U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

1 | หนา

ค าน า

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรวทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและด าเนนการฝกอบรมคร ขาราชการพลเรอนและบคลากรทางการศกษาดวยหลกสตรฝกอบรมแบบ e-Training ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยความรวมมอของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการขององคกร โดยพฒนา องคความร ทกษะทใชในการปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผานเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต สามารถเขาถงองคความรในทกททกเวลา

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หวงเปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรวทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย จะสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

2 | หนา

สารบญ

ค าน า 1 หลกสตร “วทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย” 3 รายละเอยดหลกสตร 4 ค าอธบายรายวชา 4 วตถประสงค 4 สาระการอบรม 5 กจกรรมการอบรม 5 สอประกอบการอบรม 5 การวดผลและประเมนผลการอบรม 5 บรรณานกรม 6 เคาโครงเนอหา 7 ตอนท 1 หลกสตรและสาระการเรยนร 12 ตอนท 2 การพฒนาคณภาพผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร 25 ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนรทส าคญของวชาฟสกส 32 ตอนท 4 สอและแหลงเรยนร 41 ตอนท 5 การวดและการประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร 51 ใบงานท 1.1 61 ใบงานท 1.2 63 ใบงานท 1.3 65 ใบงานท 2.1 68 ใบงานท 3.2 70 ใบงานท 3.3 76 ใบงานท 3.4 83 ใบงานท 4 86 ใบงานท 4.2 61 ใบงานท 4.3 62 ใบงานท 5 87 แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยนหลกสตร 88

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

3 | หนา

หลกสตร วทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

รหส UTQ-55112 ชอหลกสตรรายวชา วทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย วทยากร

อ.โกเมศ นาแจง โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย (ฝายมธยม) อ.น าฝน นาสวาสด โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย (ฝายมธยม) อ.วรรณา นาคศรอาภรณ โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย (ฝายมธยม)

ผทรงคณวฒตรวจสอบเนอหา ดร.พเชฏษ จบจตต ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา สพฐ. ดร.สทธดา จ ารส ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา สพฐ. ดร.ลอชา ลดาชาต ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา สพฐ. รศ.ดร.พมพพนธ เดชะคปต ขาราชการบ านาญ อาจารยพเศษ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ. พเยาว ยนดสข ขาราชการบ านาญ อาจารยพเศษ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

4 | หนา

รายละเอยดหลกสตร ค าอธบายรายวชา

อธบายถงความหมาย สาระส าคญ ของหลกสตรและสาระการเรยนรวทยาศาสตร การพฒนาคณภาพผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนรทส าคญในวชาฟสกส ชนดของสอและแหลงการเรยนร ตลอดจนวธการวดและประเมนผลการเรยนในวชาฟสกส

วตถประสงค เพอใหผเขารบการอบรมสามารถ 1. อธบายความส าคญของหลกสตรรายวชาฟสกสทน าไปสการจดการเรยนรได 2. ระบองคประกอบส าคญของหลกสตรรายวชาฟสกสได 3. อธบายความสมพนธระหวางแตละองคประกอบของหลกสตรรายวชาฟสกสเพอน าไปส

การพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรได 4. อธบายขนตอนการจดท าหลกสตรรายวชาฟสกสได 5. จดท าค าอธบายรายวชา และสรางหนวยการเรยนรรายวชาฟสกสได 6. ระบเปาหมายของการจดการเรยนรวชาชววทยาของประเทศไทยได 7. ระบและวเคราะหคณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตรได 8. ออกแบบการจดการเรยนรรายวชาชววทยาเพอสงเสรมใหผเรยนมคณลกษณะตาม

มาตรฐานการเรยนรได 9. อธบายหลกการเรยนรทส าคญของวชาฟสกสได 10. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธได 11. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธได 12. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนดวยวธสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลางได 13. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลางได 14. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรมได 15. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทาง

วศวกรรมได 16. ยกตวอยางเนอหาทางฟสกสทเหมาะสมส าหรบการสอนโดยใชการสรางความรเชงกล

ยทธ วธสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง และวธสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม

17. ระบสอและแหลงการเรยนรทส าคญของการจดการเรยนรวชาฟสกส 18. บอกประสทธภาพ และขอจ ากดของสอการจดการเรยนรแตละประเภท 19. ส ารวจ คนหาสอและแหลงเรยนรวชาฟสกสได 20. อธบายหลกการเลอกและใชสอและแหลงเรยนรเพอใชจดการเรยนรวชาฟสกสอยางม

ประสทธภาพได 21. เลอกสอและแหลงเรยนรมาใชในการจดการเรยนรวชาฟสกสใหกบผเรยนอยางเหมาะสม 22. อธบายความส าคญของการวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

5 | หนา

23. วางแผนการออกขอสอบประเภทตางๆ ได 24. อธบายความส าคญและวธการตางๆ ของการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง 25. ออกแบบการประเมนผลงานของนกเรยนโดยใชเกณฑคณภาพ

สาระการอบรม ตอนท 1 หลกสตรและสาระการเรยนร ตอนท 2 การพฒนาคณภาพผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนรทส าคญของวชาฟสกส ตอนท 4 สอและแหลงเรยนร ตอนท 5 การวดและการประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

กจกรรมการอบรม 1. ท าแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส 3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนร 5. ท าใบงาน/กจกรรมทก าหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ 7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมกบวทยากรประจ าหลกสตร 8. ท าแบบทดสอบหลงการอบรม

สอประกอบการอบรม 1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยวของ 5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

การวดผลและประเมนผลการอบรม วธการวดผล 1. การทดสอบกอนและหลงอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบ

หลงเรยนไมนอยกวา รอยละ 70 2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทก าหนด เขารวมกจกรรมบนกระดาน

สนทนา

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

6 | หนา

บรรณานกรม National Science Education Standards. (1996). Washington, DC: National Academy Press. Ramlo, S.E. (2003). A Multivariate Assessment of The Effect of The Laboratory Homework Component of A Microcomputer-Based Laboratory for A College Freshman Physics Course. Doctoral dissertation, The Graduate Faculty of The University of Akron. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. (2553). คมอคร รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. วชาการ, กรม. กระทรวงศกษาธการ. (2551). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการ เรยนรวทยาศาสตร หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.).

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

7 | หนา

หลกสตร UTQ-55112 วทยาศาสตร: ฟสกส ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ตอนท 1 หลกสตรและสาระการเรยนร เรองท 1.1 ท าไมตองเรยนวชาฟสกส เรองท 1.2 องคประกอบส าคญของหลกสตรวชาฟสกส เรองท 1.3 การจดท าหลกสตรรายวชาฟสกส

แนวคด 1. ฟสกสเปนวทยาศาสตรแขนงหนงทศกษาหากฎตาง ๆ เพอน ามาสการอธบายปรากฏการณธรรมชาตทงทางกายภาพและชวภาพ รวมไปถงการคนหากฎตางๆ เพอใชมาอธบายการก าเนดของจกรวาล นอกจากนฟสกสยงมบทบาทส าคญตอความกาวหนาของเทคโนโลย และท าใหชวตความเปนอยดขน เนองจากฟสกสไดกอใหเกดนวตกรรมทางเทคโนโลย ไดแก เรดาร คอมพวเตอร โทรทศน อนเตอรเนต การสอสารผานอปกรณพกพา ซงเปนผลจากการคนพบทางทฤษฎฟสกสทชอวาทฤษฎควอนตม ท าใหฟสกสเปนศาสตรหนงทมองคความรเกดขนใหมอยเสมอ 2. หลกสตรวชาฟสกสมงพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร ซงระบสงทผเรยนพงร และปฏบตได มคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค และมการก าหนดตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลาง เพอสะทอนถงมาตรฐานการเรยนรนน 3. วชาฟสกสจะสอดคลองกบสาระการเรยนรแกนกลาง สาระท 4 แรงและการเคลอนท และสาระท 5 พลงงาน ซงประกอบดวยมาตรฐานการเรยนร 3 มาตรฐาน และมทงหมด 16 ตวชวด สวนสาระเพมเตมจะตองพจารณาจดใหสอดคลองกบความพรอม จดเนนและเกณฑการจบหลกสตรของสถานศกษานน 4. การจดท าหลกสตรรายวชาฟสกส เปนการน าสาระการเรยนรแกนกลาง ซงสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร และตวชวด มาเรยบเรยงเปนค าอธบายรายวชา และจดท าหนวยการเรยนร และแผนการจดการเรยนรตอไป

วตถประสงค ผเขารบการอบรมสามารถ

1. อธบายความส าคญของหลกสตรรายวชาฟสกสทน าไปสการจดการเรยนรได 2. ระบองคประกอบส าคญของหลกสตรรายวชาฟสกสได 3. อธบายความสมพนธระหวางแตละองคประกอบของหลกสตรรายวชาฟสกสเพอ

น าไปสการพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรได 4. อธบายขนตอนการจดท าหลกสตรรายวชาฟสกสได 5. จดท าค าอธบายรายวชา และสรางหนวยการเรยนรรายวชาฟสกสได

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

8 | หนา

ตอนท 2 การพฒนาคณภาพผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร เรองท 2.1 เปาหมายของการจดการเรยนรวชาฟสกส เรองท 2.2 คณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตร เรองท 2.3 การวเคราะหคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตร

แนวคด 1. การจดการเรยนรวชาฟสกสมเปาหมายทส าคญคอ ใหผเรยนเขาใจในปรากฏการณธรรมชาต หลกการ ทฤษฎและกฎทเปนพนฐานของวชาฟสกส เหนความสมพนธระหวางขอมลทสงเกตไดจากปรากฏการณจรงกบค าอธบายทางทฤษฎ และยอมรบในขอบเขตของขอมลทไดวา ขนกบขดความสามารถของเครองมอวด มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการน าหลกการทางฟสกสไปประยกตในดานตาง ๆ ทงเชงความคดและเชงการปฏบต วเคราะห ผลดและผลเสยตอสงคมในการน าความรทางฟสกสและเทคโนโลยมาประยกตใชในดานตาง ๆ และตระหนกในอทธพลของสงคมทมตอการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2. การจดการเรยนรรายวชาฟสกสตองสงเสรมใหเกดคณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร ซงประกอบไปดวย 5 ดาน คอ กระบวนการสบเสาะหาความรการแกปญหา การน าความรไปใช การสอสารขอมล และจตวทยาศาสตร 3. มาตรฐานการเรยนรเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนพฒนาการศกษาทงระบบ สะทอนแนวทางในการออกแบบการจดการเรยนร ในแตละชนป หรอชวงชน เนองจากชวยใหผสอนทราบสงทผเรยนตองเรยนร แนวทางการสอน การวดและประเมนผล

วตถประสงค ผเขาอบรมสามารถ

1. ระบเปาหมายของการจดการเรยนรวชาชววทยาของประเทศไทยได 2. ระบและวเคราะหคณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตรได 3. ออกแบบการจดการเรยนรรายวชาชววทยาเพอสงเสรมใหผเรยนมคณลกษณะตาม

มาตรฐานการเรยนรได

ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนรทส าคญของวชาฟสกส เรองท 3.1 หลกการเรยนรทส าคญของวชาฟสกส เรองท 3.2 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสทพฒนาความสามารถในการแกปญหา

ทางฟสกสโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ เรองท 3.3 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสดวยล าดบขนการเรยนการสอนทเนน

โมเดลเปนศนยกลาง เรองท 3.4 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสดวยการเรยนการสอนทเนนกระบวนการ

ออกแบบทางวศวกรรม

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

9 | หนา

แนวคด 1. วธการสอน และเทคนคการสอนทน ามาใชในการจดการเรยนรวชา ฟสกสขนอยกบลกษณะทแตกตางกนของเนอหาในบทเรยน นอกจากการจดการเรยนรแบบบรรยาย การสาธตและการปฏบตการทดลองแลว แนวการจดการเรยนรวชาฟสกสยงใหความส าคญกบการเรยนรผานกระบวนการแกปญหา กระบวนการสรางแบบจ าลองทางความคดเพอน าไปสการสรางความรดวยตนเอง และการจดการเรยนรทเชอมโยงกบชวตจรงและเทคโนโลยดวยการออกแบบทางวศวกรรม 2. การเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ เปนจดการเรยนการสอนทเนนพฒนาความรและวธการใชความรทางฟสกส การวเคราะหสถานการณปญหาของนกเรยนเพอใหทราบถงความรทางฟสกสทตองใชในการแกปญหา การอภปรายแลกเปลยนขอเทจจรง หลกการและมโนทศนทางฟสกส การฝกฝนใหนกเรยนมการวางแผน การล าดบขนตอน การใชความร การตรวจสอบ การประเมนการผลการแกปญหา และมการสะทอนความคดของนกเรยนเกยวกบความรและวธการใชความรในการแกปญหาในสถานการณทมเงอนไขแตกตางกน 3. ล าดบขนการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง เปนขนตอนการเรยนการสอน 9 ขนตอนทเนนใหผเรยนสรางความรผานกระบวนการการสรางแบบจ าลองทางความคด ไดแก การสรางแบบจ าลองเพอแสดงสงทผเรยนเขาใจ การใชแบบจ าลองในการสรางค าอธบายและตงสมมตฐานเพอตรวจสอบกบปรากฏการณใหมหรอใชในการใหเหตผล การประเมนแบบจ าลองเพอปรบปรงจากขอมลทคนพบ และการปรบปรงแบบจ าลองเพอสะทอนความเขาใจทเพมขน 4. การเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม เปนการเรยนการสอนทน าขนตอนซงวศวกรใชเปนแนวทางในการสรางสรรคผลงานตางๆ มาใชจดกจกรรมการเรยนรใหกบผเรยน 5 ขนตอน โดยผสอนเปนผกระตนใหผเรยนเกดความสนใจทจะแกปญหา เกบรวบรวมขอมลเพอวางแนวทางแกปญหา ทดลอง ประเมนผลการแกปญหา สรางสงประดษฐ และปรบปรงวธการแนวทางการแกปญหา

วตถประสงค ผเขารบการอบรมสามารถ

1. อธบายหลกการเรยนรทส าคญของวชาฟสกสได 2. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธได 3. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธได 4. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนดวยวธสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลางได 5. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนดวยวธสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง

ได 6. อธบายความหมาย และขนตอนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรมได 7. บอกวตถประสงค ขอด และขอจ ากดของการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทาง

วศวกรรมได 8. ยกตวอยางเนอหาทางฟสกสทเหมาะสมส าหรบการสอนโดยใชการสรางความรเชงกล

ยทธ วธสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง และวธสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

10 | หนา

ตอนท 4 สอและแหลงเรยนร เรองท 4.1 สอและแหลงการเรยนรทส าคญในการจดการเรยนรวชาฟสกส เรองท 4.2 การน าสอและแหลงเรยนรไปใชในการจดการเรยนร

แนวคด 1. สอและแหลงเรยนรเปนสวนส าคญทชวยใหผเรยนเกดความร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และจตวทยาศาสตร ซงสอแตละประเภทมประสทธภาพและขอจ ากดทแตกตางกน โดยทวไปจะแบงเปน 5 ประเภท ไดแก 1.อปกรณการทดลอง 2.เครองมอและอปกรณชวยสอน 3.สอสงพมพ 4.สออเลกทรอนกส และ 5.แหลงเรยนรทางชววทยาทส าคญในทองถน ผสอนควรท าความเขาใจสอแตละประเภท เพอจะไดเลอกใชสอไดอยางเหมาะสม 2. การเลอกสอและแหลงเรยนรเพอประกอบการจดการเรยนรจะตองสมพนธกบเนอหาบทเรยนและจดมงหมายทจะสอน มเนอหาถกตองทนสมยนาสนใจเปนล าดบขนตอน สะดวกในการใช มวธใชไมซบซอนยงยากมากเกนไป เหมาะสมกบวย ระดบชน ความร และประสบการณของผเรยน มคณภาพเทคนคการผลตทด และถาเปนสอทผลตเองควรพจารณาความคมคากบเวลา และการลงทน 3. หลกการใชสอและแหลงเรยนรตองมการเตรยมความพรอมของผสอนในการใชสอ โดยตองท าความเขาใจในเนอหาทมในสอ ขนตอน และวธการใชจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม เตรยมตวผเรยนใหมความพรอมทจะเรยนโดยใชสอการจดการเรยนรนน ตรงตามขนตอน และวธการทไดเตรยมไวแลว ผสอนตองควบคมการน าเสนอสอ เพอใหการเรยนการสอนเปนไปอยางราบรน และหลงจากการใชสอการสอนแลว ควรมการตดตามผลเพอเปนการทดสอบความเขาใจของผเรยนจากสอทน าเสนอไป เพอจะไดทราบจดบกพรอง สามารถน ามาแกไขปรบปรงส าหรบการสอนในครงตอไป

วตถประสงค ผเขาอบรมสามารถ

1. ระบสอและแหลงการเรยนรทส าคญของการจดการเรยนรวชาฟสกส 2. บอกประสทธภาพ และขอจ ากดของสอการจดการเรยนรแตละประเภท 3. ส ารวจ คนหาสอและแหลงเรยนรวชาฟสกสได 4. อธบายหลกการเลอกและใชสอและแหลงเรยนรเพอใชจดการเรยนรวชาฟสกสอยางม

ประสทธภาพได 5. เลอกสอและแหลงเรยนรมาใชในการจดการเรยนรวชาฟสกสใหกบผเรยนอยางเหมาะสม

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

11 | หนา

ตอนท 5 การวดและการประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

เรองท 5.1 ความส าคญและประโยชนของการวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร เรองท 5.2 ประเภทของขอสอบและหลกการออกขอสอบ เรองท 5.3 การประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง เรองท 5.4 การประเมนผลงานของนกเรยนโดยใชเกณฑคณภาพ

