รายงานผลการวจย

เรอง

แนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย : กรณศกษาชมชนทอผาฝายไทลอบานเฮย อ.ปว จงหวดนาน

A Research of proficiency development in fashion design made from hand woven cotton : Case study of Thai-lue hand woven cotton fabric, Baan Hia , Pua District , Naan Province

โดย

นายจกรพนธ สระประเสรฐ

รายงานการวจยนไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ปการศกษา 2558

DPU

ก

บทคดยอ

การวจยแบบผสมผสาน (Mixed Methods) ครงนมวตถประสงคหลกเพอคนหาแนวทางพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายทอมอของชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ซงการวจยแบงออกเปน 3 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 การศกษาลกษณะเดนของลายผาฝายทอมอทชมชนมอยโดยการลงพนทศกษาขอมลจากชมชนแมเหย ขนตอนท 2 การศกษาปญหาและความตองการในการขยายกลมลกคา โดยการสมภาษณตวแทนชมชนและตวแทนจ าหนาย จ านวน 100 คน และขนตอนท 3 การน าหลกการออกแบบเครองแตงกายไปใชวเคราะหปญหาจากลกษณะตวอยางเครองแตงกายทชมชนมอย ดวยการศกษาผาฝาย, การสมภาษณตวแทนชมชน และการวเคราะหตวอยางเครองแตงกายจากผาฝาย สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการสงเคราะหเนอหา (Content Analysis) จากการวเคราะหและการสงเคราะหขอมล สรปผลการวจยไดวา ลกษณะของผาทอมอทชมชนมอยคอ ผาทอลายน าไหล และผาทอลายขด รปแบบเครองแตงกายทชมชนมอยไมตอบสนองความตองการของกลมเปาหมายใหม ชมชนไมมความรในการใชหลกและกระบวนการในการออกแบบเครองแตงกาย และจากการวเคราะหท าใหไดแนวทางพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย โดยใชหลกในการออกแบบเครองแตงกาย ค ำส ำคญ : ผาฝายทอมอ, รปแบบเครองแตงกาย, แนวทางการออกแบบเครองแตงกาย

DPU

ข

Abstract

The main objective of this Mixed-Methods research is to find out proficiency development in fashion design made of hand-made woven cotton : A case study of Thai-lue hand-woven fabric cotton at Baan Hia, Pua district, Nan province, Thailand which has successfully been done and divided into three steps; the first step, a study of outstanding cotton’s features in the existing patterns by studying community’s cotton at ‘Baan Hia’, the second step, an investigation of problems and needs for expanding to new targets and customer groups by interviewing 100 stakeholders consisted of community representatives and cotton distributors and the third step, an implementation of fashion design principle to analyze those problems from the existing cotton clothing of Baan Hia with the study of woven cotton, interview of community representatives and analysis the clothing samples of woven-fabric cotton in the community ‘Baan Hia’. Frequency, percentage, mean, standard deviation and content analysis are statistically employed for data analysis. The research findings revealed that information. After analysis and synthesis all data and information, it can lead into the findings and can be concluded that the existing cotton’s features and patterns are ‘Num Lai textile woven pattern and Khit textile woven pattern’. The present attires and community’s clothing styles are not meet the needs of new target groups. The community has no knowledge of principles and process of costume design. And from those analyses made its design possible and the proficiency development of women's suitable cotton design through the principles of clothing and fashion design are found respectively. Keywords : Hand-woven cotton, costume style, guideline of clothing design

DPU

ค

กตกรรมประกาศ

การศกษาเรองแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายกรณศกษาชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน เปนงานวจยทไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ประจ าปการศกษา 2558 โดยไดรบการสนบสนนอยางดยงจากศนยวจยและคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย การท างานวจยในครงน ผวจยไดรบความชวยเหลอและความอนเคราะหจากหลายบคคลและหลายภาคสวน ซงเปนสวนส าคญทท าใหงานวจยนส าเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร. สลกษณ ศรบร ทสนบสนน และสงเสรมให

ไดท างานวจยน ทานคอผจดประกายใหเรมท าวจยน ทงยงใหความกรณาชวยเหลอและให

ก าลงใจในทกๆ ดานจนผลงานส าเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบพระคณ ดร.เกยรตอนนต ลวนแกว ผทรงคณวฒทกรณาใหค าแนะน า และ

ขอเสนอแนะในดานตางๆ วธการน าเสนองานวจย การเขยนงานวจย รวมถงกระบวนการตางๆ

เพอน าไปปรบปรงงานวจยใหสมบรณ

ขอขอบพระคณหวหนาชมชนบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ทใหความอนเคราะหใน

การใหขอมล และดแลตลอดชวงเวลาในการลงพนทเพอเกบขอมล ซงเปนกระบวนการส าคญใน

การท างานวจยใหส าเรจลลวงไดในครงน

ขอขอบพระคณคณาจารยในคณะศลปกรรมศาสตรทกทานทใหการสนบสนนและให

ความชวยเหลออยางดเสมอมา

ขอบพระคณนกศกษา ภาควชาการออกแบบแฟชน ทรวมงานวจยน ซงเปนสวนส าคญ

ทท าใหงานวจยนสมบรณและส าเรจลงไดเปนอยางด

ผวจย

DPU

ง

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย............................................................................................... ก 121 บทคดยอภาษาองกฤษ......................................................................................... ข กตตกรรมประกาศ................................................................................................ ค สารบญ................................................................................................................ ง สารบญตาราง...................................................................................................... ช สารบญภาพ........................................................................................................ ซ บทท 1 บทน า..................................................................................................... 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา............................................ 1

1.2 วตถประสงคของการวจย.................................................................. 2 1.3 สมมตฐานของการวจย…………………………………………………. 2 1.4 ขอบเขตของการวจย……………………………………………........... 3

1.5 ขอจ ากดของการวจย……………………………………………........... 3

1.6 ขอตกลงเบองตน……………………………………………………….. 3

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………….. 3

1.8 นยามศพท……………………………………………………………… 3 บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ………………………………… 6

2.1 ขอมลทเกยวของกบชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน... 7 2.1.1 ความรท วไปของผาทอพนบาน…………………………………. 7 2.1.2 พฒนาการของผาทอพนบาน……………………………………. 9 2.1.3 ประวตความเปนมาของชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว

จงหวดนาน………………………………………………………. 13

2.2 ขอมลทเกยวของกบการออกแบบเครองแตงกาย………………………. 16 2.2.1 ความหมายและความส าคญของเครองแตงกาย………………… 16 2.2.2 แนวคดเกยวกบอตลกษณ……………………………………….. 18 2.2.3 แนวคดเกยวกบภมปญญาการทอผา……………………………. 22 2.2.4 หลกการออกแบบเครองแตงกาย………………………………… 28 2.2.5 การเลอกใชผาในการออกแบบเครองแตงกาย…………………… 60

2.3 ขอมลทเกยวของกบแฟชน………………………………………………. 61 2.3.1 ความหมายและความเขาใจเกยวกบการออกแบบ……………… 61

DPU

จ

สารบญ(ตอ)

หนา 2.3.2 แฟชนกบการพฒนาแนวคดการออกแบบ……………………. 63

2.4 งานวจยทเกยวของ……………………………………………………. 63 บทท 3 วธการด าเนนงานวจย............................................................................... 71

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง................................................................. 71 3.2 การสรางเครองมอในการวจย……………………………………………. 71 3.3 การเกบรวบรวมขอมล........................................................................ 72 3.4 การวเคราะหขอมล………………………………………………………. 73

บทท 4 ผลการศกษา………………………………………………………………….. 74 4.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณหวหนาชมชน เกยวกบเครอง

แตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน.. 74

4.2 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณตวแทนชมชนเกยวกบเครอง

แตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน..

77

4.3 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณตวแทนจ าหนายผาฝาย

บานเฮยในการออกรานงานศลปาชพประทปไทย………………………

78

4.4 ผลสรปจากการวเคราะหหารปแบบการพฒนาการออกแบบเครองแตง

กายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน จากชดทมอยจรง

ตามลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน และจ าหนาย

ไดมากทสด……………………………………………………………….

79

4.5 ผลสรปจากการวเคราะหแนวทางในการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาสมยใหม…………..............

83

4.6 ผลสรปขนตอนแนวทางในการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาสมยใหม…………………………………………

84

4.7 ผลสรปจากการวเคราะหขอมลแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบการ

เลอกซอเครองแตงกายผาฝาย ไทลอ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน..

85

DPU

ฉ

สารบญ(ตอ) หนา บทท 5 สรปผลการศกษา…………………………………………………………….. 103

5.1 สรปผลการศกษา………………………………………………………. 103 5.2 อภปรายผลการศกษา…………………………………………………. 104 5.3 ขอเสนอแนะ…………………………………………………………… 106

บรรณานกรม……………………………………………………………………………. 107 ภาคผนวก………………………………………………………………………………. 109

ภาคผนวก ก แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบเครองแตงกาย ผาฝายไทลอ……………………………………………………

110

ภาคผนวก ข แบบประเมนความคดเหนทมตอตนแบบผลตภณฑ………….. 115 ภาคผนวก ค รปแบบชดตนแบบจ านวน 8 แบบ 117

DPU

ช

สารบญตาราง ตารางท หนา

4.1 แสดงการวเคราะหรปแบบเครองแตงกายเดมของทางชมชน 80 4.2 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะสของเสอผาและเครอง

แตงกายจากผาฝาย……………………………………………………….. 85

4.3 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะเสนของเสอผาและเครองแตงกายทชอบ……………………………………………………….

86

4.4 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะการตดเยบเสอผาและเครองแตงกายทชอบ……………………………………………………….

86

4.5 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะการตกแตงเสอผาและเครองแตงกายทชอบ……………………………………………………….

87

4.6 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบเสนกรอบนอกของเสอผาและเครองแตงกายทชอบ……………………………………………………….

88

4.7 รปแบบเสอผาและการแตงกายทกลมลกคาสมยใหมเลอกซอจากผลตภณฑทนกศกษาสรางขน จ านวน 8 ชด……………………………..

90

4.8 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 4 ตามเกณฑทก าหนด……………………………………………………………

91

4.9 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 5 ตามเกณฑทก าหนด……………………………………………………………

92

4.10 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 2 ตามเกณฑทก าหนด……………………………………………………………

93

4.11 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 1, 3 และ6 ตามเกณฑทก าหนด……………………………………………………….

96

DPU

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 แสดงรปแบบผาฝายทอชมชนบานเฮย……………………………………. 13 2.2 แสดงลกษณะการทอผาไทลอ…………………………………………….. 15 4.1 แสดงรปแบบผาทอลายน าไหล……………………………………………. 75 4.2 แสดงลกษณะเครองแตงกายทใชผาฝายทอมอลายน าไหล……………… 75 4.3 แสดงผาทอลายขด…………………………………………………………. 76 4.4 แสดงเครองแตงกายทชมชนใชผาทอลายขดในการตกแตง……………… 77 4.5 แสดงเครองแตงกายรปแบบเดมและเครองแตงกายรปแบบใหม………… 78 4.6 แนวทางในการออกแบบเครองแตงกายผาฝายใหเปนทนยมและทนสมย 84 4.7 รปแบบชดตนแบบทนกศกษาสรางขนจ านวน 8 แบบ…………………… 89 4.8 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 4……………………. 91 4.9 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 5…………………….. 92

4.10 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 2…………………….. 93 4.11 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 1…………………….. 94 4.12 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 3…………………….. 95 4.13 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 6…………………….. 95 4.14 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 4…………………….. 97 4.15 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 7…………………….. 98 4.16 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 1…………………….. 99 4.17 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 6 …………………… 100 4.18 แสดงชดตนแบบ (ซาย) รปแบบท 8 (ขวา) รปแบบท 5…………………. 101 4.19 แสดงชดตนแบบ (ซาย) รปแบบท 3 (ขวา) รปแบบท 2…………………. 101

DPU

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ลอหรอไทลอ1 หนงในชนกลมชาตพนธทอาศยอยในแถบภาคเหนอบรเวณลานนาไทย หรอแถบจงหวดจงหวดเชยงใหม พะเยา เชยงราย ล าพน และนาน โดยบรรพบรษชาวไทลอนนอพยพมาจากสบสองปนนา ชนกลมนมวฒนธรรมในการทอผาซงสวนใหญเปนผาฝายทตกแตงลวดลายลกษณะอนเปนเอกลกษณเฉพาะตน แสดงถงเผาพนธของกลมชนของตนเองแตกตางจากกลมอน นบจากโบราณกาลสมยของบรรพบรษชาวไทลอ จะมการทอผาฝายเพอใชในครวเรอนหลายหลากประเภท ไดแก ผาซน ผาคลมไหล ผาขาวมาและทอตงเปนตน ในการทอผาฝายแตละผนจะใชเวลารวมสปดาหหรอนานนบเดอนขนอยกบลวดลายและขนาดของผา ชาวไทลอจะมข นตอนและกระบวนการทอผาทเปนธรรมชาต ทงวสดและอปกรณการยอมสจากธรรมชาตอนเกดจากภมปญญาพนบานทส งสมสบทอดตอกนมาถงลกหลานรนปจจบน

การทอผาฝายทอไทลอในจงหวดนานนบเปนอกแหลงหนงทเปนทรจกของภาคเหนอ โดยจะมลกษณะเดนของลวดลายอนเกดจากจนตนาการของชางทอไทลอ ซงสามารถถายทอดแรงบนดาลใจจากสายน าธรรมชาต ไดแก สายน านานอนเปนสายน าแหงชวตทหลอเลยงความอดมสมบรณของชาวนานมาเนนนานโดยปรากฏประวตทมาในจตรกรรมฝาผนงวดภมนทรทวาดลวดลายของผาซนผหญงอยางงดงามแมมรองรอยผกรอนกตาม โดยลายน าไหลสมยแรกๆ นยมใชไหมเงนและไหมค าดานลายผาตรงสวนทเปนหยกของกระแสน า สวนเทคนคการทอผาฝายไทลอนนมหลากหลาย เชน การจก ขด ยกดอกหมก และการทอทโดดเดนทสดคอการทอแบบเกาะหรอลวงซงถอไดวาเปนเอกลกษณเฉพาะทนบเปนราชนแหงลายผา อนเปนตนแบบความงามของชาวเมองเหนอ

ชมชนทอผาฝายบานเฮย ในอ าเภอปว จงหวดนาน เปนกลมทสบทอดแนวความคดจากวฒนธรรมชมชน ทท าการรวมกลมกนเพอผลตผาทอไทลอในรปแบบเฉพาะตน เปนการสบทอดเพอรกษามรดกทางวฒนธรรมของบรรพบรษทคอยลดเลอนหายไปในสงคมคนรนใหม มการน าเอาภมปญญาทองถนมาผสมผสานภมปญญาสมยใหม เพอสรางผลตภณฑส าหรบจ าหนาย เชนการผลตผาทอไทลอทมลวดลายโบราณและลวดลายประยกตการผลตเสอผาส าเรจรปทมการประยกตมาจากผาทอ รวมไปถงการน าผาทอมาแปรรป และการน าเศษผาทอทเหลอใชมาผลตเปนของใชตกแตงบาน การรวมกลมกนของชมชนทอผาฝายบานเฮยทยาวนานหลายสบปจนมาถงปจจบน โดยสภาพวถชวตของชาวนานมลกษณะความตองการของตลาดและสงคมทเปลยนแปลง ซงสงผลกระทบตอพฤตกรรมของผซอ และความตองการในรปแบบ

1 ทมาของขอมล : ผาทอไทลอ อ าเภอเชยงค า— พะเยา , 12 เมษายน 2555

DPU

2

ผลตภณฑแฟชนจงตองปรบเปลยนใหตอบสนองความตองการของตลาดเพมมากขน ดงนนการผลตสนคาส าหรบจ าหนายจากชมชนจงจ าเปนตองหมนเวยนเปลยนแปลงอยเสมอ ท าใหตองหารปแบบในลกษณะใหมๆ มาจดจ าหนายอยเสมอ

จากการศกษาและสมภาษณคณ แพว อ าภานช ตวแทนของชมชนในเบองตน พบวาปญหาของสนคาประเภทเครองแตงกายคอ รปแบบของเสอผาทมลกษณะทเหมาะสมกบกลมลกคาทมอายมากเทานน ซงเปนกลมทมการแขงขนทางการตลาดในลกษณะของเครองแตงกายทใชผาทอกบชมชนอนๆในประเทศไทยคอนขางสง อกทงลกษณะของเครองแตงกายจากผาทอในปจจบนยงไมเปนทยอมรบจากผบรโภคสวนใหญ ถงแมในปจจบนหนวยงานและองคกร ทงภาครฐและเอกชนจะมการรณรงคใหสวมใสชดท างานทใชผาทอบางแลวกตาม แตในความเปนจรงผบรโภคสวนใหญยงไมมความสนใจทจะซอเครองแตงกายประเภทนดวยความชอบสวนตว โดยเฉพาะกลมผบรโภคทมอายในชวงวยเรมตนท างานถงวยกลางคน เนองจากรปแบบของเครองแตงกายไมเหมาะสมกบวย

จากการรวบรวมขอมลปญหาทส ารวจเบองตน ท าใหผวจยเกดแรงบนดาลใจในการคนหาแนวทางในการพฒนารปแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน เพอใหไดฐานขอมลในการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายทใชผาทอจากชมชน ส าหรบกลมเปาหมายทแตกตางจากเดม และยงเปนการชวยสนบสนนใหคนไทยใชเครองแตงกายทใชผาทอมากขน 1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาขอมลในการออกแบบเครองแตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน

1.2.2 เพอคนหาแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย

1.2.3 เพอเสนอแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย

1.3 สมมตฐานของการวจย

กระบวนการในการออกแบบทางแฟชนจะสามารถน ามาเปนแนวทางในการพฒนา

ศกยภาพในการออกแบบสนคาเครองแตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว

จงหวดนานได

DPU

3

1.4 ขอบเขตของการวจย

ศกษาแนวทางในการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย เพอเปนขอมลในการ

ประยกตใชเปนแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตกายส าหรบสตร โดยการ

ใชผาทอของชมชนบานเฮย จงหวดนานเทานน

1.5 ขอจ ากดของการวจย

ดวยขอจ ากดของระยะเวลาในการวจย ผวจยจงตองมการก าหนดขอบเขตพนท

การศกษาเปนการใชผาทอไทลอ ในการน ามาเปนสวนประกอบหลกในการคนหาแนวทางในการ

พฒนารปแบบเครองแตงกายสตรเทานน

1.6 ขอตกลงเบองตน

ในการวจยนผวจยเนนการศกษาแนวทางในการพฒนารปแบบเครองแตงกายสตร

ใหกบชมชนบานเฮย เพอใชเปนฐานขอมลใหกบชมชน

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ใชเปนฐานขอมลส าหรบการน าไปออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย เพ อยกระดบมาตราฐานการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาทอไทลอของชมชนบานเฮย จงหวดนาน ใหมความทนสมยและสอดคลองกบความตองการของกลมคนในเมองในปจจบนมากขน

1.8 นยามศพท

1.8.1 ผาฝาย เปนใยเซลลโลสไดจากดอกของฝาย ผาทผลตจากฝายพนธดเสนใยยาว ผวของผาจะเรยบเนยน และทนทาน คณภาพของผาฝายขนอยกบพนธ ความยาว และความเรยบของเสนใย ใยฝายเองไมใครแขงแรงนก แตเมอน ามาทอเปนผา จะไดผาทแขงแรง ยงทอเนอหนา-แนนจะยงแขงแรง ทนทาน และดดความชนไดด เหมาะส าหรบท าผาเชดตว ผาเชดหนา ผาฝายเนอบางถงเนอหนาปานกลาง ใชเปนชดสวมในฤดรอนจะรสกเยนสบาย คณลกษณะเดนของผาฝายคอ ยบงาย รดใหเรยบไดยาก แตปจจบนมการตกแตง ท าใหผาไมยบและรดใหเรยบไดงายขน ซกไดดวยผงซกฟอก ซกรดไดทอณหภมสง แมลงไมกน แตจะขนรา และตดไฟ ไมมยาง ไหมเหมอนกระดาษ เถามสเทา นม

DPU

4

1.8.2 ผาฝายทอไทลอ2 หมายถง ผาทองถนทผลตจากผาฝาย ทชาวไทลอทอาศยในแถบภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยผลตเพอใชสอยมาชานาน กรรมวธและขนตอนการท ารวมไปถงวสดในการผลตทงหมดจะเปนธรรมชาตทงสน มลกษณะและลวดลายพเศษเฉพาะ ไดแกลายดอกไมหรอ ลายแมงมม ลายปลาหมก ลายเลบมอนาง แตลวดลายทโดดเดนทสดไดแกลายน าไหลแตปจจบนมการประดษฐลวดลายตางๆ เพมขนอกมากมายผาฝายทอไทลอมราคาแพงเนองจากทอดวยกทอมอและใชเวลาในการผลตนาน ทงยงกลายเปนผลตภณฑเดนชมชนดงเดม วฒนธรรมผาทอของไทลอในจงหวดนานแบงออกเปนสองกลม ไดแกกลมอ าเภปทาวงผา ปวและเชยงกลาง โดยมลกษณะผาทอทผสมผสานกบชาวไทยยวนจงหวดนาน ลกษณะเดนคอการทอเทคนคมดหมเสนพงทเรยกวามดกาน กลมทสองคอกลมอ าเภอทาชางและเฉลมพระเกยรต ชาวไทลอกลมนอพยพมาจากเมองเงนในประเทศลาว ลกษณะการทอผาจะคลายกบการทอผาของชาวเมองเงนหรอเรยกวา แบบเมองเงน

1.8.3 ชมชนทอผาฝายบานเฮย3 ตงอยท หม 1 ต าบลศลาแลง อ าเภอปว จงหวดนาน เปนการรวมกลมผมฝมอทอผาไทลอ เมอป 2536 มสมาชกในปจจบน จ านวน 103 คน มกจกรรมการผลตทหลากหลายสอดคลองกบสถานการณตลาดในปจจบนและอนาคต มทงการทอผาเปนผนจ าหนาย การผลตเสอผาส าเรจรปบรษและสตร ตลอดจนการผลตของใชจากผาทอจ าหนาย มการบรหารกลมโดยยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เนนการยอมสเสนดายดวยสธรรมชาต ไดร บการรบรองมาตรฐาน OTOP ผาทอ ในระดบ4 ดาวและไดรบรางวลภมปญญาทองถน ป 46 ประเภทซนกาน ผาคลมไหล

1.8.4 การออกแบบเครองแตงกาย4 หมายถง การใชความคดสรางสรรคในการออกแบบเสอผาเครองแตงกาย โดยมแรงบนดาลใจจากสงตางๆ รอบตว เชน ธรรมชาตรปทรงสงแปลกใหม สอเทคโนโลยตางๆในปจจบน หรอการน าแบบเสอผาในสมยโบราณมาดดแปลงใหเขากบยคสมย ทงนจะตองมประโยชนดานการใชสอยและความงามเปนส าคญ ตลอดจนการแสดงใหเหนถงความเจรญกาวหนาดานวฒนธรรม ประเพณ และความนยมของคนในยคนนๆ โดยใชหลกการออกแบบทางศลปะเขาชวย และค านงถงความตองการดานตางๆ ตลอดจน คานยม ประโยชนใชสอย ความเหมาะสม และความทนสมย โดยหลกในการออกแบบมดงน 1.8.4.1 Finding Inspiration Process

คนหาแรงบนดาลใจในการออกแบบ

2 ทมาของขอมล : มรดกวฒนธรรมไทลอ จากเวบไซต http://krupaewka.wordpress.com/2012/05/20/hello-world/ 3 ทมาของขอมล : ผาทอคณภาพดทบานเฮย จากเวบไซต http://www.nan.doae.go.th/km/nan/nan0036.pdf 4 ทมาของขอมล : การออกแบบเครองแตงกาย จากเวบไซต http://www.nwvoc.ac.th/nwvoc/images/stories/teacher_working/chittima/unit_4.pdf

DPU

5

1.8.4.2 Collecting and Analyzing Process รวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลเพอหาความเปนไปไดในการออกแบบและก าหนดแนวคดหลกในการออกแบบ

1.8.4.3 Designing Process พฒนาแบบราง ออกแบบลายพมพ รวมถงเทคนคบนผนผาและการตดเยบ

1.8.4.4 Prototyping Process ขนตวอยางชนงานเพอปรบแกรายละเอยดและโครงเสอใหสามารถสอสารไดตรงกบแนวคดทก าหนด

1.8.4.5 Finishing and Final Process เกบรายละเอยดและตดเยบผลงานเสรจสมบรณ

DPU

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษา การออกแบบเครองนงหม เพอการพฒนารปแบบสนคาพนเมอง กรณศกษา

การออกแบบ และพฒนาเสอผาจากผาทอพนเมองไทยทรงด า อ าเภอเขายอย จงหวดเพชรบร เปนการศกษาแนวคดในการสรางสรรครปแบบเสอผาโดยใชผาทอพนเมองไทยทรงด า อ าเภอเขายอย จงเพชรบร เพอเปนแนวทางในพฒนารปแบบสนคาพนเมองในกลมของเสอผาส าเรจรป ผวจยศกษาคนควาขอมลในประเดนทเกยวของตามล าดบหวขอดงตอไปน

2.1 ขอมลทเกยวของกบชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน 2.1.1 ความรท วไปของผาทอพนบาน 2.1.2 พฒนาการของผาทอพนบาน 2.1.3 ประวตความเปนมาของชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน 2.2 ขอมลทเกยวของกบการออกแบบเครองแตงการ 2.2.1 ความหมายและความส าคญของเครองแตงกาย

2.2.2 แนวคดเกยวกบอตลกษณ

2.2.3 แนวคดเกยวกบภมปญญาการทอผา 2.2.4 หลกการออกแบบเครองแตงกาย

2.2.5 การเลอกใชผาในการออกแบบเครองแตงกาย 2.3 ขอมลทเกยวของกบแฟชน 2.3.1 ความหมายและความเขาใจเกยวกบการออกแบบ

2.3.2 แฟชนกบการพฒนาแนวคดการออกแบบ 2.4 งานวจยทเกยวของ

DPU

7

2.1 ขอมลทเกยวของกบชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน 2.1.1 ความรทวไปของผาทอพนบาน

ปจจบนการทอผาพนบานกระจายไปทวทกภาคแตกเปนเฉพาะกลม ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ รปแบบของผาจะแตกตางกนไปตามคตนยม ความเชอและขนบธรรมเนยมประเพณของเชอชาตและกลมชน เชน กลมชนพนเมองลานนาทางภาคเหนอ นยมทอผาฝายและผาไหมทมลวดลายดวยวธการยก และจกเปนสวนใหญแตถากลมชนคนไทยเชอสายไทครง ไทพวน และไทยวน และลาวอสานนยมทอผาดวยวธจกและมดหม คนพนเมองในภาคใตนยมทอผายก เปนตน การจดประเภทของผาทอพนบานในประเทศไทยอาจแบงได 2 ลกษณะคอการแบงประเภทตามวสดทใชและการแบงประเภทตามวสดทใชและการแบงประเภทตามวธการทอทแบงตามวตถดบทใชไดแกฝายและไหม

ฝายเปนพชทปลกทวไปในทกภาคของประเทศไทยเปนพชเขตรอนชอบดนปนทราย และอากาศโปรง ไมชอบทรม เสนใยของฝายจะดดความชนไดงายและเมอดดความชนแลวจะระเหยเปนไอดงนนเมอสวมใสเสอผาทท าดวยผาฝายจะมความรสกเยนสบาย

ไหมเสนใยไหมไดจากตวไหมซงสวนใหญนยมเลยงไหมกนใน ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลางตวไหมมลกษณะคลายหนอนเมอแกตวจะชดใยหมตวของมนเอง เรยกวา รงไหม รงไหมนจะน ามาสาวเปน เสนไหมแลวจงน าไปฟอกดวยการตมดวยดางและน ามากวกเพอใหได เสนใยไหมหลงจากนนจงน ามายอมสและน าไปทอเปนผนผาตามทตองการ เสนไหมมคณสมบต ลนมน และ ยดหยนได

การทอผาพนบานพนเมองหลายแหงยงคงทอลวดลายสญลกษณดงเดม โดยเฉพาะในชมชนทมเชอสายชาตพนธ บางกลมทกระจายตวกนอยในภาคตางๆของประเทศไทยศลปะการทอผาของกลมชนนบวาเปนเอกลกษณเฉพาะกลมหากแบงผาพนเมองเพอใหเหนภาพชดเจน สามารถแบงไดดงน

ภาคเหนอ การทอผาในภาคเหนอหรอทเรยกวาแถบลานนาไดแก จงหวดเชยงราย พะเยา ล าพน ล าปาง แพร นาน เชยงใหม และแมฮองสอน โดยเฉพาะกลมชาวไทยโยนกหรอไทยยวนและชาวไทยลออนเปนกลมชนดงเดมของลานนาไทย เปนกลมทมความเชอเรองการตงถนฐานในสภาพแวดลอมทเปนภเขาและมทางน าไหล ผหญงไทยยวนและไทยลอในปจจบนยงรกษาวฒนธรรมการทอผาทมรปแบบและลวดลายสบทอดกนมาตงแตอดต โดยเฉพาะการทอซนตนจก ผาขด และผาทใชเทคนค “เกาะ” เปนตนนอกจากชนกลมชาตพนธตางๆทอาศยอยในแถบภาคเหนอบรเวณลานนาไทย เชน ลอ ลวะ กะเหรยง ไทยใหญ มอญ และไทยภเขาเผาตางๆ เชน แมว มเซอ อกอ เยา ลซอ เปนตน

DPU

8

ชนกลมนอยเหลาน ตางกมวฒนธรรมการทอผาซงสวนใหญเปนผาฝายและตกแตงเปนลวดลายสญลกษณทแสดงเอกลกษณเผาพนธตนเองทงสน

ภาคกลาง การทอผาในภาคกลางแบงไดเปนภาคกลางตอนบน ไดแก จงหวดพษณโลก พจตร อตรดตถและสโขทย ภาคกลางตอนลาง ไดแก จงหวดอทยธาน ชยนาท สพรรณบร สระบร ลพบร นครปฐม ราชบร เพชรบร มกลมไทยวนและไทลาวอพยพไปตงถนฐานอยทวทงภาคกลมชนไทลาวนนมหลายเผา เชน พวน โซง ผไท ครง ฯลฯ ซงอพยพไปตงถนเขามาอยในไทย กลมชนเหลานยงรกษาวฒนธรรมและเอกลกษณเฉพาะถนไวโดยเฉพาะวฒนธรรมการทอผาของผหญงทใชเทคนคการท าตนจก และ ขด เพอตกแตงเปนลวดลายบนผาทใชนงในเทศกาลตางๆหรอใชท าทนอน หมอน ผาหม ผาเชดหนา ผาขาวมา ฯลฯ แมวาในปจจบนสภาพเศรษฐกจและสงคมเปลยนไปมาก กลมคนเหลานยงมการทอผาเปนอาชพเสรม

ภาคอสาน การทอผาในภาคอสานนนกลมคนไทยเชอสายลาวเปนกลมชนกลมใหญของภาคอสานทมการกระจายกนอยตามจงหวดตางๆและมวฒนธรรมการทอผาอนเปนประเพณดงเดมทสบทอดกนมาเกอบทกชมชนแตละกลมแตละเผากจะมลกษณะและลวดลายการทอผาทเปนของตวเองอยางชดเจนโดยเฉพาะผามดหม ผาขดและผาไหมหางกระรอก นอกจากกลมคนไทยเชอสายลาวแลวยงมชนกลม อนๆเชน ขา กระโซกะเลง สวย และเขมรสงโดยเฉพาะคนไทยเชอสายเขมร กระจายอยในบรเวณจงหวดศรษะเกษ สรนทรและบรรมยและมประเพณการทอผาทสวยงามสบทอดกนมาชานาน โดยเฉพาะในจงหวดสรนทรมหมบานทมชอเสยงหลายบานทอผาชนดตางๆเชน ผาปมแบบเขมร ผาหมโฮล ผาอมปรม ผาลายสาค เปนตน

ภาคใต การทอผาในภาคใตมแหลงทอผาทมชอเสยงหลายแหงโดยเฉพาะแหลงทอผายกดนเงนดนทอง สนนษฐานวาไดรบอทธพลจากชาวมสลม ชาวอาหรบทมาคาขายตงแตสมยโบราณตอมาผายกยกทองไดกลายเปนทนยมในหมชนชนสงของอาณาจกรไทยในภาคกลาง บรรดาพวก เจาเมองและขาราชการหวเมองภาคใตจงตางสนบสนนใหลกหลานและชาวบานทอกนอยางเปนล า เ ปนสนโดยเฉพาะท เมองนครศรธรรมราช เมองสงขลา และทต าบลพมเรยงอ าเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน ลวนเคยเปนแหลงทอผายกทมชอเสยงมากในอดตเปนทกลาวขวญถงและนยมกนมากในหมขนนางสมยอยธยา ธนบร และ รตนโกสนทร

การทอผาพนเมองทง 4 ภาค ยงคงสบสานการทอผาดวยลวดลายสญลกษณดงเดม ดงจะเหนไดจากชมชนทมเชอสายชาตพนธศลปะการทอผาของกลมชนเหลานจงนบวาเปนเอกลกษณเฉพาะกลมอยจนถงทกวนน อกทงยงแสดงออกถงภมปญญา ความเชอ ทเปนรากฐานทางวฒนธรรม ดงนน ผาทอพนบานไดขนชอวาผาไทยจงมความผกพน

DPU

9

กบวถของคนไทยทงประเทศในฐานะมรดกทางศลปวฒนธรรมไทย บทบาทหนาทของชมชนในฐานะสวนหนงของผสบสานสลปวฒนธรรมและมความสมพนธกบวถชวตของชมชนดงเดม คอหวใจส าคญในการอนรกษผาไทย เพอใหเกดความเขาใจและตระหนกในคณคาศลปวฒนธรรมของชมชน

จากขอมลขางตนสะทอนใหเหนวาการทอผานบเปนงานศลปะพนบานทคนไทยผกพนเกยวของมาเปนเวลายาวนานนกวชาการบางทานกลาววางานทอผาเ ปนงานหตถกรรมของไทยอยางหนงทอาศยแรงงานฝมอประดษฐคดคนทงยงเปนผลสบเนองจากการสงสมประสบการณและอดมการณพนฐานในการด ารงชวตศลปะการทอผาจงเปนสงทม คณคาการทอผาพนบานของไทยนนมกระจายอยทวไปรปแบบของผาแตละกลมชนจะมความแตกตางกนไปตามคตนยมความเชอและขนบธรรมเนยมประเพณของกลมชนในแตละทองถนของประเทศมทงผาพนสเรยบๆและผาทมลวดลายอนเนองมาจากกรรมวธทประณต

