การศกษาคนควาอสระ

การวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย ไปประเทศสหรฐอเมรกา

A CAPABILITY ANALYSIS OF EXPORTING CANNED TUNA FROM THAILAND TO THE UNITED STATES OF AMERICA

นางสาวศรลกษณ โชคชชย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2558

การศกษาคนควาอสระ

เรอง

การวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย

ไปประเทศสหรฐอเมรกา

A Capability Analysis of Exporting Canned Tuna from Thailand to the United States of America

โดย

นางสาวศรลกษณ โชคชชย

เสนอ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอความสมบรณแหงปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรธรกจ)

พ.ศ. 2558

นางสาวศรลกษณ โชคชชย 2558: การวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรธรกจ) สาขาเศรษฐศาตรธรกจ ภาควชาเศรษฐศาสตร ประธานกรรมการทปรกษา: รองศาสตราจารยเรวตร ธรรมาอภรมย, Ph.D. 77 หนา

วตถประสงคของการศกษาน เพอศกษาสภาพทวไปของตลาดผลตภณฑปลาทนากระปอง

ในประเทศสหรฐอเมรกา และวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงประเทศสหรฐอเมรกา โดยใชดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ (Revealed Comparative Advantage Index: RCA) และแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท (Constant Market Share Model: CMS) เปรยบเทยบกบประเทศคแขง คอ ประเทศจน โดยใชขอมลใน 2 ชวงเวลา คอ ชวงป พ.ศ. 2550 – 2553 และป พ.ศ. 2554 – 2557

ผลการวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ พบวาประเทศไทยมคา RCA มากกวา 1 ตลอดระยะเวลาทท าการวเคราะห แสดงวามความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองไปยงตลาดสหรฐอเมรกา สวนประเทศจนมคา RCA นอยกวา 1 แสดงวาไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ส าหรบผลการวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท พบวามลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยในตลาดสหรฐอเมรกาเปลยนแปลงเพมขน 113.30 ลานเหรยญสหรฐฯ ซงเปนผลมาจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลกมากทสด รองลงมาคอ ผลจากการแขงขนทแทจรง ผลจากการปรบทศทางการสงออก และผลจากการกระจายตลาด โดยมคาเทากบ 182.31, -15.42, -21.18 และ -32.41 ลานเหรยญสหรฐฯ ตามล าดบ และเมอเปรยบเทยบองคประกอบทง 4 ดาน พบวาไทยสญเสยประโยชนจากการกระจายตลาดมากทสด รองลงมาคอ การปรบทศทางการสงออก และการแขงขนแทจรง แตไดประโยชนจากการขยายตวจากการสงออกของตลาดโลก สวนจนไดประโยชนจากการปรบทศทางการสงออก การแขงขนแทจรง และการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก ตามล าดบ แตเสยประโยชนจากการกระจายตลาด

สรปโดยรวม ประเทศไทยยงมศกยภาพสงในการสงออกปลาทนากระปอง แตการขยายตวของการสงออกไมไดมาจากความสามารถในการแขงขน แตเปนผลมาจากการขยายตวของการสงออกในตลาดโลก

/ / ลายมอชอนสต ลายมอชออาจารยทปรกษาหลก

Siriluck Chokcheechai 2015: A Capability Analysis of Exporting Canned Tuna from Thailand to the United States of America. Master of Economics (Business Economics), Major Field: Business Economics, Department of Economics. Independent Study Advisor: Associate Professor Rewat Thamma-Apiroam, Ph.D. 77 pages.

The objectives of this study are to analyze the environment of canned tuna in USA and

the potential of canned tuna exported from Thailand to USA by applying the Revealed Comparative Advantage Index (RCA) and Constant Market Share Model (CMS) compared with China. The data from 2007 to 2010 and 2011 to 2014 were used in this study.

The results of RCA method indicate that the index of canned tuna exported from

Thailand to USA market is greater than one in all periods of study. This suggests that Thailand has comparative advantage in USA market while the index of canned tuna exported from China to USA market is less than one. It can be seen that China has less comparative advantage than Thailand.

Apart from RCA index, The CMS model shows that the values of canned tuna exports

increased by 113.30 million US dollars according to the expansion of the world export followed by pure competitiveness effect, the adjustment in export direction, and the effect of market distribution with the values of 182.31, -15.42, -21.18 and -32.41 million US dollars, respectively. The result also shows the market distribution is the major cause for Thailand in terms of losing benefits followed by the change in export direction and pure competitiveness. However, canned tuna exported from Thailand still benefited from the expansion of the world export while canned tuna exported from China benefited from the adjustment of export direction, pure competitiveness, and the expansion of the world export.

In conclusion, Thailand has great potential in canned tuna export, resulting from the

expansion of the world export not from Thailand’s competitiveness.

/ / Student’s signature Advisor’s signature

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาดวยตนเองฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด ผศกษาขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.เรวตร ธรรมาอภรมย ประธานกรรมการทปรกษาเปนอยางสง ทกรณาใหค าปรกษา ขอเสนอแนะ และแกไขขอบกพรองของการศกษาครงนมาโดยตลอด ผศกษาขอขอบคณครอบครวทใหก าลงใจมาโดยตลอด รวมทงขอบคณเพอนรวมงานทกทาน และเจาหนาทจากหนวยงานตางๆ ทอนเคราะหขอมลเพอใชในการศกษา อนเปนผลใหการศกษาครงนส าเรจลลวงไปไดดวยด ทายสดน ขอขอบคณเพอนๆ รวมรน MBE20 รวมทงเจาหนาทศนยบณฑตศกษาคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทกทานทใหความชวยเหลอในดานการคนควาขอมลและเปนก าลงใจใหกนมาโดยตลอด

ศรลกษณ โชคชชย กรกฎาคม 2558

1

สารบญ

หนา สารบญตาราง (3) สารบญภาพ (6) บทท 1 บทน า ความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการศกษา 5 ประโยชนทไดรบ 5 ขอบเขตการศกษา 6 บทท 2 โครงรางทฤษฎ การตรวจเอกสาร 7 แนวคดและทฤษฎ 11 ทฤษฎความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ 11 ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ 13 แบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท 15 บทท 3 วธการศกษา วธการเกบขอมล 18 วธการวเคราะหขอมล 18

(2)

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการศกษา ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในไทย 26 ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในตลาดโลก 42 ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกา 45 การวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ 51 การวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท 52

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ สรป 56 ขอเสนอแนะจากการศกษาในครงน 58 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 59 เอกสารและสงอางอง 60 ภาคผนวก ภาคผนวก ก ขอมลทใชในการวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ 64 ภาคผนวก ข ขอมลทใชในการวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท 71 ประวตการศกษาและการท างาน 77

(3)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 มลคาตลาดสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย ป พ.ศ. 2551 – 2557

3

2 มลคาการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกา

ป พ.ศ. 2551 – 2557

4

3 โครงสรางตนทนในการผลตปลาทนากระปอง 33

4 มลคาการน าเขาปลาทนากระปองในตลาดโลก ป พ.ศ. 2551 – 2557 42

5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลก ป พ.ศ. 2551 – 2557

43

6 คาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏของประเทศไทย

และประเทศจนในการสงออกปลาทนากระปองไปยง ประเทศสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2551 – 2557

51

7 อตราการขยายตวของการสงออก ป พ.ศ. 2554 – 2557 52

8 การเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย และประเทศจนในประเทศสหรฐอเมรกา เปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2550 - 2553 และ พ.ศ. 2554 – 2557

54

(4)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางผนวกท หนา

ก 1 มลคาการสงออกสนคาทงหมดไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

65

ก 2 มลคาการสงออกสนคาทงหมดของไทยไปยงตลาดสหรฐอเมรกา

ป พ.ศ. 2550 – 2557

66

ก 3 มลคาการสงออกสนคาทงหมดของจนไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

67

ก 4 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดไปยงตลาดสหรฐอเมรกา

ป พ.ศ. 2550 – 2557

68

ก 5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยไปตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

69

ก 6 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของจนไปยง

ตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

70

(5)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางผนวกท หนา

ข 1 มลคาการสงออกสนคารวมของโลก ป พ.ศ. 2550 – 2557 72

ข 2 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลก ป พ.ศ. 2550 – 2557

73

ข 3 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลกไปยง

ตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

74

ข 4 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของไทยไปยง ตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

75

ข 5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของจนไปยง

ตลาดสหรฐอเมรกา ป พ.ศ. 2550 – 2557

76

(6)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 มลคาการสงออกปลาทนากระปองในตลาดโลก ป พ.ศ. 2557 1

2 ปลาทนาทองแถบ 27

3 ปลาทนาครบเหลอง 28

4 ปลาทนาครบยาว 28

5 ปลาทนาตาโต 29

6 ปลาทนาครบน าเงน 29

7 ปลาโอด า 30

8 ปลาโอลาย 30

9 กระบวนการผลตปลาทนากระปอง 37

1

บทน า

ความส าคญของปญหา

ประเทศไทยเปนผผลตและสงออกปลาทนากระปองรายใหญของโลก ครองสวนแบงตลาด

ประมาณรอยละ 33 ของมลคาการสงออกทงหมดของโลก (ภาพท 1) โดยสามารถสงออกไปยงประเทศตางๆ ไมต ากวา 200 ประเทศทวโลก ถอเปนสนคาทมฐานตลาดใหญทสด โดยปจจยสนบสนนทส าคญเกดจากขอไดเปรยบเรองท าเลทตงของประเทศไทยอยใกลแหลงวตถดบทงจากแหลงมหาสมทรแปซฟก และมหาสมทรอนเดย ซงคดเปนรอยละ 70 ของแหลงวตถดบปลาทนาของโลก อกทงในแงภมศาสตรทตงของประเทศไทยทท าใหสามารถสงออกสนคาไปไดทวโลก (กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ, 2557)

ภาพท 1 มลคาการสงออกปลาทนากระปองในตลาดโลก ณ ป พ.ศ. 2557 ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

เมอพจารณาตลาดสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในระหวางป พ.ศ. 2551 - 2557

พบวาประเทศไทยมการสงออกปลาทนากระปองไปยงประเทศสหรฐอเมรกาสงสด โดยในป พ.ศ.

2

2557 มมลคาการสงออกทงสน 14,643.46 ลานบาท จากมลคาการสงออกรวมของประเทศไทย คดเปนรอยละ 19.45 รองลงมาคอ ออสเตรเลย คดเปนรอยละ 9.25 และญปน คดเปนรอยละ 7.60 ของมลคาการสงออกปลาทนากระปองท งหมด ตามล าดบ (ตารางท 1) และจากการทประเทศสหรฐอเมรกาเปนผน าเขาปลาทนากระปองรายใหญทสดของประเทศไทย จงถอไดวาสหรฐอเมรกาเปนประเทศคคาทส าคญ โดยในป พ.ศ. 2557 ประเทศสหรฐอเมรกามการน าเขาปลาทนากระปองจากประเทศไทยทงสน 476.86 ลานเหรยญสหรฐฯ คดเปนรอยละ 43.33 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองท งหมดของประเทศสหรฐอเมรกา อยางไรกตามยงมประเทศคคาอนๆ ทประเทศสหรฐอเมรกามการน าเขาผลตภณฑปลาทนากระปอง อาทเชน จน เอกวาดอร เวยดนาม และฟลปปนส เปนตน (ตารางท 2)

จากสถานการณการสงออกปลาทนากระปองในปจจบน ถงแมประเทศไทยจะยงเปนผ

สงออกอนดบหนงในตลาดสหรฐอเมรกา แตหากพจารณาจากสดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศคคา ตงแตป พ.ศ. 2551 - 2557 พบวาในชวงป พ.ศ. 2551 - 2553 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศไทยมแนวโนมเพมสงขน โดยในป พ.ศ. 2551 สดสวนการน าเขาคดเปนรอยละ 46.50 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด และเพมสงขนเรอยๆ จนถงป พ.ศ. 2553 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองจากประเทศไทย คดเปนรอยละ 54.89 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด ตอมาในป พ.ศ. 2554 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองจากประเทศไทยลดลงมาอยทรอยละ 52.47 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด และมแนวโนมลดลงเรอยๆ โดยในป พ.ศ. 2557 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศไทยลดลงเหลอเพยงรอยละ 43.33 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด ซงสถานการณดงกลาวตรงขามกนกบประเทศจนทมสดสวนการครองตลาดสงออกปลาทนากระปองในประเทศสหรฐอเมรกาสงเปนล าดบทสอง รองจากประเทศไทย โดยในป พ.ศ. 2552 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศจน คดเปนเพยงรอยละ 1.75 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด ตอมาในป พ.ศ. 2553 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองจากประเทศจนไดเพมขนเปนรอยละ 1.80 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด หลงจากนนสดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศจนยงคงเพมสงขนเรอยๆ จนกระทงในป พ.ศ. 2557 สดสวนการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาจากประเทศจนไดเพมขนเปนรอยละ 10.94 ของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด

3

ตารางท 1 มลคาตลาดสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2557 (หนวย: ลานบาท)

ประเทศ มลคาการสงออก

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

1. สหรฐอเมรกา 12,530.46 12,235.68 12,221.90 12,211.80 17,319.65 15,040.20 14,643.46 (20.53) (23.49) (23.53) (19.87) (21.43) (19.28) (19.45) 2. ออสเตรเลย 5,689.25 4,284.21 5,078.36 6,080.51 7,341.78 7,135.23 6,964.11 (9.32) (8.24) (9.78) (9.89) (9.09) (9.14) (9.25) 3. ญป น 4,110.22 3,834.92 3,396.65 4,750.74 6,146.51 6,088.30 5,718.18 (6.73) (7.36) (6.54) (7.73) (7.61) (7.80) (7.60) 4. อยปต 3,134.61 3,149.78 3,636.84 4,063.88 6,490.92 4,009.43 5,491.70 (5.14) (6.05) (7.00) (6.61) (8.03) (5.14) (7.30) 5. แคนาดา 3,914.97 3,718.94 3,408.66 3,924.98 4,595.86 4,824.17 4,742.52 (6.41) (7.14) (6.56) (6.39) (5.69) (6.18) (6.30) 6. ลเบย 4,051.52 3,307.03 1,917.28 1,270.87 5,094.86 5,171.35 4,158.77 (6.65) (6.35) (3.69) (2.07) (6.31) (6.63) (5.52) 7. ซาอดอาระเบย 2,503.88 1,705.70 1,858.12 2,529.47 4,203.34 3,350.57 2,977.14 (4.10) (3.27) (3.58) (4.11) (5.20) (4.29) (3.95) 8. สหรฐอาหรบ 1,173.51 632.36 717.81 1,241.68 1,620.46 1,723.04 1,839.73 เอมเรตส (1.92) (1.21) (1.38) (2.02) (2.01) (2.21) (2.44)

9. สหราช 2,089.87 (3.42)

1,817.20 (3.49)

1,624.23 (3.13)

2,805.98 (4.56)

2,096.29 (2.59)

2,484.28 (3.18)

1,687.82 (2.24) อาณาจกร

10. แอฟรกาใต 1,100.33 1,015.88 1,005.20 811.14 1,464.92 1,209.15 1,346.22 (1.80) (1.95) (1.93) (1.32) (1.81) (1.55) (1.79) อนๆ 20,738.09 16,381.85 17,077.27 21,779.93 24,430.29 26,989.74 25,706.80 (33.98) (31.45) (32.88) (35.43) (30.23) (34.59) (34.15) รวม 61,036.71 52,083.55 51,942.32 61,470.98 80,804.87 78,025.44 75,276.44 (100) (100) (100) (100) (100) (100) (100)

หมายเหต: ตวเลขในวงเลบ (รอยละ) ค านวณเทยบจากมลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, ส านกงานปลดกระทรวงพาณชย (2558)

4

ตารางท 2 มลคาการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2557 (หนวย: ลานเหรยญสหรฐฯ)

ประเทศ มลคาการน าเขา 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

1.ไทย 407.59 395.32 521.83 544.66 580.33 533.58 476.86 (46.50) (49.52) (54.89) (52.47) (47.05) (45.25) (43.33) 2.จน 20.45 13.95 17.11 57.17 98.09 118.78 120.44 (2.33) (1.75) (1.80) (5.51) (7.95) (10.07) (10.94) 3.เอกวาดอร 107.72 77.82 84.85 98.28 107.42 113.83 109.45 (12.29) (9.75) (8.93) (9.47) (8.71) (9.65) (9.95) 4.เวยดนาม 46.56 41.23 58.90 69.96 99.61 94.27 84.44 (5.31) (5.16) (6.20) (6.74) (8.08) (7.99) (7.67) 5.ฟลปปนส 111.52 71.43 62.02 87.16 86.14 67.33 74.00 (12.72) (8.95) (6.52) (8.40) (6.98) (5.71) (6.73) อนๆ 182.81 198.54 205.89 180.73 261.93 251.51 235.31 (20.85) (24.87) (21.66) (17.41) (21.23) (21.33) (21.38) รวม 876.65 798.29 950.60 1,037.96 1,233.52 1,179.30 1,100.50 (100) (100) (100) (100) (100) (100) (100) หมายเหต: ตวเลขในวงเลบ (รอยละ) ค านวณเทยบจากมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมดทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558) เนองจากภาวะปญหาตนทนการผลตในประเทศไทยเพมสงขนจากการปรบตวของคาจางแรงงาน ท าใหไทยสญเสยความสามารถในการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงอยางจน นอกจากนประเทศไทยก าลงเผชญกบอปสรรคทเพมมากขนในการสงออกปลาทนากระปองไปยงประเทศสหรฐอเมรกา ทงในเรองขอจ ากดมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ ตวอยางเชน การก าหนดใหปลาทนากระปองตองมฉลาก Dolphin - Safe โดยใหประเทศผผลตหรอผแปรรประบแหลงทมาและวธการจบปลาทนาวาไมเปนอนตรายตอปลาโลมา มาตรการการอดหนนและสงเสรมการสงออกสนคาเกษตรภายในประเทศ รวมถงการทประเทศสหรฐอเมรกาปรบลดอนดบประเทศไทยในรายงานการคามนษยลงไปอยในกลม Tier 3 โดยกลาวหาวาประเทศไทยมการใชแรงงานเดก

