บทที่ 2 ลักษณะและองค์ประกอบของบุคลกิภาพ

อาจารย์วิภาณี แมน้อินทร์

บุคลิกภาพ ตรงกับภาษาอังกฤษว่า “Personality” มีรากศัพท์มาจากภาษา กรีกว่า “Persona”

มีความหมายว่า หน้ากาก (Mask)ที่ได้ รับการดัดแปลงแล้วเป็นอย่างดี ให้ผู้เล่นละครสามารถพูดกับคนดูได้สะดวก

◘ ความหมายของบุคลิกภาพ ◘

Hartman กล่าวว่า บุคลิกภาพ หมายถึง ส่วนรวมทั้ งหมดที่บุคคลแสดงออกโดยกิริยาอาการ ความนึกคิด อารมณ์ นิสัยใจคอ ความสนใจ การติดต่อกับผู้อื่น ตลอดจนรูปร่างหน้าตา การแต่งกายและความสามารถในการอยู่รวมกับบุคคลอ่ืน

Hilgard กล่าวว่า บุคลิกภาพ หมายถึง ลักษณะส่วนรวมของบุคคลแต่ละคน อันเป็นแนวทางในการปรับตัวให้เข้ากับสิ่ งแวดล้อม ซึ่ ง แต่ ละคนจะมีรู ป แบบขอ ง ก า ร แสด งออกท า งพฤติกรรมต่าง ๆ กัน

Berecz นิยามความหมายของ บุคลิกภาพไว้ ว่ า บุคลิกภาพคือ ความมั่นคงทางอารมณ์ อุปนิสัย ทัศนคติ และพฤติกรรมซึ่ งหล่อหลอมให้เกิดคุณลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคลในแต่ละช่วงเวลาและก่อให้เกิดพัฒนาการตลอดช่วงชีวิต

สรุป บุคลิกภาพ คือ คุณลักษณะเฉพาะตัวที่ เป็นเอกลักษณ์ของ

แต่ละบุคคลที่บุคคลแสดงออกมาต่อสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยพฤติกรรมภายในและพฤติกรรมภายนอก และปัจจัยต่าง ๆ พฤติกรรมนี้จะค่อนข้างคงทนถาวร จะมีการปรับเปลี่ยนตาม การติดต่อสื่อสารกับผู้อื่นในสังคมและมีอิทธิพลต่อส่ิงแวดล้อม

◘ลักษณะนิสัยตามธรรมชาติของมนุษย์◘

1. อิจฉาริษยาและต่อต้านผู้ที่เหนือกว่า ดีกว่า

2. มีสัญชาตญาณการท าลาย

3. ต่อต้านการเปล่ียนแปลง

4. มีความต้องการทางเพศ และความต้องการด้านร่างกายอื่น ๆ

5. หวาดกลัวต่อภัยต่าง ๆ

6. กลัวความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมาน ความยากล าบาก และกลัวความตาย

7. มีความโหดร้าย ป่าเถื่อน ชอบซ้ าเติมผู้อื่นเมื่อพลาดพล้ัง

8. ชอบความสบาย มักง่าย ไม่ชอบท าตามกฏกติกา

9. ชอบความตื่นเต้น ผจญภัย

10. มีนิสัยอยากรู้ อยากเห็น อยากทดลอง

◘ ความแตกต่างของมนุษย◘์ 1. ด้านรูปร่าง หน้าตา ท่าทาง (Appearance)

2. ด้านอารมณ ์(Emotion)

3. ด้านนิสัยใจคอ (Habit )

4. ด้านทัศนคต ิ(Attitude)

5. ด้านพฤติกรรม (Behavior)

6. ด้านความถนัด (Aptitude)

7. ด้านความสามารถ (Ability)

8. ด้านสุขภาพ (Health)

9. ด้านรสนิยม (Taste)

10. ด้านสังคม (Social)

1. พันธุกรรม รูปร่างหน้าตา ท่าทาง รูปร่างสูง รูปร่างเตี้ย ลักษณะสีผิว ลักษณะเส้นผม ลักษณะโครงสร้างของร่างกาย ความผิดปกติของสภาพร่างกาย เป็นต้น

◘ ปัจจัยที่ท าให้มนุษย์แตกต่างกัน ◘

แสดงความผิดปกติทางกายภาพ

3. พฤติกรรม

4. วัย

5. ความแข็งแกร่ง

6. การอบรมสั่งสอน

7. ความแตกต่างทางเพศ

2. สภาพแวดล้อม

9. ฐานะทางเศรษฐกิจ 10. ถิ่นก าเนิด

11. ศาสนา

12. ภาษา

13. กฎเกณฑ์ของสังคม

14. อิทธิพลของกลุ่ม

8. การศึกษา

◘ ลักษณะโดยทั่วไปของบุคลิกภาพ ◘ 1. ลักษณะรูปร่าง / โครงสร้างเป็นไปตามพันธุกรรม 2. บุคลิกภาพเป็นลักษณะพฤติกรรมโดยส่วนรวมของบุคคล