การทอผาพนบานเปนศลปหตถกรรมทมความประสานสมพนธกบภมศาสตรการตงถนฐานเชอชาตตลอดจนถงระบบความเชอขนบธรรมเนยมประเพณศาสนาและวฒนธรรมอนเปนพนฐานส าคญในการด ารงชวตของแตละกลมชนเพราะสงเหลานเปนองคประกอบและเปนขอก าหนดในการเลอกใชวสดการออกแบบลวดลายและสสนของผาทอ (วบลย ลสวรรณ,2530) ลวดลายและสสนทปรากฏอยบนผนผานนเปนกรรมวธในเชงศลปะทละเอยดออน

ศลปะผาทอมประวตอนยาวนานและมความมงคงปรากฏอยหลากหลาย อกทงยงมการสบทอดขนบธรรมเนยมประเพณการผลตผาทอมาถงปจจบน ซงรปแบบลวดลายและกรรมวธในการผลตแตกตางกนไปในแตละทองถนอนมรปแบบเฉพาะของเชอชาต สงส าคญการสอดแทรกภมปญญาแหงงานศลปผสมผสานความประณตบรรจง แสดงถงความเจรญรงเรองของทองถนทมความอดมสมบรณไปดวยภมปญญาททรงคณคาผาทอพนบานจงเปนศลปะแหงภมปญญา ทแสดงออกถงความเจรญรงเรองทางดานศลปะและวฒนธรรม รวมถงวถชวตความเปนอยของกลมคนแสดงผานทางลวดลายเสนสของผาทสอดแทรกความเชอ และขนบธรรมเนยมประเพณ อนรากฐานทางศลปวฒนธรรมของกลมชาตพนธ เปรยบเสมอนการบนทกเรองราวตางๆลงบนผนผา อกทงเพอแสดงออกถงความเปนเผาพนธของตน

2.1.2 พฒนาการของผาทอพนบาน ผาทอพนบาน ศลปะแหงภมปญญาทองถน อนมความผกพนเชอมโยงวถชวต

ความเชอ และพธกรรมของไทย ศาสตรและศลปการทอผาไดรบการถายทอดและสบสานตอกนมารนสรนจนถงปจจบน การทอผาในหลายทองถนยงคงรกษารปแบบอนเปน

DPU

10

เอกลกษณเฉพาะตน ผาทอจงเปนมรดกทางสงคมทสะทอนใหเหนถงความเปนมาในอดตอนเชอมโยงกบวถชวตปจจบน

ผาทอพนบานเปนผลงานของความเจรญรงเรองทางดานศลปะ และวฒนธรรม รวมถงวถชวตความเปนอยของกลมคน จากหลกฐานทางโบราณคดพบวาดนแดนทเปนราชอาณาจกรไทยมการทอผามากวา 2,500 ป ซงการทอผาไหมกพบวามการทอเปนผนผาตงแตสมยประวตศาสตร ผาทอทสรางขนครงแรกเปนเพยงผาพนสธรรมชาตไมมลวดลาย ตอมาไดมการสรางลวดลายผาดวยการพมพไดมการคนพบลกกลงดนเผาทมลวดลายสมยกอนประวตศาสตรของบานเชยง สนนษฐานวาเปนลกกลงส าหรบพมพผา อยางไรกตามหลกฐานทพบ เชน ลวดลายบนเครองป นดนเผา ภาพเขยนบนผนงถ า เปนเครองมอทใชสนนษฐานไดวา ผาสมยกอนประวตศาสตรมลวดลายคลายกบเครองป นดนเผา ไดแก ลายกนหอย ลายชดเชอด และลายมวนตวคลายคลน หรอ กอนเมฆ ลวดลายเหลานมการพฒนาตอมาจนถงยคทมนษยรวมกลมกนเปนชนเปา และอาณาจกร โดยใชลายผาเปนเครองหมายของกลมทแสดงออกถงความเชอผานสญลกษณ เชน ลายนาค ลายง ลายหงส ลายนกยง ทใชเปนสญลกษณแสดงความเชอในสมยสโขทย ศลปะการทอผามการพฒนาเรอยมาจนถงยคทคนไทยรวมตวกนเปนอาณาจกรตางๆ ไดแก

- อาณาจกรลานนาไทย ประมาณพทธศตวรรษท 20-21 มการทอผาขนเพอใชสอยภายในครอบครวและเปนการแลกเปลยนซอขายกนปรากฏผาอยหลายชนด เชน ผาสจนทรขาวผาสจนทรแดง และผาสดอกจ าปาเปนตน

- สมยสโขทย ประมาณ 755 ป ปรากฏหลบฐานวาชาวสโขทยทอผาใชเองและมการผลตผาฝายและผาไหมสตางๆโดยเฉพาะอยางยงผาฝายหาสทเรยกวา “ผาเบญจรงค” คอ ผาสแดง เหลอง ด า เขยว และขาว เปนผาทมชอเสยงของสโขทยและยงมผายกดอกผาสกลพสตรซงเปนผาขาวเนอละเอยดผาเลกดอกเปนผาเนอดและผากรอกซงเปนผาลายกระจงส าหรบพนรอบหนาผากเปนตน (วบลย ลสวรรณ,2530)

- สมยอยธยา ประมาณ 400 ป ผามบทบาทส าคญ ตงแตการใชเปนเครองนงหมโดยตรงตลอดจนการใชผาเขาไปเกยวกบขนบธรรมเนยมประเพณความเชอ วฒนธรรม ศาสนา และสงคม ผานบวามความส าคญในการคาและเศรษฐกจ นอกจากนนผายงใชแทนคาเงนจากหลกฐานพบวาพระมหากษตรยทรงใชผาเปนเครองปนบ าเหนจรางวล หรอบางครงใชพระราชทานตางเงนเดอนปะหนเทานน เรยกวา “ผาหวดรายป” ซง สวนมากเปนผาสมปกซงทอดวยไหมเพลาะตรงกลางผาเปนสมลวดลาย

- สมยรตนโกสนทร การทอผาในชวงรชกาลท 1 - 3 มการทอตามหวเมองตาง ๆ ซง ปรากฏหลกฐานในสมยรชกาลท 2 มการใหหวเมองตาง ๆ ทอผาขาวสงให

DPU

11

หลวงเพอยอมเปนสบงจวรถวายพระเนองในงานถวายพระเพลงพระบรมศพรชกาลท 1 ผาทอเหลานนเปนผาฝาย พนเมองททอส าหรบใชสอยในครวเรอนเปนผาเนอหยาบฝมอไมดนกทงนเพราะบรรดาคนชนสงและผทม งคงจะใชผาคณภาพดจากตางประเทศ ผาทอพนบานคงเปนผาส าหรบประชาชนทวๆไปเปนสวนใหญ (วบลย ลสวรรณ, 2530) สมยรชกาลท 5 มการทอผาผาฝายหรอผาไหมกนอยางแพรหลาย อกทงประชาชนปลกฝายหรอเลยงไหมเพอการทอผาในครวเรอนประกอบกบมผาจากตางประเทศเขามาขายและราคาถกไมจ าเปนตองทอผาใชกหาซอกนไดงายหลงจากการท าสนธสญญาบาวรงแลวสนคาตางๆ โดยเฉพาะผาไดเขามาขายมากท าใหการหตถกรรมของเราเสอมโทรมลง (นต กสโกศล, 2541 :)

ปจจบนจากการเตบโตทางเศรษฐกจเกดขนพรอมกบเงนทนจากตางประเทศหลงไหลเขามาภายในประเทศไทยเปนจ านวนมาก วฒนธรรมทนนยมทเนนการบรโภคเขามาเปนสวนหนงของชวตชนชนกลางในสงคมไทยและคอยๆ แพรเขาไปสชาวบานในชนบทโดยผานสอตางๆ และแรงงานทอพยพมาท างานในเมอง ผลของวฒนธรรมดงกลาวไดท าใหพฤตกรรมการใชชวต ของผคนในสงคมไทยเรมเปลยนแปลงไปมการบรโภคในสงทไมจ าเปน กระแสความคดและการแตงกายของชาตตะวนตกไดหลงไหลเขาสประเทศประเทศไทยอยางตอเนองจากการน าเขาในรปแบบของการคาและการศกษา จดเรมตนของการเสอมลงของการใชผาไทยอาจเกดขนจากการเปลยนแปลงรปแบบการแตงกายภายในราชส านก ทส าคญสมยจอมพล ป. พบลสงคราม ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร (พ.ศ. 2481 - 2487) รฐบาลไดมนโยบายในการสรางชาตดวยลทธ ชาตนยม เพอความยงใหญของชาตไทยใหทดเทยมอารยประเทศ โดยการออกประกาศ “รฐนยม” จ านวน 12 ฉบบ (จารพรรณ ทรพยปรง. 2543 :103) เพอสรางสงคมไทยใหมทละทงประเพณและความเชอในอดตหนงในนนคอการปฏวตวฒนธรรมดานการแตงกาย ซงเมอบวกกบระบบเศรษฐกจโลกทระบบปฏวตอตสาหกรรมประสบความส าเรจในชวงนนท าใหมการคาขาย เครองจกรรวมถงเครองทอผา จงท าใหกระแสการทอผาดวยมอของไทยไมเปนทนยมดวยราคา ตนทนทแตกตางรวมถงระยะเวลาในการผลตทส นของระบบการผลตแบบตะวนตก สงเหลานเปนผลกระทบทเกดขนจากการรบวฒนธรรมสมยใหมของความเชอแหงการปฏวตอตสาหกรรม อนมผลตอรากเหงาแหงวฒนธรรมและภมปญญาทส าคญในการทอผาพนบาน

วฒนธรรมตะวนตกไดเขามาสประเทศไทยโดยรฐมสวนส าคญอยางยง โดยการกระท าผานแผนพฒนาตาง ๆ ทเนนในเรองของการพฒนาทางเศรษฐกจโดยเชอวา การสรางรายไดใหแกประชาชนและประเทศ เปนทางทน าไปสการยกระดบชวตความเปนอยของประชาชน ซงภายใตบรบทการพฒนาไมวาจะเปนการเปลยนแปลงดาน เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ตางกเปนการเปลยนแปลงทมผลกระทบตอวถชวตความเปนอยของ

DPU

12

คนและสงคม ดงเชน การปรบปรงระบบการผลต การใชเทคโนโลยและปจจยการผลตใหมๆ การเปลยนแปลงแบบแผนการบรโภคในดานตางๆ เชน การรบรขาวสาร การใชบรการทหลากหลาย การรบรความคด คานยมและความเชอใหม ๆ ตลอดจนการปรบเปลยนแบบแผนการด าเนนชวตทมความทนสมยและเปนสากล สงเหลานเปนการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมทสงผลสส งคมแหงการบรโภคอนมผลกระทบตอผาทอพนบานกอใหเกดความจ าเปนในการปรบตวตามกระแสการเปลยนแปลง แตละทองถนตองพฒนาคณภาพของผาทอไปพรอมๆ กบการสบทอดมรดกแหงภมปญญาใหเชอมโยงกบสภาพสงคมทมการเปลยนแปลงเปนระบบทนนยม จากเดมเปนการเชอมโยงวถชวตภายในชมชนแตหากกลาวถงปจจบน คอ การอยรอดในสงคมเพราะการด ารงอยของผาทอกบการใชเพอเปนเครองนงหมในชวตประจ าวนส าหรบคนไทยคงใชไมไดส าหรบสงคมปจจบน ผาทอพนบานกลายเปนผลตภณฑดงเดมทหลายคนรจกในนามสนคาหน งต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) ทส าคญมการพฒนาผาทอในแตละทองถนกนอยางตอเนองงานวจยหลายชนแสดงถงการอนรกษและพฒนาผาทอใหมพนทอยในกระแสของสงคม แตพนทของผาทอพนบานกลบถกจ ากดพนทอยตรงสนคาพนเมองทแสดงถงเอกลกษณของชมชนในทองถนตางๆ พนทของการเปนปจจย 4 นอยลง เพราะกระแสการบรโภคสนคาแฟชนมบทบาทและมน าหนกในพนทของปจจย 4 มากกวา จนท าใหผาทอมบทบาทอยเพยงกลมคนบางกลมหรอการใชเพองานพธส าคญๆ เทานน การอนรกษจงเกดขนจากหนวยงานตางๆ รวมถงชมชนผสรางสรรคศลปหตถกรรมพนบานอยางผาทอเพอการด ารงอยบนวถการเปลยนแปลงของสงคม

ผาทอพนบาน เปรยบเสมอนงานศลปะทเกดขนจากการน าธรรมชาตและสงแวดลอมมาประยกตใชในการสรางสรรคผลงานจากถกทอเสนใยผสานกบสสนและลวดลายทบอกถงประเพณและความเชอของวฒนธรรมในแตทองถน อนกอใหเกดสนทรยะแหงความงามทมรากฐานความเชอทแตกตางกนในแตละชาตพนธ หากกลาวถงความคดทเกยวของกบ สนทรยศาสตรในกระบวนการสรางสรรคผาทอพนบานสามารถกลาวถงทมาได 2 ประเดน ดงน

1. สนทรยศาสตรทเกดจากความคดเรมแรก คอ เกดจากความคดของผสรางสรรคโดยตงใจหรอไมตงใจ ในการพบเหนสงรอบตว อาทเชน ตนไม ดอกไม สตว ฯลฯ ซงกอใหเกดความคดในการสรางสรรคลวดลายรวมถงสสนเพอใชแทนสญลกษณตางๆผานทางการรอยเรยงเสนใยผสมผสานกบความเชอของชาตพนธ

2. สนทรยศาสตรทเกดจากความคดพนฐาน คอ เกดจากความคดทไดรบการพฒนาจากความคดขนพนฐานโดยการพฒนารปแบบและลวดลายขนซงอาจอาศยความคดทเปนนามธรรมสรางสรรครปทรงใหเปนรปธรรมขน

DPU

13

เพอแสดงถงแนวคดและความเชอทางขนบธรรมเนยมประเพณผานทางลวดลายบนผนผา

2.1.3 ประวตความเปนมาของชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน

จงหวดนาน เปนจงหวดทมประชากรหลายชนเผาอาศยอย มวถชวตและวฒนธรรมทเปนเอกลกษณโดดเดนโดยเฉพาะการทอผาทเอกลกษณชนเผาในอดตการทอผาเพอใชในครวเรอนและมการสบทอดตอกนมารนตอรน เมอบคคลภายนอกเขามาพบเหน จงเกดความสนใจและสงซอน าไปใช จนมชอเสยงและเปนทนยม จงเกดรวมกลมการพฒนาการทอผาเพอจ าหนายตามชมชนตางๆ

ภาพท 2.1 แสดงรปแบบผาฝายทอชมชนบานเฮย ทมา : http://www.otoptoday.com

กลมวสาหกจชมชนทอผาบานเฮย หม 1 ต าบลศลาแลง อ าเภอปว จงหวดนาน

เปนการรวมกลมผมฝมอทอผาไทลอ เมอป 2536 มสมาชกในปจจบน จ านวน 103 คน มกจกรรมการผลตทหลากหลายสอดคลองกบสถานการณตลาดในปจจบนและอนาคต มทงการทอผาเปนผนจ าหนายการผลตเสอผาส าเรจรปบรษและสตร ตลอดจนการผลตของใชจากผาทอจ าหนาย

2.1.3.1 หลกคด/วธคดในการพฒนา กลมวสาหกจชมชนทอผาบานเฮย เปนกลมทสบทอดแนวความคดจาก

วฒนธรรมชมชน ภมปญญาทองถนมาผสมผสานภมปญญาสากลทมเทคโนโลยสมยใหมเขารวม สรางหลกคดการผลตการจ าหนายและการบรหารกลมทสมดลและอยรอดในระยะยาว ดงน

DPU

14

2.1.3.1.1 การบรหารกลมยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 1. การสรางกรอบแนวคดพงพาตนเอง ดวยการวางแผนการ

พงตนเองทมการระดมทนกลม การซอการขายในระบบกลม การสรางสมดลงบประมาณการผลตและการตลาด

2. มการก าหนดเปาหมายและศกยภาพการพงตนเองดวยการจดท าแผนทพอเพยง ก าหนดเปาหมายทสอดคลองตลาด

3. มการเสรมสรางปจจยพนฐานของกลม ดวยพนฐานองคความรของชมชน เชน วถการทอผา การยอมสธรรมชาต และมศนยแสดงและจ าหนายสนคาของกลม

4. การสรางจตส านกของสมาชกดวยการปรบวธคดทมความรวมมอรวมใจความเอออาทร สรางคณธรรม จรยธรรมดวยการผลตสนคาทมคณภาพ

5. การสรางเครอขายแบบพงพาอาศยซงกนและกนดวยการแลกเปลยนเรยนร การชวยเหลอการผลตและการตลาด

2.1.3.1.2 การผลตทหลากหลาย กลมวสาหกจชมชนทอผาบานเฮย มการด า เนนกจกรรมท

หลากหลายเพอตอบสนองความตองการของผบรโภคและเพอปรบตวสรางความเจรญกาวหนาและสรางความเขมแขงใหกลมอยรอดในระยะยาว มกจกรรมกลม ดงน

1. การผลตผาทอ เปนผาทอไทลอทมลวดลายโบราณและลวดลายประยกต เชน ผาทอเปนผน ผาขาวมา ผามาน ผาคลมไหล ผาปโตะ ผาซนมาน ผาซนกาน ผาซนปอง ผาตง

2. การผลตเสอผาส าเรจรป เปนการผลตสนคาของกลมทมการประยกตมาจากผาทอ

3. การผลตของใชจากผาทอ โดยการน าผาทอมาแปรรปและการน าเศษผาทอทเหลอจากการแปรรปเสอผามาจดท า เชน กระเปาใสโทรศพท ถงยาม โคมไฟฟา ฯลฯ

2.1.3.1.3 การตลาดน าการผลต มการวางแผนและก าหนดเปาหมายตามความตองการลกคา

พฒนาบคลากรกลมใหเปนนกขายมออาชพ ศกษาขอมลการตลาดอยางตอเนอง ด าเนนการขายปลกขายสงและฝากขาย สรางคณธรรมสนคาดวยการรกษาคณภาพสนคา

DPU

15

2.1.3.2 องคความรทโดดเดนของกลม 2.1.3.2.1 การทอผาไทลอ การทอผาไทลอเปนเอกลกษณของชมชนบานเฮย ทเร มตงแตการน าเสนดายมากรอ ตอเสนใหยาว น าไปขนกขนาดตามวตถประสงค สบหกเปนการตอเสนตามความตองการ ด าเนนการทอ ท าการเกบมกแกะลวดลาย ใสเขา ทอเชงชาย ทอผาไดเปนผนรอการจ าหนายและแปรรปตอไป

ภาพท 2.2 แสดงลกษณะการทอผาไทลอ ทมา : http://www.openbase.in.th/

2.1.3.2.2 การยอมสเสนดายดวยสธรรมชาต เปนการใชภมปญญาทองถนและลดภาวะโลกรอน มการด าเนนการดงน

- วสดทใช: เปลอกไม ใบไม - เลอกส : สเขยว เชน ใบสาบเสอ ใบมะมวงเขยวเสวย, สแดง เชน เปลอกประดแกนตนฝาง ครง ลกตนหมาก, สด าจากตนมะเกลอ, สเหลองจากใบหกวาง

- วธการยอมส 1) น าวสดเปลอกไม ใบไม มาตมน าใหเดอด นาน 1 ชวโมง 2) น าเสนดายแชในน าเยนใหน าเขาทวถงและลางไขมนออก 3) น าเสนดายมาผงลมพอหมาดๆ แลวน าไปลงพนดวยน าตม

ใบยคาลปตส จะไดสพนเปนสครม 4) น ามาผงลมใหเยน แลวจงน าไปลงสทตมไว 5) ผงใหเยน ลางสดวยน าสะอาด

DPU

16

6) ตากใหแหงหรอน าไปป นดวยเครองซกผาใหแหง 7) ใชน ายาปรบผาใหเสนดายนม และน าไปทอตามตองการ

2.1.3.3 กระบวนการคดในการแกปญหาเพอพฒนากลม

2.1.3.3.1 การบรหารจดการกลม มการวางแผนการพฒนากลมทงระยะสนและระยะยาว มการประชมประจ าเดอนอยางสม าเสมอ แบงหนาทและความรบผดชอบชดเจน ใชบคลากรใหถกกบงาน มการท าบญชชดเจน และการด าเนนงานในระบบกลม 2.1.3.3.2 กระบวนการผลต ด าเนนกจกรรมการผลตทหลากหลายตามความตองการตลาดสรางเครอขายกลมด าเนนการผลต รกษาคณภาพสนคาทดและตลอดเวลา 2.1.3.3.3 กระบวนการตลาด ยดการตลาดน าการผลต สรางนกการตลาดมออาชพของกลมมกจกรรมการจ าหนายสนคาโดยตรง สรางศนยแสดงและจ าหนายสนคาของตนเอง

2.2 ขอมลทเกยวของกบการออกแบบเครองแตงกาย

2.2.1 ความหมายและความส าคญของเครองแตงกาย

เครองแตงกาย หมายถง สงทมนษยน ามาใชเปนเครองหอหมรางกายการแตงกายของมนษยแตละเผาพนธสามารถคนควาไดจากหลกฐานทางวรรณคดและประวตศาสตรเพอใหเปนเครองชวยชน าใหรและเขาใจถงแนวทางการแตงกายซงสะทอนใหเหนถงสภาพของการด ารงชวตของมนษยในยคสมย

การออกแบบเครองแตงกาย หมายถง การออกแบบเครองแตงกายทเปนการสรางสรรคไปตามแนวคดของนกออกแบบ โดยอาศยแนวความคดสรางสรรคควบคไปกบบรบททางสงคม หรอ แนวโนมแฟชน ซงแนวคดในการสรางสรรคอาจเกดขนใหมหรอการดดแปลงจากเครองแตงกายทเปนทนยมอยหรอเคยไดรบความนยมในอดต

การออกแบบเครองแตงกายเกดขนมามนษยถอก าเนดขนโดยเกดจากการด ารงชวตไปตามบรบท รวมกบการพฒนารปแบบเครองแตงกายจากประสบการณในการด ารงชวตรวมกบธรรมชาตและสงแวดลอม สงเหลานกอใหเกดการพฒนารปเครองแตงกายในแตละยคสมย

ยคกอนประวตศาสตร มนษยใชเครองหอหมรางกายจากสงทไดมาจากธรรมชาตเชน ใบไม ใบหญา หนงสตว ขนนก ดน สตางๆ ฯลฯ มนษยบางเผาพนธรจกการใชสทท ามา

DPU

17

จากตนพชโดยน ามาเขยนหรอสกตามรางกายเพอใชเปนเครองตกแตงแทนการใชเครองหอหมรางกายตอมามนษยมการเรยนรถงวธทจะดดแปลงการใชเครองหอหมรางกายจากธรรมชาตใหมความเหมาะสมและสะดวกตอการแตงกายเชน มการผก มด สาน ถก ทอ อด ฯลฯ และมการววฒนาการเรอยมาจนถงการรจกใชวธการตดเยบ ซงมแนวคดพนฐานทส าคญทท าใหรปแบบเครองแตงกายแตกตางกน ดงน

1. สภาพภมอากาศประเทศทอยในภมอากาศแถวเสนอารคตก ซงมอากาศทหนาวเยนมากมนษยในแถบภมภาคนจะสวมเสอผาซงท ามาจากหนงหรอขนสตวเพอใหความอบอนแกรางกายสวนในภมภาคทมอากาศรอนอบอาวเสอผาทสวมใสจะท าจากเสนใย ซงท าจากฝาย แตในทวปแอฟรกาเสอผาไมใชสงจ าเปนส าหรบใชในการปองกนจากสภาพอากาศแตเขากลบนยมใชพวกเครองประดบตางๆทท าจากหนหรอแกวสตางๆซงมอยในธรรมชาตน ามาตกแตงรางกายเพอใชเปนเครองรางหรอเครองปองกนตว

2. ศตรทางธรรมชาตในภมภาคเขตรอนมนษยจะไดรบความร าคาญจากพวกสตวปกประเภทแมลงตางๆจงหาวธขจดปญหาโดยการใชโคลนพอกรางกายเพอปองกนจากแมลง ชาวฮาวายเอยนแถบทะเลแปซฟค สวมกระโปรงซงท าดวยหญา เพอใชส าหรบปองกนแมลงแตกไดกลายเปนทเกบแมลงเสยมากกวาชาวพนเมองโบราณของญปนรจกใชกางเกงขายาวเพอปองกนสตวและแมลง

3. สภาพของการงานและอาชพหนงสตวและใบไมสามารถใชเพอปองกนอนตรายจากภายนอก เชนการเดนปาเพอหาอาหาร มนษยกใชหนงสตวและใบไมสามารถใชเพอปองกนอนตรายจากภายนอก เชนการเดนปาเพอหาอาหาร มนษยกใชหนงสตวและใบไมเพอปองกนการถกหนามเกยวหรอถกสตวกดตอย ตอมา สามารถน าเอาใยจากตนแฟลกซ(Flax) มาทอเปนผาทเรยกกนวา ผาลนน เมอความเจรญทางดานวทยาการมมากขนกเรมมสงทผลตเพมขนอกมากมายหลายชนด สมยศตวรรษท19 เสอผามการววฒนาการเพมมากขน มผคดประดษฐเสอผาพเศษเพอใหเหมาะสมกบความตองการของผสวมใส โดยเฉพาะผทท างานประเภทตางๆเชน กลาสเรอลาปลาวาฬ คนงานเหมองแร เกษตรกร คนงานอตสาหกรรม ขาราชการทหาร ต ารวจพนกงานดบเพลง เปนตนอนตรายตางๆทอาจเกดขนไดในระหวางปฏบตงานท าใหความตองการของมนษยในดานเสอผามมากยงขน จนกระทงปจจบนนเสอผาทผลตขนมานนไดมการปรบปรงและตกแตงพเศษเพมมากขนเพอใหเหมาะสมกบอาชพตางๆ เชน ทนตอการซกและท าความสะอาดไมเปนสอไฟฟา ไมดดซมน า และไมเปนตวน าความรอน เปนตน

4. ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมและศาสนาเมอมนษยมสตปญญามากยงขน มการอยรวมกนเปนกลมชนและจากการอยรวมกนเปนหมคณะนเองจงจ าเปนตองมระเบยบและกฎเกณฑในอนทจะอยรวมกนอยางสงบสขโดยไมมการรกรานซงกนและกน จากการปฏบตทกระท าสบตอกนมานเองในทสดไดกลายเปนขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมขนเครองประดบตางๆ เชน ขนนก หนงสตว หรอทาสตามรางกาย มการสกหรอ

DPU

18

เจาะบางครงกวาดลวดลายตามสวนตางๆของรางกายเพอนแสดงฐานะหรอต าแหนงซงในปจจบนกยงมหลงเหลออย สวนใหญจะเปนชาวพนเมองของประเทศตางๆศาสนากมบทบาทส าคญในการแตงกายดวยเหมอนกน ในสมยสงครามทางศาสนา เชน สงครามครเสด ซงเปนสงครามทยดเยอนานกวา 300 ปการสงครามทยาวนานท าใหเกดความสมพนธระหวางขาศกเกดขนท าใหไดมการแลกเปลยนความคดและวฒนธรรมซงกนและกนตามมาในสมยโบราณเมอมการเฉลมฉลองประเพณส าคญตางๆเชน การเกด การตาย การเกบเกยวพชผล หรอเรมมการสงคมกบกลมอนๆกจะมการประดบหรอตกแตงรางกายใหเกดความสวยงามดวย

5. ความตองการดงดดความสนใจจากเพศตรงขามธรรมชาตของมนษยเมอเจรญเตบโตขนยอมมความตองการความสนใจจากเพศตรงกนขามโดยจะมการแตงกายเพอใหเกดความสวยงามมการจบจายใชสอยในเรองเสอผามากยงขนผทท าหนาทสนองความตองการนดทสดกคอ นกออกแบบเสอผาซงไดพยายามออกแบบเสอผาเครองแตงกายเพอใหเหมาะสมกบลกษณะทแตกตางกนออกไปตามระดบของสงคมและเศรษฐกจของผสวมใส

6. เศรษฐกจและสภาพแวดลอมสถานะภาพทางเศรษฐกจและสงคมของมนษยแตละบคคลยอมไมเหมอนกน จงท าใหเกดการแตงกายทแตกตางกนออกไปสงคมทวไปมหลายระดบชนชน มการแบงแยกกนตามฐานะทางเศรษฐกจ เชน ชนชนระดบเจานาย ชาวบาน และกรรมกรการตางกาย สามารถบอกไดถงสถานภาพทางสงคมของผสวมใสไดอกดวย 2.2.2 แนวคดเกยวกบอตลกษณ

เดมเมอมการพดถงลกษณะเฉพาะของกลมคนหรอชมชนมกใชค าวาเอกลกษณ แต

ปจจบนนยมใชค าวาอตลกษณ เนองจากความหมายของค าวาเอกลกษณจะสะทอนในแงมม

ทมอยหนงเดยว อนเดยว แตในความเปนจรง กลมคนหรอชมชน มไดหลายเอกลกษณ

ดงนนในปจจบนจงนยมใชค าวาอตลกษณ หรอความเปนตวตนมากกวาเอกลกษณ

การทบทวนวรรณกรรมเกยวกบ “อตลกษณ” พบวา ไดมการกลาวถง

“อตลกษณ” ทมความสอดคลองกบวฒนธรรมและวฒนธรรมทองถน ซงเดมนนเปนทเขาใจ

วา “เอกลกษณ” และ “Identity” เปนค าเดยวกนทแสดงใหเหนคณสมบตของคนหรอสงหนง

และเปนคณสมบตเฉพาะของสงนนทท าใหสงนนโดดเดนขนมาหรอแตกตางจากสงอน แต

ในทางสงคมศาสตรปจจบน แนวโนมทางทฤษฎยคหลงสมยใหม (Post Modernism) วธคด

ในกระแสนรอถอนความเชอเกยวกบคณสมบตทเปนแกนของปจเจคภาพ ความเปนปจเจก

กลายเปนเรองของการนยามความหมาย ซงสามารถเปลยนแปรไดตามบรบท มไดหมายถง

คณสมบตเฉพาะตวอกตอไป ดงนนจงใชค า “อตลกษณ” แทนค าวา “เอกลกษณ” ใน

DPU

19

ความหมาย Identity ในยคปจจบน นอกจากน อรค อรคสน (Erik Erikson) มองวาการกอ

รปของอต-ลกษณเปนกระบวนการตลอดทงชวต ดงนนอตลกษณของอรคสน จงเนน

บรณาการและดลยภาพของพลงทขดแยงกน อตลกษณจงเปนความตอเนองของคณสมบต

ทเปนเอกลกษณของคนๆหนง และอทธพลของแนวคดทฤษฎวาดวยการกระท าระหวางกน

เชงสญลกษณ (Symbolic Interaction) มผลตอแนวคดวาดวยความเปนอตลกษณ ดงทจดธ

เชอรน (Judith Cherni) ไดกลาวไวใน Social Local Identities วานกทฤษฎทางจตวทยา

สงคมไดเชอมโยงค าอธบายของ “อตลกษณ” วามพนฐานมาจาก “Self” หรออตตาทาง

สงคม ทมความหมาย 2 สวนทส าคญ กลาวคอ ประการแรก การเปน “Member’s identity”

สวนนเปนส านกของการเปนสมาชก ทบคคลนนมตวตนอย รวมทงการเปนเจาของหรอ

ความรสกนกคดทเปนสวนของกลม ประการทสอง มความหมายเชงอดมการณ (Ideology)

ทเปนโลกทศน (Worldview) ในการมองสงตางๆของกลมทมต าแหนงในสงคมอยางไรก

ตาม Cherni ไดใหทศนะเกยวกบ “อตลกษณ” ตอไปอกวาในการอธบายหรอตความเรอง

“อตลกษณทางสงคม” นนควรเนนในการพจารณาความสมพนธของปฏกรยาโตตอบ

(Reflexive action) การยอมรบของกลมในดานระบบการแสดงสญลกษณรวมกน การให

ความหมายรวมกน รวมทงปทศถานและกฎระเบยบทถกสรางขนมารวมกน ทงนพจารณา

ความสมพนธดงกลาว จะเปนการใหค าอธบายตอปรากฏการณทางสงคมในดานการสราง

ตวตน การสรางพนท การตอสและพลงทางสงคม ตลอดจนการจดวางจตส านกทางบคคล

และกลมในสงคม (อจฉรา สโรบล,2549) ซงในความเปนอตลกษณของผาทอไทยอง ม

สญลกษณทแสดงความเปนอตตาหรอสญลกษณทบงบอกความเปนผาทอไทยอง โดยม

ลวดลายมาจากคต ความเชอ วฒนธรรม วถชวตของคนสมยกอน และตองการเชอมโยงกบ

คนในกลมหรอทางสงคมใหยอมรบความเปนอตตาของผาทอไทยองผานทางลวดลายของ

ผาทอ

ฉลาดชาย รมตานนท (2540,ระบบออนไลน) กลาวไววา อตลกษณนนไมใชสงท

เกดขนลอยๆตามธรรมชาต แตเปนสงทเกดจากการสรางของวฒนธรรมชวงเวลาหนง และ

วฒนธรรมกเปนสงกอสรางทางสงคม (Social construct) นอกจากนวฒนธรรมกไมใชสง

หยดนงหรอตายตว หากแตมรปแบบเปนวงจรทเรยกวา “วงจรแหงวฒนธรรม” (Circle of

culture) ดงนนอตลกษณทงหลายจงมกระบวนการถกผลต (Produced) ใหเกดขนสามารถ

ถกบรโภค (Consumed) และถกควบคมจดการ (Regulated) อยในวฒนธรรมเหลาน และ

ทงนยงมการสราง ความหมายตางๆ (Creating Meaning) ผานทางระบบตางๆของการ

DPU

20

สรางภาพตวแทน (Symbolic system of representation) ทเกยวกบต าแหนงแหงทตางๆ

ทางอตลกษณอนหลากหลายทเราเลอกได หรอน าเอามาสรางเปนอตลกษณของเรา

นทธนย ประสานนาม (2545,ระบบออนไลน) กลาวไววา อตลกษณ (Identity)

เปนความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองวา “ฉนคอใคร” ซงจะเกดขนจากปฏสงสรรคระหวาง

ตวเรากบคนอน โดยผานการมองตนเองและการทคนอนมองเรา อตลกษณตองการความ

ตระหนก (Awareness) ในตวเราและพนฐานของการเลอกบางอยาง นนคอเราจะตอง

แสดงตนหรอยอมรบอยางตงใจกบอตลกษณทเราเลอก ความส าคญของการแสดงตนกคอ

การระบไดวาเรามอตลกษณเหมอนกลมหนงและมความแตกตางจากกลมอนอยางไร และ

“ฉนเปนใคร” ในสายตาคนอน ค าวา “อตลกษณ” มความแตกตางจากค าวา “บคลกภาพ”

