หลักการเกษตรอินทรีย์ 1 บทที่...

หลกการเกษตรอนทรย 1

การตดสนใจเลอกอาชพ นบวาเปนเรองส าคญอยางยงในชวตมนษย อาจกลาวไดวา "งานคอชวต" ดงนน ในการเลอกอาชพจ าเปนตองมการเรมตนดวยการวางแผนชวตดานอาชพ ตงแตวยเรยน ซงเปนการวางแผนระยะยาวทตองใชเวลานานมาก และใชความพยายามอยางมาก ผลตอบแทนทไดรบกคมคา สงส ำคญในกำรตดสนใจเลอกอำชพ ขนอยกบองคประกอบทส าคญ 2 ประการ คอ ประการท 1 : ปจจยภายนอก ไดแก ขอมลดานอาชพเปนขอมลทมขอบขายกวางขวางมาก ซงขอบขายของขอมลดานอาชพพอสรปไดดงน 1. แนวโนมของตลาดแรงงาน เปนขอมลเกยวกบความตองการผท างานในดานตาง ๆ ในปจจบน และการพยากรณทจะมความ ตองการเพมขนหรอลดลงในอนาคต 2. ลกษณะงาน งานทจะตองท าเปนประจ ามลกษณะอยางไร ผท างานจะตองท าอะไรบาง เปนงานทท าใหเกด ความเพลดเพลนหรอกอใหเกดความเบอหนาย งาน ใหญหรองานเลก มความรบผดชอบทส าคญหรอไม ตอง เกยวของกบตวเลข สงของ หรอคน ตองใชเครองมออปกรณมากหรอไม ตองนงท างาน ยนท างาน ตองเดน ทางหรอไม 3. สภาพแวดลอมของงาน ไดแก สภาพแวดลอมและบรรยากาศของงาน เชน รอน เยน ชน แหง เปยก ฝนละออง สกปรก เสยงดง ในอาคาร กลางแจง ในโรงงาน มสารพษ มสาร กมมนตภาพรงส มความขดแยง เปนตน 4. คณสมบตของผประกอบอาชพ อาย ไดมการก าหนดชวงอายในการท างานและเกษยณไวอยางไร เพศ อาชพนน ๆ โดยทวไปเปนอาชพส าหรบเพศหญงหรอเพศชาย หรอให โอกาสแกทงหญงทงชาย หรอใหโอกาสแกเพศใดเพศหนงมากกวา 5. การเขาประกอบอาชพ การเขาประกอบอาชพตองมวธการอยางไร โดยการสมครงานกบนายจางดวยตนเองตองมการสอบสมภาษณหรอตองสอบขอเขยนดวย ถาเปนการ ประกอบอาชพอสระตองใชทนทรพยเพอด าเนนกจการมากนอยเพยงใด 6. รายได ในการประกอบอาชพนน ๆ จะมรายไดเปนวน สปดาห เดอน ป โดยเฉลยแลวเปนเงนเทาใด 7. ความกาวหนา อาชพนน ๆ จะมความกาวหนาเพยงใด จะตองมการศกษาอบรมเพมเตม มความสามารถหรอประสบการณอยางไรจงจะไดเลอนขนมากนอยเพยง ใด การประกอบอาชพเดมน าไปสอาชพใหมหรอไม 8. การกระจายของผประกอบอาชพ

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย


มผประกอบอาชพมากนอยเพยงใดและกระจายอยทวประเทศหรอมอยเพยงบางจงหวด ท าไมจงเปนเชนนน ผประกอบอาชพทใดกไดหรอจะตอง อยทใดทหนงโดยเฉพาะ 9. ขอดและขอเสย อาชพแตละอยางยอมมทงขอดและขอเสย ซงขนอยกบความพอใจและความตองการของผประกอบอาชพของแตละคน งานบางอยางอาจมการ ท างาน ลวงเวลา ท างานในวนเสารอาทตย หรอ วนหยด และการเดนทางไปปฏบตในทองทอน ๆ งานบางอาชพมความมนคงกวางานอาชพอน ฯลฯ ปจจยภายใน ไดแก ปจจยสวนบคคล ปจจยเกยวกบโครงสรางของคานยม - ความสนใจ - บคลกภาพ - สตปญญา - ความถนด - ทกษะ - ความสมฤทธผล - ประสบการณ - แรงจงใจใฝสมฤทธผล - ความรบผดชอบ - ความอตสาหะ - ความตรงตอเวลา - ความอบอน - ระดบการกลาเสยง - ความเปนคนเปดเผย - ความไมยดหยน - ความแกรงของจตใจ - ความรสกเกยวกบคณคาแหงตน - ความสามารถในการตดสนใจ - วฒภาวะทางอาชพ - เพศ - เชอชาต - อาย - ความแขงแรงของรางกาย - สขภาพ - ฯลฯ - คานยมทว ๆ ไป - คานยมทางการงาน - จดมงหมายชวต


- จดมงหมายทางอาชพ - การรบรเกยรตและชอเสยงของอาชพ - ทศนคตตออาชพตาง ๆ - ความเขาใจอาชพทเกยวกบคน/ขอมล - จรยธรรมในการท างาน - การใชเวลาวาง - ความตองการเปลยนแปลง - ความตองการกฎเกณฑ - ความตองการสนบสนน/ชวยเหลอ - ความตองการอ านาจ - ความมนคง - ความปลอดภย - การท างานใหเปนประโยชนกบผอน คนเรามความถนด ความสามารถ และความสนใจในงานอาชพแตกตางกน บางคนเหมาะทจะ ท างานดานหตถกรรม บางคนเหมาะสมทจะท างาน เกยวกบเครองจกรกล หรองานทเกยวของกบดาน วทยาศาสตร สวนบางคนอาจจะเหมาะสมทจะท างานเกยวกบการสอนดนตร การชวยเหลอตดตอ ประชาชน เหลานเปนตน แตละคนมพรสวรรคไมเหมอนกน ไมสามารถท างานชนดเดยวกนไดหมด ทก คน ขอส าคญกคอ ทานตองรจกตวเอง และรจกงานอาชพตาง ๆ อยางกวางขวาง รวมทงพจารณา ด วามงานอะไรบางททานชอบและสนใจมากทสด และงานนนๆ เหมาะสมกบอปนสยและบคลกลกษณะ ของทานหรอไม ปญหำกอนตดสนใจเลอกอำชพของนกเรยน 1. ขาดความร ความเขาใจ ในการประกอบอาชพตางๆ ขาดทกษะและรายละเอยดขอมล เกยวกบโลก อาชพ เชน ลกษณะของงานอาชพ กระบวนการท างานในงานอาชพนนๆ ความกาวหนาในอาชพการ ท างาน และความตองการของตลาดแรงงานในงานสาขาอาชพนน ๆ 2. นกเรยนและผสมครงาน ตองการความชวยเหลอเกยวกบการใหค าปรกษา แนะน า แนะแนวอาชพ แนะแนวการศกษาตอ และการเตรยมตวกอนเขาส ตลาดแรงงาน 3. นกเรยนและผสมครงาน จะตองรขดความสามารถ สตปญญา ความถนด ความสนใจ และความ พรอมในการเลอกประกอบอาชพใหเหมาะสมกบตนเอง 4. ปญหาทางดานเศรษฐกจ นกเรยนและผสมครงาน จะตองมความรในเรองปญหาเศรษฐกจ ซงมผลตงแตการเลอกเรยนตอหรอศกษาเพมเตมในสาขา วชาทใชเงนทนจ านวนนอย และเมอส าเรจการศกษาแลว เปนทตองการของตลาดแรงงาน ตลอดจน การฝกพฒนา ฝมอตนเองเพมเตมเพอใหคณลกษณะเดน ในการสมครงาน สรปขอแนะน ำกอนตดสนใจเลอกอำชพ 1. ผตดสนใจเลอกอาชพควรรจกตนเองใหดเสยกอน โดยเฉพาะในดานอปนสย ความร ความถนด ความสามารถ ความสนใจ บคลกลกษณะ สขภาพ นสย ทศนคตเกยวกบอาชพนน ๆ และฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ฯลฯ 2. ควรมความรความเขาใจเกยวกบอาชพตาง ๆ ลกษณะของงานอาชพ คาจาง สวสดการ ความกาวหนา และความมนคงของงาน ตลอดจนความตองการ ของตลาดแรงงาน ฯลฯ


ใบงำน1

เรอง ควำมหมำยและควำมส ำคญของกำรเกษตร 1. ใหนกเรยนบอกความหมายของการเกษตรอนทรยมาพอเขาใจ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………….………………….…………………………………………………………………………………………..……….………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………… 2.การเกษตรอนทรยมความส าคญตอชวตประจ าวนของเราอยางไร


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.ตนทนกำรผลตสง

บทท 2

ปญหาการเกษตรในปจจบน


แมมปจจยเกอหนนตอการพฒนาเกษตรอนทรยของไทยในอนาคตหลายประการดงกลาวแลวขางตน แตเกษตรอนทรยยงมปญหาและอปสรรคหลก 2 ประเดนคอ ปญหาดานการผลต เนองจากการผลตเกษตรอนทรยยงเปนการผลตในลกษณะขนาดเลก เกษตรกรยงไมสามารถผลตในระดบใหญได และการท าเกษตรอนทรยมความเสยงจากความเสยหายของผลผลตสงกวาเนองจากการไมใชสารเคม ท าใหปรมาณผลผลตตอไรต าและมตนทนการผลตสง สงผลใหปรมาณสนคาเกษตรอนทรยทออกสตลาดนอย สวนปจจยทสองคอ ปญหาดานการตลาด ส าหรบตลาดในประเทศยงคงมกลมผบรโภคจ ากด เนองจากสนคาเกษตรอนทรยยงมราคาสง ขณะเดยวกนประชาชนเองกยงขาดความตระหนกตอความส าคญของผลตภณฑเกษตรอนทรยไมมากเทาทควร ส าหรบตลาดสงออกไทยยงคงเผชญอปสรรคส าคญ คอ ปญหาการผลตใหไดมาตรฐานตามแนวทางการผลตเกษตรอนทรยใหเปนทยอมรบตามหลกสากล ทงนสามารถแบงประเดนการวเคราะหปญหาและอปสรรคของประเดนดงกลาวออกเปน ปญหาการยกระดบสนคาเกษตรอนทรยของไทยใหเปนไปตามมาตรฐานสากล ไทยยงคงขาดองคกรทมเอกภาพซงใหการรบรองมาตรฐานผลตภณฑทเชอถอได (Certified Body) ในระดบโลก ดงนนหากไทยไมมมาตรฐานเปนทยอมรบจะท าใหสงผลกระทบตอการคาขายสนคาเกษตรอนทรยในตลาดตางประเทศ ทงนปจจบนยงคงมความแตกตางกนของมาตรฐานสนคาเกษตรอนทรยในแตละประเทศ ทงมาตรฐานการผลต การตรวจสอบสนคา และมาตรฐานการตดฉลากผลตภณฑเกษตรอนทรย ดงนนจงมความพยายามในการสรางมาตรฐานสนคาเกษตรอนทรยใหเปนระบบเดยวกนและมความเปนสากลมากขน โดยสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (IFOAM) ซงเปนองคกรทรบรองระบบงาน (Accreditation) สรางระบบตรวจสอบยอนกลบ (Tracibility) เพอใหสนคาเกษตรอนทรยมมาตรฐานเดยวกนทวโลก ส าหรบมาตรฐานเกษตรอนทรยของตางประเทศทบงคบใชมทงมาตรฐาน EU Regulation 2092/91 ของสหภาพยโรป มาตรฐาน NOP (National Organic Program) ของสหรฐฯ และมาตรฐาน JAS (Japanese Associate Standard)ของญปน ซงก าหนดขนตามมาตรฐาน CODEX และมาตรฐาน IFOAM Basic Standard ส าหรบภาครฐไดวางแนวทางการแกไขปญหาอยางเหมาะสมแลว ทงนมตครม. เมอวนท 22 ม.ค. 2551 เหนชอบใหกระทรวงเกษตรและสหกรณจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาสนคาเกษตรอนทรยแหงชาตฉบบท 1ป 2551-2554 โดยวางยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยทกระดบอยางเปนเอกภาพโดยการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทเกยวของ ปญหาขาดการพฒนาองคความร (Knowledge) ของเกษตรกรและผบรโภค ทผานมาภาครฐยงขาดการรณรงคสงเสรมและใหความรความเขาใจทถกตองแกเกษตรกรและผบรโภคทวไปใหตระหนกถงความส าคญของการผลตและการบรโภคอาหารอนทรยอยางเพยงพอ ดงนนแนวทางแกปญหาดงกลาวภาครฐจงควรเรงสงเสรมประชาสมพนธหลกเกณฑการท าเกษตรอนทรยทถกหลกมาตรฐานสากล รวมทงเรงสงเสรมใหผบรโภคตระหนกถงความส าคญของการบรโภคผลตภณฑอนทรย ซงจะชวยผลกดนการขยายการสงออกของไทยตอไป โครงสรางพนฐานการท าเกษตรกรรมแบบเดมเปนอปสรรคตอระบบเกษตรอนทรย โครงสรางการใชทดน (Land Use) แบบเดม ท าใหความเสยงจากการปนเปอนของวตถดบตนทางในการแปรรปอาหารมมาก และการควบคมเปนไปไดยากล าบาก หากมพนทเพาะปลกเกษตรอนทรยใกลเคยงกบพนททมการใชสารเคม ซงมโอกาสทจะเกดการปนเปอนสง ส าหรบทางออกทเหมาะสมในการพฒนาพนทเกษตรอนทรย โดยภาครฐควรวางยทธศาสตรทชดเจนในการผลตเกษตรอนทรยโดยการแบงเขตพนทเพาะปลก (Zoning) ใหชดเจนเพอใหงายแกการควบคมและดแลมาตรฐานคณภาพผลตภณฑ ปรมาณผลผลตเกษตรอนทรยยงนอย ราคาสง สนคาไมหลากหลายท าใหผบรโภคยงจ ากดเฉพาะกลม การท าเกษตรอนทรยมขอจ ากดในการผลตซงเกษตรกรยงไมสามารถผลตในระดบเกษตรกรรมขนาดใหญได ท าใหมตนทนการ


ผลตสง และใหผลผลตตอไรต ากวาการเพาะปลกโดยวธปกตทมการใชสารเคม เนองจากผลผลตมแนวโนมจะเสยหายไดงายกวา อกทงการเพาะปลกเกษตรอนทรยตองดแลเอาใสใจและตองใชแรงงานในการดแลมาก ท าใหปรมาณสนคาเกษตรอนทรยทออกสตลาดนอย ขณะทเกษตรกรยงมการผลตอาหารอนทรยเพยงไมกชนด และสนคาเกษตรอนทรยมขอจ ากดเนองจากมราคาสงกวาสนคาเกษตรโดยทวไปรอยละ 20-30 ท าใหตลาดยงคงจ ากดเฉพาะกลมผทมก าลงซอคอนขางสง ขณะทแนวโนมการบรโภคผลตภณฑเกษตรอนทรยซงมความตองการมากกวาอปทานการผลต ดงนนแนวทางออกของปญหาดงกลาวคอ การเรงขยายพนทเพาะปลกเกษตรอนทรยใหกวางขวางขน และขยายพนทผลตไปยงประเทศเพอนบานโดยการท า Contract Farming มากขน ตลอดจนสงเสรมการท าเกษตรอนทรยอยางตอเนอง และท าใหมโอกาสทราคาสนคาเกษตรอนทรยต าลง รวมทงภาครฐควรเรงสงเสรมการผลตสนคาตามความตองการของผบรโภคทหลากหลายมากขน นอกจากนผประกอบการรายใหญยงพยายามในการขยายพนทผลตเกษตรอนทรยในลกษณะเกษตรกรรมขนาดใหญมากขน ซงตองมการบรการจดการการผลตทดและมระบบการตรวจรบรองมาตรฐานสนคาอยางเขมงวด และหากสามารถท าไดกจะสงผลดทงตอเกษตรกรเองและผบรโภค ท าใหมมาตรฐานความปลอดภยในการท าเกษตรกรรมตลอดจนมสขอนามยในการบรโภคดขนดวย 2.ผลกระทบของสำรเคมทมตอสขภำพ ปจจยทท าใหสารเคมมผลตอสขภาพของคน จากการศกษาของ Dr.Helen Marphy ผเชยวชาญทางดานพษวทยา จากโครงการ Community IPM จาก FAO ประเทศอนโดนเซย พบวาปจจยทมความเสยงของสขภาพของคนอนดบตน ๆ คอ 1. เกษตรกรใชสารเคมชนดทองคการ WHO จ าแนกไวในกลม 1a และ 1b คอ ทมพษรายแรงยง (Extremely toxic) และมพษรายแรงมาก (Very Highly toxic) ตามล าดบ ซงมความเสยงสงท าใหเกดการเจบปวยแกเกษตรกร ซงใชสารพษ โดยเฉพาะสารทงสองกลม ดงกลาว 2. การผสมสารเคมหลายชนดฉดพนในครงเดยว ซงเปนลกษณะทท าใหเกดความเขมขนสง เกดการแปรสภาพโครงสรางของสารเคม เมอเกดการเจบปวยแพทยไมสามารถรกษาคนไขไดเนองจากไมมยารกษาโดยตรง ท าใหคนไขมโอกาสเสยชวตสง 3. ความถของการฉดพนสารเคม ซงหมายถงจ านวนครงทเกษตรกรฉดพน เมอฉดพนบอยโอกาสทจะสมผสสารเคมกเปนไปตามจ านวนครงทฉดพน ท าใหผฉดพนไดรบสารเคมในปรมาณทมากและสะสมในรางกายและผลผลต 4. การสมผสสารเคมของรางกายผฉดพน บรเวณผวหนงเปนพนท ๆ มากทสดของรางกาย หากผฉดพนสารเคมไมมการปองกน หรอเสอผาทเปยกสารเคม และโดยเฉพาะบรเวณทมอและขาของผฉดพน ท าใหมความเสยงสง ทงนเพราะสารเคมปองกนและก าจดศตรพชถกผลตมาใหท าลายแมลงโดยการทะลทะลวง หรอดดซมเขาทางผวหนงของแมลง รวมทงใหแมลงกนแลวตาย ดงนน ผวหนงของคนทมความออนนมกวาผวหนงของแมลงงายตอการดดซมเขาไปทางตอมเหงอนอกเหนอจากการสดละอองเขาทางจมกโดยตรง จงท าใหมความเสยงอนตรายมากกวาแมลงมากมาย 5. พฤตกรรมการเกบสารเคม และท าลายภาชนะบรรจไมถกตอง ท าใหอนตรายตอผอยอาศย โดยเฉพาะเดก ๆ และสตวเลยง องคการอนามยโลกไดจดล าดบความรนแรงของสารเคมในรปของการจดคา LD50 ซงคา LD50 นหมายถง

ระดบความเปนพษตอรางกายของมนษย โดยค านวณบนฐานของการทดลองกบหน ซงจะคดจำกปรมำณของสารเคมเปนมลลกรมตอน าหนกตวหนเปนกโลกรม ทสามารถมผลตอการฆาหนจ านวน 50% ของหนทดลองทงหมด


ระดบความรนแรงจากพษของสารเคมในแตละระดบ สามารถมองรายละเอยดในรปของปรมาณของสารเคม ซงมผลตอการทดลองในหนตามรายละเอยดในตารางตอไปน

ระดบความรนแรง

คา LD50 (มลลกรม/กก. ของน าหนกหนทดลอง) รบสารพษทางปาก

ชนดผง ชนดน า

1a 5 มลลกรม หรอนอยกวา 20 มลลกรม หรอนอยกวา

1b 5 – 50 มลลกรม 20 – 200 มลลกรม

II 50 – 500 มลลกรม 200 – 2000 มลลกรม

III 500 – 2000 มลลกรม 2000 – 3000 มลลกรม

IV มากกวา 2000 มลลกรม มากกวา 3000 มลลกรม

หมำยเหต ขอมลจากโครงการนานาชาตเพอการใชสารเคมอยางปลอดภย, การจดล าดบความรนแรงของพษจากสารเคมขององคการอนามยโลกและแนวทางสการจดล าดบความเปนพษ 1996 – 1997 องคกำรอนำมยโลก (WHO) ไดจดล ำดบควำมรนแรงจำกพษสำรเคมโดยจ ำแนกดงนไวดงน องคการอนามยโลกไดจ าแนกประเภทของสารเคมตามชอสามญ (Common Name) ของสารเคมทเขาไปมผลตอรางกายมนษย ซงการจ าแนกโดยทวไปนนจะสอดคลองกบคา LD50 ซงกลาวถงแลวในตอนตน โดยแบงเปน 5 ระดบความรนแรงดงตอไปน 1a = ระดบอนตรายรายแรงยง 1b = ระดบอนตรายรายแรงมาก II = ระดบอนตรายปานกลาง III = ระดบอนตรายนอย IV = ระดบอนตรายนอยทสด สารเคมมหลายประเภท สามารถแบงออกเปนกลมใหญ ๆ ตามผลทมตอรางกายของมนษยดงน 1. ออแกนโนฟอสเฟส (OP) มผลตอระบบประสาท ซงสงผลตอรางกายในระยะยาว 2. คารบาเมต (C) มผลตอระบบประสาทในระยะสน 3. ออการโนคลอรน (OC) มผลตอระบบประสาทสวนกลางในระยะยาว


4. ไพรทรอยต (PY) สรางความระคายเคองตอรางกายภายนอก 5. ไธโอคารบาเมต (TC) สรางความระคายเคองตอรางกายภายนอกเชน ตา ผวหนง 6. พาราควอท (P) เปนสารก าจดวชพช สรางความระคายเคองตอผวหนง แตหากเขาสระบบการไหลเวยนของโลหต ผานทางผวหนงหรอบาดแผล จะสงผลรนแรงตอการท างานของอวยวะส าคญภายในรางกาย เชน ตบ และไต กำรตรวจสอบสำรพษในรำงกำย ผทฉดพนสารเคมปองกนและก าจดศตรพช ผผสมสารเคมหรอผทสมผสสารเคมโดยตรงสามารถใชรปภาพเปนเครองมอในการตรวจสอบสารเคมในรางกายดวยตนเอง วธนเปนวธทคดและจดท าโดย Dr. Helen Murphy ผเชยวชาญจากองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ซงหนวยงานราชการทเกยวของสามารถน าไปใชเพอเปนเครองมอในการจดเกบขอมลอนตรายของสารเคมก าจดศตรพช แตละชนด ทวทกพนทของประเทศโดยละเอยดส าหรบใชเปนขอมลในการตดสนใจทจะจดการกบสารเคมก าจดศตรพชหลายชนดทมปญหาอยทกวนน วธกำรปฏบต กอนทจะสมผสกบสารเคมจะดวยการฉดพนหรอการผสมสารเคมใหตรวจสอบอาการจากรปและดรายละเอยดของอาการทกลาวมาขางตนและท าเครองหมาย (+) กรณทมอาการ ท าเครองหมายลบ (-) กรณทไมมอาการ หลงจากการฉดพนหรอสมผสสารเคมแลวประมาณ 30 นาท ใหด าเนนการตรวจสอบอกครงหากพบอาการใหท าเครองหมาย (+) ไมพบอาการท าเครองหมายลบ (-) และท าการทดสอบอกครงเหมอนเชนเดมภายหลง 24 ชวโมงตองท าทกครงทพนสารเคมตลอดฤดกาล เพอเปนการตดตามสถานการณ การวเคราะหผลทไดดไดจากตารางน

ตำรำงเปรยบเทยบอำกำรทเกยวของกบกำรใชสำรเคมปองกนและก ำจดศตรพช

กอนฉดพน

หรอสมผส

หลงฉดพน หรอสมผส

30 นำท - 1 ชม.