แนวคด 1. การวดและประเมนผลการเรยนรมค าส าคญทควรเขาใจและแยกความแตกตางใหได 2 ค า คอ การวดและการประเมนผล 2. การวด คอการใชเครองมอใดๆ อาจเปนขอสอบ แบบวด เพอใชบอกระดบของสงทตองการวดเมอไดผลจากการวดแลว จงน ามาสการประเมน คอการลงความเหนและตดสนผลทไดจากการวดนน โดยมการใชเกณฑทมการก าหนดไวเปนมาตรฐาน หรออาจเปนเกณฑทครผสอนก าหนดขน 3. การประเมนการเรยนรวทยาศาสตรมวตถประสงคหลกทส าคญ 2 ประการ คอ การประเมน เพอตดสนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน และการน าผลทไดจากการประเมนมาใชในการพฒนาผเรยนและการปรบปรงการจดการเรยนการสอนเพอใหนกเรยนไดบรรลเปาหมายทตงไว 4. เครองมอส าคญทใชในการสดและประเมนผลการเรยนรทส าคญคอ ขอสอบ ขอสอบทใชในการวดและประเมนผลผเรยนมหลายประเภท และแตละประเภทมวตถประสงคทแตกตางกนหลกการและการวางแผนการออกขอสอบทดจะชวยใหขอมลทประโยชนทงตอผสอนและนกเรยนเพอน าไปสการพฒนาและปรบปรงทงการจดกจกรรมการเรยนรและการพฒนาการเรยนรของนกเรยน 5. การประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตรทปฏบตกน ม 2 ลกษณะคอ การประเมนผลระหวางเรยน และการประเมนผลเมอสนสดการเรยนรรายวชา ซงทงนนอกจากจ าแนกตามชวงเวลาของการประเมนแลว เพอใหการประเมนผลการเรยนรนนสะทอนผลการเรยนร พฤตกรรมและคณลกษณะทพงประสงคจงไดมการพยายามในการพฒนาการประเมนตามสภาพจรงขน 6. การประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง เปนการประเมนทไดรบการพฒนาขนมาเพอน ามาใชในการประเมนสมฤทธผลทางการเรยนใหครอบคลมทงทางดานความรความเขาใจเนอหาสาระการเรยนรภาคทฤษฎ การประเมนกระบวนการท างาน กระบวนการคด และคณลกษณะทพงประสงคทไดมการก าหนดไว 7. การประเมนผลงานของนกเรยนโดยใชเกณฑคณภาพ เปนเครองมอในการใหขอมลปอนกลบทส าคญกบนกเรยนในการน าไปใชพฒนาตนเองในทกๆ ดาน ทงดานการเรยนและการพฒนาคณลกษณะทพงประสงค

วตถประสงค ผเขารบการอบรมสามารถ

1. อธบายความส าคญของการวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร 2. วางแผนการออกขอสอบประเภทตางๆ ได 3. อธบายความส าคญและวธการตางๆ ของการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง 4. ออกแบบการประเมนผลงานของนกเรยนโดยใชเกณฑคณภาพ

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

12 | หนา

ตอนท 1 หลกสตรและสาระการเรยนร เรองท 1.1 ท าไมตองเรยนวชาฟสกส

ฟสกส เปนวทยาศาสตรแขนงหนงทเปนพนฐานทสดในวทยาศาสตรทศกษาหลกการทวไปและกฎของธรรมชาต โครงสรางตางๆ ของสสาร ตลอดจนการคนหากฎตาง ๆ เพออธบายการก าเนดของเอกภพและท าความเขาใจเอกภพ ดงนนฟสกสเปนวทยาศาสตรกายภาพทเปนรากฐานใหกบวทยาศาสตรกายภาพสาขาอนๆ ไดแก ดาราศาสตร เคม และธรณวทยา (Young and Freedman, 2012: 2; Giancoli, 2002: 1; สสวท, 2553: 11; กองกญจน และธนกาญจน ภรากาญจน, 2550: 1)

เมอกลาวถงธรรมชาตของฟสกส ฟสกส เปนวทยาศาสตรท เนนการปฏบตทดลอง (Experimental science) นกฟสกสสงเกตปรากฏการณธรรมชาตและพยายามหารปแบบ (Patterns) ของปรากฏการณ ความพยายามหารปแบบนเรยกวา ทฤษฎ เมอนกฟสกสเรยนร ในการตงค าถามทเหมาะสม ออกแบบการทดลองเพอหาค าตอบ และหาขอสรปจากผลการทดลอง จนไดรบการยอมรบและใชกนอยางกวางขวาง ทฤษฎจงกลายเปนกฎหรอหลกการ (Young and Freedman, 2012: 2) ผลจากความพยายามอธบายปรากฏการณของธรรมชาต ท าใหมนษยไดคนพบกฎตางๆ ของธรรมชาตมากมาย เชน การอธบายการเปลยนแปลงและการเคลอนทของวตถทงทมขนาดใหญมากๆ จนถงขนาดทเลกมากๆ ซงตอมากอใหเกดกฎการเคลอนทของนวตน (Newton’s law of motion) การศกษาการเคลอนทของแกสกอใหเกดกฎของบอยล (Boyles’s law) การศกษาการเคลอนทของกระแสไฟฟาในเสนลวดโลหะกอใหเกดกฎของโอหม (Ohm’s law) และผลจากการศกษาการเคลอนทของวตถแบบตาง ๆ นนท าใหเกดกฎการอนรกษพลงงาน (Law of conservation of energy) เปนตน (Chun and others, n.d.: 3) หากพจารณาภาพดานลางสามารถบอกหลกการทางฟสกสใดบาง

ภาพท 1 สะพานพระราม (ค าตอบอยหนาเฉลยใบงานท 1.1)

(ทมา http://www.skyscrapercity.com)

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

13 | หนา

ตวอยางการคนพบและการประยกตใชกฎตางๆ ทางฟสกสเหลานลวนมความส าคญและม

คณคาตอการด ารงชวตของมนษย ฟสกสใหนวตกรรมทางเทคโนโลย เชน เรดาร คอมพวเตอร โทรทศน อนเตอรเนต การสอสารผานอปกรณพกพา เปนตน ซงลวนตงอยบนพนฐานของเทคโนโลยซลกอน แตการพฒนาเทคโนโลยไมไดเปนจดมงหมายของฟสกส แตการปฏวตทางเทคโนโลย ในศตวรรษท 20 เปนผลมาจากการคนพบทฤษฎทางฟสกสทชอวาทฤษฎควอนตม (บญญฤทธ อยยานนวาระ, 2555: 18-32) อาจกลาวไดวาการศกษาฟสกสเปนการผจญภยและความทะเยอทะยาน ของมนษย เชน ความสงสยวาจะท าอยางไรใหดาวเทยมคางฟาอยในวงโคจร หรอจะบงคบการเคลอนทของยานอวกาศตลอดเวลาไดอยางไร การสงยานอวกาศ Cassini ทถกยงขนไปเมอเดอนตลาคม ค.ศ.1997 และใชเวลานานถง 7 ป ในการเขาสวงโคจรรอบดาวเสารในป ค.ศ.2004 ซงนกวทยาศาสตรขององคกร NASA จะตองรต าแหนงและการเคลอนทในสามมตของยานอวกาศตลอดเวลา เปนตน (ปยพงษ สทธคง, 2004: 1) ดงภาพท 2 และ 3 ทแสดงการสงยานอวกาศ Cassini เขาสวงโคจรของดาวเสาร

ภาพท 2 วถของยานแคสสน ภาพท 3 ยานแคสสน ดาวเสาร และดวงอาทตย (ทมา Wikimedia) (ทมา NASA)

ผลจากการศกษาปรากฏการณทางกายภาพตาง ๆ และจากตวอยางขางตน จงมการจ าแนกฟสกสออกเปนสาขาตางๆ ได 5 สาขา ดงน (Chun and others, n.d.: 3-4; สสวท, 2553: 23-25) 1.กลศาสตรพนฐาน เปนสาขาทอธบายกฎการอนรกษพลงงานพนฐานทส าคญ 3 ขอ คอ กฎการอนรกษพลงงาน กฎการอนรกษโมเมนตมและกฎการอนรกษโมเมนตมเชงมม ซงกฎทง 3 ขอนอธบายการเคลอนทของวตถทงขนาดใหญและขนาดเลกมาก ๆ กอใหเกดการประยกตทางกลศาสตร ตวอยางไดแก การคดคน ออกแบบและจดท าโครงสรางรบน าหนกอาคาร เครองจกรกลแบบตางๆ ทตองอาศยความรเรองคาน โมเมนต ลอกบเพลา การสรางยานพาหนะทตองอาศยความรเกยวกบพลศาสตรของของไหล เปนตน 2.อณหพลศาสตร เปนสาขาทอธบายพฤตกรรมการเคลอนทโมเลกลของแกส และความรอน กอใหเกดการประยกตทางอณหพลศาสตร ตวอยางไดแก การคดคน ออกแบบและจดท าเครองจกรความรอนแบบตางๆ เชนเครองยนตดเซล เครองยนตไอพน อปกรณระบายความรอนและอปกรณกนความรอนแบบตางๆ เครองสบความรอนแบบตางๆ เชน ตเยน เครองท าน าแขง เปนตน 3.แมเหลกไฟฟา เปนสาขาทอธบายถงกฎทางไฟฟาและแมเหลก กอใหเกดการประยกตทางแมเหลกไฟฟา ตวอยางไดแก การคดคน ออกแบบและจดท าเครองก าเนดไฟฟาแบบตางๆ ระบบสงพลงงานไฟฟา อปกรณและเครองใชไฟฟาตางๆ เปนตน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

14 | หนา

4.คลน เปนสาขาทอธบายถงการเคลอนทของคลนกลและคลนแมเหลกไฟฟา คลนแสง และคลนเสยง กอใหเกดการประยกตทางคลน ตวอยางไดแก การคดคน ออกแบบและจดท าทศนอปกรณชนดตางๆ เชน แวนตา กลองโทรทรรศน กลองจลทรรศน การใชรงสอลตราไวโอเลตฆาเชอโรคในอากาศและน าดม เครองอลตราซาวดทางการแพทย ระบบโซนารส ารวจพนผวใตทะเล รวมไปถงการเปลยนรปพลงงานคลนซงมประโยชนอยางมากในการน ามาใชในลกษณะของคลนเสยง คลนวทย และโทรทศน 5.กลศาสตรควอนตม ฟสกสอะตอม และฟสกสนวเคลยร เปนสาขาทอธบายการเคลอนทและพลงงานในระดบอนภาค และระดบอะตอม กอใหเกดการประยกตทางกลศาสตรควอนตม ฟสกสอะตอม และฟสกสนวเคลยร ตวอยางไดแก การคดคน ออกแบบและจดท าเครองก าเนดรงสเอกซ เครองตรวจวเคราะหสมองดวยเอกซเรยสแกนนง เครองก าเนดเลเซอร มดผาตดเลเซอร โรงไฟฟานวเคลยร การผลตสารไอโซโทป กมมนตรงสเพอใชทางการแพทย อตสาหกรรมและการเกษตร ฉะนนกลาวไดวาความกาวหนาของสงคมโลกในยคโลกาภวฒน โดยเฉพาะอยางยงความกาวหนาทางเทคโนโลยทสงผลตอการด ารงชวตในปจจบน ลวนมาจากการคนพบและการประยกตใชกฎของธรรมชาต (Laws of nature) อนเปนลกษณะเฉพาะและธรรมชาตของฟสกส

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.1

สรป เหตผลส าคญทตองเรยนวชาฟสกสเนองจากวชาฟสกสเปนรากฐานของวทยาศาสตรกายภาพทมความส าคญและมคณคาตอการด ารงชวตประจ าวนของมนษยในทกๆ ดาน ซงเปนผลจากการคนพบและการประยกตใชกฎตางๆ ทางฟสกส จงมความจ าเปนทตองศกษากฎและหลกการพนฐานทางฟสกสเพอใหสามารถคดคนหรอใชประโยชนจากเทคโนโลยอนเปนผลจากความกาวหนาทางฟสกส

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

15 | หนา

ตอนท 1 หลกสตรและสาระการเรยนร เรองท 1.2 องคประกอบส าคญของหลกสตรวชาฟสกส

หลกสตรวทยาศาสตรเปรยบเสมอนเครองก าหนดทศทางส าหรบการจดการเรยนรวทยาศาสตรให เปนไปตามความมงหมายของการศกษาวทยาศาสตรของประเทศ หลกสตรวทยาศาสตรในระดบมธยมศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงหวงใหผเรยนมความรความเขาใจในหลกการ ทฤษฎพนฐานทางวทยาศาสตร มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะส าคญตางๆ และเจตคตทางวทยาศาสตร รวมทงสามารถเชอมโยงความร ทกษะ และเจตคตทางวทยาศาสตรดงกลาว ในการแสวงหาความรและแกปญหาอยางหลากหลาย

การประกาศใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ของกระทรวงศกษาธการ เมอวนท 2 พฤศจกายน พ.ศ. 2544 สงผลใหมการยกเลกหลกสตรวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาของประเทศ คอ หลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) และหลกสตรมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ตอมามการปรบปรงหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ใหมความชดเจนมากขน และปรบเปลยนชอเปน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 รายวชาในหลกสตรแกนกลาง

แบงเปนกลมสาระการเรยนรเปน 8 กลม คอ (1) กลมสาระการเรยนรภาษาไทย (2) กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (3) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (4) กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม (5) กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา (6) กลมสาระการเรยนรศลปะ (7) กลมสาระการเรยนรการงานอาชพ และเทคโนโลย (8) กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

หลกสตรรายวชาวทยาศาสตรหรอกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรตามหลกสตรแกนกลาง ก าหนดกลมเนอหาสาระซงเรยกวา สาระ (Strand) ซงเปนกรอบเนอหาส าคญทก าหนดใหผเรยนเรยนร ประกอบดวย 8 สาระ ไดแก (1) สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต (2) ชวตกบสงแวดลอม (3) สารและสมบตของสาร (4) แรงและการเคลอนท (5) พลงงาน (6) กระบวนการเปลยนแปลงของโลก (7) ดาราศาสตรและอวกาศ และ (8) ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย กลมเนอหาหรอสาระดงกลาวนแตกตางจากการจดเนอหาในหลกสตรวทยาศาสตรเดมซงมการจดกลมเนอหาสาระวทยาศาสตรเปน 5 กลมวชา คอ วทยาศาสตรกายภาพ วทยาศาสตรชวภาพ ฟสกส เคม และชววทยา

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

16 | หนา

องคประกอบส าคญของหลกสตรวชาฟสกสทน าไปสการพฒนาผเรยนใหมความร ทกษะ

กระบวนการ รวมทงความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะทางวทยาศาสตรตามเกณฑหรอกรอบมาตรฐานเดยวกน รวมทงน าไปสการจดการเรยนรวชาฟสกสของประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกนนน ไดแก สาระ (Strands) มาตรฐานการเรยนร (Learning Standards) ตวชวด (Indicators) และสาระการเรยนรแกนกลาง (Core Content) 1. สาระ (Strands)

สาระเปนกรอบเนอหาส าคญทก าหนดใหผเรยนเรยนรในหลกสตร แบงออกเปน 8 สาระ ซงสาระ 8 สาระนสามารถแบงตามลกษณะเนอหาไดเปน 2 ลกษณะ คอ เนอหาหรอรายวชา และไมใชเนอหาหรอรายวชา ทงนวชาฟสกสสอดคลองกบสาระท 4 แรงและการเคลอนท และสาระท 5 พลงงาน รวมถงสาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทเสนอแนะใหมการจดการเรยนรสอดแทรกในทกสาระของวทยาศาสตรตงแตสาระท 1-7 ดงน

สาระ (Strand) ลกษณะเนอหา

ลกษณะท 1 เนอหาหรอรายวชา สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต ชววทยา สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม ชววทยา สาระท 3 สารและสมบตของสาร เคม สาระท 4 แรงและการเคลอนท ฟสกส สาระท 5 พลงงาน ฟสกส สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก ธรณวทยาและวทยาศาสตรโลก สาระท 7 ดาราศาสตรและอวกาศ ดาราศาสตรและอวกาศ ลกษณะท 2 ไมใชเนอหาหรอรายวชา สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ธรรมชาตของวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการ และจตวทยาศาสตร

2. มาตรฐานการเรยนร (Learning Standards)

มาตรฐานการเรยนร เปนสงทหลกสตรวทยาศาสตรคาดหวงใหผเรยนไดเรยนร ปฏบตได และมคณลกษณะตางๆ เมอส าเรจการศกษาตามหลกสตร มาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตรอยภายใตสาระ 8 สาระ มจ านวนรวม 13 มาตรฐาน โดยแตละสาระมจ านวนมาตรฐานการเรยนรไมเทากน ทงนในวชาฟสกสสาระท 4 แรงและการเคลอนท ประกอบดวยมาตรฐานการเรยนร ว 4.1 และ ว 4.2 และสาระท 5 พลงงาน ประกอบดวยมาตรฐานการเรยนร ว 5.1 รวมถงสาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงม 1 มาตรฐาน คอ ว 8.1 ขอความในมาตรฐานการเรยนรประกอบดวย 3 สวน คอ 1) เนอหาความรทคาดหวงใหผเรยนมความร ความเขาใจ 2) ทกษะและความสามารถทคาดหวงใหผเรยนมและปฏบตได 3) เจตคตทางวทยาศาสตร และเจตคตตอวทยาศาสตรทคาดหวงใหผเรยนม