ไม่ใช่พฤติกรรมเฉพาะอย่าง 3. บุคลิกภาพของบุคคลเป็นอย่างไรขึ้นอยู่กับการมองเห็นของ

บุคคลอื่น 4. บุคลิกภาพเกิดจากการที่บุคคลใช้ความสามารถที่จะปรับตัว

ให้เข้ากับบุคคลอื่นได้

◘องค์ประกอบของบุคลิกภาพ◘

1. ลักษณะทางกาย

2. คุณลักษณะทางจิตใจ 3. อุปนิสัย

4. อารมณ์ 5. ก าลังใจ

6. การสมาคมกับผู้อื่น

7. การเป็นผู้มีภูมิรู้ ภูมิธรรม และภูมิฐาน

นักวิชาการบางท่านเสนอองค์ประกอบเพิ่มเติม ไว้ดังนี้

1. ด้านวาจา

2. ด้านสติปัญญา

3. ด้านความสนใจและเจตคต ิ

4. ด้านการปรับตัว

1. ลักษณะทางกาย

2. ความเจ็บป่วยและพิการทางกาย

3. ระดับความสามารถทางสติปัญญา

4. ลักษณะทางจิตใจ

5. การได้ความอบอุ่นและความรัก

◘ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาบุคลิกภาพ◘

1. ขาดความรักพื้นฐาน (basic love)

2. ขาดความเชื่อพื้นฐาน (basic trust)

3. ขาดความรู้สึกนับถือยกย่องตัวเองตามความเป็นจริง (self esteem)

◘◘ ◘ ปัจจัยที่ท าให้เด็กมีบุคลิกภาพอ่อนแอ ขาดความเชื่อม่ัน ◘

1) ลูกคนแรก 2) ลูกคนที่เกิดหลัง ๆ

◘◘ 4. ล าดับที่ของการเกิดในครอบครัว

6. สถานภาพของครอบครัว

7. ระดับการศึกษา

8.ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม ศาสนา และความเชื่อ

9. ประสบการณ์

◘ บุคลิกภาพที่พึงประสงค ์ ◘

หมายถึง การแสดงพฤติกรรม การแสดงกิริยาอาการ นิสัยใจคอ ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ การแต่งกายที่เหมาะสมกับกาลเทศะมีความสง่ าผ่ า เผย เป็นที่ปรารถนา ชื่นชมยกย่องของสังคม

◘ประโยชน์ของการมีบุคลิกภาพที่พึงประสงค์◘

1. เกิดความประทับใจแก่ผู้พบเห็น

2. เป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างมนุษยสัมพันธ์ที่ดี

3. ดูมีอ านาจบารมี มีความน่าเชื่อถือ

4. สามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมและสังคมได้ด ี

◘ คุณลักษณะของบุคลิกภาพที่พึงประสงค์ ◘

1. คุณลักษณะทางกาย

2. คุณลักษณะทางจิตใจ

3 . คุณลั กษณะทางสั ง คมและการแสดงพฤติกรรม

หม า ยถึ ง ก า ร แสด งพฤติ ก ร ร ม อากัปกิริยา นิสัยใจคอ ท่าทาง สีหน้า ค าพูดที่ไม่เหมาะสมกับกาลเทศะและบุ ค คล อ า จ ส่ ง ผ ล ให้ เ กิ ด ค ว าม ไ ม่ประทับใจต่อผู้พบเห็น

◘ บุคลิกภาพที่ไมพ่ึงประสงค ์◘

1. หมกมุ่นอยู่กับตนเอง/เก็บตัว

2. ไม่เป็นมิตร แสดงออกทั้งสีหน้า แววตา น้ าเสียง

3. ต้องพึ่งพาผู้อ่ืนเสมอ ๆ

4. ชอบคัดค้าน

◘ คุณลักษณะที่แสดงถึงการมีบุคลิกภาพ ที่ไม่พึงประสงค์ ◘

◘ สาเหตุของการมีบุคลิกภาพที่ไม่พึงประสงค์ ◘ 1. ความบกพร่อง/ผิดปกติทางกาย

2. ผิดปกติทางปัญญา

3. ความคับข้องใจที่ฝังใจเสมอ ๆ

4. ไม่มีมารยาทที่ดีและไม่รู้จักกาลเทศะ

5. วุฒิภาวะทางอารมณ์ต่ ากว่าวัย

◘การป้องกันไม่ให้มีบุคลิกภาพที่ไม่พึงประสงค์◘

1. รับรู้ความจริง

2. เข้าใจและยอมรับตนเอง

3. เข้มแข็ง+พร้อมยอมรับสถานการณ์ต่าง ๆ

4. พัฒนาบุคลิกภาพของตนเสมอ ๆ

◘ การพัฒนาบุคลิกภาพเพื่อการสร้างความส าเร็จ ในชีวิต ◘

1. ความสามารถในการครองตน

2. ความสามารถในการครองคน

3. ความสามารถในการครองงาน

THE END

งานมอบหมาย 2

1.วิเคราะห์ตนเอง บุคลิกภาพ ภายนอก …………………….. ลักษณะนิสัย อารมณ์ ความชอบ ไม่ชอบ ……… 2.สิ่งที่อยากปรับปรุง 3.วิธีการปรับปรุงตนเอง

ส่งสปัดาห์หน้า