستان د بهرنيو چارو د

كه څه هم تر اوسه پورې زيات . كې د احتياط نه كار واخلياجرا كولو وه چې افغانانو ته دې د ويزې پهد او ياسنادو د كمښت په اساس د پاكستان له الرې افغانستان ته سفر كو يسفر شمير افغانان د

ددې الرې ډير زيات عايدات ترالسه ېديپلوماتيكې سرچين يېكرښې او تر څنګ ييپاكستان هواخو بيا هم په ديپلوماتيكه توګه د ا ستونزې هغه وخت را منځته شوې چې په افغانستان كې د ، كوي

مړۍ كابينه وولسمشر كرزي په ل د توګهعبداهللا د هيواد د بهرنيو چارو د وزير په ىټلوالې غړ شمال دپاكستانيانو تر منځ د عبداهللا او د. خپلې دندې ته دوام وركړ يېڅلور كلونو پورې كې ور ننوت او ان تر

هند، ايران او و چې د ىلوالې هغه غړټځكه چې عبداهللا د شمال ، ېپخوا څخه ترينګلې و اړيكې ال د يددې ګاونډ يېپه اساس د پاكستان سره د پخوانۍ تربګنۍ دپاللو او هم ، په خاطر ۍروسانو دخوښ

د يېهغه همدغه ضد او ناپوهي وه چې په ټوله نړۍ كې د او ىپالل ى اړيكې نه شو ېهيواد سره ښده چې دغه ډول كرغيړن عمل يطبيع ، د پاكستان د ويزې تر السه كول ستونزمن و ګرځول لپاره افغانانو

كه څه هم ما . او ددې اغيز پايلې مونږ ته هم را ورسيدې ، اغيز درلود يټولو افغانانو ډير منف رپهيواد او ولس له پاره د السوهنې او زمونږ افغانستان په كورنيو چارو كې د د ، پخپله د پاكستان څخه

تر ښه خاطره نه درلوده او ددې سره سره چې زيات شمير دوستان مې ، ښه نيت د نه درلودو په اساس دډيره موده ، يشتون په اساس، په پاكستان كې اوسيږ ستونزو د يپه خپل هيواد كې د امنيت ، اوسه هم

خو اوس مجبور وم چې خپل پاسپورت دپاكستان سفارت ته د ويزې د تر ، ىكړ پاكستان ته سفر نه وچې زما پاسپورت هلته په سفارت كې نژدې شل دا كار مې وكړ خو متاسفانه . السه كولو له پاره وليږم

نوپه دې اساس په هغه وخت . بيا مې په ډير زحمت د ويزې د اخستلو پرته تر السه كړ ورځې ورك و، او

13

ه شورا په غونډو كې ګډون وكړم او په دې يېحزب اسالمى د اجرا كې زه په دې قادر نه شوم چې دچې ماته په خپله د ستر خير ، حث وروسته د خپلې راسپارل شوې دندې د اجرا له پارهطرحې باندې د ب

.پالن مطابق عمل وكړم د ، كار ښكاريدههيئت بايد « :له اړخه خبر راكړل شو چې صيب يعابد دزه ال په همدې كشمكش كې وم چې بله ورځ

يد اسالم يېمامورينو په ګډون د ترك وزارت د د بهرنيو چارو د يېد ترك ته يېپه عاجله توګه تركز كال د اپريل د 2010دا پروګرام د . خبرو له پاره هلته ورشي نهضت د مشر استاد اربكان سره د

يه مخكينچې پ ، هيئت د پخوا په څير په همغو كسانو باندې. ىد ىجوړشو ورځمه 22مياشتې په خو اوس د اروپا او امريكا څخه ټاكل شوي د هيئت غړي بايد دې ى،مشتمل د ، يد يليك كې راغل

شوه چې دا سفر پخپله د عابدي صيب او د تركيى جوته خوبيا وروسته راته ».غونډى ته والړشي ب اسالمى د مركزي دفتر سره د منظم شوې و او دحزداسالمي غورزنګ تر منځ د اړيكو په پايلو كې

.خو ددې سفر ټول لږښتونه پخپله د هيئت د غړو په غاړه و . موافقې وروسته يى مونږ ته بلنه راكړه پاسپورت يخپل ورك شوپه دا خبر ماته داسې وخت كې تر السه شو چې زه د پاكستان په سفارت كې

يدونو او پوستې مامورينو دهلو ځلو په واسطه پاسپورت هملته الخره د پوستې د رساب. پسې ګرزيدم ما د . په سفارت كې په داسې حال كې را پيدا شو چې د سفارت د يوې سكرترې د ميز الندې پروت و

او انجنير امين كريم ته وويل چې تاسې خپل پروګرام يخپل هيئت دواړو غړو هر يو محمدداود عابدهيئت غړو دا اصرار اما هلته د. يتكميل شو نديكارونه ال تر اوسه يځكه زما سفر ، ام وركړئته دو

پاسپورت د پيداكيدو وروسته د د ، الخره اب. كاوه چې زه هم بايد په دې غونډو كې موجود و اوسم يئت دې دوو غړو د پخوا څخه د جوړ شوخو زما د تګ نه مخته هلته دهي ، په لور روان شوم يېترك

زما د ورسيدو سره سم ټول يېبيا او ، وو ىډيره پورې سر ته رسول پروګرام په مطابق خپل كارونه ترنو ددې يرول ولوبو ىتركيه اوس د افغانستان د غميزې په اړه غواړي يو منځګړ. جريانات را ته وويل

الندې ليكنې ته مو ، نظام په اړه معلومات تر السه كړو يپخواني تاريخ او د اوسن په يېله پاره چې د ترك :توجه را اړوم

٭٭٭٭٭همدې غړيتوب په او د ناټو د ، هيواد دې ىنې اسالمى غړزناټو په غړو هيوادونوكې يوا تركيه دپه يېځواكونه يچې نظام ييو واخ، يد يځواكونه افغانستان ته استول ييو شمير نظام يېاساس

. عملياتو كې ګډون نه لري ينظاممشر كمال اتاترك له اړخه يهيواد دى چې تر دې نژدې مودې پورې د تركانو د پخوان يتركيه يواسالم

طورۍ د امپرا يد تركانو د عثمان. يو سيكولر او ددين اومذهب څخه ازاد مملكت اعالن شوې و نو هغه ،وځ د ټوپك په زور كمال اتاترك ځواك ته ورساوهپ يترك وروسته هغه وخت چې ړنګيدوقانون جوړ كړ چې يد له منځه وړلو له پاره يو داسې اساس هويت يد اسالم يېد ترك لومړېتر ټولو

ته په قانون پوځ يېدې قانون د ساتنې له پاره د ترك د هغه، و دريد پوځځواكمن يېد ترك يې تر شا ه يېسيكولر هيوادون يكې رواج كړ چې ان غرب يېپه ترك يېداسې سيكولريزم . وركړ ىكې خاص ځا

مذهب نه والړ رپ ىځكه د سيكولريزم معن. ځانته حيران كړل وو ىچې د سيكولريزم بنسټ ايښودونك

14

او داسې خپله خوښه چې نورو ته د ضرر د يپه داسې نظامونو كې د انسانانو ازاد ، ىحكومت دهيوادونو كې چې د يچې په ټولو غرب ىهمدا علت د. تضمين شوې وي يرسولو سبب نه ګرځ

په رواج او ىذهب او دهغوخلكو په م د ، دسيكولريزم فكر او ايډيالوژي حاكمه ده يېجمهوريت شاته ځكه ، ند كې اوس ډير څه بدلون تر سترګو كيږيآكه څه هم په دې . لګيدلې ىكلتور باندې بنديز نه د

حجاب، يهيوادونو كې په اسالم ي، هالينډ او په يو شمير سكندنويسويسزرلينډ، جرمن ، د فرانسېپه ، او د مسلمانو ښځو د نقاب په اغوستو باندې ، نو په جوړولود مسجدونو د منارو ، لباس ياسالم

خاطر يو لړ ناروا بنديزونه ته د خلكو د رجحان د بنديدو په يخپراوي او دې لور اروپا كې د اسالم د راوددې هيوادو پ يهم مخالف د يې خواخوږي حقوقو ييدلې چې په خپله ددې ټولنو د انسانګل

يهغه نه په ميراث را پاته شو د د كمال اتاترك او يېخو د ترك ، ىاغيز شيندلې د يهم منف يېولسونو تركي مسلمانو ښځو ته ددې مجال نه د يېد سيكولريزم له پاره داسې بنسټونه جوړ كړل چې تر مخه پوځ

لباس واغوندي، زياتې مسلمانې اسالميوركول كيده او اوس هم نه وركول كيږي چې دخپلې خوښې ان تر دې چې د ، مؤسسو او پوهنتونونو څخه وشړل شوې يد حجاب د اغوستو په خاطر د علم ېنجون

پارلمان ته د خلكو درايو په اساس ټاكل شوې مسلمانه ښځه د خپل سر څخه د حجاب د يېترك . پارلمان څخه وشړل شوه هغه هيواد د اس دپړونې د نه لرې كولو په اس

. ې دكلتور يوه برخه دهييعنې د ترك دى ياسالم ترك ، ىتعريف شو ېپه تركيه كې داس اسالم«

فرانسوي لكه نه عملې كيږي داسېسياست ترمنځ د بيلتون دولت اومذهب په تركيه كې ليڅيزم يا دمذهب دولت چې په دې مانا دى ليڅيژم په تركيه كې. عريفوي ت ىد ولت او مذهب بيل وال انقالب چې د

ىوړاندې او يا دولت كمزوره فعاليتونه چې د دولت پ هغه سياسي له سياسي فعاليتو څخه منع كړي اويو ډول رسمي بڼه ېترمنځه اړيك مذهب د دولت او ،په سېكولريزم كېيكوي له يوې مخه له منځه وړ

.سياسي نه شي اسي كنټرول كيږي تر څو چې مذهبمذهب سي .لري يوه . ركان المذهبه خلك نه ديټول تخو. په داسې حال كې چې تركيه يو المذهبه يا سېكولر دولت لري

. دي او بله برخه بنسټپال اسالمپاله برخه بنسټپال سيكولر

بنسټيزه ۍي چې د ولسواكنوې خبره كو يوه ايدين وزير محمد) ىپخوان(چارو د تركيې د مذهبي .ولري ېاسالمي ريښ بايد په اسالمي هيوادو كې يولسواك. مذهبي بنسټونه ولري ارزښتونه بايد

دولت چې مذهب دى ىرسيدل را ىپه تركيه كې دهغې پېر پا، وزير وويل) دغه پخواني(چارو يد مذهب

ولو سره په خپر سياسي كلتور يدنو ته سياست بيلتون مذهب او دولت ترمنځ د له همدې سره د. و ته اړ . ايښودل كيږي ىټك ىدپا

كې نجم الدين اربكان د ) كال 1970( په. ګوندونه رامنځته شول كې مذهبي ملي مذهب نه والړ دولت رپځاې يو ډول اسالمي رسيستم پ يد دغه نا اسالمي ترك ،دوى . كيښود ګوند بنسټ ۍملي سالمت

ټولو ته دعدل نظام اونظم ، كې بيا د رفا ګوند دخپل شعار له مخې) كال 1990( په . وډل غوښته دولتي م

عدل نظام ګوند د دغه. ېوګټل يېټاكنې ولسي جرګې )كال 1996(ته الره ومونده او د يبر تر نامه الندې ېپونه تر پوښتنيپرنس دولتي چې له دې سره كماليستي وي او نورو بياويل،په اسالمي دولت كې لټ

مين دان ته ترسره كړل او داخوان المسلليبيا، اير اربكان خپل لومړي سفرونه وزير لومړي. ي الندې را ځ

15

پاى د ښوريدل او د سيكولريزم كمپاين پر مهال زرغون بيرغونه ددټاكنو. تلكله غړو سره يې و ګوند . وركول كيدل ونهشعار

مداخله وكړه او پوځ په واضح ډول د رفاه ګوند په سياست كې )مه28( په وريكې د فبر) كال 1997( په د عدالت او . پ.ك .ا څخه بيا د د همدې ګوند. يو لوى ګواښ دى زم هيواد تهاسالمياعالن يې وكړ چې

. رامنځته شو ۍب طيب اردوګان په مشرجپرمختګ حاكم ګوند د ر

بنسټپاله اسالميلومړى ځل يو كې په د كماليستي تركيې په تاريخپه مياشت د جوالې) كال 1996( په . چې ددغې هيواد تاريخ وټاكې ښت پيل وكړځخو

د ولسي جرګې اسالمي سياست له الرې يد نو.پ .ك .په دريمه نېټه ا ېد نوامبر مياشت) كال 2002(په اردوګان او عبداهللا ګل د ګوند رجب طيب. او واك يې ترالسه كړ ډول وګټلېټاكنې په حيرانوونكې

په خپل ۍ تهژكماليستي ايډيالو) ديولړ خاصو مجبوريتونو له مخې ( په هيواد كې يبنسټ ايښودونكمحا فظه كارګوند دا ګوند اوس ځان ولسي. د شعاري حركتونو مخه يې ونيوه .وركړ ىسياست كې ځا

.ګوند رات اتحادمسيحي دموك واكمن معرفي كوي لكه په المان كې

ېپروژ ېاسالمي سمبوليك رجب طيب اردوګان پخوا د شپاړس ميليوني ښار استانبول ښاروال په توګه يكلتور ديځ ډولهييو لو سيمه كې،د په يو سترجومات د تقسيم ، لكهوپلي كړي و پالنونه طرحه اواو

. ېپروژ ېنور داسې ول، پر شرابو خرڅولو لږ څه بنديز اوړمركز جو ژوند

او ښو د ځختي ياو منځن ېد سيم روان كال د اردوګان ىښاغل اخبار ۍكې د فارن پاليس) كال 2009( پهسياست په اړه بهرني د د امريكا رسنۍ چې ىفارن پاليس د. په نامه وټاكه سياسي مشرانو مخورو

اخبار د . وباله ىيو لوى لوبغاړ ۍراتېژاو ست ۍنړيوالې ديپلوماس وزير يې د ىد تركيې لومړ، خپريږي د ځختي يدى اوس د منځن ، نه دى ىم نوى سياسي چارواكاردوګان كو« : يليك داسېپه اړه اردوګان

ستراتيژيك يلو سره له پخوا څخهيد اسراتركيه عمال .دى ىلوبغاړ ياصل ۍسياست او ډيپلوماسريكې سره د دواړه د ام يليتركيه او اسرا. دي جوړې شويال مه هدااړيكې د ساړه جنګ پ. توب لري ملګر

چې د غزې تړاندى ته ، بيړۍ يهغه كومك رپ يېخو د ترك. »وړاندې متحد وو هپخواني شوروي اتحاد پد اسرائيلوحملې اوپه هغه بيړۍ كې د نهو كسه ، وشيانو كومكونه باركړي و يد ژوند د ضرور يې

او شونې ده چې ېشوې پړ ې خړ ېتر منځ اړيكې ډير يېد اسرائيلو او ترك د وژلو وروسته تركانو . هم له منځه والړشي يې اړيكېديپلوماتيك

يلو سياست د غزې په اړه ديهمدې سختو شرايطو كې خپل مخالفت د اسرا اردوګان مجبور شو په ه كې اردوګان د ډداووس ښار په غون بېلګې په توګه د سويس د د. ي يپه منځ كې وښ مسلمانانو ورمنځال

په جګړې څخه ورسته ۍورځن22د دغزې د نړيوالو رسنيو مخ ته شيمون پيرز ولسمشر پر يلوياسرا الملونو څخه محبوبيت له په سيمه كې د ده د )چې دهغه دا عمل ( .ګوزارونه وكړل يشديده توګه لفظ

. كيږي ګڼل

چې نه . دهارزښتونو باندې اغيزه كړي سياست او دولتي يايي سياست پركورنحاكم ګوند اروپ. پ .ك .د اګوند او . پ .ك .ا . لري ىسياست ته ورته وال دوديزه اسالمي ګوند رفاه او نه كالسيك كماليستي

پر نړيوالو . سياسي سيستم له بل هر وخته اروپايي شوي دى ستي يو كال كې دتركيېوحكومت په دې ور

16

، دهيسيستم ريفورم ترسره شو، د شكنجې مخه نيول شو يقضاي ، عمل كيږي و تړونو باندېالسليك شويپه ترڅو دى چې دوى صبر كوي داسې سياست د پوځ په اړه.پ .ك.د ا. دي بدلونونه رامنځته شوي ټولنيز

وځ كې ورو په پ جنراالنو د متقاعد كيدو سره خپل خلك ورو وپوځ كې دكماليستي پرنسيبونو ساتونك ياو د تركې ژبې كلتور كې د كماليستي نېشنليزم پوهاوي سياست د تركيې په. ځاى كړي هځاى پ

په دولتي تلويزيون كې كردي .ده شوي كتنه له سره پرې بيا سمبول دى يالوهژمونيزم چې دهيواد ملي يوژبه ځايونو ته نومونه دياو په كر كې اجازه شته اوس په ښوونځيو كردي ژبې ته.دي پيل شوي ېخپرون

. ديشويپيل هم وركول

او غورزنګعثماني پان تركيزم اسالمي ياوس ډيره سخته مبارزه د نو په سياست كې د تركيې

په كومه يوه خوا به په تركيه كې دا به تاريخ ثابته كړي چې. ېسېكوالريستانو ترمنځ پيل شو يكماليست . شي ېبرالس كې يوويشتمه پيړۍ

تركيه يو ډير ښه پرمخ تللې :وايي په مثبت اند دتركيه په اړه يو وزير پخواني امريكې د بهرنيوچارو دو،په غبرګون كې ىچې څه موده مخكې له دندې ګوښه شو سيزار تركيې ولسمشر د. اسالمي هيواد دى

. ىهيواد د يو نه والړ مذهب رپ بلكې تركيه، هيواد نه دى تركيه يو اسالمي ، ټكوكې وويل په سختو

يوه ، يي ټولنې څخه وشړل شيااروپ كه تركيه د. د امريكې لپاره مهمه ده ، نه ه لپار تركيه د اروپا ي،له خپلې اغيزې څخه كار اخل امله پر اروپايي ټولنې امريكا له همدې. اسالمي تركيه به ترې جوړه شي

. هيواد په څير ورسره چلند وشي يغړ د يو اروپايي ومنل شي اوبرابره كې تر څو تركيه په اروپايي ټولنه

څخه) كال 1945( تركيې د. بېړۍ ده وړونكې تركيه امريكې ته يوه نه ډوبيدونكې د جنګې الوتكو مهم رول سره پوځ سمبال مډرنو وسلو مېړه په) 600000( له ساړه جنګ په پېركې خوا په ناټو كې ديراپدشتون ميليارده بيرله اومه تيل) 150 (اټكل كې يپه اقتصادي كچه د كسپين په سمندرګ. ى د ىلوبول

تيلو د. دي ېزيرم ېمهم ېكمپنيو ته ډير يامريكايدا . نړۍ له سترو زيرمو څخه ګڼل كيږي لري، چې دله نورو تركيه كېپه ېورڅيرمه د تركيې تر كيهان بندره پور ته ېبحير باكو څخه دكسپين پايپ الين له

. سره بهيږي پايپ الينونو

بمباريو امريكايانو خپلو هوايي ، ورځ پنځويشتمه په وهوايي بريدون افغانستان باندې د امريكې رپ حكومت څخه يپه انقره كې له ترك امريكې چې زورسنيو خبر وركړورسره ډيرو ډلي. زور وركړ هم ته نور

. ورواستوي وړاندېه لپاره د طالبانو پ ېټلوالې دتقوي او افسران د شمالي سرتيري يوغوښتل چې تركد مشورې لپاره خپله كابينه هيويت لومړۍ وزير بولنت هغه مهال د ټلويزيون خبر وركړو چې) NTV(د

د خهبيا خبر وركړ چې له انقرې څ ټلويزيون) CNN (د .د امريكې غوښتنه وڅيړي راوغوښتله، ترڅو يله مليشاي تركيه له ډيرې مودې څخه د شمالي ټلوالې سره په تيره بيا. دى ىځواب زيګنال راغل مثبت

. اړيكې لري ېنږد دى جرمونو تورن يجنرال دوستم سره چې په جنګ

، يتركيه په بل ډول ګور نړۍ لوديځه.دى خاص فورم رامنځه ته كړييو د دولت تركيه په اسالمي نړۍ كې . اواسالمي نړۍ چې ورته ګوري عراق ، هغسې نه ورته ګوري لكه ګاونډي هيوادونه سوريه

منځه تللو سره دغه جبهه نوره ه د پخواني شوروي اتحاد په ل، جوړه وله تركيې پخواد ناټو سويلې جبهه شپږ جمهوريتونو په ځكه د مركزي اسيا. همدې وجهې اوس په يو سيميزه ځواك بدليږي له تركيه. نشته

17

او له لږه كي په سوريه،عراق،ايران يترك ېځن.ولسونه اوسيږي يترك يهيوادو كې لږه ك وپه نور او . لري په افغانستان كې شتون سلګونو كلونو څخه لږ

يا نړۍ او پان عربي ټولنه لكه قومونو ته په كتوسره يت او تركيعدغه جيوپوليتك موق ېد تركي دغه سيمه د. څخه خبرې وكړو نړۍ يشو د ترك ىموږ كول ملهال له همدې، ډول ځان ته غوره كوي عربيزم

د تركانو له خوا ورته ختيځ تركستان . پورې رسيږي شمال لويديځ بلقان څخه نيولې تر چين جمهوريتاټكل دغې نړۍ ته. مسلمان تركان ژوند كوي اته ميليونه په كسنينګ واليت كې اټكل د چين. ويل كيږي

. پنځمه ژبه باندې خبري كوي نړۍ په د د يونسكو په حواله دوى. ورګديږي ولسونه يميليونه ترك ) 160(

ياروپايي ټولنه ترك دى، ترڅو چې ىد تركيې د پان تركيزم ايډيا سره د دوى اروپايي پلوه سياست ال ژونددولتونو يځكه التر اوسه د ترك. وركړي ته دوام وه سياستدوى به اروپايي پل په ګټه تماميږي دولت ته

، دولتونه ازربيجان يترك دپان تركيزم. دى ته جوړجاړي رامنځته شوي ن ېترمنځه دغې مفكور زبكستان او شمالي قبرص هيوادونه دي او، تركمنستان، كرغيستان، قزاقستان، تركيه

سره يپه مركزي اسيا كې د يو نوي جيوپوليتك راتلونك كلتوري اړيكې، زههمدا توكمي د تركانو

ورو د لويديځې نړۍ څخه بيلوي كماليستي تركيه ورو. تنظيموي د روس او تركيې. چې تركيه اوس د روس سره په مركزي اسيا كې په رقابت بوخته ده يره نه شيهبايد

څخه مركزي چې تركيه د بلقان يپه دې باورد يكتونك.ېلګه وه بوسنياپه جګړه كې يوه ب ترمنځ سياست ددغې موخې ته ، بدليږي عثمانيزم آنده اسالمي يعثماني ميراث اوس په نو. اسيا ته ډير پام كوي

ولسونو يد ترك عثماني امپراتوري دوى همغه پخوانۍ. اندي كار كوي ڼرو ياسالمي او كماليستي وتل . ايران او عربي هيوادونه په ويره كې دي له دغې پان تركيزم څخه. ړي څخه رامنځ ته كول غوا

له . دى شوي وو كلتوري كړيو له خوا ولكهد تركيه نن يو هيواد دى چې د: په لنډه توګه بايد ووايو چې سره مخامخ عربي هيوادو د اغيز له بلې خوا داو ځواك سره اقتصادي ، خوا اروپا له خپل سياسي ېيو. ېاواروپا ته يې مخه كړ ىهيوادو څخه بيله شو الندې له عربي او اسالمي ۍتركيه د اتاتورك تر مشر. ده

. دهاوس تركانو ته ډيره ګرانه شوي دغه الرهښي اړخه . شوې نه دي په يوه خوله په خپلو كې التر اوسه اړه داروپايي ټولنې په د اروپايي ټولنې مشران

كيڼ اړخه . ټولنه يا دمسيحيت كلوپ تعريفوي ټولنه د عيسويت د ارزښتونو يوه يګوندونه اروپايپه ښي اړخه ګوندونو داروپايي. اروپايي ټولنه يوه سياسي اقتصادي ټولنې په ډول پيژني ګوندونه

نډ كې ښي اړخه يسويزرل دبېلګې په ډول په.كيڼ اړخه ګوندونه تركيه ته لږ خڼدونه مخ ته كوي پرتله. دي اسالمي ځواك نښې ګوندد جوماتو پر منارو بنديز لګول، چې دوى ادعا كوي په اروپا كې منارې د

. چلن هم كوي توپيري د مسلمانانو سره ښي اړخه مسيحيان په اروپا كېوړاندې پلي ه فساد پ يدادار ستر ريفورمونه په تركيه كې ستر. كالو تركيه نه ده 1980تركيه د ۍننن

عثماني اسالمي ىهيواد تركيه دنو مسلمان .والړه ده څلور الرې كې بدلون په ديو تركيه اوس . ديشويمنځالرو يزه اسالميداو دوغوزنګ تركيه د اسالمي ، سيكوالريزم ترمنځ پان تركيزم اوكماليستي

د په تركيه كې. ړه ده وال تركيه د اروپا او امريكې ترمنځ ، ځ ترمنځيديد اسالم او لو تركيه ترمنځ،سياست پوهان په ډير دولت مشران او يترك. دغوبرخليك ټاكونكو اړخونو ترمنځه توده مبارزه روانه ده

18

ۍ ژتركان دكماليزم ايډيالو. بريښي يدو په حال كېڅلورالرې څخه د تير ه دغې حساسىاحتياط سره ل .سره ورو ورو خداى په اماني كوي

تركيه نشي كولې چې د چې، شي ويلېوپه غبرګون كې بايد اى كې دهنګټون تيوريڅيړنې په پ ېد دغ او موډل ىماشين يا منځزړ اروپايي ټولنې هيواد شي لكه المان او فرانسه چې د ىاسالمي نړۍ منځزړ

رول دغه ېكې عربي او نه عربي اسالمي هيوادونه به د تركي ځكه په اوسنيو سياسي حاالتو. هيوادونه دي . هيواد وګرځي ىولسونو منځزړ يد ترك شي چې ىخو تركيه كول. مخالفت وكړي سره

اوسني حاالتو لپاره لكه د افغانستان سېكولريزم. لري ېتاريخي اړيك ېسره اوږد تركيه له افغانستان

پرديو ويون د موږ افغانان بايد افغانستان نور . زهرجنو،ترخو تجربو تكرار به وي كمونيستي دخه ډير څه څ او سوليزه بلهاريو تاريخ يبې له شكه موږ د ترك. ايډيالوجيو،سياليو واردولو ډګر ونه ګرځو

.شو ىكولزده

، يو مخكښ او نړيوال كلي ته په كتو سره د اسالمي نړۍ اما په ډيره خواشينۍ سره بايد وويل شي، چې )1(. دى تش ځاى ال اسالمي موډل دولت ولو ته دمنلو وړدولت ټ ولسواك او داسالمي قانون، منځالري

٭٭٭٭٭

ان تر دې چې د پخوانيو شته،نژدې اړيكې ېپخوا څخه ډير او افغانستان تر منځ د يېد تركبې له وددواړو هيوادو خلك ، منځ د ويزې ستونزه هم نه وهحكومتونو په دوران كې ددې هيوادونو تر

د ، رسم ورواج ، كلتور ، دد ې دواړو هيوادو په مذهب. مو ستونزو يو د بل هيواد ته سفر كاوهكوچې ددې دواړو هيوادونو يشتون لر ىژوند په فلسفې كې دومره يو شانته وال ژوندانه په تګالرو او د

لكه چې د موالنا . ىهم وجود لر تر منځ مشترك تاريخ ىاوهمدا ښيي چې ددو، جال كول ستونزمنوي يېتر څنګ . د هغه ځايه قونيه ته هجرت وكړ يېو او بيا ىجالل الدين بلخې چې په بلخ كې پيدا شو

چې ددې يواقعيتونو څخه د يهمدې تاريخ سلجوقيانو لړۍ هم د او د ۍد غزنويانو د كورنۍ لړهمدا راز په يوه مرحله كې ددې دواړو هيوادو . دې ځانګړې اغيز كړې ېيولسونو ردواړو هيوادو پ

.و يمقدرات هم سره را نغښت يتاريخبله اړخه هلته په دې او د لريغړيتوب يپوځهيوادونو څرنګه چې تركيه له يوه اړخه د ناټو د ټلوالې د

افغانستان د رنو په دې اساس پ ،شتون لري هډې پوځيامريكا هيواد كې د ډير پخوا څخه دافغانستان ته خپل يېاشغال سره سم يپوځامريكايانو د بربنډ يرغل او بيا هلته د ناټو د ټلوالې د

. شتون لري پوځي ىاو اوس هلته د ناټو دغړو هيوادونو تر منځ په ډانګ پيېل. عسكر واستولسوړ ځواب يځواكونه و استو يكا دې غوښتنې ته چې افغانستان ته دې نور جنګد امري يېخو ترك

عملياتو د ساحې څخه بيرون پوځيخپل ځواكونه د غواړي دوىچې ييمسؤلين وا يېدترك ، ىوركړ ، ځواكونه لري ينظام ) 1600( دېژونو په ليږلو سره نپوځهمدا اوس هم د خپلو اضافى يېترك. وساتي

په وران ويجاړ او جنګ ترڅو ىهلته استول پوځ ىې نه جنګيدونكزيوا دوىچې ييخو تركان واد افغانستان د يېاو تر څنګ ىبيارغونې له پاره كار وكړ افغانستان كې د سولې او ثبات او يځپل

.ړي امينتي ځواكونو په روزلو كې مرسته وك

19

جنګي موخو كې برخه ونه به هيڅكله هم په پوځ دوىچې د يتركانو امريكايانو ته په كلكه ويلولسمشر ييوغلو هيله څرګنده كړې ده چې د امريكااد بهرنيو چارو وزير احمد داؤد يېد ترك، نخليوا

هغه ژمنه وكړه چې هغه به د . اوړي به افغانستان ته سوله او ثبات ر ياوباما اوسنۍ سټراتيژ ييكه څه هم امريكا. ځواكونو د روزنې له پاره كار وكړي يافغانستان په بيا ودانۍ اوهم هلته د امنيت

ونه بايد په جنګونو پوځ يدونكجنګينه ىهغو څخه په كلكه و غوښتل چې د يېولسمشر اوباما د ترك .» ميسر ىمونږ ته دا فرصت نه د« : كانو ورته ډاګيزه كړه چې كې برخه واخلي خو تر

تركيه په افغانستان كې د ناټو دټلوالې د غړي په صفت او د امريكا سره د ښه ملګرتوب له الرې كه د پاره نه بحران دحل له يبله اړخه د افغانستان د اوسن خو د لريشتون پوځييوې خوا په افغانستان كې

اوهم كيږيچوكاټ كې ددولت لخوا تر سره رسميهم په ېځل ېدا هل. ستړيكيدونكې هلې ځلې هم كوي خالف د را هاشغال پ ينظام او هلته په افغانستان كې د بيرون اوسنيتوګه د افغانستان د رسميپه غير

د رابللو د هغوىخبرو له پاره ته د يېو او تركجهادي مقاومت سره د تماس او اړيكو په نيول يوالړ شو .له پاره تر سره كيږي

هيواد په ل دغهخارجه وزير احمد داؤد اوغلو ووئ د تركيې په مياشت كې جنوريد ) ز كال 2010( د هغه په خپلو. شيلوبولى رول اساسيكولو لپاره ځاىبهير سره د طالبانو د يو سياسيافغانستان كې له

سياسيترمينځ پر تاريخي پيوندونو په ټينګار سره وويل د افغانستان له خبرو كې د افغانستان او تركيې )2( .كولو لپاره د طالبانو راضي كول دغه هيواد ته د ځواك له ليږلو ال مهمه ده ځاىيو بهير سره د

بلنه ن او پاكستان مشرانو تهتركيې د درې اړخيزې غونډې لپاره د افغانستا ييښ دغه راپور همدا راز په تركيې كې )مه25( بيا د پاكستان افغانستان او تركيې د ولسمشرانو غونډه د جنورۍ په او وركړې وه

، جوړيده) مه 28( دغه درې اړخيزه غونډه دلندن د كانفرانس څخه تر مخه، چې د جنوري په .ه شوهجوړ تركانو هڅه كوله ترڅو داسې يو چوكاټ منځته راوړي چې د ځكه جوړه شوه چې په دې غونډه كې

مسؤليتونه په خپلو اوږو امنيتينظام ددې جوګه شي چې د هيواد ىاوسنهغې له مخې د افغانستان .واخلي

٭٭٭٭٭د اشغال په ز كال داكتوبر داومې څخه د راپيدا شوي حاالتو او د امريكايانو په السو د هيواد2001د

پايلو كې د افغانستان د اسالمي نهضت پورې يو شمير اړوندو هغه كړيو ته چې د نظامى خوزښت توان اوحوصله يى له السه وركړې ، دا آند را پيداشوې دې چې د ناټو او امريكا د فوځى زبرځواك په مقابل

وال مقاومت نه بلكه د تركيى د رول او ماډل كې قيام او دهغوې د ولكې څخه د هيواد ويستلو الر وسلهدا ډول وګړي د استاد اربكان تر مشرۍ الندې د اسالمى غورزنګ د راپيدايښت . څخه ګټه اخستل دي

او ددې اسالمي غورزنګ او د تركيى د سيكوالر ياغيرمذهبي فوځ تر منځ د اختالفاتو نه را ټوكيدلې يوه نمونه ګڼي چې غواړي تركيه د كمال اتاترك دسيكولريزم د ولكې څخه » رفاه «نوې اسالمي غورزنګ

.و كاږي اوبيرته يى هغه پخواني اسالمى هويت او عظمت په ځاې كړي

20

ګوند دا دې اوس د حكومت دريمې مرحلې كې داخليږى ، نژدې اته كاله يى په تركيه حكومت » رفاه «دڅخه كار واخست ، اوس يى ځواكمني دې مرحلې ته رسيدلې وكړ، د فوځ سره يى د منځالري سياست

. چې ګمان نه كيږى بيا غيرمذهبى ډلو ټپلو ته حكومت په الس ورشي

دهمدې آند په اساس دافغانستان داسالمى غورزنګ يوشمير عناصر په دې تكل كې دي چې په . اد د اوسنۍ غميزې څخه بيرون كړي را پيدا كړي تر څو دغه هيو»اردګان «افغانستان كې يو نوې

هغه څه چې په تركيه كې . خو دافغانستان او تركيى جيوپوليتيكي شرايط يو دبل سره ډير توپير لرى داسالمي خوزښت په مقابل كې را پيدا شول اوبيا دهغې له منځه د رفاه ګوند را وټوكيد ، د افغانستان

:ي او هغه دا چې اسالمي نهضت سره ډير توپير لر

په تركيه كې سياسي ګوندونه ازاد دي ، هلته په اسالم بنديز نه و خوپه اسالمى ارزښتونو بنديز لګول شوى اودا بنديز پخپله د تركيى د سيكولر مشر اتاترك له اړخه په قانوني توګه نافذ شوى و چې تر شا

يعنې . رڅنګ يى په مذهب نه والړه قضايى قوه پرته وه يى د تركيى سيكولر ياپه مذهب نه والړ فوځ او تد تركيى د اسالمي ګوند ستونزه په خپله په تركيه كې وه او كه په څرګنده وويل شي نو دهغوې ستونزه په خپله د تركيى د ولس او دتركيى دسيكولر نظام تر منځ وه ، هلته بيرونيو كړيو دومره ستر اغيز نه درلود،

هرنيان په دې ډاډمن و چې د تركيى فوځ اوقضايه قوه ددې وړتيا لري چې د اسالم اواسالمي ځكه بهمدا علت و چې كله چې د تركيى اسالمي غورزنګ داستاد اربكان تر مشرۍ . خوزښتونو مخه و نيسي

ه نظام يى له الندې دحكومت واګې په الس كې واخستى نو دهغې په مقابل كې فوځ قدم واخست او هغد استاد اربكان د بندي كيدو وروسته دهغه ځاې اسالمي . منځه يوړ ، اوبيا استاد اربكان بندي كړل شو

.ګوند څه نوښتونه وكړل او د رفاه د ګوند تر شعار الندې يى اوس دنوې تركيى د جوړولو هوډ كړې دې

، نه خو په افغانستان كې دا غميزه د افغانستان اما په افغانستان كې جيوپوليتيكې شرايط بل منګه ديد ملي اردو او ولس تر منځ ده او نه په افغانستان كې داتاترك په څير كوم جوړ شوې قانون وجود لرى ، د

افغانستان فوځ او پوليس دهمدې مسلمان ولس يوه برخه ده او هيڅكله به هم د خپل ولس ګټې د نورو كه هغه د انګليس يرغل و ، او كه . افغانستان تل د پرديو د يرغل ښكار شوې دې .ار نه كړي له پاره ځ

دهر يرغل او اشغال طبيعې پايلې دا وې چې . دروسانو يرغل او يا اوس د امريكايانو او ناټو يرغل دې ې واكمني د افغانستان د دلته په هيواد ك. هغه يو السپوڅې نظام كينوي اوپخپله يى پالنه او ساتنه كوي

دلته به هيڅ نظام د . حاكم نظام په السو كې نه شته بلكه د واكمنۍ اصلي څښتنان پردې اويرغلګر دي پرديو دخوښې پرته منځته را نشي ، دلته كه دپارلمان غړى ټاكل كيږي ، كه دقضاييه غړي اويا د كابيني

نورو عالي رتبه مامورينو د ټاكلو له پاره هم د اشغالګرو غړي، ان تردې چې د واليانو او رئيسانو او

21

تركيه دخپل هيواد دسياسې او جغرافيايى پولو په خپله مسؤله وه خود افغانستان . موافقه اړينه ده په تركيه كې بدلون د تركيى د ولس له خوا را . سياست او جغرافيايى حدود د پرديو په السو كې دي

ي ، خوپه افغانستان كې د ولس لخوا دا كار شونې نه دې ، ولس غولول كيږي ، د ټاكنو منځته كيږصندوق ته وركشول كيږي خو پايلى يى همغسې چې د اشغالګرانو خوښه وي اعالنيږي، چې دا تيرې

ې په دې اساس په هيڅ توګه شون. ولسمشريزې ټاكنې اويا دا اوسنۍ پارلماني ټاكنې يى ښه بيلګې دي .سياسي لوبه ولوبول شي » ارد ګان « نه ده چې په افغانستان كې دې د تركيى د

٭٭٭٭٭ته ورسيدم نو هلته خبر شوم چې هالل صيب ځاىانقرې ته د رسيدو نه وروسته كله چې د اوسيدو

كې ځاىهغه هم هملته په همغه . ىسيدلې ناروغتياله امله انقرې ته د عالج له پاره راغلر هم د ور نو ، غړو مزاحم شم څرنګه چې د شپې نا وخته و نو ومې نه غوښتل د هيئت د. ميشت و چې زه په كې وم

د سهار د سباناري په وخت كې مې هملته د هوټل په رسټورانټ كې دهيئت د نورو غړو په ګډون د هالل نژدې نيمه ورځ د . خبرې وكړې يدغې اړوندې موضوع مو ورسره تفصيل او په ، صيب سره هم وكتل

په نوښتونو باندې او تر اسالميحزب حاالتو او همدا راز د سولې په اړوند د سياسيهيواد په روانو ل نه څرنګه چې هالل صيب د كاب. طرحه باندې خبرې وشوې ) ماده ى 15( په دې اوسنۍ يېڅنګ

راغلې و نو هلته مو ترې د امنيتي وضعې اودا چې كه چيرې زمونږ دا هيئت كابل ته والړ شي د كومو كله چې هغه ، انقرې ته د هالل صيب د راتلو تر مخه . ېستونزو سره به مخ شي هم هر اړخيزه خبرې وشو

نور هم هملته په كابل كې ورځېچې كه چېرى څو هيئت له اړخه خبر وركړل شو د ، هملته په كابل كې و شي تر څو د سولې په دغه ميثاق باندې د اړوندو ځاىځنډ شي نو دهيئت غړي به ورسره هملته يو

خپل ىهغه نه و توانيدل ، خو د پخوا څخه د پالن شوې پرواګرام په اساس ، شياړخونو سره خبرې وكړل هغه د معايناتو تر هيئت غړو ته مشوره وركړه چې د نو په دې اساس هغه د ، يوځو غور پرواګرام شاته

ونه وه خو هلته په كابل كې زمونږ د اړيكو زدهغه سال هم ډيره مو. خالصون پورې همدلته واوسيږي .ورتګ له پاره اصرار كاوه ژر د زمونږ مسؤل كابل ته

تر منځ دا خبره هم مطرح شوه چې كه چيرې د يوې سترې جبهې په جوړښت كار په انقره كې د هيئت كړل شي ځاىتنظيمونه د څه نورو شخصيتونو سره را يو جهادي پخوانيپيل شي او ددې له پاره ټول

ون زدا كار به څومره مو! ي خالف يوه ګډه جبهه جوړه او يوګډ اواز پورته كړل ش هاو بيا د امريكايانو پلكل اوخت كې دا مسئله ب اوسنيهيئت يو شمير غړو ته په څه ډول وي ؟ خو د يېاو پايلې به يو

جهادي تنظيمونو تر نامه الندې ځكه چې له يوه اړخه په كابل كې ناست د ، شونې نه ښكاريدهيانو او ناټو د اشغال په مقابل كې يو څرګند او واضح موقف د امريكا وشخصيتونه دې ته حاضر نه و

يو شمير وګړو ته د امريكايانو اويا د ملګرو ملتونو له اړخه ډير زيات د هغوىهمدا اوس . يونيسد ځكه . پاته ىنه د ځاىت هم په يحيث پخوانيهغه د هغوىبله اړخه او د ، امتيازات وركول كيږي

غړي د دولت په مختلفو دفترونو كې دسترو سترو نومونو او منصبونو يد تنظيمونو ډيره ك هغوى د متقابل يوازېمشرانو سره تنظيميدخپلو دغو اړيكې د هغوىپه دې اساس ، يخاوندان ګرزيدل

22

زيات شمير كسانو د هيواد په پايتخت دوىد هم يېتر څنګه . دې ضرورت په بنسټ استوار شوي خوندياو هغوى به ددې شتمنېو د يكړې د ځاىپه ځاىكابل او همدا راز په والياتو كې ډيرې شتمنۍ

.ږدي او مؤامرې له پاره سر معاملېساتلو له پاره هر ډول ټلوالې څه عناصر سره را ټول شمال دحكومت په مقابل كې د د يد بله اړخه همدا اوس د ولسمشر كرز

كه څه هم په دې اپوزيسيون كې څه ، ىپه اصطالح يو اپوزيسيون جوړ كړ يېخالف ههغه پ او د يشوغړي ينظام او د همدې اشغال مالتړ ، مسؤلين هم د همدې حكومت د هغوىروح اومعنا نه شته ځكه

چې په افغانستان كې ، ميډيا ورته په دې خاطر زيات اهميت وركوي غربي خوبيا هم غرب او ي،دلكه چې مونږ په دې وروستيو كې وكتل چې كله د . وي ىد الس اله او ګوډاګ د هغوىاپوزيسيون هم

ټولو امورو هيواد په د يېځواكونه بهرنيهيواد ولسمشر د ټولټاكنو په كميسيون كې وينا وكړه او اپوزيسيون يو مشر سمدستې امريكايان په دې باندې نو د ، كې په مسقيمې مداخلې باندې تورن كړل

. ىدد كړېيېمرسته او تا سړيرياست په ټولټاكنو كې د غلط جمهوريد يې ځاىتورن كړل چې دده پر چې په داسې يوې جبهې كې چې په هغې كې د ىنګ هم حاضر نه دځغور اسالميهمدا راز د طالبانو

د غورځنګد هغوىد يېاو تر څنګ يځواكونو له پاره وسله وال جدوجهد شامل نه و نظاميامريكا د په نه موجوديت هغوىاو هر هغه جبهه چې د . شيمشر سره بيعت نه وى تر سره شوې د چاسره شر يك

خالف ه پ غورځنګدخپل يېطالبان به بلكې يوره به نه ودا چې ګټ يوازېبه نه هغه ، يكې جوړيږ . يوه نوې مؤامره و ګڼي

جبهه كې هم په سياسيګرمو سنګرونو تر څنګ په نظاميافغانستان چې همدا اوس د اسالميحزب تر السه شيوړښت څخه كومه ځانګړې ګټه نه د ج جبهېهم ددې ډول ، ىټول توان سره مصروف د

موخې اواهداف جبهېبايد د ، په جوړيدو سره كه شونى هم شي جبهېځكه چې دداسې ، ىكولاوددې يهمدې اهدافو او موخو په شاوخوا باندې را وڅرخيږ اوټولې خواوې د شيمشخص كړل

بايد دا جبهه يو مشتر ك قيادت اويوه يېتر څنګ . يالس يو كړاهدافو د ترالسه كولو له پاره سره ځكه د . ياو هم د طالبانو د موخو سر ه متناقض د اسالمياو دا دواړه د حزب . لريمشتركه شورا و

خالف هچې د اشغال پ يوتړلې جوړول به دداسې شرائطو سره جبهېهيواد په داخل كې دداسې يوې تر ، ارزو لري يېچې اشغالګران ياودا هغه څه د. متوقف شي سمدستيفعاليتونه نظاميټول

نو كه چيرې داسې څه ، منيو اسالميهغې پريكړې بايد حزب د قيادت او جبهېد يېڅنګ چې يا خو د كيږيجوز نه پيدا او يا طالبانو له پاره هيڅ م اسالميحزب پيښيږى نو بيا خو د

و ځاىخپلو مشرانو سره يو ساتې او يا په پټنځايو كې دو نظامي سنګرونه ګرمخالف هاشغالګرانو پنو په دې اساس ددغه ډول يوې جبهې . يليږد د ستونزو ډكې شپې سبا كړ هجرت او اوسيږى او يا د

خالف د را هطالبانو او د اشغال پ د دحزب اسالمي په ګډون هو كه چيرې . ه خبره د يلكل منتفاجوړيدل بپروګرامونو له ود افغانستان د راتلونك دوىاو شيمقاومت د نورو خواو سره خبره كيدى يوالړشو

كې كه يدغه بل لور په دې اساس په. نو دا به مثبت بدلون وي شي ىپاره په يوه صف كې سره را ټوليدحل له پاره وخت كې كه مونږ غواړو د بحران د اوسنيخو په . بايد تر سره كړل شي يو شونىڅومره كار

دا ميثاق اوس ميثاق ته اړتيا ده او يو ېدغس بلكې ، ل كړو نو هغه مشتركه جبهه نهقوم اوولس راټو

23

كه ، يمشران د سياسيولس ټول مسؤلين كه هغه خپل ولس او د راځئ ، ىزمونږ په السو كې داو كه يمشران د قوميكه ، يعلماو اوروحانينو شورا ګانې د كه د ، يټولنې د مدني ، دپارلمان غړي

ق شو كه مونږ په دې موف، ټول دغه ميثاق ته را وبلو ، يد ياو نور روڼ اند يشوراګانو غړ واليتيد ميثاق راټول مليپه څير خپل كړو او ټول په دې ېوثيق مليچې دا ميثاق د خپل ولس له پاره د يوې

. ددې ميثاق په ټولو اړخونو باندې توافق وكړو نوبيا خو به مسئله په ډيره ښه توګه هواره شي شو اورا يې) مه23زيږديز كال د نوامبر په 2008( يك كې چې دامير په خپل يو ل اسالميهمدا راز د حزب

د جوړولو او دكابل په جبهېياكومې ډلې سره د يله كرز« : په څرګنده توګه ښكلي چې ىاستول بلكې. او نه دد ې موخې له پاره كابل ته د هيئت د ليږلو اراده لرو ، مليدو طرحه نه لروحكومت كې د شا

)3( »....غواړو دحزب طرحه له ټولو لورو سره بحث كړل شي ددې خبرو نه وروسته په دې موافقه وشوه چې د هيئت دغه درې كسه غړى چې همدا اوس په انقره كې

ه بيا په كابل كې سر يېبه ي، پاته غړيپالن او پروګرام په مطابق كابل ته سفر وكړ د يسره را ټول شو .شي او په دې توګه به خپل كار ته دوام وركړي ځاىرا يو

٭٭٭٭٭هيئت غړو غوښتل په هر صورت زمونږ د. و ىكابل ته د تللو پروګرام هم په ډيره عجيبه توګه تهيه شو

لته په كابل طرحه ه) ماده ى 15( ميثاق دغه مليامير د حكم په مطابق د ژغورنې د د اسالميد حزب توګه يبيرته د حزب اميرته په كتب يېو اړوندو اړخونو سره مطرح كړي او پايلې بهرنيكې د كورنيو او

بايد د حزب په مركز كې سره راټول يهيئت غړ د ، خو لكه څنګه چې مخكې وويل شول . ور وليږي كابل كې بايد د . ىو يټول په يوه وار كابل ته تلل او په خپلو منځو كې د بحث نه وروسته ىوا يشو

او دا كار د . ىسرچينو سره پرې خبرې شوې وا امنيتي دولت د مشرتابه دهيئت او همدا راز د هيواد دبايد ځاى رد هيئت غړي د مركز پ ، اما اوس حاالت داسې راغلل چې. و شونىمختلفو چينلونو له الرې

.واى ييغ كابل ته تللنامورو مسؤل د اسالميپروګرام داسې راغې چې زمونږ د هيئت يو غړى او په فرانسه كې د حزب

هم ىچې په عين وخت كې په اروپا كې د سولې او ازادۍ دكميسيون غړ )4( انجنير محمد امين كريم امورو له پاره مسؤليت روغتياييهيوادو د روپانياسره چې په كابل كې د ساپي ، غوښتل د ډاكتر ىدتر منځ د پخوا څخه ښه دوىد.را وبلي يېاو د سولې اوتفاهم شورا ته ، تماس و نيسي ، غاړه لري رپ

خبرو په يد تيلفون. اړيكې موجود دي او يو بل سره ښه پيژني او په خپلو منځو كې ښه دوستان هم دي يېسره د حزب د نوې طرحې يادونه هم وكړه او ورته ساپي ډاكټر ت كې انجنير محمد امين كريم دوخ

چې مونږ هلته كابل ته ىهم ورته ويلي و چې مونږ ته هدايت شو يېهغې څو كرښې ويلې وې او دا دانجنير محمدامين د. مخامخ خبرې وكړو مشرتابه هيئت سره د كابلددې طرحې په موادو د والړشو او

دا خبره ساپي ډاكټر ، تر منځ د هيئت په شمول په ډيرو موضوعاتو بحث شوې و ساپيكريم او ډاكتر يډاكټر نجيب اهللا مجدد. بل نژدې دوستان هم دې ياده كړې وه ته چې يو د يډاكټر نجيب اهللا مجدد

داودزي د ولسمشر يبيا ښاغل سره او يد دفتر د رئيس محمد عمر داودز يمشر كرزدا خبره د ولس)5(هغوى د موخو څخه د ګډون كونكو غړو او كله چې دهيئت د كرزيولسمشر . سره ياده كړې وه يكرز

24

ورسره نژدېد ته وويل چې هيئت دې همدلته كابل ته راشي تر څو هغوى يېخبر شو نو پرته له ځنډه .خبرې وشي

يو لوړ رتبه هيئت كابل اسالميامير او اجرائيه شورا هوډ وكړ چې دحزب اسالميدا چې ولې د حزب پخپله دپوښتنې وړ خبره ، يو مسؤلينو سره دخبرو له پاره وليږبهرنيد اړوندو كورنيو او ځاىهغه ته د

هانو پبهرنيعمال د اسالميږل اوبيا په داسې فضا كې چې حزب ځكه چې كابل ته دهيئت لي ، وهسياسي دريځونه هم په داسې اسالمياو د بله اړخه د حزب يد ساتليخالف د جهاد سنګرونه تاوده

په هيئت او په تيره بيا ، خوريچې په هيڅ صورت د كابل د اوسنۍ وضعې سره سمون نه يحد كې دددريځ په څرګندولو كې هيڅكله هم اسالميد حزب هغوىچې وګړ و ګډون د حزب دداسې كې

ټولنې تر مخ يدريځ د ولس او بين الملل اسالميهم د حزب يېپه كلكو ټكو بلكې ىكړ ىكمښت نه دكابل ته په يوې ، ىد ىټكولاشغال په ډيرو كلكو ټكو سره ىپه هيواد كې بيرون يېاوهم ىوړاندې كړ

له يوه قيادت غوښتل اسالميخو د حزب . مجهولې او نامالومې فضا كې ور ليږل پخپله د پوښتنې وړ و ځاى ردا ركود مات كړي اود هيواد دغميزې دسياسي حل له پاره دخبرو بهير د بيرونيو هيوادو پ اړخه

بله اړخه هغه تبليغات شنډ كړي چې د حزب يوشمير وګړو دخپلو ، او دپه خپل هيواد كې پيل كړي د حزب قيادت غوښتل. شخصي ګټو په خاطر د سولې دغونډو تر نامه الندې دلته اوهلته په كار اچولي و

په دې بهير كې بايد دريم الس وجود يېتر څنګ ، نيغ په نيغه اوپه مستقيمه توګه تر سره شي دا بهير ځكه ددې نه مخته . يسبب وګرځ ېادارو د الس وهن استخباراتياو نه د بيرونيو هيوادونو د لريو نه

عربستان كې د كابل د حكومت او مخالفينو تر منځ دخبرو د بهير خبر وركړل شو سعودييو ځل دوه په و چې په دې هيئت يپه هغې كې ويل شو. شو او په ډيره پراخه پيمانه په نړيوالو خپرونو كې را غبرګ

تر منځ د دوىو او دا چې د ىغړو ګډون كړ غورځنګ ياو دطالبانو د اسالم اسالميحزب كې دله اسالميدا په داسې حال كې چې هم دحزب . و ىعربستان حكومت دمينځګړي رول ادا كړ سعودي

او دواړو اړخونو وويل چې نه خو ، دا مسئله په مكمله توګه رد كړل شوه اړخه اوهم د طالبانو له اړخه ، خو ددې ډول خبرو ډرامه په خپله حيرانونكې وه. او نه ترې خبر دي لريپه دې ډول خبرو كې برخه

، يپه كابل كې اوسيږ ټول هغوىهغو طالب مشرانو نومونه چې ددې خبرو له پاره اخستل كيدل ځكه د سعوديدې ځايه اخستل اوبيا په خلكو له دوىنو د ، ياو دكابل د دولت مسؤلين هم په كابل كې د

خو اصل خبره دا وه او اوس هم ده چې ، عربستان كې پرې خبرې كول په خپله يو لړ پوښتنې را والړوي يد را والړ شو په خالفهيواد د اشغال تر څو د يكړ دغسې اوازې خپرې غواړيان غربيامريكايان او

يېتر څنګ . يرا پيدا كړ ىتر منځ يو ډول زړه بداو ، كيږي غښتلىتحريك چې اوس ورځ په ورځ د امير اسالميد حزب كيږيچې ويل يپه يو شمير نورو هيوادونو كې هم دغسې ډرامې روانې د

د مشرتابه هيئت او امير په خپلو اسالميحال دا چې دحزب ، ىكوم غړي په كې ګډون كړدكورنۍ و نه پوهيږو او زمونږ يېبيانونو كې دا څرګنده كړې چې مونږ په هيڅ داسې خبرو كې چې په اجنډا

په دې اړه به تفصيل ( ىډون كړګډون نه كوو اونه مو په كې ګ شيمقاصد په كې په نظر كې و نه نيول دا خبره را ، پخوا په څير افغانستان غوښتل، لكه د اسالميپه دې اساس حزب ) . وروسته راشي

هيئت كابل ته و استاوه رسمييو لوړ رتبه ډول ځل له پاره دغه لومړيد اسالميچې حزب يمنځته كړ

25

په خپله په خپل هيواد كې تر سره ندو اړخونو تر منځ دخبرو بهيررو اړواو ټولو نو اسالميتر څو د حزب . يد خپل هيواد د خپرونو او رسنيو له الرې خپل اواز خپل ولس ته ورسو او هم . يكړ

په نظر كې نيولو سره دد همدې تصميم په اساس د هيئت غړو د ټولو امنيتي ستونزو اسالميحزب د او هلته به په هر ډول يد امير د حكم سره سم به كابل ته ځ اسالميسره پريكړه وكړه چې د حزب

.شرايطو كې چې شوني وې دغه د سولې او امن طرحه د مسؤلينو سره تر بحث الندې راوړي چې ىلخوا خبر راغ وال دكابله څخه زمونږ د اړيكد جمعې په ورځ د مارچ د مياشتې په پنځمه

سره سمون ېپه ورځ چې د مارچ د اتم ېستاسو د هيئت سره د راتلونكې يكشنب يغواړ ىكرزولسمشر خپل دې سفر په ټولو اړخونو مو ددې خبر د راتلو په اساس مونږ يو ځل بيا كيناستو او د. يووين خوري

او يډګر څخه به مونږ څوك اخل ييد هوا ، چيرې اوسيږودا چې مونږ به په كابل كې ، خبرې وكړې ياو دا چې كه چيرې مونږ د امنيت ، مسايل څه ډول ډاډمن شي امنيتيهلته به زمونږ ، چيرې به ځو

د بليك واټر د كمپنۍ السو ته ورغلو نو هغوى دو ځواكونو په السو كې ولويدو اويا د امريكايانو ااو كه نه ؟ كه تر السه ىبه مو څه ډول وي ؟ ايا زمونږ اړيكوال په دې اړه څه ډاډ تر السه كړ برخليك

بحث تردا او داسې نورې انديښنې چې ترمخه وې ټولې ، شي كيدىنو څومره باور پرې ي،و يېكړې يده اوهملته په انقره ځله پاره غوره ذريعه وګر زمونږ » اهللا توكل «الخره په اب ، او څيړنې الندې راغلې

كابل پورې د تلو راتلو درې ټكټونه مو تردفتر ته والړو او ) اريانا افغان هواى شركت (كې د هالل صيب سره خبره د ، محترم هالل صيب هم راسره مل و د ټكټ د اخستلو په وخت كې ، واخستل

به ، د ورځې كتنه چې د مخه تياره شوې ده ېمونږ به والړ شو اود يكشنب چې همداسې غوټه شوه تر څو نور كارونه په ګډه ، هيئت د نورو غړو د راتګ انتظار كاږو د ترسره كړو اوبيا به ستاسې او

يو محمد داود ون هرزما په ګډ ، دهمدې تصميم په اساس زمونږ د هيئت درې كسه غړي . مخته يوسو زړه نا زړه . د كابل په لور الوت ته تيار شو) بجو 12( شپې په او انجنير محمد امين كريم د يعابد

سفر باندې يخو په الوتكه كې د ختو تر مخه مو يو ځل بيا په خپل دغه ناليدل ، الوتكې ته ورغلوتوكل وكړ او ومو ويل چې په هيواد كې د سولې او امن له پاره كه غور وكړ او يوځل بيا مو په اهللا

اوخپل ولس په خداىخو مونږ به لږ تر لږه د خپل ، يراپيښ شوې به و ، شيمونږ ته هر څه راپيښ .وي ىمخكې خپل مسؤليت ادا كړ

٭٭٭٭٭ښه نوم ، د افغانانو تر منځ ، الملهاوبې وخته كيدو له شركت د پروازونو د ځنډ يياريانا افغان هوا د

يدولت ىنزدا يوا. ييشركت وا» شاءاهللا ان« په همدې اساس ورته زيات شمير افغانان د ، نه لري مليدا ستره نژدېشركت كې د اداري فساد او خپل پالنې پاليسو يخو په دې هواې ىشركت د

مونږ سره يو څو كسه ځوان افغان تجاران هم په دې سفركې ، د ركود سره مخامخ كړې ده ينشتم ېهغه يوه راته قصه كوله چې كله داريانا شركت كوم دفتر ته د ټكټ د پيرلو له پاره ورش ، وو يملګر

جهاز ډك ييهوا يېنه واه او ك ييدا كودرته پ يېبيا منې نوكه لږ څه ورته و ، ټكټ نه شته يينو درته واهغه څه . يهم كمې سورلۍ په كې و ييجهاز ته ور ننوځې نو تر نيما يخوكله چې دسفر له پاره هواې ، ىد

ډير كسان . رښتيا ثابت شوې يخبرې سمدست هغه دا خو د ، هم وكړې ېډير داسې نور شكايتونه اوګيل

26

تلو په دفتر كې وو چې ټكټ ورته د جهاز د سورليو د پوره كيدو په خاطر ور نه كړل هلته د ټكټ د اخسجهاز كې شته ييهم كم كسان په هوا ييشو خوكله چې مونږ الوتكې ته وختلو نو و مو كتل چې تر نيما

بجو او څو دقيقو ښوول ) 12( په پرواز چې ېد طيار يېتر څنګ ، روانه ده يپاته طياره هسې خال او ډګر كې د يېهوا يبجې پورې و ځنډيد او هغه خلك چې د كابل په بين الملل ېشوې و ان تر يوې نيم

وو ان تر يبجو د پروګرام له پاره راغل وخپلو دوستانو د راخستلو له پاره د الوتكې د ور رسيدو د اوځكه ما ته د خپلې ، شته چې په دې ناخوالو مې زړه ډير بد شو خداى. و ىهلته انتظار كړ يېنهو بجو

.نمونه په مخ كې پرته وه، اوپه سترګو مې كتله مليشتمنۍ د ضياع يوه ع مليهلته ، واوريدېجهاز ته د ورختلو وروسته زما احساس ډير بدل شو، ما هلته په خپله ژبه خبرې يهواې

ىدچا ، ژبو خبرې كولې يټولو په پښتو اودر ، كه نجونې وې كه هلكان ، ګاران ټول افغانان ووخدمت ىچا يېګيالسونو كې يپه افغان ، و ىساتل ىرواج ژوند دود او يهمغه افغان يېاو ډوډۍ وخت كې

وروسته د اريانا په ) كاله 17يا 16(اوما هم نژدې ، وددرل يېښتيا چې يو عجيب كيفيت په ر ، وړرا و يما ددې نه مخته په هغه وخت كې چې استاد برهان الدين ربان. پرواز كړې و يليكه كې بين الملل ييهوا

اسالمينفرانس كې دحزب په ك )ايكو(د ځاىهغه سره يو د هيواد د ولسمشر په توګه دنده اجرا كوله دهغه هم همداسې ستره الوتكه . و ىته يو اوه ورځنې سفر كړ يېد نماينده په څير د ګډون له پاره ترك

كالس كې لومړيخو دا كسان ټول په ، په هغې الوتكه كې هم مونږ ټول نژدې شل كسان ناست و ، وهته درسيدو وروسته هغه الوتكه نژدې ىنفرانس د پاك يبيا ددرې ورځن ، وه ينوره ټوله الوتكه خال ، وو

كې دپاكستان صدراعظم او د ايران كنفرانسپه هغه ، اوه ورځې زمونږ سره په ښارونو ګرزيدهپاته ېايران ولسمشر دوه شپ يوه شپه او د يوازېخو دپاكستان صدراعظم وةو يولسمشر هم راغل

خو زمونږ دهيئت مسؤلين هلته د څه نامالومه مصروفيتونو له ، وادونو ته راغلل بيرته خپلو هي شول او ، ډاګر ته را كوزه شوه هوايي يكې كله چې الوتكه د كابل بين الملل پاىدهغې سفر په .پاره و ځنډيدل

وزارت موټرې هم هلته والړې و چارو د بهرني، د وو يراغل ينو د ټولو مسؤلينو له پاره په لسګونو ګاډ هواييدا داسې وخت و چې ، خو زما هيڅو ك نه و اونه كوم موټروان زه له ځانه سره واخستلم ، وې

ډيره زياته يشو په الس كې و اود ګيلم جمو او حزب اسالمي ترمنځ تر بګنمليدوستم د ګيلم جمو ډګر دنو كه چيرې په هغه . وم ىته ور كيوست يزه پوره د مرګ كوم كو اوخبرو خوبيا زما ورځنيو مر او ، وه

كورنيو چارو د د اوسعبدالمجيد چې شيمن دحزب اسالمى د مالي چارو پخوانې رئيس وخت كې ه ؟ ماته نو زما برخه ليك به مالوم نه و چې څه به كيد ى،را رسيدل ىزما څنګ ته نه و ، وزارت معاون و

ىسړصيب وويل چې ما وكتلې چې ته پاته شوې نو ډريور ته مې وويل چې كه دا شيوروسته بيا مننوبيرته را وګرځيدو تر څو تا له ، خوندي نه پاته كيږي يېنو ژوند ىدې خلكو ته په ګوتو ورغ پاته شو او

حزب په مركز چار هلته د او ، نه درلود ځاى څرنګه چې ما په كابل كې كوم خاص ، ځانه سره واخلو يقاض حزب اسالمي دپخواني معاون زه دهغه ځايه د يېنو په دې خاطر ، اسياب كې اوسيدم

. محمدامين وقاد حويلۍ ته يوړم ه وويل ځكه خو مې ملګرو ت. دا ځل انقرې نه كابل ته د تللو په وخت كې ماته همغه صحنه تر سترګو وه

صيب ډاډ راكړ يخو ماته عابد ، يډګر څخه مو واخل هواييتر څو د ، چې خپل دوستان را وغواړي

27

په وزير اكبر خان مينه كې خپل يو كور د همدې له پاره يېاو ترڅنګ يچې هغه څو كسان راغوښتې د . ىه پاره اماده دد ورتلو او اوسيدو ل زمونږ ځاىاوهغه ىد ىپرى ايښ يخال

يېاو په ډيره مينه او ښه لهجه ، كې د الوتكې خدمتګارانو د خپلو مسافرينو پوره خيال ساته په هوا كله چې سهار ، و ىاغيز كړ ىچې دې كار زما په احساساتو يوځانګړ ، ورسره په خپله ژبه خبرې كولې

د هيواد پولو ته ور ننوتله نو تلوسه مو وه چې خپل هيواد د نژدې بجو شاوخوا كې الوتكه واو نژدېخو د افغانستان پولو ته په ، ايران په فضا كې تر سره كړې و مونږ ددې نه مخته ډير سفر د ، څخه ووينو

ه د سهار په رڼا كې به ته چې كتل ټول سپيره غرونه تر سترګو كيده، ك يور ننوتلو سره مو هرې لورهم تر سترګو شوه نو هغه به لكه د يوه ټاپو په څير د يوې چينى يا كاريز شاوخوا ته جوړ يكومه اباد

په زياتو ځايو كې ځنګلونه له منځه تللي و او د غرونو شنه . مكې وې ځكورونه او د كركيلې يشوسپرلۍ الوتكه دكابل د الخره زمونږ اب. په اساس خړه پړه شوې وه يلفضا د ونو او بوټو د نشتوا

له پاره كيناسته نو شاوخوا مو وكتل چې زيات شمير يډګر ته ورسيده او كله چې د ځغاست هواييد الوتكې د مونږ ، ونو هلته تګ راتګ كاوه پوځ وبهرني ، وجهازونه والړ و يكوچنۍ الوتكې او څرخ

. وخپل مخته نامالومه برخليك په لور ور روان و كړكيو څخه دا ننداره كتله او دالسي بكسونه را ينو مونږ هم په خپل نوبت خپل كوچن ، كله چې الوتكه د ترمينل تر څنګ و دريده

، ه په دروازه كې څو كسان والړ ودلت. ته راغلو ېواخستل او د مسافرينو په قطار كې د راوتلو درواز ىهغه د ډير انتظار او ستومانتيا څخه ستړ. ډاكتر فيض اهللا كاكړ و كې يو هم هغوىما چې وكتل په

ما ورغږ كړ چې ډاكټر صيب سالم عليكم . و كښته او په كوم فكر كې ډوب والړ يېنو سر ، مالوميدهمونږ يېد روغبړ نه وروسته . شته چې ډير خوشحاله شو خداىملګرو په كتلو باندې ا دزم هغه زما او .

په يو موټر كې يېهغه ځايه ته الرښوونه وكړه چې د ترمينل د هغه خاصې دروازې څخه ښكته شو او د .لږه ځنډه پورې هملته تم شوپه پوره درنښت زمونږ استقبال وكړ او تر يېتر ترمينله ورسولو اوبيا هلته

وزارت معاون و او اوس چارو د روغتياييپه حكومت كې د كرزيډاكټر فيض اهللا كاكړ چې د ولسمشر طب كې دوكتورا ي، په وقايوىامورو كې د ولسمشر د ځانګړيو مشاورينو له ډلې څخه د روغتياييپه

اوبيا د جهاد په وختو كې يپه امريكا كې سرته رسول يېتحصيالت يخپله دوكتورا اونور عال ، لري افغانستان اسالميډيرې مودې له پاره د حزب هغه د ، ىزيات وخت د مجاهدينو په خدمت كې تير كړ يې

ه ده كله هم په ټنډه تروه ليكه ن يېچې ما ىډير خاكساره او حليم انسان د. د پوهنتون رئيس هم و هغه ، يبجو راهيسې ددې الوتكې انتظار كو ود او نژدېپه خپله ډاكټر كاكړ مونږ ته وويل چې . كتلې

هم دلته ستاسې انتظار كاوه خو ددې نه مخته الوتكه كى د يدا هم وويل چې ډاكټر نجيب اهللا مجدد .سره والړ هغوىهغه څه نور ميلمانه راغلل نو هغه د

خو ډاكټر ، يدو ځتعامل نه وروسته مونږ د ډاكټر كاكړ په ملتيا و خو رسميډګر كې د څه ييپه هوايم چې مونږ او تاسې د يوه تنظيم ىددې له پاره توظيف كړ يېصيب مونږ ته په الره كې وويل چې زه

يولې ن ځاىس مو تاسې ته هلته په هوټل كې او. هم لرو يبل سره پخوانۍ پيژندګلو د هم يو او يو يغړپه . الندې نيسو ېپاته پروګرامونه به هملته په هوټل كې تر بحث اوڅيړن ، دې تاسې به هملته اوسيږئ

28

تر يوه حده پورې له منځه والړې فكرونو كې تاويدې را تاويدې دې ترتيب هغه انديښنې چې زمونږ په .ته ورسيدو ځاىسيدوټاكل شوى اومونږ د او

دهوايى ډګر او ښار تر منځ سړكونه اوس غبرګ جوړ شوي دى ،خو د الرو خرابوالي او په ځاې ځاې كې په څه امنيتي بنديزونو د موټروګڼه ګوڼه ډيره كړې وه ، هيچا د ترافيكي اصولو فكر نه كاوه ، هر چا چې

ى د الرې ګردونو او وچې هوا ددې سړكونو وضعه نوره هم الوه ، ترڅنګ يډول خوښه وه خپل موټر يى ځغسيستم جوړ كړل شوي ټول يى په اروپايى ستر ستر منزلونه تر سترګو كيدل، چېشاوخوا . خرابه كړې وه

په لويو سركونو د خلكو د تګ راتګ لړۍ او دډريورانو بې . اما دبادونو او خاورو له السه خړ پړ والړ و ودموټر د دريدو سره سم د سوال كونكو ډلو له . هره لحظه او هره ثانيه د مرګ ويره وه . نكې وه باكي ويرو

....اړخه موټر محاصره كيده ٭٭٭٭٭٭

رياست په وخت كې، جمهوريځكه زه د استاد ربانې د ، هوټل ماته نا اشنا نه و كابل دا پنځه ستوريزدصدراعظم و، په دې هوټل كې نژدې درې مياشتې ريد د هيواد استاد عبدالصبور فهغه وخت چې

بيل يې ځاىيوه لويه خونه وه چې د كيناستلو ، و ىراكړ ځاىماته ډير ښه يېپه هغه وخت كې . اوسيدم ه مات ، ما نه پيژانده ، ىپه هغه وخت كې د هوټل د مسئولينو څخه يو كس راغ. بيله وه يېاو د خوب خونه

زه فقط يوازې ، خو زه تا ډير ښه پيژنم ، ته به ما نه پيژنې ، يم ىوويل چې زه ددې هوټل يو كاركونك يېيوې خبرې ته راغلې يم چې درته ووايم چې دا كوټې چې اوس مو تاته دركړې ټولې څارونكي االت

ستا دې خونې ته مخامخ خونه يېتر څنګ ، او كه ښكاره ثبتيږي يستاسې ټولې خبرې كه پټې و ، لريتا ته داخبرې په دې خاطر ما...... كسانو سره دي كسانو او د نظار د شورا د ياو تر څنګ خونه د دولت

نور دې ، د غړو څخه يم ا و په دې هوټل كې د ډيرې مودې راهيسې كار كوم اسالميحزب وكړې چې زه د .خپل ټول كار ته متوجه كړو يېاومونږ . ووت ىددې خبرو سره سم هغه وګړ . سپارم خداىپه

دا ځل هم هلته په هوټل كې د اوسيدو ځايو ته د ورتلو وروسته د امنيت پورې اړوند څو كسان راغلل، ......خبر كړو يېد څخه دو دكار د هغوى ، كسانو د شتون امنيتيد او، څه الرښوونې وكړې يېاو مونږ ته

، نوټول ښار ته مې وكتل ، شپه د هوټل نه بيرون سترې غونډۍ ته ور غلم ۍلومړكله چې زه په همغه خو كله چې د پوليتخنيك په لور متوجه شوم نو هلته مى هغه مسجد چې مونږ ، ډير ښكلې ښكاريده

او د ىژمنه كړې وه تر سترګو شو اوبيا مې د پوليتخنيك پخلنځمړنۍ وپه كې دخپلو ملګرو سره ل . مړيو شپوته يوړم وكال ل) ل 1349( يو ځل بيا هغه د يېتر سترګو شو نو زه ځاىډوډۍ خوړلو

د كابل پوهنتون دساينس په ) ل كال49( د ننګرهار د ليسې څخه فارغ شوم اوبيا په ) ل كال 1348( زه پهكال لومړيزيادښت په خاطر زمونږ د په مركزى ليليه كې د محصلينو د ، كې شامل شوم يهنځپو

ىتر څنګ يو ډير ښكل ځاىشپې د پوليتخنيك د. هلته په پوليتخنيك كې و ټاكل شو ځاىشپياو يډير متق ، كې معلم هم و ليسهدجومات امام هملته په كومه ، شانته جومات جوړ شوې و ىكوچن

مونږ به دخپلو لمونځونو د . وروسته بيا د كمونستانو له اړخه په شهادت ورسيد چې ، پرهيزګار انسان و يرا ټوكيدل ينو يښتونه نوځخو كمونستيپه هغو وختو كې . ادا كولو په خاطر همدې مسجد ته راتلو

لورې ته هحصلينو خپل دين او مذهب يوير م، دپوهنتون صحنې ته د راتلو سره سم به يو شموو

29

ته يكمونستانو به دې لور ، ىخالصون وخت راغل كاوه چې نور نو د دين څخه د يېكيښوده، او فكر به مونږ به چې كله د لمانځه په لور تللو نو د يو شمير نا ، د لمونځ كول ډير ګران كار و. ډير تبليغات كول

او تر ، د خونو څخه په كاڼو اويا په وچه ډوډۍ ويشتل كيدو د هغوىانسانانو له اړخه به اهلو او جاهلو . سپك او د ذلت نه ډك اوازونه هم كول يېڅنګ به

يڅخه هم يو شمير مسلمان محصلين راغل ځاىيوه شپه په همدې مسجد كې د پوهنتون د مركزى شپيكې يوه هسته جوړه كړې ) ل كال 1348( تنظيم تر نامه الندې په اسالميوانانو د دځ هغوىكه څه هم ، وو

د غړو د بيا ېحلق ډاګيزه كيدو او د هغې د وه، خو اوس د يو كال په تيريدو سره د محصلينو تر منځ دپه دې ناسته كې به چې ياوس را نه هير د ، ټاكنو له پاره د ماسختن د لمانځه وروسته يوه ناسته وشوه

بيا ووټونه واچول شول او . جومات تر خولې پورې ډك و ىخو دغه كوچن ، و ىڅومره كسانو ګډون كړانجنير ګلب الدين ، كسان هر يو انجنير حبيب الرحمن يددې هستې له پاره يو ځل بيا هماغه پخوان

و ټاكل ..... عطيش ياستاد ربان، ىعبدالرحيم نيازاستاد ، حكمتيار، انجنير سيف الدين نصرتيار او دا وياړ مې د ، ټاكلو په وخت كې د خپل ووټ د وركولو وياړ لرم هستې د لومړىزه هم ددې . شول

. ىچې تر اوسه پورې مې په ذهن كې تازه د ىبو څخه دشيژوند دډيرو غوره هم د ډيرو سترو ستر و يادونو د راتازه كولو سبب ځاى ددې ترڅنګ راته د پوليتخنيك ډوډۍ

.راشي په تفصيلى توګه كې په كتاب » سياسي ژوند « زما دپه جدا توګه يېچې ليكنه به ، يدهځګر ، په خپلو پروګرامونو مو خبرې كولې ، د شپې د خپلو ملګرو سره همدلته ددې غونډۍ په سر ګرزيدلو

. يادداښتونه مو را تازه كول نيپخوااو زوال رژيم د كمونستيپه دې مو هم خبرې را و څرخولې چې دروسي زبرځواك د وتلو او په هيواد كې د

خلكو دهيواد د ځاى رپ يخپلو ځانو د علويت اوپورته وال نه وروسته كه چيرې د كابل ګيرك او يا د ، ه دا منلى او ميړنى هيواد د پرديو ځواكونو په ولكه كې نه پريوت نو نن ب ىخوښې ته رجوع شوې وا

په خپل دغه ټاټوبي كې، چې دعمر ډيره برخه مو دهغې دازادۍ او خپلواكۍ په الره كې په او نه به مونږ . وميلمانه و مبارزه اوجهاد كې تيره كړې ،

.صفي اهللا هم موجود و ىد پغمان اوسيدونك زما سره ، هغه وخت چې زه دلته په دې هوټل كې اوسيدم هغه به ډير وخت هملته د هوټل تر مخه د پوستو د مؤظفينو . نوموړې ډير ښه ډريوراو زيركه وګړې و

دوى ، يد يدلته ستا په راتګ دا خلك سخت خوابد «: راته وويل چې يېيوه ورځ ، سره ناسته كولههغه دا هم وويل چې د پوستې مامورين ، يګرځ ېول دوىاوس په كې ىچې كابل مونږ نيول ييوا

»...... ىاو اوس زمونږ نوبت د ىچې پښتنو په افغانستان نژدې درې سوه كاله حكومت كړ ييوادا خبرې مې ، خه اخسته او ما چې هغه وخت هم د سولې په خبرو كې بر ، دا خبرې ټولې پارونكې وې

د نورو سره يچې خپله واكمن يداسې انګيرلې چې اصال په حكومت واكمن وګړي دې ته حاضر نه د ، ىد ىهمغو نو افغانستان بيا د ، يو چې هر څوك چې په كابل ولكه وكړ ند داا د هغوى. شريكه كړي

. وعدو سره سره هم مخالفينو ته د ورننوتلو اجازه نه وركوله د ژمنو او په كابل كې يېپه دې اساس نو . ىد ليكلو جوګه نه د يې ځاىاو په سلګونو نور ياد داښتونه چې دا .....

٭٭٭٭٭

30

ځاىجمعه خان همدرد د خپل وياند روح اهللا سمون سره يو يمړنۍ شپه د پكتيا والوهوټل كې په ل

د يېقومندان پاته شوې او بيا غښتلىد ځواكونويو اسالميحزب رد په شمال كې دهمد ىښاغل ىراغ. ه دتيره كړې يټلوالې سره ډيره بده تربګن يد شمال يېمشر جنرال دوستم او ترڅنګ شو دمليګليم جم د

هم و نه دوىوې چې خو د طالبانو څپې دومره ګرمې ، ه پورې د پوره ځواك خاوند وطالبانو تر وخت دايران ته هجرت وكړ او په افغانستان باندې دامريكايانو دولكې يېبيا ، توانيدل ددې څپو مخه و نيسي

يوځل بيا دپخوا په څير د ډيرو يېپه هيواد كې . وروسته بيرته خپل هيواد ته را ستون شو سمدستيشو غوښتل د جمعه خان همدرد مليمال ټلوالې او نه د دوستم ش ځكه نه خو د ، ناوړه حاالتو سره مخ شو

به او شيهره يېنو په دې اساس ، كيږيكتر څنګ بيرته را و ټو د هغوىدې ىوګړ ىپه څير يو نوموړخالف كومه دسيسه جوړه او هپ هډك كړى او دد و اشغالګرانو غوږونه وربهرنيهره ګړۍ هڅه كوله د

په دې خو همدرد ددې ټولو حاالتوسره ډيره ښه مقابله وكړه او ، پرې د ځواك څخه خالص كړي ىنوموړيو يا دوه نورو مړيو وختو كې د بغالن په ګډون په شمال كې دوهغه په ل. يساتوتوانيد چې ځان ژوندې و

يېنو په دې اساس ، هضم وړ نه و ه دكې د شمال ټلوالې ت ځاىخو په هيڅ ىهم پاته شو يواليتونو والهمدرد تر اوسه پورې د څو ځان ، په حيث و ټاكل شو يالخره دپكتيا د والاچې ب ، ورته خلك را پارول

.مخ وړي هپ كارونه او په پوره ميړانه ىرا وتل ىوژونكو بريدونو څخه ژوند يمرګ

نظام تر څنګ د اشغالګرو يو او د بله اړخه هلته د يو نوو يل ته تللڅرنګه چې مونږ ډيره موده وروسته كابونه هم ميشت ول نو په دې اساس مو د حاالتو په اړه پوره معلومات نه پوځځواكونو په لسګونه زره

په اىځهغه سره مو د هغه د ، ، مونږ هلته د همداسې دوستانو سال او مشورو ته اړتيا درلودهلدرلودهمدا راز انجنير . پروسې د پر مخ بيولو په خاطر پوره بحث وكړ د سولې د يېحاالتو، او تر څنګ

او زمونږ د ورتلو په وخت كې هلته په ىسالكار وزير د كرزيوحيداهللا سباوون چې د ولسمشر په پرلپسې توګه له ، پاره تللې وې د پرې كولو له دوو قومونو د النج نوارو كې د زمكې په سر دشي

خبرو له پاره هملته زمونږ هغه بيا ډير ژر د هغه ځايه راوګرزيد او زمونږ سره د ، مونږه سره په تماس كې ودهغه مشورې اوسالوې ، او مجالس درلودل ېهغه سره مو پرلپسې غونډ د ، ىهستوګنځي ته راغ

.هم مليله اړخه ع ېد تجرباو ېډيرې ارزښتناكه هم ومجاهد ياو د جهاد د سرلوړ ىغړ ىد اجراييه شورا پخوان اسالميحزب انجنير وحيداهللا سباوون دمړيو شپو كې د وهغه د كمونستانو د حكومت په هماغه ل. ىد ىملګر لومړىحاجې كشمير خان د صف

په دې الره كې ډيرې يېله وسله واله مبارزه پيل كړې او بيا په كنړ كې خپ ځاىكشميرخان سره يو حاجيخو هغه وخت چې طالبانو په هيواد ولكه وكړه نو انجنير سباون د حزب د امير محترم . كتلې ېسړتودې

د استاد ځاىاما بيا وروسته د يو څو نورو حزبيانو سره يو ، ايران ته ليږد وكړ ځاىحكمتيار سره يوپه كرزيجوړ كړ او اوس هم د ولسمشر يېخپل ګوند ، د مهاجر سيار حكومت سره ملګرى شو يربان

.تر منځ د شخړو په هوارولو كې پوره پوره الس كوي د هغوىاو يحكومت كې د قومونو د جوړ جاړ

31

زمونږ سره اخالص يېنګ تر څ ، ىوړتياو او استعداد خاوند د ېجرګه مار او د ښ ىهغه پخوانورځو پورې زمونږ مرستندويه او يپخوا څخه زيات و او زمونږد سفر تر اخر همغسې او يا كه ووايم د

.و ىمالتړ ، مړيو كې په جالل اباد كې هغه وخت بمې بريد وشوومياشتې په ل وحيداهللا سباوون باندې د اګست د پر

په دې ىنوموړ. و ىنو د جوړ جاړې د جرګې څخه بيرته راستون شونوارو د قوموشيد ىچې نوموړ . ېشو يبريدكې سخت ټپ

هم څو ځلې ىشهرت موندل يېوزير په نامه حاجيچې د ىمحمد عارف نورز ىتر څنګ ښاغل دوىددوه درې . ا وكړه زمونږه ملتي يېمټ سره ياو په پوره اخالص او قو ىته راغ يځهملته زمونږ هستوګن

محمد يورور ول كرزيد ولسمشر يېپه كور كې ميلمستيا وكړه او زمونږ سره د كتلو له پاره يېځلې واليتيډير ځواكمن شخصيت ګڼل كيږي او دقندهار د چې د ولسمشر كرزي په حكومت كې ىكرز

هم را ، ىد ىتكړه مالتړ كرزيورور ولسمشر خپل امورو كې د قوميشورا د رياست تر څنګ په .وغوښت

د طالبانو د كابل ميشت مشرانو يې ېاو څو ځل لريوزير د سولې په پروسه كې ډيره فعاله ونډه حاجي هغه د خپلې پخوانۍ . يعربستان او څو نورو ځايو كې خبرې اترې كړې د سعودي ، سره په دوبۍ

يېنژدې اړيكې لري او د سولې د پروسې په خاطر ېسره هم ډير اسالميله اړخه د حزب سابقې جهاديله اړخه كرزياو هغه وخت چې د ولسمشر . ېكلكې كړ اړيكېد دفاترو سره اسالميڅو ځله د حزب

مان كې ترسره په دې موافقه وشوه چې خبرې به په ال خبرو كولو وړانديز وشواو ته د اسالميحزب خبرو هغه اما د. دهيئت درئيس په توګه شامل و ىنو ددولت له اړخه په هغه هيئت كې نوموړ كيږي

.پروسه د پيل د مخه دامريكايانو په اشاره د المانيانو له اړخه شنډه شوه مه ټاكل ود مارچ دمياشتې اواو زمونږ د هيئت ترمنځ دكيناستو له پاره كرزيكه څه هم د ولسمشر

پاته دې نه . نو يو بهير راسر شو ميلم يخو زمونږ د ورسيدو سره سم هلته په كابل كې د ناڅاپ ، وه ېشوځواكونه شتون لري نو ددې هيوادو ټول نظاميهيوادونو ) 47(چې څرنګه چې په افغانستان كې د يو

اوبيا د افغانستان حكومت ته دخپلو يپالن پرته افغانستان ته سفر كو يدمخكين يچارواك يپوړ لوړ . يراتلو او د ولسمشر سره د خبرو له پاره خبر وركو

هغه داعالن سره سم خو د ، نژاد هم اعالن وكړ چې كابل ته دوه ورځنى سفرلري يد ايران ولسمشر احمداو په دې ترتيب ، او د انګلستان د دفاع وزير كابل ته را ورسيدل د امريكا ددفاع وزير ر ابرټ ګيټ

د ايران د ، بلكېزمونږ ليدنه معطل شوه يوازېنه ، زمونږ ليدنه يوه اونۍ په نن اوسبا كې و ځنډيده . شو و ځنډول نژاد راتګ هم يولسمشر احمد

وزير ښاغلى ېاو روزن ېد ښوون ، و له پاره زمينه برابره شوهپه دې اونۍ كې مونږ ته د زياتو ليدنو كتنله يېپه ډيره مينه ىفاروق وردګ دخپلو زياتو مصر وفياتو سره هلته زمونږ هستوګنځي ته راغ غالم

ښاغلى وردګ يو ځل بيا خپل وخت . مونږه سره نژدې يو ساعت په مختلفو مسايلو باندې خبرې وكړې زمونږ له پاره درنه ميلمستيا جوړه كړه چې په كې زمونږ ددرې كسيز هيئت نه عالوه يېيست او هملته وو

په دې ميلمستيا كې . و ىهم ګډون كړ.... جمعه خان همدرد، ارسال جمال او ، انجنير وحيداهللا سباوون

32

هغې د پلې كيدو يړنه وشوه او دبحث او څ يد سولې په دغه طرحې باندې تفصيل اسالميهم د حزب .هم تر بحث الندې راغلل يېامكانات

پيژندګلوى نه نژدېما ورسره پخوا ، ىد متعهدينو څخه د اسالميحزب ډاكټر فاورق وردګ هم دكم تماس يېدفترونو سره مؤسسو كې كار كاوه او د يځكه ښاغلى ډاكتر وردګ په غير دولت ، درلوده

و چارو وزير يدوره كې د پارلمان يپه انتقال كرزيځل له پاره د ولسمشر لومړيو، خو كله چې هغه د لوړ پوړې پخوانيشو او بيا د سولې د جرګې مشرهم شو نو له ما څخه دكمونستانو د وخت يوه ټاكل

نو ما ورته په حيرانتيا ، څه دنده درلوده كې اسالميچارواكې پوښتنه وكړه چې فاروق وردګ په حزب كې اسالميهللا په حزب خو الحمد ، سره وويل چې زه د ډاګټر وردګ د نوم سره تازه تازه اشنا شوې يم

د افغانستان د امورو د يېچې هر يو ېاستعدادونه شته چې وزارت خو څه كو او ېداسې وړتياوفساد تورونه يرشوت او ادار د، لريوړتياوې ، يپه كارونو كې مخلص د. كويادارې له پاره بسنه

. كړچار څخه ځان لرې ساتي رسميد خلكو سره دليدلو كتلو په وخت كې د پرې نه شته اوارسال جمال چې په هغه وخت كې د سرحدونو دچارو د وزير په توګه نومول شوې و ىښاغل يېترڅنګ

.نكو څخه شميرل كيده ود تكړه كار كو اسالميحزب هم دما دهغه ، ىته راغ يهم زمونږ دكتلو له پاره هلته زمونږ هستوګنځ صافى زمونږ اړيكوال ښاغلى ډاكټر

معلوميده چې دسولې د پروسې د پرمخ بوتلو سره يېد اخالص نه ، ځل له پاره وكتل لومړيسره د دهغه سره د ، راغىهم يبياد همدې اړيكوال په واسطه ښاغلى ډاكټر نجيب اهللا مجدد. ىڅومره ژمن د

څه خبرو وروسته مو پروګرام جوړ كړ تر څو د افغانستان د سنا دمجلس او د سولې دكميسيون د رئيس ه ډاګټر نجيب اهللا د هغه سره دكتلو وخت و ټاكل شو او پخپل ، سره ووينو يمحترم صبغت اهللا مجدد

.حضرت صيب سره دكتلو له پاره يوړو محترمد يېاو مونږ راغىزمونږ د بوتلو له پاره مجددي «كه څه هم پخوا ډيرې ګرمې نه وې خو اړيكېتر منځ مجدديزما او دمحترم حضرت صيب

يهغه وخت چې زه د افغان خبر ه وروسته اوجوړښت ن د اسالمياتحاد »مجاهدينو د اووه ګوني اتحاددد جهاد د وكړم ترڅوهڅه او هاند ددندې غوښته داوه چې زه زما ، اژانس د رئيس په توګه و ټاكل شوم

د ښاغلى حضرت اړيكېپه دې اساس زما ، ولرم اړيكېهيئت د ټولو غړو سره نيكې او ښې رهبرۍ د ، اوښه احساس خاوند دى ، پخپله حضرت صيب د ډير نيك . كې پاته شوى سره ني مجدديصيب

يېخبرې كوي، مونږ چې د خپلې دندې په اړه كله هم ترې وخت غوښتې نو په پراخه ټنډه ېنيسپتيا دسختې ناروغ) ګل رحمن ديوبندي يمولو(هغه وخت چې زما والد يېتر څنګ . استقبال كړې يو

په داسې حال ېدوه ځل يو نو حضرت صيب مجدد ىپه پيښور كې په يوه روغتون كې بستر شو الملهله بيا چې كله زما والد او، نه شكايت كاوه دهغه پوښتنې ته راغلى و هم د ناروغتيا يېكې چې په خپله

.راكوله يماته تسل يېاو تر ډيره پورې راغىدعا ته هلته كورته يېصيب يوفات شو نو جناب مجددزه يېصيب هم بيرته مهاجر شو او ترڅنګ يخو كله چې افغانستان د طالبانو السو ته ورغې نو مجدد

ت په تهران كې و امير چې هغه وخ اسالميكه څه هم دحزب . ته راغلم اوهمدلته پاته شوم يهم ناروو يخو زما له پاره د پيښور شراېط ډير خراب شو ، له الرې وويل چې بيرته ستون شمتيلفون د ماته

.او نه شوم توانيدلې بيرته ستون شم

33

صيب هم هملته په كابل كې ينو مجدد، مكه واكمن شول ځافغانستان په خو كله چې امريكايان دډنمارك ته راغلى و نو الملهخپلې ناروغتيا له صيب د يغلې مجددښا) ز كال 2004( يوځل په. پاته شو

نو زه دخپلو څو كسو نورو ملګرو سره هلته ډنمارك ته ورغلم او ، هڅه مو وكړه چې هملته ورسره ووينم يې اوراته يښوده خپله پګړۍ زما په سر ك يېدلمانځه په وخت كې . مازديګر لمونځ مو ورسره وكړ د

هغه وويل ، بښئ به اوس ماته را نو ماورنه وغوښتل چې دا پګړۍ ، ښه درسره ښكارې هوويل چې ډير .چې دلته بله نه لرم كه كله كابل ته راغلې نو بله به دركړم

بيرته كابل ته مجددينه يوه ورځ وروسته حضرت صيب هلته په ډنمارك كې زمونږ سره د كتلونو ما ورڅخه وپوښتل چې هلته خو هغه حاالت چې تاسې همدا اوس بيان كړل ستاسې د ، نيدهست

خو . يچې څه وكړم امريكايان مو نه پريږد: ويل يېورتګ له پاره برابر نه بريښي نو بيا ولې ورځئ ؟ واعالن وكړ چې افغانستان نيمه صيب د سنا په غونډه كې دوه ځلې په ډاګه يبيا وروسته ښاغلي مجدد

) 6( . ىد ىمستعمره هيواد ګرزيدل ىدكتلو له پاره دهغه دفتر ته ورغ مجدديپه هر صورت كله چې زمونږ هيئت د ښاغلى حضرت صيب

ويل يېچې وكتلم نو و يېزه ، كمزورې معلوميده ، يوې چوكۍ ناست و رنو هغه هلته په خونه كې پ، بيا د خپلې چوكۍ څخه را پورته شو او په ډير مينه »وكتلې ىښه شوه چې ته خو مې سپين ږير« ې چ

په اړه ) ميثاق مليدژغورنې ( د اسالميحزب د ، هغې وروسته ور سره كيناستو روغبړ وكړ او د يېمونږ سره په ناليكلې توګه موجود كولو له پاره له يپل اوهغه ميكانيزم چې ددې طرحې د ، خبرې وشوې

هيئت تر څنګ په دې خبرو كې زمونږ د ، نژدې يو ساعت خبرو دوام وكړ . و هغه مو ورته تشريح كړ بيا مو ورسره څه يادګارى عكسونه واخستل . هم ګډون درلود مجدديپخپله محترم ډاكتر نجيب اهللا

دخبرو اوبحث .(ته راغلو ځاىپه ملتيا بيرته خپل تم مجدديكټر نجيب اهللا او ترې را رخصت شو او دډا .)يم د تفصيل دليكلو څخه په دې خاطر چې دسولې دې پروسې ته كوم زيان و نه رسوي معذور

پروګرام له مخې مونږ بايد د مارچ په اومه د يمخكې څخه د جوړ شو لكه مخته مو چې يادونه وكړه دفقرهء 15( صيب سره د هغو موخو اوهغه كرزيهيئت اوپه ځانګړې توګه د ولسمشر هيواد د مشرتابه د

د محترم امير يپروګرام د بحث په خاطر چې د حزب اسالمې د اجرائيه شورا او د حزب اسالم) ې يپروګرام د ولسمشر د څو ناڅاپخو دا . له اړخه را سپارل شوى و، خبرې وكړو انجير حكمتيار

د لومړىپه دې خاطر مونږ د پروګرام په مطابق تر هر څه . مصروفيتونو په اساس لږ څه شاته و غورزيد . سره وكتل تر د رئيس محترم عمر داودزي د دف كرزيولسمشر

هيواد باندې د روسانو د لښكر كشۍ په دحزب اسالمى دپخوانيو غړو څخه دې ، هغه ىمحترم داودز كار نژدېډير په دفتري امورو كې له مونږ سره هلته يى و او بيا هجرت كړېپه وخت كې پاكستان ته

څرنګه چې ما .خو وروسته يى بيا په دخپلو وړتياو په اساس په بين المللي مؤسسو كې كار پيل كړ .كاوه خوكله مې چې د . دځوانۍ انځور په سترګو كې و ېتلې نو ماته دهغه هماغه پخوانهغه ډيره موده نه وك

.و ىشو ىجمهورې رياست په ماڼۍ كې وكوت نو هغه هم لكه زمونږ په څير سپين ږير

34

د ، د كيناستلو سره سم سره دكتلو له پاره ورغې نوهغه زمونږ سره داودزئ كله چې زمونږ هيئت دمحترم نژدې شل كاله مخته مې د استاد سعيد سره «خپل منصب او مقام څخه اخوا په خندانه خوله وويل چې

». ىدماموريت كړې ځاىيو دولسمشر ددفتر رئيس ، داودزي ، سره مونږ نژدې يوساعت ليدنه درلوده ، په دې ليدنه كې مو ورته

هغه پالن چې مونږ له ځانه سره درلوده تفصيلى خبرې وكړې، دخپل سفر موخې ، او تر څنګ مو ورسره پههغه دجرياناتو څخه خبر اوسي ، هغه ته مو د دې پالن تر څود ولسمشر كرزې سره زمونږ دليدنې په وخت

. تسليم كړ يونقل هم سره دكتلو له كرزيرياست كې د جمهور رئيس ولسمشر جمهوريمه وه زمونږ هيئت هلته په 14د مارچ

سره سم د سهار په اوه نيمو دوعدېمونږ په خپلو خونو كې د . وو يسهار په اتو بجو ور بلل شو پاره د. يليږد وسيله را ورسيږ بجو تيار ناست و تر څو زمونږ د ليږدولو له پاره د ولمسشرۍ د ماڼۍ څخه د

جمهوريد ليږد په وخت كې هلته . رياست په لور وليږدولو يجمهور د يېمونږ ، كله چې وسايل راغللپه هرې پوستې كې به . رياست ماڼۍ ته د ورسيدو تر مخه ډيرې زياتې د تاالشۍ او پلټنې پوستې وې

طبيق اوبيا هغې وروسته به نومونه ت خستل كيده او دازمونږ د ليږد وسايل درول كيده او بيا به لست را .مخته تللو اجازه راكول كيده به د

رياست په وخت كې هم او جمهوريدورې د يصيب د انتقال مجدديما د محترم حضرت صبغت اهللا هلته مې په مختلفو غونډو او ، د رياست په دوران كې هم ارګ څو ځلې كتلې و يد استاد ربان

ارګ ته د ورسيدو او ننوتلو هغه وخت كه څه هم ډيره انارشي وه خو خو ، و ىكړميلمستياو كې ګډون ليږد وسيله پرته هغه وخت به زمونږ د ، ځايونه نه تر سترګو كيدلپلټن له پاره دومره زياتې پوستې او

د كيېستلو وروسته د پارك كولو له زمونږ يېله تاالشۍ او پلټنې تيريده او د ګل خانې ماڼۍ تر مخ به ده شونى. خو دا ځل د ولسمشر كرزي په حكومت كې داسې نه و ،ره بيرته بيرون ته ويستل كيدهپا

خالف صورت هبريدونو د ويرې په اساس وه چې د بهرنېو ځواكونو د اشغال پ چې دا به دهغو ځانمرګو رياست د ماڼۍ تر څنګ د هند په سفارت اويا نورو لرې نژدې ځايو جمهوريد نيسي او څو ځلې هملته

. ي ديه تر سره شوكې داسې بريدونيى هلته د ننوتلو په دروازه مونږ ، ته الړه نه شي يددې له پاره چې موضوع را څخه بل لور ، په هرصورت

اونور دليك وسايل يى راڅخه هملته واخستل او تش تور كې و درولو ، ويى پلټولو ، تيلفونونه ، قلمونه و وروسته د ګلخانې ماڼۍ كې د انتظار خونې ته شيد پلټنو او تاال .يى پريښودو تر څو مخته والړ شو