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

17 | หนา

ตวอยางเชน

มาตรฐาน ว 4.2 เขาใจลกษณะการเคลอนทแบบตางๆ ของวตถในธรรมชาตมกระบวนการ สบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

จากขอความในมาตรฐาน ว 4.2 ขางตนประกอบดวยขอความ 3 สวน คอ 1) เนอหาความรทคาดหวงใหผเรยนมความร ความเขาใจ คอ

- ลกษณะการเคลอนทแบบตางๆ ของวตถในธรรมชาต

2) ทกษะและความสามารถทคาดหวงใหผเรยนมและปฏบตได ไดแก - กระบวนการสบเสาะหาความร - ความสามารถในการสอสารสงทเรยนร - การน าความรไปใชประโยชน

3) เจตคตทางวทยาศาสตร และเจตคตตอวทยาศาสตรทคาดหวงใหผเรยนม คอ - จตวทยาศาสตร 3. ตวชวด (Indicators)

ตวชวดเปนสงทนกเรยนพงรและปฏบตได ซงสะทอนถงมาตรฐานการเรยนร ตวชวดมลกษณะเฉพาะเจาะจงและมความเปนรปธรรมในการน าไปใชในการก าหนดเนอหา การจดการเรยนร และเปนเกณฑส าคญส าหรบการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบคณภาพผเรยน ทงนตวชวดท ปรากกฏในหลกสตรฯ ม 2 ลกษณะ คอ ในระดบมธยมศกษาตอนตนนนก าหนดตวชวดในแตละระดบชน เรยกวา ตวชวดชนป เปนสงทนกเรยนพงรและปฏบตไดในแตละระดบชน ซงบงชพฒนาการของผเรยนไปสมาตรฐานการเรยนร และในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายก าหนดเปน ตวชวดชวงชน

ขอความทปรากฏในตวชวดชนปและตวชวดชวงชนประกอบดวยสวนของเนอหาความร ทกษะหรอความสามารถทคาดหวงใหผเรยนไดเรยนรและปฏบตได และมกปรากฏลกษณะการจดกจกรรมการเรยนรส าหรบเนอหานนๆ ไวดวย ซงชวยใหผสอนมแนวทางในการวางแผนการจดกจกรรมการเรยนรใหแกผเรยน รวมทงสามารถวเคราะหทกษะ ความสามารถและคณลกษณะของผเรยนทจะไดรบการพฒนาจากกจกรรมการเรยนรดงกลาว

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

18 | หนา

ตวอยางเชน

จากขอความในตวชวดท 1 ขางตนสามารถบงชขอมลได ดงน

1) แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรทจดใหแกผเรยน คอ การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชการทดลอง

2) เนอหาความรทางวทยาศาสตรทคาดหวงใหผเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายไดเรยนร คอ - การเคลอนทแนวตรง - ปรมาณทใชอธบายการเคลอนท ไดแก การกระจด เวลา ความเรว ความเรง

3) ทกษะหรอความสามารถทคาดหวงใหผเรยนมและปฏบตได คอ - ทกษะการทดลอง - ทกษะการจดกระท าและสอความหมายขอมลออกมาในลกษณะตารางและกราฟ

นอกจากทกษะทปรากฏในขอความตวชวดแลว การเรยนรจากการปฏบตการทดลองยงชวย

ใหผเรยนไดพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรอน เชน ทกษะการสงเกต การตงสมมตฐาน การตความหมายขอมลและลงขอสรป เปนตน รวมทงชวยใหผเรยนมพฒนาการจตวทยาศาสตร เชน ความซอสตยในการบนทกผลการทดลองตามความเปนจรง ความรอบคอบในการท าการทดลองตามล าดบขนตอน และการอดทนในการสงเกตการเปลยนแปลงทเกดขน เปนตน

4. สาระการเรยนร

ในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายกระทรวงศกษาธการไดก าหนดรายวชาฟสกสออกเปน 2 รายวชาหลก คอ

1) รายวชาฟสกสพนฐานเปนรายวชาทจดสอนเพอพฒนาผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลางทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน รายวชาฟสกสพนฐานเปนรายวชาทผเรยนทกคนในระดบการศกษาขนพนฐานตองเรยนร

ตวชวดชวงชนของชนมธยมศกษาปท 4-6 สาระท 4 มาตรฐาน ว 4.2 สาระท 4 แรงและการเคลอนท มาตรฐาน ว 4.2 เขาใจลกษณะการเคลอนทแบบตางๆ ของวตถในธรรมชาตม กระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความร ไปใชประโยชน ตวชวดท 1 อธบายและทดลองความสมพนธระหวางการกระจด เวลา ความเรว ความเรงของการเคลอนทในแนวตรง

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

19 | หนา

สาระการเรยนรแกนกลาง

รายวชาฟสกสพนฐาน

ผลการเรยนร

สาระการเรยนรเพมเตม

รายวชาวฟสกสเพมเตม

มาตรฐานการเรยนรและตวชวดชวงชน

2) รายวชาฟสกสเพมเตม เปนรายวชาทจดสอนเพมเตมจากมาตรฐานการเรยนร ตวชวด

และสาระการเรยนรแกนกลางทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลาง เพอใหสอดคลองกบจดเนน ความตองการและความถนดของผเรยนทมความสนใจทางดานวทยาศาสตร หรอความตองการของทองถน โดยมการก าหนด “ผลการเรยนร” เปนเปาหมาย ดงแผนผง

ตวอยางสาระการเรยนรแกนกลางในรายวชาฟสกสพนฐาน

ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง 1. อธบายและทดลองความสมพนธระหวางการกระจด เวลา ความเรว ความเรงของการเคลอนทในแนวตรง

การเคลอนทแนวตรงเปนการเคลอนทในแนวใดแนวหนง เชน แนวราบหรอแนวดงทมการกระจด ความเรว ความเรง อยในแนวเสนตรงเดยวกน โดยความเรงของวตถหาไดจากความเรวทเปลยนไปในหนงหนวยเวลา

จากสาระการเรยนรแกนกลางขางตน จะเหนไดวา ขอความสาระการเรยนรแกนกลางและ

ตวชวดชวงชนมความสอดคลองกน ขอความตวชวดชวงชนประกอบดวย 1) แนวทางการจดการเรยนร คอ การจดกจกรรมการทดลองและอภปรายเพอหาความสมพนธ 2) เนอหาความร คอ การเคลอนทแนวตรงและปรมาณการเคลอนท สวนขอความสาระการเรยนรแกนกลางนนเปนการแสดงสาระส าคญของเนอหาความรเรองการเคลอนทแนวตรงและการหาปรมาณการเคลอนท

สาระการเรยนรแกนกลางชนมธยมศกษาปท 4-6 สาระท 4 มาตรฐาน ว 4.2 ตวชวดท 1 สาระท 4 แรงและการเคลอนท มาตรฐาน ว 4.2 เขาใจลกษณะการเคลอนทแบบตางๆ ของวตถในธรรมชาตม กระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความร ไปใชประโยชน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

20 | หนา

ตวอยางผลการเรยนร และสาระการเรยนรเพมเตมรายวชาฟสกสเพมเตม (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2553)

ผลการเรยนร สาระการเรยนรเพมเตม 1. อธบายการวดปรมาณกายภาพต า ง ๆ ต อ ง พ จ า ร ณ า ค ว า มคลาดเคลอนในการวด และน าความคลาดเคลอนจากการวด มาพจารณาในการน าเสนอผลการเขยนกราฟ รวมทงมทกษะในการรายงานผลการทดลอง

1. การทดลองมความส าคญตอการคนหาความร ขอมลทละเอยดและแมนย าจะท าใหไดขอสรปทน าไปสการคนพบใหม แตในการวดจะมความคลาดเคลอน จงควรบนทกผลการวดอยางเหมาะสม ซงน าไปใชในการน าเสนอผล การเขยนกราฟและลงขอสรป รวมทงมทกษะในการรายงานการทดลอง

จากสาระการเรยนรเพมเตมขางตน จะเหนไดวา ขอความสาระการเรยนร เพมเตมและผลการเรยนรมความสอดคลองกน ขอความผลการเรยนร จะเนนเนอหาเพมเตมส าหรบนกเรยนทมความสนใจและมความถนดทางดานวทยาศาสตร สวนขอความสาระการเรยนรเพมเตมนนเปนการแสดงสาระส าคญของการทดลอง ทกษะการวด การน าเสนอผลการทดลอง การเขยนกราฟและลงขอสรป และทกษะการรายงานผลการทดลอง ทงนสาขาฟสกส สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรไดใหขอเสนอแนะไววา ในการจดกจกรรมการเรยนรควรด าเนนกจกรรมใหบรรลถงมาตรฐาน ว 8.1 ทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ดวย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.2

สรป องคประกอบส าคญของหลกสตรวชาฟสกส ทน าไปสการพฒนาผเรยนใหมความร ทกษะกระบวนการ รวมทงความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะทางวทยาศาสตรตามเกณฑหรอกรอบมาตรฐานเดยวกน รวมทงน าไปสการจดการเรยนรวทยาศาสตรของประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกนนน ไดแก มาตรฐานการเรยนรและตวชวด โดยในรายวชาฟสกสพนฐานจะตองใชตวชวดชวงชนและสาระการเรยนรแกนกลางเปนเปาหมายในการพฒนาผเรยน และในรายวชาฟสกสเพมเตมสถานศกษาจะตองจดสาระการเรยนรเพมเตม และก าหนดผลการเรยนรเปนเปาหมายในการพฒนาผเรยน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

21 | หนา

ตอนท 1 หลกสตร และสาระการเรยนร เรองท 1.3 การจดท าหลกสตรรายวชาฟสกส

การจดท าหลกสตรฟสกสเปนกระบวนการน าความคาดหวงทตองการใหผเรยนไดเรยนร

ปฏบตได และมคณลกษณะตางๆ ทระบไวในมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตรไปจดท าเปนค าอธบายรายวชา เพอน าไปใชในการจดการเรยนรฟสกสใหแกผเรยนตอไป การจดท าหลกสตรวชาฟสกสเปนการจดท าหลกสตรระดบรายวชา ซงจะด าเนนการไดเมอสถานศกษาไดก าหนดโครงสรางหลกสตรฟสกส ระบรายวชาฟสกสทจะเปดสอนในแตละภาคการศกษาหรอปการศกษา สถานศกษาจะตองระบค าอธบายรายวชาฟสกส ทงรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตมไวในหลกสตรสถานศกษา เพอเปนประโยชนในการสอสารแกผเกยวของทงครผสอนแตละระดบชน ผปกครอง และบคคลภายนอก หรอใชประโยชนในการเทยบโอนผลการเรยนของผเรยน

องคประกอบส าคญของค าอธบายรายวชา ค าอธบายรายวชาประกอบดวยองคประกอบส าคญ คอ (1) ชอรายวชา (2) กลมสาระการ

เรยนร (3) ระดบชน (4) รหสวชา (5) เวลาเรยนหรอจ านวนหนวยกต (6) สาระส าคญโดยสงเขป (7) ตวชวดทเกยวของทกขอส าหรบรายวชาพนฐาน หรอผลการเรยนรส าหรบรายวชาเพมเตม ซงการจดท าค าอธบายรายวชาฟสกสนน สามารถด าเนนการได 2 ลกษณะ ตามประเภทรายวชา ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ รายวชาฟสกสพนฐาน และรายวชาฟสกสเพมเตม

ขนตอนการจดท าค าอธบายรายวชา การจดท าหรอการเขยนค าอธบายรายวชาฟสกสมขนตอนการด าเนนการตามล าดบตอไปน

1. ก าหนดระดบชนทจะเขยนค าอธบายรายวชา ในระดบมธยมศกษาตอนปลายนนม 3 ระดบชน คอ ชนมธยมศกษาปท 4 มธยมศกษาปท 5 หรอมธยมศกษาปท 6

2. เมอก าหนดหรอเลอกระดบชนไดแลว ใหน าตวชวดชวงชนทปรากฏในแตละมาตรฐานการเรยนร และแตละสาระของระดบชนทก าหนด มาวเคราะหหาสวนประกอบ 3 สวน คอ 1) เนอหาความรทคาดหวงใหผเรยนไดเรยนร 2) ทกษะและความสามารถทคาดหวงใหผเรยนมและปฏบตได 3) เจตคตทางวทยาศาสตร และเจตคตตอวทยาศาสตรทคาดหวงใหเกดกบผเรยน

3. น าผลการวเคราะหตวชวดชวงชนทกขอในระดบชนทก าหนดมาจดล าดบตามความสมพนธแลวเรยบเรยงเปนสาระสงเขปของค าอธบายรายวชา ซงประกอบดวย 3 สวน คอ 1) เนอหาความรทางวทยาศาสตร 2) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะหรอความสามารถส าคญ 3) คณลกษณะทพงประสงค เจตคตทางวทยาศาสตรและเจตคตตอวทยาศาสตร หรอจตวทยาศาสตร สาระสงเขปทไดนเปนค าอธบายรายวชารายป

4. จดแบงสาระสงเขปของค าอธบายรายปเปนรายภาค โดยน าสาระสงเขปของค าอธบายรายป มาพจารณาแลวแบงออกเปน 2 สวน ตามความสอดคลองและล าดบของเนอหาความร โดยเนอหาสาระทผเรยนควรไดเรยนรกอน ใหจดไวส าหรบเปนค าอธบายรายวชาในภาคเรยนท 1 เนอหาสาระทผเรยนเรยนรตอจากนน ใหจดไวส าหรบเปนค าอธบายรายวชาในภาคเรยนท 2

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

22 | หนา

5. น าสาระสงเขปรายภาคมาเรยบเรยงเขยนเปนเอกสารค าอธบายรายวชาฟสกสพนฐานหรอรายวชาฟสกสเพมเตมส าหรบภาคเรยนท 1 และ 2 โดยจดกระท าใหมองคประกอบส าคญ ซงไดแก (1) ชอรายวชา (2) กลมสาระการเรยนร (3) ระดบชน (4) รหสวชา (5) เวลาเรยนหรอจ านวน หนวยกต (6) สาระส าคญโดยสงเขป (7) ตวชวดทเกยวของทกขอส าหรบรายวชาพนฐาน หรอผลการเรยนรส าหรบรายวชาเพมเตม

รหสวชา ................... รายวชา ................. กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท …. ภาคเรยนท 1 เวลา... ชวโมง/สปดาห เวลา......ชวโมง/ภาคเรยน จ านวน .......... หนวยกต

ศกษา ............................................................................................................................. ..................... ................................................................................................. .......................................................................... ............................................................................................................................. .............................................. ...................................................................................................................................... ..................................... ............................................................................................. .............................................................................. ............................................................................................................................. .............................................. .................................................................................................................................. ......................................... .................................................................... โดยใช ....................................................................................... ....................................................................................... เพอใหเกด ................................................................ .......................................................................................................................................... ................................. ................................................................................................. .......................................................................... ผลการเรยนร 1. อธบายเกยวกบธรรมชาตของวชาฟสกส ปรมาณกายภาพและหนวยในระบบเอสไอ

2.อธบายความส าคญของการทดลอง การวดปรมาณกายภาพตางๆ และการบนทกผลการวด 3.อธบายเกยวกบการเคลอนทแนวตรง และปรมาณทเกยวของ

4.อธบายความสมพนธระหวางการกระจด ความเรว และความเรงของการเคลอนทของวตถในแนว ตรงทมความเรงคงตว 5.อธบายแรงและหาแรงลพธของแรงหลายแรง 6.อธบายกฎการเคลอนทของนวตนและใชกฎการเคลอนทของนวตนอธบายการเคลอนทของวตถ 7.อธบายกฎแรงดงดดระหวางมวล 8.อธบายแรงเสยดทานระหวางผวสมผสของวตถคหนง

ตวอยาง ค าอธบายรายวชาเพมเตม ฟสกส 1

วเคราะหธรรมชาตของวชาฟสกส ศาสตรทเกยวของกบวชาฟสกส ปรมาณทางกายภาพ และหนวย การทดลองในวชาฟสกส ความไมแนนอนในการวด เลขนยส าคญ การบนทกผลการค านวณ การวเคราะหผลการทดลอง ปรมาณตางๆ ของการเคลอนท การวดอตราเรวของการเคลอนทในแนวตรง ความเรง ความสมพนธระหวางกราฟความเรว เวลากบระยะทางส าหรบการเคลอนทแนวตรง สมการส าหรบค านวณหาปรมาณตางๆ ของการเคลอนทในแนวตรงดวยความเรงคงตว แรง การหาแรงลพธของแรงสองแรงทท ามมตอกน กฎการเคลอนทของนวตน น าหนก กฎแรงดงดดระหวางมวลของนวตน แรงเสยดทาน การน ากฎการเคลอนทของนวตนไปใช การเคลอนทแบบโพรเจกไทล การเคลอนทแบบวงกลมดวยอตราเรวคงตว การเคลอนทแบบฮารมอนกอยางงาย

ความร ความคด ความเขาใจ สามารถสอสารสงทเรยนร มความสามารถในการตดสนใจ เหนคณคาของการน าความรและหลกการไปใชประโยชน ในชวตประจ าวน มจตวทยาศาสตร จรยธรรม คณธรรม คานยมทเหมาะสม

ว 31201

4 3

ฟสกส 1

60 1.5

กระบวนการทางวทยาศาสตร การสบเสาะหาความร การส ารวจตรวจสอบ การสบคนขอมลและการอภปราย

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

23 | หนา

การจดท าหนวยการเรยนร การจดท าหรอการก าหนดหนวยการเรยนรจะด าเนนการเมอเขยนค าอธบายรายวชาแลว