เนองจากบคคลอาจมความเหมอนกนไดในแงของบคลกภาพ เชนการมนสยหรอลกษณะ

บางอยางทอาจจะเหมอนกนได แตการณเหมอนกนในดานอตลกษณของบคคลนนจะเกดขน

ไดกตอเมอมความรสกรวมกนในดานการตระหนกร (Awareness) บางอยางเกยวกบตวตน

ของเรา หมายถงการยอมรบในความเปนตวตน ประกอบเขากบการแสดงตวตน (Making

oneself) ใหเหนวามความแตกตางอยางไรกบกลมอนหรอบคคลอน

แนวคดอตลกษณ ทกลาวถงอตลกษณกบการสรางตวตนในบรบทโลกาภวตน

โลกาภวตนไมเพยงแตเปนบรบทเทาน น แตมนยงเปนหวใจหลกของการเกดการ

เปลยนแปลงวฒนธรรมในยคปจจบน การปฏวตของระบบการสอสารคมนาคมไดท าลาย

ความตางในเรองของมตพนทและมตเวลา ท าใหการตดตอสมพนธกนถและเขมขนขนท าให

โลกดหดแคบเขา ท าใหการหยบยมผสมผสานทางวฒนธรรมซบซอนและหลากลาย สง

เหลานกระทบตอจตส านกของตนเอง ท าใหเกดการทบทวนคนหาต าแหนงของตนเอง ในอก

ทางหนงการทบทวนและการสรางความหมายใหมๆแกอตลกษณ น าไปสการเสนอคานยม

และแบบแผนชวตแบบใหมขนมา ท าใหการสรางภาพลกษณกลายเปนสวนส าคญของระบบ

บรโภคนยม และการเปลยนแปลงของจตส านกและประสบการณทเกยวของกบตนเอง

(Sucheep,2552)

การทเราเลอกนยามความหมายของตนเองและแสดงตนเองตอบคคลหรอสงคม

วาเราเปนใครนน เปนกระบวนการของการเลอกใชและแสดงออกซงจะท าใหรวาเราเหมอน

หรอตางจากคนอนหรอกลมอนอยางไรโดยผานระบบชองการใชสญลกษณ (Symbol) ซง

เปนสงทประกอบกนทงดานอารมณความรสกภายในตวเราและกระบวนการของโลก

ภายนอกทเราเกยวพน เพราะมนษยเลอกใชความหมายหรอเปลยนแปลงความหมายท

DPU

21

เกยวกบตนเองทงในกระบวนการทเขาสมพนธกบโลกและในสวนของตนเองทมนซอนทบกน

อย ดงนนจงมการจดแบงประเภทของอตลกษณเปน 2 ระดบคอระดบอตลกษณสวนบคคล

(Personal identity) และระดบอตลกษณทางสงคม (Social identity) เชนการทสงคมก าหนด

บทบาทหนาทและต าแหนงทางสงคมใหกบเรา บทบาทความเปนลก ความเปนเพอน หรอ

ต าแหนงในทท างาน ระบบคณคาทตดตวเรามาตงแตเกด ท าใหเราเรยนรและเลอกทจะนยม

ตนเองใหเหมาะสมในสงคม และมการเคลอนไหวปรบเปลยนไปตามบรบท เชนเมออยใน

ครอบครวกจะมบทบาทเปนลก เปนพนอง บางครงบทบาทและต าแหนงอาจซอนทบกน เชน

เราเปนนกศกษาในขณะทเปนสมาชกของกลมเพอนในชนเรยน เปนตน สญลกษณทเลอก

หยบมาใชในการนยามตนเองทงตอสงคมและตอตวเองนนเกดขนไดโดยผานระบบสรางการ

แทนความจรง (Representation) เพราะการแสดงออกซงความสมพนธตางๆ จะกระท าโดย

ผานระบบสญลกษณทหลายรปแบบ เชนบคคลเลอกแตงกายเพอแสดงความเปนสมาชกของ

สถาบนหรอแตละสถานศกษามการเลอกใชส สญลกษณหรอเครองแบบทตางออกไป กเพอ

แสดงความเปนตวตนใหกบบคคลรบร แตอยางไรกตาม การทเรามองตวเราและพยายาม

เลอกนยามความหมายเพอแสดงความเปนตวตนของแตละบคคล กบสงทคนอนมองเหนใน

ตวเราวาอยางไรนนมนอาจไมสอดคลองกนเสมอไป

อตลกษณเกดขนจากการปฎสงสรรคทงระหวางบคคลในสงคมและภายในตว

บคคลเองในแตละบคคลอาจมอตลกษณทหลากหลาย แตจะมการเลอกเอาเพยงอตลกษณ

ใดอตลกษณหนงทตนยอมรบเพอน ามาใชภายหลงใตเงอนไขของบรบทในชวงเวลาและ

พนท และอตลกษณนอาจถกก าหนดไดทงจากบคคลเปนผก าหนดตนเองหรอถกก าหนด

ตนเองหรอถกก าหนดต าแหนงแหงทของบคคลโดยสงคมไดการก าหนดอตลกษณนเกดขน

บนกระบวนการคดเกยวกบระบบของความแตกตาง ระบบของความหลากหลาย และการตง

ค าถามวาอตลกษณทสรางขนนนมความเชอมโยงกบสงคมอยางไร

ดงนนอตลกษณกบสงคมจงเปนเรองทแยกกนไมออก เนองจากการนยามความ

เปนตวตนของอตลกษณนนตองมการอางองกบสงคม แมจะเปนในระดบตวบคคลกยงตองม

การนยามตนเองวามต าแหนงท หรอมบทบาทอยางไรในสงคมทบคคลอาศยอย ดงเชนกลม

สงเสรมผลตภณฑผาฝายทอมอไทยอง บานรองกองขาว ต าบลบวกคาง อ าเภอสนก าแพง

จงหวดเชยงใหม ไดพยายามทจะสรางความเปนตวตนของตนเอง โดยผานทางผาฝายทอ

มอไทยองทางดานลวดลายทมความหมายและมผลตอจตใจ วถชวต ผานสญลกษณลวดลาย

DPU

22

ผาทอดงเดมของไทยอง ทสบทอดมาตงแตบรรพบรษ เพอทบคคลภายนอกรบรถงความ

เปนตวตนของผาฝายทอมอไทยอง

2.2.3 แนวคดเกยวกบภมปญญาการทอผา

2.2.3.1 ภมปญญาการทอผา

สภทรา โอฬารกเดช (2536:ระบบออนไลน) ไดกลาววา ผาและงานทอผา

นบเปนผลงานของความเจรญรงเรองทางดานศลปะและวฒนธรรมความเปนอยของ

ผคนในโลกน จากหลกฐานทางโบราณคดทปรากฏอยในปจจบน พบวาดนแดนซง

เปนราชอาณาจกรไทยอยน มการทอผาขนใชมา แลวไมต ากวา 2,500 ป โดยหมชน

ทอาศยกระจดกระจายอยทวไปในเขตแหลมทองน แมแตไหมกพบวามการน ามาทอ

เปนผนผาตงแตสมยประวตศาสตร โดยเฉพาะในแหลงโบราณคดบานเชยงทพบวาม

การทอผาไหมมากอนทจนจะน าไปทอเปนผาไหมจนแพรหลายไปทวโลก

การทอผาเปนศลปะอยางหนง ทคนไทยรนปจจบนตองชวยกนอนรกษไวใน

สมยกอน ผหญงไทยจะท าเครองใชตางๆในบานเอง งานส าคญอยางหนงคอการท า

เสอผา ผานง ผาหม ไวใชกนในครอบครว ในพธกรรมตางๆ เกยวกบการเกด การ

บวช การแตงงาน การตาย กตองใชผา ผาทอจงเปนสงจ าเปนส าหรบชวตคนไทย

เชนเดยวกบงานวจยของทศวรรณ ธมาค า (2553) เรองการจดการความรภมปญญา

พนบานลานนาเรองการทอผายกดอกล าพน พบวา มนษยสามารถผลตผาชนดตางๆ

ทมคณภาพและมสสนขนอยางมาก ศลปะเกยวกบการทอผาหรอการผลตผา คงสบ

ตอเรอยมาจนถงยคทคนไทยรวมตวกนตงเปนอาณาจกรตางๆขน ตงแตอาณาจกร

ลานนาไทย (พทธศตวรรษท 18-24 ) อาณาจกรสโขทย (พทธทศวรรษท 19-24)

และสมยกรงรตนโกสนทร (ตงแต พ.ศ. 2325 จนถงปจจบน) ซงในอาณาจกรลานนา

ไทยนนหลกฐานทางประวตศาสตรไดแสดงวามการทอผาขนใชทวไป ทงททอใชสอย

ในครอบครว และเปนสนคาซอขายแลกเปลยนกน

กรรมวธและเทคนคในการทอผาใหเกดลวดลายตางๆ เปนเทคนคและ

ความสามารถของแตละคน หลกใหญของการทอผากคอ การน าเสนฝายหรอไหมมา

ขดกนใหเปนลายโดยขงเสนกลมหนงเปนหลง เรยกวา เสนดายยนแลวใชอกเสนหนง

เรยกวาเสนดายพง สอดตามขวางของเสนยน เมอสานขดกนกเกดลวดลายตางๆ

DPU

23

ผาบางชนด ผทอจะคดหาวธสอดสสลบกน บางวธกจะจบผกและมดให

เปนชวงๆหรออาจจะยกดายททอเปนระยะๆ ท าใหเกดลวดลายสวยงาม ผทอตอง

สามารถน ามาประสานกนไดอยางเหมาะเจาะงดงามแสดงถงภมปญญาและ

ความสามารถของชาวชนบทเปนอยางดผาทอมอจงมเทคนคการทอและความ

สวยงามเปนทสด ผาทอของชาวบานมรปแบบ ระเบยบลายทบงชถงกลมของคนไทย

สายตางๆ ได ผาซนทนง กมการทอใหแตกตางกน สามารถบอกไดวา หญงคนใดยง

เปนโสดและหญงคนใดแตงงานแลว ผาซนของหญงมสามจะเปนซนทน าผาสามชน

มาตอกน แบงเปนสวนบน สวนลาง และสวนเชงแตละสวนจะทอเปนลวดลาย

แตกตางกน ทง3 สวน ผาซนของผหญงสาวจะเปนผาผนเดยวกนตลอดทงผน อาจใช

วธมดหมเปนดอกเปนลวดลายอยางเดยวสวยงามมาชายผาซน แทบทกผนจะมวธ

ท าลวดลายแปลกๆ เชน อาจจะจกไหมสลบกบผาฝายในรปแบบของการทอผสมปก

กลายๆ แตแทนทจะใชเขมปก เขาจะใชขนเมนท าลวดลาย วธนเขาเรยกวา จก แต

ละบานจะมลวดลายของตน ผาตนจกทนยมกนมากคอ ผาตนจกของหาดเสยว

จงหวดสโขทย เปนศลปะพนบานลวดลายสวยงาม สงาม งานปราณตนอกจากผา

มดหม ผาจกแลว ยงมผาแพรววาซงใชเปนผาคลมไหล หรอผาหมเฉยงไหลผาลข

ดซงมลวดลายเดยวกนตลอด นยมใชท าหมอน ผาปโตะ ผาคลมเตยง ผายกดอก

เปนศลปะการทออกแบบหนงคลายกบผาขดแตจะทอดวยไหมทงผน และยกดนเงน

หรอดนทอง จงหวดนครศรธรรมราช มชอเสยงในการทอผายกดอก เรยกวา ผายก

เมองนครผาพนและผาอนๆ สวนใหญเปนผาทอใชกนทวๆไปในชวตประจ าวน เชน

ผาโสรง ผาขาวมา เปนสนขดตาตารางหรอเปนลายธรรมดา (หมวด๓มปญญา

เรองราวการทอผา,2555:ระบบออนไลน)

2.2.3.2 วตถดบทใชในการทอผา

วตถดบ ทนยมน ามาใชทอผา ไดแก ไหม ฝาย และขนสตวนน นกวชาการ

เชอกนวา มก าเนดจากดนแดนอนนอกประเทศไทย ไหมนนเชอวามตนก าเนดมาจาก

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจนแลวน ามาเผยแพรทญปน อนเดย รวมทงดนแดน

ตางๆในเอเชย และยโรป สวนฝายเชอกนวาอาจมาจากอาหรบและเผยแพรมาใชกน

อยางกวางขวางในดนแดนกอน จงเขามาในแถบประเทศไทย และประเทศใกลเคยง

ภายหลง จนกลายเปนพชพนเมองในแถบนไป ส าหรบขนสตวเปนวสดทเหมาะกบ

อากาศหนาว เชอกนวาน ามาใชท าผาในยโรปตอนเหนอกอน แลวจงแพรหลายไปส

ดนแดนอนๆ (วตถดบทใชในการทอผา,2555:ระบบออนไลน)

DPU

24

2.2.3.3 การทอผาแบบพนบาน พนเมองในภมภาคตางๆ

ในปจจบนการทอผาพนบานพนเมองหลายแหงยงทอลวดลายสญลกษณ

ดงเดม โดยเฉพาะในชมชนทมเชอสายชาตพนธ บางกลมทกระจายตวกนอยในภาค

ตางๆของประเทศไทย ศลปะการทอผาของกลมชนเหลานจงนบวาเปนเอกลกษณ

เฉพาะกลมอยจนถงทกวนน หากจะแบงผาพนเมองของกลมชนเหลานตามภาค

ตางๆเพอใหเหนภาพชดเจนขน กอาจแบงคราวๆไดดงน (ศลปะการทอผาพนเมอง

ของไทยในปจจบน, 2554: ระบบออนไลน)

1. การทอผาในภาคเหนอแถบลานนาไทย

2. การทอผาในภาคกลาง ในภาคกลางตอนบน

3. การทอผาในภาคอสาน

4. การทอผาในภาคใต

2.2.3.4 ลวดลายและสญลกษณในผาไทย

ผาพนบานพนเมองของไทยททอกนตามทองถนตางๆในปจจบนนเตมไป

ดวยลวดลายและสญลกษณตางๆมากมาย ซงผใชผาในยคปจจบนอาจไมเขาใจ

ความหมายและมองไมเหนคณคา ลวดลายและสญลกษณเหลาน บางลายกมชอเรยก

สบตอกนมาหลายชวคน บางชอกเปนภาษาทองถนไมเปนทเขาใจของคนไทยในภาค

อนๆ เชน ลายเอย ลายบกจน ฯลฯ บางชอกเรยกกนมาโดยไมรประวต เชน ลายแมง

มม ลายปลาหมก ซงแมแตผทอกยงอธบายไมได วาท าไมจงเรยกชอนน บาง

ลวดลายกมผตงชอใหใหม เชนลาย “ขอพระเทพ” เปนตน สญลกษณและลวดลาย

บางอยางกเชอมโยงกบคตและความเชอของคนไทยพนบานทนบถอสบตอกนมา

หลายๆชวอายคน และยงสามารถเชอมโยงกบลวดลายทปรากฏอยในศลปะอนๆ

เชน บนจตรกรรมฝาผนง และสถาปตยกรรม หรอ บางทกมกลาวถงใน ต านาน

พนบาน และในวรรณคด เปนตน ซงสอดคลองกบบทความวจยของปารชาต ศร

สนาม (2551) ไดศกษาเรองศกษาอทธพลทมผลตอการออกแบบลายผาไหมมดหม:

กรณศกษาหมบานแสนสข อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม พบวาการ

ออกแบบลวดลายผาไหมมดหมต งแตอดต การทอผามทมาของลวดลายตงแตการน า

คตธรรมความเชอ งานศลปะ วถชวตความเปนอย สงแวดลอม ลวดลายจาก

ประสบการณ จนมการพฒนาเปนรปแบบของลวดลายมาจนถงปจจบน

DPU

25

บางลวดลายกเปนคตรวมกบความเชอสากลและปรากฏอยในงานศลปะของ

หลายชาต เชน ลายขอหรอลายกนหอย เปนตน ซงนบวาเปนลายเกาแกแตโบราณ

ของหลายๆประเทศทวโลก หากเรารจกสงเกตและศกษาเปรยบเทยบแลวกเขาใจ

ลวดลายและสญลกษณในผาพนเมองของไทยไดมากขน และมองเหนคณคาไดลกซง

ขน ลวดลายตนแบบ สามารถแบงเปน 4 ประเภทไดแก (ลวดลายและสญลกษณใน

ผาไหมไทย, 2555: ระบบออนไลน)

1. ลายเสนตรง หรอเสนขาด

2. ลายฟนปลา

3. ลายสเหลยมขนมเปยกปน หรอลายกากบาท

4. ลายขดเปนวงเหมอนกนหอย หรอตะขอ

2.2.3.5 ลวดลายทเชอมโยงกบความเชอพนบาน

ลวดลายและสญลกษณตางๆ ทปรากฏอยในศลปะผาทอไทยนนเชอกนวาม

ความเชอมโยงกบคตความเชอของคนไทยทสบทอดกนมาแตโบราณ เราอาจศกษา

เปรยบเทยบลวดลายสญลกษณเหลานกบสญลกษณอยางเดยวกนทปรากฏอยใน

ศลปะประเภทอนๆ เชน ในจตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม และแมแตใน

ต านานพนบานทเลาขานสบตอกนมา หรอในวรรณกรรมตางๆ ลวดลายทเชอมโยง

กบความเชอพนบานไทยอยางเหนไดชด มดงน (ลวดลายทเชอมโยงกบความเชอ

พนบาน, 2555: ระบบออนไลน)

1. สญลกษณงหรอนาคงหรอนาคปรากฏอยในลายผาพนเมองของคน

ไทยกลมตางๆ เกอบทกภมภาคของประเทศโดยเฉพาะในลานนาและ

ในอสาน นอกจากนยงพบในศลปะของกลมคนทพดภาษาตระกลไท ท

อาศยอยนอกดนแดนของไทยในปจจบน เชน ในสบสองปนนา ในลาว

อกดวย ในแถบลมแมน าโขง คนไทยและคนลาวตางมความเชอสบทอด

กนมา เรองพญานาค ซงอาศยอยทเมองบาดาลใตแมน าโขง จนกระทง

ทกวนนผคนในแถบนนกยงเชอวาเวลามงานบญประเพณ เชน งานไหล

เรอไฟ พญานาคกจะขนมาเลนลกไฟดวย ดงทมผเหนลกไฟขนจากล า

น าในชวงเทศกาลงานไหลเรอไฟเปนประจ าเกอบทกป

2. สญลกษณนกหรอหานหรอหงส นกหรอหงสเปนสญลกษณส าคญท

ปรากฏอยในศลปะผาทอพนบานในภาคเหนอของไทยเปนสวนใหญ

DPU

26

นอกจากนกมปรากฏมากในผาทอมอของลาวสบสองปนนาและในหม

พวกคนไทในเวยดนาม ในสถาปตยกรรมลานนาและลานชางจะพบนก

หรอหงสเปนองคประกอบทส าคญประดบอยบนหลงคาโบสถ คกบ

สญลกษณนาค หรอบางแหงกมแตหงสประดบอยตามจดตางๆ ในวดใน

สบสองปนนา สญลกษณนกหรอหงสหรอนกยง จะปรากฏอยทวไปทง

ในจตรกรรม สถาปตยกรรม และบนผนผา นกยงเปนสญลกษณท

รฐบาลจนในปจจบน ไดน ามาใชเปนสญลกษณของยนาน และไดมการ

ประดษฐนาฏลลาสมยใหมซงใชแสดงเปนสญลกษณของชาวไทลอใน

สบสองปนนา เรยกวา ระบ านกยง

2.2.3.6 เทคนคการทอผา

1. การทอลายขด คอการคดเกบยกเสนดายยนพเศษ ใหเกดเปนลวดลาย

แลวสอดเสนดายพงไปตลอดแนวของความกวางของหนาผา ท าใหเกด

ลายขดในแตละแถวเปนลายขดสเดยวกน

2. การยก เปนเทคนคการทอยกลายใหเหนเดนชด มลกษณะคลายกบ

การทอลายขด แตใชเสนพงพเศษ เชน ไหม ดนเงน ดนทอง มชายม

เชง ซงข นตอนยงยากกวาผาทอลายขดมาก

3. การจก เปนเทคนคการทอลวดลายบนผนผา ดวยวธการเพมดายพง

พเศษเขาไปขณะททอเปนชวงๆ ไมตดตอกนตลอดหนากวางของผา

กระท าโดยใชไมหรอขนเมนหรอนวมอ ยกหรอจกดวยเสนดายยนขน

แลวสอดเสนดายพงพเศษตอไปตามจงหวะของลวดลาย สามารถสลบส

ไดหลากหลายส

4. การทอลายน าไหล เปนเทคนคการทอแบบลายขดธรรมดา แตใชดาย

หลากสพงเกาะเกยวกนเปนชวงๆ ใหเกดจงหวะของลายน าไหล เปน

ลกษณะเฉพาะของชาวเมองนาน เรยกกรรมวธการทอนวา “ลวง” แต

ชาวไทลอ อ าเภอเชยงของ และเชยงค า จงหวดเชยงรายเรยกวา “เกาะ”

เทคนคนอาจดดแปลงพฒนาเปนลายอนๆ เรยกวาลายผกแวน ลาย

จรวด ฯลฯ เปนตน

5. การยกมก เปนเทคนคการทอ โดยใชเสนดายยนพเศษเพมบนกทอผา

ลายยกบนผาเกดจากการใชตะกอลอยยกเสนดายยนพเศษ ลวดลายท

DPU

27

เกดจากเทคนคนคลายกนมากกบลวดลายทเกดจากเทคนค ขด จก

แทบจะแยกไมไดเลยส าหรบผทไมเขาใจเรองเทคนคการทอผาทลกซง

ชาวไทยพวนทต าบลหาดเสยว จงหวดสโขทย และท อ าเภอลบแล

จงหวดอตรดตถ ใชเทคนคนในการทอสวนทเปนตวซน บางครงอาจจะ

น าเชงซนมาตอเปนตนจก เรยกวา ซนมก

6. การมดหม เปนเทคนคการมดเสนดายพงหรอเสนดายยน ใหเปน

ลวดลายดวยเชอกกลวยหรอเชอกฟางกอนน าไปยอมส แลวกรอดายให

เรยงตามลวดลาย รอยใสเชอกแลวน ามาทอ จะไดลายมดหมทเปนทาง

กวางของผา เรยกวา มดหม เสนดายพง ซงเปนทนยมในบานเรา มการ

ท าผามดหมเสนดายยนบางในบางจงหวด เชนจงหวดเชยงใหม

แมฮองสอน ราชบร เพชรบร สวนใหญเปนผาชาวเขา บางผนใชการทอ

สลบกบลายขด ซงชวยเพมความวจตรงดงามใหแกผนผา (วธการทอผา

, 2551: ระบบออนไลน)

2.2.3.7 ปญหาในการอนรกษและสบทอดศลปะผาทอของไทย

กาญจนา รตนธรรมเมธ (2538: 1-18) ไดเสนอแนวคดทฤษฎเกยวกบการ

เปลยนแปลงทางสงคม เปนสาเหตทท าใหวถชวตของชมชนตองเปลยนแปลงไป ม

การเปลยนแปลงทเหนไดชดคอ การเปลยนแปลงเปนระบบอตสาหกรรม เกดโรงงาน

อตสาหกรรมในเมองใหญๆขน เกษตรกรไดพากนอพยพเขามาท างานในเมองใหญ

การเปลยนแปลงขยายชนบทเปนเมอง ท าใหคนในสงคมตองการเปลยนคานยม หรอ

ยกฐานะของตนเองขน

ศรนวล แกวหลง (2538: 14) กลาววา สงผลกระทบกระเทอนถงแรงงานใน

ทกๆดาน โดยเฉพาะดานเกษตรกรรม และหตถกรรม แรงงานคนหนมสาวนยมไป

ท างานในนคมอตสาหกรรมมากกวาการทอผา

ทองสข วนแสน (2537: 301) ไดท าการวจยเรองการทอผาไหมมดหม สรป

ไดวา ประชาชนสวนใหญยงขาดความร ทกษะ และมทศนคตทไมดตอการประกอบ

อาชพการทอผาไหมมดหม เนองจาก การทอผาไหมมดหมเปนอตสาหกรรมใน

ครวเรอนทไดรบการถายทอดมาจากรรพบรษและอยในวงจ ากดเฉพาะบตรหลาน

หรอผทสนใจจรงๆเทานน การทอผาเปนเรองทยงยากซบซอน ตองอาศยความ

ประณต บรรจงและใชเวลามาก กอใหเกดความเบอหนายและไมเปนทสนใจ

DPU

28

ประชาชนจงหนไปประกอบอาชพอนมากกวา นอกจากนยงมปญหาความยากจน ไม

มเงนทนในการผลตหรอการทอผา ประกอบกบราคาเสนไหมแพง และนอกจากน

ปญหาอปสรรคดานทศนคตตอการประกอบอาชพการทอผานน ผทอสวนใหญยงม

ความรสกวาการทอผาเปนอาชพหรองานทนาเบอ ท ายาก ไมคมคาและไมกาวหนา

เทาทควร ท าใหผทอผานบวนจะนอยลง ไปเลอกอาชพใหม ซงในการตดสนใจ

เปลยนอาชพของคนเรานน รอบครวมสวนส าคญอยางยงในการตดถายทอดความร

เกยวกบอาชพ โดยเฉพาะอยางยงในสงคมชนบท ซงเปนชมชนเกษตรกรรม

ครอบครวจะมบทบาทในการถายทอดการประกอบอาชพใหแกสมาชกในครอบครว

ไปพรอมๆกบการด าเนนชวตประจ าวน ตลอดจนการปฏสมพนธระหวางระบบการ

เรยนรและการอบรมจากภายนอกชมชน

2.2.4 หลกการออกแบบเครองแตงกาย

การออกแบบหมายถง กระบวนการทสนองความตองการในสงใหมๆของมนษยซงสวนใหญเพอใหชวตอยรอดและมความสะดวกสบายมากขนการถายทอดรปแบบจากความคดออกมาเปนผลงาน ทผอ นสามารถมองเหน รบรหรอสมผสได เพอใหมความเขาใจในผลงานรวมกนโดยการออกแบบนนถอวามคณคาตอวถชวตของมนษย ดงน

1. คณคาทางกายคณคาของงานออกแบบทมผลทางดานรางกายคอคณคาทมประโยชนใชสอยในชวตประจ าวนโดยตรง เชน ไถมไวส าหรบไถนา แกวมไวส าหรบใสน า ยานพาหนะมไวส าหรบเดนทาง บานมไวส าหรบอยอาศย เปนตน

2. คณคาทางอารมณความรสกคณคาของงานออกแบบทมผลทางอารมณความรสกเปนคณคาทเนนความชนชอบพงพอใจ สขสบายใจ หรอ ความรสกนกคดดานอนๆ ไมมผลทางประโยชนใชสอยโดยตรงเชน งานออกแบบทางทศนศลป การออกแบบ ตกแตง ใบหนาคณคาทางอารมณความรสกนอาจจะเปนการออกแบบ เคลอบแฝงในงานออกแบบ ทมประโยชนทางกายกได เชน การออกแบบตกแตงบาน ออกแบบตกแตงสนามหญา ออกแบบตกแตงรางกายเปนตน

3. คณคาทางทศนคตคณคาของงานออกแบบทมผลทางทศนคตเนนการสรางทศนคตอยางใดอยางหนงตอผพบเหน เชน อนสาวรยสรางทศนคตใหรกชาต กลาหาญ หรอท าความด งานจตกรรมหรอประตมากรรมบางรปแบบ อาจจะแสดงความกดขขดรดเพอเนนการระลกถงทศนคตทดและถกควรในสงคม เปนตน

DPU

29

ดงน นพนฐานการออกแบบเสอผาตองอาศยพนฐานการออกแบบในการสรางสรรครปแบบใหเกดความสมดลโดยยดหลกองคประกอบพนฐานท จ าเปนตองานออกแบบทกประเภท เพอสรางใหเกดรปทรงหรอรปแบบทสมบรณ ไดแก เสน (Line) ส(Color) ทวาง(Space) รปแบบหรอรปราง(From) พนผว(Texture) เสนกรอบนอก(Silhouettes) นอกจากนการออกแบบเสอผานอกจากจะยดหลกการออกแบบเบองตนแลว สงทส าคญคอการใชเทคนคทจ าเปนส าหรบการออกแบบเพอใหไดมาซงผลงานทเหมาะสมและสอดคลองกบรปรางและรปทรงทแตกตางกนออกไปของผสวมใส อนเปนสงจ าเปนทส าคญตอนกออกแบบเปนอยางยง เนองจากการออกแบบเสอผาจะมความแตกตางกบงานออกแบบชนดอน เพราะการออกแบบเสอผานนนอกจากจะเปนการสรางสรรครปแบบผลงานตามแนวคดเพอสรางสรรคผลงานแลว ยงจ าเปนทจะตองใหเหมาะสมกบรปรางและบคลกภาพของผสวมใส เทคนคการออกแบบเสอผาจงมความส าคญในการออกแบบโดยสรปไดดงน

2.2.4.1 องคประกอบในการออกแบบ 2.2.4.1.1 ส มความส าคญในการอออกแบบเปนอยางยง เนองจากสท าใหสะดดตาและจะเปนสงแรกทมองเหน ซงหากนกออกแบบมความช านาญในการเลอกใชสทเหมาะสมกบบคลกภาพหรอแนวคดรวมไปถงแนวโนมแฟชนกจะเปนการสงเสรมงานออกแบบใหมความนาสนใจมากยงขน

โดยหลกการใชสกบงานออกแบบเครองแตงกาย ซงนกออกแบบตองท าความเขาใจในแมสและวงจรสเบองตนเพอการประยกตใชในงานออกแบบและการใชเทคนคการใชสในรปแบบตางๆ ซงนอกจากการศกษาเกยวกบแมส วงจรสและวรรณะของสแลว ควรไดรจกประเภทตางๆของสในงานศลปะดวย เพอจะสามารถน าความรทไดไปสรางสรรคงานศลปะไดอยางถกตองตามโอกาส และความตองการ ซงตองอาศยการฝกฝนพอสมควร ในการทจะสรางสรรคผลงานโดยใชความรเรองสประเภทตางๆไปใช ดงนนการศกษาถงประเภทตางๆของสจงมความจ าเปน ซงจะกลาวในสวนทเปนพนฐานความรเบองตนเพอเปนแนวทางในการศกษาดงน

1. คาความเขมหรอน าหนกของสสตางๆทเกดขนในวงจรสหากเราน ามาเรยงน าหนกความออนแกของสหลายส เชน มวง น าเงน เขยวแกมน าเงน เขยว และเหลองแกมเขยว หรอ มวงแดง แดงสม สม สมแกม เหลอง และ เหลอง หรอเรยกวาคาในน าหนกของสหลายส (Value of different color) ส าหรบคาความเขมอกประเภทหนงเกดจากการน าสใดสหนงเพยงสงเดยวแลวน ามาไลน าหนกออนแกในตวเอง เราเรยกวาคาน าหนกสเดยว(Value of single color) ซงถาผเรยนฝกฝนไดเปนอยางดแลวสามารถน า

DPU

30

ความรจากการไลคาน าหนกนไปใชใหเกดประโยชนไดมากในการสรางงานจตรกรรม

2. สตดกน หรอ สตรงขาม คอสทอยตรงขามกนในวงจรสนนเองการทเราจะทราบวาสคใดเปนสตรงขามกนอยางแทจรงหรอไม ใหน าเอาสคนนมาผสมกนดถาผลการผสมกนออกมาเปนสกลางนนหมายถง วาสคนนเปนคสตดกนอยางแทจรงตวอยางสคตดกนมดงน สเขยว เหลอง กบ สมวงแดง สเขยวกบสแดง สเขยวแก กบ สแดงสมสน าเงน กบ สสมสมวงน าเงน กบสเหลองสม สดงตวอยางนนเปนคสทตดกนซงการใชสตดกนซงการใชสตดกนในการสรางงานศลปะนนตองมหลกเกณฑพอสมควรหากใชอยางไมรหลกการแลวจะท าใหการสรางสรรคผลงานอกมาไมนามองขดตอหลกการทางศลปะ อกดวยการสรางงานศลปะทมแตสกลมกลนโดยไมน าสทตดกนไปใชบางครงท าใหภาพดนาเบอหากน าสตดกนไปใชจะท าใหภาพดมความสดใสหรอนาสนใจ

3. สเอกรงค คอสสเดยวหรอสทแสดงออกมาเดนเพยงสเดยวซงเหมอนวาจะคลายคลงกบสสวนรวมหรอสครอบง า แตทจรงแลวสทงสองชนดมวธการทแตกตางกนออกไปสสวนรวมนนสทใชอาจเปนสสด หรอสทลดคาลงไปแลว แตสเอกรงคตองใชสใดสหนงเปนสสดยนพนเพยงสเดยวแลวลดคาน าหนกออนแกในระยะตางๆเปนตนหลกเกณฑคอเมอเอาสทสดใสเปนจดเดนของภาพแลวสทเปนสวนประกอบรอบๆตองลดคาความสดลงแลวน าเอาสทจดเดนนนไปผสมดวยบางทกๆแหงในภาพขอส าคญคอ สทจะน ามาประกอบนนจะใชกสกตามแตโดยมากนยมใชไมเกน 5 สโดยน าเอามาจากวงจรสดานหรอวรรณะใดวรรณะหนง ไมนยมน ามาจากสองวรรณะ รวมทงสทตองการใชเปนสยนพน(เอกรงค)ดวย เพราะสทอยในดานหรอวรรณะเดยวกนจะผสานกลมกลนกนงายกวา ตวอยาง เชน ถาเลอกสมา6 สจากวงจรสคอ เหลอง สม แสด แดงชาด แดงเลอดนกและมวงแดง เมอนกเรยนจะท าเอกรงคของสเหลองกใชสเหลองเปนหลกหรอสเดนวางจดใดจดหน งของภาพแลวน าสอ นๆขางตนมาลดค าหรอความสดใสลง(Neutralized) โดยการน าเอาสตรงขามของแตละคมาผสมลงไปพอสมควร เมอจะระบายกน าเอาสเหลองทเปนสยนพนเขามาผสมดวยเลกนอยกจะไดสเอกรงคของสเหลองตามทเราตองการสรางสรรคงานศลปะดวยสเอกรงคนจะไดผลงานทงดงามเพราะโครงสรางสจะดไมรนแรง เพราะวาจะมเรองสตดกนเขาไปผสมและสแตละวรรณะกไมเขาไปปะปนซงกนและกนนบวาเปนงานศลปะทมโครงสรางประณต ผลงานชนเดนๆของโลกกใชวธการนเชนกน