. اوهلته را ته د كيناستو او انتظار كولو له پاره وويل شول. يوړل شوپه ډيره خندانه او ىهيلو سره سم ولسمشر كرز پاته وې چې زمونږ د ېال تر اوسه اتو بجو ته څو دقيق

له يېاو په ډيره مينه يد ورايه پرانست يېالسونه ، راغىخوشحاله توګه زمونږ د ښه راغالست له پاره ې د ولسمشر سره دپه دې وخت ك. ورته د خپل هيئت نور ملګري ور وپيژندل ما. مونږسره روغبړ وكړ

.ول يد امنيت يو شمير كسان هم ملګررياست مشر محترم عمر داودزئ او هغه د دفتر دهغه هم د روسانو د ، سره زما پيژندګلوي ډيره سابقه درلوده كرزيبايد ياده كړم چې د محترم حامد

صبعت د مشر محترم حضرت مليد جبهه ء نجات خالف د جهاد په ډګر كې هلښكرو د اشغال پ سرو

35

نو په يامورو كې به تل د مجاهد سياسياو يدخاصو كسانو څخه و چې په مطبوعات مجددياهللا يعنې هغه ، اتحاد په وخت كې يددې تر څنګ د مجاهدينو د اوه ګون. كيدو ځاىغونډو كې سره يو

د يېد اتحاد دوراني رئيس و نو زه ر دين حكمتيامشر محترم انجنير ګلب اسالميحزب وخت چې دخپلو مطبوعاتي كارونو تر څنګ د اتحاد دسكرتريت دنده ما د. مارلم وتر په څير هلته و ګاتحاد د سكر

ګوند له اړخه سكرتريت سره د خپل هم د اتحاد د ينو محترم حامد كرز ، هم په مخ بوتللهو بهرنيد مجاهدينو په حكومت كې د ىكرزهغه وخت چې محتر م حامد يېتر څنګ . مرستندويه و

صدارت د مطبوعاتو ىنو زه په هغه وخت كې د عظم، و ټاكل شو توګهچارو په وزارت كې د معاون په . صدارت كې پاته كيدم ىد شپې هم هملته په عظم او ، د دفتر رئيس او هم د عظمى صدارت وياند وم

هيواد په روان د وخت نا وخت هلته راته او ډير وخت به مو ىكرزنو د مازديګر له مخې به هم محترم ......حالت او په يو شميرنورو مختلفو موضوعاتو باندې خبرې كولې

چې وروسته په كويټه كې د ، كرزيالر شهيد سناتور عبداالحد پ كرزيهمدا راز دمحترم ولسمشر ..... ملينامعلومو كسانو لخوا په ډيره بې رحمانه توګه په شهادت ورسيد، زمونږ سره په يوشمير مهمو

ځاىموضوعاتو كې له حزب اسالمي سره يو مليپه همدې يېاو غوښتل ، موضوعاتو كې را ګډ و خپلو كارو د تكميل دمخه له منځه د يېخو تقدير ته به داسې مناسبه نه بريښيده اوهغه ، يكار وكړ

.......وويست مونږ ته د يوې ، په والړه د ستړى مشي خواره مشي نه وروسته ولسمشر روغبړ او د ښه راغالست او

يو ، تر څنګ هغه خونې ته والړو يېمونږ خكې اوهغه م ، بلې خاصې خونې په لور د تللو بلنه راكړه مونږ ، شي ځاىشي پنځوس يا شپيته كسان پرې په يوه وخت كې كيدىستر ميز پروت و چې او ىلو

زمونږ سره په دې ناسته كې د هيئت نه عالوه زمونږ يوشمير ، ددې ميز په يوه سر كې كيناستو .هم شتون درلود يساپ او ډاكتر ير يو ډاكټر نجيب اهللا مجددميزبانانو ه

او ىدسهار دچا ، مو په اړوندو موضوعاتو باندې ، د يو ځل بيا خپل منځيي پيژندګلويو وروسته . په خبرو پيل وكړ ، چې د پخوا څخه هملته په ميز باندې تهيه شوې وه ، ناشتې په سر

لږ څه شهد، ، نه عالوه ىن چاشيد تور او ، په دې ناشته كې ، ار ناشته ډيره ساده او معمولي وهد سه . موجوده وه ... او څو ټوټې وچه ډوډۍ او ، ميوې دوه ډوله اوبه په ډيرو كوچنيو ګيالسونو كې د

غونډې څو نورو كسانو د پخپله ولسمشر او د څرنګه چې دا غونډه كاري غونډه وه نو په دې اساس را نه هم څو ىچې هغه چا ، ئت ملګرو په خپل نوبت خبرې كولېهي د چايو په پيالو الس واهه او زمونږ

فقير هغې ناشتې نه لږ څه ګټه پورته كړه خو باور وكړئ چې زمونږ د وروسته مو بيا د. ځله سوړ شو ماته د هر هغه څربن خوراك څخه ډير غوره ښكاره شو چې ډيره ىرياست دا سهارن يرهيواد د جمهو

. يد لوږې مر الملهد نه درلودلو له يې ياو زيات شمير وګړ يكمه سلمه بډايان ترې ګټه اخله تاسې تل ما دولسمشر د څنګ د يوه ملګرې څخه هملته وپوښتل چې دا زمونږ قسمت داسې دې ك

دا خو ستاسې له بركته مو په كې يو دوه قلمه : هغه راته وويل چې استاد ، همدا ډول ډوډۍ خورئد هيواد يهمداسې سادګ ريښتيا همما ويل كه چيرې ، ډير ساده وي ىاضافه كړل او كه نه زمونږ چا

مصارف خپلو ياضاف مورو كې خپله كړل شي اوولو ااو په ټ ، يټول مسؤلين او شتمن خپله كړ

36

نو په دې كې شك نه شته چې په هيواد كې به دا اوسنې كرغيړن غربت كه ،باندې وويشل شي محتاجو .پوره نه وي نو لږ ترلږه خو به راكم كړل شي

٭٭٭٭٭

او زمونږ سره د ورغلي هيئت تر منځ په كرزيد ولسمشر په دې ورځلكه څنګه چې مخته وويل شول ،. ساپى هم ناست وو او محترم ډاګتر يهيئت ترڅنګ محترم ډاګتر نجيب اهللا مجدد خبرو كې زمونږد

رياست د امنيت د جمهوريد ټيم څخه دهغه د دفتر رئيس محترم عمر داودزى او د كرزيد ولسمشر .معاون محترم انجنير ابراهيم هم په غونډه كې ګډون درلودرياست

ګرام چې دپرو )ماده ې 15( د خبرو په پيالمه كې د يوې لنډې او مختصرې مقدمې وروسته مونږ هغه د تصويب وروسته مونږ شورى امير محتر م حكمتيارصيب له اړخه او د حزب د اجرائيه د اسالميحزب

هغې پروګرام په اړه مو په لنډه توګه معلومات تر مخ كيښود او د كرزيد ولسمشر ى وراكړل شو ته ته مو ډاډ وركړ كرزيولسمشر ، لكه څنګه چې د هغه پروګرام په اړه مخته څرګندونه شوې ده. وركړل

يميثاق تر نامه الندې ليكل شو مليچې كه چيرې زمونږ سره په دغو نقاطو باندې چې د ژغورنې د ونو د وتلو په يو معقول مهال ويش چې په دې ميثاق پوځو بهرنيمخه په كې د دټولو ترژمنه وشي او

چې په اوسني حكومت كې د ىنو حزب اسالمې حاضر د ،يادونه شوې توافق صورت و نيسي يېكې له الرې ېهمدې موافقتنام ه د خپلو ژمنو په رڼا كې كار وكړي او دهمدې حكومت سر د ځاىګډون پر

هغه ته مو په همغه مقدمه كې څرګنده كړه چې مونږ . يوخت په ټول ټاكنو كې برخه واخل يپه ټاكل شود ځاىقام اوپه خاطر دكوم م اسالمييا له تاسې څخه د حزب د اقتدار او واك د ګډون له پاره او

او دا به ، يوې ژمنې كې سره را و نغاړو غواړو ټول ولس په دغسې بلكې يغوښتلو له پاره نه يو راغلچې هيواد په داسې يغاړه لرئ د وياړ وړ وګرځ رچې همدا اوس د ولس مسؤليتونه پ ، ستاسې له پاره

هم له منځه والړ نه شي او بنسټونه يجوړ شو يه اوسنتوګه د پرديو د السو څخه وويستل شي چې دغبه د ټولټاكنو پرته اسالميهم وويل چې حزب هغه ته مو دا ، واكمني هم بيرته ولس ته په الس ورشي

نه تل د نظامو ياو ائتالف لرينظام باور نه ائتالفيحزب اسالمي په ، په هيڅ نظام كې ګډون و نه كړيې او ووټ يد ولس قيادت د ولس د را غواړيحزب پخوا هم او اوس هم . دى ګرځيدلىشخړو سبب

.ته د درنښت په اساس و ټاكل شي ددې ، خبرو ته غوږ نيولې وپه پوره اخالص سره د طرحې د تفصيل وركولو په خاطر زما كرزيولسمشر نو په دې وخت كې ورته محمد ،څه ويل غواړي هغوىګرو ته مخ كړ چې كه زمونږ نورو مل يېوروسته

هغه نوره خبره اوږده نه ...استقالل غواړو زېاو يوا يوازېپرته له ځنډه وويل چې مونږ يداود عابدته د خو غوښتل يى دغونډې دخبرو لنډيز وليكي ، قلم يى وغوښت او ويى ويل چې زمونږ قلمونه هل،كړه

امنيت كسانو اخستي دي ، ولسمشركرزې ددې خبرې په اوريدو سره لږڅه خوابدې شو او دخپلو مسؤلينو لورې ته يى وكتل چې ولې داسې پيښ شوي ، خوبيا يى خبره ترميم كړه او ويى ويل چې امنيتې

هيئت د كريم امين د بيا انجنير محمد .ستونزې ډيرې دې او دا كار كله كله د ميلمنوسره هم كيږي

37

تر څو ددې ليدنې كتنې له پاره زمينه ېسره اړيكې ونيول ساپيد ډاكتر يېراتللو او دا چې څه ډول . په لنډه توګه څرګندونه وكړه ، يبرابره كړ

او ، ې طرحه كتل) ى يفقره 15( له اړخه راليږل شوې دغه اسالميما د حزب : وويل كرزيبيا ولسمشر ىهغې كتنو لنډيز بيان كړ همدا راز را ته زما ددفتر رئيس محمد عمر داودزي ستاسې سره د كتلو او د

. چې بايد بحث پرې وشي ييو څو مادې د ، وډيرو موادو سره ستونزه نه لرمونږ د طرحې د . ىدخپلو يوڅو د كه اجازه وركړو دا خبرهوغوښتل چې خپل درنښت په اساس له مونږ د، كرزيولسمشر

خو ورته مو وويل چې دداسې ،مونږ ورسره په دې خبره توافق وكړ. كسو ملګرو سره هم را ګډه كړيهغه هم داخبره ډيره و . يچې ددې طرحې د تخريبولو هڅې كو شيمړيو كې ډه ډه ووڅخه دې په ل خلكو

داسې معلوميده خو ، وكړه چې زمونږ هدف به ددې ډول خلكو څخه څوك ويپوښتنه يېنه څيړله اونه .و ىچې هغه زمونږ په مطلب ښه پوه شو

هم په لنډه توګه د سولې او ساپي ډاكتراو مجدديد خبرو تر مخه ډاګتر نجيب اهللا يولسمشر كرز د .امن د راوستلو په خاطر خبرې وكړې

زمونږ څخه هيله وكړه چې مونږ همدلته د څه وخت له پاره پاته شو تر څو په دې زيكربيا ولسمشر ځاى د اوسيدو د خپلاو ، وكړه موافقهورسره مونږ هم . شيتفصيلي بحث اوڅيړنه موضوعاتو باندې

خپل د سمدستي هغه. ساتلو خبره مو ورسره را ياده كړه خونديهم د خپل ځان او د هيئت د امنيت د اوبيا مو په دې خبره وكړه چې كه مونږ و توانيږو او زمينه راته . دفتر رئيس ته په دې اړه الرښوونه وكړه

. ټولنو د مسؤلينو او كاركونكوسره ليدنې كتنې وكړو مدنياو سياسيتر څو د هيواد د مهمو شيبرابره يېهم وښودله او مسؤلينو ته يې يدلچسپ بلكېموافقه وكړه يوازېپه دې اړه نه كرزي يښاغل

.وكړي مرستهوويل تر څو په دې الره كې له مونږه سره . د ځايه بيرون را ووتلو ېبيا ټول د غونډ او ، ته ورسيده پاىدا غونډه په ډيره ښه او خوشحاله توګه

نو هلته ، داسې بريښيدله چې د وزيرانو د شورا د غونډې وخت و ، سره سم خو د غونډې د ځايه د راوتلو خو زه په دې وخت كې متوجه نه وم چې ، لو والړو كسانو سره مو روغبړ وكړد ټو ، يو شمير وزيران والړ و

ما ور وكتل ، وداوږه الس كيښ رهغه زما پ )7( ، ىاتمر والړ د ىتر شا مې د كورنيو چارو وزير ښاغلما اوتا هلته په ، ندلمچې زه دې لكه چې و نه پيژ ييراته وا ، يپه الس كې ده او خاند يېا سچې ام

نو په دې اساس مې ورسره ، اتمر په تلويزون ډير كتلې و ىښاغل ما خو. و يكتل يپيښور كې ډير ليدلهر څه مو چې راوړي : استاده : هغه راته پرته له مقدمې وويل چې . ړ د روغبړ له پاره الس ور واږود ك

هيئت او زمونږ د ىكرزكله چې ولسمشر ، نه وكړهنما ترې ډيره زياته م. الړ يم تر څنګ مو و ، يد رون راووتو اوته والړ اومونږ بي ېد وزيرانو د شورا غونډ ىكرز ىټول بيرون را ووتو نو ښاغل يملګر

. غاړه و دريدو رهلته د يوشمير دوستانو سره د چمن پ . راغى يكريم خليل ىهملته والړ و او په څه خبره مو خبرې كولې چې د ولسمشر دويم معاون ښاغل

مرحوم پيالمې څخه هغه وخت وشوه چې هغه د ان د جهاد د يسره زما پيژندګلو خليليكريم ښاغلي دحزب په ميلمستون او بيا هلته په پيښوركې په الهورۍ دروازې كې د راغىدكابله ځاىسره يو مزاري

دهغې وروسته بيا . نژدې يوه مياشت هلته پاته شول او بيا ايران ته والړل دوې دواړه. ه و كې زمونږ ميلم

38

نظار او ىشورا ، كلنو كې د حزب وحدت ) ومو 1992( حكومت جوړ شو او په ربانيكله چې داستاد حزب د بدل كړ او ىبيا حزب وحدت خپل لور تر منځ په كابل كې جنګونه و نښتل او اسالمياتحاد

خليلي ىښاغلنو په هاغه وخت كې به مونږ ،سره د هماهنګۍ د شورا تر نامه الندې متحد شو اسالميهغه د او د يخليل يپه هغه وخت كې دښاغل ، تورخم له الرې رساوه د څخه كابل ته كله كله د پاكستان

نو ځكه به مونږ ته د حزب د امير له اړخه . ډلې له پاره د ننګرهاره او لغمانه تيريدل ډير ستونزمن وخت كې ه وما سره په هغز. ور رسوم يېپه خپله بدرګه كړم اوهلته خليليسپارښتنه كيده چې ښاغلى

يهغه به هڅه كوله چې خليل ، مجاهد شخصيت و ډير تكړه او او ىد پغمان اوسيدونك زما ډريوراهللا جانه چې موټر بې يصيب به هم ورته ويل چې ګوره صف خليلي او يصيب ته كوم زيان و نه رسيږ

.ځايه و نه دروې ډير ښه روغبړ راغىمخته ، هلته را وګرزيد سم زمونږ په كتلو سره خليليكريم د ولسمشر دويم معاون

ورته د كتلو وخت برابر يېهيئت سره ملګري مسؤلينو ته وويل چې د استاد او دولتيوكړ اوبيا يېلندن ته الملهله ناروغۍ چې هغه د ىكتال شو سره په دې خاطر ونه خليلي ښاغليخو بيا مونږ د . كړي

.و ىتلل او راغى ، ېد ىدفتر كاركونك يد مطبوعات چې د ولسمشر يحامد علم د قصر نه د راوتلو په وخت كې

خو څرنګه چې مونږ ته تر هغه وخته پورې اجازه ، د ليدنې په اړه و پوښتل يېد سالم عليك نه وروسته خپل دفتره په چې د يو وويل چې ښه به دا ورته مو په دې اساس نو ،نه وه چې په دې اړه خبرې وكړو

.پوښتې و دې اړه هغې د د د ليدلو كتلو وروسته زمونږ هيئت بيرته هوټل ته راستون شو او بيا مو هلته د خپلو خبرو او

. بحث وكړ تفصيليمو راتلونكو پروګرامونو په اړه د او. پيل كړه يپايلو په اړه ارزياب ٭٭٭٭٭

دې د څه پخپله د ولسمشر له اړخه وړانديز وشو چې دا هيئت ، حث وروستهسره دب كرزيولسمشر ددهيئت يېخپلو ملګرو سره خبرې وكړو اوبيا تر څو مونږ په دې اړه د ، اوسيوخت له پاره همدلته و

دې په دغه فارغه وختونو كې د نورو اړوندو دوىهم وويل چې دا هيئت غړو ته هغه د ، سره بحث كړو .خواو سره هم ليده كاته وكړي

زمونږ د داستاد علي انصاري څخه پرته ، په دويم ځل كتنه كې ، سره مونږ دوه ځله وكتل كرزيولسمشر دهيئت سره را بهير هم دغيرت ښاغلې قطب الدين هالل او ښاغلې . ټولو غړو ګډون درلودنورو هيئت

د ېدا ځل دا كتنه د غرم رياست په ماڼۍ كې وه، خو جمهوريځل كتنه مو هم هملته د اد . وشوي و ځاىيومونږ ته خبر راكړل شوې و چې بايد د ماسپيښين په يوه بجه هلته . ډوډۍ په وخت كې تر تيب شوې وه

رياست د قصر جمهوريين پاو كم يوه وه چې مونږ هلته د ماسپيښ ماڼۍ ته د تللو له پاره تيار اوسو، دتر څو يوه ومنتظر شو مونږ سنت وكړل، ، ماسپيښين لمونځ كيده مسجد ته ور ورسيدو، په يوه بجه د

زمونږ سره يېبيا ، ادا كړل يېسنت ، راغىهم جومات ته ىكرزبجه شي، په همدې وخت كې ولسمشر هم تر څنګ و دريدو او لمونځ يېمونږ ، له پاره تكبير وويل شو ېړ وكړ او بيا د جمعپه ډيره مينه روغب

هلته د رسيدو سره ، ته يوړو خونېدكتلو ځاىله ځانه سره يو يېد لمانځه وروسته . مو سره په ګډه ادا كړ

39

مونږ بايد ، وه يكار هم دا ډوډۍ خو زمونږ ، ډوډۍ په ميز كيښوول شوه ېسم د مؤظفينو له اړخه د غرمډوډۍ لكه د غرمې د ، ىكړې وا اوهم مود وخت نه په ګټې اخستو سره خپله خبره ىهم ډوډۍ خوړلې و

وريجې اوسالت وو، ، يوچې ډوډۍ تر څنګ لږ څه تركار د ، هماغه سباناري په څير ډيره ساده وهنكو ورته وويل چې بلې په وكاركو ، په اړه و پوښتل خپلو كاركونكو څخه د غوښې د كرزيولسمشر

ورځېويل چې مونږ په اونۍ كې دوه يېبيا ولسمشر مونږ ته مخ كړ او و ، ننې پروګرام كې غوښه شتهيو يو به په خپل نوبت ، خوړهډوډۍ و ه، ټولوشتخو ښه و چې نن پروګرام كې غوښه هم ،غوښه نه لرو

مونږ ته د ښوولو په خاطر تياريده او كه رښتيا به هم يوازېخونه پوهيږم چې دا ډول غذا به . لې خبرې كو .همداسې عادي پروګرام وو

د ژغورنې د ، نه وروسته خبرې ان تر درې بجو پورې و غزيدې ىد ډوډۍ او بيا يوې پيالې چا غرمېد ددې ميثاق په كومو برخو چې توافق ، بحث پرې وشو ، رې وشوېخب تفصيليميثاق په يوه يوه بند ملي

له اړخه ترميم او د هغوىاختالف و او يا په كې چې په كومو كې ېموجود و هغه را وويستل شو .ېزيادښت ته اړتيا كتل كيده هغه هم را وويستل شو

وويل چې له تاسې سره يېو ، په اړه و پوښتلد وخت څخه ولسمشر كرزي دبحث په جريان كې مو د ، ته ورسيده پاىپه هرصورت دا غونډه په ډيره ښه توګه . ته دوام وركوم بيا به وروسته نورو ليدنو ، نمكي

دولت له اړخه به په دې طرحه باندې د بحث له پاره يو كميسيون و و چې د دولسمشر كرزي وړانديز دانه غوښتل هلته په هيئت يو شمير غړو خو د ، ياو ستاسې هيئت بايد همدلته و اوسيږ ، شيټآكل

بيا ، ته ورسيد پاىهمدلته دور لومړىو خبر دنو په دې اساس ي،كابل كې ددې نه زيات و ځنډيږياد روازې تر مخه مو دد د ، بيرون را ووتل ځاىهيئت سره يو د دفتر مسؤل هغه د او د كرزيولسمشر

سره د دويم ځلى اواخري كرزيپه دې توګه د ولسمشر او ، ګار په توګه څو عكسونه په ګډه واخستل .رياست له ماڼۍ څخه ووتو جمهوريخبرو وروسته د

دبحث په پايلوكې دا څرګنده شوه چې تر ټولو ډيره ستره اختالفي موضوع د بهرنيو فوځونودوتلو له پارهځكه . ديوه معقول مهال ويش ماده وه ، دا هغه څه و چې دولسمشر كرزي سره يى د توافق له پاره واك نه و

هغه هغه . هغه په زغرده وويل چې امريكايان غواړي په افغانستان كې مستقل نظامي موجوديت ولريجوړول غواړي ، خو دا هغه ځايونه هم په ګوته كړل چې امريكايان په كې خپلو ځانو ته فوځى تمځايونه

دملې نجات د ميثاق نورې . خبره وه چې حزب اسالمى افغانستان ورسره په هيڅ توګه توافق نه شو كولې .مادې د كورني نظم د جوړښت له پاره وې اوپه هغې كې دلږ څه ترميم او تعديل وروسته توافق كيداې شو

كړيو علمياو سياسيد زيات شمير وديت په وخت كې مونږپه كابل كې زمونږ دنژدې يوې مياشتې موججمعيت د ، اسالمي د مشر محترم استاد سيافد اتحاد ،په دې لړ كې. كتنې درلودې ليدنېسره

رئيس پخوانيد پوهنتون ، د وحدت د محقق د ډلې د مشر محقق ، ربانيمشر محترم استاد د اسالميد ولسي ، ګوند د مشر محترم پيرسيداحمد ګيالني محاذ د ملي، د ياحمدز نيغډاكټر اشرف محترم

د ، مرستيال محترم قسيم فهيم لومړيد جمهوري رياست د ، رئيس محترم محمديونس قانوني د جرګېغړو، د واليتونو د دولتيپورې اړوندو غير اسالميحزب د ، يو شمير ښځينه او نارينه غړو پارلمان د

40

مير غړو سره د يادولو وړ او ټولنيزو حلقو د يو ش مدني د استادانو او د وپوهنتون د ، اګانو د غړوشور . دي

اوسنيد افغانستان د يېدا ډاګيزه شوه چې ټول ته خبرو په وخت كې مونږ ددې ټولو دوستانو سره داوپه هر قيمت چې شوني يه ورسيږت پاىغواړي دا غميزه او ، اوناخوښه دي خواليحالت نه سخت نا

په اسالميحزب خو د ، په څير يو ستر سياسي او ټولنيز ځواك ډګر ته را ودانګي اسالميد حزب يواو هغه توپير په هيواد كې د بهرنيو . په آندونوكې لږ څه توپير تر سترګو كيده دوى او داوسنۍ طرحه

.په اړه د هغوې ګونګ دريځ و فوځونو د شتون او دهيواد د استقالل بيا دا طرحه د پارلمان او ، يرات راشييغوښتل په دې طرحه كې لږ څه تغ قانونيپارلمان رئيس محترم د

هغه په دې الره كې ، تائيد او تصويب كړي يېپه توګه ېوثيق ملياو د يوې يپه غونډه كې مطرح كړهلته په پارلمان كې يوشمير وكيالن .مان په غونډه كې ياده كړه پارل د يېاو دا طرحه ، مخلص ښكاريده

دولتي كړيو تر منځ څه د هيئت او د اسالميغوښتل په دې وپوهيږې چې د حزب هغوىچې وداسې وپارلمان رئيس محترم يونس چې د ېروان دي ؟ په دې اساس يوه وكيل په دې اړه پوښتنې هم وكړ

.ځواب ووايه ورته قانونيويل چې دې هغوى ، يپه مخ نه ځ هو چې حاالت هغسې چې انګيرل كيد انداستادان دواړه هم په دې

او د دې يچې حزب اسالم ىد شونىدا كار هغه وخت نهضت بيرته احيا شي او اسالميته اړتيا ده چې اسالميد بلكې ، دې استادانو يوازېچې نه اندزما په . ګوند مشر انجنير حكمتيار ډګر ته راودانګي

، له منځه تللې وې يې ۍواكمن، د كړيو پورې اړوندو ټولو خواو خپل ځانونه محصور ګڼل غورځنګ. شيمجبور و چې په هره غونډه كې اشغالګرانو ته په درنښت قايل ، د بل سره وو يېواك او اختيارات

خو و،و يوضعې دردول ، په هيڅ توګه قانع نه و ،و خبر خداىد زړه نه يېپه ځانګړو غونډو كې خو نمونې په توګه د حزب د. چې خپل ځانونه د اشغالګرانو په مقابل كې واقع كړي وددې جوګه هم نه و

يسره دښمن اسالمينه د حزب مونږ ، كې وويل چې ځاىوحدت مشر ښاغلي محقق د خپلو خبرو په يوه مونږ په دې پروسه ، په دې اساس د سولې خبرو ته اړتيا هم نه شته ، كړې ده يلرو او نه مو ورسره دښمن

دا ، خو دا ستونزمنه ده چې مونږ ددې ژوند څخه يو ځل بيا غرونو ته شو ،يو كې ستاسې تر څنګ والړ يوه ورځې د بې سيم تيلفون له الرې راته يو چا زنګ : ويل چې يېوركړ او و هغه يو مثال. نه ده ېشون

اندما وپيژ ، درنه شانته خندا وكړه ي، ماورڅخه وپوښتل خو مقابل لوراندرا و نه پيژ يېځان ، وواهههغه سره ما د ، راسره وكړې يېخبرې ېنژدې څلويښت دقيق ،ىحزب امير محترم حكمتيار د چې هغه د

هغه هم حيران و چې حكمتيار ده ته ، ته وويله كرزيولسمشر يخبرو وروسته دا موضوع سمدست د چې ته د يهغه وويل چې زه ويريدم چې سبا به امريكايان زما دكور دړې را ماتې كړ. و ىتيلفون كړ

. تيلفون وانه خست يېزنګ را وواهه خو ما سبا بيا همغه كس . حكمتيار سره الر لرې ځكه حكمتيار نه په خپله تيلفون يكه څه هم داسې معلوميده چې محترم محقق سره چا ټوكې كړې د

هغه په يوه ليك خپلو ، تيفلون د استعمال اجازه وركوي ګروپونو ته د ياستعمالوي او نه خپلو چريكمحقق خبره يخو د ښاغل. ر ښوونه كړې چې د تيلفون د استعمال څخه ځانونه و ساتي ټولو كسانو ته ال

41

يو ځل بيا د غرونو په لمنو كې ىمحقق وويل چې حاضر نه د يپه دې اساس ښاغل. هم ددقت وړ وه .سرګردانه شپې سبا كړي

درلود، هغه دا وويل چې مونږ ته لږ وخت ىوالسره يو شانته اندد كرزي هماغه د اندد استاد سياف سره وګورم او مونږ ټول په ګډه .... جنرال فهيم او ، قانونييونس ، رباني استاد ، كرزيراكړئ تر څو د

. هيئت و ټاكو اوبيا پرې خبرې وكړو ىپوړ لوړ بحث له پاره يو ددې طرحې دد اخستلو وروسته دحزب اندميثاق د هغه د مليخبرو او د ژغورنې په يسره داخر كرزيخو د ولسمشر

تر څو د ، ونه او نظريات به د حزب امير ته ور استوياندهيئت په ګډه پريكړه وكړه چې دا ټول اسالميستل قدم واخ ىد اجرائيه شورا د الرښوونو سره سم راتلونك يهغه د پريكړې وروسته د حزب اسالم

.شي

، كتنه درلوده تفصيليو اړخونو سره هم بهرنيهيئت د خپل سفر په دوران كې دكورنيو اړخونو تر څنګ د هيوادونو د نماينده او همدا راز اروپانيد ، په دې اړه دهيئت غړوپه كابل كې دملګرو ملتونو د نماينده

ټولو مطرح شوو ده كاته درلودل، او د ميثاق ليد رسميپه دفترونو كې هغوىسفير سره د د فرانسې د . ېورته وضاحت او څرګندونې وكړ يې مادو په اړه

:سفر پايلې د په لنډه توګه چې دلته يي د خپلو يا د داشتونو څخه ه ډيرې ښې پايلې تر السه كړي مونږ ددې سفر څخ

:ليكم كرښېيو څو :په سياسي او ټولنيزه برخه كې -1

كورنيو سياسي او مدني كړيو د تاوده زيات شميرب اسالمي دغه هيئت د حز د - او ، منلي يو ېكتلو له پاره ويلي په پراخه ټنډه ي چاته مو چې د هر. سره مخ شو هركلي

او دكتلو ىيو شمير نورو بيا په ډيره عالقه له مونږه سره د كتلو له پاره و خت غوښت د . ډير ښه اخستې ېاو دا بحث ي ىورسره بحث كړ د ميثاق په اړه مو كې په وخت

.پارلمان يو شمير غړو هم له مونږه سره په دې بحثونو كې برخه اخستى

محمد قسيم مارشال معاون لومړيدهغه د كړيو كې د ولسمشر نه نيولې يپه دولت -جرګې درئيس د مشرانو داو ، نس قانونيمحمديود ولسي جرګې د رئيس ، فهيم

په پراخه ټنډه له مونږ سره يوازېمجددي پورې ټولو نه صيب صبغت اهللا حضرت او د خپلو زړونو يټول رسمي چوكاټونه يي هم له يوه سره لرې كړ بلكېخبرې كړې

س قانوني دا مسئله په دې چې محمد يون او ان تر. ېخواله يي له مونږه سره كړ . په رسمي توګه مطرح كړه هم پارلمان كې

كايانو امري لومړىتر ټولو . ي هم ډيره زياته وهو هيوادونو د ديپلوماتانو دلچسپبهرني د -ليدنه د هغوىخو د پنتاګون د مشر رابرګيټ بيان ، غوښتل دې هيئت سره وويني

د ، مشر ېديپلوماتانو ډير مهم كسان لكه د اروپا د اتحادي وبهرني د. شاته و غورزولهچې په مختلفو او يو شمير هغوى د پاكستان سفيرې سفيرفرانس د ، يوناما مشر

42

او دې ميثاق ته د ېددې ميثاق په اړه خبرې كړ ېنومونو راغلي او د هيئت سره ي . يئت سره تفصيلي مركې كړې دد هي ېد وركولو په ميكانيزم ي ېعملي بڼ

:برخه كې يپه مطبوعات -2

امنيتي ستونزو او د ځينو دوستانو په مشورو ورځو كې د لومړيوكه څه هم هيئت په -د مطبوعاتو څخه لرې ، كرزي سره د ليدلو تر مخه ولسمشر خپل ځان، د په اساس

مو ترې ت ليدنه وشوه او په دې اړه هيئ د خو بيا كله چې د ښاغلي كرزي سره ، ساتهشئ دا ميثاق د ىپوښتنه وكړه نو هغه په ډير اخالص سره وويل چې تاسې كوال

نو ېو نيول ېكله چې ټولنيزو رسنيو له مونږه سره اړيك. مطبوعاتو سره مطرح كړئپه بې نومه )اساس د امنيتي ستونزو د په نظر كې نيولو په(وختو كې مو لومړيوپه

د هيواد . بيا په زغرده ډګر ته را ووتلو سته وورخو ، توګه خپل اهداف تشريح كول . ټولو مطبوعاتو له مونږه سره اوږه په اوږه دا پروسه مخته بوتله

څه هم كه ، د غربي هيوادونو مطبوعاتو هم دا مسئله په ډيره دلچسپۍ سره تعقيبوله -د همدې ليكنو په اساس د حزب . نو به څه منفي نقاط هم ليكلپه خپله غربي ليكواال

ېي ټوله نړۍ بڼه خپله كړه او ياسالمي له اړخه دغه طر حه شوي ميثاق يو بين الملل .دافغانستان د مسئلې دسياسې حل په لور متوجه كړه

:په ولس كې -3

اړيكو او يا د خلكو د تګ راتګ څخه چې مونږ ته كوم خبرونه را د هغو تيلفوني -ټولو ددې خبر را ېنيول اړيكې وروڼواو يا د لرې والياتو څخه چې كومو ، رسيدل

د ولس په بلكېدحزب اسالمي په كړيو كې يوازېكاوه چې د حزب اسالمي هيئت نه پخپله په كابل كې د جوماتونو امامانو په . ېپارولې د و كې يو نوې روح راټولو پرګن

چې مونږ بيرته د كېويناو وهغ په دوى ، خپلو خطبو كې دا مسئله مطرح كړېحزب اسالمي دا په كلكه ددولت نه غوښتل چې د، وني څپو له الرې اوريدې يتلويز

. صيدو له پاره همدا اصولي الر خپله كړي بهرني اشغال نه د ځان د خال مني او دطرحه وپه يوه اړوند غيردولتي غړيپه والياتو او يا په خپله په كابل كې چې د حزب اسالمي

سره ۍهم متحرك شول او په ډيره خوښ هغوى وخوله پراته و هبهانه او يا بله بهانه چپكوو چې ووايو مونږ د حزب اسالمي اوس مونږ يو ځل بيا افتخار « ويل چې ېبه ي

، خو په ډيرناخوالۍ سره بايد ووايم چې دحزب ډير غښتلې اوپخوانې فعال »غړى يو غړې استاد عبدالرحمن چې دهلمند څخه يى له مونږ ه سره په تيلفون خبرې وكړې

.رسيداودخپلو راتلو وعده يى وكړه په هماغه سبا د نامعلومو كسانو لخوا په شهادت و

هيئت د شتون په وخت كې هلته په انټر كانټننټال هوټل كې د چې د ا بايدډاګيزه كړم د كې ډيركي دوىپه . جريان درلود سيمنار يشوراګانو درې ورځن!! ټاكلواليتي نوو

كه څه هم زمونږ ، حزب اسالمي غړيتوب درلود د هغوىوو چې يداسې غړبه ډير وخت له هغوى ، مونږ د لرې څخه پيژندلو هغوىسره كمه وه خو ور يندګلوژپي

43

اوهم د هيئت د ېمونږه سره په مختلفو مسايلو خبرې كولې او ددې طرحې په اړه يراكوله چې ېبلنه ي بلكېډاډ راكاوه ېمونږ ته ي ، ښووله يخپله خوښ يېشتون په اړه

او مخورو سره په دې وعلماو ، د شوراګانو د هغوىوكړو او هلته كه والياتو ته سفر ...ې بحث وكړو اندطرحه ب

، په زغرده او بې له كومې ويرې خپل دريځ اعالناوه ، زمونږ د هيئت شتون ، الحمدهللااد هلته په هيو.....او راديويي بحثونو كې په پوره جرئت سره ورګډيدل، يونيپه تلويز

د يو شمير سياست ...او ، ىد حزب اسالمي دريځ نور هم پورته كړ يېاو ولس كې ګډونكه چيرې په دې وخت كې په ټولټاكنو كې حزب ندآپوهانو او ليكواالنو په

تر هر بل چا او وه چې حزب اسالمي به ېشوننو ىپه كې اخستل يېاو برخه ىدرلودا ...،ىتر السه كړې وا يېې راډيربل ګوند

: په اقتصادي برخه كې -

له مخې چې د يوشمير تجارانو او ماركيټونو له خوا هيئت ته را وروڼوهغو راپ د ، ىپه كې ويل كيده چې ددې هيئت په را تلو سره د افغانيو ارزښت زيات شو ، سيدلر

او د پانګه يقيمتونه پورته تلل وروڼوك او ځمكود ، ىپولې قيمتونو استحكام موندل حزب اسالمي د سولې د چې د يټول په دې فكر كې د ، اچونكو حوصلې زياتې شوى

...... يوارول ديرته را ستنيدو له پاره الره هب په هيواد كې د سولې د ىپيام معن

مختلفو اړخونو هيئت او د د بحثونو يادونه چې زمونږ يما دلته د هغو سياس: يادونه دهيئت او د اسالميحزب په دې خاطر نه ده كړې چې په راتلونكې كې د ، تر منځ شوې

.نورو اړوندو اړخونو تر منځ دخبرو د پيالمى له پاره ستونزې را و نه ټوكوي

دويم فصل :هلې ځلې اسالميد سولې او امن له پاره د حزب

ته رسيدو او هلته په امريكا كې د ديموكرات پاىجورج ډبليو بوش، درژيم د ، ولسمشر ييد امريكاسولې او هغه د څرګندو شعارونو او په نړۍ كې د ولسمشر بارك حسين اوباما د برياو اود يګوند د نو

به ىانګيرله چې نوموړ ې وو داسويناو څخه زياتو شننونك لومړنيوهغه د امن د استحكام له پاره داو يې دنداشغال ال پوځي امريكايي تر چې همدا اوس ، د افغانستان اوعراق په څير د هيوادونو په اړه

بمارد الوتكو او ړندو ميزايلو ) 52 يب (د دوىګناه او مظلوم ښاريان هره ورځ د ېددې هيوادونو ب، ىښځو او نرو په كې تر اوسه پورې خپل ژوند له السه وركړ ، زره كوچنيانو نواو په لسګو كيږي قرباني

. شيټكې كيښودل پاى تبديله كړي، تر څو دغو عام وژنو ته د يخپله ستراتيژ

:چې ويلي وولسمشر اوباما په خپله اعالن كړې ستراتيژۍ كې امريكايي

44

.او تازه روابط جوړوم يمتقابل احترام پر بنياد نو او ۍه د برابرچې د نړۍ له مسلمانانو سره ب دا « .من لپاره به بشپړ كوښښ كوماد نړيوال .كال تر پاى به د گوانتانامو زندان بندوم 2009چې د دا ».له افغانستان او عراق څخه به خپل عسكري قطعات باسم

اوباما د خپلو پوځي او اندد غربي شنونكو په . يوه هم نده عملي شوې يېخوله دغه وعدو څخه ال تراوسه خپلې كړې وعدې په همدې اساس و نه توانيدې وه او دى، نداستخباراتي كړيو لخوا تر سخت فشار ال

) 8( ». كړيپوره په نړۍ كې د امن و امان د ، دبارك اوباما دهمدې پاليسو د اعالن پايلې وې چې د ناروې حكومت هم

.د نوبل د سولې جايزه وركړه يېستايله او پرته له ځنډه اره، دهغه پاليسي وله پ ټينګښت ىاو استعماري ستراتيژيو د اسالمي هيوادونو تر منځ ډير زړه بداو وبوش د حكومت وژونك د

و،كه ىڅخه خالصون موندلاستعمار يياروپاد يېټولو هغو هيوادونو چې تازه تازه ، راپيدا كړې ويا يهمدې استعماري هيوادونو په السود نصب كړل شوو پادشاه څه هم ددې هيوادونو ولسونه د

ې دغې نسبي ازادۍ په بيا هم د خپل ،يې شپې سبا كو ندتر سيورې ال رژيمونو يديكتاتور جمهوريپه ) New World Order( نظام ياو غواړي دخپل نو ځكه امريكا غوښتل. په ويره كې ولويدل اړه

هيوادونوولسونه خپله اسالميچې د دغو ينږدپرې او ياساس دغه استعمار ته په نوې بڼه دوام وركړ . يساه د ازادۍ په خوږه هوا كې واخل

وهغه دا چې د نړۍ تر ټولو ا ىهيوادونو ته په نړۍ كې يو ډير ستر امتياز ور په برخه د اسالمينړۍ چې غربياو ، پرته ده كېدې هيوادو پمكنيو زيرمو په بڼه كې ځد يارزښتناكه اوستره شتمن

دغه سترې زيرمې غواړي ، ېدهمدې هيوادونو په بيرته مستعمره كولو كې ټومبل يېټولې سترګې او پاليسي همداډول موخې يدامريكا ستراتيژ. خپله ولكه كې راوړي بيرته په يو ډول نه يو ډول په

هغه ن بيرغ و رپاوه اوشيپه عراق كې دهغه رژيم ولسمشر صدام حسين ته يې لومړىلري چې تر هر څه د ايران يېهغې تر مخه د ، راوړي يېې نداو تر خپلې ولكې ال يكويټ يرغل وكړ ردې ته اړ كړ چې پ يې

چې په ، نغاړهپه داخلي نښتو كې را و يېخالف همداسې قدم پورته كړ او د عراق سره هرژيم پ يد نوهمدغو دسيسو په پايلو كې عراق خپله د. په لمبو كې وريته كړل په كې د اور يېلكونو انسانان

امريكا دكانګرس پخپله د ، راغىې نداستعمار ال امريكايي ترله السه وركړه او نيغ په نيغه يخپلواكديكتاتور يز كال په جنوري كى په منځني ختيځ كى د عراق 1991موږ د «:چې ييوا) ران پاول ( يوه غړې

د كويټ او . جګړې ته ورغلو ، و ىملګرد جګړې پر مهال زموږ د عراق ـ ايران ېصدام حسين پر ضد، چن شيكړكيچ هغه مهال پيښ شو چى زموږ خارجه وزارت د صدام نوموړي يرغل ته يرحدعراق تر منځ س

) 9( » .... څراغ ولګاوه عربستان يرغل وكړ اوپه هغه هيواد كې سعودي رهمدا راز دكويټ د جګړې په وخت كې امريكايانو پ

ځاىونه پوځپه زور خپل ، ىې دندعر بستان همدا اوس دعراق تر ګواښ ال سعودي، په دې نوم چې يېحساسو شرايطو څخه په ګټې اخستلو سره په دغه جنګ له افغانستان د يېددې تر څنګ ، كړل ځاىپه

ې اندمكنيو زيرمو بځتر څو د افغانستان په ، پيل كړ اندې هم د ولكې كولو هڅه او هاندځپلې هيواد بد . يدې الرې خپله ولكه كلكه كړلد هيوادونو په شتمنيو هم اسيا يد ولكې تر څنګ د مركز

45

، د همدې يېمه وز كال د اكتوبر په او 2001د باالخرهنقشه تياره كړه او يېافغانستان د اشغال له پاره . ړكال په نيويارك د سپتمبر د يولسمې د بريدونو په بهانه، په دغه هيواد خپل زور ازميښت ك

او ددې موخو د ترالسه كولو له ، ې كوي ندامريكايانو دا پتيېلې وه چې افغانستان به دپښو ال .و يپه څرګنده توګه ډير ستر تبليغات پيل كړ يېپاره

چې هغه وخت په ايران كې استوګن و،د امريكا د ، دين حكمتيارامير انجنير ګلب اسالميحزب د :سره په يوه مركه كې وويل چې ) سي ان ان(شبكې ېونينه مخته د امريكاى تلويز مداخلې نظامي

پخوانياوپه افغانستان كې د . زه امريكايانو ته توصيه كوم چې دداسې اشتباه مرتكب نه شي« خو كه چيرې . څخه ډه ډه وكړي ېملاتحاد ناكامه تجربه تكرار نه كړي، او په افغانستان دې دح يشورونو په هغه صورت كې به افغانان د خپل هيواد د يغواړي خامخا په افغانستان حمله وكړ هغوى

او زه به هم يدفاع وكړ خپل هيواد د يافغانان به مجبور و. لريلويشت لويشت ددفاع څخه بله الر و نه ».وكړم به دفاع ل هيوادخپ خپلو خلكو تر څنګ و دريږم او د د

به په جنګ كې ورګډ شي ؟ اسالميايا فكر كوئ چې حزب : هغه ددې پوښتنې په ځواب كې چې د افغانستان نه ددفاع ، د جنګ پوښتنه مطرح نه ده، مونږ د امريكا پر خالف جنګ ته نه ځو«: وويل

نه خپل هيواد د لويشت لويشت دريږو او دڅنګ وتر يافغانستان د هر وګړ مونږ به د. پوښتنه مطرح ده او ، نه شته ځاىخپلې خاورې نه دفاع وكړو او په دې كې هيڅ د شك اوپرته له شكه به د. به دفاع وكړو

تجاوز په مقابل كې يمان نه كوي چې افغانان به د بيرونوهيڅوك دې دا ګ. ددې پرته بله چاره هم نه لروچې پرخپل هيواد يهغه چا مالتړ وكړ اويا به د، تاريخ سره بې تفاوته پاته شي يدغه ټول وياړلخپل د

».... ييته لبيك وا تجاوز يبيرونيرغل تر مخه په خپل يو بل بيان كې ې دامريكايانو داندافغانستان ب رمشر پ اسالميحزب د

: داسې وويلافغانستان ته . توصيه كوم چي د شوروي ځواكونو ناكامه تجربه مه تكراروئامريكايي چارواكو ته «

دلته ډېرو خپل سرونه خوړلي، ډېر په هسك سر راغلي خو په ټيټو . ننوتل آسان دي خو وتل ترې ګران ».سترګو وتلي، كه له خپل دښمن نه غچ اخلئ له افغانستان نه بهر ئې واخلئ

ملګرو ملتونو ې د امريكايانو د مداخلې تر مخه داندافغانستان ب رامير پ اسالميهمدا راز د حزب ددريځ د څرګندولو په اسالميچې د حزب ىانان ته يو اوږود مكتوب ليكل يكوف شيهغه وخت سرمن د

: مونږ دلته يوه برخه را اخلو يېخاطر :انان په نوم ليك يملګرو ملتونو د سرمنشي كوف د .ئزمونږ صميمانه احتراما ت و من! نو سرمنشي محترم كوفي انان ملګروملتو د

مطرح كول اړين يېاوافغانستان د حساسو حاالتو په اړه يولړ مطالب لرم چې له تاسې سره ېد سيم .او ګټور ګڼم

بل جنګ د د، ښتنې ته چېنړيوالې ټولنې غو او د، هيواد حمله وكړي رچې زما پ ىامريكا هوډ كړد امريكا يانو اوپه ځانګړې توګه د نيويارك ) همدا راز. (يهيڅ اعتنا نه كو ، ياور په نه بليدو تاكيد كو

ددې هيواد د مظلومو خلكو څخه د او ېملې دحاندد اوسيدونكو غوښتنې ته چې پر افغانستان ب

46

چې زمونږ پر هيواد د ياو حاضر نه د لريهيڅ ډول التفات نه هم يبدلې د اخستلو سره موافق نه د .څخه ډه ډه وكړي ېملحد نيويارك او واشنګنتن د ويرجنې يوازېزمامدارانو د څرګندونو څخه ډاګيزه كيږي چې دا امريكايي د

په يېددې اقدام څخه لكېب ، اقدام نه دې ىاو بدله اخستونك ىكونك يپيښې دمسؤلينو څخه يو تالفاو دا ټول هغه څه . يدبل نسبول د) دخپلې خوښې(كومت لرې كول او ديوه ح ، ې ولكهاندافغانستان ب

، پرې كړې يېاو سرمايه ګذاري ، چې امريكايانو ورته د ډيرې مودې راهيسې پالنونه جوړول يددداسې يو رژيم منځته ځاى رهغې پ د حكومت د سقوط اوپه تكرار سره ويل چې د طالبانو د هغوى

شوروي اتحاد د پخوانياو دا د . په راس كې وي مالتړ كوي يېمخلوع پادشاه ىراوړل چې پخوانهغې رئيس و نيو، د يېپايتخت ، افغانستان ته را وليږل يېچې خپل ځواكونه ، ىتجربى تكرار د

ببرك يېهغې په راس كى حكومت جوړ او د ىيو بل الس پوڅ يېپه كابل كې او ، وواژه يېجمهور د . يدځهيبو او وخيمو جنګونو د رامنځته كيدو سبب وګرم اوږدو چې د ډيرو. كارمل نصب كړ

،يو اوږود جنګ ، يوه بله وينه تويونكې فاجعه ، پايلې هم همداسې تر سترګو كيږي ېملامريكايانو د ح .دل او قتل قتاليېتو ېوين ، هجرتونه ، يبرباد او يتباه

عمل ينكوكو يخپل دغه تالف ې حمله وكړي او افغانان داندهيواد ب رزمونږ پ لريامريكايان حق نه چې د نيويارك اوواشنګتن د غمجنې پيښې د مسؤلينو نه لريكه چيرې امريكايان اراده . يكړ ربانيق

چې د يامريكايان تر اوسه پورې نه دې توانيدل ، يبيرون واخل يېنو زمونږ د هيواده دې ياخلبدل وخالف السوندونه او هحكومت او يا هم د اسامه بن الدن پ نيويارك او واشنګتن په پيښو كې د طالبانو د

نو د مليعا يددې پيښو د اصل يواړنو كه چيرې امريكا رښتيا هم غ ، شواهد نړيوالو ته په ډاګه كړيچې يو بې يغوښتونكې وي نواجازه دې وركړ ېخالف د مبارزه تروريزم پ يرا بر بنډولو او د بين الملل

..... يهيئت دا قضيه و پلټ يطرفه بين المللان د بحران دحل له پاره د يوه ټولنې په څير دافغانست يكه چيرې ملګري ملتونه ديوې نړيوالې باور.......

مليد يوه مستقل ، دې ځاى رجويانه سياستونو د مالتړ پ وي نو د امريكا د ماجرا ىمثبت رول لوبونكاومنتخب يد سولې د اعادې او د يوه ټاكل ، محور څخه چې د ټولو جنګ مخالف ځواكونو په ګډون

بحران دحل له پاره او ددې هر هغه تصميم چې د افغانستان داو يحكومت د جوړښت نه مالتړ وكړ په ټول ځواك دې د ، ونيول شو) پريكړو په اساس د دهمدې محور( برخليك له پاره يهيواد د راتلونك

د امريكا او يې ېافغانستان د ګاونډيانو او تر څنګ د هغې بسپنه وكړي او د د هغې څخه د فاع اومهماتو جنګيهلته د وسلې او ، مداخلې چې د افغانستان په كورنيو چارو كې د يوغواړ څخه يېروس

افغانانو ته دې موقع وركړي چې . يد استولو او په جنګ كې د راښكيلو ډلو د مالتړ څخه الس واخل .و ټاكي فشار پرته يبيرون خپل برخليك په خپله په خپلو السو، د

داسې قدم پورته ىې يو عاجل او سنجول شوندال ۍملتونه به ستاسې تر مشر ملګرييم چې هيله من پيالمې نه په دغه هيواد كې د يوبل اوږود جنګ د چې په افغانستان كې د بلې فاجعې د زيږيدو او يكړ

) 10( ».مخنيوى وكړي

47

افغانستان رو چې پ ىمسؤلينو هوډ كړ سياسيمي او نظا ېولسمشر جورج ډبليو بش د ادار امريكايي دګرام له پاره ان د سپتمبر د يولسمې دپيښو ددې پرو دوى. يبڼه وركړ مليخپل يرغل پالن ته ع ې داندب

يېهغو پيښو چې ال تر اوسه ېدا پروګرام د سپتمبر د يولسم دوىاما د .........مخه پروګرام درلود دې د يرغل په اړه اندافغانستان ب رپ يېاو د پلټنو ګرويزنو پرته ، را مخته كړ ، ينه د يند شون څرګمليعا

اسياد تيلو دسرچينو يد مركز يېپخوا څخه په امريكا كې د جورج ډبليو بش رژيم چې ال د. تصميم و نيوددې بريدونو وروسته دنړيوالو په نيويارك او واشنګتن كې ، د تر السه كولو له پاره الس و پښې وهلې

نړۍ هم دخپل ځان تر شا يې ېد احساساتو څخه پوره ګټه پورته كړه او په خپل دغه ناپاكه جنګ ك .ودروله

نظام غورځنګ اسالميطالبانو د يرغل په وخت كې هلته د او ېملح افغانستان د امريكايانو د رپ اړيكېد مجاهدينو سره هيڅ ډول غورځنګد غه ، ې وهندولكې التر يېه خاوره او نژدې ټول ، حاكم و

او طالبانو تر منځ د مينځګړو په هڅو څه اسالميكه څه هم په دې وخت كې د حزب ، ټينګول نه غوښتلدايران په مياسالاو حزب . ته و رسيدې پاىناڅه خبرې روانې وې خو دا خبرې پرته دكومو پايلو

شو ځاىد داسې نظام سره په داسې وخت كې يو ربانيبرهان الدين استاد منځګړتوب په كابل كې دان اندامير د قوم اسالميپه ماهيپر كې دحزب . اخري ساه اخسته يېچې د خپل حاكميت له پاره

: مسعود سره د خبرو په وخت كې په څرګنده توګه وويل موږ په ماتې كښتۍ كي درسره سپرېږو، له خطرسره د گډي مقابلې لپاره كابل ته درومو، نه د څه «

جبهې او ېياست حكومت ئې ستاسو، راشئ په گډه قانع ن ېامتيازاتو الس ته راوړو لپاره، كه پدې طرح ) 11( ».توافق وكړو ېاندوروسته انتخاباتو ب ېشپږ مياشت

ل كال د جوزا 1375د حكومت تر منځ د ربانيبرهان الدين استاداو د اسالميخو هغه تړون چې د حزب امير اسالميهمغې تړون له مخې دحزب و او د ىد مياشتې په څلورمه په ماهيپركې السليك شو

يېې ك ځاىمحترم حكمتيار د همدې كال د سرطان په شپږمه د چهارشنبې په ورځ كابل ته والړ، په هيڅ ان تر دې چې د وزيرانو د ، كړنالره پيدا نه كړه مليحكومت د مسؤلينو لخوا ع د ربانيد برهان الدين

اندهڅه او ه. له اړخه مسترديدې اندشورا پريكړې به جمهور رئيس ته د ورسيدو د مخه د هغه د وي، او يري رياست په لومو كې راګير حكومت و ښيهيواد حكومت يو بې وسه او د جمهو دا و چې د يې

.د ټولو تر مخه دي يداد يېچې پايلې .و نيسي ىپه دې ترتيب هغه تړون له يوه مخې ناليدلخپلې خاورې او خپل قيادت د اسالميزبر ځواك د يرغل په وخت كې د حزب نظاميد امريكا د خو

. اواستقالل په خاطر بيرته د مبارزي او جهاد سنګر ته را ودانګل هيواد د ازادۍ ولس نه ددفاع او دزبر ځواكونو د ناتاړ په اړه خپره كړه امريكاييپه افغانستان د اسالميمړنۍ اعالميه چې حزب وهغه ل

.وو يپه هغې كې راغلپه حملېانه شيقواو وح نظاميد يېاند امريكا او برط ، افغانستان ، خپل هيواد رمونږ افغانان پ«

خپل فقير او جنګ ځپلې ولس رد متحدينو له اړخه پ د هغوىدا د امريكايانو او او. كلكه محكوموو ، كړل ربانينور هم ق يېچې د بې دفاع افغانانو څخه حملېدغه غلنۍ . ګڼو ىيو بې رحمانه تجاوز او تير

دهغو هيوادونو له بلكېنګتن او لندن د مغرورو واكمنانو له پاره وياړ نه ګڼل كيږي د واش يوازېنه

48

زمونږ د مظلوم او بې ، خپلو مډرن او پرمختللو وسايلو په واسطه چې د ىد ځاىپاره د شرم او ننګ . يدل ځخمن و ګرهيواد په نورو زياتو ورانولو اوويجاړولو كې بر دفاع ولس په وژلو او د

د خپلو ، ترسره كړه يېپه شپه د اكتوبر په اومه ېامريكا په خپلې دغې غلنۍ حمله كې چې د يكشنب ، بريدونو په واسطه زمونږ د هيواد په تاسيساتو يالوتكو د څو ځلو پرلپسې بمباريو او راكټ بمبار

زمونږ د ولس يې، په دې يرغل كې ىې يرغل كړاندځايو ب نظامياو يډګرونو او نورو ملك هواييپه خپلې دغې هغوىپه وينو او خاورو كې لت پت كړي، خو يوګړ نظاميپنځوس كسه بيګناه او غير

يو هم ، يلست كې شامل شو يله خوا په تروريست دوىد يېهغو كسانو څخه چې نومونه كې د حملېد كابل او قندهار ښاريان چې د شپې په خواږه خوب ويده و د خپلې بدلې او يېبرعكس ، ىژلو ىنه د

راكتونو يوشو يد رهبر يېنه ون كوريخټ د هغوى او ، انتقام په اور كې په ويره او وحشت كې واچول »)12( .بريتانيا يې وامريكا او مړه د يمړه دې و. په سرونو راپريوستل هغوىپه واسطه د

٭٭٭٭٭ رپ يېتر څنګ بلكېپه دې هم بسنه و نه كړه يوازېحكمتيار يمشر او امير ښاغل اسالميد حزب

خلكو د راېو د راګرځولو له په خاطر د امريكا د يحملې نه دمخنيوزبرځواك د امريكاييافغانستان د :ليك و ليكه چې په هغې كې راغلي دي ىفصيلې پرانستپاره د امريكا د كانګرس په نوم يو ت

:د امريكا د ديموكرات ګوند مشر او په كانګرس كي د دې ګوند غړو ته«يتوب او د امريكا د اوسني جمهور رئيس جورج ډبليو زدا ليك د افغان مظلوم او ځوريدلي ولس په استا

ه هكله تاسو ته ليكم چي كه مخنيوى ئې ونشي بش د هغه ماجراغوښتونكي او جنګ زېږوونكي سياست پخطرناكو پايلو سره مخامخ كړي چي جبران به ئې هيچاته ممكن نه داسېنو نړۍ او په خپله امريكا به له

:د دې جنگ غوښتونكي سياست څو اړونده اړخونو ته ستاسو توجه را اړوو. وي ر، پې، د غيرنظاميانو بې رحمانه وژند امريكا د ظالمانه او ناروا بريد ېاندپه افغانستان ب •

منفور او رټل شوي مفسد اقليت تپل چي داسېافغان ولس د يوه رښارونو، كليو، او جوماتونو بمبارۍ، پدا عوامل باعث شوو چي په افغانانو كي د امريكا متحده ... د جنگ او د هېواد د ورانولو عامل دى، او

دى ژورى كركي ورو ورو د مسلحانه مقاومت بڼه غوره كړه، .والړ شياياالتو په ضد ژوره كركه او نفرت راله طالبانو او القاعدې سره ضديت او عداوت نلري بلكه ېيواز خلكو په خپلو سترګو ليدل چي امريكايان

ې،وسلې ورنه اخلي، هغه ډليئې لټو وروڼهد هر مسلمان او مجاهد سره دښمني لري، افغانان سپكوي،كلدوى نه د مخه د روسانو ملګري وو، د دغو ډلو رقيبان له طالبانو سره د ملګرتيا په اتهام حمايه كوي چي

يانو چلند ئې پوځد امريكائي . ي، او ګوانتنامو ته ئې انتقالوينيسي، د خپلو اډو په محبسونو كي ئې ساتۍ هڅه كوي، او د سلطې او واكمن ېاو په دې هېواد د كامل يليدو چي ځان د افغانستان فاتحان گڼ داسې

او ۍټولو هغو ځواكونو او شخصيتونو نيول، وژل او له هېواد نه شړل غواړي چي د خېل هېواد په آزادد هېواد په كورنيو چارو كي له مداخلې ېټينګار كوي چي بهرني ځواكونه د ېباور لري او پر د ۍخپلواك

له . ستونزي په خپله حل كړي ېټاكي او خپلچي خپل برخليك په خپله و ينه ډډه وكړي او افغانان دي پرېږديانو دا د تحقير، سپكاوي او تذليل چلند كه بل هر قوم او ولس ته د زغملو پوځافغانانو سره د امريكائي

او باعزته افغانان ئې نشي زغملى، دوى د عزت مرګ د ذلت او سپكاوي تر ژوند نه سل يوي، خو سرلوړ

49

غيرتي او با ېشايد د هغ. و د پرديو واكمنۍ ته غاړه نشي ايښودىځله غوره ګڼي، هر حالت منلى شي خته ودرېدل او ېوګان ئې د كور دړاندقصه به مو اوريدلې وي چي امريكائي كوم ېهمته پښتنې مېرمن

ي غږ كړ چي كور ته مه راننوځى، اندلپاره له اجازې نه پرته كور ته ننوځي، هغې ورب ۍغوښتل ئې د تالشمېرمني د ګواښ پروا ونكړه، دړه ئې ماته او كور ته ننوتل، ېويانو د پښتناندو مغرورو كمنارينه نشته، خغيرت او همت راوپارېدو، دا سپكاوى او تحقير ئې ونشو زغملى، پدوى ئې پرله پسې ېد افغاني مېرمن

كړ، له مركز ئې محاصره ىئې ژوبل كړل، نور په تيښته شول، كل ډزى پيل كړې، دوه ئې ووژل او ګڼ شمېرپه سر راڅرګندى ېطيارى سيم 52او ورپسې بى 16نه ئې مرسته وغوښته، چي په نتيجه كي لومړى ايف

كه نه نو يدا مېرمن به حتما موږ ته سپار: د امريكائي ځواكونو قومندان د كلي خلكو ته وويل!! شوېخو موږ ىشوق پوره كولى ش ۍتاسو د بمبار: خو خلكو په ځواب كي ورته وويل!! ئبمبارۍ ته چمتو ش

زموږ د دود دستور له !! د سپارلو تاريخي پيغور نشو منلى ميرمنېپرديو ځواكونو ته د يوې افغاني !! پرته او د نارينه په غياب كي ننوتى ياست ېكور ته له اجاز ميرمنېتاسو مالمت ياست چي د دې ېمخ

!! كليو په څېر بمبارد شي 7د ارزګان د اوو ىزموږ كل خير دى كه له خپل دين او ناموس نه د دفاع په خاطرنه 52او بى 16په خالف له ايف ميرمنېته د شرم او پيغور خبره نده چي د يوې افغاني آيا دا امريكايانو

باور وكړى چي په ټول افغانستان كي ستاسو د جنګ همدا كيفيت دى، ستاسو په ضد !! استفاده كوي؟او نه د القاعدې ملګري، له خپل ي، نه د طالبانو غړي ديپه څېر د ميرمنېغاني جنګېدونكي د همدې اف

، دين او ناموس نه د دفاع لپاره ستاسو په ضد مقاومت ته مجبور شوي، كه دوى ستاسو ۍعزت، خپلواكد . وكړل ميرمنې ېپښتن ېطيارو مقابله نشي كولى نو دومره خو كولى شي چي دغ 52او بى 16د ايف

رتاسو ته ثابته كړې وي چي پ و به قص ېتلپات واو دې ته ورته په سلګونو نور ېقص ېتنپښ ېدغحكومت كول او د دې هېواد دائمي اشغال هيچا ته كه هرڅومره زورور او په آخرين ماډل ېاندافغانستان ب

يكائي متأسفانه د جورج ډبليو بش د ادارې مسئولين او هغه امر!! وژونكو وسلو سمبال وي ممكن ندىغاړه لري، خپل ملت ته د حقايقو له ويلو نه ډډه رمسئوليت پ ېجګړ ېافسران چي د افغانستان د روان

وركوي چي له امريكائي ولس هنوروراپ داسې، خپل ولس غولوي او د حقيقت خالف ىكوي، دروغ واي، او دوى ته قدم ياييانو ته ښه راغالست وپوځمان راپيدا كېږي چي ګواكي افغانان امريكائي وسره دا ګ

ډېر كم دى چي كسانو شمېر داسېمتأسفانه هلته په امريكا كي هم د . كوي ېاندوړ ۍپه قدم د ګالنو ګيډد يوه مظلوم ېيرغل او وحشيانه بمباريو په نتيجه كي د يپوځدا به څنګه ومنو چي زموږ د : يدوى ته وواي

امنو قاتالنو نه د انتقام زد خپلو ېي، او هغوى دپه قتل ورسېږ يبې دفاع او غيرنظامي وګړ 25000ملت !! يوشيند ېد ګالنو پاڼ ېسر مخ د ر، او پيځاى هغوى ته ښه راغالست وواي رپ

نړۍ د فاتح لقب وګټي، د دې كاذب شهرت د ېمان كوو چي جورج ډبليو بش غواړي د ټولوموږ ګ •هم د امريكا له راتلونكي سره، د خپل شوق كوي او ېګټلو لپاره هم د مظلومو افغانانو له وينو سره لوب

، خو ېئې غوره كړ ېپل ګام ايښى، د هغوى سياستونه او تګالر رپوره كولو لپاره ئې د هټلر او بريژنف پشايد تاريخ تكرار شي او دى امريكا له همغو پايلو سره مخامخ كړي چي هيټلر جرمني ورسره مخامخ كړ

ملګري ئې د افغانستان له فتح كولو نه عاجز وي نو ټوله نړۍ به څنګه كه بش او. ياو بريژنف اتحاد شوروافغانانو وورول، ربمونه او راكټونه پ 72000په شپږو لومړنيو مياشتو كي پوځامريكائي ! فتح كړي؟

50

مليارد ډالر ئې په جګړي مصرف كړل، خو له دې ټولو نه د دوى 17بې ګناه افغانان ئې ووژل، 25000 :حاصل دا وو

دا هغه كار وو چي روسانو او د . ته انتقال كړ ېشمالي ټلوال الندېقدرت ئې له طالبانو نه د روس تر حمايې د افغانستان فاتح په . ورته وكړ دوى سيمييزو انډيواالنو په ډېرو مصارفو ونشو كړى، خو امريكايانو

كي نه بلكي د روس پلوه ډلو په الس افغانستان نن د امريكا پلوه ډلو په الس. حقيقت كي پوتين دى نه بشډله په افغانستان كي نلري چي په دې هېواد د حكومت كولو توان او كفايت ولري، داسېامريكا . كي دى

رپ. حكومت نشي كولى ېاندله كابارو او ناټ كلپونو نه راغونډ شوي كسان د افغانستان په څېر هېواد بطالبان تر : ريكائي چارواكو د هغو هېوادونو په ګټه كار كړى چيد بريد په نتيجه كي ام باندېافغانستان

كړې او ېهڅ ېنورو هېوادونو دوى ته خطرناك برېښيدل او په تېرو كلونو كي ئې د طالبانو د ختمولو ډېركه امريكا له موږ نه د افغانستان په : يهغه هېوادونه چي واي. ېته ئې پيسې او وسلې وركول ېشمالي ټلوال

كه : يملګرتيا ته د دنيا په هر ګوټ كي چمتو يو، هغه چي واي داسېسته او ملګرتيا وغواړي نو څېر مرمرسته نه وى نو امريكا هيڅكله په دې نتوانېده چي د ېد شمالي ټلوال الندېموږ او زموږ تر حمايې

چي په انتقالي همغه !! ترالسه كړي ېافغانستان په جګړي كي په دومره آسانى او سرعت سره دومره برياو !!يحكومت كي د خپلو پلويانو برخه تر خپل انتظار نه زياته گڼ

دوى تر اوسه شپږ سوه كسان په افغانستان كي نيولي او ګوانتنامو ته ئې انتقال كړي، له دې • ېپه زياتولو سره خپل رامز فيلډ د شمېر. يشپږو سوو كسانو نه شپيته ئې هم د طالبانو او القاعدې غړي ند

ته د بريا رنګ وركولو لپاره ئې دا ۍزياتولى، او په خپلو ناكاميو د برغولي ايښودو او ناكام ېمرون. ناكامو سياستونو سره ختمولى شي داسېدوى نه طالبان او القاعده ختم كړي او نه ئې په . كسان نيولي

خاصو ټولنيزو حاالتو د ېڅوك چي د دغو ډلو په هكله ډېر كم معلومات هم ولري په دې پوهېږي چي دا ډلد څو كسانو په نيولو، بندي كولو او ېدرج ېاو درېيم ېد دوى د مشرانو مخصوصا د دوهم. زېږنده دي

.وژلو سره نشي ختميدى

دوى د بريتانيا د ټينګار په وجه، مخلوع پاچا، چي هم زوړ دى، هم بيمار، هم په هېواد له •ملي حمايت نه محروم، د خپلو مټو، وسلو او پيسو په يورحكومت كولو نه عاجز او هم له مناسب او ضر

سر رتاج پ يانتقال او په ارګ كي ئې ځاى په ځاى كړ، خو په دې ونتوانېدل چي شاه زور افغانستان ته راپه ېاو په تخت ئې كښينوي او په دې سره د ملكه اليزابت روح خوشحاله كړي چي دا دئ د ملك يوركېږد

او خپل يچي شاهى رژيمونه په ختمېدو د ىوم هم عالوه شو، هيڅوك بايد ونه وايسياالنو كي يو بل ن !!ينظامونو ته پرېږد يځاى جمهور

په امريكا كي د افعانستان اوسنى : يكه جورج ډبليو بش د خپلو برياوو د شمېرلو په ترڅ كي واي •لمى خليلزاد افغاني االصله ، ز"يعنى يو امريكائي د افغانستان سفير دى" سفير د امريكا تابعيت لري

حامد كرزى زموږ د !! ى دىزامريكائى او زموږ د ملي امنيت غړى اوس په دې هېواد كي زما خاص استايو وخت ېخبر داسې: خو زه هغه ته وايم... تيلو د كمپنى يو مأمور اوس د دې هېواد جمهور رئيس دى او

ځمكه او فضاء د شوروي ځواكونو واكمني وه، نو رپه هغه وخت كي چي د افغانستان پ! ېبريژنف هم كولكار نه بريژنف ته ګټه ورسوله او نه ئې ېډېر رسمي غړي د افغانستان واكمنان ګڼل كېدل، خو د KGBد

51

بوږنونكو خبرو خو بايد جورج ډبليو بش د خجالت احساس كولى نه د افتخار او داسېپ. اتحاد شوروي تهمسلط كول د شرم كار دى نه د فخر او باندېتېرى او خپل جاسوسان ور په نورو هېوادونو!!غرور احساس

او الندېستاسو د نظامي حضور تر چتر ېبش بايد دې ته هم متوجه وي چي دا كسان يواز. مباهات كارشايد د هغو حلقو له نظره د افغانستان واكمنان وګڼلى شي چي ېستاسو د نظامي حضور تر وروستۍ ورځ

نه پوهېږو كوم باعقله او باضميره انسان به هغه څوك د يوه هېواد واكمن وګڼي چي . ر كويستا په څېر فك داسې، په ټول هېواد كي په هيڅ هېوادوال اعتماد نشي كولى، او يسات يامنيت ئې هم پرد يشخص

او چي كله د امريكائي !! داخلي ځواك په نظر نه ورځي چي د دوى امنيت په ارګ كي تأمين كړى شيكه امريكائي !! بريد كېږي باندېوگانو په حمايت كي خپل واليت او خپل قوم ته درومي نو وراندكم

په نتيجه كي په دې ونتوانېدل چي يا خپل امنيت په افغانستان كي ېونه د پوره يوه كال مسلسل جګړپوځاو ګزمو بريدونه دې هېواد مسلط كړي، هم د دوى په باركونو رتأمين كړي او يا د هغه كسانو چي دوى پ

شخصيتونه، او وزيران ترور كېږي او په جمهور رئيس ئې بريد الندېكېږي او هم د دوى تر حمايې آيا همدا خبره جورج ډبليو بش او د ده ملګرو ته كفايت نكوي چي د افغانستان په ارتباط خپل !! كېږي

!!سياست غلط وګڼي او په هغه كي تجديد نظر وكړي؟ظاهر خان په افغاني ټولنى كي : ملګرو د امريكائي ولس د غولولو لپاره ويل د جورج ډبليو بش •

باندېور ېغيرمتنازع فيه شخصيت دى چي د افغاني بېلي بېلي پرګن ىينزمحبوبيت لري، او هغه يواحال دا چي دى تر ټولو زيات متنازع فيه كس دى، افغانان شايد په بل هر شخصيت !! راغونډيدى شي

د : افغانستان ته د ده د راستنولو همدا يوه الر وه چي بش غوره كړه. ي خو په ظاهرخان نهراغونډيدلى شپه شمول ټول مهم ېاستقرار، د پالزمين پوځ يبهرن 20000افغانستان اشغال، په افغانستان كي د

لح كي د بهرنيو مس ېپه نظامي طيار ىښارونه، هوائي ميدانونه، او ستراتيژيك نقاط نيول او بيا دجرګې نه ده ته ېلوي ېپه دې ونتوانېدل چي له هغ امريكايان!! كابل ته انتقالول الندېځواكونو تر حمايې

جرګې غړي د ېلوي يحال كي د دې قالب داسېرأيه ترالسه كړي چي د همدې مقصد لپاره جوړه شوې وه، پريكائي چارواكو جوړ كړى د هغه كميسيون له لوري غوره شوي وو چي ام ېافغان ولس له لوري نه بلك

يد وو او يوه ورځ د مخه ئې رسما اعالن كړى وو چي هر خدمت ته اندمخلوع پاچا د رياست لپاره ك!! وو جرګې د غړو احساسات او ېى زلمى خليلزاد د همدې فرمايشي لويزخو د بش خاص استا!! چمتو دىمريكا لپاره د لوى خجالت باعث شي، نو يديدل به د ده او ااندوموندل چي د ظاهر خان ك داسېتمايالت

يدېدو شوق ندى انديدېدو مخه ونيوله او دا بيان ئې وركړ چي پاچا هيڅكله د كاندځكه ئې د ده د كپه حقيقت كي ئې د ېپه دې لويي جرګې كي ټولو هغو كسانو چي حامد كرزى ته ئې رأى وركړ!! كړى

. ظاهرخان خالف رأى وركړې

خبرونه وركوي چې حقايق د داسېجګړو د روان وضعيت او پايلو په هكله هم امريكايي چارواكي د د ټولو باندېوغولوي، دوى په خپلو مركزونو او ګزمو ىامريكايي ولس او نړيوالو نه پټ وساتي او هغو

ولګيدل، ېراكټونه له هدف نه څو سوه متره لر: راكټي حملو او بريدونو په هكله په ورته الفاظو وايي، يو كس دوه ىشونو له خوا شو ېاو طالبانو د پات ېي او ځاني تلفات يې نه درلودل، بريد د القاعدمال

وروسته خپلو دندو ته ګرځيدلي، او دې ته ېيې له معمولي معالج ېكسه سطحي زخميان شوي چې ځن

52

كاله د مخه مو څو ېخو افغانان پدغو خبرو تمسخر كوي او وايي دې ته ورته خبر!! ېخبر ېورته خندونكامريكايي چارواكي دومره دروغ وايي چې د . نه اورو او اوس يې له امريكايانو ېله روسانو اوريدل

هلته اعالن شو چې دوى له افغانستان نه ووتل او شمېر ېروسانو مخ يې سپين كړ، د روسانو د مرګ ژوبلحكومت د بش د ىراتلونك امريكايانو به هم هلته اعالن شي چې د د مړو حقيقي شمېر شايد د امريكايانو

شايد د امريكا د خاصو ځواكونو غړي هغه حراميان وي چې : افغانان وايي. حريفانو په الس كې پريوځيمور او پالر نلري او امريكايي چارواكي دې ته نه اړ كېږي چې د دوى مرګ ژوبله اعالن كړي كه نه نو موږ

ر ، د دوى تخريب شوي ګاډي ګورو، زخميان او مړي يې ګورو، پګورو ېوين ېشو ېدوى تلخو هره ورځ د ګزمو بريدونه كېږي، د هر ردوى د بريدونو شاهد يو، د دوى په اډو د راكټونو بارانونه روان دي، د دوى پ

سر دوري كوي، ريې پ ېطيار 16محاصره شي، د ايف ځاى ېبريد نه وروسته ګورو چې د پېښو زخميان پورته كړي، خو امريكايي چارواكي نه په بريد اعتراف كوي او راورسېږي، مړي ا ېهليكوپتر

امريكايي ځواكونو ركېږي چې پ ېمياشت ېدر: خو زه تاسو ته وايم. اعالنوي نه د مړو او زخميانو شمېرله ، دا د هغو افغانانوېشونو له خوا دي او نه د القاعد ېبريدونه پيل شوي، دا بريدونه نه د طالبانو د پات

يې وران شوي، په كليو او هنوروپه الس وژل شوي، ك خوا پيل شوي چې خپلوان يې د امريكايانو، شخصي ىشو ىته يې سپكاو ويې تالشي شوي، دوى او كورني هنوروجماعتونو يې بمونه وريدلي، ك

دا . ېدل، دا هماغه افغانان دي چې له روسانو سره هم په همدې خاطر وجنګېيې ورنه اخيستل شو ېوسل لي چې د روسانو په ضد د لومړيو دريو مياشتو تر بريدونه په همدغو دريو مياشتو كې هغه حد ته رسېد

دا اوس هره ورځ د امريكايي . او هم د دښمن تلفات ى، هم پراخوالىمقاومت نه يې هم شدت زيات دد كندهار، . ىېدو په حال كې داو ورځ په ورځ د زيات ىتر پنځو نه زيات د يانو د تلفاتو تخميني شمېرپوځ

كې د ېپه جګړ ټكم له كمه د كوي د مړو شمېر په هر واليت كې تر اوسه د امريكايانو ړخوست اوكنپه ، په دې هر واليت كې د څلويښتو نه زيات امريكايانىدوه برابره د يانو د مرګ د شمېرپوځامريكايي ، تر اوسه ىمخ په زياتېدو د د مړو شمېر د امريكايانو لي، همداراز په پكتيكا او پكتيا كې قتل رسېد

ډېر ژر به . زخميان دي ېمړي او پات 190، چې په دې كې ىنه زيات د 620تر شمېر ېستاسو د مرګ ژوبلپه نورو والياتو كې د مقاومت د كموالي وجه . وګوري چې د دي مقاومت لمن نورو والياتو ته هم خوره شي

جذبه ېد غوښتن ۍنه دا چې د هغو سيمو خلكو كې د خپلواك ىد ىد حضور كموال ونوپوځد امريكايي .ىاو يا يې د پرديو په مقابل كې حساسيت ختم شو ېشو ېمړاو

امريكايي ېچې دا د څه لپاره او د كوم سياسي مصلحت له مخ ىتاسو د بش له ادارې نه تپوس وكړد ېنفوس تشكيلوي په جګړي كې ښكېل شوي او ول %65ونه د افغانستان د پښتنو په ضد چې د ولس پوځ

الندې ۍپښتنو په ضد له اقليتونو او هغو ډلو نه استفاده كوي چې له تاسونه د مخه د روسيى تر مشرجګړي په شرق او جنوب كې او پښتون ميشته سيمو ېټول ېسيمييز ايتالف لدوى نه استفاده كوله؟ دا ول

او په جګړه بوخت دي؟ طالبانو خو په ځاىپه ځاىپدغو سيمو كې ستاسو ځواكونه يوازې ېكې دي؟ ول ځاىونه پوځ، هلته يې هم ډېر غړي او خواخوږي درلودل، د څه لپاره هلته نه ستاسو ېشمال هم واكمني كړ

راټولوي؟ دا د څه لپاره تاسو د ېتالشي كوي او نه وسل هنوروشوي، نه په جګړه بوخت دي، نه ك ځاىپه او د دوى ىمسلح قطعات جنوب او شرق ته د پښتنو په خالف د جګړو لپاره له ځان سره بياي ېشمالي ټلوال

53

تاسوكمونيست جنراالن او د دوى په خدمت كې ولې؟ دا ىورنه غونډو ېاو وسل ىپلټ باندېور هنوروكسره مصروف د مليشو هغه ځواكونه استخدام كړي چې السونه يې ترڅنګلو د مظلومو افغانانو په وينو

او روسان چې له چا سره جنګېدل نن ىنن ستاسو په خدمت كې د ولېدي؟ د روسانو په خدمت كې ايتالف ۍاو خپلواك ۍته سر نه ټيټوي په آزاد مۍڅوك چې غال ،ىتاسو ورسره جنګېږي؟ ځواب يې څرګند د

به له تاسو الملهمعباور لري، ستاسو له نظره همدومره بد دي لكه د روسي ښكېالك ګرو له نظره او د دوى .وي لكه له روسانو سره ېسره همغس

افغانستان رافغانان چې كله له امريكا غږ راديو، آزادي يا بى بى سي نه دا تبليغات اوري چې پ، د نجونو ښوونځي ىګام اخيستل شو ىپه لوري لومړ ۍنه وروسته د ديموكراس حملېد امريكا له باندې

، د ويديو كستونو دوكانونه پرانستل شوي او د هندي فلمونو ېوپرانستل شوي، موسيقي آزاده شنو افغانان خپلو …، د چادري په سركولو او د ږيري پرېښودو جبري احكام لغو شويېبيا پيل شو ېنندار

ترمنځ په فرق پوه نه شو، ۍاو روسي ديموكراس ۍموږ خو د امريكايي ديموكراس: منځونو كې وايي ۍد ارتجاع او امپرياليزم په خالف د ديموكراتيكو ځواكونو او ديموكراس ىهم خپل نظامي تېر ىهغو

لو او تاسو د ګام شمېر ىپه لور يې لومړ ديموكراسۍحركت ګڼلو او د واقعي او ولسي ېپلوه ډلو د حماي ى، د هغوى لومړىپه لوري د لومړي ګام نوم وركو ديموكراسۍ، نظامي تجاوز ته د ىدوى په پل ګام ږد

، نڅا، ېپګړۍ، موسيقي، د ښځو سندر ېكړي او سړي خپل ېچادري له سره لر ېهم همدا وو چې ښځكار شي او د ىنايټ كلپونه عام شي او ږيره پرېښودل، تسبيح ګرځول،او د سپينو جامو اغوستل جرم وګنل

انقالب خاوند، ېپير او صوفي او هر د ږير ،مرتبه شي، هر شيخ، مال، حاجي باندېحبس او مرګ سزا ور، ستاسو پوځونه چې په كوم كلي بريد كوي نو ىشي، تاسو هم همدا كار كو ىضد او مباح الدم وګنل

كه !! ىهدف يې د مال نيول وي، د هر مسلمان او مجاهد نوم د دوى په تورلست كې ليكل شو ىلومړورته كفن كړ، تاسو د كور، كالي او ډوډۍ شعارونه وركول او په عمل كې يې كور ورته ګور او كالي ىهغو

ماتونه مو له خاورو سره برابر كړ ل، د قلعه جنګي ډله ايز قتل او وهم ډېر كلي په هديرو بدل كړل، ډېر جاسيرانو وژل، د كندز د اسيرانو بيرحمانه وژنه او په زرګونو كسان په ډله ايزو قبرونو كې 700هلته د دي چې روسي افسرانو په افغانستان كې وكړل، موږ ستاسو په امر تر سره شوي او دا هغه څه ... ښخول،

ېد نظامي تېري او اشغال زېږنده وي، د پرديو د خوښ: لعنت وايو چې ديموكراسۍ ېافغانان په هغتحميل كړي، قدرت وطن پلورونكو ته وسپاري، دروسانو په الس روزل شوي د خاد ېټولن رواكمنان پ

د افغانانو د بيا نيولو، ځورولو او وژلو موقع وركړي، جنګي جهنمي شبكه يو ځل بيا واك ته ورسوي او .ولس مسلط كړي رجنايت كاران، غله او داړه ماران پ

چې په تېرو درويشت كلونو جګړو كې ېهم له منځه يووړ ۍد افغانستان هغه شتمن ىامريكا خو حتټولو تېرو جنګونو كې ي، چې پهد ېيو مثال يې د آريانا هوائي شركت هغه طيار. ېنه وي تخريب شو

د امريكايي طيارو د باندې، خو د افغانستان په ټولو نظامي او ملكي ميدانونو ىپاتى شو يخوندازه هم مرسته اندد جبران لپاره حتى د هند په ېخسار ېد د امريكايانو. ېبمباريو په نتيجه كې وسوځيد

ړه طياره آريانا هوائي شركت ته وركړه، خو ونه كړه، دهلي خو له پاكستان سره د رقابت په خاطر يوه زمليارده ډالر 17حال كې هيڅ مرسته ونكړه چې د افغانستان د ورانولو لپاره يې تر ننه داسېامريكا په

54

موږ افغانانو او هيڅ باعقله انسان ته د امريكايي !! مصرف كړي او تر دينه زيات مصرف ته يې مالتړلېد وران او ولې! له بې وزلو افغانانو سره خپل زور آزمويي ولېده، دوى چارواكو دا تګالره د فهم وړ ن

ېوسل ېاو تخريبونك ېآخرين ماډل وژونك ېجنګ ځپلي افغانستان د مزيد ورانولو لپاره خپل ځاىپر ېد دوى اقتصادي او نظامي برالسي او د بل فقر، لوږه، ضعف او ناتواني د د ولېاستعمالوي؟ دا

احساس راوپاروي، برعكس پدوى كې تكبر، غروراو مستي ېكې د ترحم او عاطف چې پدغو سخت زړود خلكو له راوستو او د دوى له ځورولو نه لذت الندې ېاو د خپل رعب او هيبت تر اغيز!! راوالړوي

نه پرته ۍاو بې امنيت ې، خوف، ويرېله مرګ، ژوبل ېك ېمود ېووايي چي په دې اوږد ېدوى د! اخلي؟د افغانستان په تېر : تاسو به د طالبانو د اقتدار په لومړيو شپو ورځو كي ويل! ؟ينو ته څه راوړئې افغانا

الندې ۍلكه د طالبانو په دوركې چې د دوى تر واكمن ىتاريخ كې هيڅكله دومره امنيت نه وو تأمين شوو دغو سيمو كې د وتوانېدل چې د يوه فرمان په صادرولو سره په ټول ېدوى په د!! سيمو كې تأمين شو

انتقالي اداره نه د امنيت په تامينولو الندې ېكوكنارو د كر مخه ونيسي، خو تاسو او ستاسو ترحماياو نه د كوكنارو د كر په مخنيوي كې، نن نه په لويو الرو كې امنيت شته، نه په لويو ښارونو كې ېموفق شو

، د دوى ډله ىسيمو كې، عام افغانان خو پرېږد ېالندكې د شاملو ډلو تر تسلط ېاو نه په انتقالي ادارادارو ه، حتى د ملګرو ملتونو د اړوندىتېري خو پرېږد باندې، په مال، ځان او ناموس طوژن ېايز

مګر د اخضر ابراهيمي هغه وينا ستاسو لپاره د شرم او پيغور خبره نه ده چې . مامورين هم خوندي نه ديد ده په ى، دا تېرىشوى څوڅو ځله په ډله ايزه توګه جنسي تېر طنه مامورپه يوه ښځي ېد دوى د ادار: وايي

ده او تاسو تر ټولو زيات په هغې اعتماد او ېچې تاسو ته تر ټولو زياته نږد ىله خوا شو ېډل ېوينا د هغكسان په 700تاسوته دا شرايط برابر كړل چې ېي او همغه ډله چې د رونالد رمزفيلد په امر ىحساب كو

نه زيات يې پخپله ووژل او د شبرغان په ډله ايزو قبرونو كې يې ښخ 1000او تر ىقلعه جنګي كې ووژن !!كړل

د جوړېدو نه وروسته په افغانستان كې هومره كوكنار كرل شوي چې د هېواد په ېد انتقالي ادارته ېادار ېپيسې د ېاوږده تاريخ كې سابقه نلري، تاسو چې د كوكنارو د فصلونو د ړنګولو لپاره كوم

او د نړۍ د غولولو لپاره يې هغه فصلونه وران كړل چې ېهغه چارواكو په خپلو منځونو كې وويشل ېوركړ .څلور ځله ورنه اپيم ټول شوي وو

كې راښكېل كړل او په دې سره جګړېناروا خپلېبش زموږ ګاونډي هېوادونه د افغانستان په ضد په تخم وكرلو او دغو هېوادونو ته يې په داخل كې نه حل ۍترمنځ د دښمن د هېوادونو سيمې ولېيې د ټ

نه فتنېڅوك چې د نړۍ د مشرتابه اهليت ولري هغه په هېوادونو كې . ېكړ راوالړې ستونزېكېدونكي بلوي، هنوروراوالړوي، برعكس له خپل رسوخ نه د فتنو په ختمولو كې استفاده كوي، څوك چې د فتنو ا

اور له بڅركو نه به د ده لمن خوندي پاته شي، څوك چې بل په خپل كوركې ېنه كوي چې د ددي ګوماندا د . به د بل په كور كې آرامه شپه تېره كړي ىنه كوي چې د ېد ګومانته نه پرېږدي دا ېآرامي ورځنانو د مزيد چې له قيد، شرط او ځنډ نه پرته له افغانستان نه ووځي، د افغاى خير په دې كې د امريكايانو

هېواد كې د يوه الس پوڅي حكومت له تپلو نه ېكېدلو او په د ېوژلو، كړولو په افغانستان كې له تل پاتوي چې پايلېچې په افغانستان كې به ستاسو د پاته كېدو همغه ىپه دې كې هيڅ شك مكو. الس واخلي

55

ې د امريكا د بريد مالتړ اندتان بافغانس رلپاره پ ېشايد مسكو د همد. شوروي اتحاد ورسره مخامخ شود خپل الندې قومندېته يې وظيفه وركړه چې ستاسو خوا ته ودرېږي او ستاسو تر ېوكړ او شمالي ټلوال

چې روسانو د غچ اخيستو لپاره ستاسو د پښو ىخطرناك دام وګڼ داسېدا يو . ولس په خالف وجنګېږي .ولېته غوړ ېمخ

رخوا غواړي چې دا ثابته كړي چې پ يوېبريد په ګواښ سره له عراق د نظامي رجورج ډبليو بش پخوا ېې د ده حمله يوه كاميابه تجربه وه چې بايد په نورو هېوادونو كې هم تكرار شي، له بلاندافغانستان ب

تأمينوي او له احتمالي خطر ېغواړي وښيي چې په دې جنګ غوښتونكي سياست سره هغه د امريكا ګټخو حقيقت دا دئ چې په افغانستان د امريكايي ځواكونو . عراق حمله كوي رژغورلو لپاره پنه د امريكا د

د القاعدېهيڅ ندي ترالسه كړي، نه د طالبانو او بريد يوه ناكامه تجربه وه، په دې بريد سره امريكايانوتأمين كړي ېګټ شو چې د امريكا ىحكومت جوړ كړ داسېمشرانو په نيولو او وژلو كې موفق شول، نه يې

ىسوله او امنيت تأمين كړ خوښې خپلېشوه او نه يې په دې هېواد كې د ولېته ورس پاىشي، نه يې جګړه او د امريكا په ضد د ېامنو له مرګ ژوبلزته د خپلو په دې جګړو سره امريكايانو ېد بش ادار. شو

له جناب بش سره كه د . ندي ترالسه كړياو نفرت نه پرته بل څه كركې ژوررېنړۍ له ولېافغانانو او ټوو چې ىته به يې رښتيا ويلي وو او په دې به يې اعتراف كړ هغوىيښنه وي نو اندد مستقبل امريكايانو

له : تصرف كړي، نه دا چې وايي ېچې د دي هېواد د تيلو غني زيرم ىمقصد يې دا د حملېد باندېعراق رپمي او كيمياوي وسايل به جوړ او د وكه په دې هېواد بريد ونشي نو ات ،ىعراق نه امريكا ته خطر متوجه د

دا څنګه امريكا له هغو هېوادونو نه ويره نلري چې : خونړيوال وايي!! امريكا په ضد به يې استعمال كړيمي، كيمياوي او بيولوژيكي وسايل لري، نه له روس نه ويره لري او نه له چين نه، او نه په ومخكي تللي ات

حال كې چې داسېدا پ!! جوړوي ېمي كيمياوي او بيولوژيكي وسلواسرائيلو اعتراض كوي چې كافي ات وسلو د جوړولو مالي توان لري او نه فني، هغه پر داسېپه وجه نه د ېمحاصر ېعراق د جنګ او اوږد

ىګه جوړ كړمي بم به څنو، اتولېبمباريو مخه هم نشي ني ېد امريكايي طيارو د پرله پس خاورې خپلېافغانستان د رت وكړي چې پنه كوو چې هيڅ هوشيار او په حقايقو پوه انسان به دا جرأ ګومان؟ موږ !!شي

.كې د هغې د تكرار توصيه وكړي ځاىاو په بل ڼيتجربه يوه كاميابه تجربه وګ حملېامريكائي پيلوټانو له د دوو باندېائي ځواكونو ډپه كندهار كي په كانا: په آخر كي بايد تاسو ته ووايم

ائي ملګرو له وژلو بايد حدس ووهى چي نورو امريكائي پيلوټانو به د خپلو ډبمبارۍ او د خپلو څلورو كانا )پاىدليك (»وي؟ ولېبدمعاشيو په نتيجه كي څومره بې دفاع افغانان په قتل رس ٭٭٭٭٭

هغه د سولې د غږ د راپورته د مې اوپيال سفر د يخو په امريكا كې د رژيم د بدليدو او د اوباما د نوامير محترم اسالميحزب رسيدو له پاره د ته د پاىې د سم د افغانستان د ولس ددې غميز سره كيدو

چې دا ليك په اروپا كې دحزب ، ولسمشر په نوم يو پرانستې ليك وليكه ينو حكمتيار د امريكا دپاڼو كې منعكس ييبريښنا ياو بين الملل يډيره پراخه پيمانه په افغاند مسؤلينو له اړخه په اسالمي

دا يېتر څنګ . ور ورسيد د فعالينو په الس اسالميحزب شو او د امريكا د كانګرس غړو ته هملته د Stop the war(جنګ مخالفو كړيو ليك په انګلستان كې هم د پارلمان يو شمير غړو او د

56

organistion ( چې يد يپه دې ليك كې راغل. مسؤلينو ته الس په الس وركړل شو: دا ليك د هغه مظلوم او ځوريدلي افغان ولس په استازيتوب تاسو ته ليږم چې په تيرو پنځه ويشتو «

چې د كريملين يراغلى او تر نن پوري په هغه اور كي سوز الندېكلونو كې د دوو سترو ځواكونو تر بريد ځواكونو په الس يالئي د شورو ، غرور واكدارانو بل كړ او امريكايي چارواكو ته ئي په ميراث پريښودم

ونه د پوځد ټپي ټپي بدن پرهارونه نه وو روغ شوي چې په آخرين ماډل و ژونكو وسلو سمبال امريكايي چې هر ورځ يئ اوه كاله كيږد وژلو او د دوى د وران هيواد د مزيد ورانولو لپاره را څرگندشول او داد ىدو

مدرسو او ، ښارونو ، وروڼوك ، ئي په لسگونو مظلوم او بې وزلي بچيان په وينو كې رغړي او په كليوغواړم په دې ليك كې د امريكا د مخكني جمهور رئيس جورج ډبليوبوش د . جوماتونو ئي بمونه وريږي

نگ زيږوونكي سياست په اړه تاسو ته څو ترخه ټيم او د سپينې ماڼۍ د هغه ماجراغوښتونكي او ج يجنگبې امنيو او جگړوسره مخامخ ، بحرانونو ، ئي له د غو بدو ورځو كم چې نړۍ او په خپله امريكاولېحقايق

په دې كي هيڅ شك نشته چي كه په دې سياستونو كې ژور بدلون رانشي نو تر دې الزياتو خطرناكو . ىكړ :و ته د افغان ولس د پيغام اساسي ټكي دادي تاس. لو ته بايد منتظر وو پاي

چې د جورج بوش په تلو او د نوي نړۍ والو او په خپله د امريكا ولس دا انتظار درلو د ، افغانانو •ماڼۍ په هغو غلطو سياستو نو كي ژوره تبديلي راشي چې ېجمهور رئيس په راتلو سره به د سپين

چې ېشو ېهغه مهال الزيات ېدغه هيل ، سره مخامخ كړې بې امنيو او بحرانونو ، ئي له جگړو ۍنړ: ۍتبديل (د انتخاباتي مبارازاتو په دوران كي ئې له تاسو نه په تاكيد سره او په مكرره توگه د

Change (ونو د ايستلو او د پوځپه ځانگړې توگه كله چي تاسو له عراق نه د ، شعار اوريدواونه ئي غوښتل ىد امريكا ولس چي له جگړو ستومانه شو ، كړهگوانتانامو زندان بندولو خبره و

په هيله تاسو ته رايه در ۍتبديل ېد دغ ، چې تر دې زيات د خپلو زامنو تابوتونه استقبال كړي . كړې ېالزيات ېپه انتخاباتو كي ستاسو او ستاسو د گوند قاطع برياداهيل ، كړه

د جورج بوش له تلو وروسته هم د هغه ناكام سياستونه دا به د حيرانتيا خبره وي چي سپينه ماڼۍ •ونه پوځچې له افغانستان او عراق نه خپل ځاىتكرار او د جنگ پر دوام ټينگار وكړي او د دې په

ي او يرغل يرپه عاجله او بشپړه توگه وباسي او ووايي چې له دې وروسته به پر نورو هيوادو د تونو پوځد افغانستان بحران د نورو !! ونو ليږل وغواړي وځپغلطي نه تكراروي بر عكس د نورو

دا بحران له ، نشي حل كيدي ېپه ليږلو او پربې گناه او مظلومو افغانانو د بمونو د ورولو له الرد هيواد په كورنيو چارو كي د ، دې پرته بله د حل الرنه لري چي ټول بهرني ځواكونه ترې ووځي

.افغانانو ته د خپل برخيلك ټاكلو موقع وركړى شي شي او ېبند ېبهرنيو السوهنكي د وژل شوو امريكايانو د انتقام لپاره د ېښيارك په پيوېآيا د ن: افغانان امريكايانو ته وايي •

اته لكو افغانانو او عراقيانو وژل كافي نه دي؟ تاسو د هر امريكايي په مقابل كي نږدې دوه ېنږدبل كړي او له خپل كور كلي مو هجرت وژ وژلي او په سلگونو نور مو نيم سوه افغانان او عراقيان

او ورانۍ مو زړونه نه دي ساړه شوي ؟ څومره نور ېآيا په دومره بې رحمانه مرگ ژوبل ، ته اړ كړيمساوات ، بشري حقوق ، آيا ستاسو تمدن!! تويول ؟ ېوين ېاو څومره نور ىبمونه ورول غواړ

؟ ىآيا مسيح عليه السالم تاسو ته همدا درس دركړ او ديموكراسي همدا دي ؟

57

امنيتي قطعاتو رد خپل الس پوڅي حكومت پ ېيان په يوې اونۍ كي درې ځلپوځكه ستاسو • الملهد دوى مع بمونه وروي او په لسگونو كسان په وينو كې رغړوي ؛ نو له عام ولس سره به

وې مياشت كې تر پنځو سوو زيات غير ونو په يپوځستاسو آيا اطالع لرئ چې! څنگه وي ؟ ابوغريب، كندهار او بگرام ، كه دوى په خپلو زندانونو كې، په گوانتانامو!! نظاميان ووژل ؟

ونو كي به ځايلگه او مثال موندلى شو ؛ په نورو يكي هغه جنايات كوي چې په تاريخ كي ئې لږ بهم له افغان ولس سره دې ته الملهو معستاسو د ائتالفى ملگر!! ئې له خلكو سره څه كړي وي ؟

يانو د لومړيو ورځو پوځستاسو د ، مغرور دي ، فرانسويان نوي ميدان ته راغلي ، ورته دهپه دې ، همغه بيا تكرار وي په الجزاير كي چې د دوي پلرونو كوم جنايات كړي ، بدمستي كوي

د ، وئې كاروي اوس دا هم كارويكيمياوي وسايل نه درلودل چي تفاوت سره چي هغه مهال ئېوي چي د جمهور رئيس له بانكي حساب نه داسېيوه هيواد خلك كه د: دوي په اړه بايد ووايو

يانو ته ټوپك وركړى شي او پرديو ملكونو ته پوځكه د دي هيواد بدمستو پيسې غال كوي ؛نه پوښتنه ترې ، لى شيى شي چي هلته ئې نه څوك محاكمه كو دې هم پوه كړ ږل شي او پهولې

نو معلومه ده چي د هغه ځاى له بې وزلو او بې دفاع خلكو سره ، سزا وركولى شي كولى شي او نه به څه كوي ؟