ในแตละรายวชานนประกอบดวยหนวยการเรยนรไดหลายหนวย การจดท าหนวยการเรยนรท าใหทราบวา รายวชานนประกอบดวยหนวยการเรยนรจ านวนเทาใด มเรองหรอหวขอใดบาง แตละหนวยการเรยนรพฒนาผเรยนใหบรรลตวชวดใดบาง รวมทงใชเวลาในการจดการเรยนรเทาใด นอกจากนการจดท าหนวยการเรยนรเปนประโยชนตอผสอนส าหรบการออกแบบแผนการจดการเรยนรรายหนวยและรายคาบตอไป

การจดท าหนวยการเรยนรวทยาศาสตรมองคประกอบส าคญ คอ (1) ชอรายวชา (2) กลมสาระการเรยนร (3) ระดบชน (4) รหสวชา (5) เวลาเรยนหรอจ านวนหนวยกตรวม (6) ชอหนวยการเรยนรและหนวยยอยหรอหวขอภายใตหนวยการเรยนร (7) ตวชวดทเกยวของ (8) จ านวนชวโมงทใชจดการเรยนรส าหรบแตละหนวย

9.วเคราะหและอธบายการเคลอนทแบบโพรเจกไทล 10.วเคราะหและอธบายการเคลอนทแบบวงกลม 11.วเคราะหและอธบายการเคลอนทแบบฮารมอนกอยางงาย รวมทงหมด 11 ผลการเรยนร

หมายเหต ในการจดการเรยนรใหด าเนนกจกรรมใหบรรลถงมาตรฐาน ว 8.1 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ดวย

(ในกรณรายวชาพนฐานใหก าหนดรหสตวชวด)

รายวชาฟสกส 1

หนวยการเรยนรท 1 หนวยการเรยนรท 2 หนวยการเรยนรท 3 หนวยการเรยนรท …

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

24 | หนา

การจดท าหนวยการเรยนรมแนวทางด าเนนการดงน

1. ศกษาและวเคราะหขอความค าอธบายรายวชาฟสกส แลวน าเนอหาความรทมความเกยวของสมพนธมาจดไวในกลมเนอหาเดยวกน

2. ก าหนดชอหนวยการเรยนรใหสอดคลองกบกลมเนอหา ระบหวขอหรอหนวยการเรยนรยอยภายใตหนวยการเรยนร ก าหนดเวลา ส าหรบจดการเรยนรของแตละหนวย และระบตวชวดทเกยวของกบแตละหนวย

3. น าหนวยการเรยนเรยนรมาเขยนเปนเอกสารหนวยการเรยนรรายวชาฟสกสพนฐานหรอรายวชาฟสกสเพมเตม โดยจดเรยงหนวยการเรยนรตามล าดบการจดการเรยนการสอนในภาคเรยนนนๆ

หนวยการเรยนร สาระส าคญ จ านวนคาบ 1. ธรรมชาตของ วชาฟสกส

1.1 การอธบายปรากฏการณธรรมชาต 1.2 ปรมาณกายภาพและหนวย 1.3 การทดลองในวชาฟสกส 1.4 ความไมแนนอนในการวด 1.5 เลขนยส าคญ 1.6 การบนทกผลการค านวณ 1.7 การวเคราะหผลการทดลอง

12

2. การเคลอนท แนวตรง

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.3

สรป ค าอธบายรายวชาประกอบดวยองคประกอบส าคญ คอ (1) ชอรายวชา (2) กลมสาระการเรยนร (3) ระดบชน (4) รหสวชา (5) เวลาเรยนหรอจ านวนหนวยกต (6) สาระส าคญโดยสงเขป (7) ตวชวดทเกยวของส าหรบรายวชาพนฐาน หรอผลการเรยนรส าหรบรายวชาเพมเตม การจดท าหนวยการเรยนรฟสกสมองคประกอบส าคญ คอ (1) ชอรายวชา (2) กลมสาระการเรยนร (3) ระดบชน (4) รหสวชา (5) เวลาเรยนหรอจ านวนหนวยกตรวม (6) ชอหนวยการเรยนรและหนวยยอยหรอหวขอภายใตหนวยการเรยนร (7) ตวชวดทเกยวของ (8) จ านวนชวโมงทใชจดการเรยนรส าหรบแตละหนวย

ตวอยาง หนวยการเรยนรรายวชาเพมเตม ฟสกส 1

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

25 | หนา

ตอนท 2 การพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร เรองท 2.1 เปาหมายของการจดการเรยนรวชาฟสกส

เมอกลาวถงเปาหมายส าคญของการจดการเรยนรวชาฟสกสอาจกลาวไดวา การมความเขาใจในมโนทศนทางฟสกสเปนหนงในเปาหมายทส าคญ (Ramlo, 2003: 2) เนองจากเปนความรพนฐานทบคคลใชท าความเขาใจหรออธบายปรากฏการณทางธรรมชาต (NSES, 1996: 22) แตในฐานะครผสอนจะตองเขาใจถงเหตผลทตางออกไปวา ท าไมตองสอนวชาฟสกสเสยกอน เพราะความเขาใจดงกลาวจะเปนสงก าหนดแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนรทเกดขนในหองเรยน ทงนสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ (2553: 1-2) ไดวเคราะหจดประสงครวมของหลกสตรวทยาศาสตรเพอมาก าหนดเปนจดประสงคเฉพาะกลมวชาฟสกสประกอบดวย 9 ขอ ดงตอไปน 1.เพอใหเขาใจในปรากฏการณธรรมชาต หลกการ ทฤษฎและกฎทเปนพนฐานของวชาฟสกส 2.เพอใหเขาใจความสมพนธระหวางขอมลทสงเกตไดจากปรากฏการณจรงกบค าอธบายทางทฤษฎ 3.เพอใหเขาใจและยอมรบในขอบเขตของขอมลทไดวา ขนกบขดความสามารถของ เครองมอวด 4.เพอใหเกดทกษะในการศกษาคนควาและแกปญหาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 5.เพอใหสามารถใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการน าหลกการทางฟสกสไปประยกตในดานตาง ๆ ทงเชงความคดและเชงการปฏบต 6.เพอใหมความสนใจใฝรในเรองราวทางวทยาศาสตร 7.เพอใหมความใจกวาง คดและปฏบตอยางมเหตผล 8.เพอใหสามารถวเคราะห ผลดและผลเสยตอสงคมในการน าความรทางฟสกสและเทคโนโลยมาประยกตใชในดานตาง ๆ 9.เพอใหตระหนกในอทธพลของสงคมทมตอการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.1

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

26 | หนา

ตอนท 2 การพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร เรองท 2.2 คณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร

วทยาศาสตร เปาหมายการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรขางตน น ามาสการก าหนดสาระและมาตรฐานการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ซงเปนเปาหมายส าคญของการพฒนาผเรยน มอยดวยกน 8 สาระ และ 13 มาตรฐานการเรยนร ถาวเคราะหค าส าคญทปรากฏในแตละมาตรฐานการเรยนร จะพบวาทกษะส าคญในการพฒนาคณลกษณะของผเรยนตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร การแกปญหา การน าความรไปใช การสอสาร และจตวทยาศาสตร

1. การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร เปนการหาความรทางวทยาศาสตร โดยใช

กระบวนการทางวทยาศาสตรหรอวธการอนๆ เชน การส ารวจ การสงเกต การวด การจ าแนกประเภท การทดลอง การสรางแบบจ าลอง การสบคนขอมล เปนตน

กระบวนการทางวทยาศาสตร เปนขนตอนในการศกษาหาความรทางวทยาศาสตร ซงประกอบดวยขนตอนหลก คอ การตงค าถามหรอก าหนดปญหา การสรางสมมตฐานหรอการคาดการณค าตอบ การออกแบบวธการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหและแปลความหมายขอมล การลงขอสรป และการสอสาร

ในการศกษาหาความรทางวทยาศาสตร เพอใหมความถกตอง ชดเจน และนาเชอถอ ผเรยนจะตองมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรรวมดวย ซงนกการศกษาวทยาศาสตรของสมาคมอเมรกนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตร (The American Association for the Advancement of Science: AAAS) ไดจ าแนกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยแบงเปน 2 ประเภท ดงน

1) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนพนฐาน ประกอบดวย 8 ทกษะ คอ

(1) ทกษะการสงเกต (2) ทกษะการจ าแนก (3) ทกษะการวด (4) ทกษะการใชเลขจ านวน (5) ทกษะความสมพนธระหวางสเปสกบสเปส และสเปสกบเวลา (6) ทกษะการลงความเหนจากขอมล (7) ทกษะการจดกระท าและสอความหมายขอมล (8) ทกษะการพยากรณ

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

27 | หนา

2) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนผสมผสาน ประกอบดวย 5 ทกษะ คอ

(1) ทกษะการตงสมมตฐาน (2) ทกษะการก าหนดและควบคมตวแปร (3) ทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการ (4) ทกษะการทดลอง (5) ทกษะการลงขอสรป

ความหมายของทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรแตละทกษะ มดงน

(1) การสงเกต หมายถง ความสามารถในการใชประสาทสมผสทงหาหรออยางใดอยางหนงในการส ารวจสงตางๆ หรอปรากฏการณตางๆ ในธรรมชาต โดยไมใชความคดเหนสวนตวของผสงเกตในการเสนอขอมล

(2) การจ าแนก หมายถง ความสามารถในการจดแบงหรอเรยงล าดบวตถหรอสงทอยในปรากฏการณตางๆ เปนกลม โดยมเกณฑในการแบง เกณฑดงกลาวอาจจะใชความเหมอน ความแตกตาง หรอความสมพนธอยางใดอยางหนง

(3) การวด หมายถง ความสามารถในการใชเครองมอในการวดปรมาณของสงตางๆ ไดอยางถกตอง โดยมหนวยก ากบเสมอ และรวมไปถงการเลอกใชเครองมอวดไดอยางถกตองเหมาะสมตอสงทตองการวดดวย

(4) การใชเลขจ านวน หมายถง ความสามารถในการบวก ลบ คณ และหาร ตวเลขทแสดงคาปรมาณของสงใดสงหนง ซงไดจากการสงเกต การวด การทดลองโดยตรงหรอจากแหลงอนๆ ทงนตวเลขทน ามาค านวณ จะตองแสดงคาปรมาณในหนวยเดยวกบตวเลขใหมทไดจากการค านวณ จะชวยใหสามารถสอสารความหมายไดตรงตามทตองการและชดเจน

(5) ความสมพนธระหวางสเปสกบสเปส และสเปสกบเวลา หมายถง ความสามารถในการหาความสมพนธระหวาง 3 มต กบ 2 มต ระหวางต าแหนงทอยของวตถหนงกบอกวตถหนง ระหวางสเปสของวตถกบเวลา ไดแก ความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงต าแหนงทอยของวตถกบเวลาหรอระหวางสเปสของวตถทเปลยนไปกบเวลา

(6) การลงความเหนจากขอมล หมายถง ความสามารถในการน าขอมลทไดจากการสงเกตวตถหรอปรากฏการณไปสมพนธกบความรหรอประสบการณเดมเพอ ลงขอสรปหรอปรากฏการณหรอวตถนน

(7) การจดกระท าและสอความหมายขอมล หมายถง ความสามารถในการน าขอมลดบทไดจากการสงเกต การทดลอง หรอจากแหลงทมขอมลดบอยแลวมาจดกระท าใหม โดยอาศยวธการตางๆ เชน การจดเรยงล าดบ การจดแยกประเภท การหาคาเฉลย เปนตน แลวน าขอมลทจดกระท าแลวนนมาเสนอหรอแสดงใหบคคลอนเขาใจความหมายของขอมลชดนนดขน โดยอาศยเสนอดวยแบบตางๆ เชน ตาราง แผนภม แผนภาพ กราฟ สมการ เปนตน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

28 | หนา

(8) การพยากรณ หมายถง ความสามารถในการคาดคะเนสงทจะเกดขนลวงหนา

โดยอาศยการสงเกตปรากฏการณทเกดขนซ าๆ หรอความรทเปนหลกการ กฎ หรอทฤษฎในเรองนนมาชวยในการพยากรณ

(9) การตงสมมตฐาน หมายถง ความสามารถในการใหขอสรปหรอค าอธบายซงเปนค าตอบลวงหนากอนทจะด าเนนการทดลอง เพอตรวจสอบความถกตองเปนจรงในเรองนนๆ ตอไป

(10) การก าหนดและควบคมตวแปร หมายถง ความสามารถในการก าหนดวาสงทศกษาตวใดเปนตวแปรตน ตวใดเปนตวแปรตามในปรากฏการณหนงๆ ทตองการศกษา โดยทวไปในปรากฏการณหนงๆ จะเปนความสมพนธระหวางตวแปรคหนงเปนอยางนอย

(11) การก าหนดนยามเชงปฏบตการ หมายถง ความสามารถทจะก าหนดวาจะมวธวดตวแปรทศกษาอยางไร ซงเปนวธวดทสามารถเขาใจตรงกน สามารถสงเกตและวดไดโดยใชเครองมออยางงาย

(12) การทดลอง หมายถง ความสามารถในการตรวจสอบสมมตฐาน โดยปฏบตการหาค าตอบ ซงเรมตงแตการออกแบบการทดลอง การปฏบตการทดลองตามขนตอนทออกแบบ ตลอดจนการใชวสดอปกรณไดอยางถกตอง

(13) การลงขอสรป หมายถง ความสามารถในการระบความสมพนธของขอมลทเกยวของกบตวแปรทศกษาไดเปนขอความใหมอนเปนค าตอบของปญหา

2. การแกปญหา

การแกปญหา เปนการหาค าตอบของปญหาทยงไมมวธการหาค าตอบมากอน อาจเปนปญหาทเกยวของกบเนอหาในสาระการเรยนรวทยาศาสตร หรอปญหาทพบในชวตประจ าวน การแกปญหาตองใชเทคนค วธการ หรอกลยทธตางๆ ซงขนตอนในการแกปญหาประกอบดวย (สสวท., 2555: 182)

1) การก าหนดปญหา 2) การท าความเขาใจกบปญหา 3) การวางแผนการแกปญหา 4) การลงมอแกปญหาและประเมนผลการแกปญหา 5) กาตรวจสอบการแกปญหาและน าวธการแกปญหาไปใชกบปญหาอน

3. การน าความรไปใช

การสอนวทยาศาสตรใหเกดความรและความเขาใจในเนอหาวชาตางๆ นนยงไมเปนการเพยงพอ ควรไดฝกใหนกเรยนรจกน าความรและวธการตางๆ ในวชาวทยาศาสตรไปใชแกปญหาใหมๆ ไดอกดวย ปญหาทน ามาใหนกเรยนแกไขน อาจะเปนปญหาทเกยวของกบวทยาศาสตร หรออาจเปนปญหาในชวตประจ าวนทวๆ ไป

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

29 | หนา

4. การสอสาร

การสอสาร เปนการแสดงความคดหรอแลกเปลยนความรและแนวคดหล กทางวทยาศาสตรทไดจากการท ากจกรรมหลากหลาย เชน การสงเกต การทดลอง การอาน เปนตน ซงแสดงออกดวยการพดหรอการเขยนในรปแบบทชดเจนและมเหตผล

5. จตวทยาศาสตร

จตวทยาศาสตร เปนคณลกษณะหรอลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาหาความรโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร จตวทยาศาสตร ประกอบดวยคณลกษณะตางๆ ไดแก ความสนใจใฝร ความมงมน อดทน รอบคอบ ความรบผดชอบ ความซอสตย ประหยด การรวมแสดงความคดเหนและยอมรบฟงความคดเหนของผอน ความมเหตผล การท างานรวมกบผอนไดอยางสรางสรรค

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.3

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

30 | หนา

ตอนท 2 การพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร เรองท 2.3 การวเคราะหคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการ

เรยนรวทยาศาสตร

มาตรฐานการเรยนรเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนพฒนาการศกษาทงระบบ สะทอนแนวทางในการออกแบบการจดการเรยนรในแตละชนป เนองจากชวยใหผสอนทราบสงทผเรยนตองเรยนร แนวทางการสอน การวดและประเมนผล ยกตวอยางเชน

ถาวเคราะหค าส าคญทปรากฏในมาตรฐานการเรยนร ว 4.1 แลวน ามาจดกลมตามองคประกอบของการเรยนร ไดดงน

องคความร ทกษะ เจตคต/

คณลกษณะอนพงประสงค เขาใจธรรมชาตของแรง

แมเหลกไฟฟา แรงโนมถวง และแรงนวเคลยร

กระบวนการสบเสาะหาความร

สอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน

ก า ร น า ค ว า ม ร ไ ป ใ ชประโยชนอยางถกตองและมคณธรรม

จากการวเคราะหมาตรฐานการเรยนรขางตน จะเหนไดวาการทผเรยนจะเขาใจธรรมชาตของแรงแมเหลกไฟฟา แรงโนมถวง และแรงนวเคลยร ผสอนจะตองจดกจกรรมใหผ เรยนไดใชกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนร และน าความรไปใชประโยชน อยางถกตองและมคณธรรม

ตวชวด เปนการระบสงทผเรยนตองรและปฏบตได รวมทงลกษณะอนพงประสงคของผเรยนในแตละชนป มความสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร แตมความเฉพาะเจาะจงและเปนรปธรรมมากขน ยกตวอยางเชน

มาตรฐาน ว 4.1 เขาใจธรรมชาตของแรงแมเหลกไฟฟา แรงโนมถวง และแรงนวเคลยร มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชนอยางถกตองและมคณธรรม

ว 4.2 ม.4-6/2 สงเกตและอธบายการเคลอนทแบบโพรเจกไทล แบบวงกลม และแบบฮารมอนกอยางงาย

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

31 | หนา

ถาวเคราะหตวชวด ว 4.2 ม.4-6/2 ท าใหผสอนทราบสงทผเรยนตองเรยนร คอ การเคลอนทแบบโพรเจกไทล แบบวงกลม และแบบฮารมอนกอยางงาย แนวทางการจดกจกรรมคอ การสาธตหรอการทดลองการเคลอนททง 3 แบบ การวดและประเมนผล เชน ความสามารถในการสงเกต ความถกตองในการอธบายการเคลอนทแบบโพรเจกไทล แบบวงกลม และแบบฮารมอนกอยางงาย เปนตน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 2.3

สรป การพฒนาคณลกษณะผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร ในวชาฟสกสนน ครผสอนควรเขาใจเปาหมายของการจดการเรยนรวชาฟสกส เพราะความเขาใจดงกลาวจะเปนสงก าหนดแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนรทเกดขนในหองเรยน เพอใหผลของการจดการเรยนรดงกลาวสงผลใหผเรยนมคณลกษณะตามมาตรฐานการเรยนรวทยาศาสตรทส าคญ 5 คณลกษณะ ไดแก การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร การแกปญหา การน าความรไปใช การสอสาร และจตวทยาศาสตร ซงคณลกษณะทง 5 ประการและแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรวชาฟสกสนน เกดจากการทครสามารถวเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวดทสอดคลองกบวชาฟสกส

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

32 | หนา

ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนร เรองท 3.1 หลกการจดการเรยนรทส าคญของวชาฟสกส

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดเสนอแนะวธการสอนส าหรบครฟสกสในการด าเนนการสอนเพอใหบรรลตามจดประสงคการเรยนรทก าหนด เชน (1) การใชค าถาม เพอใหนกเรยนไดฝกคด สามารถอธบาย เปรยบเทยบ ว เคราะหความสมพนธ คาดคะเนผลสรป (2) การทดลองและการสาธต เพอฝกการสงเกต การบนทกขอมล การหาวธแกปญหาในระหวางท าการทดลอง การเขยนรายงานผลการทดลองทเนนความซอสตยในการสรปผลการทดลอง สงเหลานจะเปนประสบการณสวนหนงทชวยเสรมสรางทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตรใหแกนกเรยน (3) การอภปราย เพอปลกฝงใหนกเรยนมความเชอมนในตนเอง กลาแสดงความคดเหน และยอมรบฟงความคดเหนของผอนอยางมเหตผล โดยครอาจใชการอภปรายเพอน าเขาสเนอหาทตองการจะสอนตอไป หรอเพอน าไปสการสงเกต การทดลอง และทจ าเปนทสดคอใชการอภปรายเพอสรปผลการทดลอง (สสวท., 2553: 6-7) วธการสอน และเทคนคการสอนทน ามาใชในการจดการเรยนรวชาฟสกสขนอยกบลกษณะทแตกตางกนของเนอหาในบทเรยน นอกจากการจดการเรยนรแบบบรรยาย การสาธตและการปฏบตการทดลองแลว แนวการจดการเรยนรวชาฟสกสยงใหความส าคญกบการเรยนรผานกระบวนการแกปญหา กระบวนการสรางแบบจ าลองทางความคดเพอน าไปสการสรางความรดวยตนเอง และการจดการเรยนรทเชอมโยงกบชวตจรงและเทคโนโลยดวยการออกแบบทางวศวกรรม ซงจะน าเสนอแนวการจดการเรยนรวชาฟสกสในเรองท 3.2-3.4 ตามล าดบดงน

1.การจดการเรยนรวชาฟสกสทพฒนาความสามารถในการแกปญหาทางฟสกสโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ (Strategic knowledge construction)

2.การจดการเรยนรวชาฟสกสดวยล าดบขนการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง (Model-centered instruction sequence)

3.การจดการเรยนรวชาฟสกสดวยการเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม (Engineering design process)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.1

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

33 | หนา

ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนร เรองท 3.2 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสทพฒนา

ความสามารถในการแกปญหาทางฟสกสโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ

การเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ เปนจดการเรยนการสอนทเนนพฒนาความรและวธการใชความรทางฟสกส การวเคราะหสถานการณปญหาของนกเรยนเพอใหทราบถงความรทางฟสกสทตองใชในการแกปญหา การอภปรายแลกเปลยนขอเทจจรง หลกการและมโนทศนทางฟสกส การฝกฝนใหนกเรยนมการวางแผน การล าดบขนตอน การใชความร การตรวจสอบ การประเมนการผลการแกปญหา และมการสะทอนความคดของนกเรยนเกยวกบความรและวธการใชความรในการแกปญหาในสถานการณทมเงอนไขแตกตางกน ขนตอนการเรยนการสอนประกอบดวย 5 ขนตอน (Heller.et al.,.1992:.627;.Pol,.2009:.20; อรชา ชเชอ, 2554: 45-46) ดงน

1).ขนการเนนปญหา.(focus.the.problem).คอ.การน าเขาสบทเรยนโดยใชกจกรรมดงน (1.1).การยกตวอยางสถานการณปญหาทางฟสกสทหลากหลายและมเงอนไขของ

สถานการณทแตกตางกนกระตนความสนใจ เพอใหนกเรยนสรางแบบจ าลองทางความคดทเปนตวแทนของสถานการณปญหา และระบค าถามส าคญของสถานการณปญหา

(1.2).การทบทวนขอเทจจรง.หลกการ.และมโนทศนทางฟสกสทเปนพนฐานของการแกปญหา 2).ขนการบรรยายทางฟสกส.(describe.the.physics).คอการวเคราะหสถานการณปญหาโดยใชความรทางฟสกสผานกจกรรม ดงน

(2.1).การอภปรายแลกเปลยนขอเทจจรง หลกการและมโนทศนจากสมพนธของตวแปรตาง ๆ ทปรากฏในสถานการณปญหา และน าเสนอความสมพนธดงกลาวดวยแผนภาพเวกเตอรทางฟสกส

(2.2).การเชอมโยงความสมพนธของตวแปรทางฟสกสทไดจากผลการอภปรายไปสความสมพนธทางคณตศาสตร

3).ขนการวางแผน .(plan.the.solution).คอ .การอภปรายเ พอก าหนดข นตอนการ แกปญหาทางฟสกสผานกจกรรม ดงน

(3.1) การตรวจสอบความเพยงพอของขอมลในการแกปญหา (3.2) การล าดบขนตอนในการใชขอมลเพอสรางทางเลอกในการแกปญหา (3.2) การอภปรายเพอเลอกวธการแกปญหาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหา

4) ขนการด าเนนการตามแผน (execute the plan) คอ การปฏบตตามขนตอนการแก ปญหา ดงน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

34 | หนา

(4.1) การหาค าตอบของตวแปรในสถานการณตาง ๆ (4.2) การสรปความรจากการเชอมโยงค าตอบของปญหาในแตละสถานการณ 5) ขนการประเมนค าตอบ (evaluation the solution) คอ การอภปรายเพอตรวจสอบและ

ประเมนในประเดน ดงน (5.1) การประเมนความถกตองของค าตอบและหนวย (5.2) การประเมนความสมเหตสมผลของค าตอบ

บทบาทของครและนกเรยนในการเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ สรปได ดงตาราง

ขนตอนการเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ

บทบาทคร บทบาทนกเรยน

(1) ขนการเนนปญหา

(1) กระตนความสนใจดวย สถานการณปญหาทสอด คลองกบสภาพจรง

(2) เชอมโยงประสบการณหรอความรเดมกบสภาพปญหา

(3) ระบภาระงานใหกบนก เรยน

(1) ศกษาสภาพปญหาทางฟสกสทครก าหนด

(2) สรางแบบจ าลองทาง ความคดเพอเปนตวแทนสถานการณปญหา

(3) ระบมโนทศน หลกการ หรอขอเทจจรงทเปนพน ฐานในการแกปญหา

(2).ขนการบรรยายทางฟสกส

(1) เปนผจดเตรยมอปกรณใหกบนกเรยน

(2) ใชค าถามเพอกระตนใหนกเรยนสรา งแผนภาพเวกเตอรและตรวจสอบความถกตองของแผนภาพเวกเตอร

(3) แกไขมโนทศน หลกการ หรอข อ เท จ จ ร งท ไ ม ถ กต อ งขอ งนกเรยน

(1) ว เ ค ร า ะ ห ป ญ ห า โ ด ย ใ ช ความรทางฟสกส

(2) สร า งแผนภาพเวกเตอรแสดงสถานการณปญหา

(3) ระบตวแปรทงหมดทเกยว ของกบการแกปญหา

(4) ระบตวแปรเปาหมายของการแกปญหา

(3) ขนการวางแผน

(1) ใหค าแนะน า ค าใบ ในการวางแผนการท างานของนกเรยน

(2) ตรวจสอบความถกตองและความเหมาะสมของกระบวนการทนกเรยนเลอกใชในการแกปญหา

(1) อภปรายความสมพนธของตวแปรทปรากฏในแผน ภาพเวกเตอร

(2) ก า ห น ด ส ต ร ห ร อ ส ม ก า ร ท า งคณ ตศ าสตร ท ส อด คล อ ง ก บความสมพนธของตวแปร

ขนตอนการเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ

บทบาทคร บทบาทนกเรยน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

35 | หนา

การศกษาขอดและขอจ ากดของการจดการเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธตามแนวคดของนกการศกษาโดยสรป การเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธชวยใหนกเรยนทราบถงความรและวธการใชความรในสถานการณทมเงอนไขแตกตางกนและการวเคราะหสถานการณเพอประยกตความร เชงมโนทศนและความร เชงกระบวนการในการแกปญหาในสถานการณใหมทมความซบซอนมากขน ในขณะเดยวกนกมขอจ ากดในดานเนอหาทน ามาใชกบการเรยนการสอน เนองจากตองเปนเนอหาทมความเกยวของกบสถานการณปญหาและตองมการแกโจทยปญหาทมสมการทางคณตศาสตรเขามาเกยวของ ดงนนเนอหาในสวนทเปนการบรรยายจงไมเหมาะสมกบวธการจดการเรยนรดงกลาว

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.2 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.2

(4).ขนการด าเนนการตามแผน

(1) ดแลใหนกเรยนปฏบตตามแผนทวางไว

(2) ใ ห ค า แ น ะ น า เ ม อ น ก เ ร ย น ไมสามารถปฏบตตามขน ตอนได

(1) ปฏบตตามขนตอนทวางไว (2) แทนคาตวแปรหรอสมการ (3) สรปความรจากการเชอม

โยงค าตอบของปญหาในแตละสถานการณ

(5) ขนการประเมนค าตอบ

(1) ใ ช ค า ถ า ม เพ อ น า อภ ป ร า ยเ ก ย ว ก บ ค ว า ม ส ม เ ห ต สมผลของค าตอบ ความถกตองของค าตอบและหนวยของตวแปร และตรวจสอบความเขาใจของนกเรยน

(1) ตรวจสอบค าตอบและหนวย (2) ร ว ม ก น อ ภ ป ร า ย ค ว า ม

สมเหตสมผลของค าตอบ (3) สรปค าตอบทสมบรณของ

ปญหา

สรป การเรยนการสอนโดยใชการสรางความรเชงกลยทธ เปนจดการเรยนการสอนทเนนพฒนาความรและวธการใชความรทางฟสกส เพอประยกตความร เชงมโนทศนและความร เชงกระบวนการในการแกปญหาในสถานการณใหมทมความซบซอนมากขน ซงจะชวยพฒนาความสามารถในการแกปญหาของนกเรยน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

36 | หนา

ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนร เรองท 3.3 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสดวยล าดบขน

การเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง

ล าดบขนการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง (Model-centered instruction sequence: MCIS) เปนขนตอนการเรยนการสอน 9 ขนตอนทเนนใหผเรยนสรางความรผานกระบวนการการสรางแบบจ าลองทางความคด ไดแก การสรางแบบจ าลองเพอแสดงสงทผเรยนเขาใจ การใชแบบจ าลองในการสรางค าอธบายและตงสมมตฐานเพอตรวจสอบกบปรากฏการณใหมหรอใชในการใหเหตผล การประเมนแบบจ าลองเพอปรบปรงจากขอมลทคนพบ และการปรบปรงแบบจ าลองเพอสะทอนความเขาใจทเพมขน (Baek et al., 2010; โกเมศ นาแจง, 2554: 24-25)

การจดการเรยนการสอนโดยใช MCIS มวตถประสงค 3 ขอ คอ (1) เพอใหนกเรยนไดมสวนรวมในการปฏบตทางวทยาศาสตร ไดแก ส ารวจตรวจสอบ ปรกษาหารอ ประเมนโดยเพอน โตแยงเพอลงมตสรางแบบจ าลองและใหเหตผลดวยแบบจ าลอง (2) เพอใหนกเรยนสรางแบบจ าลองทแสดงการตงสมมตฐาน การใหเหตผล และความเขาใจรวมทงปรบปรงแบบจ าลองเพอสะทอนความเขาใจทเพมขน และ (3) เพอใหนกเรยนไดเรยนรซงการไดมาของความรทางวทยาศาสตรและสะทอนความรความเขาใจของนกเรยนในขณะทสรางแบบจ าลอง แตละขนตอนมรายละเอยดดงน 1) ขนการมงปรากฏการณและตงค าถามส าคญ การน าเขาสบทเรยนดวยเหตการณหรอปรากฏการณทนาสนใจสามารถพบเหนในชวตประจ าวน โดยใชบทความ วดทศน ภาพเคลอนไหวหรอการสาธต เพอใหนกเรยนเกดความสงสยและตงค าถามส าคญ ซงจะน าไปสการคดสมมตฐานและการคนหาค าตอบ 2) ขนการสรางแบบจ าลองเบองตน การใหนกเรยนสรางแบบจ าลองเปนรายบคคล โดยแสดงความเขาใจของตนเองทมอยตอปรากฏการณทจะศกษา และแสดงการคดสมมตฐานออกมาเปนแบบจ าลองเบองตนทแสดงดวยภาพวาด 3) ขนการส ารวจตรวจสอบเชงประจกษ การใหนกเรยนท างานเปนกลม มการแลกเปลยนสมมตฐานทเปนแบบจ าลองเบองตนกบสมาชกภายในกลม รวมกนวางแผนการส ารวจตรวจสอบจากปรากฏการณ โดยสรางแบบจ าลองทน าเสนอแผนการศกษาคนควาหรอการปฏบตการทดลอง ด าเนนการส ารวจตรวจสอบ เกบรวบรวมขอมลและหลกฐาน รวมทงมการวเคราะหและน าเสนอผลโดยสรางแบบจ าลองทแสดงดวยกราฟก หรอสมการทางคณตศาสตร 4) ขนการประเมนและปรบปรงแบบจ าลองเบองตน การใหนกเรยนน าขอมลและหลกฐานทไดจากการส ารวจตรวจสอบ ศกษา คนควา มาพจารณาเพอประเมนแบบจ าลองเบองตนทเปนตวแทนของการคดสมมตฐานและปรบปรงแบบจ าลองของตนเอง 5) ขนการแนะน าความคดทางวทยาศาสตรและสถานการณจ าลอง การใหนกเรยนศกษาสถานการณจ าลองหรอศกษาแบบจ าลอง ทนกเรยนไมสามารถเรยนรไดหรอเรยนรไมชดเจนจากการส ารวจตรวจสอบ และมอภปรายรวมกนเพอเชอมโยงความคดหรอทฤษฎทางวทยาศาสตรในสถานการณจ าลองกบปรากฏการณทศกษา

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

37 | หนา

6) ขนการประเมนและปรบปรงแบบจ าลอง การใหนกเรยนน าความคดทางวทยาศาสตรทไดจากการศกษาสถานการณจ าลองมาใชประเมนและปรบปรงแบบจ าลองของตนเอง เพอสนบสนนความสอดคลองระหวางขอสรปความคดทางวทยาศาสตรกบปรากฏการณทศกษา 7) ขนการประเมนโดยเพอน การใหนกเรยนน าเสนอแบบจ าลองเปนรายบคคลและอภปรายรวมกนภายในกลมเพอประเมนแบบจ าลองของแตละคนโดยใชเกณฑการประเมนแบบจ าลองทางวทยาศาสตร รวมทงมการใหผลสะทอนกลบซงกนและกน 8) ขนการลงมตแบบจ าลองทสราง การใหนกเรยนตวแทนของแตละกลมน าเสนอแบบจ าลองตอชนเรยน จากนนอภปรายรวมกนเพอน าลกษณะส าคญของแบบจ าลองทอาจแตกตางกนมาพจารณาเพอสรางแบบจ าลองทเปนมตรวมกนของชนเรยน และใหนกเรยนสรปความคดส าคญของบทเรยนโดยเขยนแบบจ าลองทแสดงดวยขอความมโนทศนเปนรายบคคล 9) ขนการใชแบบจ าลองเพอท านายหรออธบาย การใหนกเรยนน าแบบจ าลองทเปนมตไปใชอธบาย ท านาย หรอแกปญหาในสถานการณใหมทก าหนดขนหรอปรากฏการณทมความสมพนธกนกบปรากฏการณทไดศกษา การน าการจดการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลางไปใชครควรพจารณาความเหมาะสมของแบบจ าลองแตละแบบกบเนอหาทใชในการจดการเรยนการสอน เนองจากแบบจ าลองแตละแบบมความเหมาะสมกบเนอหาฟสกสทแตกตางกน

ล าดบขนการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลางทงครและนกเรยนตางมบทบาทตามขนตอนการเรยนการสอนโดยมรายละเอยดตามขนตอนแตละขนดงน ขนตอนการเรยน