5

แรงงานบงคบ และการคามนษย เปนตน เหลานลวนสงผลใหอตราการขยายตวของการสงออกและสวนแบงตลาดของประเทศไทยในประเทศสหรฐอเมรกามแนวโนมชะลอตวลง (ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ นครลอสแอนเจลส, 2558) จากปญหาสดสวนการครองตลาดสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในประเทศสหรฐอเมรกามแนวโนมชะลอตวลง จงเปนทนาสนใจทจะศกษาถงความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของไทยไปสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบคแขงขนทส าคญ คอ ประเทศจน และน าผลการศกษาดงกลาวมาใชเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทย เพอใหสามารถด ารงไวซงการเปนผผลตและสงออกผลตภณฑปลาทนากระปองเปนอนดบหนงในตลาดสหรฐอเมรกาไดอยางย งยน และเพอใชเปนประโยชนในการวางแผนขยายตลาดในสหรฐอเมรกาใหเพมมากขนในอนาคต

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาสภาพทวไปของตลาดผลตภณฑปลาทนากระปองในประเทศไทยและประเทศสหรฐอเมรกา 2. เพอศกษาความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงประเทศสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบคแขงขนทส าคญ คอ ประเทศจน

ประโยชนทไดรบ 1. ผลจากการศกษาสามารถเปนขอมลใหกบผประกอบการทมอยเดม และผประกอบการทจะเขามาใหมในอตสาหกรรมปลาทนากระปอง เพอใชเปนแนวทางในการวางแผนทางดานการผลต การคา และการตลาด 2. ผลการวเคราะหในประเดนทท าการศกษา สามารถใชเปนดชนทสะทอนใหเหนถงความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงประเทศสหรฐอเมรกา วามแนวโนมทเพมขนหรอลดลง และสามารถใชเปนขอมลส าหรบผมสวนเกยวของทงหนวยงานภาครฐ เชน กระทรวงพาณชย รวมถงผประกอบการภาคเอกชน เพอใชเปนแนวทางในการก าหนด

6

นโยบายทเหมาะสมตอการสงเสรมการสงออกปลาทนากระปอง ทสงออกไปจ าหนายในประเทศคคาอนๆ ตอไป

ขอบเขตการศกษา การศกษาครงนเปนการศกษาเฉพาะตลาดผลตภณฑปลาทนากระปองในประเทศสหรฐอเมรกาเทาน น (พกดศลกากร HS160414) โดยศกษาสภาพทวไปของตลาดและศกษาความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบประเทศจน ส าหรบขอมลทใชในการศกษาจะใชขอมลอนกรมเวลาแบบรายป ตงแต พ.ศ. 2550 - 2557 รวมทงหมด 8 ป

7

บทท 2

โครงรางทฤษฎ

การตรวจเอกสาร การศกษาปจจยทมผลกระทบตอการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา ผศกษาไดตรวจสอบเอกสารทเกยวของดงน 1. นตเวท เพมพลโชคคณา (2543) ท าการวเคราะหความสามารถในการแขงขนของการสงออกผลตภณฑอาหารทะเลไทย กรณศกษาเนอปลาแชแขงและปกระปอง ซงเปนผลตภณฑอาหารทะเลทท ารายไดใหกบประเทศเปนจ านวนมากในแตละป โดยมวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหถงความสามารถในการแขงขนของการสงออกผลตภณฑเนอปลาแชแขงและปกระปองของประเทศไทย ผลการศกษาโดยใชแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงทพบวามลคาการสงออกเนอปลาแลแชแขงของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2540 เพมขนเนองมาจากผลของการขยายตวของตลาดโลกเปนส าคญ แตหลงจากทประเทศไทยลดคาเงนบาทคอในชวงป พ.ศ. 2540 - 2541 มลคาการสงออกเพมขนเนองมาจากความสามารถในการแขงขนทแทจรงเพมขนเปนส าคญ สวนมลคาการสงออกเนอปลาอนๆ (นอกเหนอจากเนอปลาแล) แชแขงของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2540 เพมขนเนองมาจากผลของการขยายตวของตลาดโลกเปนส าคญ แตในชวงป พ.ศ. 2540 - 2541 มลคาการสงออกลดลงเนองมาจากทศทางการเขาสตลาดเปนส าคญ ส าหรบมลคาการสงออกปกระปองของไทยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2540 และ พ.ศ. 2540 - 2541 เพมขนเนองจากการเพมขนของความสามารถในการแขงขนทแทจรงเปนส าคญ ผลการวเคราะหความสามารถในการแขงขนดานราคาในชวงป พ.ศ. 2534 - 2542 ของการสงออกเนอปลาแลแชแขงในตลาดประเทศญปนและปกระปองในตลาดประเทศสหรฐอเมรกา พบวาประเทศไทยมความสามารถในการแขงขนดานราคาเมอเทยบกบประเทศคแขงขน แตความสามารถในการแขงขนดานราคามแนวโนมลดลง ผลการศกษาการเปลยนแปลงมลคาการสงออกผลตภณฑเนอปลาแลแชแขงของประเทศไทยในตลาดประเทศญปนพบวาอตราการขยายตวของมลคาการสงออกเนอปลาแลแชแขงของประเทศไทย โดยเฉลยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2542 เพมขนโดยมสาเหตมาจากปรมาณและราคามอตราการขยายตวเฉลยเพมขน สวนอตราการขยายตวของมลคาการสงออกเนอปลาอนๆ แชแขงของประเทศไทย โดยเฉลยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2542 ลดลงเปนผลมาจากอตราการขยายตวโดยเฉลยของราคาลดลง และ

8

ผลการศกษาการเปลยนแปลงมลคาการสงออกปกระปองของประเทศไทยในตลาดประเทศสหรฐอเมรกาพบวาอตราการขยายตวของมลคาการสงออกปกระปองของประเทศไทย โดยเฉลยในชวงป พ.ศ. 2534 - 2542 เพมขนเปนผลมาจากการททงปรมาณและราคามอตราการขยายตวโดยเฉลยเพมขน นอกจากนในการศกษายงไดท าการประมาณคาแบบจ าลองมลคาการสงออกผลตภณฑเนอปลาแชแขงของประเทศไทยในตลาดประเทศญปนและปกระปองของประเทศไทยในตลาดประเทศสหรฐอเมรกา ในชวงไตรมาสแรกของป พ.ศ. 2534 ถงไตรมาสสดทายของป พ.ศ. 2540 และชวงหลงจากทประเทศไทยลดคาเงนบาทคอในชวงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2540 ถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2542 2. ธนเดช องอาจบรรณากร (2544) ท าการศกษาความสามารถในการแขงขนการสงออกอตสาหกรรมอาหารทะเลกระปองและแชแขงของประเทศไทย สนคาทท าการศกษา คอ กงกระปอง ปกระปอง และปลาทนากระปอง โดยใชขอมลในการวเคราะหชวงป พ.ศ. 2535 - 2540 และทฤษฎทใชในการวเคราะห คอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ และแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท จากการศกษากรณปลาทนากระปองพบวาคา RCA ของประเทศไทยมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบมาโดยตลอด แตสถานการณความสามารถในการแขงขนการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยลดลงเรอยๆ เนองจากประเทศทเปนคแขงขนส าคญของประเทศไทยในตลาดโลกตางมแนวโนมการสงออกเพมมากขน และการศกษาแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท พบวาการขยายตวของการสงออกปลาทนากระปองในป พ.ศ. 2537 มผลมาจากการขยายตวของตลาดโลกเปนหลก ตอมาในป พ.ศ. 2538 มลคาการน าเขาในตลาดน าเขาทส าคญของประเทศไทยโดยสวนใหญมอตราการขยายตวทสง รวมทงอตราการขยายตวของการน าเขาของโลกกมอตราการขยายตวอยในเกณฑทสงเชนกน ท าใหผลจากการขยายตวของตลาดโลกมบทบาทส าคญในการผลกดนการสงออกของประเทศไทยเพมขน สวนในป พ.ศ. 2540 พบวาการสงออกของประเทศไทยลดลงอยางมาก เนองจากปจจยภายในคอผลจากการแขงขนทแทจรงเปนหลก ซงหมายถงความสามารถในการสงออกของประเทศไทยไปยงตลาดสงออกทลดลงมากเกอบทกประเทศนนเอง ถงแมวาอตราการขยายตวของการน าเขาของตลาดสงออกทส าคญของประเทศไทยและของโลกยงมคาเพมขน แตผลกระทบดงกลาวกมคานอยกวาผลของการแขงขนทแทจรง ประกอบกบผลจากการปรบทศทางการสงออกของประเทศไทยทสงผลใหการสงออกของประเทศไทยมคาเปนลบ ท าใหในป พ.ศ. 2540 การสงออกของประเทศไทยลดลงอยางมาก

9

3. พาสร พฒโภคน (2544) ท าการศกษาวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบและความไดเปรยบเชงแขงขนของอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทยในการสงออกไปยงประเทศสหรฐอเมรกา กลมสหภาพยโรป ประเทศแคนาดา ประเทศออสเตรเลย และประเทศญปน โดยมวตถประสงคเพอศกษาสภาพทวไป โครงสรางการผลต การสงออกของอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทย ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบระหวางชวงกอนและหลงการเปลยนแปลงระบบอตราแลกเปลยน และศกษาความไดเปรยบเชงแขงขนของอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทย โดยเปรยบเทยบกบประเทศคแขงทส าคญ คอ ประเทศฟลปปนสและประเทศอนโดนเซย ทฤษฎทใชในการวเคราะห คอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ และทฤษฎความไดเปรยบเชงแขงขนของ Michael E. Porter ผลการศกษาพบวาประเทศไทยมความไดเปรยบเหนอประเทศฟลปปนสและประเทศอนโดนเซยในทกปจจยทก าหนดความไดเปรยบเชงแขงขน ยกเวนปจจยดานการผลตในประเทศ ผลการวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบพบวาประเทศไทยมศกยภาพในการสงออก โดยมคา RCA มากกวา 1 ในทกตลาดสงออกส าคญทงชวงกอนและหลงการเปลยนแปลงระบบอตราแลกเปลยน ในขณะทประเทศฟลปปนสและประเทศอนโดนเซยไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออก โดยมคา RCA นอยกวา 1 ในชวงหลงการเปลยนแปลงระบบอตราแลกเปลยนในตลาดประเทศออสเตรเลย อยางไรกตามในชวงหลงการเปลยนแปลงระบบอตราแลกเปลยน คา RCA ของประเทศไทยมแนวโนมลดลงในตลาดกลมสหภาพยโรป ประเทศแคนาดา ประเทศออสเตรเลย และประเทศญปน เนองจากประเทศไทยเสยเปรยบประเทศคแขงในดานการขาดแคลนวตถดบและคาจางแรงงานทเพมสงขน ประกอบกบประสบภาวะการแขงขนท รนแรงและการกดกนทางการคาของประเทศผ น า เขา ดงน นผประกอบการควรพฒนาสนคาปลาทนากระปองใหมมลคาเพมสงขนเพอยกระดบคณภาพสนคาใหสงกวาประเทศทเปนคแขงส าคญ รวมทงควรขยายการสงออกไปตลาดใหมๆ ทมศกยภาพเพอทดแทนตลาดสงออกเดมทก าลงสญเสยความสามารถในการสงออก เพอใหอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทยยงคงสามารถรกษาความเปนผน าในการสงออกในตลาดโลกตอไป 4. กนกวรรณ เทพววฒนจต (2545) ท าการศกษาวเคราะหความสามารถในการสงออกกงแชเยนแชแขงของประเทศไทย กรณศกษาตลาดสหรฐอเมรกา ทฤษฎทใชในการวเคราะห คอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ ผลการศกษาพบวาความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏของการสงออกกงแชแขงของไทย ทง 2 กรณลวนมคา RCA มากกวา 1 และมทศทางเพมขนในชวงปทเปรยบเทยบ 3 ชวงแรก คอ ป พ.ศ. 2525 - 2529, พ.ศ. 2530 - 2534 และ พ.ศ. 2535 - 2539 สวนในชวงป พ.ศ. 2540 - 2545 มทศทางทลดลง โดยทคา RCA ของประเทศคแขง ไดแก

10

อนโดนเซย อนเดย เอกวาดอร เวยดนาม เมกซโก และบงกลาเทศ ตางกมคา RCA ทมากกวา 1 และมทศทางทเพมขนหรอลดลงไมมากนก แสดงวาประเทศดงกลาวมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกกงแชแขง การศกษาโดยใชแนวคด Five Force Model และ SWOT Analysis มาเปนกรอบในการวเคราะหพบวา ผประกอบการรายใหมในประเทศเขาสอตสาหกรรมไดยากและเสยเปรยบผประกอบการรายใหญทมอยเดม ซงในดานตนทนการผลตจะต ากวาเนองจากเกดการประหยดจากขนาด (Economies of Scale) และการวเคราะหจดแขงภายในอตสาหกรรม ไดแก แรงงานมประสทธภาพ เทคโนโลยททนสมย แตจดออนภายในอตสาหกรรม ไดแก การน าเขาวตถดบจากตางประเทศซงราคาและปรมาณวตถดบมความผนผวนสงผลตอตนทนการผลต สวนการวเคราะหโอกาสภายนอกของอตสาหกรรม ไดแก การสามารถขยายตลาดไปยงประเทศเกดใหมทมศกยภาพสง การพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑใหมๆ อยางไรกตามยงมการกดกนทางการคาจากประเทศคคาทงมาตรการดานภาษและไมใชภาษทเปนอปสรรคภายนอกของอตสาหกรรม จากการตรวจสอบเอกสาร พบวาการศกษาทผานมาจะเลอกศกษาเปนประเภทยอยของสนคา ไดแก เนอปลาแลแชแขง ปกระปอง กงกระปอง และปลาทนากระปอง โดยท าการศกษาความสามารถในการแขงขนในตลาดสงออกหลกของประเทศไทย เปรยบเทยบกบประเทศคแขงขน คอ ประเทศฟลปปนส และประเทศอนโดนเซย แตการศกษาในครงนเปนการว เคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงประเทศสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบประเทศคแขงขนทส าคญ คอ ประเทศจน ซงเปนประเทศทมสวนแบงตลาดในประเทศสหรฐอเมรกาเปนอนดบสองรองจากประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2556 - 2557 เพอน ามาใชพจารณาถงความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย การรกษาสวนแบงตลาดทมอยเดม และใชเปนแนวทางในการปรบปรง หรอเพมศกยภาพการสงออกใหดขนตอไป

11

แนวคดและทฤษฎ การศกษาปจจยทมผลกระทบตอการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา จะใชแนวคดทฤษฎดงตอไปน 1. ทฤษฎความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ (Comparative Advantage) ตามทฤษฎการคาระหวางประเทศ การจดสรรทรพยากรธรรมชาตภายใตระบบเศรษฐกจแบบเสรจะเปนไปไดอยางมประสทธภาพกตอเมอการผลตและการคาระหวางประเทศตงอยบนพนฐานความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบของระบบเศรษฐกจนน (กรกฤษ, 2546) ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ หมายถง ความสามารถของประเทศใดประเทศหนงในการผลตสนคาและบรการชนดใดชนดหนงดวยตนทนทต ากวาประเทศอนๆ และประเทศทงสองจะท าการคาขายกน เมอประเทศหนงสามารถผลตสนคาชนดนนอยางมประสทธภาพสงกวาเมอเทยบกบการผลตสนคาชนดนนในอกประเทศหนง ซงลกษณะความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบนสามารถอธบายเกยวกบการผลตและการคาระหวางประเทศตางๆ ได ส าหรบแนวคดของนกเศรษฐศาสตรทเกยวกบทฤษฎความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ ดงรายละเอยดตอไปน 1.1 เดวด รคารโด (David Ricardo, 1821) ไดแสดงแนวความคดในเรองการคาระหวางประเทศเพมเตมจาก อดม สมท (Adam Smith, 1776) แนวคดทฤษฎความไดเปรยบโดยสมบรณ ซงอธบายการคาทเกดขนจากการไดเปรยบอยางสมบรณนน คอ ประเทศใดประเทศหนงจะผลตเฉพาะสนคาทมความช านาญแลวน ามาแลกเปลยนกบสนคาของอกประเทศหนง ท าใหประเทศทงสองมสนคาบรโภคมากขน โดยเดวด รคารโด ไดใหแนวความคดเพมเตมวาประเทศ 2 ประเทศจะท าการคาขายกน เมอประเทศหนงสามารถผลตสนคาชนดนนอยางมประสทธภาพสงกวาเมอเทยบกบการผลตสนคาชนดนนในอกประเทศหนง โดยเนนการคาขายภายใตระบบเสรแตละประเทศจะมความช านาญเฉพาะอยางยงในการผลตสนคาทตนสามารถผลตไดดวยตนทนทต ากวา โดยประเทศนนจะสงออกสนคาทผลตดวยตนทนทต ากวาและน าเขาสนคาทประเทศตนมการผลตดวยตนทนทสงกวาประเทศอน ตอมาทฤษฎการคาดงกลาวไดพฒนาโดย เฮคเชอร - โอหลน (Heckscher -