DPU

31

ขอดอกอยางหน งของสเอกรงคคอโครงสจะละเมยดละไมไมเบองายเหมอนกบการใชสหลายสมาผสมผสานกน

4. สสวนรวม หรอสครอบง าหมายถงสใดสหนงทมจ านวนมากกวาสอนในพนทหรอภาพนนๆเชนภาพตนไมทเรามองเหนเปนสเขยวแตความจรงแลวในสเขยวของตนไมนนอาจมสอนประกอบอยดวย เชน สเขยวออน สเหลอง สน าตาล เปนตน งานจตรกรรมทงแนวปจจบนและสมยใหมลวนแลวแตตองใชอทธพลของสสวนรวมเขาไปเกยวของทงสนแมวาสอนจะเดนชดในบางสวนของภาพกตาม

สสวนรวมหรอสครอบง านจะชวยท าใหภาพมเอกภาพและสมบรณขน ตวอยางเชน ภาพเขยนของศลปนชาวอตาเลยนสมยโบราณ มกจะใชสเหลองหรอสน าตาลเปนสครอบง าทงหมดภายในภาพแทบทกชนทงนไมจ ากดเฉพาะสองสทยกตวอยางมาเทานนอาจเปนสกลมอนๆได ขนอยกบความตองการของผสรางสรรค

5. ระยะของส เมอกลาวถงระยะของสนนกหมายรวมถงระยะใกลของแสงเงาทเกดแกวตถนนๆดวยซงหลกการของน าหนกใกลไกลของวตถคอ วตถทใกลตาแสงเงาจะสวางจดชดเจนและเมอระยะไกลออกไปทงแสงและกจะจางลงไปดวยท เปนเชนนกเพราะระยะไกลน นจะมเรองของบรรยากาศเขามากรองทงแสงและเงาใหจางลงระยะยงไกลออกไปแสงเงายงจางไป จางไป จนกลายเปนภาพแบนราบ ตวอยางเชน ภาพเขยนทวทศนทมฉากหลงเปนทวเขาเราจะเหนวาทวเขานนจะเปนสจางๆแบนๆไมมแสงเงาเพราะถกบรรยากาศเขามาเกยวของระยะใกลไกลของส (Perspectiveof Color) มหลกเกณฑทพอสรปไดดงน

5.1 วตถทมสย งไกลออกไปสของวตถกยงใกลเปนสกลางเขาไปทกท

5.2 น าหนกของวตถทมส เมอไกลออกไปกยงจางลงกลายเปนสกลางและน าหนกกออนลงดวยถามสวนทเปนแสงสวางกจะมดมวลง เงากจะจางลงและคอยๆปรบลงจนไมมหนก

5.3 วตถทมสตามระยะใกลไกลแสงเงาแสงเงาจะมลกษณะดงตวอยาง เชนพมไมทมสเหลองเขยวทม พชปกคลมเมอถกแสงจดๆ เงาจะออกไปทางสมวงแดง เมอระยะไกลออกไปเงาจะเปนสทคอนไปทางน าเงน และเมอไกลจนเหนระยะลบๆเงาจะกลายเปนสเขยว

2.2.4.1.2 การลวงตา นอกจากการใชสเพอสรางความนาสนใจใหกบรปแบบเครองแตงกายแลว การใหความส าคญของลกษณะรปรางของคนทก

DPU

32

คนมลกษณะเฉพาะไมเหมอนกนเชน บางคนกสงผอม อวน เตย บางคนรปรางสวนบนใหญ สวนลางเลก บางคนตงแตสวนสะโพกลงไปจะใหญมาก ฯลฯ แตส าหรบคนทมรปรางสมสวนนนสามารถสวมใสเสอผาไดหลากหลายรปแบบ แตส าหรบคนรปรางไมสมสวนตองมการสวมใสเสอผาทอ าพลางสดสวนเพอใหมบคลกภาพทดในการสวมใสเสอผาดงนนการใชเสนในการลวงตาจงเปนเทคนคหนงทนกออกแบบควรศกษาเพอใชในการประยกตผลงานไดแก

1. การลวงตาโดยการใชเสนตง(Vertical lines) การใชเสนตงทแบงรปทรงออก 3 สวนใหสวนกลางกวางกวาสวนรมจะดเอวเลกเสนไดหรอเสนตงคทอยตรงกลางตวตลอดจะดสงดวาเสนเกลดทอยชวงกลางตวระดบเอว จะดเอวเลกเสนเกลดทยาวจากเอวถงชวงลางจะดเอวเลกและชวงลางยาวเสนเกลดตงทอยครงตวบนจะชวยใหเอวเลกและสง เสนเกลดทยาวตลอดล าตวจะดทงเอวเลกและตวสงกวาการใชเสนในแนวตงทตดตอกนไปเรอยๆ โดยไมมอะไรมากดขวางจะใหความรสกตอสายตาในดานความสงและแคบถาใชกบการแตงกายของผหญงทมรปรางสงกจะดสงและผอมยงขนถาจะสวมใสกควรจะมเขมขดหรอเสนตามแนวตงมาตกแตงในเสอผาจะดดกวาใชเสนแนวขวางจะท าใหดไมเตยและไมอวนเกนไป

2. การลวงตาโดยการใชเสนตามแนวนอน(Horizontal lines) การใชเสนในแนวนอนหรอตามขวางในเสอผาจะท าใหรปรางดกวางและสนลงเสนทเกดจากการตกแตงของ Yokes ผาคาดเอว แนวของกระเปาแนวของตะเขบทเปนแถบคาดตามขวางใชแนวเสนตามขวางจะใชไดดกบคนทมรปรางสงไดสดสวนหรอเดกวยรนกใชไดคนทมรปหนายาวหรอหนารปไขจะใชเสอทเปนคอสเหลยมไดดกวาใสเสอคอรปตวV

3. การลวงตาโดยการใชเสนตามแนวทแยง(Diagonal lines) เสนทแยงทใชในเสอผาจะท าใหสวนตางๆตรงสวนนนดมความยาวมากขนหรอใชเพอการเนนเสนทแยงทเปนแนวเสนของรปคอ V จะใชไดดกบคนทมรปรางหนากลมหรอเสนทแยงจากไหลถงเอวจะท าใหดเอวเลกเสนทอยงทเปนแนวตะเขบตอเสอเปนเสนตกแตงจากเอวมารวมกนทตรงกลางหนาทองจะท าใหดตวสงขนเสนทแยงจากไหลทงสองขางแลวมาบรรจบกนทเอวดานหนาแลวแยกออกไปทางสะโพกจะท าใหเอวดเลกลงหรอเสนทแยงจากไหลทงสองมาบรรจบกนทเอวจะท าใหสงขน 2.2.4.1.3 การใชเสนกรอบนอก (Silhouettes) มบทบาทส าคญในการออกแบบเสอผาเพราะนอกจากจะเปนตวก าหนดโครงรางภายนอกของเสอผาแลว เสนกรอบนอกทดมกจะท าใหเกดความประทบใจเมอพบเหนครง

DPU

33

แรกเสนกรอบนอกของเสอผาจะสงผลสะทอนถงสวนตางๆของเสอผาและรปรางได (เสาวลกษณ คงคาฉยฉาย,2549) ส าหรบเสอผาของผทมรสนยมดมกจะเนนเสนกรอบนอกมากกวาการตกแตงภายในตวเสอทหรหรามากเกนไปแบบเสอเรยบจะอยในสมยนยมไดนานกวาแบบเสอท ตกแตงมากๆในการออกแบบเสอผาเสอตวใดมเสนกรอบนอกเดนแลวกไมจ าเปนตองมเสนภายในตวเสอทเดนตามไปดวย เสนกรอบนอกทใชในอดตจนถงปจจบนม 3 แบบคอ ทรงตรง ทรงบาน และทรงหางกระรอก เสนกรอบนอกแตละแบบมผลตอการออกแบบและการตกแตงเสนกรอบนอกจะเปลยนไปตามสมยนยมอยางชาๆจะเหนวากอนป ค.ศ.1905 นยมทรงกระบอก ตอมาเปลยนเปนทรงบานแลวจงเปลยนเปนทรงตรงเปนลกษณะการหมนเวยนสลบกนไป เสนกรอบนอกทใชมหลายรปทรง ซงสรปไดดงน

- Arrow line มลกษณะเปนรปทรงลกศรออกแบบโดยนกออกแบบเสอผาชาวฝรงเศสครสเตยน ดออร ในฤดใบไมผลและฤดรอน ค.ศ. 1956 ถามองจากดานขางเรยนชออกอยางวา ทรงเอฟ F - Ample line มลกษณะเปนรปไข - 8 line มลกษณะเปนรปทรง 8 ออกแบบโดยครสเตยน ดออร โดยดดแปลงมาจากชดทหารหญงในสงครามโลกครงท 2 เปนรปทรงทเนนรปรางของสตรโดยเพาะบรเวณเอว - X line มลกษณะเปนรปทรงตว x มลกษณะไหลกวาง เอวคอดและดานลางขยายออก - A line มลกษณะปลายบานกวางเหมอนรปตว Aออกแบบโดยครสเตยน ดออร ในป ค.ศ. 1955 สาหรบฤดใบไมผลและฤดรอน และจดไดวายงคงเปนรปทรงมาตรฐานมาจนถงปจจบน นอกจากจะเรยกรปทรงเอแลวยงมชอเรยกอนๆอก เชน ทรงเตนท ทรงสามเหลยม ทรงโคน (ถวยโคนทใส ไอศกรม) และทรงพระมด เปนตน - Sheath line มลกษณะรปทรงผอมบางหอรางกายคลายฝกมด - Straight line มลกษณะทรงเหมอนสเหลยมผนผา สเหลยมจตรสเปนรปทรงตรงหรอทรงกลอง - Spindle line มลกษณะรปทรงเหมอนกระสวยเปนผลงานชนสดทายของครสเตยน ดออร น าเสนอในป ค.ศ. 1957 สาหรบฤดใบไมรวงและฤดหนาวมรปทรงเหมอนถงไมหรอกระสวยทอผา - Slim line มลกษณะรปทรงผอมบาง มลกษณะแนบเนอรดรป

DPU

34

- Soft conscious line มลกษณะรปทรงพอดตวทรงหลวมกวาทรง Slim line เลกนอยทรงพอดตวนจะเนนสวนเวาสวนโคงของรางกายอยางธรรมชาต - Tulip line มลกษณะรปทรงเหมอนดอกทวลปออกแบบโดย ครสเตยน ดออร ในป ค.ศ. 1953 §ดใบไมรวงและฤดหนาวมลกษณะเนนชวงไหลเลกนอยเสอเสรมอกเอวเลกกระโปรงตรง - Fit and flare line มลกษณะรปทรงสวนบนพอดตว แตสวนลางตงแตเอวลงมาจะบานออก - Princess line มลกษณะรปทรงพอดตวและมเสนแนวตอตะเขบในแนวตงเอวคอด และคอยๆกวางออกจากเอวจนถงชายกระโปรง เปนทรงทเปนทโปรดปรานของพระราชธดาของกษตรยเอดเวรดท 7 ในชวงปลายศตวรรษท 19 ขององกฤษ - Pencil line มลกษณะรปทรงแคบยาวคลายแทงดนสอ บางครงเรยกวา ทรงไอ (I) - Mermaid line มลกษณะรปทรงกระชบลาตวตลอดจนถงหวเขาแลวจงคอยบานออกเหมอนหางปลาลกษณะคลายกบนางเหงอก - Y line มลกษณะรปทรงไหลกวางและคอยๆแคบลงไปจนถงชายกระโปรงคลายกบรปตววาย (Y)

2.2.4.2 หลกการออกแบบ

การออกแบบอยางยงยน คอ แนวทางการออกแบบทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมโดยรวม การใชทรพยากรอยางเหมาะสม ตงแตขนตอนการออกแบบไปจนตลอดหมดอายการใชงานของผลตภณฑ และคานงถงสงคมหรอคนในชมชนทอาศยอย เชน การสรางงานใหกบคนในชมชนเพอสรางรายไดใหกบคนในทองถน เปนตน

การออกแบบเสอผาตองอาศยพนฐานการออกแบบ ซงประกอบดวย

องคประกอบทส าคญ (Elements of Design) ตางๆ คอ

2.2.4.2.1 เสน (Line) เสนมความส าคญตอการออกแบบ เพราะรปราง

ตางๆทปรากฎตอสายตา อาศยเสนเปนตวน ารปแบบ เสนเกดจากการตอจด 2

จด หรอเกดจากการเรมตนจากจดเรมตนเพยงจดเดยว แลวตอเนองกบจดอก

หลายรอยหลายพน หลายหมน หลายลานจด จนแสดงเปนเสนตง เสนนอน

เสนโคง เสนหก แสดงทศทางใหเกดรปราง ท าใหเกดมเนอท มขนาด มน าหนก

DPU

35

เกดลกษณะพนผว เสนสามารถแสดงใหเหนความเคลอนไหว แสดงความเรว

ได เสนในลกษณะตางๆ เมอน ามาบรรจบกน จะท าใหเกดรปรางตางๆได

เสนทมขนาด รปราง และทศทางตางๆ สงผลตออารมณ เชน เสนตรงใน

แนวราบ แสดงอาการเงยบสงบ แตเสนในแนวดงแสดงความมนคง

ในการออกแบบเสอผา เสนใชเปนสงทวาดเปนรปรางหรอเสนกรอบนอก

และใชวาดสวนทตกแตงภายในรปราง เชน เสนเอว เสนคอ ตะเขบ เกลดทรง

หรอเปนเสนทเกดจากสงทตกแตง เชน ลกไม ยางยด การกน การจบ ฯลฯ

เสนทมลกษณะตางกน จงมความหมายและคณคาของเสนแตละลกษณะไม

เหมอนกน นกออกแบบจงแยกลกษณะคณคาของเสนแตละชนด ดงน

เสนนอน (Horizontal lines) เปนเสนทใหความรสกสงบนง พกผอน

แสดงถงความกวาง

เสนตง (Vertical lines) เปนเสนทใหความรสกถงความสง ความ

แขงแรง ความสงา ความมระเบยบ

เสนโคง (Curved lines) ใหความรสกออนหวาน หรหรา ออนชอย นม

นวล ราเรง บางครงทศทางการเคลอนไหวใหความรสกละมนละไม ให

ความรสกเศราซม หากเสนมการเลยวไปมา พนซายพนขวาจะให

ความรสกออนหวานสวยงาม แตหากใชมากเกนไปจะท าใหรสกวนวาย

ไมเปนระเบยบ

เสนซกแซก (Zigzag lines) เปนเสนตรงทเลยวไปมา และท าใหเกดมม

หกขนทจดเลยว ใหความรสกแปลกตา ตนเตน ควรใชในพนทเลกๆ จะ

ดไมนาเบอ หากใชมากจนเกนไปจะท าใหเสยรป เสยทรงได

เสนทแยง (Diagonal lines) เปนเสนทใหความรสกเคลอนไหวหรอไม

อยนง ไมแนนอน

นอกจากนยงมเสนตางๆ ทใหความรสกในการมองเหนได เชน

เสนตรง มลกษณะเปนเสนตรงดง ใหความรสกแขงแรง

กระดาง มนคง

เสนอสระ เปนเสนอสระทใหความรสกนมนวล ออนไหว และเปน

ธรรมชาตกวาเสนตรง ซงใชมากในการวาดภาพและการออกแบบ

เสนหนา เปนเสนลกษณะใดกได แตจะมความหนาทบมากนอยแลวแต

ความตองการ

DPU

36

เสนบาง นยมใชเปนเสนรางรป

เสนประ เปนเสนทไมตอเนองกน ใหความรสกไมมนคง มการ

เคลอนท หรอใชเปนเสนตะเขบตกแตงในการออกแบบเสอผา

รปท2.1 ลกษณะของเสนทใชในการออกแบบ

ทมา: http://www.thaieditorial.com

การใชเสนในการออกแบบ การใชเสนแบงสวนใหชดเจนนนขนอย กบ

อทธพลของสและขนาดของเสนนน การใชเสนตองค านงถงคณสมบตของเสน

อาจใชเสนเดยวทงชด หรอใชเสนสองชนดผสมกน หรอรวมเสนทกชนดกได

รปท2.2 ตวอยางการใชเสนในการออกแบบ

http://www.jammerstudio.com

DPU

37

การใชเสนในการลวงตา (Optical illusions of line)

ลกษณะรปรางของผหญงทกคนมลกษณะเฉพาะไมเหมอนกน บางคน

สงผอม อวนเตย รปรางสวนบนใหญสวนลางเลก บางคนรปรางสมสวน การใส

เสอผานนสามารถลวงตาหรออ าพรางสดสวนทแทจรงของผใสได ซงแตละคน

จะมแบบเสอผาเปนสไตลของตนเอง ซงโดยปกตนกออกแบบจะออกแบบใน

ขนาดมาตรฐานทวไป หากตองการใหออกแบบเสอผาทตองมการออกแบบ

โดยเฉพาะ จะเรยกวาเปน Custom clothes คอเปนเสอผาทออกแบบเฉพาะ

ลกคาทตองการแบบเฉพาะของตนเอง และคาใชจายกจะแตกตางจากราคา

เสอผาทวไปดวยเชนกน

การออกแบบเสอผาเพอลวงตา ตองอาศยการใชเสนในลกษณะตางๆ

และตองเรยนรถงลกษณะรปรางของแตละคนใหถกตอง เพอจะไดออกแบบให

เหมาะสมกบลกษณะรปรางของแตละคน

การลวงตาโดยใชเสนตง (Vertical lines) การใชเสนตงทแบงรปทรง

ออก 3 สวน ใหสวนกลางกวางกวาสวนรมจะดเอวเลกได หรอเสนตงคทอยตรง

กลางตวตลอด จะดสงกวาเสนเกลดทอยชวงกลางตว ระดบเอวจะดเอวเลก

เสนเกลดทยาวจากเอวถงชวงลางจะดเอวเลกและชวงลางยาว เสนเกลดตงทอย

ครงตวบนจะชวยใหเอวเลกและสง เสนเกลดทยาวตลอดล าตวจะดทงเอวเลก

และตวสงกวา

รปท2.3 ตวอยางเสนเกลดกลางตว

https://stvery.wordpress.com

การใชเสนในแนวตงทตดตอกนไปเรอยๆ โดยไมมอะไรมากดขวาง จะให

ความรสกตอสายตาในดานความสงและแคบ ถาใชกบการแตงกายของผหญงท

DPU

38

มรปรางสงกจะดสงและผอมยงขน ถาจะสวมใสกควรมเขมขดหรอเสนตามขวาง

มาขดบางเพอไมใหดสงยาวจนเกนไป ถาคนทมรปรางอวนเตยใชเสนตาม

แนวตงมาตกแตงในเสอผาจะดดกวาใชเสนแนวขวาง ท าใหไมดอวนและเตย

จนเกนไป

รปท2.4 ตวอยางเสอลายแนวตง

http://www.ohlor.com

การลวงตาโดยใชเสนตามแนวนอน (Horizontal lines) การใชเสนใน

แนวนอนหรอตามขวางในเสอผา จะท าใหรปรางดกวางและสนลง เสนทเกด

จากการตกแตงของ Yokes ผาคาดเอว แนวของกระเปา แนวของตะเขบทเปน

แถบคาดตามขวาง การใชแนวเสนตามขวาง จะใชไดดกบคนทมรปรางสง ได

สดสวน คนทมรปหนายาว หรอหนารปไข จะใชเสอทเปนคอเหลยมไดดกวาเสอ

คอว

รปท2.5ตวอยางเสอลายแนวนอน

http://www.dek-d.com

DPU

39

การลวงตาโดยใชเสนตามแนวทแยง (Diagonal lines) เสนทแยงทใชใน

เสอผา จะท าใหสวนตางๆ ตรงสวนนนดมความยาวมากขน หรอใชเพอการเนน

เสนทแยงทเปนแนวเสนของรปคอ V จะใชไดดกบคนทมรปหนากลม หรอเสน

ทแยงจากไหลถงเอวจะท าใหดเอวเลก เสนทแยงทเปนแนวตะเขบตอเสอเปน

เสนตกแตงจากเอวมารวมกนทตรงกลางหนาทอง จะท าใหดตวสงขน เสน

ทแยงจากไหลทงสองขาง แลวมาบรรบบกนทเอวดานหนา แลวแยกออกไปทาง

สะโพกจะท าใหเอวดเลกลง หรอเสนทแยงจากไหลทงสองมาบรรจบทเอวจะท า

ใหดตวสงขน

รปท 2.5 ตวอยางเสอลายแนวทแยง

http://th.aliexpress.com

การลวงตาโดยใชเสนโคง (Curved lines) เสนโคงทใชในเสอผา เครองแตง

กาย จะเหมาะกบคนทมรปรางผอมมากกวาคนทมรปรางอวนเตย โดยเฉพาะ

ชดทมจบระบายมากๆ ทงขอบชายกระโปรงทเปนชนๆ และระบายบรเวณ

หนาอก

DPU

40

รปท 2.6 ตวอยางเสอลายเสนโคง

http://th.aliexpress.com

2.2.4.2.2 ส (Color)

สเปนสวนหนงของแฟชน เปนสวนประกอบของแฟชนเสอผา แมกระทง

ผมและเครองประดบยงตองเลอกสใหเขากบเสอผาทใส สอาจะเปนสงส าคญ

ส าหรบ high fashion ของฤดกาลหนง และไปสอนาคตตอไป เปนเพราะวาส

นนเปนปจจยหนงทมราคาไมแพงของการเปลยนผลตภณฑของเสอผา เสอผา

ส าเรจรปหรอเสอผาอตสาหกรรม ทมการเปลยนแปลงทรวดเรว สวนมากจะ

เปลยนในเรองของสกอนทจะเปลยนแปลงในดานรปแบบ โดยสวนมากจะ

ออกเปน shade ของสทหลากหลาย

ในการเลอกเสอผาส าหรบผสวมใส จ าเปนตองมความรเกยวกบเรองสทผ

สวมใสชอบและเหมาะกบลกษณะผว ผม ของผสวมใส เมอรถงพนฐานของส

แลว นอกจากจะเลอกใชสแลว ยงสามารถน าไปประยกตหรอผสมกบสตางๆ

ไดอยางเหมาะสมดวย

สขนท 1 (Primary color) สตางๆนนเกดจากสพนฐานทส าคญคอ สแดง ส

เหลอง และสน าเงน

สขนท 2 (Secondary color) เกดจากการน าสข นท 1 จ านวน 2 สใน

อตราสวนทเทากนมาผสมกน จะไดสสม สเขยว สมวง

DPU

41

สขนท 3 (Tertiary color) ในทางปฏบตคอ การน าสข นท 2 จ านวน 2 สใน

อตราสวนทเทากนมาผสมกน

สทเกดจากการน าสข นท 1 และขนท 2 ในอตราสวนทเทากนมาผสมสม จะ

ไดสทแตกตางกน เรยกวา intermediate color เชน น าสเหลอง (สข นท 1) ผสม

กบสเขยว (สข นท 2) จะไดสเหลองเขยว (yellow-green) ซงจะมปรากฎอยใน

วงจรส

สตรงขามหรอสคประกอบ (Complementary colors) เปนสทอยตรงขาม

กนในวงจรส เชน สแดงคกบสเขยว สน าเงนคกบสสม สมวงคกบสเหลอง สค

ประกอบจะชวยลดความจดจานหรอความเขมขนของสคประกอบไดเมอผสมกน

เชน ใชสเขยวเพอลดความแดงสดของสแดง และถาผสมกนในอตราสวนท

เทากนจะไดสเทา แตถาเอาสคประกอบมาวางใกลกนโดยไมผสมกน จะท าให

แตละสดเขมและสดใสขน

Tints เกดจากการใสสขาวผสมลงไปในสแตละส จะท าใหสนนดออนลงหรอ

ดสวางขน เชน ใสสขาวผสมในสแดง จะไดสชมพ ยงใสสขาวมาก สจะยงออน

มาก บางทเรยกวา pastels

Shades คอการใสสด าผสมลงไปในสแตละส จะท าใหสนนดเขมขน เชน

ผสมสด าลงไปในสแดง จะไดสแดงเขมอมน าตาล (maroon) เรยกวาเปน

shades ของแดง

คณสมบตของส (Qualities of color)

ในการมองสนน บางคนมองเหนสเดยวกน แตกมความแตกตางกน มความ

เขมขนแตกตางกน โดยสาเหตทท าใหการมองเหนมความแตกตางกนนน มดงน

Hue เปนค าทใชเรยกชอกลมส ชอของส เชน สเหลอง สแดง สสม สเขยว

Value เปนความสวาง ความมดของส หรอน าหนกของส สทมคณคาต าจะ

เปนสทไลเรยงเขาใกลสด า คณคาของสจะตดสนไดโดยการเปรยบเทยบ เชน ส

เหลองจะดสวางกวาสเขยว และจะดสวางมากยงขนเมออยใกลสด า สวนสทม

โทนมดเมอเปรยบเทยบกบสด า เชน สน าเงน จะยงดมดเมออยใกลสขาว และ

จะดสวางขนเมออยใกลสด า

Intensity เปนความเขมขน ความสดใส หรอความออนของส ซงจะเปนท

ตวของสเอง ไมไดผสมกบสอนๆ

สงทควรรเกยวกบเรองส

DPU

42

ในการเลอกสเกยวกบเสอผา ผสวมใสควรตองมการคด วางแผนกอนทจะ

ตดสนใจเลอก

Monochromahe เปนเสอผาทมการใชสเดยว หรอเปนสเดยวแตมหลาย

tone ทมความแตกตางของ shade, values หรอ intensities ของสเดยวกน คอ

การใชสๆ เดยวทมน าหนกตางกน จะท าใหเกดความกลมกลนของเสอผา และ

งายตอการจดแตงสวนประกอบอนเชน เครองประดบ หรอการตกแตงโดยใช

วสดอนๆ

Analogous หรอ Related Color จะเปนสทใกลเคยงกนในวงจรส เชน

เหลอง, เขยว-เหลอง, เขยว ควรจะใชไมเกน 5 ส หรอประมาณ 3 ส จงจะ

เหมาะสมส าหรบการผสมสในการแตงกาย และการใชสตองค านงถง

- Unity

- Proportion สดสวนการใชสควรพยายามหลกเลยงการใชสท

เทากน

- Balance การกระจายของสใหเกดความนาสนใจ

- Dominace การเนนของสนนจะเนนทสสเดยว โดยน าความรเกยวกบ

การใชสมาใชใหถกตอง

- Split – complementary เปนการใชส 2 สเขาดวยกน โดยการเลอกใช

สทอยขางของสตรงขามของสใดสหนง ฉะนน สตรงขามของสนนจะ

ไมไดใชส 2 สทอยขางๆเทานน เชน สเหลองตรงขามกบสมวง สขางๆ

ของสมวงคอ มวง – น าเงน และ มวง – แดง

การรวมสแตละสเขาดวยกน

การใชสในเสอผาควรค านงถงหลกในการออกแบบ ( Principles of design)

และสงทควรปฏบตคอ

1. ใชสมากกวา 1 สไดตามทตองการ

2. เมอใชสเทาในบรเวณทมพนทกวางๆ ควรใชสทมความสวาง, สด ใน

พนทเลก เชน แนวตะเขบ จะท าใหรปรางดด

3. การใชเสอผาทมหลายส ควรเลอกสทเหมาะสมกบผสวมใสมากทสด

การวางแผนในการใชสทเหมาะสม ขนอยกบน าหนกของส, ความเขมขน

และความออนของส (Value and Intensity) ขนอยกบสดสวนของพนทและสท

DPU

43

ใช วามสดสวนทเหมาะสมหรอไม รวมถงค านงถงความเหมาะสมของสกบสผว

สผม สดวงตาของผสวมใสวาเขากนหรอไม

สผวของบางคนด า ขาว มสแดงผสม หรอสผวออกสเหลอง โดยสผวของ

คนทสวนมากจะพบเหนไดบอยจะม shades ของสสม เชน เหลองสม, แดงสม,

สมเหลอง, เหลองและสมแดง สวนshades ของสสมเขมๆ กจะเปนสน าตาล

หรอเกอบด า

สวนสของตา ถาเปนคนไทยจะออกสน าตาลออนกบน าตาลเขม สวนสผม

จะมสน าตาลแกมแดง เมอรวาสของผว สผม และสตาของผสวมใสแลว ควร

เลอกสทมลกษณะเดนและดงดดความสนใจตอการมองเหน โดยไมขดตอสของ

แตละสวน

สกบขนาดและรปราง

สของเสอผาทสวมใสมอทธพลตอรปรางของผสวมใส สามารถท าใหรปราง

ดใหญขนหรอเลกลงได เชน สโทนรอนจะท าให ดตวใหญขนมากกวาสโทน

เยน หรอสทสวาง (Bright colors) จะท าใหรปรางดใหญกวาสมว (dull colors)

เชน ถาใสเสอผาสแดงสดสวางจะดรปรางใหญกวาใสเสอผาสแดงเขม ฉะนน

คนทมรปรางใหญควรหลกเลยงสทสวาง

สขาวจะท าใหทกสงดใหญเกนจรงมากกวาสด า ผสวมใสทมรปรางอวน

เตย ควรสวมใสเสอผาทมสขาวหรอสออนมากกวาสมวๆ หรอเขมมาก ในการ

แตงกายควรเลอกเสอผาทมสทเหมาะกบรปรางของผสวมใสและควรใชสทชอบ

และเหมาะสมกบใบหนาใชตกแตงในสวนของปกเสอ หรอตะเขบคอ ในสวนท

ใกลกบใบหนา

สกบแฟชน ในแตละสมยจะมสใหมๆ เกดขนในตลาดมากมาย หลายคนคด

วาควรใสเสอผาทมแบบและสททนสมยทสด แตไมใชเชนนนเสมอไป เพราะ

แบบหรอสทใหมลาสดอาจไมเหมาะสมกบผสวมใสบางคน ฉะนนควรเลอกสวม

ใสใน style และสทเหมาะสมกบรปรางผสวมใสจะดทสด

DPU

44

สกบความรสก

สสามารถแสดงอารมณและความรสกได เชน สแดง สสม สเหลอง จะให

ความรสกถงความกระตอรอรน ความตนเตน ท าใหเกดความรสกสดใส แจมใส

สวนสน าเงน สเขยว สมวง ท าใหมความรสกสขม เครงขรม สงบสบาย

ความรสกและคณภาพของสมความส าคญตอการวางแผนตกแตงบานหรอ

ทท างาน และเชนเดยวกบการเลอกสเกยวกบเสอผาดวย เชน ในหองอาหาร

สวนมากจะใชสทสดใส เพอชกชวนใหลกคาเขามาสงอาหารและทานอาหารได

มากๆ สวนสทออกไปทางน าเงนหรอเขยว สวนมากจะใชกบททตองการให

ความรสกสบายๆ พกผอน หรอสขาวหรอสออนๆ ทใหความรสกถงความ

สะอาด

นกธรกจในระดบผบรหารชนผใหญสวนมากจะใชเสอสทส deep blue หรอ

สน าเงนเขม เพราะดแลวจะมลกษณะนาเกรงขาม สขม

สกบอณหภม (ความรอนแรงของส)

ความรอนแรงของสจะท าใหรสกถงธรรมชาตได เชน สแดง สสม สเหลอง

เปนสทดแลวใหความรสกหรอลกษณะเหมอนไฟ หรอแสงอาทตย ในขณะทส

น าเงนเปนสเยน เปนลกษณะของน าทะเล ทองฟา และน าแขง สวนสเขยว

แสดงถงตนไม แนวไม หรอสมวงเปนสของเวลาใกลค าหรอประกายของหมะ

นกออกแบบมกออกแบบชดทมสเยนๆ หรอสทมอยในโทนสเยนในชวงฤด

รอน (summer) ฤดใบไมผล (spring) สวนสแดง, สสม, สทอง, สน าตาล หรอส

ในโทนรอนจะออกแบบในชวงฤดฝนและฤดหนาว

นอกจากน สสามารถเปนสญลกษณหรอสอความหมายไดโดยไมตองม

ค าอธบาย เชน ไฟเขยว ไฟเหลอง ไฟแดง ของไฟจราจร ไฟแดงแสดง

ความหมายวาใหหยด ไฟเหลองแสดงความหมายใหเตรยมตวหยด และไฟ

เขยวแสดงความหมายใหไปได นอกจากนสแดงยงแสดงถงการใชเครองยนต

หรอเครองจกรทเกยวกบไฟ สชมพและสฟาจะใชกบอปกรณหรอสงทเกยวของ

กบเดกทารก สขาวสวนมากน ามาใชกบพธการแตงงาน เปนตน

สยงแสดงถงวนพเศษหรอการเลยงสงสรรคได เชน สสมกบสด าแสดงถงวน

ฮาโลวน สแดงกบสเขยวใชในวนครสมาสต หรอสแดง ขาว น าเงน คอธงชาต

ของประเทศไทย

DPU

45

การลวงตาดวยส

สสามารถท าใหคนดอวนหรอผอมได สขาวหรอสทผสมสขาว (tints) จะท า

ใหดอวนขน สด าหรอสทผสมสด า (shades) จะท าใหดผอมลง หากตองการให

รปรางดอวนหรอใหญขน ควรเลอกใสเสอผาทมสสวาง หรอwarm color

สสามารถท าใหดรปรางสงขน หรอเตยลงได สรอนจะท าใหดรปรางสง

หรอดใกลเขามา สด าใหความรสกวาลกลงไป สทแนวคอหรอตามตะเขบตางๆ

จะท าใหดสงขน หากสวมใสเสอผาทมสตดกนอยางรนแรง จะท าใหดรปรางเตย

ลง เชน ใสเสอสแดง ใสกางเกงสน าเงน สสามารถเนนรปรางได เชน หาก

ตองการเนนทปกเสอ สามารถใชสทแตกตางกบตวเสอ หรอหากรปรางด และ

ตองการจะเนนรปรางชวงเอว กใชสตดกบเสอและกระโปรงได

2.2.4.2.3 ทวาง (Space)

