ขอบเขตของวิชารัฐศาสตร์...

เอกสารสรปหลกรฐศาสตร / อ.ดร.ชาญชย จตรเหลาอาพร

บทท 1ขอบเขตของวชารฐศาสตร (Political Science)

ประเภทของความร1. มนษยศาสตร (Humanities)2. วทยาศาสตรธรรมชาต (Natural Science)3. สงคมศาสตร (Social Science)

ขอบเขตของรฐศาสตร1. รฐ (State)2. สถาบนทางการเมอง (Political Institutions)3. ปรชญาการเมอง (Political Philosophy)

สาขาวชาทางรฐศาสตร1. รฐบาล (Government)2. พรรคการเมอง (Political Parties)3. กฎหมายมหาชน (Public law)4. รฐประศาสนศาสตร (Public Administration)5. รฐบาลเปรยบเทยบ (Comparative Government)6. ความสมพนธระหวางประเทศ (International

Relation)7. ปรชญาการเมอง

1


บทท 2ความสมพนธระหวางวชารฐศาสตรกบศาสตรอนๆ

ประวตศาสตร- “ประวตศาสตร คอ การเมองในอดต”- การเมอง คอ ประวตศาสตรในปจจบน

วธการศกษารฐศาสตรในแงประวตศาสตร คอ การศกษาเรองราวในอดตในดานตางๆ

เศรษฐศาสตร- วชาเศรษฐศาสตรเปนการศกษาการผลตสนคาและ

บรการ (Production) การจำาแนกแจกจาย (Distribution) และการบรโภค (Consumption)

- เศรษฐศาสตรการเมอง เศรษฐกจการเมอง รฐเศรษฐศาสตร ลทธเศรษฐกจ

- ระบบเศรษฐกจ แบงประเภทได 2 ประเภท1. ลทธนายทน (Capitalism) / เศรษฐกจกลไกการ

ตลาด (Market Economic)2. ลทธสงคมนยม (Socialism) / เศรษฐกจแบบสงการ

(Command Economic)- มารกซ

1. Communism2. สงคมนยม3. นายทน4. ศกดนา5. ทาส6. บพกาล

2


ภมศาสตร- Montesquieu เปนนกคดแบงแยกอำานาจ ซงเหนวาพนท

ของรฐมผลตอความเปนอยของประชาชน- ภมศาสตรการเมอง (Political Geography) ศกษาทตง

ของเมองชมชน ทรพยากรตางๆ ภมอากาศ ภมประเทศ สภาพภมศาสตรทมผลตอการเมองของรฐ ภมรฐศาสตร(Geopolitics)

สงคมวทยา และ มานษยวทยา1. สงคมวทยาการเมอง (Political Sociology)

- ศกษาวาปจจยทางสงคม คอ ภมหลงของบคคลมผลกระทบตอความคดและการกระทำาของนกการเมองและปรากฎการณทางการเมองตางๆ อยางไร ตลอดจนศกษาขบวนการตางๆทางสงคม เชน นดหยดงาน

- ทำาใหทราบถงพฤตกรรมทางการเมอง2. มานษยวทยาการเมอง (Political Anthropology)

- ศกษาลกษณะผนำาทางการเมอง- การกอตวทางการเมอง

จตวทยา เปนศาสตรออน (กลมสงคมศาสตร)- การเรยนรความจำา ระบบประสาท สตปญญา ทกษะ

การพฒนาทางความคด บคลกภาพ- จตวทยาการเมอง (Political Psychology)

พฤตกรรมการเมอง เชน พฤตกรรมการเลอกตง การโฆษณาชวนเชอ การวเคราะหทางจต บา“อำานาจ” หลงอำานาจ“ ” อำานาจนยม“ ”

ปรชญาและจรยศาสตร- คณธรรม- ทศพธราชธรรม- ปรชญาการเมอง

3


นตศาสตร- กฎหมายมหาชน

วทยาศาสตรและคณตศาสตร- Huntington / วจย Poll

ประชากรศาสตร- สำามะโนประชากร

ศาสตรอนๆ- ศลปกรรม ดนตร และบทละคร

บทท 3การศกษาเกยวกบรฐและองคประกอบของรฐ

อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ร ฐ

1. ประชากร2. ดนแดนทแนนอน3. รฐบาล4. อำานาจอธปไตย

อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ร ฐ ช า ต

องคประกอบของรฐทง 4 ประการ และ5. การมประวตศาสตรรวมกน6. การมสญลกษณรวมกน

คำาอธบาย

4


1. ประชากร หมายถง ประชาชนชาวไทยทกคน2. ดนแดนทแนนอน หมายถง อาณาเขตของประเทศไทย3. รฐบาล หมายถง รฐบาลไทย4. อำานาจอธปไตย หมายถง อำานาจทประเทศไทยมสทธทจะ

ทำาการในนามของประเทศ อำานาจนตบญญต อำานาจบรหาร และอำานาจทางการศาล

5. การมประวตศาสตรรวมกน หมายถง คนไทยยอมรบรวมกนวาประเทศไทยไดเรมกอกำาเนดมาตงแตอาณาจกรสโขทย อยธยา ธนบร และรตนโกสนทรโดยมบรรพบรษของไทยเปนผรวบรวมปกปองผนแผนดนไทยจวบจนการสรางชาตมาจนถงปจจบน เปนตน

6. การมสญลกษณรวมกน หมายถง การทคนไทยทกคนยอมรบรวมกนภายใตสญลกษณเดยวกนวา เครองหมายหรอสงของนนๆ คอสงทแทนความเปนของคนไทยและชาตไทย เชน เพลงชาต ธงชาต เปนตน

บทท 4ทฤษฎทอธบายถงการกำาเนดรฐ

ทฤษฎ ทใชในการอธบายการกำาเนดรฐทสำาคญ มดงน

1. ทฤษฎเทวสทธ [Divine Right Theory]2. ทฤษฎการแบงงาน [Divine of Labor Theory]3. ทฤษฎสญชาตญาณ / ทฤษฎธรรมชาต [Instinct or

Natural Theory]4. ทฤษฎสญญาประชาคม [Social Contract Theory]5. ทฤษฎอภปรชญา [Metaphysic Theory]6. ทฤษฎทางกฎหมาย

5


7. ทฤษฎเชงชววทยาวาดวยรฐเปนอนทรย / ทฤษฎววฒนาการ [Organic or Evolutionary Theory]

8. ทฤษฎพลานภาพ [Force or Coercion Theory]

บทท 5ววฒนาการของระบอบการปกครอง

รปแบบของรฐ

1. รฐเดยว [Unitary State] = รฐบาลเดยว2. รฐรวม [Composite State] = รฐบาลกลาง + รฐบาล

ทองถน เรยกวา รฐบาลซอน [Dual Governments]2.1 สหพนธรฐ [Federation] เชน สหรฐอเมรกาใน

ปจจบน2.2 สมาพนธรฐ [Confederation] เชน

สหรฐอเมรกาในอดต

6


ววฒนาการการปกครอง

การปกครอง [Government] หากแบงเปนประเภทใหญๆ ทพบในปจจบนจะม 2 ลกษณะใหญๆ ไดแก เผดจการ [Dictatorship] กบ ประชาธปไตย [Democracy]

เพลโต [Plato] แบงเปนรฐออกเปน 2 ประเภท คอ 1. รฐทชอบดวยกฎหมาย ไดแก

1.1 ราชาธปไตย (ดทสด เปน อตมรฐ“ ” (รฐในอดมคต) ซงเกดไดยาก) (๑)

1.2 อภชนาธปไตย (กลางๆ) (๒)1.3 ประชาธปไตยภายใตรฐธรรมนญ (เลวทสด เพราะ

มากหมอมากความ แตดกวารฐทไมชอบดวยกฎหมายทกแบบ) (๓)

2. รฐทไมชอบดวยกฎหมาย ไดแก2.1 ทรราช (เลวทสด) (๖) 2.2 ทรชนาธปไตย (เลวรองลงมาจากเลวทสด) (๕) 2.3 ประชาธปไตยซงไมอยภายใตรฐธรรมนญ (เลว

นอยกวา ทรราช และ ทรชนาธปไตย) (๔) เปนการปกครองโดยพลการและแบบรนแรงโดยคนจำานวนมาก

อรสโตเตล [Aristotle] ใชเกณฑ 2 ประการพจารณาวารปแบบรฐนนดหรอไมด ไดแก1. เกณฑจำานวนผมอำานาจในการปกครอง2. เกณฑเชงปทสถาน

7


จำานวนผมอำานาจ

ด ไมด

1 คนหลายคน

จำานวนมาก

ราชาธปไตย อภชนาธปไตย

มชฌมวถอธปไตย/

ประชาธปไตยสายกลาง

ทรชนาธปไตยคณาธปไตยประชาธปไตย

ลกษณะการปกครองในปจจบน

1. เผดจการแบบอำานาจนยม [Authoritarianism] คอ คนสวนหนงเขายดอำานาจในการปกครองประเทศ (สวนใหญเปนทหาร) โดยตงรฐบาลขนบรหารเอง มลกษณะการปกครองทสำาคญ คอ1.1 จำากดสทธทางการเมองของประชาชน1.2 รกษาอำานาจระดบชาตมากกวาการเขาไปยงเกยว

กบชวตสวนตวของประชาชนในเรองทวๆ ไป1.3 การปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชกจดวาเปน

เผดจการแบบอำานาจนยมเชนกน2. เผดจการแบบเบดเสรจ [Totalitarianism] คอ การ

ปกครองทมลกษณะเชนเดยวเผดจการแบบอำานาจนยมแตเขมงวดมากกวา จำาแนกไดเปน 2 ลกษณะ คอ - เผดจการขวาจด [Fascism] เนนเรองชาตนยม - เผดจการซายจด [Communism] เนนเรองการ

ตอสระหวางชนชนลกษณะทสำาคญของเผดจการแบบเบดเสรจ คอ 2.1 สถานภาพของรฐอยเหนอเอกชน

8


2.2 อดมการณของรฐเผดจการเพอมงควบคมทกดานของสงคม

2.3 อำานาจในการปกครองมกรวมอยในคนกลมนอย/ พรรคการเมองพรรคเดยวไมมฝายคาน

2.4 มการผกขาดดานสอมวลชน2.5 มตำารวจลบเพอคอยสอดสองดแลประชาชน

3. ประชาธปไตย [Democracy] มหลกการทสำาคญ 4 ประการ คอ3.1 ประชาชนเปนเจาของอำานาจอธปไตย3.2 ประชาชนมความเสมอภาค (ในดานโอกาส) สทธ

เสรภาพในขอบเขตของกฎหมายทเทาเทยมกน3.3 การดำาเนนการตางๆ ในรฐยดถอเสยงขางมาก แต

ยงใหความสำาคญกบเสยงสวนนอย3.4 ยดกระบวนการประชาธปไตย เชน การออกเสยง

เลอกตง การออกเสยงประชามต การเสนอรางกฎหมายของประชาชน

4. มารกซสม [Marxism] มตนกำาเนดมาจาก คารล มารกซ ซงไดดดแปลงความคดของเฮเกลในทฤษฎไดอะเลคตคมาอธบายการเปลยนแปลงทางสงคม - Thesis ----------------- แนวคดเกยวกบสงคมเกา- Anti-Thesis ----------- แนวคดเกยวกบสงคม

ใหม- Synthesis -------------สงคมใหม

ทงนสงคมทคารล มารกซ เหนวาด คอสงคมคอมมวนสต ซงประชาชนจะอยไดโดยปราศจากการปกครอง เมอมนษยไดววฒนาการมาจนถงขดสดแลวรฐกจะสลายไป เนองจากประชาชนจะรถงสทธและหนาทของตนจงไมจำาเปนตองมรฐบาลมาคอยปกครอง

9


5. สงคมนยม [Socialism] เปนการผสมผสานแนวความคดจากเผดจการและประชาธปไตยมาผสมกน โดยมหลกทสำาคญ คอ5.1 ใหความเสมอภาคของมนษยในเรองการศกษาและ

สถานภาพทางสงคม ยกเวนเรองเศรษฐกจ5.2 รฐตองเขาจดการในเรองการวางแผนและดำาเนน

การภายในระบบเศาณฐกจของประเทศ6. สงคมนยมประชาธปไตย หรอ สงคมนยมแบบเฟเบยน

[Fabian Socialism] เปนการเปลยนแปลงการปกครองอยางสนตภาพโดยมใชโดยการปฏวตหรอรฐประหาร (ดำาเนนการตามกระบวนการทางการเมองแบบประชาธปไตยทผสมผสานกบสงคมนยม) โดยมหลกการทพบเหนไดงาย โดยเฉพาะ พรรคกรรมกรขององกฤษ6.1 พยายามเขาไปเปนรฐบาลแลวหาเสยงสนบสนนใน

การดำาเนนนโยบาย6.2 โอนกจการอตสาหกรรมเขาเปนของรฐใหรฐบรหาร

งานเอง6.3 มโครงการสวสดการใหประชาชน

รปแบบรฐบาล

รปแบบของรฐบาลสามารถจำาแนกออกเปน 3 ประเภท ไดแก1. รฐบาลแบบคณะรฐมนตร [Cabinet Government]

รฐสภามอำานาจมาก ประมขของรฐมหนาทเปนแคเพยงประมขเทานน เชน องกฤษ ไทย นอรเว สวเดน เบลเยยม เนเธอรแลนด* รฐสภาขององกฤษ ประกอบดวย สภาขนนาง [House of Lords] + สภาผแทนราษฎร [House of Commons]

10


2. รฐบาลแบบประธานาธบด [Presidential Government] ประธานาธบดมอำานาจมาก เปนระบบถวงดลยอำานาจ [Balance of Power] คอมการแบงอำานาจกนเกอบเดดขาดและมการตรวจสอบอำานาจซงกนและกน2.1 ประธานาธบดมาจากการเลอกตง เชนเดยวกบ

ส.ส. และ ส.ว. (เปนฝายนตบญญต)2.2 ฝายนตบญญตมสทธออกกฎหมาย แต

ประธานาธบดมสทธยบยง [Veto] กฎหมายได2.3 ส.ว. มอำานาจใชสทธทจะไมยอมรบรฐมนตรในคณะ

รฐมนตรของประธานาธบดได หรอ ส.ส.มสทธทจะลงคะแนนฟองประธานาธบดตอวฒสภาเมอประธานาธบดทำาความผด เรยกวา “Impeachment” และ วฒสภาสามารถลงคะแนนเสยงปลดประธานาธบดออก [Removal] ภายหลงจาก ส.ส. ผานการลงคะแนนเสยงฟองมาแลว

2.4 ผพพากษา (ตลาการ) มาจากการแตงตงของประธานาธบด แตไดรบการรบรองจาก ส.ว. และดำารงตำาแหนงตลอดชวต มสทธตความและยกเลกกฎหมายทตราออกมาได

ขอสงเกต- การแบงอำานาจดเหมอนจะเดดขาด แตไม เชน

ประธานาธบดไมสามารถยบสภาได- ประธานาธบดเปนอสระจากการควบคมของรฐบาล

รฐมนตรมฐานะเปนเลขาทำางานใหกบประธานาธบด และคณะรฐมนตรไมไดเปนสมาชกรฐสภา

- แมวาประธานาธบดจะมสทธยบยงกฎหมายไดกจรง แตถา ส.ส. + ส.ว. จำานวน 2 / 3 ของ รฐสภาลงมตผานกฎหมายกสามารถประกาศใชกฎหมายนนได

11


- ประธานาธบด และคณะรฐมนตร ไมมสทธเสนอรางกฎหมาย

รปแบบนเกดขนครงแรกในสหรฐอเมรกา ปจจบนมหลายประเทศใชรปแบบน เชน ฟลปปนส และประเทศในลาตนอเมรกาและอเมรกาใต