12

Ohlin) ซงแนวคดนเปนการอธบายภายใตแบบจ าลองทมปจจยการผลตเพยงชนดเดยว คอ แรงงานซงไมสามารถเคลอนยายระหวางประเทศไดและแรงงานการผลตแตละประเทศมประสทธภาพในการผลตตางกน 1.2 เฮคเชอร - โอหลน (Heckscher - Ohlin, 1919) ซงอธบายวาประเทศจะไดรบประโยชนจากการผลตและการคาสนคาทใชปจจยการผลตทมอยมากภายในประเทศ ภายใตแบบจ าลองทมปจจยการผลต 2 ประเภท คอ แรงงานและทน โดยมขอสมมตวาปจจยการผลตสามารถเคลอนยายไดอยางเสรภายในประเทศแตเคลอนยายระหวางประเทศไมได ท าใหความสมพนธระหวางปจจยการผลตและผลผลตในแตละประเทศเหมอนกน จากแนวความคดนประเทศทมปจจยแรงงานมากกวาปจจยทนจะสงออกสนคาทใชแรงงานมากในการผลต (Labor Intensive Commodities) จะเหนไดวาทฤษฎของเฮคเชอร - โอหลน ท าใหการวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบมความเหมาะสมในการใชเปนนโยบายการคาและอตสาหกรรมของประเทศมากยงขน เนองจากเปนแนวคดทอธบายอยางชดเจนวาประเทศควรจะผลตและสงออกสนคาอะไร โดยพจารณาจากปจจยทมอยมากในประเทศ 1.3 พอล เอ แซมมวลสน (Paul A. Samuelson, 1941) ไดปรบปรงแนวคดของเฮคเชอร - โอหลน จนเปนแนวคดทเรยกวาแบบจ าลองเฮคเชอร - โอหลน - แซมมวลสน (Heckscher - Ohlin - Samuelson Model) ซงอธบายวาประเทศตางๆ มปจจยการผลตแตละชนดมากนอยตางกน (Factor Endownments) และประเทศหนงจะมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการผลตและจะสงออกสนคาทมการผลตเหมาะสมกบปจจยการผลตทมอยมากในประเทศนน ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในทางทฤษฎการคาระหวางประเทศนน เปนการวเคราะหภายใตระบบการคาเสร (Free Trade) แตในความเปนจรงประเทศตางๆ พยายามพฒนาการผลตและการสงออก โดยก าหนดมาตรการตางๆ ทเปนการสงเสรมและการคมครองการผลตของภาคอตสาหกรรมในประเทศ ไดแก มาตรการกดกนทางการคา เชน ก าหนดอตราภาษศลกากรน า เขา คาธรรมเนยมพเศษโควตา เปนตน ซงมาตรการตางๆ เหลานมผลตอความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบของอตสาหกรรมในแตละประเทศ ซงท าใหไมสามารถสะทอนถงความไดเปรยบทแทจรงของแตละประเทศตามแนวคดทางทฤษฎการคาระหวางประเทศ (กรกฤษ, 2546)

13

2. ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ (Revealed Comparative Advantage Index) แตละประเทศมสภาพทางเศรษฐกจแตกตางกน ทงทรพยากรธรรมชาต ทน และแรงงาน จงท าใหผลตสนคาไดแตกตางกนทงราคาและคณภาพ ประเทศหนงจะผลตสนคาไดทกอยางนนเปนไปไดยาก ดงนนควรผลตสนคาตามความเชยวชาญเฉพาะอยาง ซงเปนไปตามหลกความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ เครองมอทใชวดความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ เรยกวา ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ (Revealed Comparative Advantage: RCA) ภายใตขอสมมตทวาความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบจะเปนตวก าหนดรปแบบการคาระหวางประเทศ กลาวคอ การเปรยบเทยบสวนแบงของการสงออกสนคาชนดหนงในการสงออกทงหมดของประเทศนน กบสวนแบงของการสงออกสนคาชนดดงกลาวในการสงออกรวมของโลก (Balassa, 1989) ซงมสตรในการค านวณดงน RCA = (Xik / Xi) / (Xwk / Xw) โดยท RCA คอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในสนคา k ของประเทศ i ในประเทศ w Xik คอ มลคาการสงออกสนคา k ของประเทศ i ไปยงประเทศ w Xi คอ มลคาการสงออกทงหมดของประเทศ i ไปยงประเทศ w Xwk คอ มลคาการน าเขาสนคา k ของประเทศ w Xw คอ มลคาการน าเขาสนคาทงหมดของประเทศ w ในทน k คอ ประเภทสนคาทสงออก i คอ ประเทศผสงออกสนคาแตละชนด w คอ ประเทศผน าเขาสนคาแตละชนด จากแนวคด RCA อาศยหลกการทวา ถาประเทศใดผลตสนคาชนดใดชนดหนงไดในตนทนทต ากวาประเทศอนๆ ประเทศนนกควรจะสงออกสนคานนๆ ในสดสวนทสงกวาสดสวนการสงออกเฉลยของโลก ซงคา RCA ทไดจะน ามาเปรยบเทยบกบคาเฉลยของโลกซงมคาเทากบ 1

14

ดงนนหลกเกณฑในการพจารณา RCA คอ ถา RCA > 1 แสดงวา ประเทศ i มความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกสนคา k ไปยงตลาด w ถา RCA < 1 แสดงวา ประเทศ i ไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกสนคา k ไปยงตลาด w โดยทวไปนอกจากพจารณาคา RCA ทมากกวา 1 แลวยงตองพจารณาเปรยบเทยบกบคา RCA ของประเทศคแขงขนทสงออกไปในตลาดเดยวกนดวย กลาวคอถาคา RCA ของประเทศผ สงออกเปรยบเทยบกบอกประเทศหนงแลวมคาสงกวา แสดงวามความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในสนคาชนดนนๆ ในตลาดน าเขาทก าลงพจารณา และควรพจารณาคา RCA รวมกบสวนแบงตลาด (Market Share) เมอเปรยบเทยบกบประเทศผสงออกอนๆ จะชวยใหทราบถงความสามารถในการแขงขนกบประเทศคแขงขนในการสงออกไดดยงขน ดงนนจงสามารถทจะใชแนวคดวธการวดคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏเพอใชวดความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบของสนคาสงออกของประเทศไทยกบประเทศคแขงขน ซงจะบงบอกถงความสามารถในการผลต และการสงออกสนคาของประเทศไทยในแตละสนคาวาเปนอยางไรในชวงระยะเวลาทท าการศกษา หากคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏของสนคาชนดใดมคาสงขนเปนล าดบ ยอมชใหเหนถงความสามารถในการผลตและการสงออกในสนคานนๆ ของประเทศไทยจะมอนาคตทดและมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบกบประเทศคแขงขนในอนาคต ในทางตรงขามหากคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏของสนคาใดมคาลดลงเปนล าดบ ยอมชใหเหนถงความสามารถในการผลตและการสงออกสนคานนๆ ของประเทศไทยจะเสยเปรยบโดยเปรยบเทยบกบประเทศคแขงขนในอนาคต

15

3. แบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท (Constant Market Share Model : CMS) การวเคราะหการขยายตวของการสงออก สามารถวเคราะหไดโดยใชแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท (Leamer and Sterm, 1970) ซงเปนแบบจ าลองในการวเคราะหปจจยตางๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงของอตราการขยายตวของการสงออกในสนคาทตองการท าการศกษา แบบจ าลอง CMS จะชวยอธบายถงสาเหตของการเปลยนแปลงการสงออกในแตละสนคาวาเปนผลสบเนองมาจากการกระจายตวของตลาด ความสามารถในการแขงขน ผลจากสวนประกอบสนคาสงออก หรอการขยายตวของตลาดโลก แบบจ าลอง CMS มพนฐานการวเคราะหตงอยบนสมมตฐานทวไปทวา การสงออกสนคาชนดใดชนดหนงจะถกก าหนดโดยปจจย 2 ดาน คอ อปสงคและอปทาน โดยอปสงคสวนใหญจะขนอยกบสภาพการณของประเทศผน าเขา และอปทานสวนใหญจะขนอยกบสภาพการณของประเทศผสงออก และมขอสมมตทวาสวนแบงตลาดของประเทศผสงออกทสงสนคาเขาไปขายในตลาดเดยวกน คงอยในระดบเดมไมมการเปลยนแปลง ซงการสงออกของประเทศใดประเทศหนงอาจไมสามารถขยายตวไดรวดเรวเทากบการขยายตวของการสงออกเฉลยของโลก เนองจากเหตผล 3 ประการ คอ (1) การสงออกอาจจะกระจกตวอยเฉพาะสนคาทความตองการมอตราการขยายตวต า (2) การสงออกอาจมงเนนไปยงตลาดทซบเซาหรอมอตราการขยายตวต า (3) ประเทศทสงออกอาจไมสามารถหรอไมตองการแขงขนกบผสงออกจากประเทศอน แบบจ าลอง CMS มหลกการวเคราะห โดยพจารณาถงผลของการสงออกของประเทศใดประเทศหนง เมอสมมตวาประเทศดงกลาวพยายามรกษาสวนแบงตลาด (Market Share) ในตลาดโลกไวใหไดเทาเดม ความแตกตางระหวางขนาดของการขยายตวของการสงออกทเปนจรงกบขนาดการขยายตวของการสงออกในกรณทสวนแบงตลาดของประเทศในตลาดโลกทก าหนดใหคงท สามารถแยกไดวาการเปลยนแปลงเปนผลมาจากการแขงขน ผลจากสวนประกอบของสนคา และผลจากการกระจายตวของตลาด

16

ทมาของแบบจ าลองโดยทวไป สวนแบงตลาดของประเทศผสงออกแสดงไดดงน

S = Q

q

= )( pf (1)

ก าหนดให S คอ สวนแบงตลาดการสงออกของประเทศทก าลงพจารณา q คอ มลคาการสงออกทงหมดของประเทศทก าลงพจารณา Q คอ มลคาการสงออกทงหมดของโลก p คอ ราคาสนคาสงออกของประเทศทก าลงพจารณา pw คอ ราคาสนคาสงออกของประเทศอนๆ ในโลก นอกเหนอจากประเทศท ก าลงพจารณา จากสมการ (1) จดรปไดเปน q = SQ (2) น าสมการ (2) มาท าอนพนธทงหมด (Total Differentiation) เทากบ dq = SdQ + QdS (3) สมการ (3) เปนสมการเอกลกษณทแสดงใหเหนวา การเปลยนแปลงของมลคาการสงออกสนคาของประเทศใดประเทศหนงเปนผลมาจากปจจย 2 ประการ คอ ประการแรก ไดแก การเปลยนแปลงในอปสงคของโลก (SdQ) โดยก าหนดใหสวนแบงตลาดของประเทศทก าลงพจารณาในการสงออกนมคาคงท เรยกปจจยนวาเปนผลจากการขยายตวของการสงออกรวมของโลก (World Growth Effect) สวนใหญเปนผลเนองมาจากอทธพลภายนอก

pw

17

ประการทสอง ไดแก การเปลยนแปลงในสดสวนการสงออกของประเทศทก าลงพจารณา (QdS) ภายใตเงอนไขทวาความตองการหรออปสงครวมของโลกตอสนคาทก าลงพจารณามปรมาณหรอมลคาคงท เรยกปจจยนวาเปนผลจากความสามารถในการแขงขนอยางแทจรง (Pure Competitive Effect) สวนใหญเปนผลเนองมาจากสภาพการณภายในประเทศผสงออก เมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในตลาดโลก

18

บทท 3

วธการศกษา

วธการเกบขอมล ขอมลทน ามาใชในการศกษาครงนคอขอมลทตยภม (Secondary Data) เพอศกษาสภาพการผลต การตลาด ตลอดจนมาตรการและนโยบายตางๆ โดยเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารรายงานการศกษา บทความตางๆ ทเกยวของ และสถตทเกบโดยหนวยงานราชการตางๆ เชน วารสารของกรมเศรษฐกจการพาณชย กรมสงเสรมการสงออก กรมศลกากร กรมประมง เปนตน

วธการวเคราะหขอมล เพอใหบรรลวตถประสงคขอท 1 จะท าการศกษาสภาพทวไปของตลาดผลตภณฑปลาทนากระปองของประเทศไทยในประเทศสหรฐอเมรกา ไดแก ศกษาขอมลการสงออกปลาทนากระปอง สวนแบงตลาดในประเทศสหรฐอเมรกา คแขงทส าคญ มาตรการเกยวกบการน าเขาปลาทนากระปองของประเทศสหรฐอเมรกาทมตอคคา รวมถงปญหาและอปสรรคตางๆ ทมตอการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทย ทงนจะท าการวเคราะหเชงพรรณนา (Desscriptive Analysis) โดยใชสถตพรรณนา ไดแก รอยละและคาเฉลย ประกอบการอธบาย เพอใหบรรลวตถประสงคขอท 2 จะท าการวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงประเทศสหรฐอเมรกา โดยพจารณาจากดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ เพอจะไดทราบวาประเทศไทยมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในสนคา ทท าการศกษาหรอไมส าหรบการแขงขนในตลาดสหรฐอเมรกา ซงมสตรในการค านวณ ดงน RCA = (Xik / Xi) / (Xwk / Xw)

19

โดยท RCA คอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในสนคาปลาทนากระปองของ ประเทศไทย (i) ในประเทศสหรฐอเมรกา (w) Xik คอ มลคาการสงออกปลาทนากระปอง (k) ของประเทศไทย (i) ไปประเทศสหรฐอเมรกา (w) Xi คอ มลคาการสงออกทงหมดของประเทศไทย (i) ไปประเทศ สหรฐอเมรกา (w) Xwk คอ มลคาการน าเขาปลาทนากระปอง (k) ของประเทศสหรฐอเมรกา (w) Xw คอ มลคาการน าเขาสนคาทงหมดของประเทศสหรฐอเมรกา (w)

คา RCA ทไดจะน ามาเปรยบเทยบกบคาเฉลยของโลกซงเทากบ 1 ดงนนหลกเกณฑในการพจารณา RCA คอ ถา RCA มากกวา 1 แสดงวา ประเทศนนมความสามารถในการผลตตามความเชยวชาญเฉพาะ (Specialization) ในสนคาชนดนนดขน หรอมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทางการผลตเพมขน ถา RCA นอยกวา 1 แสดงวา ประเทศนนมความสามารถในการผลตตามความเชยวชาญเฉพาะในสนคาชนดนนลดลง หรอสญเสยความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทางการผลต โดยทวไปนอกจากจะพจารณาคา RCA มากกวา 1 แลวยงตองพจารณาเปรยบเทยบกบคา RCA ของประเทศคแขงขนทสงออกปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกาดวย ประเทศคแขงขนทท าการศกษา คอ ประเทศจน ถาหากประเทศจนมคา RCA มากกวา 1 แสดงวาประเทศจนกมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการผลตและสงออกปลาทนากระปองไปในตลาดสหรฐอเมรกาเชนเดยวกบประเทศไทย และจะพจารณาคา RCA รวมกบสวนแบงตลาด โดยจะใชการวดคา CMS มาพจารณาความสามารถในการแขงขนเพอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงขน ซงจะชวยใหทราบถงความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยกบประเทศจนในการสงออกไดดยงขน แบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท เรมจากกลาววา สวนแบงตลาดการสงออกของประเทศหนงเปนความสมพนธกบความสามารถในการแขงขนของประเทศนน

20

pw

ทมาของแบบจ าลองโดยทวไป สวนแบงตลาดของประเทศผสงออกจะก าหนดไดดงน

S = Q

q

= )( pf (1)

โดยท S คอ สวนแบงตลาดการสงออกของประเทศทก าลงพจารณา q คอ มลคาการสงออกของประเทศทก าลงพจารณา Q คอ มลคาการสงออกทงหมดของโลก p คอ ราคาสนคาสงออกของประเทศทก าลงพจารณา pw คอ ราคาสนคาสงออกของประเทศอนๆ ในโลก นอกเหนอจากประเทศท ก าลงพจารณา จากความสมพนธนจะพบวา สวนแบงตลาดการสงออกของประเทศทก าลงพจารณาขนอยกบราคาเปรยบเทยบ กลาวคอถาหากสดสวน p / pw เปลยนแปลง กจะท าใหสวนแบงตลาดการสงออกเปลยนแปลงไปดวย จากสมการ (1) จดรปไดเปน q = SQ (2) น าสมการ (2) มาท าอนพนธทงหมด (Total Differentiation) เทากบ dq = SdQ + QdS (3) สมการ (3) สามารถอธบายการเปลยนแปลงของมลคาการสงออกสนคาของประเทศใดประเทศหนง เปนผลมาจากปจจย 2 ประการ คอ

21

ประการแรก ไดแก การเปลยนแปลงในอปสงคของโลก (SdQ) โดยก าหนดใหสวนแบงตลาดของประเทศทก าลงพจารณาในการสงออกนมคาคงท เรยกปจจยนวาเปนผลจากการขยายตวของการสงออกรวมของโลก (World Growth Effect) สวนใหญเปนผลเนองมาจากอทธพลภายนอก ประการทสอง ไดแก การเปลยนแปลงในสดสวนการสงออกของประเทศทก าลงพจารณา (QdS) ภายใตเงอนไขทวาความตองการหรออปสงครวมของโลกตอสนคาทก าลงพจารณามปรมาณหรอมลคาคงท เรยกปจจยนวาเปนผลจากความสามารถในการแขงขนอยางแทจรง (Pure Competitive Effect) สวนใหญเปนผลเนองมาจากสภาพการณภายในประเทศผสงออก เมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในตลาดโลก

ทกลาวมาขางตน เปนแบบจ าลอง CMS อยางงาย ซงในการวเคราะหการเปลยนแปลงจ าเปนตองท าการเปรยบเทยบการสงออกของ 2 ชวงเวลา ซงเรยกวาปฐาน (Base year : 0) และปสดทาย (Final year : 1) ในการค านวณการเปลยนแปลงการสงออกของประเทศ (dq1) อาจใชโครงสรางสวนแบงตลาดสงออกของประเทศในปฐาน (S0) และใชการสงออกทงหมดของโลกในปสดทาย (Q1) จากสมการ (3) จดรปไดเปน dqi = SidQ + QdSi (4) ในการพจารณาทผานมาเปนการวเคราะหในภาพรวมของการสงออกเทานน เรยกวา การวเคราะหแบบชนเดยว (One Level Analysis) แตถาตองการพจารณาในรายละเอยดเปนรายสนคาหรอในแตละประเทศผน าเขา จ าเปนตองปรบปรงสมการใหสอดคลองกบสงทตองการศกษา ดงน

(1) พจารณาเปนรายสนคา โดยขอเทจจรงแลวการสงออกทงหมดประกอบดวยกลมสนคาทมความแตกตางกน ดงนนหากมความสนใจทจะศกษาเฉพาะกลมสนคา โดยสมมตให k คอ ชนดสนคา จะไดสมการดงน