การสอน บทบาทคร บทบาทนกเรยน

1.การมงปรากฏการณและตงค าถามส าคญ

(1) กระตนความสนใจในปรากฏการณทก าลงศกษา (2) ใชค าถามทกอใหเกดขอสงสยเกดเปนขอค าถามหรอตงสมมตฐาน

(1) เชอมโยงความรโดยพจารณาความรเดมทมอยกบปรากฏการณทจะศกษา (2) ตงค าถามหรอสมมตฐาน

2.การสรางแบบจ าลองเบองตน

(1) ชใหเหนความส าคญของการสรางแบบจ าลอง (2) ใหค าแนะน าในแสดงแนวคดเปนแบบจ าลองทอธบายความสมพนธและสาเหตทท าใหเกดปรากฏการณ

(1) แสดงความรความเขาใจในสงทสนใจจากปรากฏการณดวยการเขยนเปนแบบจ าลองทแสดงดวยภาพวาด

3.การส ารวจตรวจสอบเชงประจกษ

(1) จดเตรยมวสดอปกรณ และสอการเรยนร (2) ใชค าถามกระตนใหนกเรยนน าขอมลทไดมาตรวจสอบสมมตฐานของตนเอง (3) ใหค าแนะน าเกยวกบการเขยนแบบจ าลองประเภทอนๆ

(1) แลกเปลยนสมมตฐานทตงขนภายในกลม (2) ส ารวจตรวจสอบดวยการสรางแบบจ าลองทน าเสนอการทดลอง (3) สรางแบบจ าลองทสอดคลองกบขอมลและแสดงการวเคราะหดวยแบบจ าลองทแสดงดวย กราฟก สมการทางคณตศาสตร

4.การประเมนและ (1) น าอภปรายผลการศกษา คนควา (1) น าผลทไดจากการศกษาคนความา

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

38 | หนา

ขนตอนการเรยนการสอน

บทบาทคร บทบาทนกเรยน

ปรบปรงแบบจ าลองเบองตน

ทดลอง (2) ใหค าชแนะในการปรบปรงแกไขแบบจ าลอง

ปรบปรงแกไขแบบจ าลองของตนเอง

5.การแนะน าความคดทางวทยาศาสตรและสถานการณจ าลอง

(1) แสดงสถานการณจ าลองเพอน าเสนอมโนทศนทส าคญในบทเรยน และกระบวนการทไมสามารถส ารวจตรวจสอบได (2) แนะน าค าศพทเฉพาะ

(1) แสดงความสนใจ ตอบค าถามและอธบายผลการศกษา คนควา ทดลอง (2) ศกษาเรยนรจากความคดและสถานการณจ าลองเพอใหเกดความรความเขาใจเพมขน

6.การประเมนและปรบปรงแบบจ าลอง

(1) กระตนใหนกเรยนปรบปรงแบบจ าลองของตนเอง (2) ชใหเหนความส าคญของการปรบเปลยนแบบจ าลอง

(1) น าแนวคดทไดจากการอภปรายผลการทดลองและเรยนรสถานการณจ าลองมาพจารณาปรบปรงแกไขแบบจ าลองของตนเอง

7.การประเมนโดยเพอน

(1) กระตนใหนกเรยนภายในกลมประเมนโดยใชเกณฑการประเมนแบบจ าลองทครก าหนด

(1) น าเสนอแบบจ าลองของตนเองภายในกลมยอย (2) อภปรายเพอประเมนและตรวจสอบแบบจ าลอง (3) ใหขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไขแบบจ าลอง

8.การลงมตแบบจ าลองทสราง

(1) ใหตวแทนกลมน าเสนอแบบจ าลอง (2) ครน าอภปรายเพอใหนกเรยนเปรยบเทยบความเหมอนและความตาง และจ าแนกลกษณะทส าคญของแบบจ าลอง

(1) น าเสนอแบบจ าลองของกลมตอชนเรยน (2) น าลกษณะทส าคญของแบบจ าลองแตละกลมมาสรางแบบจ าลองทสมบรณของชนเรยน (3) สรปความคดส าคญเปนแบบจ าลองทแสดงดวยขอความมโนทศน

9.การใชแบบจ าลองเพอท านายหรออธบาย

(1) ก าหนดสถานการณปญหาทสอดคลองกน (2) น าอภปรายเพอตรวจสอบผลการท านายและอธบายปรากฏการณ

(1) น าแบบจ าลองทมความเหนรวมกนไปใชเพอแกปญหา อธบายหรอท านายปรากฏการณทก าหนด

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.3 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.3

สรป การเรยนการสอนโดยใชล าดบขนการเรยนการสอนทเนนโมเดลเปนศนยกลาง เปนจดการเรยนการสอนทเนนพฒนาการสรางความรผานกระบวนการการสรางแบบจ าลองทางความคด ไดแก การสรางแบบจ าลองเพอแสดงสงทผเรยนเขาใจ การใชแบบจ าลองในการสรางค าอธบายและตงสมมตฐานเพอตรวจสอบกบปรากฏการณใหม หรอใชในการใหเหตผล ซงเนนการมสวนรวมของผเรยนจากการส ารวจตรวจสอบ การปรกษาหารอกบสมาชกในกลมและการประเมนโดยเพอน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

39 | หนา

ตอนท 3 การจดกจกรรมการเรยนร เรองท 3.4 ตวอยางการจดการเรยนรวชาฟสกสดวยการเรยน

การสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม

การเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม (Engineering design process) เปนการเรยนการสอนทน าขนตอนซงวศวกรใชเปนแนวทางในการสรางสรรคผลงานตางๆ มาใชจดกจกรรมการเรยนรใหกบผเรยน 5 ขนตอน โดยผสอนเปนผกระตนใหผเรยนเกดความสนใจทจะแกปญหา เกบรวบรวมขอมลเพอวางแนวทางแกปญหา ทดลอง ประเมนผลการแกปญหา สรางสงประดษฐ และปรบปรงวธการแนวทางการแกปญหา (Museum of Science [MOS], 2007; วรรณา รงลกษมศร, 2551: 34-36) แตละขนตอนมรายละเอยดดงน

1) ขนตงค าถาม (ask) เปนการระบปญหาทตองการแกไข และปญหานนจะแกไขดวยการผลตสงประดษฐลกษณะใด รวมทงการพจารณาเงอนไขของการแกปญหาจากการผลตสงประดษฐนนๆ

2) ขนจนตนาการวธแกปญหา (imagine) เปนการระบวธแกปญหา โดยการระดมความคด เพอหาวธแกปญหาทหลากหลาย แลวพจารณาเลอกวธแกปญหาทดทสด

3) ขนวางแผน (plan) เปนการระบวธและขนตอนการแกปญหา โดยก าหนดกระบวนการและขนตอนในการสรางสงประดษฐ ทงทางดานอปกรณ และเครองมอทจ าเปนตองใชเพอแกปญหาตามแนวทางนน

4) ขนสรางสรรคผลผลต (create) เปนการปฏบตตามขนตอนทไดวางแผนไว โดยการสรางสงประดษฐทน าไปสการแกปญหา

5) ขนปรบปรง (improve) เปนการทดสอบคณภาพของสงประดษฐ แลวอภปรายถงกระบวนการท างานและปญหาทเกดขน เพอท าการปรบปรงใหมผลงานดขน แลวท าการทดสอบสงประดษฐนนหลงการปรบปรงอกครง

ขนตอนของกระบวนของการออกแบบทางวศวกรรม (MOS, 2007: online)

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

40 | หนา

ลกษณะส าคญของการเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม มลกษณะดงน (Museum of Science [MOS], 2007) 1) เปนการเรยนรทตองบรณาการหลายสหสาขาวชา โดยนกเรยนไดลงมอปฏบตกจกรรมตางๆ ดวยตนเอง จากประสบการณทเปนจรงในชวตประจ าวน เปนการกระตนใหนกเรยนสนใจเรยนวทยาศาสตรโดยการประยกตความรจากเหตการณทเกยวของ 2) เนนการสงเสรมทกษะการแกปญหา ซงมหลายขนตอน เชน การระบปญหา การแกปญหาจากวธการตางๆ และการประเมนขอมลตางๆ เพอใชในการตดสนใจ เปนตน

3) เปนการเรยนรโดยใชโครงงานเปนหลก และการลงมอท ากจกรรม การจดการเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม ทงครและนกเรยนตางกมบทบาทส าคญทสงเสรมใหการจดการเรยนรด าเนนไปอยางราบรน นกการศกษาของ Museum of Science (2007:online) ไดกลาวถงบทบาทของครและนกเรยนดงน

บทบาทของครในการเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม 1) ครเปนผกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจทจะแกปญหา เพอใหนกเรยนวางแผนแนว

ทางแกไขค าตอบดวยตนเอง 2) ครเปนผใหค าแนะน าในระหวางการแกปญหาเพอใหผเรยนเกดการเรยนรอยางม

ความหมาย รวมทงเสรมแรงใหกบผเรยน 3) ครเปนผใหขอมลเพอใหนกเรยนประเมนแนวทางการแกปญหา ทบทวนขนตอนในการ

แกปญหาของนกเรยน บทบาทของนกเรยนในการเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม 1) นกเรยนเปนผสงเกตขอมลตางๆ เพอระบปญหาทตองการแกไข รวมทงเกบรวบรวมขอมล

เพอวางแผนแนวทางแกปญหา 2) นกเรยนเปนผปฏบตทดลอง เพอน าความรทางวทยาศาสตรมาใชในการแกปญหาอยางม

ความหมาย 3) นกเรยนเปนผประเมนผลการแกปญหาตามแนวทางทวางแผนไว แลวปรบปรงวธการ

ขนตอน และสงประดษฐใหมประสทธภาพยงขน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 3.4 แลว โปรดปฏบตใบงานท 3.4

สรป การเรยนการสอนทเนนกระบวนการออกแบบทางวศวกรรม เปนการเรยนรทตองบรณาการหลายสาขาวชา โดยนกเรยนไดลงมอปฏบตกจกรรมตางๆ ดวยตนเอง เปนการกระตนใหนกเรยนสนใจเรยนวทยาศาสตรโดยการประยกตความรจากเหตการณทเกยวของ สงเสรมทกษะการแกปญหาและการใชโครงงานเปนหลก

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

41 | หนา

ตอนท 4 สอและแหลงเรยนร เรองท 4.1 สอและแหลงเรยนรทส าคญในการจดการเรยนรวชา

ฟสกส

4.1.1 สอกบการเรยนรในวชาวทยาศาสตร ระบบการเรยนการสอน (Instructional System) ประกอบดวยองคประกอบ 4

สวน ไดแก ผสอน เนอหาวชา สอการเรยนการสอน และผเรยน ซงเปรยบเทยบไดกบกระบวนการสอสาร ทผสงสารท าการสงสารซงกคอ ขาวสารหรอเรองราวผานสอไปยงผรบสาร และผรบสารอาจตอบสนองหรอสงสารยอนกลบไปยงผสงสารดงภาพท 1 (สนนท สงขออง, 2550: 339)

ภาพท 1 แสดงกระบวนการสอสาร

ในกระบวนการการเรยนการสอน สอการเรยนการสอนเขามาท าหนาทเปนสอหรอมาเปนตวกลางถายทอด และแลกเปลยนสารระหวางผสอนกบผเรยน สารในกระบวนการเรยนการสอน คอ เนอหาสาระ ประสบการณ แนวคด ทกษะ และเจตคตตางๆ ทระบไวในหลกสตร ผสอนอาจใชการอธบายดวยค าพดในการถายทอดสารเหลาน หรออาจเขยนตวอกษรบนกระดาน ใชอปกรณการทดลอง แบบเรยนรปภาพ หรอสออนๆ สอการเรยนการสอนจงเปนตวกลางในการถายทอดเนอหาวชาตามหลกสตรไปยงผเรยน ดงภาพท 2 (สนนท สงขออง, 2550: 339)

ภาพท 2 แสดงกระบวนการเรยนการสอน

4.1.2 สอประเภทตาง ๆ สอการเรยนการสอนมหลายประเภท แตละประเภทมประสทธภาพตอการเรยนรของผเรยนในระดบตางๆกน เฮดการ เดล (Edgar Dale) ไดจดประสบการณเปนล าดบขน เรยกวา กรวยประสบการณ (Cone of Experiences) ดงภาพท 3 ซงเรมจากประสบการณจรงไปสสงทใหประสบการณทเปนสญลกษณ

ผสงสาร สาร เครองสง

หรอวธการ

ผรบสาร

ขอมลยอนกลบ

ผสอน เนอหาวชา สอการเรยนการสอน

ผเรยน

ขอมลยอนกลบ

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

42 | หนา

ภาพท 3 กรวยประสบการณของเอดการ เดล

จากหลกการของเดลนจะเหนวา สอถกน ามาใชในฐานะเปนสงเราเพอชวยใหผเรยนรเกด

ประสบการณระดบตางๆ จากรปธรรมไปจนถงนามธรรม บรเนอร (Bruner) ใหหลกการทตางจากเดล ตรงทเขาอธบายวาการเรยนรเกดจากการได

กระท าโดยตรง (Enactive) ไปสการเรยนรผานภาพ (Iconic) และการเรยนรจากสญลกษณหรอนามธรรม (Symbolic) บรเนอรเนนธรรมชาตของการท างานทางสมองของผเรยนมากกวาธรรมชาตของสงเราทเสนอตอผเรยน (สนนท สงขออง, 2550: 341)

โดยทวไปแบงสอการสอนไดเปน 5 ประเภท ดงน 1.) อปกรณการทดลอง อปกรณการทดลองมทงอปกรณฟสกสพนฐาน อปกรณทใชประกอบการทดลอง ชดการ

ทดลอง และแบบจ าลอง ตวอยางอปกรณการทดลองอางองจาก www.corolina.com

สญลกษณค า

สญลกษณภาพ

เทปเสยง วทย ภาพนง

ภาพยนตร

โทรทศน

นทรรศการ

ทศนศกษา

การสาธต

การแสดง

ประสบการณรอง

ประสบการณตรง

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

43 | หนา

1.1 บทน า 1.2 เครองกล 1.3 ไฟฟา 1.4 แสง 1.5 แมเหลก

1.6 ของไหล 1.7 พลงงาน

ไมโครมเตอรและเวอรเนยรคาลปเปอร รอกระบบตางๆ มลตมเตอร

ชดการผสมแสงส ชดการทดลองการหกเหของแสง ชดเสนแรงแมเหลกแบบ 3 มต

ชดการทดลองการท างานของไฮดรอลก ชดการท างานของ Hydrogen fuel cell

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

44 | หนา

5. จอฉาย 10. คอมพวเตอร

ขอดของอปกรณการทดลอง

อปกรณการทดลองเปนสงทแสดงใหเหนความจรงของปรากฏการณทมลกษณะเปน 3 มต ผเรยนสมผสไดดวยประสาทสมผสทง 5 ชวยในการเรยนรและการปฏบตทกษะตางๆ ซงเปนจดประสงคหลกของการเรยนการสอนวชาวทยาศาสตร

ขอจ ากดของอปกรณการทดลอง อปกรณการทดลองปกตเหมาะส าหรบการเสนอหรอท ากจกรรมกบกลมยอยจงตองเตรยมหลายชด ช ารดเสยหายไดงายเนองจากการใชงาน ถาท าการทดลองแลวผลไมเปนไปตามทฤษฎอาจท าใหนกเรยนเขาใจผดในมโนทศนนนๆ บางชดการทดลองมราคาแพง

2.) เครองมอและอปกรณชวยสอน เครองมอและอปกรณในหองปฏบตการ คอ ทรพยากรทชวยในการผลตหรอใชรวมกบทรพยากรอนๆ สวนมากมกเปนโสตทศนปกรณหรอเครองมอตางๆทใชประกอบหรออ านวยความสะดวกในการสอนได

ตวอยางเครองมอและอปกรณชวยสอน 1. เครองฉายภาพขามศรษะ 6. เครองบนทกวดทศน 2. เครองฉายภาพทบแสง Visualizer 7. เครองบนทกเสยง 3. เครองฉายภาพยนตร 8. เครองเลนแผนซด VCD/DVD 4. โทรทศน 9. กระดานด า กระดานไวทบอรด

ขอดของเครองมอและอปกรณชวยสอน เครองมอและอปกรณชวยสอนเปนสอทชวยถายทอดเนอหาสาระมความสะดวกมากขน ชวย

ในการสรางความเขาใจตามล าดบเรองราวเนอหา เหมาะส าหรบผเรยนทงกลมยอยและกลมใหญ บางเครองมอสามารถบนทกขอมลเกบไวในหนวยความจ าของเครองหรอในวสดบนทกอน เชน จานบนทก และเทปแมเหลก เปนสอทดงดดความสนใจของผเรยนไดด

Activboard อางองจากhttp://alevetsovitis.wikispaces.com/Promethean+I

WB

เครองฉายภาพทบแสง Visualizer

http://www.projectorproject.co

m/

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

45 | หนา

ขอจ ากดของเครองมอและอปกรณชวยสอน เครองมอและอปกรณชวยสอนบางชนดท าใหผสอนตองหนหลงใหผเรยนท าใหคมชนเรยนได

ยากขน ผเรยนไมมบทบาทรวมในการใชอปกรณ เปนการสอสารทางเดยวเสยเปนสวนใหญ อกทงผสอนตองฝกใชเครองมอและอปกรณชวยสอนบางประเภทเสยกอนเพอความคลองตวในการใชงาน บางเครองมอตองใชในหองทมดหรอตองใชระบบกระจายเสยงรวมดวย

3.) สอสงพมพ สอสงพมพ คอ สอทใชการพมพเปนหลกเพอตดตอสอสาร ท าความเขาใจกนดวยภาษาเขยน

โดยใชวสด กระดาษ หรอวสดอนใดทพมพไดหลายส าเนาเชน ผา แผนพลาสตก ประเภทของสอสงพมพไดแก

1. หนงสอพมพ 2. นตยสารและวารสาร 3. หนงสอเลม 4. สงพมพเฉพาะกจตาง ๆ เชน แผนพบ เอกสารเลมเลกหรอจลสาร จดหมาย ตวอยางสอสงพมพวชาฟสกส

3.1 หนงสอเรยน หนงสออางอง หนงสออานประกอบ หนงสอ Conceptual Physical หนงสอ complete physics for IGCSE

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

46 | หนา

3.2 หนงสอพมพ วารสาร ขอดของสอสงพมพ สอสงพมพสวนใหญมราคาถกถาเทยบกบสอประเภทอนๆ สามารถอานไดตามอตรา

ความสามารถของแตละบคคล เหมาะส าหรบการอางองและทบทวน เหมาะส าหรบการผลตเปนจ านวนมากเพอใหเพยงพอตอการใชงาน และสะดวกในการแกไขปรบปรง

ขอจ ากดของสอสงพมพ สงพมพทมคณภาพด เชน กระดาษมนและภาพประกอบเปนภาพสอาจตองใชตนทนในการ

ผลตสงขน คนทอานหนงสอไมออกและมองไมเหนไมสามารถใชสอสงพมพนได

หนงสอฟสกสเรองตางๆของโครงการต าราวทยาศาสตรและคณตศาสตร มลนธ สอวน.