3. รฐบาลแบบกงประธานาธบด [Semi-Presidential

Government] เปนรปแบบผสมของ 2 แบบแรก รปแบบนเกดขนครงแรกในฝรงเศส ซงแตเดมเคยปกครองมาทง 2 แบบแลวไมสบความสำาเรจ นบจากป ค.ศ.1789 แลว ปจจบนเปนสาธารณรฐท 5

สาธารณรฐท 1 ปฏวตใหญ ป ค.ศ.1789 ลมระบอบสมบรณาญาสทธราชยเปนประชาธปไตย (แบบไมมกษตรย)

สาธารณรฐท 2 ปฏวตกลบมาเปนกษตรย / พระจกรพรรดนโปเลยน

สาธารณรฐท 3 ฝรงเศสถกยดโดยเยอรมน / สงครามโลกครงท 2

สาธารณรฐท 4 ฝายบรหารมอำานาจนอย ฝายนตบญญตมอำานาจมาก

สาธารณรฐท 5 กงประธานาธบด / นายพลชารลส เดอโกลย

ตามหลกรฐธรรมนญทประกาศใชเมอวนท 5 ตลาคม 1958 (พ.ศ.2501) ประธานาธบดมวาระการดำารงตำาแหนงถง 7 ป มาจากการเลอกตงโดยตรงดวยคะแนนนยมแบบเสยงขางมากโดยเดดขาด (เกน 50% ขนไป)

โดยมอำานาจหนาททสำาคญๆ เชน

12


6.4 เปนผเสนอชอผทจะไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตร

6.5 เปนผแตงตงลงนามนายกรฐมนตร6.6 มอำานาจในการยบรฐสภา แตไมเกน 1 ครงตอป

ทงนโดยผานการปรกษากบนายกรฐมนตรและประธานสภาผแทนราษฎรและสภาสงแลว

6.7 ใชอำานาจไดเตมทในภาวะฉกเฉน6.8 สามารถใชวธการใหมการออกเสยงลงประชามตคอ

อาศยเสยงมหาชนโดยไมตองผานรฐสภา (การใชเสยงประชามต)

ลกษณะอำานาจหนาทของนายกรฐมนตรของฝรงเศส- อำานาจอสระมนอย ทำาหนาทคลายเปนผชวยหรอ

ประธานาธบดในการหาเสยงสนบสนนในรฐสภา บรหารงานโดยปกตของรฐสภา มสทธเสนอชอคณะรฐมนตร แตผมอำานาจลงนามแตงตง/ถอดถอน คอประธานาธบด

- เมอมการลงมตไมไววางใจในรฐสภา และนายกรฐมนตรมคะแนนเสยงไมเพยงพอยอมตองออกจากตำาแหนง แตประธานาธบดยงคงดำารงตำาแหนงอยเชนเดม

ขอคดสะกดใจ (ขณะสอบ)

“ …หลกการเขยนขอสอบอตนยหนงเรมอานใหเขาใจในคำาถาม

สองตรกตรองกรองขอมลใหคลองตามแลวขอสามเรยงประเดนใหชดเจน

13


สเขยนขอความเกรนนำาสกเลกนอยหาทยอยคอยเขยนเปนประเดนหกบรรจงสรปแถมขอคดเหน

เจดขดเสนเขยนชอสงอาจารย … ”

บทท 6อดมการณทางการเมอง

อดมการณทางการเมองเซลงเกอร (Seliger) กลาววา อดมการณทางการเมอง

(Ideology) หมายถง ระบบความคดทอธบายถงการดำารงอยของสงคมการเมอง เปนสงคมทพงปรารถนาและวธการในการปฏบตเพอใหไดมาซงสงคมการเมองทพงปรารถนานนอดมการณทางการเมองทยงไดรบการกลาวถงในปจจบน t และ ลกษณะทวไป

1. เสรนยม (Liberalism)

14


1.1 ปจเจกบคคลนยม (Individualism)1.2 เสรภาพ (Liberty or Freedom)1.3 เหตผล (Reason)1.4 ความเสมอภาค (Equality)1.5 ขนตธรรม (Toleration) อดทนตอความคดเหน

ของผอน1.6 ฉนทานมต (Consent)1.7 รฐธรรมนญนยม (Constitutionalism)

2. อนรกษนยม (Conservatism)2.1 ประเพณ (Tradition)2.2 ลทธปฏบตนยม (Pragmatism)2.3 ความไมสมบรณของมนษย (Human

Imperfection) ในดานมดมนษยชอบทำาชว จงตองมการควบคม

2.4 อนทรยภาพ (Oganicism) มนษยตองมครอบครวและตองมสถาบนทางสงคมเพอตอบสนองตวเอง

2.5 ลำาดบชนทสงทตำา (Hierarchy)2.6 อำานาจหนาท (Authority)2.7 ทรพยสน (Property) มองวาทรพยสนเปน

เครองเสรมบคลกภาพ3. สงคมนยม (Socialism)

3.1 ชมชน (Community) เนนชมชนมากกวาปจเจกบคคล

3.2 ภราดรภาพ (Fraternity) ความเปนพเปนนองกนของมนษย

3.3 ความเสมอภาคทางสงคม (Social Equality)

15


3.4 ความจำาเปน (Need) มนษยทกคนมความจำาเปนพนฐานซงรฐตองจดให

3.5 ชนชนทางสงคม (Social Class) ตองมความเทาเทยมกน

3.6 กรรมสทธรวม (Common Ownership) ไมมทรพยสนสวนบคคล

3.7 ความกาวหนา (Progress) การเปลยนแปลงในทางทดขน

4. ลทธชาตนยม (Nationalism)4.1 ธรรมชาตของมนษย (Human Nature) เปน

สตวสงคม ซงบคคลจะมความหมายในสงคมไดกตองอยกบสงคม (ชาต) ดงนนชาตจงเปนตวกำาหนดคนทกคน

4.2 ภาษา (Language) ถกใชเปนเครองมอในการสรางความเขมแขงของรฐ เปนสญลกษณทใชสรางสำานกความเปนชาตไดด

4.3 วฒนธรรมโรแมนตก (Romantic Culture) เนนวรบรษ จต อารมณ ใจ ประเพณ

4.4 รฐประชาชาต (Nation State) ชาตกบประชาชนมความหมายเดยวกน

4.5 อำานาจอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty) อำานาจอธปไตยของชาตกคออำานาจอธปไตของประชาชน

4.6 เศรษฐกจแหงชาต (National Economy) เนนการปกปองเศรษฐกจของชาต

4.7 ชาตในฐานะทเปนองคาพยพ (Nation as Organism) ชาตเปรยบเสมอนสงมชวต

5. ฟสซสม (Fascism)

16


5.1 ตอตานลทธเสรนยม (Anti-Liberalism) เพราะทำาใหขาดเอกภาพทางสงคมเนองจากมบทบาทปจเจกบคคลมากเกนไป

5.2 ตอตานลทธสงคมนยม (Anti-Socialism) ยงเปนขอถกเถยงกนอยวาเพราะเหตใดจงเปนเชนนน แตขอหนงทถกหยบยกมาคอสงคมนยมทำาใหเกดการแบงแยกชนชน

5.3 สงคมเปนอนทรยภาพ (Organicism) มองสงคมเปนสงมชวต

5.4 รฐนยม (Statism) 5.5 ชาตนยม (Nationalism)5.6 ผนำา (Leader)5.7 บรรษทนยม (Corporatism) รฐตงบรรษทขน

มาเพอดแลกจกรรมทสำาคญของประเทศ โดยมตวแทน 3 กลม คอ นายจาง ลกจาง และตวแทนฝายรฐ ซงเนนการพงพาตนเองเปนฐาน

6. อนาธปตยนยม (Anarchism) : การปลอดจากอำานาจรฐ การปราศจากผปกครอง6.1 ปจเจกชนทมเสรภาพอยางแทจรง (Truly Free

Individual)6.2 ความเสมอภาค (Equalitarianism) 6.3 ตอตานอำานาจรฐและรฐบาล (Against the

State and the Government) 6.4 ตอตานการโฆษณาชวนเชอ (Propaganda) และ

การครอบงำาทางความคด (Indoctrination)6.5 ตอตานระบบทรพยสนสวนบคคล (Against

Private Property)6.6 การสมาคมโดยสมครใจ (Voluntary

Association)

17


6.7 ความสมานฉนทอนเปนธรรมชาตของมนษย (Natural Human Solidarity)

7. สตรนยม (Feminism)7.1 ตอตานผชายเปนใหญ (Against Patriarchy)

โดยไมเชอวาผชายจะมอำานาจมาไดโดยตลอดทงในอดต ปจจบน และอนาคต

7.2 วพากษความเปนชาย (Critique of Maleness) วฒนธรรม เหตผล ความเปนสาธารณะ

7.3 วพากษความเปนหญง (Critique of Femaleness) ธรรมชาต อารมณ ความเปนสวนตว

7.4 เพศในทางชวภาพ (Sex) 7.5 เพศในทางสงคม (Gender) สวนใหญยกใหผชาย

สงกวาหญง7.6 ความเสมอภาค (Equality) 7.7 ความแตกตาง (Difference) มองวาหญงเหนอ

กวาชาย เชน การใหกำาเนดบตร ความมศลธรรมทสงกวา8. นเวศนนยม (Ecologism)

8.1 ธรรมชาตคอองครวม (nature as an interconnected whole) สงมชวตทงมวลเปนศนยกลาง (Biocentric) จงทำาใหมองปญหาหลายๆ ดานๆปพรอมๆ กน เศรษฐกจ สงคม การเมอง และธรรมชาต

8.2 ความยงยน (Sustainability) เกดระบบเศรษฐกจแบบยงยนพรอมธรรมชาต

8.3 ยงเลกยงงาม (small is beautiful) เนนสงคมเลกๆ ทำาลายธรรมชาตนอยลง มการปกครองทเหมาะสม

8.4 สภาวะแหงความยงเหยง (entropy) ระบบอตสาหกรรมทำาใหทกระบบป นปวนตามไปดวย

18


8.5 ความรบผดชอบสวนบคคล (Individual Responsibility) ทำาลายโลกใหนอยทสด มชวตทเรยบงายทสด

8.6 นเวศนนยมอยางลก (Deep Ecology) ปฏเสธวามนษยมความสำาคญมากกวาสงมชวตอนๆ

8.7 นเวศนนยมอยางตน (Shallow Ecologism) เนนความเสมอภาคของมนษยควบคกบสงมชวตอนๆ

19

คำาคม อารมณคน…“…ความใจกวางเปนพนฐานประชาธปไตย

ความใจกวางจะมไดกแตเมอเราเหนวาคนอนสำาคญเทาเทยมกบเรา

เขามความคดความอานอาจจะแตกตางจากเรา

แตความคดอานของเขานนสำาคญชวตของเขานนสำาคญ

ทกชวตมพทธภาวะอยในตวตน…”โดย ส.ศวลกษณ

“…นกการมองทดจะตองมสำานก ทจะทำาประโยชนใหกบประชาชนตลอดเวลา….”

โดย พระพยอม กลยาโณ“…คนเราเมอคดทำาอะไรเพอตนแลว

มนกไมกาวหนาแตถาคดเสยสละเพอสวนรวมแลวกจะเกดความกาวหนาตอไป…”

โดย ปญญานนทภกข“…การยดถอทฤษฎใดทฤษฎหนงเกยวกบอำานาจ

อธปไตยนบวาเปนทศนะทบกพรองทงดานประสบการณ

และเหตผล


บทท 7กระบวนการทางการเมอง

กระบวนการทางการเมองกระบวนการทางการเมอง คอ วธการใชอำานาจอธปไตย ทง

อำานาจนตบญญต อำานาจบรหาร อำานาจตลาการกระบวนการทางการเมองเปนกจกรรมทมความสลบซบซอนมาก เนองจากมหลายหนวยงานหรอองคกรเขามาเกยวของกน ซงแตสวนทเขามาตางกมหนาทและความรบผดชอบตางๆ กน ในขณะเดยวกนกจำาเปนทจะตองมการประสานงานเพอความอนหนงอนเดยวกน

หนวยงานหรอองคกรทอยในกระบวนการทางการเมอง

1. พรรคการเมอง (Political Party) คอ กลมบคคลทรวมตวกนขนเพอแสวงหาอำานาจทางการเมองตามวถทางแตละรฐซงกำาหนดไว ซงระบบพรรคการเมองนนสามารถจำาแนกไดเปน 3 ประเภท ไดแก1.1 ระบบพรรคเดยว (Single Party System)

เปนระบบพรรคการเมองทมพรรคโดดเดนอยในประเทศเพยงเดยวหรอมเพยงพรรคเดยวจรงๆ สวนใหญระบบพรรคเดยวจะพบในประเทศคอมมวนสมทงหลาย เชน จน ยโกส-ลาเวย อลบาเนย เปนตน

1.2 ระบบ 2 พรรค (Two Party System) เปนระบบพรรคการเมองทม 2 พรรคโดดเดนอยในประเทศซงในความเปนจรงอาจมหลายพรรคกได แตกลบพบวามเพยง 2 พรรคเทานนทมบทบาทในทางการเมองคอสามารถเขามาเปนรฐบาลได สวนใหญพบอยในประเทศทพฒนาแลว เชน ในองกฤษมพรรคอนรกษนยมกบพรรค

20


แรงงาน สวนสหรฐอเมรกามพรรคเดโมแครตกบพรรครพบลกน

1.3 ระบบหลายพรรค (Multi-Party System) เปนระบบพรรคการเมองในประเทศทมพรรคการเมองตงแต 3 พรรคขนไป ซงแตละพรรคตางกมบทบาททางการเมองอยในตวเอง และไมสามารถเขามาเปนรฐบาลไดเพยงพรรคเดยว ดงนนจงเปนรฐบาลผสม คอมหลายพรรครวมตวกนจดตงรฐบาลขนมา รปแบบหลายพรรคนมกพบในประเทศกำาลงพฒนาเชน ไทย

2. กลมอทธพล (Pressure Group) เปนกลมคนทมารวมตวกนแตมไดมอำานาจโดยตรงในทางการเมองแตมกมอทธพลตอระบบการเมองผานทางรฐบาล

3. ระบบราชการ (Bureaucracy) พบวาในความเปนจรง (ในทางปฏบต) มกพบวา ขาราชการประจำาเปนทงผกำาหนดและใชนโยบาย โดยเฉพาะขาราชการระดบสง

4. สอมวลชน (Mass Media) คอผทนำาเสนอขาวสารและความคดหรอสงอนๆ ตอประชาชน ซงสอทมบทบาทในปจจบน ไดแก4.1 โทรทศน4.2 หนงสอพมพ4.3 วทย4.4 อนเตอรเนต

21


บทท 8วฒนธรรมทางการเมอง

วฒนธรรมทางการเมองคำาวา วฒนธรรมทางการเมอง เปนคำาทแปลมาจากภาษา“ ”

องกฤษ คอ คำาวา “Political Culture” (ลขต ธรเวคน, 2529 : 9) ซงวฒนธรรมทางการเมองจะมความแตกตางจากวฒนธรรม กลาวคอ วฒนธรรมทางการเมองเปนสวนหนงของระบบวฒนธรรมทงหมด (กมล สมวเชยร, 2514 : 42) และคำาวาวฒนธรรมทางการเมองกมาจากการผสมคำาระหวาง วฒนธรรม กบ การเม“ ” “อง อนหมายถงโดยกวางๆ วา วฒนธรรมทมตอระบบการเมอง ”

ดวยเหตนวฒนธรรมทางการเมองจงยอมเปนเรองของการศกษาเกยวกบความรสก ความเชอ ทศนคต คานยม แนวความคด และพฤตกรรมทปจเจกชนในสงคมตางๆ มตอระบบการเมองและสวนตางๆของระบบการเมอง ซงพลศกด จรไกรศร (2520:31)