ภำยหลงฉดพน หรอสมผส 24 ชม.

อำกำรทเกยวของจำกกำรใชสำรเคม

+ + + ไมมอาการหรอมอาการเรอรง

+ + 0 ไมมอาการ

+ 0 + อาจใชหรอมปญหาจากการเจบปวยอน ๆ

+ 0 0 ไมมอาการ

0 0 0 ไมมอาการ

0 0 + ใช และมอาการเรอรง

0 + 0 ใชและมอาการระยะสน

0 + + ใชและมอาการเรอรง


เกษตรกรผฉดพน หรอสมผสสารเคมเมอมอาการแสดงความรนแรงออกมาไมวาจะระดบ 1,2 หรอ 3 ดงภาพขางบน ควรหยดการฉดพนหรอสมผสสารเคมทนทอยางนอยทสดประมาณ 1 สปดาห โดยเฉพาะความรนแรงระดบ 3 ควรหางไกล หรอหยดการสมผสสารเคมโดยทนทเพราะทานอาจเปนอมพฤกษ หรออมพาต หรออาจถงแกชวตได อยางไรกตามหากตรวจสอบดวยตวทานเอง แลวยงไมแนใจการไปพบแพทยผมประสบการณดานสารเคมโดยตรงจะเปนวธทดทสดสงส าคญทควรพงระลกไวเสมอคอ 1. เมอผฉดพนสารเคมหรอสมผสสารเคมมอาการรนแรงหรอหมดสต ใหรบน าออกจากบรเวณทท างาน ท าความสะอาดรางกายเปลยนเสอผาและน าสงแพทยทนท 2. น าภาชนะบรรจสารเคมไปดวยเพอแพทยจะไดดวธหรอยาทใชแกอาการทมอยในฉลากขางภาชนะบรรจสารเคมนน 3. หากเกษตรกรผสมสารเคมหลายชนดรวมกน ควรน าคนไขพบแพทยผช านาญการดานนเทานน เพราะการแกปญหาตองใชประสบการณและความช านาญเฉพาะดานสง 4. ความเชอผด ๆ ทดมน าโซดาน าหวาน หรอดมสราภายหลงการฉดพนสารเคม การท าใหตวเปยกน ากอนฉดพนสารเคมเปนอนตรายตอทานอยางสงทานอาจรสกดขนมาชวระยะหนง แตไมไดหมายความวาทานจะปลอดภยจากสารเคมทสมผส ตรงกนขามในระยะยาวสขภาพของทานจะทรดโทรมและหมดสภาพในทสด


5. ตองอาบน าช าระรางกายใหสะอาดและซกเสอผาทใสทนทภายหลงฉดพนหรอสมผสสารเคม 6. การผสมสารเคมหลายชนดพรอมกน เปนการประหยดตนทนแตไมประหยดชวตและสขภาพของทานผบรโภค และสงแวดลอม 7. ตองมชดปองกนสารเคมขณะฉดพนหรอผสมสารเคม และทส าคญทสดการใชสารเคม หรอผสมสารเคมไมควรท าคนเดยว และตองเตรยมน าสะอาดไวใกล ๆ ตวดวย เคยมกรณสารเคมกระเดนเขาตาแลว ผปวยไมสามารถชวยตวเองไดและไมมน าสะอาดช าระลาง อนตรายมากถงกบตาบอด 8. วธทดและปลอดภยทสด คอ งดใช หากจ าเปนจรง ๆ กขอใหถอเปนทางเลอกสดทาย ใชเทาทจ าเปนและใชอยางถกตอง แลวหนกลบมาใชวธธรรมชาต เชน สารสกดจากพษ ศตรทางธรรมชาต ตวห าตวเบยน ตลอดจนเชอจลนทรย สารสกดชวภาพแทน เพราะการใชสารเคมก าจดศตรพชไมปลอดภยกบคน สตว และสงแวดลอม นน มทางเดยวทปลอดภยกคอการไมใชเทานน! 3.กำรพงพำปจจยภำยนอก ดวยการปฏเสธการใชสารเคมสงเคราะหทกชนด เพราะปจจยการผลตทเปนสารเคมสงเคราะหท าลายสมดลของนเวศการเกษตร สงผลกระทบดานลงตอสงแวดลอม และมผลตอสงมชวตตางๆ ทอยในฟารมทงทอยบนผวดนและใตดน กำรฟนฟนเวศกำรเกษตร แนวทางนท าใหเกษตรอนทรยมความแตกตางอยางมากจากระบบเกษตรปลอดสารเคมทรจกกนในประเทศไทย แนวทางหลกในการฟนฟนเวศการเกษตรคอ การปรบปรงดนดวยอนทรยวตถ และการเพมความหลากหลายทางชวภาพ นอกจากนนการเพมความหลากหลายในไรนากเปนสงจ าเปน ดวยการปลกพชรวม, พชแซม, พชหมนเวยน, ไมยนตน หรอการฟนฟแหลงนเวศธรรมชาตในไรนาหรอบรเวณใกลเคยง กำรพงพำกลไกธรรมชำตในกำรท ำเกษตร กลไกในธรรมชาตทส าคญตอการท าเกษตรอนทรยไดแก วงจรการหมนเวยนธาตอาหาร โดยเฉพาะอยางยงวงจรไนโตรเจน และคารบอน, วงจรการหมนเวยนของน า, พลวตของภมอากาศและแสงอาทตย รวมทงการพงพากนของสงมชวตอยางสมดลในระบบนเวศ ทงในเชงของการเกอกล การพงพา และหวงโซอาหาร กำรควบคมและปองกนมลพษ เกษตรกรทท าการเกษตรอนทรยตองพยายามอยางเตมทในการปองกนมลพษตางๆ จากภายนอกมใหปนเปอนผลผลต ซงอาจท าไดโดยการจดท าแนวกนชนและแนวปองกนบรเวณรมฟารม นอกจากนนแนวทางเกษตรอนทรยยงก าหนดใหตองลดและปองกนมลพษทอาจเกดขนในกระบวนการผลตของฟารมเองดวย เชน มระบบจดการขยะและน าเสยกอนทจะปลอยออกนอกฟารม หรอการไมใชวสดบรรจผลผลตทอาจมสารพษปนเปอนได กำรพงพำตนเองดำนปจจยกำรผลต เกษตรอนทรยมแนวทางทมงใหเกษตรกรพยายามผลตปจจยการผลตตางๆ เชน ปยอนทรย เมลดพนธ ฯลฯ ดวยตนเองในฟารมใหไดมากทสด แตในกรณทเกษตรกรไมสามารถผลตไดเอง กสามารถซอหาปจจยการผลตจากภายนอกฟารมได แตควรเปนปจจยการผลตทมอยแลวในทองถน ทงนเพอสรางความเขมแขงและความเปนอสระของเกษตรกร และองคกรเกษตรกร


กลำวโดยสรป เกษตรอนทรย (Organic Products) กคอ การปลกพชโดยใชวสดธรรมชาต ทค านงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพ โดยมการจดการนเวศวทยาใหคลายกบธรรมชาต และ หลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะหชนดตางๆ


ใบงำน 2 เรอง ปญหาการเกษตรในการใชเกษตรอนทรยในปจจบน

1.ปญหาดานตนทนการผลตมอะไรบาง จงอธบาย …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………. 2.องคการอนามยโลก (WHO) ไดจดล าดบความรนแรงจากพษสารเคมโดยจ าแนกดงนไวอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………….


ประวตควำมเปนมำและควำมหมำยของเกษตรอนทรย รฐบาลไดก าหนดเกษตรอนทรยเปนวาระแหงชาต โดยใหทกสวนราชการ รวมปฏบตอยางจรงจงและตอเนอง

เพอ ด าเนนการปรบเปลยนระบบการผลตทพงพาการใชปยเคมและสารเคม มาเปนการพงตนเองในการผลตปยอนทรย ตามแนวเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยค านงถงทกมต ดงนนรฐบาลจงไดก าหนดแผนบรณาการการพฒนาเกษตรอนทรยขนระหวาง ปพ.ศ. 2549 - 2552 เพอเปนกรอบแผนยทธศาสตรในการด าเนนงานของภาครฐและเอกชน “เกษตรอนทรย” หมายความวาอะไร และท าอยางไรจงจะเปนเกษตรอนทรย

เกษตรอนทรย (Organic Farming or Organic Agriculture) ในความหมายของสหพนธเกษตรนานาชาต International Federation of Agriculture Movement (IFOAM) นนหมายถงระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใย ดวยความ ยงยนทางสงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ โดยเนนการปรบปรงบ ารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพชสตวและระบบ นเวศ การเกษตรอนทรยจงลดการใชปจจยการผลตจากภายนอกและหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห เชน ปยเคม สารเคมก าจด ศตรพชและเวชภณฑส าหรบสตว ขณะเดยวกนกประยกตใชธรรมชาตในการเพมผลผลต และพฒนาความตานทาน ตอโรคของพช และสตวเลยง เกษตรอนทรย อกความหมายหนง หมายถง ระบบการเกษตรทไมใชปยเคมในการปรบปรงบ ารงดน ไมใชสาร เคมในการปองกนและก าจดศตรพช ไมใชสารเคมในการก าจดวชพชตลอดจนไมใชฮอรโมนกระตนการเจรญเตบโตของพชและสตว นอกเหนอไปจากการไมใชสารเคม ปยเคมและสารสงเคราะหทงมวลแลวการจะเปนเกษตรอนทรยสมบรณแบบนน ในดน ในน าและในอากาศกตองไมมสารเหลานตกคางอยดวย การท าเกษตรอนทรยจงตองเลอกพนททไมเคยท าการเกษตรเคมมาไมนอยกวา 3 ป ควรตองเปนพนทคอนขางเปนท ดอนและโลงแจง ตองอยหางจากโรงงานอตสาหกรรม อยหางจากแปลงทปลกพชโดยใชสารเคมและปยเคม อยหางจากถนนหลวงหลก และจะตองมแหลงน าปลอดสารเคมและสารมพษทงมวลดวย วธกำรท ำเกษตรอนทรย

1.ไมใชสารเคมใด ๆ ทงสน เชน ปยวทยาศาสตร และยาปราบศตรพช 2.มการไถพรวนระยะเรมแรก และลดการไถพรวนเมอปลกไปนาน ๆ เพอรกษาสภาพโครงสรางของดน

บทท 3 ความหมายและความส าคญเกษตรอนทรย


3.มการเปลยนโครงสรางของดนตามธรรมชาต คอมการคมดนดวยใบไมแหง หญาแหง ฟางแหง วสดอน ๆ ทหาไดในทองถน เพอรกษาความชนของดน

4.มการใชปยหมก ปยคอก และปยพชสด เพอบ ารงรกษาแรธาตทจ าเปนแกพชในดน 5.มการเตมจลนทรยทมประโยชน 6.มการเอาเทคโนโลยททนสมยมาชวย เชน เทคนคการปลก การดแลเอาใจใส การขยายพนธ การเกบรกษา

เมลดพนธ การใหน า ตลอดจนการเกบเกยว 7.มการปลกอยางตอเนอง ไมปลอยทดนใหวางเปลา แหงแลง ท าใหโครงสรางของดนเสยจลนทรยจะตาย

อยางนอยใหปลกพช คลมดนไวชนดใดกได 8.มการปองกนศตรพช โดยใชสารสกดธรรมชาต เชน สะเดา ขา ตะไคร ยาสบ โลตน และพชสมนไพรอน ๆ ท

มอยในทองถน จะเหนไดวาการท าเกษตรแบบอนทรยนนไมใชเรองเกนความสามารถของเกษตรกรไทย และการท าเกษตรอนทรย นนจะไดผลผลตนอยในระยะแรกเทานน เมอดนเรมฟนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตแลว ผลผลตจะสงขน ขอดของเกษตรอนทรย คอ

1.ใหผลผลตทมปรมาณ และคณภาพทดกวา 2.ใหผนดนทอดมสมบรณดกวา 3.ใหสงแวดลอมทดกวา 4.ใหคณภาพชวต และคณภาพจตทดกวา 5.ผบรโภคและเกษตรกรผผลต ไมตองเสยงตอสารพษทอาจกอใหเกดโรครายท เปนอนตรายตอชวต

การเกษตรอนทรย เปนสงดทนาจะเปนการสรางสมดลใหกบ ธรรมชาต ซงจะน าไปส ระบบการผลตและการบรโภคทยงยน มงคงและปลอดภย เกษตรอนทรยกบการชลประทานในการพฒนาเกษตรอนทรยนน น าเปนปจจยหลกในการสนบสนนการผลตของเกษตรอนทรย พรอมท งระบบการผลตปยอนทรยและสารอนทรยตางๆ ของขนตอนขบวนการผลตเกษตรอนทรย รวมทงระบบการผลตปยอนทรยและสารอนทรย เพอใชเอง ดงนนเพอตอบสนองและด าเนนการตามนโยบายของรฐบาล กรมชลประทานโดยโครงการชลประทานสมทรสงคราม จงไดบรณาการรวมกบสวนราชการสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เชน ส านกงานเกษตรจงหวด ส านกงานพฒนาทดนจงหวด ด าเนนการจด “โครงการอบรมเชงปฏบตการ การพฒนาเกษตรอนทรย” เพอใหความรดานเกษตรอนทรยแกเกษตรกรในพนทชลประทานของโครงการชลประทานสมทรสงครามและเกษตรกรทวไปทตองการเขารวมโครงการฯ โดยเกษตรกรทผานการฝกอบรมสามารถน าความรทไดไปใชปฏบตไดดวยตนเอง


เหตผลและควำมส ำคญของเกษตรอนทรย

เพอใหผทเกยวของในการจดท าโครงการไดมความเขาใจเบองตนถงเหตผลและความส าคญของเกษตรอนทรยจงควรใหขอมลทตอบสนองตอความจ าเปนดงกลาว ดงน อะไรเกดขนกบการเกษตรของประเทศไทยในยคทผานมา 1.แนวคดในกำรท ำเกษตรในอดตและปจจบน

ในอดตทผานมา เกษตรกรไทยท าการเกษตรแบบหลากหลายและพงพงความสมดลตามธรรมชาต หรออาจจะกลาวไดวาคนไทยรจกท าเกษตรอนทรยมาตงแตโบราณกาลแลว และสามารถพงตนเองไดอยางสมบรณ โดยใชทรพยากรในพนท และภมปญญาทองถนทสะสมตอเนองกนมาจนไดรบการยกยองจากนานาชาตวาเปนอขาวอน าของภมภาค พนธขาวไทยไดรบการยกยองวาเปนสวรรคของพนธไม มพนทปาไมมากกวาครงของพนททงหมด มดน น า ทอดมสมบรณ ดงค าพงเพยทกลาวกนจนตดปากกวา "ในน ามปลา ในนามขาว" แตตอมาไดมการเปลยนแปลงดงน ป พ.ศ.2500 ธนาคารโลก (World Bank) สงคณะส ารวจสภาวเศรษฐกจเดนทางมาประเทสไทย เพอท าการศกษาแนวทางการพฒนาประเทศไทย ป พ.ศ 2501 ธนาคารโลกเสนอรายงาน โครงการพฒนาของรฐบาลส าหรบประเทศไทย (Public Development Program for Thailand) ป พ.ศ.2502 ขอเสนอของธนาคารโลกดงกลาว ไดใชเปนแนวทางการวางนโยบายการเกษตรของไทย โดยปรากฏวาในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตฉบบท 1-7 (พ.ศ.2504 - พ.ศ.2539) ทมวตถประสงคเพอเพมผลผลตใหมากขน ดงนน จงสงเสรมการใชปจจยการผลตจากภายนอก เชน ปยเคมสงเคราะห เครองจกรกลทางการเกษตร จดหาแหลงน าเพอการเกษตร สงเสรมการรวมกลมของเกษตรกร ฯลฯ และการผลตไดปรบเปลยนจากการผลตแบบหลากหลายเปนการผลตเพอการพาณชยและสงออก ไดมการขยายพนททางการเกษตรดานการบกเบกเขาไปในทเดมซงเปนปาไมอดรมสมบรณไปดวยความหลากหลายทางชวภาพ การเกษตรไดถกปรบเปลยนโดยเนนการผลตพชเชงเดยว (Mono culture) เปาหมายหลกเพอการสงออก ปอนสนคาเกษตรสประเทศอตสาหกรรมและตลาดโลก ป พ.ศ.2503 องคการสหประชาชาตไดประกาศทศวรรษแหงการพฒนา (Development Decade พ.ศ.2503-2513) แนวทางการพฒนาดงกลาวขางตนนน ดเหมอนจะท าใหประเทศไทยมความเจรญทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะการพฒนาการเกษตรตามแนวทางของการปฏวตเขยวทตองใชเทคโนโลยทนสมยเพอเพมผลผลต แตการพฒนาดงกลาวนนไดมผลเปลยนแปลงจากการทประเทศไทยไดพงตนเองในการเกษตรมาโดยตลอด ไปสการตองพงการน าเขาและไมสามารถพงตนเองไดจนถงทกวนน ในดานสงแวดลอมและทรพยากร ธรรมชาตประเทศไทยไดสญเสยปาไมไปถง 110 ลานไรในเวลาของการพฒนาเศรษฐกจทผานมา สงผลกระทบในทางลบ ทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมตอประเทศไทยอยางมากมาย โดยเฉพาะอยางยงผลทปรากฏตอเกษตรกรไทย ตอความยากจน, สขภาพอนามยทไมด และสงแวดลอมเปนพษ ดงน 1.ดำนกำรลงทนและผลตอบแทน

การเกษตรทใชเทคโนโลยทนสมยตองใชสารเคม ทงปยและสารก าจดศตรพช ซงตองน าเขาจากตางประเทศมราคาสงมากขน ตามอตราคาเงนบาททออนตวตามล าดบ เมอเทยบกบเงนตราตางประเทศ ท าใหเกษตรกรตองจายเงนเพมมากขน ราคาผลผลตการเกษตรทเกษตรขายได ไมไดสงขนตามสดสวนของราคา สารเคมเพมมากขนเกษตรกรขาดทนมากขน และเปนหนเพมมากขน 2. ดำนสงแวดลอมกำรเกษตร


- ดนมสภาพความเปนกรดสงมากขนท าใหธาตอาหารในดนไมเกดประโยชนตอพช - การใชปยตองเพมปรมาณมากขนทกปเพอรกษาปรมาณผลผลตใหไดเทาเดม - ศตรพชสรางความตานทานตอสารเคมก าจดศตรพชท าใหตองใชสารเคมปรมาณและความเขมขนมากขน - ศตรพชเพมชนดและทวความรนแรงของการระบาดมากขน เนองจากสารเคมก าจดศตรพชท าลายความสมดล

ตามธรรมชาต - สารเคมก าจดศตรพชท าลายสตวสงมชวตในธรรมชาตทเปนอาหาร เชน กง หอย ป ปลา ฯลฯ

3. ดำนสขภำพของเกษตรกรและผบรโภค - เกษตรกรตองไดรบพษจากการสมผสโดยตรงจากการใชสารเคมทเปนพษในไรนา - ผบรโภคไดรบพษจากการบรโภคผลผลตทมสารพษตกคางในอาหาร ท าใหปวยไขและพการ

4. ดำนเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ - สนคาการเกษตรทสงออกของประเทศไดรบการกดกนจากประเทศผน าเขา เนองจากมสารเคมตกคางเกนกวา

ปรมาณทรบได ท าใหมปญหาสนคาถกกกกนทจดน าเขาแลวสงกลบหรอถกท าลาย - ประเทศไทยตองน าเขาสนคาทเปนสารเคมการเกษตรปละประมาณหาหมนลานบาท ทงทมปจจยการผลตทม

ในประเทศทดแทนไดดและปลอดภย - รฐตองเสยงบประมาณในตรวจวเคราะหและควบคมสารเคมการเกษตรตามกฎหมายปละหลายพนลานบาท - รฐตองเสยงบประมาณในการรกษาผปวยไขเนองจากสาเหตของสารพษตกคางในอาหารและสมผสโดยตรงท

ไมสามารถจะประเมนเปนมลคาได

ใบงำน 3 เรอง ความหมายและความส าคญของการเกษตรอนทรย

1.ความหมายของเกษตรอนทรยหมายถง ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................ 2.ความส าคญของเกษตรอนทรยอนทรยหมายถง ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


หลกการส าคญ 4 ขอของเกษตรอนทรย คอ สขภาพ, นเวศวทยา, ความเปนธรรม, และการดแลเอาใจใส (ก) มตดำนสขภำพ เกษตรอนทรยควรจะตองสงเสรมและสรางความยงยนใหกบสขภาพอยางเปนองครวมของ

ดน พช สตว มนษย และโลกสขภาวะของสงมชวตแตละปจเจกและของชมชน เปนหนงเดยวกนกบสขภาวะของระบบนเวศ การทผนดนมความอดมสมบรณจะท าใหพชพรรณตางๆ แขงแรง มสขภาวะทด สงผลตอสตวเลยงและมนษยทอาศยพชพรรณเหลานนเปนอาหารสขภาวะเปนองครวมและเปนปจจยทส าคญของสงมชวต การมสขภาวะทดไมใชการปราศจากโรคภยไขเจบ แตรวมถงภาวะแหงความเปนอยทดของกายภาพ จตใจ สงคม และสภาพแวดลอมโดยรวม ความแขงแรง ภมตานทาน และความสามารถในการฟนตวเองจากความเสอมถอยเปนองคประกอบทส าคญของสขภาวะทด บทบาทของเกษตรอนทรย ไมวาจะเปนการผลตในไรนา การแปรรป การกระจายผลผลต หรอการบรโภค ตางกมเปาหมายเพอเสรมสรางสขภาวะทดของระบบนเวศและสงมชวตทงปวง ตงแตสงมชวตทมขนาดเลกสดในดนจนถงตวมนษยเราเอง เกษตรอนทรยจงมงทจะผลตอาหารทมคณภาพสง และมคณคาทางโภชนาการ เพอสนบสนนใหมนษยไดมสขภาวะทดขน ดวยเหตน เกษตรอนทรยจงเลอกทจะปฏเสธการใชปยเคม สารเคมก าจดศตรพช เวชภณฑสตว และสารปรงแตงอาหาร ทอาจมอนตรายตอสขภาพ