คอพนททอยภายในโครงรางของเสอผา หรออยใน silhouette เสนจงเปน

สวนทจะสรางสงตางๆ เขาไปใน space ตางๆ ทอยในโครงรางของเสอผาหรอ

โครงกรอบนอกน อาจใชวธท าเปนตะเขบตางๆ และการตกแตงดวยโบว ลกไม

ซปตางๆ ทอยบนเนอทของเสอผา โดยเสนตกแตงตางๆ ทอยภายใน space น

มทง structure lines หรอ decorative lines

- structure lines เปนเสนทเกดจากการเยดตกแตงขนภายในโครงราง

รอบนอกของเสอผา เปนการท าใหเกดตะเขบตางๆ เชน dart คอ

เกรดชวยทรงตางๆ ไมวาจะยายเกรดไปอยสวนใดของตวเสอ การพบ

เยบรมตางๆ เชน พบชายเสอ ชายกระโปรง แขนเสอ ไมวาจะเปน

โครงแขนเสออะไรในแตละแบบ ขากางเกง ไมวาจะทรงขาเดป ขา

กระบอก ขาบาน หรอรปลกษณะของแนวคอเสอ ลกษณะของปกเสอแต

ละแบบ ชองแขนเสอ แนวของเอว การเยบขลบรมผา ตะเขบบาง

ตะเขบ เชนการตอyoke หรอการตอชนผาทเปนการออกแบบของ

เสอผาชดนน ซงเปนการทอยในโครงสรางของชด ซงยงคงรกษาการ

เปน structure lines อย

- decorative lines เปนการตกแตงเสอผาใหสวยงามดวยการตดโบว

ลกไม หรอมการใชไหมหรอผาแพรมาถกเปนเปยตกแตง มการตกแตง

DPU

46

ขอบหรอรมผา เชน การกนผาสตางๆ การเดนเสนตามขอบปก ขอบ

แขน หรอเดนเสนตดแถบตามขากางเกงหรอชายกระโปรง ขอบแขน

ตดลกไมระบายตามสาบคอ ชายกระโปรง หรอตกแตงบรเวณในตวเสอ

หรอกระโปรง หรอการใชกระดมสตางๆ มาตกแตงตามเสอ และ

กระโปรงเพอไมใหดเรยบจนเกนไป หรอการใชซปทมสตดกนกบ

เนอผาทน ามาตกแตง แตการตกแตงนนตองไมมากจนเกนไป และ

การตกแตงบนพนทของเสอผาควรอยในสไตลของเสอผานนๆ ดวย

การใช structural lines และ decorative lines ในการตกแตงเสอผานน

สามารถใชในการลวงตาหรอปกปดสดสวนทมปญหาของรางกายได เชน การ

ยายเกรดหรอ dart มาอยบรเวณแนวโคงขางๆ ของเอว จะชวยท าใหเอวดเลก

ลงได หรอการตอผาหรอตะเขบ เพอตกแตงหรอลวงตาใหดหนาอกใหญขน ใน

การเลอกแบบของเสอผาควรดลกษณะการตกแตงของเสนตางๆ ภายในเสอผา

นน เพอใหสามารถเนนใหดสวมใสแลวชวยท าใหรปรางดขน เชน กางเกงหรอ

กระโปรงทตอ yoke เพอเนนใหเหนแนวสะโพก

การออกแบบคอเสอ เมอไดคอเสอแลวควรตองคดถง silhouette ทตามมา

form ของแขน รปทรงควรจะตามไปดวย เชน ปกคอจน silhouette ควรเขารป

แขนล า

2.2.4.2.4 รปแบบหรอรปราง (Form)

เปนลกษณะรปรางทแสดงได 3 มต คอ หนา หลง ดานขาง ความลก ความ

สง รปรางของคนจะเปนตวอยางของ form ไดด ซงแตละคนจะมรปรางท

แตกตางกนออกไป ลกษณะรปรางของแตละคนจะท าใหเกดเปน shape ของ

เสอผา นกออกแบบแตละคนจะออกแบบรายละเอยดตางๆ ของเสอผา หรอ

ตองมการออกแบบทตองการใหลวงตาหรออ าพรางรปรางทแตกตางกน

ในการออกแบบนน form กบ shape จะไมแตกตางกน เพราะเวลา

ออกแบบจะเขยนเปนเสน โครงราง หรอout line สวนลกษณะของรปรางของ

แตละคนนนจะแตกตางกน การออกแบบเสอผาเพอใหเหมาะสมกบแตละ

ลกษณะรปราง ตองใชเสนสาย การลวงตาบนรปราง รวมถงลกษณะของเนอผา

อกดวย

การทจะรวาลกษณะรปรางเปนอยางไรนน ควรสวมชดทมเนอผารดรป ไมม

ลวดลาย เพอใหเหนรายละเอยดของรปรางไดชดเจนทสด และไมเกดการลวงตา

DPU

47

คนทมรปรางตรงๆ ไมคอยมสดสวน มกเปนคนทผอม สง สะโพกเลก ไหล

กวาง มสวนโคงนอย หรอคนทมรปรางไมผอมสง แตมสะโพกแบน ไหลตง

ลกษณะต าตวเปนรปเหลยมทรงตงหรอทรงกวาง

คนทมรปรางในแนวโคง มสดสวน หรอมลกษณะกลม แตมสดสวนเสน

รปรางจะปรากฏเปนทรงกลม ทรงร สะโพกผายออก เอวเลก อกอม สวนรปหนา

จะมลกษณะเปนรปไข กลม หวใจ บางคนอาจมรปรางผสมเปนลกษณะตรงๆ แต

มสดสวนพบไดในคนทมรปหนาและรปรางทตรงขามกน คอ มรปหนากลม แต

รปรางตรงๆ หรอมรปรางกลม มสดสวน แตมรปหนาเปนแนวตรง แนวเหลยม

เปนการผสมกนท าใหเกดความสมดลระหวางเสนตรงและเสนโคง

จงอาจแบงประเภทของรปรางของคนไดเปน 3 ประเภท คอ รปรางตรง

รปรางตรงแตมสดสวน และรปรางกลมแบบมสดสวน

ลกษณะของเสอผา

คนทมรปรางตรง เสนสายในเสอผา สวนมากจะเปนรปแบบทมเสนตรง

คนทมรปรางกลม มสดสวน รปแบบของเสอผาจะเนนความกลมแบบม

สดสวน เนอผาจะเบาละเอยด หรอมความหนาปานกลาง เปนผาทมน าหนก

ผวของผามลกษณะขรขระเลกนอย

คนทมรปรางตรง แตมสดสวน ร ป แ บ บ ข อ ง เ ส อ ผ า ค ว ร ใ ห ม

สวนประกอบทมเสนตรงทกลมกลนกบรายละเอยด มความโคงมน นมนวล

หรอเปนการผสมผสานทงเสนตรงและเสนโคงในเสอผาชดเดยวกนกได

ไมวาจะมรปรางลกษณะอยางไร form ตางๆ ทออกแบบในตวเสอผา การ

ใชเสนตางๆ ควรจะไปดวยกนได แตถาคลอยตามมากจนเกนไป จะท าใหดไม

เหมาะสม เชน คนทมรปหนาคางแหลม ถาใสเสอคอแหลมจะเปนการเนนรป

หนาจนเกนไป หรอคนทมรปหนากลมแบน หากสวมเสอผาคอกลม จะยงเนน

ใบหนาจนเกนไป แตกไมควรออกแบบใหตรงขามกนเลยทเดยว จะท าใหด

ขดแยงจนเกนไป

การออกแบบบางครง ไมควรดทลกษณะรปรางเพยงอยางเดยว แตควร

สงเกตลกษณะบคลกภาพของผสวมใสดวย การใสเสอผาทขดกบบคลก อาจท า

ใหผสวมใสขาดความมนใจได ลกษณะของบคลกภาพผหญงจะมอย 2 อยางคอ

DPU

48

1. Yang เปนลกษณะบคลกทจะออกไปทางผชายนดๆ ชอบแตงตว

ออกไปทางผชายนดๆ ไมเรยบรอย ออนหวาน เหมอนผหญงทวไป

2. Yin เปนลกษณะบคลกทเ ปนผหญงจรงๆ ชอบแตงกายรปแบบ

เรยบรอย ออนหวาน เปนผหญง

2.2.4.2.5 พนผว (Texture)

พนผว เปนสวนประกอบของการออกแบบทสามารถอธบายลกษณะพน

ผวหนา และความรสกได เชน สามารถอธบายไดวาผามลกษณะผวอยางไร

เปนผาทหยาบ ละเอยด หรอเปนหนง

พนผวจะรสกไดโดยการมองเหนหรอการสมผส การมองเหนดวยตา

นนจะขนอยกบแสงทไปกระทบผวของวสดนน หากพนผวมความขรขระมาก

และมแสงสวางมาก จะท าใหเหนพนผวไมชดเจน แตหากมแสงสวางไมมาก จะ

เกดเปนเงา และเหนพนผวไดมากกวา เชน ผาตวนหรอ Satins เวลามองแลว

จะใหความรสกเรยบและเปนประกายมากกวาผวสมผสทเปนลกษณะหยกงอ

ของผาขนสตว โดยพนผวสามารถบอกถงน าหนก ขนาด รปรางได

การรบรในเรองพนผว สามารถรบรไดในลกษณะดงน

1. มอ เปนอปกรณทสามารถใชในการสมผสและรบความรสกไดวาผาชนด

นนๆ มพนผวหยาบ เบา นมได และพนผวของผาจะบอกนกออกแบบ

ไดวา ผาแตละชนดเหมาะส าหรบใชตดเสอ กางเกง หรอกระโปรง เชน

ผาการบาดน ลนน และขนสตว เหมาะส าหรบใชตดกางเกงหรอพวกผา

เจอรซ ชฟอง เหมาะส าหรบตดชดทมการจบจบ drap ไดด สวนผาทม

น าหนก ความทงตว เชน ผาเครป ผาซานตง ผาขนสตวทมน าหนกเบา

เหมาะส าหรบตดกางเกงแบบพรวๆ

2. ความรสกจากการมองเหน คอ การมองเหนความเปนประกาย ความ

ทบ ความมด ความโปรงใส ความหยกงอของขนสตว หรอเมอมองผา

ฝายทใหความรสกมว ดาน ผาจะมการดดซบความสวาง ท าใหไมเปน

ประกาย ไมสะทอนแสง เมอเปรยบเทยบกบผาทท าจากเสนใยยาว

เรยบ เชน ไหม ทใหความรสกเปนประกาย

DPU

49

เวลาทเหนเนอผาหรอผวผาแลวใหความรสกไดวาเปนผาชนดใด ลกษณะ

อยางไร เชน เหนพนผวของผาแลวใหความรสกถงความออนนม เรยบ หรอ

หยาบ หยกงอ มความบางเบา หรอทงตวไดด

ผวสมผสบางชนดจะเปนทนยมอยตลอด คอ มความหนาแตไมแขงและไม

ออนเกนไป ไมหยาบ ไมเรยบ เชน ผาคอรดรอย ทใชในการตดสทหรอกางเกง

ผชาย ซงนยมใชไดทกสมย

การเลอกพนผวของผาใหเหมาะสมกบลกษณะของแตละบคคล

เสอผาทสวมใสทกวนน ชดทดไมจ าเปนตองมราคาแพง ควรเลอกเปน

เสอผาทสวมใสแลวสงเสรมผสวมใสใหมบคลกภาพทด นาเชอถอ และมความ

มนใจในตนเอง

ผาทวไป ไมวาจะเปนผาทมการทงตวด และงายตอการดแลรกษา หรอทาง

ทอาจไมจ าเปนตองสอดคลองกน เชน ผาบางชนดมการทงตวดแตดแลรกษา

ยาก แตทส าคญคอ ควรซอผาทคดวาเหมาะสมกบผสวมใสมากทสด และบาง

คนมรปรางเหมอนหรอใกลเคยงกน อาจชอบผาทมลกษณะแตกตางกนกได ไม

วาจะเปนบคคลในสถานภาพใด เชน แมบาน ผหญงท างาน นกทองเทยว

นกศกษา การเลอกผาจะแตกตางกน การดแลรกษา การท าความสะอาดชดแต

ละชดกแตกตางกน กลมสงคมในแตละสงคม เชน คนท างานในเมองกบ

คนท างานในชนบท ชดทสวมใสกแตกตางกน ฤดรอนจะใสเสอผาขนสตวกไม

เหมาะสม ควรเปนผาฝายเนอปานกลางถงบาง เพอจะสบายและระบายความ

รอนไดด หรอชดทตองการความเฉยบตรงของตะเขบ กควรเลอกใชผาทมเนอ

ในลกษณะไมออนนมจนเกนไป เพอใหตรงกบจดประสงคทตองการ

ในทางกลบกน พนผวของผาจะมผลตอสของผาดวย ผาทมพนผวมนๆ

เรยบๆ จะชวยท าใหสของผานนสวาง ผาทมผวสมผสขรขระหรอหยาบ จะท า

ใหดสมวๆ หรอกระดาง และทงนจะขนอยกบแสงสวางดวย

พนผวกบการออกแบบ ในการออกแบบเสอผาสวนมาก ตองสอดคลองกบ

เนอผา เนอผาทใชตดเสอทดทสด เหมาะสมกบรปรางมากทสด ไมจ าเปนตองม

ราคาแพงทสด ความงามอยทการออกแบบของเสอผาทนกออกแบบน าเอาผา

มาออกแบบใหเขากบลกษณะรปรางของแตละคน

- Gisp fabrics เปนผาทเกดจากเสนดายทท าใหหยกงอกอน แลวน ามา

ทอเปนผนผา เนอผาจะมลกษณะผวไมเรยบ มน าหนก ทงตว มทงเนอ

DPU

50

แขงและเนอออน ถาผาทมลกษณะทงตวไมมาก ตองการตดกระโปรง

จบรดพอง (bouffant shapes) กสามารถตดได แตถาตองการใหพอง

ตองมผาแขงท าเปนโครงดานในกระโปรง แตถาเปนผาทมน าหนก ม

ความทงตวมาก กสามารถตดกระโปรงจบรดหรอยวยไดโดยไมตองม

โครงดานใน

- Firm fabrics ลกษณะของผาทมความแขง เฉยบ และมน าหนกเบา

เนอผาไมหนามาก ไมเหมาะส าหรบตดชดเขารป เพราะจะท าใหเหน

รอยตะเขบทเยบเปนรอยยน ตะเขบจะแขงชไมออนโคงตามรปทรง

เวลาเดนหรอยนในทาทางตางๆ จะมรอยยน ควรใชผาทมน าหนกและ

มความยดหยนได เชน ผาเครป ตดชดเขารปจะเหมาะสมกวา เพราะ

เนอผาจะเนยนแนบโครงรางไดอยางสวยงาม

- Plain weaves and flat surface เหมาะส าหรบการจบจบท า pleats

การตกแตงประดบ ผาบางเนอกเหมาะกบการจบจบรดหรอมวนพบ

- Soft, flating fabrics เปนผาทมลกษณะเบาบาง เชน ผาชฟอง ผาปาน

ผาขนสตวเนอบาง ผาทมความรสกเคลอนไหว มความพลว เหมาะ

ส าหรบตดเสอผาทตองการความออนไหวพลว ผาขนสตวเนอหนาจะ

เปนผาทท าให silhouette บดเบอนไป

- Soft, fleseible fabrics เชน ผาเครป และผาเจอรซ เหมาะส าหรบการ

ใชจบ drape การมวน ออนชอยได เหมาะส าหรบชดราตร ถามเนอหนา

มากขนและมความแขง สามารถจบ drape ในลกษณะแบบจบ

การใชพนผวของผาใหเหมาะกบจดประสงค ผาและเสนใยแตละชนดม

คณสมบตแตกตางกน ไมวาจะเปนดานการดแลรกษา ความสะดวกสบาย

เวลาใส ความยากงายในการตดเยบ ตลอดจนโอกาสในการสวมใส เชน

- ผาฝายหรอผาทท าจากเสนใยฝาย (Cotton) ควรใชใน summer suit

หรอในชวงทมอากาศรอน ใชตดกางเกง เสอ ชดตางๆ เพาะม

คณสมบตทท าใหผสวมใสรสกสบาย สามารถระบายความรอนไดด

- ผาลนน (Linin) ใชกบชดทไมตองการใหยบงาย เพราะลนนยบงาย รด

ยาก แตมคณสมบตเหมอนฝาย สวมใสสบาย ไมรอน ใชตดสท กางเกง

เสอได

DPU

51

- ผาไหม (Silk) เหมาะกบชดทตองการความประณต ความหรหรา ไหม

จดเปนเสนใยธรรมชาตทเปนใยยาว เพราะฉะนนเวลาสวมใสจะรสก

รอน ควรสวมใสในงานกลางคน หรอในวนทอากาศไมรอนมาก การ

ตดเยบตองการความประณตมาก (Soft dressmaker suit) ท าเปนชด

ราตรหรหราได หรอตดเปนชดทตองการความเปนพธการได

- ผาขนสตว (Wool) ถาเปนผาเนอหนาใชท าเสอโคท หรอสท ผาทม

น าหนกเบาใชตดชด กางเกงได

- ผาทมน าหนกเบาทวๆ ไป สวนมากเหมาะส าหรบตดเปนชดกลางวน

ชดท างาน หรอเปน late-day costumes กจ าเปนเสอผาทใชไดหลาย

จดประสงค เชน ใชในเวลากลางวน หรอเปนชดกนเลยงงานกลางคนได

ในชดเดยวกน

คณสมบตของผวสมผสของผา ผวสมผสของผาจะแสดงออกมาจากสงเหลาน

1. ชนดของเสนใย (fiber content) เชน เสนใยธรรมชาต เชน ฝาย ขน

สตว ไหม หรอ เสนใยสงเคราะห เชน ไนลอน โพลเอสเตอร เปนตน

2. โครงสรางของเสนดาย เปนเสนดายทท าจากเสนใยยาว หรอเสนใยสน

ลกษณะ, ชนด และการเขาเกลยวของเสนดาย

3. โครงสรางของผา เปนการทอลกษณะตางๆ เชน ทอขน หรอเปนการ

ถกนต หรอเปนผาทไมไดเกดจากการทอ เชน ผาอดกาว เปนตน

4. การตกแตง (Finishes)

พนผวกบการลวงตา

คณสมบตของผาแตละชนดจะแสดงออกมาในแตละผวสมผสทไม

เหมอนกน เชน ผาขนสตวซงมน าหนกมาก ความหยกงอของผาฝาย ความนม

เบาของผาถก หรอความเปนมนของผาซาตน การลวงตานอกจากจะใชเรอง

ของเสนและสแลว ผวสมผสกศามารถลวงตาไดเชนกน เชน ท าใหดสงขน เตย

ลง อวนขน ผอมลง

ผาทเบาและทงตวแนบเนอ เชน ผาเจอรซและชฟอง จะแนบเนอและรปราง

ผาชนดนเหมาะกบการออกแบบเสอผาทตองการความออนเบา คนทมรปรางด

สมสวนสามารถสวมใสผาชนดนได แตคนทมรปรางผอม ทตองใชการจบจบ

หรอ drap ชวยพรางตาในสวนทตองการเพมสดสวน ในขณะทคนรปรางใหญ

DPU

52

ควรจะหลกเลยง เพราะจะท าใหเหนสดสวนไดชดวามสวนเกนอยบรเวณใดและ

จะท าใหเหนสวนเกนไดชดเจนยงขน

ผาทมการตกแตงใหหยกงอ ผาทแขงกระดาง เชน ผาคอรดรอยและ

denim จะไมทงตว จะชออกจากล าตว แตกพอจะปกปดรปรางสวนทไมพง

ประสงคได

ผาทมความหยกงอเปนพเศษ เชน ผาทาฟตาและไวนล เปนผาทมผว

ดานนอกแขงกระดางและจะท าใหผสวมใสดอวนขน คนทมรปรางอวนกลมควร

หลกเลยง

ผาทมความเรยบแตมการตกแตงใหมความมวๆดานๆ จะชวยลวงตาได ท า

ใหไมดสวางมาก เชน ผากาบารดน หรอผาขนสตว

ผาทมความหนาและหนก จะท าใหดอวนขน เทอะทะ เชน ผาคอรดรอย โม

แฮร จะเหมาะสมส าหรบคนทมรปรางปานกลางและสง

ผาทมความมว จะดดซบแสง ไมสะทอนแสง ท าใหเมอสวมใสแลวไมดอวน

และท าใหดผอมลง เชน ผาdenim ผากงแฮม ผาทมความเปนประกายสะทอน

แสง จะท าใหดตวใหญขน เชน ผาซาตน ไนลอน วนยอน ผาทท าจากใยโลหะ

ผาฝายทมการฉาบมนหรอมการตกแตงใหมความเปนมนเงา

ในการแตงกายสามารถผสมผวสมผสของแตละเนอผาได แตควรตอง

ค านงถง

- ความไปดวยกนได เชน ผาเนอบางควรใชกบผาเนอบาง ผาหนาควรใช

กบผาเนอหนาหรอใกลเคยงกน

- ความเปนเอกภาพในดานความคด (Unity of idea) ความคดในการ

ออกแบบ ถาตองการเนนในแนวคดจดไหน อาจใชผวสมผสทตรงขาม

กน เพอท าใหจดนนเปนจดรวมของความคดในการออกแบบ เพอเปน

เอกลกษณเฉพาะ

- คณคาของผา (value) ควรจะไปดวยกน เชน ใชผาไหมกบผาลนน หรอ

ผาไหมกบลกไมชนดด หรอเปนผาทมคณคาใกลเคยงกน

นกออกแบบไดศกษาลกษณะของรปทรงของเครองแตงกายจาก

ประวตศาสตรและมพฒนาการมาจนถงปจจบน สามารถสรปออกมาไดวา เสน

กรอบนอกหรอลกษณะรปทรงของเสอผามลกษณะดงตอไปน

DPU

53

1. ทรงตรง (The straight or tubular) มใชมานานตงแต คศ. 1900 จะ

เปนชดหรอกระโปรงทรงตรง

2. ทรงระฆงหรอทรงพองบาน (The ball or bouffant) เปนทรงทนยมใช

กนมาก นบวาเปนทรงคลาสค คอสามารถใชไดตลอด ไมวาจะเปนเสอ

หรอชดตดกน

3. ทรงคลายสามเหลยม (back-fullness or bustle) รปทรงนจะเหนไดชด

จากชดแตงงาน

2.2.4.2.6 เสนกรอบนอก (Silhouettes)

เสนกรอบนอกเปนสงส าคญพนฐานของการออกแบบเสอผา สงหนงท

แสดงลกษณะรปรางของเสอผาใหผสวมใส เสนกรอบนอกเกดจากการน าเอา

รปทรงหรอรปรางบวกกบเสนทท าใหเกดเปนรปทรง เปนเสนกรอบของ

ลกษณะรปทรงของเสอผาขนมา ซงลกษณะโครงรางของรปทรงเสอผาจะเปน

สงทเรามองเหนไดเปนอนดบแรก จากการมองเหนในระยะของชวงสายตาท

รปทรงนนเกดการ Contrasted กบ Background โดยจะมองเหนเสนกรอบนอก

ของรปทรงเสอผาไดชดเจน หรอเวลาทเราอยในททมแสงสวาง จะมเงาของ

รปราง และเสอผาปรากฏออกมากบผนง หรอพนนน คอเสนกรอบนอก เปน

รปทรงของเสอผาและรปราง เชน รปทรงของแขน เสอ กางเกง และกระโปรง

เสนกรอบนอกหรอรปทรงของเสอผา จะท าใหเสอผานนแสดงความเปน

แฟชนชนน า ในขณะเดยวกนกสามารถเปนตวก าหนดทางดานการขายได นก

ออกแบบไดศกษาลกษณะของรปทรงของเครองแตงกายจากประวตศาสตรและ

มการพฒนาการมาจนถงปจจบนน สามารถสรปไดวา เสนกรอบนอกหรอ

ลกษณะรปทรงของเสอผา จะมลกษณะดงตอไปน

- รปแบบทมเสนโคงเวาตามรปราง (Fluid line)

- ทรงบานพองหรอทรงระฆง (Bouffant or the bell)

- ทรงตรง (The straight or tubular)

- ทรงทมความออนไหวทดานหลงมลกษณะคลายสามเหลยม (back

flare)

นอกจากเสนกรอบนอกของเสอผาแลว รายละเอยดทนกออกแบบควร

พจารณาสวนใหญจะเปน shape ของความยาวกระโปรง ความกวางของไหล

DPU

54

ลกษณะของแขนเสอ ความกวางของเอว ความยาวของเสอ เปนตน สวน

รายละเอยดเลกๆ เชน ตะเขบ กระดม การกน การตกแตงดานหนา จะพจารณา

เปนอนดบรองตอๆไป

Silhouettes ทด จะขนอยกบการแบงสดสวนของรางกายหรอรปรางทเปน

ธรรมชาตของแตละคนดวย ตงแต ฐานคอ ไหล และเสนเอว ความพอดของแต

ละสวน จะท าให Silhouettes ออกมาด สวนเครองประดบ การตกแตง

รายละเอยดตางๆ ควรจะไดสดสวนทพอเหมาะกบรปราง รปทรงของแตละคน

ดวย

เสอผาทจะออกมาในรปแบบไหน นอกจากจะพจารณาถงรปรางแลว ควร

ตองดถงความเหมาะสมกบสถานท โอกาสทจะใสเสอผา ความเปนแฟชนหรอ

แนวโนมของแฟชนในแตละยค ความเหมาะสมของเนอผากบรปราง การทจะ

ท าให Silhouettes ของเสอผาออกมาดและเหมาะสมกบรปรางของผสวมใส

จะตองมสงตางๆ ทกลาวมาประกอบกน ไมวาจะเปน รปราง ความเปนสดสวน

ผวสมผสของเนอผา ความพอดของเสอผากบรปราง

2.2.4.3 หลกการออกแบบ (Principles of Design)

เมอทราบองคประกอบของการออกแบบแลว การทจะน าองคประกอบ

ทงหลาย ไมวาจะเปน เสน ส ทวาง รปแบบ พนผว เสนกรอบนอกตางๆมาใชใน

การออกแบบ ควรทราบหลกการออกแบบดวย เพอจะไดน าองคประกอบตางๆ

มาใชไดอยางถกตอง ซงหลกการออกแบบมดงน

2.2.4.3.1 สดสวน (Proportion)

สดสวนเปนสวนหนงของการออกแบบทมความสมพนธระหวางความสง

ความกวางของโครงราง สดสวนจะเกดขนไดเมอเวลาทนกออกแบบใชเสน

ตกแตงลงไปในโครงราง ใน form ใน space เปนการใสรายละเอยดลงไป เชน

เสนจากการตอตะเขบ เขมขด สาบเสอ กระเปาตางๆ และทส าคญคอ สดสวน

สามารถลวงตาได โดยการใชสงตกแตงทท าใหเกดเปนเสนแบงพนทในโครง

ราง ใหไดสดสวนทดด เหมาะสมกบลกษณะรปรางของแตละคน ซงแตละคน

จะมรปรางทแตกตางกน การแบงพนทหรอ space ในโครงราง นยมใชสดสวน

3:5 หรอ 5:8 มากกวาสดสวนอน ซงจะม 1:2, 3:4, 6:8 และ 4:8 ซงสดสวนท

จดวาไมดคอ 1:1

DPU

55

การแบงสดสวนจะแบงจากคอเสอถงชายกระโปรง เชน 3:5 เปน 8 สวน

เปนตวเสอ 3 สวน และกระโปรง 5 สวน อตราสวนนเหมาะสมส าหรบผทม

รปรางสดสวนดเปนมาตรฐาน คอมความสงระหวาง 150 – 160 ซม. ถาความ

สงต ากวา 150 ซม. ควรเลอกอตราสวนอนทกะดวยสายตาแลวไดสดสวนทด

เชน 1:2 หรอ 5:8 สวนคนทมรปรางผอมสงมากกวา 160 ซม. สดสวนท

เหมาะสมคอ สวนเสอ 3 สวน และสวนกระโปรง 4 สวน

สวนมากแลวในทางเสอผาหรอพวกศลปะทตองใชการวดดวยสายตา จะใช

สดสวน 5:8 หรอ 4:8 ซงจะมความแตกตางกนทเหมาะสม สวนสดสวน 6:8

จะมความแตกตางกนนอย ดแลวไมไดสดสวนทสวยงาม

การเปนสดสวนนน ไมใชเฉพาะการเปนสดสวนแคสวนบนกบสวนลาง

หรอเสอกบกระโปรงเทานน การตอตะเขบ ตอกระเปา ชนของกระโปรงตางๆ

ควรตองเปนสดสวนกน ถาจะยด 5:8 กควรเปน 5:8 เหมอนกนทงหมด เชน

- การตอ yoke ทหนาอกเสอ ความกวางของ yoke ควรเปนสดสวน 5:8

กบตวเสอ คอตว yoke 5 สวน และสวนตอจาก yoke ถงเอวก 8 สวน

ซงในตวเสอทงหมดทงชด สดสวนเสอกบกระโปรงจะเปน 5:8

- การตดกระเปาลางกบกระเปาบน กควรเปนสดสวนกน

- การตอสายแขนกบสายคอ ควรไดสดสวนกน

- ชนของกระโปรงทเปนชนๆ ลดหลนกน ควรเปนสดสวนกนกบความ

ยาวกระโปรง

- การแบงสดสวนของรปราง นอกจากเปนการตกแตงแลว ยงชวยลวง

ตาไดอกดวย คอมการแบงสดสวนทเหมาะสมไดสวนสด จะท าใหคน

เตยดเปนคนสงได

- ชวงความลกของคอเสอหรอชวงของคอทมปก ปกควรตรงลงขนาด

ไหน ควรเปนสดสวนกบตวเสอ

- สดสวน 3:5 , 5:8, 11:13 สามารถจบคกนไดหมด ในความเหมาะสมท

จะเลอกใชใหเหมาะกบโครงรางและรายละเอยดทจะใสเขาไป

อตราสวน (Scale) จะมสวนเกยวของในเรองของสดสวนดวย เชน ในการ

ออกแบบสวนประกอบตางๆ ทอยในเสอผา เชน โบว กระเปา เขมขด จะมสวน

ในการใหความรสกกลมกลนของเนอผาและโครงรางของเสอผา เชน เสอตว

ใหญไมเหมาะสมกบการตดกระเปาใบเลก เนองจากสดสวนไมเหมาะสม เปนตน

DPU

56

2.2.4.3.2 ความสมดล (Balance)

เปนการจดสดสวนขององคประกอบตางๆ ใหมความรสกวาเทากน เชน ใน

เรองความสมดลของเสน ความสมดลของส ความสมดลของพนท ความสมดล

ของสดสวน ซงความสมดลในเรองของแฟชน หรอความงาม จะไมเหมอนกบ

ความสมดลในแงของคณตศาสตร ทมสตรเฉพาะตายตว ตองใชประสบการณ

ความเชยวชาญ ความรสกและการฝกฝนในการตดสนใจ

ความสมดลจะมทงดานขวาและดานซาย ดานหนาและดานหลง ขางบน

กบขางลาง จดความสนใจ ตามธรรมชาตแลวจะอยตงแตเหนอเอวขนไป

ความสมดลโดยทวไปจะม 2 ลกษณะคอ

1. Formal symmetrical balance เปนความสมดลททงสองขางเทากน

เปนการจดรปรางทมลกษณะและรปรางเทากน เหมอนกนทง 2 ขาง

2. Informal asymmetrical balance หมายถงการจดใหขนาด รปราง ส

ฯลฯ ใหมความแตกตางกน 2 ขาง แตใหมน าหนกเทากนหรอใกลเคยง

กน ระยะหางของ 2 ขางจากจดกงกลางจะไมเทากน หรออาจเพม

น าหนกของขางทเบากวาใหเกดความสมดล

ในการเนนจดดานหนาและดานหลงบนเสอผาชดเดยวกน ควรใหจดเดน

ดานหนามขนาดเลก เชน ดอกไม เขมกลด เปนตน เพอไมใหจดเดนนนไปขม

จดเดนอนๆ เชน ใบหนา และเพอท าใหเกดจดเดนทสมดลกน กใชโบวหรอลาย

ผาทมขนาดใหญกวาไวทางดานหลง

ความสมดลของส เสอผาทมส 2 ส ทกลมกลนกน สามารถใชแตละสใน

พนททกวางเทาๆ กนได แตถาเปนสทตดกน เชน แดงกบเขยว, ด ากบขาว,

มวงกบเหลอง ควรใหสเขมกวาอยในพนทเลก สสวางควรอยในพนทใหญกวา

เพอใหเกดความสมดลในเรองน าหนกของส เชน ควรใชสมวงในพนทเลก และ

ใชสเหลองในพนทใหญ หรอหากสวมกระโปรงสด ากบเสอทมสสวาง จะม

ความรสกวาน าหนกจะอยทขางลางมากกวาขางบน ดงนน เสอควรมการ

ตกแตงลายเสนเขาไปบาง เชน อาจมการจบจบหรอตเกรดดานหนาของตวเสอ

เพอใหเกดความสมดลกน

2.2.4.3.3 การเนน (Emphasis)

DPU

57

เปนการจงใจในการน าสายตาผพบเหนมงไปสจดส าคญหรอจดทนาสนใจ

ทสดของเสอผา ซงเปนสงส าคญส าหรบนกออกแบบเชนกน การเนนเพอใหจด

ใดจดหนงเปนจดทนาสนใจ เปนสวนทส าคญ การสรางจดเดนใหกบการสามารถ

ใชสมาใช เชน การใชสตดกน หรอการจดเสนใหซ ากน

นกออกแบบจะตองมความช านาญในการเนนจดตางๆ ของเสอผา วาสวน

ใดควรเปนจดเนนหลก สวนใดคอจดเนนรอง และควรเนนดวยวธใด ซงมหลก

ดงตอไปน

1. การจะเนนในสวนใด ตองวางโครงสรางงานกอนวาจะเนนใหสวนส าคญ

อยจดไหน

2. การเนนมขนตอนดงนคอ

- วธการจดกลม หากมจดเนนเกน 3 จดขนไป ควรรวมจดเนนใหอยใน

พนทเดยวกน

- เนนดวยวธการใชความสวาง ความมด ส รปราง พนผว และขนาด

- เนนดวยการประดบตกแตง

- เนนโดยการน าจดส าคญไวตรงกลาง ใหสวนประกอบอนอยโดยรอบ

- เนนโดยการใชเสนรปราง ขนาด และสใหมความแตกตางกน หรอซ า

กน บางครงตองน าทกอยางมาผสมผสานกน

- ปรมาณในการเนนวาจะเนนออกมามากนอยแคไหน โดยใชความรสก

ในการตดสนใจ โดยความพอดของการเนนจะขนอยกบลกษณะและ

ขนาดของงาน

- บรเวณทจะเนนนนตองมการรางแบบ เพอรางงานออกมาวาจะเนนใน

บรเวณใด

การเนนเพอใหเกดจดสนใจในงานออกแบบคอ

1. จดสนใจทสด (Dominance or main emphasis) ไมจ าเปนตองมขนาด

ใหญ แตควรเปนจดทนาสนใจทสด

2. จดส าคญรอง (Subordination) ไมควรขมจดสนใจหลก การเนนควรให

ตรงจดมงหมาย เชน จะเนนรปรางหรอตองการเนนฝมอการเยบ

DPU

58

ประโยชนของการเนน

1. ท าใหเสอผามคณคานาสนใจ

2. แสดงรสนยมของแบบเสอผา

3. เกดเอกลกษณเฉพาะ

4. เพอลดจดดอยใหนอยลง หรอเนนจดเดนใหเดนมากยงขน

2.2.4.3.4 จงหวะ (Rhythm)