22


พบวา มนกวชาการจำานวนมากกลาวถง วฒนธรรมทางการเมองไวดงน

พายและเวอรบา กลาวถงวฒนธรรมทางการเมองเปนเรองของทศนคต สภาวะแหงจตใจ และความรตางๆ ซงจะกอใหเกดและมสวนกำาหนดพฤตกรรมทางการเมองในสงคม อนหมายถงแบบแผนทตอเนอง ซงมความเหมาะสมรวมกนและตางกเสรมสรางซงกนและกน

ดาหล ไดอธบายวา วฒนธรรมทางการเมองเปนปจจยในการอธบายแบบแผนตางๆ อนแตกตางกนของความขดแยงทางการเมอง วฒนธรรมทางการเมองลกษณะเดนๆ ไดแก ความรสกหรอการอบรมกลอมเกลาของการแกปญหาและการทมกจกรรมรวมกน และความรสกหรอการอบรมสงสอนทมตอระบบการเมองและทมตอบคคลอน

พารสนส ไดอธบายไวอยางชดเจนวา วฒนธรรมทางการเมองเปนการอบรมกลอมเกลาทมตอสวนตางๆ ของระบบการเมอง การอบรมกลอมเกลาจะเปนชองทางนำาไปสการแสดงออกทางการเมอง และการอบรมจะถกกำาหนดโดยขนบธรรมเนยมประเพณ ประสบการณ แรงจงใจ ระเบยบทางสงคมและสญลกษณตางๆ

นอกจากน ยงพบวา ววฒน เอยมไพรวน (2521 : 16) มทศนะเชนเดยวกบ อลมอนดและเพาเวลลวา วฒนธรรมทางการเมองเปนแบบแผนของทศนคต และความเชอของบคคลทมตอระบบการเมอง และสวนตางๆ ของระบบการเมอง และสวนตางๆ ของระบบการเมอง โดยจำาแนกออกเปน 3 ลกษณะ ไดแก

23


1. Cognitive Orientation คอ ความโนมเอยงเกยวกบการรบร ซงเปนความร ความเขาใจ และความเชอทมตอวตถและระบบการเมอง

2. Affective Orientation คอ ความโนมเอยงเกยวกบความรบร ซงเปนความรสกทมตอวตถ และระบบการเมอง

3. Evaluative Orientation คอ ความโนมเอยงเกยวกบการประเมนคา ซงเปนความรสกทมลกษณะเปนการประเมนคา ตดสน และมความคดเหนทมตอกจกรรมทางการเมองและปรากฏการณทางการเมอง

ทงนทศนคตของบคคลทมตอระบบการเมองและสวนตางๆ ของระบบการเมอง จงยอมมสวนในการกำาหนดบทบาทของสมาชกแตละคนในระบบการเมองนนๆ โดยไดแบงประเภทวฒนธรรมทางการเมอง ออกเปน 3 ลกษณะ คอ

1. วฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบ (Parochial Political Culture) เปนวฒนธรรมทางการเมองของบคคล ทไมมความรความเขาใจทางการเมอง ไมรบรถงการปฏบตงานขององคกรทางการเมอง และไมคดวาตนเองจะเขาไปมสวนรวมทางการเมอง ซงลกษณะวฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบจะพบไดในกลมคนทยากจนและไรการศกษา เปนกลมคนทขาดโอกาสในการรบรและเขาใจบทบาทของตนตอระบบการเมอง

2. วฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟา (Subjective Political Culture) เปนวฒนธรรมทางการเมองของบคคลทยอมรบในอำานาจของรฐบาล มความรความเขาใจเกยวกบการเมองและระบบการเมองโดยทวไป แตไมสนใจจะเขาไปมสวนรวมทางการเมอง ไมวาในระดบใด ซงลกษณะ

24


วฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟาจะพบไดในกลมคนชนกลาง เปนกลมคนทมความรความเขาใจเกยวกบระบบการเมองการปกครองโดยทวไป แตยงคงมความเชอวาอำานาจรฐเปนของผปกครอง ประชาชนทวไปควรมหนาทเชอฟงและปฏบตตามกฎหมายเทานน

3. วฒนธรรมทางการเมองแบบเขามามสวนรวม (Participant Political Culture) เปนวฒนธรรมทางการเมองของบคคลทสนใจในระบบการเมองทวๆ ไป รบรตอโครงสรางทางการเมอง และการบรหาร และเขาไปมสวนรวมทางการเมอง วฒนธรรมทางการเมองแบบเขามามสวนรวมจงเปนลกษณะวฒนธรรมทางการเมองทจะพบเหนไดในชนชนกลางสวนใหญของประเทศอตสาหกรรมหรอประเทศทพฒนาแลว ทงนเพราะประชาชนสวนใหญเขาใจวาตนเปนเจาของอำานาจอธปไตยทแทจรง

อยางไรกตาม อลมอนด และ เวอรบา (สมบต ธำารงธญวงศ, 2536 : 20) ชใหเหนวา เปนการยากทจะชใหเหนวาในสงคมตางๆ ประชาชนทงประเทศมวฒนธรรมทางการเมองเปนแบบหนงแบบใดโดยเฉพาะ ทงนเพราะประชาชนในสงคมตางๆ มกมความแตกตางกนในเรองฐานะทางเศรษฐกจและสงคม ซงจะมผลตอความรความเขาใจทางการเมองของบคคลเหลานนดวย ดวยเหตน อลมอนด และ เวอรบา จงสรปวาในสงคมตางๆ ประชาชนจะมลกษณะวฒนธรรมทางการเมองแบบผสมผสาน (Mixed Political Culture) ไดแก

1. วฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบผสมแบบไพรฟา (Parochial - Subject Culture) เปนแบบทประชาชนสวนใหญยอมรบอำานาจของผนำา (เผา, หมบาน, เจาของทดน) แตประชาชนไดพฒนาความจงรกภกดไปสระบบการเมองทมขอบเขตกวางขวางกวาเผา หมบาน และเจาของ

25


ทดน โดยยอมรบอำานาจของรฐบาลกลางใหอยเหนอกวา แตประชาชนกยงไมสนใจเรยกรองสทธทางการเมอง หรอแมไดรบสทธกยงไมสนใจ รวมไปถงไมคดวาตนจะมบทบาทหรออทธพลตอระบบการเมอง กลาวคอ ประชาชนยงคงความเปนอยแบบดงเดม แตไมยอมรบอำานาจเดจขาดของหวหนาเผาอยางเครงครด แตหนมายอมรบระเบยบกฎหมายของรฐบาลกลาง

2. วฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟาผสมแบบมสวนรวม (Subject – Participant Culture) เปนแบบทประชาชนบางสวน เรมมความสนใจทจะเขามามสวนรวมในกจกรรมทางการเมอง โดยคดวาตนมบทบาทและมอทธพลทจะทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองได จงเกดการเรยกรองสทธทางการเมองขน แตในขณะเดยวกนกยงมประชาชนอกบางสวนยงคงเมนเฉยและไมสนใจทจะมสวนรวมทางการเมอง ในรปแบบนในระยะแรกอาจทำาใหระบบการเมองไมมนคง แตหากดำาเนนไปไดอยางตเนองจะมอทธพลใหกลมคนทมวฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟาหรอแบบอำานาจนยมเปลยนทาทและทศนคตหนมาสนใจเขามสวนรวมทางการเมองในทสด

3. วฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบผสมแบบมสวนรวม (Parochial – Participant Culture) เปนรปแบบทเกดอยในประเทศเกดใหมและเปนปญหาในการพฒนาวฒนธรรมทางการเมอง กลาวคอ ประชาชนในประเทศเหลานสวนมากจะมวฒนธรรมทางการเมองแบบคบแคบ แตจะถกปลกเราในเรองผลประโยชนทางเชอชาต ศาสนา ทำาใหเกดความสนใจทจะเขามสวนรวมทางการเมอง เพอคมครองประโยชนเฉพาะกลมของตน อาจนำาไปสความขดแยงทางการเมองโดยกลมชนหนงอาจมแนวคดเอนเอยงไป

26


ทางอำานาจนยม ในขณะทอกกลมหนงอาจเอนเอยงไปทางประชาธปไตย ลกษณะความขดแยงนทำาใหโครงสรางทางการเมองไมองอยกบรปแบบใดรปแบบหนง

ดงนน สามารถทจะกลาวโดยสรปจากทงหมดขางตนไดวา วฒนธรรมทางการเมอง กคอ การศกษาถงแบบแผนพฤตกรรมทางการเมองของแตละบคคล ซงแบบแผนดงกลาวนเปนสวนหนงของวฒนธรรมทมผลกระทบตอคานยมความเชอ ปทสถาน และพฤตกรรมของคนในกระบวนการหรอวถทางทางการเมอง นนเอง โดยในแตละสงคมนนยอมทจะมวฒนธรรมทางการเมองแตกตางกน ซงขนอยกบลกษณะนสย บคลกภาพของคนในสงคมนนๆ ซงในสงคมไทยนนหากพจารณาใหดแลวกจะพบวา สงคมไทยสมควรจดอยในลกษณะวฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟาผสมแบบมสวนรวม โดยสงเกตไดวาชนชนตางๆ ในสงคมไทยเรมทจะตระหนกวาตนเองมบทบาทในสงคมเพมมากขน มการเรยกรองทางการเมองในหลายระดบ ตงแต กรรมกร ชาวไร ชาวนา พอคา นกศกษา กลมปญญาชน ซงกลมตางๆ เหลานมกออกมาเรยกรองและยนขอเสนอใหรฐบาลตอบสนองความตองการตามขอเรยกรองตางๆ อยางสมำาเสมอ

วฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตย

จากขางตนจะพบวา วฒนธรรมทางการเมองนนนบวาเปนรากฐานทสำาคญตอความสำาเรจของการปกครองระบอบตางๆ โดยเฉพาะอยางยงในระบอบประชาธปไตยนน จำาเปนอยางยงทพลเมองจำาเปนตองมวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยหรอมจตใจแบบประชาธปไตย (ทนพนธ นาคะตะ, 2527) ทงน ววฒน เอยมไพรวน (2521 : 19-20) ไดสรปลกษณะวฒนธรรมทางการเมอง

27


แบบประชาธปไตย หรอการมแบบแผนพฤตกรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยไวดงน

1. จะตองมความเชอมน ศรทธาตอหลกการปกครองแบบประชาธปไตย

2. จะตองยดมนและเชอถอในหลกความสำาคญและศกดศรของบคคล หลกความเสมอภาคของบคคล หลกแหงเสรภาพในการแสดงความคดเหน รวมทง เคารพในสทธเสรภาพของบคคลอนในการพดแสดงความคดเหน และการแสดงออก แมวาความคดเหนเหลานนตนเองจะไมเหนดวยกตาม

3. เคารพในกตกาของการปกครองแบบประชาธปไตย 4. สนใจในการมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองการปกครอง

โดยตดตามขาวสารของบานเมอง 5. ตองเปนผมความสำานกในหนาทพลเมองของตน และม

ความเชอมนในตนเอง 6. เปนผทมทศนะและมองโลกในแงด มความไววางใจเพอน

มนษย และมความเชอมนในตวเจาหนาทและสถาบนของทางราชการ

7. จะตองรจกการวพากษวจารณอยางมเหตมผล และในทางสรางสรรคโดยเฉพาะอยางยงตอการใชอำานาจหนาทและการปฏบตงานของทางราชการ

8. จะตองเปนผไมมจตใจเปนเผดจการ

ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ร ย น ร ท า ง ก า ร เ ม อ ง“กระบวนการเรยนรทางการเมอง มาจากภาษาองกฤษคำาวา ”

“Political Socialization” โดยมความเชนเดยวกนกบคำาวา สงคมกรณทางการเมอง กระบวนการอบรมกลอมเกลาทางการ“ ” “เมอง และ สงคมประกตทางการเมอง ” “ ” (พรศกด ผองแผว และสายทพย สคตพนธ, 2526 : 4)

28


โดยในทนไดเลอกใชคำาวากระบวนการเรยนรทางการเมองแทนความหมายภาษาองกฤษขางตนและการศกษาถง กระบวนการเรยนรทางการเมองในปจจบนนนนน ไดมนกวชาการจำานวนมากกลาวถงไวดงน

ววฒน เอยมไพรวน (2521 : 19 - 20) กลาววา การเรยนรทางการเมอง หมายถง การเรยนรทงหมด ไมวาจะเกยวของกบการเมองหรอไมกตาม ซงจะมอทธพลตอทศนคตทางการเมอง และพฤตกรรมทางการเมอง

อสตน และ เดนนส (ขวฒน ฉมงลาภ, 2540 : 24) ไดบรรยายวา การเรยนรทางการเมอง หมายถง วธการทสงคมจะสงผานความโนมเอยงทางการเมองตางๆ ไดแก ความรอบร ทศนคต หรอ บรรทดฐาน และคานยม จากคนรนหนงไปยงคนอกรนหนง ซงถาไมมการเรยนรทางการเมองจากรนหนงไปยงวคนรนใหมแลว สมาชกใหมของระบบการเมอง เชน เดกทเกดใหมกจะตองแสวงหาแบบแผนความโนมเอยงทางการเมองใหมอยตลอดเวลา ดงนน การเรยนรทางการเมองจงเปนสงทชวยใหระบบการเมองนนสามารถคงอยได การเรยนรทางการเมองจงเปนสงทชวยใหระบบการเมองนนดำารงอยได

ดอวสน และ พรวทท (พรศกด ผองแผว และสายทพย สคตพนธ, 2526 : 18) เสนอวา กระบวนการสงคมประกตทางการเมอง หมายถง กระบวนการทปจเจกบคคลรจกวาตนอยในระบบการเมองและทำาใหเกดความสำาเหนยก (Perception) หรอมปฏกรยา (Reaction) ตอปรากฏการณทางการเมอง กระบวนการนเกดขนจากสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของสงคมทบคคลนนเปนสมาชกอยและยงเกดจากปฏสมพนธของบคลกภาพและประสบการณของปจเจกบคคลนนดวย

29


อลมอนด และ เพาเวลล (ขวฒน ฉมงลาภ, 2540 : 25) กลาววา การเรยนรทางการเมอง คอ กระบวนการทนำามาซงวฒนธรรมทางการเมองแกประชาชนเปนกระบวนการกอตว หรอสงผานวฒนธรรมทางการเมอง การเรยนรทางการเมองอาจชวยรกษาวฒนธรรมทางการเมองโดยผานจากคนรนหนงไปยงคนรนใหม หรออาจทำาใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมทางการเมองไปตามประสบการณทางการเมองทแตกตางออกไปตามชวงเวลาและในบางกรณทมการเปลยนแปลงทางการเมองและสงคมอยางรวดเรว ฉบพลน เชน การปฏวต การเรยนรทางการเมองกอาจเปนกระบวนการสรางวฒนธรรมทางการเมองใหมทไมเคยมมากอนได ในการวเคราะหระบบการเมองแบบโครงสรางและหนาท อลมอนด ไดจดการเรยนรทางการเมองเปนหนาทหนงของระบบการเมองโดยเปนหนาทในเชง Input Function หรอ Systems Maintenance Function

นอกจากน ทนพนธ นาคะตะ (พรศกด ผองแผว และสายทพย สคตพนธ, 2526 : 19) ไดอธบายวา กระบวนการเรยนรทางการเมองโดยทวไปเปนการพฒนาพฤตกรรมของบคคลซงกระทำาตอกน และเปนกระบวนการถายทอดวฒนธรรมทางการเมอง แตในกระบวนการเรยนรทางการเมองทวไปนน บคคลจะเรยนรทงสงทเกยวของกบการเมองและไมเกยวของกบการเมองโดยตรง แตสงตางๆ เหลานน ตางมผลตอทศนคตและพฤตกรรมทางการเมองของบคคลนนดวย