(ข) มตดำนนเวศวทยำ เกษตรอนทรยควรจะตองตงอยบนรากฐานของระบบนเวศวทยาและวฐจกรแหงธรรมชาต การผลตการเกษตรจะตองสอดคลองกบวถแหงธรรมชาต และชวยท าใหระบบและวฐจกรธรรมชาตเพมพนและยงยนมากขน หลกการเกษตรอนทรยในเรองนตงอยบนกระบวนทศนทมองเกษตรอนทรยในฐานะองคประกอบหนงของระบบนเวศทมชวต ดงนน การผลตการเกษตรจงตองพงพาอาศยกระบวนการทางนเวศวทยาและวงจรของธรรมชาต โดยการเรยนรและสรางระบบนเวศส าหรบใหเหมาะสมกบการผลตแตละชนด ยกตวอยางเชน ในกรณของการปลกพช เกษตรกรจะตองปรบปรงดนใหมชวต หรอในการเลยงสตว เกษตรกรจะตองใสใจกบระบบนเวศโดยรวมของฟารม หรอในการเพาะเลยงสตวน า เกษตรกรตองใสใจกบระบบนเวศของบอเลยง การเพาะปลก เลยงสตว หรอแมแตการเกบเกยวผลผลตจากปา จะตองสอดคลองกบวฐจกรและสมดลทางธรรมชาต แมวาวฐจกรธรรมชาตจะเปนสากล แตอาจจะมลกษณะเฉพาะทองถนนเวศได ดงนน การจดการเกษตรอนทรยจงจ าเปนตองสอดคลองกบเงอนไขทองถน ภมนเวศ วฒนธรรม และเหมาะสมกบขนาดของฟารม เกษตรกรควรใชปจจยการผลตและพลงงานอยางมประสทธภาพ เนนการใชซ า การหมนเวยน เพอทจะอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมใหมความยงยนฟารมเกษตรอนทรยควรสรางสมดลของนเวศการเกษตร โดยการออกแบบระบบการท าฟารมทเหมาะสม การฟนฟระบบนเวศทองถน และการสรางความหลากหลายทงทางพนธกรรมและกจกรรมทางการเกษตร ผคนตางๆ ทเกยวของกบการผลต การแปรรป การคา และการบรโภคผลผลตเกษตรอนทรยควรชวยกนในการอนรกษสงแวดลอม ทงในแงของภมนเวศ สภาพบรรยากาศ นเวศทองถน ความหลากหลายทางชวภาพ อากาศ และน า

(ค) มตดำนควำมเปนธรรม เกษตรอนทรยควรจะตงอยบนความสมพนธทมความเปนธรรมระหวางสงแวดลอมโดยรวมและสงมชวต

บทท 4 หลกการเกษตรอนทรย


ความเปนธรรมนรวมถงความเทาเทยม การเคารพ ความยตธรรม และการมสวนในการปกปกพทกษโลกทเราอาศยอย ทงในระหวางมนษยดวยกนเอง และระหวางมนษยกบสงมชวตอนๆ ในหลกการดานน ความสมพนธของผคนทเกยวของกบกระบวนการผลตและการจดการผลผลตเกษตรอนทรยในทกระดบควรมความสมพนธกนอยางเปนธรรม ทงเกษตรกร คนงาน ผแปรรป ผจดจ าหนาย ผคา และผบรโภค ทกผคนควรไดรบโอกาสในการมคณภาพชวตทด และมสวนชวยในการรกษาอธปไตยทางอาหาร และชวยแกไขปญหาความยากจน เกษตรอนทรยควรมเปาหมายในการผลตอาหารและผลผลตการเกษตรอนๆ ทเพยงพอ และมคณภาพทด ในหลกการขอนหมายรวมถงการปฏบตตอสตวเลยงอยางเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงการจดสภาพการเลยงใหสอดคลองกบลกษณะและความตองการทางธรรมชาตของสตว รวมทงดแลเอาใจใสความเปนอยของสตวอยางเหมาะสม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทน ามาใชในการผลตและการบรโภคควรจะตองด าเนนการอยางเปนธรรม ทงทางสงคมและทางนเวศวทยา รวมทงตองมการอนรกษปกปองใหกบอนชนรนหลง ความเปนธรรมนจะรวมถงวา ระบบการผลต การจ าหนาย และการคาผลผลตเกษตรอนทรยจะตองโปรงใส มความเปนธรรม และมการน าตนทนทางสงคมและสงแวดลอมมาพจารณาเปนตนทนการผลตดวย

(ง) มตดำนกำรดแลเอำใจใส การบรหารจดการเกษตรอนทรยควรจะตองด าเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบ เพอปกปองสขภาพและความเปนอยของผคนทงในปจจบนและอนาคต รวมทงพทกษปกปองสภาพแวดลอมโดยรวมดวยเกษตรอนทรยเปนระบบทมพลวตรและมชวตในตวเอง ซงการเปลยนแปลงจะเกดขนไดทงจากปจจยภายในและภายนอก ผทเกยวของกบเกษตรอนทรยควรด าเนนกจการตางๆ เพอเพมประสทธภาพและเพมผลผลตในการผลต แตในขณะเดยวกนจะตองระมดระวงอยาใหเกดความเสยงตอสขภาพและสงแวดลอม ดงนน เทคโนโลยการผลตใหมๆ จะตองมการประเมนผลกระทบอยางจรงจง และแมแตเทคโนโลยทมการใชอยแลว กควรจะตองมการทบทวนและประเมนผลกนอยเนองๆ ทงนเพราะมนษยเรายงไมไดมความรความเขาใจอยางดพอเกยวกบระบบนเวศการเกษตร ทมความสลบซบซอน ดงนน เราจงตองด าเนนการตางๆ ดวยความระมดระวงเอาใจใสในหลกการน การด าเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบเปนหวใจส าคญของการบรหารจดการ การพฒนา และการคดเลอกเทคโนโลยทจะน ามาใชในเกษตรอนทรย ความรทางวทยาศาสตรเปนสงจ าเปนเพอสรางหลกประกนความมนใจวา เกษตรอนทรยนนปลอดภยและเหมาะกบสงแวดลอม แตอยางไรกตาม ความรทางวทยาศาสตรแตเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ ประสบการณจากการปฏบต และภมปญญาทองถนทสะสมถายทอดกนมากอาจมบทบาทในการแกปญหาตางๆ ไดเชนกน เกษตรกรและผประกอบการควรมการประเมนความเสยง และเตรยมการปองกนจากน าเทคโนโลยตางๆ มาใช และควรปฏเสธเทคโนโลยทมความแปรปรวนมาก เชน เทคโนโลยพนธวศวกรรม การตดสนใจเลอกเทคโนโลยตางๆ จะตองพจารณาถงความจ าเปนและระบบคณคาของผทเกยวของ โดยเฉพาะผทอาจไดรบผลกระทบ และจะตองมการปรกษาหารออยางโปรงใสและมสวนรวม

กำรปรบปรงดนใหมควำมสมบรณ ควำมอดมสมบรณของธำตอำหำรในดน

"ความอดมสมบรณของดน" ถอไดวาเปนหวใจของเกษตรอนทรย ผวดนในระบบนเวศปาธรรมชาตจะมเศษซากพชและใบไมปกคลมอยตลอดเวลา ซงอนทรยวตถทคลมดนน นอกจากจะชวยปองกนการกดเซาะและการพงทลายของหนาดนแลว ยงมสวนส าคญทท าใหดนมความอดมสมบรณมากขน เพราะอนทรยวตถเหลานเปนอาหารของสงมชวตและจลนทรยทอยในดน ดงนนการมอนทรยวตถคลมหนาดนจงท าให "ดนมชวต" ขน ซงเมออนทรยวตถเหลานยอย


สลายผพง (โดยการท างานของสงมชวตและจลนทรยในดน) กจะท าใหเกดฮวมสซงท าใหดนรวนซย และสามารถเกบกกน าและธาตอาหารตางๆ ไดเพมมากขน ดนจงมความชนอยตลอดเวลาและมธาตอาหารเพยงพอใหกบพชพรรณในบรเวณดงกลาวเจรญเตบโตไดอยางสมบรณแขงแรง ดงนน หลกการของการท าเกษตรอนทรยจงจ าเปนตองหาอนทรยวตถตางๆ มาคลมหนาดนอยเสมอ ไมวาจะเปนฟาง ใบไม หรอแมแตพชขนาดเลก (เชน พชทใชปลกคลมดน) ซงอนทรยวตถเหลานจะกลายเปนอาหารของสงมชวตและจลนทรยในดน ท าใหดนฟนกลบมามชวตอกครงหนง นอกจากนการไมใชสารเคมตางๆ ทเปนอนตรายตอสงมชวตและจลนทรยในดน (เชน สารเคมก าจดศตรพช) เปนการชวยท าใหดนสามารถฟนความสมบรณของตวเองไดอยางรวดเรว เมอดนมความสมบรณพชทปลกกแขงแรง มความตานทานตอโรคและแมลง รวมทงใหผลผลตสง กำรปรบปรงบ ำรงดน

ไมผดนกถาจะกลาววา หลกปฏบตทส าคญทสดของเกษตรอนทรยกคอ การปรบปรงบ ารงดน ทงนเพราะเกษตรอนทรยถอวา "ถาดนด พชยอมแขงแรงและสมบรณ" ซงการปรบปรงดนในแนวทางเกษตรอนทรยนจะใชแนวทางชวภาพเปนหลก ทงนโดยมเปาหมายเพอการฟนฟบ ารงดนและปรบปรงสมดลของธาตอาหารในดนไปพรอมกน ในการปรบปรงดนดวยชววธนมหลายวธ อาท การจดการอนทรยวตถในไรนา (เชน การไมเผาฟาง), การจดการใชทดนอยางอนรกษ (เชน การปองกนดนเคม หรอการปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน) หรอการใชปยอนทรยประเภทตางๆ เชน ปยคอก, ปยหมก, ปยพชสด และปยชวภาพ ความส าคญของดนตอการเกษตรเปนเรองทตระหนกรบรกนมานาน ภมปญญาพนบานมวธการในการจ าแนกและวเคราะหดน ตลอดจนการคดเลอกพนททเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตรแตละประเภท ความส าคญของดนตอการเพาะปลกนนไมเพยงเพราะวา ดนเปนจดศนยกลางของวงจรธาตอาหารพช โดยเฉพาะไนโตรเจนและคารบอน แตยงรวมถงการทดนเปนแหลงก าเนดและทอยของสงมชวตมากมายมหาศาล ตลอดจนปญหาความไมยงยนของการเกษตรมสาเหตมาจากความเสอมโทรมของดนเปนส าคญ ดงนนการจดการดนอยางถกตองจงเปนหวใจของเกษตรอนทรย ในบทนจงไดกลาวถงรายละเอยดเกยวกบดน ตลอดจนแนวทางการจดการดนในระบบเกษตรอนทรย กำรฟนฟดน

องคประกอบทส าคญของดนส าหรบการเกษตรมอย 4 องคประกอบ คอ เมดดน, น า, อากาศ และอนทรยวตถ ในการปรบปรงบ ารงดนนนเกษตรกรคงไมสามารถเปลยนแปลงเมดดนไดมากนก สงทเกษตรกรสามารถจดการไดกคงมเพยงแตน า, อากาศ และอนทรยวตถในดน ซงการจดการอนทรยวตถนนเปนสงทส าคญทสด เพราะอนทรยวตถเปนตวแปรหลกทท าใหเกดชองวาง(อากาศ) ในดน และความสามารถในการเกบกกน าของดน ) ดงนนจงไมนาแปลกใจทปรมาณอนทรยวตถจะถกใชเปนดชนส าคญในการบงชความอดมสมบรณของดน โดยดนทดจะมอนทรยวตถประมาณ 5% ดนในฟารมเกษตรของประเทศเขตรอนโดยสวนใหญเปนดนทมความอดมสมบรณต า มปรมาณอนทรยวตถนอยกวา 1% ท าใหดนอดแนน ไมมชองวางอากาศส าหรบใหรากพชหายใจ อกทงยงมความสามารถเกบกกน าและธาตอาหารทเปนประโยชนตอพชนอย แนวทางการปรบปรงดนดวยการใชอนทรยวตถและการฟนชวตใหกบดนจงเปนสงจ าเปน กำรปรบปรงสมดลของธำตอำหำรในดน

ในแวดวงนกการเกษตรเชอกนวา พชตองการธาตอาหารอยางนอย 15 ชนด ซงธาตอาหารบางชนดไดจากอากาศ แตสวนใหญแลวพชไดรบธาตอาหารจากดน ส าหรบธาตอาหารทอยในอากาศนนมอยอยางมากมายและสามารถหมนเวยนถายเทกนไดสะดวก จงไมพบวาพชมปญหาการขาดธาตอาหารทไดจากอากาศ ในทางตรงกนขาม ธาตอาหารในดนมกมอยอยางจ ากดและถายเทไดยาก ดงนนจงมกพบวาพชขาดธาตอาหารจากดนอยเสมอ หลกวธคดของการใช


ปยเคมในแนวทางเกษตรเคมตงอยบนสมมตฐานความเชอวา ธาตอาหารทมอยนอยในดนแตพชตองการมากคอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโปแตสเซยม ดงนนการใชปยเคมจงเนนการใหธาตอาหารหลกทพชตองการเพยง 3 ชนด สวนธาตอาหารรองอนๆ นน พชสามารถไดรบจากดน และเพอใหพชสามารถดดธาตอาหารจากปยเคมไปใชไดโดยเรว ปยเคมจงถกพฒนาขนเพอใหสามารถละลายน าไดงาย โดยสรปจะเหนไดวาการใชปยของเกษตรเคมเปนการใหธาตอาหารกบพชโดยตรง โดยไมไดพจารณาถงผลกระทบของปยเคมทอาจเกดขนกบดน ตลอดจนความสมดลของธาตอาหารตางๆ ทพชตองการในทางตรงกนขาม เกษตรอนทรยใหความส าคญกบดนเปนอนดบแรก เพราะเชอวาตนไมจะแขงแรงและใหผลผลตดไดนน ไมใชเพราะวาพชไดรบธาตอาหารหลกอยางเพยงพอ แตตองมความสมดลของธาตอาหารและพชมสภาพแวดลอมความเปนอยทดดวย ทงนเพราะระบบนเวศของดนมสวนส าคญตอความสมบรณและแขงแรงของพช ดงนนเกษตรอนทรยจงเนนทการใชปยเพอปรบปรงดน โดยมวตถประสงคหลกเพอปรบสมดลของธาตอาหารในดน หรอคอการให "อาหาร" กบดน เพอทดนจะไดให "อาหาร" กบพชอกทอดหนง ฃกำรปรบปรงดนดวยปยอนทรย

ปยอนทรยคอ ปยทไดวตถดบหลกมาจากสงมชวตซงอาจเปนพช สตว หรอจลนทรย โดยปยอนทรยสามารถแบงออกไดเปน 5 ประเภทส าคญ คอ ปยคอก, ปยหมก, น าสกดชวภาพ, ปยพชสด และปยชวภาพ

ขนตอนกำรปลกผกระบบเกษตรอนทรย

ปลกพชหลำยชนด

• การไถพรวนและเตรยมแปลง ตองท าการไถพรวนใหพนทในแปลงโลงแจงพรอมทจะท าการวางรปแบบแปลง ในการวางรปแบบแปลงจะตองวางไปตามตะวน เนองจากพชใชแสงแดดปรงอาหารและแสงแดดฆาเชอโรค แปลงทจะปลกพชผกนนความกวางไมควรเกน 1 เมตร สวนความยาวตามความเหมาะสมของพนท สวนพนททยงท าแปลงปลกพชไมทนใหเอาพชตระกลถว เชน ถวเขยวหรอถวมะแฮะมาหวานคลมดนเพอท าเปนปยพชสด เปนการปรบปรงบ ารงดนไปพรอมกบเปนการปองกนแมลงทจะมาวางไขในพงหญาดวย

• ปลกพชสมนไพรไลแมลง ใหปลกกอนทจะปลกพชหลกคอพชผกตางๆ (เสรมกบการปองกน) พชสมนไพรทกนแมลงรอบนอกเชน สะเดา ชะอม ตะไคร หอม ขา ปลกหางกน 2 เมตร โดยรอบพนท สวนตนดานในกนแมลงในระดบต าโดยปลกพชสมนไพรเตยลงมาเชน ดาวเรอง กระเพรา โหระพา ตะไครหอม พรกตางๆ ปลกหางกน 1 เมตร และทจะลมไมไดเลยกคอจะตองปลกตะไครหอมทกๆ 3 เมตร แซมโดยรอบพนทดานในดวย


• การแยกแปลงปลกยกแปลงเพอปลกพชผก แตกอนทจะปลกจะตองมการปรบสภาพดนในแปลงปลก โดยการใสปยคอกจากมลสตวทตากแหงแลวจะใสมากนอยขนอยกบความอดมสมบรณของดนทจะท าแปลงปลกพชอนทรย (หามใชมลสตวสด) ท าการพรวนคลกดนใหทวทงไว 7 วน กอนปลก ปลกพชสมนไพรกนแมลง ใหปลกทขอบแปลงกอน เชน กยฉาย คนฉาย และระหวางแปลงกท าการปลกกระเพรา โหระพา พรกตางๆ เพอปองกนแมลงกอนทจะท าการปลกพชผก พอครบก าหนด 7 วน พรวนดนอกครงแลวน าเมลดพนธพชมาหวานแตเมลดพนธพชสวนใหญเปนเมลดพนธทคลกสารเคมจงตองน าเอาเมลดพนธผกมาลาง โดยการน าน าทมความรอน (50-55 C ) วดไดดวยความรสกของตวเราเองคอเอานวมอจมลงไปถาทนความรอนไดกใหน าเมลดพนธพชแชลงไป นาน 30 นาท แลวจงน าขนมาคลกกบกากสะเดา หรอ สะเดาผงแลวน าไปหวานลงแปลงทเตรยมไวคลมฟางและรดน า

การเตรยมน าสมนไพรไลแมลง กอนรดน าทกวนควรขย าขยใบ ตะไครหอมแลวใชไมเลกๆ ตใบกระเพรา โหระพา ขา ฯลฯ เพอใหเกดกลนจากพชสมนไพรออกไลแมลง ควรพนสารสะเดาอยางตอเนองทกๆ 3-7 กนกอนแกถาปลอยใหโรคแมลงมาแลว จะแกไขไมทน เพราะวาไมใชสารเคม ควรดแลเอาใจใสอยางใกลชด

การเกบเกยว เมอถงอายควรเกบเกยวทนทถาทงไวจะสนเปลองสารสมนไพรในการปลกพชอนทรยในระยะแรกผลผลตจะไดนอยกวาพชเคม ประมาณ 34.40 % ผลดคอท าใหสขภาพของผผลตดขนไมตองเสยคายา (รกษาคน) สงแวดลอมกดดวย รายไดกเพมกวาพชเคมหากท าอยางยงยนอยางตอเนองผลผลตจะไมตางกบการปลกพชโดยใชสารเคมเลย

ปลกพชหมนเวยน หลงจากทท าการเกบเกยวพชแรกไปแลว ไมควรปลกพชชนดเดยวกบพชแรเชน ในแปลงท 1 ปลกผกกาดเขยวปลไดผลผลตดหลกเกบผลผลตไปแลวปลกซ าอก จะไมไดผลเลย ควรปลกสลบชนดกน เชน ปลกผกกาดเชยวปล แลวตามดวยผกบงจน เกบผกบงจนแลวตามดวยผกกาดหว เกบผกกาดหวแลวตามดวยผกปวยเลง เกบปวยเลงตามดวยตงโอ ท าเชนนทกๆ แปลงทปลกแลวจะไดผลผลตด การปลกพชอนทรย ปลกไดทงแนวตงและแนวนอนแตจะตองปลกพชสมนไพรกอนและตอเนอง แลวตองปลกพชสมนไพรสลบลงไปในแปลงพชผกเสมอ แลวตองท าใหพชสมนไพรตางๆ เกดการช า จะไดมกลน ไมใชปลกเอาไวเฉยๆ การปลกพชแนวตงคอ พชทขนคาง เชน ถวผกยาวมะระจน ฯลฯ และแนวนอน คอ พชผกตางๆ คะนา กระหล าปล ปวยเลง ตงโอ ฯลฯ ทกพชทปลกในแปลงเกษตรอนทรย

การปลกพชสมนไพรในแปลงเพอไลแมลง ยงสามารถน าเอาพชสมนไพรเหลานไปขายเพมรายไดอกทางหนงดวย หลงจากท าการเกบเกยวพชผกแลวควรรบท าความสะอาดแปลงไมควรทงเศษพชทมโรคแมลงไวในแปลง ใหรบน าไปท าลายนอกแปลง สวนเศษพชทไมมโรคแมลงกใหสบลงแปลงเปนปยตอไป หลกกำรปรบปรงดนใหมควำมอดมสมบรณ

• การใชปยอนทรยและปยชวภาพ ปยอนทรย ไดแก ปยหมกปยน าชวภาพ และปยพชสด สวนปยจลนทรยชวภาพ ไดแก ไรโซเบยม,เชอรา ฯลฯไมโคไรซา ปยและจลนทรยเหลานจะใหทงธาตหลกลาตอาหารรองแกพชอยางครบถวน จงใชทดแทนปยเคม


• การคลมดน ท าไดโดยใชเศษพชตางๆ จากไร-นา เชน ฟางหญาแหง ตนถว ใบไม ขยมะพราว เศษเหลอทงจากไรนา หรอ กระดาษหนงสอพมพพลาสตกคลมดน หรอการปลกพชคลมดน การคลมดนมประโยชนหลายประการ คอ ชวยปองกนการชะลางของนาดนและรกษาความชมชนของดนเปนการอนรกษดนและน า ชวยท าใหหนาดนออนนมสะดวกตอการไชชอนของรากพช ซงประโยชนตางๆ ของการคลมดนดงกลาวมาจะชวยสงเสรมใหพชเจรญเตบโตและใหผลผลตด

• การปลกพชหมนเวยน เนองจากพชแตละชนดตองการธาตอาหารแตกตางกนทงชนดและปรมาณ อกทงระบบรากยงมคามแตกตางกนทงในดานการแผกวางและหยงลกถามการจดระบบการปลกพชอยางเหมาะสมแลวจะท าใหการใชธาตอาหารมทงทถกใชและสะสมสลบกนไปท าใหดนไมขาดธาตอาหารธาตใดธาตหนง หลกการปองกนและก าจดโรคและแมลงศตรผกโดยไมใชสารเคม

• การปองกนและก าจดโดยวธกล โดยไมใชสารเคม เชน การใชมอจบแมลงมาท าลาย การใชมงตาขาย การใชกบดกแสงไฟ การใชกบดกกาวเหนยวเปนตน

• การใชตาขายไนลอนสขาว หรอสฟาคลมแปลงผก

เพอปองกนผเสอกลางคนมาวางไขทใบพชผกสามารถปองกนแมลงประเภทหนอนใยผก หนอนกระท และหนอนผเสออนๆ ได แตดวงหมดผกกาดและเพลยออนยงเขาไปท าลายพชผกได ใหใชสารควบคมแมลงจากดอกไพรทรนฉดพน การปลกผกในมงมขอเสยตรงทไมมตนไมบงลม เมอมลมพายขนาดยอมพดมาอยางรนแรงในฤดแลง มงไนลอนซงใหญมากจะถกลมตแตกเสยหายทงหลง การใชมงตาขายครอบแปลงขนาดเลก หรอขนาดผาคลมแปลงเพาะกลาจะไมเกดปญหามงแตกเพราะลมแตอยางใด

• การใชกบดกแมลงสเหลองเคลอบวสดเหนยว แมลงศตรพชจะชอบบนเขาหาวตถสเหลองมากทสด หากใชวสดทมลกษณะขนเหนยวไปทาเคลอบวสดสเหลอง เชน แกลลอนน ามนเครองสเหลอง ถงพลาสตกสเหลอง แผนพลาสตกสเหลอง แผนไมทาสเหลองหรอแผนสงกะสทาสเหลอง วางตดตงบนหลกไมใหอยเหนอตนพชเลกนอย หรอตดตงในแปลงปลกผกหางกนทก 3 ตารางเมตร ใหแผนสเหลองสงประมาณ 1 เมตร ขนาดแผนสเหลองควรมขนาด 1 ตารางฟต กจะลดอนตรายการท าลายของแมลงกบพชผกของเราไดอยางมากแมลงศตรพชทเขามาตดกบดกสเหลองไดแกแมลงงนหนอนชอนใบ ผเสอกลางคนของหนอนกระทหลอดหอม ผเสอกลางคน ของหนอนใบผก ผเสอกลางคนของหนอนกระทผก ผเสอกาลางคนของหนอนคบกะหล า แมลงวนทอง แลงหวขาว เพลยไฟ เพลยจกจน และเพลยออน กาวเหนยวทมขายในทองตลาด มชอวา “ อพอลโล ” หรอ “ คนรว ” ปายกาวเหนยวครงหนงจะอยทนไดนาน 10-15 วน สวนผสมของกาวเหนยวทกรมวชาการเกษตรท ารวมกบผเชยวชาญญปนและใชไดผลดในประเทศไทยคอ น ามนละหง 150 ซซ ผงยางสน 100 กรม ไขคารนาบว 10-12 กรม อนใหรอน กวนใหเชากนตงทงใหเยน แลวน าไปใชไดเลย หลกกำรควบคมแมลงศตรพชผกโดยใชสำรสกดจำกพชในธรรมชำต