ความตอเน องกนบวาเปนสงจ าเปนส าหรบการออกแบบเชนเดยวกน

เพราะจงหวะนนชวยท าใหการออกแบบมความรสกเคลอนไหว จงหวะเปนการ

ท าซ าๆ เรยกวา Repetition ความรสกของจงหวะทมการเคลอนไหวนน นก

ออกแบบสามารถสรางทศทางได โดยชองคประกอบในการออกแบบมาเปนตวช

ทศทาง เชน เสน ชองวาง ส และผวสมผสตางๆ จงหวะทมการเคลอนท จะเปน

ตวน าสายตาของคนจากทหนงไปยงอกทหนง ซงจดสดทายจะเปนจดทมการ

เนนใหเปนจดทมความนาสนใจทสด โดยการอาศยองคประกอบตางๆ ของการ

ออกแบบน าพาสายตาไป

จงหวะเกดจากผลของการเนนรปทรง โดยพยายามดงสายตาเขาสจดเดน

ท าใหเกดความรสกสวยงาม ออนหวาน นารก หรอหยาบกระดางไดเชนกน เชน

จะเหนความเปนจงหวะตอเนองของขอบชนกระโปรงทระบายลกไมเปนชนๆ

หรอความเปนจงหวะตอเนอง ความเปนคลนของกระโปรงพลท การออกแบบ

จะแบงจงหวะออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1. จงหวะคงท (Static Rththm) เปนจงหวะทถกแบงดวยลลาของเสนและ

ชองวางในระยะหางเทาๆ กน เชน รปวงกลมทซอนกนในระยะเทากน

ระยะหวางของกระดม กระเปา ซงนยมใหมจงหวะทคงท หรอเปนการ

ท าซ าแบบ barmonic repetition เปนการท าซ ากนของเสนตามขวาง

ในจงหวะทมชองวางทเทากน

2. จงหวะทตอเนอง (Relate Rhythm) เปนจงหวะทถกแบงดวยลลาของ

เสนและชองวางในระยะทไมเทากน เปนไปตามความสวยงามทนก

ออกแบบเหนชอบ ไดแก แนวตอของกระโปรงทเปนชนๆ หรอการวาง

ต าแหนงของกระเปาทซอนๆกนหลายใบ

DPU

59

การใชล าดบขนของสในวงจรสทอยใกลกนมาใชในเรองของจงหวะ เชน

ล าดบชนของสเขยว เชน สเขยว เขยวเหลอง หรอจากเหลองเขยวไปเหลอง

หรอการไลสจาก black to white หรอจาก white to black การไลสในจงหวะ

แบบนเรยกวา Progression การไลส dark-light สวนมากจะพบในสของผาท

อาจมการพมพสมาแลว หรอพมพยอมในชวงทเปนเสนดาย แลวน ามาทอเปน

ผา กจะเหนเปนสทเปนจงหวะตอเนองกนไป

2.2.4.3.5 ความกลมกลน (Harmony)

ความกลมกลนนนเปนสงทรวมเอา Proportion, Emphasis, Balance และ

Rhythm ในการจะออกแบบมาไวดวยกน ความกลมกลนจะใหความรสกทเปน

จดๆหน ง ทประกอบไปดวยความคลายคลงกน เปนการประสานกนให

กลมกลน ใหเกดความเหมาะสม

การออกแบบใหเกดความกลมกลนนนจะท าใหเกดความสวยงาม แตอาจ

แลดไมนาสนใจ หรอเกดความเบอหนายไดงาย แตถานอยเกนไปอาจดไม

สวยงาม เชน คนทมรปหนาเหลยม หากสวมเสอทมคอเหลยม จะยงเนนให

ใบหนาดเปนเหลยมมากยงขน คนทมรปหนาหยาว ควรหลกเลยงการใสเสอคอ

แหลมหรอใสเนคไทยาว การออกแบบทดคอการออกแบบใหสวนใหญกลมกลน

กน และใหมความแตกตางหรอตดกนในสวนนอย โดยการออกแบบใหกลมกลน

จดออกไดเปน 3 ลกษณะคอ

1. กลมกลนดวยรปราง ลกษณะ ชวงระยะของส และลกษณะพนผว โดย

จดสวนประกอบตางๆ ใหคละกน หรอเฉพาะอยางใหกลมกลนกน

2. การกลมกลนกนดวยความคด ในการออกแบบตองมการคดไวลวงหนา

วาจะวางองคประกอบตางๆไวทใด เชน การใสลกไม กระเปา โบว

กระดม การจดสวนประกอบใหเปนแบบเดยวกน หรอเขากนได และ

ควรใหเกดความกลมกลนในดานประโยชนใชสอยดวยเชนกน

3. การออกแบบใหกลมกลนตามธรรมชาต

ในสวนของผนผาจะมลวดลายเปนเสนสาย เปนสตางๆ หรอมพนผวท

แตกตางกน การน าสงตางๆ เหลานมาออกแบบ ตองท าใหเกดความกลมกลน

กน โดยท าไดดงน

DPU

60

1. การออกแบบของเสนใหเกดความกลมกลนกนในแนวทแยง (Diagonal

Linestion) เปนการใชเสนทกลมกลนกนทางแนวทแยงทางเดยว อาจใช

เสนทเชอมโยงจากจดจดหนงทมการตกแตงแลวไปอกจดหนง

2. การออกแบบของเสนใหเกดความกลมกลนในแนวราบ (Horizontal

Direction) เปนการใชเสนทกลมกลนในแนวราบ หรอในสดสวนท

ตองการความกวาง เชน เขมขดเสนใหญ อาจไมเหมาะสมส าหรบผสวม

ใสทมรปรางเลก หรอปกเสอทกวางกจะเนนชวงไหล ซงจะเหมาะ

ส าหรบคนทมชวงสะโพกกวาง

3. การออกแบบของเสนใหเกดความกลมกลนในแนวโคง (Curved

Direction) คอการใชเสนใหกลมกลนกนในแนวโคง ใชในสวนทม

ลกษณะเปนวงกลม หรอในสวนใหความรสกทออนนม ออนหวานได

4. ความกลมกลนของส (Harmony of Colors) การใชสเดยวหรอสในกลม

เดยวกน ใหความกลมกลนไดด แตในพนทใหญ หากไมใชสตดกนบาง

จะดเรยบและคอนขางขรม การใชสทมความกลมกลน ตองพจารณา

เรองสรอนและสเยนดวย การใชสเดยวทอยใน shade เดยวกน เชน

กางเกงสน าเงนเขม เสอควรเปนสฟาออนหรอสน าเงนออน ซงจะอยใน

Value และ Intensity เดยวกน

5. การกลมกลนดวยพนผว (Harmony of Texture) การใชเนอผาตางๆ

ควรใหเหมาะสมกบโอกาสและการใชดวย

แฟชนบางยคสมยนยมใชพนผวทตรงกนขามกน เชน ใชผา organdy แทน

linin (ผาorgandy เปนผาฝายชนดหนงททอแบบ plain weave ลกษณะของ

เสนดายททอจะหยกงอ ฉะนนพนผวผาจะหยาบเลกนอย ไมเรยบซะทเดยว)

หรอใช velvet แทน satin (velvet มลกษณะเหมอน satin หรอไหม โดยจะทอ

plain weave หรอ twill weave ดานหลงผา ดานหนาจะเปนขนๆ บางครงจะใช

ดายผสมกน เชน ดานหนาเปนไหม ดานหลงเปน cotton หรอดานหนาเปน

rayon ดานหลง เ ปนไหมหรอไนลอน) หรอ ใช velveteen แทน cotton

(velveteen เปนผาฝายชนดหนงทมผวหนาหยาบ และเปนขนเลกนอย เหมาะ

ส าหรบตดสท และชดทตดเปนกางเกง ผาไมแขงมากนก น าหนกปานกลาง)

นกออกแบบตองท าความเขาใจเรองความกลมกลน สวนทเกดการตด

กนแลวไมไดท าใหหมดความสวยงามลงไป เชน ผหญงทมรปหนายาวแหลม

DPU

61

ปากเลก ไหลลาดมาก การออกแบบคอเสอ หากถอหลกของความกลมกลน จะ

ท าใหเหนสวนทไมสวยงามใหเดนชดขน ฉะนนการออกแบบตองใชความตรง

ขามของเสนมาใชแตเพยงเลกนอย อาจไมตดกนหรอตรงขามกนอยางรนแรง

เชน ถาใชคอเสอลกษณะสเหลยมมาชวย จะเปนการใชในรปแบบตรงกนขาม

มากจนเกนไป ท าใหไมสวย แตใชลกษณะคอเสอทเปนรปตวย จะท าใหเกด

ความกลมกลนกบใบหนา เปนการใชรปแบบตรงกนขามมาใชเพยงเลกนอย ท า

ใหเกดความกลมกลน

สงเหลาน เปนพนฐานของการออกแบบเสอผาทมความจ าเปนในการออกแบบ นกออกแบบควรค านกถงเพอใหรปแบบของเสอผามความเหมาะสมและมรปทรงทสมบรณตามแนวคดของการสรางสรรคผลงาน ซงเปนแนวทางทส าคญทนกออกแบบพงปฏบตหรอน าไปประยกตใชในการออกแบบและสรางสรรคผลงานเพอสงเสรมใหเกดภาพลกษณของผลงานทแตกตางและเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

DPU

62

2.2.5 การเลอกใชผาในการออกแบบเครองแตงกาย

นกออกแบบควรใหความส าคญกบการเลอกใชผาใหเหมาะสมกบการออกแบบเครองแตงกาย เพอใหเกดความร ความเขาใจ และสามารถน าไปใชในการออกแบบไดอยางเหมาะนนนกออกแบบอาจอาศยหลกส าคญในการพจารณาหลกหารเลอกใชผา 3 ประการ ซงประกอบดวย การพจารณาตามความเหมาะสมของโอกาส การพจารณาลายผา และการพจารณาลกษณะพนผวของผา

การพจารณาความเหมาะสมของโอกาส ไดแก การพจารณาความเหมาะสมจากสภาพแวดลอม หรอ โอกาสของการใชงาน เชน การออกแบบส าหรบเสอผาฤดหนาว นกออกแบบควรเลอกผาทมเนอหนาทชองอากาศผานทะลไดยาก เชน ผาขนสตว ผาทอไหมพรม ฯลฯ การออกแบบส าหรบเสอผาฤดรอน ควรเปนผาทเปนเสนใยธรรมชาตจากพช เชน ผาฝาย ผาลนน ทมความบางและมชองใหลมผานไดดกจะเหมาะสมกบการสวมใสเพราะชวยซบเหงอไดดกวาผาทเปนใยสงเคราะห หรอหากตองการออกแบบเสอผาทตองการใชงานในชวตประจ าวนกควรเลอกดวาผาชนดใดมความทนทานตอการใชงานและมเนอผาเปนไปในทศทางทกลาวขางตน ซงปจจบนมผาใยสงเคราะหผลตขนมาเพอรบรองการใชงานในแตละประเภทอยแลว นกออกแบบควรเลอกใชใหเหมาะสม โดยเฉพาะรปแบบเสอผาในโอกาสพเศษจะตองใชผาทมความมนเงา บางเบา เพอท าใหเกดความสวยงามใหเหมาะกบสถานท

2.2.5.1 การพจารณาลายผา เปนการเลอกลายผาเพอน าไปใชใหมความเหมาะสมและหากตองการออกแบบเพอเปนงานแฟชนแลวมความจ าเปนอยางยง เพอใหงานออกมาเปนงานแฟชนชนสง ซงลกษณะของผาทวไปสามารถแบงไดดงน 1. ผาพน เปนผาทไมมลวดลายซงจะมลกษณะแตกตางกนไปตามประเภท

ของพนผว แลมความหนาบางแตกตางกน นกออกแบบจ าเปนตองท าความเขาใจกบลกษณะการใชงานของเสอผาเสยกอนแลวจงเลอกใชผาใหมความเหมาะสม ซงผาพนจะเปนผาทสามารถใชในการออกแบบไดคอนขางงายเพราะไมมลวดลายเปนตวก าหนด ดงนนผาพนคงขนอยกบความตองการในการใชสของผออกแบบวาตองการใชสใดและก าหนดความหนาบางพรอมกบพนผวสมผสคงตองขนอยกบการใชงานของผสวมใส

2. ผาลาย เปนผาทเกดจากการใชเสนประกอบขนเปนรปเรขาคณต รปทรงธรรมชาต รปทรงนามธรรม ฯลฯ แบบตาง ๆ เชน วงกลม สเหลยม สามเหลยม ฯลฯ น ามาจดองคประกอบใหเกดความสวยงามในลกษณะตาง ๆ ซงการออกแบบเสอผาตองพจารณา การตอลายใหตรง

DPU

63

กบตะเขบ หรอรอยตอ ทส าคญคอ การเลอกใชลายใหเหมาะสมกบลกษณะของผสวมใสและโอกาส

2.2.5.2 การพจารณาลกษณะพนผว เปนการพจารณาในการเลอกใชผาโดยค านงถงหลก 2 ประการ ไดแก ความนมนวลและความกระดาง และความหนาบางของผา ซงทวไปแลวการใชงานขนอยกบความเหมาะสมทนกออกแบบตองการในการสอใหเหนถงเสนกรอบนอกทมลกษณะแตกตางกนออกไป แตทงนกตองขนอยกบความเหมาะสมและแนวคดในการออกแบบ

จากขอมลขางตนการพจารณาความเหมาะสมในการเลอกใชผากบงานออกแบบเสอผาเปนหลกส าคญพนฐานทนกออกแบบควรปฏบต ปจจยทส าคญคอการเรมตนกบการท าความเขาใจในวสดอปกรณทจ าเปนและน ามาประยกตใชกบการออกแบบ ซงจะมความเหมาะสมมากนอยเพยงใดขนอยกบการเรยนรและประสบการณของนกออกแบบ ทพยายามสงเสรมใหผลงานของตนเองมความเหมาะสมกบผสวมใสและโอกาสใชงานประเภทใด สงทส าคญคอการออกแบบเพอใหสอดคลองกบความตองการรวมทางบคลกภาพของกลมเปาหมาย

2.3 ขอมลทเกยวของกบแฟชน

2.3.1 ความหมายและความเขาใจเกยวกบแฟชน

แฟชน เ ปนค าทมาจากภาษาองกฤษวา fashion ความหมายของราชบณฑตยสถานใหความหมายของค านวา “สมยนยมหรอวธการทนยมกนทวไปชวระยะเวลาหนง” เปนการยอมรบจนเกดเปนคานยม ซงหากกลาวถงค าวาแฟชน หลายคนมมมมองลงไปในเรองของเครองแตงกาย เพราะหากกลาวถงค าวาแฟชนในกระแสปจจบนนนแฟชนเครองแตงกายจะมพนทในกระแสความนยมมากเปนอนดบแรก อาจเปนเพราะการยดพนทในการบรโภคทมอตราการซอหามากเปนอนดบหนง เนองจากกลมผบรโภคสามารถจบจายไดไมยากนกเพราะราคาไมแพงจนเกนไป อกทงก าลงซอของกลมวยรนทตองการมพนทของตวเองอยบนกระแสของค าวา “แฟชน” ดงนนแฟชนอาจกลาวไดวาเปนกระแสความนยมทวไปในชวงระยะเวลาหนง อาจมกระบวนการเกดการเปลยนแปลงในรปแบบหรอภาษาในชวงหนงซงเปนไปตามกระแส

ความสนใจแฟชนของวยรนกอตวขนในบรบทของการปฏสมพนธกบกลมเพอน วยรนหนมาสนใจแฟชนสวนหนงเพราะตองการสรางความสมพนธทางสงคม ผานการมความสนใจรวมกนในเรองเดยวกน เพอแลกเปลยนแลวพดคยท าใหสามารถเปนสวนหนงของกลมได รปแบบทางวฒนธรรมทมอยวยรนสามารถเลอกเขารวมได ประกอบกบเงอนไขเฉพาะสถานการณในชวงเวลารวมถงโครงสรางของต าแหนงทางสงคมของวยรน ณ เวลานน ๆ

DPU

64

ปจจบนมการศกษาพฤตกรรมการบรโภคสนคาพบวา สนคาในกลมเทคโนโลยสารสนเทศของวยรนไทยเกาะกระแสแฟชน และไมยดตดในแบรนดสนคาอกตอไปขอเพยงมฟงกชนในการใชงานทตรงกบความตองการกพรอมจะตดสนใจซอไดทนทและในกลมของนกเรยนนกศกษาถอเปนตลาดทมก าลงซอสงกลมหนงของประเทศโดยสงเกตไดจากงานแสดงสนคาไอททจดขนตลอดทงป จะพบวาผซอรายใหญ 2 กลมไดแก กลมนกเรยนนกศกษา และกลมคนท างาน

ทงนพฤตกรรมการบรโภคสนคาของวยรนไทยในปจจบนไดมการเปลยนแปลงไปจากอดตพอสมควรโดยจะเนนความสะดวก ความชอบ และเปนการบรโภคตามกระแส องแฟชนเพอใหเกดความรสกเปนผน ากระแส ในขณะเดยวกนกลดพฤตกรรมการยดตดในแบรนดสนคาลง ดงนนหากผาไทยมการปรบปรงรปแบบและภาพราคาใหมความสมพนธกบความตองการของกลมวยรน อาจเปนแนวทางในการสงเสรมการตลาดเพอเจาะกลมเปาหมายทมก าลงซอสงสดในกลมผบรโภค และสามารถเพมฐานผบรโภคผาไทยใหสงขน

วยรนเปนวยทมการเปลยนแปลงเขาสวฒภาวะทงรางกาย จตใจ อารมณและสงคม จงนบวาเปนชวงหนงของชวตทมการเปลยนแปลงมากทสดของชวงชวต เนองจากเปนชวงตอของวยเดกและผใหญโดยเฉพาะอยางยงในระยะตนของวยจะมการเปลยนแปลงมากมายเกดขนซงการเปลยนแปลงดงกลาว จะมผลตอความสมพนธระหวางวยรนดวยกนเองและบคคลรอบขางหากกระบวนการเปลยนแปลงดงกลาว เปนไปอยางเหมาะสมโดยการดแลเอาใจใสและการใหความรจะชวยใหวยรน สามารถปรบตวและมการพฒนาแนวคดทเหมาะสม หากมการกระตนใหมความรกและหวงแหน คานยม ศลปวฒนธรรม อนเปนพนฐานของการด ารงชวตภายใตชมชน สงคมของประเทศไดอยางเหมาะสม บรรเทาปญหาตางๆ ทอาจเกดขนและเปนทงแรงผลกดนและแรงกระตนใหพฒนาการดานอน เปนไปดวยด จะเหนไดวาวยรน ใหความส าคญกบกลมเพอน เพราะเปนกลมทอย ในชวงวยเดยวกน มความตองการรวมทงความชอบ และมปญหาเดยวกนวยรนจงเหนความส าคญของกลมเพอนและตองการไดการยอมรบจากกลม สงหนงทวยรนเลอกคอความนยมตามกระแสแฟชนเพอใหตวเองเปนสวนหนงของกระแส และบคคลรอบขางใหการยอมรบ

ดงนนการใหความส าคญของแฟชนในฐานะวฒนธรรมบรโภคเกดขนมาโดยอตโนมตจากการผลตทแพรหลายขนของการเปลยนแปลงเขาสทนนยม ปรากฏการณทางวฒนธรรมบรโภคยงถกเสรมดวยความเปลยนแปลงทางสงคมในสงคมปจจบน ทมประสทธผลในการผลตเปนการเสรมสรางความยงเหยง ของการใชสนคาเพอแสดงสถานภาพ รวมกบการมองขางเสนแยง ของศลปะชนสงกบศลปะเพอมวลชนทนาคดบางคนใหความเหนวาเปนวดทะนะท าแบบหลงสมยใหมหรอเรยกวา Postmodernism วฒนธรรมบรโภคนยมถกสรางความหมายใหสมพนธเชอมโยงกนไดผานการใชสอภายใต

DPU

65

คานยมอนเปนกตการวมท าใหผบรโภคตระหนกรบรถงการทตนเองเปนสวนหนงของสงคมได ในขณะเดยวกนภายใตแนวคดดงกลาว ปจเจกชนกสามารถปรงแตงความหมายหรอ อตลกษณ เฉพาะของตนเอง เพอตอบสนองความตองการทางจตใจอานความหมายตางๆ ทผผลตสนคาจดเตรยมไว

2.3.2 แฟชนกบการพฒนาแนวคดการออกแบบ

แฟชนการแตงกายของคนในชาตเปนสงหนงทสะทอน ควบคไปกบหลายหลายสงไมวาจะเปนวถชวตวฒนธรรมในสงคม ทงยงบงบอกถงเอกลกษณของคนในชาต ปจจบนมการสงเสรมการรณรงคใชผาไทยกนอยางกวางขวางแตอยางททราบกนวาผาไทยกคงยงมความนยมอยในวงจ ากด จากการศกษาแลวพบวาเสอผาส าเรจรปทมผาไทยอยางผาทอพนบานเปนวสดในการตดเยบทมอยในทองตลาดมรปแบบยงไมทนสมยอกทงมใหเลอกนอย และรปแบบยงไมเหมาะกบสภาพสตรทมอายต ากวา 30 ป แสดงใหเกดความรสกเปนทางการและดมอาย ใชงานในโอกาสพเศษและออกงานสงคมเทานน จงท าใหกลมวยรนไมสนใจทจะเลอกใชในชวตประจ าวน

ท าอยางไรจะท าใหคนไทยกลบมาใชผาไทย รปแบบของผากบผาตองไปดวยกนการปลกฝงจตส านก ปลกคานยมความเปนไทยชาตนยมส าคญใหคนไทยภมใจในความเปนไทย แตไมต าหนคนใชของนอก ทกอยางตองคอย ๆ พฒนา กระทรวงวฒนธรรมคงท าเดยวไมได กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงวทยาศาสตรนาจะรวมมอพฒนารปแบบเสนใยผาไทยใหงายตอการดแลรกษาเพอขยายกลมไปยงวยรนคนท างานทชอบผาดแลงาย ขณะเดยวกน ผใหญตองเปดใจกวาง ใหวยรนคนรนใหมแตงไทยดวยผาสมยใหม

2.4 งานวจยทเกยวของ

ณฐกฤต ตฐวรฬห (2550)ท าการศกษา ผาจก จากการถกทอในวถชวตสการผลตเพอการคาโดยศกษาขอมลจากกลมทอผาจกไทยวนจงหวดราชบรเพอสบคนเจตจ านงทอยเบองหลงระบบความหมายและกระบวนการสรางความหมายทางวฒนธรรมซงใชแลกเปลยนกนในวถการด ารงอย ของชาวไทยวน ภายใตวธการผลตเพอยงชพในสงคมประเพณผานกระบวนการทอผาและผนผาจกในวถชวตชาวไทยอยวนและการเปลยนแปลงทเกดขนกบชาวไทยยวนเมอผาจกถกทาเพอสนองความตองการของผบรโภค ในระบบเศรษฐกจเพอการคาอนเปนผลมาจากกระบวนการพฒนาสความทนสมยของอดมการณรฐ พบวา การฟนฟวฒนธรรมชมชนภายใตเจตจ านงในการพฒนาประเทศสความทนสมย ท าใหผาจกซงเปนมรดกทางวฒนธรรม ในวถชวตเปลยนแปลงไปสการผลตเพอการคา ท าใหวถการด ารงอยในสงคมประเพณทเปนการผลตเพอยงชพ กระบวนการทอผาจกและ พนผาจกถกสรางใหมความหมายทางวฒนธรรม ทเชอมโยงกบวถชวตทพงพาธรรมชาต ระบบคณคาทางภมปญญาและความเชอทางศาสนา ภายใตระบบความคดหรอโลกทศนของผทอ

DPU

66

แตเมอผาจกถกผลตเพอการคาในสงคมททนสมย ผาจกถกสรางใหมความหมายทแสดงถงภาพลกษณ รสนยม ฐานะต าแหนงทางสงคม และรปแบบการด ารงชวตของผใชผา วธการถกทอผาจกจงเปลยนแปลงไปโดยเปนการผสมผสาน ความตองการของผบรโภคในระบบตลาดกบศลปะทเปนตวตนของผทอ

สพรรณ สมไทย และคณะ (2550)ท าการศกษา การออกแบบผลตภณฑของตกแตงบานโดยแนวคดจากวฒนธรรมชาวไทยทรงด า มจดมงหมายเพอ ออกแบบผลตภณฑ ของตกแตงบานโดยแนวคดจาก วฒนธรรมชาวไทยทรงด า และพฒนาลวดลายบนผลตภณฑใหกลมกลนกบการตกแตงบานในปจจบน พบวา ผลการศกษาลวดลายและสบนผาทอมาเปนแนวคดในการออกแบบผลตภณฑ ผามาน ผาปโตะ และหมอนอง ใน 3 รปแบบ 3 สไตล คอ สไตลคลาสสค สไตลรวมสมยและสไตลสมยใหม ซงทง 3 สไตลนน สามารถน ามาตกแตงภายในบานปจจบนได แตผลการประเมนสวนใหญจะเลอกสไตลคลาสสค ซงมรปแบบลวดลายใกลเคยงของเดมมาก ท าใหผผลต ผลตไดงาย และผบรโภคจะรจกมากกวาเปนลวดลายจากวฒนธรรมไทยทรงด า การน าลวดลายและเทคนควธการท ามาออกแบบใหมใหใชไดในปจจบน เปนการสรางมลคาเพมใหกลมผผลตและเปนการเพมความหลากหลายในรปแบบผลตภณฑไทยทรงด าซงของเดมไมม เปนการสรางงานและสรางรายไดใหแกกลมผผลต และเปนการเผยแพรวฒนธรรมไทยทรงด าใหกลมกลนกบสงคมปจจบน

ดวงพร ตงวงศ (2554)ท าการศกษา การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากผาพนเมองไทยทรงด าอ าเภอเขายอย จงหวดราชบร พบวา การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากผาพนเมองไทยทรงด า ควรมการพฒนาในดานรปแบบ และมความตองการใหผลตภณฑหตถกรรมจากผาพนเมองไทยทรงด า ควรมการพฒนาในดานรปแบบ และความตองการใหผลตภณฑหตถกรรมจากผาพนเมองไทยทรงด า มสดงเดมของชาวไทยทรงด า ซงในการพฒนาหรอประยกตผลตภณฑประเภทเคหะสงทอนน ทกรปแบบจะตองไปในทศทางเดยวกน ไมวาจะเปนในเรองของลวดลาย สสน การใชวตถดบตางๆ มาใชในการตกแตง หรอจะเปนรปแบบของผลตภณฑ สงทส าคญทสดทตองค านงคอ ความกลมกลนของผลตภณฑ ซงจะเปนการสรางคณคา และความนาสนใจของผลตภณฑใหนาใชยงขนไปอกดวย

ปรชญ หาญกลา, พรสนอง วงศสงหทอง (2557) ท าการศกษา แนวทางในการสรางสรรคออกแบบเครองแตงกายโดยใชวตถดบหลกจากผาทอมอของอ าเภอเวยงเชยงรง จงหวดเชยงราย ใหเปนสนคาทมความทนสมยและสามารถสวมใสไดในชวตประจ าวนโดยใชแนวคดการออกแบบอยางยงยน (Sustainable Design) ในการออกแบบ และเพอเพมทางเลอกใหกบผบรโภคไดเลอกใชและสามารถแขงขนกบตลาดสนคาเครองแตงกายส าเรจรปในปจจบนได โดยผวจยไดด าเนนการวจยคอ หาหลกการส าคญของการออกแบบ

DPU

67

อยางยงยนจากขอมลทตยภม คอ เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของและจากผลงานออกแบบทใชแนวคดเดยวกน หาอตลกษณของผาทอมอในอ าเภอเวยงเชยงรงจากวรรณกรรมทเกยวของและสมภาษณผเชยวชาญในทองถน รวมไปถงการก าหนดกลมผบรโภคเปาหมาย ตลาดของผลตภณฑและวเคราะหแนวโนมแฟชนในฤดใบไมรวง ฤดหนาวป ค.ศ.2014 เพอหาแนวคดและแรงบนดาลใจในการออกแบบ

ศภฤกษ กลส (2550) ศกษาเรองการเปลยนแปลงของลวดลายผาทอไทแดง

บานหนองบวทอง แขวงเวยงจนทร สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มวตถประสงค

เพอศกษาการเปลยนแปลงของลวดลายผาทอไทแดง และความเชอทสมพนธกบลวดลายใน

อดต ตงแตปพ.ศ.2553 ถงปจจบน และเพอศกษาปจจยดานเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม ทมผลตอการเปลยนแปลงของลวดลายผาทอไทแดง มประชากรทใชใน

การศกษา คอคนในหมบาน แขวงเวยงจนทร สปป.ลาวพนกงานทอผารานแพงไหมแกลอร

เครองมอทใชในการเกบขอมลคอ แบบบนทกขอมล พบวา ผาทอของบานหนองบวทองใน

ปจจบนมความแตกตางกบผาทอไทแดงในอดตอยางเหนไดชด โดยผาทอของบานหนองบว

ทองในปจจบนสามารถแบงไดเปน 2 กลมคอ 1กลมชาวบาน 2กลมแพงไหมแกลอร ซงทง

สองกลมนอยในสงคมเดยวกน วฒนธรรมเดยวกน แตปจจยทท าใหสนคาผาทอของทงสอง

กลมนมลกษณะแตกตางกน คอ ปจจยดานเศรษฐกจ เนองจากการผลตผาทอของทงสอง

กลมนมจดมงหมายเพอขายใหกบกลมตลาดทแตกตางกน นอกจากนปจจยดานเศรษฐกจ

นนมอทธพลในการก าหนดรปแบบและลวดลายของผามากทสด เมอเทยบกบปจจยตางๆ

และยงคงเปนตวก าหนดทศทางการผลตสนคาตอไปในอนาคต

ทพยวมล อนปอง (2550) ไดศกษาเรองการวเคราะหศกยภาพของกลม

ผลตภณฑผาทอบางกลมภายใตโครงการหนงต าบล หนงผลตภณฑในจงหวดเชยงใหม ม

วตถประสงคเพอศกษาโครงสรางการจดองคกร การผลต การตลาด และการเงนของกลม

ผผลตผาทอของกลมภายใตโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ ในจงหวดเชยงใหม เพอ

วเคราะหศกยภาพของกลมผผลตผลตภณฑผาทอของกลมภายใตโครงการหนงต าบลหนง

ผลตภณฑ ในจงหวดเชยงใหม และเพอศกษาถงผลจากการเขารวมโครงการหนงต าบลหนง

ผลตภณฑของกลมผผลตผาทอของกลมในจงหวดเชยงใหม มกลมตวอยางทใชใน

การศกษาคอ กลมแมบานเกษตรกรบานสนกางปลา อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม

และกลมทอผาแมบานกองหน อ าเภอฮอด จงหวดเชยงใหม เครองมอทใชในการเกบขอมล

คอ แบบสมภาษณ พบวา กลมแมบานเกษตรกรบานสนกางปลาเปนกลมทมศกยภาพใน

ระดบดนน มปจจยดานการจดองคกรการผลต การตลาดและการเงนเขมแขงในทกดาน

DPU

68

สวนกลมทอผาแมบานกองหนเปนกลมทมศกยภาพในระดบต านน มปจจยทางดานการจด

องคกรการผลต การตลาดและการเงนออนแอในทกดาน โดยปจจยทางดานการจดการ

องคกรทงสองกลมมการก าหนดโครงสรางการบรการงานกลมเหมอนกน แตกลมทม

ศกยภาพในระดบดจะมการปฏบตหนาท ตามความรบผดชอบของตนอยางจรงจง พรอมทง

มการประสานงานกนภายในกลมเปนอยางด นอกจากน นยงมผน าท เขมแขง ม

ความสามารถในการบรหารงาน สรางฐานการตลาดทแนนอนใหกบกลม อกทงยงไดรบการ

สนบสนบสนนและชวยเหลอจากหนวยงานของรฐในดานเงนทนและความรจนกระทงกลม

สามารถยนหยดไดดวยตนเอง สวนกลมทมศกยภาพในระดบต านน แมจะมการแบงหนาท

กนอยางชดเจนแลว แตไมไดมการปฏบตหนาทกนอยางจรงจง เนองจากกลมฯไดเปลยน

บทบาทจากกรผลตเพอจ าหนายเปนการรบจางทอผาเพยงอยางเดยว ท าใหขาดขวญและ

ก าลงใจในการท างาน แมวากลมจะไดรบการสนบสนนและชวยเหลอจากหนวยงานของรฐ

ทงในดานเงนทนและความรกตาม ผน ากลมไมสามารถเปนศนยกลางในการประสานงาน

กลมไดเทาทควร สวนระเบยบขอบงคบของทงสองกลมนนเกดจากขอตกลงของสมาชกเอง

ปจจยดานการผลต ทงสองกลมมความเชยวชาญในการทอผาเหมอนกน แตกลมทม

ศกยภาพในระดบดนน มผลตภณฑทเปนทเปนผาทอลายดงเดมและลายประยกตตางๆจาก

การสรางสรรคของสมาชกกลมในการพฒนาลวดลายและรปแบบใหสอดคลองกบความ

ตองการของตลาดอยเสมอ มปรมาณการผลตสม าเสมอตลอดป มการแบงหนาทในการผลต

อยางชดเจน สวนกลมทมศกยภาพในระดบต านน มลกษณะการผลตตามความตองการของ

ลกคาเทานน การบรหารการผลตไมมความซ าซอนมากนก ปรมาณการผลตขนอยกบผวา

จาง โดยกลมไมตองรบผดชอบในการจดซอวตถดบ ส าหรบปจจยดานการตลาด ทงสอง

กลมมความแตกตางกนทฐานการตลาดรองรบผลตภณฑ สงผลใหกลมทมศกยภาพใน

ระดบดไมมปญหาดานการเงน เนองจากมเงนทนหมนเวยนจากการจ าหนายผลตภณฑอย

ตลอด แตกลมทมศกยภาพในระดบต าไมมฐานการตลาดรองรบ ท าใหไมมเงนทน

หมนเวยนในการผลตจนกระทงตองลมเลกการผลตเพอจ าหนายไปเปนการรบจางการทอ

ผาเพยงอยางเดยว ซงเปนการจ ากดการพฒนากลมในทกรปแบบ ขอเสนอแนะในการ

พฒนากลมผผลตใหมศกยภาพตอไป คอการพฒนาดานการจดการองคกร โดยการกระตน

ใหสมาชดกลมทกคนมความรสกเปนเจาของรานรวมกน ผกพนกบกลมของตนอยางแทจรง

การพฒนาดานการผลต แมวาการผลตผาทอสวนใหญผผลตมความช านาญจากการสอสาร

ความรจากภมปญญามาตงแตครงบรรพบรษแลว แตควรมการประยกตภมปญญาเขากบ

ความรวมสมยเพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑ การพฒนาดานการตลาดควรไดรบการ