จากทงหมดขางตน สามารถสรป ความหมายของคำาวา การเรยนรทางการเมองวา หมายถง กระบวนการถายทอด กลอมเกลา และสงผานแนวความคดทางการเมอง จากบคคลรนหนงไปยงบคคลอกรนหนงผานทางสถาบนตางๆ ในสงคม ซงจะทำาใหบคคลนนๆ เกด

30


ความร ความเชอ ทศนคต ความรสก และคานยมทเกยวระบบการเมองตามสงทไดรบมาจากกระบวนการเรยนรทางการเมอง

ทงน กลาวไดวา การทพลเมองในแตละสงคมจะมวฒนธรรมทางการเมองในลกษณะใดนน ตางกเปนผลสบเนองมาจากกระบวนการเรยนรทางการเมอง หรอการถายทอดวฒนธรรมทางการเมอง ซงมสถาบนทางสงคมตางๆ ทำาหนาทในการถายทอดวฒนธรรมทางการเมอง เชน ครอบครว โรงเรยน ความสมพนธทางสงคม สถาบนศาสนา และ สอมวลชน เปนตน

ทงน เฮสส และ ธอรนย (สายทพย สคตพนธ, 2524 : 37-46) ไดแบงลำาดบขนตอนของการเรยนรทางการเมองของเดกไวดงน

1. ขนกำาหนดระบองคกรทางการเมองไดเปนขนแรกทจะเรยนรวาสถาบนหรอองคกรทางการเมองตางๆ คออะไร

2. ขนเกดความคด เปนขนทเดกเรมมประสบการณมากขน เดกจะเรมมความรความเขาใจเกยวกบองคกรทางการเมองแนชดยงขน

3. ขนเขาใจสาระความเปนจรง ในขนนเดกจะมความรความเขาใจชดเจนจนเกดความรสกในแงบวกหรอแงลบตอวตถทางการเมองตางๆ เชน ทราบวานกการเมองดกวาอกคนหนงดวยเหตผลเหลาน เปนตน

4. ขนทแสดงกจกรรมทชดแจง เปนขนทเดกมความรสกตองการมกจกรรมทเกยวของกบการเมองโดยตรง เชน การวจารณการกระทำาของรฐบาล การสนบสนนผสมครเขารบการเลอกตงการรวมเดนขบวน เปนตน

31


ทงน เฮสส และ ธอรนย ยงไดจำาแนกแบบของการเรยนรทางการเมองของเดกไวเปน 4 แบบ ดงน คอ

1. แบบของการสงสม (Accumulation Model) การเรยนรทางการเมองของเดกจะมาจากความร ขอมล และประสบการณตางๆ ทสะสมกนมาซงอาจจะไดมาจากการสอนโดยตรง หรอจากประสบการณทางออม

2. แบบของการถายโยงระหวางบคคล (Interpersonal Transfer Model) เปนแบบการเรยนรทางการเมองทเกดจากการถายโยงความรสกและประสบการณทมาจากผทเดกสมพนธดวยอยางใกลชด เชน บดา มารดา คร เพอน บคคลเหลานจะเปนแบบในการมองสภาวะทางการเมอง ซงทำาใหความคดและความรสกของเดกตอสงตางๆ ทางการเมองไมไดเกดจากความรความเขาใจหรอความรสกตอสงนนโดยตรง แตเปนการโยงความคดความรสกทเดกมตอบคคลทเขาสมพนธดวยกบอำานาจทางการเมอง หรอบคคลในระบบการเมอง เมอเดกเตบโตขนมประสบการณและมความรความเขาใจมากขน การเรยนรทางการเมองแบบถายโยงระหวางบคคลจะเปลยนไป

3. แบบของการเลยนแบบ (Identification Model) เปนแบบการเรยนรทางการเมองทเดกรบเอาโดยตรงจากบดามารดา ครและบคคลทสมพนธดวย เดกจะกำาหนดพฤตกรรมของตนเองโดยเลยนแบบจากพฤตกรรมของบคคลเหลานโดยไมรตว เชน รบเอาความคดทางการเมองของบดามารดาเปนของตน สนบสนนพรรคการเมองพรรคเดยวกบบดามารดา เปนตน

4. แบบพฒนาการของความรความเขาใจ (Cognitive Developmental Model) เปนแบบทเปนไปตามโครงสรางของการพฒนาการความรความเขาใจของเดก

32


มโนทศนทางการเมองของเดกจะเปลยนแปลงไปตามลำาดบขนของการพฒนาของเดก เมอเดกเตบโตและสามารถพฒนาความรบร ความเขาใจไดอยางเตมทแลว เดกกจะสามารถเขาใจสงตางๆ ในระบบการเมองทซบซอนเปนนามธรรมไดชดเจนขน สามารถแยกแยะความแตกตาง สรางการรบรและการตอบสนองไดเอง

ตวการในการเรยนรทางการเมอง

พรศกด ผองแผว และสายทพย สคตพนธ (2526 : 21 - 25) กลาววา ตวการในการเรยนรทางการเมอง (Agents of Political Socialization) จะเกดขนโดยผานทางสถาบนและตวการตางๆ กน บางตวการกมบทบาทตอการเรยนรทางการเมองอยางชดแจง แตบางตวการกมบทบาทใหการเรยนรทางการเมองโดยทางออมหรอแฝงเรน ซงตวแทนทสำาคญๆ มดงตอไปน

1. ครอบครว2. สถาบนการศกษา3. กลมเพอน4. กลมอาชพ5. สอมวลชน6. สถาบนการเมอง

มานตย นวลละออ (2534) ไดใหทศนะวา การสอสารเขากบการเมองคอนขางจะเปนนามธรรม ดงนน จงตองทำาความเขาใจเบองตนเกยวกบกรอบในการวเคราะหการสอสารทางการเมองโดยอาศยสตรหรอตวแบบในการสอสารของลาสเวลล ทวา ใครพดอะไร ใน“ชองทางใด ถงใคร พรอมดวยผลอะไร ” (Who Says What, In Which Channel, To Whom, With What effect) ซงเปนพาราไดม (Paradigm) ทใชในการสอสารทางการเมอง

33


ทงน ลาสเวลล (มานตย นวลละออ, 2534) ไดอธบายกระบวนการขางตนไวดวยแบบจำาลองดงน

จากแบบจำาลองของกระบวนการสอสารขางตน สามารถสรางเปนแบบจำาลองเกยวกบการรบวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยผานสอตางๆ ในสงคมไดดงน

หากจะอธบายแบบจำาลองนแลวกอาจสรปความไดวา สถาบนตางๆ ซงเรมตนตงแต ครอบครว โรงเรยน รวมทงสถาบนทางการเมองอนๆ ไดพยายามสงและสอดแทรกแนวคดตางๆ ทเกยวเนองกบวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตย โดยผานทางสอตางๆ อาท โทรทศน วทย และหนงสอพมพ รวมทงสออนๆ เพอสงสารเหลานไปยงเดกๆ ซงมบทบาทและสถานภาพเปนนกเรยน โดยทผลลพธจากการรบสอตางๆ เหลานกจะกอใหเดกในวยเรยนรเหลานไดซมซบวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตย กระทงกอใหตนเองมวฒนธรรมทางการเมองแบบประชาธปไตยขน ตามขนตอนในแบบจำาลองของลาสเวลล

หากพจารณาจากแบบจำาลองดงกลาวขางตน มานตย นวลละ

ออ (2534) พบวา ในระบบการเมองหนงๆนนจะมโครงสรางและสถาบนตางๆ ททำาหนาทในฐานะเปนชองทางในการสอสาร (Channel) อยหลายประเภทดวยกน ซงโดยปกตผคนสวนใหญ

34

Who(Communica

tor)

Says What

(message)

To Whom(Receiv

er)

In WhichChann

el

With What Effect

(Effect)

ครอบครว,คร และสถาบน

การเมองอนๆในสงคม

วฒนธรรมทางการเมอง

แบบประชาธปไตย

โทรทศน,วทย และ

หนงสอ

เดกผทม

วฒนธรรมทางการเมอง

แบบ


ตางกจะใหความสำาคญแกสอมวลชนวาเปนโครงสรางการสอสารทมความเชยวชาญเปนพเศษ เพราะหนาทเบองตนของสอมวลชนกคอการสอสารอยางสมำาเสมอ แลเหนไดชดเจนกวาชองทางอนๆ แตอยางไรกตาม ชองทางสอสารอนๆ กมความสำาคญเชนเดยวกบสอมวลชนดวย โดยอาจพจารณาไดดงน

1. องคกร (Organization) ไดแก พรรคการเมอง กลมผลประโยชน ระบบราชการ สหภาพแรงงาน และโรงเรยน เปนตน โครงสรางในการรวมตวคอนขางจะเปนทางการ องคกรนนอาจไมไดอยในโครงสรางของระบบการเมองกได เชน โรงเรยน แตกสามารถทำาหนาทในฐานะชองทางสอสารทางการเมองทสำาคญได (ไดแก การเรยนรทางการเมอง) องคกรแมจะมโครงสรางคลายกน แตกอาจมศกยภาพในการสอสารตางกน ทงนขนอยกบวตถประสงคทใช และรปแบบของระบบการเมอง

2. กลม (Group) กลมจะตางจากองคกรในฐานะทมความมนคง ความเปนสถาบน และความรวมมอนอยกวา แตกมบทบาทสำาคญในการสอสาร ดงทผเชยวชาญบางทานไดชใหเหนวา การสอสารไมไดผานจากสอมวลชนไปยงประชาชนโดยตรง แตจะผานจากบคคลหนงซงเรยกวา ผนำาความคดเหนไปยงอกบคคลหนงในลกษณะเผชญหนากน พฤตกรรมดงกลาวมาปรากฏในกลมครอบครว กลมเพอน เปนตน ลกษณะการสอสารแบบนเรยกวา การสอสารสองขนตอน“ ” (two-step Flow of communication) การทตองมกลมกเพราะชองทางในการสอสารทเปนทางการ (องคการ) ไมสามารถรวบรวม และวเคราะหขาวสารไดอยางเพยงพอ จงจำาเปนตองอาศยกลมชวย แตกลมกไมใชสงจำาเปนเสมอไปสำาหรบระบบการเมอง เพราะกลมจะทำาหนาทในการสอสารทางการเมองนอยมาก และไมตอเนอง ผนำาในระบบ

35


การเมองแบบปดนยมใชองคการและสอมวลชนเปนเครองมอในการควบคมประชาชนมากกวาชองทางอนๆ ในขณะทผนำาในระบบการเมองแบบเปดและมความคดแบบพหนยม (pluralism) สง จะใหความสำาคญกบกลมมาก เพออาศยเปนชองทางในการสอสารทางการเมอง

3. สอมวลชน (Mass Media) สอมวลชนจะทำาหนาทรายงานขาวสารหรอ เหตการณตางๆ ใหคนในระบบการเมองไดรบร ในทางปฏบตแลวคนทจะพงสอมวลชนกเฉพาะขอมลเบองตนเทานน เชน การรณรงคเขามามสวนรวมทางการเมอง เพราะชองทางการสอสารอนๆกมความสำาคญเชนเดยวกน ดงนน สอมวลชนจะเปนเพยงตวเชอมระหวางบคคล กลม และรฐบาล เพอใหไดมาซงขาวสารตางๆ เชนการแถลงนโยบายทสำาคญของรฐบาล อยางไรกตาม สอมวลชนกไดถกนำามาใชในวถทางการเมองมาก เชน หนงสอพมพ จะเปนตวชใหผปกครองหรอรฐบาลรวา ปญหาใดเปนปญหาทสำาคญ โดยดจากการพาดหวขาวซงเทากบเปนการสะทอนใหเหนมตมหาชน นอกจากนนยงกระตนใหประชาชนรวา เขาควรจะใหความสนใจประชาชนในเรองใด ซงมผลกระทบตอวถชวตของตน การใหขาวตอสอมวลชนของนกการเมองกอาจเปนการทดสอบปฏกรยาของมตมหาชนกอนทจะมการเสนอนโยบายอยางเปนทางการ จงอาจกลาวไดวาสอมวลชนในฐานะชองทางสอสารทางการเมองไดสงผลกระทบอยางกวางขวางตอวถชวตทางการเมองของสวนรวม แตการจะใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ สอมวลชนจำาเปนตองประสานความรวมมอ หรอเชอมโยงกบชองทางอนๆ ดวย เชนองคการ

4. ชองทางพเศษ (Special Channel) ไดแก การแสดงออกตางๆ ของประชาชน เชน การเดนขบวนประทวง

36


ซงถอวาเปนชองทางพเศษในการสอสาร เพอเรยกรองและรวบรวมผลประโยชนของประชาชนเขาดวยกน ใหผปกครองหรอรฐบาลไดรบรความตองการ เปนสงทเกดขนภายใตสถานการณพเศษเพยงครงคราวไมคงทนถาวร แตกอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอการปฏบตหนาทของระบบการเมอง และวถทางการเมองของประชาชน

ดงนน อาจสรปเครอขายการสอสารในระบบการเมองไดวา ลกษณะเครอขายทมความสำาคญอยางยงยวดในปจจบนกคอสอมวลชนนนเอง ซงเปนสอทสามารถสรางโอกาสเขาถงผรบไดในหลายทาง โดยเฉพาะสอโทรทศนนน เดกสามารถเรยนรหลายสงหลายอยางจากสอประเภทน เพราะมทงขาวสาร การเมอง รวมทงสาระและความบนเทงอนๆ ตลอดเวลาททางสถานโทรทศนแตละแหงไดออกอากาศแพรภาพไปทวทงประเทศ เพราะฉะนนวฒนธรรมทางการเมองซงนบวาเปนสงสำาคญประการหนงของสงคมกนาทจะมโอกาสแทรกซมผานสอมวลชนตางผานไปยงเดกได ทงในทางตรงและในทางออมดวยเชนกน

บทท 9สถาบนทางการเมอง

37

คำาประกาศของคอมมวนสต (COMMUNIST MANIFESTO)

การยดทดนเปนของรฐ และการใชคาเชาจากทดนเหลานนเพอเปนคาใชจายของรฐ

ภาษเงนไดทเกบเปนอตราสวนทสงขนเมอรายไดสงขน หรอทเรยกวา ภาษกาวหนา“ ”

ยกเลกสทธในมรดก ใหมศนยกลางสนเชอ โดยการจดตงธนาคารของรฐ กจการขนสงเปนของรฐ


สถาบนทางการเมองคำาวา “สถาบนทางการเมอง ” หมายถง แบบแผนทรวบรวม

สะสมพฤตกรรมหรอการกระทำาทางการเมอง ซงแบบแผนดงกลาวไดถกสรางขนมา และคงไวซงกจกรรมขององคการทางการเมอง

ล ก ษ ณ ะ ท เ ห ม อ น ก น ข อ ง ร ะ บ บ ก า ร เ ม อ ง ใ น ท ก ร ะ ด บ

นกรฐศาสตรบางทานเหนวา ระบบการเมองทกระบบไมวาจะอยในสงคมทมความแตกตางกนอยางใด จะตองมลกษณะรวมกน 4 ประการ คอ

1. ระบบการเมองทกระบบ แมระบบการเมองทดอยพฒนาทสด จะตองมโครงสรางหรอสถาบนทางการเมอง

2. ระบบการเมองทกระบบจะตองมหนาททำาเหมอนกน แมวาหนาทนจะกระทำาโดยโครงสรางหรอสถาบนทางการเมองทแตกตางกน

3. ระบบการเมองทกระบบ ไมวาจะเปนระบบทดอยพฒนาหรอพฒนาแลวจะตองมหนาทหลายดาน

4. ระบบการเมองทกระบบมลกษณะผสมกลาวคอ ไมมระบบใดทจะทนสมยทงหมดทงทางดานวฒนธรรมและโครงสราง ไมมระบบการเมองใดทใชหลกของเหตผลเปนเกณฑในการดำาเนนงาน และในทำานองเดยวกนกไมมระบบใดลาหลงทงหมด