په له ليږلو نه كومه طمعه ولري ؛ كه د عراق پوځ ډيره به عجيبه وي كه څوك افغانستان ته د نور •او پوځگڼ ځنگلونه ؛يولك اتيا زره بهرنى چي نه لوړ لوړ غرونه لري او نه گڼ ېمكځ ېآوار

نتيجه ورنه كړه او جگړه ئې پاى ته ونه رسوله نو په ېس او مليشولېپ ، پوځشپږلكه عراقي خاوره ئې په دنگو دنگو غرونو او ځنگلونو پوښلې ده څنگه چې په سلو كي اتيا افغانستان كي

د ، هم څه نشي تر السه كولى پوځدې زيات دلته خو يقينا تر! جنگ وگټي ؟ به وكولى شي چېشوروي ، ته پرتې دي ېتجربې زموږ مخ ېد بريتانياناكام ېشوروي اتحاد او تر هغه نه مخك

دكمونيست ، ږل يولك شل زره تل په جگړو بوخت ولولېيان افغانستان ته پوځاتحاد يو مليون خدمت كي او له ولس سره او حزبې مسلح غړي د دوى په ېمليش ، پوځحكومت څلور لكه

مالي او همدې جنگ ماتې او د ، پرته ئې بل څه په برخه نه شول ۍجنگيدل خو له ماتې او رسواي .ځاني تلفاتو ئې شوروي اتحاد له زوال سره مخامخ كړ

يقينا چي دا ، اورو چي سپينه ماڼۍ غواړي د افغانستان په اړه له ايران سره تفاهم وكړي •د بوش جنگي ټيم هم پر افغانستان اوبيا پر عراق د بريد په ، ىربې تكرار دتج ېدمخكنۍ غلط

ىد بن په غونډه كي چي د كابل لپاره ئې خپل الس پوڅ ، دوران كي د ايران ملگرتيا تر السه كړهاو ايران پلوه ډلو ته ئې دومره ، اخيستو بلنه وركړه ېايران ته ئې د برخ ، حكومت په كي جوړ كړ

خارجه ، داخله وزارت ، ه وركړه چي د حكو مت ټول مهم مناصب لكه د دفاع وزارتلويه برخډلو ته د جمهوري رياست معاونيتونه، سفارتونه او واليات دغو ، امنيت رياست د ، وزارت

تهران ته هومره امتيازات وركړى شول چي نه ئې ايرانيانو تصور كولى شو اونه بل ، وسپارل شوهغه مهال جمهور رئيس خاتمي اومخكني جمهور رئيس ئې زات چي د ايران ددومره امتيا ، چا

د همدې !! كي چمتو يو ځاىملگرتيا ته په هر داسېموږ له امريكايانو سره : رفسجاني وويل

58

ايران پلوه ډلو ته ئې وويل چې ، مرسته وكړه لپاره ايراني چارواكو په خالص الس ستاسووسلو او پيسو په زور خپل هغه رقيبان وځپي چي نه ئې ، مټو سو داو ستا الندېستاسې تر چتر

، ىئې ستاسو لپاره نه دئ كړ كار خو دا!! تړلو ډلو ېتوان درلود اونه په ايران پور ېايران د مقابلروسيې لپاره او بغداد د په حقيقت كي امريكايانو كابل د ايران او ، د خپلو گټو لپاره ئې كړى

د دوى لپاره ئې په دې دواړو هيوادو كې هغه څه وكړل چې په ، ىق لپاره فتحه كړتهران او د مش .تيرو كلونو اوپه ډيرو ډيرو لگښتونو ئې ونه شو كړى

د ، د دې جنگ په دوام كي لټوي ېملي گټ خپلې ، ايران په افغانستان كي د جنگ دوام غواړي •او هم د حكومت ځينو مخالفينو ته ؛ او وسلې او پيسې وركوي ته ېهمدې لپاره هم شمالي ټلوال

داد دې !! ته دارگ د مصارفو په نامه وركوي يهره مياشت څولكه ډالر كرز حال كي په همدېشي او ددې سيمې له نړۍ سره وصل ن ېلپاره چې د مركزي آسيا هيوادونه د افغانستان له الر

د امريكايي ځواكونو ، كي پرې نه وځيافغانستان له الرې د نورو په الس د ېمماركيټونه او زيرارك كې د يوېچي په ن شئ ىليدايران ژور نفوذ له دې معلوم افغانستان كي د الندېتر تسلط

ته ورته كنفرانس په كابل كي جوړ كنفرانس په ضد ايران دې الندېمذاهبو ترمنځ د تقارب تر نامه چي په همدي حالت كي به په دې وتوانيږي مان كوي وگ داسېامريكايان ېعجيبه ده چي ځين ، كړ

د كابل په حكومت كي دايران د ، مركزي آسيا زير مو ته ځان ورسوي افغانستان له الري د چي د .ته رسيدل خوب و خيال دئ ېخدومره ژور نفوذ سره سره دې مو

ېيي همغسد جورج بوش دفاع وزارت اوسي آى اې چې دافغانستان په اړه د امريكا ولس ته څه وا • ىدو ، اتومي او گڼ وژنو وسلو په اړه ئې ويل دروغ او د حقيقت خالف دي لكه چي د عراق د

خو مقاومت د ختميدو اعالن وكړ خاتمه او د ېمخه په افغانستان او عراق كي د جگړ څوكاله دكال اوه كاله وروسته جگړه تر بل هر ېته ونه رسيده بلك پاىجگړه ېچي نه يواز گورئ ىداد

د دروغجنو ادعاوو په ىد دو ، پراخه او مقاومت تر بل هر وخت زيات مضبوط او پياوړى دئد او ولېت ، مخدره موادو د كر نه د ېنه ديموكراسي راغل ، خالف دلته نه امنيت تامين شوى

دلته د بوش ، حكومت ته سپارل شوى خوښېاونه قدرت د خلكو د ېتجارت مخه نيول شودعا برعكس هغه جنگي جنايتكاران پر افغان ولس تحميل شوي چې د شوروي اتحاد دملگرو د ا

جنگيالو په څير يد اجيرو او كراي د پرديو لپاره د خپل ولس په ضد ېتر نن پور ېورځ ۍله لومړيانو په حمايت كي دافغانانو په ضد هومره پوځدغو جنگي جنايتكارانو د امريكايي ، جنگيدلي

امريكايان همغه كسان په افغانستان بيا ، نه ووكړي ېدروسانو په وخت كي ئجنايات كړي چي محلي انډيواالن په تيرو كلونو كي پر افغانستان مسلط كول ىمسلط كړل چي د روسانو او د دو

پر افغانستان د امريكا د بريد اصلي فاتحين د مسكو او تهران چارواكي دي نه جورج ، غوښتلدبوش ملگري ، م، نن پر افغانستان د تهران اومسكو ملگري حكومت كويبوش او د ده جنگي ټي

په ټول ، و هومره ناتوانه او ضعيف دي چي په ارگ كي ئې امنيت هم امريكايي كمانډو ساتيخ!! شخصي امنيت وساتي ىپه ارگ كي د دو ىحت افغانستان كي دومره څوك نه لري چي په كابل

د روس پلوه ډلو په الس كي دئ، امريكا ېو په الس كي نه بلكافغانستان نن دامريكا پلوه ډل

59

له ، دې هيواد د حكومت كولو توان او كفايت ولرير چي پ ډله په افغانستان كي نلري داسېحكومت نشي باندېافغانستان په څير هيواد كابارو او نايټ كلبونو نه راغونډ شوي كسان د

.كولى ي افسرانو تل خپل ملت ته پوځاكو او په افغانستان كي د دوى چارو د امريكا د مخكني حكومت •

ېاو د حقيقت خالف داس ىولخپل ولس ئې غول ، دروغ يې ويلي ، د حقايقوله ويلو ډډه كړېگواكي جنگ به شي چي مان او هيله راپيداوگ اوركړي چي له امريكايي ولس سره دئې هنوروراپ

به ېمزير افغانستان او مركزي آسيا غني ، عراق د ، ط شيعراق به مسل افغانستان او رپ ، وگټييانو ته ښه پوځعراقيانو اكثريت امريكايي او داچي د افغانانو او!!! د دوى په الس كي پريوځي

يومحدود اقليت د يوازې ، كوي ېانددوى ته قدم په قدم د گالنو گيډۍ وړ راغالست وايى اوچي د دغو ىكسانو شمير ډېر لږ د داسېپه امريكا كي هم د متاسفانه هلته!! دوى مقابله كوي

ي پوځدا به څنگه ومنو چي زمونږ د : ينه ځي او دوى ته وواي الندېدروغجنو تبليغاتو تر اغيز دفاع او غير ېعراق اته لكه ب او د 70000دافغان ولس ېيرغل او وحشيانه بمباريو په نتيجه كي د

افغانان او عراقيان د ېمهاجر شي، خو سره له دې د ېسلگونو زره دپه ، نظامي وگړي ووژل شيد گالنو ېسرمخ د ر، او پيځاى هغوى ته ښه راغالست وواي رخپلو زامنو له قاتالنو نه د انتقام پ

!!! وشيندي ېپاڼ رپ ، ېد غير نظاميانو بې رحمانه وژن ، د امريكا د ظالمانه او ناروا بريد باندېافغانستان رپ •

منفور او رټل شوي داسېمدرسو او جوماتونو بمبارۍ، په افغان ولس ديوه ، كليو ، ښارونوهيواد د ورانولو عاملين دي، دا عوامل باعث شول چي په مفسد اقليت تپل چي د جنگ او د

ېككر ژوررې ېد. افغانانو كي د امريكا د متحده اياالتو په ضد ژوره كركه او نفرت راوالړ شي امريكايان دل چيولېلو سترگپخلكوپه خ ، د پراخ مسلحانه مقاومت بڼه غوره كړه ورو ورو

له هر مسلمان، وطنپال او آزادي ېسره ضديت او عداوت نلري بلك ېله طالبانو او القاعد يوازېاخلي هغه ترې وسلېئې لټوي، هنوروغوښتونكي مجاهد سره دښمني لري، افغانان سپكوي، ك

له دوى نه مخكى د مسكو ملگري ول، د دغو ډلو رقيبان له مخالفينو سره د حمايه كوي چي ډلېتانامو ته ئې انتقالوي، د د خپلو اډو په محبسونو كي ئې ساتي او گوان ، يسيملگرتيا په اتهام ن

واد د يدې ه رليدو چي ځان د افغانستان فاتحان گڼي او پ داسېيانو چلندئې پوځ ييامريكاوژل او له ، نۍ هڅه كوي او د ټولو هغو ځواكونو او شخصيتونو نيولسلطې او واكم ېكاملي

واده شړل غواړي چي د خپل هيواد په آزادۍ او خپلواكۍ باور لري او پر دې ټينگار كوي چي يهد پرديو مداخلې ېه كورنيو چارو كي دپزموږ له هيواده ووځي، د هيواد ېبهرني ځواكونه د

په خپله حل ستونزې خپلېچي خپل برخليك په خپله وټاكي او پرېږدي ېبندي شي او افغانان داو تذليل چلند كه بل هر قوم يسپكاو ، يانو داد تحقيرپوځاو له افغانانو سره د امريكايي ، كړي

دوى د عزت مرگ ، او ولس ته د زغملو وي ؛ خو سر لوړي او باعزته افغانان ئې نشي زغمليل ځله غوره گڼي، هر حالت منلى شي خو د پرديو واكمني ته غاړه دذلت او سپكاوي تر ژوند نه س

.نشي ايښودى

60

رو يامريكا د ت د نړۍ اكثر خلك كي ټول اسالمي امت او د د افغانانو او عراقيانو په څنگ • ، بدمعاش ، چارواكي دروغجن ييمان كوي چې امريكاوگ داسې حكومتونو د تصرفاتو له مخې

فساد، ، رې چې شري، چېد نړۍ ټولې ستونزې دوى راوالړې كړ ، ديشرير او جنگ غوښتونكي دوى ئې تر شادي، مفسد، ظالم، كو دتائي او ديكتاتور رژيمونه حمايت يجنگ او شخړى د

همدې د ، عاملين دوى دي ينړۍ د بحرانونو او بدامنيو اصل د ، د جگړو اورته لمن وهي ، كوي ماڼۍ ېدسپين ، د امريكا په ضد مظاهره كيږي ادو كيده چې نن د نړۍ په ټولو هيو لپاره

ثلثه زياتو هيوادو كي نړۍ تر دوه د امريكا بيرغونه سوزول كيږي او د ، سياستونه غندل كيږيپه هر ځاى كي خلك د دښمن په سترگه ورته گوري او ، آزاد نشي گرځيدى ييهيڅ امريكا

، يچي امريكاله جنگي سياستونو الس واخل شي ىداحالت هغه مهال بدليد ، بريدونه پرې كوي ، يد استبداد ، مو د تسلط خوب او خيال پريږديواكمنۍ او د نورو هيوادو په زير نړۍ د ولېپر ټ

په ضد د هغه له جنگولو خپلو ولسونواو ديكتاتوري حكومتونو او رژيمو له پاللو او د ينظام . الس واخلي

چې غوښتي ئې ېكړ نړۍ له جگړو او بحرانونو سره مخامخماڼۍ واكمنانو هغه مهال ېدسپين •ې هم د مظلومو افغانانو يد دې كاذب شهرت د گټلو لپاره ، دي د ټولى نړۍ د فاتحانو لقب وگټي

هم ئې له امريكايانو او دامريكا كړې او ېاو عراقيانو په څير د نورو ولسونو له وينو سره لوبهغوى د ، پل گام ايښي رهټلر او بريژنف پ كولو لپاره ئې دد خپل شوق پوره ، سره يراتلونك

لو سره پايدوى به هم امريكا له همغو ، خو تاريخ تكرار يږي ، سياستونه او تگالرى ئې غوره كړې . يمخامخ كړي چي هيټلر جرمني ورسره مخامخ كړ او بريژنف اتحاد شورو

ر يپه زور د هيوادونو د اشغال دوران ت عراق ناكامو تجربو وښوده چى د وسلو د افغانستان او •نه د خامو موادو ، اوس د هيوادونو نيول نه استعمار گرانو ته ماركيټونه په الس وركوي ، شوى

كړي، اوس آزادي اونه دا چې خپل مصارف هم له مفتوحه ملكونو تر السه ېمغني زيربل كي د دوى مصارف يوه ډالر سلو زرو ډالرو په مقا د دښمن د ، غوښتونكو ته جنگ آسانه شوى

چي استعمار گران ئې په درنو او مډرونو وسلو ېغوره كړ ېالر داسېدوى د جنگ نه رسيږي تهوسلې د ښارونو ورانولو او گڼ وژلو لپاره ېمډرن د دوى دا ، ونو مقابله نشي كولىپوځاو زياتو

كه د امريكا نږدې دوه ، ره برابر دئئې له هيڅ س كاره دي او اغيز په چريكي جنگونو كي بې ، يداو تر درې ېيانو د مرگ ژوبلپوځپنځوسو زرو امريكايى ېنږد ، د اوو كلونو جنگ ، پوځلكه

زره ملياردو ډالرو زياتو لگښتونو سره سره ونه توانيدل پر كابل او بغداد مسلط شي او مقاومتپه تيرو اوو كلونو كي تر درې لكه پوځ يامريكاي!! ؟ ينو ټوله نړۍ به څنگه فتح كړ ، وځپي

د هيڅ وسلې له كارولو او له هيڅ جنايت نه ، پر افغانانو او عراقيانو وورول ېزيات بمونه او راكټچي لدى ټولو ئې الس ىخو تاسو ووائ ، حتى نيم غني شوي يورانيم ئې وكارول ، ئې ډډه ونه كړه

او القاعده ختم كړى طالبان ، نه ئې مجاهدين ، ونه ئې مقاومت وځپلى ش!! ه رواړنه څه وه ؟ تد ولېمخدره موادو د ت نه ئې د ، مومسلط شولد مركزي آسيا پر زير ېنه دافغانستان له الر ، شول

حكومت جوړ خوښې خپلېنه ئې امنيت راوستى شو او نه ئې د ، او تجارت مخه ونيولى شو ه

61

او سره له دومره يحشيانه وژلو پرته نورڅه كړراشئ وگورى چې دوى دعام ولس له و ، ى شو كړ !! وژلو اوس دوى او د دوى الس پوڅى حكومت له څنگه بد وضعيت سره مخامخ دى

وادونه د افغانستان په ضد په خپلې ناروا جگړې يد امريكا مخكنيو چارواكو زمونږ گاونډي ه •دغو ود دښمنۍ تخم وكرلو اوادونو ترمنځ يل كړل او په دې سره يې د ټولې سيمې د هيكې راښك

څوك چې د نړۍ د مشرتابه . دونكې ستونزې راوالړې كړېيهيوادونو ته يې په داخل كې نه حل كاهليت ولري هغه په هيوادونو كې فتنې نه راوالړوي، برعكس له خپل رسوخ نه د فتنو په ختمولو

ې د دې اور له بڅركو نه بلوي؛ دا گمان دې نه كوي چ هنوروكې استفاده كوي، څوك چې د فتنو امان وبه د ده لمن خوندي پاتې شي، څوك چې بل په خپل كور كې آرامې ورځې ته نه پرېږدي دا گ

.ه د بل په كور كې آرامه شپه تيره كړيبدې نه كوي چې دى د امريكايانو خير په دې كې دى چې له قيد، شرط او ځنډ نه پرته له افغانستان نه ووځي، د •

زيد وژلو، كړولو، په افغانستان كې له پاتې كيدو او په دې هيواد كې د يوه الس افغانانو د مپه دې كې دې هيڅ شك نه كوي چې په افغانستان كې به د . پوڅي حكومت له تپلو نه الس واخلي

ښايي مسكو د همدې . لې وي چې شوروي اتحاد ورسره مخامخ شوپايدوى د پاتې كيدو همغه ې د امريكا د بريد مالتړ وكړ او شمالي ټلوالې ته يې وظيفه وركړه چې نداافغانستان ب رلپاره پ

دا يو داسې . ې د خپل ولس په خالف وجنگيږيندستاسو خوا ته ودرېږي او ستاسو تر قومندې ال .خطرناك دام وگڼئ چې روسانو د غچ اخيستو لپاره ستاسو د پښو مخې ته غوړولى

جورج بوش ټيم په افغانستان او عراق كې اقتدار، غلو، د امريكا ولس بايد په دې پوه شي چې د •مفسدينو، وطن پلورونكو، ملي خائنانو او د پرديو جاسوسانو ته سپارلى، د افغانستان او عراق د بيا ودانۍ په نامه چې د امريكا له بانكونو نه څه ايستل كيږي هغه ستاسو د جنراالنو او د دوى

ترمنځ وېشل كيږي، د همدې لپاره له اوو كلونو تيرېدو وروسته د افغاني ا و عراقي غلو ملگرو هم د دې بيارغونې نښې حتى د كابل په ښار كې نه تر سترگو كيږي، تاسو كابل ته راغلي وئ،

ې ندكاش له ارگ نه لس كيلومتره يوې بلې خوا ته تللي وئ چې ستاسې د بيا ودانولو تر نامه اله مو هم په جنگي چارو نه مصرف كيږي او ستاسو جنراالن مرستې خو پرېږده حتى نظامي بودج

يې په خپلو منځونو كې وېشي، ستاسو افسران حتى وسلې، مهمات، او نور نظامي وسايل ې ستاسو د پوځونو له تسلطه وروسته هومره كوكنار كرل شوي چې اندپر افغانستان ب!! خرڅوي

كوكنارو د فصلونو د ړنگولو لپاره كومې د هيواد په اوږده تاريخ كې سابقه نلري، تاسو چې دمرستې د كابل ادارې ته وركوئ د چارواكو په جيبونو كې لوېږي، او د نړۍ والو د غولولو لپاره

.اپيم ترې ټول شوي ېهغه فصلونه له منځه وړي چې څلور ځلخپل امريكايي چارواكو اووه كاله مخكې ويل چې له څلورو مليونو مهاجرينو نه درې مليونه •

هيواد ته ستانه شول، خو نن وايي چې اوس هم په پاكستان او ايران كې درې مليونه مهاجرين پوښتنه دا ده چې دا درې مليونه خپل ملك ته نه وو ستانه شوي او تاسو په دروغو د ! شت دييم

مهاجر رته ايران او پاكستان ته ياو كه د بې امنيتۍ او جگړو په وجه ب!! دو خبره كولهيدوى د ستن !شوي

62

ل شوى يتاسو ته په صداقت سره وايم چې په افغانستان كې روان مقاومت نه د القاعدې له لوري پ •او نه د طالبانو له لوري، كه تاسو د القاعدې او طالبانو ټول غړي هم ووژنئ نو مقاومت به

ل شوى چې خپلوان يې ديهمداسې روان وي لكه نن، دا مقاومت هغو افغانانو له خوا پيې وران شوي، په كليو او جوماتونو يې بمونه ورېدلي، هنوروامريكايانو په الس وژل شوي، ك

يې تالشي شوي، دوى او كورنۍ ته يې سپكاوى شوى، شخصي وسلې يې ترې اخيستل هنوروك .دلي، دا هماغه افغانان دي چې له روسانو سره هم په همدې خاطر وجنگېشو

ې دا د څه لپاره او د كوم سياسي مصلحت له مخې امريكايي تاسو د بوش له ادارې وپوښتئ چ •ل شوي ينفوس تشكيلوي په جگړې كې ښك% 65پوځونه د افغانستان د پښتنو په ضد چې د ولس

او ولې د پښتنو په ضد له اقليتونو او هغو ډلو نه استفاده كوي چې له تاسو نه مخكې د روسيې اده كوله؟ دا ولې ټولې جگړې په شرق، جنوب او ې سيمه ييز ايتالف ترې استفندتر مشرۍ ال

شته سيمو كې دي؟ ولې ستاسو ځواكونه يوازې په دغو سيمو كې يجنوب غرب كې او پښتون مځاى په ځاى او په جگړه بوخت دي؟ طالبانو خو په شمال هم واكمني كړې، هلته يې هم غړي او

په ځاى شوي، نه په جگړه بوخت دي، خواخوږي درلودل، د څه لپاره هلته نه ستاسو پوځونه ځاى تالشي كوي او نه وسلې راټولوي؟ دا د څه لپاره تاسو د شمالي ټلوالې مسلح قطعات هنورونه ك

ې اندورب هنوروجنوب او شرق ته د پښتنو په خالف د جگړو لپاره له ځان سره بيايئ او د دوى كو د دوى په خدمت كې مصروف د پلټئ او وسلې ترې غونډوئ؟ دا ولې تاسو كمونيست جنراالن ا

س قطعات مو ترې جوړ كړي چې السونه يې ولېمليشو هغه ځواكونه استخدام كړي او د پوځ او پتر څنگلو د مظلومو افغانانو په وينو سره دي؟ د روسانو په خدمت كې ايتالف ولې نن ستاسو په

ځواب يې څرگند دى، ږئ؟يدل نن تاسو ورسره جنگياو روسان چې له چا سره جنگ يخدمت كې دڅوك چې غالمۍ ته سر نه ټيټوي په آزادۍ او خپلواكۍ باور لري، ستاسو له نظره همدومره بد

به له تاسو سره همغسې وي لكه له الملهالكگرو له نظره او د دوى معيدي لكه د روسي ښك .روسانو سره

ره د فهم وړ نه ده، دوى ولې له مونږ افغانانو او هيڅ باعقله انسان ته د امريكايي چارواكو دا تگال •ولې د وران او جنگ ځپلي افغانستان د مزيد ورانولو ! بې وزلو افغانانو سره خپل زور آزمويي

او تخريبونكې وسلې استعمالوي؟ دا ولې د دوى اقتصادي او ېلپاره خپلې آخرين ماډل وژونكچې په دغو سخت زړو كې د نظامي برالسي او د بل فقر، لوږه، ضعف او ناتواني د دې پر ځاى

او د !! ترحم او عاطفې احساس راوپاروي، برعكس په دوى كې تكبر، غرور او مستي راوالړويدوى ! ې د خلكو له راوستو او د دوى له ځورولو نه لذت اخلي؟ندز اليخپل رعب او هيبت تر اغ

و پرته يې دې ووايي چې په دې اوږدې مودې كې له مرگ، ژوبلې، خوف، وېرې او بې امني !افغانانو ته څه رااوړي؟

ې انتقالي اداره نه د امنيت په تامينولو موفق شوئ او نه د ندتاسو او ستاسو تر حمايې ال •كې، نن نه په لويو الرو كې امنيت شته، نه په لويو ښارونو كې او نه په ييوكوكنارو د كر په مخن

ې، عام افغانان خو پرېږدئ، د دوى ډله ې سيمو كندانتقالي ادارې كې د شاملو ډلو تر تسلط ال

63

ې تيري خو پرېږدئ، حتى د ملگرو ملتونو د اړوند ادارو اندمال، ځان او ناموس ب رييزې وژنې، پغور خبره نه يمگر د اخضر ابراهيمي هغه وينا ستاسو لپاره د شرم او پ. مامورين هم خوندي نه دي

رې څو څو ځله په ډله ييزه توگه جنسي تيرى يوه ښځينه مامو رد دوى د ادارې پ: ده چې ويل يېشوى، دا تيرى د ده په وينا د هغې ډلې له خوا شوى چې تاسو ته تر ټولو زياته نږدې ده او تاسو تر ټولو زيات په هغې اعتماد او حساب كوئ، همغه ډله چې د رونالد رمز فيلډ په امر يې تاسو ته دا

نه زيات يې پخپله ووژل او د 1000نگي كې ووژنئ او تر كسان په قلعه ج 700شرايط برابر كړل چې !!شبرغان په ډله ييزو قبرونو كې يې ښخ كړل

ې د ده اندعراق له نظامي بريد نه غوښتل دا ثابته كړي چې پر افغانستان ب رجورج ډبليو بوش پ •يي چې حمله يوه كاميابه تجربه وه چې بايد په نورو هيوادونو كې هم تكرار شي، غوښتل يې وښ

خو !! په دې بريد سره غواړي د امريكا گټې تامين كړي او له احتمالي خطر نه يې وژغوريحقيقت دا دى چې په افغانستان د امريكايي ځواكونو بريد يوه ناكامه تجربه وه، په دې بريد سره

موفق و او القاعدې د مشرانو په نيولواو وژلو نامريكايانو هيڅ نه دي ترالسه كړي، نه د طالباشول، نه يې داسې حكومت جوړ كړى شو چې د امريكا گټې تامين كړي، نه يې جگړه پاى ته

د بوش ادارې په . ورسوله او نه يې په دې هيواد كې د خپلې خوښې سوله او امنيت تامين كړى شوې دې جگړو سره امريكايانو ته د خپلو زامنو له مرگ ژوبلې او د امريكا په ضد د افغانانو او ټول

څوك په دې نه پوهېږي چې د امريكا . نړۍ له ژورې كركې او نفرت نه پرته بل څه نه دي ترالسه كړيا منيت په بهر كې او په زرگونو ميله لرې په نورو هيوادو كې په ځانگړې توگه د افغانستان او

يې نشي عراق په څېر هيوادو كې له گواښ سره نه دى مخامخ، او په دغو هيوادو د بريد له الرېخوندي كولې، دا هسې د اشغالگرانو بې بنسټه منطق دى چې په كمزورو هيوادو د بريد لپاره يې د بهانې په توگه كاروي، له چا سره چې د خپل ولس او هيواد غم وي هغه نه د خلكو زامن د مرگ

ه بحرانونو ږي، نه دروغ ورته وايي، نه يې شتمنۍ د غلو په لمن كې اچوي ا و نه يې ليكومي ته لې په ختمولو ږسره مخامخ كوي، بلكې امكانات يې د ولس د مالي ستونزو په حلولو، د فقر، لو

ىاود اقتصادي ظالمانه تفاوتونو په له منځه وړلو لگوي، كاش جورج بوش خپل ولس ته ويلي وې له مقصد د دې هيواد د تيلو غني زېرمې ترالسه كول دي، نه دا چ حملېچې پر عراق زمونږ د

مي او كيمياوي وسايل ودې هيواد بريد ونه شي نو ات ركه پ!! عراق نه امريكا ته خطر متوجه دىدا څنگه امريكا له هغو : خو نړيوال وايي!! به جوړ او د امريكا په ضد به يې استعمال كړي

مياوي او بيولوژيكي وسايل لري، نه لهيهيوادونو هيڅ وېره نه لري چې پرمخ تللې اتومي، كروس نه وېره لري او نه له چين نه، او نه په اسرائيلو اعتراض كوي چې كافي اتومي كيمياوي او

دا په داسې حال كې چې عراق د جنگ او اوږدې محاصرې په وجه نه !! بيولوژيكي وسلې جوړويد داسې وسلو د جوړولو مالي توان درلود او نه فني كفايت، هغه پر خپلې خاورې د امريكايي

؟!!و د پرله پسې بمباريو مخه هم نشوى نيولې، اتومي بم يې به يې څنگه جوړولى شوطيارر د نړۍ ډېر خلك دا انتظار لري چې د متحده اياالتو په انتخاباتو كې ستاسو بريا يزه او زما په څ •

به دې ته الر آواره كړي چې د امريكا په تيرو غلط سياستونو كې تبديلي راشي، تاسو به ټوله نړۍ

64

او په خپله د امريكا ولس له هغو خطرناكو گواښونو نه وژغورئ چې د جورج ډبليو بوش، جگړه د دغو سياستونو دوام نړۍ په ډېر . مارو، ماجرا غوښتونكو او كاوبايي سياستونو راوالړ كړي

وېروونكي لوري بيايي، دغو غلطو سياستونو په نړۍ كې د امريكا په ضد هومره ژوره كركه او .اوالړ كړى چې امريكا يې په ډېر څه او ډېرو كلونو كې نه شي جبرانولېنفرت ر

كه امريكا له افغانستانه د باعزته وتلو الر لټوي نو موږ يې مرستې ته چمتو يو؛ خو د افغانانو له • :نظره د بحران د باعزته حل يوازنۍ الر دا ده

.د ټولو بهرنيو ځواكونو وتل_ 1 .كې د بهرنيو السوهنو مخنيوى د هيواد په كورنيو چارو_ 2

.يوه موقت بې طرف حكومت ته د قدرت انتقال_ 3 .په آزاد او خپلواك افغانستان كې آزاد او عادالنه انتخابات_ 4 .د ټولو سياسي بنديانو بال قيد و شرط آزادول_ 5 .دائمي اوربند_ 6نيواكگرو ځواكونو او د دوى الس ټول هغه تصرفات لغو او باطل اعالنول چې د اشغال په دوران كې_ 7

. پوڅو حكومتونو ترسره كړيهغه معاهدې چې اشغالگرانو پر افغانانو تحميل كړې او زمونږ له آزادۍ او خپلواكۍ سره مغايرت _ 8

لري؛ بې اعتباره گڼل، د پرديو نظامي اډې، زندانونه، د افغانانو نيونه، په غير افغاني محكمو كې د دوى يو محبسونو ته د دوى انتقال اود ظالمانه او غير انساني مقرراتو له مخې د دوى مجازات د محاكمه، بهرن

.تل لپاره پاى ته رسولافغاني ډلې امنيتي تضمينونه لټوي او د دې لپاره د بهرني سوله ساتي ېمونږ دا هم ويلي چې كه ځين_ 9

وى تشويشونه رفعه كړو، دا هم ځواك حضور ضروري گڼي، پر دې بحث كيدى شي، موږ چمتو يو چې ددټاكلې مودې ېر سوله ساتي د موقتيكيدى شي چې په دې موخه د بې طرفه اسالمي هيوادو محدود شم

:لپاره په هيواد كې ځاى پر ځاى شي، په دې شرط چېo ر نه وي چې د اشغالگرانو په خدمت كې دي او يدا به د موجوده دروغجنو سوله ساتو په څ

ې د افغانانو په ضد جنگ ندې تامين نه؛ بلكې د سولې تر غولوونكي نامه الماموريت يې د سول .دى

o له ښارونو نه بهر به په عسكري مراكزو كې ځاى په ځاى كيږي، تگ او راتگ به يې د افغانحكومت په اجازه او موافقه وي، داسې نه لكه د ناټو نيواكگرو او جنگ طلبه ځواكونه چې په

مكه او فضا ځه ښارونو كې مراكز لري او گزمې كوي، د افغانستان خپل سر ځي او راځي، پ .ې گڼيندمفتوحه سيمه او تر خپلې مطلقې واكمنۍ ال

o ې به عمل كوي او د مسؤلو افغاني مقاماتو له موافقې پرته به د ندد موقت حكومت تر قومندې الوي چې په خپل سر ريهيڅ نظامي تحرك حق نه لري، داسې نه چې د اوسني نيواكگر ځواك په څ

مدرسواو جوماتونو بمونه وروي، هره ورځ په لسگونو مظلوم ونوروعمليات كوي، پر كليو، كاو بې وزلي افغانان په وينو كې رغړوي، نه د افغانانو او نړۍ والو پرله پسې او جدي اعتراضاتو

65

تنې ته چې تر ته اعتناء كوي او نه د خپل الس پوڅي حكومت د چارواكو مكرر التماس او غوښ !!عملياتو مخكې بايد دوى خبر كړى شي

o غوښتنې بحث وكړو چې د بهرنيو ځواكونو د وتلو ترڅنگ ههمداراز حاضر يو په دې اړه د دوى پړل شي، موږ ټولو خواوو ته اطمينان يبايد د مجاهدينو په ليكو كه د بهرنيو جنگياليو شتون وڅ

يو چې په افغانستان كې دې نه بهرني ځواكگران وي وركوو چې له دې سره په بشپړه توگه موافقاو نه بهرني جنگيالي، نه دې د هغو لپاره نظامي اډې وي او نه د دغو لپاره نظامي مراكز، كه څه هم ټولو ته دا خبره جوته ده چې اوس القاعده په عراق كې جنگيږي او پاكستاني طالبان په

دو او د نظامي مراكزو درلودو ته ضرورت نه يجنگ پاكستان كې، يو يې هم په افغانستان كې دلري، په افغانستان كې د دوى د شتون په اړه تبليغات د خاصو سياسي موخو په غرض ترسره

.كيږيo د او تجارت مخه ولېدې ته هم چمتو يو چې تضمين كړو په افغانستان كې به د مخدره موادو د ت

رت حرام گڼو، دهيواد منتخبه شورى به د نورو د او تجاولېنيسو، موږ د نشه يي موادو كشت،تاساسي مسائلو تر څنگ په دې قضيې بحث كوي او الزم تدابير به نيسي، په دې كې هيڅ شك نشته چې د مخدره توكيو بازار د نيواكگرو ځواكونو لخوا تود شوى، دوى جنايتكاران او د

لوړ پوړي چارواكي د ، د الس پوڅي حكومتيولمخدره توكو قاچاقچيان په څنگ كې نيبهرنيو ځواكونو لوړ پوړي افسران په ګډه په دې گنده فعل كې الس لري، د دې ادعا د اثبات

د تر مخكې څو ولېدى چې د بهرنيو ځواكونو له راتلو سره د مخدره توكيو ت يلپاره دا دليل كافپړه توگه بې بنسټه او د دشمنانو دا تبليغات په بش. دو دىيځلې زيات شوى او هر كال مخ پر زيات

دروغجن دي چې مجاهدين په دې ناروا فعل كې په الس لرلو تورنوي، مجاهدين خو هغه دي چې د خپل رب د رضاء او د خپل هيواد د آزادۍ لپاره خپل سر قرباني كوي، د شهادت تلوسه يې دې

دا !! وكړيته چمتو كوي چې له باروتو ډك واسكټ واغوندي ا و د دښمن په خوا كې چاودنه د او تجارت سره خپل ايمان ته تاوان ولېفرشته صفته مجاهدين به څنگه د حرامو توكيو په ت

!!رسوي او د خپل رب د رضاء په خالف به عمل كوي؟د دې پر ځاى چې امريكا هره مياشت تر شل مليارد ډالرو زياتې پيسې د : په آخر كې بايد تاسو ته ووايم

و خلك په وژلو لگوي؛ آيا ښه به نه وي چې دا پيسې د امريكا د اقليتونو، جگړو په دوام او د بې وزلړۍ ورسره مخامخ دي، يمخصوصا مظلومو تورپوستو د هغو ستونزو په ختمولو ولگول شي چې دا څو پ

الو د تور پوستو په سترگو كې هغه اوښكې ليدلې چې كه له يوې وستا د بريا د اعالن په ورځ ټولو نړۍ هيلو راژوندۍ كيدو نښه گڼل كيږي له بلې خوا د زړو پرهارونو، محروميتونو، مظلوميتونو او خوا د مړو

)13( ».تحقيرونو غمازي كوي ٭٭٭٭٭

مه پيل شوې ال تر اوسه وز كال د اكتوبر په او2001بربنډ يرغل چې د پوځيد امريكا افغانستان رپ شوروى اتحاد دسرو پخوانيوخت كې پيل شو چې زمونږ هيواد د يرغل په داسې پوځيدا ، دوام لري

كه له يوې خوا روسى سرې لښكر ې د. پيل كړې لښكرو په السو دجوړو شوو زخمونو عالج ال نه و

66

دخپل ځان پسې خپل پخوانې يېتوګه يتوګه وتلې وې خو په ايديالوژيك يهيواد څخه په فزيكهيواد يد دغه جنګ وهل هغوىانان او نور روزل شوي السپوڅې پرى ايښې و اواندقومقراردادي

هپه كې را دا خل نوې پديده چې دطالبانو ېدا ستونزې ال روانې و. رازه بيرته جوړښت ته پرې نه ښوده شي ، كيدو كې د امريكاپه را پيدا ېپه دې باور دي چې د طالبانو د پديد يزيات شمير شنونك. هشو

ځكه چې دې هيوادونو ، عربستان حكومتونو مستقيمه ونډه درلوده يپاكستان اوسعود ، انګلستانندلې و له شي يېاسيا د هيوادو په ولسونو يمبارزې هغه ستر اغيز چې دمركز او دغوښتل د جها

سينه واچوى اوتر پرته له كوم خنډ مكنيو زيرموځ اوپه دې ترتيب سره ددې ولسونو په ، منځه يوسي په افغانستان كې د طالبانو او مجاهدينو تر منځ د تخاصم او جګړې وروسته د خپلې خوښې يېڅنګ

د هغې په السته راوړو ، غوښتل طالبان استعمال كړي دوىخو دهغه څه له پاره چې . نظام نصب كړي ه طالبانو د واكمنۍ دتر السه كولو وروسته بيا خپل نظام جوړ كړ او په دې ترتيب ځك ، نه شول بريالي

كه څه هم د طالبانو د حكومت . د متحدينو ټولې هيلې په ناهيليو بدلې كړې د هغوىامريكايانو او د يېد امريكايانو د چې نن و،شنونك سياسي افغانكې په امريكا كى هستوګن زيات شمير لومړيوپه

خوكله چې ، د ويندويانو په څير كار كاوه د هغوى ، يافغانستان كې حاكم د په ځاىلښكر سره يو طالبانو د بش د حكومت د اوامرو د منلو نه ډه ډه وكړه اوپه ځانګړې توګه هغه وخت چې د امريكا

پيښو مشر اسامه بن الدن د نيويارك د نو په افغانستان كې د القاعدېږحكومت پرته له څيړنو ګروينوطالبانو ، د طالبانو د حكومت سره خبرې وكړې يېهغه د ترالسه كولو له پاره ګاڼه او دمسؤل و

نو . ډه ډه وكړه ، ې كولو پرتهانددكره السوندونو د وړ ، تسليمولو څخه امريكايانو ته د هغه د ورنصب خپلې خوښې رژيم د يې ځاى رپ البانو حكومت رانسكور كړي اوامريكا تصميم ونيو چې د ط

. كړي ټلوالې زيات امريكايانو د شمال د ، مخه پيالمې څخه د د حملېخالف دامريكا د هطالبانو د حكومت پ د

د يېې توګه او په د. واخستل ډيرو كمو پيسود رهبرانو په ګډون په د هغوىشمير لوړپوړي چارواكي په اړوندو كتابونو كې يېچې تفصيل . كار واخست رپه څي شمال د ټلوالې څخه د خپلو پياده عسكرو

.شئ ىكتال ٭٭٭٭٭

په جريان كې د طالبانو دحكومت د نسكوريدو نه وروسته حملېاو ددې حملېز كال د اكتوبر د2001دز كال د 2001په دې اساس په . نظام هلته قايم كړى ىپوڅخپلې خوښې الس امريكايانو هوډ وكړ چې د

په دې كرغيړن تړون كې . ې ډرامه جوړه كړه ندد بن د تړون تر نامه ال يېكې لومړيومياشتې په ډسمبر دې توګه ندپه ال يېوليكل شوې چې متن ېې يو پريكړه ليك او څو ضميمندملګرو ملتونو تر نظر ال د :ىد

بسم اهللا الرحمن الرحيم د افغانستان په اړوند د موقتي اقداماتو او احكاموموافقت د دايمي موسساتو تر جوړښت پورې د دولت

ليك

67

د افغانستان په اړوند د ملګرو ې د خبرو برخه والندڅارنې الد افغانستان په اړوند د ملګرو ملتونو تر ژمنه كوي چې په افغانستان كې غمجن كړكيچ پاى ملتونو د سرمنشي د ځانګړي استازي په حضور كې،

بيا ثبات ټينګ او په هيواد كې د بشري حقوقو درناوى وشي، ته ورسوي، ملي پخالينه، تلپاتې سوله، د ستان خپلواكي، ملي واكمنتوب او د خاورې بشپړتيا خوندي وساتل شي،افغان نګار كوي چې ديټ

اسالم، افغانستان د خلكو دغه مسلم حق مني چې په ازاده توګه خپل سياسي راتلونكې برخه ليك دقدردانيي كيږي چې د دموكراسۍ، پلورليزم او ټولنيز عدالت د پرنسيپونو سره سم وټاكي،د دې

واكمنتوب، د خاورې بشپړتيا او ملي كلونو په اوږدو كې د خپلواكئ، مليافغانستان مجاهدينو د ې يې په زړه پورې رول لوبولى او د دوئ اندپه وړ يزيات يووالي څخه دفاع كړيده او د تروريزم، ظلم او

او د خپل ګران هيواد افغانستان د بيا ودانولو او آرامتيا اتالن قربانيو اوس هغوئ د جهاد، سولې .دي ېولګرځ

تدبيرونه ونيول او عملي پوهيږي چې په هيواد كې بې ثباته حالت دېته اړتيا لري چې موقت اضطراريكوي چې قدرت هغې موقتې يقدردان د جاللتماب پروفيسور برهان الدين رباني د دغه چمتووالي. شي

ټينګار كوي چې په په دغه ضرورت ته راځي، ادارې ته سپاري چې د دغه موافقتنامې په نتيجه كې منځولس د ټولو پرګنو او د هغو ډلو چې د ملګرو ملتونو په اوسنيو دغو موقتو تدبيرونو كې د افغانستان د

په پام كې ساتي چې دغه موقت تدبيرونه نه ده شوې بشپړ استازيتوب باوري شي، خبرو كې يې نمايندګيټولو وپير په كې نه وي، په هغه كې دداسې پراخ بنسټه او نماينده حكومت په لور چې جنسي ت د يو

كړي لومړى ګام قومونو او د هغو ډلو بشپړ استازيتوب شوى وي او د ټاكلې مودې څخه زيات دوام ونهاو وكړى شي خپلې دندې په پوره ،دا مني چې وخت په كار دى تر څو نوى افغان امنيتي ځواك جوړولېب

تدبيرونه چې د دغې موافقتنامې په لومړۍ ضميمه منيتيپه دغه موده كې بايد هغه ا. توګه ترسره كړيملګري ملتونه يوه پيژندلې شوې نړيواله بيطرفه موسسه ده او تر دا مني چې كې په ګوته شوي پلي شي،

كې تل پاتې موسسات منځ ته راځي خاص او مهم نقش ولوبوي، چې تفصيالت يې هغه چې په افغانستان :دي ې ډول موافقې ته رسيدليندپه ال يمه كې په ګوته شوي دي،موافقتنامې په دوهمه ضم د دې

موقته واكمني

عمومي احكام –اول 2001د رسمي انتقال سره سمه رامنځ ته كيږي، د قدرت د انتقال نيټه د موقته واكمني د قدرت -1

.مه ټاكل شوې ده 22ډسمبر ميالدي كال ديي يو رئيس دى، د اضطراري لويې جرګې د په سر كې موقته واكمني به د يوې موقتې ادارې نه چې-2

د افغانستان د سترې محكمې او نورو هغو محكمو چې د رابللو د پاره د يوه ځانګړي خپلواك كميسيون،د موقتې ادارې او ځانګړي خپلواك كميسون جوړښت، دندې، . جوړوي موقتې ادارې له خوا منځ ته راځي

.وافقتنامه كې ځاى په ځاى شوي ديپه دې م كاردودونه يوېاو اجراپه دې . سره سم د افغانستان د ملي واكمنتوب تمثيل كوي موقته واكمني د قدرت د رسمي انتقال-3

به موقته واكمني په بهرنيو اړيكو كې د افغانستان استازيتوب اساس د موقتې مودې په اوږدو كې

68

و نمايندګيو كې د افغانستان څوكۍ موسسه او د دغې موسسې او خاص كوي؛ د ملګرو ملتونو په .نورو نړيوالو موسساتو او كنفرانسونو كې د افغانستان استازيتوب كوي همدغه شان په. اشغالوي

واكمنۍ د جوړښت نه د شپږو مياشتو په موده كې به اضطراري لويه جرګه رابلل كيږي، چې د د موقتې-4

لويه جرګه به دا اضطراري. ه خوا به پرانستل شيافغانستان د پخواني پاچا اعليحضرت محمدظاهرشاه لاداره به تر هغه وخته پورې د نوموړې. د انتقالي واكمنۍ او د پراخ بنسټه ادارې په هكله پريكړه كوي

د ازادو او عادالنه انتخاباتو له مخې منځ افغانستان مشرتوب كوي تر څو يو بشپړ نماينده حكومت چې .جرګې د غونډيدو د نيټې څخه د دوو كالو په موده كې وشي اضطراري لويېدغه انتخابات د ، ته راځي

.انتقالي واكمنۍ د تاسيس سره سم موقته واكمني د منځه وړي اضطراري لويه جرګه د-5مياشتو په اوږدو كې د اساسي قانون د تصويب له پاره لويه جرګه 18جوړښت نه د د انتقالي واكمنۍ د-6

ې ندال سي قانون به د افغانستان د راتلونكي حكومت چې د ملګرو ملتونو د څارنېدغه اسا. كيږي رابللد پيشنهاد شوي اساسي د دې له پاره چې. عمومي انتخاباتو په نتيجه كې منځ ته راځي زمينه برابره كړي

وو اداره د خپل تاسيس نه بايد د د قانون د تصويب له پاره د لويې جرګي سره مرسته شوي وي، انتقالي .اساسي قانون كميسون جوړ كړي مياشتو په اوږدو كې د ملګرو ملتونو په مرسته د

قانوني چوكاټ او قضايي نظام –دويم .تطبيقيږي نئ چوكاټ په موقتي توګه تر هغه چې پورته ذكر شوى نوى اساسي قانون نافذ شيالندې- 1

موافقتنامې د موادو سره په ام يې د دېه چې احكځاياساسي قانون ترهغه ) م1964(لمريز 1343د : الف هغه وخت د اجرائيه او مقننه قواوو سره ارتباط تضاد كې نه وي او د هغو برخو پرته چې د شاهي رژيم او د

.دي پيدا كوي نور احكام يې د تطبيق وړد كومو چې قانوني واجباتو ه چې د دغې موافقتنامي او نړيوالوځايموجوده قوانين او مقررات تر هغه : ب

تطبيق وړ احكامو سره په تضاد كې نه وي د كال د اساسي قانون د 1343افغانستان يې يو طرف وي او يا د .دغه قوانين او اليحي فسخ او تعديل كړي موقته واكمني دا قدرت لري چې. تطبيق وړ دي

نورو محكمو څخه چې قضايي قوه د سترې محكمې او د هغو .د افغانستان قضايي قوه به مستقله وي- 2موقته اداره د ملګرو ملتونو په مرسته يو قضايي . تشكيله شوې ده د موقتې ادارې له خوا جوړيږي

افغانستان كې د اسالمي ارزښتونو، د نړيوالو حقوقي معيارونو او د داخلي كميسون جوړوي چې په .عنعناتو په نظر كې نيولو سره قضايي سيستم بيا فعال كړي حقوقي

اداره موقته -يم در

تركيب –الف .غړو څخه جوړه ده 23 موقته اداره د يوه رئيس، پنځه مرستياالنو او -1

.اداري څانګې مشر شي د رئيس نه پرته هر غړى كولى شي چې د موقتې ادارې د يوېحضرت والو د افغانستان د پخواني پاچا اعلي د افغانستان په باره كې د ملګرو ملتونو د خبرو برخه-2

اعليحضرت يادونه كړې چې غوره . ادارې مشري په غاړه واخلي محمد ظاهرشاه نه بلنه كړې چې د موقتې .چې د برخه والو د منلو وړ وي په دغه دنده وګومارل شي ګڼي چې يو بل مناسب شخصيت

69

رو مرستياالن او نور غړي به يې د هغو نومونو د لستونو څخه چې د ملګ د موقتې ادارې رئيس، -3 مذاكراتو كې د برخه والو له خوا وركړل شوي دي په مربوطه څانګه كې د دوۍ د مسلكي ملتونو په

د ښځو د تخصص، حيثيت، لياقت، كفايت او هم د افغانستان د قامي، جغرافيايي او مذهبي تناسب اوشوي دي چې نومونه خوا ټاكل مقام د اهميت په پام كې نيولو سره د ملګرو ملتونو د خبرو د برخه والو له

.راغلي دي يې د دې موافقت ليك په څلورمه ضميمه كې د ليست په بڼهلويې جرګې د جوړيدو د پاره د موقتې ادارې هيڅ غړى نه شي كوالى چې په عين وخت كې د اضطراري -4

.د ځانګړي خپلواك كميسون غړى هم شي )طرزالعمل(كاردود : ب

مرستياالنو څخه يې يو د موقتې ادارې د يا د هغې په غياب كې دد موقتې ادارې رئيس او د هغه -1 .ې كوياندموادو اجندا جلسو ته وړ غونډو مشرتوب په غاړه اخلي او د خبرو او

كه چيرې د پريكړې له پاره راى . اتفاق په توګه وكړي موقته اداره هڅه كوي چې خپلې پريكړې د جمعي-2رو غړو د رايو په اكثريت پريكړه وشي، مګر دا چې په دې حاض اخستنې ته اړ شي، نو ضرور ده د

په دې شرط چې د پريكړو له پاره راى اخستلو په صورت كې . په ګوته شوي وي موافقتنامه كې په بله توګه غړي حاضر وي په داسې حال كې چې د رايو شمير مساوي شي، د رئيس رايه 21غونډه كې بايد په

.پريكنده رول لري دندې –ج

بيايي د سولې، امنيت او نظم د ټينګښت او د بهترې ادارې د موقته اداره د دولت ورځنۍ چارې پرمخ-1 .چې فرمانونه صادر كړي تامينولو له پاره حق لري

له مرستياالنو څخه بايد د موقتې ادارې وړ د موقتې ادارې مشر يا مشره او يا د هغو په غياب كې يو -2 .وب وكړياو ښه تمثيل او استازيت

ت لري چې د موقتېولېغاړه وي، مسئ رموقتې ادارې هغه غړي چې د مختلفو څانګو دنده يې پ د-3

.ادارې پاليسي د خپل كار په ساحه كې پلي كړياداره پوره قانوني صالحيت لري چې د پيسو په چاپ او چلند كې د قدرت د انتقال سره سم موقته -4

موقته . ق لري چې د نړيوالو مالي سازمانونو څخه پيسې ترالسه كړيتوګه ح اقدام وكړي او په ځانګړيته، ولېبامسئ دا بانك به د. ملګرو ملتونو په مرسته د افغانستان مركزي بانك بيا فعالوي اداره به د

.اقدام كوي محاسبوي او څرګند كاردود له مخې د پيسو په تهيه كولو كې د قانون له مخېنوموړي . كميسيون جوړوي ګرو ملتونو په مرسته د ملكي مامورينو خپلواكموقته اداره به د مل -5

يدانو لنډ اندباكفايته او با اهليته ك كميسيون موقتي واكمنۍ او راتلونكې انتقالي واكمنۍ ته د هغوهمدغه شان د واليانو او ولسواالنو په دندو ګمارل كيږي، لستونه چې د اداري څانګو په مهمو دندو او

.ريورسپا

د دغه . به د ملګرو ملتونو په مرسته د بشري حقوقو يو خپلواك كميسيون جوړ كړي موقته اداره-6 په دندو كې د بشري حقوقو د رعايت څارنه، د بشري حقوقو د نه مراعت په صورت كې تحقيق كميسيون

ملګرو ملتونو دهمدغه شان موقته اداره . او د بشري حقوقو د كورنيو موسساتو ته وده وركول شامل دي

70

ځاى شوي، نور كميسونونه هم په مرسته د هغو ستونزو په هكله چې په دې موافقتنامه كې نه دي ځاى په .جوړولى شي

كې د يو لړ سلوكي ضوابطو رعايت وكړي چې د نړيوالو به په خپلو كړو وړو يد موقتې ادارې غړ-7 .معيارونو سره برابر وي

معيارونو اطاعت وم غړى په خپلو كړو وړو كې د پورته ذكر شويو نړيوالوكه چيرې د موقتې ادارې ك -8يا د ادارې څخه د هغه ايستل د يوه غړي ګوښه كول او. ونه كړي، بايد د خپلې دندې نه ګوښه كړاى شي

.رايو د دوه ثلثو په اكثريت عملي شي يز او داندبايد د رئيس او يا د هغه د كوم مرستيال په وړ

دندې او صالحيتونه د ملګرو ملتونو په مرسته تكميل او په صورت كې د موقتې ادارې د غړو د لزوم -9 .تصريح كيږي

اضطراري لويې جرګې د رابللو له پاره ځانګړى خپلواك كميسيون د -څلورم لويې جرګې د رابللو له پاره يو ځانګړى خپلواك كميسون د موقتې واكمنۍ د جوړولو څخه د اضطراري-1دې د. تنه غړيتوب لري 21په دې ځانګړي خپلواك كميسون كې . وې مياشتې په دننه كې جوړيږيي د

كميسيون د دې. كميسيون يو شمير غړي بايد په اساسي قانون يا عنعنوي قوانينو كې تخصص ولريبرخه ملتونو په خبرو كې د يدانو د لستونو څخه چې د افغانستان په اړوند د ملګرواندك وغړي به د هغ

مدني ټولنو د ډلو له خوا مخكې ترتيب ې شوي او همدغه شان د افغان متخصصينو، داندوالو له خوا وړجوړولو، فعالولو او د كميسون د مناسبې داراالنشا ملګري ملتونه به د دې كميسون په. شوي غوره كيږي

.په جوړولو كې مرسته وكړيد لويې جرګې د كاردود او د اضطراري لويې جرګې دغه ځانګړى خپلواك كميسون به د اضطراري -2

به د دغه ځانګړى خپلواك كميسون. غړو د شمير په ټاكلو كې وروستنۍ تصميم نيونكې مرجع وي :ې ټكي به پكې په ګوته شوي ويندمقرراتو او كاردود مسوده جوړوي چې ال

پاره د و كوچيانو د برخې د ټاكلو لهننه د اوسيدونكو مسكونو ا په لويه جرګه كې په هيواد كې د - الف .معيارونو په ګوته كول

كې د افغاني كډوالو د پاره د برخې د ټاكلو د په پاكستان، ايران او د نړۍ په نورو هيوادونو -ب معيارونو په ګوته كول

زمانونو، سا ې د اسالمي عالمانو په ګډون د مدني ټولنو،اندننه او د هيواد نه د ب هيواد كې د په -ج دغه . معيارونو په ګوته كول بانفوذه شخصيتونو، روښان فكرانو او سوداګرو د برخې د ټاكلو د پاره د

استازو او د افغان ولس د نورو پرګنو د ځانګړى خپلواك كميسون به په اضطراري لويه جرګه كې د ښځومقررات، د جرګې د پرانيستلو لويې جرګې كاردود، ونۍ مخكې د اضطراري ا. مناسب شمير باوري كوي

.موده چاپ او خپره كړي نيټه، په نظر كې نيول شوى ځاى اويدولو د پروسې او د هغې د اندد ك د اضطراري لويې جرګې د پاره به ځانګړى خپلواك كميسيون -3

يمو دغه كميسيون بايد د اضطراري لويې جرګې له پاره د غير مستق. څارنې او تطبيق كاردود وضع كويدغه ځانګړى خپلواك كميسيون . او منصفانه توګه يقيني كړي انتخاباتو يا غوره كولو پروسه په څرګنده

71

رامنځ ته كوي چې د هغه له مخې شكايتونه ثبت او د شخړو په صورت كې به داسې ميكانيزم او مقررات .حكميت وشي

يزونه چې د اندوړ انتخابوي او هغه اضطراري لويه جرګه به د انتقالي ادارې له پاره د دولت مشر -4 .تصويبوي انتقالي ادارې د جوړښت او د لوړرتبه مامورينو په هكله شوي وي،

نهايي احكام: پنځمهيواد كې ټول مجاهدين، افغان وسله وال ځواكونه او وسله والې د قدرت د رسمي انتقال سره سم به په -1

او د افغانستان د نوو امنيتي او پوځي . ې راځيندې الاندكنترول او قوم ترډلې د موقتې واكمنۍ .به د هيواد په وسله والو او امنيتي ځواكونو كې تنظيم شي غوښتنو سره سم

اضطراري لويه جرګه بايد د نړيوالو هغو اساسي پرنسيپونو او احكامو مطابق عمل موقته واكمني او-2 .دي شوي او افغانستان هغه منلي ديد بشر په حقوقو او انساني قوانينو كې خون وكړي چې

نړيوالې موقته واكمني بايد د تروريزم، مخدره موادو، او تنظيم شوو جنايتونو په ضد مباره كې د -3وګوري او د خپلو ګاونډيو دغه واكمني بايد نړيوالو قوانينو ته په درنه سترګه. ټولنې سره همكاري وكړي

.ټينګې وساتي ايز او دوستانه اړيكيهيوادونو او نړيوالې ټولنې سره سوله بايد دا باوري كړي چې په موقته واكمني او د لويې جرګې د رابللو ځانګړى خپلواك كميسيون -4

.ديني ټولنې عادالنه استازيتوب ولري اضطراري لويه جرګه او موقته اداره كې ښځې، ټولې قامي اووي او يا يې د انسانيت ېقوانينو نه يې سرغړونه كړبشري موقته واكمني هغه اشخاص چې د نړيوالو-5

.تعقيب څخه نه شي معاف كولى وي له عدلي ىپه ضد جنايت كړ 14(لمريز كال پريكړه ليك 1380امنيت د شورا د د موقتې واكمنۍ ټول اقدامات به د ملګرو ملتونو د-6

.اړوندو پريكړو سره مطابقت ولريپه هكله د امنيت شورا نورو د افغانستان) ميالدي كال2001نومبر

ې به د ټولو اورګانونو له پاره مقررات او كاردود په غوره توګه د ملګرو ملتو پهندال موقتې واكمنۍ تر-7

.مرسته رامنځ ته كيږيميالدي كال د دسمبر د 2001د ضميمې د دې موافقتنامې داخلي برخې جوړوي چې انګليسي متن يې

متن دى او بايد د ملګرو ملتونو په ارشيف اصلي ىپه يوه نسخه كې ترتيب شومياشتې په پنځمه نيټه پښتو، دري او نورو هغو ژبو كې چې د ملګرو ملتونو د رسمي متنونه به په. كې خوندي وساتل شي

د ملګرو ملتونو د سرمنشي خاص . مشخصې شي، هم ترتيب شي د خاص استازي له خوا به يسرمنش .انګليسي، پښتو او دري هر يو ګډونكونكي ته استوي نسخې پهاستازى به تصديق شوې

د ملګرو ملتونو له پاره د شاهد په د خبرو د ګډونګونكو له پاره ملګرو ملتونو د افغانستان په هكله د

استازى ځانګړى د افغانستان د ملګرو ملتونو د سرمنشي خضر ابراهيميا توګه

لومړۍ ضميمه نړيوال امنيتي ځواك

د ملګرو ملتونو په خبرو كې برخه وال دا مني چې په ټول هيواد كې د امنيت افغانستان په اړوند د-1

72

ژمنه دغه هدف ته د رسيدو له پاره دا. ت دىولېاو د قانون پلې كول پخپله د افغانانو مسئ ټينګښت، نظمپاره په شمول د ملګرو هكوي چې افغانان به د خپلو ټولو وسايلو، توان او نفوذ سره سم امنيت د ټولو ل

مامورينو چې په افغانستان كې ځاى په ملتونو او نورو نړيوالو حكومتي او غير حكومتي موسساتو او .ځاى كيږي يقيني كړي

كې نيولو سره د خبرو برخه وال غوښتنه كوي چې نړيواله ټولنه به د افغانستان د نويو د دې هدف په نظر-2

.مرسته كوي نويو وسله والو او امنيتي ځواكونو په روزنه او جوړيدو كېواكمنو سره د افغانستان د ځواكونو د بشپړ جوړيدو او په د دې مطلب په پوهيدو سره چې د افغانستان نوى وسله وال او امنيتى-3

كبله د ملګرو ملتونو په خبرو كې برخه وال د كار لويدو له پاره يو څه وخت ته ضرورت لري، نو له دېشي په افغانستان كې ځاى ولېپوځونه هرڅومره ژر چې ك د شورا نه غوښتنه كوي چې خپل موظف امنيت

ځواك به د كابل او د هغه د چاپيريال د امنيت د ساتلو په الر كې همكاري دا. پرځاى كولو ته توجه وكړي ته پراختيا شي چې د لزوم په صورت كې د هيواد نورو ښاري مركزونو او ساحو ىولځواك ك دغه. وكړي

.ومومي

ښاري مركزونو او ساحو څخه په د ملګرو ملتونو په خبرو كې برخه وال ژمنه كوي چې له كابل او نورو-4دا به هم ښه وي . ټول پوځي واحدونه وباسي ځاى كيږي، ركومو چې د ملګرو ملتونو موظف ځواك ځاى پ

.رغونې په الر كې همكاري وكړيد بيا ) ركچرټانفراس(چې دغه ځواكونه د افغانستان د زيربنا دوهمه ضميمه

دوره كې د ملګرو ملتونو د سازمان نقش په موقتهاستازى په افغانستان كې د ملګرو ملتونو د هراړخيز كار په ټولو د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګرى-1

.لري تولېبرخو كې مسئمندرجات وڅاري او د تطبيق نامې ټولد ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړى استازى بايد د دې موافقت-2

.په الر كې يې مرسته وكړينه وواكمنۍ ته د يوه سياسي بيطرفه چاپيريال په رامنځته كيدو كې الرښو ملګري ملتونه به موقتې-3

هغو ملګري ملتونه به د. اضطراري لويه جرګه په ازادو او منصفانه شرايطو كې راغونډه شي وكړي تر څونتيجې په اداري څانګو چال چلند ته چې د اضطراري لويې جرګې دايرول او د هغېموسساتو او

.ې راوړي خاصه توجه وكړيندمستقيمه توګه د نفوذ الد سرمنشي ځانګړى استازى او يا د هغه او هغې له خوا ټاكل شوي هيئت ته به بلنه د ملګرو ملتونو -4

په د رابللو د ځانګړي او خپلواك كميسيون ېلويې جرګشي چې د موقتې ادارې او د اضطراري وركړل .غونډو كې برخه واخلي

كميسيون د خپلو غونډو څخه منع شي او يا د دې كه د هر دليل په وجه موقته اداره يا ځانګړى خپلواك-5راغونډيدو د موضوعاتو په هكله پريكړه وكړي، په دې هكله جوګه نه وي چې د اضطراري لويې جرګې د

ځانګړى استازى، د موقتې ادارې يا د ځانګړي خپلواك كميسيون له خوا ه د ملګرو ملتونو د سرمنشيب كې نيولو سره د خپل خير او ښيګڼې ماموريت څخه كار اخلي ترڅو په دې باره كې د حل د د نظرياتو په نظر

.پاره اسانتياوې برابرې او يا پريكړه وكړي

73

ې كيدو په صورت كې تحقيق، او كه ندبشري حقوقو د پښو ال د ملګري ملتونه بايد حق ولري چې-6همدرانګه ملګري ملتونه د بشري حقوقو د پراختيا، د . سپارښتنه وكړي ضرورت شي، نو د اصالحي عمل

.لري تولېپروګرام د تطبيق او د بشر حقوقو ته د درناوي او پاملرنې په الر كې مسئ ښوونې او روزنې د

دريمه ضميمه

ملګرو ملتونو د خبرو د برخه والو غوښتنه د، رو ملتونو د سازمان نه د افغانستان په اړوندد ملګ :په دې وسيله د ملګرو ملتونو په خبرو كې برخه وال

افغانستان ملي واكمنتوب، د خاورې ټولنې څخه غوښتنه كوي چې د ېد ملګرو ملتونو او نړيوال-1همدارنګه د افغانستان په كورنيو . اقدامات وكړي ضروريتماميت او ملي يووالي د ضمانت له پاره

.د بندولو په هكله الزم اقدامات وكړي چارو كې د بهرنيو هيوادونو د السوهنېځانګړي ډول د مرسته وركوونكو هيوادونو او څواړخيزو د ملګرو ملتونو، نړيوالې ټولنې په-2

له پاره له موقتې واكمنۍ سره په ګډه د خپلو وعدو د پوره كولو موسساتو څخه غوښتنه كوي چې د رغونې، په پښو دريدو او بيا ودانولو په الر كې خپل واجبات او همكاري يو ځل بيا افغانستان د بيا

.او تطبيق كړي غښتلىتائيد، نكو د نومونو د ثبتولو كار د وژر د رايو وركو د ملګرو ملتونو د سازمان څخه غوښتنه كوي هر څه-3

تصويب څخه وروسته دايريږي مخكې له مخكې سرته ورسوي خاباتو چې د اساسي قانون دعمومي انت .نفوس شميرنه هم بشپړه كړي او همدارنګه په افغانستان كې

غوښتنه كوي چې د افغانستان د خپلواكۍ او خلكو د ملګرو ملتونو د سازمان او نړيوالې ټولنې څخه-4قهرمانانه نقش په پيژندلو سره الزم اقدامات او د موقتې دد عزت په خوندي ساتلو كې د مجاهدينو

د افغانستان په وسله وال او امنيتي ځواكونو كې مجاهدين بيا مدغم واكمنۍ سره مرسته وكړي تر څو .كړي

ځپلو ملتونو او نړيوالې ټولنې ته بلنه وركوي چې د شهيدانو كورنيو او نورو وارثينو، د جنګ ملګرو-5 .عيوبينو سره د مرستې صندوق جوړ كړياو د جنګ د م

نړيوالې ټولنې او د سيمه ايزو مرستندويه موسساتو څخه په كلكه غوښتنه كيږي د ملګرو ملتونو او-6مبارزې په الر موقتې واكمنۍ سره د نړيوال تروريزم، د مخدره موادو د كرنې او ليږدولو په ضد د چې د

مادي او تخنيكي مرستو په افغاني كروندګرو د پاره د مالي،كې د موقتې واكمنۍ سره همكاري وشي او )14( . د كړيولېنور خوراكي پيداوار ت برابرولو سره زمينه مساعده كړي، چې د افغانستان كروندګر

ې د افغانستان څخه د شمال دټلوالې يوشمير ندملتونو تر نظارت ال ملګرو هغه وخت چې په بن كې دې د مهاجرينو په نامه يو هيئت او د روم ندمشرۍ ال تر يپيښور څخه د پير ګيالن د يېاو تر څنګ يوګړ

ې يو څو نور ندتر نامه ال ېپاچا محمدظاهر د ډلې استازي او همدا راز د قبرص د غونډ پخوانيڅخه د د مشروعې نمايندګۍ ولس افغان كسان را ورسيدل نو امريكايانو همدې متفرقو كسانواو ډلګيو ته د

نه په خپل ولس كې مشروعيت درولود او نه د ، هم نه يې ېيو يېحال دا چې ددې ډلو څخه . حق وركړ لوريدهرې هغوىهم د يوشمير هغو كسانو په السو كې وه چې يد روم نمايندګ. وو وګړي يولس ټاكل

74

همدا راز د شمال ، ځانونه خوندي ګڼل يېان په لمن كې او د مخلوع پا چا محمد ظاهر خ يمايوسه شولوالې سره دكابل څخه د شمال ټ. ه وركړې وباور د الس يېټولواله هم دومره متشتته وه چې يو په بل

ته د ځانو يېيو شمير پخواني وګړي چې د برهان الدين رباني په حكومت كې اسالميد حزب ځاىيو وګړو نه په خپلو منځو كې ىد قبرص او پيښور د غونډو ډير. وو هم شامل و ىپيدا كړ ځاىناستې

په دې غونډو كې دهيواد ستر اوځواكمن . وو ياستاز يفكري يووالى درلود او نه هم د چا ټاكل شوه غورځول اندله يوه سره له غورځنګ ياسالمطالبانو افغانستان او هم د اسالميګوندونه لكه حزب

چې په وكسان داسې و يڅو شميرل شو يېڅخه نكود بن د غونډو د ګډونكو يېتر څنګ . وو يشود ماته . وتفريح مصروف و هلته په بن كې په سيل او يېد ګډون حق درلود او پاته نور يېغونډو كې

ورځو كې په ډير يپه اخر غونډېد ينكنكويوه ګډو غونډېفون په ذريعه د تيل پيټس بورګ نه دافغانستان وپلورل شو او په ډير ارزان قيمت وپلورل ، دبختانهب« : يښنې سره وويل چې اندافسوس او

كم د ملګرو ملتونو حا اصليافغانستان ټوله واكمني ملګرو ملتونو ته وركړل شوه او اوس به د. شو ».....نماينده وي

٭٭٭٭٭افغانستان امير محترم حكمتيار په خپله يوه اعالميه كې داسې اسالميبن دمذاكراتو په اړه د حزب د

: وليكل :د بن د مذاكراتو په هكله بايد ووايو

ي ورته رابلل شوي زلو استاد هغو ډ يوازېـ د بن غونډه د امريكا په خوښه رابلل شوې غونډه ده، 1ورته بلل شوي چي يا ئې دا يي ندزاستا ډلېكومى داسېد . چي د امريكا د نظامي عملياتو مالتړ ئې كړى

چي د امريكا په څنګ كي ودريدلي او د خپل ولس او ملك په ېمحكوم كړ ډلېحمله غندلې او يا ئې هغه .كړى شوېحتى بيطرفه ډلو ته هم بلنه نده ور. خالف جنګېدلي

:ترالسه كړي ېدوه پريكړ الندې ېغوښتل له دې غونډ ـ امريكايانو2او همدا جرګه به يجرګه جوړو يمؤقته اداره چي هغه به يوه انتصاب داسېيوه خوښېد امريكا د : الف

.فيصله كوي ۍد راتلونكي نظام او دائمي حكومت په هكله وروست .لونو لېږپوځ يافغانستان ته د ګڼ مليت: ب

د الندې ۍغواړي چي د دغو پريكړو په استناد له يوې خوا افغانستان ته د امريكا تر مشر امريكايان ونو لېږل توجيه كړي او هغه ته مشروعيت وركړي او له بلې خوا د افغانانو برخليك او دپوځبهرنيو

د امريكا ېانان نه بلكوټاكي چي غړي به ئې افغ ېجرګې له الر يانتصاب داسېافغانستان مستقبل د يوې .يوه حلقه غوره كوي خوښېد

جوړ شوى وو چي تر دوه ثلثه زياتو غړو د امريكا د دې دواړو غوښتنو داسېتركيب ېـ د غونډ3جوړ كړ چي كه په هر داسېوضعيت ئې ېچي څوك زړه نازړه وو هغه ئې واخيستل او د غونډ. مالتړكولو

د همدې . ترالسه كړې وې ېه مطلق اكثريت سره به ئې دا پريكړپړاوكي د غړو راى ته رجوع شوې وى پ

75

په كابل كي دا خبره اعالن كړه چي د شمالي ائتالف هيئت ته دا واك ندى وركړى شوى چي د يلپاره ربانله يوويل چي د ربان يمؤقتي ادارې د غړو په هكله پريكړه وكړي، او د ده د هيئت مشر يونس قانون

يوڅه او د ده يونو په هكله هم ربانپوځد بهرنيو . ځو او د موقتي ادارې غړي ټاكو ېمخالفت سره سره مخك .هيئت بل څه ويل

په ميدان كي او د جګړېامريكا چي د افغانستان د بحران د حل كولو په اړه كومه پريكړه لري هغه د دا خبري په اصل كي . و له الريوحشيانه او بې رحمانه بمباريو له الري پلي كوي نه د بن د غونډى د خبرو آتر

د دوى د نظامي عملياتو د توجيه لپاره او د دې عملياتو الس راوړنو ته د مشروعيت وركولو لپاره پيل .شوي

ترو ته ناست دي او هلته په اكسان خبرو خوښېد دوى د الندېپه بن كي د امريكا تر فشار هره ورځ په لسهاوو بې ګناه او بې دفاع افغانان په قتل . افغانستان كي د امريكا په مخالفينو بمونه ورېږي

حال كي په ډله ايزه توګه په قتل رسېږي چي السونه داسېكي شپږ سوه اسيران پ يرسېږي، په قلعه جنګورېږي او څلويښت ټېئې ترشا تړل شوي، په غير مسلح اسيرانو د محبس په انګړ كي بمونه او راك

او هغو څمڅو ته اور اچوي چي دغو بې وزلو .يولاكټو او ماشين ګڼو دوى په ر ېامريكايي هليكوپتر .وه ېلپاره پناه وروړ ېاسيرانو د ځان ژغورني او څوك چي كوي د افغانستان د بحران لپاره په بن كي د حل الري لټول كېږ ګومانكوم كسان چي

.دليولېغونډو نه طمع او توقع لري، يا بې خبره دي يا غ داسېل :نظره د افغانستان بحران هلته حل كېداى شي چي زموږ له

.جګړه متوقف شي: الف .يونه له افغانستان نه ووځپوځبهرني : بامريكا، روسيه او زموږ هغه ګاونډي هېوادونه چي لدوى سره ملګري شوي او زموږ د هېواد په : ج

ېناروا مداخلې بند پلېخكوي او جګړه مارو ډلو ته وسلې او پيسې لېږي، ېكورنيو چارو كي السوهن .نه پرته حل كړي ېچي خپل مشكل په خپله د بهرني فشار او السوهن يكړي او افغانان پرېږد

شورى جوړه شي چي غړي ئې افغانانو غوره كړي وي او د افغان ولس منتخب داسېلومړى يوه : د . ي ويزاستا

ي قانون تدوين او تصويب كړي، همدا شورى مؤقت حكومت جوړ كړي، د هېواد لپاره نوى اساس: هـ .ملي اردو او مستقله او با صالحيته ستره محكمه جوړه كړي

د موقتي مودى په پاى كي د نوي اساسي قانون له غوښتنو سره سم آزاد او عادالنه انتخابات : ول څه له يوه منتخب پارلمان او منتخب حكومت نه پرته په ب. ترسره او قدرت منتخب حكومت ته انتقال شي

جرګې مني او نه د پرديو په ياو قرون وسطاي يد افغانستان بحران نشي حل كېدى، افغانان نه انتصاب . لي حكومتونه الس قدرت ته رسېد

په دې مرحلى كي د حزب كړنالره څه ده ؟نه دفاع كوي، له خپل ۍحزب به د تل په څېر د خپل هېواد له اسالمي هويت، استقالل او خپلواك

او الزم وي او زموږ اسالمي يونو د ايستلو لپاره به هر هغه څه كوي چي ضرورپوځنه د پرديو هېواد

76

ت د هغه غوښتنه كوي، او له ټولو هغو شخصيتونو او ډلو نه يوه ګډه اسالمي جبهه جوړول چي د ولېمسئ خوښېغانانو د بهرني تجاوز مخالف وي، له اسالم او خپل هېواد نه دفاع كوي، او په افغانستان كي د اف

) 15( .ونو په فوري او بالقيد او شرط وتلو ټينګاركويپوځ ياسالمي حكومت غواړي او د اجنبخپل دايران څخه ناتاړ په وخت كې پرته له ځنډه پوځيهيواد د امريكايانو د رامير چې پ اسالميحزب د

د و او ىاو نظام په مكمله توګه له منځه تلل په دغه وخت كې د طالبانو حكومت. هيواد ته راستون شو په دې اساس ، ىنه و پاته شو خونديحيثيت هم د سختو بمباريو او تعقيبونو په اساس يتنظيم هغوى

ې اندافغانستان ب رچې اوس ېې پ ، نظام فكر كاوه يې جوړ شوندتر چتر ال د هغوىامريكايانو او په مقابل كې د راپورته كيدو ځواك پوځاو په هيچا كې هم د مقاومت او د امريكا د ،ولكه كلكه شوې ده

پخپله دامريكا ولسمشر جورج بش هم په خپله يوه وينا كې دا څرګنده كړه چې په افغانستان ، نه شتهد خو ، )Mission is accoplished(: چې وويل خپل فوڅ ته يېژبه هولكه پوره شوې او په خپل يېې اندب

ولس تر څنګ د خپل د حزب امير تصميم ونيو چې تعبير نه ووت چې د دا خوب هغه وخت د هغوى د. خپل هيواد د بيا استقالل او ازادۍ له پاره د شتو وسايلو څخه په كار اخستلو سره قدم پورته كړي

د مجاهدينو سره يو اسالميحزب د يېته را ستون شو او دلته هلمند واليت حزب امير د تهران څخه د يېدرې مياشتو كې لومړيوپه همغه او. زبر ځواك په مقابل كې خپل كار پيل كړ امريكاييد ځاى

خپل افغانستان د ازادۍ اواستقالل څخه ددفاع له پاره ونو ته دپوځامريكايانو او بيا د ايساف ې غږ وكړ تر څو د هغه سره اندپه خورو ورو جنګجويانو ب ود طالبان يېتر څنګ . را څرګند كړ موجوديت

ځپلو له پاره اوږه په اوږه قدم ځواكونو د يصليب په هيواد كې د او ، استقالل شي او د ازادۍ او ځاىيو . واخلي

: كې داسې وليكل يېحزب امير په يوې اعالم دكال لومړياشغال په همغه ونو دپوځ امريكاييد :كليزې په مناسبت ۍلومړد : افغانستان د امريكايي ځواكونو د وحشيانه بريد رپ داسېراتلونكي په هكله ځنو حلقو افغانستان د امريكايي ځواكونو له بريد نه وروسته د دې هېواد د رپ

دې هېواد رنظام به پ خوښېاډې بدلېږي، د امريكا د كولو چي افغانستان د امريكا په دائمي ګومانرژيم نسكورول څيي، نه د امريكا په خالف د مقاومت امكان شته او نه د امريكا د الس پو مسلط كېږ

له روان بهير سره د تلو فيصله كړې وه، په دې قطار كي د سورېدو لپاره له مخكنيو ډلې ېد!! يممكن دكوزېدو په حال كي وو، غوښتل ئې له مخكنيو ملګرو او صفوفو نه خپله رابطه قطارونو او بسونو نه د را

ېږي چي دوى ځپوري نوو بسونو كي د هغه مجهول مقصد په لوري وخو په در قطع كړي، او د امريكايانو !!ټاكلى امريكايانو ېپه خپله نه بلك

حملېت اوس او د امريكا د ځان ته توجيهات لرل، ويل ئې چي زموږ د هېواد او ولس وضعي ډلې ېدستړى شوى، د جګړېولس له . په وخت كي وو حملېځواكونو د يپه وخت كي هغه ندى چي د شورو

. نړۍ كي حريف او رقيب نلري ولېنړۍ وال ائتالف هومره ځواكمن دى چي په ټ الندې ۍامريكا تر مشرمقاومت په دوران كي د افغان پاكستان، زموږ هغه ګاونډى هېواد چي د شوروي ځواكونو په خالف د

، او د افغانستان په اړه ټول هغه ىولس لوى پناه ځى او ستر مالتړ وو اوس د امريكا په څنګ كي ودريدلئې ورنه غواړي، كه دا د حزب اسالمي په خالف د طالبانو حمايت او څه كولو ته تيار دى چي امريكايان

77

او ېته نظامي اډې وركول اود پاكستان له ځمك امريكايانوكي جګړېمالتړ وي او كه د طالبانو په خالف . ته په خالص الس د استفادې اجازه وركول وي فضاء نه امريكايانو

له بلې خوا ايران زموږ بل ګاونډى هېواد، چي د امريكا په خالف د افغان ولس د مقاومت د مالتړ او بين المللي ائتالف د هڅو مالتړ كوي، د شمال د الندېحمايت طمع ورنه كېده، اوس د امريكا تر مشرى

ونو په څېر عمل وكړي، او په پوځجبهه ئې دې ته وهڅوله چي په نظامي ډګر كي د امريكا د ځمكنيو ترسره شول او په نتيجه الندې ۍسياسي ډګر كي د بن هغه مذاكراتو كي برخه واخلي چي د امريكا تر مشر

اداره جوړ شوه، او د طالبانو اسالمي امارت او د خوښېره د امريكا د كي ئې له يوې خوا د افغانستان لپاشمال د جبهې اسالمي دولت ئې به يوه وخت كي نسكور كړل او له بلې خوا ئې افغانستان ته د بريتانيا تر

ايران مخكي د پښتنو په خالف د تاجكانو . ونو د راتلو سند امضاء كړپوځد خارجى الندې ۍمشرد اقليتونو د ائتالفي جبهې مالتړ كاوو، بيا ئې د امريكا په الس د طالبانو د حكومت د دېالنترقيادت

چي د بن د مذاكراتو په نتيجه كي جوړ ينسكورېدو مالتړ وكړ، او اوس هغه حكومت په رسميت پيژن .ونه په افغانستان كي مستقر شويپوځاو حمايت لپاره بهرني ېشوى او د هغه د ساتن

هېواد نشته چي په افغانستان كي د امريكا د نظامي حضور داسېنړۍ كي ولېپه ټ: ياو واي . مخالفت وكړي او د امريكا په ضد مقاومت كي د افغانانو تر څنګ ودرېږي

يا هپه څرګند ډلېسياسي ولېفكر كوي چي له حزب اسالمي نه پرته د افغانانو ټ داسېدا حلقه د حضور مالتړ كوي، په دې خاطر د دوى له نظره د امريكايانو توګه، او په يوه او بل ډول د يمخف

.چي افغانانو د روسي ځواكونو په خالف وكړل يپه خالف هغه څه كول ممكن نه برېښ امريكايانوي چي فكر كولو چي د امريكا په ضد به حتما هماغه څه كېږ داسې ډلېپه مقابل كي بلې ېد دې حلق

ي چي شوروي ځواكونه او امريكا به هرو مرو له هماغه برخليك سره مخامخ كېږد روسانو په خالف وشول :يداليل دا د ډلېد دې . او شوروي اتحاد ورسره مخامخ شو

يهيڅكله يو طاغوت. ىدا د اهللا سنت دى چي هرځواك ته ئې د عروج او طغيان يو خاص حد ټاكل ••••حالت د فساد داسېقرآن . نړۍ حكومت وكړي ولېټ رمودى لپاره پ ېچي د اوږد ينه پرېږد داسېځواك

د دوى . ځواكونه په زوال محكوموي يلپاره طاغوت ييود دې فساد د مخن) ج( عامل ګڼي او وايى چي اهللاي، د عبادت او د خداى د كه نه نو ټوله نړۍ به له تباهي سره مخا مخ كېږ. فساد په بل ځواك دفع كوي

.رانېږيونه به وځاييادولو او لمانځلو ټول

الله اسم فيها يذكر مسجد و صلوت و بيع و صومع لهدمت ببعض بعضهم الناس الله دفع ال لو و

40:الحج* عزيز لقوى الله إن ينصره من الله لينصرن و كثيرا، د رهبانانو او ېخلك د ځنو نورو په ذريعه دفع كوي نو كليساو ېاو كه دا الهى سنت نه وى چي ځين[

].ونه او جوماتونه چي د خداى نوم پكي زيات يادېږي، ټول به وران شوي ووځاييهودو د عبادت مسلح قطعات چي د روسانو په څنګ كي كه شوروي ځواكونه او د وارسا د پكت ګڼ شمېر ••••

تخت او ټول لوى ښارونه د دوى په واك كي وو، او د تېري په لومړنيو پايانستان ته لېږل شوي وو، افغكاوو چي ګومانمسلط شول چي زموږ ګاونډيو او ټولو نړيوالو داسېافغانستان رمياشتو كي پان د ت، نور نه مقاومت ممكن دى او نه د افغانستل لپاره د شوروي په كومي كي پريوافغانستان د ت

78

ئې لمن خوره شوه، په هر ځاى كي مقاومت پيل شو، ورو ورو ېمود ېخو پس له لنډ!! احتمال شته ۍآزادونو بريدونه پيل شول، روسان په خپلو نظامي اډو كي پاتى كېدو ته اړ او ښارونو ته له پوځروسي رپ

كمونستو ېپلو نږدكوزېدو په دې خاطر منع شول چي په هيڅ افغان ئې اعتماد نشوكولى، حتى له خدا خبره د !! او انګريزانو سره ونشي له امريكايانو ېهيڅ دليل نشته چي همدا كار د. ملګرو نه ويريدل

حال كي چي افغانانو نه په هغه وخت كي داسېپ. منلو نده چي هلته دا كار ممكن او اوس نا ممكن دى .ي روحيه چي نن ئې لريتجربه درلوده، نه دومره وسايل او نه هومره قو يدومره جنګ

د امريكا په خدمت كي د افغاني ډلو ائتالفي جبهه به ډېر ژر له ژورو او پخال نه كېدونكو ••••ي، اختالفات به ئې مسلحانه شخړو ته رسېږي، شرايط به يو ځل بيا د يوه بل اختالفاتو سره مخامخ كېږ

.ملي پاڅون او عمومي قيام لپاره برابرېږيكي چي څوك راټو ل شوي اكثريت ئې بې هدفه، بداخالقه، مفسد او غله دي، د دى جبهې په ليكو

همدا اوس ئې په ټولو سيمو كي د غارت، د خلكو زورلو، د خلكو په سر، مال او ناموس د تېري بازار تود .ممكن ندى چي دا وضعه د اوږدى مودى لپاره دوام وكړي. كړى

د طالبانو تر . هم نشي كولى چي د تل لپاره دوام وكړيبين المللي ائتالف الندې مشرۍد امريكا تر ••••نسكورولو د دوى هدف مشترك وو، خو اوس چي د طالبانو حكومت نسكور شوى، د افغانستان د

داسېونو د پاتى كېدو په سر به په همدې ائتالف كي د پوځراتلونكي او په دې هېواد كي د امريكايي په دې اختالف چي كوم نتائج مرتب كېدى شي هغه له هيڅ . ي كېږاختالف شاهد يو چي ورو ورو به تشديد

.يبا درايته او پوه انسان نه پټ ندبې رحمۍ، قساوت او وحشت سره عمل كړى، جوماتونه د لمانځه په ېچي په كوم امريكايانو ••••

يوځاى الس تړلي او په يرانوخت كي بمباردول، په كلو بمونه ورول، بې ګناه خلك وژل، په سلهاوو اساسراوو انتقال، له كابل نه د يكي مستقل محبسونه جوړول، كيوبا ته د جنګ خاورېوژل، د افغانستان په

دا ټول حتما او …مسلح افغاني قطعاتو ايستل، د هغو ډلو مشران سپكول چي د دوى ملګرتيا ئې كړې،نان هيڅكله د پرديو تسلط نه بې له شكه خپل عكس العملونه لري، افغانان به حتما خپل غچ اخلي، افغا

به د پرديو په خالف حساسيتونه او د مودې لنډېمني، تل د پرديو د سلطې په خالف راوالړ شوي، پس له .دوى د نادودو په مقابل كي عكس العمل، عملي بڼه غوره كوي او په مسلحانه مقاومت به بدلېږي

بلې ته سيمېوده كوي او لمن ئې له يوې دا دئ عمال ګورو چي مقاومت پيل شوى، په ډېره چټكتيا •امريكايي ځواكونو د مجاهدينو مسلسل ركه په تېرو دريو مياشتو كي د مقاومت وضع، پ. خورېږي

تلفات له هغه څه سره مقايسه كړو چي د شوروي اتحاد بريدونه او په دې بريدونو كي د امريكايانوره مخامخ شول نو په څرګند طور به وګورو چي هم په ځواكونه د تېري په لومړيو دريو مياشتو كي ورس

زيات دى او هم ئې تلفات، او د مجاهدينو تكتيكونه پاخه او تلفات ئې د بريدونو شمېر باندې امريكايانوآيا له امريكا نه ويرېدونكو او له قدير او خيرالناصرين خداى نه مايوسو كسانو ته دا . له هيڅ سره برابر

وي چي نن او پس له هغه چي د مقاومت له پيل نه فقط درى مياشتى تېرېږي، امريكائي خبره كفايت نكحال كي چي داسېاو دا پ!! ياو ژوبل كسان بګرام ته انتقالو يونه هره ورځ تر پنځو نه زيات خپل مړپوځ

ل، ، خوست، پكتيا، او پكتيكا كي تشديد شوى، او په كابړپه كندهار، كن يوازېال تر اوسه مقاومت

79

شوې او نورو والياتو ته ورو ورو په خورېدو دى، الحمدهللا ېلوګر، ننګرهار كي ئې لومړى څريكي څرګندهلته هم مجاهدين ځانونه برابروي او ډېر ژر به وګورى چي په دغو سيمو كي هم د نورو سيمو په څېر د

ته به كړي نو امريكايانوزه باور لرم چي كه مقاومت په همدې شكل دوام و. شديد مقاومت لمن خوره شيلپاره په افغانستان كي پاتى كېدو ته زړه ښه كړي او دا ورځ په ورځ مودې ېډېره ګرانه وي چي د اوږد

. دا تلفات تر يوه كال نه زيات وزغملى شي ېنكوم چي امريكا د ګومانزه هيڅ . زياتېدونكي تلفات وزغمي .ينكي بل اكتوبر اوومه په افغانستان كي ولمانځد راتلو ېد دې احتمال ډېر ضعيف دى چي امريكا د

ي شايد امريكا ته ئې جبران همدومره ونو په وتلو چي كوم خطرناك نتايج مرتب كېږپوځد امريكائي •اسالمي ولېافغانستان او ټ راثرات به پ ياو په دې مقاومت كي د مجاهدنو د بر. ګران وي لكه روسانو ته

.پراخ وي چي د شوروي ځواكونو په ضد ئې په برخه شوو نړۍ كي تر هغه نه ډېر ژور اوله هغو كسانو سره چي د يرغلګرو ځواكونو په څنګ كي د خپل ولس په خالف جنګېدلي او د دوى د •

او افغانيت خالف هغه ولېپښتون مروت، د اسالم، ېلي او له افغانانو سره ي مټو په زور قدرت ته رسېدونو له پوځغيرته كسانو په تاريخ كي يي هم مثال نشو موندلي، د بهرنيو ېبننګه او ېڅه كړي چي د ډېرو ب

كاش دوى . وتلو نه وروسته به لدوى سره هماغه څه كېږ ي چي لدوى سره شايي او د دوى له سلف سره شوي .ىو ىپه پله له ګام ايښودو نه يي ډډه كړ هغوىاو د ىو ىد كمونستانو له تجربو نه پند او عبرت اخيست

هغه كسان چي د امريكا په الس له جوړ شوي نظام سره د ملګرتيا اراده لري او په دې بهير كي ځانته د •په اوبو الهو هڅېهغه جهادي ېټول ېهڅه كوي، دوى خپل تاريخ داغجن كوي او خپل پيدا كولو ځاى

پوهېږو دوى به خپل نه. ېو ېكوي چي له اسالم نه د دفاع په خاطر ئې د پرديو كفري ځواكونو په خالف كړدا كار د روسانو په وخت كي ونكړ؟ څنګه د روسانو په الس جوړ شوي ېي ولېعمل څنګه توجيه كوي،

!! نظام كي برخه اخيستل ورته حرام برېښېدو خو په امريكائي نظام كي برخه اخيستل ورته جايز برېښياو انګريزانو په خالف جهاد ورته نوڅنګه د روسانو په خالف جهاد ورته فرض معلومېدو خو د امريكايا

نه پوهېږو دوى هغه څوك څنګه مالمتوي چي نن د امريكا په خالف د مقاومت پلوي !! اشتباه برېښي !! حال كي چي پرون او د روسانو په خالف يي د ده د مقاومت ستاينه كوله ؟ داسېكوي، پ

ېهجرت كي تېر كړي، دا حالت ئې تر د په ېكه څوك خپل ټول عمر په محبس كي او يا له هېواد نه لر •او د ىنظام كي د مامور په څېر كار وكړي چي د پرديو په الس جوړ شو داسېچي په يوه ىډېر غوره د

په ېدا كسان د. حفاظت لپاره يي كفري ځواكونه زموږ په ملك كي ميشت شوي او په افغانانو بمونه وروي ېلګرتيا په صورت كي نه اهللا تعالى د دوى ايمان قبلوي او نه يدې پوه شي چي له كافر سره د مواالت او م

څخه ګنل كېږ ي او مباح الدم دي چي د كافر په ډلېد شريعت له نظره هغه څوك د كافرانو له . لمونځ او روژهد مجبوريت په صورت كي دوى . د دوى هيڅ دليل او عذر نه منل كېږ ي. څنګ كي له مسلمان سره جنګېږي

چي د كافرانو په څنګ كي د ېشو ىخو دا اجازه نده وركړ ىشو ىد كلمي ويلو رخصت وركړ كفرد ته .مسلمانانو په ضد وجنګېږي

نظام ته اسالمي نظام وايي او د اسالمي داسېهغه كسان چي د كفري ځواكونو په الس جوړ شوي •امنيت يي د هغو ېمينو كوي، د پالزاندږدي چي د مشر ساتنه يي امريكايي كوم باندېحكومت نوم ور

حال داسېاو پ!! ىپه افغانستان كي د شريعت نفاذ د منلو ند: چي وايي ىكفري ځواكونو په الس كي د

80

ځواكونو په واك كي، ټول هوائي ميدانونه او ستراتيژيك نقاط ېكي چي د هېواد آسمان او ځمكه د همدشي، ىاو وژل ىولنه پرته، هر څوك ني ېموافق او ېد دوى په اختيار كي، په خپل سر او د افغانانو له اجاز

ونو كي خپلو محبسو نو ته ځايپه داخل كي محبسونه لري او په سلګونو بې ګناه بنديان ئې د نړۍ په نورو ىدوى له خدا. خبره دي او يا اصال ايمان نلري ېدا دين خرڅونكي مفتيان يا له اسال م نه ب.... انتقال كړي

.ل ملت غولويسره خدعه كوي او خپ

دي چي د اصلي دښمن په ضد د څه كولو همت او جرأت نلري خو د خپل داسېنور بيا ېمتأسفانه ځن •!! يا د ويډيو كسټو په دوكانونو كي په انفجاراتو سره باسي او يا د مكتبونو په سوزولو سره اسزړه بړ

مال ماته او ېخالف جګړو ته ي نور خو په داخلي جګړو كي ډېر غښتلي او تورزن وو خو د يرغلګرو ېځينخوا په داخلي تصفيو كي ېشوي او له بل ځاىنور له يوې خوا دښمن سره يو ځنېاو !! توره په غالف كي ده

نه هم ډډه نكوي لدېمصروف دي او خپل ملګري ترور كوي او د سياسي او تبليغاتي اغراضو لپاره حتى ړي او همغه بي ګناه ښاريان په وينو كي ورغړوي چي ښارونو كي انفجارات وك الندېچي تر خپل تسلط

همدا دوى وو چي ډاكټر عبدالرحمن او حاجي !! ېسراو مال د خوندي ساتلو ذمه وهلدوى يي د !!انفجارات وكړل ېته ي ېعبدالقدير يي ترور كړل او د اطالعات او كلتور وزارت مخ

الم ته وفادار دي، د اسالم له دښمنانو سره د موږ يو ځل بيا ټولو هغه افغانانو ته بلنه وركوو چي اس •

د سكوت او سازش په نتيجه كي خپل دين، ايمان او آخرت نه تباه ېاندملګرتيا او د دوى په وړ ونو په شته والي رضايت او دوى ته پوځكوي، د خپل هېواد استقالل او خپلواكي غواړي او پرديو

ګڼي داسېپه ضد جهاد هم ګڼي، او د امريكايانو يمناف ېيمان او عقيدتسليميدل، او د دوى ملګرتيا د االس وركړي او د جهاد لپاره مال وتړي او ۍلكه د روسانو په ضد، دوى ته بلنه وركوو چي يوه بل ته د ورور

ېوركوي او امريكا او ب ىبه د دوى مرسته كوي، په دښمن به دوى ته بر ىپه دې باور ولري چي قدير خدانه ملګري به يي له همغه شوم برخليك سره مخامخ كوي چي روسان او د دوى كمونست ملګري يي دي

) 16( .ورسره مخامخ كړل

٭٭٭٭٭

حزب اسالمي افغانستان د هيواد د ازادۍ او استقالل د بيرته اخستلو او هيواد د امريكا د اشغال مليپه ع بلكې ييزونه كړاندلو له پاره نه يوازې وړته رسو پاىڅخه د خالصون او د اوسنۍ غميزې د

بلكېد حزب اسالمي له اړخه نه يوازېدا خبرې . دياړخونو سره پرې خبرې هم كړيد اړوندو يېتوګه د غوښتنې په اساس تر سره و چارو د وزارت بهرنيد امريكاد دولت او په ځانګړې توګه دهغه هيواد د

د سياسي اړيكو د مسؤل او دحزب د اسالميچې مونږ د نمونې په توګه په امريكا كې د حزب . دي شوي :اړيكو يوڅو اقتباسات دلته را اخلو يامير محترم حكمتيار تر منځ د خط

يك او ل د حزب د اړيكو د مسؤل د يېپه خپل يوه ليك كې چې په امريكا كى امير اسالميحزب د : يزونو په ځواب كې ليكلى داسې كاږياندوړ

چې د جورج بش جنګي ټيم ورسره مخامخ كړه يكه سپينه ماڼۍ غواړي امريكا له هغه بحرانه و باس.....«زمونږ له نظره د بحران د ، نو موږ مرستې ته چمتو يو ي،د باعزته وتلو الر لټو څخه او له افغانستان

:داده حل الر

81

لومړىداسې چې . و ځواكونو د وتلو له پاره معقول او دمنلو وړ مهال ويش ټاكل بهرنيد ټولو • ....له ښارونو نه يېبه

ىو السوهنو مخنيوبهرنيداسې تدابير و نيول شي چې د افغانستان په كورنيو چارو كې د • .او پاكستان يېوسر ، هند ، په ځانګړې توګه د ايران ، وشي

دهغو ډلو غړي نه يېيوه داسې موقت بې طرف حكومت ته د قدرت انتقال چې مشر او كابينه به •نه به په راتلونكې حكومت كې برخه اخلى او نه به په ، ده ېبرخه اخيست يېوي چې په جګړو كې

. كيږييد اندانتخاباتو كې ك

ې ازاد او ندد انتخاباتو د يوه مستقل كميسيون تر اشراف ال و ځواكونو له وتلو وروستهبهرنيد • عادالنه انتخابات

. بنديانو بال قيدو شرط ازادول سياسيد ټولو •

.دائمى اوربند •

تضمينونه لټوي او ددې له پاره د بهرني سوله ساتي ځواك امنيتيډلې يافغان ېكه ځيني •تشويشونه رفعه دوىمونږ چمتو يو چې د ، ث و شي بايد پر دې بح ، يحضور ضروري ګڼ

د يهيوادو محدود شمير سوله سات اسالميشي چې په دې موخه د بې طر فه ىكړو دا هم كيدپه دې شرط چې دا به د موجوده ، شي ځاى رپ ځاىمودې له پاره په هيواد كې ېټاكلي ېموقت

ې د ندد سولې تر نامه ال بلكېتأمين نه ېد سول يېموريت سوله ساتو په څير نه وي چې ما .افغانانو په ضد جنګ دئ

د افغان يېتګ را تګ به ، كيږي ځاىپه ځاىمراكزو كې يپه عسكر بهله ښارونو نه بهر •ؤلو ې به عمل كوي او دمسندد موقت حكومت تر قومندې ال ، حكومت په اجازه او او موافقه وي