DPU

69

สงเสรมของภาครฐในการเปดชองทางการตลาด การพฒนาดานการเงน ควรมการจดท า

บญชกลมอยางเปนทางการ เพอใหสามารถน าขอมลทางการเงนทได มาก าหนดราคา

ผลตภณฑไดอยางแทจรง

อจฉรา สโรบล (2549) ศกษาเรองการมสวนรวมของชมชนดอยเตาในการ

พฒนาภมปญญาดานสงทอ มวตถประสงคเพอศกษาการวเคราะหบรบททางเศรษฐกจ-

สงคม ประวตศาสตรและการตงถนฐานของชมชนดอยเตา รวมทงการเงอนไขปจจยส าคญ

ของการพฒนาภมปญญาดานสงทอ วฒนธรรมการสบทอดและลกษณะของลวดลายผาทอ

ดงเดมของชมชนดอยเตา รวมทงการพฒนาภมปญญาดานสงทอของชมชนดอยเตา และ

เพอศกษากระบวนการมสวนรวมในการสรางอตลกษณผลตภณฑชมชนและความสามารถ

ในการจดการผลตภณฑของชมชนอนเปนผลมาจากการพฒนาภมปญญาดานสงทอเพอ

น าไปสการสรางพนฐานอาชพของบานในชมชนดอยเตา มกลมศกษาทใชในการศกษา คอ

หมบานดอยเตา หมบานสนปาด าและหมบานดอยเตาใต พบวา ในอดตชมชนดอยเตาม

วฒนธรรมการใชผาเปนการผลตเพอใชในครวเรอน เปนภมปญญาทส งสมสบทอดกนมา

จากบรรพบรษ มลวดลายเปนเอกลกษณแตเนองจากการพฒนาประเทศตามแนวคดความ

ทนสมยท าใหเกดการเปลยนแปลงทางโครงสรางของเศรษฐกจและสงคมอนเปนผลมาจาก

นโยบายของรฐบาลกลางและทองถนไดกอใหเกดผลกระทบตอวฒนธรรมการใชผาและการ

สรางสรรคภมปญญาดานสงทอของชมชนดอยเตาท าใหเอกลกษณดงกลาวสญหายไป

ดงนนชาวบานชมชนดอยเตาจงรวมกนท าการฟนฟเอกลกษณผาทอลวดลายดงเดมขนมา

โดยกระบวนการสรางอตลกษณของผลตภณฑชมชนเปนการกอตวขนในเชงปฏสงสรรค

ระหวางบคคลทเปนผเฒาผแกในการใหความหมาย คณคาความเชอสบตอกนมา และ

ชมชนดอยเตาไดพยายามสรางความเปนอตลกษณโดยรวมกนคดเลอกผาลายไกล ผาถง

ลายซนแซง เปนลวดลายเอกลกษณของกลมทอผาดอยเตา สวนดานสยอมเอกลกษณคอ

การยอมดวยสธรรมชาต โดยการยดสจากธรรมชาตเชนกน และแปรรปผาทอลวดลาย

ดงเดมเปนผลตภณฑรปแบบตางๆเพอเหมาะในการน าไปใชตามประโยชนใชสอย จดแสดง

สนคา สรางเครอขายการตลาด และถายทอดภมปญญาสงทอแกเยาวชนเพอการอนรกษ

ตอไป และพบวาเงอนไขปจจยของการพฒนาภมปญญาสงทอ ไดแก ความตองการมรายได

การเปลยนแปลงดานการคมนาคม การสอสาร การถายทอด ภมปญญาทอผาและระบบ

การศกษา ส าหรบการมสวนรวมของชมชนดอยเตาในการพฒนาภมปญญาดานสงทอคอ

1) กระบวนการวางแผนปฏบตการมสวนรวมโดยใชเทคนคAIC

2) กระบวนการปฏบตการทอลวดวายดงเดมตวอยางทง7ลาย

DPU

70

3) กระบวนการตรวจสอบความถกตองของลวดลายดงเดมครงท1

4) กระบวนการแกปญหาเรองอปกรณและการยอมสธรรมชาต

5) กระบวนการปฏบตการทอลวดลายดงเดมและการเรยนรเรองลวดลาย

ระหวางสมาชก

6) กระบวนการตรวจสอบความถกตองของลวดลายดงเดมครงทสอง

7) กระบวนการปฏบตการทอเพอฝกความช านาญในการทอลวดลายดงเดม

8) กระบวนการวจยปฏบตการเพอรเรมกอตงกลมผาบานดอยเตา

ภาณพงษ ขางจะงาม (2552) ศกษาเรองการอนลกษณผาทอตนจกของชาว

พวน ต าบลหาดเสยว อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย มวตถประสงคเพอการศกษาการ

อนรกษวธการทอผาตนจกแบบดงเดมของชาวพวน ต าบลหาดเสยว อ าเภอศรสชนาลย

จงหวดสโขทย มกลมศกษาทใชในการศกษาคอ ผทมความรในดานตางๆทเกยวของกบการ

ทอผาตนจก คอผน าชมชน ผสนบสนนภาครฐ ผมความเชยวชาญเรองผาทอตนจก ผ

ประกอบอาชพการทอผาตนจกบานหาดเสยว และผประกอบการรานคาจ าหนายผาทอตน

จกบานหาดเสยว เครองมอทใชในการศกษาคอ แบบสมภาษณแบบมโครงสราง พบวา

กระบวนการผลตผาทอตนจกทควรแกการอนรกษม 3 ขนตอนคอ การเตรยมฝาย การ

เตรยมหกและการทอเปนผนผา สวนการอนรกษและการเกบรกษาเครองมอและอปกรณ

ของผาตนจกนนถอไดวาชาวพวน บานหาดเสยวไดใชภมปญญาการเกบรกษาไวเปนอยาง

ด และแนวทางการอนรกษผาทอตนจกของชาวพวน ต าบลหาดเสยว อ าเภอศรสชนาลย

จงหวดสโขทย ม 4 แนวทางไดแก การปองกนดแลรกษาผาทอตนจกโดยการท าความ

สะอาดกอนการเกบรกษาอยางดในตเสอผา การปฏบตการอนรกษโดยการผลตผาทอตนจก

ใหคงรปแบบทงลวดลายและสสน การสงวนรกษาโดยการเกบผาทอตนจกใหกลบมาเปน

สวนหนงของสงคมชมชนบานหาดเสยว โดยการถายทอดความรเรองกระบวนการทอผาตน

จก ใหเยาวชนและการณรณรงคใหคนในชมชนหนมาสนใจในเรองการทอผาตนจกมากขน

บญชา อดโพธ (2551) ไดศกษาเรองพฒนาผาทอตนจก ลายน าถวม :

กรณศกษากลมผาทอตนจกวดบานไร อ าเภอดอยเตา จงหวดเชยงใหม มวตถประสงคเพอ

ศกษาขอมลพนฐานของการพฒนาผาทอตนจกลายหนน าถวมในชวตปจจบน และเพอ

ศกษาหาแนวทางการพฒนาผาทอตนจกลายหนน าถวม กรณศกษากลมทอผาตนจก วด

บานไร อ าเภอดอยเตา จงหวดเชยงใหม มกลมเปาหมายทใชศกษาคอ สมาชกกลมทอผา

ตนจกวดบานไร อ าเภอดอยเตา จงหวดเชยงใหม เจาอาวาส ผสงอาย เจาหนาทหนวยงาน

DPU

71

ราชการทเกยวของและผบรโภคในและนอกชมชน เครองมอทใชในการเกบขอมลคอ แบบ

บนทกและแบบสมภาษณ พบวา ขอมลพนฐานของการพฒนาผาทอตนจกลายน าถวม จาก

อดตจนถงปจจบนแบงออกเปน 3 ชวงระยะเวลา คอ ชวงระยะเวลาท 1 ลายหนน าถวมยง

ปรากฏบนผาทอตนจก ซงเปนชวงทความเจรญของถนทอยมประชากรอาศยแถบสองฝ ง

แมน าปงเปนปกต ชวงระยะเวลาท 2 เปนชวงทมการปดกนล าน าปงเพอสรางเขอนภมพล

เกดน าทวม ประชากรอพยพหนน า ชอผาทอตนจกลายหนน าถวมจงไดตามการเกดน าทวม

ชวงระยะเวลาท 3 เปนชวงทลวดลายผาทอตนจกลายหนน าถวมไดถกใชเปนหลกฐานท

แสดงถงมรดกทางหตถกรรมของบรรพบรษ แนวทางการพฒนาผาทอตนจกลายหนน าถวม

ควนพฒนาผาตนจกลายหนน าถวม ใน 4 ดานดงน ดานคณภาพการทอ ลวดลายการใชส

ดานการรกษาเอกลกษณลวดลายผาทอตนจกลายหนน าถวม ดานการประชาสมพนธและ

ดานการสบทอดการทอผาตนจกลายหนน าถวมใหแกเยาวชนรนตอไป

จากการศกษาของสมโชค เฉตระการ (2552) พบวา ชมชนทมการรวมกลม

อาชพทอผาไหมของเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางทงหมด ความเปนมาของกลม

มประวตความเปนมา และมการถายทอดภมปญญาเกยวกบการทอผาไหมสรนลกหลาน

ทงสน และมแนวทางการเรยนรสความเปนเลศของการพฒนาอาชพทอผาไหม โดยเรมตน

จากการถายทอดภมปญญาดานการทอผาไหมสรนลกหลานในระดบครวเรอน มการรวมตว

เปนกลมอาชพ โดยอาศยแรงจงใจ โดยเฉพาะจากนโยบาย การจดระบบและกลไก

ชวยเหลอประชาชนของรฐบาล ท าใหเกดกระบวนการในการเรยนรและมการพฒนากลมให

มความเขมแขงขนเปนล าดบ โดยการเรยนรนนมรปแบบด าเนนการในระดบครวเรอน

ระดบกลมอาชพ และระดบโรงเรยน มภมปญญาชาวบานดานการทอผาไหมเปนก าลงหลก

ในการถายทอดความรและประสบการณ โดยใชวธการสอนภาคทฤษฎดวยการบอก อธบาย

ใหทองจ า ใหดตวอยางของจรง และเรยนรภาคปฏบตดวยการปฏบตจรงทกลมอาชพใน

ชมชนในลกษณะของ One the job training

จากขอมลขางตนแสดงใหเหนวาการทอผาฝาย ไดมการปรบเปลยนรปแบบเพอตอบสนองความตองการของกลมผบรโภค ซงมระบบคดทแตกตางไปจากเดม อนเปนการมงสการผลตเพอการคาควบคไปกบการด ารงซงอตลกษณทแสดงถงวถชวตของชาวไทยแบบดงเดม สงเหลานอาจเปนตวชใหเหนถงระบบทนนยมทเขามาแทรกกบชมชน ซงยอมเปนไปตามวถชวตทเกดการเปลยนแปลงไปตามบรบทแวดลอม แตผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงคอ ลกษณะของผลตภณฑทตามไมทนความตองการของผบรโภค

DPU

72

แนวทางหนงคอ การศกษาแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบผลตภณฑในรปแบบทย งยนเพอการสรางอาชพควบคกบการอนรกษวฒนธรรมดงเดม

DPU

บทท 3 วธการด าเนนงานวจย

การศกษาแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายกรณศกษาชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน เนนการวเคราะหขอมลเชงพรรณนารวมกบการส ารวจทศนคตเกยวกบผาฝาย และ ความตองการในรปแบบเสอผาส าเรจรปจากผาผาฝาย โดยน าผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน มาใชเพอเปนแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบสนคาพนเมองในกลมของเสอผาส าเรจรป โดยมการศกษาขอมลแบบผสมผสานงานวจยเชงสถตและวจยเชงคณภาพ มการด าเนนการตามขนตอน ดงน 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทศกษา ไดแก สภาพสตรทอยในวยท างานชวงอายระหวาง 25 ป-35ป กลมตวอยางทใชในการศกษา ไดแก สภาพสตรทอยในวยท างานชวงอายระหวาง 25 ป-35 ป ทท างานในจงหวดนานและเขตกรงเทพมหานคร จ านวน 100 คน 3.2 การสรางเครองมอในการวจย

การสรางเครองมอในการวจยครงน ใชแบบสอบถาม เพอใชในการเกบ รวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ผวจยไดสรางเครองมอแบบส ารวจตามกรอบแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของควบคกบการสงเกตและการสมภาษณผตอบแบบส ารวจ โดยแบงเปน 3 ตอน ดงตอไปน ตอนท 1 เปนค าถามเกยวกบสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบส ารวจ ตอนท 2 เปนค าถามเกยวกบทศนคตเกยวกบผาฝายบานเฮย ตอนท 3 เปนค าถามเกยวกบความตองการในรปแบบเสอผาส าเรจรปจากผาฝาย

โดยก าหนดระดบทศนคตเกยวกบผาฝายบานเฮย และความตองการในรปแบบเสอผาส าเรจรปจากผาฝาย โดยใหน าหนกคะแนน ดงน

มทศนคต/ความตองการในระดบมากทสด 5 คะแนน มทศนคต/ความตองการในระดบมาก 4 คะแนน มทศนคต/ความตองการในระดบปานกลาง 3 คะแนน มทศนคต/ความตองการในระดบนอย 2 คะแนน มทศนคต/ความตองการในระดบนอยมาก 1 คะแนน

DPU

74

เพอใหสอดคลองกบระดบการประเมนทมอย 5 ระดบผวจยจงใชคะแนนเฉลยทไดจากขอมลตวอยางเปนเกณฑในการแปลความหมาย โดยการแบงเกณฑเปรยบเทยบจะแบงตรงกงกลางของอนตรภาคชน ซงคะแนนสงสดเทากบ 5 และคะแนนต าสดเทากบ 1 เพอใหไดลกษณะเกณฑเปนการแจกแจงแบบปกต (Normal Distribution) โดยใชสตรหาคาชวงกวางของแตละชนไดดงน ความกวางของอนตรภาคชน = คะแนนสงสด – คะแนนต าสด จ านวนชน = 5 - 1 5 = 0.80 การแปลความหมายของคะแนน ผวจยก าหนดเกณฑส าหรบวดระดบทศนคตเกยวกบผาฝายบานเฮย และความตองการในรปแบบเสอผาส าเรจรปจากผาฝาย โดยใชเกณฑเฉลยเปนตวชวดโดยก าหนดเกณฑดงน (บญชม ศรสะอาด และ บญสง นลแกว,2535) คะแนนเฉลย 4.21-5.00 หมายถง มระดบทศนคต/ความตองการอยในระดบมากทสด คะแนนเฉลย 3.41-4.20 หมายถง มระดบทศนคต/ความตองการอยในระดบมาก คะแนนเฉลย 2.61-3.40 หมายถง มระดบทศนคต/ความตองการอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 1.81-2.60 หมายถง มระดบทศนคต/ความตองการอยในระดบนอย คะแนนเฉลย 1.00-1.80 หมายถง มระดบทศนคต/ความตองการอยในระดบนอยมาก 3.3 การเกบรวบรวมขอมล

วธการเกบรวบรวมขอมลผวจยไดใช 3 แบบ คอ แบบศกษาเอกสารและงานวจยแบบ ไมเปนทางการ และแบบเปนทางการ ดงตอไปน 3.3.1 การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และขอมลเกยวกบผาผาฝายบานเฮย เพอจะน ามาเปนแนวทางในการด าเนนงายวจยเกบรวบรวมขอมล 3.3.2 การศกษาขอมลจากการส ารวจกลมตวอยาง ทตอบแบบสอบถามเกยวกบทศนคต 3 ดาน ไดแก สถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบส ารวจ ค าถามเกยวกบทศนคตเกยวกบผาฝายบานเฮย ค าถามเกยวกบความตองการในรปแบบเสอผาส าเรจรปจากผาฝาย 3.3.3 การวเคราะหขอมลเพอการแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายใหกบชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน

DPU

75

3.4 การวเคราะหขอมล

การวจยครงนมงเนนศกษาขอมลเพอเปนแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบ และพฒนาเครองแตงกายสตรจากผาฝายใหกบชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนานา โดยเนนการวเคราะหขอมลเชงสถตควบคกบการวจยเชงคณภาพ โดยการส ารวจทศนคตและความตองการของกลมเปาหมายทมตอรปแบบจากผาฝายบานเฮย น ามาประยกตใชในการออกแบบรวมกบการวเคราะหขอมลภาคเอกสาร เพอเปนขอมลในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบใหกบชมชน อนเปนแนวทางในพฒนารปแบบสนคาพนเมองในกลมของเสอผาส าเรจรป

DPU

บทท 4

ผลการศกษา

ผลงานวจยแบบผสมผสาน (Mixed Methods) เรอง การศกษาแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย กรณศกษาชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน น มวตถประสงคเพอ

1) ศกษาขอมลในการออกแบบเครองแตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน

2) คนหาแนวทางในการพฒนารปแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝาย อนเปนแนวทางเพมศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายใหทนสมยและเปนทนยม ไดมาตรฐานและสรางมลคาเพมใหกบสนคาชมชนของชาวบาน และยงเปนการสงเสรมอาชพของชมชนใหเขมแขงยงขน

โดยมขนตอนการวจย 3 ขนไดแก 1) การศกษาขอมลการจ าแนกลกษณะเดนของลายผาทชมชนมอย 2) การสมภาษณตวแทนชมชนและตวแทนจ าหนายเกยวกบปญหาและความ

ตองการขยายกลมลกคา 3) การน าหลกการออกแบบเครองแตงกายมาประยกตใชในการออกแบบเครองแตง

กายสตรจากผาฝายทเหมาะสม สามารถสรปผลการศกษาไดดงน

4.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณหวหนาชมชน เกยวกบเครองแตงกายสตร

ของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน จากการศกษาสมภาษณขอมลเกยวกบเครองแตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ทมอยในปจจบนทไดจากการลงพนท ไดแก ขอมลเกยวกบลกษณะของผาฝาย ทอมอทชมชนมอยคอ ผาทอลายน าไหล และผาทอลายขด ซงมรายละเอยดสรปไดดงน

4.1.1 ผาทอลายน าไหล เปนผาฝายทอมอทมลวดลายคลายสายน า ตามแบบชาวไทลอในปจจบนมการพฒนารปแบบไปเรอยๆ เชน ลายน าไหลสอดส ลายน าไหลสายรง นยมใชไหมเงนและไหมทอง เทคนคการทอจะเปนแบบลายขดธรรมดา แตใชดายหลากสพ ง เกาะเกยวกนเ ปนชวง ๆ ให เกดจงหวะของลายน าไหล เ ปนลกษณะเฉพาะของชาวเมองนาน เรยกกรรมวธการทอนวา “ลวง” แตชาวไทลอ อ าเภอเชยงของ และเชยงค า จงหวดเชยงราย เรยกวา “เกาะ” เทคนคนอาจดดแปลงพฒนาเปนลายอน ๆ เรยกวาลายผกแวน ลายจรวด ฯลฯ เปนตน โดยผา

DPU

77

ทอลายน าไหลถอวาเปนลายททางชมชนน ามาใชผลตเครองแตงกายมานานตงแตกตงชมชนจนถงปจจบน

ภาพท 4.1 แสดงรปแบบผาทอลายน าไหล

ภาพท 4.2 แสดงลกษณะเครองแตงกายทใชผาฝายทอมอลายน าไหล

DPU

78

4.1.2 ผาทอลายขด คอ ผาททอเกบแบบขด หรอเกบดอก เหมอนผาทมการปกดอก

ดวยฝมอประณต มความยากในการทอสง การทอผาขดตองใชไมเกบขดเปน

อปกรณส าคญในการทอตลอดเวลา ไมเกบขดจะเปนสงบงคบใหเกดลวดลายตางๆ

บนเนอผา ซงจะมรปทรงแบบลายเรขาคณต ลายทอซ ากนตลอดผนขนาดเลกใหญ

ตามประโยชนใชสอย

ลายขดตางๆไดมาจากธรรมชาตและสงแวดลอมตามทไดพบเหน และม

ความหมายในการใชงานเชน ขดดอกแกว ไดมาจากดอกไมชนดหนง มกลนหอม

เปนลายทใชส าหรบไหวผใหญ ขดแมงเงาไดมาจากแมงมพษชนดหนงทมลกษณะ

คลายแมลงปอง แตตวเลกกวาเปนลายทใชส าหรบรบแขกทบาน ขดขนกระหยอง

ไดลายมาจากขนชนดหนงทชาวบานใชส าหรบใสดอกไมบชาพระ ตอมาไดมการ

ดดแปลงใหเปนประโยชนใชสอยอนๆ เชนเสอผาเครองแตงกาย ผามานผาคลม

เตยง กระเปาถอ โคมไฟ ฯลฯ โดยผาทอลายขดเปนลายทชมชนน ามาใชในการ

ตกแตงเครองแตงกายไดไมนานนก

ภาพท 4.3 แสดงผาทอลายขด

DPU

79

ภาพท 4.4 แสดงเครองแตงกายทชมชนใชผาทอลายขดในการตกแตง 4.2 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณตวแทนชมชนเกยวกบเครองแตงกายสตร

ของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน

จากการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณตวแทนชมชนทอผาฝาย พบวา ทางชมชน

มความตองการทจะขยายกลมลกคาเพอสรางงานและรายไดใหกบสมาชก โดยมความคดวาจะ

ผลตเครองแตงกายส าหรบสตรทมอายอยในชวง 30 – 40 ป ซงดวยลกษณะการท างานในการ

ผลตเครองแตงกายในแบบทชมชนมอยเดมคอ ใหสมาชกทอผาออกมาเปนผน หวหนาชมชน

เปนคนออกแบบและสรางแบบตดโดยหวหนาชมชนไมมความรพนฐานในการออกแบบมากอน

จงเลอกใชวธเปดดแบบตามนตยสารและมาประยกตตามความคดของตนเอง สงผลใหรปแบบ

เครองแตงกายทไดดสงวย ไมดงดดกลมเปาหมายใหม สรปขอมลรปแบบเดมและรปแบบใหมได

ดงรปภาพตอไปน

DPU

80

ภาพท 4.5 แสดงเครองแตงกายรปแบบเดมและเครองแตงกายรปแบบใหม 4.3 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณตวแทนจ าหนายผาฝายบานเฮยในการ

ออกรานงานศลปาชพประทปไทย

จากการวเคราะหขอมลการสมภาษณตวแทนจ าหนายผาฝายบานเฮยในการออกรานงานศลปาชพประทปไทย พบวา ผลจากการสมภาษณตวแทนจ าหนายของชมชนในการออกรานงานศลปาชพประทปไทย ครงท 4 วนท 8-16 สงหาคม 2558 ดงน

4.3.1 กลมลกคาใหความสนใจในเครองแตงกายรปแบบเดมทใชผาทอลายน าไหลนอยลง เพราะ รปแบบมความใกลเคยงกบของรานคาอนๆ

4.3.2 กลมลกคาสมยใหมมความสนใจในรปแบบใหมทใชผาทอลายขดท ารายละเอยดการตกแตงในปรมาณทนอยลง

4.3.3 มโครงชดทเปนทรงตรงไมเขารปท าใหดทนสมยกวาของเดมททางชมชนน ามาจ าหนายมากกวา

DPU

81

4.3.4 ทางชมชนยงขาดหลกในการออกแบบเครองแตง ทเหมาะสมกบความตองการของกลมเปาหมาย ท าใหยงไมสามารถขยายกลมเปาหมายได ยงขาดการใชองคประกอบพนฐานในการออกแบบดงน เสน(Line) ส (Color) ทวาง (Space) รปแบบหรอรปราง (From) พนผว (Texture) โครงรางเงา (Silhouettes) ซงในการออกแบบเครองแตงกายยงขาดการใช ส (Color) รปแบบ (From) ลวดลาย (Textile) โครงรางเงา(Silhouettes) และรายละเอยดการตกแตง (Detail) ทสอดคลองกบความตองการและความทนสมยของกลมลกคาสมยใหม

4.4 ผลสรปจากการวเคราะหหารปแบบการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน จากชดทมอยจรงตามลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน และจ าหนายไดมากทสด

จากการวเคราะหแนวทางในการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน โดยผวจยจงน าเครองแตงกายททางชมชนผลตออกมาเพอจ าหนายในชวงเดอนมกราคม-เดอนสงหาคม 2558 มาวเคราะหในตารางเพอหารปแบบทควรพฒนาใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายของชมชนทมอาย 30-40 ปทชอบเครองแตงกายจากผาฝายทอแตหารปแบบททนสมยกวาทมอยไมได โดยใชหลกพนฐานองคประกอบในการออกแบบเครองแตงกาย เปนเกณฑโดยคดจากรปแบบชดท างานทมจ าหนายตงแตเดอนมกราคม – เดอนสงหาคม 2558 ตามลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน จ านวน 10 ชด เพราะเปนรปแบบททางชมชนท าออกมาจ าหนายมากทสด สรปผลการวเคราะหแนวทางในการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย ไดดงน

DPU

82

ตารางท 4.1 แสดงการวเคราะหรปแบบเครองแตงกายเดมของทางชมชน

ภาพท 5 การวเคราะหลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน

DPU

83

ตารางท 4.1 แสดงการวเคราะหรปแบบเครองแตงกายเดมของทางชมชน (ตอ)

ภาพท 5 การวเคราะหลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน (ตอ)

DPU

84

ตารางท 4.1 แสดงการวเคราะหรปแบบเครองแตงกายเดมของทางชมชน (ตอ)

DPU

85

4.5 ผลสรปจากการวเคราะหแนวทางในการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาสมยใหม

จากการวเคราะหรปแบบเครองแตงกายของชมชนตามหลกองคประกอบพนฐานในการออกแบบเครองแตงกายไดผลดงน 1. ดานรปแบบเครองแตงกาย สวนใหญจะเปนชดท างาน หรอชดท างานกงล าลอง ซงไมมผลตอการขยายกลมเปาหมาย ดานลกษณะชด จะเปนชดเดรสและเสอกระโปรงเขาชดกน ท าใหโอกาสในการใชสอยนอยลง เพราะตองใสคกนตลอด 2. ดานลวดลายผา สวนใหญในหนงชดจะใชผาทอสพนเปนหลก ใชผาทอลายขดและน าไหลเปนสวนตกแตงตามล าดบ ซงถอเปนจดเดนของผลตภณฑชมชน แตยงขาดการวางแผนในการใชผาพนกบผาลายในปรมาณทเหมาะสม 3. ดานการตกแตง สวนใหญจะใชผาทมลวดลาย ทงลายน าไหลและลายขด โดยการตดเปนเสน แลวน ามาตดตอลงบนผาพน ตามแนวนอน แนวตง และแนวเฉยง โดยไมไดใชหลกการออกแบบ สงผลใหเครองแตงกายของชมชนขาดเอกลกษณเฉพาะตว โอกาสการใชสอยนอยลงเพราะยากทจะน าไปสวมใสรวมกบชดอนได และเสนแนวตงแนวนอนยงมผลตอสรระของผสวมใส เชน คนทมรปรางใหญกอาจจะไมเลอกซอชดทเปนลายขวาง เปนตน 4. ดานการใชส ซงสามารถจะแบงไดเปน 2 กลมสจากลกษณะของลายผาทตางกน คอ ลายน าไหล จะมสสนทหลากหลายขนอยกบการเลอกสมายอม แตลายขดจะจ ากดอยไมกส เพราะทางชมชนน าผาไปใชรวมกบผลตภณฑในรปแบบอนดวย เชน ผาคลมเตยง หมอน กระเปาฯลฯ แตในดานการออกแบบแลวการจ ากดจ านวนสถอเปนเรองทด เพราะจะท าใหภาพรวมของเครองแตงกายไปในทศทางเดยวกน ท าใหกลมเปาหมายจดจ าสนคาได ตรงกนขามถาชมชนไมวางแผนในการยอมสฝายทจะน ามาทอลายน าไหลกจะท าใหเกดความหลากหลายจนเกนไป 5. ดานโครงรางเงา สวนมากเปนโครงชดทเขารป ในทอนบน และทอนลางเปนทรงตรง ซงถอวามทางเลอกใหกบกลมเปาหมายนอยมาก โดยเฉพาะกลมเปาหมายกลมใหมทตองการโครงชดทไมเขารปตามสมยนยม 6. แนวทางในการพฒนารปแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายทอมอ คอ มรปแบบเครองแตงกายทหลากหลาย แยกทอนบนทอนลาง เชน เสอ กระโปรง มโครงชดทไมเขารป วางแผนการออกแบบอยางเปนขนตอน สรางลกษณะเฉพาะในการออกแบบจากการใชแรงบนดาลใจในการออกแบบ เพอใหเกดกลมสทจะใชในการยอมฝาย เกดลกษณะของการวางลวดลายและเครองตกแตงตางๆใหไปในทศทางเดยวกน และปรมาณทเหมาะสม

DPU

86

4.6 ผลสรปขนตอนแนวทางในการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาสมยใหม จากผลทได ท าใหสามารถสรปขนตอนไดดงน

ภาพท 4.6 แนวทางในการออกแบบเครองแตงกายผาฝายใหเปนทนยมและทนสมย

DPU

87

4.7 ผลสรปจากการวเคราะหขอมลแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบการเลอกซอเครองแตงกายผาฝาย ไทลอ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน จากการศกษาขอมลความคดเหนเกยวกบการเลอกซอเครองแตงกายผาฝายไทลอ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนานในดานรปแบบเสอผาและเครองแตงกายผาฝายจากกลมเปาหมายทเขามาซอเครองแตงกายผาฝาย จ านวน 100 ราย พบวา ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 78.00 มอายอยระหวาง 30-40 ป คดเปนรอยละ 60.00 สวนใหญมอาชพพนกงานบรษท หางราน และธรกจสวนตว คดเปนรอยละ 70.00 และมรายได อยระหวาง 21,000-30,000 บาท ตารางท 4.2 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะสของเสอผาและเครองแตงกาย

จากผาฝาย

ลกษณะสของเสอผาและเครองแตงกาย (Color) จ านวน รอยละ

ใชสเดยวกนทมน าหนกแตกตางกน (Monochrome Color) 42 42.00

ใชสทใกลเคยงกนในวงสเดยวกน (Related Color) 38 38.00

ใช 2 ส สตรงขามส (Split Complementary Color) 20 20.00

รวม 100 100.00

จากตารางท 4.2 พบวา กลมเปาหมายลกคาสวนใหญเลอกซอเสอผาและเครองแตงกายจากเสอผาทมสเดยวกนแตมน าหนกแตกตางกน เปนอนดบแรก รองลงมาไดแก เสอผาทใชสใกลเคยงกนในวงสเดยวกน และใช 2 สและเปนสตรงขามส ตามล าดบ

DPU

88

ตารางท 4.3 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะเสนของเสอผาและเครองแตงกายทชอบ

ลกษณะเสนของเสอผาและเครองแตงกาย (Line) จ านวน รอยละ

เสนนอน ทใหความรสกถงความกวางและสงบนง 22 22.00

เสนตง ทใหความรสกถงความสง 18 18.00

เสนซกแซก ทใหความรสกถงความแปลกตนเตน 20 20.00

เสนโคง ทใหความรสกออนหวาน หรหรา ออนชอย 28 28.00

เสนทแยง ทใหความรสกเคลอนไหวหรอไมอยนง 12 12.00

รวม 100 100.00

จากตารางท 4.3 พบวา กลมเปาหมายลกคาสวนใหญเลอกซอเสอผาและเครองแตงกายจากเสอผาทมเสนโคงทใหความรสกออนหวาน หรหรา และออนชอยเปนอนดบแรก เสนนอนทใหความรสกถงความกวางและสงบนง เสนซกแซก ทใหความรสกถงความแปลกตนเตน เสนตง ทรสกถงความสง และเสนทแยง ทใหความรสกเคลอนไหวหรอไมอยนง ตามล าดบ ตารางท 4.4 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะการตดเยบเสอผาและเครอง

แตงกายทชอบ

ลกษณะการตดเยบเสอผาและเครองแตงกาย (Cutting) จ านวน รอยละ

แบบท 1 ใชการตเกรดตวเสอเปนเสนตรง 13 13.00

แบบท 2 ใชการตเกรดทบเปนเสนเฉยง 12 12.00

แบบท 3 ใชการตดตอตวเสอ 16 16.00

แบบท 4 ใชการตอชนคลมตวเสอ 11 11.00

แบบท 5 ใชการตอซอนเปนชน 14 14.00

แบบท 6 ใชการตอซอนชนเดยว 11 11.00

แบบท 7 ใชการตอยวยชายเสอ 8 8.00

รวม 100 100.00

DPU

89

จากตารางท 4.4 พบวา กลมเปาหมายลกคาสวนใหญเลอกซอเสอผาและเครองแตงกายจากเสอผาทมลกษณะการตดเยบตามรปแบบท 3 ใชการตดตอตวเสอเปนอนดบท 1 คดเปนรอยละ 16 รองลงมาไดแกรปแบบท 5 ใชการตอซอนเปนชน คดเปนรอยละ 14 รองลงมาไดแกรปแบบท 1 ใชการตเกรดตวเสอเปนเสนตรงคดเปนรอยละ 13 และรปแบบท 2 ใชการตเกรดทบเปนเสนเฉยง คดเปนรอยละ 12 ตามล าดบ ตารางท 4.5 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบลกษณะการตกแตงเสอผาและเครองแตง

กายทชอบ

ลกษณะการตกแตงเสอผาและเครองแตงกาย จ านวน รอยละ

แบบท 1 ตกแตงดวยการตดตอดวยลายผา 21 21.00

แบบท 2 ตกแตงดวยตวแตงส าเรจรป 18 18.00

แบบท 3 ตกแตงดวยแถบลาย 19 19.00

แบบท 4 ตกแตงดวยการประดบโบว 14 14.00

แบบท 5 ตกแตงดวยเสนเกรด 16 16.00

แบบท 6 ตกแตงดวยพ 12 12.00

รวม 100 100.00

จากตารางท 4.5 พบวา กลมเปาหมายลกคาสวนใหญเลอกซอเสอผาและเครองแตงกายจากเสอผาทมลกษณะการตกแตงตามรปแบบท 1 คอการตกแตงดวยการตดตอดวยลายผาเปนอนดบแรก คดเปนรอยละ 21 รองลงไดมาไดแก รปแบบท 3 การตกแตงดวยแถบลาย คดเปนรอยละ 19 สวนล าดบทสามไดแกรปแบบท 2 การตกแตงดวยตวแตงส าเรจรปคดเปนรอยละ 18 ตามล าดบ

DPU

90

ตารางท 4.6 ความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบเสนกรอบนอกของเสอผาและเครองแตงกายทชอบ