สถาบนทางการเมองทสำาคญ ไดแก1. รฐธรรมนญ2. พระมหากษตรย

ววฒนาการของสถาบนพระมหากษตรย แบงเปน 3 ลกษณะ

38


2.1 สถาบนพระมหากษตรยลกษณะพอขน2.2 สถาบนพระมหากษตรยลกษณะเทวราชา2.3 สถาบนพระมหากษตรยลกษณะประชาธปไตย

3. รฐสภา4. รฐบาล5. ตลาการ6. ระบบราชการ

แมกซ เวเบอร (Max Weber) สรางระบบราชการแบบอดมคต ซงยดหลกระบบราชการแบบนต-สมเหตสมผล (Legal Rational Bureaucracy) บนหลก 8 ประการ คอ6.1 การปฏบตงานของเจาหนาทหรอขาราชการตางๆ

ตองเปนไปในลกษณะของความชำานาญเฉพาะดานโดยอาศยหลกการแบงงานกนทำาเปนพนฐานสำาคญ

6.2 การปฏบตงานตางๆ ตองอยภายใตกรอบของกฎหมาย

6.3 การบงคบบญชาขาราชการในหนวยงานหนงๆ ตองยดหลกเอกภาพในการบงคบบญชาเปนสำาคญ

6.4 การบรหารงานของระบบราชการตองกระทำาอยางตอเนองมใชทำาๆ หยดๆ ตามอำาเภอใจ

6.5 ตองมการแยกทรพยสนสวนตวของราชการกบทรพยสนของระบบราชการออกจากกนอยางเดดขาด

6.6 การสรรหาและบรรจแตงตงขาราชการตองยดหลกความรความสามารถเปนสำาคญ

6.7 ตำาแหนงตางๆ ในระบบราชการเปนตำาแหนงทมเกยรต การบรรจแตงตงบคคลใดในตำาแหนงหนงๆ นนตองปฏบตตามระเบยบขอบงคบหรอหลกเกณฑทไดกำาหนดไว

39


6.8 การปฏบตงานตางๆของระบบราชการตองกระทำาเปนลายลกษณอกษร

7. ทหาร 7.1 รปแบบของการแทรกแซงทางการเมองของคณะ

ทหาร i. การใชอทธพลกดดนนโยบาย และการตดสนใจของ

รฐบาลii. การขวาจะใชกำาลงiii. การเปลยนตวผบรหารiv. การยดอำานาจและการเปลยนรฐบาลทงชด

7.2 คณะทหารทมแทรกแซงทางการเมอง ม 3 ประเภท คอi. คณะทหารทมบทบาทเปนผไกลเกลย ii. คณะทหารทมบทบาทเปนผพทกษiii. คณะทหารทมบทบาทเปนผผปกครอง

ส ถ า บ น ท า ง ก า ร เ ม อ ง ท ด 1. มความสามารถในการปรบตว2. มความสลบซบซอน3. มความเปนอสระ4. มความเปนปกแผน

สาเหตของการท สถาบนทางการเมองไทยประสบปญหา ค อ 1. มการยกเลกหรอลมเลกสถาบนทางการเมองตางๆ บอย

ครง เชน รฐธรรมนญ รฐสภา พรรคการเมอง เพราะตกอยในวงจรอบาทว

40


2. ทศนะของผนำาทางการเมองโดยเฉพาะผนำาทางการทหาร ไมใหความสำาคญกบสถาบนทางการเมองทสำาคญ เชน รฐธรรมนญ พรรคการเมอง

3. สถาบนทางการเมองบางสถาบนมหนาทและภาระมากเกนไป เชน ระบบราชการพยายามทำางานในทกเรอง

บทท 10กฎหมาย

กฎหมายคำาวา “กฎหมาย ” หมายถง ระเบยบ ขอบงคบ ทรฐกำาหนดขน

ใชเปนขอบเขตความประพฤตและแนวทางการปฏบตสำาหรบกบพลเมองทอยในรฐ

จากนยามขางตน ไดพยายามชใหเหนวา กฎหมายทสำาคญทสดทและนบวาเปนแกนกลางของรฐทกรฐกคอ รฐธรรมนญ ซงนบวา“ ”

41

รฐประหาร

วกฤตการณ รฐธรรมนญ

รฐสภา


เปนสถาบนทางการเมองทสำาคญทสดประการหนงในกระบวนการทางการเมอง ซงจะไดกลาวตอไปในภายหลง

ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ก ฎ ห ม า ยโดยทวไปกฎหมายแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. กฎหมายสารบญญต (Substantive Law) คอ กฎหมาย

ทบญญตขนเพอกำาหนดและรบรองสทธตลอดจนประโยชนของประชาชน อาท กฎหมายทดน กฎหมายอาญาทกำาหนดวาการกระทำาเชนใดเปนการละเมดกฎหมาย ฯลฯ

2. กฎหมายวธสบญญต (Procedual Law) คอกฎหมายทแสดงถงวธการพจารณาความในศาล กฎหมายนกำาหนดวธการคมกนสทธและผลประโยชนของประชาชน

เมอพจารณากฎหมายตามขอบเขตทใชบงคบตามความมงหมาย ระหวางเอกชนตอเอกชน ระหวางเอกชนตอรฐ และระหวางรฐตอรฐ อาจแบงได 2 ประเภท คอ

1. กฎหมายภายในประเทศ (National Law)1.1 กฎหมายเอกชน (Private Law) เกยวกบการ

ประทำาผดทไมกระทบกระเทอนตอรฐ หรอประชาชนโดยสวนรวม ซงสวนใหญ คอ กฎหมายแพง (Civil Law)

1.2 กฎหมายมหาชน (Public Law) เกยวกบการกระทำาผดตอรฐ หรอประชาชนโดยสวนรวม จำาแนกไดเปน 3 ประเภท1.2.1 กฎหมายรฐธรรมนญ (Constitutional

Law)1.2.2 กฎหมายปกครอง (Administrative

Law) คอ กฎหมายทมบญญตอยางละเอยดเกยวกบการกำาหนดองคการของรฐ เจาหนาทผมอำานาจเกยวกบการปฏบตการตางๆ ตามกฎหมาย วธการทรฐบาลจะใชอำานาจตามกฎหมาย และอธบายถง

42


ความสมพนธระหวางองคการและเจาหนาทของรฐตอประชาชน

1.2.3 กฎหมายอาญาและกฎหมายวธพจารณาความอาญา (Criminal Law and Procedure) รฐถอเอาการกระทำาผดบางอยางทเกยวของกบความกระทบกระเทอนตอประชาชนเปนเรองสวนรวม

2. กฎหมายระหวางประเทศ (International Law) สวนใหญมาจากสนธสญญาระหวางประเทศและขนบธรรมเนยมตางๆ ทเคยปฏบตกนมาในการตดตอระหวางประเทศ เชน การประกาศสงคราม การทำาสญญาสนตภาพ การสงผรายขามแดน

ท ม า ข อ ง ก ฎ ห ม า ย1. ขนบธรรมเนยมประเพณ2. การออกกฎหมายของสภานตบญญต3. คำาสงหรอกฤษฎกาทออกโดยฝายบรหาร4. คำาพพากษาของศาล5. บทความทางวชาการกฎหมาย6. รฐธรรมนญ7. สนธสญญาตางๆ 8. ประมวลกฎหมาย9. ประชาชาต

ร ฐ ธ ร ร ม น ญ รฐธรรมนญ คอ กฎหมายสงสดของรฐ หรอกลาวอกนบหนง

กคอ กฎหมายแมบทของกฎหมายทงหลายในรฐ ซงทสำาคญกคอ กฎหมายใดกตามภายในรฐถาขดกบรฐธรรมนญแลวกถอวากฎหมายนน โมฆะ ทงน สาระสำาคญทรฐธรรมนญจะตองระบกคอ หลกการ“ ”

43


แบงแยกอำานาจอธปไตย สทธและหนาทของประชาชน รปแบบของรฐบาล ระเบยบแบบแผนการปกครอง

ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ร ฐ ธ ร ร ม น ญ1. รฐธรรมนญลายลกษณอกษร (Written Constitution)

เชน รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา (พ.ศ.2332)2. รฐธรรมนญจารตประเพณ (Unwritten Constitution)

เชน รฐธรรมนญของสหราชอาณาจกรทงน ประเภท 1 กบ 2 น มกมปะปนกน แตทนยมมากทสด

คอ รฐธรรมนญลายลกษณอกษร3. รฐธรรมนญรฐเดยวและรฐธรรมนญรฐรวม (Unitary

Constitution and Federal Constitution) 3.1 รฐธรรมนญรฐเดยว เชน ไทย ฝรงเศส ญปน

อนโดนเซย3.2 รฐธรรมนญรฐรวม เชน สหรฐอเมรกา

ออสเตรเลย สวสเซอรแลนด4. รฐธรรมนญสาธารณรฐและรฐธรรมนญกษตรย

(Republican Constitution and Monarchical Constitution) 4.1 รฐธรรมนญสาธารณรฐ ยดเอาประมขทเปน

ประธานาธบด 4.1.1 ประธานาธบดทำาหนาทเปนประมขของรฐ

เทานน เชน อนเดยว สวสเซอรแลนด4.1.2 ประธานาธบดทำาหนาทเปนประมขของรฐและ

ทำาหนาทฝายบรหารของรฐ เชน สหรฐอเมรกา ฟลปปนส

4.2 รฐธรรมนญกษตรย ยดเอาประมขทเปนกษตรย 4.2.1 กษตรยทอยใตรฐธรรมนญ

(Constitutional Monarchy) หรอ

44


(Limited Monarchy) เชน ไทย มาเลเซย สวเดน ญปน

4.2.2 กษตรยแบบสมบรณาญาสทธราชย (Absolute Monarchy) แบบนกษตรยอยเหนอกฎหมาย หรอกลาวงายๆ กษตรยคอกฎหมาย เชน ซาอดอารเบย จอรแดน มอรอคโค

จากทกลาวมา จะพบวา รฐธรรมนญแตละประเทศสามารถจำาแนกเขากบประเภทตางไดหลายประเภท

ค ว า ม เ ป น ม า ข อ ง ร ฐ ธ ร ร ม น ญ1. การเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป (แบบววฒนาการ)

เชน องกฤษ กษตรยสมบรณาญาสทธราชย ---> แมกนา คารตา (Magna Carta) ขนนางบงคบพระเจาจอหนมอบสทธบางอยางแกพวกตนและเอกชน ซงเรมมการอางถง สทธ“ของเสรชน ” ---> พ.ศ.2257 พระเจาจอรจทหนงตนราชวงศวนเซอร ชาวเยอรมน ไมสนใจในกจการบานเมอง จงทำาใหอำานาจตางๆไปอยในมอตวแทนประชาชนมากขนเรอยๆ จนกลายเปนประเพณในปจจบน

2. การปฏวต หรอรฐประหาร เชน ฝรงเศส (ค.ศ.1789/พ.ศ.2332) ไทย (พ.ศ.2475)

3. การยกราง เชน ไทย (พ.ศ.2540)4. กษตรยประทานให เชน ญปนโดยพระหมาจกรพรรดมตสห

โต พระราชทานรฐธรรมนญฉบบเมจ (พ.ศ.2432) (ไทย…สมยรชกาลท 5 เกดแนวความคดน)

ว ธ ก า ร แ ก ไ ข ร ฐ ธ ร ร ม น ญ1. โดยฝายนตบญญต2. โดยการลงประชามต เชน ฝรงเศส (สภาเสนอ --->

ประชาชนออกเสยงลงประชามต)

45


3. โดยประชาชนทวไป (เปนวธทดทสด) เชน สวสเซอรแลนด (ประชาชนเสนอ ---> ประชาชนออกเสยงลงประชามต)

4. โดยองคกรพเศษ เรยกวา สภารางรฐธรรมนญ “ ” (นยมใชกนมากในรฐธรรมนญระดบมลรฐของสหรฐอเมรกา)

ร ฐ ธ ร ร ม น ญ ท ด 1. มขอความชดเจนแนนอน2. มการบญญตสทธเสรภาพของประชาชนไวอยางชดเจน3. ครอบคลมบทบญญตของรฐไวอยางครบถวน4. ไมยาวเกนไป5. มการกำาหนดวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ศ ก ด ข อ ง ก ฎ ห ม า ย1. รฐธรรมนญ2. พระราชบญญต ประมวลกฎหมาย พระราชกำาหนด และ

พระบรมราชโองการซงใหใชบงคบ ดงเชน พระราชบญญต3. พระราชกฤษฎกา4. กฎกระทรวง5. กฎหมายทออกโดยองคกรปกครองทองถ น เชน ขอ

บญญตจงหวด เทศบญญต ขอบงคบตำาบล

บทท 11สทธ หนาท และความสมพนธระหวางบคคลกบรฐ

46


สทธของปจเจกชนสามารถศกษาไดจากคำาประกาศสากล (ปฏญญาสากล) แหง

สทธมนษยชน (หาอานไดใน รศ.ดร.โกวท วงศสรวฒน, รฐศาสตรกบการเมอง, กรงเทพฯ : สำานกพมพตะเกยง, 2540)

แบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ สทธทางการเมอง สทธทางเศรษฐกจ และสทธสวนบคคล

1. สทธทางการเมอง (Political Rights)พบวาสทธทางการเมองขนพนฐาน 3 ประการทเปนรากฐานใหเกดการปกครองในระบอบประชาธปไตย ในคำาประกาศสากล (ปฏญญาสากล) แหงสทธมนษยชน

ขอท 21 (1) บคคลทกคนมสทธทจะมสวนรวมในการปกครองในประเทศของตน ทงโดยตรงหรอโดยผานทางการเลอกตงผแทนซงเปนไปโดยเสร (2) บคคลทกคนมสทธทจะไดรบบรการสาธารณะในประเทศของตนอยางเทาเทยมกน (3) เจตจำานงของประชาชนจะตองเปนรากฐานของอำานาจในการปกครอง เจตจำานงนจะแสดงออกมาเปนครงคราวในการเลอกตงทแทจรง ซงจะตองเปนสทธการออกเสยงเลอกตงโดยทวไป และเปนสทธทเทาเทยมกน การเลอกตงนนจะตองกระทำาโดยลบ หรอโดยกระบวนการออกเสยงเลอกตงแบบอนทมลกษณะเสรเทาๆ กน

การกดกนสทธทางการเมองอาจแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

i. การกดกนทเปดเผย (โดยกฎหมาย) เชน การกดกนการใหสทธทางกางเมองแกคนตางผว ตางเชอชาต ตางภาษา ตางเพศ

ii. และการกดกนทซอนเรน เชน การใชกลมอทธพลกดดน ขมข ของประเทศมหาอำานาจตอ

47


ประเทศทออนแอกวา หรอการใชอำานาจของผมอทธพลในประเทศขมขประชาชนมใหเขามามสวนรวมในทางการเมอง หรออยางเชนการกดกนผมสทธออกเสยงเลอกตงดวยการวดความสามารถของการอานออกเขยนได

2. สทธทางเศรษฐกจ (Economic Rights) ขอท 17 (1) ทกคนมสทธทจะเปนเจาของทรพยสน

โดยตนเองเชนเดยวกน โดยรวมกบผอน (2) บคคลใดๆ จะถกบงคบใหเสยทรพยโดยพลการไมได

ขอท 22 บคคลทกคนในฐานะทเปนสมาชกของสงคมมสทธในความมนคงทางสงคม และมสทธในการบรรลซงสทธทางเศรษฐกจทางสงคม และวฒนธรรม อนจำาเปนอยางยงสำาหรบเกยรตศกดของตนและววฒนาการแหงบคลกภาพของตน โดยความเพยรพยายามของแตละชาตและโดยความรวมมอระหวางประเทศตามระบอบและทรพยากรของรฐแตละรฐ