• นโคตน (Nicotine) เปนสารเคมธรรมชาตทพบในใบยาสบใชปองกนก าจดแมลงพวกปากดด เชน เพลย มวน ฯลฯ และใชเปนยารมก าจ าแมลงในเรอนเพาะช า


• ทโนน (Rotenone) เปนสารเคมในธรรมชาตสกดมาจากตนใตดนและรากของตนหางไหล หรอโลตน หรอดวดน า นอกจากนนยงสามารถสกดไดจากรากและตนของตอนหนอนตายยาก (Stemona) และจากใบและเมลดของมนแกว มนษยใชสารโรทโนนจากโลตน เปนยาเบอปลามาตงแตสมยโบราณมพษนอยตอสตวเลอดอน รากปนแหงของตนหนอนตายอยาก สามารถก าจดแมลงในลาน ไดแก เรอด หมด ลกน ายง และหนอนแมลงวน และก าจดแมลงศตรพชไดแก ดวงเจาะเมลดถว หนอนกระทผก หนอนเจาะสมอฝาย หนอนใยผก แมลงวนแตง เพลยออนฝาย หนอนกะหล า หนอนแตง เปนตน สารทโนนนเปนสารทมพษตอระบบหายใจของสงมชวต แมลงทถกสารนจะมอาการขาดออกซเจน เปนอมพาต และตายในทสด

• ไพรทรน (Pyrethrin) เปนสารเคมธรรมชาตทมนษยสกดไดจากดอกแงของไพรทรม ซงมสขาวอยในวงศ Compositae (ตระกลเกกฮวยม,เบญจมาศ) ชอบขนและเจรญเตบโตไดดในทมอากาศเยน สารไพรทรนเปนสารฆาแมลงประเภทถกตวตาย ซงเปนพษตอระบบประสาทของแมลง โดยเขาไปสกดประจโซเดยมบนผวของเสนประสาท ท าใหระบบไฟฟาของเสนประสาทหยดชะงก ท าใหแมลงสลบโดยทนทและตานในทสด ไพรทรนมอนตรายตอมนษยและสตวเลอดอนนอยมากเนองจากสลายตวไดรวดเรวในรางกายของคนและสตวเลยง คนทแพอาจมอาการคลายคนเปนโรคหอบหด ไมมพษตาคางสลายตวไดดในสงแวดลอม สารเคมสงเคราะหคลายพวกไพรทรนทมหลายชนดทมคณสมบตในการก าจดแมลงศตรพชคอ เพลยออน หมดกระโดด ตกแตน หนอนผเสอกะหล า หนอนกะหล าใหญ เพลยจกจนฝาย หนอนเจาะมะเขอ และ หนอนแมลงงนเจาะตนถว

• สะเดา (Azadiracgta indica) สารฆาแมลงมในทกสวนของตนสะเดาแตจะมมากทสดในเมลด แมลงทสารสะเดาสามารถควบคมและก าจดไดคอ ดวงงวงขาวโพด หนอนเจาะสมอฝาย เพลยออนทวไป เพลยกระโดดสน าตาล หนอนใยผก หนอนกระท ดวงหมด เพลยจกจนสเขยว หนอนแมลงวนชอนใบ ไรทวไป เพลยกระโดดหลงขาว แมลงหวขาว เตามะเขอ หนอนเจาะยอดกะหล า เปนตน สารออกฤทธของสะเดาได แก azadirachtin,Salannin,Meliantriol และ Nimbin ซงจะหมดฤทธในสภาพทมแดด ซงมรงสอลตราไวโอเลต จงควรใชสารสะเดากบพชเวลาเยน หรอตอนกลางคน สารสะไมเปนอนตรายตอแมลงพวกตอ แตน ผง สตวเลอดอน และมนษย การใช บดเมลดสะเดาใหละเอยด หอดวยผาขาวบาง แชน า 1 คน ดวย อตราการใชผงสะเดา 25-30 กรม/ลตร หรอเมลดสะเดาบด 1 กโลกรม ผสมน า 20 ลตร แชน าเปนเวลา 1-2 คน แลวกรองเอากากออก ใชฉดพนปองกนก าจดแมลงได โดยน าไปฉดพนเพอควบคมแมลงศตรพชไดเลย ควรผสมยาจบใบทกครงทมการฉดพน หลกกำรปลกพชหลำยชนด

เปนการจดสภาพแวดลอมในไร-นา ซงจะชวยลดการระบาดของโรคและแมลงศตรพชได เนองจากการปลกพชหลายชนดจะท าใหมความหลากหลายทางชวภาพ มแหลงอาหารทหลากหลายของแมลงจงมแมลงหลายชนดมาอาศยอยรวมกน ในจ านวนแมลงเหลานจะมทงแมลงทเปนศตรพชและแมลงทเปนประโยชนทจะชวยควบคมแมลงศตรพชใหคลายคลงกบธรรมชาตในปาทอดมสมบรณนนเองมหลายวธไดแก ปลกดาวเรองเพอไลไสเดอนในดน ปลกผกหลายชนด

• การปลกพชหมนเวยน เปนการไมปลกพชชนดเดยวกนหรอตระกลเดยวกน ตดตอกนบนพนทเดม การปลกพชหมนเวยนจะชวยหลกเลยงการระบาดของโรคและแมลง และเปนประโยชนในการปรบปรงดน

• การปลกพชแซม การเลอกพชมาปลกรวมกน หรอแซมกนนนพชทเลอกมานนตองเกอกลกน เชน ชวยปองกนแมลงศตรพช ชวยเพมธาตอาหารใหอกชนดหนง ชวยคลมดน ชวยเพมรายไดกอนเกบเกยวพชหลก เปนตน

ดงนนจะเหนไดวากระแสความดานตองการบรโภคอาหารทดมประโยชน ความตองการผลผลตทางการเกษตรในระบบเกษตรอนทรย ก าลงมความตองการและเปนทยอมรบมากขนเรอยๆ เกษตรกรเองกอยากปลอดภยจากสารเคม


ไมมใครอยากใชสารเคมเพราะอนตรายทงตนเองและผบรโภค แตถาไมใชแลวจะใชอะไรทดแทน ปญหาในการเพราะปลกทเกษตรกรพบม 2 ประการใหญคอ เรอง ดนตาย หรอความไมอดมสมบรณของดนถาไมใชปยเคมแลวจะใชอะไรทดแทน และปญหาของการปองกนและก าจดศตรพช ถาไมใชสารเคมแลวจะใชอะไรทดแทน แนวทางทจะปรบปรงแกไขใหดนตายกลบกลายเปน ดนทมชวตสามารถเพาะปลกพชใหไดผลผลตสง และมคณภาพดไมวาจะเปนพชอะไรกตามและตองเปนแนวทางทจะสามารถผลตผลผลต ทปลอดภยจากสารพษทางการเกษตร ทงผผลต และผบรโภค ชวยรกษาสงแวดลอม สามารถท าเปนอาชพไดอยางยงยน ซงกคอ แนวทางการเกษตรทไมใชสารเคม แตจะใชความส าคญของดนเปนอนดบแรก ดวยการปรบปรงดนใหมพลงในการเพาะปลก เหมอนกบดนในปาทมความอดมสมบรณตามธรรมชาต และใชหลกการปองกนก าจดศตรพชโดยไมใชสารเคม โดยการน าทรพยากรธรรมขาตทมอยอยางจ ากดมาใชใหเกดประโยชนสงสด เปนวธการทไมกอใหเกดผลเสยตอสภาพแวดลอมไมเปนอนตรายตอเกษตรกรและผบรโภค สามารถใหผลผลตทมทงปรมาณและคณภาพ เปนระบบเกษตรทมความยงยนเปนอาชพทมนคงในระดบประเทศตอไป


ใบงำน 4 เรอง หลกกำรเกษตรอนทรย

1.หลกการเกษตรอนทรยมกขอ อะไรบาง ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


2.องคประกอบทส าคญของดนส าหรบการเกษตรมอยกองคประกอบ อะไรบาง ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. หลกการปลกพชหลายชนดมไวเพออะไร มประโยชนอยางไร ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

A.C.T.(Organic Ariculture Cetification Thailand) หรอ มกท. ยอมาจาก "มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย" เปนตราของไทยเพอรบรองผลตภณฑออรแกนกของไทย เรยกวา Certified Organic ซงเปนสมาชกของ IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) หรอ สมาพนธเกษตรอนทรนานาชาต ผลตภณฑทมตราสญลกษณนจงไดรบการรบรองระดบสากลดวย

บทท 5 มาตรฐานเกษตรอนทรย


มกท. คอใคร

ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย เปนหนวยงานหนงภายใต “มลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย” ซงจดทะเบยนมลนธเมอ 21 กนยายน พ.ศ.2544 ท าหนาทตรวจสอบและใหการรบรอง ผลตผล/ผลตภณฑเกษตรอนทรย ตามมาตรฐานของ มกท. เปนสมาชก “สมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต” (International Federation of Organic Agriculture Movements – IFOAM) ซงมสมาชกในประเทศตาง ๆ กวา 100 ประเทศทวโลก เปนหนวยงานแรกในประเทศแถบเอเชยทไดรบการรบรองระบบ (Accreditation) จาก IFOAM เมอเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2545 โดยการด าเนนการของ International Organic Accreditation Services.inc. (IOAS) ซงท าให มกท. เปนองคกรใหบรการตรวจสอบและรบรองเกษตรอนทรยทเปนทยอมรบในระดบ สากล มกท. มควำมเปนมำอยำงไร

พ.ศ. 2538 เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก (Alternative Agricultural Network – AAN) ซงมาจากแนวคดเกษตรทางเลอก /ตลาดทางเลอก และการรวมตวของเกษตรกร องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ สอมวลชน ผบรโภค และรานคาเพอสขภาพและสงแวดลอม ไดรวมกนจดตง “สภามาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเพอสนบสนนใหเกดระบบเกษตรกรรมทลดการใชสารเคมและลดการพงพง ปจจยจากภายนอก และราง “มาตรฐานผลตภณฑเกษตรกรรมทางเลอก” ขนเมอป พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2541 จดตงเปน “ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.)” และปรบปรงมาตรฐานใหเปนมาตรฐานเกษตรอนทรยครงแรก คอ “มาตรฐาน มกท. 2542” และพฒนาเรอยมาจนถงปจจบน พ.ศ. 2542 มกท. สมครขอรบรองระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยกบ IFOAM ไดรบการรบรองระบบตามเกณฑของ IFOAM ในป พ.ศ. 2545 และไดรบรองระบบตาม ISO65 ในป พ.ศ.2548 เอกสำร มำตรฐำนเกษตรอนทรย

เอกสาร มาตรฐานเกษตรอนทรย 2005 [ภาษาไทย] ACT Organic Agriculture Standards 2005 [English]

กำร ใชตรำ มกท. เฉพาะผผลต และ/หรอผประกอบการทไดรบการรบรองมาตรฐาน มกท. โดยมตของอนกรรมการรบรองมาตรฐาน และไดลงนามในสญญาการใชตรากบ มกท. แลวเทานน จงจะมสทธใชตรา มกท. ได สามารถใชตรา มกท. และอางถงการรบรองของ มกท. บนฉลากบรรจภณฑ หรอบนสอโฆษณา นทรรศการ สงจดแสดง และรานคาได ผผลต/ผประกอบการตองปฏบตตามขอก าหนดในมาตรฐาน มกท.ทเกยวของ และแนวทางการใชตรา มกท. ทแนบทายสญญาการใชตราอยางเครงครด นอกจากตรา มกท. แลว ผผลต/ผประกอบการมสทธในการใชตรา มกท. รวมกบตรา IFOAM accredited เพอใหการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยของ มกท. มความนาเชอถอเพมขน แตผผลต/ผประกอบการตองเซนสญญาการใชตรา IFOAM เพมเตม เพอยนยอมปฏบตตามระเบยบการใชตรา มกท.

http://www.ifoam.org/

http://www.ifoam.org/

http://www.ioas.org/


รวมกบตรา IFOAM โดยไมมคาใชจายในการท าสญญาเพมเตม ส าหรบปจจยการผลตทผานการตรวจสอบและรบรอง จะมตราเฉพาะส าหรบปจจยการผลตเทานน ไมใชปะปนกบผลตภณฑอนทรยชนดอน หาก มกท.พบวามผแอบอางน าตรา มกท. ไปใชโดยไมไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร ผแอบอางจะถกด าเนนการพจารณาโทษตามกฎหมาย

ตรำรบรองผลตภณฑ

ตวอยางตรา มกท. (ภาษาองกฤษ)

ตวอยางตรา มกท. (ไทย)

ตวอยางตรา มกท.-IFOAM

(ภาษาองกฤษ)

ตวอยางตรา มกท.-IFOAM

(ไทย)


ตวอยางตรารบรองเฉพาะปจจยการผลต(ภาษาองกฤษ)

ตวอยางตรารบรองเฉพาะปจจย การผลต(ไทย)


ใบงำนท 5 มำตรฐำนเกษตรอนทรย

1.มกท. มควำมเปนมำอยำงไร ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2.วธกำร ใชตรำ มกท. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ 3.ใหนกศกษาวาดภาพตรารบรองผลตภณฑ


กำรเจรญเตบโตของพช การเจรญเตบโตของพชเรมมาจากเมลด ซงประกอบดวย เปลอกหมเมลด เอมบรโอ และแหลงเกบอาหาร ในพชใบเลยงเดยวเรยกวาเอนโดเสปรม ส าหรบ ในพชใบเลยงคเรยกวา ใบเลยง

ตนออน (เอมบรโอ)ของไมดอกบางชนดสรางใบเลยง 2 ใบ ขณะเจรญ เราเรยกพชพวกนวาพช ใบเลยงค เชนถวลสง สวนพชทมใบเลยงเพยงใบเดยวเรยกวาพชใบเลยงเดยว เชน ตนหญา ตนหอม ตนพลบพลง

บทท 6 การเจรญเตบโตของพช ธรรมชาตของดน การปรบปรงดนโดยใชสารอนทรย


กำรเจรญเตบโตของตนถว

ตาราง แสดงการเจรญเตบโตของตนถวเขยวโดยวดความสงของตนเปนเวลาประมาณ 3 สปดาห

วนท 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25

ความสง

(cm) 0 2.5 10.9 13.7 17.3 19.3 21.0 22.4 23.4 24.3 25.5 25.9 26.4

1.น าขอมลของตนถวจากตารางไปเขยนกราฟเสน แลวอธบาย ลกษณะการเจรญเตบโตของ ตนถวจากกราฟและจงคาดคะเนแนวโนมของการเจรญเตบโตในระยะตอไป 2.นอกจากการวดความสงของล าตนของตนถวแลวเพอนๆคดวา มวธใดอกบางทใชตรวจสอบ การเจรญเตบโตของพชไดอก การเจรญเตบโตของพชเปนผลจากการเพมจ านวนเซลล และการขยายขนาดของเซลล ควบคกนไปขณะทเซลลเหลานนเจรญเตบโตเตมทแลว จะมการเปลยนแปลงรปรางของเซลลเพอท าหนาทเฉพาะอยางตอไปอกดวย เชน การเปลยนแปลงเพอท าหนาทล าเลยงน าและอาหาร เปนตน

ปจจยบำงประกำรทจ ำเปนตอกำรเจรญเตบโตของพช

พชเปนสงมชวตมการเจรญเตบโตและด ารงชวตอยไดยอมตองการสงแวดลอมทเหมาะสม สภาพของสงแวดลอมตางๆ ทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก 1.ดน เปนปจจยส าคญอนดบแรก ดนทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ตองเปนดนทอมน าไดด รวนซย มอนทรยวตถมาก แตเมอใชดนปลกไปนานๆ ดนอาจเสอมสภาพ เชน หมดแรธาต จ าเปนตองมการปรบปรงดนใหอดมสมบรณ ไดแก การไถพรวน การใสปย การปลกพชหมนเวยน เปนตน 2.น า มความส าคญตอการเจรญเตบโตของพชมาก น าชวยละลายแรธาตอาหารในดน เพอใหรากดดอาหารไปเลยงสวนตางๆ ของล าตนได และยงชวยใหดนมความชมชน พชสดชนและการท างานของกระบวนการตางๆ ในพชเปนไปอยางปกต 3.ธาตอาหารหรอปย เปนสงทชวยใหพชเจรญเตบโตดยงขน ธาตอาหารทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชม 16 ธาต แตธาตทพชตองการมากและในดนมกมไมเพยงพอ คอ ธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ธาตอาหารเหลานจะตองอยในรปสารละลายทพชน าไปใชไดและตองมปรมาณทพอเหมาะ จงจะท าใหการเจรญเตบโตของพชเปนไปดวยด แตถามไมเพยงพอตองเพมธาตอาหารใหแกพชในรปของปย


4.อากาศ ในอากาศมแกสหลายชนด แตแกสทพชตองการมากคอ แกสคารบอนไดออกไซดและแกสออกซเจน ซงใชในการสงเคราะหดวยแสงเพอสรางอาหารและหายใจ แกสทงสองชนดนมอยในดนดวย ในการปลกพชเราจงควรท าใหดนโปรงรวนซยอยเสมอ เพอใหอาหารทอยในชองวางระหวางเมดดนมการถายเทได 5.แสงสวางหรอแสงแดด พชตองการแสงแดดมาใชในการสรางอาหาร ถาขาดแสงแดด พชจะแคระแกรน ใบจะมสเหลองหรอขาวซดและตายในทสด พชแตละชนดตองการแสงไมเทากนพชบางชนดตองการแสงแดดจด แตพชบางชนดกตองการแสงร าไร

เรอง กำรปรบปรงดนโดยใชสำรอนทรย กำรปรบปรงบ ำรงดน หลกปฏบตทส าคญทสดของเกษตรอนทรยกคอ การปรบปรงบ ารงดน ทงนเพราะเกษตรอนทรยถอวา “ถาดนด พชยอมแขงแรงและสมบรณ” ซงการปรบปรงดนในแนวทางเกษตรอนทรยนจะใชแนวทางชวภาพเปนหลก ทงนโดยมเปาหมายเพอการฟนฟบ ารงดนและปรบปรงสมดลของธาตอาหารใน ดนไปพรอมกน ในการปรบปรงดนดวยชววธนมหลายวธ อาท การจดการอนทรยวตถในไรนา (เชน การไมเผาฟาง), การจดการใชทดนอยางอนรกษ (เชน การปองกนดนเคม หรอการปองกนการชะลางพงทลายของหนาดน) หรอการใชปยอนทรยประเภทตางๆ เชน ปยคอก , ปยหมก, ปยพชสด และปยชวภาพ ความส าคญของดนตอการเกษตรเปนเรองทตระหนกรบรกนมานาน ภมปญญาพนบานมวธการในการจ าแนกและวเคราะหดน ตลอดจนการคดเลอกพนททเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตรแตละประเภท ความส าคญของดนตอการเพาะปลกนนไมเพยงเพราะวา ดนเปนจดศนยกลางของวงจรธาตอาหารพช โดยเฉพาะไนโตรเจนและคารบอน แตยงรวมถงการทดนเปนแหลงก าเนดและทอยของสงมชวตมากมายมหาศาล ตลอดจนปญหาความไมยงยนของการเกษตรมสาเหตมาจากความเสอมโทรมของดน เปนส าคญ ดงนนการจดการดนอยางถกตองจงเปนหวใจของเกษตรอนทรย ในบทนจงไดกลาวถงรายละเอยดเกยวกบดน ตลอดจนแนวทางการจดการดนในระบบเกษตรอนทรย กำรฟนฟดน องคประกอบทส าคญของดนส าหรบการเกษตรมอย 4 องคประกอบ คอ เมดดน, น า, อากาศ และอนทรยวตถ ในการปรบปรงบ ารงดนนนเกษตรกรคงไมสามารถเปลยนแปลงเมดดนไดมากนก สงทเกษตรกรสามารถจดการไดกคงมเพยงแตน า, อากาศ และอนทรยวตถในดน ซงการจดการอนทรยวตถนนเปนสงทส าคญทสด เพราะอนทรยวตถเปนตวแปรหลกทท าใหเกดชองวาง (อากาศ) ในดน และความสามารถในการเกบกกน าของดน) ดงนนจงไมนาแปลกใจทปรมาณอนทรยวตถจะถกใชเปนดชนส าคญในการ บงชความอดมสมบรณของดน โดยดนทดจะมอนทรยวตถประมาณ 5% ดนในฟารมเกษตรของประเทศเขตรอนโดยสวนใหญเปนดน ทมความอดมสมบรณต า มปรมาณอนทรยวตถนอยกวา 1% ท าใหดนอดแนน ไมมชองวางอากาศส าหรบใหรากพชหายใจ อกทงยงมความสามารถเกบกกน าและธาตอาหารทเปนประโยชนตอพชนอย แนวทางการปรบปรงดนดวยการใชอนทรยวตถและการฟนชวตใหกบดนจง เปนสงจ าเปน อนทรยวตถในดนและฮวมส


อนทรยวตถในดนแบงออกไดเปนอนทรยวตถทยงมชวตและทไมม ชวต โดยกวา 90% ของอนทรยวตถในดนเปนสงทไมมชวต เชน ซากพช, ซากสตว, ซากจลนทรย และอนทรยวตถทยอยสลายแลว หรอ ทเรยกรวมๆ กนวา “ฮวมส” ฮวมสยงสามารถแบงยอยออกไดเปน 2 กลม คอ ฮวมสทวไป และฮวมสเสถยร ซงอนทรยวตถและฮวมสจะมบทบาทหนาททแตกตาง

ตาราง 1 อนทรยวตถและฮวมสในดน อนทรยวตถ ฮวมสทวไป ฮวมสเสถยร

แหลงทมา เศษซากพชและสตว การสลายตวของอนทรยวตถ การสลายตวของฮวมสทวไปและอนทรยวตถ

หนาทกายภาพ

ท าใหดนโปรง อากาศไหลเวยนด, ระบายน าด, เกบความชน

พฒนาโครงสรางดน และปรบปรงดนใหเกบน าไดดและจบตวเปนกอน

พฒนาโครงสรางดน และปรบปรงดนใหเกบน าไดดและจบตวเปนกอน

หนาททางเคม

ใหธาตอาหารทละลายน าได โดยเฉพาะปยคอก

ปลอยธาตอาหารใหพช, เกบธาตอาหารสวนเกนไวในรปทพชสามารถน าไปใชไดทนท, ปองกนการสญเสยธาตอาหาร

เกบธาตอาหารไวในระยะยาวใหกบพช, ชวยดดซบสารพษในดนเอาไว

หนาททางชววทยา

เปนอาหารส าหรบจลนทรยทยอยอนทรย วตถ, แตถามคารบอนมากไปอาจกระตนจลนทรยบางชนดใหขยายตวมาก และแยงธาตอาหารจากพช