วารสารวทยาศาสตรของ

สมาคมวทยาศาสตรแหงประเทศไทย

วารสารวทยาศาสตรของ

มหาวทยาลยตางๆ

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

47 | หนา

4. สออเลกทรอนกส

สออเลกทรอนกส หมายถง สอทบนทกสารสนเทศดวยวธการทางอเลกทรอนกสอาจอยในรปของ สอบนทกขอมลประเภทสารแมเหลก เชน แผนจานแมเหลกชนดออน (floppy disk) และสอประเภทจานแสง(optical disk) บนทกอกขระแบบดจตอลไมสามารถอานไดดวยตาเปลา ตองใชเครองคอมพวเตอร บนทกและอานขอมล การใชสออเลกทรอนกสในการเรยนการสอนจะออกมาใน ลกษณะของสอประสม หรอมลตมเดย (Multimedia) แสดงผลออกมาหลายรปแบบตามทโปรแกรมไว เชน มเสยง เปนภาพเคลอนไหว สามารถใหผเรยนมปฏสมพนธ

ตวอยางสออเลกทรอนกส

ขอดของสออเลกทรอนกส สออเลกทรอนกสเปนสอทขยายขอบเขตของการเรยนรของผเรยนและขยายโอกาสทาง

การศกษา การเรยนดวยสออเลกทรอนกสซงเปนสอหลายมตท าใหผเรยนสามารถเลอกเรยนเนอหาไดตามสะดวก ตามความตองการ และความสามารถของตน นอกจากนยงสงเสรมแนวคดในเรองของการเรยนรตลอดชวต เนองจากใชเวบเปนแหลงความร และยงกระตนใหผเรยนรจกการสอสารในสงคม และกอใหเกดการเรยนแบบรวมมอ

ขอจ ากดของสออเลกทรอนกส ในแงของผสรางสอการทจะใหผสอนเปนผสรางสออเลกทรอนกสเองนน นบวาเปนงานทตอง

อาศยเวลา สตปญญาและความสามารถทางดานเทคโนโลยเปนอยางยง ในแงของผใชสอบางโรงเรยนหรอบางหองเรยนอาจไมมเครองมอทใชรวมกบสออเลกทรอนกส ไมมระบบอนเตอรเนต และอปสรรคในการเรยนรเทคโนโลยการสอสารในปจจบน

- CD-ROM สอการสอน วทยาศาสตรและคณตศาสตรระดบมธยมศกษาตอนปลาย วชาฟสกส อางองจาก http://courseware.sc.chula.ac.th

รปแบบสอ Interactive Science Simulation อางองจาก

http://phet.colorado.edu

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

48 | หนา

5.) แหลงเรยนร แหลงขอมลขาวสาร สารสนเทศ และประสบการณ ทสนบสนนสงเสรมใหผเรยนใฝเรยน ใฝร

แสวงหาความรและเรยนรดวยตนเองตามอธยาศย อยางกวางขวางและตอเนอง เพอเสรมสรางใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนร และเปนบคคลแหงการเรยนร

5.1 แหลงเรยนรในโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา - หองสมด - หองคอมพวเตอร หรอศนยคอมพวเตอร - หองพลศกษา (ดานวทยาศาสตรการกฬา)

5.2 แหลงเรยนรในทองถน - พพธภณฑ

- หนวยงานของรฐและเอกชน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

49 | หนา

ขอดของแหลงเรยนร สอสงพมพสวนใหญมราคาถกถาเทยบกบสอประเภทอนๆ สามารถอานไดตามอตรา

ความสามารถของแตละบคคล เหมาะส าหรบการอางองและทบทวน เหมาะส าหรบการผลตเปนจ านวนมากเพอใหเพยงพอตอการใชงาน และสะดวกในการแกไขปรบปรง

ขอจ ากดของแหลงเรยนร สงพมพทมคณภาพด เชน กระดาษมนและภาพประกอบเปนภาพสอาจตองใชตนทนในการ

ผลตสงขน คนทอานหนงสอไมออกและมองไมเหนไมสามารถใชสอสงพมพนได

พพธภณฑภาพกจกรรม 3 มต พทยา

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

50 | หนา

บทบาทของแหลงเรยนรในการใหการศกษา ใหความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ

นอกระบบ และตามอธยาศย คอ 1. แหลงเรยนรตองสามารถตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ (Process of Learning) การเรยนรโดยปฏบตจรง (Learning by doing) ทงการเรยนรของคนในชมชนทมแหลงเรยนรของตนเองอยแลว และการเรยนรของคนอน ๆ ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย 2. เปนแหลงท ากจกรรม แหลงทศนศกษา แหลงฝกงาน และแหลงประกอบอาชพของผเรยน 3. เปนแหลงสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนโดยตนเอง 4. เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษา คนควา วจย และฝกอบรม 5. เปนองคกรเปด ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดอยางเตมทและทวถง 6. สามารถเผยแพรขอมลแกผเรยนในเชงรก เขาสทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก 7. มการเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน 8. มสอประเภทตาง ๆ ประกอบดวย สอสงพมพ สออเลคทรอนกส เพอเสรมกจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 4 แลว โปรดปฏบตใบงานท 4

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

51 | หนา

ตอนท 5 การวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร เรองท 5.1 ความส าคญและประโยชนของการวดและประเมนผล

การเรยนรวทยาศาสตร

การวดและประเมนผลการเรยนรเปนองคประกอบทส าคญประการหนงในกระบวนการจดการเรยนร หรอการจดการเรยนการสอน ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ไดก าหนดแนวทางการประเมนผลการเรยนรไวเปนมาตราหนงเปนการเฉพาะโดยใหพจารณาพฒนาการของผเรยนและใชควบคไปกบการเรยนการสอน การวดและประเมนผลมความส าคญและประโยชนหลายประการ ตงแตกอนเรมด าเนนการเรยนการสอน ระหวางกอนการจดการเรยนการสอน และภายหลงจากทไดมการจดการเรยนการสอน ในอนดบแรกการวดและการประเมนผลกอนการจดการเรยนการสอนชวยใหครผสอนสามารถวนจฉย หรอไดเรยนรเกยวกบนกเรยนของตนเอง เชนระดบความร ความสามารถ และศกยภาพของนกเรยน การวดและประเมนผลกอนการเรยนนชวยใหผสอนวางแผนการจดการเรยนไดอยางอยางเหมาะสม นบตงแตการวางเนอหา การคดเลอกและออกแบบกจกรรมการเรยนรใหกบนกเรยนไดอยางเหมาะสม การจดกลมนกเรยน เปนตน ส าหรบการวดและการประเมนผลระหวางเรยนนนเปนประโยชนอยางยงส าหรบทงครผสอนและนกเรยน กลาวคอ ครผสอนสามารถน าขอมลทไดจากการวดและประเมนผลมาใชการปรบการจดกจกรรมการเรยนรและแนวทางในการพฒนาผเรยนเพอใหเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงคของวชา น ามาใชในการสอนซอมเสรมกอนทจะเรยนในเรองตอไป ซงครผสอนอาจมการด าเนนการเปนระยะๆ หลงจากเสรจสนการเรยนการสอนในแตละคาบ หรอในแตละหนวยกได ทงนครผสอนอาจใชวธการทหลากหลายไดตงแตการสงเกต การซกถาม การใชแบบทดสอบ การตรวจงาน นอกจากนการวดและประเมนผลระหวางเรยนยงเปนประโยชนตอผเรยนเองทจะไดรบรขอมลสารสนเทศเกยวกบศกยภาพในการเรยนรของตนเอง จะน าไปใชในการวางแผนการพฒนาตนเองดวยเชนกน และทายทสดคอการวดและการประเมนผลภายหลงการจบการเรยนร เ พอตดสนและลงความเหนระดบความร ความสามารถ ศกยภาพของผเรยนในการเรยนวชาตางๆ

โดยทวไปเมอกลาวถงเรองการวดและประเมนผลการเรยนร (evaluation) น มงานทภารกจทส าคญ 2 ประการ คอ การวด (measurement) และการประเมน (appraise) ซงการวด คอการก าหนดตวเลขใหกบสงทเราตองการประเมน และการประเมน คอการลงความเหนบนขอมลทไดจากการวด ซงการวดนนนยมใชเครองมอทเราเรยกวา แบบสอบหรอขอสอบ

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

52 | หนา

ตอนท 5 การวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

เรองท 5.2 หลกการออกขอสอบ

ตามทไดกลาวในตอนท 1 และตอนท 2 กอนทจะกลาวถงประเภทของขอสอบและหลกการออกขอสอบนน จ าเปนตองท าความเขาใจถงจดประสงคของการจดการเรยนรวทยาศาสตร โดยทวไปแลว จดประสงคในการจดการเรยนรวชาวทยาศาสตรแบงออกเปน 4 พฤตกรรมหลกตามแนวคดของคลอปเฟอร คอ ดานความร-ความจ า ดานความเขาใจ กระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร นกการศกษาวทยาศาสตรหลายทานจดเรยกวา ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และดานการน าความรและวธการทางวทยาศาสตรไปใช ทงนในแตละดานกย งแบงเปนพฤตกรรมยอยๆ ไดอกหลายพฤตกรรม ซงการรพฤตกรรมยอยของแตละดานจะชวยใหครผสอนสามารถวางแผนและด าเนนการออกขอสอบไดมประสทธภาพดยงขน ดงนนในทน จงขอน าเสนอตวอยางพฤตกรรมยอยทครผสอนสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการออกขอสอบไดดงน

1. ดานความร-ความจ า อาจจ าแนกออกเปนพฤตกรรมยอยไดดงน 1.1 ความรเกยวกบขอเทจจรง 1.2 ความรเกยวกบค าศพทวทยาศาสตร 1.3 ความรเกยวกบมโนทศนทางวทยาศาสตร 1.4 ความรเกยวกบขอตกลงขอความรทางวทยาศาสตร 1.5 ความรเกยวกบล าดบขนและแนวโนม 1.6 ความรเกยวกบการแยกประเภท การจดประเภทและเกณฑทใช 1.7 ความรเกยวกบเทคนคและวธการทางวทยาศาสตร 1.8 ความรเกยวกบหลกการ กฎ และทฤษฎทางวทยาศาสตร

2. ดานความเขาใจ มการใหนยามของความเขาใจ คอความสามารถในการอธบายดวยค าพดของตนเองได ในทนน าเสนอแนวทางทน าใชในการออกขอสอบ จะจ าแนกเปน 2 พฤตกรรมยอยดงน 2.1 ความสามารถในการระบหรอบงชความรเมอปรากฏอยในรปแบบใหม 2.2 ความสามารถในการแปลความรจากสญญาลกษณหนงไปสอกสญลกษณหนง 3. กระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร พฤตกรรมการเรยนรวทยาศาสตรในดานนไดรบความสนใจจากครผสอนคอนขางนอย โดยเฉพาะอยางยงเมอมการน าไปออกขอสอบหรอจ าเปนตองมการวดและประเมนพฤตกรรมดานน ในทนขอน าเสนอเพยงแนวทางโดยสงเขปดงน 3.1 การสงเกตและการวด ซงสามารถแบงเปนพฤตกรรมยอยไดอก เชน ความสามารถในการสงเกตวตถหรอปรากฏการณตางๆ ความสามารถในการบรรยายสงทสงเกตโดยใชภาษาทเหมาะสม ความสามารถในการวดขนาดของวตถ ปรากฏการณ และการเปลยนแปลงตางๆ ความสามารถในการประมาณคาในการวด และรขอจ ากดของเครองมอทใชวด 3.2 การมองเหนปญหาและการหาวธการแกปญหา ซงพฤตกรรมดานนสามารถจ าแนกออกเปน ความสามารถในการมองเหนปญหา ความสามารถในการตงสมมตฐาน ความสามารถในการเลอกวธการทเหมาะสมในการทดสอบสมมตฐาน ความสามารถในการออกแบบการทดลองทเหมาะสมส าหรบการทดสอบสมมตฐาน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

53 | หนา

3.3 การแปลความหมายขอมลและลงขอสรป เชน ความสามารถในการจดกระท าขอมล ความสามารถในการน าเสนอขอมลในรปของความสมพนธระหวางตวแปร ความสามารถในการแปลความหมายผลของการสงเกตและขอมลทไดจากการทดลอง ความสามารถในการตรวจสอบสมมตฐานดวยขอมล และความสามารถในการสรางขอสรปท เหมาะสมอยางมเหตผลตามความสมพนธทพบ อยางไรกตาม จะเหนไดวา พฤตกรรมทยกตวอยางขางตนนนสอดคลองกบวธการและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ดงนนครผสอน อาจพบวานกการศกษาวทยาศาสตรหลายทาน เลอกทจะใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทก าหนดโดย AAA นนเปนแนวทางในการออกขอสอบเพอวดพฤตกรรมดานน 4. การน าความรและวธการทางวทยาศาสตรไปใช ซงอาจจ าแนกพฤตกรรมดานนออกเปนพฤตกรรมยอยเพอเปนแนวทางในการวดและประเมนผลของครวทยาศาสตรไดดงน 4.1 การน าความรไปแกปญหาใหมในวชาวทยาศาสตรสาขาเดยวกน 4.2 การน าความรไปแกปญหาใหมในวชาวทยาศาสตรตางสาขา

4.3 การน าความรไปแกปญหาใหมทนอกเหนอจากวทยาศาสตร จากการจ าแนกพฤตกรรมการเรยนรวทยาศาสตรทพงประสงค จะเหนไดวามมากมายหลาย

ประการ ดงนนการทจะวดพฤตกรรมตางๆ เหลานใหไดครอบคลมไมอาจวดไดดวยขอสอบ หรอแบบทดสอบไดเพยงอยางเดยว จ าเปนอยางยงทตองใชวธการทหลากหลายควบคกนไป เชน ขอสอบ แบบวด แบบสงเกต แบบประเมน เปนตน อยางไรกตามจากทครผและแนวทางการปฏบตในเรองนพงพงเรองการสอบเปนหลก ดงนนมรสวนนจงจะกลาวถงเรองประเภทและหลกการออก

ขนตอนแรกของการออกขอสอบ คอเรมตนจากตารางวเคราะหเนอหาและพฤตกรรม หรอตารางวเคราะหวตถประสงคและพฤตกรรม ดงภาพ จากนนครผสอนพจารณาเนอหาสาระทงหมดทไดจดการเรยนการสอนในภาคเรยนนน และประเมนใหคาน าหนกระหวางเนอหาและวตถประสงคทตองการประเมน เชน ในตารางมบทเรยนทงหมด 3 บทเรยน จะใหคาน าหนกโดยก าหนดเปนสดสวนของรอยละ โดยอาจองเวลาทใหกบแตละบทเรยน ดงน บทท 1 และบทท 3 ใชเวลาในการเรยนใกลเคยงกน ก าหนดใหน าหนกในการประเมนรอยละ 30 ทงบทท 1 และบทท 3 สวนบทท 2 ใชเวลาในการเรยนมากกวา ก าหนดใหเปนรอยละ 40 หรอถาแตละบทเรยนใชเวลา เทากนกก าหนดคาน าหนกทเทากนหรอใกลเคยงกนได จากนนกมาก าหนดคาน าหนกพฤตกรรมทตองการประเมน จากพฤตกรรมทง 4 ดาน วาจะใหน าหนกแตละดานเทาไหร ทงนอาจพจารณาระดบชนรวมดวยวาชนมธยมศกษา 1 อาจเนนเรองกระบวนการทางวทยาศาสตร มากกวาดานความร –ความจ า และมธยมศกษา 3 อาจเพมใหน าหนกทความเขาใจ และการน าความรไปใช เหลานเปนแนวทางในการพจารณาก าหนดคาน าหนกแตละพฤตกรรม ทงนขอสรปขนกบดลยพนจของผสอน เชน ให ความร -ความจ า ความเขาใจใหน าหนกเทากนรอยละ 25 กระบวนการฯ ทางวทยาศาสตร รอยละ 30 และการน าไปใชรอยละ 20 จากนนน ามาค านวณน าหนกแตละชอง พจารณาตารางประกอบ จากนนจงก าหนดจ านวนขอค าถามในแบบสอบ หรอขอสอบโดยพจารณาจากเวลาทก าหนดในการการสอบ เชน 2 ชวโมง หรอ 120 นาท ในกรณทเปนขอสอบปรนย อาจก าหนด 60 ขอ จากนนน าตวเลข 60 นไปใชในการค านวณแตละชองวาจะตองออกขอสอบในเรองนนและวดพฤตกรรมใดกขอ เชนใชตวเลขทค านวณไดจากคาน าหนก