ความแตกตางระหวางประเทศเสรนยมประชาธปไตยกบประเทศสงคมนยมคอมมวนสต

i.ประเทศเสรนยมประชาธปไตย (ทนนยม) เชน สหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส จะพบวาแมรฐเขามายงเกยวกบระบบเศรษฐกจมากกตาม แตจะปลอยใหภาคเอกชนในประเทศดำาเนนกจการเอาเองเปนหลก โดยทรฐจะทำาหนาทเปนผสนบสนนในดานตางๆ เชน การหาตลาด การปกปองสนคานำาเขาดวยมาตรการตางๆ ดงนนเอกชน (ประชาชน) จงอสระจากรฐ มสทธในทรพยสนสวนบคคลโดยเสรii.ประเทศสงคมนยมคอมมวนสต (ผกขาด) เชน สาธารณรฐประชาชนจน และกลมประเทศโซเวยต

48


(รสเซย) ในอดต รฐจะทำาหนาทเกอบทกอยางในระบบเศรษฐกจ โดยเฉพาะการเปนพอคาใหญในตลาดดวย ภาคเอกชนมบทบาทตอระบบเศรษฐกจนอย และมลกษณะเปนเพยงฝายผลตของรฐมากกวา ดงนนเอกชน (ประชาชน) จงไมอสระจากรฐ มสทธในทรพยสนนอย (ไดเฉพาะทรพยสนเพอการบรโภค สวนทรพยสนเพอการผลตทงหมด ไดแก เครองจกร โรงงาน ทดน ทรพยากรตางๆ เปนของรฐ)

3. สทธสวนบคคล (Personal Rights) ขอท 3 บคคลทกคนมสทธในการดำารงชวต เสรภาพ

และความมนคงแหงตวตน ขอท 6 บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการเคารพนบถอ

วาเปนบคคลตามกฎหมายทกแหงหน ขอท 18 ทกคนมสทธในอสรภาพแหงความคด

มโนธรรม และศาสนา สทธนรวมถงอสรภาพในการเปลยนศาสนา หรอความเชอมน และอสรภาพในการทจะแสดงออกซงศาสนาหรอความเชอมนของตน โดยการสอนการปฏบต การสกการะ บชา และการประกอบพธกรรมไมวาจะโดยลำาพงหรอในประชาคมรวมกบผอน และเปนการสาธารณะหรอสวนบคคล

หนาทของประชาชนกบรฐประชาชนซงเปนพลเมองในประเทศเสรนยมประชาธปไตยทง

หลาย ไมวาจะใชระบอบการปกครองใดกตาม ประชาชนถอเปนทรพยากรทสำาคญของรฐนน อกทงยงมหนาททจะตองกระทำาใหแกรฐทงทเปนทางตรงและทางออมอยหลายประการ ซงพอทจะกลาวถงหนาทหลกๆ ไดดงน

1. การเสยภาษอากร

49


2. การปฏบตตามกฎหมายของรฐ3. การเขามามสวนรวมทางการเมองเพอเลอกตงตวแทนของ

ตนเขาสระบบการเมอง4. การเขาตรวจสอบการทำางานของรฐ

ความสมพนธระหวางบคคลกบรฐจากทกลาวมาทงหมดขางตน ไดพยายามชใหเหนวา ความ

สมพนธระหวางรฐกบประชาชนนนหากมองในแงระดบโครงสรางตามหลกทฤษฎระบบทนยมใชในการวเคราะหการเมองโดยทวไปแลวนน ประชาชนนนเปนกลไกทสำาคญททำาใหรฐนนสามารถพฒนาไปในทศทางทควรจะเปนได หากพจารณาใหดรฐกบประชาชนจงเปนเรองทยากแกการแยกออกจากกน เพราะอยางนอยทสด ประชาชนกเปนองคประกอบทสำาคญของรฐแตละรฐซงเปนตวชวดทชดเจนของความสมพนธดงกลาว อกทงหนาทของประชาชนเองทมตอรฐกมบทบาทและสวนสำาคญทจะทำาใหระบบการเมองภายในรฐนนสามารถขบเคลอนไปในทศทางทเขมแขงขนมาได การทประชาชนพยายามเขามามสวนรวมในทางการเมองอยางเตมกำาลงกจะยงผลกดนใหระบบการเมองเกดความบรสทธในรฐนนๆ เพมมากขนเรอยๆ ดวยเหตน ระบบการเมองกจะมความเขมแขงขนไปเรอยๆ กระทงสามารถเปนรากฐานทผลกดนใหระบบยอยๆ ในระบบสงคม โดยเฉพาะระบบเศรษฐกจมศกยภาพในการพฒนาไปดวยพรอมๆ กน ซงกจะทำาใหเกดผลดตอสงคมในระดบมหภาคไดตอไป

บทท 12

50


มตมหาชน พลงทางการเมอง และการเปลยนแปลงทางการเมอง

มตมหาชนและพลงทางการเมองการใหนยามของคำาวา “มตมหาชน ” ในทนนนเปนลกษณะมม

มองแบบกวางๆ วาหมายถง เรอง หรอประเดน หรอความคดเหน “ทคนสวนใหญในสงคมนนเหนพองและตดสนทจะยอมรบรวมกน ”สวนคำาวา พลงทางการเมอง กเชนเดยวกน ในทนขอใชความหมา“ ”ยกวางๆ เชนเดยวกนวา สงทเปนแรงขบดนใหเกดการเปลยนแปลง“หรอปรบเปลยนในการจดการแบงปนจดสรรสงทมคณคาในสงคม ”

จากนยามของทงสองคำาขางตนนน สามารถชใหเหนถงความสมพนธดงกลาวขนได เนองจากมตมหาชนสามารถผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองขนได เพราะหากมตมหาชนนนเกดขนจากประชาชนสวนใหญของประเทศ กยอมทจะกลายเปนพลงทางการเมองทพรอมจะทำาใหระบบการเมองเกดการปรบเปลยนไปในทศทางตางๆ ขนได

ร ป แ บ บ ข อ ง ม ต ม ห า ช น1. การออกเสยงประชามต (Referendum) ซงโดยทวไป

นยมใชในการใหประชาชนทำาการออกเสยงวาจะเหนดวยกบการรางรฐธรรมนญทงฉบบ หรอการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญบางมาตราหรอไม ซงประชาชนกจะมาลงคะแนนวารบหรอไมรบ

2. การใหประชาชนมสทธเสนอรางกฎหมาย (initiative) เปนการเปดโอกาสใหประชาชนสามารถเสนอรางกฎหมายไดโดยตรงไปยงรฐสภา ซงสวนใหญแลวตองกระทำาผานตวแทน

3. การใหประชาชนลงมตเพอตดสนปญหาของชาต (Plebiscite) ซงมลกษณะคลายกบการออกเสยงประชามต จนทง 2 คำานสามารถใชทดแทนกนได แตสงท

51


สำาคญกคอ การใหประชาชนลงประชามตนนนเนนทตองการใหประชาชนใชการตดเกยวประเทศชาตดวยตนเองเกยวกบปญหาทสำาคญๆ โดยเฉพาะเชน การแยกประเทศ การประกาศสงคราม

4. การถอดถอน (Recall) คอการทเปดโอกาสใหผมสทธออกเสยงเลอกตงสามารถทำาใหผดำารงตำาแหนงทางการเมอง (ตวแทน) ออกจากระบบการเมองได

ร ป แ บ บ ก า ร ม ส ว น ร ว ม ท า ง ก า ร เ ม อ งAlmond กบ Powell แบงรปแบบการมสวนรวมทางการ

เมองไว 2 ลกษณะ คอ1. ทเปนแบบแผน (Conventional Forms) ไดแก

1.1 การออกเสยงเลอกตง1.2 การพดจาปรกษาเรองการเมอง1.3 กจกรรมการรณรงคหาเสยงเลอกตง1.4 การจดตงและการเขารวมเปนสมาชกกลมตางๆ1.5 การตดตอสวนตวกบเจาหนาททางการเมองและ

การบรหาร2. ทไมเปนแบบแผน (Unconventional Forms)

2.1 การยนขอเสนอเรยกรอง2.2 การเดนขบวน2.3 การเขาประจญหนากน2.4 การละเมดกฎระเบยบของสงคม2.5 การใชความรนแรงทางการเมอง (ประทษรายตอ

ทรพยสนและประทษรายตอบคคล)2.6 สงครามกองโจรและการปฏวต

52


ทฤษฎและแนวความคดเกยวกบการเปลยนแปลงทางการเมอง

การเปลยนแปลงทางการเมองนนเปนสวนหนงของการเปลยนแปลงทางสงคม ซงมผลตอหนวยตางๆ ในสงคมทงในระดบบคคล และสถาบนตางๆ ทงนในการศกษาเรองการเปลยนแปลงทางการเมองนนพบวามทฤษฎและแนวความคดเกยวกบการเปลยนแปลงทางการเมองทนาสนใจอยหลายประการดงทจะกลาวตอไปน

การเปลยนแปลงทางการเมองความหมายของคำาวา การเปลยนแปลงทางการเมอง“ ”

(Political Change) มาจากการสนธของคำาหลก 2 คำาคอ การ“เปลยนแปลง ” (change) กบ การเมอง “ ” (political)

คำาวา “Political” ใน Oxford Advanced Learner’s Dictionary (Jonathan Crowther, 1999:893) ไดใหหมายไววา (1) ของรฐ, ของรฐบาล, ของราชการ (2) ของความขดแยงหรอการแขงขนระหวาง 2 พรรค หรอมากกวาน (3) (การกระทำา) ทเปนอนตรายตอรฐหรอรฐบาล (4) (บคคล) ทสนใจหรอปฏบตเกยวกบการเมอง (5) เกยวของกบอำานาจ, สถานภาพ, ฯลฯ ภายในองคการ สวนคำาวา “change” (Jonathan Crowther, 1999:184-185) นนหมายถง การกระทำา หรอตวอยางของการทำา หรอทำาใหกลายเปนสงทแตกตางไปจากเดม

เมอพจารณาความหมายของคำาทงสองรวมกนโดยรวมแลวสรปแบบกวางๆ ไดวา การเปลยนแปลงทางการเมอง หมายถง การกระทำาใหรฐมลกษณะแตกตางไปจากเดม หรออกนยหนงกคอการทำาใหรฐบาลมการปรบเปลยนไปจากเดม เชน การปรบคณะรฐบาล การลาออกของรฐมนตร การลาออกของรฐบาล การเลอกตงใหม เปนตน

53


รปแบบและวธการของการเปลยนแปลงทางการเมอง จากทกลาวมาแลวบางสวนขางตน ไดแสดงใหเหนวา การ

เปลยนแปลงทางการเมองเปนเรองทสามารถเกดขนไดอยตลอดเวลาและทกระบบการปกครองทมอยในแตละสงคม ทงนรปแบบและวธการของการเปลยนแปลงทางการเมองนนมอยหลายลกษณะดวยกน ซงขนอยกบสภาวะหรอบรบททางการเมองของประเทศนนๆ วาจะเออใหใชหรอมความเหมาะสมกบรปแบบและวธการใดมากทสด ซงสทธพนธ พทธหน (2540:203-204) ไดจำาแนกรปแบบของการเปลยนแปลงทางการเมองไว 4 ลกษณะดงน คอ การเปลยนแปลงแบบสถตย การเปลยนแปลงแบบกลมกลน การเปลยนแปลงแบบปฏวต และการเปลยนแปลงแบบไรเสถยรภาพ

1. การเปลยนแปลงแบบสถตย หมายถงการเปลยนแปลงทอยในขอบเขตจำากด มกเกดขนในระบบการเมองแบบดงเดม ซงเปนสงคมทมวฒนธรรมรวมและมระดบความเปนอนหนงอนเดยวกนสง การเปลยนแปลงทางการเมองเชนนจงเกดขนไดยาก ตวอยางเชน การเปลยนตวผนำาในระบอบสมบรณาญาสทธราช กษตรยพระองคเดมจะตองสนพระชนมกอนจงจะมการสรรหาผนำาใหมได อกทงประชาชนไมมบทบาททางการเมองมากนกมลกษณะเปนการปดกนทางการเมองสำาหรบประชาชน

2. การเปลยนแปลงแบบกลมกลน หมายถงการเปลยนแปลงทางการเมองในลกษณะทระบบโครงสรางทางการเมองทงระบบไมกระทบกบโครงสรางอำานาจหนาททวๆ ไป ซงมลกษณะคลายกบการเปลยนแปลงแบบสถตย หากแตตางกนทการเปลยนแปลงแบบกลมกลนนมไดมการปดกนทางการเมอง ประชาชนสามารถเขามามสวนรวมทางการเมองได ตวอยางทเหนไดชด กคอ การเปลยนรฐบาลของประเทศสหรฐอเมรกา ซงจะพบวาแมวาจะมการเลอกตงได

54


ประธานาธบดใหมกตาม แตความมนคงของระบบการเมองกยงคงอย ซงแสดงใหเหนวาทงตวผนำาและระบบการเมองมการปรบตวแบบผสมกลมกลน

3. การเปลยนแปลงแบบปฏวต หมายถงการเปลยนแปลงในลกษณะมงปรบเปลยนระบบ คอ เปลยนจากระบบหนงไปสอกระบบหนง วธการเปลยนแปลงแบบปฏวตนนยมใชความรนแรงในการปฏบตใหเกดการปรบเปลยนระบบการเมองใหม รปแบบนนนจะมงเนนการเอาความคดทางการเมองใหม อดมการณทางการเมองใหม ระบบการเมองใหมไปแทนทสงทมอยเดม ดงนนการปฏวตจงไมใชแคการตอสแยงชงอำานาจเทานน ตวอยางทเหนไดชดกคอ การปฏวตเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 ของไทย ซงเปนการปรบเปลยนระบบการเมองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชมาเปนระบอบประชาธปไตย

4. การเปลยนแปลงแบบไรเสถยรภาพ หมายถงลกษณะการเปลยนแปลงทางการเมองทไมปะตดปะตอกน โดยมกใชอำานาจหำาหนกนโดยทความสมพนธในเชงอำานาจภายในแตสงคมมไดมการเปลยนแปลงแตอยางใด โดยมลกษณะทสำาคญ คอ ใชอทธพลทางทหารเขายดอำานาจรฐบาลเดม แลวประกาศใชรฐธรรมนญใหมทดแทนรฐธรรมนญฉบบเกา แลวจดการเลอกตงทวไป จากนนจงมการจดตงรฐบาลใหมมกเปนรฐบาลทหารหรอรฐบาลทมทหารหนนหลง ตอมาในชวงระยะเวลาไมนานนกกจะมการชมนมประทวงกอการจราจลเกดขน ทหารกลมเดมหรอทหารกลมใหมกจะเขามายดอำานาจอก ตวอยางเชน การเปลยนแปลงทางการเมองของไทยในชวงสมยรฐบาลจอมพลถนอม กตตขจร เปนตน

จากทกลาวมาทงหมดขางตน จะพบวารปแบบการเปลยนแปลงทางการเมองแบบทดทสด คอ การเปลยนแปลงแบบกลมกลน ซงจะ

55


ทำาใหระบบการเมองมเสถยรภาพสงกวารปแบบอนๆ ซงทำาใหการเมองดำาเนนไปตามระบบทประชาชนทกคนยอมรบรวมกนไดอยางราบรน

นอกจากนในกระบวนการเปลยนแปลงทางการเมองนนพบวามวธการเปลยนแปลงทางการเมองในหลายลกษณะ (สทธพนธ พทธหน, 2540:208-210) ไดแก วธการเปลยนแปลงแบบสนตวธ และวธการเปลยนแปลงแบบรนแรง