เปนอาหารส าหรบจลนทรยทยอยอนทรย วตถ ปลอยวตามน, ฮอรโมน, สารปฎชวนะ และสารชวนะอนๆ ใหพช

เปนทอยอาศยของสงมชวตทเปน ประโยชนในดน

ทมา: Gershuny and Smillie (1995)

ตาราง 2 สงมชวตในดน

สงมชวต จ านวน อาหาร บทบาทในนเวศดน

จลนทรย 120 ลาน – 1,200 ลาน ตอดนหนงกรม

อนทรยวตถ, ธาตอาหารในดน

ยอยสลายอนทรยวตถ, ตรงไนโตรเจน, ปลดปลอยฟอสเฟตจากดน

แมลง หนงพน-หนงแสนตว ในดนหนงตารางเมตร

พชและสตวขนาดเลก, แมลง, รากพช, ซากพช, อนทรยวตถ

พรวนดนและผสมดน เมอตายกจะเปนอนทรยวตถ แตอาจเปนศตรพชดวย


ไสเดอน 30-300 ตว ในดนหนงตารางเมตร

อนทรยวตถ พรวนดนและผสมดน มลมธาตอาหารมาก

สตวเลยงลกดวยนม

ไมแนนอน ไสเดอน, แมลง พรวนดน เพมอนทรยวตถ

รากพช 18 – 1,000 กโลกรม/ไร สงเคราะหแสง, ธาตอาหาร

เกบกกน า, หมนเวยนธาตอาหารจากดนลกชนลาง, ซากพชเปนอนทรยวตถ

ทมา: Gershuny and Smillie (1995)

กำรปรบปรงสมดลของธำตอำหำรในดน ในแวดวงนกการเกษตรเชอกนวา พชตองการธาตอาหารอยางนอย 15 ชนด ซงธาตอาหารบางชนดไดจากอากาศ แตสวนใหญแลวพชไดรบธาตอาหารจากดน ส าหรบธาตอาหารทอยในอากาศนนมอยอยางมากมายและสามารถหมนเวยนถาย เทกนไดสะดวก จงไมพบวาพชมปญหาการขาดธาตอาหารทไดจากอากาศ ในทางตรงกนขาม ธาตอาหารในดนมกมอยอยางจ ากดและถายเทไดยาก ดงนนจงมกพบวาพชขาดธาตอาหารจากดนอยเสมอ หลกวธคดของการใชปยเคมในแนวทางเกษตรเคมตงอยบนสมมตฐานความ เชอวา ธาตอาหารทมอยนอยในดนแตพชตองการมากคอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโปแตสเซยม ดงนนการใชปยเคมจงเนนการใหธาตอาหารหลกทพชตองการเพยง 3 ชนด สวนธาตอาหารรองอนๆ นน พชสามารถไดรบจากดน และเพอใหพชสามารถดดธาตอาหารจากปยเคมไปใชไดโดยเรว ปยเคมจงถกพฒนาขนเพอใหสามารถละลายน าไดงาย โดยสรปจะเหนไดวาการใชปยของเกษตรเคมเปนการใหธาตอาหารกบพชโดยตรง โดยไมไดพจารณาถงผลกระทบของปยเคมทอาจเกดขนกบดน ตลอดจนความสมดลของธาตอาหารตางๆ ทพชตองการ ในทางตรงกนขาม เกษตรอนทรยใหความส าคญกบดนเปนอนดบแรก เพราะเชอวาตนไมจะแขงแรงและใหผลผลตดไดนน ไมใชเพราะวาพชไดรบธาตอาหารหลกอยางเพยงพอ แตตองมความสมดลของธาตอาหารและพชมสภาพแวดลอมความเปนอยทดดวย ทงนเพราะระบบนเวศของดนมสวนส าคญตอความสมบรณและแขงแรงของพช ดงนนเกษตรอนทรยจงเนนทการใชปยเพอปรบปรงดน โดยมวตถประสงคหลกเพอปรบสมดลของธาตอาหารในดน หรอคอการให “อาหาร” กบดน เพอทดนจะไดให “อาหาร” กบพชอกทอดหนง กำรปรบปรงดน ดวยปยอนทรย ปยอนทรยคอ ปยทไดวตถดบหลกมาจากสงมชวตซงอาจเปนพช สตว หรอจลนทรย โดยปยอนทรยสามารถแบงออกไดเปน 5 ประเภทส าคญ คอ ปยคอก, ปยหมก, น าสกดชวภาพ, ปยพชสด และปยชวภาพ ปยพชสด "ปยพชสด" กคอปยทไดจากการสลายตวของพชทยงสดหรอยง เขยวอย โดยทวไปหมายถงการปลกพชเชนพชตระกลถวทตรงธาตไนโตรเจนจากอากาศมา ใชไดจนเจรญเตบโตพอแลวท าใหสลายตวในดน เปนปยใหแกพชหลก ซงผลตไดในไรนาโดยแรงงาน และธรรมชาต การใชปยพชสดนนไดมผปฏบตกนมาเปนเวลานานแลว โดยมรายงานวามผรจกใชปยพชสดกอนสมยโรมนเรองอ านาจ ปจจบนการใชปยพชสดไดรบความส าเรจเปนอยางดในหลายประเทศจนเปนท นยมใชอยางแพรหลาย เชน ในประเทศจนถอวาปยพชสดนนเปน"อาหารธรรมชาต ส าหรบพชและดน" โดยนยมใชปยพชสดอย 4 ระดบดงตอไปน คอ


1. ท าการหวานและไถกลบในแปลงเดยวกน 2. เกบเกยวพชทใชท าปยพชสดแลวน าไปไถกลบในแปลงอนทมขนาดใหญกวา เดม 3-4 เทาตวรากของพชทเกบเกยวไปแลว จะยงคงเหลออยเปนการคงความอดมสมบรณในแปลงเดมไดบาง 3. ตนพชทใชท าเปนปยพชสดน ามาผสมกบหญาและโคลน แลวน ามากองท าเปนปยหมก ตามมมแปลง หรอใชในบอผลตกาซชวภาพ 4. ท าการปลกพชทใชท าเปนปยพชสดรวมกบการปลกขาว เมอเกบเกยวขาวแลว กไถกลบ ลงไปในแปลง ใน ทวปเอเชยมหลายประเทศทเกษตรกรใชปยพชสดไดแก จน ไตหวน อนเดย บงคลาเทศ และฟลปปนส ทงแหนแดง และพชตระกลถว เชน โสนพนธตางๆ (Garrityand Flinn. 1987.) ขอควรพจำรณำในกำรเลอกพชเพอใชเปนพชปยสด การพจารณาเลอกพชทจะใชท าเปนพช ปยสดนนขนอยกบปจจยหลาย ๆ อยาง เชน สภาพพนทภมอากาศ วตถประสงคในการใช รวมทงความนยม ชนด และรปแบบของการปลกพชเศรษฐกจในทองถนนน ๆ ดวย โดยทวไปอาจสรปเปนแนวทางหลกในการพจารณาไดดงตอไปน 1. เลอกพนทเจรญเตบโตไดดในดนและฤดกาลทประสงคจะปลกโดยเฉพาะอยาง ยงควรเจรญเตบโตไดดพอควรในดนทมความอดมสมบรณต า ทนตอสภาพแหงแลงไดด และตองการการดแลรกษาเพยงเลกนอย 2. เมลดพนธหาไดงายในทองถน ราคาไมแพงเกนไป และควรจะสามารถผลตเมลดพนธไวใชตอไปไดงาย 3. ใหน าหนกตนสดตอเนอทสง อนจะสงผลใหไดธาตอาหารจากการสลายตวแลวสงไปดวย 4. เปนพชทเจรญเตบโตเรว สามารถแขงกบวชพชไดออกดอกไดในระยะเวลาสน เพอจะไดท าการไถหรอสบกลบไดเรวขน 5. มระบบรากลก กวาง อนจะสงผลใหพชทนตอความแหงแลงและท าใหเกดชองวางในดนลางชวยใหมการระบายน าและอากาศดขนทงรากพชสามารถดด ธาตอาหารจากดนชนลางมาสะสมในใบและ ล าตนเมอพชถกไถหรอถกกลบลงไปแลวธาตอาหารเหลานนกจะอยบนดนชน บนเปนประโยชนแกพชทปลกตามมา 6. ตานทาน และทนตอการท าลายของศตรพชไดดไมเปนแหลงทพกอาศยของศตรพช อนจะมผลตอการท าลายพชเศรษฐกจทปลกตามมา 7. ล าตน กงกานเปราะงายตอการไถและสบกลบลงในดนอนจะท าใหซากพชไถกลบลงไปนนงายแกการถกยอยสลายโดยจลนทรยในดน 8. ไมมผลในทางลบ คอไมเปนวชพชตอพชเศรษฐกจทปลกตามมาในภายหลง 9. สามารถจดเขาระบบปลกพชไดงายและเหมาะสม ควำมส ำคญและประโยชนของพชปยสด ในการปลกพชบ ารงดนนนเกษตรกรจะได รบประโยชนจากพชปยสดทเหมาะสมซงกลาวโดยสรปไดดงตอไปน 1. เพมอนทรยวตถใหแกดนในการไถกลบพชปยสด โดยเฉพาะดนในภาคตะวนออก เฉยงเหนอซงขาดอนทรยวตถมาก และเปนการชดเชยอนทรยวตถในดนทสญเสยไป เนองจากการเพาะปลก และเปนการรกษาโครงสรางทางกายภาพของดนใหด เหมาะสมแกการปลกพชตอไป


2. ชวยเพมธาตอาหารไนโตรเจนแกดน โดยเฉพาะพชตระกลถวซงมจลนทรยประเภทแบคทเรยRhizobium spp. อาศยอยในปมรากซงสามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศมาได เมอไถกลบพชพวกนลงไปในดนกจะไดธาตไนโตรเจนคอนขางสง 3. ชวยในการอนรกษธาตอาหารในดน พชทปลกเปนพชปยสด จะดดกนหรอใชประโยชนจากปยซงตกคางจากการใสใหพชเศรษฐกจอนเปนพชหลก เปนการปองกนการสญเสยธาตอาหารไมใหถกชะลางไป นอกจากนนในพชตระกลถวทมระบบรากลกกสามารถดดดงธาตอาหารทอยใน ดนชนลางขนมาในล าตน กงกาน และใบได เมอท าการไถกลบพชปยสด และสลายตวแลวธาตอาหารเหลานนกจะตกอยในดนชนบนเปนประโยชนแกพช เศรษฐกจอนเปนพชหลกตอไป 4. ชวยในการอนรกษดนและน า ปองกนการชะลางพงทลาย การไหลบาของหนาดนอนเนองมาจากน าและ ลมซงจะท าใหหนาดนอนมความอดมสมบรณกวาดนชนลางสญเสยไป โดยเฉพาะพชปยสดประเภทเปนพชคลมดน จะชวยปองกนไดเปนอยางด นอกจากนนยงชวยปองกนวชพชทไมตองการขนมาแซมพชหลกไดอนท าให ไมเปลองแรงงานในการก าจดวชพชเหลานนตอไป 5. ประโยชนอน ๆ การปลกพชปยสด ยงชวยใหคณภาพของพชหลกหรอพชเศรษฐกจดขน เชน โปรตนในขาวโพดเพมขน เสนใยฝายดขนและสามารถชวยลดปญหาดนเคมลงไดหากไดมการปลกพชบ ารง ดนบางชนดทขนไดในดนเคมอยางสม าเสมอตดตอกน กำรใชประโยชนพชปยสด พชปยสดทนยมใชกนมากและแพรหลายใน ประเทศไทยนน ไดแกพชตระกลถวเนองจากเปนพชทสวนมากขนไดดในดนทว ๆ ไป ใชธาตอาหารในดนนอย และทนแลงไดด บางชนดยงสามารถทนตอดนเคมไดอกดวยจงใชประโยชนเปนพชปยสดไถกลบใน ดนเคม โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงมปรมาณพนทดนเคมมาก ทส าคญคอพชปยสดประเภทพชตระกลถวสามารถจดเขาในระบบพชปลก (cropping system) ไดด ซงเหมาะแกการท าการเกษตรในประเทศไทยเปนอยางยง กลาวโดยทวไปอาจใชประโยชนจากพชปยสดไดลกษณะดงตอไปน ก. ใชในระบบปลกพชหมนเวยน (crop rotation) ในระบบปลกพชหมนเวยนนนอาจใชได ในกรณใดกรณหนงแลวแตสภาพและความเหมาะสมของพนทและภมอากาศ คอ 1. ในชวงเวลาหนงป ปลกพชเศรษฐกจอนเปนพชหลกชนดหนงสลบกบพชบ ารงดนชนดหนง โดยปลกพชหลกในตนฤดฝนสลบกบพชบ ารงดนในปลายฤดฝน หรอปลกพชบ ารงดนในตนฤดฝนแลวปลกพชหลกปลายฤดฝน เชน ปลกถวลสงเปนพชหลกในตนฤดฝนแลวปลกถวพม ถวเขยว ถวแปบ ถวแปย หรอถวอน ๆ ตามในปลายฤดฝน หรอปลกปอเทอง โสน ถวเขยว หรอถวอน ๆ ในตนฤดฝน แลวปลกพชหลกปลายฤดฝน เชน ขาวโพด และพชไร อน ๆ 2. ในชวงเวลาสองปปลกพชหลกหนงชนดสลบกบพชบ ารงดนหนงชนดกรณเชน นพชบ ารงดนทน ามาปลกนนสวนมากจะเปนพชคลมดน โดยปลกพชหลกในปหนงและพชปยสดในปทสองสลบกนไปเปนระบบทใชกบ พนททความลาดเท เพอปองกนการชะลางพงทลาย เชน ปลกถวแปปสลบกบถวแดงหลวง เปนตน ข. ระบบปลกพชแซม (intercropping) เปนการปลกพชปยสดแซมในแถวพชหลก โดยปลก ในเวลาเดยวกนหรอเหลอมเวลากนในพนทเดยวกนในหนงป โดยมหลกเกณฑวาพชหลกและพชปยสดตองสามารถอยดวยกนไดไมเปน ปฎปกษตอกน เชน ปลกโสน ปอเทอง ถวเหลอง หรอถวเขยว แซมในแถวขาวโพดซงเปนพชหลก เปนตน ค. ระบบปลกพชแบบแถบพช (strip cropping) เปนการปลกพชหลายๆ ชนดในเวลาเดยวกน


ในแปลงเดยวกนโดยแบงเปนแตละแถบของพชแตละชนดสลบกนไปเรอย ๆ เชนเปนแถบ ขาวโพด จ านวน 5 แถว ตอมาปลกกระถนรมรวเปนแนวแบงเขต กวางประมาณ 1.50 เมตร ตอมาเปนแถบ ปอเทอง 5 แถว เปนพชปยสดแลว กนดวยรวกระถนอก ตอมาเปนแถบถวเหลองใชความกวางเทากนกบปอเทอง และขาวโพด แลวกนดวยรวกระถนอกเชนนตอไปจนกวาจะหมดชนดของพชท เราปลกแลว จงยอนกลบมาเรมตนขาวโพดใหมอก เปนตน การปลกพชแบบ นกจะมโอกาสไดท าการบ ารงดนโดยพชปยสดไดในเวลาเดยวกน มกใชระบบ ปลกพชแบบนในแถบทมความลาดเท โดยปลกตามแนวเสนระดบ มกพบในแถบ ภาคเหนอของประเทศไทย ง. ระบบปลกพชแบบพชคลมดน (cover crops) พ ชป ยสด ใน ระบบปลกพชแบบน มกเปนพช ปยสดตระกลถวประเภทพชคลมดนเพอ ปองกนการชะลางพงทลายสญเสยหนา ดน มกนยมใชในสวนผลไม สวนปาลมน ามน และสวนยางพาราในแถบภาคใต โดยทเมอไมยนตนอนเปนพชหลกยงตนเลกอยกน าเอาเมลดพชคลมดนไป หวานเพอปองกนการชะลางหนาดน และปองกนก าจดวชพชมใหขนอกดวย เชน ปลกพชคลม คดซ คารโลโปโกเนยม ไมยราบไรหนาม ถวลาย เปนตน ในแปลงไมยนตน เปนตน ปยพชสดทนยมใชในประเทศไทย ปอเทอง (Sunnhemp) ชอวทยำศำสตร Crotalaria juncea ลกษณะทวไป ขนาด ล าตนสง 150 - 170 ซม.ล าตนตงตรงแตกกงกานสาขามาก ดอกสเหลอง จะ ออกดอกเมออายประมาณ 45-50 วน สามารถขนไดดในพนทดอน มการ ระบาย น าด ชอบอากาศรอนชวงเวลาปลกทเหมาะสมในฤดฝนควรปลกปลายฤดฝน


เพอ ใหปอเทองแกพรอมกนในฤดแลง วธกำรปลก ปลก โรยเปนแถว ระหวางแถว 80-100 ซม.หรอปลกเปนหลมใชระยะปลก 50x100 หลมละ 1-3 ตน อตรำเมลดทใชปลก การ ปลกแบบหวานเพอไถกลบใชเมลดประมาณ 3-5 กโลกรมตอไร ปลก เปนหลมใชเมลด 2-4 กโลกรมตอไร กำรดแลรกษำ จะ ท าการถอนเพอจดระยะปลกเมออาย 2-3 สปดาห ตองพรวนดนกลบโคน และ ก าจดวชพช ใชปยสตร 15-15-15 อตรา 20 ถง 30 กโลกรมตอไร พนยา ก าจด เชอรา และแมลงศตรพช อาจมการพนปยทางใบ และสารควบคมการ เจรญ เตบโตของพชในชวงออกดอกตดฝก เชนปย 10-52-17 และ NAA ความเขมขนประมาณ 100-200 ppm. อาจจะเพมผลผลตถง 150-200 กโลกรมตอไร ใน ระยะเกบเกยว หากมฝนซงมกจะตกในชวงระหวางฤดหนาวกบฤดแลง

กำรใช ประโยชน

o เพอ ใชเปนปยพชสด ควรท าการไถกลบในชวงเวลาออกดอกหรอกอนออกดอกเลกนอย ทอายประมาณ 50 วน ใหน าหนกสดประมาณ 1.5- 5 ตนตอไร ใหธาตไนโตรเจนประมาณ 8.7 ถง 28.9 กโลกรมตอไร

o เพอ เกบเมลดพนธ อาย 120 - 150 วน ผลผลตโดยทวไป 80 กโลกรมตอไร หากความชนในดนสงอาจ ใชเวลา 150 - 180 วน เปลอกของฝกจะเปนสเทา น ามาตากแดด 3- 4 วน กระเทาะเอาเมลดเกบไว

o ใชในระบบการ ปลกพชหมนเวยน และระบบการปลกพชแซม o ใชล าตนของปอเทองเปนอตสาหกรรมท าเยอกระดาษ ท าใหเพมรายไดใหแกกสกร

อกทางหนงดวย


โสนจนแดง ชอ วทยำศำสตร Sesbania cannabina ลกษณะ โดยทวไป โสน พนธนเปนพชชนดทรงพม ขนไดดในทกสภาพดน ตงแตดนเหนยว ดนรวน ดน ทราย ทดอนและทลม สามารถขนไดดในสภาพดนเคม สภาพดนฟาอากาศ ของ ประเทศไทย อายออกดอกประมาณ 30 วน ในพนทประเทศจนอายออกดอก ประมาณ 50-60 วน ปลกในชวงกอนฤดฝนหรอปลายฤดฝน วธ กำรปลก ใช วธการหวานหรอปลกเปนแถวโดยใชระยะปลก 50 x 100 ซม. หลมละ 3 ตน อตรา การใชเมลด เมลดทใชหวานเพอไถกลบประมาณ 5-6 กโลกรมตอไร การ หวานเปนปยพชสดในนาขาวโดยเฉพาะบรเวณพนทดนเคม ใช อตราเมลดมากกวาปกต คอประมาณ 8-10 กโลกรมตอไร เพอใหขนหนาแนน

กำรใชประโยชน

o เพอใช เปนปยพชสด สามารถไถกลบไดเรวเมออายประมาณ 45 วน ใหผลผลตน าหนกสดประมาณ 2-3 ตนตอไร

o เพอ เกบเมลดพนธ สามารถเกบเกยวไดเมออาย 90 วน และเกบฝกไปเรอย ๆ จนอาย 150 วน ไดผลผลตน าหนกประมาณ 100-200 กโลกรมตอไร

o ใชเมลด หวานในอตรา 4 กโลกรมตอไร ปลกสลบกบพชเศรษฐกจ โดยสลบกนเปนแถบ ๆ เปนลกษณะพชแซมและปลกแบบหมนเวยนเปนแปลงใหญ กรณนปกตจะไถกลบอายประมาณ 60 วน ผลผลตน าหนกสดประมาณ 4-7 ตนตอไร ใหธาตไนโตรเจน ประมาณ 17.2-30 กโลกรมตอไร

ปรมำณ ธำตอำหำรทได หลง จากการไถกลบแลวประมาณ 45 วน กปลกพชหลก ตามได โสนจนแดง

ม เปอรเซนตของ N, P, K คอ 2.25, 0.34 และ 2.34 ตามล าดบ จะใหน าหนกสดเพมขนแตการไถกลบล าบาก สวนของล าตนกงกานผพงสลายตวชา ปรมำณ ธำตอำหำรทได การไถกลบเมออาย 60 วน ใหธาตอาหาร คอ N, P, K ประมาณ 2.25, 0.35 และ 3.03 ตามล าดบ


ถวเขยว (Mung bean) ชอวทยำศำสตร Vigna sp. มอยดวยกนหลายชนด เชน ถวเขยวธรรมดา ถวเขยวผวด า ถวเขยวเมลดแดง เปน พชตระกลถวเศรษฐกจ ใชไถกลบเศษซากพชทเกบผลผลตแลวกได

ลกษณะโดยทวไป

o ถวเขยว ธรรมดา (Vigna aureus) เปนถวเขยวชนดทนยมปลกมากทสด ชอบอากาศรอน ทนตอความแหงแลงไดด ไมไวตอแสง เมลดไมมการพก อายออกดอก 34 วน อตราเมลดทใชหวาน 7 กโลกรมตอไร ปลกเพอท าปยพชสด

o ถวเขยวผว ด า (Vigna mungo) ล าตนเปนพม แตกสาขา ทอดเลอย มใบหนา ขนปกคลมล าตน พนธพนเมองจะไวตอแสง อายออกดอกประมาณ 50 วน ทนแลงไดด อตราเมลดใชหวาน 2-4 กโลกรมตอไร ผลผลตน าหนกสด 1-2 กโลกรมตอไร ใช ปลกเพอท าปยพชสด คดเปนปรมาณธาตไนโตรเจน ประมาณ 30 กโลกรมตอไร

o ถวเขยว เมลดแดง (vigna radiatus) ลกษณะเหมอนถวเขยวธรรมดา อายการออกดอก 40 วนแตเมลดสแดง ใชเมลดปลกในอตรา 2-4 กโลกรมตอไร ใหน าหนกสดประมาณ 1-2 ตนตอไร ปลกท าปยพชสด คดเปนปรมาณธาตไนโตรเจนประมาณ 15 กโลกรมตอไร


ถวพม ชอ วทยำศำสตร Vigna unguiculata (walp.) พนธทนยมปลก Vigna sinensis (พนธพนเมอง) ลกษณะ โดยทวไป ล า ตนเปนพมเตยคลายถวเขยว เปนพชทนแลง ปลกกอนฤดฝนหรอปลายฤดฝน อาย ออกดอกประมาณ 45-50 วน ลกษณะฝกคลายถวฝกยาว มปรมาณโปรตน คอน ขางสง เมลดและฝกสดน ามาใชประกอบอาหารได เศษเหลอของถวพมน า มา ใชเปนอาหารสตวได วธกำรปลก ปลก แบบหวานเมลดเพอการไถกลบเปนปยพชสดหรอปลกเปนหลมในแถว ระยะ 30 x 50 ซม. อตรำเมลดทใชปลก หวาน เพอไถกลบ อตราเมลด 8-10 กโลกรมตอไร


o เพอใชเปน ปยพชสด ควรท าการไถกลบเมออาย 40 วน จะใหผลผลตน าหนกสดประมาณ 4 ตนตอไร ใหธาตไนโตรเจน ประมาณ 14.18 กโลกรมตอไร

o เพอเกบ เมลดพนธ ใชระยะปลก 50 x 100 ซม.อายเกบเกยว 80-150 วน o ไดผลผลตประมาณ 70 กโลกรมตอไร

โสนอฟรกน ชอวทยำศำสตร Sesbania rostrata ลกษณะโดยทวไป ม การเจรญเตบโตเรว สามารถเกดปมไดทงทล าตนและราก ซงสามารถตรงไนโตรเจน จาก อากาศได และถกปลดปลอยลงสดนหลงจากการไถกลบ มอายออกดอก 60 วน แตถาเปนพวกถวทไวตอแสงจะออกดอกในชวงตลาคมหรอพฤศจกายน

ปรมำณธำตอำหำรทได หลง จากไถกลบแลวจะสลายตวภายใน 30 วน มเปอรเซนตธาตอาหาร N, P, K ประมาณ 2.92, 0.45 และ 4.00 ตามล าดบ


และ เกบเกยวในชวงเดอนธนวาคมสามารถขนไดดทงสภาพดนไรและดนนา และ ทนตอสภาพดนกรด เหมาะทใชปรบปรงดนเคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ควร ปลกตงแตตนเดอนกรกฎาคม ถงกลางเดอนสงหาคม วธกำรปลก ปลก โดยวธการหวานเพอไถกลบ อตรำเมลดทใชปลก ใช เมลดหวานในอตรา 5 กโลกรมตอไร กำรดแลรกษำ ดแล รกษางายเพราะทนทานตอโรค แมลง และสภาพน าขง


o เพอใชเปน ปยพชสด สามารถไถกลบไดเมออายประมาณ 45 วน ใหน าหนกสดประมาณ 1.72-2.72 ตนตอไร ใหธาตไนโตรเจนประมาณ 5-7 กโลกรมตอไร ถาไถกลบทอาย 60 วน ใหน าหนกสด 3-4 ตนตอไร

o เพอเกบ เมลดพนธ ปลกในชวงเดอนพฤษภาคม ใหผลผลตมากถง 257 กโลกรมตอไร โดยปลกเปนแถวระยะประมาณ 50 x 100 ซม. อายเกบเกยว 90-120 วน

ปรมำณธำตอำหำรทได การ ปลกโสนอฟรกนไถกลบในดนชดทงกลารองไห จะเพม N ในดนจาก

0.02 เปอรเซนต เปน 0.24 เปอรเซนต และเพม P ในดน จาก 5 ppm. เปน 141 ppm.