تحرك حق نه لري نظاميمقاماتو له موافقې پرته به دهيڅ افغاني

و ځواكونو د وتلو تر بهرنيپر غوښتنې بحث وكړو چې د دوىهمدا راز حاضر يو په دې اړه هم د •اليو شتون و څيړل شي موږ ټولو خواوو جنګيو بهرنيڅنګ بايد د مجاهدينو په ليكو كې كه د

وركوو چې له دې سره په بشپړه توګه موافق يو چې په افغانستان كې دې نه بهرني ته اطمئناناډې وې او نه ددغو له پاره نظامينه دې دهغو له پاره ، يالجنګينيواكګران وي او نه بهرني

. مراكز نظامي

دو د توليد او تجارت دې ته هم چمتو يو چې تضمين كړو په افغانستان كې به دمخدره موا • ىدهيواد منتخبه شور ، توليد او تجارت حرام ګڼو ، موداو كښت ييمونږ د نشه ، نيسومخه و

بحث كوي او الزم تدابير به نيسي يېبه د نورو اساس مسائلو ترڅنګ په دې قض

:امريكايان بايد پوه شي چې دوىغواړى د ، چې ملت رټلي دي يخاص حمايه كواوس په افغانستان كې هغه ډلې او اش دوى •

......ورته څملوئ يېږئ، او رقيبان او مخالفين جنګيد اقتدار له پاره و

افغانستان شمول ، وط او قوي حكومت جوړول له يوه ځواكمن بد افغانستان اداره او د يوه مض • ..... ، او منظم حزب نه پرته امكان نه لري

82

....... ، يبدنام او ناكام حكومت كې برخه واخل اوسنيچې په يين دې ته تيار نه دمجاهد •

وي اليو اډه نه جنګيو بهرني شو چې ستاسې له وتلو وروسته به افغانستان د ىمونږ دا خبره تضمينول ....... چې

د ، دحل يوازنۍ او اسانه الر ګڼلېد بحران يېاودا ىتل پر انتخاباتو ټينګار كړ اسالميحزب •وه چې قدرت دې يوه موقت حكومت حزب طرحه دا ال هم دهم هشوروي د ځواكونو دوتلو پ

د نجيب د حكومت د نسكوريدو ، شيبيا دې عام او ازادانه انتخابات تر سره ، ته انتقال شي يېهغې طرحې مالتړ وكړ چې په نتيجه كى به د ملګرو ملتونو د اسالميمهال هم حزب هپ

خو ، كيدلبيا به انتخابات تر سره قدرت له ډاكټر نجيب نه يوه موقت حكومت ته انتقاليدو اومسكو په وينا او د ايران د ، ډلوددې طرحې مخالفت وكړپورې تړلو دوىتهران او په ، مسكو

اسالميحزب ئتالف جوړ شو او د ډاكټر نجيب په ضد كودتا وشوه او دا يپه وساطت شمال . ......ګډه جګړه پيل شوه دوىپه ضد د

په داسې حال كې چې د كابل په حكومت ، په افغانستان كې د نوي اساسي قانون خبره كوي دوى •هغه اساسي ، ينظام غواړ پارلماني ځاىد رياستي نظام پر ، ډلې دا قانون نه مني ېملكې شا

په دې كې به وګورئ ...... ، دى يتر دې قانون ډير مترق ىاعالن شو لوريقانون چې د حزب له واليتي ېمنتخب ، منتخبه كابينه ، منتخب پارلمان ، منتخب جمهور رئيس ، چې رياستي نظام

په څو يېقانون سره ياساس وسنياالبته د كابل د ، برخې دي اساسي يېشورا ګانې وددو ، ويصالحيتونه محدود ېقضاياوو كې توپير شته او هغه دا چې د جمهور رئيس ځين

جوړول په پوځد مكلفيت ددورې په بنسټ ، محدوده اداره ، يوه منتخبه جرګه ځاى رجرګو پ .كې غوره ګڼل شوي

حكومت د يزونو په اړه چې د امريكا داندد هغو وړ حزب داړيكو د مسؤل په امريكا كې د يېهمدا راز ، ىبروك معاون هم دچې د ريچرډ هال ، مسؤل دفتردد افغانستان د يېو چارو په وزارت كې بهرني : و داسې وليكل ىز كال د اپريل په اولسمه مطرح كړ 2010غوښتنې په اساس، د هغه د دسره

ونه پوځ بهرنيټول ، ىونو، القاعدې او ډيورنډ په اړه زمونږ موقف همغه دپوځو بهرنيد ......... •په اړه به منتخب ) دكرښې(د ډيورنډ ، ياليو اډه نه وجنګيو بهرني افغانستان به د ، به وځي

.پارلمان وروستى تصميم نيسي

منتخب پارلمان ته خپل مالحظات ، يمالحظات محدود دقانون په اړه زمونږ اساسيد • ىد جمهور رئيس او شور ، وړه اداره ، ىيوه منتخبه شور ، نظام يرياست مونږ ، ې كوواندوړ

د افغانستان . له پاره همهاله يو ځل انتخابات، هغه هم د متناسب استازيتوب پر بنسټ .حالت همدا تقاضا كوي سياسياو اجتماعي ، اقتصادي

يشمال ، طالبان ، اسالميحزب . دعوت شي ېې خواوندمذاكراتو ته دې ال فغانيبين اال • ) . .....كابل (سراسري جرګه ملي ، ) المان (افغانستان ىكميسيون صلح و ازادى برا ، ائتالف

83

حكومت جوړول وي يا دې د يوه داسې انتقالاجند غونډېمونږ له دې سره موافق يو چې ددې •په انتخاباتو كې د برخې اخستو يېغړي به ېكابين چې حد اكثر يو كال به دوام كوي رئيس او د

......حق نه لري

دا انتخابات بايد ، دورې په وروستيو دريو مياشتو كې دې انتخابات تر سره شي يد انتقال •شورا ګانو او د ولسواليو د واليتيد ، غړي ېجرګ يولس د ، ر رئيسجمهو ، ييو ځل و

هر حزب او انتخاباتي ، شوراګانو غړي به د همدې يو ځل انتخاباتو په نتيجه كې ټاكل كيږي هغه څوك به منتخب ، خپلو اراوو په تناسب غړيتوب لري مجموعه به په شوراګانو كې د

.تر السه كړي يېرا ېزيات ييكيږي چې تر نيماجمهور رئيس ګڼل

ټولې خواوې بايد تعهد وكړي چې له دې وورسته به اقتدار ته د رسيدو له پاره نه د توطئو الر • ىته به درناو يېدولس رأ ، وسلو او پيسو په زور د جګړو الر ، او نه د پرديو د مټو يغوره كو

. ......ه د ځان او رقيب په اړه مني د اكثريت پريكړه ب ، كوي

سنا او د كانګرس يو شمير غړو تر اوسه د پوړو چارواكو او و چارو د وزارت لوړبهرنيد امريكا دد مسؤلينوسره ليده كاته كړي او دحزب اسالمي په سياسي اړيكو د اسالميحزب پورې څو ځله د

د ژور اختالف په ځماڼۍ تر من ېخو د پنتاګون او سپين ، ىكړخبرې تفصيليورسره يېيزونو اندوړچې د حزب يدا به د يادولو وړ و. اساس تر اوسه دې ليدنو كتنو كومې ځانګړې پايلې نه درلودې

شورا تر بحث او څيړنې امنيتييزونه د امريكا ولسمشر اوباما او ددې هيواد اندد امير وړ اسالمي .راغلي دي ې همندال

٭٭٭٭٭او په افغانستان كې د ناټو تر مشرۍ ىهيواد د ىغړ اسالمينى زتركيه چې د ناټود ټلوالې يوا

ې خپل سرتيرې هم لري د افغانستان د بحران د حل په اړه د اړوندو اړخونو سره په تماس كې ندالافغانستان نماينده ګانو ته څو ځلې هلته انقرى اسالميپه اروپا كې د حزب يېاو په دې لړ كې ، ده

خپل يېالرې له پاره يد حل د يوې سه ېهيواد د غميز او د ، ته د ورتلو بلنه هم وركړې ده د هغوىمسؤلينو اسالميدحزب . يد يسره شريك كړ اسالمييزونه هم له حزب اندوړنمونې په توګه د يېچې مونږ . يد اخستلو له پاره ور استول حزب امير ته د ځواب يزونه داندوړ

:ځواب لنډيز دلته را اخلو د يوه ليك د يوازې

:داسې وليكل يېد حكومت سره د اړيكو د مسؤل د ليك په ځواب كې يېپه اروپا كې د ترك دوى ، له الر ې تر سره شي وىدد هڅو قدرونه كوو او موافق يو چې دا كار د دوىمونږ د •

.شي ىتر ټولو ښه منځګړيتوب كول

و ځواكونو د وتلو بهرني د: دادي يېټكى اساسيزمونږ طرحه بيا هم ورته تشريح كړئ چې •انتخابات د متناسب ، حكومت ائتالفيموقت غير ، له پاره معقول مهال ويش

، موقت حكومت غړي برخه نه اخلي اتو كې به دپه انتخاب ، استازيتوب په بنسټبيا به تر انتخاباتو مخكې ، له ښارونو عسكري مراكزو ته انتقاليږي ىلومړځواكونه به

84

ه ې وي اوپندوځي، د موقت حكومت په وخت كې به په پشپړه توګه د حكومت تر واك ال .ات كولى شي او نه تحركات مليبه نه ع خپل سر

.مونږ په كې برخه اخلو يمذاكراتو اجندا دغه اساسي ټكې و د كه •

ورځو كې يزكال د جون دمياشتې په اخر 2010هيئت د پوړى يو لوړ اسالميهمدا راز د حزب مامورينو سره وزارت د و چارو دبهرنيد يېد ترك يېسفر درلود اوهلته تفصيليته يو يېترك

خبرې تفصيليې ورسره اندب» ميثاق مليد ژغورنې «ې شوې اندلخوا په وړ اسالميدحزب .درلودى

زبرځواك څخه د خالصون له پاره د حزب امريكاييهيواد د استقالل او ازادۍ د اعادې او د دنو په ،لرييان برخه كې په پراخه پيمانه جر نظاميكه له يوه اړخه په ېافغانستان هلې ځل اسالميبيرو سياسيافغانستان د اسالميد حزب . ىراغل ىهم هيڅ ډول كمښت نه د يېبرخه كې سياسي

هر چيرې چې ورته زمينه برابره شوې د حزب د اميرد سولې او امن ، كې ټګو ټغړو د نړۍ په ګوهغو هيوادو مسؤلينو ته ور رسولې او دا د يېطرحه پيغام او دخپل هيواد د ازادۍ له پاره جوړه كړې

ولس د ىترڅود هيواد استقالل بيرته اعاده شي او زمونږ وياړل لريځلې به تر هغې پورې دوام و ېهل . شيحكومت خاوند اسالميخپلې خوښې د منتخب

85

دريم فصل :يزونه اندوړ مختلفو اړخونو پروسې له پاره د د سولې د

نه كاوو چې د افغانستان ګومانډيرو دا له پوځي يرغل وروسته زبرځواك ييمريكا اافغانستان د رپ ، سكندر، چنګيزخان يمقدون او د يكړ ىتاريخ را ژوند ىوياړل ىهغه خپل پخوان بهميړنې ولس په څير به يو ځل بيا خپل سرونه په السو وپاڅونازادۍ او استقالل د د په خالفروسانو انګليسانو اوله پاره به ډګر ته را خوندي ساتلو دمكنۍ بشپړتيا ځاستقالل او هيواد د يخپل وياړل د كې واخلي او

. ودانګيواكمنولو وروسته تر ي اشغال او هلته د خپلې خوښې د حكومت پوځد امريكايانوله اړخه د افغانستان

چې ژمنه يېو چې نيواكګران به رښتيا هم د افغانستان د بيا ودانۍ له پاره لكه څنګه دا اندو د ډيرتوګه په سياسياو ياجتماع ، يهيواد به بيرته په اقتصاد ىاو زمونږ د غه جنګځپل يكار وكړ ، كړې

يېلكه څنګه بيا ودانۍ له پاره به افغانستان دچې د نيواكګرو به هم ويل په خپله . يخپلو پښو و درو ې و دهمغې كړله پاره مارشال پالن جوړ د بيا ودانولو جرمنيجګړې وروسته د ېنړيوال ېدويم چې د

يد هغې په پايلو كې به دغه هيواد په څو كلونو كې په خپلو پښو و درو په څير يو مارشال پالن جوړ او بلكې ، نه ده ييوا يې كې دا ډاګيزه شوه چې خبره هسې چې امريكايان لومړيواشغال په همغو خو د

د هيواد د بيا هغوى. بيا ودانۍ سره هيڅ عالقه نه لري غه نيواكګر ځواكونه اصال دافغانستان ددد د هغوى ، عفت د تجاوز كولو نو اووكور په د هغوى ، د هيوادوالو په وژلو او نيولو ځاى رودانولو پ

ا بل كوم و نه اخوپلهيوادوالو د ځ او په عمومي توګه د تيرې كولو، ې داندعصمت ب رښځو او نرو پغانانو له پاره يوستر زندان په خپله د اف يېد افغانانو ازاد او مستقل هيواد ، پروګرام نه لري

يا د بګرام په بدنامه زندان كې ور يا ګوانتانامو ته او يېخلك يځوانان او عمر خوړل ينكت ، ګرځاوهون پاله هيواد مسلمان او وط زندانونه جوړ او د يپه سلګونو شخص يېپه ټول هيواد كې ، واچول

ونه دداسې جرايمو پوځ ياروپاياو امريكاييخو پخپله دغه نيواكګر ، واچول وګړي يې په كې ورشاته يېيږي چې د روسانو د سرولښكرو د تور تاريخ شرم اوننګ يى مرتكباوسه تر مرتكب شول او

.پريښودپه ويرځايو تبديل يېد ودونو جشنونه د هغوى ، نيواكګرو ځواكونو په ډله ايزه توګه افغانان ووژل

يو په بل يېمشران قومي د هغوى ، كړه يې بمبارندتر نامه ال د ترهګر يېهره غونډه د هغوى ، كړل يې ځمكې يزراعت د هغوى ، لفينو د بدنامولو په خاطر ووژلمخا د يې علما د هغوى ، پسې ترور كړلڅخه په راكټو او بمونو وويشتلې او د خپلو كورو يې ېكانالونه او د اوبه خور سر چين ، له منځه يوړې

نيواكګرو ځواكونو دغه كار دود پخپله افغان ولس ته دا څرګنده د. په بيا بيا ليږد ته مجبور كړل يې . ده ياوتباه يبرباد د هغوى بلكېنه ياباد د هغوىكړه چې د نيواكګرو موخې بل سره اوږه له پاره يو د ټاټوبي د ازادۍ يولس دخپل دغه جنګ ځپل يپه همدې اساس افغان ميړن

همدې پاڅونو په پايلو وكړې او د يې ېسرښندن ، پيل وكړ يېپه وسلوال او ټولنيزو پاڅونو ، وركړه يخبرو له الرې د هيواد اوسن يد سياس ځاىر ته اړ كړي چې د جنګ پدي ينيواكګر دا د بهرني يېكې

.كيږدي ىټك پاىبحران ته د

86

يوشمير وګړو د را جلبيدو مخالفينو د ليكوڅخه د غانستان دولت د نيواكګرو ځواكونو په مشوره داف د ز كال دمارچ د2005ې په دندتر مشرۍ ال مجدديپه خاطر د سنا د جرګې د مشر حضرت صبغت اهللا

Afghanistan National Independent Peace and(پيوستون مليسولې مياشتې په شپاړسمه د

Reconciliation Commission (ې يو كميسيون جوړ كړندترنامه ال .)17 ( خبرو كې يمطبوعات ومړنيوپه خپل هماغه ل مجدديكه څه هم دكميسيون مشر حضرت صبغت اهللا

د مشر غورځنګ اسالميد وطالبان پيوستون دكميسيون دروازې د مليلې د اعالن وكړ چې دسوهغه دې خو د ، دي ېې پرانستانددين حكمتيار په وړامير انجنير ګلب د اسالميحزب د مالمحمد عمر او

هم د نړيوالو ملګرو ملتونو او د يېهغه خبره ر خطا كړل او دانړيوال ښكيالك ځواكونه و خبرو دته اړ دي يې مجدديصيب ځواكونو د مشرانو له اړخه څو ساعته وروسته مسترد كړه، او پخپله حضرت

) 18. ( يدمنعكس كړي ېهغه خبرې مطبوعاتو غلط د ييكړ چې ووا شتون پرتر څو د مخالفينو كولههڅه يېو مالتړو بهرنيكې دولت او لومړيونيواك په هيواد دد

د يوڅو ناراضه يوازې دغه ټول مخالفت ىخالف را والړ شو هسترګې پټي كړي او د هيواد د نيواك پمخالفت څرګند يد مشرانو يو شخص اسالمياو حزب غورځنګ اسالمي كسانو او يا د طالبانو د

هيواد نورو مقاومت ورځنى ځواكمنيدو او د اشغال په خالف د بهرني خو ورځنيو حقايقو او د ، يكړو بهرنينوپه دې خاطر دولت او ، ىشو پريښواليدو دغه حقيقت نور پټيدو ته نه ورهغې خ برخو ته د

ماتولو له پاره ليكو د مخالفينو د حضرت صيب په څير يو معمر او دروند شخصيت د د يېمالتړو دغړو غورځنګ يو ځواكونو څخه د استقالل له پاره د راوالړ شوبهرنيكه له يوه اړخه دولت د . ماره ووګ

څرګندوله خو د بله اړخه به دغه كميسيون هم نژدې هره ورځ اعالن كاوه چې په دې او شميره ډيره لږه ېپيوستون د پروس مليد سولې د وګړيلسګونه غورځنګاو طالبانو د اسالميهغه واليت كې د حزب

مخالفينو د ليكو تول او دغ ثاببرونو د دولت ټول تبليغات دروخ دې اعالناتو او ، شول ځاىسره يو .ډاګيزه كوله يېپياوړتيا

تر څنګ پيل پيوستون د پروسې د ملي سولې د مالتړو له خوا د وبهرنيد افغانستان ددولت او د هغې د ېهل)19(يوه سالكار وزير چې په هغې ډله كې ددولت د ، شوې ونورې پروسې په پټه په كار واچولڅ

و غړو سره په دوبۍ اوپخوانيد غورځنګ اسالمينوموړي څو ځله د طالبانو د ، و وړ دييادول هم د ېځلټول غورځنګ دا په داسې حال كې چې د طالبانو د. يو شمير نورو هيوادونو كې ليدل كتل كړي

ې خپلې ندال و مالتړو تر سترګو او نظارت بهرنيد هغوىهملته په كابل كې د دولت او د يغړ پخواني . شپې سبا كوي

ې يو ندددې ټولو تر څنګ په اروپا كې د يوشمير افغانانو له اړخه هم د سولې او ازادۍ تر نامه ال : داسې ښكلې ) 20( اندپه دې اړه د د ې كميسيون وي ، كميسيون خپل كار پيل كړ

ز 2007ز كال څخه پيل او تر 2004كار پيالمه د يرسولې او ازادۍ دكميسيون د جوړښت له پاره د فك دښتونو ر د افغان ولس د ، موضوع ګانې اساسيد كميسيون د جوړښت له پاره . دوام وكړ يېكاله پورې

او هڅه كيده چې . جهاد اواستقالل د ارزښتونو ساتنه وه ، هيواد د نواميسو او د ، څخه دفاع ارمانونو

87

هغه وخت د سختو شرايطو او حاالتو د په نظر ټولنې د اروپانيترالسه كولو له پاره د د ددې ارزښتونو .مالتړ تر السه كړي سياسيكې نيولو سره سم

د مارچ په مياشت كې د څوكسو خويندو او) ز كال 2007( بحث او څيړنو وروسته د سياسيددرې كاله يانجنير ول ، انجنير محمد امين كريم، ډاكټر حليم كريم ، ډاكټر احدزادهد او په ځانګړې توګه وروڼو

خور ، يايوب شريف ، خور شغنان احدزاده ، ىانجنير نجيب اهللا كوچ ، كبير، خليل الرحمن واصلزاده ، يكه ، ډاكتر روستار تريويس ناصر احمد لودين، يډاكتر عل ، ي، فيض محمد شريفيسحر شر يف

كسانو په كې ) 250(د اسن په ښار كې يوه غونډه جوړه شوه چې نژدې ) المان(په ګډون د ، استاد نګارګرې يو كميسيون جوړ نداوبيا په همدې غونډه كې د افغانستان د سولې او ازادۍ تر نامه ال. لودګډون در

حاالتو د په نظر كې نيولو په د. وكړه غونډه ۍلومړخپله يېمئ په مياشت كې هماغه كال د شواو د .ټاكل شو و توګه په انداساس انجنير محمد عظيم ابرومند ددې كميسيون د وي

:شو ىې توګه را لنډوالندد سولې اوازادۍ دكميسيون موخې په الو هيوادونو نكوكو يې د تيراندافغانستان ب رټولنې او پ يحل وفصل له پاره د بين الملل د شخړې د

خبرو له سياسيد خپل منځي ځاى رپ ځواك د زور نظاميتر څو د افغانستان بحران د ، تشويقول . شيالرې حل وفصل

.كول يبيرته را ژوند تشخصي يسطحه د افغانستان د ملت دسياس يپه بين الملل .ساتل خونديافغانستان د استقالل او ازادۍ د

.ځواكونو دكړچار محكومول نظاميې د يرغلګرو د اندسطح په افغانستان ب يپه بين الملل .د اشغال په مقابل كې د افغان ولس د مقاومت اعاده كول

ىاوسناو د افغانستان ىپه نړۍ واله سطحه ددې ذهنيت منعكسول چې افغانستان اشغال شو . حكومت دې ىحكومت داشغالګرانو الس پوڅ

ې فشار راوړل تر څو د شخړې دحل له پاره اندب) دمقاومت او اشغالګرانو ( د شخړې په دواړو اړخونو . يالره خپله كړ يسياس

چې د نړيوالو په افكارو كې ، ښت وځخو لومړىې اندد سولې اوازادۍ كميسيون په بين المللې سطح ب .)21(اغيزمن ګامونه هم واخستل يېكړ او په دې الره كې د اشغال او مقاومت مفهوم مطرح يې

خو تر څنګ ، مقاومت پيل كړ ىمړنوخپل ل په خالفكه له يوه اړخه د اشغال ، افغانستان اسالميحزب وازادۍ ا افغانستان د هم د ، ن كې وامير انجنير حكمتيار ال په ايرا اسالميحزب هغه وخت چې د يې

د وخت د يېاو تر څنګ ېهغو متحدينو ته په افغانستان كې د نه مداخل د استقالل له پاره امريكايانواوخپل اسالميخو هغه وخت چې حزب . و چې ددې نه مخته ذكر شول ىيزونه كړاندحل له پاره وړ بحران د

، هم بيرته ډګر ته را ووت غورځنګ المياسبيا دطالبانو يېسنګرونه ګرم و ساتل اوتر څنګ يجهادو بهرنينو حزب د جنګ د اوږديدو او ولس ته د هغو دزيانونو دكمښت په خاطر په افغانستان كې ټولو

. ې كړل انديزونه وړانداو كورنيو اړخونو ته يو ځل بيا د بحران د حل په خاطر خپل وړبه دافغانستان په څير يوه هيواد كې دوىنه كاوه چې ګومانونو دا پوځ ې واكمنو اندپه افغانستان ب

مخالفينو سره د خبرو ميز ته را نظامياو سياسيبه دخپلو باالخرهچې كيږيد داسې ستونزو سره مخ

88

ورته نه ېياوڅه خاص التفات . يزونه په كڼو غوږونو اوريدلاندد حزب وړ يېنو په دې اساس ، دانګې . كاوه

ناټو غړو هيوادونو ته خپل دغه د سولې امريكايانو او د يوازېافغانستان نه اسالميحزب مسؤلينو هم دغه سياسي اسالميحزب په اروپا او امريكا كې د بلكېې كړ اندپالن وړ

شخصيتونو سره تر د مهمو سياسي يېسياسي كړيو اوتر څنګ يزونه د دغو هيوادونو داندوړ .نيول ې وندبحث او څيړنې ال

هيواد دخپلواكۍ ته چې د هغوكيدو په خاطر او ټولو يد خپل ولس د يو موټ اسالميخو حزب ملي ېخپل د ژغورن ، نظام د جوړښت سره مينه لري اسالمياو په هيواد كې د يوه ولسواكه

د كابل د يې رتبه هيئت په الس يجوړ او د خپل عالپالن )22( ې يوندميثاق تر نامه الد بين المللې يېاړخونو سره او همدا راز سياسي ، مدنيمشرتابه هيئت تر څنګ د ټولو

ټول يېادارو په بسپنه وهيواد د خپرنيزو څيړونك او د ، و سره شريك كړزد استا ېټولني ) 23(. ولس ته ورساوه

و بهرنيچې په هيواد كې د ، غورځنګ اسالميافغانستان تر څنګ د طالبانو اسالميحزب دپه ) ز 2001-1996د(نژدې شپږ كاله ، كيږيخالف ستر ځواكمن تحريك ګڼل هځواكونو پ

په واسطه د يرغل پوځيحكومت او نظام دامريكايانو د د هغوىخو ،افغانستان حكومت وكړپه هغوىامريكايانو او يا د كې د ځاىپه هيڅ غورځنګطالبانو دغه د. مخ شو سقوط سره

تل په خپلو هغوى. يحكومت سره د خبرو اترو له پاره تيار نه ښكاريږ يالسو د جوړ شو يته نه و پاىچې تر څو چې د هيواد اشغال ياعالميو او خپرونوكې دا خبره په ډاګه كو

ونو پوځو بهرني تر هغې به نه د ، ونه د هيواده وتلو ته چمتو نه شي پوځ يو بيرونا ، ىرسيدلخو په دې وروستيو وختو ، نظام سره خبرو اترو ته كيني يپه السو د جوړشو د هغوىسره او نه

ه عربستان پا چا ته د خپله اړخ يمشر مالمحمد عمر مجاهد د سعود غورځنګطالبانو د د كې ګرام له پاره خپل په هيواد كې د سولې د پرو يېښوولې او تر څنګ يد خبرو اترو له پاره تيار

: ىپالن ډاګيزه كړطر حه ور يېعربستان پاچا ملك عبداهللا ته د سولې خپله اوه ماده يمالمحمد عمرمجاهد د سعود

خپلو مذاكراتو اوهمدا راز د القاعدې سره د مت سره دد حكو كرزيحامد د هغه له اړخه د. استولې طرحې په بڼه د اديانو په ييد يوې اوه ماده ، اړيكو د شكولو له پاره د طالبانو مهمترين شرايط

:پاد شاه ملك عبداهللا ته ورسپارل شول سعوديكنفرانس كې د په د ې كنفرانس . و ىنوښت په نيويارك كې جوړ شوملك عبداهللا په چاپا دغه كنفرانس د سعودي د

همدې كتنې په جريان د ، تر منځ كتنه وشوه كرزيكې د ملك عبداهللا او د افغانستان د ولسمشر حامد د كرزيچې ويل كيږي د حامد . ته وسپارل كرزييزونه حامد اندطالبانو د خبرو وړ كې ملك عبداهللا د

:چې يپه دغه طرحه كې راغل. ييدلخوشحالۍ سبب ګرز : جدول يونو د ويستلو له پاره يو زمانپوځو بهرنيد / 1

89

په دې طرحه كې . لكل نوې دي ااردو په ليكو كې د طالبانو جذبول ب مليپه دې نوې طرحه كې د تر څو د، ش و ټاكل شيونو د وتلو له پاره دې يو مهال ويپوځو بهرنيطالبانو غوښتنه كړې ده چې د

.همغې په رڼا كې د دولت سره خبرې اترې صورت و نيسي :په مركزى او سيمه ايزو حكومتونو كې د طالبانو ور ګډول / 2

خو په دغه ، ې كار كوياندپه لوړو پوستونو ب يطالبانو يوشمير غړ كه څه هم د دولت په جوړښت كې د . ګډون غوښتنه هم كړې ده يزو ادارو كې د طالبانو د فعالمه اپه سي يېنوې طرحه كې

:ځواكونو ور جذبيدل نظامياردو په ليكو كې د طالبانود مليد/ 3چې يداسې څرګنديږ ، ىبند د ىيزونوكې دا بند كامال يو نواندطالبانو په وړ چې د كيږيويل

ت پيژندلو رسميپه نظام د اوسني سره سم د افغانستان د ونو د پوره وتلوپوځو بهرني مالمحمدعمر د . ىد ىله پاره يو قدم اخست

. يبوخت د خالف په جنګ هد ټولو هغو طالبانو له پاره عفوه او بښنه چې همدا اوس د دولت پ/ 4 :كيدل ځاىپه ځاىځواكونو هيوادونو د اسالميپه افغانستان كې د / 5ه د مخنيوي په خاطر مال ګډوډيو څخ يځواكونو د وتلو په صورت كې په هيواد كې د امكان و بهرني د

خوپه دې طرحه ى،كولو غږ كړېد ځاىپه ځاىونو د پوځهيوادونو د اسالميپه هيواد كې د ، محمدعمر .ىاخستل شو ىهيواد نوم نه د اسالميهيڅ كې د

.قانون په څير اعالنون رسمي وا اساسياسالم دافغانستان د / 6همدا هغوى. مخالف دي ، لريهر هغه قانون چې د اسالم سره مطابقت و نه چې د ىطالبانو اعالن كړ

يغواړ بلكې ، يپه دې اړه كوم نوښت ته هم حاضرنه د هغوى، يګڼ اسالميقانون غير اساسي ىاوسن . شيڅير اعالن قانون په اساسي اسالم د زېيوا

: اړيكېطالبانو د القاعدې سره د/7د يوازې اړيكېتر منځ دا د هغوى: چې يياو طالبانو تر منځ د اړيكو په اړه وا ېمال عمر د القاعد

ان تر دې ، دواړو اړخونو تر منځ ډير واټن شتون لري په داسې حال كې چې د ، يجنګ پورې اړوند دچې د افغانستان څخه ييخو طالبان وا. بل څخه جال جال دي يو د ېاتو سيممليع نظاميد د هغوىچې

اسالميهمدا راز دطالبانو )24( .خپل دغه دريځ كې بدلون راوړي دوىانو د وتلو وروسته به بهرنيد د مارچ په اوويشتمه ) ز كال2009 (ولسمشر اوباما د نوې ستراتيژۍ په اړه چې د امريكايي د غورځنګ

د پخوا په څير دغه ستراتيژي د پنتاګون د جنراالنو، د .... «: اعالن كړه داسې عكس العمل وښود يېجوړه الندېد سترو پانګه والو د ګټو د خوندي كولو او فشار ېامريكي د نويو محافظه كارانو او د امريك

د پانګه والو استعماري ېاري ستراتيژي ده چي غواړي د امريكدغه يوه استعم المله ېله همد. دهشويلپاره سيمې ولېد ټ ېد افغانستان لپاره بلك يوازېڅرګنديږي چي امريكا نه ېتامين كړي اوداس ېګټ

» ....انه پالنونه لرياندكرغيړن او مع ، پراخ او اوږدهاوناتو د ځواكونو امريكاييچې د پوځ اوسنيد په همدغه مقاله كې د طالبانو د مشر لخوا د افغانستان

:ې دوه لكو كسانو ته رسيږي داسې څرګندونه شوېنژد يېپه السو روزل كيږي او شميره بېاو ېنتيج بې المله ېتربيه كړي له د پوليس به زيات او او اردو ېكابل دادار د ېخبره چ اوباما دا د«

90

هغوى وسلوالو ځواكونوته د د او ېولس دكابل ادارمين ۍم او ازادافغانستان په اسال د ېدى چ كار ېګټددوى په تاوان تمامه ددښمن داطرحه له مخكې نه ال. مفسدينو په نظرګوري ګوډاګيانواو د اشغالګرو

روزنه زياته او ځواكونوتعداد ېهمد وليدل چى هرڅومره د ده،ځكه افغانانو او نړيوالو په سترګوشوي ال د جهادپه ګټه مجاهدينوته په مخالف صف كې د هم ورسره زيات شوى او نو قوت نورمجاهدي ، دېشو

)26(» .هم له مقاومت سره زيات شوى دى نور ولس مالتړ د او ىنفوذموكه په الس ورغل زياتڅلور سفير د هيواد د بحران دحل په اړوند ىپخواند حكومت ) طالبانو( په اسالم اباد كې د افغانستان

:ې كوي اندنكتې وړاو سياسياوهغه په دې توګه چې ټول . بايد د افغانستان د جنګ په ستراتيژۍ كى بدلون راشي لومړى .امورات دې افغانانو ته ور كړل شي نظامي

ا چې كه چيرې امريك ييهغه وا. ې قائله شي اندوقعت ب سياسيمناسب د هغوىدويم دا چې طالبانو ته خبرو كولو هيله لري نوبايد په دريم هيواد كې داسې پروګرام جوړكړل شي چې د د طالبانو سره د

.اوهملته دطالبانو سره خبرې وكړل شي .په څير ګډون وكړي لوريمقابل يښتنمشران په كې د ر طالبانواد كړل شي او يا دې د افغانستان دولت ته بګرام او نورو زندانونو زندانيان دې از ، يم د ګوانتاناموېدر

. ور حواله كړل شيكسه افغانان ) 1050( كې ځاىتم نظاميپه » دشوراب«اليت د هلمند د و چې امريكايانو د ييهغه وا

چې تر اوسه ددې زندان څخه نه د ييهغه وا. ىټولو برخليك ناملومه د د دوىاو د يبنديان كړېد . لت او نه ملګري ملتونه خبر لري افغانستان دو

تور لست نه يوازېچې ييهغه وا. ټكې كيښودل شي پاىرم دا چې د لست او لست بازۍ لوبې ته دوڅل . شيبطالن كرښه پرې راښكل چې بايد د يڅه نور عجيب اوغريب لستونه هم جوړ شو بلكې ىد

انستان د دولت دامريكايانو اوطالبانو تر منځ د باور فضا چې ددې مراحلو وروسته به د افغ ييهغه وامنځ مذاكراتو له پاره الره او امريكايانو تر ، افغانستان د دولت د ، طالبانو رامنځته شي او بيا به د

)27( . واره شي هدحكومت اكتوبردمياشتې په نيمايى كې د طالبانودهيئت او دافغانستانهمدا راز ويل كيږي چې د

ترمنځ دسولې له پاره خبرې اترې شوي دى ، خو طالبانو دا موضوع په كلكه رد كړې اوهغه كسان چې دطالبانو تر نامه الندې يى په خبرو كې برخه اخستې د دولت د الس الندې برمته شوي كسان ګڼلي ، په

دامريكادمتحده « ه شوې راغلى دي مه په نړيوالو خپرونو كې خپر21دې اعالميه كې چې د اكتوبر په اياالتو ترمشرۍ الندې دافغانستان اشغالګرانو دكابل رژيم چارواكواويوشميرغربي مطبوعاتو په دې

داسې له الرې وروستيو كې په منظمه توګه هڅې پيل كړې دي ترڅو دمكررو تبليغاتو او اوازوخپرولو ن له دوى سره مذاكراتوته چمتو شوي دي اوپه وښيي چې ګوندې دافغانستان داسالمي امارت مجاهدي

په دې اړوند د برهان الدين رباني په ګډون ځينو نورومعلوم الهويته ،دي برخه كې پرمختګ شوىشخصيتونو ته بايد ووايو چې دداډول بې حقيقته اوازو او پروپاګندو دبيابيا راغبرګولو له الرې دې

موخو دترالسه كولو لپاره تبليغاتي كمپاين چلوي اوديوه پخوانۍ كينې نه پالي او نه دې دامريكايي

91

كې مرسته نه كوي كومه چي ) موامرې( افغان په صفت دي دجنرال پيټراييس سره په هغه جوړه شويې طرح دپنټاګان له لوري وركړل شوي ده ځكه چي نوموړى جنرال غواړي چي داطرحه ستاسو په مټ په افغانستان

كړي چي په نتيجه كې يې افغانستان خداى مكړه دابد دپاره دامريكا مستعمره كې په داسي ډول عملي ».وګرځوي

هيواد دازادۍ د ونو د ويستلو اوپوځو بهرنيهيواده د ته د رسولو او د پاىپه هيواد كې ددې غميزې د او طالبان ځانته نه افغانستان اسالميبيرته اخستلو له پاره په دغه سياسي ډګر كې حزب اواستقالل د

هم په دې اړه يمفكرين او قايدين چې په مختلفو هيوادو كې ژوند كو ياندهيواد نور روڼ د بلكې يدخپل پيغام د ور رسولو له پاره خپلې ټولنې جوړې كړې د سولې د هغوى. يې كار كواندپه خپلو پالنونو ب

. ياللزيارونه ګزيات يېاو په دې لړ كې

په خپل يوه انځور كې دافغانستان د ، ، ډاكټرعثمان روستار تره كيد افغانستان يوتكړه حقوق پوه : ييحل په اړه داسې وا مسئلې د

ولېد س ېپه درشل ك ېغونډ ۍلومړجرګګۍ د ېد سيمه ايز ېم كال د سپتامبر په مياشت كي م 2007د «د ( د يوه سياسي جوړښت ېپه كابل ك ېپالن په وروستيو وختو ك ىوړنوم. ته وسپاره ميډيا يو پالن

. ىپه نوې بڼه مطرح او راته استول شويد اله خو) ملي جرګي ولېس ېملي جرګې د غوښتن د ولېنيولو سره او د س ېپيښو په نظر ك ود نوي كې او نړۍ سيمې ، په افغانستان

.ل د سره كتنه كيږي ډو الندېپه باندېسره سم په مخكني پالن د تروريزم ېكلو را هيس 7د نظامي ټكنالوژۍ سمبال عسكري يونټونه ېهيوادونو په پرمخ تلل )47( د

.مستقر شويدي ېپه افغانستان ك الندې پلمېتر جګړېسره د په البراتوار، وسلې د آزمويني ېافغانستان د نو: چوكات نه وتلې ده لومړنيد تروريزم سره جګړه د خپل

حساب په ډګر ېاو د مختلفو سيمه ايزو شخړو د تصفي د ذينفعو هيوادونو د ژيوپولتيكو ګټو د ټكر، .بدل شويدى

نړيوال كېپه واقعيت . د خلكو سره د جګړې بڼه غوره كړيده ېتروريزم سره مبارز د كېپه افغانستان جګړه ، كه واقعيتونو ته غاړه كښېنږدو. خ دى نظامي ائتالف د افغانانو د تاريخي مقاومت سره م

.هيواد الزيات وران او انساني تلفات زياتيږي اوږدېږي او ورسره به الپسي .استعمالوي حكومت د خپلو مقاصدو د پاره ىاوسن افغانيكلو راهيسي نړيوال نظامي ائتالف 7د

حكومت د غير افغاني چې پورېهغه وخته عي خبره ده تر يطب. افغاني لورئ كومه ملي ستراتيژي نلري .ږي كې پاتې برخې بېدرلودلو نه كړيو په الس جوړ او مالتړ شي افغانستان د ملي ستراتيژۍ د

او ثبات خوا ته د يوه ولېس، خپلواكۍ د څخه ثباتۍ د حالت بېجګړې او ، افغانستان بايد د بل واكۍ .ږي كېواك يو لنډ مهال حكومت ته سپارل كېړاو په انتقالي پ: پړاو نه تير شي انتقالي

خبرې اترې .ږي كېپيل څخه ګام د وسله والو مخالفينو سره د خبرواترو ىلومړد انتقالي پړاو د جوړيدو :د څو پړاونو نه تيريږى

92

: تر سره شي كېاقداماتو په چوكاټ الندېبايد د ځلې هلېد رامنځته كولو اباور فض د ــ لومړي د ې چ... ) ترهګر ، ىكاورپ ، تروريست ، ياغي( ېګان ۍترمينالوژ ۍمخكن كېاو ميډيا وپه مطبوعات ــ

جذبات ېاو پخالين ولېد نوو اصطالحاتو سره چه د س ، ېدلكېوسله وال مقاومت په پته حواله .شي بدلې ، منعكسوي

خوشي كېدوام په بهير برخه د خبرو اترو د پاتې د زندانيانو. د مقاومت يو شمير بنديان خوشي شي ــ .ږي كې

وي ىب شوكېد جګړې د اړخونو نه تر ېسيون ته چيدنده ګډ كم څارنېد اوربند د . ــ اوربند اعالن شي .غاړه دى رپ) م ، م( سيون مشرتوب د ملګرو ملتونو يد كم. ږي كېسپارل

:شي ىدلكېرې بڼو مطرح په د د خبرو اترو سياسي چوكاټ ــ دوهم لويه جرګه ــ . كنفرانسنړيوال ــ د امن جرګه ــ

بل چېشو ىكوال ، تر السه نشوې پايلې ېڅخه كه كومې مثبت )بديل ( د هر يو الترنتيف ولېد س لګي تر السه بې ېكه ټينګ. ده مطرح الرېجرګګۍ له ېهمدا اوس سوله د سيمه ايز: الترنتيف ته مخ واړوو

.شو ىولته مراجعه ك كنفرانسنړيوال ىد هغه نه څه شي نه جوړيږي بل الترنتيف يعن چې شيد الندې څارنېم تر ، بايد د افغانستان د كشالې د هوارولو په مقصد د م كنفرانسنړيوال ىنو دريم ــ

. جوړ شي اندېباو نړۍ د واقعيتونو په بنسټ سيمې ، افغانستاند راوستلو په موخه كافي ولېد س باندېپه اوسني حكومت چېبهرنۍ مرجع ګنلئ شو ىيوازن كنفرانس

په واسطه تر السه كړ او د يو بل كنفرانسد بن نړيوال » سياسي باور « موجوده حكومت : فشار اچولئ شي .له السه وركولئ شي يې الرېد كنفرانس

)د كابل حكومت او وسله وال مقاومت ، ناټو( لو ډلو كېښ كېپه جګړه يوازېايد ب كې كنفرانسپه .ون ولري ډګ

.پيچلتيا او نهايتا دناكامۍ المل ګرځي ، تركيب ته پراختيا وركول دخبرو اترو د اوږديدو كنفرانسد :ولري ځاى ېبه دوه موضوعګان كېپه سر اد اجند كنفرانسد :ومت او نړيوال نظامي ائتالف متقابله ژمنه د وسله وال مقا ــ له پوځته په درناوي سره په مناسب وخت خپل ۍنړيوال نظامي ائتالف دافغانستان ملي واكمن

بهرني هيوادونه افغانستان ته. او افغاني لوري ته د عدم مداخلې ژمنه وركوي افغانستان څخه باسي .جاري ساتي مرستېخپل بشري او اقتصادي

د بهرنيو كېد بهرنيو ځواكونو په وتلو سره خپلې اړي ېته ژمنه وركوي چ كنفرانسوسله وال مقاومت .جنګياليو او مقاومت سره د مالتړ كونكو هيوادونو سره شكوي

.ناپييلي لنډ مهالي حكومت د جوړيدو د پاره بند او بست كوي ، يكمسل ېنو يوېد كنفرانسنړيوال ــ په چې، هيواد باندېپه بنست د يو باانډول بهرني سياست چېشي كولىاوملي حكومت يو مركزي

په يو لسولې او اقتصادي پرمختي ، د سياسي ثبات ، د پراختيا په مركز بدل شويدى جګړېد كېسيمه .ستر محور بدل كړي

93

دليل يي هم دا دى . ه نه ده دحل الر ستونزې د اوسني حكومت ترميم د مقاومت د استازي د ګډون په نيت د له ي تجانس الزياتپه د ننه سياس د حكومت ، نوي غړي زياتيږي كې» فدراسيون « د جنگياليو په چې

.تړلي جنگي جنايت كاران سياسي پناهګاه او مصئونيت تر السه كوي پورېمنځه ځي او اوسني نظام :دندې تر سره كوي الندېو د پاره حكومت د دوو كلون ىنو : انتقالي پړاو څلورم ــ

.يوه سالمه اداره رامنځته كول ــ .ټولنيز او كلتوري كړنالره جوړول ، ايجاباتو سره سم د حكومت اقتصادي ود هيواد د اوسني ــ .برقرارول كېد بهرنيو هيوادونو سره اړي باندېبهرني سياست په بنسټ با انډول ــ .كول وسلېبې د ټينګيدو په موخه نا قانونه جګړه مار ۍد قانون د واكمن ــ .په نيت يو پالن جوړول ېپه مرسته د مخدره موادو سره د مقابل ېد نړيوالې ټولن ــ كمزورو هلو ځلو ته چټكتيا ونيم په مرسته مخك ، د جنګي جنايت كارانو د محاكمې د پاره د م ــ

.وركول وروسته باندېپه دغه موضوع ( امنيتي ميكانيزم ته وده وركول ىپه مرسته كورن ټولنېد نړيوالې ــ

) .ږي كېتبصره .د بهرنيو قواوو د تدريجي وتلو په مقصد مهال ويش ټاكل ــ .اساسي قانون تسويدول ىنو باندېپه بنست ېدلمعا ېد قواوو د نو ــ .دوديزه لويه جرګه د اساسي قانون د تصويب په موخه رابلل ــ ) . نشي ىوليداندد انتقالي حكومت غړي ځان ك كېپه انتخاباتو . ( انتخابات اعالنول ــ د اوسني اساسي قانون د هغو احكامو په چارې ، ن جوړيږينوى اساسي قانو چې پورېــ تر هغه وخته

د اړخونو له كې كنفرانسد نوو شرايطو سره سمونوالى ولري او په نړيوال چېږي كېتر سره باندېبنسټ .توافق شوئ وي باندېور اخو

ي ملي ړه امنيتبېبايد په ډيره باندېبهرنيو مرستو په بنسټ انتقالي حكومت د :د امنيت ستونزه ملي امنيتي اورګانونه په چټكۍ چېږي كېګومان نه داسې ېخو سره له د .رګانونو ته پياوړتيا وركړيوا

.شو يكموږ په امنيتي لحاظ په بشپړه توګه په خپلو امكاناتو مت چېدومره وده وكړي د د ناقانونه جنگي ډلو او باي كېپه سر اوي د اجنډ چېهر څه امحتو) وبديلون( الترنتيفونو يد امنيت

.وسلې كول ځاى ولري بېخصوصي كمپنيو : شي كيدىدامنيت د تأمين په اړه دوه الترنتيف مطرح

امنيتي ېد نوي حكومت د امنيتي پرسونلو او د مقاومت د مليشيو له خوا ګډ كېپه جنګ ځپلو سيمو ــ .كميټې جوړول

د مقاومت مليشې د هغه حكومت په مالتړ وفادار چې ىدا د د برياليتوب ضمانت ېپروس ېد نوموړ .جوړې شويدي الرېله د توافق كنفرانسد نړيوال چېشي پاتې

بايد په ، خپله ولكه ټينګه كړي باندېپه اوضاعو كېكميتې په جنگ ځپلو سيمو ېامنيتي ګډ چېكله قامت شمالي او لويديزو سيمو ته پراخ د خپل نظامي تحركاتو است ېقواو ۍميشت بهرن كېافغانستان

.ونيسي الندې څارنې كېتر كل الرېاو اكماالتي كېلوژستي ېاو د هغه سره تړل ولېشمالي پ. كړي

94

بهرنيو ، واكمن شو باندېپه اوضاعو ځوپكميټې او ملي ېامنيتي ګډ كېپه ټول افغانستان ېكله چ .قواوو حضور ته اړتيا له منځه ځي

شي په ټول ىغږيدل باندېور كنفرانسنړيوال چېنتيف، د امنيت د تأمين په موخه دوهم التر ــ . ىځواكونو استقرار د ولېم د س ، د م كېافغانستان

ځاىونډه ولري، د اوسني نړيوال نظامي ائتالف كېي هيوادونه په ډبايد اسالمي غير ګاون چېدغه قوأ م د ، د م. وو ىپه جوړيدو يي توافق شو كې كنفرانسپه نړيوال چې او د هغه حكومت مالتړ كوي ، نيسي

ملي اورگانونه د ، افغاني امنيتي چېږي كې پاتې كېپه افغانستان پورېقواوې تر هغه وخته ولېس .امنيت د تأمين په موخه وړتيا را پيدا كړي

اسي برخه ليك بهرنيو خپل سي چېمغرضو كړيو ېځين باندېننه او د همدا اوس د حكومت په د انتخاباتو په ىد ولسمشر ىسره تړل) ساتونكو ( ېدوام او د اوسني حالت ساتن جګړېځواكونو حضور،

راتلونكو كلو د پاره د 5جګړه او افغان وژنه د ، كلن اشغال 7 ېدوى غواړي چ. دايريدو تينګار كوي .يت ومومي او مشروع اوږده شي الرېفرمايشي او دستوري انتخاباتو له

كېپه هيواد كېپه اوسنيو شرايطو چېشو ىولځير شو نو په ډاګه حكم ك د انتخاباتو منطق ته كه موږ :د انتخاباتو د تدوير د پاره زمينه مساعد ه نده

بايد د انتخاباتو نه د دوو مقاصدو د پاره كې په افغانستان جملېله هغې په جنګ ځپلو هيوادونو او : ته پورته شيګ .ته مشروعيت وركول ۍواكمن ــ .ايښودل ىكټ پاىته د جګړې، الرېد راجذبولو له كېوسله والو مخالفينو ته په سياسي پروسه ــ : ېځكه چ. مين د پاره شرايط سم نه ښكاري اخو اوسمهال د نوموړو موخو د ت

د بهرنيو چېخپلواك او انتقالي حكومت د جوړيدو ، د يوه ملي ځلې هلېــ د افغانستان ملي كړيو خپلې ، په اړوند حساب او كتاب وكړي ېاو افغان وژن جګړېغير عادالنه ېمهاجمو قوتونو سره د تپل شو

)28( .وقف كړي هم د هيواد دازادۍ اواستقالل له پاره د افغانانو ، ډاكټر فاروق اعظم،پوهسياستان همدا راز يوبل افغ

دوه ځلې د اروپا مختلفو هيوادونو ته ، يېچې په د ې اړه ييهغه وا ، ىسره د مشورو له پاره ګام اخست

. ىد الندېهيواد د بهرنيو قواوو تر اشغال ــ .مصئونيت نلري يوركونك ىله كبله را ۍد نا امنكې د هيواد په يوه لويه برخه ــ . ىند وركونكو شمير معلوم ىد مستحقو را د نشتوالي له دركه ېد عمومي سر شميرن ــ .شو ىلڼضد توطئه ګ ولېد س كېانتخابات په اوسنيو ستونزمنو شرايطو . ني او صداقت ته اړتيا لريبېواقع ، سياسي اراده يوازېنه ده الره هواره او روښا ولېد س

په دې . پل شوې جګړې طلسم يوازې د افغانانو په الس ماتولې شو دت ، موږ تپل شويده رجګړه په زور پ :شرط چې

د اندېبد ملي ګتو په سر . د افغانستان د سياسي قدرت د ډګر ليونيان د پرديو د لوبو وسيله ونګرځي ــ .ونكړي الملههيچا سره مع

95

كړيو سره خبرې فغانياد مختلفو يېاو په دې هيوادو كې يامريكا ته هم سفرونه كړ يېاو تر څنګ تر اوسه پورې درې ځله افغانستان ته هم د . ې كړې اندورته وړ يېپالن خپلې سولې طرحه او د كړې او

مير كړيو د يو ش اسالميد طالبانو او د حزب يېكړيو سره دكتلو له پاره تللې اوهم سياسيد ځاىهغه حل تر عنوان سياسيدافغانستان د مسئلې د ، لې پروګرامهغه خپل د سو. يسره ليده كاته كړي د

:ې په دې توګه ترتيب كړې دى ندالاساس دى د راتلونكو انتخاباتو پر ځاى لويه جرګه په ه د حكم پ )ېماد 64 (د افغانستان د اساسي قانون د

:يشډول راوبلل الندې :خبرو پيل يدافغانانو دخپلمنځ .الف

پيل دمخه دمتخاصمو ډلو ترمنځ ودتراپه منظور دخبرو سولې يد دايم: فضاء رامنځته كولدباور [ بل خالف مضر تبليغات بندول او په د يو كېده ضرور دي؛ په نشراتو كېد باور د فضاء رامنځته

.كول خبرېد پخالينى كېعوض .رځيطرفه او دخير خلك وګبېتفاهم په منظور د ېدمتخاصمو ډلو ترمنځ د .د حسن نيت د ښوولو لپاره د يوشمير بنديانو خوشي كول .اخيستل او پر سرونو د جايزو لغو كول وورونل دت پرب يو داجراء ېون ته د دنديكميس ېاو دواړه خواو يون كويد اوربند څارنه يو ګډ كميس. د اوربند اعالن

. لپاره سړي او الزم امكانات برابروي :لويه جرګه .ب

ن االفغاني جرګګۍ بې ېيود افغانانو، ګاونډيانو او نړيوالو سره تر تفاهم ورورسته، اسالمي كنفرانس د . ه كړيجوړ كړنالرهلپاره دجوړيدو او رابللو جرګېد لويې چېيدو سره مرسته كوي جوړله

اسالمي د افغاني ټولو متخاصمو، مطرح، معتنابه ډلو او پوهو شخصيتونو له منځ څخه لويه جرګه داوربند دوام . ږيكېټول سياسي بنديان خوشي كېې جرګې په درشل يد لو. ږيكېكنفرانس په مرسته رابلل

.يجګړه عمال ختميږ الرېوركولو له ځاىپروسه كى د سياسيلري او وسله والو مخالفينو ته په يالزم تعديالت راول كېانون ق اساسيد هوارېدو په منظور لويه جرګه په اوسني الرېابتكار ته د سولېد

مستقيم او كېافغانستان لپاره په يوه روښانه فضاء يكرام او پرمختلونآزاد، آاو د افغانانو ترمنځ د يو .پـيلوى خبرېغير مشروط

طرف شخص دحكومت بېتوي او يو بېد هيواد لپاره قيادت تث كېتفاهم په نتيجه يلويه جرګه د خپلمنځددولت موجوده رئيس خپله چوكۍ او . جنګي خواوو ته قابل قبول وي مكلفوي ټولو چېپه جوړولو

ودغه منتخب شخص ته سپاري او هغه پخپل وار و اسالم، هيواد او كېې جرګې په مخيصالحيتونه د لو .تعهد او وفادارۍ لوړه كوي اساسي قانون ته د

عت ورسته لويه جرګه رخصتيږي او بېر مشر ته په اسالمي طريقه ت يدغړو لخوا ددولت و نو جرګې د لويېديني عالم، قومي مشر او دعصري علومو تعليم (پرخپل ځاى د هر واليت څخه درې تنه نمايندګان پريږدي

نه دغه ممثلى ولسي جرګې ته د بېددولت نوى رئيس خپله كا. وظيفه اجراء كړي جرګېولسي د چې) يافته .كوي يد اخيستو لپاره معرف ېاعتماد د رائ

96

: حكومت .ج . كارپوهانو څخه جوړ دى ياو مسلك ووحدت ته متعهد او د ناپـېـيل مليحكومت يانتقال . .كاله ده درېدوره يانتقال .او يكواو نه كومه ډله تقويه يند غړي ېمعينى ډل ېد يو يې يمشر او د حكومت غړ ېدور يد انتقال .

.يده او د هغه لپاره كار كو ېپه نظر ك يېد ټول ملت گټه بلكې پيځيې يا ياو اجازه نه وركو يمداخله نكو كېچارو داخليد نورو هيوادو په چې يدافغانستان دولت تعهد كو .

الزم كېاو نړۍ په ثبات او پرمختګ سيمې د كوياو كوښښ . ضد استعمال سي هنورو پ خاوره يې د چې .مثبت رول ولوبوي

د امنيت . م. م. او د متعهد كوي مداخلت د عدم كېچارو داخليهيواد په غهان گاونډيان ددد افغانست . د افغانستان په كې كېپه راتلون چېاو پرهغه هيواد تعذيرات لګوي يتضمينو تعهدشورى ددوى دغه

. مداخله كوي كېچارو انتقاليد ملگرو ملتو مؤسسه . دى غړىيو فعال ټولنې ېنړيوال افغانستان ديو ازا هيواد په توګه د .

. كوياو د هغه مالتړ يت پيژنرسميدولت په نړيواله ټولنهپالن جوړوي او انكشافيحكومت د هيواد د استقرار او پرمختګ لپاره پنځكلن انتقالي .

. ساتي حاري مرستې اقتصادي خپلېافغانستان ته چې كويتعهد ياوهوائ يته هغه مځكن پوځد افغانستان ناټو . ځيله افغانستانه و كېه پوځونه د يوكال په مود خارجي .

په هغه چېنيسي پوځ اسالميونوځاى پوځدناټو د. يامن لپاره ضرور د داخليد چې يوسايل پريږد يحرب .لري پوځ كېاوس په افغانستان چېګاونډيان او هغه هيوادونه شامل ندي كې

په مرسته افغانستان ته ېد مؤسس. م. د م كېپه موده وكالدوو ټول مهاجرين د كېپه ايران او پاكستان . . يږكېكورنۍ ځاى پرځاى ېه سوځايبې داخليستنيږي او

مسلح افراد اوګروپونه له افغانستانه بهرنيدولت ټوله غيرمجازه وسله له افغانانو ټولوي او انتقالي . ملهامع ډولددولت د مقرراتو مطابق د مهاجر په او كنونشن 1951ږي د جينوا د پاتېكه څوك . رخصتوى

.ږيكېورسره اسالميكنفرانس په مرسته د اسالميد . امت يوه برخه ده اسالميهيواد او د اسالميافغانستان يو .

كېمسائلو اسالميحكومت ته په ځينو مهمو انتقاليعلماؤ سره افغانينړۍ د معتبرو علماؤ يوه ډله د لكه د. سويده الملهڅنكه مع كېدا ډول مسائلو سره په نورو اسالمي هيوادو مشوره وركوي؛ او ګوري د

. نور داسېاو يعصري علومو زده كړه، موسيق ښځو حجاب، د ښځو تعليم، داو اكثره ېسو ولېټ وسلېوتلې، ېخارجي قواو چې كېم كال ريپه د ېدور خپلېحكومت د انتقالي .

يېپه تصويب جرګې يېقانون تدوين او د لو اساسيكورنۍ پرځاى سوى وي ېه سوځايبې مهاجر او . رسوي

كنفرانس او ملګروملتو اسالميقانون مطابق د اساسيد كېحكومت په اخيرو شپږو مياشتو انتقالي .نتخب م يواك ونو كېپه پاى دورې خپلېداو كويلپاره انتخابات شورى اوپه مرسته ددولت دمشر

.سپاريجمهور رئيس ته

97

ىنسددولت د رياست او يا وزارت دنده كېلومړنى دوره كېپه راتلونان رئيس او وزير دورې انتقاليد . )29( .ترسره كوالى

:چې يكاو لي ييزونه كړاندد افغانستان ملي سراسري جرګې هم د هيواد دستونزو دحل له پاره وړا كتنه بېد دې وخت را رسېدلى، چې نړيواله ټولنه د افغانستان په اړه په خپله ستراتيژۍ اندزموږ په

مخه تر هر څه د. يولنويو شرايطو او ايجاباتو په رڼا كې په خپله ستراتيژۍ كې ژور بدلونونه را وكړي او دستان له دولت سره يوه ګډه كړي او د افغان ېنړيواله ټولنه، امريكا او ناټو بايد خپلې تګالرې سره همغږ

مخنيوى او ىهغې له پلي كولو سره د ټولو هغو تېروتنو، چې مخكې ترسره شو ستراتيژي طرحه او دپه دغه طرحه كې بايد لومړى له وسله والو مخالفينو سره اړيكې ونيول شي او هغوى ته ډاډ . جبران وكړي

مهال وېش ي، نو بهرني ځواكونو به د يوه ټاكلكه چېرې دوى د سولې پروسې ته را ګډ شي وركړل شي، چېله وسله والو كه چېرې .له مخې افغانستان پرېږدي او دوى ته به د واك په ټاكلو كې برخه وركول كېږي

ن االفغاني كنفرانس د ملګرو بېمخالفينو سره مذاكراتو نتيجه وركړه، كېداى شي د ملي پخالينې يو ا په هغه كې د يوې ملي لويې بېې راوغوښتل شي او ندپرستۍ الملتونو او اسالمي كنفرانس تر سر

عنعنوي جرګې په اړه، د هغې د مېكانېزم او صالحيتونو په اړه پرېكړې وشي او په دې توګه د يوه داسې په .حكومت لپاره الره اواره شي چې د ولس د رښتينو استازو په ګډون د ټولو اړخونو لپاره د منلو وړ وي

د ملګرو ملتونو د امنيت شورا، د اسالمي : يز كوي، چې اندغانستان ملي سراسري جرګه وړدې توګه د افې دې، د خير ندد افغانستان د شپږو ګاونډيانو تر مستقيمې څارنې ال كنفرانس، ناپييلو هيوادونو او

ړه او د جوملي او عنعنوي جرګه لويه مانا يوه ېغوښتونكو افغانانو په واسطه، د كليمې په رښتين د عنعنوي لويې جرګې تعريف، د جوړېدو.جرګې پرېكړې دې د نړيوالو څارونكو په واسطه تضمين شي

د پرېكړو څرنګوالى او د هغوى پلي كول د افغانستان ملي سراسري جرګې د سولې په طرحه ، ميكانيزمملګرو ملتونو د امنيت په پاى كې د افغانستان ملي سراسري جرګه د .الزم تفصيل څېړل شوې دي كې په

شورا د محترم مقام له الرې د ټولې نړۍ هېوادونو، دولتونو، ځواكونو او بنسټونو ته دا پيغام استوي، موږ ته پاليسي او ! ې تپئ اندپه زور يې مه راب! موږ ته د حكومت او نظام جوړولو نسخې مه ليكئ :چې

ې د زيوا! و د ځمكنۍ بشپړتيا درناوى وكړئ زموږ د خپلواكۍ، ملي واكمنۍ ا! ستراتيژي مه جوړوئ » .حساب وكړئ، نه د ځانګړو ډلو، سال كارانو، جاسوسانو او ژباړونكو په خبرو ۍافغان اولس په دوست

!!او نړۍ په ګټه هم دى افغانستان نه يوازې د افغانانو بلكې د ګاونډيانو، سيمې آزاد او با ثباته : چې ليكنانو په نامه په يوه ليك كې لييوه افغان سياست پوه د افغا

دامريكا په الندېد تروريزم ترعنوان ېاو هغه م ېپر افغانستان دامريكا حمله غندل ورځېما له لومړى « استعمار او ورپسې يانګريز چېزما يقين دى لكه پخوا . ده ېدغرب يوه استعماري هڅه ګڼل ۍمشر

اوس . ږىكېنه بريالى كېكا هم پخپل دغه استعماري هدف به امري داسېو كامياب، شالك نكېښ روسيږي او پرځاى به يې څه كېا به څه بېي نو ځكه جنګ د حل الر نه وي او امريكا به حتما وو چېدى سؤال دا

ا خپله نده سمباله كړې؛ بېخو دا ګټه مو ،ډول حكومت وي؟ موږ ډير ځله جنګ په ډيرو قربانيو ګټلى دىڅنګه . ويدىشجنګ تحميل ىكا يو تباه كوونبېډير هر څلوېښت كاله پر موږ و لږ چېاو دغه سبب دى

98

غمجن تاريخ د تكرار مخ ونيسو؟ يو مطمئن سياسي حل او باثباته مستقل دولت به ېو ددغسشكوالى كوم وي؟لو په منظور امريكا، اروپائي موند حل د يد افغانستان دكړكېچ دسياسما مخه د مياشتېيوولس

چې كېتالش موندلو په د كېوردغه د .كړلوسفرونه افغانستان او پاكستان ته پسېو او وروندهيواحامد ېم كېپدغه سلسله . ورغلى يم دهې راښووليا ډله وطن په درد دردمن افغان چا يو پوه او د چيرېسپين ، قومي الن، دپوهنتون استادان، ليكواالن، پوهانكې، يو شمير وزيران، واليان، د شورى وكرزي

ورسره ېاو مفصل مجلسونه م يحزب اسالمي او طالبانو مشران ليدل ، غازيان او ددجهاد رهبرانږيري، حليداى نو يكه د افغانستان مسئله په جنګ نس چېهمدا سؤال مطرح كړيدى ېهغوى ټولو ته م .دىكړي

: ړ وينادونو والبې الندېپر چېهغه به كوم حل وي حل به يې كوم وي؟ يسياس داى سي؟كېژره رفع تر افغانستان اوس اشغال دى او دا اشغال څرنګه ژر -1اكثريت يې خپل وګڼي او مالتړ يې وكړي خو كوم چېي شڅه ډول يو حكومت بايد را كېپه افغانستان -2

. ټوپك پسې راواخلي چېيې خپل نه ګڼي دومره ځان محروم احساس نكړي چې يككسان او لږنامسلمان الندېګاونډيان مو حريص، منافق، د اسالم ترنامه چېپراته يو كېسيمه هيو داسېوږ په م -3

څنګه . ىډپلوماسى مهارت همدلته د او د يالر موم ېبد ګاونډي سره به هم څوك دګذار خو د. او نامرد ديي؟ كه شبدل ۍاردګاونډيانو مضر رقابت او بالوكاله جنګ په همك كېزموږ په هيواد چېداى سي كې

و ورسره ساتالى نو كم تر كمه عادي روابط خو ورسره ولرو؟ له شره يې حداقل څنګه شن كېدوستانه اړي ځان ساتالى سو؟

ټولنې ېافغانستان بايد د نړيوال. يوه برخه يو يدچا غالمي نه منو، دنړيوال كل چې كېحال داسېموږ پ .4تعريف كړي؟ او څنګه كوالى سي ېګټ خپلې چېه به څنګه دولت وي هغ. ياو بزنس پارټـنر و ىغړيو فعال

ړۍ د لويو طاقتونو مشروع ګټې تشخيص او د افغانستان دګټو سره يې د ګاونډيو او دن كېپه سيمه چې )30( »همږغى كړي؟

نيت د كې دسولې او امخاوندانو يوې ډلې هم په افغانستان په امريكا كې دافغانانو د لوړې پوهې د )31. ( كويې كار اند، او دهيواد دسولې له پاره په مختلو طرحو بېاره هلې ځلې پيل كړټيګښت له پ

ته پاى هيواد ددې غميزې د ټولنې د ياو كلتورافغانانو مختلفې ډلې په امريكا او اروپا كې هم دنه په خپلو منځو كې هماهنګ نه ټولو كارو دوىخو بدبختانه چې د ، يرسيدو له پاره الس و پښې وه

)32 .( كويننه هم يو شمير منورين ددې غميز ې دحل له پاره كار افغانستان د راز د همدا. يد كرزيچې په افغانستان كې اوسني ناغيړه حاالت د يزه توګه داسې انګيروګړييو شمير نور افغانان په

چې د ىداد اند د هغوىنو په دې اساس ىتر منځ د قدرت جنګ د مخالفينو د د هغوىد حكومت او چې شياو داسې شرايط برابر كړل شيواره و له پاره الره هخبر مخالفينو تر منځ د ددولت او د كرزي

وڅې خو يوشمير نورو بيا په دې پسې پښې را ل. شيامورو كې را ګډ كړل يمخالفين په كې په حكومتاو شيله منځه والړه يېاردو دې ، كړل شي وسلېچې افغانستان دې دسويس زرليند په څير بې ېكړ

د ېد سيم هغوىدا په داسې حال كې چې يا . يمسؤليتونه په غاړه واخل امنيتي يېپوليس دې زېيوا

99

تجاهل العارف كوي او غواړي په او يا دا چې يڅخه بې خبره د اهدافوبې رحمه ګاونډيو د او د يېجغراف .والنه كړيززوره د افغانانو پښې دې بې رحمه ګاونډيو ته

يزونه اندهيواد د اوسنۍ غميزې دحل وفصل له پاره يو شمير وړ هم د يشنونك سياسييو شمير نور : اندپه دوىد. دلته لنډيز را اخلو يېچې مونږ لري

) افغانستان اسالمياو حزب غورځنګ اسالميد طالبانو ( ونورود دغه دوه فكت ېتر هر څه د مخه د -دواړه اړخونه ېد خپل ملت اود افغانستان د سالمتيا په خاطر د. شيسره د خبرو اترو لپاره الره همواره

شيحاضر يد بدلون سبب هم و ګرځ كېو ته و لو كه هغه په ځواك ربانييو شمير قيو شمير هغېد چې ياو پرينږد يصادق او ريښتونى اوس كېيز اندبايد په خپل وړ ىكرزولسمشر -1

ييز په اصطالح هاى جيك كړانددغه صادقانه وړ هغېد يګڼ كېخپل ځواك په خطر چېكسان يادارپه كوم كه څه هم هغه يد خبرو اترو ميز ته راوغواړ ييدلځد مخالفت سبب ګر چې هنورودغه دواړه فكت-2

. شييزونو ته په پوره دقت سره و كتل اندهغوى وړ وى او د كېهيواد بهرنينو سره په سولېاخستلو سره ددولت د م ګټېهم بايد دموقع نه په ) او طالبان اسالميحزب ( مخالفين -3

ل يوه و په خاطر د حدكې خوندياو د خپل ولس د سالميت او هلته د امن و امان د يخالص ذهن كښين .يلټواسانه الر و

او د افغانستان دولت ته يحاكميت او استقالل ته احترام وكړ مليځواكونه بايد د افغانستان بهرني -4 . يپخپله حل كړ ستونزې خپلې چې يوركړ ياو ازاد يكهكله پوره خپلوا ېپه د

خبرو يبايد د افغانانو دخپل منځ يافغانستان ته د امنيت د ټيګښت په خاطر راغل چېځواكونه بهرني -5هغوى د پاته د كېځكه په هغه صورت . يدو سره سم د خپل بيرته تللو مهال ويش اعالن كړكېاترو د پيل

. ځيدو جواز له منځه كېاو د يبايد پر مختګ صورت و نيس كېپوليسو په روزلو ملياردو د ځواكونو او ملي د كېپه هيواد -6

ونو د پوځ امريكاييترتيب د ناټو او ېاو په د. شيوركړل كېپوليسو په واك مليد چارې امنيتيهيواد . شيموجوديت ضرورت رفع

بيرته ېلګول يېيوشمير مشرانو پر چې ېټاپ ېاو سپين ېتور خپلې ېهمدا راز امريكايان بايد ټول-7 . يوسيځانه سره بيرته امريكا ته له يېوتلو سره سم او د خپلو عسكرو د يواخل

او دا يكړ تبديل ېملتونه هم د يو شمير مشرانو په هكله د امريكايانو په واسطه شوى پريكړ ملګري-8او يتور كړ يتور و چېڅوك كېتر څو زمونږ ولس د خپل عدالت په ترازو يمسله افغان قوم ته پريږد

) 33( ». يسپين سپين كړځواكونه په امريكاييچې دولسمشر كرزي دولت او هم كويهڅه ۍشمير كړ همدا راز په كابل كې يو

هيواد كې يد قيادتونو له پاره په كوم دريم ګړ) او طالبانو اسالميدحزب (چې د مجاهدينو يدې قانع كړميشتو كړيو طالبانو په كابل د. تسليم كړل شي ) په كابل كې( ته دوى يېاو ګوندونه ، وركړل شي ځاى

غړي دي چې يهغه شمير پخوان اسالميحزب د يكډيره اندشتون نه لري خو ددې اندكې دا ډول دقيادت له اسالميحزب هم د انددا ډول د هغوى. اموراتو كې لوړ لوړ ځايونه لري دولتياوس په

.دىمكمله توګه مسترد شوې له اړخه په غورځنګ اسالمياړخه او هم د طالبانو د

100

حزب د «: په خپله يوه اعالميه كې څرګنده كړې چې اسالميهمدې ډول خلكو په اړه حزب د دا جهاد داسې گڼي لكه د روسانو په ضد جهاد او امريكايانو ته , اشغالگرانو په ضد په جهاد باور لري

. تسليميدل داسې گڼي لكه روسانو ته تسليميدلننه او بهر د هېواد په د ې ندې وروستيو كې په خاصه توگه په كابل كې د حزب اسالمي تر عنوان الپه د

كې يو لړ شايعات او افواهات خپاره شوي چې گويا حزب اسالمي افغانستان د هېواد د اشغالگرو او د . هغوى د مزدور نظام سره د سازش او روغې جوړې الر خپله كړې ده

ې ندهكله حزب اسالمي افغانستان خپل موقف او دريځ په قاطع او غوڅ ډول په ال د دغو شايعاتو په :توگه اعالنوي

حزب د اشغالگرانو په ضد په جهاد . دوى نه د حزب اسالمي استازي دي او نه د حزب دريځ تمثيلوي_ 1سې گڼي لكه دا جهاد داسې گڼي لكه د روسانو په ضد جهاد او امريكايانو ته تسليميدل دا. باور لري

. روسانو ته تسليميدلد اشغالگرا نو په ضد سكوت، د دوى له لنډمهاله يا اوږدمهاله حضور سره توافق او د اشغالگرانو _ 2

ې د كابل په الس پوڅي حكومت كې برخه اخيستل مو په واضح او پرېكنده الفاظو ندتر سيوري ال .ېمحكوم كړي او محكوموو ي

داسې پارلمان به جوړيږي . ونو په شتون كې انتخابات هيڅ ارزښت نه لرياشغالگرو ځواك يبد صلي_ 3 چې بل به يې وكړي؟ ، لكه اوسنى، دې پارلمان څه وكړى شول

او ديوه معقول ( ځواكونه موجود وي حزب اسالمي افغانستان تر هغې چې په هېواد كې ښكېالكگر_ 4 .او بس يولينۍ الر جهاد بد حل يواځ )اضر نه شي مهال ويش له الرې د هيواده څخه د وتلو له پاره ح

سو كې د ولېان په اجيرې اردو او پچېحزب اسالمي افغانستان پر خپل ملت غږ كوي چې خپل ب_ 5 ) 34( ».ليكو كې ځاى پر ځاى كړي هتنظيم پر ځاى د جهاد پ

د يې) ژمنې (ميثاق مليوه ابتكار وكړ او په ي ىيو نو باالخره اسالميتر څنګ حزب ځلوددې ټولو هلود يېپه دې طرحې بلكېې كړه اندوړ يوازېطرحه نه يدو له پاره خپله اخركې ځاىټول ولس د را يو

و بهرنيهيئت كابل ته و استاوه تر څو هلته د اړوندو كورنيو او ىپوړ بحث او څيړلو له پاره خپل يو لوړترنامه ) ميثاق مليژغورنې د (طرحه چې د ) ماده ى 15( د ا. وكړي اړخونو سره پرې بحث اوڅيړنه

.برخه كې په تفصيل سره راغلې لومړىې ياده شوې ده ددې كتاب په ندالددې غميزې څخه ځان را غواړيپخپله ، په ښكاره توګه ، مشرتابه هيئت دكابل د دولت مسؤلين او د

كلونو يخپل حكومت په دغو اخر د لريخپلې وينا په اساس، اراده هغه د ، دىولسمشر كرز. وباسي. يوكړ دو او د هيواد د استقالل دبيرته تر السه كولو له پاره كاركېكې په هيواد كې د سولې د رامنځته

لويې جرګې ل دښار د كاب د ، پورې )14څخه تر 12 (له يوللمريزكال د غبرګ) 1389 (د يېپه دې خاطر ستره غونډه را وبلله تر څو په هيواد كې د سولې د اعادې او د افغانستان داستقالل او هپه خيمه كې يو

ې د ولسمشر كرزي حكومت ته اړينه اندازادۍ غوښتونكو ځواكونو سره د خبرو په الرو چارو بسختو نيوكو ترلل شوې دغه غونډه د مخالفينو له اړخه له اړخه راب كرزيد ولسمشر . مشورې وركړي

101

خپره كړې وه يېافغانستان په خپله يوه اعالميه كې چې په همدې مناسبت اسالميحزب ، ې راغلهندال : و ي وداسې ويل

د خاص اهميت نه لري چې د دولت د خوښې خلك په كې راغونډيږي، الملهد كرزي مشورتي جرگه له دې «مجاهدين په كې برخه نه اخلي، امريكايان دا اختيار . كومې پرېكړې واك نه لري يوازې مشورتي جرگه ده

ونو د وتلو او د بحران په اړه داسې پرېكړه وكړي چې د افغان ولس د هيلو ترجماني پوځنه وركوي چې د چې اوس د صلحې او له امريكايانو تر جرگې د مخه اعالن وكړ. وكړي او زمونږ ملي گټې تضمين كړي

مخالفينو سره د خبرو مناسب وخت نه دى، د كابل چارواكو ته يې امر وكړ چې جرگه وځنډوي، په هغه ) 35( » .صورت كې به د دايرولو اجازه وركوي چې د دوى شرايط مراعات شي

يوه اوږده )18/6/1431(خالف په هامارت لخوا ددې مشورتى جرګې پ اسالميهمدا راز د طالبانو د - : چې يد يپه دغه اعالميه كې راغل. په لږ څه اقتباس سره را اخلو يېاعالميه خپره شوه چې مونږ

وعسكروپه سيورى بهرنيلهذا د ې دى ندانو تراشغال البهرنيد افغانستان وشرايطوكېاوسنيداچې په «- شخصي دئ دهغو يوازې هره هڅه انوبهرنيول داشغالګروانو په فرمايش ددغې جرګې په شمبهرنيكې د

تمه نشي ترى خوشالۍ اوسوكالۍ هيڅ ږي او دافغان ځوريدلي ولس لپاره دكېتوب هڅه بلل خونديګټو د مرسته وال او ګډونوال د مشورتي جرګې تش په نوم د دغې دافغانستان اسالمي امارت» «دالى كې

په مقابل كې ئ هغو راز نارواپريكړو مقابله به د هر دئ هغو د او يولب نيملافغانستان دغميزې اصلي عا خپل مسلمان ملت د جل جالله په نصرت او خداى ىدلو، جهاد په تداوم اواستمرارسره كوي اسالمي د

ته دي ان بهبهرنييرغلګر ، كويپاره مبارزه يوه خپلواك او په خپلو پښووالړاسالمي نظام د د په مرسته به ) 36( » . ږدي كېمجبوروي چې دقضيې اساسي او واقعي حل ته غاړه

په پام كې وه، چې د سولې ملي ، ددغې مشورتي جرګې جوړښت دوه ځله د ځنډ سره مخا مخ شوخو دغه جرګه د ياد شوي كمېسيون د ، مياشتې په دولسمه نيټه جوړه شوې واى جرګه د غويې د يمشورت

دجون د مياشتې په ) ز كال2010 (د وځنډول شوه،خو الملهد يو شمېر موجهه داليلو له ه وينا،نو پولېمسودا څرګنديده چې امريكايان او دناټو يېمهم علت .دويمه د ولسمشر حامد كرزي له خوا پرانيستل شوه

بهرنيد هغوىچې يوكړ ټلوالې دا ويره څرګندوله چې كه په غونډه كې د ولس داسې كسان ګډون ونو د شتون دمخالفينو سره الس يو كړي او د افغانستان پوځ بهرنيود هغوىاو يو اشغال مخالف

المللي ټولنې له پاره يو ناورين نو دا به د بين ي،ونو د ويستلو له پاره غږ پورته كړپوځو بهرنيڅخه د دمئ دمياشتې په ) ز كال 2010(د يې ىكرزوې چې د هيواد ولسمشر يښنې اندهمدا علت او . ځيګرو

د دې جرګې د يېاو كله چې امريكايانو پوره ډاډ تر السه كړ نو بيا ، يولسمه امريكا ته ور و باله .كړ حتميهم په كې خپل ګډون يېجوړښت اجازه وركړه او پخپله

او و افغانانو د ټولو نيوكو انالفينوتر څنګ په هيواد كې د اوسيدونكو روڼ دغه نانندريزه غونډه د مخورځ يو پريكړه يپه خپله اخر غونډې. او نژدې درې ورځې دوام وكړ ، شوهره اعتراضونو سره بياهم داي

د هيلو څخه ډير ،هيله درلوده يېخو دغه پريكړه دهغه څه څخه چې د ولس ډيره كو ،ليك صادر كړ يپه دې خاطر زيات شمير ليكواالنو او سياست پوهانو ددې پريكړه ليك څخه خپله ناخوښ. كم و

هيواد د او د و ىې راغلندسياست تر بحث ال ىځكه په دې جرګه كې هم همغه پخوان. څرګنده كړه

102

د. ېويستلو په اړه په كې هيڅ يادونه نه وه شو ونو دپوځو بهرنيڅخه د هيواد ازادۍ او د استقالل او يقدم واخل تاريخيو چې دا جرګه به يو ستر دا اندمخه د يوشمير سياستپوهانو جرګې د جوړښت نه د

وتلو د يوه معقول مهال ويش له د د هغوىو د اشغال څخه به دخپل هيواد دازاديدو په لور بهرنياو د و اشغالګرانو د بهرنياما ، او د افغانانو د دوديزې جرګې عزت او وياړ به و ساتي يپورته كړ پاره غږ

وويرول تر څو دداسې يوه غږ د پورته كولو څخه يېپه يوه ډول يا خو تطميع كړل او يا ينكوجرګى ګډو :ډول پريكړه ليك صادر كړددرې ورځو بحث او څيړونو وروسته دا غونډېدې . ساتيځان و

د سولې د ملي مشورتي جرګې پرېكړه ليك پورې 14څخه تر 12له يوللمريزكال د غبرګ 1389د

د لويې جرګې خيمه، كابل ښارتنو پېژندل شويو استازو په ګډون چې د 1600د سولې ملي مشورتي جرګه د افغانستان د رنځېدلي ملت د

ملي شورا په دواړو مجلسونو كې د ملت د منتخبو استازو، واليتي شوراګانو، علماى كرامو، قومي د استازو او د مخورو، د مدني ټولنې د نهادونو، په ايران او پاكستان كې د مېشتو افغان مهاجرينو

كټګوريو كې تنظيم او دعوت شوي وو، له موجوده ناامنيو څخه د 13ټولنې د نورو پرګنو په شمول چې په وتلو د الرو د لټون او په هېواد كې پايدارې سولې ته د رسېدو په مقصد د مشورې لپاره د پروفيسور

. جوړه شوه ېندال ۍتر مشر ربانيبرهان الدين شورتي جرګې غړو د دريو ورځو په ترڅ كې د طرحه شوې اجندا مطابق د كاري كميټو په د سولې د ملي م

ې موادو موافقې ته ندګڼ شمېر غونډو او عمومي غونډه كې هراړخيزې خبرې اترې وكړې او په ال : ورسېدل

ته د خپلو ديني او ملي مكلفيتونو په درك كولو او دې يكموږ د سولې د ملي مشورتي جرګې ګډون كوونپه پاملرنې سره چې سوله د ژوندانه يوه اړتيا او د دې ملت د هر فرد غوښتنه ده، د افغانستان د اسالمي

س له نوښت او ژمنې څخه چې له ملت سره د مشورې پر بنسټ په هېواد كې د يېت د جمهور رجمهوريه د رسېدو لپاره يې كړې زې الرې پايدارې سولې تيېجګړې او وينې تويولو د پاى ته رسولو او له سوله

. ده، هراړخيز مالتړ كووموږ سولې، خپلواكۍ او د هېواد عامه سوكالۍ ته د رسېدو لپاره، د افغانستان د مسلمانو خلكو د زغم،

. و قدرداني كووربانيصبر او قوص د د افغانستان خلك د هېواد د ملي نهادونو او بنسټونو په بيارغاونه كې د نړيوالې ټولنې په خص

يكله متحده اياالتو له هراړخيز مالتړ څخه قدرداني كوي او د افغانستان د دولت په ځان تر مت كېامري .دي يكدو پورې د هغوى د پراخو، اغيزمنو او بنسټيزو همكاريو د دوام غوښتونكې

دي و هڅو، په ځانګړې توګه، د حرمين شريفين د خادم د سعواندموږ د اسالمي هېوادونو له زړه سو، چې زموږ په الملهت له اقداماتو او نوښتونو څخه د هغه مالتړ له جمهوريې د كېعربستان د پاچا او د تر

جنګ ځپلي هېواد كې د سولې سبب كېږي قدرداني كوو او د هغوى د ډېرو همكاريو د دوام، تسريع او . يوو يكپراخوالي غوښتون

103

ې مواردو په اړه پرېكړه كوو او د افغانستان له ندد ال يكموږ د سولې د ملي مشورتي جرګې ګډون كووناسالمي جمهوري دولت او له هغه سره له ښكېلو مخالفو اړخونو هيله كوو، څو په عملي كولو كې يې

.چټك، صادقانه او د لمس وړ اقدام وكړي :پايدارې سولې ته د رسېدو لپاره مفاهمه، مذاكره او موافقه

په جګړه كې له ټولو ښكېلو اړخونو څخه غوښتنه يكرګې ګډون كوونموږ د سولې د ملي مشورتي ج. 1كوو، څو د اسالم د مقدس دين د ارشاداتو مطابق، د افغانستان د خلكو غږ او غوښتنې ته د جګړې، ورور

دا . او د مفاهمې او مذاكرې الره خپله كړي ييوژنې د بندولو او دايمي سولې ته د رسېدو لپاره لبيك ووافغانانو ترمنځ د سولې او پخالينې نوښت دى او په هېڅ توګه بهرني افراطي عناصر او نړيوالې د ټولو ا

. ترهګرې شبكې نه رانغاړيپرېكړو په پام كې لرلو سره يو دولت بايد د سولې د پروسې د پيل لپاره د سولې د ملي مشورتي جرګې د. 2

د يوې ملي او دايمي ستراتيژۍ په توګه ېداره برنامد تامين لپاره دوام سولېاړخيز پروګرام جوړ او د هر .اعالن كړي

چې په يولې رانه ندد سولې هڅې بايد د نظام السته راوړنې او د هغه قانوني ارزښتونه تر پوښتنې ال .3 . هېواد كې د تازه كړكېچ د رامنځته كېدو سبب شي

. اړخيزې او صادقانه ژمنې يو ضروري كار دىپايه دارې سولې ته د رسېدو په مقصد د ټولو اړخونو هر. 4 جدي هيله لرو، څو د افغانستان د خلكو او د سولې د ملي مشورتي جرګې د ګډون يكموږ ګډون كوون

پرته له دې به . كوونكو غوښتنو ته درناوى وشي او د دې جرګې پرېكړې په جدي توګه په عمل كې پلې شي د جرګو تاريخي ارزښتونو ته زيان ورسيږي

لو خواوو څخه هيله كوو څو له هغو مخكې شرطونو څخه چې د مذاكرې او مفاهمې د كېموږ له ټولو ښ. 5چلندونه يكاو انعطاف منون يككوي، ډډه وكړي او د تفاهم د پيل لپاره جوړون شونىپيلولو زمينه نا

.ې ونيسي او خپل ښه نيت څرګند كړيندترالس الچې د ، او سياسي مسايلو ته د لمن وهلو مخنيوى يبتنظيمي، مذهزو، ژبني، سمتي، يېقومي، سيمه . 6

.لو خواوو په كاري لومړيتوبونو كې ونيول شيكېملي وحدت د زيانمنولو سبب كېږي، د ښد اقتصادي بنسټ د پياوړي كولو لپاره د پانګې اچونې د زمينو برابرول، د بوختيا د پيدا كولو په . 7

واد د بنسټونو پرمختيا او وده، د بې وزلۍ كمول او د اسالمي او عمومي مقصد د بشري منابعو او د هې . تعليماتو د ظرفيتونو لوړول دې د دولت د برنامو په سر كې ځاى كړاى شي

له ناراضيانو سره د مذاكرې د چوكاټ جوړول :ه كوو چېموږ د افغانستان له دولت او په افغانستان كې له مېشتو نړيوالو ځواكونو څخه غوښتن. 8

د ښه نيت په عنوان دې دولت د هغه شمېر افرادو د آزادولو په اړه چې د غلطو رپوټونو او يا - . پر بنسټ په بېالبېلو جېلونو كې پراته دي سمالسي او جدي اقدام وكړي وروڼوناثابتوت

وېستلو دولت بايد له نړيوالې ټولنې سره په تفاهم كې له تور لست څخه د مخالفينو د نومونو په - .كې چټك اقدام وكړي

104

دولت او نړيوال ځواكونه بايد د هغوكسانو چې د سولې له پروسې سره يو ځاى كېږي د امنيت او -خوندي ژوندانه ته د بېرته راستنېدو ،توب د تامينولو ضمانت وكړي او د هغوى لپاره دېخوندي

. زمينه برابره كړي

پخپل ونوروتنه كېږي، څوله بې مورده نيونو او د كله نړيوالو او افغاني ځواكونو څخه جدا غوښ -تلفاتو سبب كېږي، په يكې له بمبارۍ څخه چې د ملاندو او د استوګنې په سيمو بشيسرو تاال

. كلكه ډډه وكړي

اتو د رهبري كولو او په افغانستان كې د مېشتو ځواكونو ترمنځ د مليدولت بايد د پوځي ع - .همغږۍ لپاره جدي اقدامات وكړي

وسله وال ناراضيان بايد تاوتريخوالى او هغه ټول فعاليتونه چې د ګرانو هېوادوالو د وژلو او د -زو ترهګرو يېبنسټونو د تخريبولو سبب كېږي، پرېږدي اوخپلې اړيكې دې له القاعده او سيمه

. شبكو سره پرې كړي

په تجهيزولو، روزلو او له نړيوالې ټولنې څخه غوښتنه كېږي څو د افغانستان د امنيتي ځواكونو -پياوړي كولو كې جدي همكاري او اقدامات وكړي څو دا ځواكونه وكوالى شي د هېواد او خلكو

.د امنيت د تامينولو مسووليت پخپله غاړه واخلي

زو يېيوو څو افغانستان بيا د سيمه يكموږ له نړيوالې ټولنې څخه د اوږدمهالو ژمنو غوښتون -زو يېو السوهنو مخنيوى وشي او د سيمه بهرنيګر بدل نه شي، د سياليو د كړكېچونو په ډ

.همكاريو د پياوړي كولو لپاره زمينه مساعده شي

موږ له نړيوالې ټولنې څخه غوښتنه كوو څو د افغانستان د اسالمي جمهوري دولت تر مشرۍ - .ې د سولې له پروسې څخه هراړخيز مالتړ وكړيندال

ې حكومت دارۍ د جوړولو، كار د كار اهل ته د سپارلو لپاره دولت دې د خلكو په همكارۍ د ښ -ه د ځمكې د غاصبينو پ چېاو له اداري او اخالقي فساد سره د مبارزې او د مركز او واليتونو په ك

دا اقدامات پر دولت د خلكو د باور په ترالسه كولو او له دولت سره د ملت په . ضد اقدام وكړي . سې په بري كې كليدي رول لوبوينږدې كولو او د سولې د پرو

دي چې په هغې كې د ښځو او ماشومانو په كېد افغانستان خلك د عادالنه سولې غوښتون -شمول د هېواد د ټولو اتباعو حقونه په پام كې نيول شوي وي او د ټولنيز عدالت د تامينولو په

.يټولو اتباعو يو شان تطبيق ش مقصد جرګه ټينګار كوي څو قوانين پر

له علماى كرامو، د چاپي، صوتي او تصويري رسنيو له مسوولينو يكموږ د دې جرګې ګډون كوون. 9او كاركوونكو څخه غوښتنه كوو څو د سولې د تبليغ او تاوتريخوالي د پرېښودو لپاره د جوماتونو له

.زو رسنيو څخه رسالتمنده او مسووالنه استفاده وكړييېمنبرونو او ډله له خپلو ټولو ديندارو خلكو څخه غواړو څو له دولت سره يو ځاى د يكدې جرګې ګډون كوونموږ د . 10

و نااراميو د پاى ته رسولو لپاره يو بل ته السونه وركړي او د دې پروسې د بري لپاره اوسنيهېواد د ې ندالس ال دولت بايد د خلكو په همكارۍ ټول الزم تدبيرونه د امنيت د تامينولو لپاره تر. هڅه وكړي

. ونيسي څو د جنايتكارانه او ترهګريزو اعمالو مخه ونيول شي

105

:له ناراضيانو سره د مذاكرې لپاره د ميكانيزم جوړولوړلو او د جرګې د مشورو د عملي كولو لپاره دې د مخ په هېواد كې د سولې د پروسې د پر. 11

مېسيون يا د سولې عالي شورا جوړه شي، واليتونو او ولسواليو د نمايندګيو په لرلو سره، واكمن كي شخصيتونه، علماى اندپه شمول مصلح، زړه سو وروڼوب كې دې د خويندو او كېچې د هغه په تر

كرام، قومي مشران، د ملي شورا له دواړو مجلسونو څخه يوـ يو تن استازى او هغه مخالفين چې له ا بايد بنديانو ته د رسېدګۍ، خالصولو دا شور. تاوتريخوالي څخه يې الس اخيستى وي، شامل شي

. او عادي ژوند ته د هغوى بېرته ستنيدو لپاره د رسېدنې په مقصد ځانګړې كميټه جوړه كړي

ژمنه كوو څو د دې جرګې د سولې د پيغام يكموږ د دې ملي مشورتي جرګې ګډون كوون. 12مهال د دې جرګې پيغام خپلو خلكو ته وركوونكو په توګه خپلو سيمو او ځايونو ته د بېرته ستنېدو پر

زو ادارو، علماوو، قومي مشرانو، ځوانانو او ښځو په همكارۍ يېورسوو او په دې الر كې به د سيمه . اړخيزې هڅې وكړو څو خپله ملي او ديني ونډه د سولې په تامينولو كې ادا كړو هرې ټولنې د مالتړ د ترالسه كولو لپاره، د سولې د ملي مشورتي جرګې له پرېكړه ليك څخه د نړيوال. 13

د افغانستان اسالمي جمهوري دولت مكلفيت لري څو هغه د كابل د كنفرانس په اجندا كې شامل . كړي

دولت بايد د هغه ميكانيزم له الرې چې جوړېږي، د سولې د برنامې د پرمختګ په اړه خلك په . 14 .دوامداره او روښانه توګه خبر كړي

ګونو كميټو سپارښتنې د سراسري سولې د عمل د برنامې او د سولې د ستراتيژۍ د 28د د جرګې. 15 . جوړولو او تعقيبولو په مقصد له دې پرېكړه ليك سره مل دي

په پاى كې د سولې ملي مشورتي جرګه د افغانستان د مسلمان ملت په استازيتوب، په نړيوالو . 16ه شويو خلكو لپاره د غزې په تړانګه كې د بشردوستانه اوبو كې د فلسطين د بېوزلو او محاصر

انه بريد چې د لسګونو تنو د وژلو او ټپي كېدو شيلو د پوځي ځواكونو وحيېمرستو پركاروان د اسراانو له كورنيو او ټپيانو سره خپله همدردي څرګندوي او د لوى ربانيسبب شو په كلكه غندي، د ق

. او استقامت غواړيخداى له در بار څخه هغوى ته صبر له ملګرو ملتونو او نړيوالې ټولنې څخه په كلكه غوښتنه كېږي څو د غزې د تړانګې ظالمانه محاصرې

) 37(.كېږدي كېد پاى ټ هتشورا وې راغلى چې د افغانستان د علماوندپوښتنې ال تراماد مشورتي جرګې پريكړې هغه وخت

م كې د اسامه په بهانه پر ) 2001(امريكا په سنه «:كې و ليكل چې وروسته په خپله يوه اعالميه غونډېدد روسانو جنايات د . افغانستان ټول ذخاير يې چوركړل زاړه او واړه قتلوي او د. افغانستان تجاوز وكړ

مسلمانانو په قتل او د يوازې د ملكونو په قبضه او د. په مقابل د افغانانو هېر شول جناياتوامريكايي د قرآن مجيد په عوض كې يې يو كتاب په نامه د الفرقان په نيټ . معادنو او ذخايرو په چور غاړه نه باسي

صلى اهللا يپه هغه كې يې قرآن مجيد، نب. كې نشر كړى دى او په كويټ او مصر وغيره كې تقسيم كړى دىشرميږي او د اديانو توهين د عليه وسلم د اهللا جل جالله په شان كې هغسې الفاظ ويلي دي چې ابليس پرې

د نړۍ په ملتونو كې يوازې كمونستانو د اديانو توهين كاوه، . ملتونو له منشور څخه هم خالف دى ملگرو

106

انو د يهوديت او نصرانيت دينونو ته بېاوس امريكا دا كار شروع كړى دى او دا قوي دليل دى چې غرلويه كېاعالن شوى دى چې په افغانستان : الغرض .جواب وركړى، د كمونيزم عقيده يې اختيار كړې ده

وو قبضه ده، دنيا د كفره ولېامريكا په مشرۍ د ټ زموږ پوښتنه دا ده چې پر افغانستان د. جرگه جوړيږيحيوانات، ليوه، چې حال كې په داسې. ږيكېهغه څه يې وكړل چې د بشر په تاريخ كې يې مثال ډېر كم پيدا

افغانان چې د څوارلس سوه . مسكن ته بل څوك نه پريږدي او مقابله يې كوي چغال او ميږې وغيره خپلاو حريت كې راغلي دي، د دوى په بركت ټوله نړۍ د انگريزي او روسي لعنت څخه كاله راهيسې په اسالم

به ۍهغه قوم به څه رنگه د اسالفو تاريخ بدنامه كوي؟ عصر حاضر فرعون امريكا په غالم. خالصه شوهكا يې، په نامه لويې جرگې ته ورتلل دامرندامريكا تر قيادت ال كوي؟ خالصه د كالم دا ده؛ چې د قناعت

چې هر څوك كړي، هغه د دي دل كېتجاوز ته قانونيت وركول او د دوى په تجاوز او قانون راضي رعا حرام فلهذا دا جرگه نه شرعي جرگه ده، نه افغاني، شركت په كې كول ش. امريكايانو په حكم كې دى

حاضر د داسالم د مقدس قانون په مقتضى او د اسالفو د تاريخ مطابق ټول افغانان بال استثناء بايد. ىدد اهللا جل جالله په نصرت به افغانستان او جهان د دې جبار له . عصر فرعون، امريكا په مقابل كې ودريږي

)38( ».ظلم څخه خالص شي

يزونواو هم د سعودي عربستان په اندله اړخه د مذاكراتو د وړ د هغوى خو د مشورتي جرګې د پريكړو اوافغانستان په خپل يوه پريكړه ليك كې اسالميپه اړه حزب ېپيالم منيځګړيتوب د خبرو اترو د

:داسې وويل حكومت په جوړيدو خوښېملت د په عاجل او دائمي پاى ته رسېدو او د ېجگړ تل د يحزب اسالم«

په واضح الفاظو او مكرره تل ئې ، مذاكرتو سره ئې خپل توافق اعالن كړى ين االفغانبېټينگار كړى او له شي او ېبند ېكه دا السوهن ، اوبهرني ځواكونه دجگړو د ادامې باعث دي ېبهرنۍ السوهن چېتوگه ويلى

سيږي، په دې سره افغانانو ته اصلي عوامل پاى ته ر ېجگړ اشغالگر ځواكونه له افغانستانه ووځي، نو دتأمين لپاره الر د ولېس او د يورځنظام جوړولو موقع په الس خوښې خپلې د خپل برخليك ټاكلو او دپاى ېجگړ د الرېمطرح افغاني لور يو ترمنځ دخبرو اوتفاهم له د چېهيڅ شك نشته كېواريږي، په دې ا

دغه حقايقو ته په پام سره موږ د سعودي عربستان په .عملي الر ده ته رسول تر ټولو غوره، آسانه اوناستي په څير نه وي، نه بن د دا ناسته د چېن االفغاني مذاكراتوسره په دې شرط موافق يو بېوساطت له

د تړلو ډلوتر منځ وويشل شي، بهرني پورېنه وزارتونه په پرديو حكومت د پرديو په خوښه جوړ شي او ته مشروعيت ورنه كړي او زموږ د يلري، بهرني تيرون كښ گاونډيان پرې اغيزنه كېاو زموږ هځواكون

:ترو د اجندا اصلي موضوعات دا وي اخبرو او د يونه گڼ هيواد اشغال مشروع .دټولو بهرنيو ځواكونو وتل - .بهرنيو السوهنو مخنيوى د كېهېواد په كورنيو چارو د - .يوه موقت حكومت ته دقدرت انتقال - .آزاد او عادالنه انتخابات كېپه آزاد او خپلواك افغانستان - .دائمي اوربند -.و شرط آزادول د ټولو سياسي بنديانو بالقيد -

107

نيواكگرو ځواكونو او د دوى الس كېداشغال په دوران چېاعالنول ټول هغه تصرفات لغو اوباطل - .پوڅو حكومتونو تر سره كړي