1. วธการเปลยนแปลงแบบสนตวธ นบเปนวธการทยอมรบกนมากในประเทศทมระบบการเมองแบบประชาธปไตย โดยยดหลกการประการหนงวาระบบการเมองตองมความมนใจตอมวลชนหรอประชาชนในระดบหนงวา แมประชาชนจะมพฤตกรรมทางการเมองทดออกจะขดกบรฐบาลในกจกรรมทางการเมองบาง เชน การชมนมประทวงกดดนรฐบาล รฐกจะไมใชเครองมอของรฐ คอ ตำารวจหรอทหารหรอกฎหมายไปทำาลายขบวนการนนๆ ของประชาชน ซงเทากบวารฐตองเชอใจและเขาใจความปรารถนาของประชาชน อยางไรกด ประชาชนสามารถดำาเนนการเพอใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองขนมาไดดวยเชนกน โดยวธการทไมจำาเปนตองใชความรนแรง เชน การเดนขบวนประทวง การเขยนบทความ การวพากษวจารณ การลอบบ หรอการตดตอโดยตรงกบเจาหนาททางการเมอง เปนตน

2. วธการเปลยนแปลงแบบรนแรง ซงพบวานยมใชอยางมากในปจจบน โดยอาจจำาแนกแบบกวางๆ ได 4 ลกษณะ คอ2.1 การกอการราย ซงเปนการทำาลายลางตวบคคลและ

ทรพยสน หรอองคกรตางๆ อยางมระบบหรอกลยทธ ซงมวตถประสงคเพอทจะโจมตหรอทาทายอำานาจรฐ สวนใหญแลวนนการกอการรายไมไดเกดจากรากฐานของ

56


ความตองการของประชาชน หากแตเปนความปรารถนาทตองการเปลยนแปลงของกลมมากกวา

2.2 การจลาจล เปนวธการทางการเมองแบบทกลมบคคลจะเขากระทำาการอยางรนแรงตอทรพยสนหรอบคคล แตเปนการดำาเนนการทปราศจากการวางแผน หรอมขบวนการควบคมอยางชดเจน จงมกมองกนวาการจราจลเกดขนจากผลผลตของอารมณประชาชนทเกดขนในขณะนน

2.3 การรฐประหาร เปนอกวธการหนงในการเปลยนแปลงทางการเมอง โดยวธการนผทกระทำาการมกเปนผทมอำานาจในทางการทหาร และใชกำาลงทหารและอาวธเปนเครองมอในการปรบเปลยนผปกครองใหม และมงหวงใหเกดนโยบายใหม แตกไมใชการเปลยนแปลงทางการเมองแบบสงครามปฏวต การรฐประหารนนจะพบวามการวางแผนเปนอยางด และเปนไปอยางรวดเรว เพอปดโอกาสการตอบโตของรฐบาล ซงยอมรบกนวาวธการแบบนนน ในสภาพปจจบนประชาชนจะใหการยอมรบนอยลง

2.4 สงครามปฏวต เปนวธการเปลยนแปลงทางการเมองทกลมชนตางกใชกำาลงเขาหำาหนกน ดวยวตถประสงคทจะเปลยนแปลงระบบการเมองใหเปนไปตามทกลมประชาชนของตนปรารถนา ซงในปจจบนจะพบเหนไดจากลกษณะของสงครามกองโจร ซงจะเปนฝายตรงกนขามกบรฐบาลของประเทศนน

จากวธการเปลยนแปลงทางการเมองทกลาวมาขางตน สามารถชใหเหนวาตลอดชวงระยะเวลาตงแตหลง เหตการณพฤษภาทมฬ พ.ศ.2535 มานน แนวโนมของประเทศไทยมการเปลยนแปลง

57


ทางการเมองในลกษณะสนตวธมากกวารปแบบอน อกทงยงมแนวโนมทจะมรปแบบการเปลยนแปลงแบบกลมกลนมากขนอกดวย

สาเหตของการเปลยนแปลงทางการเมองหากพจารณาถงเหตทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมอง

ไดนน สามารถสรปไดวามอยหลายประการไดแก1. ความขดแยงทางการเมองระหวางผนำาทางการเมอง หรอ

กลมตางๆ ในสงคมการเมอง ในดานนโยบาย อดมการณทางการเมอง และผลประโยชนทางการเมอง ซงความขดแยงจากประเดนปญหาตางๆ เหลาน จะนำามาซงการแตกแยกเพอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางตามวตถประสงคหรอเปาหมายทผนำาหรอกลมนนๆ ปรารถนาใหเกดขน ตวอยางเชน พบวาบอยครงทฝายคานมกพยายามแสดงทาททไมใหความเหนชอบในนโยบายของรฐบาล และจะพยายามผลกดนใหนโยบายนนๆ ลมหายไป จากนนกจะพยายามทจะลมรฐบาลเพอใหเกดการเลอกตงใหม หรออกตวอยางหนง กคอ พรรคการเมองทมขนาดใหญและมฐานะเปนพรรครวมรฐบาล ซงความใหญนเองเกดขนจากการผสมผสานกนของกลมการเมองตางๆ ซงบางกลมกเปนกลมอทธพล จงทำาใหสามารถกดดนหวหนาพรรคการเมองไดดหากพรรคไมสามารถสนองตอบความตองการของกลมยอยนนๆ ได เมอผลของการตอบรบไมเปนดงทวตถประสงคของกลมตงไว กลมยอยๆ ดงกลาวกจะเรมแตกตวหรอแยกจากพรรคการเมองแลวกจะพยายามกดดนรฐบาลของตนใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองไปในทศทางทกลมของตนปรารถนาได

2. สถาบนทางการเมองไรเสถยรภาพและขาดประสทธภาพทเพยงพอในการตอบสนองตอความตองการของประชาชน ปญญาชนในสงคม หรอผมอำานาจทางการเมองระดบสง

58


เชน ผนำาทางการเมอง ผนำาทางการทหาร สถาบนทางการเมองในทนนนยอมมความหมายรวมไปถงองคกรการเมองทมอยดวย ไมวาจะเปนองคกรปกครองทองถนหรอสวนราชการดวย และทสำาคญกคอรฐบาลซงนบวาเปนองคประกอบหลกของรฐแตละรฐดวย การทสถาบนเหลานไมสามารถดำารงฐานะอยในระบบการเมองไดอยางมนคงกจะทำาใหการเปลยนแปลงทางการเมองสามารถเกดขนไดงาย เนองจากประชาชนหรอกลมบคคลทเหนวากลมผบรหารประเทศเหลานขาดความสามารถในการแกไขปญหา กจะพยายามเขาไปจดการในระบบการเมองโดยปรบเปลยนระบบการทำางานเสยใหมดวยวธการตางๆ ดงทกลาวไวขางตนแลว ตวอยางเชน ถาเปนประเทศกำาลงพฒนาทงหลายและมการปกครองแบบเผดจการ บทบาทของผนำาทางการทหารกจะมมากเพยงพอทจะใชวธการรฐประหารรฐบาลเดมแลวจดตงรฐบาลใหมขนมาปกครองแทน หรอในกรณประเทศทพฒนาแลวทงหลายซงมรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยกจะใชวธการแบบสนตวธในการแกไขปญหา เปนตน

3. ระบบเศรษฐกจ และระบบสงคมทไมเอออำานวยตอการดำารงชวตของประชาชน ซงทำาใหเกดการจดประกายใหประชาชนเขามามสวนรวมในการผลกดนการเปลยนแปลงทางการเมองไดเปนอยางด เนองจากการพฒนาทางเศรษฐกจ (Economic Development) ทไมไดสดสวนกบขนาดการเคลอนไหวทางสงคม (Social Mobilization) กจะทำาใหเกดการทำาลายทางสงคม (Social Frustration) ขนมา และหากกลมพลงประชาชนดงกลาว หรอผนำาทางการเมองหรอผนำาทางสงคมนนๆ มอำานาจเพยงพอ และเหมาะกบบรบทของความตองการของประชาชน กผลก

59


ดนใหเกดการเขามามสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) ของประชาชนขน (Samuel P. Huntington, 1968) และยงประชาชนหรอกลมการเมองเขามามบทบาทในทางการเมองในยามทเกดปญหาทางดานเศรษฐกจและสงคมมากเทาใด กจะยงทำาใหการเปลยนแปลงทางการเมองไดมากขนเทานน ตวอยางเชน การเกดเหตการณ 6 ตลาคม พ.ศ.2519 ซงเปนเหตการณทสะทอนใหเหนไดอยางชดเจนวา เมอประชาชนไดเขามามสวนรวมทางการเมองอยางมากเกนกวาทระบบการเมองเดมจะรบไหว กจะผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองไดโดยงาย

4. การปดกนการเขามามสวนรวมทางการเมองของรฐเพอมงหวงใหระบบการเมองนนมนคง ซงการกระทำาดงกลาวจะทำาใหประชาชน กลมการเมอง หรอผนำาทางการเมองทมอำานาจแตถกอทธพลของรฐจำากดอย เกดความตองการเขาไปมสวนรวมในทางการเมองบาง กระแสความตองการดงกลาวนเองกเปนเหตประการหนงใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองขนมาได ตวอยางเชน การเกดเหตการณ 14 ตลาคม พ.ศ.2516 ซงในชวงรฐบาลจอมพลถนอม กตตขจรทสบอำานาจเผดจการตอจากรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชตนน ไดพยายามคมอำานาจทางการเมองไวทตวผนำาและกลมพวกพองคนสนทเทานน จงทำาใหประชาชนพยายามเขามามสวนรวมในทางการเมองบาง ซงมแกนนำากคอกลมปญญาชนนสตนกศกษาเปนผผลกดนใหประชาชนสนใจเขามามสวนรวมทางการเมอง และในทสดแรงกดดนจากการเมองทรอนแรงในขณะนนกผลกดนในเกดเหตการณดงกลาวขนตามมา

60


จากทกลาวมาทงหมดขางตน สามารถสรปไดวาเหตทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมองนนสามารถเกดขนไดจากหลายปจจย ทงในระดบปจเจกชนเอง และในระดบโครงสรางของสงคม

บทท 13ความสมพนธระหวางประเทศ รฐกบการเมองระหวางประเทศ

ความสมพนธระหวางประเทศ รฐกบการเมองระหวางประเทศคำาวา “ความสมพนธระหวางประเทศ ” หมายถง ความสมพนธ

ระหวางรฐกบรฐหรอรฐประชาชาต ทงนเครองมอทใชในการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ ควรมอยางนอย 2 ประการ คอ

1. ขอมล ซ งต องพยายามแยกขอมลก บความคดในการวเคราะหอกจากกนใหได มฉะนนแลวกจะไมไดขอมลทแทจรง

2. ความเขาใจทมตอปญหานนๆ หมายถง การมองจดสำาคญของปญหาสาเหตพฤตกรรมและวธแกไขสามารถทำาใหแกปญหาตางๆ ไดส ำาเรจ ซ งการทจะเขาใจปญหาระหวางประเทศนนจำาเปนทจะตองทราบสถานภาพทแทจรงของโลกเ ส ย ก อ น

ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง น โ ย บ า ย ข อ ง ร ฐนโยบาย หมายถง แผนการทจะใชปฏบตใหบรรลถงเปาหมายท

วางไว ซงแตละประเทศนน จะมการแบงนโยบายไว 2 ระดบ คอ1. นโยบายภายในประเทศ คอ นโยบายทผกระทำาและผทไดรบ

ผลกระทบอยภายในขอบเขตของประเทศ

61


2. นโยบายตางประเทศ คอ นโยบายทผกระทำาไดรบผลการกระทำาทงทอยภายนอก และภายในขอบเขตของประเทศ ซงนโยบายตางประเทศทด คอ นโยบายตางประเทศทมเหตผล (Rational) หมายถงการนำามา ซงผลประโยชนของประเทศ นำาไปสสนตภาพและความมนคงของประเทศ ทงนการวางนโยบายตางประเทศพงหวงเพอใหเกดผลทสำาคญ 3 ประการ คอ2.1 การนำามาซงผลประโยชนแกประเทศตนไดมากทสด

ซงมปจจยทสำาคญคอ2.1.1 ความอยรอดและปลอดภยของประเทศ2.1.2 ความมงคงทางเศรษฐกจ2.1.3 การขยายอำานาจของประเทศ2.1.4 เกยรตภมของประเทศ

2.2 ตองอยในขอบเขตความสามารถของประเทศตน 2.2.1 สถานทตงของประเทศทางภมศาสตรกบทาง

ดานยทธศาสตร2.2.2 ความสามารถทางดานทรพยากรทาง

ธรรมชาต2.2.3 ความสามารถทางดานกำาลงคน

3. มงไปสสนตภาพและความมนคงของประเทศในทสด

เครองมอนโยบายตางประเทศการดำาเนนนโยบายระหวางประเทศนน แตละประเทศมเครอง

มอทตองใชเพอใหความสำาเรจในนโยบายตางประเทศ ไดแก1. เครองมอทางการฑต ซงแบงเปน 3 ประเภท คอ

1.1 คณะฑต (ประจำา) (Diplomatic Mission) โดยมหวหนาคณะฑต เรยกวา เอกอครราชฑต มฐานะเปน“ ”ตวแทนของรฐ

62


1.2 คณะกงสล (Consular Mission) คอ คณะเจาหนาทผรกษาผลประโยชนทางการคาของรฐในตางประเทศ มหนาทสงเสรมและรกษาความสมพนธทางเศรษฐกจการคาระหวางสองรฐใหเปนไปโดยสะดวกเรยบรอย

1.3 คณะฑตพเศษ (Special Emissaries) มหนาทเพอการตอรองและแกไขปญหาเฉพาะปญหาทเกดขนระหวางประเทศ ซงมอำานาจมากกวาคณะฑตและมขอดมากกวา ไดแก

1.3.1 ทำางานไดรวดเรวและมประสทธภาพมากวา

1.3.2 การตดตอกบประมขของรฐหรอบคคลสำาคญของประเทศมลกษณะเปนทางการนอยกวา

1.3.3 ไดรบความไววางใจจากตางประเทศมากกวา เนองจากคณะฑตเปนตวแทนโดยตรงของประมขของประเทศทสงไป

แตขอเสยกคอ จะทำาใหคณะฑตประจำาเสยขวญและกำาลงใจในการทำางานขนได

2. เครองมอทางเศรษฐกจ3. เครองมอทางทหาร4. เครองมอทางวฒนธรรม (เครองมอทางจตวทยา)5. เครองมอทกระทำาอยางบดเบอนหรอไมเปดเผย

ร ป แ บ บ ค ว า ม ส ม พ น ธ ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ1. แบบรวมมอระหวางกนทงทางดานการเมอง

เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม2. แบบขดแยงกน3. แบบเหลอมลำากน (ไมเทากน)

63


4. แบบแขงขนกนท ม า ข อ ง ป ญ ห า ค ว า ม ส ม พ น ธ ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ

1. การขดกนของผลประโยชนของชาต2. ทศนคตทมตอกน ทศนคตทเปนจตวสย (Subjective) ท

ประชาชนประเทศหนงมตออกประเทศหนง

ก ร ะ บ ว น ก า ร ใ น ก า ร แ ก ป ญ ห า ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ 1. การเจรจาโดยตรงในประเทศทมปญหา2. การไกลเกลยประนประนอม3. การใชอนญาโตตลาการ4. การตดสนโดยศาลระหวางประเทศ5. การสงคราม

อ ง ค ก า ร ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศแบงเปน 2 ประเภท คอ1. องคการระหวางประเทศของเอกชน (Non