โสนคำงคก ชอ วทยำศำสตร Sesbania aculeata หรอ S. bispinosa ลกษณะ โดยทวไป เปน พชปยสดทนทานตอสภาพแหงแลวและความเคมไดดปกตขนไดดใน สภาพ ดนเหนยว และมน าขง ชวงปลกทเหมาะสม คอตนฤดฝน หรอปลายฤดฝน วธกำรปลก ปลก แบบหวานเมลดเพอการไถกลบเปนปยพชสด


อตรำเมลดทใชปลก ใช เมลดหวานประมาณ 8 กโลกรมตอไร


o เพอใชเปน ปยพชสด ใหน าหนกสดกอนการไถกลบประมาณ 1.5-2 ตนตอไร ใหปรมาณธาตไนโตรเจน ประมาณ 10 ก.ก ตอไร

o เพอเกบ เมลดพนธใชระยะปลก 50 x 100 ซม.

ปรมำณธำตอำหำรทได เมอ ไถกลบ 1-2 อาทตย กสามารถปลกพชหลกตามได ใหเปอรเซนตธาตอาหาร N, P, K ประมาณ 1.65, 0.15 และ 2.12 ตามล าดบ


แสดงปรมำณน ำหนกสด และน ำหนกแหงของพชปยสดบำงชนดในระยะออกดอกและเปอรเซนตธำตอำหำรหลก ในพชปยสด

ชนด พชปยสด น าหนก สด ตน/ไร

น าหนก แหง กก./ไร

% N % P2O5 % K2O % ความชน

ปอเทอง 5 922.50 1.98 0.30 2.41 81.55 โสนจนแดง 6 1,200 2.25 0.34 2.34 80.00 โสนอนเดย 5 915 2.55 0.35 3.63 81.70 โสนอฟรกน 2.72 635 2.05 - - 76.65 ถวพม 4 490.80 2.92 0.45 4.00 87.53 ถวพรา 4.7 1,030.24 3.04 0.37 3.12 78.08 ถวแระ 7 1,712.20 1.92 0.05 0.90 75.54 ถวฮามาตา 2.2 396 1.06 0.02 0.97 82.00 ถวคดซ 5.3 1,338.78 1.94 0.16 1.49 74.74 ถวลาย 3.7 1,093.35 1.60 0.04 1.32 70.45 ไมยราพยไร หนาม 4 1,180 1.04 0.04 1.03 70.50 ถวเหลอง 3 576 2.71 0.56 2.47 80.80 ถวเขยว 4 688 0.39 0.4


ใบงำนท 6 กำรเจรญเตบโตของพช ธรรมชำตของดน กำรปรบปรงดนโดยใชสำรอนทรย

1.นกศกษำจงวำดภำพกำรเจรญเตบโตของตนถว และลงสใหสวยงำม

2. ปยอนทรยสำมำรถแบงออกไดก ประเภท อะไรบำง และแตละชนดมประโยชนตอพชอยำงไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงบอกประโยชนในกำรปรบปรงดนโดยใชสำรอนทรยมำพอสงเขป ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. พชปยสดในประเทศไทยทนยมปลกมกชนด อะไรบำง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


เรอง กำรปรบปรงดน กำรเตรยมแปลงปลกและกำรปลกพช การเตรยมแปลงปลกนบเปนขนตอนทมความส าคญมาก เพราะจะชวยใหพชทปลกเจรญเตบโต สมบรณแขงแรงดแลว ยงเปนการชวยลดปญหาจากการท าลายศตรพชและทส าคญในการเตรยมดนทเปนการ ปองกนการงอกของวชพชทอาจเกดขนในชวงระหวางการปลกพชไดเปนอยางดเมอพชผกเจรญเตบโต แขงแรงและสมบรณเรากไมจ าเปนจะตองใชสารเคมในการดแลรกษา ดงนน การเตรยมแปลงในการปลกพช ใหปลอดภยจากสารพษ ถอวาเปนขนตอนทส าคญอกขอหนงทจะขาดไมได เครองมอทใชในการเตรยมแปลงปลกผก 1.จอบ ใชส าหรบเตรยมดนถากหญาขดแปลง หรอใชส าหรบขดหลม ใหญ ๆ กรณทใชเสยมอาจจะท าใหลาชาหรอไมสามารถจะใช เสยมขดไดเพราะดนแขงเกนไปกอนใชควรตรวจดวาจอบเขาดามแนนหนาหรอไม ขณะท ใชจอบตองระวงเพอนทอยขางเคยงและเทาของผใชดวยหลงจากใชแลวลางท าความสะอาดและใชผาเชดใหแหง ทาน ามนกนสนมแลวเกบเขาทใหเรยบรอย 2. คราด ใชส าหรบยอยดนและเกบเศษหญา แตงแปลงปลก การ จบคราดใชมอทงสองจบดามคราดใหหางกนพอสมควร แลวถงเขาหาตวกอนใชควรตรวจดวาคราดอยในสภาพท ใชไดหรอไม ขณะใชควรระมดระวงไมใหดามคราดไปถกคนใกลเคยง หลงจากใชแลวลางท าความสะอาดและใชผาเชดใหแหง ทาน ามนกนสนมแลวเกบเขาทใหเรยบรอย วธกำรเตรยมดน ผกบงเปนพชผกทมระบบรากตน ในการเตรยมดนควรไถดะตากดนไวประมาณ15-30 วน แลวด าเนนการไถพรวนและขนแปลงปลก ขนาดแปลงกวาง 1.5-2 เมตร ยาว 10-15 เมตร เวนทางเดนระหวางแปลง 40-50 เซนตเมตร เพอสะดวกในการปฏบตดแลรกษา ใสปยคอก (มลสกร เปด ไก วว ควาย) หรอปยหมกทสลายตวดแลว คลกเคลาลงไปในดน พรวนยอยผวหนาดนใหละเอยดพอสมควรปรบหลงแปลงให เรยบเสมอกน อยาใหเปนหลมเปนบอ เมลดพนธผกบงจะขนไมสม าเสมอทงแปลง ถาดนปลกเปนกรด ควรใสปนขาวเพอปรบระดบพเอชของดนใหสงขน กำรเลอกสถำนทปลกพชผก การปลกผกนนควรเลอกปลกในทมการคมนาคมขนสงสะดวกสภาพทดอนน าไมทวมลกษณะดนปลกควรเปนดนรวนหรอดนรวนปนทราย เพอถอนตนผกบงจนไดงาย และควรอยใกลแหลงน า เพอสะดวกในการรดน าในชวงการปลกและท าความสะอาดตนและรากผกบงจนในชวงการเกบเกยว วธกำรปลกพช วธการปลกพช 1. การปลกขาวโพดเลยงสตว กอนท าการปลกขาวโพดตองมการเตรยมดนเสยกอน โดยการไถดะใหมความลกประมาณ 8-10 นว จากนนใหตากดนไวประมาณ 7-15 วน แลวจงคอยไถแปรอก 1-2 ครง การเตรยมแปลงปลก ท าไดดวยกน 2 วธ คอ 1. การปลกแบบลกฟก

บทท 7 การปลกพช การดแลรกษา การผลตสารอนทรยเพอการปองกนและการก าจดศตรพช


ใหสนลกฟกหางกนประมาณ 75 ซม. วธนสามารถปลกไดทงรองและบนสนรอง 2. การปลกแบบแปลงผก ใหสนแปลงมความกวางกวางประมาณ 100-120 ซม. และรองมความกวางประมาณ 30-50 ซม. โดยมระยะการปลก ดงน ระยะปลก 75 x 25 ซม. ใหหยอดเมลดพนธขาวโพดหลมละ 2 เมลดเมอตนกลาขาวโพดเรมเจรญเตบโตใหถอนแยกตนกลาใหเหลอหลมละ 1 ตน ระยะปลก 75 x 50 ซม. ใหหยอดเมลดพนธขาวโพดหลมละ 3 เมลดเมอตนกลาขาวโพดเรมเจรญเตบโตใหถอนแยกตนกลาใหเหลอหลมละ 2 ตน ระยะปลก 75 x 50 ซม. ใหหยอดเมลดพนธขาวโพดหลมละ 3 เมลดเมอตนกลาขาวโพดเรมเจรญเตบโตใหถอนแยกตนกลาใหเหลอหลมละ 2 ตน วธกำรปลกพชผก เรำสำมำรถปลกได 3 วธ คอ 1. การปลกโดยอาศยสวนตาง ๆ ของตนพช ประกอบดวย ราก ล าตน ใบ โดยการปกช า การตอนกง การโนมกง การแยกหนอหรอหว โดยวธการตาง ๆ ดงน 1.1 ราก สวนใหญน ามาปกช า เชน รากมนเทศ เปนตน 1.2 ล าตน น ามาปลกโดยการปกช า การตอนกง การโนมกง และการแยกหนอหรอหว ล าตนแบงออกเปนหลายชนด ไดแก 1.2.1 ล าตนจรง น ามาปลกดวยการปกช า เชน มนเทศ สะระแหน โหระพา เปนตน การปลกดวยการตอน เชน ชะอ า เปนตน การปลกดวยการโนมกง เชน มนเทศ สะระแหน เปนตน 1.2.2 ล าตนพเศษ เปนสวนทเปลยนไปจากล าตนพชปกตเพอใชในการสะสมอาหาร สวนใหญเปนพชใบเลยงเดยว ไดแก ก. หวกาบใบ เปนสวนทเปลยนเปนทสะสมอาหารน ามาปลกดวยการแยกกาบ เชน หอมแบง หอมแดง ตะไคร เปนตน ข. หวปลองหรอเหงา เปนสวนทสะสมอาหาร น ามาปลกดวยการแยกหวหรอไหล เชน เผอก บอน กระชาย เปนตน ค. หวเตา เปนสวนสะสมอาหาร น าไปปลกดวยการตดหวเปนชน ๆ ใหมตาตดอย เชนมนฝรง เปนตน ง. แงง เปนล าตนทอยใตดน น ามาปลกดวยการแยกแงง เชน ขง ขา ขมน เปนตน 2. การปลกดวยเมลดโดยตรง เปนวธทใชกนโดยทวไปกบพชผกทมการเจรญเตบโตไดด ในททไมมปญหาน าและศตรพชมากนก พชผกทปลกดวยเมลดโดยตรงมกเปนพชผกททนทานตอสภาพแวดลอมไดด และพชผกทมระบบการงอกของรากไมด ไมสามารถเพาะกลาแลวยายปลกได เมลดมขนาดใหญ เมลดมราคาถก มการปฏบตดแลรกษางาย มโรคและแมลงรบกวนนอย หรอพชผกทใชรากหรอหวเปนอาหารกนยมปลก ดวยเมลดโดยตรง วธการปลกพชผกดวยเมลดมดงน 2.1 การหวานเมลด เปนวธการทใชกบพชผกทใชใบเปนอาหาร มอายเกบเกยวสน โตเรว มระยะการปลกถ ล าตนตงตรงเรยวเลก และเจรญเตบโตไดดในสภาพแออด เมลดหาไดงายและมราคาถก บางชนดมเมลดขนาดใหญสะดวกในการหวานลงในแปลงปลกไดเปนอยางด แตเมลดพชผกบางชนดมขนาดเลก การหวานใหทวท งแปลงกระท าไดยาก มกจะขนเปนกระจก เพราะการหวานกะปรมาณเมลดไมได ควรใชทรายหยาบ ผสมกบเมลดพนธกอนหวาน โดยใชอตราสวนเมลดพนธ 1 สวน ผสมกบทราย 5 สวน คลกเคลาใหเขากนกอนหวาน กอนน าเมลดไปปลกควรน าเมลด แชน าไวประมาณ 12 ชวโมง เพอใหเปลอกหมเมลดออนตวแลวผงลมใหสะเดดน ากอนน าไปหวาน เมลดจะงอกเรวขน พชผกทปลกดวยวธน เชน ผกบง ผกกาดกวางตง คนชาย ผกช เปนตน


2.2 การหวานเมลดและถอนแยก เปนวธทใชกนมากในการปลกพชผกทวไปทสามารถยายกลาได พชผกทนยมปลกโดยวธน เชน ผกคะนา ผกกาดขาว ผกกาดหอม ผกกาดเขยวปล ผกกาดหว เปนตน หลงจากหวานเมลดแลวประมาณ 2 สปดาห ท าการถอนแยกเพอจดระยะปลก ใหหางกนพอสมควรไมแนนหรอหางกนเกนไป และน าตนกลาทถอนแยกไปปลกในระยะทหางกนหรอน าไปปลกในแปลงปลกกได โดยการจดระยะระหวางตนค านงถงทรงพมใบของพชผก ระวงอยาใหแนนจนเกนไป อาจเปนทอยอาศยของแมลงศตรพช และการระบาดของโรคพชผกได 2.3 การปลกดวยการหยอดเปนหลม นยมใชกบพชผกทมขนาดใหญ เมลดใหญ ตนกลาแขงแรง และมการเจรญเตบโตไดดในสภาพแวดลอม ของทองถน ปกตการเตรยมหลมปลกตองมระยะการปลกตามความอดมสมบรณของดน หลงพชผกงอกแลวตองถอนตนทไมแขงแรงออก เหลอไวหลมละ 2-3 ตน พชผกทนยมปลกดวยวธนไดแก ขาวโพด ถวตาง ๆ แตงตาง ๆ ฟกทอง แฟง บวบ มะระ เปนตน 3. การปลกดวยการยายกลา กลาผก คอ พชตนออนทไดจากการเพาะเมลดแลวงอกขนมามใบจรง 2-3 ใบ หรอสง 5-10 เซนตเมตร หรอมอายประมาณ 21-30 วน ทงนแลวแตชนดของพชผกซงพชผกบางชนดมอายมากกวาน พชผกทนยมเพาะเมลดกอนยายปลกไดแก กะหล าปล พรก มะเขอ เปนตน การเพาะเมลดเพอใหกลาผกกอนยายกลาปลกมวตถประสงค ดงน 3.1. เมลดพนธบางชนดมขนาดเลกเกนไป ไมทนทานตอโรคแมลง และสงแวดลอม จงตองน าเมลดมาเพาะในพนททเตรยมไวเปนพเศษ เพอใหสามารถควบคม และดแลรกษาไดเปนอยางด 3.2. เพอใหไดจ านวนตนพชในปรมาณทตองการ ไมตองเสยเวลาปลกซอมแซม เพราะตนพชทน าไปปลกไดจากตนกลาทผานการคดเลอกแลววาเปนตนทสมบรณแขงแรง 3.3. เพอประหยดหรอไมใหเปลองเมลดพนธมากเกนไป เนองจากเมลดพชบางชนดมจ านวนนอย หายากและราคาแพง เมอน ามาปลกในพนททเตรยมไวและดแลรกษาอยางด เมลดจะงอกเกอบ ทกเมลด และตนกลาจะมความสมบรณแขงแรง เมอน าไปปลกจะไดตนพชทมขนาดเทา ๆ กน 3.4 เพอใหไดตนพชทมอายและการเจรญเตบโตสม าเสมอ การปลกโดยการเพาะเมลดแลวยายกลาปลก สามารถท าได 2 วธ คอ - การเพาะเมลดในแปลงเพาะ - การเพาะเมลดในภาชนะเพาะ การยายกลาผก จ าเปนตองท าดวยความระมดระวง ไมใหกลาผกเสยหายหรอช า วธการยายตนกลาจงควรปฏบต ดงน 1. รดน าแปลงเพาะใหชมทงไว 30 นาท 2. ใชชอนหรอสอมในการยาย ไมควรใชมอดงจะท าใหรากขาด 3. เลอกถอนตนกลาบรเวณทแนนไปปลกกอน 4. เมอเตรยมกลาเสรจแลวน าไปปลกทนท 5. ถาเปนกระบะขนาดเลกกยกไปทแปลงเพอยายกลาปลกไดเลย ภำพของตนพชทใชขยำยพนธ แงง เปนล าตนทอยใตดนน ามาปลกดวยการแยกแงง


ขา ขง หวปลองหรอเหงา เปนสวนทสะสมอาหารน ามาปลกดวยการแยกหวหรอไหล เผอก กระชาย

หวกาบใบ เปนสวนท เปลยนเปนท

สะสมอาหารน ามาปลกดวยการแยกกาบ

ตะไคร หวตา เปนสวนสะสมอาหารน าไปปลกดวยการตดหวเปนชนเลก


มนฝรง

เรอง กำรดแลรกษำ กำรใชปยอนทรย ปยคอก ปยคอกทนยมใชกนอยางแพรหลาย ในบรรดาสวนผกและสวนผลไม ไดแก ขหม ขเปด ขไก ฯลฯ ปยคอกโดยทวไปแลวถาคดราคาตอหนวยธาตอาหารพชจะมราคาแพงกวาปย เคม แตปยคอกชวยปรบปรงดนใหโปรงและ รวยซย ท าใหการเตรยมดนงาย การตง ตวของตนกลาเรวท าใหมโอกาสรอดไดมาก นาขาวทเปนดนทราย เชน ดนภาคอสาน การใชปยคอก หรอปยอนทรยอนๆ เทาทจะหาไดในบรเวณใกลเคยง จะชวยใหการด านางาย ขาวตงตวไดด และเจรญเตบโตงอกงามอยางรวดเรวทงนเนองจากดนทราบพวกนมอนทรยวตถต ามากการใสปยคอก หรอปยอนทรยลงไปจะท าใหดนอมน าและปยไดดขน การปกด ากลาท าไดงายขนเพราะ หลงท าเทอกแลวดนจะไมอดกนแนน ปยคอกมปรมาณธาตอาหารไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมคอนขางต า โดยหยาบๆ แลวกจะมไนโตรเจน ปยขไกและขเปด จะมปรมาณธาตอาหารสงกวาขหม และขหมจะมปรมาณธาตอาหารสงกวาขวว และขควาย ปยคอกใหมๆ จะมปรมาณธาตอาหารสงกวาปยคอกทเกาและเกบไวนาน ทงนเนองจากสวนของปยทละลายไดงายจะถกชะลางออกไปหมด บางสวนกกลายเปนกาซสญหายไปดงนนการเกบรกษาปยคอกอยางระมดระวง กอนน าไปใช จะชวยรกษาคณคาของปยคอกไมใหเสอมคณคาอยางรวดเรว การเกบรกษาปยคอกอาจท าได เชน น ามากองรวมกนเปนรปฝาช แลวอดใหแนน ถาอยภายใตหลงคากยงด ถาอยกลางแจงควรหาจากหรอทางมะพราวคลมไวดวยกจะด ปยคอกทไดมาใหมๆ และยงสดอยถาจะใสปยซเปอรฟอสเฟตชนดธรรมดา (20% P2O5) ลงไปดวยสกเลกนอยกจะชวยปองกนไมใหมการสญเสยไนโตรเจนโดยการระเหด กลายเปนกาซไดเปนอยางด ถาเลยงสตวอยในคอกควรใชแกลบ ขเลอยหรอฟางขาวรองพนคอกใหดดซบปยไว เมอฟางขาวอมตวดวยปยกรองเพมเปนชนๆ เมอสะสมไวมากพอกลอกเอาไปกองเกบไว หรอน าไปใสในไรนาโดยตรงเลยกได อตราปยคอกทใชนนไมเครงครดเหมอนกบปยเคม ปกตแนะน าใหใสอตรา 1 - 4 ตนตอไร โดยใสคอนขางมากในดนเหนยวจดหรอดนทรายจด หลงจากใสปยคอกแลวถามการไถหรอพรวนดนกลบลงไปในดน กจะชวยใหปยเปนประโยชนแกพชไดเรวและมประสทธภาพยงขน ปยหมก ปยพวกนกไดแกปยทเราไดจากการหมกเศษพช เชน หญาแหง ใบไม ฟางขาว ฯลฯ ใหเนาเปอยเสยกอน จงน าไปใสในดนเปนปย ปยเทศบาลทบรรจถงขายในชอของปยอนทรยเบอรตางๆ นน กคอ ปยหมก ไดจากการน าขยะจากในเมอง พวกเศษพช เศษอาหารเขาโรงหมกเปนขนเปนตอนจนกลายเปนปย ปยหมกสามารถท าเองไดโดยการกรองสมเศษพชสงขนจากพนดน 30 - 40 ซม. แลวโรยปยคอกผสมปยเคมสตรเสมอ 15-15-15 ประมาณ 1 – 1.5 กโลกรม