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

54 | หนา

พฤตกรรมฯ เนอหา (บทเรยน)

ความร-ความจ า 25% (15 ขอ)

ความเขาใจ 25%

กระบวนการฯทางวทยาศาสตร

30%

การน าความรและวธการฯ ไปใช 20%

รวม

1. (30%) 18 ขอ

30x25 = 7.5 4.5 ขอ

2. (40%) 24 ขอ

40x25= 10 6 ขอ

3. (30%) 18 ขอ

30x25 = 7.5 4.5 ขอ

รวม 100% 60 ขอ

25% 15 ขอ

การสรางตารางวเคราะหชวยใหการวดและประเมนผลครอบคลมทงดานเนอหาและวตถประสงค หลกเลยงความล าเอยงทเกดจากความถนด หรอความเชยวชาญเฉพาะเรองของผสอนได และทายทสดสงผลใหกาจดการเรยนการสอนบรรลเปาหมายของหลกสตรทก าหนดไว เมอไดจ านวนขอสอบแลว จงเรมด าเนนการสรางขอสอบหรอเครองมอ ทงนขอสอบหรอเครองมอทสรางขนนจ าเปนตองไดรบการตรวจสอบคณภาพ ซงครผสอนสามารถด าเนนการไดงายๆ คอ ใหเพอนครหลายๆ คนชวยอาน วพากษและใหขอเสนอแนะ จากนนจงปรบปรงแกไข และน าไปใช

5.ประเภทของขอสอบ ขอสอบทใชในการวดและประเมนผลการเรยนร อาจแบงไดเปน 2 ประเภทหลก คอ ขอสอบทลกษณะค าถามและค าตอบเปนแบบปลายปด คอมค าตอบทถกเพยงขอเดยว อาจเปนไดตงแตแบบตวเลอก (multiple choices) แบบจบค (matching) ค าตอบแบบสน (close-ended answer) และขอสอบแบบปลายเปด (open-ended question) เปนขอสอบทขอค าถามมลกษณะปลายเปดใหผเรยนเขยนค าตอบประกอบการอธบายประกอบเหตผลดวยตนเอง อยางไรกตามหลกการในการออกขอสอบใหมคณภาพมดงน

1. เรมจากขอค าถาม นยมใชประโยคทสมบรณมากกวาประโยคทไมสมบรณ ในกรณทเปนขอสอบแบบเลอกตอบ ถาใชประโยคไมสมบรณเปนค าถาม ตวเลอกตองเปนขอความทตอทายประโยคค าถามนนได

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

55 | หนา

2.สถานการณทสรางขน จะเปนสถานการณทเชอไดวาเปนจรงหรอเปนไปได 3. สถานการณทสมมต หรอน ามาจากเอกสาร สงพมพอนๆ ควรมความยากเหมาะสมกบ

ระดบชนของผเรยน 4. ศพทเทคนคทปรากฏในขอค าถามหรอค าตอบจะตองไมยากเกนกวาทผเรยนเคยเรยนรา

แลว 5. ภาษาทใชตองชดเจน เขาใจงาย อานแลวเขาใจตรงกน 6. ค าถามทใชวดพฤตกรรมขนสง เชน ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรนน ไมควรใชค า

วล ขอความ แผนภาพ กราฟ แผนภม หรอรปภาพทเหมอนกบบทเรยน 7. หลกเลยงการใชประโยคปฏเสธซอนปฏเสธทงขอค าถามและตวเลอก 8. ส าหรบขอสอบแบบตวเลอก มหลกการเพมเตมดงน 8.1 ค าและภาษาในตวเลอกทถกตองไมซ ากบค าและภาษาในขอค าถาม 8.2 ขอความในตวเลอกทถกไมควรสนหรอยาวกวาขอความในตวเลอกอนๆ มากนก

8.3 ตวเลอกทเปนตวลวงนนตองไมเปนขอความทผด หรอไมสมเหตสมผลในตวของมน 8.4 การเรยงล าดบตวเลอกควรมระบบ เชน เรยงจากตวเลขนอยไปหามาก หรอเรยงจากค าตอบสนไปหาค าตอบยาว เปนตน 8.5 พยายามหลกเลยงการใชตวเลอก “ไมมขอใดถกตอง” หรอ “ถกทกขอ” ขอควรระวงเพมเตม คอ ทงขอค าถามและตวเลอกของขอใดขอหนง ตองไมแนะหรอเปนค าตอบของขออนๆ 9. การใหคะแนนส าหรบขอสอบแบบตอบสนๆ ตองก าหนดใหชดเจนลวงหนา รวมทงแนวเฉลยค าตอบดวย นอกจากแนวทางในการออกขอสอบขางตนทเนนดานพทธพสยดานความร -ความจ า ความเขาใจและการน าความรไปใชแลว การวดและประเมนทมกถกละเลย คอ การวดและประเม นดานกระบวนการฯทางวทยาศาสตร เนองจากมลกษณะเฉพาะทตองเชอมโยงใหระหวางพฤตกรรมตองการประเมนและแบบวด ซงลกษณะขอสอบวดพฤตกรรมดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรโดยสวนใหญจะอยในลกษณะ ดงน 1. การใหผเรยนวเคราะหหา หรอตงสมมตฐาน หรอ จดมงหมายของการทดลอง ดงนนลกษณะของค าถามจะเปนการก าหนดค าอธบายหรอวธการทดลอง หรอแผนภาพการแสดงสถานการณการทดลองให จากนนจงใหผเรยนวเคราะหหาค าตอบเกยวกบสมมตฐาน 2. การก าหนดตารางบนทกผลการทดลองให แลวใหผเรยนวเคราะหหาสมมตฐาน หรอจดมงหมายการทดลองไดเขนเดยวกน ขณะเดยวกนกสามารถใหผเรยนวเคราะหก าหนดชอตาราง หรอหาลกษณะและประเภทของตวแปรได 3. ก าหนดจดมงหมาย หรอสมมตฐานการทดลอง หรอสถานการณให และใหผเรยนพจารณาวธการทดลองทเหมาะสม 4. ใหผเรยนเขยนกราฟ แผนภมจากขอมลในตรารางหรอขอความทก าหนดให หรอพจารณาวา กราฟ หรอแผนภมทก าหนดใหนนเขยนมาจากขอมลใดในตาราง หรอจากขอความใดทก าหนดให

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

56 | หนา

5. ใหผเรยนออกแบบตารางเพอบนทกขอมลตามค าอธบาย หรอขอความ หรอสถานการณทก าหนดให หรอพจารณาวาตารางใด แผนภมใด สอดคลองกบค าอธบาย หรอวธการทดลองทก าหนดให 6. ก าหนดขอมลให ในรปแบบตางๆ เชน ขอความ ตาราง แผนภม กราฟ แลวใหผเรยนท านายหรอคาดการณโยใชขอมลทก าหนดใหเปนฐาน 7. ใหผเรยนสรปหรอแปลความหมายจากขอมลในตารางทก าหนดให หรอแปลความหมายจากแผนภม กราฟ เปนตน

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

57 | หนา

ตอนท 5 การวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

เรองท 5.3 การประเมนตามสภาพจรง และการประเมนงานของนกเรยนโดยใชเกณฑคณภาพ จากขอจ ากดของการเนนการใชแบบสอบ หรอขอสอบในการประเมนและตดสนคณภาพผเรยนนนพบจดออนหลายประการ กลาวคอ การวดและประเมนผลทพงแบบสอบเพยงอยางเดยวไมสามารถสะทอนคณลกษณะของผเรยนไดอยางครอบคลม เชน เรองการปฏบตงาน กระบวนการท างาน การวางแผนการท างาน ความสามารถในการท างานกบผอน ความสามารถในการสอสารทงทสอผานตวอกษรและการสอสารดวยวาจา ความตรงตอเวลา ความมวนยในการเรยน การสบคนขอมลตางๆ เหลาน เปนตน ดงนน นกการศกษาจงพยายามทจะหาแนวทางในการประเมนคณลกษณะผเรยนในดานตางๆ ดงทกลาวขางตน ดงนน การประเมนตามสภาพจรง (authentic assessment) จงไดถกน าเสนอเพอเปนแนวทางเลอกเพมเตมส าหรบครผสอนในการประเมนผลการเรยนรใหครอบคลมทกดาน ซงตอมาไดรบความนยมและไดรบการสงเสรมใหผสอนใชการประเมนผลตามสภาพจรงนอกจากการใชขอสอบกนอยางจรงจงและกวางขวาง และเปนการประเมนระหวางการเรยนการสอน และตองมการวางแผนตงแตตนควบคไปกบการวางแผนการจดการเรยนรรายวชา และมการด าเนนการอยางตอเนองตลอดการเรยนรรายวชานนๆ

ถงแมวา จะมผกลาววา การประเมนตามสภาพจรงน เปนการประเมนแบบไมเปนทางการ หลกฐานแตมความส าคญยง เพราะขอมลสารสนเทศจากการประเมนตามสภาพจรงนจะสะทอนจดเดน จดทควรพฒนาผเรยน ซงการไดขอมลดงกลาวนนทนาเชอถอไดจ าเปนตองมาจากหลกฐานและการเกบขอมลทนาเชอถอ กลาวคอ ครผสอนตองมการวางแผนในการตงแตเรมควบคกบการวางแผนการจดการเรยนการสอน วตถประสงคของรายวชา ตลอดจนคณลกษณะทพงประสงคทตองการพฒนาผเรยนจากรายวชาน ตวอยางเชน วตถประสงคตองการพฒนาใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน มทกษะในการสบคนและน าเสนอขอมล ตลอดจนมกระบวนการในการสบเสาะความรทางวทยาศาสตร จากนนวเคราะหบทเรยนทมความสอดคลองสมพนธกบวตถประสงคทก าหนดไว และพจารณา หรอก าหนดภารกจทผเรยนตองปฏบตเพอน าไปสผลลพธ คอ คณลกษณะทพงประสงคตามวตถประสงค เชนการท ารายงาน การท าโครงงาน การจดนทรรศการวทยาศาสตร การสรปบทเรยนดวยวธการหลากหลาย ซงผสอนจ าเปนตองพจารณาวา ภาระงานทมอบใหแตละครงนน จะถกน ามาใชประเมนผเรยนดานใด ถาไดมการวางแผนอยางรอบคอบรดกมแลว จะสงผลใหผเรยนไดรบการประเมนและการพฒนาอยางเตมศกยภาพ

สรป การประเมนตามสภาพจรง เปนการวบรวมขอมลเชงปรมาณและคณภาพจากกระบวนการท างาน (process) การปฏบตงาน (performance) และผลผลต (product) ทไดจากกระบวนการเรยนรในสภาพทสงเรมการพฒนาผเรยนจรง

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

58 | หนา

ตอนท 5 การวดและประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตร

เรองท 5.4 การประเมนผลงานของนกเรยนโดยเกณฑคณภาพ การประเมนตามสภาพจรงนน มงเนนการประเมนความสามารถในการปฏบตงาน กระบวนการท างาน และการผลตทมาจากการปฏบตงาน ซงในการเรยนการสอนวทยาศาสตร การประเมนทเปนจดเนน คอกระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร จตวทยาศาสตร นอกจากนยงมคณลกษณะทพงประสงคอนๆ ทเปนลกษณะรวมกบวชาอน เชน ทกษะการสอสาร การสบคนขอมล ความเปนระเบยบ เปนตน ประเดนส าคญของการประเมนตามสภาพจรง คอผสอนสามารถวนจฉยจดเดน จดทควรพฒนาปรบปรงผเรยน และผเรยนเองกสามารถรบรจดเดนและจดทควรพฒนาปรบปรงตนเองดวยเชนกน ดงนนการประเมนตามสภาพจรงนจ าเปนตองมการก าหนดเกณฑการประเมนทใหขอมลทเปนรปธรรม มความชดเจน เขาใจตรงกนทงผสอนและผเรยน และเพอททงผสอนและผเรยนสามารถวางแผนในการพฒนาไดอยางเหมาะสมตอไป อยางไรกตามนภาระกจหนงๆ ทมอบหมายใหแกผเรยนนน สามารถน ามาใชประเมนในหลากหลายดานได

แนวทางการใหคะแนนการเรยนรจากการปฏบตงาน ทงดานผลงาน การปฏบตงานและกระบวนการ อาจใหคะแนนเปนมาตรประเมนคา หรอตรวจสอบรายการกได โดยทวไปแบงเปน 2 ประเภท คอ

1. การใหคะแนนแบบภาพรวม (Holistic scoring) เปนการใหคะแนนผลงานในภาพรวม โดยพจารณาจากองคประกอบหลกส าคญทสะทอนคณภาพรวมของผลงาน โดยก าหนดคาคะแนนเปน 4 ระดบ คอ 4 3 2 1 โดยทแตละคาคะแนนไดใหค าอธบายระดบคณภาพงานไว ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 1 การประเมนผงมโนทศนในการสรปบทเรยน คะแนน/ ความหมาย ค าอธบาย

3 มมโนทศนครบถวน เขยนเสนแสดงความเชอมโยงไดถกตอง ใชค าเชอมโยงไดถกตองเหมาะสม

2 มมโนทศนครบถวน เขยนเสนแสดงความเชอมโยงไดถกตอง ใชค าเชอมโยงไมถกตอง 1-2 แหง

1 มมโนทศนไมครบถวน เขยนเสนแสดงความเชอมโยงไมถกตอง ใชค าเชอมโยงไดไมเหมาะสม

ตวอยางท 2 การประเมนทกษะปฏบตการทดลอง 1. การใชอปกรณ/ เครองมอในการทดลอง

คะแนน/ ความหมาย ค าอธบาย 3 เลอกใชอปกรณ/ เครองมอในการทดลองไดถกตอง เหมาะสมกบการ

ทดลอง 2 เลอกใชอปกรณ/ เครองมอในการทดลองไดถกตอง แตไมเหมาะสมกบการ

ทดลอง 1 เลอกใชอปกรณ/ เครองมอในการทดลองไมถกตอง

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

59 | หนา

2. การใหคะแนนแบบแยกสวน (Analytic scoring) เปนการใหคะแนนแตละองคประกอบยอยของงาน หรอพฤตกรรม โดยมค าอธบายความหมายของระดบคะแนน ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 1 การประเมนรายงานการศกษาคนควา

รายการ ผลการประเมน

1. การคนควาขอมลจากแหลงตางๆ ทหลากหลาย 1 2 3 4 5

2. การคดเลอกขอมลในการน าเสนอ 1 2 3 4 5

3. ล าดบการน าเสนอสาระ ความเปนเหตผล เชอมโยง ตอเนอง 1 2 3 4 5

4. การวเคราะหขอมล สารสนเทศทไดศกษา 1 2 3 4 5

5. ความสอดคลองชอเรองกบเนอหา 1 2 3 4 5

6. การใชภาษาขอความ ค า การสะกด เครองหมาย 1 2 3 4 5

7. การเขยนอางองในเนอความและการเขยนแหลงอางอง 1 2 3 4 5

8. ความประณต ความเปนระเบยบของงาน 1 2 3 4 5

ตวอยางท 2 การประเมนโปสเตอรแสดงผลงานของผเรยน

รายการ ผลการประเมน

1. เนอหาสาระ 1 2 3 4 5

2.ภาพประกอบ 1 2 3 4 5

3. การใชภาษาขอความ ค า การสะกด เครองหมาย 1 2 3 4 5

4. ความสอดคลองชอเรองกบเนอหา 1 2 3 4 5

5. ความประณต ความเปนระเบยบของงาน 1 2 3 4 5

โดยทก าหนดความหมายของคะแนนดงน

1 = ปรบปรง 2 = พอใช 3 = ปานกลาง 4 = ด 5 = ดมาก

U T Q - 5 5 1 1 2 ว ท ย า ศ า ส ต ร : ฟ ส ก ส ร ะ ด บ ม ธ ย ม ศ ก ษ า ต อ น ป ล า ย

60 | หนา

จากตวอยางจะเหนไดวา จากการประเมนตามสภาพจรงน ครผสอนสามารถวเคราะหสงทควรพฒนาผเรยนน าไปสการพฒนาผเรยนไดอยางเหมาะสม และผเรยนเองกสามารถน าขอมลทไดนไปพฒนาตนเองไดอยางเหมาะสมเชนเดยวกน อนงการประเมนตามสภาพจรงนควรเปนการประเมนผเรยนเปนรายบคคลและผเรยนตองไดรบขอมลปอนกลบเหลานทนททเสรจภาระงานนนๆ นอกจากทผเรยนใชขอมลในการพฒนาตนเองแลว ผเรยนยงสามารถใชในการประเมนการพฒนาตนเอง ครผสอนเชนเดยวกนทสามารถประเมนการพฒนาผเรยนจากขอมลเหลานได

ขอสงเกตส าคญยงของการประเมนตามสภาพจรง คอการใหคะแนนเรมจาก 1 เสมอ จะไมมการไมใหคะแนน หรอคะแนนเปนศนย ทงนเพราะผเรยนทกคนทสงงานสมควรไดรบการประเมนเพอพฒนาตนเอง และ ผทไมไดคะแนน คอผทไมสงงาน

หลงจากศกษาเนอหาสาระในตอนท 5 แลว โปรดปฏบตใบงานท 5