Governmental Organization) เชน ไลออน โรตาร ซายเอมซเอ

2. องคการระหวางประเทศของเอกชน (Governmental Organization) เชน องคการสหประชาชาต สมาคมเอเชยตะวนออกเฉยงใต(ASEAN) OPEC, NATO เปนตน

64


บทท 14การจดระเบยบการปกครอง

การจดระเบยบการปกครองประเทศนน ซงเรยกอกอยางหนงวา การบรหารราชการแผนดน ซงยอมแตกตางกนไปตามแตละลกษณะของแตละประเทศ ทงนเมอพจารณาใหดจะพบวา โดยทวไปนนจะสามารถแบงออกเปน 3 หลกการใหญๆ ดวยกน ไดแก

1. การรวมอำานาจ (centralization)2. การแบงอำานาจ (deconcentration)3. การกระจายอำานาจ (decentralization)

การรวมอำานาจ

การรวมอำานาจ หมายถง การจดระเบยบการบรหารประเทศโดยรวมอำานาจการปกครองประเทศไวท การบรหารราชการสวนกลาง อนไดแก กระทรวง ทบวง กรม โดยมเจาหนาทจากสวนกลางเปนผควบคมดแลตามสายลำาดบชนการบงคบบญชา

ลกษณะสำาคญของการรวมอำานาจ ไดแก1. การรวมกำาลงรบและตำารวจใหขนตรงตอสวนกลาง

เนองจากการรวมกำาลงดงกลาวนนเปรยบเสมอนเปนการรวมขมพลงอำานาจในการปกครอง เนองจากบทบาทของทหารและตำารวจในประเทศทกำาลงพฒนานนมอยสงมาก ดงนนหากสามารถควบคมกำาลงดงกลาวไดกยอมทจะควบคม ดแล ใหเกดความสงบในบานเมองไดโดยงายตามไปดวย

65


2. รวมอำานาจการสงการไวทสวนกลาง โดยทสวนกลางนนมอำานาจอยางเตมท (เหนอการปกครองสวนภมภาคและสวนทองถน) การวนจฉย สงการ อนมต ระงบ หรอแกไข รวมถงการเพกถอนใดๆ กตามนน จากสวนกลางถอวาเปนสงสงสด โดยเฉพาะเรอง การบรหารการคลง การปองกนประเทศ การควบคมดแลเจาหนาท เปนตน

3. ลำาดบชนการบงคบบญชาเจาหนาทมความสมพนธใกลชดกบการปกครอง อกทงยงยดตดกบการขนตรงตอการบงคบบญชาตามลำาดบชนเปนสำาคญ

ขอดของหลกการรวมอำานาจ1. ทำาใหรฐมความมนคงเนองจากรฐบาลมอำานาจควบคมดแล

ไดอยางเขมแขง อกทงยงมเอกภาพในการบรหารงาน2. ทำาใหเกดการประหยดทรพยากรทใชในการบรหารประเทศ

เพราะ สมบตทกชนถอเปนของสวนกลาง3. การบรหารงานถอวามระบบแบบแผนอนเดยวกนอยบน

มาตรฐานเดยวกน

ขอเสยของหลกการรวมอำานาจ1. ไมสามารถตอบสนองความตองการประชาชนไดดเทาทควร

เนองจากรฐมงานตองทำามาก อกทงในแตละทองทนน ประชาชนกประสบปญหาทแตกตางกนดวย การแกไขปญหาใหกบประชาชนจงทำาไดไมดเทาทควร

2. มความลาชาในการบรหารงาน เนองจากมสายการบงคบบญชาทยาว อนเปนอปสรรคสำาคญในการแกไขปญหาใหกบประชาชน เพราะตองผานหลายขนตอนจากสายการบรหารงาน

66


3. ไมสอดคลองกบหลกการปกครองระบอบประชาธปไตย เนองจากรฐมอำานาจมากเกนไป จนอาจทำาใหประชาชนรสกอดอดขนมาได

การแบงอำานาจ

การแบงอำานาจ หมายถง การทสวนกลางไดจดแบงอำานาจวนจฉยสงการบางสวน บางขนตอน ไปใหเจาหนาททเปนตวแทนของสวนกลาง ออกไปประจำาอยในสวนภมภาค (ซงในทน หมายถง จงหวด อำาเภอ ตำาบล หมบาน) โดยมอำานาจตามกฎระเบยบ แบบแผนทสวนกลางไดกำาหนดไว

ลกษณะสำาคญของการแบงอำานาจ ไดแก1. สวนกลางมอำานาจหนาทปกครองทวทงประเทศ ผาน

ตวแทนจากสวนกลาง โดยแบงอำานาจบางสวนให เชน กระทรวงมหาดไทย แบงอำานาจการปกครองใหจงหวดโดยตวแทนจากสวนกลางกคอผวาราชการจงหวด

2. สวนกลางยงตองรบผดชอบการดำาเนนงานของสวนภมภาค เชน ถาผวาราชการจงหวดบรหารงานในจงหวดหนงๆ ไดไมดเทาทควร กระทรวงมหาดไทยกจำาเปนตองรบผดชอบดวย

ขอดของการแบงอำานาจ1. เปนแนวทางกาวแรกของการนำารองสการปกครองสวนทอง

ถน เพราะการแบงอำานาจใหสวนภมภาคกเทากบการฝกใหสวนภมภาคไดรจกการบรหารตนเองโดยพฤตนย

2. ทำาใหการปฏบตราชการสำาเรจไดรวดเรวยงขน เพราะ หนวยงานในสวนภมภาคสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาบางกรณ

67


ไดรวดเรวยงขน ซงบางปญหาไมจำาเปนตองใหสวนกลางตองตดสนใจ

3. มการประสานงานระหวางสวนกลางกบสวนทองถนดขน เนองจาก เปนหนวยงานทอยในพนทเดยวกน

4. มประโยชนมากในทองททราษฎรไมมศกยภาพในการปกครองตนเอง การเขาไปทำางานของขาราชการสวนกลางจงยอมทำางานและแกไขปญหาไดดกวาคนในพนทนนๆ

ขอเสยของการแบงอำานาจ1. เปนอปสรรคในการพฒนาระบอบประชาธปไตย เนองจาก

เปนการชใหเหนวาสวนกลางยงไมไววางใจวา ประชาชนสามารถปกครองกนเองได

2. ทำาใหเกดความลาชาในการทำางาน ถาหากสวนกลางสงบคลากรเขาไปทำางานในทองถนนนๆ นอยเกนไป

3. ทำาใหเกดความไมเปนธรรม เพราะบางครง สวนกลางไดเอาทรพยากรจากทองทหนงไปใหอกทองทหนง เชน เอาเงนภาษจากหมบาน ก. ไปพฒนาหมบาน ข. เปนตน

การกระจายอำานาจ

การกระจายอำานาจ หมายถง การโอนอำานาจในการปกครองประเทศบางอยางจากสวนกลางไปใหประชาชนในทองถน โดยใหมอำานาจในการบรหารอสระพอสมควร ซงอำานาจนนจะไมขดตออำานาจของสวนกลาง อำานาจดงกลาวน เรยกวา การปกครองตนเอง (self-government)

ลกษณะสำาคญของหลกการกระจายอำานาจ ไดแก1. จดตงเปนองคกรนตบคคลเพมขนจากสวนกลาง โดยม เจา

หนาท บคลากร งบประมาณ และทรพยสนของตนเอง

68


2. มสภาและผบรหารของตนเอง ซงมาจากการเลอกตงจากประชาชนในทองทนนๆ

3. มอสระในการปกครองตนเองไดตามควร เชน การออกกฎหมายทองถน มอำานาจวนจฉย สงการ ภายในขอบเขตขององคกรปกครองทองถนนนๆ

4. มงบประมาณ รายไดของตนเอง เชน การจดเกบภาษอากร

ขอดของการกระจายอำานาจ1. เปนการสนองตอบตอความตองการของประชาชนไดด

เนองจากประชาชนในทองทนนๆ ยอมทราบถงปญหาและรถงวธการแกไขปญหาไดดกวาบคลากรจากสวนกลาง

2. แบงเบาภาระหนาทของสวนกลาง เนองจากการแกไขปญหาสวนหนงนน ประชาชนในทองทนนๆ มศกยภาพเพยงพอทจะกระทำาได อกทงยงเปนตวกระตนใหประชาชนสนใจในทองถนของตนเองมากขน

3. เปนการสรางพนฐานการเรยนรทางการเมอง อกทงยงเปนตวกระตนใหประชาชนหนเขามามสวนรวมทางการเมอง อนสอดคลองกบหลกการปกครองในระบอบประชาธปไตย

ขอเสยของการกระจายอำานาจ1. อาจเปนภยตอการปกครองประเทศ เนองจากบางทองถน

อาจใชพนฐานการปกครองนสรางเปนลทธภมภาคนยม หรอ ทองถนนยม ขนมาได

2. ทำาใหประชาชนคดถงผลประโยชนของทองถนมากกวาผลประโยชนของสวนรวมเพราะอาจคดวาทองถนของตนควรจะมากอนทองถนอน

3. ทำาใหเกดการสนเปลองทรพยากรมาก เชน เครองมอ เครองใช บคลากร งบประมาณ เปนตน เนองจากทกองคกรปกครองทองถนตองมของตวเอง

69


4. หากผนำาองคกรปกครองทองถนและประชาชนไมมความรความสามารถทเพยงพอ การพฒนาทองถนกยากแกการทจะทำาใหประสบความสำาเรจ

จากทงหมดขางตนสามารถสรปไดวา ประเทศไทยนนมระบบบรหารราชการแผนในทกหลก คอ หลกการรวมอำานาจ คอ สวนกลาง ไดแก กระทรวง ทบวง กรม หลกการแบงอำานาจ คอ สวนภมภาค ไดแก จงหวด อำาเภอ ตำาบล หมบาน และหลกการกระจายอำานาจ ไดแก การปกครองสวนทองถน ดงนนการบรหารงานดงกลาวจงยอมอยในลกษณะทซอนทบกนอย

เ อ ก ส า ร อ า น ป ร ะ ก อ บ ป ล า ย ภ า ค บทท 9 สถาบนทางการเมอง

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , สถาบนและกระบวนการทางการเมองไทย บทท 1 – 14 .

โกวท วงศสรวฒน, รฐศาสตรกบการเมอง บทท 5 ( สถาบนทางการ เมอง ) น .60-83 ,กรงเทพฯ : สำานกพมพตนออ, 2540.

บทท 10 กฎหมาย โกวท วงศสรวฒน, รฐศาสตรกบการเมอง บทท 5 ( สถาบนทางการ

เมอง ) น .60-83 ,กรงเทพฯ : สำานกพมพตนออ, 2540.บทท 11 สทธ หนาท และความสมพนธระหวางบคคลกบรฐ

สนธ เตชานนท, พนฐานรฐศาสตร บทท 6 ( สทธของปจเจกบคคล ) น .154-173 ,กรงเทพฯ : โรงพมพฟนน พลบบลชชง, 2540.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , สถาบนและกระบวนการทางการเมองไทย บทท 15 ( การมสวนรวมทางการเมอง ) น .890-936 ,

70


บทท 12 มตมหาชน พลงทางการเมอง สนธ เตชานนท, พนฐานรฐศาสตร บทท 7 ( ประชาธปไตย ) น .174-

206, กรงเทพฯ : โรงพมพฟนน พลบบลชชง, 2540. สนธ เตชานนท, พนฐานรฐศาสตร บทท 8 ( ประชาธปไตยใน

ปจจบน ) น .207-225 , กรงเทพฯ : โรงพมพฟนน พลบบลชชง, 2540.

บทท 13 ความสมพนธระหวางประเทศ รฐกบการเมองระหวางประเทศ โกวท วงศสรวฒน, รฐศาสตรกบการเมอง บทท 7 ( ความสมพนธ

ระหวางประเทศ ) น .84-117 , กรงเทพฯ : สำานกพมพตนออ, 2540.

มหาวทยาลยรามคำาแหง, รฐศาสตรทวไป บทท 15 ( ความสมพนธ ระหวางประเทศ ) น .507-530 ,

บทท 14 การจดระเบยบการปกครอง ตระกล มชย. การกระจายอำานาจ. กรงเทพมหานคร : สถาบน

นโยบายศกษา, 2538 สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. เอกสารการสอนชดวชาการ

บรหารการปกครองทองถน. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2530

_______. เอกสารการสอนชดวชา ปญหาการเมองสวนภมภาคและชนกลมนอย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2542

อษา ใบหยก. การปกครองทองถนเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคำาแหง, 2537

บทพเศษท 1 ระบอบประชาธปไตย1

ลกษณะของความเปนประชาธปไตย

1 สรปยอทงหมดจาก บทท 4 ระบอบประชาธปไตย พรอมรนทร พรหมเกด. 2545. สงคมวทยาการเมอง. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานา.

71


1.ประชาธปไตยในฐานะทเปนปรชญาและอดมการณทางการเมอง ไดแกการมงเนนใหเหนวา 1.1 มนษยเปนผมเหตผล 1.2 มนษยนนรกอสรเสรภาพ 1.3 มนษยแตละคนตองการความเทาเทยมกน และ 1.4 ประชาชนคอเจาของอำานาจอธปไตย

2.ประชาธปไตยในฐานะทเปนระบอบการเมองการปกครอง เปนการกำาหนดความหมายของประชาธปไตยในเชงโครงสราง และหนาทสถาบนการเมองการปกครองของรฐ ภายใตหลกการตางๆ ไดแก 2.1 รฐบาลมาจากการเลอกตง 2.2 การประกนสทธและเสรภาพขนพนฐานของประชาชน 2.3 ความเทาเทยมกนในการทจะไดรบบรการจากรฐ 2.4 ยดหลกกฎหมายเปนฐานอำานาจในการปกครอง 2.5 ยดหลกเสยงขางมากเปนเกณฑตดสน โดยเคารพเสยงสวนนอย

3.ประชาธปไตยในฐานะทเปนวถชวต ซงเปนระเบยบแบบแผนการดำาเนนชวตของคนในสงคม ไดแก 3.1 เชอมนในความสามารถและความมเหตผลของมนษย 3.2 ใหความสำาคญกบเสรภาพในการแสดงความคดเหน 3.3 เชอในเร องความเทาเทยมกนของมนษย 3.4 เชอวาตนเองเปนเจาของอำานาจในการปกครองประเทศ 3.5 เชอมนในสถาบนการเมองวาเปนเครองมอคำาชและหลกประกนสทธและเสรภาพ 3.6 เคารพและทำาตามมตของเสยงขางมาก และขณะเดยวกนกใหความเคารพกบความคดทแตกตาง

4.ประชาธปไตยในฐานะทเปนการมสวนรวมในการตดสนใจทางการเมอง โดยมฐานคตวา ประชาธปไตยเปนเรองทเกยวของกบการตดสนใจของหมคณะ ทกๆ คนควรมสทธอยางเทาเทยมทจะมสวนรวมในการตดสนใจ

รปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

1.รปแบบการปกครองระบอบประชาธปไตย ม 2 ประเภท ไดแก 1.1 ประชาธปไตยทางตรง 1.2 ประชาธปไตยทางออม หรอ

72


แบบตวแทน ซงในลกษณะนสามารถจำาแนกไดเปน 3 ระบบ กลาวคอ ระบบรฐสภา (Parliamentary system) ระบบประธานาธบด (Presidential system) และระบบกงประธานาธบด (Semi - presidential system)

ปจจยทเออตอการเปนประชาธปไตย

1.มร ะบบกฎหมายหร อร ฐธรรมน ญท เ อ อต อการ เป นประชาธปไตย2.มวฒนธรรมการเมองแบบประชาธปไตย3.มการพฒนาทางเศรษฐกจท สอดคลองกบการพฒนาทางการเมอง4.มระบบการศกษาทสอดคลองกบการพฒนาทางการเมอง

73

ขอบเขตของวิชารัฐศาสตร์...

Documents