22

dqik = SikdQk + QkdSik (5) และสามารถหาผลรวมของสนคาชนดตางๆ ในสมการ (5) ไดดงน

dqik =

k

SikdQk + k

QkdSik (6)

จากสมการ (6) แสดงใหเหนวาผลรวมของการเปลยนแปลงการสงออกส าหรบ k สนคา มสวนมาจากผลรวมของการขยายตวของการสงออกของโลกในแตละสนคา (

k

SikdQk ) และผลรวมของ

ความสามารถในการแขงขนในแตละสนคา (k

QkdSik )

จากสมการ (6) จดรปไดเปน dqi = SidQ + (

k

SikdQk - SidQ ) + k

QkdSik (7)

จากสมการ (7) เรยกวา การวเคราะหแบบสองชน (Two Level Analysis) อธบายไดวาการขยายตวของการสงออกของประเทศ i เปนผลมาจากสวนประกอบ 3 สวน ไดแก (SidQ) คอผลจากการขยายตวของการสงออกรวมของโลก (

k

SikdQk - SidQ) คอผลจากสวนประกอบของสนคา

สงออกของประเทศ i และ (k

QkdSik ) คอผลจากความสามารถในการแขงขน

(2) พจารณาเปนรายประเทศ

ในการสงออกไปยงประเทศตางๆ ทมอตราการขยายตวแตกตางกน ยอมมผลตอการขยายตวของการสงออกรวมของประเทศ i ดวยเหตน จงควรรวมเอาปจจยดานการกระจายตลาดเขามาพจารณาดวยในสมการ ซงจะพจารณาทงกรณสนคา k และตลาด j เขยนเปนสมการไดดงน dqijk = SijkdQjk + QjkdSijk (8)

23

และสามารถหาผลรวมของสนคาชนดตางๆ ในสมการ (8) ไดดงน

dqijk = j

k

SijkdQjk + j

k

QjkdSijk

= SidQ + (k

SikdQk - SidQ) +

(j

k

SijkdQjk - k

SikdQk ) + j

k

QjkdSijk (9)

จากสมการ (9) เรยกวา การวเคราะหแบบสามชน (Three Level Analysis) อธบายไดวาการขยายตวของการสงออกของประเทศ i เปนผลมาจากสวนประกอบ 4 สวน ไดแก (SidQ) คอผลจากการขยายตวของการสงออกรวมของโลก (

k

SikdQk - SidQ) คอผลจากสวนประกอบของสนคา

สงออกของประเทศ i (j

k

SijkdQjk -k

SikdQk) คอผลจากการกระจายตลาด และ

(j

k

QjkdSijk) คอผลจากความสามารถในการแขงขน

จากสมการ (9) สามารถขยายเปนสมการเอกลกษณ ไดดงน dqijk = Si

0dQ + (k

S0ikdQk - S

0idQ) +

(j

k

S0ijkdQjk -

k

S0ikdQk ) +

j

k

Q0jkdSijk +

j

k

dQjkdSijk (10)

สมการเอกลกษณ (10) เรยกวา การวเคราะหแบบสชน (Four Level Analysis) ซงการสงออกของประเทศ i ทเพมขนเปนผลมาจากปจจยดานตางๆ ดงน (Si

0dQ) คอ ผลจากอตราการขยายตวของตลาดโลก (World Growth Effect) แสดงถงแนวโนมการคาโลก ซงวดการขยายตวในการสงออกรวมของโลก ถาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยขยายตวในอตราเดยวกนกบอตราการขยายตวของการสงออกรวมของโลก สวนแบงตลาดของประเทศไทยในตลาดโลกจะคงท

24

(k

S0ikdQk - S

0idQ) คอผลจากสวนประกอบของสนคาสงออก (Commodity Composition

Effect) ส าหรบประเทศทมการสงออกสนคาหลายชนด การขยายตวของการสงออกจะขนอยกบวาประเทศมงเนนสงออกสนคาทมการขยายตวของอปสงครวมสงหรอต ากวาอตราเฉลยของโลก ถาผลจากสวนประกอบของสนคาสงออกมคาเปนบวกกแสดงวาการสงออกของประเทศมสวนประกอบของสนคาสงออกทมอตราการขยายตวสงกวาอตราเฉลยของโลกเปนสวนใหญ และถาผลจากสวนประกอบของสนคามคาเปนลบกจะใหผลตรงกนขาม (

j

k

S0ijkdQjk -

k

S0ikdQk) คอ ผลจากการกระจายตวของตลาด (Market Distribution

Effect) จะชใหเหนวาประเทศไทยสงออกสนคาแตละชนดสวนใหญไปยงประเทศทมการขยายตวของตลาดสงหรอต ากวาอตราเฉลยของโลก ถาผลจากการกระจายตวของตลาดมคาเปนบวก กแสดงวาประเทศไทยมการสงออกสนคาสวนใหญไปยงตลาดทมอตราการขยายตวสงกวาอตราเฉลยของโลก ซงจะมผลท าใหอตราการขยายตวของการสงออกของประเทศสงกวาอตราเฉลยของโลกเชนเดยวกน และถาผลจากการกระจายตวของตลาดมคาเปนลบกจะใหผลตรงกนขาม (

j

k

Q0jkdSijk) คอ ผลจากความสามารถในการแขงขนอยางแทจ รง (Pure

Competitiveness Effect) เปนผลตางระหวางการขยายตวของการสงออกจรงกบการขยายตวของการสงออกทเพยงพอเพอใหประเทศสามารถรกษาสวนแบงตลาดในตลาดโลกไวเทาเดมในแตละสนคาแตละตลาด ผลตางนมผลท าใหสวนแบงในตลาดโลกของประเทศผสงออกเพมขนหรอลดลง ซงสะทอนถงความสามารถในการแขงขนกบผสงออกจากประเทศอนๆ ในตลาดโลก (

j

k

dQjkdSijk) คอ ผลกระทบรวม (Interaction Effect) เปนผลจากการปรบการสงออก

ถกหรอผดทศทาง ผลนจะสะทอนใหเหนวาประเทศผสงออกอาจใชความพยายามขยายการสงออกไปในตลาดทหดตว หรอปรบลดการสงออกไปในตลาดทมการขยายตว ถาเปนกรณนผลกระทบรวมจะมคาเปนลบ และถาผลกระทบรวมมคาเปนบวกกจะใหผลตรงกนขาม การวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา ในครงนเปนการพจารณารายสนคา ดงนนแบบจ าลอง CMS ทใชในการวเคราะหจงไมมผลจากสวนประกอบของสนคาสงออก

25

แบบจ าลอง CMS ทประยกตใชในการวเคราะห จะมขอสมมตพนฐานดงน 1. ก าหนดใหลกษณะอปสงคของประเทศผน าเขาเปนตวแปรภายนอก และไมสามารถควบคมไดโดยประเทศสงออก 2. สวนแบงตลาดการสงออกของประเทศผสงออกทก าลงศกษาอยในตลาดใดตลาดหนงจะก าหนดใหมคาคงท ตราบเทาทประเทศสงออกดงกลาวสามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงของอปสงคในตลาดน หมายความวาการเปลยนแปลงสวนแบงตลาดของประเทศดงกลาวในตลาดใดตลาดหนงเปนผลสบเนองมาจากความสามารถในการแขงขนของประเทศนน เมอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงอนๆ ซงในทางออมหมายถงความสามารถในการแขงขนจะขนอยกบความสามารถในการปรบตวดานอปทานภายในประเทศผสงออกดงกลาว 3. ความยดหยนของอปทานการสงออกมคาอนนต (Infinity) นนคอประเทศผสงออกสามารถขยายการผลตสนคา เพอตอบสนองตลาดโลกทขยายตวไดเสมอ 4. สนคาทผลตโดยผผลตจากประเทศตางๆ มลกษณะและคณภาพเหมอนกนหรอใกลเคยงกน จนไมกอใหเกดความแตกตางในแงของผบรโภค 5. ไมมการรวมมอกนระหวางประเทศผสงออกในตลาดโลก

26

บทท 4

ผลการศกษา

อตสาหกรรมปลาทนากระปอง

4.1 ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในไทย ประเทศไทยเปนประเทศผ สงออกผลตภณฑปลาทนากระปองอนดบหนงของโลก นบตงแตป พ.ศ. 2528 โดยสามารถสรางรายไดปละหลายหมนลานบาท และมการเตบโตอยางตอเนองทกป โดยมตลาดสงออกทส าคญ ไดแก สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และญปน เปนตน ในขณะทภาพรวมตลาดสงออกยงคงมแนวโนมเตบโตขนเรอยๆ จากโอกาสในตลาดเกดใหมอยางกลมประเทศแถบตะวนออกกลาง และทวปแอฟรกา ซงหนมาใหความสนใจในการบรโภคปลาทนามากขน (กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2558)

ปจจยส าคญตางๆ ทจะสงผลกระทบตออตสาหกรรมปลาทนากระปองของไทย ไดแก วตถดบปลาทนาทผประกอบการไทยตองพ งพาจากการน าเขาเปนหลก ความผนผวนจากอตราแลกเปลยนของประเทศคคา มาตรการควบคมในการท าประมงอยางย งยน ความหลากหลายและความแตกตางของพฤตกรรมผบรโภคในแตละภมภาค รวมถงการแขงขนททวความรนแรงจากอตราการเตบโตของตลาดจงท าใหเกดผประกอบการรายใหมๆ เพมมากขน ดงนนผประกอบการไทยจงจ าเปนทจะตองศกษาและเตรยมความพรอมในการปรบตวเพอตอบสนองและรองรบตอการเปลยนแปลงไดทนสถานการณ 4.1.1 วตถดบในการผลต

ปลาทนาทนยมน ามาใชเปนวตถดบในการผลตในปจจบนมอย 7 สายพนธ ซงในแตละสายพนธกมคณลกษณะแตกตางกนไป โดยสามารถอธบายไดดงน

27

ปลาทนาทองแถบ (Skipjack Tuna) หรอ Katsuwonus pelamis เปนปลาทะเลซงเปนปลาทนาสายพนธหลกทนยมน ามาแปรรปในอตสาหกรรมปลาทนามากทสดในประเทศไทย เปนสายพนธทมเนอนอยและมสเขม ลกษณะล าตวกลม รปทรงยาวเพรยว ลกษณะคลายกระสวย ปากกวาง จ าแนกจากชนดอนไดงาย เนองจากล าตวดานทองมแถบสด าปนน าเงนสลบขาวเปนแนวจากบรเวณครบใตทองไปจนถงครบหางประมาณ 4 - 6 แถบ โดยมขนาดความยาวสงสดประมาณ 108 เซนตเมตร และมน าหนกมากทสดประมาณ 34.5 กโลกรม สวนขนาดทจบเพอน ามาแปรรปโดยทวไปจะมขนาดเฉลยเทากบ 50 - 80 เซนตเมตร และมน าหนก 2.7 - 10 กโลกรม ซงประเทศไทยนยมน ามาใชเปนวตถดบมากเปนอนดบหนง ในการน าไปบรโภคสด แชแขง หรอท าเปนผลตภณฑบรรจกระปอง โดยมแหลงท าประมงอยในมหาสมทรแปซฟกตะวนตก มหาสมทรแปซฟกตะวนออก และมหาสมทรอนเดย (ภาพท 2)

ภาพท 2 ปลาทนาทองแถบ ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

ปลาทนาครบเหลอง (Yellow Fin Tuna) เปนปลาทะเลซงมชอวทยาศาสตรวา Thunnus albacores มลกษณะรปรางคลายกระสวย ล าตวทอนหวโตและมกลามเนอหนา ทอนหางคอนขางกลมยาว ปลายหางเรยว จะงอยปากยาวและปลายแหลม ปากกวาง มฟนเลกแหลมทขากรรไกรบนและลาง ตาโตอยใกลมมปาก ครบหลงแยกเปนสองอนแตสวนของฐานเชอมตดกน ครบหลงอนหลงสงและเรยวยาว มครบฝอยเรยงแถวทงดานบนและดานลางของทอนหาง ครบกนสงโคง ปลายเรยวยาว ครบหางเวารปวงพระจนทร ซกบนของล าตวเปนสน าเงนปนด า ดานทองสขาวปนเหลอง มขนาดความยาวประมาณ 80 - 120 เซนตเมตร เปนสายพนธทมเนอมากกวาสายพนธอนๆ และมสเขมนอย ซงประเทศไทยนยมน ามาใชเปนวตถดบมากเปนอนดบสอง ในการน าไปบรโภคสด แช

28

แขง หรอท าเปนผลตภณฑบรรจกระปอง โดยมแหลงท าประมงอยในมหาสมทรแปซฟกตะวนตก มหาสมทรแปซฟกตะวนออก และมหาสมทรอนเดย (ภาพท 3)

ภาพท 3 ปลาทนาครบเหลอง ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

ปลาทนาครบยาว (Albacore Tuna) เปนสายพนธทมเนอสขาวและถอวาเปนวตถดบทมคณภาพสงทสดส าหรบการใชในการผลตปลาทนากระปอง จงไดรบสมญานามวาเปน “ไกทะเล (Chicken of the Sea)” ซงประเทศไทยนยมน ามาใชเปนวตถดบมากเปนอนดบสาม มขนาดล าตวยาวตงแต 80 - 100 เซนตเมตร และน าหนกเฉลย 25 กโลกรม โดยมแหลงท าประมงอยในมหาสมทรแปซฟกเหนอ มหาสมทรแปซฟกใต มหาสมทรแอตแลนตก และทะเลเมดเตอรเรเนยน (ภาพท 4)

ภาพท 4 ปลาทนาครบยาว ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

29

ปลาทนาตาโต (Big Eye Tuna) เปนสายพนธทนยมน าไปบรโภคสดมากกวาแปรรป มขนาดล าตวยาวตงแต 35 - 72 นว และมน าหนกระหวาง 4 - 16 กโลกรม โดยมแหลงท าประมงอยในมหาสมทรแปซฟกตะวนออก มหาสมทรแปซฟกตะวนตก มหาสมทรอนเดย และมหาสมทรแอตแลนตก (ภาพท 5)

ภาพท 5 ปลาทนาตาโต ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

ปลาทนาครบน าเงน (Blue Fin Tuna) เปนสายพนธทมขนาดใหญ น าหนกมาก ขนาดล าตวยาวตงแต 60 - 80 นว น าหนกประมาณ 40 - 130 กโลกรม และเนอมสเขมมาก นยมน าไปบรโภคสดหรอท าเปนผลตภณฑบรรจกระปอง (เนอขาว) โดยมแหลงท าประมงอยในมหาสมทรแปซฟกตะวนตกเฉยงเหนอ มหาสมทรแอตแลนตกตะวนออกเฉยงเหนอ มหาสมทรแอตแลนตกตะวนตกเฉยงใต และทะเลเมดเตอรเรเนยน (ภาพท 6)

ภาพท 6 ปลาทนาครบน าเงน ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

30

ปลาโอด า (Tongol Tuna) เปนสายพนธทมขนาดเลกและเนอมสขาว สามารถพบไดตามชายฝงทะเลของประเทศไทย โดยมล าตวยาวเพยง 70 - 130 เซนตเมตร และน าหนก 1 - 5 กโลกรม ซงชาวอเมรกนทางตอนเหนอนยมบรโภคปลาสายพนธนเนองจากมรสชาตดและเนอปลามสขาว (ภาพท 7)

ภาพท 7 ปลาโอด า ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

ปลาโอลาย (Bonito Tuna) เปนสายพนธทมขนาดเลกและเนอมสเขม สามารถพบไดตามชายฝงทะเลของประเทศไทย โดยมล าตวยาวเพยง 18 - 32 นว และน าหนก 1 - 4 กโลกรม สวนใหญจะน ามาแชเยนและแชแขงโดยการตดหวและควานไสออกเพอจ าหนาย (ภาพท 8)

ภาพท 8 ปลาโอลาย ทมา: NSW Department of Primary Industries (2558)

31

เนองจากปลาทนาไมมการเพาะเลยงเปนฟารมในประเทศไทย ดงนนวตถดบจงไดมาจากการท าประมงในแหลงธรรมชาต โดยวตถดบประมาณรอยละ 80 จะตองน าเขามาในรปแบบของปลาทนาสดแชเยนและแชแขงจากตางประเทศ เพอน ามาใชเปนวตถดบผลตและแปรรปเพอการสงออกไปยงตลาดตางประเทศ แหลงวตถดบภายในประเทศ วตถดบในประเทศ มสดสวนประมาณรอยละ 20 ของปรมาณวตถดบปลาทนาทงหมดทใชในการผลต โดยปลาทนาทจบไดในแถบทะเลไทย เรยกวา ปลาโอ มขนาดความยาวประมาณ 12 นว สวนใหญนยมน าไปบรโภคสดมากกวาท าเปนผลตภณฑบรรจกระปอง เนองจากมขนาดเลกและเปนปลาทนาผวน าแตกตางจากปลาทนาน าเขาทมขนาดใหญกวา ท าใหมสวนเหลอทงนอยกวา ประกอบกบเรอประมงของไทยทใชจบปลาทนายงมไมมากนก ท าใหไมสามารถจบปลาทนาไดเพยงพอตอความตองการ โดยแหลงท าประมงปลาทนาของไทยม 2 แหลง คอ แหลงประมงในนานน าและนอกนานน าไทย มรายละเอยดดงน

(1) แหลงประมงในนานน า แบงออกเปน 7 เขต คอ เขต 1 อาวไทยดานตะวนออก ไดแก ทะเลในเขตจงหวดตราด จนทบร และระยอง เขต 2 อาวไทยตอนใน ไดแก ทะเลในเขตจงหวดชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ สมทรสาคร และเพชรบร เขต 3 อาวไทยดานตะวนตกตอนบน ไดแก ทะเลในเขตจงหวดประจวบครขนธ ชมพร และสราษฎรธาน เขต 4 อาวไทยดานตะวนตกตอนลาง ไดแก ทะเลในเขตจงหวดนครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส เขต 5 อาวไทยตอนลาง ไดแก ทะเลทอยบรเวณกลางอาวไทย มอาณาเขตตดตอกบเสนแบงเขตเศรษฐกจจ าเพาะของมาเลเซยและกมพชา เขต 6 ทะเลอนดามนตอนบน ไดแก ทะเลในเขตจงหวดระนอง พงงา และภเกต เขต 7 ทะเลอนดามนตอนลาง ไดแก ทะเลในเขตจงหวดกระบ ตรง และสตล (2) แหลงประมงนอกนานน า ไดแก ทะเลในแถบทะเลอนดามน มหาสมทรอนเดยฝงตะวนออก และทะเลจนใตบรเวณนานน าประเทศอนโดนเซย ซงปจจบนไดยกเลกสมปทานการท า