ينۍ مرجع گڼل اوټول هغه قوانين، لوايح اومقررات باطل اعالنول زد ټولو قوانينو يوااسالمي شريعت - .له اسالم سره اړخ نه لگوي چې

اشغالگرانو پر افغانانو تحميل كړې اوزموږ له آزادۍ او خپلواكۍ سره مغايرت لري، چېهغه معاهدې -ددوى كېنيونه، په غير افغاني محكمو افغانانو بې اعتباره گڼل، دپرديو نظامي اډې، زندانونه، د

ددوى مجازات ېظالمانه او غير اسالمي مقرراتو له مخ د بهرنيو محبسونو ته د دوى انتقال او ، محاكمه ) 39( » .تل لپاره پاى ته رسول د

رني به ، ځواكونه هم په هيواد كې د سولې له پاره خپل پالن لري بهرنيې مسلط اندپه افغانستان به هڅه خامريكايان له يوه اړ. د څو الرو څخه خپله د تسلط او سولې پروسه پلې كړي غواړيځواكونه

وګړو تر ) Modern(د منځالرو يا يېيوه برخه ، شيپه څو ټوټو ووي غورځنګچې خپل مخالف كويد افراطي يېوكړي او بله برخه انداو ه دو هڅېكې ځاىد يو يېخپله ځانه سره او د يې ياده كړندنامه ال

زبر ځواك مسؤلين په خپلو خبرو كې امريكاييچې د ىهمدا علت د. په نامه و ځپي) Extremest(يا د. نو په كې د منځ پوړو يا موډرن طالبانو نومونه اخلي ،كوييز اندكله هم چې د سولې له پاره وړ

د امريكايان همدا ډول وګړو او . هم همداسې پاليسي خپله كړى يېنستان په اړه حزب اسالمي افغا . كويدفترونو سره د خپلو غير دولتي مؤسسو له الرې ډيرې زياتې مالي بسپنې د هغوى

وندونو ناټو د غړو هيوادو د ټلوالې مشرانو په افغانستان كې د سياسي ګ څنګ امريكايانو او د ددې ترتنظيمونه سياسيچې خپل يدې ته هڅول يېيو شمير وګړي ، ىد جوړيدو په پروسه ډير اوږود كار كړ

وويل چې يكچلون ېپه كابل كې د يوې اونيز. په وزارت كې ثبت كړي يېد عدل يېاو نومونه يجوړ كړخو هغه ، ځانته يو سياسي ګوند جوړ كړي په مادي مرستو هغوىچې د ىڅو ځله امريكايانو ور غوښت

ېچې زما د عمر غوښتنه دا وه چې زه دداسې يوه كار له پاره ځان چمتو نه كړم چې په وس م ييوا يرګانونو مسؤلين پيژنوچې د زيات شمير ا ييهغه وا. ىنو معذرت مې ترې غوښتې د ، نه وي پوره

همدا راز ، بنسټ د ټينګښت له پاره كار كوي سياسيجې څخه د خپل يريكايانو د بودچې څه ډول د اممؤسسو د دولتي امريكايانو او نورو اشغالګرو ځواكونو هملته په افغانستان كې د خپلو غير

او د يوشمير يلخپرنيز وسايل په كار اچو ياو چاپ ييراديو ، يونيفعاليتونو تر څنګ يو شمير تلويز رياست له پاره د تيرو ټاكنو په وخت كې او د جمهوريد . افغانانو څخه په دې الره كې كار اخلي

پارلماني ټولټاكنو په وخت كې هم زيات شمير كسان د يدويم ځل اشغال په دوران كې د امريكاييهيواد د پخواني پارلمان په اړه د ، كنو كې ګډون كويسره په دې ټا ګټېجې څخه په يامريكايانو د بود

مؤسساتو لخوا اجاره دولتينه او نارينه غړي د همدې غير ځيپارلمان ښ هم دا ډاګيزه شوې وه چې دهمدار . نكو هيوادونو په ګټه ترې كار اخلي ويا مرسته كو (Donor)همدې مؤسسو د كړل شوي او د

) 41( .سلمه غړي د ايران معاش خواره دي ) 90٪ (پارلمان هيواد د ډاګيزه شوې چې دراز جوماتونو هم يوشمير كسان استخدام كړي او د همدې الرې څخه د يې ېندد علماؤ د شورا ترنامه ال

د علماو تر نامه ، واخلي ناڅه تنخواه ور رسوي تر څو په خپله ګټه ترې كاره يو شمير ماليانو ته څ

108

نفرنسونو له الرې يو شمير علماء همدې ك او د ينفرنسونه جوړيږاو يا اونيز ك يې درې ورځنندال .خالف پرې تبليغات كوي هپ غورځنګد افغانستان د ازادۍ د او كويتطميع

نو د ي،له پاره كومه خبره پيليږ حل ددې ټولو هلو ځلو تر څنګ كله چې د افغانستان د بحران دټولو منځالرو طالبانو ته چې وسله په « چې يامريكايانو او د ناټو د ټلوالې شراېط بيا داسې تكراريږ

خو دا ټول . » د خبرو اترو بلنه وركوو ، د ښځو حقوق تائيد كړي ، منياساسي قانون و ، ږديكېزمكه ازادي غوښتونكو مجاهدينو يا نورو د طالبانو او: لومړى: ځكه چې . ر لرې دي شراېط د واقعيت نه ډي

. ټول د يوې الرې خاوندان او د يوې غوښتنې د تر السه كولو خلك دي ، نه شته يتر منځ منځالردولت سره ې دندامريكايانو تر سيورې ال ال د پخوا څخه د هغوى ييوا يچې ځانو ته منځالر هغوى

يا د والياتونو دي او ييدلځګر غړيپه وزارتونو كې ناست يا د پارلمان او سنا د مجلس ، يشو ځاىيو ييزونه شواندته ډير دا ډول وړ هغوىخو ډير داسې شمير شته چې . و ناست دي كېاو رياستونو په چو

يكولو پرته دې ټولو لوړو لوړو پوړونو اخستو ته حاضر شو دۍ د تر السهادخپل هيواد د از هغوىاما سره دوىجيدو علماؤ زيات شمير كسان په داسې حال كې چې د خپل مصئونيت په خاطر د د. نه دي

د خپلو جوماتونو ممبرونه د ازادۍ او استقالل دغږ مركزونه يېخالف هپ دوىسر خوځوي خو عمال د .دي يولګرځ

څلورم فصل شې دىكېايا افغانستان تجزيه

:احمدشاه بابا افغانستان دكې )ز كال 1747( احمد شاه بابا په. ې اسالمي امپراتورۍ مركز وويافغانستان يو وخت د خپل پېر د لو

ىسټ ايښودونكپه همدې اساس هغه ته د نوي يا معاصر افغانستان بن. دغه امپراتوري رامنځته كړهنې ځيله نيمايي زيات ايران او دمركزي اسيا ، نيپال ، پاكستان، بنګله ديش، ده د ننني هند سربيره. ييوا

. ې كړل او خپل سلطنت يې ور وغځاووندهيوادونه الله افغاني دودونو . پوهيده ۍدى د خپل ولس پر سايكالوج. وو مشر احمد شاه بابا زړور او ازميښتكاره او د همدې لپاره دى دټولو افغانانو سياسي باله ده د ولس الرښونه خپل ماموريت . و رواجونو ښه خبر ووا

. اكل شوټاو پوځي مشر وله او موزې ېې پښو كولېاو كليوالې جامې ، دى دافغانستان لومړنى پاچا وو چې پګړۍ ېې پر سر كوله

.له قومي مشرانو سره مشورې كولې يېمهمو چارو كې به ده په ټولو. كښېناسته پر ټغر عادي خلكو سره : ډك وخت كې واګې تر السه كړې چكېاحمد شاه بابا له كړ

و دښمنانو بهرنيد ملي يووالي څلى پښتنو د د چېهيواد ولسمشر شو احمد شاه بابا په داسې وخت كې دي ايلې ځانګړى قبندقومي مشر تر څارنې اللې د اړوند بېهرې ق. ويجاړ شوى وو الملهېري او يرغل له د ت

109

ايران او نورو ګاونډيو . دلې وېكېلو تر منځ د ملي او قومي يووالي رسۍ شبېژوند كاوه او د پښتني قپخپلو كې سره يې هيوادونو د افغانستان په كورنيو چارو كې دومره السوهنه كوله چې پښتانه قومونه

ده له ټولو قومونو سره خبرې اترې . مشرۍ ته ورسيدحمد شاه بابا په دغه حساس وخت كې ا. وو يولاچجوړ جاړى يې رامنځته كړ او د پښتنو د بيالبيلو پرګنو ترمنځ يې ټينګ يووالى جوړ كړ او په دې . وكړې

هيواد پوله د هغه وخت افغاني پرګنو ته څرګنده نه وه چې ددوى. ښودكېتوګه يې د ننني افغانستان بنسټ كه څه هم پښتني قومونه له پيړيو پيړيو راهيسې په دغه سيمه كې ده او مساحت يې څومره دى؟ رتهچې

هغوى سره راټول احمد شاه بابا .ې نه وو راټول شويندپراته وو، خو هيڅكله تر يو ځانګړي مشرتوب ال .ل كړ كېتش يې ورته يو هيوادكړل او

هر هيواد د يو ځانګړي قوم په . مه كې بيال بيل هيوادونه ووهغه وخت هم په سي ، د نني افغانستان په څيرلكه په . په هر ځانګړي هيواد كې هغه قوم اوسيده چې د هيواد نوم يې ورسره تړلى وو. نوم جوړ شوى وو

په هندوستان كې هندوان اوسيدل او د . تاجكستان كې تاجك اوسيدل. اوسيدل يبايران كې پارسي ژاحمد شاه بابا فكر وكړ چې . ه كې روسان اوسيدلروسيپه . ه هيواد جوړ شونوم هغ يبهغوى په مذه

. ده بيا د افغانستان لپاره پولې غوره كړې.بايد له خپل نامه سره تړلى هيواد ولري ) پښتانه ( افغانان )41 ( استعماري موږ د خپل تاريخ په اوږدو كې دا تجربه كړې چې هر كله د وخت زبر ځواك په افغانستان

وتلو ته اړشوي او تر شاه منګولې ښخې كړي، نو ډېر ژر له ماتې سره مخ شوى، چې باالخره له دې خاورې نه .يې دې ولس ته لويې غميزې پرايښي دي

لرغوني او معاصر تاريخ په اوږدو د وخت يرغلګرو له لوري درانه ګزارونه خوړلي، ددې افغانستان دخپل

مه پېړۍ 19 كله چې په ، موقعيت هغه وخت نور هم نړيوال پام ځانته راواړه هېواد حساس سترا تيژيكد نولسمې پېړۍ له .راوځغاستل اشغال كړه او مخ په افغانستان يې هچكې انګليسانو د هند نيمه لويه و

په ډګر واوښت (great game) د لويې لوبې شتمه پېړۍ ده افغانستانېويونيمايي نه راپدېخوا چې اوس

. په لومړني سركې يې عمده لوبغاړي تزاري روسيه او انګليس و ږي چېيلويه لوبه له نولسمې پېړۍ پيل داروسيې او انګليسانو ترمنځ سياسي سياليو هغه وخت نور هم پسې زور په منځنۍ آسيا كې د تزاري

ې كله د روسيې غوښتل دافغانستان له الرې پر هند لښكر كشي وكړي، انګليسان چ واخيست، چې كلههلې لپاره يوېمخن دې نيت خبر شول، نو ژر تر ژره يې د افغانستان له الرې پر هند د روسيې د روسيې په

افغانستان و، الر) لېږدېدونكې( نى اجباري معبر يوازېځلې پيل كړې، هغه مهال هند ته د ورننوتو تردې چې باالخره د پرمختګ ل،انګليسانو د افغانستان د نيواك لپاره خپل ټول امكانات په كار واچو

ناكامه يرغل وكړ، خو د افغان مېړني او درې ځله له مخې يې پر افغانستان ( forward po- icy) پاليسۍ سر او مال بې شمېره زيانونه ور واوښتل له شرمونكې ماتې سره مخ شول او د په الس مجاهد ولس

خو بريا يې په برخه نه شوه، دوى له خپل ټول زور او يرغل وكړ انګرېزانو پر افغانستان پرلپسې درې ځلهې ندچې ددې ولس اراده بدله كړي او ديوه مري په څېر يې تر خپل اسارت ال ځواك سره ونه شوكوالى

.يولرا

اېستلې وه او د پاى كې له انګرېزانو سره د افغان ولس پرلپسې جګړو او مقاومتونو د انګرېزانو شومه په

110

له نقشې نابود كړي، انګليسانو د ر يې ددې هېواد تجزيه وه، ترڅو ا فغانستان د نړۍنۍ اليوازېخالصون افغانستان او هند نه د وتلو پر مهال dived and rule) اېل يې كړه، بېل يې كړه( –خپل شوم سياست

شا پرېښودههېوادونو او ولسونو ترمنځ يې يوه تلپاتې غميزه تر دواړه هېوادونه تجزيه كړل چې د سيمې د

وروستيو كې كله چې روسانو پر افغانستان ير غل وكړ نو دوى هم د انګرېزانو په شان شلمې پېړۍ په د

وهله او آن تعصبونو ته لمن يبسيمه ييز او مذه ، ورته برخليك سره مخ شول، دوى تر خپلې وسې قوميې وې، خو دوى هم له دې خاورې انانو سره يې د افغانستان په تجزيې هوكړې كړاندله ځينو جهادي قوم

.مختورن او شرميدلي ووتلپر هغو بې منطقه او احمقانه څرګندونې يكپخواني امريكايي چاروا دلته د بحث اصلي محور د يوه

. افغانستان كې د امريكا د اوسنۍ جګړې بريا ددې هېواد په تجزيه كې ويني چې په ، راڅرخي

شوې او دا وينا د هند په ټايمز ورځپاڼه كې خپره) رابرټ بليك(فير كې د امريكا يوه پخواني س په هنداو دا ېماتې خوړل ويلي يې دي، چې امريكا اوس په افغانستان كې د طالبانو او تروريزم ضد جګړې كې

طالبان په كې په جګړه بوخت دي سيمې چې يببايد په دوه برخو ووېشل شي، هغه جنو) افغانستان(هېواد واليتونو كې چې وګړي يې د امريكا له سرتيري په شمالي ييته ور پرېښودل شي او امريكابايد هغوى

.ه د طالبانو پرضد وجنګيږيځاي له هماغه ، شتون سره په افغانستان كې مخالفت نه لري

نظر وي، دا د سپينې ماڼۍ ) رابرټ بليك ويل( كېچاروا زه فكر نه كوم چې دا به د يوه عادي امريكاييجګړه بايللې او ځانته د تېښتې الرې چارې لټوي، امريكا په ظر دى چې اوسمهال يې د افغانستانن

كاله بې موخې او ناكامه جګړه وكړه، ډېر زيات مالي اوځاني تلفات ور افغانستان كې شاوخوا اته سولى،افغانستان كې د امريكا ناكامه جګړې د نوموړي هېواد حيثيت ته هم زيان ور ر واوښتل، په

د امريكا متحدين يې هم ورځ په ورځ ترې مخ اړوي او دجګړې ټول پېټى يې د امريكا پر اوږو اچولى،چې له امريكا نه دا ټول هغه څه دي. ولس هم په افغانستان كې له روانې جګړې سره سخت مخالفت كوي

او اساسي الر ومومي، نو معقوله امريكا ددې پرځاى چې د افغانستان مسلې ته د حل. يې الره وركه كړې .)42( يې ډېرې ترخې وي لې بهپايپه دې ډول احمقانه پروژو الس پورې كوي، چې

خوبونه له هغه ېد افغانستان د تجزي :چې ي كپه اړه لي يېپوه د افغانستان د تجز كار سياسييو افغان ا هرات كې ختمه كړه، وقتإ بېر او كلنه اداره په قندها) 150(چې ميرويس نيكه د صفويانو ) 1709(كاله

د افغانستان په ختيځ كې چې تر كابل او كله كله به تر . ږيكېفوقتا د غليمانو لخوا، تر اوس پورې ليدل 17او 16(او د هغه حتى تر لمسي پورې ) 1585-1525(د بايزيد روښان ، غزني پورې د مغلو په الس كې ؤ

ودريدل او د خوشحال خان خټك د دورې جنګونو او مقاومت ته يې د مغلو په مقابل كې ) ېپور پيړيوغټ، قومونه 11د د بايزيد روښان لمسي، عبدالقادر، د پښتنو ) 1630جون (په يو جنګ كې . دوام وركړ

محمدزي، ګيګياڼي، تركلرزي، بنوڅي، توري او ، لكه افريدي، اوركزي، بنګښ، مهمند، يوسفزيتان هندوس هغوىكه څه هم . لپاره را ويستل حملېزرو ته رسيدو د پيښور د ځاځي چې شمير يې څلويښت

نه نيولوخو مغل دومره په دې وراني په شان په دې سل كلن مقاومت كې د غزنوي محمود او احمد شاه دپه دې . پورې راورسيدل هلېسره تر ډ ۍسانآاوږدو فرسايشي جنګونو كې ضعيف شول چې انګريزان په

چې د ، روانه وه يد افغانستان شمال برخې لكه قندز، تاجقرغان، بلخ او ميمنه كې ازبكساالروخت كې

111

او مونږ په شمال ېې ونددا ازبك نشينه برخې د بخارا د اميرانو تر ولكې ال. د بقاياو څخه وو ګوډ تيمور .ت نه وينؤكې كوم مقاوم كې د ازبك واكمنو او يا خلكو له خوا د بخارا د اميرانو په مقابل

چې تر ) دورهيي، سار او سارق(د افغانستان په شمال كې د بخارا واكمني او د تركمنانو د درو قومونو له بده مرغه د افغانستان دا . احمد شاه ختم كړل ىميمنې پورې به په چور او چپاول په أسانو راوتل، لو

ا د بېطنت په سر جنګونونه روان وو، په افغانستان كې د سل چېلسيزه كې ۍمړوپيړې په ل 19برخې د ازبكساالرانو په الس ورغلې چې هغه امير دوست محمد خان د دوهمې دورې، د امير د ژوند په ورستيو

) 43( »ا له مركز سره ونښلولېبېشپو ورځو كې

دل خو په ونه درلوپوځې هيوادونو ندز كال د ملګرو ملتونو د راپور له مخې په افغانستان كې ال 2008د ونه ددې هيواده والړل او يو شمير نورو پوځديوشمير هيوادونو . يرات راغلل يدې شميره كې وروسته تغ

پرسنول نظاميزره نور 34 نژدېددې ډلې څخه دامريكا متحده والياتو .ورته نور عسكر هم را واستول . افغانستان ته را واستاوه

دعسكروشمي ره

دهيواد نوم

ګڼ ه

ردعسك و شميره

ګڼ دهيوادنوم ه

دعسكروشمي ره

د هيواد نوم

ګڼه

3 استراليا 1455 2 ارمينيا 40 1 البانيه 250 -

6 بلجيم 575 5 ازربايجان 90 4 استريا 3 -

9 كاناډا 2830 8 بلغاريا 450 7 بوزنيا 10 -

12 ګريس 75 11 ناروى 500 10 جرمني 4590 -

15 هنګري 360 14 پورتګال 250 13 پولنډ 2630 -

سينګاپو 30 17 رومانيا 1750 16 ايسلنډ 5 - ر

18

اكېسلوا 300 20 ايټاليا 3400 19 ايرلنډ 6 - 21 24 كوريا 270 23 اردن 6 22 سلواينا 70 - 27 ليتويا 170 26 سويډن 530 25 سپين 1555 -- 240

مسډونيااشيكرو 295 29 لتوانيا 245 28 30

اكېتر 1740 - لوكسمبور 9 31 ګ

كچې 500 32 33

3 اكراين 15 -4

3 ماليزيا 405

36 ډنمارك 730

عربى 15 - امارت

37

3 منګوليا 1958

استونيا 160 39

انګلستا 9500 - ن

42 فينلينډ 80 41 مونتيګرو 30 40

112

4 امريكا 78430 -3

45 فرانسه 3750 44 نيدلينډ 380

ټول 119،819 47 نيوزيلينډ 205 46 جورجيا 925 -ونهپوځ

-

ىخطرناكو مرحلو كې پروت د افغانستان د تاريخ په ډيرو حساسواو:چې يكيو افغان حقوقپوه لي

د لسو كالو ځاىځواكونو سره يو نظاميخپلو ټولو هيوادونو د)47( چې نژدې ىهمدا د يېدليل خالف هتروريزم پ د يې دوىپه هغه څه كې چې يېه او ځانون. راهيسې په دې هيواد كې لنګر اچولې

هيوادونو ووختونوكې د افغانستان په قضيه كې را نغښت يې اخرپه د. مشغول كړي يجنګ ګڼخبرو تر څو د اړوندو اړخونو سره د ينمايندګان ټاكل سياسي يافغانستان او پاكستان ته خپل خصوص

. ىريچارډ هالبروك د د ډلې څخه يو هغوىچې د . مشورې وركړي ېو هيوادو ته اړيناترو له الرې خپلپه اړه ښه تجربه يېهغې هيواد د تجز و او د زىاستا ىهالبروك د يوګسالويا له پاره هم د امريكا ځانګړ

توګه انګلستان هم په كابل په همدې . ىهم د ىد السليك كونكد قراردا دو كېهغه هيواد د ټوټه د. لريپه دې اساس . ىد ىد پاكستان اوافغانستان له پاره ګډ نماينده ټاكل) پكركوال( سفير ىكې خپل پخوان

، سياسي ، نظاميپاكستان دواړو تجزيه په يوه مشتركه چې د افغانستان او ږيېاستنباطددې نه دا .هيوادونو قرار لري يبغر جيوپوليتكس كامپليكس كې د

مليد افغانستان د يمهمه داده چې د افغانستان په داخل كې متاسفانه داسې حكومت چې و توانيږ

ىچې اوسن ىداد يېدليل . وجود نه لري ، يپوليتيكو معامالتو كې دفاع وكړګټو څخه په سترو جيو

113

او د ىدكمزورى ساتل شوېله اړخه جوړ او ډير ځواكونوبهرنيود ېحكومت د تيرو څو كالو راهيس تصميمونو كې د مداخلې صالحيت او المللياو بين سياسيافغانستان په داخل او بهر كې په مهمو

هيواد لكه ىټولنو څخه جوړ شو يبله اړخه د خپلې دفاع هغه ميكانيزم چې د قبيلو او د. لريقدرت نه ځكه . شي ىتماميت څخه دفاع وكړا ارضيمنافعو او ملي تر څو د ، چې ولري هم نه لري يېافغانستان

لريهيوادونو سره په تقابل كې قرار بيرونيدغه جوړښت په واقعيت كې په افغانستان كې د رانښتو و افغانستان د قدرت په ا ږيكې كمزورىتوګه تدريجيځواكونو په واسطه په خارجيهمدې دا هم د او

.... ږي كېخال كې واقع حكومت شتون يمركز قوي يو وخت كې اوسنيپه دې اساس بايد وويل شي چې په افغانستان كې په

.ته راكاږي لوريچې د همسايګانو پښې هم دې غواړيهيوادونه بيرونينو ، نه لريدا داسې ، ډيره خطرناكه او ويجاړونكې خبره ده هګانو را كشول يوافغانستان په قضيه كې د همسايه د

.. ىپه اړه ترې كوم څه نه شو اخذكول سيمېيا د چې مونږ د افغانستان او ىيو حركت دته جنګي ډلې دي چې د بهرينو ځواكونو پر لورييو ، يپه افغانستان كې د جنګ خواوې معلومه د

. ىقواوى هم د خارجي يېنو تر څنګ ىدكابل حكومت د لوريكه له يوه يېل اړخ اوب يږجنګيخالف افغانستان همغه ، اودا جنګ ساالران تر ډيره حده دىد كابل حكومت هم د جنګساالرانو په واك كې د

) 44(.... يوجوړښت منعكس يقوم كې په دوران كالو 82 د چېئ تان هغه بد نصيب هېواد دافغانس :چې يييوبل افغان سياسي كار پوه وا

كېافغانستان په نولسمه پيړۍ . ئ راغلى د ېندنيونى ال پوځيتر ونوځواك ودرې ځله د وخت د سترهم كېپه يوويشتمه پيړۍ ئ او دا د ، شورويانو نيولى و كېپه شلمه پيړۍ ، انګريزانو نيولى واو ، كړې ېدوهمي اشغال هغه سست ، شغال د افغانستان ريښې ولړزولېلومړني ا. ئ امريكايانو نيولى د

. درېيمي اشغال له بېخه پسى وكښلې هر ځل د سترو يېاو يرغلګر ئ پر ضد كلك مقاومت كړ ېافغان ولس تل د پردي يرغل او بهرنۍ نيون

حق په » رډ الرنس ال« ال واكمن مرستېد هندوستان . تلفاتو او شديدو سر خوږيو سره مخامخ كړي دي راتلل ېندافغانان به فقر حتى له خطره ډك ژوند وګالي خو د پرديو تر واك ال« يكولي چېجانب و

» .هيڅكله هم نه زغمي په نوم د » مجاهدينو « د ، په نوم د انګريزانو سره وجنګېدل» مبارزينو ملي« افغانان د چېئ همدا علت د

ييسابقه او تجربه ښ. ږي جنګيپه نوم هم نن د امريكايانو سره » طالبانو «شورويانو سره وجنګېدل او د دا به حق تلفي او . يو يور سره ره ينو مقاومت به هم مواز ي،تر څو د افغانستان نيونه جاري و چې

ور واچوو او د كېپه پله ) مثأل پاكستان ( د افغانانو دا غيرت او سرښندنه د پرديو چې يناځواني ودا هر څه بنا پر كومه چېښه پوهيږو كېپه باطن چېاني همت اعتبار ټول نورو ته وقف كړو حال دا افغ

) 45( .كوو ېاندخاصه عقده او عقيده بزيرمو د شتون په طبيعيمكنيو ځافغانستان دخپل جيوستراتيژيك موقعيت له مخې او هم د خپلو

. ىد ىيدلځو ډګر ګر شيونو اولښكر كپوځد سترو سترو ځواكونو د په خپل معاصر تاريخ كې ، اساس يېخپلو لښكرو سره و نه توانيدل دا هيواد ټوټې كړې او له منځه چنګيزخان د ، سكندر يمقدون

114

. ازميښت كړې خو د ناكامۍ سره مخ شوې ېانګليسانو پرې هم څو ځله خپلې لښكر ، يوسيپه واسطه په دوو برخو كېهيواد د نيولو له پاره د پښتنو ستر ولس د يوې ناقانوني ليانګليسانو ددې

. كړى خونديد حملو نه ځان ، قيام كړى په خالفد اشغالګرانو يېچې تل ، تر څو ددې ولس. وويشه .اطوري له السه وركړه خپله امپر يېدو هڅې كولې خو پخپله كېاو ټوټې يېانګليسانو دافغانانو د تجز

مو كلنو كې هم ددې هيواد د ولكه كولو په 1980الې په ټلو نظاميد روسانو امپراطورۍ او د وارسا له چې ددې يو پتي يېد ناكامۍ سره مخ شول نو بيا هغوىخوكله چې . خاطر خپلې لښكرې و ازمويلې

نظاميسا راو روسانو او د كله چې د. يجګړو ته لمن ووه هيواد د قومونو اوولسونو تر منځ جنګاما د . را غبرګه كړه يېدو خبره كېاو ټو ټه يېد ناكامۍ سره مخ شوې نو ددې هيواد د تجز ېټلوالې هڅ

د د افغانستان او. دا هڅې هم د ناكامۍ سره مخ شوې د هغوىافغان ولس د ولسي قيام په مقابل كې ټلواله له ماتې وروسته نظاميد وارسا . له السه وركړه يخپله امپراطور يې ځاىدو په كېټوټه

. ىنوم د تاريخ په پاڼو كې پاته د يوازې يېشړيده او اوس ود روسانو يوازېد وارسا د نظامي پكت په مقابل كې د ولسي قيام او هر اړخيز جهاد په وخت كې نه

د . دو خبره بيا بيا تكراروله كېامريكايانو هم د افغانستان د ټوټه بلكېخبرې كولې يېافغانستان د تجز ګوندونو كې د جهاديد افغانستان په : ومو كلونو كې وليكل چې 80امريكا يوې مهمې مجلې په

مشر اسالميحزب ښكاره توګه د ، دې مجلې پهيپاكستان سالميت ته ګواښ پيښو پښتنو مشري دپښتنو تر څنګ د د افغانستان د او ىدين حكمتيار ته ګوته نيوله چې هغه يو پښتون مشر دانجنير ګلب

په افغانستان كې قيادت د يېنو په دې اساس به ،پاكستان په پښتنو كې هم پوره مينه وال لريپه يجوړونك يدې مجلې هڅه كوله تر څو د پاكستان پاليس. يې كړپاكستان له پاره ستونزې را والړ

دې قانع كړي چې د افغانستان قيادت داسې چاته و نه سپارل شي چې هغه د يوه ځواكمن سياسي ګوند . يلرخاوند هم وي او د افغانستان د راتلونكې له پاره يوه بشپړه او هر اړخيزه جوړونكې اجنډا هم و

حكومت د جوړولو حزب اسالمي په السو د همدا ليكنه ددې سبب وو چې پاكستان په افغانستان كې دپاكستان د هغه وخت د استخباراتو د ، او يا په هغه وخت كې په حكومت كې د ورګډيدو مخالفت كاوه

نو پاكستان به د ياخلځواك په الس كې و اسالميرې حزب چېكه : رئيس په ډاګيزه توګه وويل چې ) 46( . بې واكه كړي هغوىځواك نه په كار اخستلو سره پوځي پوځيامريكايانو د يعنې هغه وخت چې افغانستان د ، مې راپه ديخواواو ز كال د اكتوبر د2001خو د

لې په ګډون په دې ونه ټلوا ونو د ناټو دپوځ د هغوىاو په دې تيرو نهو كالو كې ىې راغلنديرغل ال لولو له پاره دكېښ د هم اوس ددې هيواد دوىنو ي،توانيدل دا هيواد په خپلو السو كې ولكه كړ

تر څو د يونه دنورو په شننو او ليكنو كې خپاره كړانددغه ډول غواړيامريكايان . كويخبره يېتجز . شي ىواره كړاالره ه تلونكو پالنونو له پارهخپلو را

هغې ډلې دي چې د يونه ډاګيزه كړاندليكواالنو او ډيپلو ماتانو خپل امريكاييپه دې اړه څو كسه پاكستان او نورو هيوادونو له پاره نوې ، رالف پيټرز د افغانستان . ىد) رالف پيټرز ( يو يېڅخه

ويش يد نو سيمېشنګتن مسؤلينو د رالف پيټرز د نوې نقشې او د كه څه هم د وا.نقشه جوړه كړې كار پوهان دا مني سياسياو يخوځولې خو ډير شنونك ىسره سر نه د انداو نوې نقشې د جوړولو له

115

كو موخو د تر السه خپلو راتلون همداسې وګړو له الرې د چې دا ډول تبليغات د امريكايانو له اړخه دويش څه نوې خبره نه ده چې امريكايان ىله پاره د پيټرز اوسن سيمې ږي او دكېكولو له پاره كارول

پيټرز د . ې نيسي ندال ه خپرنيزو پروګرامونو كې تر السونو د معلومولو له پاره پاندخلكو د د يې ىيز كړاندنوې نقشې وړ د نوې ويش له پاره د ځختي يځنان او منمه دپاكست26ز كال د اګست په 2009

:لنډيز دلته را اخلو يېچې مونږ ليكنه تفصيليې يوه ندتر سرليك ال) B- ood borders(رالف پيټرز له اړخه د ) Ra- ph Peters(د

ونو تر منځ د پولو ټاكنه ډيره غيرعادالنه هيواد ييهيوادونو او هم د افريقا د ځختي يځند من: يكې راغلسعودي ، عراق ، په دې نوې نقشه كې پاكستان. او يو اړخيزه شوې او دوباره جوړښت ته اړتيا لري

پاكستان يېتر څنګ . دي بدلونونو له پاره په ګوته شوي ه په ځانګړې توګه د دوباره كېاو تر ، عربستاناو سعوديچې د كوياويادونه .غير طبيعي هيوادونو په نامه يادكړل شوي دي ستان دعرب سعودياو

مكې او مدينې مسلمانانو د او بايد له منځه والړ شي او د يپاكستان هيوادونه غيرطبيعي هيوادونه دشكل اداره يدوران هيوادو له اړخه په اسالميد ، واتيكان په څير يلكه د عيسو ، يمقدس ښارونه د

هيواد ته يعه عربشيدى نوې جوړ شوې سيمېزيرمو يد طبيع سعوديچې د ييهغه وا. كړل شي مكه وركړل شي تر څو په ازاده ځاو د ال سعود كورنۍ ته دې هملته د رياض تر څنګ لږ څه شيوركړل

عه شيد ، ربايجان او ازاد كردستان ذمكه اځبه خپله ډيره ه ايران اندهغه له د. توګه په كې ژوند وكړي خو د افغانستان د هرات واليت به ايرانيانو ته وركړل ، عربو ازاد هيواد او ازاد بلوچستان ته پريږدي

به ران دولت همدا راز د اي. ځيګرهيواد و ىفارسي ژب يدااوپه دې ترتيب به ايران يو ځل بيا يو نژ. شي افغانستان به .هيواد ته تسليم كړي يعه عربشي ىاو يا به هغه نو ساتيبندر عباس يا له ځانه سره و

خيبر پختونخوا ايالت ىخو په شرق كې د پاكستان څخه جال شو ي،واليتونه ايران ته پريږد يبغرخپل سيمه د ازاد بلوچستان له يپاكستان به خپله بلوچ. كړي ځاى او د قبايلو سيمې ټولې له ځانه سره را يو

ۍهغه غاړه پاته شي خو دكراچ رپاكستان به د انډوس د درياب پ طبيعيپاره پريږدي اوپه خپله .)47(..... برخه به له السه وركړي يبغر

د امريكا كې د امريكا پخواني سفير ندپه همه 8دجوالى په ، لكه څنګه چې مخته يادونه وشوهدوو برخو وويشي، د جنوب پښتني سيمې دې يز كړى چې افغانستان دې موقتا پهاندحكومت ته وړ

د امريكا . د دغو سيمو د اوسېدونكو په همكارۍ وساتي پرېږدي او د كابل په شمول شمال او لوېديځ دېيكا په پوليتيكونشريې او د هند په ټايمز ورځپاڼه كې يز د امراندوړ» ك ويليرابرټ بل«د پخواني سفير

په هغه كې ويل شوي چې د بلوا ضد اوسنۍ ستراتيژي نتيجه نه لري ځكه چې طالبان په دې . خپور شوى نو امريكا بايد د .خاطر چې د جګړې په ميدان كې نه دي مات شوي خبرو او پخالينې ته حاضر نه دي

.كنټرول طالبانو ته ورپرېږدي واليتونو يبافغانستان د جنويز كړى اندال جوبايډن په شمول يوشمير امريكايي چارواكو وړمرستېې دامريكا د اوسني اندڅو كاله وړ

وو چې امريكا دې خپل ځواكونه له افغانستانه وباسي او يوازې دې په لويو اډو كې د كومانډو او هوايي .يځواك په وسيله د طالبانو مركزونه په نښه كو

116

كلونوناسمې پاليسۍ وروسته د دغه هيواد - ك ويل وايي په افغانستان كې د امريكا له كلونويرابرت بل له خرخوړۍ څخه د وتلو لپاره اسانه، چټكه او بې مصرفه الر نشته خوله ټولو ستونزو سره سره د امريكا

.كړيلپاره د ستراتيژيكې ماتې ترټولو ښه متبادل دا دى چې افغانستان تجزيه خپل پام به شمالي او لوېديځو ، سيمې طالبانو ته ورپرېږدي يبدى وايي كه امريكا د افغانستان جنو

د دغو .سيمو ته واړوي چې د كابل په شمول د افغانستان شاوخوا شپېته فيصده نفوس پكې دېره دى .سيمو د اوسېدونكو اكثريت پښتانه نه دي او د امريكا له هلوځلو سره ملګري دي

د دې مانا به دا نه وي چې « :وايي سفيرپورې په هند كې د امريكا) 2003تر 2001( ك ويل چې لهيبل اډو او دغه راز د طالبانو پر امريكا كامال ووځي بلكې د دې پرځاى به موږ په افغانستان كې د القاعده پر

موږ به دغه راز له .خه كار اخلوڅ) سپېشل فورس(مشرانو د حملو لپاره له هوايي ځواك او خاصو ځواكونوراز د پاكستان د پولو په اوږدو كې د نويو ټاكل شويو پولو پر اوښتونكو افغان طالبانو او همدا

».تروريستانو پر پناهځايونو بريدونه كووشمال او كابل د ساتنې هڅه كوي چې په ، امريكابه د افغانستان د لوېديځ:ك ويل همداراز ليكلي يبل

ك ويل په نظر له دې سره به په اوږده موده كې په يد بل.ول د طالبانو حضور او نفوذ پكې كم دى ډ يبنسانو اړتيا پاته نه شي او ممكن څلوېښت يا پنځوس زره كافي پوځيافغانستان كې د ډېر شمېر امريكايي

ېر پښتنو مالتړ وي ځكه چې د ده په نظر دوى كولى شي په دې كار كې د ازبكو،هزاره وو،تاجكو او يوشمن، د منځنۍ اسيا هيوادونو او د چېممكن ، ې، هند، ايرانروسيترالسه كړي او د ناټو د متحدانو،

.ملګروملتو د امنيت شورا حمايت هم جلب كړاى شييز كې دا هم وايي چې د امريكا الس به خالص وي چې حتى د انددا امريكايي ديپلومات په خپل وړ

.شرانو هم د افغانستان په جنوب كې بريدونه وكړيطالبانو پر غيرنظامي مپاكستان د افغانستان له موقتي تجزيې سره .دى دا هم وايي چې دا مسله به پاكستان خوابدى كړي

مخالف دى او د اسالم اباد عكس العمل هم ساده خبره نه ده ځكه چې د پاكستان پوځ تمه لري چې له )48( .تلو وروسته به په خپله ستراتيژيك برى ترالسه كړي ځواكونو له و يافغانستانه د امريكاي

معاون پيټر ګالبريټ په خپلې يوې شننې كې ينماينده پخوان په افغانستان كې د ملګرو ملتو دڅخه جوړ شوى، چې يو ځاى كول يې د امريكا لپاره ستونزمن افغانستان له مختلفو قومونو: ( چې يليكل

)هېواده خپل سرتيري وباسي ا بايد له دېدي او امريكدى زياتوي . مالتړ كوي ګالبرېټ ويلي، چې د وسله والو طالبانو لويه برخه پښتانه دي او پښتانه د دوى

ازبك او هزاره ، اصلي مخالفين تاجك چې ځينې پښتانه شته چې د طالبانو مخالفت كوي، خو د طالبانو .ګان دي

ځواكمن دي المله يلي، چې د افغانستان په جنوب او ختيځ كې طالبان له دېګالبرېټ په دې ليكنه كې و .چې په خلكو كې پراخ نفوذ لري

ګالبرېټ . جګړه ده ضد ه ضد جګړه د پښتنو پ هنوموړى ادعا كوي چې په هلمند او كندهار كې د طالبانو پونو څخه جوړه وه، ډير وخت يې قوم دغه راز وايي چې پخوانۍ شمال ټلواله چې له تاجك، هزاره او ازبك

117

ې له همغه پخوانۍ شمال اندوړ هچې د پښتنو طالبانو پ د طالبانو سره جګړه وكړه او امريكا ته په كار ده، .كار واخلي ټلوالې څخه د خپلو موخو په خاطر

هم او عنوان يې يز هم كړى دى او د مقالې د ليكلو اصلي انګيزهاندګالبرېټ د افغانستان د تجزيې وړ ) 49( ».ىهمدا د

چې د او وايي ولېد ګالبرېټ څرګندونې د افغانستان له واقعيت څخه لرې ب يكافغان چارواخو .، ارضي تماميت او ملي حاكميت له كوم ګواښ سره مخ نه دىيكافغانستان خپلوا

ماتې سره مخ ده، سياسي ناټو له« : دي چې يېكړيده، اوويلي په ډاګه» پډي اشډون«انګريز سياستوال يښمن كړى يم چې انددې جګړې زه دومره ځكه د دوى جګړه په كور د ننه د ولس مالتړ له السه وركوي او

)50(»خوب مې تښتيدلى

تر شا يي ددوى پټ پالنونه وايي چې په ښكاره دا د امريكا دريځ نه دى، خو يكد سياسي چارو شنونالمل هغه ماتې ده، چې امريكايي و او پالنونو اصلينوموړي وايي چې ددې ډول څرګندون. ښكاري

دوى .ډول كارونو خپله ماتې پټه كړي ځواكونه په افغانستان كې ورسره مخ دي او غواړي په دېدونكى هېواد كېتجزيه بايد په دې وپوهيږي چې افغانستان يو واحد او نه كېزياتوي، امريكايي چاروا

» .پياوړى كړي ضد روان مقاومت اله نونه به ددوى پدى او دا ډول څرګندونې او پالپه اړه بحث كړى او يېافغانستان د تجز كار پوه په خپلې يوې اوږدې شننې كې د سياسيافغان ه يومونږ د غريبۍ او . ىداوږده تاريخ خاوند واحد هيواد د ، ىدونككېافغانستان يو نه تجزيه « چې ييوا

وحدت نه مو ملياو دخپل ىغرور ساتل ملينفس عزت او شرايطو تر څنګ بيا هم خپل د ونه زغميدونكاشغال په وخت روسانو دافغانستان د.... لونه يو مونږ د يوه چمن ګ» . ىپه پوره زړه ورتيا سره دفاع كړ

ى،ې زمونږ ولس ويشلندامه الو تر نكېو او ډيره كېكې او امريكايانو په دغه تيرو نهو كالو كې دلږه روسانو دافغانستان د اشغال په « . ىرا پاڅيدل ىخالف نه د هخو هيڅ شريف غير پښتون د پښتون پ

د) 51( .و خو موفق نه شول ىيز كړاندوړ يېي قومندانانو ته د تجزيشملييو شمير ) ز 1988(وخت كې په دوره كې هڅې ربانيكلونو كې داستاد 1980ايران په ، ه ويناد پشير ژورنالست احمد يپاكستان

يخو بريال ، تر منځ د افغانستان په غرب كې د وصل سيمه را منځته كړي جاته كولې چې د ايران اوهزارپه طالبانو دحاكميت د) په ولسواكۍ كې ايرانيان دغه هدف ته ور رسيدل كرزياما د حامد . (نه شول

ايران كې يو شمير كړيو هڅه وكړه تر څو د افغانستان په شمال كې يو ستر دوران كې په تاجكستان اوهغه وخت د ، وينا له مخې د دشياحمد ر د ، پاكستان هم. بريمند نه شول تاجكستان جوړ كړي خو

برخې تر خپل پوره ينستان شمالنه شول دافغا يخبره وكړه چې طالبان بريال يېافغانستان د تجز ) 52( ».خو طالبانو د پاكستانيانو دا خبره په غوڅه توګه رد كړه . ې راوړي ندكنترول ال

غيور ولس په مقابل كې د ماتې سره مخامخ هر وخت چې د اشغالګرانو استعماري پالنونه زمونږ ددفدراليزم ، شې د جوړولوملي د ، ډير صالحيت د وركولو شوي نو بيا د مركز د كمزورۍ او واليانو ته د

د روسانو دا استعماري پالنونه همدا اوس زمونږ ، غوغا او هم د هيواد د ويش مسئله را منځته كوي... .تر مخه دي

:چې يكوحدت په اړه لي ملياو يېد افغانستان دنه تجز ډاكتر فاروق اعظم ،افغان سياست پوه

118

او ىچې زمونږولس يو موټ يو وطن پالنه او د هيواد سره مينه دا جوته وكېهيواد د ډيره د •عناصر به دې كار ته يهغه ناڅيزه او د پرديو په السو روزل شو موټىيو يوازې. واحد ولس دى

ندي استعمار په شتون كې خو و په مداخلو او دبهرني د ، خوښ وي چې خپلې ګټې په جنګ . ځينفوس په سلمو كې هم نه را افغانستان د خو دداسې وګړو شميره د ، يګور

په ، افغانان د ګاونډيانو برعكس: اړيكې يتاريخ ېافغانستان د مختلفو طبقو تر منځ ګډ د •په ټولو سيمو كې په او كويپه خپلو منځو كې ودونه ، لري اړيكېنژدې ېخپلو منځو كې ډير

. كويژوند ګډه

مليد لو په سينو كې د ګډ او مشترګ روح حيثيت لري اوهمدا زمونږاسالم د ټولو هيوادوا •د ولس مقاومت او جهاد پوره په خالف پوځدا خبره د شوروي اشغالګر ، ږيكېوحدت رمز ګڼل

په خطبو ځېورد ېددې ترڅنګ دكابل دښار ټول غير پښتون امامان دجمع. څرګنده كړې دهكې په څرګنده توګه د امريكا مداخله غندي او خلك د دې مهاجمينو په مقابل كې قيام ته را

. يلب

و نور كه څه هم هلته د، ىڅخه زيات د ېسلم 40هيواد په شمال كې دپښتنو شتون نژدې د د •چې هلته ىهمدا علت د ، يد بل هر قوم نه زيات دى خو د ىك قومونو په مجموعي تناسب لږه

يېپخپله بليك ويل هم چې د افغانستان دتجز. ينه ګڼ مليهيڅوك هم د هيواد تجزيه عكولو تر مخه د همدې پښتنو شتون يوه مليپه شمال كې دخپل دغه شوم پالن دع كوييز اندوړ

.ستره ستونزه ګڼي

نمونې په توګه هرات چې يو قومونه ژوند كوي د يكه په پښتون ميشته سيمو كې هم نور لږ • د كرزيدحامد ، ديات ميشت شوېعه زيشيهلته اوس تاجك او ، ىپښتون ميشته ښار د

په ، وركړل شوې اوميشت شول ځمكېحكومت په وخت كې په لسګونو زره هزاره ګانو ته هلته عه اوسيږي دقندهار شيپه هلمند كې هم په زرګونو . يدفراه واليت كې هم تاجك ميشت شوى

همداسې د ، يشو ځاى رپ ځاىاوس اوس يعه ګان چې د ايران نه راغلشيد ښار په زړه كې هغه .در واخله سيمې....... ، پكتيا، پكتيكا، ګرديز ، غزني

واسطه خپل ځان د نړيوالو په په يېچې دافغانستان د تجز يدا به د امريكايانو په ګټه نه و • يېو«انګليسانو د هماغه د يېسياست او ، يسترګوكې يو ستر استعماري ځواك ثابت كړ

. ضررمند ثابت شي ځاى رانو ته د ګټې پبېغردا كار به . سياست وي » ويشه اوحكومت پرې وكړه

غانستان ته والړ شه او هلته چې اف يورته ويل خداىجورج ډبليو بش ادعا كړې وه چې •ې حمله يو اندافغانستان ب رهغه پ. و د حقوقو نه دفاع وكړه پياده كړه او د ښځ يديموكراس

او ددې هيواد يوه برخه طالبانو يېتجز نو د افغانستان د. وجيبه ګڼله يجنګ او مذهب يصليبښځو د ديموكراسۍ برخليك او ؟ او هلته به دونيسي ځاىته په پريښولو سره به دا ادعا كوم

.شياو امريكا به د نړيوالو په سترګو كې څه ډول ور وپيژندل كوي يحقوق څه ډول ارزياب

انو او په بېغر يېپښتنو وركړې او ګټه ربانيد تجاوز په مقابل كې تر ټولو ستره ق يد شورو •نن ورځ د طالبانو په مقابل كې دامريكا په جنګ كې خو. ځانګړې توګه امريكايانو ته و رسيدلې

119

غاړه ربار هم دهمدې قوم پ ىجنګ دغه دروند اوسوزيدونك د او. يهم همدا قوم په اور سوزيږ . ىد

په وخت كې به يېتجز ينو د احتمال لرينه يانو سره هيڅ ډول دښمنبېغرنن چې افغانستان د •چې دا حال به نه دامريكا په ګټه ... يوادو په بڼه دامريكا مخته راشي هغه د دوست او دښمن ه

.....هيوادونو په ګټه د سيمېاو نه د يو

په څير ) كوريا يلكه د جنوب(په صورت كې به امريكا دافغانستان په شمالې برخه كې يېتجز د •په سيمه كې بلكې ىګټه نه د پاته شي چې دا په هيڅ صورت د افغانستان دګاونډيو هيوادو په

. ځيبه د تشنج د نور ډيريدو سبب و ګر

يېپرته له شكه د تجز ىپاكستان چې يو ضعيف البنياد هيواد د ، په صورت كې يېتجز د افغانستان د، ږيكې ځاىڅلويښت ميليونه نفوس به دافغانستان سره يو ) وپښتن د(هغه هيواد د او ږيكېسره مخ

همداسې يوه فرصت ته يېاو دښمنان ، ىهيواد د ىهم دخپل جوړښت له پلوه ډير زخم خوړونك ايرانهمدا راز زمونږ نور ګاونډيان لكه . نړۍ د نقشې څخه لرې كړي چې ايران د كوياو هڅه يمنتظر د

) 53(. ....ږيكېاو تاجكستان هم د سخت ګواښ سره مخ ، تركمنستان، ازبكستانپه داسې حال كې چې په هندوستان : چې ييافغانان په دې ګروهه دي او وا يشنونك يانديو شمير روڼ

افغانستان خلكو په د، افغانستان د ټوټې ټوټې كولو خبره مطرح كړې سفير د پخوانيامريكا كې داو . ىهيڅ ډول فكر نه دې كړ يې خو په دې اړه ، يكه په هر څه فكر كړى و، ونو كېاند سياسيخپلو

په دې اساس په قاطعيت . يفكر كول هم د خپل ځان له پاره اړين نه وي ګڼل يېده چې په دې اړه ېشون .بايد مقابله شي يې لوري هر دو خبره يوه وارداتي خبره ده او دكېشو چې د تجزيه ىسره ويال

چې يد يسفير له خولې ليكل پخوانيپه خپله خپرونه كې د دې ) پوليتيكو( خپرونې امريكاييدا چې برخې سره پاته يوويشل شي او كابل دې هم د شمال ، يباو جنو يشمال ، افغانستان دې په دوو برخو

هم ستراتيژى جنګياو د امريكا اوسنۍ يچې امريكايان په افغانستان كې ناكامه د ىداد يېعلت ، شيبايد ځاى رنو د مصالحې پ ، ځيو نه ګر ياو ددې له پاره چې طالبان هم د ميدان ګټونك ، بې نتيجې ده

. شيوالياتو كنترول طالبانو ته وركړل حنوبيد يوازېنانو افغا خو د ږيكېحل يوه الره ګڼل امريكايانو له پاره دافغانستان په دوو برخو ويشل د ستونزو د د

دداسې مفكورې په واسطه به دافغانستان ستونزې دهغو بلكېله پاره په هيڅ توګه د حل الره نه ده .ږيكېكومو چې تصور هم نه د شيڅخه هم ډيرې زياتې

او يهيواد ګڼ ىدونككېقانون هم افغانستان يو نه تجزيه ياساس ىاوسند افغانستان يېتر څنګ تر دوىد ، چې د يوه ملت په څير به يو د بل تر څنګ اوسيږي ىافغانستان خلكو دا هوډ كړ چې د ييوا

.عمل دى ىدونككېمنځ بيلتون يو نه تصورخبره په هيڅ يېخلكو له اړخه خو د تجز له يوه سره مسترد كړل شو نو د اندې د فيډراليزم چڅرنګه

د تر څو ، پاملرنه وكړي يزمونږ ولس بايد د دښمنانو شومو دسايسو ته جد. ده صورت د منلو وړ نه . نه شي د تزوير په دام كې را ګير هغوى

120

په دې اړه خپل كلك ، واندليكواالنو او روڼ ، كارپوهانو سياسي، ټولنو يهمدا راز يو شمير كلتور امريكاييچې د ىغږ كړ يېخپرې كړې او په افغان ولس يېمقهره ډكې اعال د او يلوغبرګونونه ښو

تحقق ټولنې او د تفاهم د مليافغانستان د د. كولو مخه ونيسي يپل استعمار دداسې توطئو د يېافغانستان د ازادۍ كميسيون جال جال اعالم سولې او د افغانستان د نجات جرګې او په اروپا كې د

پالن د يېدافغانستان د تجز.... «د نجات د جرګې په يوه اعالميه كې ويل شوي دي چې . پرې كړې خافغانستان د زخم انګليسانو د استعماري ځواك په السو د ډيورنډ د كرښې په ويستلو عملي شو او د

شمالياتې په وخت كې د هيواد روسانو هم د خپلو لښكرو د م. يوه برخه پرې كړه يېوجود څخه يخوړلكولو پالن مطرح كړ، خو د خپلو ټولو پالنونو او پانګې ځاىبرخې د روسانو د نفوذ د ساحې سره د يو

د سيمې شماليماتې په وخت كې غوښتل د افغانستا روسانو د. ناكامۍ سره مخ شول اچونې سره دهم دغه شوم يېپانګې اچونې سره سره سياسياو يخو د ماد يكړ ځاىيو روسانو د نفوذ د سيمو سره را

بې الرو اوبې هويته پخوانيهماغه د غواړيهم ) رابرت بليك ويل(اوس . پالن د ناكامۍ سره مخ شو نستان دا د شك او تردد نه پورته ده چې د افغا. كولو خبره وكړي يپل كسانو له الرې دداسې پالن د

كې توب خونديتماميت په يمكنځازادۍ او ، ټولنيز جوړښت د زرګونو كالو په دوران كې د استقاللډګر كې د امريكايانو د ناتوانۍ او ماتې نظاميك ويل ويناوې په يد رابرت بل. ىداوبدل شوې

) 54( ». يد يېدوښكارون دى او يوبه وي، هېڅ شمير مخورو ويلي، افغان ولس يو و، يو هزاره ميشتو سيمو يو په هيواد كې د«

هېواد دوى زياتوي كه په دې خاوره كې جنګ هم دى؛ خو ددې. كوالى پردي السونه دا ولس نشي جال » .اوڅرګندونې دي نوموړي وايي دا په استخباراتي كړيو پورې تړلي نظرونه. تجزيې ته اړ تيا نشته

په ښكاره ډول سره ددې يېاودا ېڅرګندونې جنايتكارانه ګڼل مال كې مخورو دابل لورته د هيواد په ش«يوه ډيپلومات نظراو فرمايش دى، چې دا وايي دا د دوى. السوهنه ګڼلې هېواد په عرضي تماميت كې

انوډول څرګندونې دافغان په دې باور دي چې دا دوىدې هېواد كې نشي پلي كېدالى ډول فرمايشونه په

وينا امريكا او په دوىد. غوسه اوحساسيتونه راوپاروي، نو دا ډيپلومات بايد له افغانانو بښنه وغواړي »اور ته لمن وهي نفاق ولسونو په منځ كې د امريكا ولس بايد دهغه چا خوله وتړي، چې د د

يېاستولې چې دلته ليك ىپه دې اړه يوه افغان سياسي كارپوه بليك ويل ته يو په زړه پورې پرانست :چې يكهغه په خپل ليك كې لي: رانقلول اړين ګڼم

، يز په كې كړى واندستا هغه مركه مې چې په هندي رسنۍ كې دې د افغانستان د تجزيې وړ! سفير صيب ېږده او دا خو د كاوبايانو د غويانو ګله نه ده چې غواګانې پر! دومره پوخ سړى او دومره اومه خبره. ولوسته

دا درس دې ولې ابراهام لنكن ته نه وركاوه چې وېشل .ي يوه كونج ته كړه، د مرګ ټاپه پرې ولګوهيېغو نر؟ د سفارت له تجربو سره ئشوې امريكا يې بېرته سر ه يوه كړه؟په موږ چې تيار متحد يو بيا تجزيه لورو

ه خيال دا پرګنې هسې تصادفي را غونډې ستا پ ؟غواړيسره دومره احمق شوې چې افغانستان تجزيه كول دا ملك ې اېښى دى؟اندافغانستان نوم ورب و بېله كړې او بيا يې دييو ه ټوټه خاوره يې له ګاونډ ، ېشو

. ې ايښى وياندامريكو سپوڅي په سهوه كې نه دى كشف كړى چې بيا خلكو په بدله كې د امريكا نوم ورباكثريت دي، همدا غرونه يې ټاټوبى دى نو نورو پاچايانو او وړو پښتنو ولېدل چې دوى په دې مځكه كې

121

همدې ته ورته، خو په ټيټه سويه كار تاسو امريكايانو هم ونه كړ؟يوه ډله . وړو ملوكانو ته ولې باج وركړيد سره پوستو . نې د غراب او زولنو سرهځي ، پليځرټلي له انګلستانه راغلئ، مرتد، قاتالن، جېلونو

ملك تاج او تخت په لته وواهه، مځكه مو په په خپله يې كړه بيا مو د خپل مورنندپه وچ زور ال مځكه موفرق داو چې پښتنو د بل چا مځكه نه ده نيولې، بس خپل ټاټوبى يې له ايران او تورانه بېل كړ، .قواله كړه

چې غير له پښتنو ېوايكه ته . افغانستان يې اعالن كړ، خپل مشر يې په مشوره وټاكه، سكه يې ووهلهنورې ژبنۍ ډلې هم هلته شته چې هغوى افغان نه دي، نو دا د افريقا نه راوستل شوي توران، دا سره

او دا د نورو مذهبونو خلك، يهودان، ....... تونو نه راغلي جرمنان، هالينډيانمليپوستي، دا د نورو موږ هم همداسې دربوله، تاجېك، ان نه وايي؟دا ټول ځانته امريكاي..... مارمنان، مسلمانان، هندوان

نو اوس څه ټكه راشكېدلې چې ته تجويز كوې چې افغانستان دې په شمال او جنوب ..... يېپشه ، ازبكته مو بيا تجزيه او د ګاونډو ملكو الس ، موږ په پېړيو خواري كړې چې ځانته ټاټوبى ولرو. ووېشل شي

) ?Divide and rule ( يا شمال؟ كوې؟ چې بيا اول جنوب ووهې ب يپوڅنوله چې لشكرګاه مو ودا .دا سې نه ده. ئد پښتنو ګناه دا بولې چې تاسو يې په خپل ملك كې نه خوښېږ

تاسو نه يئ چې پښتانه مو نشي يوازېاوس هم . يې، چې مو سړكونه ډمبر كول خوښېدلې يېئ خوښېديانو، بيا همدا څه د پاسه يوه لسيزه د مخه يې د تر تاسو دمخه يې ستاسو له مورينې، پرنګ. ىملزغ

ټولو ته يې . مخه يې د ايران، چنګېز، بابر او تيمور سره هم همدا حساب درلود تر هغې ډېر د ، روسانوزموږ مځكه تل د ، د افغانانو مقاومت يوه لرعونې عنعنه ده! زما له مځكې وځه: همدا يوه خبره كوله

نو موږ پرېږدئ خپلې فقيرۍ ته، تاسو پورې ده چې په مخه موښه كه .شوې دهامپراطورانو هديره پاتې ) 55( .بده

ېو تازه حاالتو څخه داسې بريښې چې امريكايانو همغه د بليك ويل د ويش پاليسي خپله كړاوسنيد د دوىچې د ،و انګليسانو دهلمند په واليت كېز كال د اګست په مياشت كې امريكايانو ا2010د ، ده

په څرخي يېعسكر ، تمځايونه پريښوول پوځي، خپل څلور ږيكېګڼل ىځواكونو له پاره ډير مرګونپه غواړيبيا امريكايان يېترڅنګ خو. په بمونو والوزولې يېالوتكو كې ترې والړل او پاته ابادۍ

هم د هيواد په شمال كې تر كار يېچې يوه يكړ قرارګاوې جوړې پوځيهيواد كې درې نورې سترې .) شئ ىپه دې اړه تفصيل په اړوندې برخه كې كتال. ( ې ده ندال

، يپيل شوې د ېچې د هيواد د شمال څخه د پښتنو د بې كوره كولو هڅ كويډاګيزه هنوروهمدا راز راپقومندان جنرال شې دمليمسعود او د ګليمجم د لوالې د قومندان احمدشاهټ دا پالن پخوا د شمال د

رور كې زيات شمير پښتانه مشران ت د روسانو داشغال په وخت هغوى ، شوې و ىدوستم له اړخه پلڅخه ليږد ته محبور كړل چې همدا اوس هم د هرات او قندهار په دښتو وروڼوخپلو ك د يېكړل او پاته

هيوادونو 47حكومت او نه هم ددې كرزيخو نه د ، د ورتلو غږ ته انتظار كوي وروڼوخپلو ككې بيرته د ددې . ىد ىدو په اړه څه كار كړكېبيرته ميشتو شتون او نه د ملګرو ملتونو ادارې ددې خلكو د نظامي

ته نه وروڼووسه هم خپلو كترڅنګ تخار ته د ورستنيدونكو پښتنو كورنيو نژدې اوه سوه كسان ال تر ا ږي چېكېاوس داسې انګيرل ، ږي او هلته د تخار په زندان كې د بې وسۍ شپې سبا كويكېپريښول

ېاتي ساحې جوړملييوشمير السپوڅو په واسطه غواړي د پښتنو په سيمو كې خپلې ع امريكايان د

122

كولو ته يپل يېچې امريكايان ىاو دا هماغه پالن د. ياته پښتانه هم ددې ځايو كډه كړتر څو دا پ ، كړي . لريكول ډيرې خطرناكې پايلې و ياما افغان ولس ته به ددې كار پل. منتظر دي

چې دامريكايانو له اړخه په شمال كې د شمال ىد اندپه دې ىشنونك سياسيهمدا راز د افغانستان يو هغه د واكمنۍ دپراخه ولو له پاره د د مزار والي معلم عطا ساتل او ان او دقومند ىټلوالې پخوان د

د قومندان عطا . كولو پيالمه ده يته تبعيدول دهمدې پالن د پل ېكېي قومندان جنرال دوستم ترشيمليلوړ رتبه و بهرنينورو او هلته د اړيكېنژدې ېبروك ډيرريچارډ هال يخاص استاز سره دامريكا د

چې امريكايانو هلته د همداسې يوه پالن له پاره د پخوا څخه كويور ىددې معن ، مامورينو تلل راتلل چې ايا هغه به د ىراغل ىمخته نه د اوسه ال تر انداما په دې اړه پخپله د قومندان عطا . مالتړلې ده

واكګرو بنسټ به ددې ني رسابقې پ يجهاد ۍدخپلې پخواناو كه يامريكايانو په دې لومه كې را ونښل . يښودو ته پرى نږدكېبه د افغانستان د ويش دا تور داغ يخپل تند رپ دا پالن ورشنډ كړي او

ملګرو چې افغانستان په دوو برخو وويشي نو د غواړياو كه و ىامريكا يو نړيوال استعماري ځواك د يو څو ورته دا كار د ، پريكړې له الرې، د افغان ولس د ټولو مخالفتونو سره سره چتر او ملتونو دافغانستان خپل برم اواستكبار د ساتلو له پاره د ته د هغوى، ىد شونىناافغانو په اخستلو السپوڅو

چې د ناكاميو په وخت ىاو لكه مخته چې وويل شول دا د استعمار عادت د. هيڅ نه ښكاري ربانيقلكه ددې تر مخه چې انګليس كړي او يا د ويتنامونو، كورياګانو ، كې همداسې پالنونو ته الس اچوي

اويا مو همدا اوس د سوډان دبرخليك په اړه تر سترګو چې مونږ وينو يېد جنګونو په پايلو كې .... او .دې

د نافغانستا ك ويل چې په هندوستان كې دامريكا سفير و او دږي چې بليكېپه پايلو كې دا ډاګيزه شوني ده چې ، ورځپاڼو كې خپور كړ يځل له پاره په هند يمړوكې د ل ځاىهم په هماغه يې اندويشلو هيواد چې زمونږ په يدا هغه هيوادونه د. لريكې به ورسره هند، ايران او روسان هم ګډون و اندپه دې

تر دوىغواړي چې په دې هيواد كې يا د دوى. لريدرلودلو څخه ويره او ځواكمن نظام د قويكې د يوه خو دقوي او ځواكمن حكومت خاوند ، شياويا دا هيواد ټوټه ينظام حاكم و ىې يو السپوڅندتسلط ال

، يووالي ، اتحاد يدخپل منځ ېد استعمار دا توطئافغانانو پورې اړونده ده چې په اوس دا . ځيونه ګر روسانو د لكه د ، چې ټول ولس ىد شونىاو دا كار هغه وخت ، او يو د بل د زغم له الرې شنډې كړي

خالف هم يو موټى او هخالف چې متحد اويو موټى والړ و همغسې يو ځل بيا ددې نيواك پ هاشغال پ . يمتحد و دريږ

123

پنځم فصل :يونه ګټونګى جنګ: افغانستان

Afghanistan: The Unwinnab- e War : ييال وايېيك سمامورښاغلى پټر يعسكر ىد افغانستان په جنګونو كې ښه تجربه لرونك

، په وسله سنبال ، نظاميزياتو اتحاد د سل زرو څخه د يشورو پخواني چې كېحال ېپه داس« خپل چېته اړ شول او دي ، يافغانستان كنټرول كړ كېپه اتياومه چېځواكونو په واسطه ونشو كوالى

افغانستان چېخپل ټول توان و نه توانيدله په يامپراطور يانګليس. كاږى و ونه د افغانستان څخه پوځځواكونو د افغانستان يانګليس كېاتلس سوه نهه ديرش 1839په چې كېحال ېپه داس. ياشغال كړ

الو په جنګي افغاني د نو يكړ كېد كابل څخه سپ ېهڅه كوله خپل پښ چې يېخو كله . پايتخت اشغال كړناټو هم چې شيداى كېاو . عسكرو په تلفاتو دا كار ترسره كړ يره انګليسد خپلو شپاړس ز يې كېمقابل

يېن سولېمي او عسكر سياسيد ناټو چې يښتنه و؟ او دا بايد هغه پو شيد همدغه ډول مقدر سره مخ » . لريو كېپه ذهنونو

وى اتحاد غوښتل شور چې ييوا ، اليكزانډر كونووالوف ، څيړنو مركز مشر نظاميد كېپه مسكو « ېخو دواړه اوس د ناكامۍ څنډ. يخپره كړ يديموكراس چې غواړياو امريكايان يسوسياليزم خپور كړ

ږيكېبسپنه يې نړۍ لخوا اسالميد چېځواك سره يولس يكرابيداريدون اوس دوى د. يد يته رسيدل .لريتجربه جنګي په خالف ېداخلم ۍبهرند چې يخلكو سره په ډغرو د ېاو دواړه د داس. يمخامخ د

)56( هغو روسيد ) په يادولو سره ورځې ځواك د وتلو د روسيافغانستان څخه د د( لږ وخت دمخه ېنژد

غړيد هغه لښكرو كېپه وخت يد سرولښكرو د تير روسيد ېاندپه افغانستان ب چېو عسكرو پخواني امريكاييد يوه كېو تجربو په رڼاپخوانيول د خپلو ان شاهد د جنګونو او جګړو كېاو په دغه هيواد وو

او بيا د امريكايانو راتګ افغانستان ته او ېناخوال خپلې كېاو په دغه مركو ېكړ كېژورنالست سره مريولړ يېاو امريكايانو او ناتو ته ېروښانه كړ ېتجرب خپلېدو په هكله كېد هغوى د تم كېپه دغه هيواد

. په لنډه توګه ولولۍ يېبه كېپه اوږدو ېليكن ېدد چې ېوركړ ېشورم ېاړوند

يوه كېد افغانستان په تاريخ خوريسره سمون ېد پنځلسم ېد مياشت يفرور د چېشپږويشتمه ېدلو دد څو محدودو قطعو تر چېونه پوځاتحاد يشورو پخوانيپه دغه ورځ د . ستره پيښه ده كېنه هيروندون

او ثبات د راوستلو سولېد كېنو د مالتړ او په دغه هيواد دكمو نستو رژيمو كېپه هيواد ېندعنوان الپه چېد افغانستان څخه ووتل كېحال داسېسره په سپكاويو په پوره ذلت او و يراغل ېندتر نامه ال

، شل، يېسګونو زره تو او بيابانونو خوراك شول او نور په لښد د افغانستان د يېزرګونو كسه عسكر دغه مغروره . ه او كاڼه ددغه هيواد د باتورو مجاهدو په السو بيرته خپل هيواد ته ستانه شول اندړ ، ګوډ

ماڼۍ ېد امريكا د سپين چې ېاو ان تر د ، وه كېدهشت او وحشت څخه په ويره د يېټوله نړۍ چېځواك د اشغال له پاره دروند قدم پسېد هيوادونو يو پر بل ېيسره ېدبدب ېو په ډيرا ، لړزولې يې ېستن

ندلو او شيلونو په عناصرو له خوا د ګ شمير لكه د اوس په څير، د يو ، كېايښوده او زمونږ په هيواد نو نورو د ود افغان ولس د ميليونو شهيدانو او د ميلي ، ېپسې جګړد لس كاله پرل، خندا سر ه بدرګه شول

124

خپل هيواد ته ستانه شول كېحال داسېپه ، كولو وروسته لوټې لوټېدو او د ټول هيواد د كې بى كوره روسي. وو يراغل ېدوى تر چېهغه هيواد ورته پاته وو يېاو نه ېپه پښو څپلۍ و يېنه چې

ې پور ېپول يتر اخر ېي اقتصاد ، ځان ځاريو په واسطه له منځه تللى و د افغان ولس د يامپراطورپه زور د چېهيوادونه اسالمياو غير اسالمييو شمير ېنداو د استعمار ال ، را پرزيدلى و ېندال

ېاو په د. تر السه كړه يو خپله ازاد يراكښل شو كېاتحاد په قلمرو يشورو او د كېوارسا په پكټ او ژوبلې، ولسونه د مرګ يې الندېر نامه كمونيزم او سوسياليزم ت د چې ، تيب د تاريخ يو ستر بابتر

يوځل او د تل له پاره مين ولس په الس) ج(او په اهللا يميړن بلكېو د افغان فقير يتباهۍ سره مخامخ كړ . و تړل شو

د سوراستعمار يېګاونډيان هغېافغانستان او د يوازېنه ځارنېځان سترې دغېافغانستان د ولس ددو جشنونه چېټوله نړۍ نن د كمونيزم د سيالب د و لكېكړل ب خونديالب څخه په څنګ او د سره سي

هر يې كېپه هغه وخت چېتوګه د امريكايانو او شورويانو تر منځ سوړ جنګ ېدغرب او په ځانګړ. ينيسمونيزم د سره د ك چېهيوادونه يياروپا شرقي. ته ورسيد ىكال په ميلياردونو ډالر مصرف درلود پا

. و بيرته د خپلو مورنيو هيوادونو سره يوځاى شول يسيالب په واسطه د وارسا پكټ ته ور الهو شو يېكښيوتى و او ټول سيستم كېوروسته د روسانو په الس جګړېنړۍ والى ېدويم د چېالمان شرقيروسانو د دواړو چېوشول كېحال داسېالمان سره يوځاى شو او دا په غربيكړل شوى و بيرته د روسي

وه ېڅخه نوره مايوسه شو ېنړۍ دد غربيديوال جوړ كړى و او كلكپه څير ېالمانونو تر مينځ داوسپننه كېهم په مغزو يېدا خيال او فكر چې ېاو ان تر د ، ييوځاى كړسره دواړه المانونه به يوځل بيا چې

به يامپراطور شورويد شيسور استعمار به له منځه والړ روسي چې شيوخت به هم را داسې چېراته .ينغاړرا و كېاروپا هيوادونه به يو ځل بيا سره پخپلو شرقياو دواړه المانونه او يا هم د شي وړې دړې

له منځه يوړ كېحال داسېپه كېجهاد په دوران يكخو افغان مومن ولس دا سحر د خپلو معجزه لروناتحاد له بله اړخه يو د بل د تباهۍ او يو پر بل د برالسۍ د شورويامريكااو اروپا له يوه اړخه او چې

وسلو په ګډون د هرډول پرمختليلو وسلو يكاو بيولوژي اتوميښوولو په خاطر د عامه وژونكو خطرناكه هغه به د نړۍ يرى هم پيښيږچېه كه دريم نړيوال جنګ ب چېده كېاو دا ويل . د انبارونو په جوړولو لګيا و

ګران افغانستان د رخو پ. راغلى دى الندې حملېتر لومړىتر ټولو چې ځيد تباهۍ سبب ګر يد هغه لورد وارسا پكټ ورمات شو چې ېد د او ان ترځيپخپله د هغوى د مرګ سبب و ګر ، تلخزبر ځواك را روسي

. يږوړېتمځايونه ج عسكري ينو الندېو ترنامه د ناټ كېاو نن ددغه پكټ په هيوادونو د دويم نړيوال جنګ يېيوه ، شيپړاوونه په درى مرحلو وي تاريخينن متمدنه نړۍ د خپل پرمختګ

څخه -49(هغه د چې يدويمه مرحله د سوړ جنګ مرحله ګڼ ، مرحله ده پورېكال 1949تر عنېترمخه يد چېاتحاد د ماتيدو كال دى او دهغه وروسته دريمه مرحله رويشود چې پورېزيږديزكال 1990تر

ى يونو كېنړۍ په تاريخ ېد ټول ود روسانو د امپراطورۍ ړنګيدل عنېي. را پديخوا نوى تاريخ دى 1990 .يډاډ او اطمينان ساه اخل ، او ارامۍ ۍيسااو نن نړۍ د هو. باب پرانيست

هم چې كوي انديوشمير كسان هڅه اوه چېخو بدبختانه . ورځ ده تاريخينړۍ ته دغه ورځ يوه ستره د روسانو د سرو لښكرو ديرغل ورځ ده، او هم شپږويشتم د باندېپه افغانستان چې ، شپږم د جدى

125

او په ټيټ سر د افغانستان څخه د تيښتى ورځ ده، د ياده ، ماتې ېشرميدل لښكرو د روسي د چې ، ېدلواساس همدېپه . مغشوش و ګرځوى كېپه ذهنونو طبقې ېزمونږ د ولس د ځوان يېو تاريخ ا يوباس

چې يياو وا يد كېپيښو د پټولو په هڅه همدېد يېاوتلويزونونه او مطبوعات ، كويقصدا تبليغات ، كرهيڅ بيګانه عس كېدرى لسيزو ېيعنى په د. افغانستان د درى لسيزو كورني جنګ ښكار شوى دى

وهيڅ نه و......... عناصر او رد پرديو په ټانكونو سپاره مزدو ، رژيمونه يپردى الس پو څ ، ېداخلپردۍ م . جګړه وه ځيخپل من داخلي هاو دا جنګ يو

، ولولو كېعسكرو په ويناو او ليكنو روسيپخپله د هغو ، ماتې تاريخيزبر ځواك دغه روسي د ئراځليكلى او په كېډغرو وروسته د خپلو تجربو په رڼا ولس سره د يد افغان ننګيال ېي كېپه افغانستان چې

، يېشغال وروسته ا هيواد د ېلښكرو په السو دد دغېيرغل او د لښكرو د امريكاييد يې باندې هيواد يشورو د باندېافغانستان رپ هغوى. ځيلږ څرك او عكس العملونه مخ ته راو اوس اوس ددغه ويناو

او امريكايانو ته مشوره يوين ىترمنځ يووال وخد مو د هغوىيو او شاتحاد او امريكايانو د لښكرك . »افغانستان همدا اوس پريږدئ،هو همدا اوس «وركوي چې

:چې يكپه دې اړه لي ىروسي شنونك يومپراطورۍ د ړنګيدو اتحاد د ا ياو د شورو ماتې كېد شرميدون ځواكونو روسي د كېپه افغانستان [

جنګيدلي كېهلته په افغانستان چېزيات شمير هغه عسكر ، اتلس كاله تيريږى نژدېدى وروسته دا چېامريكايان . ږيكېتر غوږو يېهماغه ډول تاريخ د تكراريدو اوازونه د چې لريپه دى باور چې ييوا

داسېنن ، انو د مقاومت تر شا يو ستر قوت ود افغان) كېپه وخت تيري اتحاد د شوروي د(هغه وخت هغه وخت په چېلكه روسان ( يشو راګير او يهماغه ډول نښت كېد عراق د جنګ په دلدل چې بريښي

او ، يراغل الندې محاصرېځواكونو تر داسېد )تيريسر امريكايي( ، )وو يراګير شو كېافغانستان اتحا دراپرزولو له شورويد يېد مخه لسيزېدوه نژدې چې ، لرين رهغو څخه څه ډير توپي د) داځواكونه (

توب يينمونه د ډيرو له پاره دغه يوشانوالى د مماثلت او.. سمبالول يې پاره روزنه وركوله او په وسايلو ) 57( . ] بريښيڅخه زيات

بم په يوه سړك تر خوا ايښوول شود ي كېپه افغانستان يېشل كاله پخوا چېپتان كېيو روسي متقاعد [ ىو كېكه په عراق ، كېنو كله چې هم په همدغه ډول ورته پيښه ، ېله السه وركړ سترګېدواړه واسطه

ېاوږ خپلېنو يدو خبر واوركېاو يا زخمى مړينېعسكر د امريكاييدكوم ، كېاو يا په افغانستان ورته اور چېلكه روسانو (ده ېجنګ ته يو ځل بيالمن وهليوه ېدوى هم همغس« چې يياو ووا يڅنډو

يېبه ېزبيښ نظامي چېيم باوريخو يمسله به بل رنګه و سياسي چې، دا صحيح ده )ورته كړى ومداخلو داليل به يو له بل سره توپير عسكريدواړو ېكه څه هم دد. ده ] يناكام[او هغه ، يو ېهماغس

ځكه . ي، يو له بل سره مختلف ويدلځيمداخلو سبب ګر ددې چې ، ز هغه حكومتونه بهاو همدا را لريود ټولنيزو وژونكو وسلو چېد عراق ديكتاتور رژيم چېداو يېامريكايان عراق ته ورننوتل او دليل

شورويد . ټينګښت اعالن كړ ۍموكراسددېخپل هدف هتله يېخو بيا ، يوسيله منځه ىد دخاونپه يوه يېونه ورننويستل او هدف پوځخپل كېپه افغانستان ) كال1979( ف پهمشر ليونيډ بريژينداتحا

) 58( » ېشو ېښخ ېنه وي ېهيڅكله هم جرړ يېهلته چېد كمونيزم ساتنه وه كېځاى داسې

126

و په يرغلون عسكري ددې(پوهان عسكريمنصبداران او نور ، عسكر روسي يكونرخو پخپله تجربه لد كېروسان هم په افغانستان چې يياو وا. ييوشانته والى ته ګوته نيس ډيرو مشابهاتونواو )هكله

قوت سره عسكري ېازاند ېيوه مشابه داسېاو د هم. ندلو او خندا سره استقبال شول شيلونو په ګشل زرو وګړو ته عسكرو شميره يوسل او روسيهلته د كېپه منځ لسيزې ېد اتياوم. دل جنګيو

افغانستان «هغوى د يوه زبرځواك په څير. دل كېوژل پورېتر ديارلس سوه كسانو ېرسيدله او هركال ترمشرانو هيڅكله هم دا درك نكړه سياسيد هغوى چېرښتيا . والړل ترېلت سره بيرته په ذراغلل خو » ته

) 59( . ىيجنګ څه ته وا چې ېداخلروسانوپه م د )كېه روسيدلته په ، مو درلودى كېپه افغانستان چې(ساس ا رهغه بدو زبيښو پ د

حكومت د افغانستان مقاومت سره بسپنه سعودي ، امريكايانو او دږيكېښوول ينن ورځ هم پښيماننړۍ څخه اسالمي ټولېد يېخاطر پدېاو . يوسياهداف له منځه ېوكړه تر څو د روسانو د پراخ غوښتن

اسامه ) خپل خوښى(څخه يو رضاكار ډلې هغې د. مسلمان جنګجويان دلته د جنګ ميدان ته راټول كړل خپل يې الرې همدېيو تنظيم جوړكړ اود يېپه نوم القاعدېهغه همدلته پاته شواو د چېبن الدن دى

روسانو له پاره د. كړخالف پيل هانو پسعودي،خپل جهاد، د امريكايانو او يېخو داځل . جهاد اعالن كړ په څير پاته شو او التر اوسه هم په ) راز(يوه لسيزه هغه د يو پټ نژدې. وه يمكمله تباه هافغانستان يو

تجربو په دغېد هم چېسينما كې روسيمړنۍ وپه ل يوازې. ځينه را الندېتر بحث كې ونوروانځ سياسي .وه تيركال را څرګنده شوه ېبنسټ جوړه شو

اتحاد غوښتل شوروي چې يېوا ، اليكزانډر كونووالوف ، څيړنو مركز مشر نظاميد كېپه مسكو ېخو دواړه اوس د ناكامۍ څنډ. يخپره كړ يديموكراس چې غواړياو امريكايان يسوسياليزم خپور كړ

ږيكېبسپنه يېنړۍ لخوا اسالميد چېځواك سره ولسي يكاوس دوى درابيداريدون. يد يته رسيدل .لريتجربه جنګي په خالف ېداخلم بهرنيد چې يخلكو سره په ډغرو د داسېاو دواړه د . يمخامخ د

يمستعمرو څخه را پاته يو غيرطبيع ياو عراق خود انګليس. » افغانستان هيڅكله هم نه دى فتح شوى« .هيواد دى

د امريكايانو جنګ يو كېاوس په افغانستان ، ارهعسكرو له پ روسيو پخواني چې ييكونووالوف وا چې لريباور باندې ېليكن ډير په د ، كويرا په زړه ېجنګونو خاطر ييجغرافيا يوځل بيا د پخوان

. ) 60( »د روسانو له پاره و چېلكه افغانستان يو داسېعراق به د امريكايانو له پاره «په بورې تورېد كېد افغانستان په شرق يې كېكلونو 1980د چې رمكوفويكتور ي لمتقاعد جنرا

د كېپه عراق چېكله ييپه غاړه درلوده وا يعسكرو د څلويښتم ځواك مشر شورويد كې سيمېنو ياور) كېپه راديوګانواو مطبوعاتو ( ې دو او د افغانستان د حاالتو دكنتروليدو خبركېحاالتو د ښه

كېهغه راتلون چې يياو وا. ووهي ېاو سور ېغچېايا خپل سر و ټكوي او كه چېنيولى شيتصميم ن] . شي ربانيد هغوى مرګ دى خو هغوى به د هيڅ له پاره ق[ هغه كويعسكرو انتظار امريكاييد چې

ده ده او هغه دا زما مشوره ډير ه سا. شيتر سره چې ږيكېمثبت كار نه ليدل داسېهيڅ كېهلته په عراق ونو پوځ امريكاييتوره بوره د رهغه پ. »، هو همدا اوس ئامريكايانو افغانستان همدا اوس پريږد«: چې

تورېد چېزه د امرايكايانو په دى كار ډيرخوښ شوم چېاو ووى ويل . ى كړاندپه توګه وړ ېيرغل د نمون

127

دا كار ما درى ځله تر چېخو زه بايد ووايم ، ته راوړنه دهاو دا ډيره ستره الس. تر السه كړ يېكنترول بورې سره كړى دى

هر ځل ما چېپه تاسف سره « چېپه ناخوښۍ سره خوځاوه وويل يېخپل سر چې كېحال داسېهغه په دى او ېهغه اوس هم هماغس ، فتحه كړم يېدوباره چې ېبيامى اړتيا موندل ېهغه ځاى ته شا ورګرځول

چېوګړو څخه هغوى د هغو چېدى باوريهر ملت په دى ييهغه وا. » يڅكله به هم بدلون و نه مومهي . يډير زيركه د يپخوا تر دوى دلته راغل

د يوه ژورنالست په څير د روسانو اوافغانانو جنګ په يې كېپه هغه وخت چېاليكزانډر ګولټس څخه د ناكاميو په لومړيوجنګ د هماغه )دهغه وخت ( چې اييو ، په نشر رساوه كېمطبوعاتو او رسنيو

او ويل (اتو په نامه يادوه مليع يكمود ك كېوختو لومړيومشرانو هغه په سياسي روسيخو . لور روان و ) 61( .ييزتوګه به د غه جنګ امن او پرمختك ته الره پران طبيعيپه چې )يې

. دل كېراوړل » د اسرارو ډك تابوتونه «ليو اوبانډو ته به هغه وخت اتحادك شورويدټول ، چې واييهغه كېبه په كوم امن ځاى مخېله ونوروراپ) نظامي( د چې، وپراته و مړيعسكرو وبه د هغ كې هغېپه چې

د ګولټس په . يد دغه تابوتونو څخه د خلكو توجه واړو چېمشرانو هڅه كوله روسي. وو يپه قتل رسيدلورځ زه هيو چې واييهغه . نو د نشرولو څخه مخنيوى كاوهومشرانو به د جنګ د راپور روسي چېا وين

يوازې ، كويزمونږ عسكر دلته بل هيڅ كار نه « چېوليكه چېوويل يېاوراته . درولم يوه جنرال و )62( .»؟ يمرڅه ډول به زمونږ هلكان و چېنو وښايه ، يږد ياو نيالګ يمكتبونه جوړو

، راپه ياد كړه ګډون كړى و كېپه يېڅوكاله د مخه چېد پراګ د كنفرانس هغه غونډه ، وټسيوشيپتان وځواك تر عسكريد ناټو د يېهلته چېد افغانستان د جنګ څخه چېك عسكر سره چېهلته هغه د يوه

ددېكله مونږ )چې واييهغه .( ېوكړ خبرېوه او تازه را ګرزيدلى و ېبرخه اخست كېجنګ الندېچتر چېمختلفو جنګونو مونږ د چې ېكړ ېهير خبرېنو ډيره ژر مو دا ې،كړ ېيو له بله سره بدل ېجنګ قص

يګرزيدل باندېهغوى په هماغه يوشان ځمكه . وخبرې كوپه هكله ، يد يپيښ شو كېپه مختلفو وختونو .و د هماغه شان تهديد سره مخ ول دل اجنګيخالف هاو د هماغه يوشانه دښمن پ

هماغه د روسانو د مشر نو هغه ته ياور خبرې يوټسيود ولسمشر بش د پرمختګ او برشيكله و چېنن . يرا په ياديږ ېكول يېبه كېپه هغه وخت چې ېوتابه وينا

او د ږيكېاران را پيدارضاك يازه به د جنګ له پاره نواندنو په هماغه كويدا جنګ دوام چېهرڅومره دو سره نور هم تيريدښمن به د وخت په « چې واييهغه . ږيكېموندل الرېد قاچاق له پاره به نوى وسلې

له ېد سوب كېخو په اوس وخت . شيهم پرمختللى او ايډوانس نورېبه وسلېهغوى د. شي قوياو قوي )63( ]».نه توګه له السه وتلى دى هيڅكله هم ښه نه و، په ډاډم چېلكه ، پاره چانس

دين افغانستان مشر انجنيرګلب اسالميد حزب مخېسايت له يانټرنيټ افغانييوه د همدا رازپه الرېتډپريس له شيد اسوي يېپه درويشتمه يد فبرور چې كېحكمتيار په خپله هغه اعالميه

وخت د ضايع كولو د چې يد امريكايانو څخه غوښت ، ېافغانستان كې دخپل جهادي سنګرڅخه خپره كړنوى خپور شوى چې كېهغه په هغه ويديو پيغام . يخپل ځواكونه د افغانستان څخه و باس ېپرته د

دو توان له السه وركړى او ډير ژر به دغه كېد تم ېمود ېد اوږد كېامريكا په افغانستان چې يد يويل

128

امريكايان چې يګومان ګيږ چېوينه كړى اندوړ كېهغه په دغه بيان . ياړه پريږدهيواد او عراق دو كېځواكونه په افغانستان امريكايي چېتر هغو چې يهغه ويل. ځيكال د افغانستان څخه وو ىكراتلون

) 64( . لريبه دوام و ستونزېنو جنګ او ى،د اشغالګرو ځواكونو په څير پاته و

او ېدغه نوى څرګندون كېاو د خپلو تجربو په رڼا خبرېمسئولينو نظامياو سياسيد ېروسي د رپ الندېامريكايانو دګلوباليزشن تر عنوان چې ږيكېرامخته كېحال داسېپه ېامريكايانو ته مشور

په دغه او ، ىورته څه پيښيږ كېپه عراق او افغانستان چېدا . هوډ كړى ېټوله نړۍ د تسلط او قبضنشته او نه ال تراوسه په ېپر يېپرواه ، يڅومره انسانان د تباهيو او هالكتونو سره مخ د كېهيوادونو

اخستو سره خپل ځانونه ګټېعسكرو د برخه ليك څخه په روسيد كېپه افغانستان چې يپو هيدل ېدي . يكاږګړوب څخه و ددې

:بدلونونه ينو كېراهيسې په نړيوال سياست ) زكال 2001(د

د سنااو كانګرس دواړو له پاره چې كېټاكنو پارلمانيد امريكا په كېدوزره شپږ زيږديز كال په نومبر د ماتېپوره د بش د ناكامه او جارحانه سياستونو پر اساس د كېد ولسمشر بش ډله په نړۍ ، ېتر سره شو

چوكۍ په ډيرښت سره خپل ېهم د يو يې كېاو په سنا كانګرس هم د بش مخالفينو فتح كړ ، سره مخ شوهدامريكا ولس چېد بش مخالفينو هغه شعارونه بدرګه كړل كوم كېپه دى منځنيو ټاكنو . برى اعالن كړ

ژره د هغه هيواد بايد خپل ميشت عسكر ژر تر كېپه عراق چېورسره مينه اوعالقه درلوده او هغه داماهرينو هم ډلې ېد امريكا يو الندېتر مخه د عراق د څيړنو د ګروپ تر عنوان ددې. شيڅخه را وويستل

ګاڼه او يرغل يو ناكام كار و عسكريعراق رد امريكايانو له اړخه پ كېپه خپلو تجزيو او تحليلونو ا ددغه د امريك. ىنوى نظر وكړ كې ۍمشوره وركړه تر څو په دى هكله په خپله پاليس يېولسمشر بش ته

دفاع وزير رامسفيلډ د د دغه هيواد د. بدلونونه راغلل يهم نو كېد بش په اداره كېپه نتيجه انتخاباتو[ چې يكلي كېوډوارډ، په خپل كتاب ، رامسفيلډ په هكله يد ښاغل.څخه ګو ښه كړل شو ېدند خپلې

ره باور څرګند كړى او هغه د پو ههغنااهل او سرزورى شخصيت دى ولسمشر بوش پر ، ىهغه يو ضدڅخه هغېاو يا د يرامسفيلډ خپله دنده پريږد ېرچېنو كه لريعراق د جنګ سره يو الزم اوملزوم حثيت

د بوش كېوډوارډ، په خپل كتاب ]. ياو شكست سره مترادف و ماتېنو دا به د دغه جنګ د شيګو ښه دخپلو غلطو خياالتو د ترديد پر ځاى هغو چېكړى مالمت پدې يېدموقف د كمزورويو ذكر كړى او هغه

چېد عراق او افغانستان د جنګ ختمولو اسانه الره داده كېواشګنتن ، كويمشن رنګ ور ييته د خداعسكرو امريكايي او له هغوى څخه د يجنګوو موكرات ګوند له لوړ پوړو چارواكو سره غوږ ددېبوش

)65( .] يبوش دغه الره غوره كړ شيداى كې. غواړيو مرسته كېپه بيرته را وتلو حل غوښتنه اصليد ېمګر د مسل: [چې يكليكوال ريچرډ كوهن لي امريكاييپه هكله ستونزې همدې د

يوى ته ښه په ګوته كړزاوخپل يبى غورۍ څخه الس واخل خپلېله ) دكشر بش پالر( مشر بش چېداده ولس له تباه كولو پرته بل هيڅ نه امريكاييدا به د چې يتړلى ښكار پورېالر د خپل پ يوازېځكه هغه

]. يو ېادار ) اى ، اى ، سى(دو وروسته دهغه ځاى ناستى د امريكاد جاسوسۍ كېد رامسفيلډ د ګو ښه

. وزيرپه توګه و ټاكل شو ىمشر رابرټ ګيټ ددفاع د نو ىپخوان

129

. ير رانه وستيد عراق دګروپ د څيړونو په اساس كوم تغ كېحاالتو اسيسياو نظاميپه ېګيټ ټاكن داوهغه لريهغه يوچانس چېلنډو لنډو سفرونو وروسته ولسمشر بش ته دا مشوره وركړه دته سيمېهغه

د عراق مركز بغداد ته د امنيت د راوستلو په خاطر يوشپيته زره او پنځه سوه نور عسكر ور چېداغبرګونونه راوپارول ينو كېكانګرس او سنا، ، د امريكا په دواړو غونډو ېش دغه پريكړد ب. واستوى

د . په هكله سخت عكس العملونه وښوول شول ېپريكړ دغېد امريكاد ولسمشر د كېاوپه دواړو غونډو امريكاييخو . رايه وركړه په خالف ېپريكړ دغېد بش د كېشپږشپيته په سلو٪66 نژدېامريكا

.)66( ولسمشر پر خپل ضد ټينګ والړ دى يد ېپيل شو ېمبارز ېد ولسمشرۍ د ټولټاكنو له پاره نوى ټاكنيز د امريكا چې كېحال داسېاوس په

د ولسمشر څخه و غوښتل كېكمپاين ييدى ميرمن كلنتن په خپل يوه انتخاباندموكرات ګوند كددېنو د امريكا . يخپله پريكړه وكړ كېورځو 90يستلو له پاره په نوونو دبيرته راوپوځدعراق څخه دخپلو چې

د خپلو ېدعراق څخه د چېد ولسمشر بش څخه و غوښتل كېپريكړه يكانګرس هم په خپله يوه نه الزامته په خپله وينا غونډې ، يپلوس ينينس ېد كانګرس رئيس چې ېان ترد. يعسكرو دليږلو څخه ډډه وكړ

. شيك وركړل چېسپين كېامورو داسېپريزډنټ بش ته په چېوخت والړ ېددنور چېوويل كېد عراق چېده طبيعياو . راګير دى كېعراق او افغانستان په هكله ولسمشر بش په ډيره بده وضعه د

دو كېهم د ټين كېاو همدا راز په افغانستان كېبيا پښه په خليج او عربى هيوادو يېڅخه د وتلو وروسته . بريښينه

هم دامريكا دولس او هم دكانګرس او سنا دفشار سره مخ كېن له يوه اړخه په داخل سولېماڼۍ م ېدسپينانډيواالنو يد ايتالف كېاو هم د خپلو همغږو ملګرو لكه په عراق يونه له عراقه وباسپوځتر څو خپل يد

شتمه يپه يو يهمدانن د فرور. ياخته د كېه د ناټو د ځواكونوسره په ستونز كېسره او هم په افغانستان به د عراق څخه د خپلو اوه زره پورېكال تر اخره ددې چېبلير اعالن وكړ يدانګليس صدراعظم ټون

اغيز وكړ او دغه يهم سمدست باندېهاليند رد بلير اعالن پ ، غواړيعسكرو څخه تر درى زرو بيرته را و يې كېپه عراق چېبه خپل هغه پنځه سوه پنځوس عسكر پورېل تر اګست كا ددې چېهيواد هم وويل

نظاميد انګليس او هالند دغه اعالنونه د امريكا په سياست او هم په . يلبيرته خپل هيواد ته راوب لريت وخ داسېځكه دا اعالنونه په ، لرياغيزه يډيره زياته منف باندېځواكونو يپه عسكر هغېد كېساحه

ههيواد د سنااو كانګرس د غونډو د پريكړو پ هغې د امريكا ولسمشر د خپل ولس او د چېوشول كېد امريكايانو كېوختو همدېاو په . عراق ته د نورو زرګونو عسكرو د ليږلو تصميم نيولى ، خالف

هره ورځ دغه هيواد ته د او يورځ په ورځ زياتيږ كېاو هم په افغانستان كېتلفات او ضايعات هم په عراق او په يورځ په ورځ زياتيږ يېد زخميانو شميره . يد ېور روان ، لرينفرت ېتري يېملت چې ، وړېمړو كڅ . يتوګه زيانونه نور هم ډيرښت موم اقتصاديپه يېتوګه طبيعي

السه كولو وروسته د د تر يبر د ډيموكرات ګوند د كېسره سم او هم په امريكا ېكه څه هم د سږكال د پيالمهيواد د وګړو په همدېد افغانستان او عراق جنګونه بايد د چې نو تصميم ونيوسولېماڼۍ م ېسپين

هم د افغانستان له پاره د لس عشاريه شپږ ميلياردو ډالرو بسپنه يېاساس ېاو په د ځيواسطه پر مخ بو هغېاتيا ميليادره ډالر د ېدژد عراق له پاره ن يېاعالن كړه او هم يهم شامل د كېپه يكتو نظامي چې

130

ېپرته له د يكدغه تو يېافغانستان ته . په خاطر اعالن كړه ېو ګړو د روزن ياو پوليس عسكريهيواد د خالف هو پاليسو پپخوانيد خپلو يېور وليږل او هم لريخبرتيا و ېددغه هيواد ددفاع وزارت پر چې

نوره هم ښه يېاو د پوليسو روزنه به يځواكونو شميره به لوړو عسكريستان د افغان چېاعالن وكړ ځواكونو د عسكريدلته د چېنو امريكايانو بيا بيا ويل ،،د هيواد حاالت ساړه و چېځكه پخوا . كوي

خو د هغه . ساتيو خونديتر څو امنيت يپوليس بايد روزنه وموم يوازېډيرښت له پاره اړتيا نشته ويل يددفاع د وزارت او د كورنيو چارو د وزارت له اړخه خپاره شو چېپه حواله ونوروو او راپيېحصاا

ته نه ېاو بيادند يوړوروسته بيرته خپل ټوپك له ځانه سره روزنېد ، كسان يدغه روزل شو چې ږيكې كېد تروريزم په مقابل ېچهمدا تيره مياشت د كورنيو چارود وزارت يوه مسول اعالن وكړ . يحاضريږ

ږيكېاو ويل يله السه وركړ يد الملنقليه وسايل هم ش كېپه چېپوليسو خپل ټول وسايل يروزل شوهغوى هم كه د ږيكېروزل وګړيكوم چې الندېاردو ترنامه مليد . يو يدغه وسايل ټول پلورل شو چې

دهيڅ له پاره چې ينو حاضر نه د شيد وژلو له پاره تيار نجنجالونو په خاطر د بل قوميسيمه ايزو اويا . يځانونه له السه وركړ

ې نيوكې ترسترګو اندكاناډا په سياست كې هم د امريكا په اوسني كاردود ب افغانستان په اړه د د :دي چې انداوسياست پوهان په دې يددې هيواد يو شمير شنونك او ،ږيكې

افغانستان ته د دريزره پنځه سوه نورو ، ساه واخسته ېپه هكله نو جګړېشر بش د افغانستان د ولسم« كېراسپ ېپښ خپلېد افغانستان څخه چېد كاناډايانو له پاره دا ستونزمنه كړه ، يېپه ليږلو سره سرتيرو

كه څه هم . ورګرزولى دى امريكايانو يو ځل بيا افغانستان ته مخ چېهغه دا يمهم د چېدلته هغه څه . يكړ د خپلو ميشتو څه موده مخته امريكايانو،ان چېد كوم په هكله ، پالن برخه نه ده اصليهغه دا د

هغوى به چېد امريكايانو نظر داو كېپه هغه وخت . ېكول خبرېيوويشت زره سرتيرو د كمښت په هكله په . يخپل مخ به په پوره توګه دعراق په لور ورواړو او يملګرو لكه كاناډاته پريږد نژدېافغانستان خپلو

خو دا . د ناتو ځواكونو ته وسپارله كېه په افغانستان اندمنظور امريكايانو د خپلو ځواكونو قوم همدېاوس هم د عراق په چېولسمشر بش فكر كاوه چېهر څه د كانګرس د ټاكنو تر مخه و، يعنى هغه وخت

دكانګرس چېخو اوس . يهغه به دغه ناارامه هيواد ارام كړ چېكاوه يېفكر او. لريهكله ازاد الس يېد كوم په هكله چې لرياړخه بوش اوس هغه ازاد الس ن جمهورينو ي،موكراتانو له خوا كنتروليږدې

غه ه. شيسوبمن نه كېهيڅكله به هم په عراق ، چې هغه دا يډير روښانه د چېاوس هغه څه . فكر كاوه په خپله اراده چې يېهغه جنګ چې يولسمشر و امريكايي مړيلوهغه به چېدى كېويره ېاوس په د

) 67(. يپيل كړى و، بيه كړ يې ماتېدا ډول چې، دا ډيره ګرانه ده يوخت ولسمشر ګڼ خپل ځان د جنګ د چې، له پاره ييو سړ داسېدان اندقوم يټولو ځواكونو عموم خپل ځان د چې يكن وله پاره مم وګړي داسې دابه څنګه د يو. يزغمو

. يبريا موندلى و كېخو لږ ترلږه په يوه جنګ يې كېپه نړۍ چې يخپل دفتر پريږد كېحال داسېپه يګڼ چې كېحال داسېدا په . واى ېايران به ورته دا ډول زمينه برابره كړ چېلږ څه وخت له پاره دا ممكن وه د

مالتړ وكړ تر څوتل ابيب هلته د ايران لخوا تيريبربنډ لو ديېد اسرا باندېلبنان رواشګنتن پتير پسرلى اما بش .لو دا كار تر سره نكړاى شويېخو اسرا. يوسيځواك له منځه نظاميحزب اهللا يكبسپنه اخستون د

131

قمار راتازه كړ او ىپخوانودلو درل د وسلو د ېهغه يو ځل بيا دعام وژن. پاته شو ېد ايران په هكله هماغس د. او دا د نړۍ له پاره تهديد دى يوسله جوړه كړ يهستو چې كويايران هڅه چېكاوه ېاندړو يېدليل

.بش دغه استدالل اروپايانو وانخست ټول باالخره خپل غواړيامريكايان چېته دا ډير ډاډمن خبر دى كاناډا او د ناټو نورو غړو هيوادونو د

خو . يسره مخ كړ ماتېترتيب د طالبانو مخالفت له ېځاى كړي او په د رځاى پ كېځواك افغانستان تيورى او نظر داسېاتحاد هم هم شوروي پخواني. بريښيدا خبره هيڅكله هم صحيح نه چېحقيقت دادى

ولسمشر اوسنيلكه د يېوكړ اوهلته ىتير باندېافغانستان رپ كې)زكال 1979( خپل كړى و هغوى پهاو د يو و غورزوښله پ غورځنګترڅو مخالف . په څير خپل الس پوڅى حكومت جوړ كړ كرزيحامد

. روسان ناكام شول چېخو تاريخ دا وښووله . ښځو حقونه هغوى ته بيرته وركړي راغلى او نور حاضر نه و د راوړولو څخه نور په تنګتولس د مړو د خل امريكايي چې واييهمداراز تاريخ

خو دا ټول هر څه د. واييورا نغښتو مړو عسكرو ته ښه راغالست كېو تو او په خلتخل ېد چېدى . يد يكامريكايان اوس بيرته راتلون چېخوحقيقت دادى . په خاطر دى يكراتلون

بيرته راوتلو له پاره الره دخپلو عسكرو د چېغوښتل طبقې وړېدكاناډا ل ، د ولسمشر بش د خبرو تر مخه چې كېپه هغه صورت چېو يويل شو كېراپور ېتيره اونۍ دكاناډا د سنا دكميټ چې ېان تر د ، يو لټو

. مرىو عسكر هلته ييكاناډا ېنو بياول ياستوو افغانستان ته نور عسكر غواړينور هيوادونه نه چېمګر دا. واوس مونږ ته هم كومه بانه نه ده پاته ن ، ښيښودكېيو قدم مخته ملګريزمونږ ستر چېاوس

او كه نه زمونږ مقدر بيا ، يله سره غور وكړ باندېد كاناډا مفكرين يوځل بيا ددغه جنګ په واقعيتونو )68( .دو دىكېهملته د پاته

وخت د «ې چې ندتر دې سرليك ال) اريك مارګوليس(مشهور ليكوال ېد ټورنټوسن د ورځپاڼ :چې يكلي» افغانستان د پريښودلو دى

؟ كويان هلته نور څه پوځي يينو كاناډا ، ګټل كېداى شيدغه جنګ نه چېصدراعظم دا مني چېدا شيد افغانستان دا جګړه نه چېالخره اعتراف وكړ صدراعظم سټيفن هارپر با چېخورا ډېر وخت يې ونيو

حقيقت يې چېوړ دى ېهارپر بيا هم ځكه د ستاين. هم ښه دى تر هيڅ خو همدا ناوخته ، هو. ګټل كېداى . ومانه او كاناډايانو ته يې رښتيا وويل

چېد خطر سره مخامخ دى ؟ دا يانو ژوند چټپوځي ييد كاناډا ېنو بيا ول ، ګټل كېداى شيكه دا جنګ نوركوو؟ كېه د دې خطر په خوله ال نور هم ځانون ېنو ول ، ه د افغانستان پر دېوالونو ليكلىهمدا شعار هلت

ېبايد له ځانه همدا پوښتن ، يان افغانستان ته وليږپوځي 30000نور غواړي چېولسمشر بارك اوباما هم . يوكړ

خونړۍ كېضد د دې زياتېدون هخلكو پ يموږ بايد له ځانو سره هلته په سپكو وسلو د هغو غرنيو قبايلجټ او ، ځواك تر درنو بم وريو امريكاييليرويشت ساعته د هره ورځ څ چېوكړو جګړې په هكله فكر

درنو توپونو تر وژونكو بې پيلوټه طيارو او د ، نومو الوتكو 130توپ لرونكو اې سي ، هليكوپترونو ېهغس چېآيا موږ په رښتيا هم د هغو خلكو ټينګ عزم ازمويو . كويشپې سبا الندېمهلكو حملو

تر هډوكو چې لريسپين فاسفورس ېټوټې او هغس ېپه زرګونو تېر چې كوياى بمونه تحمل چېغون

132

؟ آيا كوياو بدنونه ټوټه ټوټه كوي ېسږي څير چې كويتوښ تنفس داسېاو يسوځو ېغوښ ټولې پورېلى ساخته بې پيلوټه طيارو استعمال د افغانانو يساخته هليكوپترونو او اسراي شورويد كاناډا لخوا به د

؟ يټګزړونه وخو هغوى ځانونه هغه . يټاپه وه» تروريسټو طالبانو « د باندېقبايليانو يدغو پښتن پروپاګنډ پر زموږ

ضد هتاجكو او ازبكو ملګرو پ ، كمونيسټو يد لويديځو ځواكونو او د دوى د محل چې يالي بولجنګي .ال محوه سوي دي كېد القاعده څو سوه غړي ډېر مخ. يږجنګي

د كېپه اصل ، په غرض نيولى ېوايو افغانستان مو د ښځو د ساتن چې ېاحمقانه ادعاګان زموږ دا تازه راپور ئ يو برتانو. ږيكېپه توګه منل ورځې ېښځو د پرله پسې بد افغانيد الندېلويديځ تر واك

د چېه دركه كورني سامان آالتو ل د خپلو هغو ېځښ) سل زره ( هر كال يو لك كېپه هندوستان چې وايينو موږ بايد هند ته هم خپل ، ده داسې چې. ږيكېژوندۍ سوځل ، يوړخپل ميړه كور ته يې ورسره را

پوځونه وليږو ؟ صرف لومړنى ګام ـ

صرف لومړنى ګام ، ماتوالى شيامريكا او ناټو افغان مقاومت د تسليمولو په غرض ن چېمنل خبرېد دې خپلې ، يپاته س كېان په خپلو اډو پوځي ييكاناډا چېغوره دا ده ، ټالىو ګشموږ يې نه چېنو دا . دى

د ناټو نور غړي هم . يكړ ېبند حملېخلكو كېملپه او د طالبانو پر مالتړو او ، ييرغليزه ګزمې ودرو ېيواز چې يجګړې د دې لپاره نه و چېبايد پوه سو چېورپسې ګام دا دى . يبايد كټ مټ همدا كار وكړ

. يهدفونو په غرض راپيليږ سياسيد هغه كېبل ، يل دښمنان ووژنخپ : ېاو په دى هكله پو ښتن ستونزېد ناټو د غړو هيوادو

كېپه خپلې شننې ) Patrick Sea- e اليېپټريك س( ، ىكشنون سياسيليكوال او يمشهور انګليس : چې يكلي الندېتر عنوان ) جنګ ىكګټونيونه ، افغانستان(په اتمه خپره شوې د يد فرور چې

كار ) ناتو(او د ، يجنګ سره مخامخ د ييګوريال داخلي ، د ناتو ځواكونه د يوه سخت كېپه افغانستان تر څو هغه ييو له بل سره وين كېاوس د ناټو د غړو هيوادو ددفاع وزيران په سيويال . او دنده واضح نه ده

د ترسره كولو ېځواكونو دكار او دند ياو د ايتالف يځواكونو تر منځ موجود د ىد ايتالف چېاختالفات . يحل كړ ، ىلپاره د اهميت وړ د

تر السه چې ي؟ او هغوى څه غواړ. يميشت د كېد ناتو ځواكونه په افغانستان ولې؛ چې يهغه پو ښتدغه اونۍ يو له بل سره كېكله په سيويالسوالونو د حل په ه دغې؟ د ناتو ددفاع وزيران به د هم يكړ يې ددې چې يد ناتو د غړو هيوادونو تر منځ اختالفات دومره ژور د بريښي چېلكه . يرانغاړ ېمټ

. يورته ډير ستونزمن و كېغونډه ېسوالونو ځوابول به په ده يوه مكمل او هر اړخيز جنګ تبديل ، د امن دنده پكېپه افغانستان ، د ناتو د غړو هيوادو كېپه تيركال

افغانيكله ددوى او چېناتو غړو هيوادو ته دا ښكاره د حيرانتيا او د خطر د زنګ وړ خبره ده د. شوى مستقيم باندېتم ځايو پوځيد ناتو په ، بمونه غاړېد سړك د ، بريدونه يځان مرګ ، خالف هځواكونو پ

په ډيره چې ، طالبان. ورسيدل پورې ولېپ ېځانګړ ېتر يو بلكېزيات شول يوازېنه ، بريدونه راكټي. ده ولېاوس پوره غځ يېسيمه ياتمليع هخپل ، يداو د پخوا په نسبت ښه منظم شوي ، ښه وسله سنبال

133

اوس په.ووژل شول وګړيڅلور زره نژدېاړوند پورېد مخالفينو كېتير كال په افغانستان يوازېد قندهار او يېهدف ږيكې ګومان چېده كېدونكېد طالبانو بوه بله زبردسته پسرلنۍ حمله كې يپسرل

)69( . يوالياتو كنترولول و نوبيجهلمند په څير د ؟ شينو څه بايد و كړل

رډ، څخه ډيويډ ريچا ، جنرال يد انګليس ، ليېډن ميك ن ، جنرال يتورڅلور س امريكاييهغه وخت چې هغه به د چې لافواهات خپاره شو داسې. ه واخسته اندځواكونو قوم نظاميد ناتو د كېپه افغانستان

خپلېپنځه ديرش زره او پنځه سوه عسكر د نژدېهغه به . يخالف سخت موقف ونيس همخالفينو پ ، نظاميزياتو د سل زرو څخه د اتحاد شوروي پخواني چې كېحال داسېدا په . لريو الندې دېانقوم

ته او دي ، يافغانستان كنټرول كړ كېپه اتياومه چېځواكونو په واسطه ونشو كوالى ، په وسله سنبالپه خپل ټول توان و نه يامپراطور يانګليس. يكاږونه د افغانستان څخه وپوځخپل چېاړ شول يانګليس كېاتلس سوه نهه ديرش 1839په چې كېحال داسې په. يافغانستان اشغال كړ چېتوانيدله

يكړ كېد كابل څخه سپ ېپښ ېهڅه كوله خپل چې يېخو كله . ځواكونو د افغانستان پايتخت اشغال كړاو . عسكرو په تلفاتو دا كار ترسره كړ يد خپلو شپاړس زره انګليس يې كېالو په مقابل جنګي افغاني نود

او سياسيد ناټو چې ي؟ او دا بايد هغه پو ښتنه و شيناټو هم د همدغه ډول مقدر سره مخ چې شيداى كې . لريو كېپه ذهنونو يېن سولېم عسكري

ييګوريال داخلي ، د يوه سخت كېناټو په افغانستان چې يهغه داد يډير روښانه د چېخو هغه څه و څخه بهرنيپه پوره ځواك او د پورې ېمود ېګ تر اوږدهغوى دغه جن شياو كوالى ، جنګ سره مخ ده

. يكلكو ريښو په اساس دوام وركړ ياو قبايل ېعقيد اسالمياو د كېدكرد بى ګناه چېاو هغه دا ځيتوګه د الزياتو زيانونو سبب ګر حتمياتو ډيرښت به په مليع نظاميجنګ او د

انو له پاره الزيات نفر بهرنياو د ، يرهڼى د ځمكو نوره زياته تباهدكورنو او دك ، وافغانانو د الزياتو وژلتګالره نظاميالرو چارو پر ځاى سياسيايا د چې كويدا ټول هر څه دا پو ښتنه را پورته ، ت او كركه

..يثبات او امن په لور را وګرځو دغه جنګ ځپلى هيواد د چېالره ده ۍنزهغه يواتير . شوڅو ځله الس په الس كېلنډو وختونو ېموسى كال، په د ، يو كلى كېجنوب د افغانستان په

. وګړو ته واك و سپاره ييځا يې كېعسكرو له دغه ځايه طالبان وويستل او په بدل انګليسي ، پسرلى په مكمله كېرا ن نښتو اوجګړو په دو دغه سيمه د چېنه وركړ ل شوى هغه دا و يېرا پور چېخو هغه څه

كولو ته ېپه زور د هغه ځايه څخه كډ يكلس زره اوسيدون نژدېځاى هغې وه او د ېتوګه له منځه تللد ۍتيره اون يوازې چې. راووتل نو طالبان بيرته وروګرزيدل ېانګليسان تر چېكله . وو يمجبور شو

وګړو ولسيووژل شو، خو دا وژنه كېبريد هواييپه مال عبدالغفور، د ناټو ، اناندقوم ييطالبانو يو ځااتو ته مليځواكونه د پلټون او تباهۍ په نوم ع نظامي غربي چېته په كوم قيمت پريوته ؟ ځكه هر وخت

او . كړى الندېتر پښو يېمسلمانو ښځو عفت او د يوړنو چپاو ور ونو هغوى بيا د خلكو په كور يتلوپر ددې يېمالتړ ولسي ، كېاو كه په افغانستان يو كېځواكونو، كه په عراق يتالفپه دى تر تيب اي

.له السه وركړى ، يتر السه كړ چېځاى

134

حكومت ډير يمركز. يدرا پيدا كړي ستونزې ېستر ېستر ېاتو ډيرمليع نظامي كېپه افغانستان ېاسانتياو ېلږ ېلښكر لپاره ډير يپرمختلل هد يو. لري ېوځانګړتيا بې سارياو سيمه ، كمزورى دى

يدتعذيب او شكنجه شوي يې وګړياو هيواد د جنګونو په واسطه د تباهۍ سره مخ شوى او ، شته كېپه او په ډيره ژوره توګه د خپل عزت، لريو د تسلط نه كركه او نفرت بهرني د ، په عامه توګه ، افغانان.