ตอเศษพชหนก 1,000 กโลกรม เสรจแลวกกองเศษพชซอนทบลงไปอกแลวโรยปยคอกผสมปยเคม ท าเชนนเรอยไปเปนชนๆ จนสงประมาณ 1.5 เมตร ควรมการรดน าแตละชนเพอใหมความชมชน และเปนการท าใหมการเนาเปอยไดเรวขน กองปยหมกนทงไว 3 - 5 สปดาห กท าการกลบกองปยครงหนง ถากองปยแหงเกนไปกรดน า ท าเชนน 3 - 4 ครง เศษพชกจะเนาเปอยเปนอยางดและมสภาพเปนปยหมก น าไปใชใสดนเปนปยใหกบพชทปลกได เศษหญาและใบไมตางๆ ถาเกบรวบรวมกองสมไวแลวท าเปนปยหมก จะดกวาเผาทงไป ปยหมกจะชวยปรบปรงดนใหมคณสมบตทางฟสกสดขนและปลกพชเจรญ งอกงามดเปนอยางยง โดยเฉพาะพชผกสวนครว และไมดอกไมประดบ ปยพชสด เปนปยอนทรยทไดจากการปลกพชบ ารงดนซงไดแกพชตระกลถวตางๆ แลวท าการไถกลบเมอพชเจรญเตบโตมากทสด ซงเปนชวงทก าลงออกดอก พชตระกลถวทควรใชเปนปยพชสดควรมอายสน มระบบรากลก ทนแลง ทนโรคและแมลงไดด เปนพชทปลกงาย และมเมลดมาก ตวอยางพชเหลานกไดแก ถวพม ถวเขยว ถวลาย ปอเทอง ถวขอ ถวแปบ และโสน เปนตน

ศตรพชหมำยถง สงมชวตหรอจลนทรย ท าใหพชทปลกไวผดไปจากปกตหรอตายได ศตรพชประเภทนแบงไดเปน 1. แมลง ไดแก หนอนผเสอ ดวงปกแขง เพลยจกจน ฯลฯ 2. จลนทรยตาง ๆ ไดแก เชอรา แบคทเรย เชอวสา ไสเดอนดน ฯลฯ 3. วชพช ไดแก พชทไมปรารถนาใหขนในแปลง เพราะแยงอาหารและเปนแหลงเพาะโรคและแมลง 4. สตวตาง ๆ เชน หน นก กระรอก คางคาว ฯลฯ ประโยชนของกำรปองกนก ำจดศตรพช 1. ไมใหศตรพชมารบกวน 2. ท าใหการเจรญเตบโตของพชเปนไปตามปกต 3. ไดปรมาณและคณภาพผลผลตตามความตองการ ชนดพชสมนไพรทใชในกำรผลตสำรปองกนแมลงศตรพช 1. กลอย หว เปนพษตอเพลยออน แมลงสง ดวงงวง แมลงวนทอง และไร 2. กะหล าปล ใบ เปนพษตอหนอนกระท และหนอนชอนใบ 3. กระเทยม หว เปนพษตอมด แมลงวน และยง 4. กระเพรา ใบและยอดทงสดและแหง เปนพษตอมด แมลงวนและยง 5. คนฉาย ใบและตน เปนพษตอดวงงวง ดวงปกแขง บง มอดเจาะไม และมวนปกแขง 6. ขง เหงา เปนพษตอแมลงวนทอง มด แมลงวนและยง 7. ขมน เหงา เปนพษตอแมลงวนทอง 8. ขา เหงาสดหรอแหง เปนพษตอมด แมลงวน และยง 9. ขอบชะนาง ทกสวนของตน เปนยาฆาหนอนและแมลง 10 ค าแสด เมลด เปนพษตอแมลงวนทอง 11. เงาะ เปลอก ผล เปนพษตอแมลงวนทอง 12. ชบา ดอก เปนพษตอเพลยออนและไร 13. ชมเหดเทศ ใบ เปนพษตอมด แมลงวน และยง


14. เดหลใบกลวย ดอกบาน เปนพษตอแมลงวนทอง 15. ดองดง ราก เหงา เมลดและใบ ใชเปนยาฆา แมลงศตรพชและไร สมนไพรชนดตำง ๆ ตะไครหอม สะเดา พรก บอระเพด กระเทยม กระเพรา สตรน ำหมกชวภำพสมนไพรไลแมลง และปองกนเชอรำ สตรท 1 การท าสารสกดไลแมลงและปองกนเชอรา สวนผสม 1. ใบสะเดาแกหรอเมลดสะเดาบด


2. ใบนอยหนา 3. ใบฝรง 4. ใบกระเพรา 5. หวขาแก 6. หวตะไครหอม 7. เปลอกตนแค 8. เปลอกลกมงคด 9. กากน าตาล วธท ำ น าสวนผสมท 1 – 8 จ านวนพอสมควรเทาๆ กน สบหรอหนรวมกนในอตรา 3 สวน (3 กโลกรม) ผสมคลกเคลากบกากน าตาล 1 สวน (1 กโลกรม) ใสถงพลาสตกหมกไว 7 – 10 วน กรองเอาน าหมกไปใชในอตรา 2 ชอนแกงตอน า 20 ลตร น าไปฉดพนตนพชในชวงเยนหรอเชาทยงไมมแสงแดด ทก 7 – 10 วน / ครง เพอไลแมลงและปองกนก าจดเชอรา สตรท 2 น าหมกสมนไพรก าจดแมลง สวนผสม 1. ใบสะเดาแกหรอเมลด 2 กโลกรม 2. หวขาแก 2 กโลกรม 3. ตะไครหอมทงตน 2 กโลกรม 4. หางไหลหรอตนบอระเพด 2 กโลกรม 5. น าสะอาด 1 ปบ (20 ลตร) วธท า หนสมนไพรทง 4 ชนด เปนชนเลกๆ รวมกนต าหรอบดใหละเอยดแชน า 1 ปบ กรองเอาน ายาเขมขนสง 1 ลตร ผสมน า 1 – 2 ปบ น าไปฉดตนไม ปองกนก าจดเพลย หนอน แมลงตางๆ ควรฉดหางกน 3 – 5 วน อยางนอย 2 ครงขนไป

เรอง กำรผลตสำรอนทรยเพอปองกนและก ำจดศตรพช กำรใชสำรสกดจำกพชสมนไพร การดแลพชใหปลอดภยจากแมลง หรอศตรพชอนๆ ภายในสวน ควรหลกเลยงการใชสารเคมและหนมาใชสารสกดจากพชชนดตาง ๆ ทหาไดงายและพบไดทว ๆ ไป น ามาใชทดแทน ซงการใชสารสกดจากพชนนกมผลในการท าลายแมลงทเปนประโยชน พวกตวห า-ตวเบยนดวย แตมความเปนพษตอสงมชวตและสภาพแวดลอมนอยกวาสารเคม เนองจากความเปนพษมการสลายตวไดรวดเรว ไมตกคางในดนนาน ดงตอไปน 1. ยำสบ (Nicotiana tabacum, N. rustica, N.glutinosa)


ยาสบเปนไมพนเมองของอเมรกาใต ในประเทศไทยพบปลกมากในภาคเหนอและอสาน สารออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในยาสบ ไดแก สารนโคตน พบสารในทกสวนของตนพช (ใบ ล าตน ดอก เมลด ผล) แตจะพบสารนโคตนมากในสวนของใบและกานใบ นโคตนเปนสารทสลายตวไดงาย และมพษกบมนษยและสตวเลยงลกดวยนม เวลาฉดพนควรระมดระวงอยาใหละอองยาถกตว หลงจากฉดพชแลวตองรอใหตวยาสลายตว ประมาณ 3 -4 วน จงสามารถเกบผลผลตมาบรโภคได ยาสบใชไดผลกบดวงหมดผก ดวงเจาะเมลดฝาย แมลงปากดด เชน เพลยออน เพลยจกจน มวน ไรแดง หนอนกอ หนอนกะหล าปล หนอนชอนใบ และหนอนทวไป วธการใช ใชยาฉน 1 กโลกรม ผสมน า 2 ลตร ตมนาน 1 ชวโมง หรอแชทงไว 1 คน หลงจากนนกรองเอาแตน ายาฉน น าไปผสมน า 100 ลตร เพมประสทธภาพใหดยงขนดวยการใสน าปนใส หรอน าสบลงไปเลกนอย เมอเตรยมเสรจแลวตองน าไปฉดพนทนท อยาทงไวนานเพราะสารนโคตนจะเสอมประสทธภาพ น าใบยาสบสด 1 กโลกรม ต าใหละเอยด ผสมน า 15 ลตร ทงไวนาน 1 วน กรองเอากากทง เตมน าสบหรอน าปนใสเลกนอย แลวน าไปฉดพนทนท หลงจากฉดพนตองลางอปกรณทใชทงหมดเพอปองกนหวฉดอดตน ในการฉดพนสารละลายยาสบ ใหไดผลดตองฉดพนในชวงเวลาทมอากาศรอนจด (30 องศาเซลเซยสขนไป) 2. สะเดำ สะเดาทปลกและพบไดโดยทว ๆ ไปในประเทศไทยมอย 3 สายพนธ ไดแก สะเดาอนเดย (Azadirachta indica A. Juss.) สะเดาไทย (A. indica A. Juss var. Siamensis.) และสะเดาชางหรอสะเดาเทยม (A. excelsa Jack.) สะเดาอนเดย พบมากบรเวณชายทะเลและภาคเหนอ มรปรางลกษณะคลายกบสะเดาไทย แตขอบใบจะมรอยหยกฟนเลอย ปลายของฟนเลอยจะแหลม โคนใบเบยว ฐานใบเยองกนมาก ปลายใบแหลมเรยวและแคบมากจนคลายเสนขน ทรงพมมขนาดเลกถงขนาดกลาง สะเดาไทย พบไดโดยทว ๆ ไปทกภาคของประเทศไทย นยมน ายอดและดอกมารบประทาน ลกษณะของขอบใบหยกเปนฟนเลอย ปลายของฟนเลอยท โคนใบเบยว ฐานใบเยองกนเลกนอย ปลายใบแหลม ขนาดใบ ความหนาของใบ ผล และทรงพมของสะเดาไทยมขนาดใหญกวาสะเดาอนเดย ล าตนสงใหญ ปลกงาย และโตเรว สะเดาชาง (สะเดาเทยม) ปลกมากและเจรญเตบโตไดดในภาคใตของประเทศไทย ใบใหญ ขอบใบเรยบไมมรอยหยก นยมน ามาปลกรวมในสวนยาง หรอปลกเปนสวนปา สารสกดทพบในสะเดาและมฤทธในการปองกนก าจดแมลง ไดแก สารอะซาดแรคตน A(Azadirachtin A) พบมปรมาณมากในเนอในเมลด (seed kernel) ในสะเดา 3 สายพนธ พบวา สะเดาอนเดยใหปรมาณสารอะซาดแรคตนสงกวาสายพนธอน ๆ พบปรมาณ 4.7-7.8 มลลกรม/กรมเนอในเมลด รองลงมาไดแก สะเดาไทยใหสารอะซาดแรคตนปรมาณ 0.5-4.6 มลลกรม/กรมเนอในเมลด และในสะเดาชางหรอสะเดาเทยมใหสารอะซาดแรคตน 0.3 -3.57 มลลกรม/กรมเนอในเมลด โดยสารอะซาดแรคตนจะมผลในการยบยงการลอกคราบของแมลง ยบยงการวางไข และเปนสารไลแมลง ใชไดผลดกบหนอนชนดตาง ๆ เชน หนอนเจาะยอดกะหล า หนอนกระทหอม หนอนกระทผก หนอนเจาะสมอฝาย หนอนเจาะดอกมะล เพลยออน เพลยจกจน และเพลยไกแจ ส าหรบเพลยไฟ และไรแดง ใชไดผลปานกลาง วธการใช เมลดสะเดาทผงแหงมาบดหรอต าในอตรา 1 กโลกรม ผสมน า 20 ลตร ทงไว 1-2 คน แลวกรองเอากากออก น าสารสกดทไดไปฉดพน


ใบสะเดาแหง บดใหละเอยด คลกเมลดขาวโพด ใชอตรา 1:10 โดยน าหนก เพอปองกนก าจดแมลงศตรในโรงเกบเมลดพนธ เชน มอดแปง ดวงงวงถว ผเสอขาวเปลอก ดวงงวงขาวโพด ใบสะเดาแกใบสด อตรา 2 กโลกรม ต าใหละเอยดหมกในน า 10 ลตร ทงไว 2 คน กรองเอากากออกแลวน าไปฉดพน 3. โลตน มชอเรยกโดยทวไปวา หางไหล หางไหลแดง กะล าเพาะ (เพชรบร) เครอไหลน า อวดน า ไหลน า (ภาคเหนอ) โพตะโกสา (กะเหรยง-แมฮองสอน) เปนไมเลอยชนดเนอแขง ใบออกเปนชอมใบยอย 7 ใบ ไดแก หางไหลแดง มชอวทยาศาสตร Derris elliptica Benth. และชนดทมใบยอย 5 ใบ เรยกวา หางไหลขาว (D. malaccensis Prain.) ชนดทนยมปลกกนมากและท าเปนการคา คอ หางไหลแดง สารสกดทไดจากหางไหลและมผลในการปองกนก าจดแมลง และเบอปลาท าใหปลาสลบได โดยไมมพษตอคน ไดแก สารโรตโนน ซงพบมปรมาณมากในสวนรากของตนหางไหล โดยสารโรตโนนจะออกฤทธเหมอนสารก าจดแมลงชนดไมดดซมเขาสตนพช (non-systemic insecticide) ออกฤทธเปนพษโดยการกนหรอโดยการสมผส สารโรตโนนมผลโดยตรงกบระบบการท างานของไมโตคอนเดรย ซงอยภายในเซลของรางกาย โลตนสามารถน ามาใชปองกนก าจดแมลงไดหลายชนด ไดแก แมลงวน เพลยออน ดวงงวงถว ตกแตน ตวออนเพลยจกจนฝาย หนอนกระทผก และหนอนใยผก วธการใช น าสวนของรากหรอล าตนของโลตนทมอาย 2-3 ป มาบดหรอต าใหแหลกละเอยด โดยใชรากหรอล าตน 0.5-1 กโลกรม/น า 20 ลตร รวมกบการใสกากน าตาล 100 กรม เพอชวยเสรมประสทธภาพของสารสกดใหดยงขน หมกทงไวประมาณ 2 วน ในระหวางหมกควรใชไมกวน ประมาณ 3-4 ครง เมอครบ 2 วน น ามากรองเอาน าสกดทไดไปใชฉดพนปองกนก าจดแมลงได ขอควรระวงในการใชโลตน ไมแนะน าใหใชกบแปลงผกหรอไมผลทมบอเลยงปลาอยใกล ๆ เชน แปลงทขดเปนรองน าลอมรอบแลวเลยงปลาไว นอกจากนยงท าลายแมลงทมประโยชนพวกดวงเตา ตวห าดวย 4. สำบเสอ (Eupatorium odoratum L.) สาบเสอมชอเรยกอนวา ชาผกคราด, ยสนเถอน, เบญจมาศ, หญาฝรงเศส, หญาดอกขาว หญาเหมน ฯลฯ เปนวชพชพบเจรญงอกงามอยโดยทวไปในพนททไมมการพนสารเคมก าจด วชพช เปนไมลมลกเจรญงอกงามไดรวดเรว จงเหมาะทจะน ามาสกดเปนสารปองกนก าจดศตรพช สารทออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในสาบเสอ ไดแก pinene, limonene และ nepthaquinone ซงพบทงในสวนของดอกและในใบ แตในใบจะมปรมาณของสารมากกวาในดอก ใชไดผลกบหนอนชนดตาง ๆ เช น หนอนใยผกหนอนกระทผก เพลยออน และดวงเขยว วธการใช น าสวนของใบสาบเสอแหง 400 กรม ต าใหละเอยดผสมกบน า 3 ลตร ตม 10 นาท ท าใหเยนแลวกรองเอากากทง แลวน าไปพนในแปลงมะเขอเปราะ สามารถก าจดเพลยออนไดด และพนในแปลงผกสามารถปองกนก าจดหนอนกระทผกไดด


5. ตะไครหอม (Cymbopogon nardus L.) Rendle ตะไครหอมมชอเรยกอนวา ตะไครแด งตะไครมะขด จะไคมะขด เปนพรรณไมลมลก ทเกดจากหวหรอเหงาทอยใตดน เจรญแตกออกมาเปนกอเหมอนกบตะไครทปลกเปนพชสวนครวแตล าตนมขนาด ใหญกวา เจรญเตบโตไดดในดนทรวนซยมการระบายน าไดด มแสงแดดมาก สารทออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในตะไครหอม ไดแก geraniol, citronellal, linalool, neral, limonene ปจจยทท าใหสารออกฤทธมคาแตกตางกน ไดแก พนธของตะไครหอมทพบมอยหลายสายพนธ ไดแก ตะไครหอมไทย พนธศรลงกา พนธชวา รวมถงองคประกอบทางดานอายในการเกบเกยว แหลงทปลก และวธการสกดเอาสารมาใช จากผลการวเคราะหพบวา ในใบตะไครหอมจะมสารออกฤทธมากกวาในสวนของล าตน อายในการเกบเกยวควรอยในชวง 7-11 เดอน ตะไครหอมใชไดผลในการไลหนอนกระทผก หนอนใยผก ดวงถวเขยว และเพลยจกจน วธการใช ก. ใชในรปเปนผงทบดละเอยด แลวน ามาคลกเมลด ข.. ใชตะไครหอมบด แลวหมกดวยน าเปนเวลา 24 ชวโมง ในอตราความเขมขน 400 กรม/น า 8 ลตร ค. ใชตมทอณหภม 50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 3 ชวโมง ใชอตราความเขมขน 400 กรม/น า 8 ลตร ง. ใชสกดดวยไอน า โดยใชตะไครหอม 400 กรม/น า 3 ลตร กลนออกมาได 2 ลตร แลวน าไปใช 6. บอระเพด มชอเรยกอนวา เจตมล (ใต) จงจะลง (เหนอ) เครอเขาฮอ (อสาน) มชอวทยาศาสตร (Tinospora rumphii) เปนตนไมทมรสขม ขนไดโดยทวไป เปนไมเลอยขนพนตามตนไมใหญ ปลกงายและน ามาใชไดสะดวก สารทพบในเถาบอระเพดพชสามารถดดซมเขาไปอยในสวนตาง ๆ ของพชได จดเปนสารสกดจากพชประเภทดดซม ใชไดผลกบเพลยกระโดดสน าตาล เพลยจกจนสเขยว วธการใช น าสวนของล าตน (เถา) 400-500 กรม ต าใหละเอยดแชน าทงไว 1 คน กรองเอากากทงแลวน าไปพนในแปลงปลกพช 7. ขมนชน (Curcuma longa L.) เปนพชลมลกขามป มหวอยใตดน ขนเปนกอ ล าตนทแทจรงอยใตดนเรยกเหงา ปลกขนงาย เจรญเตบโตไดทงในทรมและทมแสงแดด สารออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในขมนชน ไดแก pinene phellandrene, borneol และ turmerone พบวาพนธ อาย และแหลงปลกเปนปจจยทท าใหปรมาณสารออกฤทธมคาแตกตางกน ขมนชนอนเดยพบสารออกฤทธมากกวาขมนชนไทย อายเกบเกยวทจะน าขมนชนมาท าสารสกดพช ควรจะมอายระหวาง 10-16 เดอน ขมนชนมประสทธภาพทงขบไลและก าจดแมลง ไดแก ดวงงวง ดวงถวเขยว มอดขาวเปลอก มอดแปง ขบไลหนอนใยผก หนอนหลอดหอม หนอนกระทผก และแมลงวน วธการใช น าแงงขมนมาบดเปนผง อตรา ½ กโลกรม ผสมน า 2 ลตร หมกทงไว 1 คน คนเอาแตน า น าน าคนทได 400 มลลลตร ผสมน า 2 ลตร น าไปฉดพนขบไลหนอน


ใชแงงขมนชนน ามาผงลมใหแหง บดใหละเอยดน าไปคลกกบเมลดพช เชน ถวเขยว โดยใชอตราผงขมนบด 10 กรมตอถวเขยว 100 กรม สามารถปองกนก าจดดวงถวเขยวได โดยออกฤทธเปนสารไลไดนาน 3 เดอน กำรท ำกบดกจบแมลง แมลงศตรพช สวนใหญจะชอบบนเขาหาวตถสเหลองมากทสด หากใชวสดสเหลอง เชน แกลลอนน ามนเครองสเหลอง ถงพลาสตกสเหลอง ตดขางทงสองใหมสวนเหลอสลบกนเลกนอยดงรป สวนลางกนแกลลอนตดใหเหลอประมาณ 2 นว สามารถเตมน าหรอของเหลวได ผสมกากน าตาลกบน าอตราสวน 1 : 1 วางตดตงบนหลกหรอหอยไวให อยเหนอตนพชเลกนอย แลวตดตงในแปลงปลกพชผกหางกนทกๆ 2- 3 ตารางเมตร แมล งก จ ะเขามา หาสเหลองและแ ม ล งบ างชนดเมอไดก ล น ห อ มของน าตาลกจะเขามากนน าตาล แลวตกลวงไปในน าสวนของเหลว บางสวนบนชนขอบขางทยนออกมาของขวดตดกบดกอยางงายดาย กจะลดอตราการท าลายของแมลงกบพชผกของเราไดอยางมาก แมลงศตรพชทเขามาตดกบดกสเหลองไดแก แมลงวนหนอนชอนใบ ผเสอกลางคนของหนอนกระทหลอดหอม ผเสอกลางคนของหนอนใยผก ผเสอกลางคนของหนอนกระท ผก ผ เส อ กลางคนของหนอนคบกะหล า แมลงวนทอง แมลงหวขาว เพลยไฟ เพลยจกจน เพลยออนและแมลงอนๆ กำรใชเชอจลนทรยในกำรปองกนและก ำจดศตร เชอราไตรโคเดอรมา เปนเชอราปฏปกษของเชอราโรคพช โดยเชอราไตรโคเดอรมาจะไปลดกจกรรมการด าเนนชวตของเชอราโรคพช เชน ยบยงการเจรญเตบโต ยบยงการขยายพนธ ดวยกลไกสามประการ คอ 1. การท าลายโดยตรง โดยการกนเชอราโรคพชเปนอาหาร 2. การแกงแยงทอยอาศย และสารอาหารทจ าเปนตอการเจรญเตบโต 3. การสรางสารปฏชวนะทเปนอนตรายตอเชอโรคชนดอน