32

ประมงในเขตทะเลของประเทศตน และเปลยนนโยบายเปนการท าประมงแบบบรณาการ โดยเรอตางชาตจะเขาท าประมงไดเมอมการรวมทนกบเอกชนของอนโดนเซย หรอใหเรอประมงแกชาวอนโดนเซยเชาท าประมง และสตวน าทจบไดสวนใหญตองน าขนททาเรอของอนโดนเซย สงผลใหเขตการท าประมงนอกนานน าของไทยลดพนทลง และโอกาสในการหาวตถดบจงลดลงไปดวย แหลงวตถดบจากตางประเทศ ปลาทนาสายพนธทน ามาบรโภคมถนอาศยอยในทะเลแถบมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดยเปนหลก สวนมหาสมทรแอตแลนตกและทะเลเมดเตอรเรเนยนเปนแหลงรอง โดยในป พ.ศ. 2556 ทผานมา สถานการณการจบปลาทนาในมหาสมทรอนเดยประสบกบปญหาสภาพอากาศทเลวรายและกระแสลมแรง สงผลกระทบใหเรอประมงทนาและอปกรณในการท าประมงไดรบความเสยหายและเปนสาเหตท าใหสามารถจบปลาไดอยางจ ากด ในขณะทปรมาณการจบปลาจากมหาสมทรแปซฟกตะวนตกลดลง เนองจากมาตรการหามใชอปกรณชวยท าประมงประเภทซง (Fish Aggregating Device : FAD) และก าหนดใหปดนานน าเปนเวลา 4 เดอน (ก.ค. - ต.ค.) นอกจากนยงมเรองของกลมสหภาพยโรปทก าหนดใหปดนานน าส าหรบเรออวนลากและเรออวนลอมในการจบปลาในเขตทะเลเมดเตอรเรเนยน 4.1.2 ตนทนการผลต ตนทนการผลตทส าคญในการผลตปลาทนากระปอง คอ ปลาทนาสดแชเยนและแชแขงทสวนมากตองน าเขาจากตางประเทศ นอกจากนยงมตนทนของวตถดบอนๆ คอ น ามนถวเหลอง กระปองหรอบรรจภณฑอน ซงเมอแบงโครงสรางหลกๆ ของตนทนในการผลตแลวจะสามารถแบงเปนปจจยหลกสองอยาง คอ ตนทนวตถดบ และตนทนในการด าเนนงาน (กระปอง, บรรจภณฑ และคาจางแรงงาน) ดงแสดงในตารางท 3

33

ตารางท 3 โครงสรางตนทนในการผลตปลาทนากระปอง

ผลตภณฑ แหลงทมาวตถดบ ตนทน (%) วตถดบ การด าเนนงาน แรงงาน

ปลาทนากระปอง ในน าเกลอ

ปลาทนากระปอง ในน ามนพช

รอยละ 15 มาจาก วตถดบในประเทศ

รอยละ 15 มาจาก วตถดบในประเทศ

54.50

54.10

18.60

15.80

5.60

6.60

ทมา: กรมสงเสรมการสงออก (2558) ตนทนการผลตปลาทนากระปองสวนใหญประมาณรอยละ 54 - 55 เปนตนทนวตถดบซงตองพ งพาการน าเขาจากตางประเทศ จงท าใหความผนผวนของปรมาณและราคาวตถดบในตลาดโลกสงผลตอตนทนการผลตปลาทนากระปองของไทยโดยตรง นอกจากวตถดบแลวยงมตนทนในการด าเนนงานประมาณรอยละ 15 - 20 ตนทนแรงงานประมาณรอยละ 6 สวนทเหลอจะเปนตนทนอนๆ อกประมาณรอยละ 20 และเนองจากราคาน าเขาปลาทนามการเปลยนแปลงตามภาวะการจบ ฤดกาลจบ และอตราแลกเปลยนซงมกผนผวนตามภาวะเศรษฐกจของโลก จงท าใหตนทนวตถดบเปนสงทมผลกระทบตออตสาหกรรมมากทสด 4.1.3 กระบวนการผลต (1) การตรวจสอบคณภาพวตถดบ (Raw Material)

กอนการน าวตถดบเขาสกระบวนการผลตจะตองมการตรวจสอบคณสมบตทางกายภาพตางๆ ของปลา คอ เหงอก ตา ผวหนง และความยดหยนของเนอปลา ตองอยในสภาพทด ไมมลกษณะเสอมคณภาพ

(2) การละลายน าแขง (Thawing) ภายหลงผานการตรวจสอบคณภาพ ปกตปลาทนาจะอยในสภาพแชแขงทอณหภม -20

องศาเซลเซยส หลงจากนนจะถกน ามาละลายน าแขง ซงสามารถท าได 3 แบบ คอ ละลายโดยใช

34

อากาศปกต ละลายโดยใชน า และละลายในหองเยน ส าหรบระยะเวลาจะแตกตางกนขนอยกบปรมาณปลา แตปกตจะละลายโดยใชน าประมาณ 2 - 3 ชวโมง เพอเพมอณหภมในตวปลาขนเปน 5 องศาเซลเซยส หากสงกวานจะท าใหเนอปลาเสอมสภาพจากการเขาท าลายของจลนทรยและเอนไซมตางๆ

(3) การตดปลา (Butchering or Cutting) ปลาทผานกระบวนการละลายน าแขงจะถกน ามาผาทอง ควกไสและอวยวะภายในอนๆ

ออกและลางดวยน า เพอลดปรมาณจลนทรย ซงในขนตอนนจะสญเสยน าหนกปลาประมาณรอยละ 3 - 6

(4) การนงปลา (Pre-Cooking) ปลาทผานการควกไสและท าความสะอาดแลว จะถกน ามานงในหมอนงไอน า (Retort) ท

อณหภมประมาณ 95 องศาเซลเซยส ความดนประมาณ 1 - 2 บาร เปนเวลา 60 - 90 นาท ซงขนอยกบขนาดและชนดของปลา การนงปลาเพอท าใหหนงและกระดกปลาแยกออกจากเนอปลา ท าใหขดเนอออกงาย และเปนการเพมความเหนยวและการตกตะกอนของโปรตนอกดวย โดยภาชนะหรอเครองทใชนงปลา บางสวนตองน าเขาจากตางประเทศและน ามาดดแปลงเพอใหเหมาะสมกบการผลตของโรงงาน

(5) การลดอณหภม (Cooling down) ปลาทผานการนงดวยไอน าเรยบรอยแลวจะถกน าไปยงหองพกปลา และฉดพนน าลงไปบน

ตวปลา เพอลดอณหภมใหต าลงจนเทากบอณหภมหอง เพอปองกนการเกดการ Overcooking โดยในขนตอนนน าจะระเหยเปนไอ ท าใหน าหนกของปลาลดลง ไขมนและน ามนในตวปลาจะมารวมกนอยทบรเวณชนผวหนงปลา

(6) การขดปลา (Cleaning / Trimming) ปลาทผานการนงและลดอณหภมลงแลวจะถกน ามาขดหนง แยกหวปลา กระดก และกาง

ออก ใหเหลอเพยงเนอปลาทสะอาดและพรอมจะบรรจกระปองในขนตอนตอไป

35

(7) การบรรจ (Canning) การบรรจเนอปลาลงในกระปองขนาดตางๆ อาจใชเครองจกรหรอมอ จากนนอาจเตม

น ามนพช น าเกลอ ซอสมะเขอเทศหรอซอสปรงรสอนๆ ลงไปเพอถนอมคณภาพเนอปลาและตรงกบความตองการของลกคา

(8) การไลอากาศและปดผนก (Exhausting and Seaming) กระปองทผานการบรรจเรยบรอยแลวจะถกวางบนสายพานเพอผานไปบนราง ซงจะมการ

พนไอน าบนชองวางเหนอกระปองเพอไลอากาศออกกอนการปดผนก เมอไอน าเกดการควบแนนกจะเกดเปนสญญากาศขนภายในกระปอง

(9) การนงฆาเชอ (Retorting) ภายหลงการปดผนก ปลาทนากระปองจะผานการนงเพอท าลายจลนทรยทเปนพาหะน า

โรคและเชออนๆ ทท าใหเกดความเสยหาย โดยการท าลายจลนทรยมใชเปนการท าลายจลนทรยทงหมดทมอย (Absolute Sterilization) เนองจากใชความรอนทระดบ 116 องศาเซลเซยส เปนเวลา 90 นาท ซงหากใชความรอนในระดบทสงกวานจะท าใหอาหารสญเสยลกษณะทางกายภาพทด เชน กลน รสชาต ลกษณะเนอ และคณคาทางอาหารไปมาก การฆาเชอจงเปนแบบทางการคา (Commercial Sterilization) ซงจะใชความรอนในการหยดย งจลนทรยทกอใหเกดโรคทงหมด และทท าใหเกดการเสอมคณภาพของอาหาร

(10) การลดอณหภมของปลาทนากระปองขนสดทาย (Final Cooling down) หลงจากนงฆาเชอแลวตองท าการลดอณหภมของปลาทนากระปองโดยเรว เพอปองกน

ไมใหความรอนสะสมจนท าใหเนอปลาเปอยยย เกดการเปลยนแปลงดานส รสชาต และคณคาทางอาหารลดลง อกทงยงปองกนการเจรญเตบโตของจลนทรยชนดทเจรญเตบโตไดในอณหภมสง (Thermophilic Microbes) ซงยงหลงเหลอจากการท าลายดวยความรอน โดยน าทใชในการลดอณหภมจะตองเปนน าสะอาดปราศจากแบคทเรยซงจะมการเตมคลอรนลงไป ท าใหน ามสวนผสมของคลอรน 5 สวนในลานสวน (5 ppm.) และท าการลดอณหภมลงเหลอ 35 - 40 องศาเซลเซยส เพอใหความรอนทเหลออยท าใหกระปองแหงไดเอง เพอปองกนการเกดสนมไดงาย หรออาจใชพดลมเปาทดานนอกกระปองท าใหกระปองแหงเรวขน

36

(11) การปดฉลากและบรรจกลอง (Labeling and Packaging) หลงจากปลากระปองผานการลดอณหภมจนเทากบอณหภมหองและแหงสนทแลว จะถก

น ามาปดฉลากและบรรจในกลองกระดาษ เพอท าการเกบรกษาและขนสงตอไป

37

กระบวนการผลตปลาทนากระปอง

ปลาทนาแชแขงทอณหภมต ากวา -20 องศาเซลเซยสถกน าสงมายงโรงงาน

โรงงานตรวจสอบรบปลา คดขนาด และสงปลาเขาหองแชแขง ทอณหภมต ากวา -20 องศาเซลเซยส โดยใชเวลาไมเกนครงชวโมง

จดเกบปลาในหองแชแขง ทอณหภมต ากวา -20 องศาเซลเซยส

ละลายปลาทนาแชแขงในอางน าเยนอณหภม 15 องศาเซลเซยส โดยปลอยน าไหลตลอดเวลา ใชเวลาประมาณ 2 - 3 ชวโมง

ท าใหเยนดวยการสเปรยน าในหองเยน ทอณหภม 18 - 20 องศาเซลเซยส

ขนตอนการตดแตง (Butchering) ตดหว ควกไส ลางตวปลาใหสะอาด

จดเรยงปลาทตดแตงแลวบน Rack โดยเกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส

นงปลา (Pre - Cooking) ทอณหภมไอน า 95 องศาเซลเซยส ใชเวลา 60 - 90 นาท

ท าความสะอาดและคดเลอกเนอปลาดวยสายตา (Cleaning) โดยการลอกหนงปลา คดเลอกเนอปลา ก าจดกางปลาและเนอแดงเพอน าไปท าเปนอาหารสตว

38

กระบวนการผลตปลาทนากระปอง (ตอ)

ทมา: ฝายบรการขอมลและสารสนเทศ, สถาบนอาหาร (2558)

บรรจเนอปลาทคดเลอกแลวในกระปอง

ชงน าหนกกระปองทบรรจเนอปลาแลวใหไดตามเกณฑทก าหนด

เตมน าเกลอ / น ามน ในกระปองบรรจเนอปลา แลวปดฝากระปองดวยเครอง Seamer

ลางกระปองทปดฝาแลวใหสะอาด แลวน าเรยงในตะกราเกบกระปองเพอวด Initial temp และฆาเชอตาม Schedule Process ทก าหนด

น ากระปองลงในอางน า Cooling ทมน าเยนซงเตมคลอรนไหลเวยนเปนเวลานานครงชวโมง แลวยกตะกราออกจากอาง Cooling น าเขาบรเวณ Restricted Area เพอท าใหแหงดวยพดลม

เรยงกระปองลงบนพาเลต โดยคดแยกกระปองทตกและมรอยบบออก ซงมความเสยงตอการปนเปอน แลวล าเลยงพาเลตเกบเขาหองจดเกบ

น ากระปองผลตภณฑทจดเรยงบนพาเลตมาตดฉลากแสดงรายละเอยด แลวบรรจกระปองลงกลองลกฟก เพอเตรยมสงออกจากโรงงาน

39

4.1.4 แผนยทธศาสตรอตสาหกรรมทนา (ฝายบรการขอมลและสารสนเทศ สถาบนอาหาร, 2558)

วสยทศน (Vision) “ ประเทศไทยตองด ารงความเปนผน าในการแปรรปผลตภณฑปลาทนา ”

พนธกจ (Mission) (1) เพมวตถดบปลาทนาในประเทศ (2) พฒนากระบวนการผลตผลตภณฑปลาทนาทตรงกบความตองการของตลาด

วตถประสงค (Objective) (1) เพอเพมขดความสามารถในการผลตผลตภณฑปลาทนาใหตรงกบความตองการของผบรโภค (2) เพอรกษาตลาดเดม และแสวงหาตลาดใหม ยทธศาสตร (Strategy)

(1) ยทธศาสตรดานการเพมผลตภาพการผลต โดยมเปาหมายเพมผลผลตปลาทนา ภายใตการด าเนนโครงการทส าคญ ไดแก - โครงการพฒนาประมงทะเลลก - โครงการปรบเปลยนเรออวนลากเปนเบดราวทนา - โครงการปรบปรงสขอนามยทาเทยบเรอประมงภเกต - โครงการศกษาการเปลยนแปลงและการเพมศกยภาพการผลตปลาทนาในนานน าไทย (2) ยทธศาสตรดานการเพมมลคา โดยมเปาหมายเพมขดความสามารถในการแขงขนดานการตลาด ภายใตการด าเนนโครงการทส าคญ ไดแก - โครงการศกษาความตองการของรปแบบผลตภณฑในตลาดใหญ - โครงการเผยแพรประชาสมพนธใหมการบรโภคปลาทนามากขน

40

4.1.5 นโยบายและมาตรการภาครฐทเกยวของ

รฐมนโยบายและมาตรการในการสนบสนนและสงเสรมอตสาหกรรมปลาทนากระปอง ดงน

(1) การสงออกอาหารทะเลบรรจกระปองของไทยไมมการเกบภาษสงออก ทงนเพอให

เปนไปตามนโยบายสงเสรมการสงออก แตก าหนดใหผสงออกตองเปนสมาชกของสมาคมผผลตอาหารส าเรจรปตามประกาศของกระทรวงพาณชย วาดวยการจดระเบยบในการสงสนคาออกไปนอกราชอาณาจกร ฉบบท 30 พฤษภาคม 2538

(2) การปรบลดอตราภาษน าเขาวตถดบปลาทนาแชเยนแชแขงภายใตพกดศลกากร 0303.41 - 0303.49 ซงในการน าเขาเดมกอนป พ.ศ. 2542 ตองเสยภาษน าเขาในอตรารอยละ 30 ตอมาในป พ.ศ. 2542 กระทรวงการคลงไดออกประกาศการยกเวนอากรและการลดอตราอากรศลกากร ท ศก. 6/2542 โดยลดอตราภาษน าเขาเหลอรอยละ 5 เพอเปนการปฏบตตามขอตกลงขององคการการคาโลก และในปจจบนไดรบการยกเวนภาษน าเขาหากเปนการน าเขาทางเรอ ท าใหชวยลดตนทนวตถดบใหกบผประกอบการ แตถาเปนการน าเขาทางเครองบนจะตองเสยภาษน าเขาในอตรารอยละ 60 แตกสามารถขอคนภาษไดตามประกาศของกระทรวงการคลงท ศก. 1/2531

(3) การขอคนอากรน าเขาภายใตมาตรา 19 ทว และการขอคนภาษมลคาเพม เนองจากอตสาหกรรมปลาทนากระปองเปนอตสาหกรรมทผลตเพอการสงออกเปนหลก ผผลตจงสามารถขอคนภาษทงสองชนดไดเพอเปนการสนบสนนอตสาหกรรมไดอกทางหนง ทงนโดยปกตหากเปนผประกอบการรายใหญจะสามารถหกภาษตงแตตนทาง (ภาษรบ - ภาษจาย) ท าใหเกดสภาพคลองทางการเงนของธรกจ ในขณะทผประกอบการรายยอยอาจไดรบการคนภาษลาชาบาง ดงนนการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวจะท าใหเกดความแนนอนและถกตองในทางปฏบตตอไป

(4) มาตรการสงเสรมการลงทน โดยส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทนไดจด

อตสาหกรรมปลาทนากระปองไวเปนอตสาหกรรมทไดรบการสงเสรมประเภทท 1.11(8) คอ กจการทผลตหรอถนอมอาหารหรอสงปรงรสอาหารโดยใชเทคโนโลยททนสมย (ยกเวนการผลตน าดม ลกอม และไอศกรม) ใหไดรบสทธประโยชนตามเขตการสงเสรมทโรงงานตงอย โดยม