)70(. كوياو كلتور ساتنه ېيدعق اسالميد ، عفتد پورې ېد افينو تر كرهڼ ىمړلو. يورسره مخ د ېبهرنۍ لښكر چې يد ستونزې سترې نورېدوه

فكر چېوګړو لپاره دا ويره پوره ده ولسيد . او د ناركوتيكو تجارت دى ، پيوند اقتصاديافغانانو فصل له ىكدغه ښه نموكون غواړين سولېم سياسيهغوى ځواكونه او يا د نظامي ينبهر چې يوكړ

. شيپه پوره دښمنۍ سره را پورته كېتر تيب د هغوى په مقابل ېاو په د ، يوسيمنځه په سيمېاو دا ، طبيعت دى ولېايجنسيو تر مينځ د پ يقبايل يدويمه ستونزه د افغانستان او پاكستان

سيمې ددېوزيريستان په څير د. يحكومت د كنترول نه بيرون د يد پاكستان د مركز كېاسالم اباد هلته هغوى ارام . دلى دى ځيحاالت د طالبانو د مقاومت له پاره يو ډاډمن د امن ځاى ګر يسخت غرن

ولېاتو په خاطر د پمليله ځانه سره د نورو ع ملګري ياو نور نو ىولخپل ځانونه دوباره سمبال ، شي ىولك . شي ىولته را ټول يل لورب

ډلو ټپلو تر يهم د ټولو افغانانو او قبايل كېپه افغانستان ، ييوښ يېوخت به چې كېلكه په عراق كه هغه پښتانه وى او كه بل څوك، او په ، شيډيالوګ او خبرو ته الره هواره كړل ځيمينځ خپل من

په چېلكه څنګه . او طالبانو تر مينځ كرزيوى ولسمشر حامد ځانګړى توګه دامريكا په مالتړ ټاكل شپه چې ږيكېته اړتيا ليدل الرېسيمه ايز د حل ېيو داسېهم هم كېپه افغانستان ، وشول كېعراق

اتو د الزياتيدو څخه ښه او غوره مليع نظامياو دا به د ، لريهيوادونه ګډون و يټول ګاونډ كې هغې .يالره و

انان د نورو اندقوم نظامي. لرييو له بل سره اختالف كېهيوادونه په ډيرو بنسټيزو امورو غړيد ناټو دا كار چې يمشران ډير ناخوښه د سياسي كېهيوادونو يېخو په اروپا كويونو غو ښتنه پوځزياتو

يهم د خپل مركزى چپ اړخ، روډىهلته صدراعظم رومونو پ وګورئپه توګه ايټاليا ته ېنمون د. يوكړدى الندېتنظيم له خوا تر زيات فشار يراډيكاال چپ يد خپل ايتالف كېتنظيم له خوا او هم په حكومت

د مخالفينو څخه كېحكومت په پارلمان يهغوى ايتالف د. يونه د افغانستان څخه را وباسپوځخپل چې . شيحكومت له منځه والړ يېمسله ېپه د شي داىكېاو لرييوه چوكۍ زياته ېيواز

چې. ياړوند د ېپور ) 10000(او انګليس ) 103000(زيات شمير ميشت عسكر د امريكا كېپه افغانستان .به نور زيادښت هم راشي كېشميره ېپه د

په ستراتيژيو او يد ناټو د غړو هيوادونو تر مينځ موجود دى هغه ددغه يووال چېپير يو ډير بنسټيز تود جوړښت په لور ) نوى ناټو(د امريكا متحده اياالت د يوه چې بريښي داسې. اړوند دى پورېاهدافو ختيح په يافريقا، اود منځن ، اسيا يپه مركز ، پولو اخوا يياروپاترڅو هغه د خپلو ، يقدم اخل

و پاليسيو سره سمه تر سره بهرنياو ددغه هيواد د ستراتيژۍ ېخپله دنده د امريكا د نړيوال كېهيوادونو . يكړ

135

هكله ېاو نه ورسره په د لريګډون هم ن كېورسره په دغه اهدافو ملګري يياروپاخو د امريكا يوشمير يو ه الندېدناتو تر بيرغ ېافغانستان د چېهكله ېهغوى د امريكايانو سره په د. كوي يكومه همدرد

ځايه بيا امريكايان د خليج دهيوادونو اود هغېله چې ځيمره شوى او تابع هيواد وګرمستع داسې . يځواك استعمال كړ پوځياسيا د هيوادونو له پاره خپل توان او نوبيجاو يمركزڅخه د ېنقط همدېترشا د اهدافو او د ېداخلد امريكاد م كېاو اختالفات كه په عراق ستونزېدغه

د ېمسل دغېاوهم. بريښيډير ژور او په حقيقت والړ شيمحاصره كولو له نظره وكتل ان داير .دهو زوروره موضوع را والړ ه كړيامريكايانو او اروپايانو ترمينځ د توپير تر ټول

نظامياو سياسيله پاره ييووال ېاو د د يد ناتو دنده ډيره بحران كېپه افغانستان چېحقيقت دادى ناټو د ناكاميو سره مخ كېپه افغانستان ېرچېكه چې ږيكېاو اوس دا ډير ويل . كويپه ګوته ېوړتيا و

.يدل وكېمعنى به د ناټو د له منځه تګ او محو ددېنو ږيكې ېكړڅرګنده ) فر شيجف ډى هوف (جنرال سكرتر ييووال هدغپه هكله د ېد ناټود دند كېپه افغانستان

د ورسپارل شوو دندو پورېته تر اوسه يدغه يووال ، دنده ېناټو ته ورسپارل شو كېپه دغه هيواد چې . ږيكېګام ګڼل يامنيت له پاره دا يو جد الملليخو د بين . څخه تر ټولو ستر چلينج دى

ناټو د هغه څه څخه چېهغه دااو ، يو برعكس خبره به رښتيا هغېد چېايا دا خبره رښتيا ده ؟ او يا دا بسپنه كې كېزم او خپل سرۍ په خپرولو شياو ددوى همدا كار د انار. يوړډير له منځه ، يې يجوړو چې

. كوياو كومك ، ايا ناټو. يد افغانستا ن د ثبات له پاره به پنځه كاله نورهم ولګيږ چېدى باوري ېيو شمير پوهان په د

د پنتاګون د دوه زره اتم چې كېحال داسې؟ په شين به هلته نور همدومره وخت تيركړاى يا امريكايا، همدا اوس تر بحث ]جه يشپږسوه او پنځه ويشت ميليادره ډالره ريكارډ بود[» $625«ميليارده[ [، كال

تر كوم وخت چېداده پوښتنه. يلوكېمصارفو يو په پنځه برخه تش دولتيازه د اند ددې چې ، ده الندې چې كېحال داسې؟ دا پ يضايعات برداشت كړ داسې وګړيهيواد هدغبه د امريكا كانګرس او د پورې

؟ يبايد انجام و موم كېاو همداراز په بهر شيبايد ترسره چې يډير څه پاته د كېدلته په هيواد :وادونو تر منيځ اختالفاتدجنګ په نانندريود ناټو د غړو هي كېپه افغانستان

ېله كوم چېځواكونه ، ايتالف نظاميايتالنتيك د غړو هيوادونو شماليامريكا او د يا د د ناټوينځ ستر ستر ددوى تر م ېرا هيس ورځېد هماغه يافغانستان جنګ ته را كش كړل شو څخه د ورځې

ېكمونيزم د پراختيا غوښتن روسيټلواله ده او د ييوه دفاع چېدغه ټلواله . يددرزونه را پيدا شوياتو او مليوه د ع ېله پاره جوړه شو ېګواښ سره د مقابل نظاميځانګړتياو او ددغه سيالب د يصهيون

يېشكل يساتل او دفاع خونديپولو هوايياو وهيوادونو د ځمكني يياروپاد يوازې يېكار ساحه دغېد . دغه ټلواله د امريكايانو لخوا اجبارا و ركش كړل شوه چېيواد دى نى هزافغانستان يوا. درلود

روسي او دغه هيواد ته د ېپروژ ۍدانو د افغانستان د بيا كې ومړيلو واو اهداف په هغ ېموخ ېټلوالس د امريكا او انګلي چېخو كله ، دل وځيدو وروسته د امنيت او ثبات بيرته را ګرماتېزبرځواك د

نو امريكايانو او ، د هغه ځاى د ولس د سخت مقاومت سره مخا مخ شول كېونه هلته په عراق پوځناټو . سپارياو دغه ساحه ناټو ته و واړويته لوريخپله ټوله توجه هغه چېانګليسانو دا غوره و ګڼله

136

ځكه هيځ هيواد نه . ګوته كړل دغه دنده په سر واخسته خو هر هيواد خپلو عسكرو ته دامن ځايونه ورپهد ناټو د غړو هيوادو تر مينځ دغه اختالف . يكړ ربانيخپل عسكر د هيڅ لپاره ق چې غواړيغوښتل او نه

. يدل ځګرد طالبانو د ډزو تمرين و كېعسكر د جنګ په ډګر ټولې دغېد چېهغه وخت ډيرښت وموند ونوهيواد ددېتوګه ېاو په ځانګړ ، كېهيوادو ټولوالى په دغېو راتګ دتددغه جنګ څخه د مړو د خل

ېرچېكه چېدا ويره او ترهه را پيدا كړه ، ياكثريت سره حاكم د يپه ډير نر چې كېنظامونو حاكمو غوښتنېد امريكا د پراخ يېد بله اړخه ډير ، ځيحكومت له منځه يې كېنو دلته په كور يمرو يېعسكر

امن په قتل زد امريكا د ګټوله پاره د خپل وطن او هيواد غواړياو نه يد سياست سره سخت مخالف دڅه الندېترنامه غونډې ېمهم ېوزيرانو د ډير ناټو د دفاع د د چېاختالفاتو يو نمونه ددېما . رسويور

: چېاو هغه دا ېنو رسنيو څخه اقتباس كړځيوه د ېجوړه شو كېموده مخته په هسپانيه افغانستان ته دطالبانو سره د جنګ په چېهيوادو د امريكا دا غوښتنه رد كړه وغړازمان دناټود س[

د چې كېدغه تصميم د ناټو د غړو هيوادو په هغه غونډه . يو ليږ تيريخاطر هغه هيواد ته نور سر و چارو وزيرانو يبهرنافغانستان د او ېروسيد كې هغېتر سره شو او په كېل په ښار يېد سو ېهسپاني

.لود اعالن شو رهم ګډون دجنرال جان كرادوك ته وويل امريكايي ، د هسپانيا ددفاع وزير خوسه انتونيوالونسو كېپه دغه غونډه

دا . له پاره جګړېنه د جنګ او ياو امن د راوستلو په خاطر ليږدول شو سولېافغانستان ته عسكر د چېخپل هيواد په نمايندګۍ د هغه د چې ېوكړ كېپه مقابل غوښتنې هغې وك دهغه د جان كراد خبرې

ياتو په خاطر نومليع وشورا څخه غوښتنه كوله تر څو افغانستان ته د طالبانو دپسرلني غړو د ايتالف دكاوه دكېتا ېد المان ددفاع وزير فرانزژوزف جونګ هم په د كېغونډه ې همدا راز په د. يعسكر واستو

په دغه شي ىولاو دا كار ك يمتمركزه و باندېپه كارونو ۍد ناټو د ځواكونو توجه بايد د بياودان چېپه لسيزې ېد اتياوم چېهغه وويل . يسوله او امنيت تضمين كړ پورې ېمود ېتر اوږد كېهيواد نه يامنيت په ټينګښت بريال افغانستان ته واستول خو د تيريروسانو د سلوزرو زيات سر كېدوران

كېناټو په نورو هيوادونو چې ېپخواله د چېميشل اليوت مارى هم وويل ، ددفاع وزير ېدفرانس. شول . واړوينورو ډيرو ارزښتناكه اهدافو په لور مخ بايد د ، يد خپلو ځواكونو د زيادښت په لور توجه وكړ

، سكرتر يناټو د غړو هيوادونو عموم ان او داندايتالف قومد الندېتر څنګ د امريكا تر مشرۍ ددې نوبيجدافغانستان د نژدېسره ولېدپاكستان د پ چېپ هوپ شفر، د غړو هيوادو څخه و غوښتل چې

جنرال امريكايي. تهيه كړى يګړو كېسيمو د كنترول له پاره د څلورو او پنځه زره كسانو په شاوخواجنراف . شيد طالبانو په خالف استعمال كړل كېاتو مليع واكونه به په پسرلنيدغه ځو چېوويل

. شيوركړل ېطيار كېبمباركون نورېاو ېكوپترورته هلي چېكرادوف د غړو هيوادونو څخه وغوښتل په ښه توګه تر سره دندې ېورسپارل شو خپلې چې شيناټو بايد دومره ځواكمنه چېهوپ شفر وويل

دغه نوى كال،د افغانستان او چېد امريكاددفاع وزير رابرت ګيتس وويل كېپه دغه غونډه . شيړاى كد طالبانو اونورو كېكال دى او په دغه كال ىكيو برخه ليك جوړون ، هم د ايساف او ناټو له پاره

. لريشكل و يات بايد تهاجممليخالف زموږ ع همخالفينو پ

137

خالف اعالن په و پالنونو پخوانيد چېسبب وګرزيده ددې يناكام غونډې ددېپاره دامريكايانو له وكه په راتلوناندځواكونو قوم الملليدكابل د امنيت له پاره د بين ىولك شيهسپانيا نه چې شيو

چېكاوه دا اعالن ېرا هيس مودې ېناټو د ډير چېو كېحال داسېاو دا په . يغاړه واخل رپ كېمياشتود امريكا د ، النسو ، دفاع وزير د يېد هسپان. يونو شميره زياته كړپوځد خپلو كېپه افغانستان غواړي

ا غونډه د څه ځانګړو ټاكل شوو السته راوړنو له پاره نه ده يېد سو چېوويل كېپه ځواب غوښتنې . ېجوړه شو

: چېسره وويل ۍناخوښ ېاو خبرو وروسته په ډير ېكتنددفاع د وزير سره د يېرابرټ ګيټس د هسپانافكارو په هكله پوره عموميد السته راوړلو له پاره بايد د هغېد چېمونږ ټول يوشمير تعهدات لرو

.متوجه اوسودغه غونډه، چېپا ى ته ورسيده كېحاالتو داسېد ناټو غونډه په كېا، يېسو ، يپه ښارګوټ يېد هسپان

چې. ږيكېترټولو ستره او مهمه غونډه ګڼل ېټولن دغېد، كېهيواد يياروپاپه دغه ، كېيره لسيزه په تد يوازې كېپه دى غونډه . صينو ګډون كړى واوه سوه متخص نژدېد پنځه ديرش هيوادونو څخه كېپه

پخش له پاره تر پنځه سوو غونډ د نشر او ددې. هيت شميره يوسل او شپيته كسانو ته رسيده امريكاييسره ددېخو . ساته خونديامنت يېسو ولېپنځه زره پ نژدېاو وو يزيات خبرنګاران او ليكواالن راغل

. د امريكا په لښكر كشۍ داعتراض په توګه شعارونه وركول باندېنړۍ رسره بياهم په زرګونو كسانو پ )71( .]وام درلودد پورې ېتر وروستۍ دقيق غونډېدغه مظاهرو د

او په ټولنې ياو بياد خپل ځان سره د جهان شيجوازه او ناروا لښكر ك ېد امريكا ب باندېافغانستان رپ وروسته نن دادى د ېاو عام وژن جګړېهيوادونو را كشول او دڅوكاله جنګ وغړتوګه د ناټو د ېځانګړ

چېځواكونو او هغوى امريكايي پرى او دا په خپله هيوادونو تر منځ يو لوى درز پيدا شو وغړد ناټو .ګذار دى يكټټر واهه يو مالماتون كېپه افغانستان يېځواكونو د مالتړ له پاره امريكاييددغه د چېخبر نشر شو كېپه رسنيو كېپيښو د درج كولو او ليكلو په وخت ېد د) يروردويشتم ف( نن همدا

د ګډون كونكو عناصرو تر منځ د افغانستان كېپه حكومت چېهغه جنجال په سر د ، ايټاليا حكومتدخپلې يوى كېونو د بيرته را غوښتلو په سر را پيدا شوى و د هغه ځاى حكومت په پارلمان پوځڅخه د

. شو يچوكۍ د اكثريت د السه وركولو په اساس مستعف ددې ږيكېد ډنمارك په سياست كې هم څه بدلون كتل الندېر سرليك ت) جنګ يبايلل(همدا راز د

ګوښه دندېله ، بايد ستايل شوى واى چېهغه مشر جنرال كېپه افغانستان : (چې يكلي يكهيواد شنونخپل جنګ په اړه ځانونه په د كېپه افغانستان چېزه فكر كوم اوس هغه وخت رارسيدلى دى . كړل شو

بيله . دا جنګ اوس په څه نامه وبولم چېنه پوهيږم .يږتيريهلته څه چېپوه شو پدېبر كړو او ونو خيواقعيو يا دوه . نه بل ښه نوم ورته پيداكړم لدي چې يسخته به و ، ياد كړم يېنامه ه پ) جنګ يبايلل( د چېنه ېد

قوتونه له افغانستانه را وباسو او خپل چېته اړشو و نه غواړو موږ به دي غواړو او يا كاله وروسته كه و

.يپه ارامه سره ښارونو ته ور ننوز وروسته به طالبان يوار بيا باندې پدې وړاندېموږ بايد له هر څه نه چې يد يارويدل ولېدفاع وزير له خ ملي هيواد د ما دخپل

موخه ونه بريد په د وړاندېپه ځلودي بيا د ارو دافغانستان خاوره يو چېه كړو ډځانونه په ښه توګه ډا

138

رسيدالى الرېد يدجوړ جاړ ته موږ په اسانه توګه د طالبانوسره موخې ېد چېخو زه فكر كوم . شيكارول يكتنو ډنمار 35لږه د تر واى اوس به مو لږ داكار مو له اوله سره كړى چيرېكه . الرېنه د جنګ د ، شو

تروريستان په زيات القاعدېهلته نور د چېيادولو وړ ده د هم دا. واى ىساتلسرتيرو ځلميانو ژوند .موندالى شو يېهم ، شمير خو كه سوماليا ته سر ووهو په لږ. لريشمير شتون ن

د س اوولېموږ هلته افغانانوته پ چې يتكرارو يېاو تل ييدلروسياستوالو څخه ډير ا هم له ېم دا افغانان چېځكه دا . ى نشواوتو بوتو نه بل څه بلل شيداخبره هم بيله خو. اردو روزو ېوړتيا لرونك جنګ

دوى پدغه موده چې شييوازنۍ نو ، يل دكېښ كېنه په جنګ ېبيله وقف لسيزېدرى نژدېدا وروستنۍ خاطر نو دوى پدې. يد چارې جنګي او هغه جنګ يدكړي ېپخ ېورسره ښ يې ېاو اوږ يښه زده كړ كې

دوىڅو كالو په موده كې د ددې كېپه حقيقت موږ . روزو موږ و يېپاره وړتيا د جنګيد ېچ يدن ته اړديكه . يږجنګيو وړاندېڅنګه د مخالفو وسله والو په چېكړ مهارت هير جنګيې خپل زده كړى اندپه وړ

ډير اليق «: چېنو كوالى مو شول چې ووايو ، روزالى موږ كوم شل كاله پخوا دوى و دى كارته چيرې )72( .» شاګردان لرو

ىداجنګ اوس يو بايلل چېكه ووايو يخو پرځاى به و ، داخبره به دلته عجيبه ښكاره شي كه هرڅوهم ډول دجنګ په يوه يا بل چېخاطر داهڅه كوو پدې ېټولو خبرو سره يواز ددېدى، كنه نو موږ به جنګ

له مخ نه پاك كېدځم بمباريو په مټ طالبان هواييد كوياوس امريكايان هڅه چېدا. مورال وساتو هم هيڅ كېطالبانو په له منځه وړلو د ، يوګړو ژوند اخل يكد مل يېډيره برخه چې ېدا برسيره پر د ، يكړ

ټولو نيمګړتياوو سره بياهم موږ ددې چېځايه كار دى ېب دا ډير ګومانزما په . شيپام وړ رول لوبوالى ن دافغانان تل دهر هغه چېدا هم بايد له ياده ونه باسو . وكړو خبرېهكله جنګ د ارزښتونو په ددغه ناوړه

چېداخبره اوس ترلمر سپينه ده . يد يالس راغله وسله پ يېوطن ته چې يد جنګيدلي وړاندې پردي په

خوله پټه اندېبخپل نامه او عزت د ساتلو پخاطر پر دغه خبره د ېخو يواز ، جنګ نور موږ بايللى دى ) 73( .نيسو

ېوګړو څخه خپل امريكاييد ېادار» Rasmussen Reports«د كېپه برخه جګړې د كېپه افغانستان ٪32 كېپه سلو يوازې چې يمعلوميږ داسېڅخه غوښتنېنظر ددې. يدترسره كړي غوښتنېنظر ينوبت

د دولت په كېانستان په نهه كلنه جګړه افغ دامريكا متحده ايالتونه د چې يباور د پدې وګړي امريكايي يپوښتل شو ٪46سلو څخه د كېپوښتنى په ځواب همدې د، شيمخالفينو برياليتوب ترالسه كوالى

جګړېد كېپه افغانستان يشو ٪ پوښتل 21 كېپه سلو ېپات. ګټالى شيامريكا جګړه ن چې لريباور پدې .يديشو ېپه هكله دځواب ويلو څخه عاجز پات

٪ 48 كېپه سلو يوازېترسره شوى كېپه پاى ېمياشت د ېم د روان كال د چېسره سم غوښتنېغه نظره ددبرياليتوب باندېوسله وال اپوزيسون د دولت پر كېپه افغانستان چې ينظر د پدې يپوښتل شو

كېپه جګړه ي٪ پوښتل شو 42 كېپه سلو يوازې. هدف دى اساسيپاى ته رسول جګړې پرځاى د كويقواوو برياليتوب ته ډير ارزښت ور ريكاييامد كې غوښتنېنظر پدې.لخوا تر سره شوى» News Week« د چې مخېله غوښتنېنظر ېبلې يو د كېامريكا متحده ايالتونه په افغانستان د چې لريباور ي٪ پوښتل شو 46 كېوګړو په سلو امريكاييد

139

په پرتله يد پورتنيو فيصد ي٪ پوښتل شو 26 كېوپه سل يوازې كېبرخه همدېپه . ګټالى شيجګړه ن) نظامي(پوځي ولسمشر باراك اوباما د د ي٪ پوښتل شو 53 كېپه سلو. لرينظر ) دبرياليتوب(برعكس

.ييسياست سره همغږى نه ښاپه افغانستان ي٪ پوښتل شو 47 كېسره سم په سلو غوښتنېنظر د »Rasmussen Reports«د ددېسره

دو په باب د ولسمشر كېګوښه ان جنرال ستنلى مك كريستل داندقوم قواو د ناټو د اوامريكا د كېدو په كېګوښه د جنرال د ي٪ پوښتل شو 36 كېپه سلو يوازېاو كويڅخه مالتړ ېپريكړ باراك اوباما د

.يدشوي ېځواب ويلو څخه عاجز پات د ي٪ پوښتل شو 17 كې په سلو هكله مخالف او

په چېان جنرال ډيويد روډ ريګز وويل اندځواكونو دوهم نمبر قوم امريكاييد كېپه افغانستان د هغې په ترڅ چېجون مياشت زموږ لپاره تر ټولو مرګونې مياشت وه ز كال د 2010افغانستان كې د

موږ چېجنرال د دې تلفاتو علت دا وباله . يې امريكايان دي 61 چېان وژلي پوځيبهرني 103طالبانو جنګ چېده وويل . اډو او مركزونو ته ورځو نو ځكه بايد تلفات هم ډير وركړو اصليد طالبانو يكاګو

امريكاييخو د جوالې مياشت . تلفات هم ورسره ډيريږى يكدى نو ځكه ګوا كېاوس د عروج په حال ، كسو ته ورسيدل 67 تلفات دوى ثابت شوه ځكه په دې مياشت كې د ېمرګونزياته ځواكونو ته ددې نه

نو د دغه جنرال ، د طالبانو د حملو مسلسل ډيرښت وګورو كېكه په تيرو درو كالو چې واييخو ماهرين )74( . يعذر معقول نه ښكار

امريكاييد كېروان كال په افغانستان چې كويراپور ور» اې بى سى نيوز « شبكه يخبر امريكاييانو پوځيد كېپه دغه كال . وى دى شو تر ټولو د تلفاتو څخه ډك كال ثابت انو لپاره د تيرو نهو كالپوځي

و شپږو مياشتو په ترڅ مړيد سږ كال د لو چېلكه څنګه ، وي ديشكېدل هم تر نورو ټولو كلونو ډير يزخمد جوالى تر چې واييراپور . يوى دشزخميانو تعداد د تير ټول كال سره معادل بلل امريكاييد كې

په تير چېوي دي حال دا شاو معيوب يان زخمپوځي امريكاييدوه زره كېپه افغانستان پورې ېمدرېيد تير كال دغه تعداد بيا په خپل وار د ماقبل كال تر چې يراپور زياتو. و 2139دا تعداد كېټول كال

ېشديد حملېانو او د طالب ىكافغان جنګ پراخېدون چې يتعداد درې چنده زيات و او د دې څخه ثابتيږ 485امريكايانو تعداد يد زخم كېو شپږو مياشتو مړيد تير كال په لو چې يراپور زياتو. دي كېكېدون

. ته جګ شو 1922هغه كېد سږ كال په همدې موده چېحال دا ، وړخه د عسكرو د شتون په اړه د سي بى اس له ا امريكاييپه افغانستان كې د جنګ په دوام او هلته د

اوباما « : ىد يويل يېمه عام پوښتنه تر سره شوې چې په كې ډيرو 16ز كال د جوالې د مياشتې په 2010سلمه امريكايان په دې 62همدې نظر پوښتنې په اساس د» .افغانستان په جنګ كې بريمند نه شي به د

سلمه 49. فغانستان په جنګ كې بريالى نه شي ا چې دامريكا ولسمشر باراك اوباما به د يعقيده دسلمه خلكو د افغانستان څخه د 54. ىونو د شتون مخالفت كړپوځ امريكاييخلكو په افغانستان كې د

) 75( .ونو د راوتلو له پاره د يوه مهال ويش غوښتنه كړې پوځخپلو يوس وايي چې د افغانستان نهه كلنه جګړه حساسې ونو قومندان پيتراپوځ امريكاييپه افغانستان كې د

موږ په سخته جګړه كې ښكېل «:ده په كابل كې د ناټو ځواكونو په مركز كې وويل . مرحلې ته رسېدلې دهجنرال بيتريوس وويل چې په . حساس پړاو ته رسېدلي يو له نهه كلنې جګړې وروسته موږ.شوي يو

140

د وضعيت په بدلولو كې موږ به خو له دې سره سره،ه دىافغانستان كې جگړه گټل څه اسانه كار نچې ىافغان مشرانو ته ګواښ كړ» جوبايدن«لسمشر معاون همدا راز د امريكا د و؟ .!پرمختګ وكړو

بايد په لوبه ( چې واييهغه . ځكه چې مونږ به ورسره دلته تل پاتې نه اوسو ، ځيته را وو ېبايد صحن )76(.)ږو كېمونږ د تل له پاره دلته نه پاته ، كې ور ننوځئ

ان هم په دغه پوځيددې هيوادونو بلكې يخالف د هولسونه ددې جنګ پ امريكايياو ييپاارو يوازېنه : نمونې په توګه د. كوي ىواللريظالمانه جنګ كې د ګډون څخه

له اړخه په زندان كې واچول پوځد انګليسي په دې خاطر ) Joe G- enton(مامور عسكريانګليس يو دهغه همدا اوس د خپلو . ماموريت ته دوام وركړي پوځيغوښتل په افغانستان كې خپل يېشو چې نه

وايي هغوى. خالف خبرې كوي هپه افغانستان كې د جنګ پ ځاىملګرو سره يو عسكريو پخوانينورو انو غربي او دميك كرسټل په لرې كولو سره د. ىيدلځتر بحران ګردافغانستان جنګ اوس يو س«چې

ددغه بې هدفه او بې نتيجې جنګ د اوږديدو په اساس هلته بحران ، نوره هم متزلزله شوې ده يستراتيژ. ځيګر ربانيهر كال ددې بې نتيجې جنګ ق وګړي كېپه زرګونو افغان مل. ورځ په ورځ ډيرښت مومي

دي په خالفسلمه خلك په افغانستان كې د انګليسانو د ګډون 77په داسې حال كې چې د انګلستان جنګ كې يا يتر څو هلته په دغه بايلل ىونو په ليږلو لګيا دپوځپه پرلپسې توګه د تازه يېخو حكومت

او اوس وخت دې چې بايد ىاكام جنګ ددا يو ن ، ىدا ډير غلط جنګ د«. ووژل شي او يا پخپله ومري )77( ».ترې الس واخلو

) This war is wrong, this war has fai- ed and it's Time To Go

:چلينجونه يدريځونه اود امريكايانو ترمخ نو ينوكاد خوا نړۍ په مكمله توګه د امريپدېرا ) 1991 (امپراطورۍ د ړنګيدو شورويافغانانو په مټود د

New Wor- dنيو ورلډ اورډر( يا نظام ينظام د نو ياو مغرور كپيټاليست ياستعمار ، ياستكبار

Oreder (بش پالر جارج بش لخوا اوسنيځل له پاره د مړيود ل چې نظامدغه . ږيكېاداره الندې چېالن او پروګرام دا جوړ شو پ كېوختو ومړيلوپه . وى بش لخوا پلى كړل شو زاعالن او نافذ شوى و د

اتحاد د ړنګيدو تر شوروي د چېهيوادو ته يو كمونيستپخواني وټولو هغ ېتړون ريښ نظاميد ناټو د په دومره چټكۍ لوريدا كار د امريكايانو له . شيكار كاوه و ر وغوزول يې الندېمخه د وارسا د پكټ

او . ېكړ ېتم ځايونو بدل نظاميهم د ناټو په يې ولېو روسانو پرميراث خو شورويد چېسره تر سره شو نظام د همدا ډول هرج ومرج سره مخ اقتصادي او سياسي ، يادار داخلي ېروسيكه د چېده كېدا ګومان

پياوړتياو په خاطر د امريكايانو او ناټو په لور مخه اقتصاديروسان هم د خپلو چې شيداى كېنو ي و . يكړ

نظاميهغوى د . يو توانيدل خپل ړنګ او كمزورى اقتصاد بيرته په خپلو پښو ودرو ېما روسان په دادغه كار روسانو ته هغه وخت ډير ګټه . او تيلو تجارت ته وده وركړه وسايلو د پلورلو تر څنګ د ګازو

د كېپه نتيجه تيري ددېاو. وكړ تيري عسكري باندېافغانستان او عراق رامريكايانو پ چېورثابت شو كه څه . مقاومت پيل شو الندېولسونو لخواد ازادۍ ترنامه د كېهيوادونو و خالف په دغ هامريكايانو پ

به دا مقاومتو نه ډير ژر خپله ساه له كېد امريكا د زبر ځواك په مقابل چېده كې ګومان كې ومړيلوهم په

141

دخلكو د سيمېعسكرو د مغرورانه برخورد او د امريكايياو د دو سرهتيريخو د وخت په ي،السه وركړخپل غواړيدى په اساس دغه مقاومت نور هم ګړندى شو او اوس دا ۍيسره د نا اشنا ېكلتور اوعقيدترتيب د امريكا يو شمير همدېپه . . يمنو ماتېخپله يد نژدېهم هځواكون يامريكاي. ياوج ته ورسيږ

ددغه كېپخپله د امريكا په ولس او ، ولېملګرو ال د پخوا څخه دغه جنګ ته شا ور اړ ينورو ايتالف يېموكراتانو كانګرس او سنا دې دددغه هيواد . يدامواج راوالړ شوي كېخالف د نفرت او كر هجنګ پ

ريكا اقتصاد دغه كار د ام. ېخالف را يه وركړ هپ يېشپږ شپيته كېخلكو په سلو ولسيمخالف دى او د مصارف هسې يدغه ډول اضاف چېامريكا ولس ته دا ډيره ګرانه ده او د ىوړرا الندې ېضرب ېسخت ترهم

د )د روسانو د پټواسرارو په څير( مړيپټ كېو تهره ورځ ورته په خل چېپه خپلو اږو بار كړى او يا دا .ښودل شي كېتر مخ ونوروك

وټو خپلو ګټو ځانګرتياو په خاطر او د يهيواد د صهيونيست ددې، استسي ىبهرنامريكا د كېپه نړۍ د كېكه څه هم امريكا په خليج . د پوره ناكامۍ سره مخامخ دى ، كولو په اساس ربانيق له پاره د نورو د

و او او د تيل لريواكمنو پوره كنترول ر پ ىد هغه ځا كېهيوادو يفوقيت په خاطر په ټولو عرب پوځيخپل د ټولو واكمنيو كېپه خپلو بانكونو يېعربو ټوله سرمايه او د ، يد كېپه واك يې ېزيرم ېګازو مهم

ټول د ......ټيانو، اردنيانو او كوي ، انوسعوديد ولېاو د مصر دولسمشر مبارك نه ني ېسره را ټوله كړد باندېعراق او افغانستان رخو پ كويحكومت باندېاو د همدوى په طبيعت يهمدوى له خوا ټاكل شو

ګومان داسې بلكېحاالت تبديل كړل كټيولېجيوپ سيمې ددې يوازېيرغل نه ځواكونو امريكايياو دا خبره هغه . يوځل بيا امريكايان د نړۍ د ازادو هيوادونو د يوه ستر چلينج سره مخامخ ده چې ږيكې

د نړۍ د امنيت چېراټولو شويو نړيوالو ته كې جرمنير په ولسمش روسيد چېوخت ډيره را څرګنده شوه يخبرپه چې ېوكړ ېڅرګندون ېنيامريكايانو ته سپ ، ولېك خبرېدوه اونۍ مخته نژدې يېپه هكله

: يددا ډول منعكس شوي كېرسنيو ترنړۍ د خپل ځواك په زور غواړي چې ولسمشر والديمير پوتين د امريكايانو په دى هڅو يېروس د[(

مونږ » ؟ وايييوقطبى نړۍ څه ته « چېهغه وپو ښتل .سخت په غوصه شوى دى ، يوړرا الندېخپل تسلط او د« معنى هماغه يوه ده هغېاو زيبا توګه بيان هم كړو نو بيا هم د ېكه هرڅومره دغه الفاظ په ډيره ښكل

الندېددفاع او امنيت تر نامه ولسمشر پو تين دا خبره» دى ماسټر يو د ځواك يو مركز او ىمعن هغېپه ښار خميونيد جرمنيد چې كې كنفرانسپه دغه .هوكړ كېته په خپلو خبرو كنفرانس يشو يوجوړ كړل

و كېد ډير دا چېموكراسۍ سره هيڅ ډول تړاو نلري ځكه ددېدا « چېپوتين وويل يجوړ شوى وښاغل كېخو ، كويخلك مونږ ته تل د ډيموكراسۍ درس را ېنځي» « . ږيكېبريمند باندېو كېپه لږه چېګروهه ده

».زده كړى يېخپله په چې غواړينه كويرا زده يمونږ ته ډيموكراس چېهغوى د. نااميده هم ېهغه د پو تين په خبرو حيران هم دى او تر چېوويل اندماڼۍ وي ېد سپين ، ګورډن جانډرو

.اتهامات غلط دى ههغ چېزياته كړه هغه » ده خوندينړۍ ډيره لږه محفوظه او« چېپه زغرده وويل ولسمشر پو تين«

سرحدونو څخه اخوا قدم اخستى او په دى مليبيا بيا د خپلو، هيوادونو نه پرته غربيامريكايانو د نورو

142

يېهيڅكله چېده يپاليس داسېاو دا . يد يوړرا الندې ېسرحدونه ترپوښتن الملليخپل بين يېترتيب .كړى خوندينړۍ نه ده

. يتوب په لور دروم خوندي ې؛برعكس نړۍ ورځ په ورځ د ب چېهغه وويل ېبدتر يېبدو د ، بلكېېكړ ېغوڅ ينه د ستونزېيواړخيزه كړنو هيڅكله هم د نړۍ چېپو تين وويل

. يكړيدهيڅوك هم د بين چېځكه ، ينه احساسو خونديخپل ځان ېهيڅوك پس له د ، دى دا ډير خطرناك كار

.)]پټوالى شيقوانينو تر شا خپل ځان نه المللي بدلون په لور يد يوه نو كېنړۍ په سياست وروستهوينا ېاوڅرګند ېډاګيز ېدغله ولسمشر پو تين د

خپل ناپيده قدرت د دوام په او د ېوير د امريكايانو د چېاو ډير شمير هغه هيوادونه .ست يقدم واخ د ل بياوه يو ځ ولېچپه خوله ني يې خاطر يا خو د امريكايانو شعارونه په پټو سترګو بدرګه كول او يا خو

)78(. ساه واخسته ېډاډيند يېمشاهده چې ، راغلل غورځنګهيوادونه هم په يوينا وروسته يو شمير عرب ددېولسمشر پو تين د

. اردن او قطر ته وكړ په څرګنده توګه په نظر راغله ، عربستان سعودي چې كېښاغلى پوتين په سفر عربستان سعوديځل له پاره د مړيود ل كېڅو لسيزو ېپه د ېچولسمشر دى روسي ىمړلوځكه پو تين

په ډيره ښه يېميلمه پالنه وكړه او هغه ته پورېواكمنو د پو تين ډيره په زړه سعوديد . كويپه لور سفر واچاوه او رښتيا كېپو تين ته يو مډال هم په غاړه يواكمنو ښاغل سعوديد . توګه ښه راغالست ووايه

سعودي يې پورېتر اوسه چېزبر ځواك د ولسمشر له پاره ډير د افتخار وړ و هغې د ېروسيدا د چېم هد بله اړخه د .ن او خپل دښمنان ګڼل مليانو هم روسان د كمونيزم د خپريدو عاسعوديخپل دښمن ګاڼه او

سياسياو يغه هيواد مالمجاهدينو سره د ه د افغانستان د كېاتحاد د امپراطورۍ په ړنګولو شوروي روسي هلته د چېهيوادونه اسالميترڅنګ دغه درى واړه ددې. مالتړ هم شامل و المللياو بين مرستې

طبيعياو . ږيكېاړوند هيوادونه ګڼل پورېكمپ امريكاييشو د شرپه ډيره درنه توګه استقبال وولسم . يعمل و ىكوننشيخوا د امريكايانو له پاره به دا ډير چېخبره ده

پاليسيو برعكس د فلسطين د حماس د لو ديېد خليج هيوادونو ته د پوتين سفر او هلته دامريكا او اسرا كېحال داسېاو دا په ، نۍ وړدىشيخوا د حكومت نه مالتړ هم د امريكايانو له پاره د غورځنګ اسالمي

لو د وتلو يېسيمو څخه د اسرا يحل او د اشغال د خليج هيوادونه د فلسطين د موضوع چې ږيكېتر سره چې ، د حل په هكله د امريكايانو څخه مسئلې ددېهغوى . يمسئله ګڼ دينياو قومي ، مليمسئله خپله

نور كويعمل په ډاګه او څرګنده توګه مالتړ يناروا او هرتروريست ېلو د هر جارحيت او هريېد اسرا . يو درو كېپه څير يو زبر ځواك په خپل څنګ ېسيرود غواړياو يناهيلي شو

كېد فلسطين په ټاكنو چې ېپيل كړ ېروسانو هغه وخت د مسلمانانو د زړونو د السته راوړو بريالۍ هڅد امريكايانو د قهر او اعتراض يېګوند مشر خالد مشعل ددېد حماس د حكومت بريا وستايله او يې

روسانو دغه اقدام يوځل اعالن وكړ ديې ورنه مالتړ سياسيه وباله او خپل ن ماڼۍ تمليكر سره سره د .خالف د مسلمانانو زړونه ځانته را واړول همغرورانه او متكبرانه پاليسيو پ بيا د امريكا د

143

د او يوركړ ماتې كېامريكايانو ته په سيمه غواړيروسان يوځل بيا چې يڅر ګنديږ داسېد حاالتو څخه د ګټې ېد امريكايانو ډير چېڅرنګه . يڅخه ناكام او نامراده و شړ سيمېد يېويتنام د جنګ په څير

همدېهم په يېالر جګړېجنګ او او د يد كېتوګه د خليج په هيوادو ېهيوادو او په ځانګړ اسالميپه چې ، كېه ډيرو اموراتو او پ لري ګټې كېستراتيژي ېپيل كړى او روسان هم دلته ځانګړ كېهيوادونو

په دى سيمه غواړينو ، لري ګټې ېورسره ګډ ، لريد تيلو او ګازو مسله خورا رول كېتوګه په ېځانګړ يپنځوسو ته رسيږ څلور نژدې يېشمير چېهيوادونه اسالمي. ييو ځل بيا خپل اغيز را ژوندى كړ كې

د ګټېد پرديو هر وختاو ږيكېڅو لخوا اداره انو او الس پو، د پرديو د مزدورلكه د اوس په څير ، او تل كېپه خپلو مينځو چې يهم نه پريږد يېان غربياو امريكايان او ، مقدمې شميريګټو نه لهامت اسالمي

روسانو نوى قدم كېځل د ځواك په انډول او دا ګوريتل د ځواك انډول ته نوي،كړ نژدې سرهسرونه همدېاو په . يد اغيز څخه ګټه پورته كړ يېهيوادونه به اسالمييو شمير ږيكې ګومان چې ، ايښى دى

له پاره د نورو الرو ددېاو كوي انده هيوادو څخه د امريكايانو د ويستلو هڅه او ددېتوګه به روسان هم خپل غواړي چې ، يونو سره تعاون او بسپنه وكړغورځنګ اسالميهغه اړخه به د نظاميتر څنګ د

دى رپ يې الندېموكراسۍ ترنامه ددې چې ، جغ او غالمۍ څخه لههيوادونه د امريكا او انګليس امريكايي د كېپه عراق او افغانستان . لرياو داكار همدا اوس جريان . يخالص كړ ، هيوادونو ايښى

دمخه ورځېهمدا څو. نمونه ده غوره مثال او يېپيل كړل شوى مقاومت ىاوسن كېيرغل په مقابل پوځيد ، اخستلو سره ګټېامريكايانو د كمزورتيا څخه په د كېروسان په افغانستان چې لراغل كېپه رسنيو

وسله والو واو كه دغه وسايل د هغ. يوسايل برابرو نظاميته ېپخوا په څير،د افغانستا ن دشمال ټلوالد چېده طبيعينو يد ينښت كېس په وسله وال مخالفت همدا او چې يولويږ كېمخالفينو په السو

چې ين به ځان ته داحق هم وركړسولېد مقاومت م او. يڅرخژر د مقاومت په ګټه و ېبه ډير ېجنګ زبيښكړى و د امريكايانو څخه، يو بل ته د اړتيا په تيري يېددوى په هيواد چې كېد هغه روسانو په مقابل

خپل هيواد لواو دځواكونو د ماتو غربينو اوس د همدغه ول،مهمات تر السه ك امينظوسله او ، خاطروسايل تر الندېرمول وف ترځواكونو د شړلو له پاره د روسانو څخه د هماغه يوبل ته د اړتيا ودغڅخه د

چېكله ېچوښووله تاريخ دا. بريښيكمزور تيا سره سم ممكن ياو دا كار دامريكايانو دروح. يالسه كړ چيرې چېدا فيل چې يېويل رخطا و اواان وغربييرغل وكړ نو امريكايان او پوځيافغانستان رروسانو پ

په چېدو توان له چا سره نه شته، همدا المل و كېد پورته يېنو بيا دهغه ځايه څخه يږدكېپښه په ېلسيز ېيا دا تياوم كېپيل په ) زيږديز كال 1979( د لښكرو د يرغل شورويد باندېافغانستان

ټولېنو يوكړ مرستې نظاميتنظيمو سره يافغانستان د جهاد امريكايانوغوښتل د چېكله كې ومړيلوددغه زبرځواك چې لريوړتيا ددېدل افغانان ولې چې يېخو كله . ېو الندې ېپرد تراو ېپټ يې مرستې

وكتله نو ييطريقه او وارخطا جګړېونو د جنګ او ځواك روسيد يېاو د بله اړخه يكړ ماتېور ېپښ ىاوسناو د ولسمشر پوتين ي شرايطو منتظر د داسېروسان هم د هم. ېډاګيزه كړ مرستې خپلې يېبيا

ټولو كارنو ددې اړيكې ېګوند سره ښ اسالميهم د حماس د هيوادونو ته سفر او اسالميبيان او هم .مقدمه ده

144

، ېروسي د ، كېپه هند چېو خبرو وروسته يو بل ستر تحول هم راغى او هغه دا يماتد پوتين ددغه مقدهم چې ينړۍ هغه درى ستر هيوادونه د دغه هيوادونه د. وزيرانو غونډه وه و چارو دبهرنين د چېهند او

ينړيوال ځواك خاوندان د توګه د نظامياو هم په لريځواك اقتصاديامپراطورۍ شوروياو د افغانانو په السو د يتكنالوژۍ خاوندان د اتوميد روسان د پخوا څخه

ېكوله د لږ يستره سيال كېډګر يد امريكا سره په سوړ جنګ او تسليحات يېنه مخته ) 1991(دړنګيدواس دو په اسوړېو د ليډالر يا تيلو او ګازو د ب د جنجالونو او ستونزو سره مخ و خو د پټرو پورې مودې

اعالن وكړ يېاو همدا اوس اوس يروسانو يوځل بيا چانس پيدا كړ په خپلو ستراتيژيو له سره نظر وكړلحاظ هم نن روسان د هيچا نه اقتصاديپه . يميزايلو نظام له سره تيار كړ يكيد بالست غواړي چې

كېامريكايانو په سترګو د شياود يوه ډاډمن مشر په درلودلوسره هر وخت كوالى .پاته يوروسته نه د . يځانونه ورننه باس

يتكنالوژ اتومياو د دى هيواد . لري ېځانګړتياو نظامياو اقتصادي ېتر ټولو ستر كېن نن په نړۍ چېازمايه او و شيسپوږمكۍ ويشتلى چېهغه توغندى يېمخه د ورځې څو نژدې چې ېدومره پرمخ تلل

د امريكاد جمهور ، دفبرورى درويشتمههمدا نن . يديښمن كړياندان ټول غربيدغه كار امريكايان او نور پرمختګ نړۍ ته خطر پيدا كړى نظامين چېد چې يويل كېوينا ېيو خپلېپه ينچېريس معاون ډيك

د چې ، سره ېن هيواد د تايوان د ټاپو وزمچېد چېكه څه هم امريكايانو هڅه كړى . شياو دا بايد كنترول دغه كار څخه په ډير لهخو چنيايانو ساتيپه جنګ او جګړو مصروف و ، يوه برخه ده ېد خاور نچې

هغوى د ټونو ترڅنګ دكېهيوادونو د نورو مار يين د افريقاچېدبله اړخه . احتياط سره ځان ژغورلى دى د امريكايانو او ېياو په دى هكله . لريزيات تسلط نژدېهم باندېټونو كېمار پر تيلو او تعميراتود چېټ له پاره كېمار اقتصادياو دا كار پخپله د امريكايانو د وړېله منځه يولانګليسانو مونوپ

. ږيكېډيره ستره ضربه ګڼل كويد هيڅ نوع جرم د اراتكاب هم ډډه نه يېالسته راوړو په خاطر تړون السليك كړ او يژۍ سترتسترا مياتوامريكايانو ورسره د چې كېحال داسېپه ، همدا راز هند

، هيواد نه دى ىكانرژۍ د نه خپرولو د تړون السليك كون اتوميد چې كېحال داسېپه يېدغه هيواد يكدغه هيواد په راتلون چېو هدف دا يېڅخه ددېه او اندت و پيژرسميهيواد په څير په اتوميهم د يوه

هخپلاخستلو سره يوځل بيا ګټېخو هندوانو د وخت نه په ، يوځو ګر يخالف خپل اتحاد هن پچېد كې ېن دواړو سره په دچېاو ، ېروسيپخوا وه يوځل بيا اعالن كړه او د چې ېهماغس يبهرنۍ پاليس

پخپل سر الرېد يوه ځواك له ستونزې نظامياو سياسيبايد د نړۍ ، يوواي چېشريك شو كېغبرګون د نړيوال منشور د مندرجاتو په اساس كېاو نوره نړۍ هم د نړيوالو مسايلو په حل . والړى شيمخته نه

. يواوس هشريك ېڅرګند چېژور اغيز كړى باندېسياست بهرني رددغه درى واړو هيوادونو ګډ دريځ د امريكايانو پ

چېسفرونو څخه ېبى نتيج هغېميرمن رايس د ېپخوانۍ وزير و چارو دبهرنيد امريكا د يې ېنښ . ځيپه نظر را ، په ډيره ګړندۍ توګه تر سره كول يېهيوادونو ته ييختيځ او يا نورو اسيا يمنځن

145

ونو د ناكامه او پوځاو ناټو د ييكايامر دو سره او دتيريترڅنګ په سيمه ايزه توګه هم د وخت په ددېاو هم د دغه هيواد دګاونډيانو په كې هم په خپله په افغانستان كېاتو په لړ مليع پوځي يخپل سر

. ږيكېيرات ليدل يتغ يڅه ګړند كېپاليسيو باندې روسيكولو په پ يد جوړښت او د يورانيمو د غن وسلې اتومياو انګليس سره د د امريكا چېايران

ملګرو ملتونو د امريكا په حكم د د چېهغه وخت بنديز كېدى د ايران په مقابل او دا لريكلك اختالف ايران حكومت او ولس په خپل عزم اعالن شوى و هم تيرشو خو د پورې يشتم د فروريلخوا تر يو ېادار

نړيوالو موازينو برابر دى د د چې ، كولو پروسه يد يوارنيمو د غن ، خپل دغه حق چې غواړيوالړ دى او د مقاومت د ډلو سره په تعاون كېافغانستان تر څنګ امريكايانو ايران په عراق او ددې. يالسه ورنكړ

چې ځيرا كېنو رسنيو ځياو اوس خو په . يپه كلكه مستردو يېايران چې كېحال داسېپه ، متهم كړىانرژۍ د مراكزو په شمول اتومياود يبريد وكړ هواييناڅاپى يو باندېايران غواړيل يېامريكا او اسرا

د كېپه عراق كېپه دى وخت چېاو د امريكا ولسمشر بش . يوسيله منځه يېتم ځايونه نظاميټول هم باور له السه وركړى نو كېپه خپل ولس يېفشارونو ترڅنګ الملليبين او د يپوره ناكاميو سره مخ د

. ينكړپورته كولو څخه ډډه وله يو قدم داسېدهغه به د خپلو ناكاميو د پټولو په خاطر چې ږيكې ګومان تر يېاو ايران لريځواكونه يير عسكرشم يكاف كېځكه امريكايان همدا اوس په افغانستان او عراق

په يېامريكايانو ته چېپخپله د ايران پخوانۍ اداره كېالبته په دى كار . دى الندې محاصرې يعسكرهم الرې يېد هغوى له پاره ېبلككومك وكړ يوازېنه كېيرغل په وخت پوځيد باندېافغانستان

په دى ترتيب يېغوښتل چېنو څخه سولېو مپخوانيپوره مالمته ده او د ايران ولس د خپلو ولېښويو لړ كېخو اوس د ايران په پاليسيو . يناكامه پاليسۍ پو ښتنه وكړ دغېد ، يكړ نژدېځانونه غرب ته

و بهرنياو د امريكايانو په ګډون د يشغال شوى هيواد ګڼاو هغوى اوس افغانستان يو ا ينه راغلبدلونوچې وروسته به را ، خو نوي حاالت دڅه پټو رازونو او مؤامرو خبرې كوي. كويونو د وتلو غوښتنه پوځ

.څرګند كړل شي دى ىملګر، ريس س ، او د ېپو ښتن ېد امريكايانو يو ب كېجګړه الندېد تروريزم تر نامه چېپاكستان

نه دى مسترد كړى او زيات يماڼۍ څخه ورته شوى و ېد سپين چېهيڅ هغه حكم يې پورېاو تر اوسه ځواكونو امريكايي په خالفپرنسيپونو الملليد ټولو بين يېعرب مجاهدين او افغانان پخوانيشمير

ېهيڅكله به هم په د او. هم دى الندېامت تر فشار اسالميستونزو تر څنګ د داخليديو لړ ، يسپارل تهايران او پاكستان تر د. يد كړيېتا حملېپه څير د پرديوايران هم لكه د افغانستان پر چې شين يراض

د پاكستان چېهمدا علت دى . يد ېموجود اړيكې نظامياو اقتصادي ، ېريښ كېكل ېمينځ ډير . يد نكړيېكا حمله تابه د امري باندېايران رپ چېجوړونكواعالن كړى يپاليس

او لكه د روسانو او . يقوت ته ګور پوځيځواكونو امريكايي او د ناټو كېپاكستان په افغانستان نو په همغه ورځ به بيا د ي،سره مخ د ېدغه ځواكونه د ناكاميو او تيښت چې يكه ووين، نايانو په څيرچېپاليسۍ ېريښتون ېن د يوسولېم دولتيتان د پاكس چېهمدا علت دى . كويپاليسۍ اعالن ېنو

په ېتوګه د پښتنو د خوښ ېكه له يوه طرفه د پاكستان هيواد د افغانانو او په ځانګړ. بريښيخاوندان نه د چې كوياو تعهد ، يديوال تاوو ېتر كېنو ځايو ځياو يا په يد ډيورنډ په كرښه اغزن سيم ږد خالف

146

په افغانستان چې يپه زغرده اعالنو يوال پښتونخوا خو له بله اړخه د يكوى به ټولو مخالفينو مخنيو د.مالتړ ورته ورپه برخه دى ولسيمقاومت شكل خپل كړى او ملي يكغوښتون يمقاومت د يوه ازاد كې : ېراغل داسې كېپه رسنيو خبرې ههغپه يوه غوښتنېدۍ اد از كېانستان طالبانو مقاومت په افغ د چې يمقام ويل يوړپ لوړ هدپاكستان يو[(

ودوړ د له منځه وړلو په د اړ چېغوښتنه كړى يېتبديل شوى، او د افغانستان ددولت څخه غورځنګ . يددغه مقاومت سره د خبرو دروازه پرانيز ېخاطر د

طالبانو د چې يافغانستان ته ويل يمحمد جان اوركز يجنرال عل پخواني ، يايالت والپښتونخوا د .بديل شوى دى غورځنګه پد ازادۍ كېهمدا اوس په افغانستان غورځنګ

ځواكونو يپاڅون او د ايتالف ملياوس د يوه غورځنګدغه چېوويل كېهغه د ليكواالنو په يوه غونډه .)]د ازادۍ يو مقاومت ګرزيدلى دى كېپه مقابل

يو نوى خط كېپه څرګنده توګه ددغه هيواد په پاليسيو وينا ياوركز يښاغل يد ايالت د وال پښتونخواداو حكومت ياسالم اباد دسرحد د وال كېځكه د افغانستان په هكله د پاليسيو په جوړولو. كويپه ګوته

.كويته د پام وړ اهميت ور ېنظر او كره كتناو داخلي چې غورځنګ رښتيا هم ده ځكه هيڅ تحريك او پورېداخبره تر ډيره حده يوالنوموړي د

په نورو چې شي ىولعناصر ك ياو نه پرد ، ىولك شينمو ن كېهغه هلته په ولس لرينمالتړ و ولسي يمالتړ يدغه مقاومت به بيرون چېهيڅ شك نشته كېپه دى . يپښو ځاى پيدا كړ ځانوته د كېولسونو

او دبله اړخه كه د طالبانو . داى كېتر سره شينمالتړ پرته بهرنيول ستركارونه د ځكه دغه ډ لريهم وځانته كېو كومت كړى او د ولس په ټولو پرګنپنځه كاله ح كېدى نو هغوى خو په افغانستان غورځنګ

جهاد او د روسانو د اسالميدافغانستان د چېافغانستان دى اسالميحزب يېاو تر څنګ لريځاى اسالمينو اوس دغه دواړه ، دهكېد او مقاومت د مال تير ګڼل ازادۍ د جها خالف د هپ ېداخلم پوځي

او مقاومت ېمبارز ېخالف په وسله وال هځواك پ پوځي يونه سره يو ځاى د يوه اعالن شوغورځنګحاالت پخواني يېنو بيا خو به لريون ېجرړ ولسيدغه دواړه ستر ستر تنظيمونه رېچېنو كه . يبوخت د

يد ېپرت كېد ولس په منځ ، يد ډلې ولسي ډلېدغه دواړه چېلكل صحيح ده ادا ب. يشهم شكمن و ګڼل په دى اساس د . كويهمدا اوس خپل مقاومت ته دوام ور باندېولس په كومك او مټو همدېاو د

عسكري كېخو دا به راتلون. د حاالتو په كتلو سره هر وخت بدلون ممكن دى كېپاكستان په پاليسيو .درنه ده لوري تله په كوم چې ييخوځښتونه و ښ

او هم د ولس په كېدو نه وروسته په ولس تيريهم د پنځه كاله كېتر څنګ پخپله په هيواد ددې د. ږدىكېخپل قدم درست چې واييو ځواكونو ته وبهرنيت را پيدا شوى تر څو ادا جر كېنمايندګانو

د چېحاالت راوالړ شول داسېڅه كېه د ننګرهار په واليت نورو پيښو څخه عالوه څه موده مختخالف خپل هاتو پمليع يخپل سر نظاميونو د پوځ امريكاييد چېكړه ته اړدي يېشورا واليتيننګرهار

:غبرګون وموند داسېخبر ددې كېپه رسنيو . يدفترونه د احتجاج په توګه د څو ورځو له پاره وتړ امريكاييپه ورځ د ېشنب هد س ېدلو شورا په اتلسم د واليتيننګرهار د، مخېله رسنيو يخبرد [(

د شپږو وګړو توقيفولونه وروسته د اعتراض كېاتو په دوران مليع ددېاتو او مليع يد خپل سر سرتيرو

147

نظاميځواكونو د الندې ېاندد امريكا تر قوم. تړل خپل دفترونه و پورېپه توګه تر څلورو ورځو په يېد تنظيم سره د تړاو په اتهام له ځانه سره يوړل اويو كس القاعدېشپږ كسان د كېاتو په ترڅ مليع

.قتل وررساوهد ۍد خوګياڼو د ولسوال وګړيبنديان كړل شوى چېهكله وويل ېشورا رئيس په د واليتي ننګرهار د د

وزارت دكورنيو چارو د. لرين اړيكېسره شبكو ياو د هيڅ ډول تروريست يد يكاوسيدون ييوه كلهغه . پرته په خپل سر ترسره شوى يارګانونو سره د يووال يمحل ات دمليدغه ع چېد كړه يېويندوى هم تا

ددې. پروت دى كېكس ورور هم په بنديخانه يكسانو تر څنګ د وژل شو وپنځ ېد د چېزياته كړه ماتم اعالن كړى او د مليد پيښيدو وروسته ېپيښ ېمجنغ دغېشورا د واليتيننګرهار ترڅنګ د يې كېاتو مليع ېاو په د. يد ېپه كلكه غندل يې ېاو غيرمسوالنه كړن يځواكونو دغه خپل سر امريكايي

. يدى وژل په كلكه محكوم كړييمحمد يح يد مولومتهم كړل او زياته باندېلو لوټ هغوى څخه د نقدو پيسو په مالونو او د ځواكونو د خلكو د يهغه ايتالف

د چې يېلكه همدا اوس ينظمۍ تبديل كړ ېب داسېواليت په شرقيدغه غواړيدوى چېكړه يې يدندهار او زابل واليتونه ككړ كړيق ، هلمند

د سفير او همدا راز د انګليس د سفير څخه د هغو ، انانواندقوم امريكاييهغوى د چېهغه وويل ننګرهار د هغه د يد لټولو څخه الس واخل وروڼواتو او د خلكو د كمليع يدغه ډول خپل سر چې يغوښت

ېن په دسولېدغه م چې يد ياو ويل ين هم د ډير ناوړه حكومت په كولو سره محكوم كړسولېواليت مګډه به د په چې واييهغه . وايياتو ځواب ومليع يد پرديو عسكرو د خپل سر چې يپاته راغل كې

زمونږ د اعتراضونو په چېمګر دا ينيسو په هكله تصميم يكننګرها د واليت د خلكو سره د راتلون .)] شيير او تبديل رايكوم بل ډول تغ كېپه حاالتو كېځواب

ځواكونو د خپل وبهرني ودغتوګه د رسميپه يېهم چېمقام و رسمي ىمړنوشورا ل واليتيننګرهار دساتلو او خونديوګړو د ولسيد يېت سره خپل احتجاج اعالن كړ او هم اپه پوره جر كېه مقابل سريو پ

شورا د غړو سره به واليتيننګرهار د د چېده كېفكر دا. د خپل ولس سره د همدردۍ د ښوولو جوګه شولوالياتو د د ټول افغانستان د نو لږ تر لږه خو به ورسره د ګاونډيو والياتو او يا، ينه و غړيكه د پارلمان

جرګى ولسياو يا خو به د ننګرهار څخه شييو ځاى كېپه دغه احتجاج او ماتم غړيشورا ګانو واليتيخو بدبختانه . يكړ وړاندېله پاره ېند بحث او څيړ كې ېجرګ ولسيدغه موضوع په غړي يته ټاكل شو

ماتم كې د ګډون كوم غږ مليشورا سره په دغه واليتيد هارشوو وګړو د ننګر هيڅ و نشول او نه ياد داسې . را پورته كړ

لريځاى كېاو پارلمان هجرګ ولسياوس په يېيو شمير چېو مجاهدينو مشران پخوانيد افغانستان د كې حال داسېپه . يراغل الندېتر زيات فشار الرېحقوقو د ادارى له يخو د امريكايانو لخوا د انسان

شومجرمو او قاتلو عناصرو مليهغوى د خپلو ځانو د خالصون په خاطر يو زيات شمير كمونستو او چېلسيزو په جګړو ودري هيڅ ډول رحم نه دى كړى اودغه اوسنۍ وضع او د يېپه خپل ملت او ولس چېته يېاو خبره يوړرا دېالنهم د معافۍ تر فرمان ، غاړه دى رت ددو ى پسولېد وژل شوو خلكو ټول م كې

او بين امريكاييخو ، يشكل اختياركړ قانونيتر څو ولېورغورز كېپه غيږ كرزياوس د ولسمشر

148

اوس يې خاطر ېپه د. شيپه ارام د پارلمانو د مصونيت څخه برخمن چې يدوى نه پر يږد ېادار المللي ېد هغوى د ويرولو لپاره ځانونه د د ښوولو اوو ته د خپل مالتړ د وربهرنيونونو پيل كړى تر څو الرېپه

تر سره شو او د كېپه درويشتمه په كابل ىد فبرور يې ىمړلو چېونونه الرېدغه . يمصئون كړ الرېحاالت دكوم چې ږيكېپيالمه ګڼل خبرې ددې ، د امريكا ضد شعارونه وركړل يېامريكا دسفارت تر مخه

نورو شيداى كېونونو لړۍ د هغوى د اعالناتو تر مخه الرېڅكه ددغه . يپه لور نوى قدم اخل لوري ينو .يباسسره خپل د زړه اواز را و ېفرصت نه په استفاد ددېترتيب خلك ېاو په د يوالياتو ته و غزيږ

دا به ورته ډيره ګرانه چې بريښي داسېخو لوريپو الرې ددې غوښتنې خپلې غواړيكه څه هم دا مشران په چېو ملګرو سره پخوانيددغه مشرانو يو شمير همدا اوس د خپلو هغه چېهمدا علت دى . مامه شيت

يوځل بيا ځانونه سره كېتحول په رڼا يددغه نو غواړياو ېكړ ېكلك اړيكې يناست د كېغرونو . ځاى او بل درك نشته بل ، ځايه پرته همدې د ، هغوى له پاره هم د چېاو دا حقيقت دى . . ييوځاى كړ

نو په دې ىې هيڅكله هم نه شي راتلالندچې افغانستان د نيواكګرو تر ولكې ال ىدا حقيقت د! هو هيواد اړينه ده چې د ، يخاورې بشپړتيا ته كوم زيان و نه رسيږ وحدت او د مليخاطر چې د افغانستان

او كه په خارج كې د مقاومت په ليكو كې مشغول دي بايد په يټول سياسي كدرونه كه په داخل كې ددا كار بايد ، يوه صف كې سره راټول او دا ملت ددې غميزې څخه و كاږي او ولس د نجات الر پيدا كړي

.همدا اوس بايد تر سره شي شيپخوا له دې چې ډير ناوخته

شپږم فصل

:ستونزې او خنډونه مداخلو او اشغال په ځيوپپرديو د السوهنو او په دې وروستيو ديرشو كالو كې د ېنه يوازافغانستان

نظام خپلو هيواد والو ته يدهغه دمخه هم په دغه هيواد حاكم شاه بلكې ىواسطه د ستونزو سره مخ دز كال 1919د يېانګريزانو څخه افغانستان چې د. وركړي يناپوهۍ او بې كارۍ پرته نور څه نه د ، فقر د

دې هيواد حاكم نظامونو دخپل رهغه وخته راهيسې پ د ، بيرته واخسته يمه خپله ازاد19د اګست په او د نورو ازادو هيوادونو په څير ، ىدې كار كړېاندلولو بكېګښت له پاره د ولسونو په ښنځواك د ټي

را بيدا ر نه شي او يېچې ولس يول چانسونه له دې ويرې له السه وركړخپل ولس د پرمختګ ټ د يې .ظالمانه سلطنتونه او دعياشۍ ځالې له منځه يونسي دوى د

ومو كلونو 1980يو ځل په مشروعيت سياسياو مليځمكنۍ بشپړتيا او ، حاكميت ملي زمونږ د هيواد ميړانې په مقابل كې تم نشول او خو د افغان ولس د ، ې كړندو الاتحاد تر پښ يشورو پخوانيكې

مليزمونږ ېز كال د اكتوبر راهيس2001يوځل بيا ىد خو اوس دا ، استقالل مو بيرته تر السه كړ يبنسې دننيواكګرو له اړخه تر پښو ال امريكايي مشروعيت د سياسي او مليځمكنې بشپړتيا او ، حاكميت

او د هېواد د برخليك تصميم د هغه د پولو څخه ده كېلكل د پرديو په الس اراده او اداره با اصلي .ىشو .ږيكېبهر نيول

149

يغايه د كسپين د حوزې او منځنۍ آسيا نفت اصلييوه پلمه وه او » تروريزم « چېشواهدو ثابته كړې «افغانستان د درو عمده چېدوهم دا . ىتان دهمدا افغانس يېدروازه چې يزيرمتون ته ځان ور رسول د

آسيا ده او واشنګټن نوبيجمنځنۍ آسيا او ، ختيځ ىځنهغه من چېسيمو د تړلو نقطه ده وكستراتيژياو د ئ دشويافغانستان نن د خپل حساس موقعيت قرباني ، پدې حساب. لريهمدې نقطې ته سخته اړتيا

) 79( ». يګال ېخپل دغه مهم دريځ سزاودل، د امريكې د تيلو د كمپينو له ځينه د طالبانوراګرچېجګړې سر ۍپه افغانستان كې د اوسن يېترڅنګ

له لوري د مركزي آسيا د تيلو او ) Bridas(څخه د ارجنټينا د تيلو او ګازو كمپنۍ UNOCAL اتحاديې .ز ته ورګرځيوړاندېښو شرايطو ګازو څخه د افغانستان له ليارې د هند سمندر ته د پايپلين د غزولو د

د كې كال 2001 دبرلين په ښار كې دجوالې په جرمني، چې د كنفرانس كې په اړه په هغه افغانستان دو چارو سكرتر، نياز نايك ته بهرنيامريكايي چارواكو د پاكستان د جوړشوې و،ملګرو ملتونو له لوري

بر په مياشت كې واوره راښكته شي، موږ به په افغانستان مخكې لدېنه چې د اكتو"مشوره وركړه چې له قوله چې د افغانستان په اړه د دوو كتابونو ليكوال دى، د نايك ) بروس جي ريچارډسن(د "حمله وكړو

د پايپالين په پرمختللې UNOCAL رژيم د ىو چې په افغانستان كې به د امريكې الس پوڅ خيال دا .پروژې بدلې شي

پخواني افسر، كريسټن روكا ته اشاره كوي چې د هريكايي ژورناليست، ريچارډسن د سي آى اې يوامته بايد دا زرين "زړه نا زړه كړه او ورته يې وويل يكې مذاكراتو كې يې طالب چارواندال ۍامريكې تر رهبر

) 80( "كه نه نو مونږ به دې د بمونو په فرش كې ښخ كړو! ز ومنېوړاندې

او استعمار د يد وينا له مخې د افغانستان او عراق جنګونه استعماري جنګونه د يكشنون غربي هد يوخاورو اچولو په خاطر ډير غوړ او په عام ولس په سترګو كې د خپلو دې جنګونو دپرمختللو له پاره او د

بيانولو په وخت كې موخو د نګ دكې ددې ج ومړيلوامريكايانوهم په . زړه پورې شعاراستعمالوي ترڅو بيا امريكا ته كوم ګواښ پيدا نه ، كاږيتروريزم جرړې و په افغانستان كې د غواړي: وويل چې

و چې د ىهوډ كړ يېهمدا راز ، يبايد په افغانستان كې ديموكراسي پلې كړ يېترڅنګ ، كړل شي .حقوقو اعاده به كوي ښځو د او د يوړمنځه د به له ولېت او تښمخدره موادو ك

هيوادو په ګډون دنړيوالې ټولنې د ټولو امريكايانو ددې ظالمانه جګړې له پاره د ناټو د ټلوالې دد دې جواز واخست چې د تروريزم په يېملګرو ملتونو څخه هيوادونو څخه عسكر راټول كړل او د

ې دخپلو دغو قاتلينو داندب كرزيپه ولسمشر يېتر څنګ . ې يرغل وكړي اندبافغانستان رخالف پتلفات تر سلو ينن په افغانستان كې عامو خلكو ملك ىد چې دا ، مصئونيت له پاره فرمان صادر كړ

. دي يزرو اوښتچارواكو څخه اجازه تر و د ادارې ديرغل له پاره امريكايانو د ملګرو ملت تروريزم په خالف د كه څه هم د

ددې اجازه درلوده يېاشغال اجازه نه وه وركړې او نه افغانستان د امريكايانو ته د هغوىالسه كړه خو ، ياو ددې هيواد ازاد. يې راوړندخپلې ولكې ال ترافغانستان په څير يو هيواد د تل له پاره چې د

. يې كړندپښو التر خاورې بشپړتيا ماميت او دمكنى تځ ، استقالل

150

و دميمونه غونډه كې يو شمير عناصرد افغانستان استقالل همغه وخت له منځه والړ چې د بن په نا يا يوناما په غيږ كې ملګرو ملتونو او هيواد ټوله واكمني د ترالسه كولو په خاطر د قدرت او واكمنۍ د

په اساس په غونډېې شوه چې د بن د ندپښو ال ترخاورې بشپړتيا مو هغه وخت او د. ور واچوله بيا ددغه رژيم مشرتابه امريكايانو او نورو او راغىالسپوڅې رژيم منځته كمزورىافغانستان كې يو

د د هغوىلټولو او نو دودكور د هغوى ، كولو يبند ، ته په خالص الس د افغانانو د نيولو نيواكګرو .هوركړ اجازه بمباردولو او وژلو

، په ىهيواد د ىافغانستان په مكمله توګه يو اشغال شو«:شبكې له مخې ييبريښنا د) Al terNet(د څخه نيولې بيا تر بګرام پورې تر ځاىتم عسكري ينوارو په څير د كوچنشيننګرهار د دې هيواد كې د

رسمينن د . كري تمځايو پورې چې دامريكايانو د ښارګوټو په څير ښكاري هم شامل دي لويو لويو عس Total l y(دغه بريښنا پاڼه د . ونه شتون لريځايتم عسكرينو له مخې په دغه هيواد كې اوه سوه چېسر

Occupied: 700 Mil itary Bases Spread Across Afghanistan (ايساف د يوه ې د ندتر عنوان الخارجي عسكرو او پاته درې كې څلورسوه د دوىچې په يكله خولې لي) Wayne Shanks(قومندان

عسكر ميشت امريكايييونه دي، خو دكورنيو عسكرو په تمځايو كې هم اسوه د كورنيو عسكروتمځ ) 81( .»دي

يېغړي ، يوسيالقاعدې مركزونه له منځه يرغل يو هدف دا و چې د د كېې د امرياندافغانستان ب رپچې د امريكايانو د احكامو منلو ته تيارنه ، افغانستان كې د طالبانو حكومت په يېاو تر څنګ ينيسواوس په داسې حال كې چې د . نوي كېخپلې خوښې حكومت د يې ځاى رپ له يوه مخې چپه كړي او ، و

چې په افغانستان كې د وايي ) Michael Hayden(د ادارې رئيس ) CIA(امريكا د سي اى اېانساني حقوقو ګڼ شمير ازاد كارپوهان پوښتنه كوي نو د ى،او سلو ترمنځ د 60القاعدې دغړو شمير د

يو ټولنې يتللو په خاطر د بين الملل چې د دومره لږو كسانو پسې د لريچې ايا امريكايان ددې جواز ځاىونه دې هيواد كې پوځاو خپل يونيم لك وسله وال يې كړندهيواد تر پښو ال ىازاد او مستقل غړ

و سره مخ ده چې امريكا په خپلو موخو كې اوس تر هر وخت زياته د ډيرو ستونز طبيعيكړي ؟ ځاى رپ . يده او په عزتمنده توګه د ځان دخالصون له پاره الرې چارې لټو

دا . ټاكنو ټول باور له منځه يوړ خلكو تر منځ د د، ولسمشرۍ د دويم ځل ټاكنو د په افغانستان كې) United Nations Assistance Mission in Afghanistan(په داسې حال كې چې د يوناما ېټاكن

په تورو يېافغانستان تاريخ به دومره د ګډوډيو ډكې وې چې د لهې تر سره شوې ندمستقيمى څارنې ال . يكولېټكو

ددې دفتر دفتر او) UNAMA(يوناما واكمنۍ اصلي مركزونه دامريكا سفارت او د په افغانستان كې دږي كېستره پريكړه دفتر له اړخه چې هره كوچنۍ يا ولسمشرۍ د افغانستان د د. مسؤلين دي امريكايي

يوناما او ان تر دې چې د واليانو او رئيسانو د ټاكلو په اړه هم بايد د. لريدفتر اجازه و بايد د يوناما ددو په كېوضعې د ښه امنيتيډيرې داسې پريكړې چې د هيواد د . امريكايانو موافقه شتون ولري

همدا راز د. ېمسترد كړ ييوناما دفتر هغه سمدست ى نو دله اړخه شو كرزيولسمشر خاطر چې دد امير اسالميحزب ز چې دوړاندېولسمشر كرزي هغه ان داندقواوو قوم امريكايييوناما دفتر او د

151

خبرو په اړه كړې و په څو ساعتو كې د يوناما حكمتيار او د طالبانو د امير مالمحمدعمر سره د رانجنيهمدا راز هغه وخت چې . په خالف سخت غبرګونونه را پورته شول يېد امريكايانو له اړخه دفتر او

د مخالفينو سره د سولې دكميسيون د مشر په څير و ټاكل شو نو هغه په خپل مجدديحضرت صبغت اهللا او د ينكېسره مشرانو او د طالبانو د اسالميد حزب ىكې اعالن وكړ چې حاضر د كنفرانس لومړني

سته د دا خبره نژدې دوه ساعته ورو هغه د. يڅخه خبرې وكړ نژدېستو په اړه ورسره د واسولې د ر .يوناما او امريكايانو له اړخه خفه كړل شوه

ږي كېپه مصارفو تر سره دوىې د همندڅارنې التر همدا راز څرنګه چې پارلماني ټاكنې د يوناما د دفتر صحنې اوڅوك د ييد بريمند و ګڼاندچې څوك او كوم ك لريه دې اساس يوناما په كې ازاد الس نو پ

اوكوم . به په پارلمان كې يو ډول انډول ساتي هغوىدفتر پاليسي داده چې د يوناما د. څخه بهر كړي توګه مليدا كار په ع. كاږي ېحنله ص هغوى ىنه شي خپلوال يېاويا لريترې ويره هغوىكسان چې

يدانو د رايو اندټولټاكنو كې هغه وخت تر سترګو شو چې د ګڼ شمير نامطلوبه ك پارلمانيو پخوانيپه .او قرنطين شول ىتثنسصندوقونه د شميرلو څخه م

له سره يېټونه كېارم يخپل اقتصاد ، د زبيښو څخه ستره ګټه پورته كړه جګړې سترې ددېامريكايانو امريكايانو او . شول كېټونو په لټه كېمار وداتو له پاره د نويولېاو نورو ت نظاميخپلو د ، كړل يارزياب

د خپلو كېد كمونيزم په مقابل امپراطورۍ شورويڅخه د امت اسالميد يېهغه وخت چېانو غربيځكه هغه ، شيغالب ن ېكمونيزم پر شوروي چېوه دا يېويره ۍنيوازې ځانو له پاره سپر جوړ كړى و

د نړۍ له ) يڼيدل ګورخ يېنظر اسالميد چېلكه نن ( يدلوركمونيزم چټك خ د كمونيزم او يېوخت د چېونو غورځنګ اسالميد يې كېاو په هرځاى ، پاره او هم دخپل كپيټاليزم له پاره ستر خطر ګاڼه

دول او يېتا ، ولډول په جهاد او مبارزه مصروف يكاو فزي يكايډيالوژي په كېكمونيزم په مقابل روسياو ټول ځواك د امريكايانو او انګليسانو په السو ېشو ينړۍ يو قطب چېخو نن ، ورته كول يېتبليغات

هغه يويره او ترهه و چې يېاو د هر چا څخه كويهلته مداخله يخوښه و چې يېرته چېهر ، پروت دى كې يد انسان. ينيس الندې ېضرب خپلې تر غواړيو چې كېوخت او هر ځاى په هر الندېد تروريست تر نامه

كه د. ده كېساتلو او د نورو په وژلو خونديد رعايت كولو معنى ددوى له پاره د خپل امنيت په حقوقود ، يوړو ځمكنى تماميت له منځه د نورو هيوادونو استقالل ا ېلرلو متره كېدوى عسكر په زرګونه

په سلګونو او ، كوي پورېپه عامه وژنه الس الندېاو د ترور تر نامه ، يوسلو انبارونه هلته منتقلوبمونو په واسطه له يمياوكې سيزاړه او ځوانان د خپلو ناپالم او فاسفور ، ېځزرګونو كوچنيان او ښ

، يبايد د خپل هيواد د اوسيدونكو د امنيت په خاطر ترسره كړ يېى نو دا كار روا دى او دو ، يوړمنځه يدا په كوم ډول وسله زخم چې كوي يېنو پلټنه ږيكې يددوى د يوه عسكر پوزه هم زخم چيرېخو كه

غوره چې. ده ېلويدل كېشوى او دا وسله له كومه ځايه او دكوم هيواد څخه ددغه هيواد د وګړو په الس د چې ځيخبرونه را كېهمدا اوس اوس په رسنيو. ږيكېترګوتر س كېپه عراق او افغانستان يېمثالونه

ترڅو كويور وسلېاو درنى كېد عراق مبارزينو ته سپ چېامريكا ولسمشر بش ايران په دى متهم كړى ونونو پرمخ يويزتل داډول وسايل د لورينلونو له چې ياو د خپلو ټولو تبليغات يووژن ېامريكايان پر

ياست؟ يعراق اوافغانستان ته راغل ولې ېتاس چې يوپوښت ېخو څو ك به تر. ږيكېنړيوالو ته ورښوول

152

سالمت چې ىغواړ ې؟نو كه تاس ېدلته را وست ولېبيړۍ مو ياو بحر وسلې ېترس سترېاو دا دومره په . هم دغه حال دى كېه افغانستان ترتيب پ همدېپه . يپاته شئ نو غوره ځاى درته خپل هيوادونه د

نو ، يهغوى دمخالفينو له اړخه كوم اقدام صورت نيس خالف د هونو پپوځد ناټود چېهم كله كېهيواد استعمال كېډزو . په چې كويترسره يېاو تجز ېتجرب كېد هغه ډول وسلو په هكله البراتوارو يسمدست

.ده شوي ، ناكامۍ سره مخ دي ېملد مك اتو پاليسۍمليع نظاميانو د بياودانۍ او د امريكاي كېپه افغانستان

ېيو شمير ب يېبرعكس بلكېتر سره كړى ىكوم د پام وړ كارنه د يېپه هكله ېحقوقو د اعاد يد انساناد د هغوى د هيو يېاو هم ېوركولو له پاره پناه وركړ ېد ود كېكفايته او مجرمو عناصرو ته په خپله لمن

قندهار او كابل د زندانونو تر څنګ د هغه راپور ، بګرام، يب ګوانتانامو د، دي ولېګديو كښين رواك پ يېزندانونه يشخص ديرش نور نژدې ، امنيت دجرګګى له خوا نشر شوى د جرګې ولسيد چې مخېله

همداراز د همدغه مجرمو ، لرين بل څوك خبر پرېپخپله د امريكايانو پرته چې يجوړ كړ كېپه هيواد لښكرېخپلو ځانونو ته چې يولوړ ګرځ ددېهغوى يېد واك د وركولو سره يو ځاى كېعناصرو په السو

نو څرنګه . لريله پاره وسايل و ېاو تره ېاو د وير، ېزندانو نه او د شكنج ياو خپل شخص ېكړ وړېج .يمنع كړ ترېكارډ مات كړى دى نو څنګه به نور حقوقو د نه رعايت ري انسانيدوى پخپله د چې

ډوډۍ په څير يوه ډيره ، يهم لكه د روسانو او كمونستانو د كور، كال يېپروسه بياودانۍهمدا راز د ېداخلم ټولې خپلېد يېخو د افغانانو څخه ، هغوى هم همدا شعارونه وركول ، دهځيپروسه و ګر يمنف

د اخستلو توان هم دالسه خلكو د كفن چې ېان ترد. واخستل يوډۍ او هم كالهم كور، هم ډ كېپه دوران ان د بوجيو بوجيو ډالرو سره افغانستان ته راغلل، او په ميلياردو ډالرو غربيامريكايان او . وركړى و

وروسته به افغانستان د پرمختګ له مودې ېلنډ ېد يو چېزيرى وركاوه ددېاو . ېهم و كړ يې ېوعداو رښتيبا هم كه . شيمخته والړ ، هيوادو هومره به يياروپاد چېږده پرېهيوادونه خو ال يړخه، ګا ونډا

پوهو او ، باكفايته ، او اهل ، ىوله پاره د زړه نه كار شوى ېپه درسته توګه د افغانستان د بيارغون چيرېاو، ګانو يا په ، يج، او د اين ىو يشو امورات ورسپارل بياودانۍتجربه لرونكو وګړو ته د هيواد د

نكو هيوادونو او ملګرو ملتونو دغه د جاسوسۍ د اورګانونو جال نه واى خپور واصطالح د بسپنه كوځكه . يګامونه واخل يګران هيواد د پرمختګ او ترقۍ په لور ګړند چېشوى نو دا د هره اړخه ممكن وه

، ياهنګه كارو لګيادپه نا هم كېپه هيواد يد دا) ېاو ګان.يج، ان( همدا اوس تر درى زرو زياتو بهرنۍبهر ته بيرته ليږدول الرېهغه بيرته د همدوى له ږيكېد بهر څخه هيواد ته را وړل چېاو څومره سرمايه

تو دفترونه د والي يددغو ادارو مركز ىراځ چېز كړى و وړاندې كېتحليل ينكېما په خپل يو مخ. ږيكېد دغه درى زره انجيوګانو كېاو د هيواد په درې سوه پنځه شپيته ولسواليو. مركزونو ته منتقل كړئ

ولسيپلټنه هم د ېروسهغوى دكارو د پرمختګ د پ او د، ىولسوالۍ ته و ليږدو ېلس هر ، څخه لسمختګ په لور بيړه د پرهيواد په څومره چېګورئ و بيا به ېسپارئ، نو تاسجرګګۍ ته و ېوګړو ګډ

مومن او با ددېافغانستان چې لريسره مينه ېعناصر له د ينه خو بيرون چېخو حقيقت دادى . يدرومدادى تر لسوكالو . يد ابادولو كار اخل هغېاو نه د خپلو انجيوګانو څخه د يايمانه ولس له پاره اباد كړ

ياليتلو بيا هم و نه توانيد يوبين الوفولياردونو ډالرو په مصرنستان د ميزياده موده تيره شوه خو افغا

153

د هر تعمير وروسته . واخستل شي ترېلږ تر لږه يوڅو كاله كار چې يتوګه تعمير كړ داسېسړك په جنګ ددېسرمايه بيرته ېتر څو راغل شيټيكدار ته وركړل بهرنيتعمير ټيكه يو بل د هغې بايد بيا د

انو هم لكه د غربيتر تيب امريكايانو او ېپه د. يكړ كېسپ ېپښ خپلېورانو ويجاړو څخه هيواد د يځپلد هجرت د تم ځايو يېهغوى بلكې ، ډوډۍ واخستل ي،كور، كال يوازېروسانو په څير د افغانانو څخه نه

ارام او امنيت په خاطر ځواكونو د عسكريتر څو ددوى د ، فشار راوړ يېپه ګاونډيو ، كښلڅخه هم را و او مهاجرين اجبارا او يوتړ يد مقاومت د وګړو مركزونه جوړو اندددوى په چې يد مهاجرينو پنډ غال