นอกจากน เชอราไตรโคเดอรมา ยงมาชวยกระตนใหพชสรางภมตานทานตอเชอโรคพช กระตนใหรากพชเจรญเตบโตดขน ท าใหรากยาวและแขงแรง และเมออยในดนจะสรางสารทไปละลายธาตอาหารในเมดหนและดนใหละลายออก มาเปนประโยชนตอพช เชอราไตรโคเดอรมา เปนเชอราทอาศยอยในดนทวไป มหลายชนด หลายสายพนธ ทผานมาไดมการศกษาและคดเลอกสายพนธ เพอน ามาใชประโยชนในการควบคมโรคพช โดยมงเนนไปทเชอราโรคพชทเกดจากดน พบวาสามารถควบคมเชอราโรคพชไดดหลายชนด เชน เชอไฟทอปธอรา, พเทยม, ฟวซาเรยม, สเครอโรเทยม, ไรซอคโทเนย เปนตน ซงเชอราเหลานเปนสาเหตของโรคพชตางๆ ไดแก โรครากเนาโคนเนา โรคผลเนา โรคกลาเนาหรอกลายบ โรคเนาระดบดน โรคเหยวในพชตระกลพรก โรคถอดฝกดาบของขาว เปนตน ปจจบนพบวา นอกจากจะเปนปฏปกษตอเชอราโรคพชทอยในดนแลว ยงสามารถใชในการปองกนก าจดเชอราโรคพชในสวนตางๆของพชทอยเหนอ ดนไดดเชนกน เชน โรคไหมในขาว โรคแอนแทรกโนสในพรก เปนตน และมแนวโนมทจะมผลไปกระตนใหพชมความตานทานตอเชอไวรสโรคพชได อกดวย จงนบวาเปนเชอจลนทรยทมประโยชนอยางยงตอการเกษตร การใชเชอราไตรโคเดอรมามาควบคมโรคพช การใชเชอราไตรโคเดอรมาควรใชในชวงเวลาทแดดออน เหมอนกบชวภณฑชนดอนๆ สามารถน ามาใชทงในดานปองกนและรกษาโรค โดยมวธการใช 3 วธ 1. ใชคลกเมลดพช หรอสวนขยายพนธของพชทจะน าไปปลก เชน หว แงง เหงา กลบ ฯลฯ โดยใชเชอราไตรโตเดอรมาชนดเชอสดทเจรญอยบนเมลดขาวฟาง หรอขาวเปลอกในอตรา 1 ชอนโตะ ตอเมลด 1 กโลกรม 2. ใสเชอลงในดน โดยการผสมเชอราไตรโคเดอรมา กบร าละเอยด และปยหมกทยอยสลายแลวในอตรา เชอสด 1 กก. (2 ถง) ร า 5 กก. และปยหมก 50 กก. น าเชอคลกเคลากบร าใหเขากนดกอน แลวจงผสมกบปยหมก หากปยหมกแหงเกนไปใหพรมน าใหมความชนพอประมาณ หลงจากผสมแลวใชใหหมดภายใน 1 วน สามารถใชไดกบพชทกระยะการเจรญเตบโต ดงน - ใชผสมดนเพาะกลา อตรา สวนผสม 1 สวน/ดนเพาะกลา 4 สวน - ใชหวานลงในแปลงกอนหรอหลงปลก (พชไร พชผก) ใชสวนผสม 200 กรม ตอพนท 1 ตารางเมตร - ใชรองกนหลม (ไมผล หรอพชทปลกเปนหลม) ใชสวนผสม 300 – 500 กรมตอหลม - หวานรอบโคนตนและภายในทรงพม (ไมผล) 300 – 500 กรมตอตารางเมตร หรอ นบอายไมผล คอ อาย 1 – 5 ป ใช 1 – 5 กก./ตน อายเกน 5 ป ใช 5 กก./ตน หลงจากหวานแลวใชวสดคลมดน (เชน ฟางขาว) หากไมมใหคราดหรอเกลยดนกลบบางๆ เพอปองกนแสงแดด หลงจากนนรดน าใหพอชม 3.วธผสมน า ไดแกการน าเชอสดไปยในน าเพอใหสปอรของเชอราหลดจากเมลดลงไปใน ในน า กรองเอาเมลดออก แลวน าน าทไดไปใช อตราการใช เชอสด 1 กก. (2 ถง) ตอน า 100 – 200 ลตร น าน าทไดจากการยลางสปอรไปใชดงน - ฉดพนใหทวตนพช เพอปองกนก าจดโรคพช (ทเกดจากเชอรา) ทอยบนใบ ตน กง หรอผล - ใสบวรดน ารดไปทดน ใชกบโรครากเนาโคนเนา - ปลอยไปกบระบบน าหยด หรอสปรงเกอร วธการผลตเชอราไตรโคเดอรมา มวธการผลตจ าแนกได 2 วธใหญ ๆ คอ ผลตโดยไมนงวสดเลยงเชอ และผลตโดยการนงวสดเลยงเชอ ซงมวธการดงน


1. การผลตอยางงายโดยไมตองนงวสดเลยงเชอ วธนไดแก การใชปลายขาว หรอขาวสารมาเปนวสดเลยงเชอ เปนวธทงาย เหมาะส าหรบการท าเชอใชเองในระดบครวเรอน แตไมเหมาะทจะท าในปรมาณมากๆ วธการคอ 1) หงขาว หรอปลายขาวดวยหมอหงขาวไฟฟา ในอตรา ขาว 3 สวนตอน า 2 สวน (ส าหรบขาวแขง) หรอ ขาว 5 สวนตอน า 3 สวน (ส าหรบขาวใหม หรอขาวออน) ซงเมอหงออกมาแลวจะไดขาวในลกษณะกงสกกงดบ 2) เมอหมอหงขาวดดใหตกใสถงขณะทยงรอน โดยใชถงทนรอนขนาด ประมาณ 8 – 11 นว ใสถงละประมาณ 250 กรม (ประมาณ 3 ทพพ) แลวพบปากถงทงไวใหเยน 3) เมอขาวเยน (เหลอความอนเลกนอย) น ามาใสหวเชอไตรโคเดอรมา ถงละ 2 – 3 กรม (หรอประมาณเทาเมลดขาวโพด 1 เมลด) ตอถง แลวเยบปากถงดวยลวดเยบกระดาษ หรอใชยางวงรดปากถงใหแนน จากนนขย าหวเชอคลกกบขาว แลวใชเขมแทงถงเพอระบายอากาศ 30 – 40 ร การใสหวเชอควรท าในททไมมลม เชนในหองทปดมดชด 4) น า ถงขาวทใสเชอแลวไปวางในทรม รอใหเชอเดน การวางถงใหวางราบกบพนและเกลยขาวใหแบนบางๆ พรอมกบโหยงถงดานบนขน เพอใหอากาศไหลเวยนไดทวถง วางทงไวประมาณ 7 วน เชอจะเดนเตมถง ก าน าไปใชได 2. การผลตโดยการนงวสดเลยงเชอ ใชวธการเตรยมวสดเชนเดยวกบการผลตเชอราบวเวอรเรย วธนเหมาะส าหรบการผลตในปรมาณมาก เชน รวมกลมชวยกนผลต หรอการผลตเพอจ าหนาย ซงจะมความสม าเสมอมากกวาวธแรก และเกบรกษาไดนานกวา มขนตอน และวธการดงน 2.1. เตรยมวสดเลยงเชอ เชอราไตรโคเดอรมาสามารถเจรญไดบนเมลดธญพชทกชนดเชนเดยวกน แตขนาดเมลดทเหมาะสมทจะท าใหไดสปอรมาก คอ ขนาดปานกลาง เชน เมลดขาวฟาง หรอเมลดขาวเปลอก โดยเมลดทน ามาใชตองไมเปนเมลดทคลกสารเคม หรอสารก าจดเชอรา การเตรยมเมลดขาวฟาง หรอขาวเปลอกส าหรบเลยงเชอราไตรโคเดอรมาท าเหมอนกบการเตรยมเมลด ขาวโพดเพอเลยงเชอราบวเวอรเรย คอ น าเมลดขาวเปลอก หรอขาวฟางมาลางใหสะอาด - ท าใหเมลดอมน าดวยการแชเมลดไว 1 คน (หรอใชวธตมประมาณ 30 นาท) - น ามาพงใหหมาดน า (ใหผวแหง) - น ามากรอกใสถง (ถงเพาะเหด: ถงทนความรอนชนดขยายขาง ขนาด 6 – 12 นว) ถงละประมาณ 4 – 5 ขด (หรอสงประมาณ 4 นว) สวมปากถงดวยคอขวด ลกประมาณ 3 นว แลวพบปากถงลง อดดวยส าล หรอขฝาย แลวหมปากถงดวยกระดาษ รดดวยยางวง 2.2. นงฆาเชอ เมอเตรยมถงเมลดขาวโพดเสรจแลวใหน าไปนง เพอฆาเชอจลนทรยในถง ถาใชหมอนงความดน ใชความดน 15 ปอนด/ตารางนว อณหภม 121 องศา เซลเซยส ใชเวลานง 30 นาท กรณใชหมอนงลกทง (ท าจากถงแกลอน) ใชเวลานงอยางนอย 3 ชวโมง นบ จากน าเดอด หลงจากนงเสรจแลวน ามาวางทงไวรอใหเยน แลวแกะกระดาษทหมปากถงออก 2.3. การเขยเชอ การเขยเชอไตรโคเดอรมา ไมจ าเปนตองท าในตเขยเชอ แตควรท าในททลมสงบ และกอนทจะเขยเชอใหท าความสะอาด และฆาเชอทพนโตะดวยแอลกอฮอล 70 % ทมอและชอนกเชดแอลกอฮอลดวยเชนเดยวกน การเขยเชอท าโดยใชชอนตกหวเชอใสลงในถงขาวเปลอก หรอขาวฟางทนงฆาเชอแลว ถงละ 2 – 3 กรม ปดจกส าลไวเหมอนเดม และเขยาถงเลกนอย


2.4. การบมเชอ น าถงขาวเปลอก หรอขาวฟางทใสเชอแลว ไปวางในทรมอณหภมปกตประมาณ 7 วน เชอจะเดนเตมถงพรอมทจะน าไปใชได การเกบรกษาหลงจากทเชอเดนเตมแลว ควรเกบไวในทแหงและเยนจะเกบไดนานขน ขนตอนกำรท ำเชอไตรโคเดอรมำ 1.หาหวเชอไตรโคเดอรมา จากแหลงทเชอถอได เชน หนวยงานราชการ เปนตน

2.หาอปกรณทจะน ามาท าหวเชอไตรโคร เดอรมา ทหางายจากครวเรอน - หวเชอไตรโคเดอรมา - ขาวสาร หรอใชปลายขาวกได - น าสะอาด - เครองชง (กโล) - หมอหงขาว - ยางวง - ถงพลาสตกกนรอน ขนาด 8” x 12” 3. ท าการหงขาว ใชปลายขาวหรอขาวสาร 3. แกว (1แกวมความจประมาณ 250 ซซ ) ประมาณ 600 ก ร ม ใสน าเปลาสะอาด 2 แกวหรอ ประมาณ0.5ลตรหงดวย ห ม อ ห งข าวไฟฟ าเม อส กแล วจะไดข าวสก (ประมาณ 1 ก โล ก ร ม ) ตกขามทหงสกใหมๆใสถงพลาสตกทนรอนขนาด 8*12 น ว ( ถ งเบอรนจะพอดกบขาว 250g.) ถงละ 2แกวน าหรอ 2 ท พ พ (ประมาณ 250-300 กรม ) รดอากาศออกจากถงแลว พบปากถงไว รอใหขาวอนหรอเกบเยน จงเทหวเชอราไตรโคเดอร มาใสลงในถงพลาสตก (หวเชอราไตรโคเดอรมา 1 ขวด บรรจ 20 กรม ใสในขาวสกไดจ านวน ไมนอยกวา 32 ถง รวมทงหมดไมนอยกวา 8 กโลกรม )


4. การเกลยขาว เกลยขาวใหแบน รดอากาศออก พบปากถงไวดานลาง รอจนขาวอน เกอบเยนขาวสาร 3 แกว+น า 2 แกว จะไดขาวออกแขงๆ จ านวน 1 กโลกรม ใสถงไดจ านวน 4 ถง ขอดของขาวทออกแขงๆคอเมอหมกแลวขาวไมเละเปนน า 5. การเหยาะเชอ เหยาะหวเชอราไตรโคเดอรมาบรสทธ จ านวน 2-3 เหยาะ/ถง


6. การรดอากาศ รดอากาศออก มดปากถงใหแนน แลวใชเขมเจาะบรเวณ ปากถงใตยางรด ประมาณ 15-20 ร 7. จดเรยงวางไวในทอากาศโปรง ไมรอน ไมโดนแสงแดด ใหไดรบแสง ไมต ากวา 6-10 ชวโมง/วนหากไดแสงนอยกวานใหใชหลอดฟออรเรทเซนชวยไดแลวดงถงตรงกลางใหพองขน เพอใหมอากาศใหเชอราไดใชหายใจ 8. 2 - 3 วนผานไป สงเกตดจะเหนเชอราเรมเปนสเขยวๆ ใหบบๆและกระจายขาว ใหแตกออกจากกนแลวเขาเบาๆใหเชอคลกเคลาจนทว เกอบลม ในชวงท ใสหวเชอในขนตอนแรก ใหเขยา ถงเบาๆ ใหเชอกระจายใหทวเหมอนกนครบ 9. จดเรยงและดงกลางถงใหอากาศเขาเหมอนเดม แลวทงไวอก 4 - 5 วน


10. 4-5 วนผานไป จะไดหวเชอไตรโคเดอรมาสด สเขยวๆ ใหน าไปใชไดเลย อตราการใช 1ถง / น า 20 ลตร หวเชอทยงไมไดใชใหเกบใสในตเยนชองธรรมดา เกบไวได นาน1 เดอน 11. มาถงขนตอนการใช ใหเอาเชอไตรโคเดอรมาสด ใสภาชนะใสน าเลกนอย คนให สปอรของไตรโคเดอรมาแตกออกจากกอนขาวน าทไดจะเปนสเขยวๆ. 12. เตมน าใหไดจ านวนตามสวนทตองการ แลวใชกระชอนหรอภาชนะกรองหยาบ 1 ครง แลวใชภาชนะหรอตะแกรงในลอนตาละเอยดกรองแบบละเอยดอกครงเพอปองกน การอดตน ทหวของเครองฉดพน.แลวเตมสารจบใบเพยงเทานเรากไดปลอดภยจาก สารพษและยงเสรมภม


ตานทานใหกบพชของเรา การท างานของไตรโคเดอรมา เชอราชนดน จะออกฤทธแยงอาหารแยงทอยกบเชอราโรคราย และยงแทงรากเขาไปในตวเชอราโรครายท าให เชอรายตองตาย ***ควรฉดพนในเวลาทมแสงแดดออน หรอตอนเยน*** ***กอนฉดพน วสดปลกและพชตองมความชมชน*** ***ทงไว ประมาณ 30 นาท จงฉดพน*** ***ใชไดกบพชทกชนด พชยนตนใชราดดน บรเวณรอบทรงพม*** ***หวเชอไตรโคเดอรมาบรสทธ หาซอไดท รานพนธไม มก. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร*** ***หวเชอไตรโคเดอรมาบรสทธ เกบอณหภมหอง ไดนาน 6 เดอน เกบในตเยนได นาน 1 ป***


ใบงานท 7 การปลกพช การดแลรกษา การผลตสารอนทรยเพอการปองกนและการก าจดศตรพช

1. ใหนกเรยนอธบายเครองมอการเกษตรวธการใช และการเกบรกษาทใชในการเตรยมแปลงปลกพชมาใหเขาใจ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ปยคอกทนยมใชกนอยางแพรหลาย มกชนด อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงยกใหความหมายของปยพชสดมาใหเขาใจ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ศตรพชหมายถงอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


ทรพยำกรธรรมชำต หมายถง สงทเกดขนเองตามกระบวนการธรรมชาตและมนษยสามารถน ามาใชประโยชนใน การด ารงชวตได ทส าคญ ไดแก 1. ดน 2. น า 3. แรธาต 4. ปาไม ทรพยำกรหมนเวยน หรอทรพยำกรทใชไมหมดสน เปน ทรพยากรทมอยในธรรมชาตอยางมากมาย อาทเชน แสงอาทตยอากาศ และน าใน วฏจกร ทรพยากรประเภทนมความจ าเปนตอรางกายมนษยและสงมชวตอยางอนถาขาดแคลนหรอมสง เจอปนทงทเปนพษและไมเปนพษ กจะมผลตอการเจรญเตบโตและศกยภาพในการผลตของทรพยากรธรรมชาต นน การจดการจะตองควบคมการกระท าทจะมผลเสยหรอเกดสงเจอปนตอทรพยากร ธรรมชาตตองควบค มและปองกนมใหเกดปญหามลพษจากขบวนการผลตทงการ เกษตร อตสาหกรรม ทจะมผลตอทรพยากรประเภทน รวมทงการใหการศกษาแกประชาชน ทงผลด-ผลเสยของการปนเปอนวธการควบคมและปองกน รวมทงตองมกฎหมายควบคมการกระท าทจะมผลตอทรพยากรธรรมชาตประเภทนดวย แสงแดด จดเปนทรพยากรธรรมชาตทไมหมดสน เราสามารถใชประโยชนในการถนอมอาหาร ผลตเกลอ นอกจากนยงใชเปนประโยชนในเชงพลงงานอนๆ อกมาก เพอทดแทนทรพยากรบางชนดเชนปาไม

ทรพยำกรทดแทนได เปนทรพยากรธรรมชาตทใชแลวสามารถฟนคนสภาพได ทงในระยะสนและระยะยาว ซงไดแก ปาไม มนษยสตวปา พช ดน และน า ทรพยากรประเภทนมกจะมมากและจ าเปนอยางยงตอมนษยและสงมชวตอน ๆ มนษยตองการใชทรพยากรนตลอด

บทท 8 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปลกฝงคณธรรมในอาชพเกษตร ก าจดศตรพช


เวลาเพอปจจยส การเกบเกยวผลประโยชนจาก ทรพยากรธรรมชาตชนดน หรอการน ามาใชประโยชนควรน ามาใชเฉพาะสวนทเพมพนเทานน หรออกนยหนงแนวคดนถอวาฐานของทรพยากรธรรมชาตทมอยเปรยบ เสมอนตนทนท จะไดรบผลก าไรหรอดอกเบยรายป โดยสวนก าไรหรอดอกเบยนกคอ สวนทเราสามารถน ามาใชประโยชนไดนนเอง การจดการจะตองจดใหระบบธรรมชาตมองคประกอบภายในทมชนด และปรมาณทไดสดสวนกน การใชตองใชเฉพาะสวนทเพมพนและตองควบคมและปองกนใหสตอกหรอฐาน ของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน ๆ มศกยภาพ หรอความสามารถในการใหผลตผล หรอสวนเพมพนไดอยางมประสทธภาพ รวมทงในการใชหรอการผลตของทรพยากรธรรมชาตนน จ ะ ต อ ง ใ ช เท ค โน โลย ทเหมาะสมและ ย ด ห ล กท า ง ก า ร อนรกษวทยาดวย ทรพยากรปาไม เปนทรพยากรธรรมชาตทมประโยชนมหาศาล ทงในดานการควบคมสภาพภมอากาศ และระบบนเวศ เปนแหลงอาหารและแหลงตนน าล าธาร ทรพยำกรทใชแลวหมดไป เปนทรพยากรธรรมชาตทใชแลวจะหมดไป ไมสามารถเกดขนมาทดแทนได หรอถาจะเกดขนมาทดแทนไดกตองใชเวลานานมาก และมกเปนทรพยากรทมความส าคญทางดานเศรษฐกจ ซงไดแก น ามน ปโตรเลยม กาซธรรมชาต และสนแร การจดการทรพยากรประเภทน จะตองเนนการประหยดและพยายามไมใหเกดการสญเสย ตองใชตามความจ าเปนหรอถาสามารถใชวสดอนแทนไดกควรน ามาใชแทน รวมทงตองน าสวนทเสยแลวกลบมาใชประโยชนใหคมคาตอไป


การขดเจาะน ามนในทะเล อาจจะกอใหเกดการท าลายทรพยากรธรรมชาตทางทะเล เชน ปะการง และแหลงทอยอาศยของสตวน าได หากไมมการจดการ ทเหมาะสม สงแวดลอม สงแวดลอม หมายถง สงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน สงทเปนรปธรรมและนามธรรม สงทเหนไดดวยตาและไมสามารถเหนไดดวยตา สงทเปนประโยชนและไมเปนประโยชน (เกษม, 2540) จากค าจ ากดความดงกลาว สามารถสรปไดวา สงแวดลอม คอ สงตางๆ ทอยรอบๆ ตวเรา แต ค าวา "ตวเรา" ในทนไมไดหมายถงตวมนษยเราเทานน โดยความเปนจรงแลว ตวเรานนเปนอะไรกไดทตองการศกษา/ร เชน ตวเราอาจจะเปนดน ถากลาวถงสงแวดลอมดน หรออาจจะเปนน า ถากลาวถงสงแวดลอมน า เปนตน นอกจากนอาจมขอสงสยวา สงทอยรอบตวเรามรศมจ ากดมากนอยเพยงใด ซงสามารถอธบายไดวาสงตางทอยรอบๆ ตวเรา ไมไดมขอบเขตจ ากด มนอาจอยใกลหรอไกลตวเรากได จะมบทบาทหรอมสวนไดสวนเสยตอตวเราอยางไรนนมนกขนอยกบลกษณะ และพฤตกรรมของสงนนๆ เชน โศกนาฏกรรมตกเวรดเทรด ซงตวมนอยถงสหรฐอเมรกา แตมผลถงประเทศไทยไดในเรองของเศรษฐกจ เปนตน ประเภทของสงแวดลอม จากความหมายของสงแวดลอมดงกลาวสามารถแบงสงแวดลอมไดเปน 2 ประเภท คอ สงแวดลอมทางธรรมชาต และสงแวดลอมทมนษยสรางขน 1. สงแวดลอมทางธรรมชาต แบงออกเปน 2 ประเภทยอย คอ สงแวดลอมทางกายภาพ (หรอสงแวดลอมทไมมชวต) และส งแวดลอมทมชวต 1. 1 สงแวดลอมทางกายภาพ หรอสงแวดลอมทไมมชวต แบงไดดงน 1.1.1 บรรยากาศ หมายถงอากาศทหอหมโลก ประกอบดวย กา๙ชนดตางๆ เชน โอโซน ไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน คารบอนไดออกไซด ฝนละออง และไอน า 1.1.2 อทกภาค หมายถงสวนทเปนน าทงหมดของพนผวโลก ไดแก มหาสมทร ทะเล แมน า ฯลฯ 1.1.3 ธรณภาค หรอ เปลอกโลก หมายถง สวนของโลกทเปนของแขงหอหมอยรอบนอกสด ของโลกประกอบดวยหนและดน 1.2 สงแวดลอมทมชวต ไดแก พช สตว และมนษย 2. สงแวดลอมทมนษยสรางขนแบงได 2 ประเภทดงน 2.1 สงแวดลอมทเปนรปธรรม ไดแก บานเรอน ถนน สนามบน เขอน โรงงาน วด 2.2 สงแวดลอมทเปนนามธรรม ไดแก ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ศาสนา กฎหมายระบบเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง เปนตน


ใบงานท 8 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปลกฝงคณธรรมในอาชพเกษตร ก าจดศตรพช 1. จงบอกความหมาย สงแวดลอม มาพอสงเขป ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงบอกความหมาย ทรพยากรธรรมชาต มาพอสงเขป ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. ทรพยากรหมนเวยน หรอทรพยากรทใชไมหมดสน แตกตางจาก ทรพยากรทดแทนได อยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ทรพยากรทใชแลวหมดไป มอะไรบาง ใหนกศกษาบอกมา 5 ชนด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................... ………………………………………………………………………………………...................................................................................... 5. สงแวดลอมแบงออกเปนกประเภท อะไรบาง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. สงแวดลอมทางธรรมชาต แตกตางจาก สงแวดลอมทมนษยสรางขน อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

หลักการเกษตรอินทรีย์ 1 บทที่...

Documents