41

โรงงานทไดรบสทธประโยชน ไดแก บรษท โชตวฒนอตสาหกรรมการผลต จ ากด บรษท ทรอปคอลแคนนง จ ากด และบรษท สงขลาแคนนง จ ากด เปนตน

(5) นโยบายสงเสรมการประมงนอกนานน าไทย โดยการพฒนาความรวมมอดานการ

ประมงกบตางประเทศในเขตนานน าสากล พฒนาระบบการบรหารจดการประมงนอกนานน า พฒนากองเรอประมงไทยใหมเรอและเครองมอท าการประมงทมประสทธภาพ และใหมระบบการตดตามเรอประมงสญชาตไทยทท าการประมงนอกนานน า ตลอดจนพฒนาสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานเพอรองรบการท าประมงนอกนานน า 4.1.6 ปญหาและอปสรรคของอตสาหกรรมปลาทนากระปอง (1) ไทยยงไมมกองเรอประมงจบปลาทนาน าลก และการประมงน าลกของไทยยงมประสทธภาพไมเพยงพอตอการจบปลาทนา อนเปนผลมาจากขอจ ากดในการพฒนาเครองมอทใชในการท าประมงทงดานคณภาพและปรมาณ เชน เรอประมง และเครองทนแรงในการจบ ท าใหตองน าเขาวตถดบจ านวนมากจากตางประเทศ (2) ทาเทยบเรอและสงอ านวยความสะดวกในการขนถายทยงไมเพยงพอ (3) ตนทนวตถดบมแนวโนมสงขน เนองจากตองพงพาน าเขาวตถดบจากตางประเทศเปนหลก ความผนผวนของปรมาณและราคาวตถดบปลาทนาในตลาดโลกทเปลยนแปลงไปตามฤดกาลจบปลา ความไมมเสถยรภาพของอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอตนทนการผลต (4) การกดกนทางการคาของประเทศผน าเขาทงมาตรการทางดานภาษและมใชภาษ ปญหาการใหสทธพเศษทางภาษศลกากร (GSP) และการบงคบใหปฏบตตามกฎระเบยบการน าเขาทเขมงวด เชน การรบรองคณภาพการผลตตามมาตรฐานระบบตางๆ (HACCP, GMP, ISO) การตดฉลากดานสงแวดลอม (การคมครองปลาโลมาและอนรกษเตาทะเล) การตดฉลากแหลงทมาของสนคา (Rule of Origin) เปนตน

42

4.2 ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในตลาดโลก ปลาทนาเปนอาหารทะเลทนยมบรโภคในหลายประเทศทวโลก เนองจากมโปรตนสง คอเลสเตอรอลต า และมราคาถกเมอเทยบกบอาหารทะเลชนดอน โดยเฉพาะผลตภณฑปลาทนากระปองทมปรมาณการบรโภคเพมมากขนเรอยๆ เมอพจารณามลคาการน าเขาปลาทนากระปองในตลาดโลกในระหวางป พ.ศ. 2551 - 2557 พบวามแนวโนมเพมสงขน โดยในป พ.ศ. 2551 มมลคาการน าเขารวมทงสน 5,889.81 ลานเหรยญสหรฐฯ และเพมขนเปนมลคา 6,433.01 ลานเหรยญสหรฐฯ ในป พ.ศ. 2554 ซงปจจบนการน าเขาปลาทนากระปองทวโลกในป พ.ศ. 2557 มมลคารวมทงสน 7,792.67 ลานเหรยญสหรฐฯ (ตารางท 4) ตารางท 4 มลคาการน าเขาปลาทนากระปองในตลาดโลก ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2557

(หนวย: ลานเหรยญสหรฐฯ) ประเทศ มลคาการน าเขา

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 1. สหรฐ 876.65 798.29 950.60 1,037.96 1,233.52 1,179.30 1,100.50 อเมรกา (14.88) (15.07) (18.10) (16.13) (15.83) (14.06) (14.12) 2. อตาล 717.65 676.77 594.77 719.00 748.88 815.38 805.93 (12.19) (12.78) (11.33) (11.18) (9.61) (9.72) (10.34) 3. ฝรงเศส 520.75 508.05 430.42 549.00 551.70 689.65 634.94 (8.84) (9.60) (8.20) (8.53) (7.08) (8.22) (8.15) 4. องกฤษ 604.19 447.15 383.24 491.85 526.29 644.57 545.58 (10.26) (8.44) (7.30) (7.65) (6.75) (7.69) (7.00) 5. สเปน 408.65 403.75 396.96 436.63 542.13 583.26 504.21 (6.94) (7.62) (7.56) (6.79) (6.96) (6.95) (6.47) อนๆ 2,761.92 2,461.67 2,495.13 3,198.57 4,190.89 4,475.06 4,201.51 (46.89) (46.49) (47.51) (49.72) (53.77) (53.36) (53.92) รวม 5,889.81 5,295.68 5,251.12 6,433.01 7,793.41 8,387.22 7,792.67 (100) (100) (100) (100) (100) (100) (100) หมายเหต: ตวเลขในวงเลบ (รอยละ) ค านวณเทยบจากมลคาการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

43

ปจจบนประเทศไทยเปนผสงออกผลตภณฑปลาทนากระปองอนดบ 1 ของโลก โดยในป พ.ศ. 2557 มมลคาการสงออกทงสน 2,378.20 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอคดเปนสวนแบงตลาดโลกประมาณรอยละ 30.52 ผสงออกส าคญในตลาดโลกล าดบรองลงมา ไดแก เอกวาดอร สเปน จน และฟลปปนส ตามล าดบ (ตารางท 5) ตารางท 5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลก ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2557

(หนวย: ลานเหรยญสหรฐฯ) ประเทศ มลคาการสงออก

2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 1.ไทย 1,940.16 1,684.36 1,879.32 2,297.70 2,673.48 2,650.58 2,378.20 (32.94) (31.81) (35.79) (35.72) (34.31) (31.60) (30.52) 2.เอกวาดอร 532.25 334.60 322.81 563.74 833.98 1,034.11 1,003.48 (9.04) (6.32) (6.15) (8.76) (10.70) (12.33) (12.88) 3.สเปน 460.52 394.27 402.55 509.89 573.10 570.92 555.65 (7.82) (7.44) (7.67) (7.93) (7.35) (6.81) (7.13) 4.จน 115.79 91.40 132.99 241.13 313.14 417.94 382.27 (1.97) (1.73) (2.53) (3.75) (4.02) (4.98) (4.91) 5.ฟลปปนส 275.73 252.65 231.03 209.78 304.88 559.25 326.00 (4.68) (4.77) (4.40) (3.26) (3.91) (6.67) (4.18) อนๆ 2,565.36 2,538.40 2,282.42 2,610.77 3,094.83 3,154.42 3,147.07 (43.55) (47.93) (43.46) (40.58) (39.71) (37.61) (40.38) รวม 5,889.81 5,295.68 5,251.12 6,433.01 7,793.41 8,387.22 7,792.67 (100) (100) (100) (100) (100) (100) (100) หมายเหต: ตวเลขในวงเลบ (รอยละ) ค านวณเทยบจากมลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมด ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

44

มาตรการและระเบยบวธปฏบต เนองจากปญหาดานสขอนามยเปนสงส าคญทอาจไดรบผลกระทบจากการบรโภคเปนอยาง

มาก ดงนนจงมการรวมกลมความรวมมอกนระหวางประเทศโดยจดต งเปนองคกรตางๆ เพอควบคมดแลเรองความปลอดภยในอาหาร เชน องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization: FAO) เปนตน ทงนในการท าประมงปลาทนาจงมการรวมมอกนระหวางหนวยงานตางๆ ในแตละประเทศทเกยวของจดการดแลใหมการท าประมงอยางย งยน รวมถงการอนรกษสงมชวตและสงแวดลอมตางๆ ในทองทะเล โดยมองคกรทคอยดแลและก าหนดมาตรการควบคมในการท าประมง ดงน

Friend of the Sea (FOS) เปนองคกรเอกชนทจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอรณรงคปกปองปลาโลมาทตดมากบอวนจากการท าประมงปลาทนา โดยสนคาทมการตดฉลากของ FOS จะตองผานการตรวจสอบและรบรองจากองคกรวาดวยเรองกระบวนการจดการของสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมและมความรบผดชอบตอสงคม คณะกรรมาธการปลาทนาแหงมหาสมทรอนเดย (Indian Ocean Tuna Commission: IOTC) เปนองคกรจดการประมงระดบภมภาคทจดตงขนภายใตธรรมนญขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) โดยมภารกจหลกในการจดการทรพยากรปลาทนาและปลาทคลายกบทนา (Tuna-like Species) จ านวนทงหมด 16 ชนด ในมหาสมทรอนเดยและทะเลใกลเคยง เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางสมาชกในการจดการอนรกษและใชประโยชนจากพนธปลาเหลานอยางเหมาะสม ซงภารกจเหลานสอดคลองกบหลกการในบทบญญตของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ในการศกษาสภาวะและแนวโนมของประชากรปลาทนาโดยมการเกบขอมล วเคราะห และเผยแพรขอมลทางวทยาศาสตร สถตการจบและการลงแรงประมง ทงนเพอน ามาใชในการออกมาตรการอนรกษจดการทรพยากรปลาเหลาน (กลมบรหารการท าประมงและเศรษฐกจนอกนานน า กองประมงตางประเทศ, 2558) Marine Stewardship Council (MSC) เปนองคกรอสระทไมแสวงหาผลก าไร จดตงขนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการท าประมงทมระบบการจดการทด เปนการอนรกษสงแวดลอมและรกษาสมดลของสงมชวตทอาศยอยในทองน าธรรมชาต โดยใชหลก 3 ประการ คอ ไมท าการประมงเกนขนาด ไมท าการประมงทกระทบกบระบบนเวศน และมการจดการทเคารพกฎหมาย

45

ระหวางประเทศและทองถน โดยการด าเนนกจกรรมผานทางการสนบสนนธรกจประมงทเปนสมาชกใหเขารวมในโปรแกรมการออกใบรบประกนในลกษณะตามความสมครใจ และผานทางการท างานรวมกบภาคการคาในการพฒนาตลาดและตราสนคาทไดรบใบรบรองแลว ซงโปรแกรมการออกใบรบประกนนจะใชกบสนคาอาหารทะเลทกชนดและทกประเภททไดมาจากการท าประมงในนานน าธรรมชาตทวโลก โดยใชฉลาก “eco - label” ระบในสนคาอาหารทะเลทไดรบการประกนมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม

ทงน ยงมอกหลายองคกรทเกยวของ เชน องคกรความรวมมอระหวางประเทศดานการประมงทย งยน (Sustainable Fisheries Partnership: SFP), โครงการปรบปรงการประมง (Fishery Improvement Project: FIP), มลนธเพอความย งยนของอาหารทะเลสากล (International Seafood Sustainability Foundation: ISSF) เปนตน 4.3 ภาพรวมอตสาหกรรมปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกา

สหรฐอเมรกาเปนผน าเขาปลาทนากระปองรายใหญเปนอนดบ 1 ของโลก (ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557) และเปนตลาดสงออกอนดบ 1 ของไทย แมวาสหรฐอเมรกาจะสามารถผลตปลาทนากระปองเพอการบรโภคไดเองภายในประเทศ แตจากภาวะปญหาการแขงขนในปจจบนดานคาใชจายในการผลต คาแรงงานทปรบตวสงขน เมอเปรยบเทยบกบประเทศคคาอยางไทย จน เวยดนาม และเอกวาดอร รวมถงปญหาทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาเอง จงสงผลใหผผลตเรมมการรวมตวกนมากขนเรอยๆ จนปจจบนมผผลตเหลออยเพยงไมกราย ซงผลตปลาทนากระปอง 3 ตราสนคา คอ Bumble Bee, StarKist และ Chicken of The Sea โดยคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 75 - 85 ของการบรโภครวมในสหรฐอเมรกา

ทงน ในป พ.ศ. 2556 สหรฐอเมรกาน าเขาปลาทนากระปองจากไทยสงสดคอรอยละ 45.2 ของการน าเขาปลาทนากระปองทงหมด มปรมาณ 103,419 ตน คดเปนมลคา 533.58 ลานเหรยญสหรฐฯ ตอมาในป พ.ศ. 2557 ความตองการบรโภคปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกาเพมมากขน ท าใหมการน าเขาเพมขนเปนจ านวนมากจากตางประเทศ โดยมปรมาณการน าเขาจากไทย 108,086 ตน ปรบตวเพมขนรอยละ 4.51 คดเปนมลคาการน าเขา 476.86 ลานเหรยญสหรฐฯ ปรบตวลดลงรอยละ 10.63 สาเหตเนองมาจากตนทนวตถดบลดลง นอกจากนแหลงน าเขาทส าคญรองลงมา ไดแก จน เอกวาดอร เวยดนาม และฟลปปนส ทงนสหรฐอเมรกามการน าเขาปลาทนากระปองจาก

46

จนเพมขนอยางตอเนอง ตงแตป พ.ศ. 2552 - 2557 โดยมอตราการขยายตวสงถงรอยละ 351 ซงจนอาจกลายเปนแหลงน าเขาส าคญของสหรฐอเมรกาในอนาคตได 4.3.1 ลกษณะการบรโภคปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกา

(1) สวนใหญของการบรโภคปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกาจะนยมบรโภคเปนอาหารกลางวน โดยน าไปท าเปนแซนดวช ใชในการท าสลด และท า casseroles และ helpers

(2) ชนดของปลาทนากระปองทไดรบความนยมในการบรโภค คอ Skipjack หรอทเรยกวา

Light Meat (in water / in oil) คดเปนรอยละ 75 - 80 ของการบรโภครวมในสหรฐอเมรกา สวนทเหลอเปนการบรโภค Albacore หรอทเรยกวา White Meat

(3) ผลตภณฑปลาทนาทไดรบความนยมบรโภคมากทสดคอปลาทนากระปองในน าเกลอ

(canned tuna in brine) สวนการบรโภคปลาทนาบรรจในถง (pouched tuna) ก าลงไดรบความนยมเพมมากขน

4.3.2 ลกษณะการแขงขนในอตสาหกรรม

ปจจบนอตสาหกรรมปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกามการแขงขนคอนขางสง ความตองการบรโภคปลาทนากระปองในน าเกลอ (canned tuna in brine) ซงเปนประเภทของปลาทนากระปองทไดรบความนยมมากทสดยงคงทรงตวแตไมมการเตบโต ขณะทความตองการบรโภคปลาทนาบรรจในถง (pouched tuna) ก าลงไดรบความนยมเพมขน เนองจากผผลตท าการผลตและวางตลาดสนคาใหมๆ หลากหลายชนดมากขน การแขงขนอยางรนแรงในตลาดสงผลท าใหบรษทผผลตปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกาเรงท าการผลตสนคารปแบบใหมๆ ออกสตลาดโดยมวตถประสงคเพอสรางตลาดการบรโภคกลมใหมๆ ทจะเปนการขยายตลาดการบรโภคใหกวางออกไป ยกตวอยางเชน บรษท Bumble Bee Foods ออกผลตภณฑใหมเรยกวา “Heritage Pack” ส าหรบกลมผบรโภควยหนมสาวทตองการผลตภณฑคณภาพด เนนสขภาพ และการรบประทานแบบงายๆ ทมเครองปรงในระดบต า เพยงแคเนอปลา albacore สขาว หรอเนอปลา yellowfin จากแหลงน าธรรมชาต (spring water) และเกลอเลกนอย หรอบรษท StarKist ออกผลตภณฑใหมเรยกวา “Ranch favored Tuna Creations” ส าหรบกลมผบรโภคทมรายไดสง นอกจากนยงมบรษท

47

อนๆ ทมแนวทางการแขงขนในตลาดโดยการสรางภาพลกษณของสนคาขนมา เนนถงแหลงทมาของสนคามาจากการวธการท าประมงอยางย งยนและไมเปนอนตรายตอปลาโลมา หรอเนนทคณภาพสนคา เปนตน

บรษทผผลตปลาทนากระปองในสหรฐอเมรกา

(1) American Tuna Inc., 4364 Bonita Rd., # 331, Bonita, CA 91902, Tel: 886 817 - 0497 American Tuna Inc., ท าการประมงภายในนานน าสหรฐอเมรกาและผลตปลาทนากระปอง

(Canned Albacore) เพอจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกาส าหรบตลาด premium และ organic ภายใตตราสนคา American Tuna

(2) Bumble Bee® Seafoods LLC P.O. box 85362 San Diego, CA 92186, www.bumblebee.com Bumble Bee® Seafoods LLC เปนบรษทในเครอของ Lion Capital ทมฐานตงอยในกรง

ลอนดอน ประเทศองกฤษ และมโรงงานบรรจกระปองตงอยในเมอง Santa Fe Spring, California บรษทท าการผลตอาหารทะเลกระปอง (albacore, light meat tuna, salmon, sardines, clams) โดยเปนบรษทอปทานอาหารทะเลทใหญเปนอนดบสองในสหรฐอเมรกา และเปนหนงในสามของบรษทผผลตปลาทนากระปองทใหญทสดในสหรฐอเมรกา ภายใตตราสนคา ไดแก Bumble Bee® , Sweet Sue® , Snow’s® , Beach Cliff® , Brunswick® , Bumble Bee SuperFresh® และ Wild Selection®

(3) Chicken of the Sea International (aka Thai Union International) 9330 Scranton Rd., Suite 500 San Diego, CA 92121, Tel: 858 597 - 4215 เปนบรษทในเครอของ Thai Union Frozen Product ประเทศไทย มโรงงานบรรจกระปอง

ตงอยในเมอง Lyons, Georgia โดยเปนบรษทอปทานอาหารทะเลทใหญเปนอนดบสามในสหรฐอเมรกา และเปนหนงในสามของบรษทผผลตปลาทนากระปองทใหญทสดในสหรฐอเมรกา ภายใตตราสนคา Chicken of the Sea

48

(4) Oregon’s Choice Gourmet 24480 Alsea Highway Philomath, OR 97370, Tel: 877 289 - 8862 เปนบรษทท าการประมงและผลตปลาทนากระปอง (Canned Albacore) และอาหารทะเล