تر لرينه سرمايه ، نه ورته كور پاته دى چې يراستانه كړ كېحال داسېپه زور خپلو والياتو ته په ، قهر ا . يګټحالل رزق و پرېانو له پاره چېد خپل كور او ب چې لري ېه پيساو ن ، يجوړه كړ پرېڅو خپله كوډله

او د مهاجرينو ستر ږيكېتوګه را ويستل يايران او پاكستان څخه مهاجرين په جبر همدا اوس د تړلنو لخوا سولېم افغانياو يد پاكستان يجنګل پنډغال يګړۍ او ګرد چېاو ك لكه د جلوزو يپنډغال

تيريكوچنيان او زاړه عمر ، ځيښ يېډيره شميره چې وګړيګناه ېڅو سوه زره بپه دى تر تيب او شويدي ېب. ه اړ شولاوستونزو ډك ژوند ت ، د زجر يو ځل بيا الندېد پرديو د امنيت تر نامه ، يلوكېتش وګړيبله ميوه ده يرغل امريكايانو د افغانستان د راو د ا پ. ړلكالسه ور يېخپل ژوند خواږه او د ، شولكوره

. يموم الندېحقوقو د رعايت تر نامه انسانيد يېافغانان چې :د افغانستان په اړه د امريكايانو ستر ستر اشتباهات

ښايي د افغانستان د اسالمي انقالب چېمهال؛ روسيه له دې وېرېده هونو د وتلو پپوځد روسي نږدې اويا كاله چې ولېئې را الندېه هم ونيسي او تر خپل مضبوط اغېز څپې د مركزي آسيا هغه هېوادونځپل شوي وو، او دا هېوادونه هم د افغانستان په څېر له السه وركړي، ېد روسانو په اوسپنيزو منگولو ك

په افغانستان كي د مجاهدو سنيانو په الس چېد روسانو يوه سيمه ييز ملگري ايران هم دا وېره درلوده يو مهال ئې پر ايران حكومت كاوو، او اوس د چېايراني سنيان چېالمي حكومت به د دې باعث شي اس

د چېظالمانه سلوك ورسره كېږي داسېگالي او ورځېشيعه وو د ظلم په منگولو كي د محكوميت بدي ي دي، او په ك% 30اقليتونو سره نه كېږي، د ايران د نفوس دېرش په سلو بېنړۍ په هيڅ گوټ كي له مذه

حساسو سرحدي سيمو كي مېشت دي، ټول به د ايراني شيعه حكومت په ضد پاڅون وكړي، له هند سره هم انډول د پاكستان په گټه بدل كړي، سيمېد مجاهدينو حكومت به د كېپه افغانستان چېېښنه وه انددا

لت رامنځته كېدو مخنيوى وكړي، حا داسېپه ټول توان طاقت بايد د چېواړو په گډه دا فيصله وكړه درېد واشنگټن خواخوږي ترالسه كړي، سپينه ماڼۍ په دې قانع كړي چېمسكو له يوې خوا په دې وتوانېدو

له روسانو سره الس يو كړي، كې ييود مجاهدينو د بريا او د يوه اسالمي حكومت د جوړېدو په مخن چېپاته شي، له بلي خوا ئې د ايران په الندېتر اغېز مركزي آسيا د مسكو چېروسانو ته دا امتياز ومني

د مسكو او ايران پلوه ډلو څخه جوړ شوى وو او چېائتالف جوړ كړ داسې كېوساطت په افغانستان امريكا . غاړه واخلي رنيمگړى جنگي مأموريت پ پوځ كېد شوروي اتحاد د وتون چېمأموريت ئې دا وو

د افغانستان كېتړلو هېوادو پورېالف مالتړ وكړي، په امريكا د دې ائت چېئې هم په دې قانع كړه پرېږدي، د سپيني ماڼۍ كېد افغانستان كرسۍ د دې ائيالف په واك كېسفارتونه او په ملگرو ملتونو

چېئې د هغه چا مرسته وكړه كېئې ومنلې، په افغانستان خبرېد روسانو دا دواړه چېلويه غلطي دا وه

154

كېايران د سپاه پاسداران برگ دسمالونه او په پښو ئې روسي بوټان ول، او په مركزي آسيا غاړه ئې د رپدلته د چې كېحال داسېپرېښودل، دا په كېبدنام غړي په اقتدار بېجي كېئې همغه مخكني د

د شرقي اروپا چېه ول ندكمونيستانو د سلطې د پاى ته رسېدو امكانات تر هغه ډېر مضبوط او ځالئې امريكا په شرقي كېغرب او په سر چېورسره مخامخ وې، خو ومو ليدل ډلېمسكو پلوه كمونيست

د كمونيستانو د واكمنۍ پاى ته رسېدا كافي وگڼله او مركزي آسيا ئې د كمونيستانو په واك كېاروپا چېرتباط ويل كمعقلو امريكائي چارواكو به هغه مهال له روسانو سره د مذاكراتو په ا. پرېښوده كې

ېښنه ولري او اندپه دې اړه چېمركزي آسيا د شوروي اتحاد د بدن نازكه برخه ده، مسكو دا حق لري ېدې غلط چېخو راشئ وگورو !! ئې وكړل داسېېښنه رفعه كړي، هماندواشنگټن د هغوى وېره او

:دا ووپرېكړي امريكايانو ته څه سوغاتونه درلودل؟ امريكا ته ئې څرگند تاوانونه ايران او چېواره كړه، هغه څه ئې وكړل اد ايران او روسيې گډي ستراتيژي پلي كېدو ته ئې الر •

.روسيې غوښتل او گټه ئې دوى ته ورسېده .تر دې د مخه ئې د روسانو په ضد د هغوى مرسته كوله چېښكېل شول كېله هغه چا سره په جنگ • .تړلي ول پورېان په مسكو او تهر چېد هغه چا مرسته ئې وكړه •پرېږدي مركزي آسيا د روسانو له منگولو ووځي او ايراني سنيان هم له مظلوميت چېد دې په ځاى •

ولېاو محكوميت نه وژغورل شي، برعكس ئې د كمونيستانو او متعصبو ايراني شيعه واكمنانو منگ . كړې ېمضبوط

لوري نه د غرب لوري ته واړوله، كه د كمونيزم په ضد د نړۍ وال اسالمي تحريك مخه ئې له مخكني •هغوى دا غلطي نه وئ كړې نو غرب به له دې شخړي خوندي وو، له مسلمانانو سره به ئې ستونزه نه درلوده،

. وه كېخالصه كېده او يا به د مسكو په شاوخوا كېدوام كولو نو يا به په افغانستان ېكه جگړ

بدله كړه، القاعده د دوى د باندې ېغرب په ضد جگړدوى په خپل الس د روسانو په ضد جگړه د •غاړه دئ رت د هغه چا پولېغلط سياست زېږنده ده، د يولسم ستمبر او لندن او نورو سيمو د پېښو مسئ

ېپه روسانو خرڅ ېد دوى وين چېئې له مجاهدينو سره خيانت وكړ او غوښتل ئې كېپه افغانستان چې . كړي

پاكستان د دوى نږدې دوست هم له سختو ستونزو سره كېه نتيجه د دوى د غلطو سياستونو پ • كېروانه وه، نن په پاكستان ېعي توگه به د پاكستان له پولو نه ډېره لربېپه ط چېمخامخ شو، هغه جگړه

ښكېل كړ، هغه هند كې ېاو حتى د اسالم آباد شاوخوا روانه ده، پاكستان ئې هم له مجاهدينو سره په جگړ، دې هند ته ئې دا يبه هم د روسيې ملگرى و كې كېروسانو دوديز ملگرى پاته شوى او په راتلونتل د چې

داسې كېهند ته ئې په افغانستان . جگړه له كشمير نه وزيرستان او سوات ته انتقال كړي چېموقع وركړه وكړي، پاكستان ته فعاليتونه يبوكولى شي په پراخه پيمانه د پاكستان په ضد تخري چېشرايط برابر كړل

نن په خپله امريكايان د هند له پراخو پاكستان ضد هلو چېوسلې ولېږي او جگړه ماران وروزي، دومره !!ځلو نه شكايت كوي

مالي او ځاني تلفات ئې چېجگړي ټينگار كوي داسېخره سپاره دي، په رامريكايان اوس هم د جهل پ كېله دې جگړي ئې په تېرو اتو كلونو چې كېحال داسېپه . سيدوى گالي خو گټه ئې ايران او روسيې ته ر

155

او بند ېسوړ داسېله مرگ، ژوبلي او په سلگونو ملياردو ډالرو لگولو نه پرته هيڅ نه دي ترالسه كړي، په د خپلو حريفانو چېد هيڅ رڼا څرك ئې نه تر سترگو كېږي، ال نه دي پوه شوي چېدرومي كېمخ كېتونل

د وينو چېلگيا دي، د دې په ځاى كې ېجگړ ېئې پښې نښتې دي او په يوې بېهوده او بې گټ كېپه لومو عجيبه ال !! پر دوام ټينگار كوي ېله دې ډنډ نه د باعزته وتلو الر ولټوي؛ د دې ناكامي او بې مقصده جگړ

خبرېخو دوى د دې !! كه د باعزته وتلو الر لټوئ موږ مو مرسته كولى شو: مجاهدين ورته وايي چېدا ده مجاهدين تيار نه وو د روسانو د وتلو پر مهال ئې چېدا هغه خبره ده !! په اهميت او ارزښت هم نه پوهېږي

د وتلو پر مهال ئې د غوږونو چې داسېروسان بايد سپك او ذليل ووځي، : هلته مجاهدينو ويل!! وكړي داسېنه د كومي روغي جوړي په معنى، وتل ئې د ماتي په معنى وي چې داسېخوا ته مرمۍ تېرېږي،

ا دا غلطه بېپر افغانستان تېرى يوه ستره اشتباه وه، موږ به : همغه د جنرل گراموف خبره وكړي چېووځي ) 82( !!تكرار نه كړو كېتجربه په بل ځاى

ا خو دافغانستان بحران چې پخپله د امريكايانو او ناټود ټلوالې د مداخلې په پايلوكې رپه وخت يرغل په افغانستان د. ىتصور هم نه شو كوال يېدومره اوږود شو چې اشغالګرانو ىدلكېټو

ملګرو افغاني د هغوى يد او امريكايانو اوځغوررژيم په څو اونيو كې د پښو و طالبانو كې كه څه هم دمقاومت او مقابلې يواد كې په خلكو كې داو په دې ه ىنور ولكه كړ يېله چې افغانستان يېدا وپت

نو په دې اساس د امريكا دهغه وخت ولسمشر بش په ډيره خوښۍ سره اعالن ىتوان نور له منځه تللې ندې تر خپلې ولكې الاندب )ميليونه ډالرو 75( يوازېپه ډير لږ قيمت يعنې يېوكړ چې دغه هيواد

افغانستان ته هم د ديرش ميليونو ډالرو اسالميكې حزب بوشي ومړيلو مغوه ږي چې پهكېويل . راوست قيادت او شورا د اسالميخو دحزب يت و پيژنرسميز شوى و تر څو د امريكانو نيواك په وړاندې

ورته ګواښ هم وكړ چې زمونږ دهيواد يېبرعكس بلكېدا چې مسترد كړ يوازېز نه وړاندېامريكايانو دا خپلې ازادۍ له پاره وينه په خو كله چې د ولس په رګونو كې د . ولكې څخه الس په سر شي تسخير او د

. يد ېزيات ېڅپو راغله نو هغه وخت امريكايانو دا احساس كړه چې افغانستان كې ورته ستونزچې د هكې والړه د ځاىا په هماغه ناټو ټلواله يو ځل بي د نهو كالو پرلپسې جنګونو وروسته امريكا او د

چې يډاګيزه و يېنړيوالې احصا. حالت كې ياوس دهغه وخته په ډير كمزور بلكې ، كار نه مخته وه 2001او . امريكايان دي يې 1229بهرني سرتېري وژل شوي چې 2004م كال راهيسې په افغانستان كې 2001له

پخپله د ىددې كار پرلپسې وال. يبيليونه ډالرو پورې رسيږ 140 اوس هر كال د يېمصارف ياقتصادو بهرنيې جدول د ندال. ىد ىمالماتونك ، داسې فكر هم نه كاوه يېچې هيڅكله ، امريكايانو له پاره

: كويې اندمعلومات داسې وړ يځواكونو د تلفاتو په اړه مياشتن

156

نيټې څخه ددې غوښتونكې و چې مړيلوولسمشر بارك اوباما چې د خپل كار دهماغه اوسنيدامريكا ولس په امريكا كې اصالحات پيل كړى او په نړۍ كې دخپلو مصارفو بودجه راكمه او د امريكا د

. ونه بيرته راباسي پوځعراق او افغانستان څخه به خپل دچې و ىهغه دا هوډ كړ. ستونزې پرې حل كړي افغانستان په اړه د سترو خو د يكړ ېباراك اوباما په دې بريالى شو چې په عراق كې خپله پاليسې پل

رې امريكايان د افغانستان چېچې كه يد اندكارپوهان په دې نظاميدامريكا . ىستونزو سره مخ دبيا به . لريې ډير منفى اغيز واندنړيوال سياست ب رد امريكا پ يېنو پايلې به ځيڅخه همداسې را وو

يامريكا مجبوره و يېتر څنګ به . شيكې وا نه وريدل ځاىبره په هيڅ په هغه صورت كې دامريكا خكاږي او وونه پوځهيوادونو څخه هم خپل دو په صورت كې د خليج دكېچې د افغانستان څخه د په شا

نو همدا راز افغانستان به يو ځل بيا د طالبا. شي اختهشوروي اتحاد په برخليك يامريكا به د پخوان .دور ان به بيرته پيل شي ىوسلوالو ځواكونو په السو كې سقوط وكړي او پخوان

. ىجنراالنو تر منځ ډير اختالف را منځته شو پوځيپنتاګون د په دې اړه د بارك اوباما د ټيم او دولكه كې په خپله يخپل هيواد د مستقبل له پاره افغانستان په هر قيمت چې و د غواړيپنتاګون

تر اوسه پورې په نړۍ كې هيڅ جنګ نه دې دوىچې ىد دا اندجنراالنو پوځيد پنتاګون د . ساتيوې دومره اندپه اوباما ب يېپه همدې خاطر . يګټچې په افغانستان كې دا جنګ و غواړيګټلې اوس

يعالن وكړ چې افغانستان ته نور سر تيرپرې ا يېدسمبر په لسمه ز كال د 2009فشار راوست چې په پورې بيرته د ييمياشتې تر نيما ز كال د جوالې د2011استولو تر څنګ د خو اوباما د سرتيرو د ، ياستوو

او دا دوه . ىخو اوس اوبا ما هم په خپل دغه اعالن كې دوه زړې د. خپلو ځواكونو د ويستلو اعالن وكړ د و قواو افغانستان څخه د د چېضرور نده « كې را څرګند كړ هغه وويل كنفرانسپه 20 د جې يېزړيتوب

چېهدف دادى اساسيزمالپاره كېنيو شرايطونن« په چېهغه ټينګار وكړ » شيعجله و كېوتلو په برخه ان زموږ دهيواد ډير زلمي چېكومو موخو لپاره د شي ېپه برياليتوب سره پل) يستراتيژ( ېكړن خپلې

.»كويور ربانيقافغانستان د كېم كال دجوالى په مياشت 2011د وېدناټو قواو( چېخو د بله پلوه هغه ټينګار وكړ

دده هيواد به په راتلونكو اوږدو كلنو : چېامريكا ولسمشر وعده وكړه د داسېهم) كويڅخه په وتلوپيل

لپرېا مارچ فروري جنوري كال ونج مئ ټول ډسمبر نومبر اكتوبر ستمبر اګسټ جوالي 2001 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 5 4 12 2002 10 11 9 5 1 3 0 1 1 6 1 1 49 2003 4 7 12 2 1 3 2 4 2 4 6 1 48 2004 9 2 3 3 8 5 2 3 4 5 7 1 52 2005 2 1 6 18 4 27 2 15 11 7 3 3 99 2006 1 17 7 1 11 18 9 10 6 10 7 1 98 2007 0 14 5 8 11 12 14 18 8 10 11 6 117 2008 7 1 8 5 17 28 20 22 27 16 1 3 155 2009 15 15 13 6 12 25 45 51 40 59 18 18 317 2010 30 32 26 20 34 60 65 29 X X X X 296

157

مرستو ته دوام اقتصاديكو او ماتېديپلو افغانستان سره خپلو د وتلو څخه وروسته دو قواو د كې )افغانستان (دغه هيواد چېهدف دادى اساسيامريكا دسياست د كېدافغانستان په برخه «. كويور

».شيحملو مركز جوړ ن د اود دوى روزنېلپاره د تروريستانو د يكڅخه د راتلون دوىاو هر څومره چې ىمخ د ناكامۍ سره ماتې او ائتالف د پوځيامريكا په افغانستان كې د

د او كويترې ځانونه جدا يملګر يېازه به اندږي په هماغه كېهلته په دى هيواد كې اوږده پاته او ايټاليا هم جرمني ، ځيكې و 2011كاناډا په ، هالينديان ووتلدې همدا اوس دا. يوالر به خپل ېتيښت

دخپلو يېخلك ٪49وې كې هم داګست په اوومه يوه سروې شوې چې په نار ، لريهمدا ډول هوډ ولسمشر اوباما اعالن كړې امريكاييپه داسې حال كې چې له يوه اړخه ..... لريونو د ويستلو هيله پوځ

ځواكونو ته امنيتيافغانستان امنيت ددغه هيواد مياشتې وروسته به د كال د جوالې د2011چې د كې، چې كنفرانس كابل په د يېترڅنګ . ونو د بيرته ويستلو كار به پيلوي پوځو اود خپل يسپار

و، په افغانستان كې په شته ىهېوادونو دبهرنيوچارو وزيرانو اواستازو په كې ګډون كړ 70 د شاوخوا د خبرې اوبه يې له مخالفينوسره د سولې اوجوړجاړي يكچې مهم ټ. ېاړخيزه خبرې وشو ستونزو هر

فساد او اداري افغانستان په اداراوكې د كې د كنفرانسپه دې . ته وده وركول وو افغانستان اقتصادمياشتې په ز كال د جوالې د2010چې د كنفرانسدغه ..ېهم خبرې وشو الرو چارو ه اختالس د ختمولو پ

ټولنه به خپل يعالن وشوچې بين المللمه په كابل كې داير شو د افغانستان د ولسمشر له اړخه ا19. ز كاله پورې د افغانستان څخه باسي او امنيت به په مكمله توګه افغانانو ته سپاري2014ځواكونه تر

د او يسو په روزلو كې به چټك ګامونه اخلولېپ اردو او دا ژمنه وشوه چې دافغانستان د يېتر څنګ هېوادونومالتړبه ترالسه حكومت هيله درلوده چې د ډېرو . رسويلكو پورې شميره به تر څلورو دوى .امريكايي پوځيانوپه وتلوبه هم غور وشي كال كې له افغانستان څخه د2011په او، كړي

امريكايي كال كې له افغانستان څخه د يكامريكا او افغانستان دواړه هېوادونه هيله لري چې راتلون .حل يوه سياسي الره پيداكړي د پروسې ته وتلو د ځواكونو

ايرش بله اړخه خو د كويونو د وتلو خبره پوځافغانستان څخه دخپلو اما امريكايان كه له يوه اړخه د .ېد نويو پروژو په باب خبرې كړ قواوو يېد افغانستان په شمال كې د امريكا ېورځپاڼ ټايمز

ته نږدې د خاصو ولېالن لري د مزار په ښار كې د ازبكستان پد امريكا دولت پ: ورځپاڼه كاږي چېډالر ځانګړي ونهمليه ځمكه او سل رد امريكا دولت دغې پروژې ته اوه هكټا .اتو يو مركز جوړ كړيمليع

اسيا ا و د افغانستان په په مركزي كلونو تر منځ 2016او 2010د اني اندمركزي قوم د امريكا.كړي ديپه لګښت د يو شمير پوځي تاسيساتو د جوړلو پالن ډالرو امريكاييارده ملي 8اعشاريه 3شمال كې د

.لومترۍ كې جوړ شيكې 56ښار په دغه نوى مركز به د مزار ښار شمال پلو له ازبكستان سره نږدې د. لري

.وګه چمتو ويبشپړه ت بايد دغه مركز په پورېو مړيكال تر لو 2012كال تر پاى او د 2011ږي چې د كېويل

يې پالن لري په اما تيره مياشت وويل چې هيوادده چې د امريكا ولسمشر بارك اوب حال كې داسېدا په كال كې به له 2011او په تونو د سپارلو لړۍ پيل كړيسولېته د ټولو م كال كې افغان ځواكونو 2009

.افغانستان څخه د خپلو سرتيرو د وتلو لړۍ پيل كړي

158

ډګرونه عسكري تمځايونه جوړ يامريكا غواړي درې ستر هواي چې وي كډاګيزه ېنچېسر همدا راز پټېكال له نيمايي وروسته بشپړېږي چې د امريكا ولسمشربارك اوباما له افغانستانه 2011دا پروژې د او يكړ

.د امريكايي ځواكونو د ايستلود پيل نېټه اعالن كړې ده

ون ډالره لګوي، د دې مانا دا ده چې په مليسل –ر هرې يوې سل چې امريكا پ، خو درې هوايي اډې .ات دوام كويمليع يبافغانستان كې به د امريكا حر

ډالرو په لګښت د وونمليد امريكا دفاع وزارت په پام كې لري چې د افغانستان په لوېديځ كې د سل رو، بې پېلوټو الوتكو او كشافو اتي هيلي كوپتمليهلته د ځانګړو ع نډنډ هوايي اډه پراخه كړي اوشي

دوى به د شپېتو پرسونلو لپاره باركونه .د الوتكو د ساتنې او ترميم تاسيسات جوړ كړي الوتكو، همداراز .ودان كړي هم

هوايي اډې ولګوي چې وزر ه ونه نور به په هلمند كې د سمندري پليو ځواكونود ډيور كمپ پمليسل اتو لپاره كليدي مليدا كمپ د خاصو ځواكونو د ع.پكې ځاى پرځاى شيالوتكې او هيلي كوپترې كېلرون

.اهميت لري )83(.اتو اړتيا پكې مخ په زياتېدو دهمليونه نور د مزار شريف په هوايي اډې مصرفېږي چې د عمليسل

امريكا د سنا د ل په مياشت كې دپرېوس د اترېان جنرال ديويد پاندپه افغانستان كې د ناټو نوي قوم پوځي اډو جوړول او امريكايي پرتو سرحدي سيمو كې د ېنظارت كميټې ته وويل چې د افغانستان په لر

)84( ساتل د سيمې لپاره حياتي مسله دهامريكايان په افغانستان كې د ولسمشربارك 44په سلو كې ، ايس له يوې نظرپوښتنې سره سم بېد سي

.يوله باوباما د جګړې تكالره ردوي يا يې ناكام

نه ، ايس له نظرپوښتنې سره سم اكثره امريكايان باور لري چې د افغانستان جګړه په سم لور روانه بېد سي فيصدو پوښتل شويو امريكايانو ويلي چې د افغانستان جګړه بد لور يا ډېر 62په دې نظرپوښتنه كې .ده

.انو دا ډول نظر څرګند كړى ووېكامري 49د مې په نظرپوښتنه كې په سلو كې .بد لور ته روانه ده تنو څخه د جوالى د اوومې او دولسمې ترمنځ پوښتنې شوې چې ولسمشر 966په دې نظر پوښتنه كې له

بارك اوباما افغانستان ته په زرګونو نور ځواكونه لېږلي او په افغانستان كې د جګړې د اوج وخت را . رسېدلى دى

انو د مرګ ژوبلو پر له پسې پوځيې په افغانستان كې د امريكايى وخت كې شوې چ داسېدا نظرپوښتنه په .خبرونه خپرېږي او په جګړه كې د پرمختګ هيڅ راز څرك نه لګېږي

فيصدو 19له ، چې په دې باب يې په مې كې ځان ته د څه ويلو جرات نه وو وركړى، خو د هغو كسانو شمېر ) 85( فيصدو ته راكم شوى دى 13

Richard(ريچاردډ هال بروك ښاغليمريكا له اړخه د بالكان د امن او سولې د تړون معمار د ا كه څه هم

Ho- brooke (ډير ىد ىاوباما د حكومت له اړخه د افغانستان د مسئلې دحل له پاره ټاكل شو دما حكومت غواړي دا په داسې وخت كې چې له يوه اړخه د بارك اوبا. يستونزمنه دنده په مخكې لر

دغه هيواد ته د جنګ د ګټلو په خاطر واستوي او له بله اړخه اعالن كوي چې يديرش زره نور سرتيرونو پوځ ود امريكا د نوې. يخپلو سر تيرو د وتلو له پاره مهال ويش اعالن كړ د افغانستان څخه د غواړي

159

ونو شميره تر يولك وسله والو كسانو څخه ډيره پوځو بهرني په ليږلو سره به په افغانستان كې د ټولود . ز كال كې درلوده 1980او دا هغه شميره ده چې روسانو هم دخپل تجاوز په وخت كې په . شي

ونو د ډيرښت په پوځخراب امنيتي حاالت ددغه يچې په افغانستان كې اوسن يد امريكايانو موخې دا .ې راوړي ندس لكه د عراق په څير تر كنترول الاسا

ازې له مخې په افغانستان كې د بريمندې اندد ) Rand Corporation(شن پورېكال د رنډ كار 2003خو په په دې اساس . وسلوالو ته اړتيا ده وبهرني ومداخلې او د هرو زرو كسو افغانانو د كنترولو له پاره شل

ساتي و خونديو عسكرو اړتيا ده تر څو هلته امنيت بهرنيد پنځه سوه زرو 500000ن ته بايد د افغانستا هواييتوګه په طبيعيدغه كمښت په . اتيا زره بهرني عسكر شتون لري 80000 يوازېاوس هلته .

: Afghanistan.( ىجنګ د هوايي كېه كول دي په دې اساس اوس په افغانستان كېې تاندځواك ب

why we shou- d get out? Page.. .( The - imits of(چې د ) Andrew Bacevich( اندهمدا راز د بوسټن د پوهنتون د بين المللي اړيكو پوه

Power: The End of American Exceptiona- ism, ( ليكوال هم دې د نيويارك ټايم)NY Times ( Crowe points out that by the mi- itary's own standards, a“(چې كېكې په خپله مقاله كې لي

successful counter insurgency coul d require 655,000 troops throughout Afghanistan, or, if the mil itary simp- y wants to go after surge proponents - ike the 14 mil l ion

Pashtoons, we're stil l tall king 230,000 troops. ( د عسكري معيارونو په مطابق په افغانستان غواړيان نظاميرې چېخو كه كسو عسكرو ته اړتيا ده ) 655,000(كې د بغاوت دماتولو له پاره نژدې

».ته اړتيا لرو ) 230,000(ميليونه پښتنو د ځپلو له پاره والړ شي نو بيا هم مونږ 14د يوازېچې عسكرو په مرګ امريكاييپه خپله يوه ليكنه كې د) Joe Biden(دامريكا د ولسمشر معاون جوبايډن

شپږ 600تر اوسه پورې مو په افغانستان كې تر « دي چېژوبله ډير خفګان ښكاره كړى او ويلې يې انو پوځيم كال كې د وژل شوو 2008په يوازېچې ددې ډلې څخه يان له منځه تللپوځيسوو زيات

».پورې رسيږي 155شميره تر يره ډاګيزه ده چې هر څه دا اوس ډ« چې يكخبره را اخلي او لي) Andrew Bacevich(نيويارك ټايمز د

خو هغه څه چې تر اوسه پورې ما ته روښانه نه دى هغه دادې چې ولې د نورو ، په غلطه الر روان دىونو پوځ) 30000(ايا د نورو . چې دا غلطي پرې را جوړه شي ىزره عسكرو ليږل يو اړين قدم د) 30000(

اخراجات هسې د مږې په سوړه كې ورغورځول يو تر څنګ يې نور ټول مالليږل به د امريكا د عسكرو ا »نه وي ؟

چې امريكايان بايد د نورو مړو او زخميانو د وايي) Joe Biden(په همدې توګه د ولسمشر معاون د ليږلو تابيا راوړلو انتظار وكړي ځكه چې همدا اوس د اوبا ما حكومت افغانستان ته د نورو عسكرو

.كوي چې د ولسمشر بوش په رژيم كې عراق ته د زياتو عسكرو ) John McCain(اريزونا سناتور همدا راز د

په افغانستان كې د «ما حكومت ته اخطار وركوي چې د اوبا ږيكېن محرك ګڼل ترېد ليږلو مهم » .، لكه په عراق كې يې چې درلودې يعسكرو ډيرښت به هيڅكله هم همغسې پايلې ورنكړ

160

افغانستان ته د زياتو عسكرو ليږل بايد د « ته وويل چې ) NY(د امريكا د دفاع وزير رابرټ ګيټ » يصورت و نيس ځاىغيرې نظامي حل سره يو

انګليس ، امريكا د. يچې په افغانستان كې سياسي او امنيتې حاالت ورځ په ورځ خرابيږ ىحقيقت داداو ناټو د غړو هيوادو اوه كلن اشغال دا و ښووله چې اشغالګرو ځواكونه و نه توانيدل د افغانستان

ه لور روان پبيدو ابر عكس دغه حاالت ورځ په ورځ د خر بلكې يوړې راندحاالت تر كنترول ال يامنيتونو د ډيرښت سره پوځچې دا حاالت به پس له دې د يې نه بريښاو د سياسي شنونكو له مخې داس. يد

يو له مخې ئاحصا ينو شميره د بين المللوپوځكه څه هم ددې . سره بيا هم د امنيت په لور روان شي ىنشن له مخې د هر شلو افغانانو په سر يو بهرپورېكسانو ته هم ورسيږي او يا د رنډ كار) 655000(

و ځواكونو د ړندو بمباريو څخه بهرنيچې افغانان د كويهمدا سروې دا ډاګيزه . ره وركړي يعسكر پټلوالې د شماليې يې د اندغونډو او يا په كليو او بانډو ب رخير خيرات پ جنازو او يا د ، چې د ودونو

په دغه بمباريو كې تر اوسه پورې نژدې . دي يډير نا اميده شو ، غچ اخستنې د سياست له مخې كويد بلكې. ينر او كوچنيان په ډيره بې دردۍ سره په شهادت رسيدل ، ښځې ، افغانان هبې وزل) 80000(

او افغانان دا حق هد هتوګه روان يجينوسايډ په قصد يا هنسل وژن) پښتنو(غانستان د يوه ستر توكم اف چې ددې جينو سايډ په هكله څيړنه او تحقيق وكړي او غواړيي ټولنو څخه وحقوق يلملللري بين ا

.مجرمين يې د عدالت مخې ته راوړي بربريب له مخې په ميليونو افغانان په ګڼ وحشت او دروغجنو مدعيانو د سولې او امن د همدې د

يمنيتاهيواد د د. يو ستونزو سره مخ دميشتو پښتنو سيمو كې د خپله كوره بې كوره او د سخت 22واليتونو څخه نژدې 34ې د هيواد د خو له ميېهم د ټولټاكنو د كميسيون د احصا ارګانونو او

اواړينو لومړنيوددې واليتونو خلك د ژوندانه دهر ډول . يستونزو سره مخ د يواليتونه د سختو امنيت ځاىد ګرمې څخه د سر پټونې يد ژمې د يخنۍ او د اوړ ، مركزونه ييروغتيا ،ځاىپناه ، اړتياو لكه

....... او چې د افغانستان د ديرش ميلونه ښييد ملګرو ملتونو د ادارې لخوا خپره شوې ده ه چېنهغه تخمي

. يد نشتوالي سره مخ د ي يې د قحط او پناه ځاىنفوس څخه نژدې نيماي CHRIS(ه هكله چې كوم راپور د دوه كسه څيړونكو پنو وافغانستان د نفوس د ستونزو او كړاود

NINEHAM and JANE SHAll ICE ( لخوا په)).Afghanistan : why we shou- d get out?

Page.. .(په پايلو ونو لښكر كشۍ چېپوځ ييز كال امريكا 2001د« : چې وايي ىكتاب كې خپور شوخو پخپله افغانانو او امريكايانو ته په ډير ستر قيمت تمام ، رژيم را نسكو كړل شو وطالبان كې يې د

د . ه سلګونو زره نور د خپلو كورو بې كوره شول پپه لسګونو زره افغانان په كې په قتل ورسيدل او . شو)'international Security' ( اتو په مليع پوځيونو د پوځ انګليسياو امريكايي چې د وايياداره

وند د ژميليونو افغانانو ده دې تر تيب يې پكونه هم دې خلكو ته متوقف شول او اساس انساني كومد . ډير زيات خراب شوي ، ځاىدو پر كېهماغه وخته راهيسې حاالت، دښه د. خطر او تهدير سره مخ كړ

)United Nations Devel opment Report(د ملګرو ملتونو م ز كال2008

161

د : د نمونې په توګه . ىچې په دغه هيواد كې د بيا ودانۍ ګراف مخ په ښكته روان د كويرا پور په ډا ګه يد ژوند. ږيكېلړ كې دريم هيواد شميرل ينړۍ په وروسته پاته هيوادو په لست كې افغانستان په اخر

دكوچنيانو د . ىد ىوتكېكالو ته را 43كال كې 2003كال په نسبت په 2001عمر د ىدو منځنكېته پاد ديرشو ميليونو افغانانو څخه يوازې شپږ . ته رسيږي 135نې شميره په هرو زرو كسانو كې مړي

د . شي ىكو اوبو ته رسيدايو سلنه خلك پا يوازې. مړنۍ اړتياوې پوره كولې شي وميليونه خپلې لاو تر سلو زرو پورې كوچنيان د . وتې ده كېسلنې ته را 23،5كال كې 2003ځوانانو ښوونه او روزنه د

.دي ګړو په دوران كې معيوبه شويجنګ او جې په را پور وركړ چ) Afghan NGO's(م ز كال د اګست په مياشت كې نژدې سلو افغان مؤسسو2008د

همدې كال د جوالې په د يوازې. ىنې درجې ته رسيدلې دترېافغانستان كې فساد او تشدد هغه بد ونو دپوځه همدې موده كې د اشغالګرو پهمدا راز . لبې ګناه كسان ووژل شو 260مياشت كې نژدې

.خوا څخه ډيره ده پ نې شميره هم دمړيخپل ولس د ته اړ كړ چې دى دېنو بمباريو ولسمشر كرزورځېغه ړندو او و دونپوځد امريكا او ناټو د

يې نيوكه وكړانداشغالګرانو ب يپه بين الملل يې صورت نيسندوژلو په خاطر چې د تروريزم د چتر ال پوځيسرو همدې ړندو بمباريو او خپل ان تردې چې هغه په خوست كې د. او د بندولو غوښتنه يې وكړي

رې دا چېخواخوږۍ غږ پورته كړ او اعالن يې وكړ چې كه اتو په ترڅ كې د وژل شوو كورنيو سره دمليعونو په مقابل پوځچې ددې بين المللې يته و نه رسيږي نو هغه به د افغانانو څخه و پوښت پاىخپل سري

)86( كې څه ډول دريځ خپل كړي

نژدې څلور سوه زرو ته رسيږى ددې توان او ځواك نه يېس چې شميره ولېپ اردو او مليافغانستان د كار پوهانو په عسكريد ، ددې ستره انګيزه ، يچې د اټكل ديرش زره مخالفينو سره مقابله وكړ لريفيت هم كې روزنېد وسايلو او د هغوى ، يږجنګيد څه له پاره يس نه پوهيږولېداده چې اردو او پ اند

د معاش له پاره يې يډيره ك هغوىبل دا چې . يدداسې جنګونو وړنه د هغوىچې ىدا ډول د ».يږجنګي

دعسكرو او. ىاو تر ډيره حده پورې د ډاډ وړ نه د يتجهيزات هم ډير ناكاف نظاميوسايل او د هغوىدفاع افغانستان د د يېترڅنګ . څخه شكايت كوي يسايلو د نشتوالسو قومندانان ډير وخت د وولېپ

.دخپلې دندې په اړه روزنه نه ده تر السه كړې برخې وګړو يېسو نيماولېچې دپ وايي وزيرې كاږي چې ندتر عنوان ال) ږيكېماتې سره مخ ناپوهه او ګيچ لښكر حتما د(ورځپاڼه د يبالقدس العر دچې افغان امنيتي ځواكونه د امريكايانو په السو روزل شوي او تجهيز واييا ددفاع وزير د امريك« :

دهغه . افغانستان په يو شمير سيمو كې د امنيتي دندو د ترسره كولو له پاره پوره وړتيا لري او د يشوګيت . » دو سره پوره بسپنه وكړيكېد په شا ونوپوځ امريكاييچې دا كار به د افغانستان څخه د اندپه

اردو په واك مليچې د واييچې پخپله د افغانستان ددفاع وزارت كويپه داسې وخت كې دا ډاډ ورړتيا په وخت كې اتر څو د لريځواك په واك كې هواييوسايل نه شته او نه يكې عصري او پر مختلل

ې دافغانستان د اردو له پار څلويښت اندپه ناټو ب كويكه څه هم روسان هڅه ، شي كار واخستل ترې

162

سو وړتيا دومره زياته نه ولېپ مليافغان اردو او خو دا به هيڅكله هم د ، هليكوپتر و پلوري يڅرخ .ټكر جوګه شي ګرامونو كې دمخالفينو سره دپرو نظاميچې په يكړ

د يوازېنه . ىې هم خپل باور له السه وركړاندسو بولېپ ملي ادردو او مليامريكايانو د يېڅنګ تر«امريكايانو د بلكې يسو په السو امريكايان او د ناټو عسكري مامورين وژل شوولېپ ملياردو او ملي

وسلېسو ته ولېپ ملياردو او مليمصرف افغان د شپږ ميليارده ډالرو په نژدېتردې دمه هغوى ، اندپه په طالبانو پلورل شوي او يا په يېپنځوس زره نژدېددې پرمختللو وسلو څخه ، ياو تجهيزات وركړ

». ږيكېبازار كې همدا اوس د پلورنې له پاره عرضه تور غربيونو له اړخه په پوځ ريكاييامددې نه زيات ويرونكې شميرې چې په دې تيرو وختونو كې د «

، يېځواكونو نژدې ديرش سلمه وګړي امنيتي افغانستان د چې د يكاږ يخپرونو كې خپرې شوې دمخدره موادو د ، يغاړه واخل رمسؤليتونه پ امنيتيونو د وتلو وروسته بايد پوځ امريكايي چې د

چې د ناټو د ځواكونو څخه هم همدومره شميره د مخدره يكې نه ودي او دا به حيرانون ييدلځګر يعاد ».يو ېيدلځموادو عادي ګر

په جنګ كې ىكول يپه دې اساس د ناپوهو او ګيچو عناصرو څخه جوړه شوې اردو هيڅكله هم نه شپه ، هيوادونو غربيد ونو د ماتې اوپوځ امريكاييچې په هلمند كې د ياو دا هغه څه د ، بريا ومومي

.)87( .يدځونو د تيښتې سبب وګرپوځځانګړې توګه د هالند، د خالف د هفساد پ يدمال. ېهمدا راز په افغانستان كې اداري فساد د پخوا په نسبت ډيره زياده وده كړ

په . ه شوې دهوه برابره لوړكال په نسبت د 2008د هچچې په هيواد كې د فساد ك واييمبارزې اداره اجرا له خپلو كارونو د ميليارد ډالر د يو نژدېزكال كې افغانانو 2009چې په يدراپور كې ويل شوې

ډالره دخپلو 183 هچپاره رشوت وركړې خو په نوو پلټنو كې ډاګيزه شوې چې هر افغان په منځنۍ كد ېمبارز خالف د هدملګرو ملتونو د فساد پ. ىدامورينو ته رشوت وركړېم دولتيكارونو د اجرا له پاره

دولت مامورينو ته در يو ز كال كې افغانانو د 2009چې په وايي) جان لوك ليمايو(ادارې رئيس .ډالرو زيات رشتوت وركړې دې ميليارد

د انټګريټي واچ په رپوټ .يوه سروې تر سره كړې د انټګريټي واچ په نوم نړېوالې ادارې هم يېڅنګ تر .دغه سروې په شپږنيم زره كسانو تر سره شوې ده. ىنۍ سروې راپور تائيد شوكېمخ كې د

راغلي چې له هرو درېو پوښتل شوېو كسانو څخه يوه ويلي چې په ادارو كې د كار خالصولو په رپوټ كې

قدرت زياتېدو يو ر نيمايي زياتو ويلي، چې د طالبانو دت .ىد ىلپاره د رشوت وركولو ته مجبور شواداري فساد دومره پراخ ، انتيګريټي واچ ويلي چېىعامل په حكومت كې د اداري فساد موجوديت د

نې ثبات د ټينګښت لپاره د نړېوالې ټول دې هېواد كې د چې ان د افغانستان د بيارغونې او په ىشوېدې )88( .ديړيهڅې يې له ګواښ سره مخامخ ك

چې امريكا په افغانستان كې د داسې يوه ىكرزي ته ګواښ كړ ، رېكېجان ، امريكا د سنا يوه مهم غړي دنه لپاره كوټلي اقدامات ييوحكومت د مالتړ لپاره بې پايه حوصله نلري چې په هېواد كې د فساد د مخن

. كوي

163

رو اترو د پروسې يوه معقوله اليحه د افغان ې د مجاهدينو لخوا د خباندد نن نه نږدې درې مياشتې وړخو هغه مهال امريكايي پوځي چارواكو د خبرو په دغه . ې شوې وهاندستونزې د سوله ييز حل په موخه وړ

اليحه عمل كول د ځان لپاره ذلت او رسوايي گڼله خو اوس د خپل متحد جرمني هېواد د سياستوالو په . يز كوياندوړخوله له مجاهدينو سره د خبرو اترو

د امريكا دفاع وزير رابرټ گيټس چې تر نورو زيات له مجاهدينو سره د خبرو ا ترو له پروسې سره مخالف ې د جگړې په ډگر كې د امريكايي ځواكونو په ماتې اعتراف كوي او وايي اندو اوس د مجاهدينو په وړ

رمختگ په الره كې د امريكا ولسي چارو د پ يكچې په افغانستان كې د امريكايي ځواكونو لخوا د مل )89( .چارو لپاره كافي بوديجه نه وركوي يكيعنې د مل. جرگه ستونزې راوالړوي

چې هغه پر غاړه واخيسته او ويې غوښتل يوس په افغانستان كې د جګړې مشرترېكله چې جنرال پږي، كېمسلح ېاندوړ هپ نوپالن پلى كړي چې له مخې يې كليوال د ځان د ساتنې لپاره د طالبا امريكايي

.مخ شو په دغه برخه كې د افغان ولسمشر حامد كرزي له تيز مخالفت سره

د خپلې دفاع د هغوى د ېاندوړ هچې د كليوالو افغانانو مسلح كول او د طالبانو پ يكواشنګټن پوست لي . برخه ده سيستم رامنځ ته كول د افغانستان لپاره د امريكا د ستراتيژۍ يوه

شميره د قويمنط و ځواكونوكېچې د امريكا دولت غواړي د ارب وايي يكچاروا امريكاييلي رتبه عايښنو ته هم ځواب اندد كرزي افغانستان په بيال بيلو برخو كې څو ځله لوړه كړي ا و په ورته وخت كې

ر به يو ځل چې دغه كا ېرا برسيره كړ ېيښناندخو دغې مسلې هغه .وركړي او د هغه قناعت حاصل كړي .يځشې به له كنټرول څخه ووملي ېزم په رژيم بدل كړي او دغه وسله والالرېجنګسا بيا افغانستان د

بيلګې يې په ټولګي جوړ شوي چې يمهال هم دغه ډول امتحاني اربك هد جنرال كرستال د ماموريت پو د رامنځ ته كېارب وس دترېچې جنرال پ يكواشنګټن پوست لي .ږيكېميدان وردګو واليت كې ليدل

.ږيكېشميرل ىكپلى كون ېدى او دى په عراق كې هم د دغې مفكور كولو د مفكورې سخت پلوى

عراقي عسكرو يكپه عراق كې د امريكايي ځوا كونو مشر وو نو هغه د زرګونو تنو مل ىكله چې نوموړ داسېسركوب يې كړي چې هم ځواكونه هم را منځ ته كړل تر څو پرې القاعده ښه وټكوي او يسربيره اربك

) 90( .هم وشولطالبانو يو شمير كړيو ته او انګليسي ځواكونه د امريكاييچې يشمير السوندونه دا ډاګيزه كو يو

كړيو د فعاليت يڅون هم دهمدې انګليسپاپه پاكستان كې د طالبانو . وسايل او پيسې وركوي نظامينو په دې اساس كويپه ډاګيزه توګه د افغانستان د طالبانو مالتړ څرنګه چې پاكستان. پايلې دي

خالف دلته هپ دوىهغو طالبانو په مالتړ چې د افغانيانګلستان او امريكا غوښتل چې پاكستان ته د ته غورځنګهلته د پاكستان د بې ثباته كولو له پاره د طالبانو يېږى سزا وركړي په دې اساس جنګي

نو خپاره كړل په هغې چېسر پوځي امريكاييله مخې چې پخپله ونوروراپ د هغو ، ره امكانات وركړلپوكالو تر 2008او 2004چې د يې وسلېدرنې اوسپكې 87000كې د پنتاګون له خولې ويل شوي چې

په راپور ) GAO(د جي اې او. ي سو ته وركړې وې بې دركه شوې دولېاو پ پوځ مليافغانستان منځ دهغه درنې اوسپكې وسلې چې افغانانو ته 135000چې يويل شو ىې شواندكې چې كانګرس ته وړ

) 91( . ږي كېوركړل شوى اوس نه تر سترګو

164

هپ دوىهم ده چې نژدې دا ټوله سپكه او درنه وسله اوس د طالبانو السو كې لويدلې اوبيرته د ېشون .خالف استعماليږي

الوتكې طالبانو ته يونو څرخپوځ امريكايياو انګليسينو خبر وركړ چې چېهمدا راز يو شمير پټو سر دولتيهمدا راز شمال ته د طالبانو د ورسولو په اړه هم . هوا څخه را غورزوي وسايل د ملياو نظامي

پخپله ، ېالوتكې ددې كار له پاره استعمال شو يرخلويديځو هيوادو څ نو ډاګيزه كړې چې دچېسردا ېنچېهمدا راز يو شمير پټې سر. يښنه څرګنده كړې ده اندهم په ډاګه په دې اړه خپله كرزيولسمشر

شتون لري د طالبانو په ډله كې خپلې پوځيچې ټول هغه هيوادونه چې په افغانستان كې كويډاګيزه .پالنه كوي يېلري چې دهره اړخه خپلې ډلګۍ

دلته «چې وايياو كويشمير افغان سياست پوهان په شمال كې د طالبانو د شتون په اړه پوښته يو؟ دڅه لپاره يې ېچورلكې وركړ راوستل؟ چا هواله الرې راغلل؟ چا ځمكې اوكه د طالبان له كومه شول؟د

اړيكې لري چې ېغښتل غړي هيوادسره دومره له رازونو ډكې اوناټوله كوم شمال ته راوستل ؟ طالبان ددناټوغړي دڅه دوى يې له هلمنده په چورلكو كې كندوز،بغالن،سمنګان اونورو واليتونوته راوړل ؟ دا

ل دى اوكه نه؟كېلپاره داكاركوي ؟ دچاله الرې يې كوي ؟ ايا دولت په دې كې ښ

دلې ولېچورلكې په خپلو سترګو ) Chinook(نوكشينو هغه انو په خپله دبريتانوياچېافغانستان كو د .شمال په ډاګونو اوغرونوكې راكوزول هيواد د شپې د چې ډله ډله طالبان يې د

توګه منصور ېطالبانومشران په ځانګړ كال كې كرزي دوه هغه برتانوي ډيپلوماتان چې د 2008همداراز په ) 92( ».يانوسره ښې اړيكې ولري له افغانستان څخه وشړل داداهللا يې دې ته رابللو ترڅو له بريتانو

واكمنۍ مركزيت له منځه چې په افغانستان كې د يد اندستراتيژستان په دې امريكايييوشمير نور خو يېلكه همدا اوس ، دوىو قومندانانو ته منتقل كړي، په دې ترتيب كېاو واك واليانو او د ارب يوسي

حكومت له ياومركز يوكړ الملهيوشمير واليتونو كې كوي، د واليانو سره په ازاده توګه معچې په .يغورځوو سترګو

چې دنده ان دى،اندانۍ عمومي قوماندجنرال ماټيس چې په اوس وخت كې د امريكا د ګډو قواوو د قوم جنرال ماټيس د . جوړول دي پالناتو ملياتو مالتړ كول او د راتلونكو نظامي عملييې د روانو نظامي ع

مهال هويلي، چې طالبانو د خپلې واكمنۍ پ انانو سره په خبرو كېاندمهال د جګړې له قوم هخپلې دندې پدوى له وژلو ځانګړى خوند په متروكو وهلې او زه د نو كې بندې كړې وې او هغوى به يېوښځې په كور

م د سخت دريځو له وژلو څخه د خوند اخيستنې په اړه عراق كې ه ره پهبېنوموړي په طالبانو سر. اخلم په افغانانو ډزې ډيره ښه ، چې جيمز متس ويلي دي كېواشنګټن پوست ورځپاڼه لي .خبرې كړې دي

.تفريح ده

كې په يوې وينا كې كال كې په سن دياګون ښار 2005جنرال جيمز متس په ، دې امريكايي ورځپاڼۍ ليكلينې ځيحجاب نلري او له دې كبله كوي چې ټيكري يا ىسپكاوهغه ښځو ته ، نارينه افغانستان ويلي وو، د

راوتلى، جنرال متس افغان ضد څرګندونو فلم يو ځل بيا په ډګر كې، له دې وروسته. افغانان بايد مړه شي ځاىهم ورسره يو او تر اوسه د امريكا پوځ د مك كرستل له جنجاله نه دى خالص شوى،چې نوې ستونزه

.شوه

165

فلمونو هاليوود د د هغوى تفريح په توګه عام وژني، او د كلونو كې افغانان 9په تيرو هخارجي ځواكون .يه سمه توګه په افغانانو جوړې كړيدصحنې پ

دافغانستان په ګوټ ګوټ كې ازه ده چېانديوه افغان بيه، سيبل يا د نښې په امريكايانو لپاره د اوس د .ږيكېپيدا ه كړي، ورتهخاو خپله نښه پ، ريح وكړيچې هر وخت وغواړي تف

آسانۍ سره په نښه ناستو كې افغانان دي او ډيره پهكېدغه ثابت او متحرك سيبل يا نښې په حركت او ه كړي او هم خډزو سره غواړي خپله نښه پ هوايي ځواكونه هم په افغانانو په بلكېپياده يوازېنه . ږيكې

. وسلې هم په آسانۍ سره په افغانانو آزمايي ېنو هغوىسربيره، ې پر دېويلو ده چ د .تفريح وكړي

.وكارول شوې په افغانانو، وسلې ثابته شوې چې ډول ډول يورانيمي بمونه او كلونو كې 9په تيرو

په جنوب ا و ختيځ كې شكمن ږي او دافغانستانكې هد داسې نادودو وسلو كارولو پايلې ورو ورو روښانمياوي موادو ككړې كېيورانيمو اونورو و هوا، په ونې او آب، اوس ځنګلي سيمې.يدل شويمرضونه ل

.اوبو څښلو او تنفس له الرې بدن ته داخلوي دي چې خلك ورسره په تماس كې دي او يا يې هم د

اغيزې يې الزياتې ، ږي او ممكنه ده چې تر څو كاله پورېداخليد دغو مرګوڼو موادو په وسيله بدن ته االعضاء نې ناقصځينه رارسيدلي چې وې هم له توره بوړې راپوراندويلو ده چې څه موده وړ د. شيښكاره

) 93( .ماشومان زيږيدليپه افغانستان كې د : چې واييانو د وحشت په اړه پوځي امريكاييڅيړنو مركز د يامريكا د بين الملل د

او د اداري فساد خپراوى د دغه ، ډيرښت يخوالترېكې دتاو په دې هيواد ، ځواكونو كاردود امريكاييوضع د پخوا په نسبت ډيره خرابه امنيتيدي او ددې هيواد ه خلكو كې نا رضايتونه ډير كړېهيواد پ

نه حل له پاره كومه بيړايزه الره پيدا افغانستان د ستونزې د رې دچېچې كه واييدغه مركز . شوې ده چې د امريكايانو يمركز زياتو. دولت او خلكو تر منځ به فاصله نوره هم زياته شي نو د ددې هيواد د شي

چې ګټه وكړي زيانمن ثابتيږي ځاىات ددې په مليع پوځياو ناټو

و او ددې وژل دكېوژلو خلكو د يانه بمباريو او په افغانستان كې د ملكشيوح ناټو او امريكايانو د دان تردې چې د . خوند د اخستلو په اړه افغانانو ډير سخت عكس العملونه ښوولې دې دو څخه دكې

غندلې او ه څرګنده توګه دغه ډول وژنې وهم پ مجدديمشرانو د جرګې رئيس صبغت اهللا هيواد د . يو نيمه مستعمره هيواد وګاڼه يېافغانستان

اتحاد د شوروي پخوانيشو وسلوالول په افغانستان كې د ملييو شمير ړول او دوجوكېارب د .نه درلودې يېلې پايامپراطورۍ له اړخه هم تجربه شوى و خو هيڅ ډول مثبتې

زور«او » يبې بندوبار«خلكو وسلوالول په ټولنه كې چې د يكارپوهان په دې باور د پوځيافغان پاته دې ځاىپه خپل ىخوالترېهمدا راز په افغانستان كې د قبيلو تر منځ تاو . منځته راوړي » يرالسا د ډيرو ستر ستونزو د را ، لريرې دغه وسلوالول كنترول نه شي او كومه ګډه انګيزه و نه چېكه نو

او امتيازات وركوو ولرو كسه وسلوالرې په دوو كليو كې مونږ لس چېكه . ځيدو سبب به وګركېپيدا . ىموكراسۍ داصولو خالف كار دددېاو دا په خپله ځيې راندد اغيز ال د هغوىنو نور په زرګونو به

166

س په قلم يوه په زړه پورې شننه خپره كړې ده چې په ولېورځپاڼه ټورنټوسن د اريك مارګ ييكاناډا چې ، يچځكه سرونه وپي ييتر غوږو غرقېدل او د برياليتوب څخه واټن ښا كې ونوروپه پ: يكې راغل

يامريكا او ناټو لګيا دي د خپل بې ځايه افغان خطر څخه ځانونه راكاږ

او د ده خاص تر خوله يې اور راوتى چې ، جنرال امريكاييمك كريسټل يعنى هغه چېوو كېپه پام خو مك كريسټل ځكه . كړى وړې دړې كېپه پښو ېنيون ېځويديبه افغان مقاومت د ل» مافيا « ځواكونه

او ييو ډير دماغ. ادبه څرګندونه وكړه دفتر يې د سپينى ماڼۍ په هكله يوه بې چېله كاره وشړل سو عراقى چېپترس په دې توانېدلى و . كښېنوول سو جنرال ډيويډ پترس د مك كريسټل پر ځاى سياسي

.يمقاومت مؤقتأ وځپ « يګټو« دغه افغان جنګ به چېنۍ د كابل څخه دا هوډ وكړ احتياط كاره پترس تيره او غه معموألهمد

دى ئ تمام سو تلفاتو سره 1000پاسه بليونه ډالره او څه د 300تر ننه امريكا ته په څه كم چېيعنى هغه جنګ امريكا خپل چېهر ځل . لرياصأل څه معنا ګټل چېتعبيروالى شيهيڅوك هم دا ن: چېستونزه خو دا ده

افغانستان همدا نن د امريكا تر ټولو اوږد جنګ . سوى دى ئنو مقاومت هم ورته پياوړ ، ئقوت زيات كړ د. ځيبليونه ډالره دغه جنګ ته 17ماليه وركوونكو امريكايياوس هره مياشت د . دىئ ثابت سو

بليونه ډالره هم كش به نور ديرش» عاجل ډېرښت «انو پوځيولسمشر بارك اوباما لخوا د نورو ديرش زرو چېتمام سوي ـ د پور په روپيو چليږى حال دا په يو ټريليون ډالرو چېد افغانستان او عراق جنګونه ـ . كړى

. امريكا نن د پور او جنګ معتاده سوې ده ، هو. پورړې ده ټريليونه ډالره 1،3امريكا همدا نن

ډالره 1500د هرى كورنۍ په سر به چې ، بليونه ډالره مصرف كړى 18،1اټكل رېپو 2011كاناډايان به تر . ورسيږى

په ، يتمويلو پسېاو هغه يجنګ اعالنوالى س چېد امريكا كانګريس يعنى يوازينۍ هغه مرجع نن . غصب كړي ېدا قدرت ځن چېشرمندګۍ سره ولسمشرانو جورج بوش او بارك اوباما ته اجازه وركړې

څه هم سياست وال كه. ييبدمرغۍ او مصيبت سره مخالفت ښ يريت امريكايان د دې استعماراكثخو بيا ، يپه تور و نه ګڼل س» خيانت انو سره دپوځيد خپلو « د دغه جنګ سره مخالفت مبادا چې يبيريږ

.يت او مخالفت ورځ په ورځ زياتيږېنارضا هم

د توبرې څخه همدغه پشي» مايكل سټيل « كوميټې مشر ليمګوند د كېت غوښتونجمهوريونۍ د تيره اله قهره ىكغوښتون تجمهوريجګړه پاله . نه دى ىكافغان جنګ ګټون چېراوكښله او دا يې ومنل

پر سټيل ډيرو شاهين مزاجه . او خيانت سره متهم كړ ۍيتقريبأ ټولو سټيل په بې وفا ، وپړسېدل پوځيپخپله د ويتنام د جنګ پر مهال د ينچېورج بوش او ډيك ت غوښتونكو انتقاديانو لكه ججمهوري

. كښل ېهور دورېخدمت څخه ځانونه

بم وريو او امريكاييغوښته يې د چې ت غوښتونكو د مك كريسټل دا معقوله كړنالره ورانولهجمهوريد همدې كېپه افغانستان او پاكستان . كړي افغانانو تلفات راټيټ يكد مل الملهتوپ وريو له

. ضد د خشم يوه تونده څپه ايجاد شوې ده هتلفاتو په سر د لويديځ پ يكزياتېدونكو مل

انسانانو ژوند به د خطر يكد مل چېبريدونو په نارو سره د نورو زياتو يرغليزو يكت غوښتونجمهوري

167

امريكا د ناپوهو هغوى د چې ينۍ سره راښيشييو ځل بيا په خوا ، يځواكمن كړ سره مخامخ او طالبان به . فكره كسانو يو ګوند او ږغ دى او تاريك

خو د دې سره سره . ږىجنګيافغان جګړه پراخه كړي تر څو د القاعده سره و غواړي چېاوباما ادعا وكړه القاعده والو څخه پرته نور څه شتون نه د يو څو كوچنيو كېپه افغانستان چې كويبيا هم پنتاګون اټكل

. واييد افغانستان په هكله بايد رښتيا ورته و چې دىئ اوباما د امريكايانو پوروړ نو ځكه. لري

ملګرو يعنى د هغه تر غاښو وسلوالو ، طاقت پوځيد امريكا خورا ستر ، تر نهو كالو جګړې وروستهكابل په چېمات كړي يا دا ضد دغه مقاومت هد لويديځ اشغال پ چېو كړاى شاو اجيرو ځواكونو ون ، ناټو . وى دىشنور هم زيات دولېد مخدره موادو ت. يوګړنيز او مشروع حكومت جوړ كړ كې

خو ، ونمانځله و ظالمانو څخه د خپلواكۍ اخيستلو ورځبهرنيڅلورمه د هامريكا د جوالى پ چېڅنګه ،څخه نيولې تر ټانكونو هر ډول وسله د درنو بم وريو كېانو يې بيا په افغانستان پوځي يكمسل

او هر ، بمونو يا هچغون ، توپ وريو درنو ، پيلوټه طيارو ېب ، توپ لرونكو هليكوپترو ، زرهپوشونو .استعمالول هر څه پورېتكنالوژۍ لرونكو وسايلو يډول عال

ارادې خپلې ، صرف كوچنيو وسلو يو څو پښتني قبايليان او بزګران د خپلو ، خو د دې ټول طاقت سره سرهاو هغه يې اوس يږجنګيتوګه ين سره په وقفه اشيما جنګيورتيا سره د لويديځ د دغه ستر او بې حده زړه

. دى ىسولحالت ته ر يدفاع يكيو ستراتيژي

لويديځو قدرتونو لپاره د دغه بې رحمه جنګ نور نو د كاناډا په شمول د» د داؤد وړاندېګليات په « د يجنګ وين ينا زړه سويه استعمار داسې يو بل كېپه بهر هغوى نن ، هو. عزت كوم ځاى نه دى پرې يښى

كېمنابعو تسلط او ستراتيژي پراو هدف يې ږيكې د يو كوچني ولس او وروسته پاته خلكو سره چې . جغرافيه ده

حامد كرزي د خو د. ته تږي دي سولېله ديرشو كالو جنګ څخه د بشپړ اكثريت افغانانو زړونه پساوټاوا او د ، واشنګټن نن د ، يسوله راستنه كړ غواړي چې ېو پاكستان دا هڅطالبانو ا ، حكومت

دغه اور ته په كېهند هم په افغانستان . ږيكېتالف لخوا خنثى يا يافغانستان د مسلط تاجك كمونيسټ . دىئ وشښورښ راپورته كېكشمير الندې هلته د هند تر نيونى چې ىلمن وه كېحال داسې

جنګ يچټ دغه كرغيړن او وايي چېخو صحيح دى » سټيل « ىكت غوښتونجمهوريئ وش دغه كافر ، هوكاناډا او اروپا ، امريكا په. لريلمسون بيا هم پايښت يخو د واشنګټن استعمار. نه دى ىكګټل كېدون

د چېګڼ شمير هم په دې عقيده دي . مښتي دي پورېكسان په دې نامشروع جنګ سياسيخورا ډير كې. ږيكېناكامۍ سره مخامخ حتمي ېد واټرلو غوند كېرغونو ټو اتحاد به د همدې افغانستان په غرونونا

)94(

يد وتايمز ورځپاڼې دا خبر خپور كړ چې د انګستان صدراعظم دي ډېد سن 13د روان كال د جون په . كړ ېخپلې دندې څخه لرمارشال جوب ستير اب له ) لوى درستيز ( كاميرون د اردو اركان حرب

ې راغلى ؤ چې نوموړى په افغانستان ندورځپاڼې زياته كړه چې مارشال جوب په دې خاطر تر نيوكو الې يجه دا شوه چې په افغانستان ككې د انګليسي قواو سره په مرسته كولو كښې پاتې راغلى ؤ او نت

. انګليسي عسكر ووژل شول 300

168

لخوا وي قواويږي هغه د ناټو او امريكاكېاو ېې بحث او خبرې شواندهمه ستونزه چې ورببله م ږي چې د كېدا رشوت ددې د پاره وركول . طالبانو او نورو وسله والو ډلو ته د رشوت وركول دي

غذائي ( لكه ته د امدادي توكو وي او ناټو قواويلو سيمو كښې ميشتو امريكابېالبېافغانستان په ې د طالبانو په الس ك موټرې وكوالى شي له خطرناكو الرو څخه چې كنترول يې) اوبو او تيلو ، موادو

ې د كانكرس په اندې وه او اوس وربنددا موضوع شپږ مياشتې تر تحقيق ال. دى په آسانه عبور وكړي انانو ته رسيږي او يوه اندرشوت دا پيسې محلي قومد راپور له مخې د . ې خبرې روانې دي يوه كميټه ك

ددې معنى داده چې د امريكې د خلكو د ټكس پيسې په غير مستقيمه . لويه برخه يې طالبان تر السه كوي ) 95( .توكه طالبانو ته ورسيږي

ترمنځ اختالفات ماڼۍ او پنتاګون ېويستلو په اړه هم د سپين ونو دپوځ امريكاييد افغانستان څخه د كال په جوالى مياشت كې له افغانستانه د امريكايي ځواكونو د 2011سپينه ماڼۍ وايي، د . زيات دي

خو په افغانستان كې د امريكا .. وتلو د پيل نېټه نه بدلېدونكې ده او په دې برخه كې هېڅ راز شك نشتهه په افغانستان كې د شرايطو له څرنګوالي سره ان تېره ورځ وويل چې د ځواكونو وتل باندټاپ پوځي قوم

. تړلي وياو ، امريكا ګرداب ورځ په ورځ ژورتيا مومي په افغانستان كې د«:ورځپاڼه كاږي چې يبدالقدس العر

امريكاييد بلكې ىځانونو د تلفاتو ډيرښت نه د انساني لواله كې ده ټناټو پ د يوازېددې سبب چې د جنګ د ادارې او د يمسؤلين د سياسيددې هيواد يېر منځ ژور اختالف او ترڅنګ جنراالنو ت

». كويونو د په شا تګ له پاره په ناارامۍ سره د وخت انتظار پوځخپلو ږي د كېګوښه څخه كې دخپلې دندې ) 2011(كال يدا په داسې حال كې چې ګيټس چې په راتلونك«

ې د اندمهال ويش ب يونو د بيرته ويستلو په اعالن شوپوځخپلو په مياشت كې دراتلونكې جوالې ».ونو په وتلو كې ځنډ راوړي پوځد غواړيوس يځكه پيټر. وس سره اختالف لري يجنرال پيټر

له چې ، واييوس يان جنرال ډيويډ پيټراندپه افغانستان كې د امريكا او ناټو د ځواكونو عمومي قومافغانستانه د امريكايي ځواكونو د وتلو پيل له شرايطو سره تړلى كار دى او كه شرايطو ايجاب كاوه نو

االنو ته وويل، چې خبرېبل بورتون اندخو د سپينې ماڼۍ وي.ښايي د ځواكونو د وتلو په نېټه كې ځنډ راشي ».ديس څرګندونې په غلط مفهوم نقل شويوييد جنرال پټر

په خپلو منځو كې په دوىږي چې تر اوسه پورې كېڅخه ډاګيزه ومتضادو ويناو چارواكو د امريكاييد او دا . خبره وكړي يويستلو له پاره اخر ونو دپوځچې د افغانستان څخه د خپلو يدې سال شوې نه د

او پينتاګون ترمنځ ماڼۍ سپينېپيل سره سم د چې د اوباما د ولسمشرۍ د دورې د يفات دهغه اختال واييماڼۍ خوا نيولې او سپينېكه څه هم د امريكا ددفاع وزير رابرت ګيټس هم اوس د . يديپيل شو

كال په جوالى كې به د ځواكونو وتل پيل 2011ي چې د ځد هېچا په ذهن كې هم په دې كې شك نه ګر: چې زيات توپير شتون لري او دا كار دامريكا د ولسمشر ونو كې هم ډيراندوس په يد ګيټس او پيټر» . شي

.د ستونزو سره مخ كوي يپاليس د پوځ امريكايي افغانستان د رپ. ىشركتونو شتون د يامينت يبله ستونزه په افغانستان كې د خصوص

تر نومونو كمپنيو امنيتي ييرغل وروسته په دې هيواد كې په لسګونو وسلوالو ګروپونو د خصوص

169

و پخوانيو نه عالوه د شمال ټلوالې د بهرنيچې په دې ډله كې د ، نته ځالې جوړې كړېاې ځنداللومه نه ده خو اټكل عتوګه م صحيحددې كمپينو د وګړو شميره په ، لريقومندانانو كمپنۍ هم شتون

و هيوادو پورې د بهرني پهاما . ندو بوخت وي ږي چې تر څلويښتو زرو پورې كسان به په كې په دكېۍ په افغانستان همدا كمپن ، كمپنيو د وګړو شميره نژدې شپيته زره كسانو ته رسيږي يتړلو خصوص

نه كول د بې عفتۍ ځيترور او وحشت جوړوي او د ښ ، خلك تښتوي ، زندانونه لري يكې شخص .هيواد په چارو كې السوهنه كوي د يېتر څنګ ، يد دلىځيګرموجب

سختې نيوكو له اړخه د كرزيكې د ولسمشر ومړيلوم كال د اګست د مياشتې په 2010دغه كمپنۍ د په ناامنيو او ۍپه خپلې يوې وينا كې دغه خصوصي امنيتي كمپن كرزيولسمشر . ې راغلې ندال

. كړې او د هغو د ژر تر ژره له منځه وړلو غوښتنه يې وكړه فعاليتونو كې په الس لرلو تورنې يتروريستكمپنۍ دې په څلورو مياشتو كې امنيتي يپه كنفرانس كې اعالن وكړ چې ټولې خصوص يېاو په ډاګه

كې امريكايانو سخت عكس العمل ومړيلوخو په . وتړل شي يېاو دفترونه دې يخپل حسابونه پاك كړ اندد امريكا د بهرنيو چارو د وزارت وي. خپل مخالفت اعالن كړ يېز سره وړاندېددې رزيكوښود او د

خبرداري وايټمن په افغانستان كې د خصوصي امنيتي شركتونو د بندولو لپاره د كابل د حكومت د براين. م وركړيفعاليتونو ته دوا سره مخالفت وكړ او ويې ويل دغه شركتونه بايد په افغانستان كې خپلو

شركتونو د امنيتي يد خصوص يېامريكا په افغانستان كې تر سلو زرو زيات عسكر لري چې تر څنګ وګړيپه اساس د همدې كمپنيو وويناو د كار پوهانو د. يوګړو شميره هم تر څلويښتو زرو پورې رسيږ

رو جرمنو د ارتكاب په صورت كې د نو يا هر ډول قتل و قتال او وژنو او چې په افغانستان كې د يد كرزيشپو كې د ولسمشر ومړيلوافغانستان دمحكمو نه مصون دي او دا حكم هم د اشغال په هماغه

زره كسان ورسره قرارداد لري 26كمپنيو امنيتيخصوصي چې د واييپنتاګون . لخوا وركړل شوى وو چارو بهرنيد يېاوپاته نورو ته كوياع وزارت معاش ورزره كسانو ته ددف 19چې ددې ډلې څخه

. كويوزارت پيسې ورشركتونو دكارونو د يخصوص امنيتيچې د واييجنرال جوزف اندهمدا راز دايساف د ځواكونو وي

.ټرول كړي ځواك له خوا كن يد يوه ځانګړ ، ځاى رد انحالل پ ، كارونه دوىپه موخه به د يښه وال .كې د يوشمير افغانانو د نومونو ور ګډول دي تبله ستر ستونزه د امريكايانو لخوا په تور لس

پر افغانستان له امريكايي يرغل سره سم د ملګرو ملتونو ادارې د امريكا په اشاره د هغو كسانو، ټولنو په ) دښمنانو(رواكو له خوا د مخالفينو چا ييكل چې د امريكاولېاو ګوندونو نومونه په تور لست كې

د نړيوالو په ژبه الملهد تبليغاتو له همدغه لست د كابل او واشنګټن توګه پيژندل شوي وو، او نن سبا . ناست دى

پاڼو كې ليكل شوى، په پيل كې د افغاني طالبانو نومونه 86تقريبا په يولدغه لست چې دوى يې تور بخصيتونو نومونه راغلي چې شميره يې د افغانانو له شميرې ډيره ده، خو مونږ دي، ورپسې د نړيوالو ش

.يوازې د افغانانو نومونه رانقل كړل

170

هم شته، ډير پكې شامل كسان مړه شوي، ډير يې په ۍد يادولو وړ ده چې پدغه لست كې ډيرى غلطمل نومونه مو د ملګرو ملتو له لست كې شا پيښوراو كابل كې دكانونه او يا ماموريتونه لري، په هر حال

ويبپاڼې رااخستي .انجنير ګلبدين حكمتيار، كندز، د حزب اسالمي افغانستان امير )１１１１(

د لست د نومونو ترتيب مو د اصل مطابق ليكلى دى، يوازې د حزب اسالمي افغانستان : يادونه اصل كې هم د چې هغه په ىوړپه سر كې را الملهد مجاهد امير ورور حكمتيار نوم مو لدې

. طالبانو له نومونو ځانګړى ليكل شويدى

ولسمشر بوش له اړخه په انجنير حكمتيار د امريكا د، له مخې ېپاڼ ييسي د بريښنا يب يدب د. ز كال كې د يو شمير افغاني مخالفينو په فشار د تروريستاتو په لست كې و نيول شو 2003

او القاعدېا وښود چې هغه د امريكايانو په خالف په جنګ كې د دليل د يېهغه له پاره ازادۍ قهرمان افغانانو له پاره د افغانستان د يكخو هغه د ډيره ى،طالبانو سره الس يو كړې د

. ىدد مۍ په لسمه دجمعې په ورځ سي اې اې هڅه وكړه دخپلو بې ) ز كال 2002( ددې تر مخه په

.شنډه شوه يېخو هڅه ، ګل دره كې هغه ووژنيشيلوټه الوتكو له الرې په پينو مونږ ، ې اصرار وكړياندونه د جنګ په تداوم بپوځ بيرونيرې چېكه « چې واييحكمتيار

».جنګ او دفاع پرته بله الر نه لرو هم دكې په خپله يوې وينا كې ويلى )ز كال2006(په امريكايان حكمتيار په دې هم تورنوي چې هغه

سامه بن الدن سره د تورې بورې څخه د راوتلو په وخت كې بسپنه كړى هغه ځواكونو د ا د« چې ) 96(».ده

د حكمتيار له پاره «چې كويپانه په ډاګه ييحكمتيار په اړه د جميزټاون بريښنا همدا راز دپه همدې خاطر هغه د طالبانو د مشر . ه برخه كې تر هر څه ډير ارزښت لري اسالم د سياست پ

. ىډير خطرناك د ، ىماليانو تر منځ را ګير د يمال محمد عمر څخه، چې د يو شمير ناپوهه مذهبهمدا راز ، لريستراتيژيو كې هم ډيره پوهه سياسياو نظاميحكمتيار په يېڅنګ تر

او د ىروسانو داشغال په وخت كې جنګ رهبري كړ ول افغانستان كې دحكمتيار په ټ حكمتيار وړتيا د ځوانانو په جذب او د. د ګوډ ګوډ څخه خبرتيا لري يېافغانستان د جغراف

جوړ اسالميحزب ىهغه په دې څو تيرو كلونو كې بلكل يو نو. رهبرۍ كې د باور نه پورته ده )97( »....دي ټول ځوانان يې غړي چې ىد ىكړ

همدا راز د انګلستان د كورنيو چارو په وزارت كې هم د ښاغلي حكمتيار نوم په تورلست كې شامل

انجنير حكمتيار په افغانستان كې يو اسالمي بنسټ پاله حكومت « چې ىدا څرګند كړ يېاو دليل ىد »... ىتونو سخت مخالف دكلتور او ارزښ غربياو د غواړي

171

ځكه . يپخپله دلويديځو معيارونو مخالف د يخالف لګيدل هچې د ښاغلي حكمتيار پ هنورودا ټول تشي په ازادانه توګه په خپل هيواد كې د ىپه لويديځو معيارونو كې هره سياسي ډله اوهر ګوند كول

.ځلې وكړي خپلې خوښې د نظام د راوستلو له پاره هلې ولسمشر پخوانيامريكا د په لست كې دا خبره هم شته چې هغه د ونوروې د تاندحكمتيار ب يپه ښاغل

.زياتو غوښتنو سره سره و نه كتل رونالډ ريګن سره د هغه داړه دا داسې نه شته چې د ښاغلي حكمتيار په يېهيڅ يو . بې بنسټه اوبې بنياده دي هنوروخو دا ټول ت

يا ىخالف كوم كوچن هچې هغه د خپل هيواد د ازادۍ او استقالل نه اخوا دبل كوم هيواد پ يثابته كړونو د پوځجهاد كې هم حكمتيار د روسي مليخالف په ع هد روسي لښكرو پ. ىد ىستر عمل اجرا كړ

امريكانو د د ې كولې او دا اوس اندطرحى وړ مليمختلفې ع يېوتلو غوښتنه كوله او دسولې له پاره و ځواكونو د وتلو له پاره د بهرنيګرم سنګر تر څنګ د خپل هيواد د ازادۍ په خاطر هم د اشغال څخه د

يكپه هيواد كې د ازاد و او ولسواكه ټاكنو له الرې د يوه ولسوا يېيوه معقول مهال ويش اوتر څنګ حكمتيار د. غواړيپه خپلو هيوادو كې يېچې لويديځوال ياو دا هغه څه د. كوينظام غوښتنه

خپل برخليك په خپله و يېولس غواړي ، سر د ټيټولو عادت نه لري ستونزه داده چې هغه پرديو ته دد دغو نيواكګرو موژ ليكلي نو كېكه هغوى زموژ نومونه په تور ليست «چې واييپه همدې خاطر . يكټا

» . يولطانانو او دوزخيانو نومونه په سور ليست كې نيشي نو د ، هيئت ورته ىلوړپوړ اسالميحزب خبرو له پاره د همدا راز هغه وخت چې كابل ته دسولې د

له ما هيڅكله هم «:هغه وويل ىڅه د اند يېو پوښتل چې د تورلست په اړه يېحكمتيار څخه يښاغلدې موضوع ته .هم ترې نه غواړم يېددې وروسته ، باسيچې زما نوم له تورلسته و يغوښت ينه د دوى

مسئله حل اصليچې . ىدا زمونږ ددنيوي عزت او اخروي سعادت سند د ، زيات اهميت مه وركوئ ».ږيكېشي دا پخپله حل :د طالبانو نومونه

اد ننګرهار، د طالبانو د خوست، پكتيا والي او د اطالعات و كلتور مولوى عبدالباقى، جالل آب - 1 .وزارت معين

مولوي عبدالقدير عبدالبصير، ننګرهار په اسالم آباد كې د افغانستان په سفارت كې د طالبانو - 2 نظامي آتشه

.مولوي عبدالغفور، كنړ، د طالبانو د زراعت وزارت معين - 3 )طالبانو حكومت(كې تجارتي آتشه بېه ابوظمولوي عبدالمنان پ - 4 .مولوي عبدالرزاق د كندهار ارغنداب ولسوالي، د طالباتو د تجارت وزير - 5مولوي عبدالوهاب، فارياب، د طالبانو په حكومت كې په رياض كې د افغانستان د سفارت - 6

.سرپرست .د پوځي محكمې رئيسمولوي عبدالرحمن آغا، ارغنداب كندهار، د طالبانو - 7 .مال عبدالواسع معتصم آغا، كندهار ښار، د طالبانو د ماليې وزير - 8 .مال جانان آغا، ارزګان، د طالبانو د فارياب والي - 9

172

و چارو وزارت د پاسپورت بهرنيمولوي سيد محمد عظيم آغا، كندهار، د طالبانو په حكومت كې د - 10 .او ويزې څانګې رئيس

.ولوي سيد غياث الدين آغا، فارياب، د طالبانو د حج او اوقافو وزيرم -11 .مال محمد احمدي، دامان ولسوالي كندهار، د طالبانو په وخت كې د افغانستان بانك رئيس - 12

.مال محمد شفيق احمدي، د طالبانو د سمنګانو والي - 13 .يت وزيرقاري احمد اهللا، قره باغ غزني، د طالبانو د امن - 14 .مولوي عبدالباري آخوند، هلمند، د طالبانو د هلمند والي - 15 .مولوي احمد جان آخوند، كندهار، د طالبانو د اوبو او بريښنا وزير - 16 .كوټ كندهار، د طالبانو د زراعت وزارت معين ولېمولوي عتيق اهللا آخوند، شاه - 17 .شركت رئيس يېلبانو په وخت كې د آريانا هوامال حميد اهللا آخوند، كندهار، د طا - 18 .المرستې مړيمال محمد حسن آخوند، كندهار، د طالبانو د وزيرانو شورى لو - 19 .مال محمد عباس آخوند، كندهار، د طالبانو د عامې روغتيا وزير - 20 .يښنا وزيرالحاج مال محمد عيسى آخوند، سپين بولدك كندهار، د طالبانو د اوبو او بر - 21 .مال عبيداهللا آخوند، كندهار، د طالبانو د دفاع وزير - 22

.آخوند زاده، ارزګان، د طالبانو د ارزګان والي مولوي احمدجان - 23 .محمد صديق آخوند زاده، كابل، د طالبانو د شهداوو او بيرته راستنيدونكو وزارت معين - 24 .قره باغ غزني، د طالبانو د لغمان والي مولوي محمد اسحاق آخوند زاده، - 25 .وزير) ښار جوړولو(مولوي اهللا داد، سپين بولدك كندهار، د طالبانو د تعميراتو - 26 .مولوي امين اهللا امين، د طالبانو د سرپل والي - 27داګرى الحاج مولوي محمد صادق امير محمد، غزنى، د طالبانو د وخت په پيښور كې د افغان سو - 28

.دفتر رئيس .مال محمد طاهر انوري، زرمت پكتيا، د طالبانو د ماليې وزارت د اداري چارو رئيس - 29 .مولوي عارف اهللا عارف، زرمت پكتيا، د طالبانو د ماليې وزارت معين - 30ارت مولوي سيد عصمت اهللا عاصم، ننګرهار، د طالبانو د امر بالمعروف او نهي عن المنكر وز - 31

.معينسيد عالم الدين اثير، بدخشان، د طالبانو په وخت كې په پيښور كې افغان قنسلګرۍ دوهم - 32

.سكرتير .زو چارو وزارت معينټولنېمال حاجى عتيق اهللا، د طالبانو د - 33 .تكا، په ملګرو ملتو كې د طالبانو استازىكېم مجاهد محمد اورنګ، شرنه پكېمولوي عبدالح - 34 .عزيز الرحمان، په ابوظبى كې د طالبانود سفارت دريم سكرتير - 35 .المرستېمال عبدالغني برادر، دهراود ارزګان، د طالبانو د دفاع وزارت - 36 .محمد داوود، كابل، په اسالم آباد كې د طالبانو د سفارت اداري اتشه - 37 .ا، د طالبانو د لوړو زده كړو وزارت معينمولوي ارسالن رحماني محمد دولت، ارګون پكتيك - 38

173

.المرستېمولوي شهاب الدين دالور، لوګر، د طالبانو د سترې محكمې - 39 .مال دوست محمد، دامان كندهار، د طالبانو د غزني والي - 40 .مولوي محمد اعظم علمي، د طالبانود كانو او صنايع وزارت معين - 41 .و چارو وزارت د اطالعاتو رئيسبهرنيد طالبانو د مولوي فيض، غزني، - 42

دوهم او مړيړ غزني، په رياض او اسالم آباد كې د طالبانو د سفارت لواندقاضي حبيب اهللا فوزي، - 43 .سكرتير

.زو چارو وزارت معينټولنېمولوى رستم حنفي حبيب اهللا، دو آب نورستان، د طالبانو د -44 .مي، په كراچۍ كې د طالبانو د قنسلګرۍ تجارتي آتشهكېحمد حمولوي ګل ا - 45 .ټه كې د طالبانو قنسلكويمولوي عبداهللا حماد، هلمند، په - 46 .ټه كې د طالبانو قنسلكويمولوى حمداهللا، په - 47 .ذبيح اهللا حميدي، د طالبانو د لوړو زدكړو وزارت معين - 48 .شان، د طالبانو د پالن اولوړو زده كړو وزيرقاري دين محمد حنيف، بدخ - 49 .مولوي سيد الرحمان حقاني، كنړ، د طالبانو د كانو او صنايع وزارت معين - 50 .و چارو وزارت معينبهرنيمولوي عبدالجليل حقاني، ارغنداب كندهار، د طالبانو د - 51 .زارت معينمولوي عزت اهللا حقاني، لغمان، د طالبانو د پالن و - 52

.مولوي جالل الدين حقاني، ځدارن خوست، د طالبانو د سرحداتو وزير - 53 .مولوي محمد مسلم حقاني، بغالن، د طالبانو د حج او اوقافو وزارت معين - 54 .مولوي محمد سليم حقاني، د طالبانو د امر بالمعروف او نهي عن المنكر وزارت معين - 55 .حقاني، كندهار، د طالبانو په وخت كې د كندهار واليت د اطالعاتو رئيس مال سيد محمد - 56 .سراج الدين جالل الدين حقاني، ځدران خوست، - 57 .سكرتير مړيټه كې د طالبانو د قنسلګرۍ لوكويمولوي عبدالحي عظيم، غزني، په - 58 .وزارت معين هوانوردۍ كېهدايت اهللا، ارغنداب كندهار، د طالبانو د مل - 59

.مولوى عبدالرحمان هوتك، غزني، د طالبانو د اطالعاتو او كلتور وزارت معين - 60 .مولوي نجيب اهللا حقاني هدايت اهللا، د طالبانو د ماليې وزارت معين - 61 .مولوي نور جالل، كنړ، د طالبانو د كورنيو چارو وزارت اداري معين - 62

.تا، د طالبانو د اطالعاتو وزيزكې، ګرديز پمولوي قدرت جمال - 63 .مولوي رحمت اهللا كاكا زاده، غزني، په كراچۍ كې د طالبانو قنسل - 64 .مال عبدالروف خادم، ارزګان، كندهار، د طالبانو د مركزي قول اردو قومندان - 65 .مولوي خيراهللا خير خواه، ارغستان كندهار، د طالبانو د هرات والي - 66 .مال عبدالصمد خاكسار، كندهار، د طالبانو د داخله وزارت معين - 67 .شمس اهللا كمال زاده، په دوبۍ كې د طالبانو د سفارت دوهم سكرتير - 68 .مال عبدالرزاق آخوند الال آخوند، سپين بولدك كندهار، د طالبانو د كورنيو چارو وزير - 69 .كې د طالبانو استازى بېبوظا جان محمد مدني، په - 70

174

.مولوي ضيا الرحمان مدني، طالقان تخار، د طالبانو د لوګر والي - 71 .مولوي عبداللطيف منصور، زرمت پكتيا، د طالبانو د زراعت وزير - 72

.زو چارو وزيرټولنېمولوي محمد اهللا مطيع، ارغنداب كندهار، د طالبانو - 73 .كندهار، د طالبانو دكابل ګمرك رئيس دامان،مال مطيع اهللا - 74 .مولوي اختر محمد مظهري، كندز، په پيښور كې د طالبانو د كنسلګرۍ تعليمي آتشه - 75 .المرستېمال فضل محمد مظلوم، ارزګان، د طالبانو د لوى درستيز - 76 .مولوي نظرمحمد، د طالبانو د كندزوالي - 77د يار فقير محمد، زرمت پكتيا، د طالبانو د شهداوو او بيرته راستيندونكو چارو رحمت اهللا وحي - 78

.وزارت معين .انجنير محمد همايون، د طالبانو د اوبو او بريښنا وزارت معين - 79 .مولوي محمد شفيق محمدي، ارزګان، د طالبانو د خوست والي - 80 .ان، د طالبانو د باميانو واليمحمد اسالم محمدي، رورى دو آب سمنګ - 81ال، د ننګرهار والي مرستېمولوي عبدالكبير، ځدران، پكتيا، د طالبانو د مشرتابه شورى دوهم - 82 ..او

.مولوي محمد رسول، سپين بولدك كندهار، د طالبانو د نيمروز والى - 83 .ي عن المنكر وزير، كندهار، د طالبانو د امر بالمعروف او نهولېمولوي محمد - 84 .مولوي محمد يعقوب، د طالبانو د باختر اطالعاتى آژانس رئيس - 85 .)د اطالعاتو او فرهنګ وزير و وړېنوم. (مال امير خان متقي، هلمند، د طالبانو د معارف وزير - 86 .مولوى عبدالحي مطمئن، زابل، د مال عمر د مطبوعاتي دفتر مسوول - 87 .المرستې، د طالبانو د سترې محكمې )وردګ(ي رفيع اهللا مؤذن، پكتيا مولو - 88 .محمد، كندهار، د طالبانو د مخابراتو وزارت معين ولېمال اهللا داد طيب - 89 .مولوي نجيب اهللا جمعه، فراه، په پيښوركې د طالبانو قنسل - 90 .ۍ رئيسمال محمد حسين مستعيد، د طالبانو د علومو اكادم - 91 .هوانوردۍ وزارت معين كېمال محمد نعيم، د طالبانو د مل - 92

.مولوي نيك محمد، د طالبانو د تجارت وزارت معين - 93 .مولوي حمداهللا نعماني، غزني، د طالبانو د لوړو زده كړو وزير - 94 .رتيرسك مړيمفتي محمد عليم نوراني، په كراچۍ كې د طالبانو د قنسكګرۍ لو - 95 .مولوي نوراهللا نوري، شاه جوى زابل، د طالبانو د بلخ والى - 96 .مال عبدالمنان نيازى، پشتون زرغون هرات، د طالبانو د كابل والي - 97 .مال محمد عمر، ارزګان، د طالبانو امير - 98 .مولوى عبدالجبار عمري، زابل، د طالبانو د بلخ والي - 99 .د ابراهيم عمري، ځدران خوست، د طالبانو د سرحداتو وزارت معينالحاج محم - 100 .ډاكتر عبدالستار پكتين، پكتيا، د طالبانو د خارجه وزارت د پروتوكول رئيس - 101

175

.، چورا ارزګان، د طالبانو د عدليې وزيربېمال نور الدين ترا - 102 .و د پوهنې وزارت معينمال عبدالسالم حقاني، درزاب فارياب، د طالبان - 103 .، په اسالم اباد كې د طالبانو د سفارت د مهاجرينو چارو آتشهشيمولوي عبدالغفار قري - 104 .مال محمد رباني، كندهار، د طالبانو د مشرتابه شورى رئيس - 105 .كندهار، د طالبانو د مخابراتو وزير واييمال يار محمد رحيمي، پنج - 106 .محمد حسن رحماني، پنجوايي كندهار، د طالبانو د كندهار والي مال - 107 .مال حبيب اهللا رشاد، غزني، د طالبانو د پلټنو رئيس - 108 .مولوي عبدالحي سالك، د طالبانو د ارزګان والي - 109 .زابل، د طالبانو د داراالفتاء رئيس مولوي سناني، - 110 .ي كابل، د طالبانو د سترې محكمې رئيسنور محمد ثاقب، بګرام - 111 .برك لوګر، د طالبانو د حج وزارت معين كېاز، بره اندمولوى قلم الدين سر - 112

.مولوى احسان سر فدا، قره باغ غزنى، د طالبانو د استخباراتو وزارت معين - 113 .زو چارو وزارت معيننېټولمولوى سعد الدين سيد، چمن پاكستان، د طالبانو د كار او - 114 .صديقي، غزني، په پيښور كې د طالبانو د قنسكګرۍ دريم سكرتير ولېقاري عبدال - 115 .المرستېد طالبانو د كابل والي مولوي عبدالواحد شفيق، ننګرهار، - 116 .محمد سهيل شاهين، پكتيا، په اسالم آباد كې د طالبانو د سفارت دوهم سكرتير - 117 .مولوي سيد احمد شاهد خيل، غزني، د طالبانو د معارف وزارت معين - 118 .هوانوردۍ وزير كېاختر محمد منصور، كندهار، د طالبانو د ترانسپورت او مل - 119 .مولوي شمس الدين، كشم بدخشان، د طالبانو د وردګو والي - 120 .محمد شريف، د طالبانو د كورنيو چارو وزارت معين - 121 .ر آالم، د طالبانو د زراعت وزارت معينشيمال شمش الرحمان - 122

.نوارى، كندهار، په كراچۍ كې د طالبانو د قنسلګرۍ دريم سكرتيرشيحاجي عبدالغفار - 123 .نواري ننګرهار، د طالبانو د عدليه وزارت معينشينوارى، شيمولوى جالل الدين - 124 .ل پكتيا، په اسالم آباد كې د طالبانو د سفارت دريم سكرتيرمحمد سرور صديق مل، منګ - 125 .ر محمد عباس ستانكزى، لوګر، د طالبانو د عامې روغتيا وزارت معينشي - 126 .مولوي طه، ننګرهار، د طالبانو د پكتيا والي - 127 .هوانوردۍ وزارت معين كېحاجى تاحيس، د طالبانو د مل - 128 .يب تخاري، تخار، د طالبانو د بيرته ستنيدونكو چارو وزيرمولوى عبدالرق - 129 .ټه پاكستان، د طالبانو د جوزجان واليكويجان، ولېمولوي - 130 .اهللا، كندهار، په اسالم آباد د طالبانو د سفارت تجارتي آتشه ولېمولوي نذير اهللا حنفي -131 .المرستېامنيت وزارت د طالبانو د مولوي عبدالحق وثيق، غزني، - 132

.و چارو وزارت د ملګرو ملتو د څانګې مسوولبهرنيمحمد جواد وزيري، د طالبانو د - 133مال عبدالسالم ضعيف، كندهار، د طالبانو د كانو او صنايعو وزارت معين او په اسالم آباد كې - 134

176

.سفير .و چارو وزارت معينبهرني مال عبدالرحمان زاهد، خروار لوګر، د طالبانو د - 135 .سفارت دريم سكرتير مال محمد زاهد، لوګر، په اسالم آباد كې د طالبانو د - 136 )98( .مولوي رحيم اهللا زرمتى، زرمت پكتيا، د طالبانو د اطالعاتو او كلتور وزارت معين - 137

اووم فصل :پايلې

ډيرو ددې جړې دخالصون ده چې و هڅو تر مخ ستره ستونزه دادونككېزمونږ د غميزې د حل له پاره د نه ده درك كړې يى داددې غميزې دپايليدو بنسټيزې جرړې له پامه غورځولي او نكو تر اوسه وهڅه كو

هسې ييو شمير وګړ. پيل شوې ولېچې په افغانستان كې د غميزې پيالمه د كومه ځايه شوې او مخالفينو تر منځ چې ددې غميزې حل په هيواد كې د اوسني حاكم رژيم او كويلري او فكر دان يسطح

اړخ اصلي يېپه دې غميزه كې د قض خو دا بايد څرګنده وي چې . ىپه سوله او ګډ كار كولو كې پټ دچې د افغانستان ينيواكګران د ځواكونه اصلي بلكې ، او نه د هغه دولت او نظام ىد ىكرزنه ولسمشر

.په زور ولكه كړې ، خالف هافغان ولس د ارادې پ د يېې اندمكنۍ فضا بځامورو او سياسيپه او ىمقاومت د مليمقاومت يو ىخالف را پورته شو هددې نيواكګرو پ«افغان سياست پوهانو په وينا د

. »ساتي بشپړتيا په خپله و ځمكېخپلې او د ييرته اعاده كړب يخپل هيواد استقالل او ازاد د غواړي. حكومت او نظام د دې نيواكګرو يوه برخه ده كرزيولسمشر د« چې ىهمدا راز مقاومت اعالن كړ

مقاومت دا . ىدپه هيواد حاكم شوې ځاىهم د دې نيواكګرانو د لښكرو سره يو ىكرزپخپله ولسمشر ځكه ، هغه سره د سولې خبرې او نه به د يپه حكومت كې ګډون وكړ كرزيچې نه خو به د ىاعالن هم كړ

) 99( ».كولو وړتيا يكړو د پلپرېد يېاو نه لريچې ولسمشر نه د خبرو واك يوځواكونه خپله د تيښتې الر لټ بهرني يداد ، ورانولو او تباهيو وروسته ، نژدې لس كالو، وژلو د

نه پوهيږې څه ډول خپل عزت ، يګيچ او منګ د ، خو اوس داسې بريښي چې دا الره ترې وركه ده . . ساتيو

هغو ځواكونو چې تر ديرش سلمه د، ىريښتيا هم چې ناپوهه او ګيچ لښكر هيڅكله هم جنګ نه شي ګټل كوياعتراف يېاويا هغه ځواكونه چې مسؤلين يو يپه پلورلو عاد وسلېپه مخدره موادو او د يې

ينادعل چې د هلمند د ىدا هغه حقيقت د. هيڅكله هم ميدان نه شي وهلى يږجنګيچې د پيسو له پاره ځواكونو امريكايي ، د ولسوالۍ لقب خپل كړ يېچې وروسته ، كې د ولسوالۍ يوې برخې مارجې

177

تيښتې ته يې ، په ځانګړې توګه هالنديان ، ځواكونه غربيچې كويهغه څه ډاګيزه او . ته پيښ شول ) 100( .كړل اړنطام له يجوړ شو يان مك كرسټل او د اوباما د نواندقوم يات د امريكا د نومليهلمند د مارجې ع د

او اتحادي ځواكونو برخه امريكايي پنځلس زرو زياتو لهاتو كې مليپه دغو ع. پاره يو ازميښت وبې ګناه د ، يټول سيستم تباه د سيمې د ، يلښكر ناكام پوځي د امريكايانو د يېپايلې ، اخستې وه

..... زيان او يوګړو وژل او د ميليونو ميليونو ډالرو مال يملكتوګه هغو هيوادونو ته چې په افغانستان كې اتو نړيوالې ټولنې ته او په ځانګړې مليع نظاميمارجې د

نه شونىبرې نظامي په خالفافغانانو ماتول او ددې ولس شتون لري دا ډاګيزه كړه چې د نظامي . يښكار

ونو داخلول پوځافغانستان ته د « چې واييولسمشر ګورباچوف ىاتحاد وروست شورويپخواني د چې وېزمونږ قواو«چې واييهغه » په دې خاطر دا سهوه بايد بيا تكرار نه شي زمونږ ستر سهوه وه

له ، كمينونه راته نيول كېده ، ېراسا د افغانانو پارتيزاني جنګونو سره مخامخ شو ېافغانستان ته ورننوتوه،او اوس ت او دنګ دنګ غرونه چى هلته زمونږ ټانكونو كار نه كايعيي موقاجغرافي ىبله پلوه دا ځانګړ

ىاو نه پرابلومونه حلوالى شي او نه امنيت راوستال ىامريكاېان هم هيڅ نه شي كوال چېهمدا علت دى ) 101( »چى منطقه پرېږدو او و وځو وجيان نه غواړي مونږ مجبور وشي ځكه د افغانستان خلك خار

روسي ځواكونو د ، ) Gen. Boris Gromov's(روسي ځواكونو عمومي قومندان په افغانستان كې دچې وايياو ورته ىاو د ناټو ځواكونو ته ګواښ كړ امريكاييښود، پرې يېاخري عسكر چې افغانستان

سياسيده چې ېتل له پاره دا نا شون همدا اوس او د... افغانستان مونږ ته ډير عبرتناكه درس راكړ« نور په زرګونو لريدا چې امريكايان پالن « واييهغه . فصل كړو وچونه د ځواكونو په زور حل كېكړ

ير اوبدلون را نه يد طالبانو او مقاومت په ليكو كې به هيڅ تغ ، ونه افغانستان ته واستويپوځتازه ».وي يپايلې منف يېتوګه به طبيعياو په . شي ىوستل

زه داجنګ د عقل « چې وايي) Ol eg Samoil ov( ىوزل شوهغه تر څنګ يو بل دافغانستان د جګړې ر د يوازېترالسه كړي، يده چې هيڅ مو نه د طبيعينه لرې ګڼم، هلته مونږ څه وكړل ؟ او څه مو تر السه كړل؟

او دا ټول ... كونډې د هغوىميندې او د هغوى ، ملګري يزمونږ وژل شو ، ايښي دى پرېمو شاته مړي »..و چې وشولهغه څه

تير يكوم ونه به افغانستان ترپوځده چې نړيوال كې ګوماناكتوبر راپه ديخوا داسې ز كال د 2001د خو دې . لريپاڅون حوصله ونه كړي او ددې هيوادو د سترو لښكرو په مقابل كې به هيڅ څوك د

په همدې خاطر اوس نړيواله ټولنه چې هم د ، لطه ثابته كړهاو انګيرنه ډيره غ اندستيو نهو كلونو دا وورد افغانستان چې غواړي ، كويزيانونو د زغم وړتيا ورځ په ورځ له السه ور يتلفاتو او هم د مال انساني

ته اندهم اوس دغې يچارواك امريكاييپخپله . شيموضوع د سولې او خبرو اترو له الرې حل برخليك د هغوىپه افغانستان كې ماتې به اندپه د هغوى. لرينه ويره ېخو د كار دپيالم يرارسيدل

كې كولو ناكامه ول ې داندپه دغه هيواد ب يېچې ددې نه مخته يو امپراطوريو په څير كړپخوانيهغو د . يدتجربې تكرار كړي

178

دادې چې دا موضوع بايد اندكار پوهانو ټولو سياسيهيوادو د انګلستان او د ناټو دنورو ، د امريكا . دخبرو اترو له الرې حل كړل شي

استولو په بحثونو كې حكومتونه يو په بل ونو د ورپوځهيوادونو كې افغانستان ته د يياروپاپه په نورو يېخو تر څنګ ونه ديحكومت ډهالن او يېد ايټال يېچې مهم مثالونه يپسې ړنګ شو