ลกษณะเสนกรอบนอกของเสอผาและเครองแตงกาย จ านวน รอยละ

แบบท 1 รปแบบโคงเวาตามรปราง 28 28.00

แบบท 2 รปแบบทรงบานพองหรอทรงระฆง 22 22.00

แบบท 3 ทรงตรงไมรดรป 35 35.00

แบบท 4 ทรงสามเหลยม 15 15.00

รวม 100 100.00

จากตารางท 4.6 พบวา กลมเปาหมายลกคาสวนใหญเลอกซอเสอผาและเครองแตงกายจากเสอผาทมเสนกรอบนอกตามรปแบบท 3 ทรงตรงไมรดรป เปนอนดบแรก คดเปนรอยละ 35 รองลงมาไดแก รปแบบท 1 รปแบบโคงเวาตามรปราง คดเปนรอยละ 18 รองลงมาไดแกรปแบบท 2 รปแบบทรงบานพองหรอทรงระฆง คดเปนรอยละ 22 และรปแบบท 4 ทรงสามเหลยม คดเปนรอยละ 15 ตามล าดบ

จากผลการศกษาแนวทางการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตร จากผาฝายกรณศกษาชมชนทอผาบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ดวยการสมภาษณหวหนาชมชนและตวแทนชมชนเกยวกบเครองแตงกายสตรของชมชนทอผาฝาย ณ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน การสมภาษณตวแทนจ าหนายผาฝายบานเฮยในการออกรานงานศลปาชพประทปไทย การวเคราะหหารปแบบการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย จากชดทมอยจรงตามลกษณะของตวอยางเครองแตงกายของชมชน และมการจ าหนายไดมากทสด รวมถงการสอบถามความคดเหนเกยวกบการเลอกซอเครองแตงกายผาฝายไทลอ บานเฮย อ าเภอปว จงหวดนานเพอเปนแนวทางส าหรบการพฒนาการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของกลมลกคาสมยใหม ผวจยจงไดมอบหมายใหนกศกษาสรางตนแบบชดจ านวน 8 ชด และน าไปด าเนนการสอบถามกลมเปาหมายทมอายระหวาง 30-40 ป จ านวน 11 คน เพอใหแสดงความคดเหนตอผลตภณฑทสรางขน 5 ดาน ไดแก ความเหมาะสมดานการออกแบบ ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง การใชงานไดจรง และความเหมาะสมในการน าผาไปใช และเพอใหมความเหมาะสม ถกตองตามหลกวชาและสอดคลองความตองการของกลมลกคาสมยใหม ผวจยไดขอความอนเคราะหจากทาน ดร.วรากร เพญศรนกล ผอ านวยการศนยศกยภาพการแขงขนศลปะเพอการออกแบบ มหาวทยาลยเกษมบณฑต เปนผเชยวชาญ แสดงความคดเหนทมตอตนแบบผลตภณฑดงกลาว

DPU

91

ผลงานการสรางตนแบบชดจ านวน 8 ชด มรปแบบดงตอไปน

แบบท 1 แบบท 2

แบบท 3 แบบท 4

แบบท 5 แบบท 6

แบบท 7 แบบท 8 ภาพท 4.7 รปแบบชดตนแบบทนกศกษาสรางขนจ านวน 8 แบบ

DPU

92

โดยมผลจากการด าเนนการเกบขอมลของนกศกษาทออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน กบกลมเปาหมายทเลอกซอผลตภณฑทมอายระหวาง 30-40 ป จ านวน 11 คนดงน

ตารางท 4.7 รปแบบเสอผาและการแตงกายทกลมลกคาสมยใหมเลอกซอจากผลตภณฑท

นกศกษาสรางขน จ านวน 8 ชด

แบบทเลอก จ านวน(คน) รอยละ

แบบท 1 1 9.09

แบบท 2 2 18.18

แบบท 3 1 9.09

แบบท 4 3 27.27

แบบท 5 3 27.27

แบบท 6 1 9.09

แบบท 7 0 0

แบบท 8 0 0

รวม 11 100

จากตารางท 4.7 พบวา กลมเปาหมายลกคาสมยใหม เลอกแบบท 4 และแบบท 5 เปน

อนดบแรก คดเปนรอยละ 27.27 รองลงมาคอรปแบบท 2 คดเปนรอยละ 18.18 และอนดบท 3 ไดแก รปแบบท 1,รปแบบท 3และรปแบบท 6 คดเปนรอยละ 9.09 สวนล าดบท 4 ไดแกรปแบบท 7 และรปแบบท 8 คดเปนรอยละ 0

DPU

93

โดยมรายละเอยดความคดเหนของรปแบบท 4 ซงมผสนใจเลอกซอเปนอนดบท 1 ดงตอไปน

ภาพท 4.8 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 4

ตารางท 4.8 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 4 ตามเกณฑทก าหนด

ระดบความเหมาะสม 5 4 3 2 1 คาเฉลย

ความเหมาะสมดานการออกแบบ 1 1 1 4.00

ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ

1 2 4.33

ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง 1 1 1 4.00

การใชงานไดจรง 2 1 4.66

ความเหมาะสมในการน าผาไปใช 2 1 4.66

คาเฉลยโดยภาพรวม 4.33

จากตารางท 4.8 พบวา กลมเปาหมายลกคาสมยใหม จ านวน 3 คน มความเหนตอ

ผลตภณฑเสอผาแบบท 4 ทนกศกษาสรางขนวามความเหมาะสมอยในระดบมาก คดเปนคาเฉลย 4.33 และเมอพจารณาความเหมาะสมแยกเปนรายดาน พบวา สามารถน าไปใชงานได

DPU

94

จรงและมความเหมาะสมในการน าผาไปใช ไดเหมาะสมระดบมากทสด คดเปนคาเฉลย 4.66 รองลงมาคอดานความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ คดเปนคาเฉลย 4.33 และมความเหมาะสมดานออกแบบ ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบมความเหมาะสมอยในระดบมาก คดเปนคาเฉลย 4.00 ตามล าดบ

รายละเอยดความคดเหนของรปแบบท 5 ซงเปนตนแบบทมผสนใจอนดบท 1 ม

รายละเอยดดงตอไปน

ภาพท 4.9 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 5

ตารางท 4.9 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 5 ตามเกณฑทก าหนด

ระดบความเหมาะสม 5 4 3 2 1 คาเฉลย ความเหมาะสมดานการออกแบบ 1 2 4.33 ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ

3 4.00

ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง 2 1 3.66 การใชงานไดจรง 1 2 3.66 ความเหมาะสมในการน าผาไปใช 1 1 1 4.00

คาเฉลยโดยภาพรวม 3.93

DPU

95

จากตารางท 4.9 พบวา กลมเปาหมายลกคาสมยใหม จ านวน 3 คน มความเหนตอผลตภณฑวาเสอผารปแบบท 5 ทนกศกษาสรางขนโดยภาพรวมมความเหมาะสมอยในระดบมาก มคาเฉลยโดยภาพรวม 3.93 เมอพจารณาความเหมาะสมแยกเปนรายดาน พบวา ความเหมาะสมดานการออกแบบ มคาเฉลยมากทสดท 4.33 รองลงมาไดแก ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ และความเหมาะสมในการน าผาไปใช มคาเฉลยท 4.00 สวนความเหมาะสมดานวสดประกอบวสดตกแตง และความเหมาะสมการใชงานไดจรง อยในระดบมาก มคาเฉลยท 3.66 ตามล าดบ

รายละเอยดความคดเหนของรปแบบท 2 ซงเปนตนแบบทมผสนใจอนดบท 2 ม

รายละเอยดดงตอไปน

ภาพท 4.10 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 2

ตารางท 4.10 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 2 ตามเกณฑท

ก าหนด ระดบความเหมาะสม 5 4 3 2 1 คาเฉลย

ความเหมาะสมดานการออกแบบ 2 5.00 ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ

1 1 4.50

ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง 1 1 4.50 การใชงานไดจรง 1 1 4.50 ความเหมาะสมในการน าผาไปใช 1 1 4.50

คาเฉลยโดยภาพรวม 4.60

DPU

96

จากตารางท 4.10 พบวา กลมเปาหมายลกคาสมยใหมจ านวน 2 คน มความเหนตอผลตภณฑเสอผารปแบบท 2 ทนกศกษาสรางขนวามความเหมาะสมอยในระดบมากทสด มคาเฉลยโดยภาพรวมท 4.60 และเมอพจารณาความเหมาะสมแยกเปนรายดาน พบวา ความเหมาะสมดานออกแบบ มคาเฉลยมากทสด ท 5.00 รองลงมาคอความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ รวมถงความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง ความเหมาะสมการน าไปใชงานไดจรง และมความเหมาะสมในการน าผาไปใช มความเหมาะสมอยในระดบมากทสดทคาเฉลย 4.50

รายละเอยดความคดเหนของรปแบบท 1, 3 และ 6 ซงเปนรปแบบทมผสนใจเปนอนดบ

ท 3 มรายละเอยดดงตอไปน

ภาพท 4.11 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 1

DPU

97

ภาพท 4.12 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 3

ภาพท 4.13 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 6

DPU

98

ตารางท 4.11 ความคดเหนของกลมลกคาสมยใหมทมตอผลตภณฑ แบบท 1,3 และ6 ตามเกณฑทก าหนด

ระดบความเหมาะสม 5 4 3 2 1 คาเฉลย ความเหมาะสมดานการออกแบบ 2 1 4.33 ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ

2 1 4.33

ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง 3 4.00 การใชงานไดจรง 2 1 4.66 ความเหมาะสมในการน าผาไปใช 3 5.00

คาเฉลยโดยภาพรวม 4.46

จากตารางท 4.11 พบวา กลมเปาหมายลกคาสมยใหมจ านวน 3 คน ทเลอกรปแบบท 1 รปแบบท 3 และรปแบบท 6 แบบละ 1 คน มความเหนวาเสอผาทง 3 แบบ ทนกศกษาสรางขนมความเหมาะสมอยในระดบมาก มคาเฉลยโดยภาพรวมท 4.46 เมอพจารณาความเหมาะสมแยกเปนรายดาน พบวา เหนวาความเหมาะสมในการน าผาไปใช มระดบมากทสด ทคาเฉลย 5.00 รองลงมาไดแกการใชงานไดจรง อยในระดบมากทสด ทคาเฉลย 4.66 สวนความเหมาะสมดานออกแบบ และความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ อยในระดบมาก ทคาเฉลย 4.33 สดทายคอความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตงอยในระดบมาก ทคาเฉลย 4.00

DPU

99

ในสวนความคดเหนของผเชยวชาญดานการออกแบบเครองแตงกายสตรทมตอเครองแตงกายสตรจากผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน ส าหรบกลมเปาหมายทมอายระหวาง 30-40 ป จ านวน 6 ชด มดงน ความคดเหนผเชยวชาญ : อนดบ 1 คอรปแบบท 4

ภาพท 4.14 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 4 โดยผเชยวชาญมความคดเหนดงน

โดยภาพรวมชดนมสสวย มความลงตวของจากการใชสขาว – น าเงน รวมกน สแดงเดน ท าใหเกดเปนระดบเงา layer Silhouette แปลก ทนสมย เก สามารถสวมใสไดจรงไมยากมาก โดยเฉพาะรายละเอยดดานลางของเสอนอกท าใหมองดสวยงาม สวนรายละเอยดดานบนเปนผาฝายจรง ชวยท าใหมเสนห ส าหรบชดตวใน การเลอกผายงไมเหมาะสมกบผสวมใสในวยน เพราะอาจท าใหผสวมใสดสงอาย

DPU

100

ความคดเหนผเชยวชาญ : อนดบ 2 ไดแกรปแบบท 7

ภาพท 4.15 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 7 โดยมความคดเหนดงน

ชดนเหตผลคลายๆแบบท 4 คอมสสวย สามารถสวมใสไดจรง รปแบบแปลกตา เก แตควรมการน าวสดทเหมาะสมมาตกแตงปลายขอมอของตวเสอใหลงตว จะท าใหนาสนใจขน

DPU

101

ความคดเหนผเชยวชาญ : อนดบ 3 ไดแกรปแบบท 1

ภาพท 4.16 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 1 โดยมความคดเหนดงน เปนชดทนาสนใจ ดงายๆเรยบๆสามารถสวมใสไดจรง แตยงคงตดความเปนราชการ มความเปนแบบฟอรมอย การใชซปท าใหเสอตวนดงายไป จงควรหาเลอกใชวสดทมความเหมาะสมกบแบบ ส และโอกาสในการสวมใส มาตกแตงจะท าใหชดนนาสนใจมากยงขน

DPU

102

ความคดเหนผเชยวชาญ : อนดบ 4 ไดแกรปแบบท 6

ภาพท 4.17 แสดงชดตนแบบทนกศกษาไดออกแบบ รปแบบท 6

โดยมความคดเหนดงน ชดนมการออกแบบไดลงตว ทงแบบ โครงสราง วสดประกอบและวสดการตกแตง โดยเฉพาะความเดนของการเลอกใชส ท าใหโดยภาพรวมชดนมความเทห แตโอกาสทจะน ามาสวมใสอาจจะนอย

DPU

103

ความคดเหนผเชยวชาญ : อนดบ 5 ไดแกรปแบบท 8, 5, 3, 2

ภาพท 4.18 แสดงชดตนแบบ (ซาย) รปแบบท 8 (ขวา) รปแบบท 5

ภาพท 4.18 แสดงชดตนแบบ (ซาย) รปแบบท 3 (ขวา) รปแบบท 2 โดยมความคดเหนดงน จากแบบเสอทนกศกษาสรางขนทง 4 ชดน เมอพจารณาแลวจะเหนวามความใกลเคยงกนมาก จงขอขออธบายทกชด ดงน

ชดแรก แบบท 8 เปนชดหวาน มการตกแตงเปนแนวหวานๆ ผสวมใสนาจะคอนขางใสๆวยหวาน

DPU

104

เมอพจารณาดความเหมาะสมแลว มความลงตวทงรปแบบและรายละเอยดในการตกแตง ชดท 2 แบบท 5 ชดนมการตดเยบ การใชวสดตกแตง ทพถพถนมาก แตการเลอกลายผาและแบบทออกมาจะท าใหผสวมใสดสงอายขน แตถาปรบลายผาและแบบใหเบาๆกวานจะเหมาะสมกบผสวมใสกลมอายเปาหมายมาก ชดท 3 แบบท 4 แบบท 3 และแบบท 2 ตวเสอใชปกยวย รปแบบเสอ การใชสและการเลอกผามาใชขาดสอดคลองกน โดยเฉพาะการเลอกลายผากระโปรง ท าใหชดนขาดความนาสนใจ และยากตอการน ามาสวมใส

จากการสอบถามกลมเปาหมายทมอายระหวาง 30-40 ป จ านวน 11 คน ทมตอตนแบบผลตภณฑทนกศกษาสรางขน จ านวน 6 ชด และการแสดงความคดเหนของทานผเชยวชาญดานการออกแบบเสอผาพบวา ผลตภณฑทลกคากลมเปาหมายจะเลอกซอเพอสวมใส จะตองมความเหมาะสมดานการออกแบบ ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง การใชงานในไดจรง และความเหมาะสมในการน าผาไปใชไดอยางลงตว

DPU

บทท 5 สรปผลการศกษา

5.1 สรปผลการศกษา

สรปผลงานวจยเรองแนวทางในการพฒนาศกยภาพการออกแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายชมชนทอผาฝายบานเฮย อ าเภอปว จงหวดนาน มวตถประสงคเพอพฒนาศกยภาพในการออกแบบเครองแตงกายสตรของกลมทอผาฝายใหสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย เพอน าเสนอแนวทางในการออกแบบเครองแตงกายสตรทมความเปนเอกลกษณ จากการสมภาษณผเชยวชาญผทรงคณวฒ หวหนากลมผาฝายไทลอ ตวแทนจ าหนาย และกลมเปาหมายสามารถสรปไดดงน 5.1.1 การเลอกซอของกลมลกคาใหความสนใจในผาทอลายขดมากกวาลายน าไหลทน ามาใชในการตกแตง โครงชดทเปนทรงตรงไมเขารปดทนสมย และเหมาะสมกบการใชงานในชวตประจ าวน สทเลอกซอสวนใหญจะเปนสเดยวกนแตมน าหนกตางกนในหนงชด มโครงสรางภายในเปนเสนโคงทใหความรสกหรหรา มการตดตอภายในตวเสอหรอกระโปรง และมการตกแตงดวยลายผาดวยการตดตอ 5.1.2 ทางชมชนไมมหลกการในการออกแบบเครองแตงกายท าใหไมสามารถตอบสนองความตองการของกลมลกคาได หลกการทควรน ามาใชใชในการออกแบบคอ เสน ส ทวาง รปแบบ รปราง พนผว โครงรางเงา และรายละเอยดในการตกแตง 5.1.3 ลกษณะของเครองแตงกายทมอยเดม สวนใหญจะเปนชดท างาน หรอชดท างานกงล าลอง ซงไมมผลตอการขยายกลมเปาหมาย ดานลกษณะชด จะเปนชดเดรสและเสอกระโปรงเขาชดกน ท าใหโอกาสในการใชสอยนอยลง ลวดลายผา สวนใหญในหนงชดจะใชผาทอสพนเปนหลก ใชผาทอลายขดและน าไหลเปนสวนตกแตงตามล าดบ ซงถอเปนจดเดนของผลตภณฑชมชน แตยงขาดการวางแผนในการใชผาพนกบผาลายในปรมาณทเหมาะสม การตกแตง สวนใหญจะใชผาทมลวดลาย ทงลายน าไหลและลายขด โดยการตดเปนเสน แลวน ามาตดตอลงบนผาพน ตามแนวนอน แนวตง และแนวเฉยง โดยไมไดใชหลกการออกแบบ สงผลใหเครองแตงกายของชมชนขาดเอกลกษณเฉพาะตว โอกาสการใชสอยนอยลงเพราะยากทจะน าไปสวมใสรวมกบชดอนได และเสนแนวตงแนวนอนยงมผลตอสรระของผสวมใส เชน คนทม รปรางใหญกอาจจะไมเลอกซอชดทเปนลายขวาง เปนตน การใชส แบงไดเปน 2 กลมสจากลกษณะของลายผาทตางกน คอ ลายน าไหล จะมสสนทหลากหลายขนอยกบการเลอกสมายอม แตลายขดจะจ ากดอยไมกส เพราะทางชมชนน าผาไปใชรวมกบผลตภณฑในรปแบบอนดวย เชน ผาคลมเตยง หมอน กระเปาฯลฯ แตในดานการออกแบบแลวการจ ากดจ านวนสถอเปนเรองทด เพราะจะท าใหภาพรวมของเครองแตงกายไปในทศทางเดยวกน ท าใหกลมเปาหมายจดจ าสนคาได ตรงกนขามถาชมชนไมวางแผนในการยอมสฝายทจะน ามาทอลายน าไหลกจะท าใหเกดความหลากหลายจนเกนไป และในสวนของโครงรางเงา สวนมากเปนโครงชดทเขารป ใน

DPU

106

ทอนบน และทอนลางเปนทรงตรง ซงถอวามทางเลอกใหกบกลมเปาหมายนอยมาก โดยเฉพาะกลมเปาหมายกลมใหมทตองการโครงชดทไมเขารปตามสมยนยม 5.1.4 แนวความคดในการพฒนารปแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายทอมอ คอ มรปแบบเครองแตงกายทหลากหลาย แยกทอนบนทอนลาง เชน เสอ กระโปรง มโครงชดทไมเขารป วางแผนการออกแบบอยางเปนขนตอน สรางลกษณะเฉพาะในการออกแบบจากการใชแรงบนดาลใจในการออกแบบ เพอใหเกดกลมสทจะใชในการยอมฝาย เกดลกษณะของการวางลวดลายและเครองตกแตงตางๆใหไปในทศทางเดยวกน และปรมาณทเหมาะสม ใชลวดลายทม อยเดมของชมชน 5.2 อภปรายผลการศกษา จากผลสรปโดยการใชแบบประเมนในการเกบรวบรวมขอมล แลวน ามาแจกแจงหาคาเฉลยถงการตอบสนองการใชงาน มภาพรวมสอดคลองกบทใหผเชยวชาญทางดานการออกแบบเครองแตงกายคดเลอก หมายความวา แนวทางในการพฒนาการออกแบบจะชวยใหชมชนผาทอ ไทลอ สามารถพฒนาศกยภาพในดานการออกแบบใหตรงตามความตองการของกลมลกคาทตองการขยายได ซงตอบตรงวตถประสงคและสมมตฐานทผวจยไดตงไว

5.2.1 ขอมลเชงคณภาพ จากตนแบบเครองแตงกายสตรจากผาฝายทอมอ ไทลอ ใหม จ านวน 8 ชด สรปผลการวจยทน าเสนอปนแนวทางในการออกแบบดงน 5.2.1.1 โครงสรางเสนรอบนอกของเครองแตงกาย เปนสงแรกทกลมลกคาค านงถง โดยเฉพาะลกษณะทเปนทรงตรงไมเขารป จะท าใหตดสนใจซองายเพราะเปนทรงทสามารถสวมใสไดหลากหลายโอกาส อกทงยงสามารถปกปดสรระทผสวมใสรสกไมมนใจได สรางความมนในใหผสวมใส ในวย 30-40 ป ซงเปนวยทตองการประสบความส าเรจและเปนทยอมรบจากคนรอบขางและสงคม นบวาเปนเรองทนกออกแบบควรค านงถงอยเสมอ 5.2.1.2 ดานการออกแบบ เราสามารถเพมคณคาของเครองแตงกายดวยการใชแรงบนดาลใจจากสงทอยภายในจงหวดนาน เพอสรางเอกลกษณใหแตกตางจากสนคาของชมชนอน การสรางเอกลกษณทางดานงานออกแบบเครองแตงกาย ควรมการน าองคประกอบทเกยวของกบศลปวฒนธรรม ประเพณ อนเปนเอกลกษณของทองถนมาเปนแนวทางในการออกแบบ จะสามารถสรางแรงจงใจใหกบผซอ

5.2.2 ขอมลเชงปรมาณ จากผลการเกบขอมลดวยแบบสอบถาม พบวา 5.2.2.1 กลมเปาหมายพจารณาความเหมาะ ดงน สามารถน าไปใชไดจรง มโครงสรางทสวมใสไดหลากหลายโอกาส และมการออกแบบทเหมาะสมกบการใชงาน 5.2.2.2 ลกษณะของสของเครองแตงกายจากผาฝายทอมอ ไทลอ ทเหมาะกบกลมเปาหมาย ไดแก การใชสเดยวกนทมน าหนกของสทตางกน (Monochrome Color)

DPU

107

รองลงมาไดแก เสอผาทใชสใกลเคยงกนในวงสเดยวกน (Related Color) และใช 2 สและเปนสตรงขามส (Split Complementary Color) ตามล าดบ 5.2.2.3 ลกษณะของเสนในเครองแตงกาย ทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย ไดแก เสนโคงทใหความรสกออนหวาน หรหรา และออนชอยเปน เสนนอนทใหความรสกถงความกวางและสงบนง เสนซกแซก ทใหความรสกถงความแปลกตนเตน เสนตง ทรสกถงความสง และเสนทแยง ทใหความรสกเคลอนไหวหรอไมอยนง ตามล าดบ 5.2.2.4 ลกษณะการตดเยบเครองแตงกาย ทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย ไดแก การตดตอตวเสอ การตอซอนเปนชน การตเกรดตวเสอเปนเสนตรง และการตเกรดทบเปนเสนเฉยงตามล าดบ 5.2.2.5 ลกษณะของการตกแตงเครองแตงกายทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย ไดแก การตกแตงดวยการตดตอดวยลายผา การตกแตงดวยแถบลาย การตกแตงดวยเสนเกรด และ การตกแตงดวยพตามล าดบ 5.2.2.6 ลกษณะของเสนกรอบนอกทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย ไดแก ทรงตรงไมรดรป เปนอนดบแรก รปแบบโคงเวาตามรปราง รปแบบทรงบานพองหรอทรงระฆง และทรงสามเหลยม ตามล าดบ

จากการวเคราะหขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ พบวา กลมเปาหมายใหความส าคญในการเลอกซอ จากลกษณะของโครงสรางเสนกรอบนอก และลกษณะการออกแบบทมเอกลกษณเฉพาะตวดานวฒนธรรม ซงจะเกดจากการใชองคประกอบในการออกแบบ ดงน สทเปนสเดยวกนในหนงชดแตมน าหนกสทแตกตางกนซงคณสมบตของผาฝาย ไทลอ สามารถตอบสนองในสวนนไดอยางลงตว มการใชเสนโคงเสนตด ผสมผสานเขาไปในการตดเยบในลกษณะของการตดตอลงบนตวเสอหรอกระโปรง โดยสลบผาพนกบผาลายทเปนลายทอเอกลกษณของไทลอ ในปรมาณทเหมาะสมลงตว บนโครงชดทมเสนกรอบนอกเปนทรงตรงไมเขารป

แนวทางในการทจะพฒนาศกยภาพในการออกแบบใหกบชมชนทอผาฝาย ไทลอ สงทควรค านงถงเปนอนดบแรกคอ การสอสารใหกบผออกแบบของชมชนโดยใชหลกการออกแบบทเขาใจไดงาย และทางชมชนสามารถท าไดจรง โดยไมมการเปลยนแปลงวถการท างานทมอยเดมของชมชน เชน การทไมมการปรบเปลยนลวดลายในการทอ การทไมก าหนดสในการผลตเนนใชสเดมทชมชนมอยเพราะถอเปนเอกลกษณส าคญของผาฝายทอมอ ไทลอ จากผลการวจย แสดงใหเหนวา การสรางแนวทาง ควรมการก าหนดโครงเสนกรอบนอกทเหมาะสมกบวยของกลมเปาหมาย เพราะเปนสงแรกทกลมเปาหมายใชในการเลอกซอ ไดแก เสนกรอบนอกทเปนทรงตรงไมเขารป เพราะสามารถสวมใสไดหลากหลายโอกาส แลวใชกระบวนการออกแบบในล าดบตอไป คอ การใชแรงบนดาลใจจากศลปะ วฒนธรรม และวถชวตในจงหวดนาน เพอน ามาสรางเอกลกษณบนเครองแตงกายผาน ลวดลาย ส การวางต าแหนงในการตดตอผาพนกบผาลาย เสนโครงดานในตวเสอหรอกระโปรงดงทกลาวไวขางตนในการวเคราะหขอมล เพอ

DPU

108

น าไปสงานออกแบบทตอบสนองตอความตองการของกลมเปาหมายทเปนสตรวย 30-40 ป ซงจากผลทไดสมตวอยางกลมเปาหมายและจากผเชยวชาญดานการออกแบบ แสดงใหเหนวาแนวทางนสามารถพฒนาศกยภาพใหกบชมชน ผาฝายทอมอ ไทลอ อ าเภอปว จงหวดนาน เปนการสรางงานสรางรายไดใหกบคนในชมชน และทส าคญคอเมอยงมกลมเปาหมายทสนใจในผาฝายทอมอ ยอมท าใหเกดการสบสานทางศลปวฒนธรรมพนถนทเปนของไทยตอไป 5.3 ขอเสนอแนะ

5.3.1 หลงจากการวจยแลวพบวา ในการพฒนาผลตภณฑโดยใชผาทเปนเอกลกษณของชมชน นนสงทผวจยควรค านงถงและศกษาเปนสงแรก คอ วถชวต การท างาน ทอยอาศย สงแวดลอม ของคนในชมชน เพราะ ถอเปนสงทผวจยไมสามารถเขาไปพฒนาหรอเปลยนแปลงได ถาเขาไปเปลยนแปลงสงเหลาน อาจจะท าไดอยพกหนงหรอท าไดไมนาน และจะไมเกดการพฒนาทย งยนได ผวจยจงตองลงพนทเพอศกษาและหาแนวทางในการพฒนาทไมสงผลกระทบตอวถชวตของคนในชมชนใหไดมากทสด 5.3.2 การสรางแนวทางในการพฒนาศกยภาพในการออกแบบใหกบชมชนนน มความยากมากทจะน าเอาหลกการออกแบบในสายวชาชพทผวจยศกษามา ถายทอดใหกบทางชมชนเขาใจและน าไปใชไดอยางเกดผลทตรงเปาหมายทสด เพราะคนในชมชนไมมความรพนฐานดานการออกแบบ ใชการเปดนตยสารเพอเปนการสรางแบบตดขนมา ทางผวจยจะตองท าการศกษาลกษณะการท างานของผทออกแบบใหกบชมชน วามลกษณะการท างานในสวนไหนทสอดคลองกบหลกการออกแบบบาง ซงในทนคอ ผออกแบบเลอกลกษณะรปแบบโครงเสอ กระโปรง หรอชดเดรส ทเขารปเปนหลกแลวจงน าผาทอลายตางๆของทางชมชน ตดตอลงไป ดงนนจดนผวจยมองวาเปนจดทจะเขาถงและสอสารใหผออกแบบเขาใจและน าไปใชไดงายทสด 5.3.3 จากการทผวจยศกษาหาขอมลเกยวกบผาฝายทอมอ พบวายงมอกหลายชมชนในประเทศไทยทยงตองการการพฒนารปแบบเครองแตงกาย เพอสรางเอกลกษณเฉพาะ เพมมลคา สรางงานใหกบชมชน และเปนการสบสานศลปวฒนธรรมใหคงอยตอไป

DPU

บรรณานกรม

DPU

108

บรรณานกรม

กมลทพย คาใจ. (2550). การวจยและพฒนาวสาหกจชมชนไทลอ อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหมส

ความยงยน. รายงานวจย. มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, เชยงใหม.

ทรงศกด ปรางควฒนากล.(2551) .มรดกวฒนธรรมผาทอไทลอ.ภาควชาภาษาไทย คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

นวลแข ปาลวณช .(2542). ความรเรองผาและเสนใย. กรงเทพฯ : บรษทซเอดยเคชน

มหาวทยาลยราชภฏบรรมย .(2548).คมอการพฒนาผลตภณฑผาทอมอ . บรรมย : มหาวทยาลยราชภฏ

บรรมย

ลาแพน จอมเมอง และ สทธพงษวสโสภาพล. (2546). ผาทอไทลอ : เศรษฐกจชมชนเพอการพงตนเอง.

รายงานการวจยสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

นฤท วฒนภ.(2555).ศลปหตถกรรมพนบานไทย. พมพครงท 1.กรงเทพ :วาดศลป.

นวลนอย บญวงษ.(2542).หลกการออกแบบ. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปยะลกษณ พทธวงศ และ วชราภรณ วรพงศพฒนา.(2551).รายงานการวจยโครงการวจยแบบบรณาการ

เพอพฒนาศกยภาพการแขงขนของธรกจชมชนในเขตภาคเหนอ สระดบสากลอยางยงยน.

กลมทอผาไหม บานเนนไทรพฒนา

พรสนอง วงศสงหทอง.(2550).การออกแบบและพฒนาแฟชนและมณฑนภณฑ. กรงเทพมหานคร :

วสคอมเซนเตอร

พดชา อทศวรรณกล. เอกสารประกอบการสอน Fashion and Merchandise การจดการบรหารสนคาแฟชน.

กรงเทพมหานคร : ภาควชานฤมตศลป จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พน บญสงห.(2556).ผาทอในอาเภอเวยงเชยงรง.edited by ปรชญ หาญกลา

รถ เดชทน.(2556). ผาทอในอาเภอเวยงเชยงรง.edited by ปรชญ หาญกลา

วถ พานชพนธ.ผาและสงถกทอไท.เชยงใหม:สานกพมพชลคเวอรม

สวทย วงศรจราวาณชย.(2554).ดไซน...เปลยนโลก.กรงเทพมหานคร: สานกพมพกรงเทพธรกจ

DPU

ภาคผนวก

DPU

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบเครองแตงกายผาฝายไทลอ

DPU

111

แบบสอบถาม

แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบเครองแตงกายผาฝายไทลอ ค าชแจง แบบประเมนนใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบความคดเหนท

ทศนคตเกยวกบรปแบบเสอผาเครองแตงกายผาฝายไทลอ ตอนท1ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 เปนขอความทเกยวกบทศนคตเกยวกบรปแบบเสอผาเครองแตงกายผาฝายไทลอ 1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1.1 เพศ[ ]ชาย[ ] หญง

1.2 อาย.................................ป

1.3 อาชพ................................

1.4 รายได / เดอน [ ] 6,000 - 10,000 บาท [ ] 11,000 - 20,000 บาท

[ ] 21,000 - 30,000 บาท[ ] 31,000 - 40,000 บาท

[ ]มากกวา40,000 บาท

2. เปนขอความทเกยวกบทศนคตเกยวกบรปแบบเสอผาเครองแตงกายผาฝายไทลอ

2.1 ส (Color)

[ ] monochrome color [ ] related color [ ] Split - complementary

ใชสเดยวกนทมน าหนกแตกตางกน ใชสทใกลเคยงกนในวงส ใช 2 ส สตรงขาม

แบบสอบถาม

DPU

112

2.2 เสน ( Line )

[ ] เสนนอน [ ]เสนตง [ ] เสนซกแซก

รสกถงความกวางสงบนง รสกถงความสง รสกถงความแปลกตนเตน

[ ] เสนโคง [ ] เสนทแยง

รสกออนหวานหรหราออนชอย รสกเคลอนไหวหรอไมอยนง

DPU

113

2.3 พนท (Spaces)

2.3.1 โครงสราง ( Structural line )

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ]

2.3.2 การตกแตง (Decorative line)

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

DPU

114

2.4 เสนกรอบนอก ( Silhouettes ) [ ] รปแบบโคงเวาตามรปราง [ ] ทรงบานพองหรอทรงระฆง

[ ] ทรงตรงไมรดรป [ ] ทรงสามเหลยม

2.5 ลายฝาย

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

DPU

ภาคผนวก ข

แบบประเมนความคดเหนทมตอตนแบบผลตภณฑ

DPU

116

แบบประเมน

ชอ – สกล …………………………………………………………………………………….. อาชพ…………………………………………………………………………………………… ต าแหนงงาน…………………………………………………………………………………….. สถานทท างาน……………………………………………………………………………………

ความคดเหนของทานทมตอตนแบบผลตภณฑ

เกณฑการประเมน แบบท 1

ระดบความเหมาะสม

ขอเสนอแนะ

5= มากทส

ด

4= มาก

3= ปาน

กลาง

2= นอย

1= นอย

ทสด

1.ความเหมาะสมดานการออกแบบ 2.ความเหมาะสมดานโครงสราง การประกอบงาน การตดเยบ

3.ความเหมาะสมดานวสดประกอบและวสดตกแตง

4.การใชงานไดจรง 5.ความเหมาะสมในการน าผาไปใช

ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

DPU

ภาคผนวก ค

รปแบบชดตนแบบจ านวน 8 แบบ

DPU

118

รปแบบท 1

รปแบบท 2

DPU

119

รปแบบท 3

รปแบบท 4

DPU

120

รปแบบท 5

รปแบบท 6

DPU

121

10

รปแบบท 7

รปแบบท 8

DPU