อนๆ โดยเปนการผลตภายในสหรฐอเมรกาทงหมด ภายใตตราสนคา Oregon’s Choice Gourmet

(5) Starkist Co. 225 North Shore Dr. Suite 400 Pittsburgh, PA 15212, Tel: 412 323 - 7400 เปนบรษทในเครอของ Dongwon Industries กรงโซล ประเทศเกาหลใต ท าการผลตปลาท

นากระปองและอาหารทะเลอนๆ มโรงงานผลตและบรรจกระปองตงอยท Pago Pago, American Samoa และ Guayaquil ประเทศเอกวาดอร โดยเปนบรษททท าการตลาดปลาทนากระปองทใหญทสดในสหรฐอเมรกา

(6) Tri Marine Management Company LLC 10500 N.E. 8th Street Suite 1888 Bellevue, WA 98004, Tel: 425 688 - 1288 เปนบรษทในเครอของ Tri Marine Group ประเทศสงคโปร โดยเปนบรษทอปทานอาหาร

ทะเลรวมปลาทนาทใหญทสดในสหรฐอเมรกา มโรงงานลางและบรรจกระปองตงอยท American Samao 4.3.3 มาตรการและกฎระเบยบทางการคาของสหรฐอเมรกา มาตรการกดกนดานภาษ

(1) มาตรการโควตาภาษ บงคบใชกบผลตภณฑปลาทนากระปองในน าเกลอ โดย The National Fisheries Services และ U.S. Custom เปนผก าหนดโควตาการน าเขาในแตละป โดยวธการอางองจากปรมาณการผลตภายในประเทศของปกอน และก าหนดอตราภาษส าหรบสนคาในโควตาทรอยละ 6 สวนทเกนโควตาจะเสยภาษในอตรารอยละ 12.5

(2) มาตรการภาษน าเขา บงคบใชกบผลตภณฑปลาทนากระปองในน ามน โดยก าหนดอตราภาษน าเขารอยละ 35

49

มาตรการกดกนทไมใชภาษ (1) มาตรการน าเขาและมาตรการคมครองผบรโภค โดยสนคาทน าเขาจะตองมใบรบรองการตรวจสอบจากหนวยงานทไดรบมอบหมายของประเทศผผลต และจะตองผานการตรวจสอบของส านกงานอาหารและยาของสหรฐอเมรกา (USFDA) รวมทงตองปฏบตตาม Nutrition Labeling ของสหรฐอเมรกาดวย (2) อาหารทจ าหนายในประเทศสหรฐอเมรกาจะตองปฏบตตามระเบยบในการก าหนดฉลากสนคา โดยเฉพาะอาหารทมภาชนะบรรจจะตองแสดงประเทศผผลต ชอและทอยของบรษทผผลตหรอผจดจ าหนาย ชอสามญของผลตภณฑ รวมถงตองระบขอมลทางโภชนาการดวย เชน ปรมาณพลงงาน โปรตน และไขมน เปนตน

ถงแมวาสหรฐอเมรกาจะมมาตรการกดกนทางการคาดวยการออกกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทเขมงวด แตดวยปรมาณความตองการบรโภคปลาทนากระปองเตบโตอยางตอเนอง ท าใหประเทศผสงออกปลาทนากระปองไปยงสหรฐอเมรกามการปรบตวตอบรบตอมาตรการตางๆ ไดเปนอยางด ซงนอกเหนอจากกฎระเบยบขอบงคบมาตรฐานในดานการผลตอาหารอยาง GMP, HACCP แลว สหรฐอเมรกายงมการปรบปรงและออกกฎหมายใหมเกยวกบความปลอดภยในอาหารอยางตอเนอง เชน กฎหมายอาหารปลอดภย (Safe Food Act of 2007), กฎหมายอาหารและยาน าเขาปลอดภย (Food and Drug Import Safety Act of 2007) และกฎหมายประกนอาหารปลอดภย (Assured Food Safety Act of 2007) เปนตน เมอวนท 4 มกราคม พ.ศ. 2554 สหรฐอเมรกาไดปรบปรงกฎหมายความปลอดภยในอาหาร (The Federal Food, Drug, and the Cosmetic Act of 1938 : FFDCA) โดยเนนการเพมอ านาจในการตรวจสอบกระบวนการผลตอาหารใหแกองคการอาหารและยาสหรฐอเมรกา (USFAD) ซงกฎหมาย FSMA ก าหนดใหเจาของผด าเนนการหรอตวแทนของโรงงานผลตอาหาร (Food Facilities) ทงในสหรฐอเมรกาและตางประเทศทท าธรกจสงออกสนคาไปยงสหรฐอเมรกา จะตองตออายการจดทะเบยนโรงงานผลตสนคาทกๆ 2 ป แทนการจดทะเบยนครงแรกเพยงครงเดยว โดยมผลบงคบใชเดอนตลาคม - ธนวาคม พ.ศ. 2555 หากโรงงานผลตหรอผสงออกไมไดจดทะเบยนในชวงเวลาดงกลาว จะมผลท าใหสนคาทสงออกไปยงสหรฐอเมรกาจะถกปฏเสธ และอาจถกเพกถอนใบทะเบยนได หากมการตรวจสอบพบวากระบวนการผลตไมมประสทธภาพ ไมมความปลอดภย หรอ

50

มผลกระทบตอสขอนามยของผบรโภคในสหรฐอเมรกา โดยจะมการเขาตรวจสอบอยางตอเนองเปนระยะๆ ทงนยงมการออกกฎหมายฉบบใหมวาดวยเรองการปรบปรงความปลอดภยในอาหารของสหรฐอเมรกา 2 ประเดน คอ Foreign Supplier Verification Program และ Accreditation of Third-Party Auditors หมายถงการบงคบใหผผลตและตวแทนจ าหนายสนคาอาหารในตลาดสหรฐอเมรกาจะตองขนทะเบยนหรอเปนผไดรบอนญาตจงจะสามารถสงออกได และทส าคญตองมขอมลทสามารถตรวจสอบยอนกลบจากตนทางถงปลายทางได นอกจากนยงมมาตรการทเปนกฎระเบยบในการน าเขาดานสงแวดลอม และดานสทธมนษยชน ซงถอเปนอปสรรคทางการคาดวย ไดแก กฎหมาย Marine Mammal Protection Act (Amendment 1988) และกฎหมาย International Dolphin Conservation Act ซงก าหนดหามน าเขาปลาทนาจากประเทศทใชวธการจบปลาดวยอวนลอม (Purse Seine) ซงอาจเปนอนตรายตอปลาโลมาในบรเวณมหาสมทรแปซฟกตะวนออก และการหามน าเขาผลตภณฑปลาทนาจากประเทศทซอวตถดบจากผจบทใชเครองมอท าลายปลาโลมา

มาตรการตรวจสอบการใชแรงงานเดกและแรงงานผดกฎหมาย โดยอางองจากรายงาน

สถานการณการคามนษย (TIP Report) ซงเปนรายงานประจ าปทกระทรวงการตางประเทศไดจดท าขนตามกฎหมายสหรฐอเมรกา (Trafficking Victims Protection Act of 2000 : TVPA) เพอเสนอตอรฐสภาสหรฐอเมรกา เกยวกบสถานการณการคามนษยในประเทศตางๆ ทวโลก โดยแบงเปน 3 ระดบ ดงน Tier 1 หมายถงประเทศทด าเนนการโดยสอดคลองกบมาตรฐานขนต าในการขจดการคามนษยตามกฎหมาย TVPA, Tier 2 หมายถงประเทศทด าเนนการไมสอดคลองกบมาตรฐานขนต าตามกฎหมาย TVPA และมเหยอการคามนษยจ านวนมากหรอเพมขนมาก โดยไมมหลกฐานชดเจนทแสดงถงการใชความพยายามมากขนในการตอตานการคามนษย, Tier 3 หมายถงประเทศทด าเนนการไมสอดคลองกบมาตรฐานขนต าตามกฎหมาย TVPA และไมไดใชความพยายามอยางมนยส าคญ ซงสหรฐอเมรกาอาจมการทบทวนพจารณาระงบการใหความชวยเหลอทมใชความชวยเหลอเพอมนษยธรรมและความชวยเหลอทเกยวกบการคา (non-humanitarian and non-trade-related foreign assistance)

51

4.4 การวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ การวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยและประเทศคแขงในตลาดสหรฐอเมรกา จะท าการพจารณาจากคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ (RCA) ทงนถาคา RCA ทค านวณมคามากกวา 1 แสดงวาประเทศนนมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปอง แตถาคา RCA ทค านวณมคานอยกวา 1 แสดงวาประเทศนนไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปอง แตคา RCA มขอจ ากดในการใช เนองจากการค านวณคา RCA มการใชขอมลการสงออกและการน าเขามาคดค านวณเทานน ดงนนคา RCA จงไมมการเชอมโยงเพอใหทราบถงกระบวนการผลต หรอในกรณทมการกดกนทางการคาระหวางประเทศเกดขน คา RCA ไมสามารถแสดงผลของการกดกนทางการคาได ในการศกษาความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ จะใชขอมลการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปประเทศสหรฐอเมรกา เปรยบเทยบกบประเทศคแขงทส าคญ คอ ประเทศจน โดยชวงเวลาทใชในการวเคราะห คอ ตงแตป พ.ศ. 2550 - 2557 ซงผลการวเคราะห มดงตารางท 6 ตารางท 6 คาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏของประเทศไทยและประเทศจนใน การสงออกปลาทนากระปองไปยงประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 - 2557

ป พ.ศ. RCA ประเทศไทย RCA ประเทศจน 2550 35.68 0.18 2551 40.90 0.14 2552 39.94 0.09 2553 45.71 0.09 2554 46.11 0.30 2555 40.59 0.42 2556 38.88 0.51 2557 37.26 0.54

ทมา: จากการค านวณ

52

จากการค านวณพบวา ประเทศไทยมคา RCA มากกวา 1 ตลอดระยะเวลาทท าการวเคราะห แสดงวามความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกา และประเทศจนมคา RCA นอยกวา 1 แสดงวาไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกา สาเหตเนองจากประเทศไทยยงมความไดเปรยบในหลายๆดาน เชน ความพรอมทางดานทกษะฝมอแรงงาน ประสบการณและความสามารถในการจดการของผผลตทเหนอกวา รวมทงมเทคโนโลยการผลตททนสมยท าใหคณภาพและมาตรฐานของสนคาเปนทเชอถอของผบรโภค แตทงนคา RCA ประเทศไทยกลบมแนวโนมลดลงเปนล าดบในชวงป พ.ศ. 2554 - 2557 ซงตรงขามกนกบคา RCA ประเทศจนทมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ สะทอนใหเหนวาประเทศไทยมความไดเปรยบในการแขงขนสงออกปลาทนากระปองไปยงประเทศสหรฐอเมรกาลดลงและอาจเสยเปรยบประเทศจนไดในอนาคต 4.5 การวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท การวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท เปนการศกษาถงสาเหตของการเปลยนแปลงมลคาการสงออกเฉลยใน 2 ชวงเวลา คอ ป พ.ศ. 2550 - 2553 และ ป พ.ศ. 2554 - 2557 อนเนองมาจากองคประกอบทง 4 สวน คอ ผลจากอตราการขยายตวของตลาดโลก ผลจากการกระจายตลาด ผลจากความสามารถในการแขงขนอยางแทจรง และผลจากการปรบทศทางการสงออก โดยมรายละเอยดผลการวเคราะห ดงตารางท 7 ตารางท 7 อตราการขยายตวของการสงออก ในชวงป พ.ศ. 2554 - 2557 (เปรยบเทยบจาก ชวงปฐาน พ.ศ. 2550 - 2553)

อตราการขยายตว รอยละ การสงออกรวมของตลาดโลก (g) (g = G - 1); G = 1.29 การสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปอง (gk) (gk = Gk - 1); Gk = 1.45 การสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปอง ไปยงตลาดสหรฐอเมรกา (gjk) (gjk = Gjk - 1); Gjk = 1.37; G*jk = 0.73

0.29

0.45

0.37

ทมา: จากการค านวณ

53

ผลการวเคราะหอตราการขยายตวของการสงออก จากตารางท 7 พบวาในชวงเวลาทเปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2550 - 2553 และป พ.ศ. 2554 - 2557 อตราการขยายตวของการสงออกรวมของตลาดโลกเพมขนรอยละ 0.29 โดยมอตราการขยายตวของการสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปองเพมขนรอยละ 0.45 แสดงใหเหนถงความตองการบรโภคสนคารวมในตลาดโลกทเพมขน สาเหตเนองจากภาวะเศรษฐกจโลกทเรมฟนตว กอปรกบแนวโนมการบรโภคยคใหมทใหความส าคญตอสขภาพกนมากขน สงผลท าใหความตองการบรโภคสนคาปลาทนากระปองเพมขนดวย ส าหรบในประเทศสหรฐอเมรกาทมอตราการขยายตวของการสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปองเพมขนรอยละ 0.37 สาเหตเนองจากการฟนตวของเศรษฐกจภายในประเทศหลงจากผานชวงวกฤตซบไพรมมาได ประกอบกบอปทานสนคาประมงทผลตเองมไมเพยงพอตอความตองการบรโภคภายในประเทศ จงสงผลท าใหการน าเขาปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกามอตราการขยายตวเพมสงขน ผลการวเคราะหการเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในประเทศสหรฐอเมรกา เมอพจารณาการเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในตลาดสหรฐอเมรกา เปรยบเทยบกบประเทศคแขง คอ ประเทศจน ในชวงระหวางป พ.ศ. 2550 - 2553 และ พ.ศ. 2554 - 2557 พบวาการเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยเพมขน 113.30 ลานเหรยญสหรฐฯ ขณะทการเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศจนเพมขน 140.33 ลานเหรยญสหรฐฯ (ตารางท 8) ซงการเปลยนแปลงดงกลาว ประกอบดวยผลกระทบดานตางๆ ดงน

54

ตารางท 8 การเปลยนแปลงมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยและประเทศจนใน ประเทศสหรฐอเมรกา เปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2550 - 2553 และ พ.ศ. 2554 - 2557

(หนวย: ลานเหรยญสหรฐฯ) ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลง มลคาการสงออก

ประเทศไทย ประเทศจน ผลจากอตราการขยายตวของตลาดโลก ผลจากการกระจายตลาด ผลจากการแขงขน ผลจากการปรบทศทางการสงออก

182.31

-32.41

-15.42

-21.18

6.81

-1.21

56.85

77.88 การเปลยนแปลงมลคาการสงออกเฉลย

ชวงป พ.ศ. 2554 - 2557 (เปรยบเทยบจาก ปฐาน พ.ศ. 2550 - 2553)

113.30 140.33

ทมา: จากการค านวณ 1. ผลจากอตราการขยายตวของตลาดโลก สงผลในดานบวกกบประเทศไทยมากทสด ท าใหมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในตลาดสหรฐอเมรกาเพมขน 182.31 ลานเหรยญสหรฐฯ ในขณะทมลคาการสงออกปลาทนากระปองของจนเพมขน 6.81 ลานเหรยญสหรฐฯ กลาวไดวาประเทศไทยมความไดเปรยบคแขงจากองคประกอบน เนองดวยประเทศไทยมเทคโนโลยการผลตและกระบวนการผลตททนสมย สามารถสรางสรรคและพฒนาผลตภณฑปลาทนากระปองใหสอดคลองกบความตองการของผบรโภค อกทงคณภาพของสนคาไทยเปนทยอมรบในตลาดโลกตามมาตรฐานสากล (ส านกงานนโยบายและยทธศาสตรการคา กระทรวงพาณชย, 2558) 2. ผลจากการกระจายตลาด สงผลในดานลบกบทงสองประเทศเชนกน ท าใหมลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยในตลาดสหรฐอเมรกาลดลง 32.41 ลานเหรยญสหรฐฯ และมลคาการสงออกปลาทนากระปองของจนลดลง 1.21 ลานเหรยญสหรฐฯ

55

3. ผลจากการแขงขนทแทจรง สงผลในดานลบกบประเทศไทยแตสงผลในดานบวกกบประเทศจน ท าใหมลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยในตลาดสหรฐอเมรกาลดลง 15.42 ลานเหรยญสหรฐฯ ในขณะทมลคาการสงออกปลาทนากระปองของจนเพมขน 56.85 ลานเหรยญสหรฐฯ เนองดวยประเทศจนมการท าประมงทใหญทสดในโลกและเกดความไดเปรยบจากการผลตขนาดใหญ ท าใหสามารถขายสนคาไดในราคาทถกกวาประเทศคแขง ซงนบวาเปนผลดตอการสงออกของประเทศจน 4. ผลจากการปรบทศทางการสงออก สงผลในดานลบกบประเทศไทยแตสงผลในดานบวกกบประเทศจน ท าใหมลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยในตลาดสหรฐอเมรกาลดลง 21.18 ลานเหรยญสหรฐฯ ในขณะทมลคาการสงออกปลาทนากระปองของจนเพมขน 77.88 ลานเหรยญสหรฐฯ

56

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

สรป ประเทศไทยเปนผผลตและสงออกปลาทนากระปองรายใหญของโลก ครองสวนแบงตลาดประมาณรอยละ 33 ของมลคาการสงออกทงหมดของโลก โดยสามารถสงออกไปยงประเทศตางๆ ไมต ากวา 200 ประเทศทวโลก ถอเปนสนคาทมฐานตลาดใหญทสด โดยปจจยสนบสนนทส าคญเกดจากขอไดเปรยบเรองท าเลทตงของประเทศไทยอยใกลแหลงวตถดบทงจากแหลงมหาสมทรแปซฟก และมหาสมทรอนเดย ซงคดเปนรอยละ 70 ของแหลงวตถดบปลาทนาของโลก อกทงในแงภมศาสตรทตงของประเทศไทยทท าใหสามารถสงออกสนคาไปไดทวโลก โดยทสหรฐอเมรกาเปนผน าเขาปลาทนากระปองรายใหญทสดของไทย และไทยมสดสวนการครองตลาดสงออกปลาทนากระปองในตลาดสหรฐอเมรกาสงเปนล าดบทหนง (ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557)