. ىهيوادونو كې هم دا كمشكش اوس خپل اوج ته رسيدلې دې له مخالفو وسله والو سره له چې په افغانستان ك وايي» ګيدو وسټروله«د جرمني د بهرنيو چارو وزير

لفينو د ډلو له ټولو مشرانو د جرمني سياستواالنو هم د مال عمر په شمول د مخا. تفاهم پرته بله الره نشتهكل د جرمني د ولېد جرمني شپيګل مجلې په خپلې يوې ګڼې كې . مشروطو خبرواترو غوښتنه وكړه سره د

» مس فيلډر«عيسايي ډيموكراټ واكمن ائتالف ګوند د فراكسيون د خارجي سياست د كميټۍ ويندوى كوالى شي سولې ته د خبرواترو لپاره زمينه وويل د مال عمر او انجنير ګلبدين حكمتيار په شان افغانان

خوالي د ډډې كولو په ترېهغې وويل البته دغه كسان بايد دښځو حقوقو ته داحترام او له تاو. برابره كړيد جرمني دغه مسؤل زياته كړه له طالبانو او دافغانستان له نورو وسله والو مقاومتي . شان شرطونه ومني

د جرمني په پارلمان كښې د شنو . ه دغه هيواد كښې د ثبات رامنځته كول ديډلو سره د خبرو اترو هدف پ ». هم د افغانستان په حكومت كښې د مخالفينو ګډون منتفي بللى دى» كريسټين مولر «ګوند استازي

ږي اوس په كېنه ګڼل چېسر باوري، چې په سيمه كې د امريكايانو او ناټو دشيكارپوه احمدر ىپاكستان ».بايد د افغانستان د شخړې د اواري لپاره له طالبانو سره ژر تر ژره خبرې وشي « دى چې باور دې

زما په « :و په يوه كنفرانس كې وويل ىڅرګندولو له پاره ان لندن ته را بلل شو دهمدې خبر د چې هغه وځواكونوله وتلو بهرنيانه د د حاالتو د ال خرابېدو او له افغانست، باور كه دا خبرې ژر ترسره ونه شي

».وروسته به په سيمه كې د ګډوډۍ او بې ثباتۍ امكان ډېر شيپيدا ولسونو ته د باور د د هغوى انو په اجازه اوغربي به دا خبرې ددشياحمد رپه دې كې شك نه شته چې

په پام يكه برخه كې څو ټچې د طالبانو پ « :چې وايياو ينو ځكه هغه خبره غبرګو، كويدوپه خاطر كېبل دا چې په وروستيو كلونو انو د حضور مخالف دي اوبهرنيدا چې طالبان په افغانستان كې د لرئ وكې

نې وخت اصال د جهاد كلمه نه ځيكې استعمالوي او د دوى په خپرونو هكې دوى د جهاد كلمه ډېره لږ ».كارول كېږي

معقول د طالبانو په منځ كې چې د ده په نظر يواي او كويدا ډاډ ور هغه په لندن كې لويديځوالو ته چې لوېديځوال يې هم د كرزي د ، حكومت په توګه داسېشوي وي چې دوى د يوه ممكن په دې پوه عناصر

حكومت په شان مالتړ كوي، په افغانستان كې واك ته ورسېږي او عمال د تېرو تجربو له تكرارسره .مخامخ نه شي

ده وويل چې په لوېديځ او په افغانستان كې د ايتالفي ځواكونو ترټولو لويه ستونزه دا ده چې دوى د خبرو حال كې ده چې له طالبانو سره د خبرو اترو موضوع له داسېلپاره كومه جدي ستراتيژي نه لري او دا په

.بيا بيا يادېږي ېډېرې مودې راهيس

179

د طالبانو له مشرانو سره د خبرو په د ده په نظر.مشرانو سره خبرې وشيوايي چې بايد د طالبانو له هغه عامه افكارو له دركه ده ځكه برخه كې د امريكا او د هغې د لوېديځو متحدانو ستونزه د دغو هيوادونو د

.چې له كلونوكلونو جګړې وروسته څرنګه خپلو ولسونو ته ووايي چې له طالبانو سره خبرې كويمثال امريكا وايي چې .حال كې وويل چې د دواړو خواوو ترمنځ د خبرو لپاره ګډې زمينې شته په عين هغه

كال له جواليه له افغانستانه د خپلو ځواكونو ايستل پيلوي او طالبان هم نهايتا له افغانستانه يكد راتلونرسمي په يوه يكد په نظر كېداى شي دا ګډ ټشيد احمد ر.دي يكوځواكونو د وتلوغوښتونبهرنيد

.چوكاټ كې په نظر كې ونيول شيد كرزي حكومت په يوازې توګه دا هدف پرمخ نه شي ده په دې خبره ټينګار كاوه چې په بېالبېلو داليلو

د افغانستان د د اى ايس اى پخواني مشر او)102( دا پروسه نړيوال ضمانت ته اړتيا لري د خبرو او ىولبېله سي » پرته په افغانستان كې امنيت نه شي راتلى د مذاكراتو« : يد ييدگل ويلامورو كارپوه جنرال حم

امريكا په . امريكا او هند په سيمه كې منفي رول اداء كوي« :ي ان ان سره په ځانگړې مركه كې حميدگل ويلد افغان « :ې حميدگل زياته كړ» .پاكستان دكمزوري كولو هڅې كوي افغانستان كې ماته وخوړه او هند د

ترڅو پورې چې دخبرو اترو الر نيول يليكو سره خبرې اترې د ينۍ الر دمقاومت دزهوارۍ يوا شخړې د :ې حميد گل زياته كړ. »شوې نه وي په افغانستان كې سوله او امنيت نه شي راتلى

ر زيات ځكه چې را روان حالت به ډي يل كړبېروانې جگړې څخه ځان را دې هم د دپاكستان واكمنان « ». يخطرناك او خواشينونكى و

واييهغه . كوياوباما به سږكال د طالبانو سره سوله « :چې واييهمدا راز دغه د سياسي امورو كارپوه . يچې سږكال د نوامبر په مياشت كې به د اوباما حكومت د مجاهدينو د ډلو سره د سولې دروازې پرانيز

او هيچاته په كار نه ده چې د افغانستان په يكبه خپل اساسي قانون لي د مقاومت ډلې اندهغه په ددې ورته په كورنيو چارو كې يځكه افغانان دا نه خوښوي چې پرد. داخلي امورو كې السوهنه وكړي

سيږي او دولت به ډير ژر خپل انجام ته ور كرزيوينه كړې چې د حامد اندهغه وړ ، يالسوهنه وكړهيوادونو ته يياروپانژدې دوستان له خپلو ځانو سره كرزيپورې د حامد 500نه تر 400امريكايان به د

مجاهدې ډلې لخوا اداره كړل چې افغانستان به د طالبانو او يا بلې ىهغه په دې باور د. منتقل كړي ) 103( .شي

مشر اوسناتور،ښاغلي افراسياب خټك ، زما سره په يوه كنفرانس كې دپاكستان د نشنل عوامي ګوند يود ګډون په وخت كې په يوه ځانګړې ليدنه كې په دې تأكيد كاوه چې د انجيرګلب الدين حكمتيار پرته د افغانستان سياست نيمګړې دې اوپه هر صورت چې شوني وي داسې الرې بايد ولټول شي چې

.دهغه ګډون حتمي كړي دافغانستان په سياست كېچې د مال عبدالسالم ضعيف، سفير، ىحكومت پخوان) طالبانو(په اسالم اباد كې د افغانستان د

:چې ىد اندږي په دې كېګڼل ىوګړ باورييو غورځنګ اسالميطالبانو د چې د افغانستان واييهغه . لريحل بله كومه الره شتون نه افغانستان د بحران د د مذاكراتو پرته د «

بلكېنه ده داخليافغانستان ستونزه چې د يزياتو او. دولت دسولې كولو په اړه هيڅ توان نه لري ؟ مال ضعيف كويوي نو بيا امريكايان دلته څه داخليپه دې اساس كه دا ستونزه . عوامل لري خارجي

180

د امريكايانو او مخالفينو تر منځ د باور فضا را منځته شي اوبيا دې مړيلوچې تر هر څه ىد اندپه دې د لست او لست « ز سره چې وړاندېد مالضعيف ددې . هيواد كې تر سره شي يدا خبرې په كوم دريمګړ

ړه كار پوهان په دې ا سياسي ياو بين الملل افغانيګڼ شمير » .ښودل شي كېټكې پاىبازۍ لوبې ته دغريب لستونه هم څه نور عجيب او بلكې ىتور لست نه د يوازېچې « ىداد اندددې ټولو . ه دي اندهم

.» شيبطالن كرښه پرې راښكل چې بايد د يجوړ شوطالبانو تر منځ د باور فضا امريكايانو او چې ددې مراحلو وروسته به د افغانستان د دولت، د واييهغه

مذاكراتو له پاره الره او امريكايانو تر منځ د ، افغانستان د دولت د ، طالبانو شي او بيا به درامنځته )104(. برابره شي

كه څه هم د پښتنوپه سيمو . يد جرګو له الرې ددې غميزې دحل الره پيدا كړ غواړييوشمير خلك بيا ددېله پاره د جرګو جوړښت په خپله ګټور كار دى او جنجالو دحل وفصل كې ددواړو اړخونو تر مينځ د

داسېخو د افغانستان د اوسنۍ غميزې د حل له پاره . يحل كړ ستونزې خپلې ى شيولنه پښتانه ك الرېخالف د روان مقاومت په هد بهر نيو ځو اكونو پ كېاو نه به په افغانستان بريښيدومره ګټورې نه جرګې

: چېځكه ولريكمښت كې څه اغيز په هيڅ چېمقاوت دى يمقاومت كامال يو فكر ىاوسنخالف هو ځواكونو پبهرنيد كېپه افغانستان -1

. يغاړرا ن كېټول ولسونه او قومونه پخپل ځان كېبل ږيكې ښتلنه را نغ كېقوم او ولس مختلفو د يې كېه ټول هيوا پ بلكېدلى كېتر څنګ نه دى را ټو ېد ډيورنډ د كرښزې يوا غورځنګدا -2

. يد ولېځغ ېريښ قومونو او ولسونو ترمنيځ يوډول او يمشر و قوميخپل هر مخالف كه هغه غړينګ او مقاومت ورځغ ددې چېمختلفو پيښو وښووله -3

. ىوړ يېكړى او له منځه ېلرڅخه مخې خپلېد يمشر و يكه مذهب غميزې د ددې يبايد د افغانستان ميشت دولت اود هغوى مالتړ حل له پاره د ېالنج ددېاساس ېپه د :ي دې ندهغه دا ال او ده شونى چې. يكړو اندد حل لپاره هڅه و ه هغې او د يو لټو هنوروفكت داخليحل

اسالمياو حزب غورځنګ اسالميد طالبانو . نو تر مينځ دى وجنجال ددوو فكتور ىاوسن كېپه هيواد -1 .بل اړخ جوړوي يې يمالتړ بهرنيان يو اړخ او د افغانستان دولت او افغانست

ژورې كېولس او قوم ياو په هر ځانګړ يپيژندل شو كېدواړه حزبونه په ټول ملت يد شوپورته يا-2 .لري يپيژندګلو ښه او ېريښ

او يا يژبن ، يه هيڅ نسلپ) افغانستان اسالمياو حزب غورځنګ اسالميد طالبانو (دغه حزبونه -3ښت ځد هغوى په خو ېكړپرېاساس د روانو جرګو او ددې جرګو ېپه د نه دي تړلى پورې اړخ قويمنط

. ىولك شيهيڅ ډول اغيز ن باندېد كابل د حساسو يېالت كېاو دغه تش لريالت كېتش سياسياو نظاميدواړه حزبونه په پراخه توګه -4

. يد يدلځيغ كېټول هيواد ادارو په شمول په غور ونه لوريپه اصلي يېد قض كې د افغانستان هغوىپه دې اساس ددغه ډول جرګو څخه چې په

.د غميزې دحل هيله درلودل د پوهې وړ خبره نه بريښي ، شي

181

په مياشت كې د د جون ) ز كال2010(دو له پاره كېالرو چارو د پيدا حل سياسي غميزې د هيواد د دغونډه جوړه شوه چې په هغې كې ټولو هغو هيوادونو چې يهيواد په مركز كابل كې يوه ستره بين الملل

له خوا كرزيولسمشر ددې غونډې په اخر كې د .و ىشتون لري ګډون كړ پوځيپه افغانستان كې او امنيت به د ځيكال تر اخره پورې و 2014 افغانستان څخه د ونه به دپوځ بيرونياعالن وشو چې

ددې اعالن سره كرزيكړيو د امريكاييخو وروسته بيا . سو ته سپاري ولېپ ملياردو او مليافغانستان .مخالفت ښكاره كړ

اعالميې په ېد كابل د نړيوال كنفرانس د تصويب شو:ژبې مجلې شپيګل په دې اړه ليكلي چې يالمان .ت افغان ځواكونو ته وسپارل شيولېواليتونو د امنيتي چارو مسؤ 34افغانستان د داساس به

يې شمېر شاوخوا چې دا مهال به خو په سند كې دا نه دي ويل شوي، په دې هېواد كې دېره نړيوال ځواكونه .يو لكو پنځوسو زرو ته رسيدلى، كله له افغانستان څخه ووځي

داليلو له وجې په جمهور رئيس بارك اوباما ممكن د سياسي او كورنيود شپيګل په باور، د امريكا كړي او له دې سره سم به ناټو عسكرو ايستل پيل يييوه كال كې له افغانستان څخه د امريكا يكراتلون

.ځواكونو ته هم د وتلو الر خالصه شي

2014وتلو لپاره د ځواكونو دو بهرني، د كابل په نړيوال كنفرانس كې له افغانستان څخه د كېشپيګل لي .كال نېټه هم مبهمه او ګونګه بريښي

ټينګښت او پراختيا نړيواله ټولنه به په افغانستان كې د امنيت د« مې فقرې كې راغلي، 17د اعالميې په ».وركړي په مقصد، د افغانستان له ملي پوځ سره مالي او پوځي مرستو ته دوام

بله اړخه همدې خبرو د ګاونډيو خو د ، ږيكېكال كې د ځواكونو د وتلو خبره م 2014په لوريكه له يوه .غورزې پرزې را پيدا كړې دي سياسيپه ګډون په يو شمير هيوادونو كې

م كال په 2010پاكستان حكومت او نظام د افغانستان دحل د سياسي پروسې د مختل كولو له پاره د دمالبرادر په دې خاطر و نيوه چې هغه د ) مالعبدالغني ( ىچارواك ىالبانو يو لوړپوړكې د ط ومړيلو

دو پرته په پټه د سولې د پروسې كار مخته خبرېحكومت سره د پاكستان د جاسوسي نظام د د كرزيهيڅكله هم يخپلو ستراتيژيكو موخو له پاره يو بنسټيز مركز ګڼ پاكستان چې افغانستان د او. كړې و

) 105( .رول له السه وركړي ينه غواړي چې په دې مهمه پروسه كې خپل قيادرارډ شيسير(نماينده سياسيطالبانو سره د خبرو اترو د بلنې په تور خپل همداراز انګليسانو هم د

چې د افغانستان او پاكستان د پاره د ګاردين ورځپاڼې دا خبر ه څرګنده كړه. له كاره ګوښه كړ) كاوبركله ، ترو غوښتنه كړې وه اانګلستان خاص نماينده، سير شيرارد كاوبر، چې له طالبانو سره يې د خبرو

. رته سيمې ته ستون نه شوبېچې دى لندن ته الړ نو هلته پاتې شو او

ۍافغانستان كښې يې د ناټو د جنګ د ستراتيژترو پيشنهاد كړى ؤ او په اكاوبر له طالبانو سره د خبرو ن وكړ د ګاردين ورځپاڼې د خبر په اساس د انګستان د دفاع د وزارت اعال. يښنه ښودلې وهاندپه اړه

انګليسي عسكر وژل شوي او په عراق او افغانستان كښې د جګړې 300ې چې د افغانستان په جګړه ككاوبر هم له خپلې دندې ونډو ته رسيدلي دي ددې اعالن سره جوخت مليارده انګليسي پ 20مصارف

. شوكوښه

182

هيوادنو څخه غوښتنه كړې چې په افغانستان كې د امنيت د راوستلو غربيدكاناډا يوې كارپوه ډلې د . طالبانو سره خبرې اترې وشي په خاطر دې هلته د

: چې يد يډلې دغې كارپوهانو د كاناډا په مركز كې ويلټيك ولېجيوپ افغانستان د مطالعاتو د د د هغوىراتګ به هغوىميز ته د سياسيخو بيا هم ىخبرو موفقيت مخدوش د كه څه هم د طالبانو سره د

.څخه د عمل ډګر را خپل كړي . پاره ډير ښه چانس وي موفقيت له دا به د: چې واييسفير ګورون اسميت پخوانيپه ناټو كې د كاناډا

يېچې زه ياو نه طالبان داسې خلك د يد طالبانو سره خبرې به ډيرې ستونزمنې او دزغم وړ نه و .الرې ته اړتيا لرو سياسيمونږ د حل يوې . خبرو پرته بله الر هم نه وينم خو زه د ، غواړم

هغه . خبرو غوښتنه وكړه په ورځ دطالبانوسره دد عاشورا ) م كال 2010(د افغانستان ولسمشر كرزي دخو د . ىد ىدين حكمتيار د ځواكونو سره د سولې غوښتونكاو ګلب وويل چې د مالمحمد عمر مجاهد

همدا راز په كابل كې د امريكا سفير په . يچې د طالبانو سره خبرې ګټورې نه د وايي شيناټو سرمنمشر خبرو څخه غلط تعبير دي چې د ولس يېاو ويلى ىخبرو سره مخالفت كړد كرزيډاګيزه توګه د

منځته راغلې يهماهنګ هبايد په دې اړه د امريكا په سفارت كې يو مړيلوتر هر څه انددهغه په . ىدشوې .ىو ىاوبيا اعالن شو ىو

بهرني .يتر السه كړ يو په زور كاميابد وژل چېكوالى شيمتحده اياالت ن چې يد يس ويلوترېجنرال پيدا كار يد خلكو مالتړ ور سره و چېعسكر ييماتوالى، يوازى ځا شيعسكر يو بومي بغاوت او ښورښ ن

په يهمدا پاليس .يخلكو په مرسته طالبان سټ كړ يد محل چې غواړيس وترېجنرال پي .شيكوالى ي، محلكېپه افغانستان .ولشاو ناكام يتوركړه، خو مخ مليانو هم عشوروي كېافغانستان

، خو شيجنګساالران كرايه كېداى : واييافغانان .يپيلو ېډز په خالفد يو بل يجنګساالران سمدستورته يبد كې، او بيا په نتيجه ييو طالب ووژن چې غواړيبلخوا، څوك .شيلكل رانيول كېداى نه اب

) 106( ؟شي ېپاتهيوادونو د د لوېديځو كېپه افغانستان (e Figaro - )ه ورځپاڼه ليفيگارود فرانسې محافظه كار

:چې يكلي كېمرستندويه كاركونكو تر وژلو وروسته په تبصره

».طالبان ډير متعصب دي چېا دا روښانه كړه بېدغه نوي فاجعې يوار «

به سوله كېهيواد په دغه ېچي شورځ به هم را داسېآيا چېږي كېته پوښتنه پيدا ي، سړيكورځپاڼه لي متحدينو ىهغو امريكايانو او د چېروانه جگړه ېميالدي كال راهيس 2001د ورځپاڼي په خبره د ي؟شرا

.ده كېپيل كړې، د بايللو په حال كېد افغانستان په لوړو او ژورو طالبانو سره دپخالينې دله چې دى واييانو قومندان پوځيامريكايي او ناټو همدا راز په افغانستان كې د

وسله واود دولت نور وطالبان د يې كې نو قضيوځيامريكا متحدو ايالتونو په هلوځلومالتړ كوي او دس له فكس نيوز يوجنرال ډيويډ پيتر. سره مرسته كړې ده خبرو اترو له پرمختګ والو مخالفانو سره د

پيلولو خبرو اترو د بانو له مشرانو سره دطال افغانستان حكومت د د تلويزيون سره په مركه كې وويلامريكا «: ده همداراز وويل. او په دې منځ كې امريكا دا بهير له نژدې څارلى دى غاړه لري رمخكښ رول پ

».خو خپله په خبرو كې برخه نه لري، يوشمېر مواردو كې ډېره مرسته كړې په

183

خبرو له الرې اواره د فغانستان جګړه هم باالخرها نورو جګړو په شان به د دنړۍ د«: س وويليوجنرال پيتر؟ دا !!ول السونه يې زموږ په وينو ككړ كسانو سره خبرو ته كښېناستوچې داسېموږ په عراق كې له . شي

نيويارك ټايمز په يوه راپور كې وويل چې دطالبانو او د وړمه ورځ» .هرې بلوا په پاى كې شوى دى كار د ) 107(. وروستيو كې په دوبۍ كې پټې خبرې شوې دي ځ پهافغانستان دحكومت ترمن

مه د ډنمارك حكومت د ناټو د مشرتابه دا غوښتنه 26د اګست د مياشتې په )زكال 2010(د يېترڅنګ و چارو بهرنيد ډنمارك د. مسترد كړه ، تيارې افغانستان ته منتقل كړي 16چې ډنمارك دې خپلې ايف

پالن سره ټكر كوي، عسكرو د بيرته را ويستلو د وويل چې دا غوښتنه زمونږ د) ene Espersen -(وزير كرونو اضافي يكد نورو څلويښت ميليارده ډنمار ينه توانيږ يېچې دولت واييهغه يېتر څنګ

انستان كې ثبات او په افغ غواړيهغوهيوادونو په ډله كې وو چې مونږ د. اوږو واخلي ربار پ مصارفود . چې په افغانستان كې خپل فعاليتونه را كم كړو ىخو اوس وخت را رسيدل. شيامنيت را منځته

ددې كار له پاره د مصارفو بار يېچې دولت واييهم ) Gitte l illel und Bech(ډنمارك د دفاع وزير )108(. ىنه شي پورته كوال

پورې اړونده هغوىږي چې لويديځوال او هم په كېزونو په بنسټ دا ډاګيزه وړاندېو او وناندپورتنيو دله دې پايلو ته رسيدلي چې د افغانستان د ډنډ څخه د وتلو الر د سياسي خبرو او د افغانستان ۍكړ

ت په اساس تر رېبود سخت مج يېنو هغه څه چې سبا ، ږي كېمقاومت سره د تفاهم پرته نه تر سترګو اوهغه دا چې د هيواد دې غميزې ته دسياسي . شي ىسره كوي هغه اوس په ښه دريځ كې تر سره كول

.ونه وكاږي پوځه توګه خپل ښودل شي او پخپله ترې په پتمنكې ىټك پاىخبرو اترو له الرې د عسكريځواكونو د ويستلو وروسته هم يوشمير غواړي د هغوىچې ىداد اندكه څه هم د امريكايانو

ونو د پوځد يې كېپه عراق . چې په عراق كې وكړل يېقطعات په افغانستان كې وساتي لكه څنګه پرسونل به په عسكري) 50،000( د هغوىاعالن وكړ چې ) م 2010م داګست 20(ورځ يويستلو په اخر

يا تړون ) contractors(نژدې سل زره هغه يېاو ترڅنګ به ، پاته وي عراق كې تر اوږدې مودې پورېزيرمو ټول تړونونه طبيعيهم پاته وي چې دعراق د بياودانولو د پروسې او ياد هغه هيواد د ينكوكوخو ، له خبره دهبي يپايلې څه و يېدا چې په عراق كې به . يد دولت سره السليك كړي د ځاىهغه د يې

مقاومت چې له هره ياوسن«ورايه ډاګيزه دي اوهغه دا چېپه افغانستان كې دداسې يوه پالن پايلې له تر » ميعسكر شتون هم و نه زغ بهرنيچې په هيواد كې به د يوه ىصبغه لري اعالن كړ ملياړخه

انستان كې د امريكايانو شتون ن او روس هيوادونه په افغچېد نه زمونږ ګاونډيان اونه هم يېڅنګ به بشپړتيا ۍمكنځاستقالل او سياسيد هيواد يېشتون به لكه څنګه چې اوس پوځي دوىد ، زغميو

ځكه هيڅ . هيواد امنيتي حاالت د نورو زياتو ستونزو سره مخ كړي زمونږ د ، له خطره سره مخ كړى ځواكونه نه غواړي امريكايان په افغانستان كې شتون ولري نو يضد بين الملل امريكاييى او ګاونډ

خالف استعمالوي چې دا كار ه توګه يو شمير كسان د امريكايانو د نظامي تمځايونو پ طبيعيبه په دوى .به هيواد همغسې په بې ثباتۍ او نا امنۍ كې ورغورځوي

اما دا . نظام سقوط وكړي ىږدې چې د افغانستان اوسن به پرې نه دوىچې واييكايان كه څه هم امريغواړي دا نظام په يوه ښه بلكېافغانستان نظام سقوط وكړي د غواړيچې هيڅو ك نه يبايد ډاګيزه و

184

ادو ټاكنو له الرې خپل چې افغانان د از يږدپرېامريكايان بايد . شيې تبديل اندولسواكه نظام ب ، . يهغه نظام بقا تضمين او ډاډمنه كړ پخپله ولس د او. يكقيادت په خپله و ټا

نجات د ميثاق تر مليماده ې طرحه كې چې د 15افغانستان په اسالميچې د حزب يدا ټول هغه څه د .، شتون لري ىې كړاندونو ته وړو اړخبهرني خپل ولس ته او ټولو كورنيو او يېې ندنامه ال

په يېو ځواكونو د ويستلو او بله برخه بهرنيد يېيوه برخه ، ىدغه ميثاق په دوو برخو مشتمل د .ې را څرخي اندافغانستان كې د يوه منتخب نظام په جوړښت ب

او ددې يهم همدا نيواكګر دپخوانۍ غميزې مسؤلين په دې كې شك نه شته چې زمونږ د هيواد ددلته دوىاو تر هغو چې . يد دوىاو تر دې حاله پورې د را رسيدو مسؤلين هم هم يغميزې اوږدونك

.شتون ولري دا غميزه به دوام كوي ز كې دا ډاګيزه كړې چې بهرني ځواكونه دې ديوه مهال ويش وړاندېافغانستان په خپل اسالميحزب

، اردو ملياو په دې جريان كې دې په ټولو والياتو كې ، يوكړ يه الرې د افغانستان څخه د وتلو تيارلټولې هغه ادارې يېاو تر څنګ دې . غاړه واخلى رد امنيت چارې پ ځاىس او مجاهدين يو ولېپ ملي

ىد شونىاو داكار هغه وخت . ح كړل شي پاته او اصال ځاىخپل رچې په دې دوران كې جوړې شوى پ .شي يځواكونه د وتلو په مهالويش راض بهرنيچې

م كال ترخې پيښې يو ځل بيا تكرار نه شي او د قدرت تشه منځته 1992ددې له پاره چې د يېتر څنګ او بيا دې ټول . پل كار ته دوام وركړي بيا ټاكنو پورې خ ترتړون له مخې نو همدا رژيم دې د ، شيران

ټولنه دې د ياو بين الملل. شيوي وسپارل ېتر السه كړ يېواك همغه ګوند ته چې تر ټولو زياتې راېې .همداسې ولسواكه منتخب نظام مالتړ وكړي

زونو كې په ولس غږ وړاندېپه دې په دې اساس ، دې ځاىزونه تر اوسه پورې ډير معقول او په وړاندېدا د ولس دنجات او په ، دهر ډول تبعيض نه پورته چې دهمداسې يوې معقولې طرحې له پاره دې ىشو

.ولس كې د يوه منتخبې ادارې د جوړښت له پاره السونه سره يو كړي

پاې

:ضميمه

:پاڼې سره مركه ييبريښنا ددعوت ېپاڼ ييعوت د بريښناوروسته په ناروې كې ميشت دد سمدستييدو ځته دسفر نه د بيرته را ګر كابل

ه دخپل سفر په اړه تپاڼې د كتونكو پوښتنو ييڅخه و غوښتل چې دبريښنا له ما ، طارق بزرګر ، مسؤل :معلومات وركړم

؟ئمعلومات راكړ مادو د طرح اړوند يو څه 15د حزب اسالمي د ئش ولېك: دعوت

185

او په ، له الرې ټولو وطنوالو ته ېبريښنا پاڼ ېتر هر څه د مخه اجازه را كړئ تاسې او ستاسې د وزين ته چې د وطن د سوكالۍ او هلته د امن د ټينګښت او د پرديو د ولكې څخه د هغوىځانګړې توګه

خپل عاجزانه سالمونه او نيكې هيلې ، سره كوي دونكې هلې ځلې تر كې ېخالصون له پاره نه ستړوخت كې د هيواد او ولس يښاغلو او اغلو څخه هيله وكړم چې په اوسن هغوې كړم او د ټولو اندوړ

ددغې سترې غميزې په اړه چې هره ورځ په كې په لسګونو كسان په يوه او بل نوم په پوره وحشت او امكاناتو يد خپلې ژبې او هم د خپلو ماد ، د خپل قلم ، بې طرفه پاته نه شي ، ب سره له منځه ځي بربري

پرې نه يوازېبو كې خپل ولس شيله الرې د خپل ولس چوپړ ته ور ودانګي او د تاريخ په دغه نازكو . يږد

چې اوس د خپلې مبارزې نژدې ، افغانستان ستاسې د پوښتنې په اړه بايد عرض كړم چې حزب اسالمي هم د بحران څخه د وتلو له پاره الرې چارې يېد هيواد په ډيرو بحراني حاالتو كې ، كاله تيروي 41

په يوه معقول شكل سره د خپل ولس او په جنګ يېاو هغه يجوړ كړ يېلټولې، طرحې او پالنونه د روسانو د سرو لښكرو . ې كړى دي اندلو ډلو تر منځ د سولې د پالن او طرحې په څير وړكېراښ كې د

هغه وروسته د په اصطالح مجاهدينو دحكومت په وخت كې د د تجاوز او تيرې په وخت كې هم او دهيواد داخلي او بهرني خو بدبختانه چې زمونږ د . خپل منځي كشمكش څخه د خالصون له پاره هم

ولس د خپل استقالل او ازادۍ په پاكه هوا كې يو خپلواك نظام ىوياړل افغانږدې پرېدښمنان نه تل په جګړو كې يېڅرنګه چې حزب اسالمي د جګړو څخه كركه لري نو په همدې خاطر . ولري

يېخو د ولس د قيادت مسئله ، ې كړېاندله پاره خپله طرحه وړلو اړخونو ته د سولې او تفاهم كېراښنۍ الر د ولس زځكه حزب په دې باور لري چې د قيادت د ټاكلو يوا. تل د ولس خوښې ته پرې ايښې

.ده ېشوند خوښې په واسطه په پايلو كې چې كوم حاالت را منځته شول ې د امريكا د بربنډ تيرياندافغانستان ب رم كال پ 2001په

ىمكنځاو يهيواد خپلواك او د راغىې ندولكې ال ترځواكونو امريكايياو هيودا نيغ په نيغه د خالف هو د ولكې پبهرنيانو په السو كې ولويد نو په هماغه وخت كې د حزب قيادت د بهرنيتماميت د

لكه د روسانو د ، هم په ګرم سنګر كې يېپل هيواد د استقالل د بيرته اخستو له پاره قيام وكړ او د خې اندته رسيدو له پاره خپله طر حه وړ پاىد دې ولكې او اشغال د يېو دريد اوهم ، خالف هتجاوز پ

مړيلو ، خالصون له پاره دوه الرې لرو و ولكې څخه د هيوادد بهرنيوكړ چې مونږ د يېكړه او اعالن يو ىان د يوه معقول مهال ويش له الرې چې د دواړو اړخونو له اړخه پرې توافق شوبهرنيداچې

نظام خپلواك ، اوبيا په هيواد كې د ټولټاكنو له الرې د پرديو د السوهنو پرته يږدپرېزمونږ هيواد خو كه داسې ونه شي نو د هيواد د خپلواكۍ او استقالل د بيرته اخستلو په خاطر به د خپلې ، يجوړ ش

.ساتي ې سنګرونه ګرم وځان ځارنچې ډيرې يې ، زياتو افغانانو 80000ت كې له په دې وخ ، اشغال نهم كال جريان لري يېد امريكا ىداد

ټولنو د يد بين الملل ، ىاشغالګرانو په السو خپل ژوند له السه وركړ ييد امريكا يپښتانه دخالف د هبهرني يرغل او ولكې پ سلمه د 75نژدې ، هيواد د واليتونو امنيت د ، پلټونو له مخې

ومړيلواشغال په چې د ، اوس پخپله امريكايان . ىراوالړ شوي مقاومت او مجاهدينو په السو كې د

186

جنګ او چې د ييګڼله په دې اقرار كوي او وا يافغانستان خپله خاوره او خپله شتمن يېوختو كې . .... نه ده ېسوبه شون كېدې هيواد پزور له الرې ورته

او ولس په جنګ كې را د افغانستان د اوسني نظام مسؤلينو هم دا درك كړې چې هيواد يېتر څنګ يې په ېوټ ېاو ددې جنګ او ناامنۍ له پاره بهرني او كورني هغه ځواكونه لمن وهي چې ګټ ىګير د

خو حزب اسالمي افغانستان يو ځل بيا . دي ېهمدې جنګ كې او ددې اور په تازه كولو كې را نغښتدښمن د ناولو عزايمو د ناكامولو په خاطر يوه هر اړخيزه د وتلو او دد پخوا په څير ددې بحران څخه

ې ترتيب كړې ترڅو په هيواد كې د اړوند اړخونو سره تر ندتر نامه ال» د ژغورنې د ملي ميثاق «طرحه هم يهيواد خپلواكرا ټول شي تر څو د باندېاو ټول كورني اړخونه په دغه ميثاق ، ې را شي ندبحث ال

ملي نجات د(. هيواد قيادت هم د ولس له الرې د ټولټاكنو په واسطه و ټاكل شي تر السه شي او د )په دې خاطر له دې ځايه مو حذف كړ ، ىميثاق په مخكنيو پاڼو كې توضيح شوى د

س څه وشول چې تاسو د كرزي او د پخوا حزب اسالمي د كابل د حكومت سره د خبرو مخالف وو او: دعوت هغه د ادارې سره خبرې وكړې؟

م كال كې په هيواد كې د طالبانو د اسالمي 2001په ، نظام ىلكل ډاګيزه ده چې اوسنادا ب! هو ولس و تپل شو، ددې ركړې په واسطه پپرېد بن د ناولې ، د حكومت د ړنګيدو وروسته غورځنګ

مكنى تماميت امريكايانو او ملګرو ملتونو ته ور قباله كړل ځاو يمخې د افغانستان خپلواك تړون لهپخپله د ىكه څه هم په هغه وخت كې د حزب اسالمي دا خبره د چا غوږو ته نه لويده خو اوس داد. شو

پخپله هيڅ ، ىد نورور سره د ېيچې واك او اختيار يين او د مشرتابه هيئت واولېحكومت مسئ .ان تردې چې د يو مامور ټاكنه هم بايد د يوناما او امريكايانو څخه و پوښتي ، واك نه لري

خپله ، دىد بل سره يېني چې واك كېحزب اسالمي نه غوښتل چې دداسې يوه نظام سره د خبرو له پاره اوس هم حزب اسالمي ددې نظام سره دخبرو له . كولو توان و نه لري كړې د پلېپرېكړې او بيا د پرېد

تر » ژمنې «حزب اسالمي د ميثاق بلكې ، غواړينظام څخه څه و پاره په دې خاطر نه دې ناست چې دپه كې ټول ولس يوه هر اړخيزه طرحه جوړه كړې تر څو د هيواد د اوسني مشرتابه په ګډون الندېنامه

ولس ټول مخور د هيواد د استقالل او ازادۍ په خاطر او هلته د امن د ډاډمنې فضا د د، را ونغاړي شي او په دې ېد جوړولو الرې بند ېبهرنۍ واكمنۍ ته د بهان ، دو په خاطر سره يو الس شي وړېج

. ته ورسيږي پاىاشغال ىترتيب بهرنزمونږ هيئت د ، وكړي يېاو نه به ىز كړوړاندېت له پاره نه كوم ولېب اسالمي په نظام كې د شمحز

په دې نظام كې ګډون غواړينو سره دا خبره ډاګيزه كړې چې حزب اسالمي نه ولېهيواد د نظام د مسئتر څو د بهرنۍ ، شئ ځاىاق كې را يو د حزب غوښتنه داده چې له مونږه سره په دغه ميث بلكې ، وكړي

او په دې ترتيب مونږ د هيواد ټول مطرح ، ته د رسيدو غږ د ټول ولس غږ و ګرځي پاىواكمنۍ د او كه يد يېګوندونه او مشران سياسيكه هغه ، اړخونه كه هغه ولسي جرګه ده او كه د مشرانو جرګه

ټول بايد په يوه اواز د هيواد د ..... او كه نورې يكه هغه د ښځو ټولنې د ، يېن ولېئمدني ټولنې او مسد ولس راى او ټاكنې ته ، نظام د خپل منځې تفاهم له الرې ىخپلواكۍ له پاره غږ پورته كړو او بيا نو

او ، اسالمي يو ستر تاريخي قدم پورته كړي وه چې حزب ېشون وختغه او دا خبره ه. حواله كړو ور

187

، او باالخره دا تاريخي وياړ مونږ ته په برخه شو . يږولېرسمي او لوړ پوړې هيئت كابل ته ىمړنوخپل لمونږ په هيواد كې خپل همدا غږ د رسنيو له الرې او هم په ځانګړو ليدنو كتنو كې په پوره توګه را

خپلواكۍ تر السه كول اوبيا د نظام د ىمړلوپورته كړې او هر اړخ ته مو په ډانګ پيلې توګه ويلي چې .جوړښت

د ښاغلي كرزي سره خبرې دا د حزب اسالمي غوښتنه وه كه د كابل د حكومت؟: دعوت يدلكېخالف د را ټو هنۍ پدكابل حكومت د تيرو څو كالو را هيسې د بهرنۍ واكم! دواړو اړخونو د

ان تردې چې پخپله محترم كرزي ، كوينديزونه اډلو سره د خبرو اترو وړ يمنظم مقاومت او جهادرې د حزب اسالمي د مشر محترم حكمتيار او د طالبانو د اسالمي چېڅو څو ځله دا ويلي چې كه

سره د هغوىاو شيادرس ورته څرګند شي نو پخپله به والړ د مشر مال محمد عمر مجاهد غورځنګد حزب يېپه دې لړ كې . يبه په هيواد كې د سولې او امن د را وستلو له پاره د خبرو اترو دروازه پرانيز

خو حزب . ىد ىځواب موندل يېاو بيرته يليږل يېپيغامونه ، اسالمي مراكزو ته بيا بيا مراجعه كړې اسالمي افغانستان مشرتابه په هيواد كې د سولې او امن د بيرته اعادې او د پرديو د ولكې څخه د

لكه چې مخته مو وويل يو ، يېخالصون په خاطر يوه طرحه تياره كړه او په دې طرحې د بحث له پاره ده چې د » ژمنه«دا يوه . د خپل ولس سره شريكه كړي يېكې دروند هيئت و ټاكه تر څو هلته په كابل

دا ، يكاږې او هيواد ددغه غميزې څخه وكابل د حكومت په ګډون په كې بايد ټولې ټولنې را ټولې شې حزب له پاره هيڅ ډول امتياز نه د د حزب اسالمي يو ابتكار او نوښت و چې په دې نوښت كې د

چې د خپلواكۍ تر ىټول امتياز مو ولس ته وركړى او پخپله حزب اسالمي هوډ كړ. ىغوښتل شو .السه كولو وروسته به د ټولټاكنو له الرې په نظام كې ور ګډيږې

د دې خبرو څخه چا ګټه پورته كړه حزب اسالمي كه د كابل حكومت؟: دعوتد كابل حكومت ، ولس ته ورسيده يېخو ډيره ګټه يو ېنو به ګټه تر السه كړطبيعي ده چې دواړو اړخو

يېپه خالصه توګه ، و ځل له پاره د حزب اسالمي د يو دروند هيئت كوربه لومړيګټه دا وه چې د ژغورنې ملي «د و سره دغه برابره كړې تر څو د ټولو پرګن ورته يېزمينه ، ېكړ خبرېهيئت سره ېدد

، ىباور او وړتيا ډيرښت موندل يېتوګه الملليپه بين ، و نيسي الندې ېتر بحث او څيړن» ميثاق د ټولو نورو اړخونو سره يو باندېخو ريښتونې ګټه به هغه وخت ورته تر السه شي چې په دې ميثاق ...

.خه د هيواد د خالصون له پاره يو ستر قدم واخلي بهرني اشغال څ السليك وكړي او د ځاىخپل دغه نوښت او ابتكار په اساس هم خپل ولس ته او هم نړۍ والې حزب اسالمي افغانستان هم د

د جهاد تاوده سنګرونه يېخالف هو پبهرني هيواد د استقالل له پاره د ته دا څرګنده كړه چې كه د ټولنېته رسولو پاىد بحران او غميزې د يېايښې او تل پرې يهم نه د يېپلوماسۍ الرې دې دساتلي خو ګرم

.ىخبرو اترو ميز ته د ناستې له پاره تيار د او د ېكړ وړاندېپه خاطر عملي طرحې د ، دو اړخونو سره ځل له پاره د هيواد په پايتخت كې د ټولو اړون مړيود حزب اسالمي هيئت د ل

سره په تفصيلي ....مدني ټولنو ، سياست پوهانو ، نو جرګې د غړو په ګډون د علماوجرګې اومشرا يولسمونږ ، چې په ډيره پراخه ټنډه ورته ښه راغالست ويل شوي ىتوګه خپل د سولې پرواګرام شريك كړ

ي همداسې يوه غږ ته ناست غږ څومره اغيز درلود، ټول تږ كتل چې زمونږ په هيواد والو كې زمونږ و

188

رسنيو زمونږ غږ په ډيره پراخه توګه د خلكو غوږونو ته ور ياو چاپ ييد هيواد ټولو بريښنا ، دي و علماو دد جوماتون. په دې كار كې اوږه په اوږه په ډيره ميړانه برخه واخسته يېاو زمونږ سره ، ساوه

په يېحزب اسالمي ددې طرحې څخه په خپلو خطبو كې مالتړ اعالن كړ او ددولت د منسوبينو څخه او ييزونو ته ښه راغالست وواوړاندېد امير محترم حكمتيار دغه اسالميكلكه غوښتل د حزب

توګه هم حزب اسالمي يپه بين الملل. ه خاطر دحزب سره الس يو كړي پبهرنۍ واكمنۍ نه دخالصون خالف ځان ځارنۍ الر خپله هواكمنۍ نه دخالصون پ و دبهرنيخپل دا دريځ اعالن كړ چې كه مونږ د

غه حزب اسالمې د په دې خاطر د ، ايښې پرېكړې خو د خبرو اترو او ديپلوماسۍ الره مو هم نه ده هيوادونو له اړخه او هم د بيال بيلو هيوادو له اړخه يپايارو د ، ټولنې له اړخهميثاق د بين المللي

. لحزب اسالمي دغه ابتكار ته ښه راغالست وويل شو شو او د تاييدو پخواني ، مخورو مشرانو ، ننه هم د مختلفو والياتو څخه د واليتي شوراګانو غړو په هيواد كې د

يېهيئت سره ليدنې كتنې درلودې او خپل مالتړ علماوو د حزب اسالمي د او ، ومندانانوق يجهاد . ترې اعالن كړ

ىدي، څه فكر كوطالبان چې تراوسه يې خبرې رد كړيحزب اسالمي د خبرو ميدان ته راودانګل او : دعوت ؟.نځ واټن ډير شوى نه ويبه اوس د حزب او طالبانو ترم الملهپه خبرو كې د برخې اخيستو له

دواړه ، شته ىتر منځ په ډيرو مسايلو كې يووال غورځنګد حزب اسالمي او د طالبانو د اسالمي ياو په تودو سنګرونو كې يو د بل مالتړ ، ت حق ور كويولېګوندونه د هيواد ازادۍ او استقالل ته د ا

و لښكرو د وتلو له پاره يو بهرنيڅه د مخه دې د هيواد څخه د چې تر هر غواړيدواړه ګوندونه . دي د غواړيافغانستان يځكه حزب اسالم ، شته په دې غوښتنه كې لږ څه توپير. شيمهال ويش جوړ

دې ې او په هيواد ك ، و ځواكونو د وتلو له پاره يو معقول او د منلو وړ مهال ويش تيار كړل شيبهرنياما د طالبانو اسالمي ، نظام او قيادت د ولس په خوښه او د ټولټاكنو له الرې و ټاكل شي ىتلونكرا

. كويبيرته د خپل نظام د اعادې غوښتنه غورځنګد يو شمير غړو سره غورځنګمتوكل او مولوي ضعيف په ګډون د طالبانو د اسالمي يمونږ د مولو

رې مونږ و توانيږو چې په دغه ميثاق چېنو كه . مو په جريان كې كړل هغوىصيلي كتنه درلوده او تفد خپل ولس ، ونو د وتلو له پاره د مهال ويش ټاكل ديپوځو بهرنيد يېماده ۍلومړنچې ، باندې

ږدو نو بيا خو د طالبانو داكې ىټك اىپرا ټولې كړو او په يوه اواز د امريكايانو اشغال ته د ېپرګنحكومت د نظام د جوړښت او قيادت د ټاكلو له پاره به د خپل خو د ، ږيكېمړنۍ غوښتنه هم تر السه ول

ټولټاكنو پرته لهه د نظام د جوړښت له پاره انداما د حزب له ، حل الره پيدا كوو تفاهم له الرې د ځيمنزامن دي هم خاورېبه چې د همدې غورځنګهيله خو داده چې د طالبانو اسالمي نو. شته بله الر نه

. ته رسيدو په خاطر له مونږه سره په همداسې يوه ميثاق كې را ګډشي پاىد ولس ددې غميزې د ؟ىزوپه كابل كې ستاسو شتون او په رسمي ډول د حزب اسالمي استازيتوب څنګه ار: دعوت

حكومت په د كابل د ، ورتګ موخه لكه څنګه چې مو مخكې وويل كابل ته د حزب اسالمي د هيئت دمونږ . لول و كېرا ښ» ژغورنې په دې ميثاق كې د« هغوىګډون د ټولو نورو اړخونو سره خبرې كول او

ىته مو د سولې د اپيغام نيغ په نيغه ور رسولې د او ملت ، ىدا كار په پوره برياليتوب سره تر سره كړ

189

بايد دا ډاګيزه . يو ىراوست ىطبيعي ده چې دې كار به د حزب اسالمي په پرستيژ كې ډير زياتوال. هرې بانډې اوهرښار ، چې په هر كلي ىولس شموله ګوند د زنىكړم چې حزب اسالمي افغانستان يوا

چې تر اوسه په يوه بڼه اويا بله چپ غړيحزب اسالمي ټول هغه مونږ وكتل چې د ، شتون لري كې ه الس كړ او د الس پ يېاو د حزب اسالمي د سولې د غه ميثاق ، يو ځل بيا ډګر ته را ووتل وناست و

.د رسولو هوډ وكړ يېو ته ولس ټولو پرګنهيله ، ښودكېافغانستان د ولس تر مخ په پوره تفصيل سره خپل د سولې دغه ميثاق د اوس خو حزب

. ييلرو چې ولس به زمونږ دغه غږ ته مثبت ځواب ووا، پخوا هم ىدا ځل څه وشول چې حزب په ښكاره وويل چې د كابل د حكومت سره په خبرو بوخت د: دعوت

بۍ، مالديپ او نورو ځايونو كې د حزب اسالمي او د كرزي د استازو وه دوو چې پ يډير ځله اوريدل شو ترمنځ ليده كاته شوي دي؟

حزب اسالمي افغانستان هيڅ كله او هيڅ وخت هم نه په پټه او نه په ، ددې رسمي هيئت د تللو د مخه مي تګالر ه څرګنده او دحزب اسال ، ىښكاره ډول د كابل د حكومت سره په خبرو اترو كې ګډون كړ

حزب هر وخت او په هر ډول شرايطو كې د هيواد د النجې او غميزې د حل له پاره معقولې . ډاګيزه ده ې كار كړې و اوهغه مو داندپخوا تر دې هم مونږ په همدغه ډول يوه طرحه ب ، ې كړېاندطرحې وړ

و چارو وزارتونو او ان د ناتو سر منشي پورې بهرنيمانونو غړو، د انګلستان دپارل هيوادو او ېپايارودحزب د رسمي ېرسولې او د يو شمير سياستپوهانو سره مو په دې اړه ليدني كړې خو دا ټولې ليدن

، رته اشاره كړې په ټولو هغه ځايو كې چې تاسې و. ېزه توګه تر سره كړوګړيپه بلكېهيئت په څير نه توګه په هغو غونډو كې يانفرادي د حزب يو شمير وګړو په ش دىكې ، ىكړ ىحزب رسمي ګډون نه د

. ىكړ ىحزب اسالمي رسمي نماينده په هيڅ داسې غونډه كې ګډون نه د خو د ، ګډون كړى وي نيغ په نيغه ، امير په امر و چې د حزب اسالمي د رسمي هيئت مړيلولكه څنګه چې مې مخته وويل دا دا بايد ډاګيزه . ېافغاني او بهر نيو اړخونو سره خبرې وكړ هاړوندله كابل ته والړ او په خپل هيواد كې

هغه بلكې ، د نظام په سر دښمني نه لري يوازېوي چې حزب اسالمي افغانستان د كابل د نظام سره او ىراغل يخو اوس چې د كابل نظام په خپله د پرديو څخه تر ستون ، نظام د پرديو د الس اله ګڼي

بيا بيا د خبرو له پاره غږ كړى يې باندېاو په حزب اسالمي ، ددې مصيبت نه ځان خالص كړي غواړيې ندنيو اړخونو سره د ميثاق تر نامه الټولو اړوند كور د ځاى رخو حزب اسالمي په نظام كې د ګډون پ

بڼه خپلولې شوه چې حزب اسالمي دغسې يو ملياو دا غږ هغه وخت ع. ىيوې ژمنې له پاره غږ كړ دمونږ ډيرې ښې پايلې تر ىاو اوس ددې عمل له مخې د اهللا فضل د. ىو ىابتكارانه عمل تر سره كړ

. دي السه كړي

و قواو د وتلو له پاره بايد وخت وټاكل شي، په داسې بهرنيحزب اسالمي په دې ټينګار كوي چې د : دعوتبه دا واك ولري چې په دې اړه د ىكرزحال كې چې د حزب اسالمې خبرې د ښاغلي كرزي سره وې ايا

و قواو په استازيتوب وغږيږي؟بهرني

190

هم ټولې هم د كابل د نظام مشرتابه هيئت او ، اسالمي لكه څنګه چې مې مخته عرض وكړ چې حزبې د توافق انددي تر څو په دې ميثاق ب ته را بللې لورياو مدني پرګنۍ او ټولنې د يوه ميثاق سياسي

، ږديكېټكې پاىجبر او ولكې ته د ، و اوپه ځانګړې توګه د امريكايانو دغه وحشتبهرنيوروسته د تر څو د حزب اسالمي ىې غږ كړاندو بحامد كرزي په ګډون ټولو پرګنمونږ د محترم ، و په دې اساسن

بهرنۍ ولكې څخه خالصون و مومي او د ، شي ځاىپه دغسې يوه ميثاق كې را يو ، غږ مالتړ وكړي دد سازشونو او زور زياتي له ، منځته راشي نظام د ولس په خوښه د ټولټاكنو له الرې ىبيا را تلونك

. الرې د نظامونو د جوړښت مخنيوى وشي بايد د ىمړلومونږ د كابل حاكم نظام ته د نجات او خالصون الر ښوولې او ورته مو ويلي چې تر هر څه

وركړې ددې نه په ګټې اخستو سره ته دوىاو دغه فرصت چې اهللا . واستقالل له پاره سره الس يو كړه يو والي سره يې شو او د هيواد د غميزو دغه بيړۍ د ډوبيدو څخه خوندي كړو او په پور ىټول يو موټ

سياسي ېټول بلكېدولت مشرتابه هيئت تر هغه چې مونږ احساس كړې نه يوازې د. كاږو ساحل ته و .وې كېسره په دې غږ كې شري او مدني ټولنې زمونږ

ددې له پاره بايد هد كابل د نظام د مشرتابه په وس كې نه د يوازېالك څخه ژغورل كېښ بهرنيهيودا د كړي تر څو د ټول ولس د غوښتنې په څير يو د نظام مشرتابه هيئت د ټولو اړوندو ځواكونو سره الس

.ځه والړه شي ولكه له من ييامريكاكه بهرنۍ قواوې ووځي د دې ضمانت به څوك وركړي چې هغه پخوانۍ لوبه يانې تنظيمي جګړې : دعوت

به نه تكراريږي په بغالن واليت كې يې د حزب او طالبانو وروستۍ نښتې يوه ښه بيلګه ده؟كه ، ىكونو په ولكې كې دو ځوابهرنيچې زمونږ پايښت د كويفكر ، يښنه لري اندډير خلك همدا

حال دا چې دا انګيرنه . يو تنظيمي جګړو په اور كې را ونښلپخوانينو هيواد به يو ځل بيا د يدا نه ودا چې روسان د مجاهدينو سره د يوه تړون پرته په عاجله توګه د ىمړلو. سهي نه ده اندزما په

په وخت كې هم د حزب اسالمي مجاهدينو پر ېر دې چې د روسانو د تيښتان ت ، افغانستانه و تښتيدل كمونستي يېدويم دا چې روسانو خپل لښكر وويست خو تر شا . خپلو ګذارونو ته دوام وركاوه هغوى

ظار دښود چې په هغې كې دنپرېاو نا مقدسه اتحاد ىډلې ټپلې او د جبل السراج د تړون به څير يوناولد حزب ، ګوند نظامي او سياسي څيرېپرچم د ، ېشمليشورا تر څنګ د جنرال دوستم د ګلم جم

د ، ول ايرانيان او هندوان ، مالتړي پخپله روسان دوىد ، داسې عناصرو ګډون درلود...وحدت ګوند حزب اسالمي ، دي و له اړخه را بربنډ شويړونكلكه څنګه چې اوس دا حقايق د څي وه موخه دا هغوى

هم ۍكړ يباو ان تردې چې په دې سازش كې پاكستاني پنجا. يپه واكمنۍ كې ګډون وكړ يپرې نږداو هم په يكړ كمزورىدا و چې حزب اسالمي هم په نظامي ډګر كې يې اندهڅه او ه. وې ېملشا

د حزب اسالمي د مشرتابه ګناه دا وه چې هغه د خپل هيواد . له السه وركړي سياسي ډګر كې مالتړي خالف ډير هحزب اسالمي پ يېنو په دې اساس . ىې د هيچا سره سودا نه شوه كوالاندپه خپلواكۍ ب

يپرې ډكې د اوس ېد تاريخ پاڼ يپر ې ګذارونه وشول چې داد لوريهر له بې رحمانه جنګ پيل كړ او .)شي په دې اړه د بروس ريچارډسن كتاب ته مراجعه وشي دىكې(

191

ملي ، ملي اردو ، پارلمان ، ه خپله طرحه كې اوسني حكومت پخو په اوسني حال كې حزب اسالمي د هغوىد بلكې پرې ايښې ځاىس او ټول هغه نهادونه چې ددولت وړتياوې لوړوي په خپل ولېپ

حكومتونه ىپه ولس غږ كړى چې را تلونك يېتر څنګ ، ىغږ كړ يېنورو زياتو غښتلي كولو له پاره د يېته رسولو له پاره پاىاو د ټولو غميزو د ، ږي كېد ولس په خوښه ټاكل ځاىبه د زور او تزوير په

.دي ايښې پرېقيادت ټاكل ولس ته تاسې همدا اوس يداد ، يدلي ديځچې د ټول فساد عامل ګر يچې دا بهرني ځواكونه د ىحقيقت داد

، توګه امريكايان څومره په فساد ېان او په ځانګړغربيچې ىاور ېويناو كرزيد محترم حامد كړيو غربيسلمه فساد د همدې 80واد چې د هي ييكړۍ وا يپخپله حكومت. يكې ككړ د....غدارۍ او

. هدله اړخه جوړ شويد ټولټاكنو د پايلو صندقونه د يوناما د غړو په السو كې په مياشتو ، تيرو ټولټاكنو پايلې ووينئ تاسې د

رايو او د ناخوښه كسانو د. ږي چې د يوناما خوښ وي كېاو بيا ترې همغه كسان ټاكل ياو اونيو پراته و . يصندقونه قرنتينو

هيواده د رې بهرني ځواكونه د همدې حكومت په شتون كې دچېچې كه ىحزب اسالمي په دې باور دتر سره شي نو هر هغه ېو په بسپنه ټولټاكنلورييوه مهال ويش له الرې ووځي او پخپله د افغاني

د، ددغه نظام اسالميحزب . حكومت جوړوي ىهمغه به را تلونك يتر السه كړ يېګوند چې ډيرې راتر يوې موقتې مودې پورې مني خو په دې ، د يوه ميثاق په السليك كولو سره ، و واكمنۍ پرتهبهرني

يله وخت و نو په دې اساس به دا ويره مخكې . نظام كې د خپل ګوند له پاره هيڅ ډول امتياز نه غواړي .به يو ځل بيا تكراريږي بېچې وويل شي چې پخوانۍ تجر

كرزي په خبرو څوك ډير ناخوښه او څوك يا كومې ډلې ياو ښاغل اسالميستاسو په نظر د حزب : دعوت

پرې ناخوښه ښكاريدې؟د ولسي ، م مارشال محمدقسيم فهي ، معاون لومړيپه ګډون دا طرحه د هغه د كرزيمونږ د ښاغلي

ڼمشر محتر م صبغت اهللا مجددي او ګ جرګېد مشرانو د ، اغلي محمد يونس قانونيجرګې د رئيس ښچې زمونږ د طرحې وداسې و يېخو وګړي ېنځيباور وركړئ چې ، ړيو سره مطر ح كړېكشمير نورو

ټولو څخه همدا غږ اوريد چې د حزب اسالمي مونږ د ، هم څو قدمه مخته پښه ايښوده يېڅخه ان تر دې ، دهمدې نظر پلې كونكې وې ځاىد لږ څه توپير سره يو ټولې كړۍ ، ىمشرتابه را پورته كړ

چې دا طرحه د محترم محمديونس قانوني له اړخه په پارلمان كې هم مطرح شوه او زمونږ هيله داده د يوې ملي وثيقې » ژغورنې دغه ميثاق «چې د يوياړ تر السه كړ ياد پارلمان به دا تاريخچې د هيو

. يپه څير خپل كړي او د حزب اسالمي دا غږ د ولس غږ و ګرځو س او دد ول بلكې ، زمونږ نه يوازېدا و چې دا غږ ځاىبايد په ډاګه كړم چې زمونږ د ډيرې خوښۍ

چې د امريكا ځواكونه د هيواد د ابادۍ له ىاوس ټول ولس په دې پوه شو. ىولس د قيادتونو غږ دد شتون دوىنو په دې اساس د ،هيواد د بربادۍ په خاطر راغلي د هيواد د اشغال او د بلكې ، پاره نه

192

او ولكې يتير ، د تجاوز دوىول سره الس يو كړو او دڅخه د خالصون يوه الره ده او هغه دا چې مونږ ټ . څخه ځان و ژغورو

دل او د خبرو اجندا مو څه وه؟ولېپه كابل كې مو د كومو خلكو سره : دعوت .ددې پوښتنې ځواب مې د مخكنيو پوښتنو د ځواب په وخت كې ووايه

؟ستىد خپلو خبرو نه څومره راضي يا په كابل كې: دعوتسياسي او مدني ټولنو ته او هم د نظام مسؤلينو ته ، لكه مخته مې چې وويل زمونږ موخه هيوادوالو ته

سره پرې بحث او څيړنه وه او د هغوىور رسول او ېې ددې طرحندد ژغورنې د ملي ميثاق تر نامه ال ، يمونږ دا كارونه تر ډيره حده پورې تر سره كړ .ددې طرحې محتوياتو څخه د قوم او ولس خبرول وو

هغوىاو په ځانګړې توګه ، تعقيبوو، ډاډمن يو چې مونږ به و توانيږو ټول هيوادوال يې ېپاته پايلا ټول سره ر ، يراغل يې نه ونداغيز ال تراو ذهنا او فكر ا د نورو لريچې د هيواد د خپلواكۍ سره مينه

ايښوولو جوګه كړو او ولس ته به دسولې د بيرته د ټكي پاىو ته د كېو بلوابهرنياو په يوه غږ به د ږي او پرلپسې كېدا پروسه په لنډه موده كې نه تر السه . اعادې له پاره خپلو هلو ځلو ته دوام وركوو

.به زمونږ او زمونږ د ولس په برخه وي ىء اهللا چې بر شا انكه اخالص شتون ولري نو . هڅې غواړي د خبرو په پيل كې د كابل حكومت ستاسو د شتون او خبرو نه خوښ معلوميده خو په وروستنى : دعوت

او ډيره خوشبيني نه ده په كار، تاسو په دې اړه څه يد ييابتدا ېخبرپاڼه كې وويل شول چې دا خبرې الډير ؟ىويلى ش

خبرو كې لومړنيومونږ په ، يمړنۍ خبرې دومونږ پخپله هم دا څو څو ځله ويلي چې دا ل ، دا سهي دهپه دې كې د ښو الفاظو د لوري ېنځي شي دىكېبحث كوو، باندېپه محتوياتو ېددې طرح يوازې

د حزب ونه په پراخه ټنډه واخلو او زوړاندې هغوىاو مونږ د ز وكړيوړاندېورزياتيدو او يا د بدلون كړيو سره هبيا د اړوند يېد معلومولو وروسته اندد د هغوىكړو او وړاندې يېبه ته اسالمي مشرتا

او په دې ډاډه يو چې كه مونږ و توانيږو خپل ملت او ، مونږ خپل دغه كار ته هوډمن يو. شريكه كړو ررا ټول كړو نو بيا به د بلواكۍ پ باندېل سره دهمداسې يوې طرحې په شاوخوا ملي شخصيتونه ټو

ىولرو او هيڅ بيروني عنصر به زمونږ د بې اتفاقۍ نه د ګټې د اخستلو جرأت و نه كړا يكخپلوا ځاى . شي

چې امريكايانو ته امريكايانو د حزب سره په اوس وخت كې خبرې ګټورې ونه بللې، تر هغه وخته: دعوت ستاسو سره خبرې د منلو وړ نه وي نو د دې خبرو نتيجه او ګټه به څه وي؟

چې ىرا ليږل ىنه د پوځددې له پاره په لسګونه زره يېافغانستان ته ، ىامريكا يو اشغالګر هيواد د افغانستان كې جنګ ته لمن په ، لري ېګټ كېپه سيمه كې خپلې ستراتيژي هغوى ، بيرته ترې الړ شي

د هغوى. ساتيي حضور وپوځچې خپل كويغيرت چلنج كول په دې خاطر وهل او په زوره د افغانانواو هر مشاور ته د يمشاورين ټاكل يېد هر والي له پاره ، يو د اخستلو هڅې كوافغانانو د ټولو پرګن

نينو ته او خدمت ذ مو ، ان تر دې چې د جوماتونو ماليانو ته ، كويمياشتې په زرګونو ډالر معاش ورپه زور د افغان ولس ارادې زو تنخواګانو لريد خپلو ډا غواړي هغوى ، ګارانو ته په ډالرو معاش وركوي

نن ، كړيوينه كوي چې دا به د امريكايانو د اشغال له پاره بسنه و نه اندخو حاالت داسې وړ ، واخلي

193

چې افغانستان ته را ننوتل د اشغالګرو په يياو وا ، يادوي ېوياړن ۍافغانان يو ځل بيا خپلې پخواني بپوهان وا پوځيهمدا اوس اوس د امريكا . خوښه دي خو بيرته ترې وتل بيا د افغانانو په خوښه دي

نو په دې اساس د خبرو اترو پروسه بايد تر ، ىونى نه دچې د افغانستان جنګ د ټوپك په زور ګټل شپخپله امريكايانو څو ځله د حزب نمايندګانو ته مراجعه كړى او د سولې د . شينيول و الندېالس

. و چارو وزارت تائيد كړې هم ده بهرنيورسره خبرې كړې او دا پخپله د امريكا د يېزونو په اړه وړاندېددفاع ، و چارو د وزارت تر منځ ستر جنجال موجود دي بهرنيپه امريكا كې د ددفاع وزارت او د

او دا ىسخت مخالف د يېت په داسې حال كې په جنګ ټينګار كوي چې د بهر نيو چارو وزارت وزار . ستر ستر خبرونه هم جوړوي وموضوعات اوس د مطبوعات

د هيواد داستقالل او ازادۍ په خاطر او ېچې كه مونږ د ولس ټولې پرګن ىب اسالمي په دې ډاډمن دحزانو بهرنيونو د وتلو له پاره په يوه ميثاق او ژمنه كې سره را و نغاړو او په يوه هوډ سره پوځ هرنيود ب

به د هيواده دوىد ملت اراده وي چې بلكې ، خوښه نهپاماني ووايو نو بيا به دا امريكايانو خداىته .روسانو او انګليسانوپه څير بيرون باسي لكه د

سره د ليدلو او ....)رباني، فهيم، يونس قانوني، سياف، مجددي او نور(تاسو هلته د مختلفو څيرو : دعوت يو جهادي ډلو سره په يوه نوپخوانيچې د ې كړ او كه هڅه مو وه اندمهال د حزب اسالمي دريځ وړ هخبرو پ

؟ىائتالف وغږيږميثاق د را ېد ټولو سره مو په همد بلكې ، ېائتالف له پاره خبره نه ده كړ يمونږ د هيچا سره د نو

هيواد د ، سره را ټول شو باندېټولو ته مو ويلي دي چې را ځئ په دغه ميثاق ، ېدو غوښتنه كړټولېحكومت او نظام په جوړښت په خپلو منځو كې يڅخه په ګډه وژغورو او بيا د را تلونك كېديو د ولپر

وسلېد ، زور او تزوير د. قيادت ټاكنه خپل ولس ته محول كړو يپه يوه توافق ورسيږو او د راتلونكهر ، ښوول شي پرېبايد نور ، دل كېسي برال باندېد پرديو په مټ په نظام ، حكومت غلبه رپه زور پ

دو چې ولس په دې اړه ږپرې ، قوم او ولس ته مراجعه وكړي ځاىافو سره يو څوك دې د خپل مرام او اهد .نيسي تصميم و

مهال مو ليدلى وو؟ هدل كه هماغه كابل چې د جګړو پولېكابل كې مو بدلونونه : دعوتابادي ان د غرونو ، ې شميره زياته شوېد خلكو د ټولن ، زيات بدلونونه راغليكابل كې ډير ! بلې

په ، په شخصي سيكتور كې ، كړي ۍاباد ځاى ځاىبهرنۍ پانګه اچونكو هم ، څوكو ته رسيدلېښانې نه تر خو په دولتي سكتور كې د پرمختګ څه خاص نښې ن ىډير كار شو ، توګه ي كډيره غير مسل

ىمالي فساد د امنيت نشتوال ، اداري فساد ، ولد زور واكۍ څخه سخت نا النه خلك. دې كېسترګو .دلكېچې په ښار كې ډير تر سترګو وو دا هغه څه ....او فقر او لوږه

سره مو خبرې او د هغه برخورد تاسو سره څنګه وو؟ كرزي يد ښاغل: دعوتو لكه ىي سره د پخوانۍ پيژندګلوۍ په اساس په خبرو كې همغسې په زړه پورې والد ښاغلي كرز

د افغانانو د بلكېكړې يهغه هم د رسمي چوكاټ نه له مونږ ه سره ليده كاته نه د. څنګه چې پخوا و ير خوښ و چې خبرې د پرديو هغه هم په دې ډ. په څير په پوره ازادۍ سره غږيدلي يو جرګېخپلمنځي

.هغه هم په پوره ازادۍ او خوښۍ سره ، په خپل كور كې كوو ځاىدو پر كېې دندهيوادو د تر سيورې ال

194

اترې خبرېد هغه د ټول ټيم سره زمونږ ناسته پاسته او بلكېحامدكرزي صيب سره يد ښاغل يوازېنه دې او دې ته موالر جوړوله كېتور سره سمې د ورورۍ په فضا كې تر سره بلكل د افغاني دود او دس

.كولو وړ و ګرځي يشو دغه ميثاق د ټولو له پاره د منلواو پل ىچې څه ډول كول ږي خبرې او كه جنګ؟كېپړاو پاى ته ورسيد د دې وروسته به څه مړياوس چې د خبرو لو: دعوتمونږ به هڅه كوو تر څو ټولې ، شو ىې مونږ ډير څه تر السه كولانده خپل منځي خبرو بده چې پ طبيعي

خالصون له پاره نه د كېانو د ولبهرنيافغاني پرګنۍ د همدې ميثاق په واسطه سره را و نښلوو تر څو د . ملت په څير قدم پورته كړو ياو يوه موټ يرا نغښت ، د يوه واحدانو ته هم د خبرو اترو او د يوه منل شوي مهال ويش له الرې د هيواده د وتلو الر ور بهرنيهمدا راز

، چې جنګ د حل الره نه ده يد اندپه دې ، او كه كورنيان يان دبهرنياوس خو ټول كه ، وښوول شيان دېته حاضر نه شي نو بيا به د بهرنيرې چېكه غوره ده چې دا مسئله د خبرو له الرې حل شي نو

كړه كوي چې په همدې ډول خپلو پروګرامونو ته دوام پرېمقاومت ىو په مقابل كې را والړ شوبهرني كړه كوي ؟پرېوركوي او كه بل څه

د عامو افغانانو غبرګون او كابل ته ستاسو په ورتګ څنګه وو؟: دعوت ، علماو ، ه دې اړه مخته خپل خبره كړې خو بيا هم بايد ووايم چې د عامو افغانانوكه څه هم ما پ

نيك يېټولو ډير ښه غبرګون درلود او دحزب د هيئت دغه كار .....انانو اندو قومپخواني ، مخورووي او په كې غوښتنه ستاماته همدا اوس هم د كابل څخه دوستان بريښنا ليكونه را ، شګون ګاڼه

دو او د سولې د تر السه كولو له پاره د غونډېكوي چې دا پروسه بايد مخته والړه شي تر څو د ملت د را .حل يوه الر ه پيدا شي

رسنيو غبرګون او د حزب اسالمي د خبرېتاسو خپله د يو ليكوال او ژورنالست په توګه د افغاني : دعوت و شتون په هكله څنګه وو؟هيئت خبرې ا

او انځوريزې خبرېزمونږ ددې ټول سفر او د سولې د پروسې ددې خبرو اترو په وخت كې ټولې افغاني او هرې كېونې شبيهرې تلويز ، ېزمونږ سره اوږه په اوږه مخته تلل ، كهكېپرته له تف ، رسنۍ

او خپلو لوستونكو او كتونكو ته ېنيول كېګه زمونږ سره اړيپه پرلپسې تو ېنچېسر خبرېاو ېورځپاڼڅو وشبك يونيتلويز ودوه درې ېچې د هيواد وتل ېداسې شپې هم راغل. تازه حاالت ور رسول يې

. په همدې موضوع تاوده بحثونه درلودل يېساعته په پرلپسې توګه زمونږ سره مركې او تر څنګ يېخو ډيره په زړه پورې دا وه چې ډيره كو وونو خاوندان هم واندكې به د منفي هغوعي ده چې په طبي

يانځوريزو او چاپ ، ييېزه پخپله د هيواد د ټولو بريښنا. ې ټينګار كاوه اندد همدې پروسې په دوام بله مونږه سره اوږه يې كېپه پر مخ بولو رسنيو څخه ډير زيات خوښ او ممنون يم چې ددې پروسې

.وه ېوركړ د خپل سفر په وخت د كومو ستونزو سره مخامخ شوى؟: دعوت

رې مو چې تماس چېهر ، ىډير ښه ښه راغالست را ته ويل شو ، د هيڅ ډول ستونزو سره نه يو مخ شويترم حامد كرزي په ګډون مو چې د هر چا سره د د مح ، ىنيولې په پراخه تندي را ته ځواب را كړل شو

زمونږ درنښت كړى اوپه پوره يېپه پوره عزت او وقار سره ، ېكتلو غوښتنه كړى سمدستي تر سره شو

195

ټول د يوه ولس ، هغوىاو نه وو يددې علت دا و چې نه مونږ پرد ، ېزمونږ پالنه كړ يېوقار سره مونږ دخپل ځان له يېتر څنګ . او د يوه فكر اوعقيدې خاوندان يكخاورې اوسيدون د يوې ، زامن

دو غږ مو كې ځاىد را يو باندېپه يوه ميثاق بلكېرغلي و وپاره دڅه غوښتلو او سوال په خاطر نه و .كاوه يېخپل غږ ګاڼه او د هغې استقبال هغوىكړى و نو په دې اساس زمونږ غږ

سره مجلسونه څنګه وو ايا ( فهيم قسيم، يونس قانوني او رباني)په ځانګړي ډول مو د ښاغلو : دعوت پخواني زخمونه تازه شول كه هر څه هير شوي او خبرې د اوس وخت د غوښتنو له مخې وې؟

دو دحل په الرو او ته د رسي پاىغميزې د ۍاو مجلسونه د تازه حاالتو او د اوسن ېسره غونډ د هغوىهم اوس د نجات په الرې پسې ګرځي هغوى. وو باندېشوو طرحو وړاندېحزب اسالمي له اړخه په د

مونږ نه . ګوند د مالتړ په لټه كې وو سياسيحزب اسالمي افغانستان په څير د يوه ځواكمن او د ، د دغو نوو زخمونه ملهم كولو ته اوس خو بلكېرا تازه كړو غواړو او نه مو غوښتل پخواني زخمونه

.را ټولې وې باندېو زمونږ ټولې خبرې په همدې اړتيا اړتيا ده اوو امثالهم ته اوس هم د مجاهدينو په سترګه )فهيم قسيم، يونس قانوني او رباني (تاسو ښاغلو : دعوت

؟ ىيې بول كه د امريكايانو او نورو د الس اله ىګوركه مونږ وتوانيږو دا ټولې ، سره ليدنې كتنې كولې دوىهمدې له پاره مو د له مونږه سره يو هدف و او د

په همداسې يوه ميثاق كې سره را و نغاړو ځاىو سره يو ادي څيرې د ولس د نورور پرګنپخوانۍ جهې د امريكايانو اندچې هيڅوك په ځان ب يس خو حاالت داسې داو. وي ىبر ىنو دا به زمونږ له پاره لو

خو راځئ چې د ولس د ، او زمونږ ارزو او هيله هم همدا ده چې تير په تيره ، ږدي پرېد نوكرۍ داغ نه .نجات او خالصون له پاره سره الس يو كړو

قوت ىكدونجنګيو او كورنيو قواو سره رنيبهد پښتنو په سيمو او د يوازېولې جنګ او جګړې : دعوت ؟ ىتاسو په دې هكله د دعوت لوستونكو ته څه ويلى ش. ان هم پښتانه ديربانيهم پښتانه او د جګړو ق

د يوې ځانګړې شننې يېشي زه دىكېچې ، دا خو ډيره ستر پوښتنه ده او ډير تفصيلي ځواب غواړي ېننه او هم د سيم لنډه توګه دا بايد عرض كړم چې په كور كې ده پخو . ږم ولېپه څير تاسې ته در

دانګليسانو ، يځواكمن قوم په څير سر را پورته كړ يوه ستر او ګاونډي هيوادونه نه غواړي پښتانه دورځنيو سهولتونو او ټولو ېاو روزن ېد قبايلي سيستم له مخې دا ولس د ښوون يېله وخته راهيسي

دواړو خواو ته ولسونه د دواړو خواو د كېد ډيورنډ د ناولې لي ، ياو اسانتياو څخه بې برخې كړهمدا راز زمونږ ، استعمال كړي يې په خالفبل يو د ، حكامو په واسطه تحميق شوي او ځپل شوي

...... ، ىدې قوم د ترور ولو هوډ كړاو مذهب په نوم د بېيو شمير نورو ګاونډيو د ژ \ستاسو د سفر لګښت د چا پر غاړه وو؟: دعوت

دوه له اروپا څخه او يو له امريكا ، بايد عرض كړم چې مونږ درې كسان ، ه دهنډيره په زړه پورې پوښتهلته په كابل كې . ه درلودخپله غاړ رخپل تګ راتګ ټكټ پ و، خو هر چا د ملګريڅخه په دې سفر كې

خو كله چې د الوتكې څخه را بيرون شو نو ، شو ځاىپه ځاىهم مونږ غوښتل د يوه دوست په كور كې نو په دې اساس مو هلته په كابل كې دا څو ، رياست رسمي ميلمانه يو يوپوهيدو چې مونږ د جمهورپه دې خاطر بايد عرض كړم . و راغلي يو يرته په هماغه ټكټ چې تللاو بي. شپې ميلمستيا تيره كړې ده

196

و او يد بله اړخه خپل هيواد ته تلل. غاړه اخستلي شو بار پر يېچې زمونږ مصارف دومره وو چې مونږ ىمو ورسره كړې ودل چې شپې كېنو دومره دوستان او خپلوان پيدا ىهلته كه ددولت ميلمانه هم نه و

ځكه مونږ ته د هر څه نه زيات د ولس د سولې پيغام ارزښت درلود اوددې كار د ترسره كولو هوډ مو . .درلود

كه د تروګميو ىحاالت د رڼا خواته روان د ىستاسو په شخصي نظر د هېواد راتلونكې څنګه وين: دعوت خواته؟

پرديو د واكمنۍ نه د ځان د او د ، نه شي ىتر هغې چې ملت يو موټ. ده وينه ستونزمنه اندپه دې اړه وړځكه اشغال دخپله . تر هغې به د خير هيله ډيره كمه وي ، لو له پاره خپل ځواك استعمال نه كړي ژغور

. ته و رسيږي ملت د پوهې او پرمختګ معيار غواړيهيڅكله نه ، ځانه سره د فساد ټول عوامل لرين همدا مليلكه څنګه چې مې مخته وويل زمونږ به هيواد كې همدا اوس د فساد اواختناق ستر عا

نو بې دريغه چېد مالي سر. په فساد كې ككړ دي دوىسلمه 80 ، ىي شتون دپوځبهرنۍ واكمني او نه د 80000د ، ات مليع يځنسره ور خپل ، دلكېپرديو په السو كې پاته د يكهيواد خپلوا د ، ويش

دا ...... ول ځد هيواد قيادت د نظره غور ، را ننوتلته خبره هيواد بېپاسپورته او بې ، زياتو خلكو وژلپه دوىچې دد ىداسې نظام را مخته كړ دوى. ټول هغه عوامل دي چې اشغالګرو له ځانه سره راوړي

زمونږ ، س ولېزمونږ پ ، پوځزمونږ ، نږديكېته قدم لورييواد هيڅكله هم دخپلواكۍ شتون كې به هچې دا د غواړي دوىږي او كېروږدي باندې ېپه اضافي معاش او وركړ دوىټول د...... ، مامورين

، ىاوس هم وخت ال تير نه د په دې اساس . ىدا ډير خطرناكه كار د.... اكو د نشې په څير دوام وكړي ترېبيرته را بيداره شي او كه نه زمونږ ځوان نسل كه يو ځل په دې چټلتيا كې ور ، وشي بايد په ولس غږ

.را ويسستل ګران وي يېوت بيا به پرېندل وومه حل بايد ورت پوځيداى شي كه كېد افغانستان ستونزه د خبرو له الرې حل اندستاسو په : دعوت

شي؟مونږ خو د خبرو له الرې د دې غميزې د حل له پاره كابل ته سفر وكړ تر څو د اړوند اړخونو سره يوې

ځواكونه هم دا مني چې دا مسئله د جنګ له ينكوې ولكه كواندپه افغانستان ب ، پايلې ته ورسيږومونږ د حل له پاره . شيموندل وحل الر ددې غميزې د خبرو د ميز له الرې ږي او بايد دكېالرې نه حل

نكو پورې اړه لري چې كومه الر وانو ولكه كوبهرنيپه ې كړې اوس نو دا اندډيره څرګنده طرحه وړافغان يې ىبايلونك بلكې ، نه شته ىخو په جنګ كې هيڅ ګټونك. د خبرو اترو او يا د جنګ يخپلو

. چې هره ورځ بې دريغه قرباني وركوي ىولس دمخكې له دې نه چې الوتكه مو په كابل كې كوزه شي څه مو احساسول او بيرته د وتلو پر وخت مو : دعوت

احساس څنګه وو؟ ځل له پاره د اريانا لومړيكال وروسته يو ځل بيا د 16نژدې ، ډير په زړه پورې احساس مې درلود

باور وكړئ چې هسې . استنبول له ښاره كابل ته تللم د ېكېي شركت په الوتكه كې د تريافغان هوانكو په پښتو او دري ژبه اعالنونه وكړل نو وكله چې كار كو يېبيا خو ، ښه لګيده باندېهغه الوتكه را

ر وختي د افغانستان خاورې ته ور ننوتله نو د او كله چې سها ، ىد هغه وخت احساس نه شم بيانول

197

په كتو مې زړه هم خوښ و او هم غورزيده ځكه ماته دا نه وه څرګنده چې هلته په خاورېخپل هيواد د ډګر ته راشي ييمونږ څه دوستانو ته ويلي و چې هلته هوا. ږي كېډګر كې به را سره څه ډول چلند ييهوا

څانګې چې په امنيتيدريځونو په اساس دا څرګنده نه وه چې يوپخوان د ته نږ واخلي خو زمونږاو موخو كله چې د الوتكې څخه . زمونږ سره څه ډول چلند كوي يكې د ځانګړې توګه د مخالفينو په الس

او هغه هم ، والړ منتظر وكوت بيرون را وتلو هلته مو د محترم حامد كرزي يو ارشد سالكار وزير پورې يد خپل هستوګنځ يېزمونږ سره د روغبړ وروسته د خپله ځانه سره واخستو اوپه دير عزت سره

.ورسولو همدې اريانا د الوتكې په واسطه خو هلته مې د پرديتوب احساس وكړ چې بيرته د كابل څخه د

خپله مينه خپله مينه او خپله خاوره خپله خاوره ده ، خپل وطن خپل وطن . شوم استنبول ته را ستون مجاهد او مومن ، يد افغان وياړل يېاهللا دې . همدا الفاظ مې په ژبه و او تر ډيره پورې مې تكرارول ....

...ولس له پاره د سولې او امن زانګو و ګرځوي يا هغه څه چې د خبرو ىخپل پيغام افغان ولس ته ورسو ىخدمت كې دى كه غواړ دعوت ستاسو په: دعوت

او د دعوت د ويبپاڼې له الرې ىدعوت خپل وګڼ ېمهال كابل كې تاسو ته د ويلو زمينه نه وي برابره شو په .خپل پيغام ورورسوۍ

كې څومره ښه ليكلي ...) توطئې ېپټ( د حزب اسالمي امير محترم انجنير حكمتيار په خپل كتاب او د اسالم او مسلمانانو سره نه پخال ، ىمغرضه او بې مروته دوست د ، امريكا يو بې باوره«دي چې

د يېاو يا يې باور كوي نو يا خو ډير بې عقله داندچې د امريكا په دوستۍ ب هغوى ، دښمن ىدونككې ، مزدو خوښوي بلكې ، نه ىامريكا دوست او ملګر. ې نه شته ايمان يوه كوچنۍ ذره هم په وجود ك

خپل ځان او خپل هيواد قربانۍ ته چمتو ساتلو په خاطر د يداسې مزدور چې د امريكايانو د ګټو د خوند ». يو

اوتسلط لهپرديو د ، د خپل ولس سياسي او مدني ټولنو ته وايو چې د وخت او موقع نه ګټه پورته كړئاو مشرانو جرګو ته وايو چې كه يخپلې ولس ، شئ موټىخالصون له پاره سره يو ولكې نه د ځان د

ې د يو اندو ګڼل شئ د ملت د خالصون اونجات په خاطر په همدې ميثاق ب يغواړئ په تاريخ كې وياړلرې غواړئ تاريخ مو سپين كړى چېچې كه به ته وايود خپل هيواد مشر تا ، دو الره خپله كړئكې يموټ

فرصت چې اوس اهللا تاسې ته ياو د احمدشاه ابدالي او ميرويس نيكه په ليكه كې و ګڼل شئ دا تاريخخپل ولس ته وايو چې دخپلو مجاهدو او قهرمانانو تر څنګ د خپلې ، دركړې له السه مه وركوئ

يغښتلليكو ته وايو چې په خپل عزم كې دخپلو د مقاومت او جها ، خ را تازه كړئوياړ تاري او ۍازادځواكونو ته وايو چې افغانستان ته را ننوتل اسان بهرنيواو يكلوښاوسئ برياوې به ستاسې قدمونه

له بايد دخپلو وتلو شي ې ناوخته اندنو په دې اساس پخوا له دې چې ډير درب. خو وتل ترې ګران يدولس خپل برخه پرېږدئ چې افغان ، پاره مهال ويش و ټاكئ او د افغانستان د اشغال څخه الس واخلئ

ۍونونو له الرې د بيرونالرېخپلو ځوانانو ته وايو چې د خپلو سوله ايزو . يكټاليك په خپله ورته كړئ او خپلو خويندو ته وايو چې هره يوه د ميوند د ماللې په ختميدو له پاره قدم پو واكمنۍ د

.څير و ګرځي او د خپل هيواد د استقالل له پاره ډګر ته را ودانګي

198

ه ټنډه ځوابونه وويل ستاسو نه زموږ ټولو پوښتنو ته مو په وريناو ىدا چې د دعوت ميلمه شو:دعوت

.مننه كوممننه چې مونږ ته مو وخت را كړ تر څو خپلې څرګندونې په پوره ډاډ سره ستاسې د ستاسې نه ډيره

.اهللا مو بريمند او وياړلي لره . له الرې خپل ولس ته ورسوم ېهمدې وزينې بريښنا پاڼ پاڼې مسؤل يي، ددعوت دبريښنابزګرمحمد طارق

:اخذځايونه

)نوا او دعوت بريښنا پاڼىدببرك ځدراڼ ليكنه بي( .1

)انګلستان له ټائمز ورځپاڼې .2

)دغازى جان پښتون په نوم ليك .3

)دښه معمارۍ جايزه هم اخستې ده يېمعمار انجنير دې چې دفرانسې دښاروالۍ له اړخه .4

)لريزوې او د سولې دكميسيون مسؤليت په غاړه مجدديد حضرت صيب صبغت اهللا ( .5

ونېخپر يېبريښنا( .6

)اتمر اوس د خپلې دندې څخه ګوښه شوې دې ( .7

)اصالت يار شهادت ورځپاڼه ( .8

)بينوا دډاكتر نثاراحمد ژباړه ( .9

)پټى توطئي بربنډى څيرې دمحترم حكمتيار ليكنه ( .10

)پټى توطئي بربنډى څيرې دمحترم حكمتيار ليكنه ( .11

.) افغانستان اعالميه اسالميدحزب : تهران ( .12افغانستان د امير محترم اسالميد امريكا نوي جمهور رئيس بارك اوباما او د ديموكرات گونډ غړوته د حزب «( ) ر مقالېيولسم سپتمب .13

»)Thursday, 27.11.2008, 09:10pm )GMT 10/11/2008حكمتيار پرانستى ليك

).ددعوت د بريښنا پاڼې څخه په مننه ( .14

)يولسم سپتمبر مقالې ( .15 )نه په مننې سره ددعوت د ويپاڼې( .16

17. )Mujaddedi’s wikipidia

)Mujaddedi’s wikipidiaهمدا ( .18

)محمدعارف نورزي( .19

) انجنير محمد عظيم ابرومند( .20

)دسولې او ازادۍ دكميسيون اعالميه ( .21 ) فقره ې پالن 15دژغورنې د ملي ميثاق ( .22

. )ددې مسودې متن مخته تير شوې .23 ).دافغان پيپر نه اقتباس) ( ګڼه مه 177زم پرېواشنګتن ( .24 ).ه په مننه سالميدطالبانو د ويپ پاڼې االماره اال( .25

).ه په مننه سالميدطالبانو د ويپ پاڼې االماره اال( .26 )په اسالم اباد كې د طالبانو دحكومت سفير، مالضعيف ( .27

)ليكنه كېد ډاكټرعثمان روستار تره ، دسولې الر او نقشه( .28 )پاڼې يېدعوت دبريښنا، اروق اعظم ليكنهدډاكټر ف( .29

)بريښنا پاڼو څخه افغانيد ، ډاكټر فاروق اعظم ، دافغانانو په نامه ليك( .30

)ې كار كوي ندد ډاكټر صديق نورزي په مشرۍ ال وګړيدغه .31 )د سناتور امين زې ډله ( .32 )پاڼې يېپښتو بريښنا( .33

) دشهادت ورځپاڼه، ارګان رسمي اسالميدحزب ( .34 )دشهادت ورځپاڼه ، ارګان رسمي اسالميدحزب ( .35

199

)پاڼى څخه يېداالماره د بريښنا( .36 لروبر بريښناپاڼه: كړه ليك پرېدمشورتى جرګې خپور كړل شوې ( » .37

)اتحادعلماء افغانستان اعالميه خ عبداهللا ذاكري په مشرۍ دشيد( .38

)د شهادت ورځپاڼه ، نشراتي ارګان اسالميدحزب .39 )ن المللي رسنۍبي( .40

)ليكنه يېحنان حبيب ز، دهيواد تكړه ژورناليست او ليكوال( .41

)دافغان شنونكې محمدنظيم سمون ليكنه ( .42 )پاڼه يېدعوت بريښناد ، مصداق ليكنه بېډاكټرند ( .43

)دعوت نه په مننه ، د ډاكټر عثمان روستار تركې ليكنه( .44

)عوت نه په مننه :نثاراحمد صمد ليكنه د .45 )پاكستاني رسنۍ ( .46

)ددعوت نه په مننه ، واشنګتن پوست( .47

)بريښنا پاڼو څخه اندهندوستان ټايمز او دت( .48

)هېرلډرټالنډ ويبپاڼه، افغاني بريښنا پاڼې ( .49

)سره مركه » ټايمز«دونكې ورځپاڼې پرېد جوالى پنځمه له لندنه خ( .50

)كې په پښتو بريښنا پاڼو ، ډاكټر فاروق اعظم شننه( .51 )د شننه شيدپاكستانى ليكول احمدر ( .52 )ښنا پاڼو څخهيېبر افغانيد ، ډاكټر فاروق اعظم ليكنه( .53 )د نجات د جرګې اعالميه ( .54

.)بريښنا پاڼى څخه په مننه انددنوميالى ليكوال سعدالدين شپون ليكنه، ت .55 »افغانستان هيڅكله هم نه دى فتح شوى« .56 ) په قلم شننه ) Mathew Schofie- d(سكوفيل دمك كليتچې ورځپاڼى دمتيو ( .57 )وټسيوشيپتان والديمير وكېمتقاعد ( .58 )و جنګيدليروسي عسكر چې په افغانستان كې ( .59

)ويناوې ، داليكزانډر كونووالوف( .60 )اليكزانډر ګولټس ( .61

)اليكزانډر ګولټس ( .62

)وټسيو شيپتان وكې .63

)پاڼه يېبينوا بريښنا( .64

)اني مشر وډوارډ دكتاب څخه د سي اې اې د پخو( .65

)او مطبوعاتي خپرنيزې يېبريښنا امريكايي( .66 )مشهورې ورځپاڼى ټورنټوسن يېكاناډا(( .67

)مه16دفبروري ، ټورنټوسټار د توماس والكم يو ليكنه( .68

) شننه Patrick Sea- e اليېپټريك س( .69 ) شننه Patrick Sea- e اليېپټريك س( .70 )المللي رسنۍټولې افغاني اوبين .71

) دمترو اكسپرس ورځپاڼه(( .72

.)پوهنمل حاجى محمد نوزادى ژباړهدبنيوا څخه په مننه د ( .73

)رو ويب پاڼه دكوهــــــــاټ بدرخيل ژباړه. افغانستان ( .74

)تلويزونى شبكه CBS د( .75

)رسنۍ خبرې( .76

77. Stop the war website(

)او مطبوعاتي خپرونې يېبريښنا الملليبين ( .78 )ثاراحمد صمد ليكنه ن( .79

)بريښناپاڼى افغاني ، ولسمشر اوباما په نوم پرانستې ليك كېدامري لوريدافغان كارپوهانو له .80

)شبكې څخه يېدبريښنا) A- terNet(د .81

)دشهارت ورځپاڼه د حقمل ليكنه ( .82 )واشنګتن پوست ورځپاڼه( .83

)دميرويس جاللزى ژباړه ايرش ټايمز،(: . .84

)جوالې 16 اندت .85

200

86. agony of occupation is pub- ished by CHRIS NINEHAM and JANE SHA- - ICE(

) ايسنا د القدس العربى په حواله ( .87

)ميرويس جاللزى ژباړه د واشنګټن پوست ورځپاڼه( .88 دشهادت ورځپاڼه( .89

)د ميرويس جاللزى ژباړه ، واشنګتن پوست( .90

)ليكنه Jitendra Joshi د( .91

)پاڼه يېر بريښنالروب ، ث،نورزې( .92

)واشنګتن پوست دجاللزي ژباړه ( .93

.) دټورنټوسن ورځپاڼه، دنثار احمد صمد ژباړه ( .94

)فضل اهللا رشتين دعوت( .95

96. http://news.bbc.co.uk/2/hi/midd- e_easst(

97. www.jamestown.org )پاڼى په مرسته يېدملګرو ملتو دبريښنا دشهادت د ورځپاڼى ( .98 )بريښنا پاڼې افغاني( .99

)بين المللې رسنۍ (.100

)دګورباچوف انټريو.101

)مطبوعات، د ويناشيد پاكستانى كارپوه احمدر(..102 )دميرويس جاللزې ژباړه ، واشنګتن پوست ( .103

)دخپرونو سره د مالضعيف مركه (.104

)».مالبرادر اوس ازاد شوې دې«، رسنۍ امريكايياونورې ، نيوزويك(.105 )نيوزويك مجله، دهارى ژباړه (.106

)مه 26د اګست اندت(.107 )سي نيوز خبر بېد اې ( .108

:د استاد قريب الرحمن سعيد نورې پښتو ژباړي

)چاپ شوى) (» رح«موالنا ګوهر الرحمن.(اسالمي سيات .1

)د چاپ الندې)(»رح«واالعلي مودودي موالنا اب.( اسالمي رياست .2

)چاپ شوى)(»رح«موالنا ابواالعلي مودودي . .( خالفت او ملوكيت .3

)چاپ شوى)(»رح«موالنا ابواالعلي مودودي . .( پرده .4

)چاپ شوى)(»رح«موالنا عبدالسالم رستمي . (د حديثو د انكار نه د قران تر انكاره پورې .5

)چاپ شوې دې )(»رح«تمي موالنا عبدالسالم رس. (دنبوت پائ .6

)شوې دىچاپ ) (التمش ) ( دايمان پلورونكو داستان (دصالح الدين يوبي ريښتنې پيښې .7

)چاپ شوى)(»رح«سيد اسعد ګيالني .(د انقالب حكمت ) ص(د رسول اهللا .8

201

چې نومونه يې زما په ليكنو كې كتالئ ) په اردو او پښتوژبو(يو شمير نورې كوچنۍ رسالې .9

.شئ

)چاپ شوې دې ( .ايزيد يلدرم تاريخي په زړه پورې ناول د ب .10

)چاپ شوې دې (.دسلطان عالو الدين خلجيي په زړه پورې ناول .11

)الندې دې چاپهمدا اوس د ( دشيرشاه سورې مشهور ناول .12

)ترچاپ الندې دې(له وخته تر راشدينوخلفاؤ پورې صد رسول اهللا : السوندونه او وثيقې .13

)همدا اوس دكار الندې دې (زمونږ آند په هيواد كې د سولې دپايښت په اړه .14

)همدا اوس د چاپ الندې دې (مونږ اوتوحيد .15

او د اردو ژبو څخه ژباړل شوې او هم په انګليسي ژبه زيات شمير پښتو مضامين او دانګليسې .16

ژبو ورځپاڼو او يو شمير اونيزو او سياسې شننې ، مقالې او ليكنې چې په پښتو او نګليسي

.)په خواشينۍ سره چې ريكارډ يې له ژباړن سره نشته .( مياشتنيزو كې خپاره شوې دي

دقريب الرحمن سعيدپه اړه

د ويكيپېډيا لخوا

202

ليكوال او كارپوه، سياسيژورنالست، تكړهيو د ننګرهار واليت) 1952د جون 20( قريب الرحمن سعيد كې دننه او د افغانستان نه دباندې په افغاني رسنيو كې منظمې ليكنې افغانستانهغه په . ژباړونكى دى

.هم خپرې كړي او د نورو ژبو نه يې يو شمېر كتابونه هم پښتو ژبې ته ژباړلي دي

هغه د . ختونو كې يې سعيد غوره كړىد قريب الرحمن سعيد پخوانى تخلص مولوي زاده ؤ چې د جهاد په ود ولسوالۍ په روداتونوموړى د افغانستان د ننګرهار واليت د . مولوي ګل رحمن ديوبندي زوى دى

د خپل وخت يو لوى عالم، ښه مولوي ګل رحمن ديوبنديد نوموړي پالر . شارسول كلي كې زېږېدلى دى .ليكوال او شاعر ؤ

ني ښوونځي كې سر ته رسولي خپلې لومړنۍ زده كړې يې د روداتو د ولسوالۍ د احداد په لومړني او منځكې د د كابل په پوهنتوند لوړو زده كړو پيل يې . ټولګي بريليك اخيستى 12بيا د ننګرهار ليسې نه يې د

كال كې له همدغې پوهنځي نه . ز 1975په څانګه كې كړى چې په شمېرپوهنېاو كيمياساينس فاكولتې د ) د لندن د ښار پوهنتون(يونېورسټي په سټي كال كې يې د لندن . ز 1984تر دې وروسته په . بريالى راوتلى

اونيزه كورس بشپړ كړى چې په دې څانګه كې يې د ماسټرۍ تر كچې كورسونه لوستي 8كې د ژورناليزم كې د ټولنيزو پوهنو د پوهنځي څخه د سياسي او د اوسلو په پوهنتونكال كې په ناروې كې . ز 2008په . دي

د بريليك په ټولنيز اقتصاد دوهم ليسانس ترالسه كړى او دم مهال په همدې څانګه كې خپل د ماسټرۍ .الس ته راوړلو بوخت دى

. د ننګرهاد د واليت د روداتود ولسوالۍ د احداد په ليسه كې د كيميا اورياضې استاد .1پر افغانستان كې د روسي پوځ د يرغل پر خالف د نړېوالو رسنيو سره د اړيكو كې دليږد په ديار .2

. مسئول . د دفتر عمومې مشر )Press and information(د مطبوعاتو او معلوماتو .3 . د هجرت د اردو ژبې مجلي بنسټ ايښوونكې او مسئول مدير .4 بنسټ ايښوونكې او عمومې مشر ) Afghan News Agency ANA(د افغان خبرې اژانس .5 . وياند) دافغانستان دمجاهدينو داسالمي اتحاد(د اوه ګوني يووالي .6هاجرينو د كوچنيانو د فعالو سره يو فعاله د روزنيزه او ټولنيزه مؤسسو او په ځانګړې توګه د م .7

. ونډه اخستونكېد اجرائيه شورا غړى ، د دې ګوند د فرهنګي كميټې مشر او د همدې حزب اسالميد افغانستان د .8

. ګوند وياند . د افغانستان د عظمې صدارت د مطبوعاتو عمومې رئيس او د صدراعظم وياند .9

او اوس . د اطالعاتو او كلتور د وزارت د كميسيون رئيس او د دغه وزارت سرپرست وزير .10

.غړېسولې د جرګګۍ سياسي پاليسيو ممثل او دا كې د حزب اسالمي افغانستان دپه اروپ .11

203

ځانګړي وړتوبونه

كالج كې د انګليسي ژبه زده كړې همدا ) Kingsway-Princeton college(قريب الرحمن سعيد د لندن په ې ژبې د زده كړې كال كې د امريكا د نبراسكا د پوهنتون د سكالرشپ له مخې د انګليس. ز 1991راز په

وهغه د خپلې مورنۍ ژبې تر څنګ په فارسي، عربي، اردو، انګرېزي او ناروېژي ژب. كورسونه بشپړ كړي .ښه پوهېږي او خپلې ليكنې هم پرې كوالى شي

.