เมอพจารณาแนวโนมและอตราการขยายตวของมลคาการน าเขาปลาทนากระปองของไทยในตลาดสหรฐอเมรการะหวางป พ.ศ. 2554 - 2557 พบวามแนวโนมลดลงอยางตอเนอง ตรงกนขามกบประเทศจนซงมสดสวนการครองตลาดสงเปนล าดบทสอง และมอตราการขยายตวเพมสงขนอยางตอเนองในชวงเวลาเดยวกน ดงนนจงเปนทนาสนใจในการศกษาความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของไทยไปสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบประเทศจนใน 2 ชวงเวลา คอ ชวงป พ.ศ. 2550 - 2553 และป พ.ศ. 2554 - 2557 เพอน าผลการศกษาดงกลาวมาใชเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทยใหสามารถด ารงไวซงการเปนผผลตและสงออกผลตภณฑปลาทนากระปองเปนอนดบหนงในตลาดสหรฐอเมรกาไดอยางย งยน และใชเปนประโยชนในการวางแผนขยายตลาดในสหรฐอเมรกาใหเพมมากขนในอนาคต

ผลการวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ พบวาประเทศไทยมคา

RCA มากกวา 1 ตลอดระยะเวลาทท าการวเคราะห แสดงวามความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองไปยงตลาดสหรฐอเมรกา สวนประเทศจนมคา RCA นอยกวา 1 แสดงวาไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกปลาทนากระปองไปยงตลาดสหรฐอเมรกา

57

ผลการวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท พบวาอตราการขยายตวของการสงออกรวมในตลาดโลกเพมขนรอยละ 0.29 โดยทอตราการขยายตวของการสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปองเพมขนรอยละ 0.45 ซงแสดงใหเหนวามความตองการบรโภคสนคารวมในตลาดโลกเพมขนเนองจากภาวะเศรษฐกจโลกทเรมฟนตว ประกอบกบแนวโนมการบรโภคยคใหมทใหความส าคญตอสขภาพกนมากขน สงผลท าใหความตองการบรโภคสนคาปลาทนากระปองเพมขนดวย ส าหรบในประเทศสหรฐอเมรกาทมอตราการขยายตวของการสงออกรวมของโลกในสนคาปลาทนากระปองเพมขนรอยละ 0.37 และท าใหมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยในตลาดสหรฐอเมรกาเพมขน 113.30 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยเปนผลมาจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลกมากทสด รองลงมาคอ ผลจากการแขงขนทแทจรง ผลจากการปรบทศทางการสงออก และผลจากการกระจายตลาด ซงมคาเทากบ 182.31, -15.42, -21.18 และ -32.41 ลานเหรยญสหรฐฯ ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบองคประกอบทง 4 ดาน พบวาไทยสญเสยประโยชนจากการกระจายตลาดมากทสด รองลงมาคอ การปรบทศทางการสงออก และการแขงขนแทจรง แตไดประโยชนจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก ในขณะทมลคาการสงออกปลาทนากระปองของประเทศจนเพมขน 140.33 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยไดประโยชนจากการปรบทศทางการสงออก การแขงขนแทจรง และการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก ซงมคาเทากบ 77.88, 56.85 และ 6.81 ลานเหรยญสหรฐฯ ตามล าดบ แตสญเสยประโยชนจากผลการกระจายตลาดเทากบ -1.21 ลานเหรยญสหรฐฯ

สรปโดยรวม ประเทศไทยยงมศกยภาพและความสามารถในการสงออกปลาทนากระปอง

ในตลาดสหรฐอเมรกา แตมแนวโนมทจะเสยเปรยบประเทศจนในอนาคต เนองจากการเปลยนแปลงเพมขนในมลคาการสงออกของประเทศไทยไมไดเปนผลมาจากความสามารถในการแขงขนทแทจรง แตเปนผลจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก ในขณะทการเปลยนแปลงเพมขนในมลคาการสงออกของประเทศจน เปนผลมาจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก ผลจากการปรบทศทางการสงออก และผลจากการแขงขนทแทจรง เนองดวยประเทศจนมความไดเปรยบจากการผลตขนาดใหญ ท าใหเกดการประหยดจากขนาดการผลต ประกอบกบตนทนคาจางแรงงานต า จงท าใหสนคาสงออกจากประเทศจนมราคาถกกวาประเทศคแขง

ดงนนภาครฐและผประกอบการภาคเอกชนของไทยควรวางแผนปรบปรงกลยทธดานการ

ผลต การคา และการตลาด โดยอาศยประโยชนจากความไดเปรยบเรองความพรอมทางดานทกษะ

58

ฝมอแรงงาน ประสบการณและความสามารถในการจดการของผ ผลตทเหนอกวา รวมท งเทคโนโลยการผลตททนสมยท าใหคณภาพและมาตรฐานของสนคาไทยเปนทเชอถอของผบรโภค เพอพฒนาอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทย ใหสามารถด ารงไวซงการเปนผผลตและสงออกผลตภณฑปลาทนากระปองเปนอนดบหนงในตลาดสหรฐอเมรกาไดอยางย งยน และเพอประโยชนในการขยายตลาดในสหรฐอเมรกาใหเพมมากขนในอนาคต

ขอเสนอแนะจากการศกษาในครงน

1. โดยภาพรวมปลาทนากระปองยงเปนสนคาสงออกของประเทศไทยทมความสามารถใน

การแขงขนสง ซงมคา RCA มากกวา 1 ตลอดระยะเวลาทท าการวเคราะห แมวาจะมแนวโนมลดลงในชวงหลง ในขณะเดยวกนประเทศจนซงมคา RCA นอยกวา 1 แตมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ จงจ าเปนอยางยงทประเทศไทยไมควรมองขามและพงระมดระวง เพอรกษาความไดเปรยบในการแขงขนไวไดในอนาคต ดงนนผประกอบการควรใชกลยทธการโฆษณาประชาสมพนธภาพลกษณของสนคาไทยในตลาดโลก อาทเชน การเขารวมงานแสดงสนคาอาหารไทยตามเทศกาลตางๆ เพอเนนย าถงการมกระบวนการผลตอาหารทมคณภาพ ปลอดภย และไมท าลายสงแวดลอม ชวยใหผบรโภคมความมนใจและนยมบรโภคผลตภณฑทนากระปองของประเทศไทยมากยงขน

2. ผลการวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท พบวาการเปลยนแปลงเพมขนในมลคาการสงออกของประเทศไทยไมไดเปนผลมาจากความสามารถในการแขงขนทแทจรง แตเปนผลจากการขยายตวของการสงออกของตลาดโลก โดยทผลจากการแขงขนแทจรงใหคาตดลบ ดงนนประเทศไทยจงควรพฒนาศกยภาพในการแขงขน โดยการปรบปรงคณภาพและลดตนทนการผลตอยางตอเนอง เพอใหสนคาสงออกของประเทศไทยสามารถแขงขนดานราคากบประเทศคแขงไดดขน เชน การรวมทนระหวางรฐกบเอกชน หรอ เอกชนกบเอกชน ลงทนในกองเรอประมงไทยส าหรบจบปลาทนา ซงจะชวยลดภาระการน าเขา หลกเลยงปญหาการขาดแคลนวตถดบ ลดความเสยงเรองการออนไหวของราคาวตถดบ อกทงยงชวยใหสามารถหาแหลงวตถดบราคาถกปอนอตสาหกรรมไดอยางตอเนอง

3. ผลจากการกระจายตลาดและผลจากการปรบทศทางการสงออกใหคาตดลบเชนเดยวกน

สะทอนใหเหนวาประเทศไทยเนนขยายการสงออกปลาทนากระปองไปในตลาดทหดตวหรอมอตราการขยายตวของตลาดต ากวาอตราเฉลยของโลก ซงแสดงถงการด าเนนนโยบายดานการ

59

สงออกของประเทศไทยวาเปนไปในทศทางทไมถกตอง ดงนนรฐบาลจงควรปรบเปลยนนโยบายการสงออก รวมถงการสนบสนนสงเสรมใหเอกชนมองหาตลาดสงออกใหมๆ เพอเปนการขยายตลาดตางประเทศใหกวางมากขน อกทงควรมการวางแผนการผลตและการตลาดรวมกนระหวางรฐบาลและเอกชนอยางใกลชดและตอเนอง เพอใหทราบถงเงอนไขการผลตและการสงออกในแตละประเทศ เชน มาตรการดานสขอนามย มาตรการดานสงแวดลอม ซงจะชวยใหท าการผลตสนคาไดตรงตามความตองการของตลาดแทจรง และไมประสบปญหาในการสงออก

ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1. การศกษาครงนพจารณาความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของประเทศไทยไปยงตลาดสหรฐอเมรกา โดยเปรยบเทยบกบประเทศคแขงส าคญ คอ จน ดงนนในการศกษาครงตอไปควรท าการเปรยบเทยบประเทศคแขงรายอนดวย เชน เอกวาดอร เวยดนาม ฟลปปนส ซงเปนแหลงน าเขาทส าคญรองลงมาของตลาดสหรฐอเมรกา

2. การศกษาครงนพจารณาเฉพาะตลาดสหรฐอเมรกา ดงนนในการศกษาครงตอไปควร

ศกษาตลาดใหมทนาสนใจเพมเตม เนองจากหากมการเปลยนแปลงเกดขนในตลาดหลก เชน การชะลอตวทางเศรษฐกจ หรอการใชมาตรการกดกนทางการคาตางๆ ประเทศไทยจะยงคงมตลาดใหมรองรบสนคา เพอชวยลดความเสยงดานการสงออก

60

เอกสารและสงอางอง กนกวรรณ เทพววฒนจต. 2545. ความสามารถในการสงออกกงแชแขงของไทย กรณศกษาตลาด สหรฐอเมรกา. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรกฤษ อปรโคตร. 2546. การสงออกปลาปรงแตงของประเทศไทยไปประเทศออสเตรเลย. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กลมบรหารการท าการประมงและเศรษฐกจนอกนานน า กองประมงตางประเทศ. 2553. การประมง

ไทยกบ IOTC (Online). www.tofa.or.th/articles/617248/การประมงไทยกบ-IOTC.html, 19 เมษายน 2558.

คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2547. โครงการศกษาผลกระทบจากการจดท าเขต การคาเสรไทย – ออสเตรเลย (Online). www.thaifta.com/trade/tafta/2004%20Full%20TAFTA%20Impact%20Book2.pdf, 19 เมษายน 2558. ณรงค สวรรคโพธพนธ. 2547. การวเคราะหความสามารถในการสงออกปลาทนากระปองของ ประเทศไทยไปประเทศสหราชอาณาจกร. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ธนเดช องอาจบรรณากร. 2544. การวเคราะหความสามารถในการแขงขนของการสงออก อตสาหกรรมอาหารทะเลกระปองและแชแขงของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นตเวช เพมพนโชคคณา. 2543. การวเคราะหความสามารถในการแขงขนการสงออกผลตภณฑ อาหารทะเลไทย : กรณศกษาเนอปลาแชแขงและปกระปอง. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

61

พาสร พฒโภคน. 2544. การวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบและความไดเปรยบเชงแขงขน ของอตสาหกรรมปลาทนากระปองของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, ส านกงานปลดกระทรวงพาณชย. 2558. ขอมลสถต การคาระหวางประเทศของไทย (Online). www2.ops3.moc.go.th, 19 เมษายน 2558. สถาบนอาหาร, กระทรวงอตสาหกรรม. 2558. Thailand Food Industry Profiles (Online). http://fic.nfi.or.th/food, 19 เมษายน 2558. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2556. ขอมลสถตผลตภณฑมวล รวมภายในประเทศ 2556 (Online). www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=95, 19 เมษายน 2558. ส านกงานนโยบายและยทธศาสตรการคา. 2555. โครงการพฒนาและปรบปรงขอมลดานเศรษฐกจ การคา การลงทน (Online). http://tpso.moc.go.th/img/news/1022-img.pdf, 19 เมษายน 2558. ส านกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ นครลอสแอนเจลส. 2557. สถานการณตลาดการคาปลา ทนาสหรฐฯ (Online). www.thaitradeusa.com/home/wp-content/uploads/2014/08/ สถานการณตลาดการคาปลาทนาสหรฐฯ.pdf, 19 เมษายน 2558. ส านกบรหารการคาสนคาทวไป กลมเกษตร. 2554. ปลาทนากระปอง (Online). www.dft.go.th/Portals/0/ContentManagement/Document_Mod785/ ปลาทนากระปองไตรมาส2-54@25541128-1436112211.pdf, 19 เมษายน 2558. Balassa, Bela. 1989. Trade Theory and Economic Reform. Macmillan Press, London. Leamer, E.E. and R.M. Sterm. 1970. Quantitative International Economic. Boston: Allyn and Bacon

62

Market Analysis and Research, International Trade Centre. 2015. Trade statistics for international business development (Online). http://www.trademap.org/, April 19, 2015.

NSW Department of Primary Industries. 2015. Species – Common recreational saltwater (Online). www.dpi.nsw.gov.au/fisheries/recreational/saltwater/sw-species, April 19, 2015.

63

ภาคผนวก

64

ภาคผนวก ก ขอมลทใชในการวเคราะหคาดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ

65

ตารางผนวกท ก 1 มลคาการสงออกสนคาทงหมดไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกสนคารวม

2550 2,017,120,776,000 2551 2,164,834,031,000 2552 1,601,895,800,000 2553 1,966,496,700,000 2554 2,262,585,600,000 2555 2,333,805,233,000 2556 2,328,328,633,000 2557 2,409,790,147,000 รวม 17,084,856,920,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

66

ตารางผนวกท ก 2 มลคาการสงออกสนคาทงหมดของไทยไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกสนคารวม

2550 23,792,955,000 2551 24,608,982,000 2552 19,863,864,000 2553 23,616,899,000 2554 25,746,017,000 2555 27,051,553,000 2556 27,091,608,000 2557 28,024,883,000 รวม 199,796,761,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

67

ตารางผนวกท ก 3 มลคาการสงออกสนคาทงหมดของจนไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกสนคารวม

2550 340,106,646,000 2551 356,304,561,000 2552 309,530,233,000 2553 382,953,849,000 2554 417,302,859,000 2555 444,407,150,000 2556 460,007,638,000 2557 486,254,911,000 รวม 3,196,867,847,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

68

ตารางผนวกท ก 4 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 702,788,000 2551 876,647,000 2552 798,294,000 2553 950,600,000 2554 1,037,958,000 2555 1,233,515,000 2556 1,179,298,000 2557 1,100,500,000 รวม 7,879,600,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

69

ตารางผนวกท ก 5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองของไทยไปตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 295,803,000 2551 407,592,000 2552 395,319,000 2553 521,830,000 2554 544,656,000 2555 580,331,000 2556 533,575,000 2557 476,864,000 รวม 3,755,970,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

70

ตารางผนวกท ก 6 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของจนไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 21,610,000 2551 20,452,000 2552 13,946,000 2553 17,111,000 2554 57,168,000 2555 98,092,000 2556 118,784,000 2557 120,435,000 รวม 476,598,000

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

71

ภาคผนวก ข

ขอมลทใชในการวเคราะหแบบจ าลองสวนแบงตลาดคงท

72

ตารางผนวกท ข 1 มลคาการสงออกสนคารวมของโลก ระหวางป พ.ศ. 2550 - 2557 (หนวย: เหรยญสหรฐฯ)

ป มลคาการสงออกสนคารวมของโลก 2550 13,823,881,076,000 2551 15,972,138,971,000 2552 12,315,008,753,000 2553 15,128,574,496,000

เฉลย ป 2550 - 2553 14,309,900,824,000 2554 18,194,038,510,000 2555 18,199,256,134,000 2556 18,609,806,536,000 2557 18,682,444,395,000

เฉลย ป 2554 - 2557 18,421,386,393,750

ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

73

ตารางผนวกท ข 2 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลก ระหวางป พ.ศ. 2550 - 2557 (หนวย: เหรยญสหรฐฯ)

ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง 2550 4,470,604,000 2551 5,889,805,000 2552 5,295,675,000 2553 5,251,124,000

เฉลย ป 2550 - 2553 5,226,802,000 2554 6,433,009,000 2555 7,793,414,000 2556 8,387,215,000 2557 7,792,665,000

เฉลย ป 2554 - 2557 7,601,575,750 ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

74

ตารางผนวกท ข 3 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของโลกไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 702,788,000 2551 876,647,000 2552 798,294,000 2553 950,600,000

เฉลย ป 2550 - 2553 832,082,250 2554 1,037,958,000 2555 1,233,515,000 2556 1,179,298,000 2557 1,100,500,000

เฉลย ป 2554 - 2557 1,137,817,750 ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

75

ตารางผนวกท ข 4 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของไทยไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 295,803,000 2551 407,592,000 2552 395,319,000 2553 521,830,000

เฉลย ป 2550 - 2553 405,136,000 2554 544,656,000 2555 580,331,000 2556 533,575,000 2557 476,864,000

เฉลย ป 2554 - 2557 533,856,500 ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

76

ตารางผนวกท ข 5 มลคาการสงออกปลาทนากระปองทงหมดของจนไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2557

(หนวย: เหรยญสหรฐฯ) ป มลคาการสงออกปลาทนากระปอง

2550 21,610,000 2551 20,452,000 2552 13,946,000 2553 17,111,000

เฉลย ป 2550 - 2553 15,141,900 2554 57,168,000 2555 98,092,000 2556 118,784,000 2557 120,435,000

เฉลย ป 2554 - 2557 98,619,750 ทมา: International Trade Centre, Trade Statistics (2558)

77

ประวตการศกษาและการท างาน

ชอ - นามสกล นางสาวศรลกษณ โชคชชย วน เดอน ป ทเกด 16 ธนวาคม 2529 สถานทเกด จงหวดกรงเทพมหานคร ประวตการศกษา เศรษฐศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ต าแหนงหนาทการงานปจจบน ผช านาญการ ท าหนาทเจาหนาทตรวจเอกสาร สวนสนคาเขา ฝายธรกจธนาคาร สถานทท างานปจจบน ธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย