anmb report 2010 th

ISBN No. 978-616-90646-2-6

ประเทศไทย 2553

ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย - ประเทศไทย 2553

ดชนชวดสถานภาพ

สอเอเชย รายงานการประเมนภมทศนสอของเอเชย

จากมมมองทองถน

มลนธฟรดรค เอแบรท มลนธฟรดรค เอแบรท

ถนนฮโรชมา 28 อาคารธนภม ชน 23

เบอรลน 1550 ถนนเพชรบรตดใหม

10785 แขวงมกกะสน เขตราชเทว

ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กรงเทพฯ 10400

ประเทศไทย

ดชนชวดสถานภาพ

สอเอเชย

thai cover.indd 1 2/18/2011 1:56:34 PM

จดทำาโดยมลนธฟรดรค เอแบรท ประเทศไทย

อาคารธนภม ชน 23

1550 ถนนเพชรบรตดใหม

แขวงมกกะสน เขตราชเทว

กรงเทพฯ 10400 ประเทศไทย

ตดตอโรฟล พาชส มารค ศกซาร

ผประสานงานดานสอ ผอำานวยการ

มลนธฟรดรค เอแบรท (เอฟอเอส) มลนธฟรดรค เอแบรท ประเทศไทย

เบอรลน ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กรงเทพมหานคร ประเทศไทย

[email protected] [email protected]

ISBN.978-616-90646-2-6

thai cover.indd 2 2/18/2011 1:56:34 PM

1ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย ประเทศไทย 2553

สารบญ

สวนท 1: 11เสรภาพในการแสดงความคดเหน รวมทง

เสรภาพของสอไดรบการคมครองและสงเสรมอยาง

แขงขน

สวนท 2: 31ภมทศนของสอ รวมถงสอใหม มลกษณะของ

ความหลากหลายเปนอสระและยงยนมนคง

สวนท 3: 43การกำากบดแลกจการวทยและโทรทศนมความ

โปรงใสและเปนอสระ มการเปลยนแปลงสอของรฐ

ใหเปนสอสาธารณะอยางแทจรง

สวนท 4: 59สอมความเปนวชาชพในระดบสง

2 ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย ประเทศไทย 2553

การแนะนำาเรองดชนชวดสถานภาพสอเอเชยในประเทศไทย (Asian Media Barometer - ANMB)

ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย (Asian Media Barometer - ANMB) เปนงานท

กำาลงมการดำาเนนงานอย โดยในเดอนกนยายน ป พ.ศ. 2552 (ค.ศ. 2009) ไดมการรเรม

ในปากสถานและอนเดย ANMB ไดออกแบบใหมลกษณะการตรวจวดในเชงลกแบบบรณา-

การสำาหรบตรวจสอบสภาพการณของสอระดบชาตในทวปเอเชย ANMB แตกตางจาก

เครองมอการสำารวจสอหรอดชนการจดอนดบสอรปแบบอน ๆ ANMB เปนการประเมน

ตนเองในดานตาง ๆ พจารณาจากกรอบและหลกการของพธสารและปฏญญาระหวาง

ประเทศ ANMB ใชแนวคดของกลไกการทบทวนตรวจสอบกนเองแลวนำาไปประยกตใชกบ

สอในระดบประเทศ ซงกลไกการตรวจสอบกนเองเปนสงทนกการเมองเองมกจะพดถงเสมอ

ในขณะเดยวกน ดชนชวดสถานภาพสอของเอเชย (ANMB) ยงสามารถใชเปนเครองมอใน

การโนมนาวชกจงเพอเปาหมายทางนตบญญตขององคกรสอ มการนำาผลทไดจากการตรวจ

วดเสนอตอสาธารณะในประเทศของตนเพอผลกดนใหมการปรบปรงสถานการณของสอโดย

ใชมาตรฐานระหวางประเทศเปนเกณฑเบองตน นอกจากนมลนธฟรดรค เอแบรท (เอฟอ-

เอส – Friedrich-Ebert-Stiftung (FES)) และภาคพนธมตรยงไดบรณาการใหเปนงานท

ประสานการรณรงครวมกนอกดวย

รปแบบและวธการของ ANMB ถกสรางขนมาตามแบบของ “ดชนชวดสถานภาพสอ

แอฟรกา” (African Media Barometer) ซงไดจดทำาขนเมอป พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005) โดย

ใชหลกเกณฑมาจากพธสารและปฏญญาแอฟรกา เชน “ปฏญญาดานหลกการและเสรภาพ

ในการแสดงความคดเหนในแอฟรกา ฉบบพ.ศ. 2545 (ค.ศ. 2002)” ปฏญญาฉบบนไดรบ

แรงกระตนจาก “ปฏญญาวนฮอควาดวยการสงเสรมความเปนอสระและความเปนพหลกษณ

ของสอแอฟรกา พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991)” และ “กฎบตรแอฟรกาดานการกระจายเสยง

พ.ศ. 2544 (ค.ศ. 2001)”

อยางไรกตาม สำาหรบทวปเอเชยนน มสถานการณทแตกตางออกไป โดยมความ

พยายามของปจเจกชนในหลายประเทศโดยเฉพาะอยางยงในแถบเอเชยใตทมการนำาเสนอ

ในเรองกฎบตรและดชนชวดดานเสรภาพในการแสดงความคดเหนและเสรภาพของสอ เปน

ทนาเสยดายทสงเหลานยงไมไดนำาไปปฎบตจนเกดความสำาเรจภายในประเทศตาง ๆ โดยม

ตองพดถงในระดบอนภมภาคหรอระดบภมภาคเลย ความจรงแลวปฏญญารวมพ.ศ. 2549

(ค.ศ. 2006) ของผเขยนรายงานตอคณะกรรมการพเศษของสหประชาชาตวาดวยเสรภาพใน

การแสดงความคดเหน (Joint Declaration of 2006 by UN Special Rapporteur on

Freedom of Opinion and Expression) ไดบนทกไววาภมภาคเอเชย-แปซฟกยงขาดกลไก

ดงกลาว


มเอกสารเพยงฉบบเดยวทพยายามเสนอหลกเกณฑทไมผกพนในเรองเสรภาพของสอ

คอ ปฏญญากรงเทพวาดวยขอมลขาวสารและการกระจายเสยง พ.ศ. 2546 (Bangkok

Declaration on Information and Broadcasting of 2003) โดยมรฐมนตรกระทรวง

ขาวสารและการกระจายเสยงจากประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเชย-แปซฟก รวมทงผนำา

องคกรวทยและโทรทศน ผกำาหนดนโยบาย นกวชาการ และผแทนจากองคกรระหวาง

ประเทศไดรวมพดคยและลงนามใหขอเสนอแนะเรองเสรภาพทางดานขาวสารและการออก

กฎหมายเรองการกระจายเสยง

การประชมดงกลาวจดขนโดยสถาบนเอเชย-แปซฟกเพอการพฒนาการกระจายเสยง

(AIBD) และไดรบการสนบสนนอยางแขงขนโดยสหภาพโทรคมนาคมระหวางประเทศ (ITU)

องคการยเนสโก องคการสหประชาชาต และมลนธฟรดรค เอแบรท (FES)

ขอเสนอแนะของทประชมวาดวยเสรภาพดานขอมลขาวสาร เสรภาพในการแสดง

ความคดเหนและวาดวยการแปรรปองคกรสอของรฐใหเปนองคกรการกระจายเสยง

สาธารณะนนสอดคลองกบดชนชวดของ ANMB

ภายหลงจากโครงการนำารอง ANMB สำาหรบอนเดย ปากสถานและไทยทจดขนในป

พ.ศ. 2552 (ค.ศ. 2009) และ 2553 (ค.ศ. 2010) แลว โครงการของเอฟอเอส (FES) ดาน

สอซงมสำานกงานทกวลาลมเปอรจะจดเตรยมเครองมอนเพอการตดตามตรวจสอบภาพรวม

สอตลอดจนการสนบสนนการปฏรปสอในประเทศอน ๆ ในเอเชย โดยจะเรมตงแตป พ.ศ.

2554 (ค.ศ. 2011) เปนตนไป

วธการ: ในทก ๆ 2-3 ปคณะผเชยวชาญซงประกอบดวยผประกอบวชาชพสอสาร

มวลชนไมนอยกวา 5 คนและผแทนจากภาคประชาสงคมจำานวน 5 คน จะประชมกนเพอ

ประเมนสถานการณของสอในประเทศของตนเอง ทประชมจะพดคยกนเปนเวลา 2 วน

ในเรองสภาพของสอตามดชนชวดทไดกำาหนดไวจำานวน 45 ดชนชวด และทประชมจะให

คะแนนระดบ 1-5 โดยไมตองระบชอผใหคะแนน โดยการกำาหนดใหดชนชวดถอเปนเปา

หมาย ซงดชนชวดเหลานไดมาจากพธสารทางการเมองและปฏญญาตาง ๆ หากประเทศ

ไมเขาเกณฑตามดชนชวด คะแนนจะเปน 1 หากเขาเกณฑทกดานตามดชนชวดกจะได 5

คะแนน ซงเปนคะแนนดทสดทสามารถไดรบ ทปรกษาของมลนธฟรดรค เอแบรท (FES)

ทไดรบการฝกมาแลว จะเปนผดำาเนนการพดคยอภปรายและจะเปนผเรยบเรยงรายงานของ

ประเทศในเรองน


ระบบการใหคะแนน: หลงจากทไดมการอภปรายกนแลว สมาชกคณะกรรมการไดให

คะแนนแกดชนชวดตามลำาดบเปนการสวนบคคลและเปนการลบตามอตราสวน ยกตวอยาง

เชน คณะกรรมการใหคะแนน “3” หรอ “ประเทศไดมาตรฐานตามดชนชวดในหลายดาน”

ฉะนนจะมรปแบบดงน

1 ประเทศไมไดมาตรฐานตามดชนชวด

2 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนชวดเพยงบางดาน

3 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนชวดในหลายดาน

4 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนชวดสวนใหญ

5 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนชวดทกดาน

คะแนนรวมของดชนชวดแตละขอจะถกนำามาหารตามจำานวนสมาชกคณะกรรมการ

เพอหาคาเฉลยสำาหรบดชนชวดแตละขอ คะแนนเฉลยเหลานจะถกนำามาบวกรวมกนเพอให

ไดคาเฉลยของกลมคะแนนซงจะนำาไปคดคะแนนรวมของแตละประเทศ

ผลลพธ:รายงานเชงคณภาพฉบบสดทายจะรวมขอมลจากการอภปรายและระบคะแนน

เฉลยสำาหรบดชนชวดแตละขอ, คาเฉลยของกลมคะแนน, และคาเฉลยรวมคะแนนของ

แตละประเทศ ในรายงานจะไมระบชอของคณะกรรมการเพอปองกนผลกระทบทอาจเกด

ตามมา เมอเวลาผานไปรายงานทออกมาปละสองถงสามครงจะเปนดชนชวดพฒนาการดาน

สอในแตละประเทศและนาจะกลายมาเปนพนฐานทสำาคญสำาหรบการอภปรายทางการเมอง

และการปฏรปสอตอไป

โรลฟพาชส มารคศกซารผประสานงานดานสอ ผอำานวยการมลนธฟรดรคเอแบรท(เอฟอเอส) มลนธฟรดรคเอแบรทประเทศไทยเบอรลนประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน[email protected]

กรงเทพมหานครประเทศไทย


ดชนชวดสถานภาพเอเชย ประเทศไทย 2553

บทสรปสำาหรบผบรหาร

บทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ค.ศ. 2007) มเนอหาสาระทใหการคมครองและใหหลกประกนแกสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนไวหลายมาตรา ทวาในทางปฏบตหลกประกนในเรองสทธเสรภาพเหลานกลบถกจำากดโดยกฎ-หมายอนๆ อาท กฎหมายดานความมนคง เชน พระราชบญญตรกษาความมนคงในราช-อาณาจกร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) ตลอดจนบทบญญตในประมวลกฎหมายอาญาเรองการหมนประมาท โดยเฉพาะอยางยง มาตรา 112 เรองการหมนพระบรมเดชานภาพ ในหลายกรณปรากฎวามการบงคบใชกฎหมายทลดรอนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนในลกษณะทขดแยงกบเนอหาสาระและเจตนารมณของรฐธรรมนญ ดงทมการนำาเสนอในรายงานน

อยางไรกด พลเมองและนกหนงสอพมพไทยยงคงเดนหนาใชสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของตนแมจะรสกกลวอยในสวนลกกตาม สวนใหญจะหวาดกลววาเมอแสดงความคดเหนวพากษวจารณสถาบนทมอำานาจ เชน สถาบนศาล หรอสถาบนพระมหา-กษตรย พวกเขาอาจจะถกจบกมและถกตงขอหารายแรง เชน เปนกบฏ หรอหมนพระบรม-เดชานภาพ การสยบยอมตออำานาจทอยเหนอกวาของพลเมองนนมอยทวไป และแผกระจายไปในวงกวาง ตงแตการทพลเมองเกรงกลวตออำานาจของสถาบนสอมวลชน หรอเจาพอ/ผมอทธพลในทองถน หรอหวาดกลวตอผกอการรายและกองทพในสามจงหวดชายแดนภาคใต และยงมการสยบยอมของขาราชการตอนกการเมอง นกวชาชพสอสารมวลชนสยบยอมตอเจาของกจการ ทงยงรวมถงความหวาดกลวทเกดจากการลาแมมดในเครอขายสอสงคมในอนเทอรเนต ซงใครกตามทแสดงความคดเหนของตนอาจจะถกขมขโดยรฐหรอฝายทอยตรงกนขามกนทางการเมอง ทามกลางบรรยากาศแหงความกลวทปกคลมสงคมไทยและสภาวะการแบงขวทางการเมองอยางเขมขนในชวงหลายปมาน นกหนงสอพมพหนมาใชการเซนเซอรตนเองในการนำาเสนอขาวสารและความคดเหนมากขนเรอย ๆ พฤตกรรมดงกลาวเกดขนจากแรงกดดนทางการเมอง การแขงขนทางธรกจ และการแทรกแซงโดยเจาของกจการสอ ตวอยางกรณสามจงหวดชายแดนภาคใต ความใกลชดระหวางนกหนงสอพมพ/สอมวลชนกบเจาหนาทฝายความมนคง ทำาใหการรายงานขาวไมเปนกลางและมอคต ในกรณอน ๆ ทคลายคลงกนจะเหนไดวานกหนงสอพมพ/สอมวลชนขาดความมนใจและไมกลาทจะทำางานอยางอสระโดย


ไมเดนตามวาระขาวของรฐ ทงนเปนเพราะพวกเขาเกรงวาอาจจะถกกลาวหาวาเปนภยตอความมนคงของรฐหรอหมนพระบรมเดชานภาพ นอกจากน บทบญญตเรองการหมนประมาทในประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 (ค.ศ. 1956) ยงคงถกนกการเมองนำามาใชฟองรองดำาเนนคดกบสอมวลชนและเจาของกจการสอ ซงวธการปดปากสอทใชมาตงแตสมย พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร และถกรฐประหารไปในปพ.ศ. 2549 (ค.ศ. 2006) จะเปนแนวปฏบตทไมเปนผลดกบสอ รฐบาลปจจบนกยงคงนำามาใชอยางตอเนอง แมวาองคกรวชาชพสอสารมวลชนจะพยายามดำาเนนการ เพอเสนอใหมการแกไขประมวลกฎหมายอาญาในเรองน แตกดเหมอนวาจะยงไมประสบความสำาเรจ หลงจากการรฐประหารโดยกองทพในปพ.ศ. 2549 (ค.ศ. 2006) สภานตบญญตแหงชาต (สนช.) ไดใชโอกาสในการเรงออกกฎหมายสอหลายฉบบ โดยทวไปอาจกลาวไดวาเปนกฎหมายทสงเสรมเสรภาพในการแสดงความคดเหน รวมทงมกฎหมายจดตงองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะ อยางไรกด พระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) ซงเปนหนงในกฎหมายสอทออกโดยสภานตบญญตแหงชาต ถกหนวยงานของรฐนำามาใชเพอลดรอนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน แมวาการจดทำาเวบไซตและบลอกในอนเทอรเนตจะไมตองจดทะเบยนอยางเปนทางการกบหนวยงานของรฐ แตปรากฏวาในชวงวกฤตทางการเมองในปพ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) มเวบไซตจำานวนนบหมนเวบถกบลอก เนองจากถกรฐบาลมองวามการแสดงความคดเหนทหมนสถาบนพระมหากษตรย ดงนน จงกลายเปนประเดนทมการโตแยงกนในระหวางพรรคการเมอง และในวงการวชาชพสอสารมวลชนถงความชอบธรรมและเนอหาของกฎหมายสอทเกยวของกบสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนซงออกโดยสภานตบญญตแหงชาต พระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997) ไดใหหลกประกนแกพลเมองทงมวลในการเขาถงขอมลขาวสารสาธารณะ ทวากระบวนการทพลเมองจะเขาถงขอมลขาวสารตามสทธในกฎหมายยงคงประสบกบความยงยากและมความลาชาอยางมาก ในสวนของการคมครองสทธของแหลงขาว ไมมกฎหมายใดบญญตไว ฉะนนเจาหนาทของรฐและศาลมกจะกดดนใหสอมวลชนเปดเผยทมาหรอแหลงขาวทไมเปดเผย องคกรภาคประชาสงคมททำางานดานสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน ยงมจำานวนนอย และองคกรทมอยกไมไดทำางานรวมกนอยางมประสทธภาพ ในชวงทสงคมมการแบงขวทางการเมอง บางองคกรไมใหความสำาคญหรอไมสนใจปกปองสทธเสรภาพของสอมวลชน แตกลบสนบสนนใหรฐบาลปราบปรามสอทเปนฝายตรงขามทางการเมอง ภมทศนของอตสาหกรรมสอสารมวลชนไทยประกอบดวยสอหลายแขนง ไดแก สอสงพมพ สอวทยและโทรทศน และสออนเทอรเนต ปจจบนมสถานวทยกระแสหลก 524 สถาน และมสถานวทยชมชนเกอบ 8,000 สถาน ในสวนของสอโทรทศน มสถานโทรทศน


ในระบบฟรทวจำานวน 6 แหง และมผประกอบการสถานโทรทศนดาวเทยม 30 ราย เคเบลทวอก 800 ราย สำาหรบสอสงพมพม 80 ฉบบ เปนหนงสอพมพระดบชาตจำานวน 25 ฉบบ หนงสอพมพภาษาองกฤษ 2 ฉบบ ภาษาจน 1 ฉบบ และภาษามลาย 1 ฉบบ ในสวนของสออนเทอรเนต มไอเอสพหรอผใหบรการอนเทอรเนตทางสายโทรศพทจำานวน 28 ราย และผใหบรการประเภทไรสาย 8 ราย ในขณะทประชากรกวารอยละ 95 สามารถเขาถงสอวทยและโทรทศนได แตกปรากฏวาการเขาถงสอประเภทอน ๆ ยงมชองวางมากระหวางการเขาถงและความสามารถในทางเศรษฐกจทจะเขาถงไดอยางเปนจรง ชองวางทเหนไดคอมเพยงรอยละ 1/3 ของประชากรทเขาถงสอหนงสอพมพและสอสงพมพประเภทอน และรอยละ 15 ทเขาถงสอเคเบลทวได นอกจากนน มรอยละ 40 ทเขาถงสอวทยชมชนและวทยทองถนได สำาหรบสออนเทอรเนตมสดสวนการเขาถงรอยละ 20-22 สอสงพมพในปจจบนมงขยายตลาดไปสสอใหม เชน โทรทศนดาวเทยม บรการขาวสนทางเอสเอมเอสผานโทรศพทมอถอ และหนงสอพมพออนไลน แทนทจะสนใจเรองการลดชองวางการเขาถงสอในชนบท สำาหรบการขยายตลาดในชนบทมกมองหาตลาดทสามารถทำากำาไรได และเนนเนอหาดานบนเทง กฬา และขาวทองถน ในสวนของภาครฐ แผนบรอดแบนดแหงชาตทจดทำาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดวางเปาหมายใหประชากรรอยละ 50 สามารถเขาถงอนเทอรเนตบรอดแบนดไดภายใน 5 ป แตรฐบาลกไมประสบความสำาเรจในการลดความเหลอมลำาของชองวางดจตอลระหวางเมองและชนบทลงได ยงไปกวานน รฐบาลไมมนโยบายสงเสรมความหลากหลายของสอมวลชน โดยเฉพาะสอภาคเอกชน ในชวงทผานมา รฐบาลไมลงเลทจะปดสอทนำาเสนอขอมลขาวสารและความคดเหนทแตกตางจากความคดเหนกระแสหลก เชน กรณการปดสอวทยชมชนทสนบสนนกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) และกฎหมายจดสรรคลนความถและกำากบกจการดานการกระจายเสยงฉบบใหม มเจตนารมณทชดเจนในอนทจะปองกนไมใหมการกระจกตวในอตสาหกรรมสอ โดยมการวางแนวทางจดสรรคลนความถเสยใหม แตเรองนสวนทางกบความเปนจรงในอตสาหกรรมสอทกวนนซงถกครอบงำาโดยกจการขนาดใหญทมงหวงจะขยายการเปนเจาของขามสอแบบครบวงจรใหมากทสด ในขณะเดยวกนภาครฐและกองทพบกยงคงถอครองคลนวทยและโทรทศนสวนใหญไว ทำาใหระบบวทยและโทรทศนไทยมลกษณะพเศษทมกจการของเอกชน ภาครฐ และสอสาธารณะอยในระบบเดยวกน เมอพจารณารายละเอยดทวากระทรวงกลาโหมเปนเจาของคลนวทยรอยละ 45 และคลนโทรทศนระบบฟรทวรอยละ 33 และกจการสอขนาดใหญของเอกชนกตองการขยายความเปนเจาของเขามาในระบบนใหมากทสด เจตนารมณทจะจดสรรคลนความถใหมเพอปองกนการผกขาดกจการและการกระจกตวในอตสาหกรรมสอ จงดเหมอนวาจะเปนภารกจทยากประหนงการเขนครกขนภเขา


เนอหาสาระของสอสวนใหญตอกยำาซำาเตมอคตทางเพศ และสะทอนคานยมชายเปนใหญมากกวาจะสะทอนความเทาเทยมกนของหญงชาย นอกจากน เนอหาสาระของสอกไมไดสะทอนเสยงของชนเผาตาง ๆ หรอชนกลมนอย กลมแรงงานอพยพและผอพยพ หรอคนทมความเชอแตกตางกน รวมทงคนทไมมสทธเสยงทางการเมองอยางเทยงธรรม ในสวนขององคกรสอกไมมนโยบายในการสงเสรมใหนกวชาชพ/ผปฏบตงานในองคกร มความเขาใจและตระหนกถงเรองความเทาเทยมทางเพศ และไมมนโยบายการจางงานทใหโอกาสหญงชายอยางเทาเทยมกน อกทงองคกรสอกไมไดพยายามทจะเสนอภาพสะทอนของชนเผาตางๆ หรอชนกลมนอย หรอคนพการอยางเทยงตรงและเทาเทยมกน ดงนนการเลอกปฏบตจงดำารงอยทงในสภาพทเปดเผยและซอนเรน งบประมาณสอในตลาดโฆษณามขนาดใหญพอทจะสนบสนนสอหลากหลายแขนง อยางไรกด กวารอยละ 60 ของงบประมาณทงหมดเปนงบโฆษณาในสอโทรทศน ในตลาดนรฐบาลสามารถเขามาแทรกแซงเนอหาของสอได โดยการใชอำานาจใหคณใหโทษกบสอทไมเชอฟงหรอไมสนบสนนนโยบายของรฐบาลผานการจดสรรงบประมาณโฆษณา วธการแทรกแซงสวนใหญมกดำาเนนการผาน “ความสมพนธเชงอำานาจ” ระหวางรฐบาลกบบรรณาธการอาวโส ดวยการขมขวาจะถอนโฆษณาจากหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ และกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000), พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) และพระราชบญญตประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) ซงมบทบญญตเกยวกบการกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม นบวาเปนนมตหมายใหมทสำาคญในการกำาหนดสงแวดลอมดานสอสารมวลชนในรปแบบทเออใหมการจดประเภทของกจการวทยและโทรทศนเปน 3 ประเภท ไดแกสอเอกชน สอสาธารณะ และสอชมชน นอกจากน ความเปลยนแปลงทกาวหนาเหลานยงเกดขนจากสำานกใหมของพลเมองเกยวกบพนทสาธารณะของสอ และการเปลยนเจาของสถานโทรทศนไอทวหลงการรฐประหาร ซงเดมไอทวเปนสถานโทรทศนเอกชนทอดตนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนเจาของใหกลายมาเปนสถานโทรทศนสาธารณะ พระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทยพ.ศ. 2551 (ค.ศ.2008) ไดสรางกรอบการดำาเนนงานสำาหรบสถานโทรทศนทเปนสอสาธารณะไดอยางพอเหมาะ ทำาใหสถานแหงนสามารถทำาหนาทไดดกวาสถานอน ๆ ในชวงเกดวกฤตทางการเมอง หากสถานโทรทศนทวไทยจะมอคต กนาจะมาจากการถกมองวาเปนสอสำาหรบชนชนกลางและกลมคนดทเปนผใหญทอาศยอยในเมอง และไดละเลยกลมทเปนคนจนในชนบท สงสำาคญทขาดไปในการกอตงสอภาคบรการสาธารณะทมสถานภาพเปนทยอมรบในระดบนานาชาตคอปญหาการบงคบใชกฎหมายทลาชา โดยเฉพาะอยางยงการจดตงองคกรอสระททำาหนาทกำากบกจการวทยและโทรทศน หากวารฐบาลไมสงเสรมเจตนารมณของกฎหมายและผลกดนใหมการบงคบใชอยางจรงจงแลวการปฏรปทงหมดกจะหยดนงอยกบท


วทยชมชนกวา 8,000 สถานทมอยในปจจบน เปนกลมทคกคกและมชวตชวามากทสดในระบบสอ วทยชมชนไดรบเสรภาพจากชองวางทางกฎหมาย แตการปราศจากหนวยงานทกำากบดแลกทำาใหสอกลมนตกอยในภาวะทถกกลมการเมองและกลมธรกจนำาไปใชประโยชน เหนไดวารฐบาลลมเหลวในการทะนบำารงความเปนอสระและความอยรอดของวทยชมชน ในทางกลบกน รฐบาลมสวนทำาใหเกดการแบงขวทางการเมองในสอกลมน โดยยนยอมใหหนวยงานของรฐจดตงสถานวทยชมชนขนมาในนามของความมนคงแหงชาต วงการวชาชพสอสารมวลชนยงขาดกระบวนการกำากบดแลกนเอง แมวาองคกรวชาชพและสอบางสำานกเชน สถานโทรทศนทวไทย หนงสอพมพบางกอกโพสตและเดอะเนชนจะมขอบงคบทางจรยธรรมของตนเอง แตในทางปฏบตกไมเปนทนาเชอถอในสายตาของสาธารณชนเพราะเปนทรบรกนโดยทวไปวานกหนงสอพมพไมเปดโปงหรอวพากษวจารณกนเอง ดงวลทวา “แมลงวนยอมไมตอมแมลงวนดวยกน” ดงนน หากไมมการบงคบใชมาตรฐานทางวชาชพทนาเชอถอและจบตองได ผอานหรอผชมกจะไมรองเรยนตอสอหรอองคกรวชาชพใหมการตรวจสอบความประพฤตมชอบตาง ๆ ของสอ การแขงขนอยางรนแรงในทางธรกจของอตสาหกรรมสอ เปนสาเหตททำาใหเกดการแบงฝกแบงฝายรวมทงการเสนอเนอหาสาระแบบเราอารมณ สอระดบชาตใหความสำาคญกบกรงเทพในฐานะทเปนศนยกลางของระบบ และทอดทงตางจงหวดทถกมองวาเปนเพยงชายขอบ รายงานขาวเจาะหรอขาวสบสวนสอบสวนมนอยหรอเกอบจะไมม เจาของกจการสอหนงสอพมพฉบบใหญทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ มแนวโนมทจะเขาไปกาวกาย/แทรกแซงความเปนอสระของกองบรรณาธการมากขนในระยะหลง วธการแทรกแซงมทงกระทำาอยางแยบยลและแบบเปดเผย กลาวคอ เมอการรายงานขาวหรอการแสดงความคดเหนทางการเมองมผลกระทบตอการเปดโปงเบองหลงทางธรกจของเจาของสอ หรอกระทบตอรายไดโฆษณาทมาจากรฐหรอบรษทเอกชนตาง ๆ เจาของกจะเขามาแทรกแซง นกหนงสอพมพและองคกรสอสวนใหญมความซอสตย มคณธรรมจรยธรรม และไมถกมองวามการคอรปชน แตทวามหลายกรณทแสดงใหเหนวาการใหสนบนแกนกหนงสอพมพนนมรปแบบทซบซอนซอนเรนมากขนแทนทจะใชวธใหเงนหรอของขวญอยางโจงแจง ตวอยางทปรากฏ เชน การใหสทธพเศษตาง ๆ การเชญไปดงานตางประเทศ หรอใหสปอนเซอรแกองคกรวชาชพสอ เปนตน ในดานรายไดของนกวชาชพนน แมวาเงนเดอนขนเรมตนมอตราทพอเหมาะกบคณสมบตทางการศกษา ปญหาสำาคญคอความกาวหนาตลอดชวง 10-20 กลบมนอยเมอเทยบกบสาขาอาชพอน ๆ องคกรสอหลายแหงใหอตราเงนเดอนคอนขางตำา แตชดเชยดวยการใหสวสดการดานอนแทน มมหาวทยาลยของรฐและเอกชนกวา 30 แหง ทเปดหลกสตรระดบปรญญาตรดานนเทศศาสตรและสอสารมวลชน อยางไรกด องคกรสอมกบอกวาบณฑตเหลานมความสามารถไมตรงกบความตองการทางวชาชพของตลาด สวนการพฒนาทกษะและศกยภาพ


ของนกวชาชพในองคกรสอกมแบบเปนครงเปนคราวและไมเปนระบบ และบรรณาธการกไมคอยใหความรวมมอกบการจดการฝกอบรมตาง ๆ เทาใดนก องคกรสอสวนใหญไมวาสอสงพมพของเอกชนหรอสอวทยและโทรทศนของรฐ หามการรวมตวเปนสหภาพแรงงาน ในกฎหมายพนกงานและลกจางขององคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะกถกหามมใหรวมตวกนเปนสหภาพ หากองคกรสอใดมสหภาพแรงงาน สวนใหญจะทำางานดานการตอรองเงนเดอนและสวสดการมากกวาทจะสนใจปญหาสภาพการทำางานดานอน ๆ หรอการตรวจสอบความโปรงใสของการบรหารกจการ โดยรวมแลวกลาวไดวาภมทศนของอตสาหกรรมสอไทยในปจจบน มแหลงทมาของขาวสารทหลากหลายและมจำานวนมาก มองคการสอสาธารณะทเปนอสระอยางนาประหลาดใจ มกลมวทยชมชนทเปยมไปดวยชวตชวา และมสาธารณชนทหวกระหายขอมลขาวสารทมทมาอยางอสระ แตการแบงขวทางการเมองของกลม “เสอเหลอง” และ “เสอแดง” ในชวงกอนและหลงการใชความรนแรงโดยรฐในปพ.ศ 2553 (ค.ศ. 2010) ทำาใหการปฏรปสอทยงไมเกดขนตองชะงกไป ยงไปกวานน สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนยงถกแทนทดวยการเซนเซอร (ตนเอง) และการทำางานอยางอสระของสอกถกคกคามโดยกลมการเมองทงสองขว


สวนท 1

เสรภาพในการแสดงความคดเหนรวมทงเสรภาพของสอไดรบการคมครองและสงเสรมอยางแขงขน

สวนท 1:


สวนท 1

เสรภาพในการแสดงความคดเหนรวมทงเสรภาพของสอไดรบการคมครองและสงเสรมอยางแขงขน1.1เสรภาพในการแสดงความคดเหนรวมทงเสรภาพของสอไดรบการประกนภายใตรฐธรรมนญและไดรบการสนบสนนโดยกฎหมายอน

บทวเคราะห รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ค.ศ. 2007) สวนท 7 เสรภาพในการแสดงความคดเหนของบคคลและสอมวลชน บญญตหลกประกนในเรองสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนไวดงน “มาตรา 45 บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน ....... การสงปดกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนเพอลดรอนสทธเสรภาพตามมาตราน จะกระทำามได” อยางไรกด ในมาตราเดยวกนนมบทบญญตซงจำากดเสรภาพในการแสดงความคดเหนไววา “การจำากดเสรภาพกระทำาไดโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ พอคมครองสทธ เสรภาพ เกยรตยศ ชอเสยง สทธในครอบครวหรอความเป นอย ส วนต วของบ คคลอ น

เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนหรอระงบความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชน” นอกจากน แมวาในวรรค 4 และ 5 จะบญญตคมครองเสรภาพของสอมวลชนไว กลาวคอมใหรฐใชอำานาจในการแทรกแซง หามสอมวลชนเสนอขาวสารหรอความคดเหนทงหมดหรอบางสวน และหามเจาหนาทตรวจเซนเซอรขาวหรอบทความกอนโฆษณาเผยแพรในสอมวลชน ซงถอเปนการลดรอนเสรภาพ แตกมขอยกเวนใหรฐสามารถจำากดเสรภาพไดตามบทบญญตแหงกฎหมายเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธ เสรภาพ เกยรตยศ ชอเสยง สทธในครอบครวหรอความเปนอยสวนตวของบคคลอน (ดงขอความในวรรค 2) และใหรฐจำากดเสรภาพไดในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม “มาตรา 46 พนกงานหรอลกจางของเอกชนทประกอบกจการหนงสอพมพ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน หรอสอมวลชนอน ยอมมเสรภาพในการเสนอขาวและแสดงความคดเหนภายใตขอจำากดตามรฐธรรมนญ โดยไมตกอยในอาณตของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอเจาของกจการนน แตตองไมขดตอจรยธรรมแหงการประกอบวชาชพ และมสทธจดตงองคกรเพอปกปองสทธ เสรภาพ และความเปนธรรม รวมทงมกลไกควบคมกนเองขององคกรวชาชพ”

“มาตรา 45 บคคลยอมมเสรภาพในการแสดง

ความคดเหน การพด การเขยน การพมพ

การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธ

อน ....... การสงปดกจการหนงสอพมพหรอ

สอมวลชนอนเพอลดรอนสทธเสรภาพตาม

มาตราน จะกระทำามได”


สวนท 1

จากบทบญญตของรฐธรรมนญ จะเหนไดวามเนอหาสาระใหการคมครองเสรภาพในการแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง ทวามกฎหมายอน ๆ ทถกนำามาใชเพอลดรอนสทธเสรภาพแทนทจะเปนการออกกฎหมายมาเพอคมครองหรอสงเสรมเสรภาพพนฐานน อาท กฎหมายดานความมนคงหลายฉบบ ไดแก พระราชบญญตรกษาความมนคงในราชอาณาจกร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (พ.ศ. 2005) และพระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ. 2457 (พ.ศ. 1914) นอกจากน ยงมบทบญญตในประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2451 (ค.ศ. 1908) และ พ.ศ. 2499 (ค.ศ.1908) มาตรา 112 เรองการหมนประมาทโดยเฉพาะเรองการหมนพระบรมเดชานภาพซงมบทลงโทษสงสดไมเกน 15 ป บทบญญตในลกษณะน ทำาใหการวพากษวจารณและการแสดงความคดเหน เกยวกบสถาบนพระมหากษตรยถกปดกน ผรวมเวทชวาในเรองนนาจะมคดเกยวกบการหมนพระบรมเดชานภาพมากขนในอนาคต จงมความเหนวาถาไมยกเลกกควรตองมการแกไขตอไป นอกจากน มกรณตวอยางทเหนไดชดวา รฐบาลไดใชกฎหมายอนเพอปดสอทเปนฝายตรงกนขามกบตน แมวารฐธรรมนญ มาตรา 45 จะบญญตไววารฐจะปดสอไมได คอกรณของนตยสารเรดพาวเวอร (Red Power) ซงถกปดโดยศนยอำานวยการแกไขปญหาในสถานการณฉกเฉน (ศอฉ.) ทอาศยอำานาจตามพระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนเขาไปตรวจโรงพมพ ขมข และปดโรงพมพ และตรวจสอบการจายภาษยอนหลง โรงพมพตองยตกจการ โรงพมพอน ๆ อกหลายแหงไมกลารบพมพนตยสารเรดพาวเวอร บรรณาธการตองนำาไปพมพทประเทศเพอนบาน และสงกลบเขามาวางจำาหนายซงกประสบปญหาอกเชนกน หรอกรณของการบลอกอนเทอรเนตจำานวนมากของกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) โดยใชพระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน หรอการจบกมผแสดงความคดเหนในเวบบอรด หรอผดแลเวบโดยใชพระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) หรอมาตรา 112 ในประมวลกฎหมายอาญารวมดวยในขอหาหมนพระบรมเดชานภาพ ผรวมเวทบางคนใหความเหนวา การลดรอนเสรภาพเกดจากผมอำานาจและการนำากฎหมายไปใชในทางปฏบตมากกวาจะเกดจากตวบทกฎหมายนนเอง เปนเรองของอำานาจและวฒนธรรมการใชอำานาจในสงคมไทย บางคนใหความเหนวารฐธรรมนญในสงคมไทยมการยกเลกบอยครงจนทำาใหขาดความศกดสทธในฐานะทเปนกฎหมายแมบท เมอนำามาพจารณารวมกบปญหาเรองการใชกฎหมายอน ๆ ทจำากดเสรภาพการแสดงความคดเหน รฐธรรมนญจงไมอาจทำาหนาทเปนหลกการพนฐานในการคมครองปกปองเสรภาพในการแสดงความคดเหนไดจรง มความคดเหนอกดานหนงจากผรวมเวททเชอวา กฎหมายรฐธรรมนญนนเปนกฎหมายแมบททสามารถนำามาอางองเพอเปนหลกประกนพนฐานของเสรภาพในการแสดงความคดเหนได โดยไมจำาเปนตองมกฎหมายลกมารองรบแตอยางใด แนวคดนนาจะไดรบอาชพปราศจากความลำาเอยง กฎหมายทอาจจะมบทบญญตทจำากดเสรภาพ กไมสามารถเขา


สวนท 1

ทำาการขดขวางการทำางานของสอมวลชนได เชน ม. 112 แหงประมวลกฎหมายอาญา ไมควรนำามาอางวาเปนเหตของการลดรอนหรอปดกนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน ผรวมเวทใหความเหนวาสำาหรบมาตรา 46 ซงมเนอหาสาระใหหลกประกนแกเสรภาพในการทำางานตามวชาชพของนกขาว แตในทางปฏบตแลวนโยบายแหงรฐ นโยบายองคกรสอ และเงอนไขตาง ๆ ทางธรกจ ไดเขามาเปนอปสรรคสำาคญททำาใหเสรภาพทวานถกจำากดใหแคบลง เชน การตรวจสอบอำานาจทางการเมอง หรอการเสนอขาวทฝายการเมองเหนวาเปนปฏปกษ หรอการเสนอขาวของกลมธรกจทเกยวของกบผเปนเจาของกจการหรอผใหโฆษณารายใหญขององคกรสอกมกจะถกสงหามหรอเซนเซอร รวมทงการกอตงสหภาพแรงงานของนกวชาชพกไมสามารถทำาไดอยางอสระ

ใบบนทกคะแนนขอ1.1






คะแนนเฉลย 3.3

การสงเสรมมากกวาความเชอดงเดมทเหนวาตองมกฎหมายลกจงจะสามารถคมครองสทธตามบทบญญตของรฐธรรมนญ เพอทำาใหรฐธรรมนญมฐานะเปนกฎหมายแมบทในอนทจะคมครองเสรภาพขนพนฐานน และผรวมเวทใหความเหนเพมเตมวาเมอนกวชาชพทำาหนาทของตนแบบมอ

ประมวลกฎหมายอาญา ม. 112 บญญต

วา “ผใดหมนประมาท ดหมน หรอแสดง

ความอาฆาตมาดรายพระมหากษตรย พระ

ราชน หรอรชทายาท หรอผสำาเรจราชการ

แทนพระองค ตองระวางโทษจำาคกตงแตสาม

ปถงสบหาป”


สวนท 1

1.2 บทบญญตเรองสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนไดรบการนำาไปปฏบต พลเมองรวมทงนกสอสารมวลชนสามารถใชสทธไดโดยไมมเหตตองหวาดกลว

บทวเคราะห

แมวาบทบญญตเรองสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนตามรฐธรรมนญจะได

รบการนำาไปปฏบตโดยประชาชนและสอมวลชน แตสงคมยงมความหวาดกลวอยมากใน

หลายเรอง เชน การแสดงความคดเหนวจารณสถาบนการเมองทมอำานาจและอทธพล

สง อาท สถาบนศาล สถาบนพระมหากษตรย และในทนหมายรวมถงสถาบนสอมวลชน

ดวยทพลเมองจำานวนมากเกรงกลวอทธพลและการใชอำานาจของสอมวลชนในการคกคาม

สวสดภาพของชาวบานธรรมดา ๆ

นยามของความหวาดกลวในเชงรปธรรม คอการทประชาชนกลวอำานาจรฐ อทธพล

ทองถน กลวการขมข การทำาราย การจบกม การคมขงโดยไมผานกระบวนการยตธรรม

การทรมาน หรอการฆา สำาหรบประชาชนในภาคใตนอกจากกลวอทธพลทองถนแลวยงกลว

ผกอการราย นอกจากน ขาราชการยงหวาดกลวอทธพลของนกการเมอง สวนนกวชาชพ

สอมวลชนและนกขาวหวาดกลวเจาของกจการสอ กลวการถกถอดโฆษณาหากเขยนวพากษ

วจารณผใหโฆษณารายใหญทมอทธพล และยงกลวการถกฟองรองในคดตาง ๆ หรอการถก

ฟองในขอหาหมนประมาทศาล

บรรยากาศแหงความหวาดกลวในสงคมไทยยงเปนเรองของวฒนธรรมดวย สงคม

ทมลกษณะโครงสรางแบบบนลงลาง คนมอำานาจนอยกลวคนมอำานาจมาก หรอมความ

เกรงใจไมตองการแสดงความคดเหนวพากษวจารณอยางตรงไปตรงมาเพราะกลวทำาใหเสย

บรรยากาศ ในสถานการณขดแยงทางการเมองทมความคดเหนแตกตางกนหลายฝาย สอ

ทองถนอยในสภาวะททำางานลำาบาก เพราะการนำาเสนอความจรงอาจจะถกทำารายโดยฝาย

ตรงขาม หรอในหมประชาชนกหวาดกลวกนเอง ไมกลาแสดงตนดวยการใสเสอสทบงบอก

แนวคดทางการเมองของตวเอง บอยครงการเซนเซอรตนเอง (self-censorship) จงเกด

ขนจากความวตกและหวาดกลวทแฝงอยในกรอบวฒนธรรมของสงคม และสถานการณการ

แบงขวทางการเมองในปจจบน ไมวาสอมวลชนหรอพลเมองลวนไมตองการถกปายสวาเปน

“สเหลอง – สแดง” ทางการเมอง หรอเปนผไมรกชาต ไมจงรกภกด

ในสถานการณความขดแยงทางการเมองชวงหลายปมาน สอและพลเมองมความวตก

กงวลในเรองการแสดงความคดเหนอยางเปดเผยและอสระในพนทสาธารณะตาง ๆ ผรวม

เวทมความเหนวาสอมวลชนกระแสหลกมกไมรายงานอยางเทาทนในเรองสถาบนพระมหา-

กษตรย เพราะการไมมเสนแบงทชดเจนวาอยางไรจงเปนการเสนอเนอหาสาระทเขาขายการ


สวนท 1

สถาบนในเวบบอรด หรอนกเขยนในบลอกตาง ๆ สงผล 2 ดาน คอทงในดานการสราง

ความหวาดกลว และสรางความกลาในดานการตอตานรฐมากยงขน โดยทพลเมองพยายาม

แสวงหาพนทใหม ๆ ในการแสดงความคดเหน หรอแสดงอยางซอนเรนผานภาษาและ

สญลกษณตาง ๆ ในแงนจะเหนวาพลเมองเรมกลวนอยลงและกลาทาทายการปดกนของรฐ

และกลมการเมองทมอทธพลทางสงคมมากขน



2 ประเทศไดมาตรฐานตามตวดชนวดเพยงบางดาน

3 ประเทศไดมาตรฐานตามตวดชนวดในหลายดาน




หมนพระบรมเดชานภาพ และอยางไรคอไมเขาขาย สงผลใหสอไมกลารายงาน มากกวาจะ

เลอกรายงานเรองนน ๆ สำาหรบสออนเทอรเนตนน การไลลาหา

คนทมความคดเหนทแตกตางเพอประณาม หรอ

ลงโทษโดยประชาคมของเครอขายสอสงคม (social

media) กสรางความหวาดกลวและบรรยากาศแหง

การระแวงซงกนและกน หรอการทเจาหนาทของรฐ

ตามจบกมผแสดงความคดเหนวพากษวจารณ

“การไลลาหาคนทมความคดเหนทแตกตาง

เพอประณาม หรอลงโทษโดยประชาคมของ

เครอขายสอสงคม (social media) กสราง

ความหวาดกลวและบรรยากาศแหงการ

ระแวงซงกนและกน”


สวนท 1

1.3 บทบญญตเรองสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนไดรบการนำาไปปฏบต พลเมองรวมทงนกสอสารมวลชนสามารถใชสทธไดโดยไมมเหตตองหวาดกลว บทวเคราะห

กฎหมายทจำากดเสรภาพในการแสดงความคดเหนของสอมวลชน แบงออกไดเปน 3 กลม ไดแก 1. กฎหมายความมนคง เชน พระราชบญญตรกษาความมนคงในราชอาณาจกร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (พ.ศ.2005) 2. กฎหมายหมนประมาท เชน มาตรา 112, มาตรา 326 และมาตรา 328 ในประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 (ค.ศ. 1956) และฉบบแกไขเพมเตม (ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992) 3. กฎหมายขอมลขาวสาร เชน พระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997) กฎหมายในสองกลมแรก มบทบญญตทหามการเสนอขาวสารทอาจกระทบตอความมนคง ชอเสยงและเกยรตยศของบคคล หรอสถาบนสงสด อาท มาตรา 9 (3) ของพระ-ราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005) กำาหนดวา “ในกรณทมความจำาเปนเพอแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรว หรอปองกนมใหเกดเหตการณรายแรงมากขน ใหนายกรฐมนตรมอำานาจออกขอกำาหนด ดงตอไปน.... (3) หามการเสนอขาว การจำาหนาย หรอทำาใหแพรหลายซงหนงสอ สงพมพ หรอสออนใดทมขอความอนอาจทำาใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทำาใหเกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉน จนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงในเขตพนททประกาศสถานการณฉกเฉนหรอทวราชอาณาจกร” สวนพระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997) คมครองขอมลขาวสารของรฐทเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรย ความมนคงของประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศ ความมนคงทางเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ ทำาใหสอมวลชนไมสามารถเปดเผยขอมลทมชนความลบเหลานไดสมพนธระหวางประเทศ ความมนคงทางเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ ทำาใหสอมวลชนไมสามารถเปดเผยขอมลทมชนความลบเหลานได ผรวมเวทอภปรายวา กฎหมายทมบทบญญตทจำากดเสรภาพในการแสดงความคดเหนสวนใหญจะอางวาเพอความมนคงหรอเพอคมครองชอเสยงและเกยรตยศของบคคล ซงแม

พระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ

พ.ศ. 2540 ค.ศ. (1997) ม.14 บญญตวา

“ขอมลขาวสารของทางราชการทอาจกอให

เกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย

จะเปดเผยมได”


สวนท 1

เปนสงทมความจำาเปนในสงคม แตการมบทลงโทษทางอาญาในการกระทำาผดทเกดจากการแสดงความคดเหนตอบคคล หรอสถาบนสาธารณะตาง ๆ ทำาใหบทลงโทษทางอาญากลายเปนมาตรการทสรางความหวาดกลวสมพนธระหวางประเทศ ความมนคงทางเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ ทำาใหสอมวลชนไมสามารถเปดเผยขอมลทมชนความลบเหลานได ในหลายประเทศจงไดมการแกไขใหเรองการฟองคดหมนประมาทเปนเรองทางแพงแทนทจะเปนเรองทางอาญา เพอมใหผมอำานาจนำากฎหมายนมาใชประโยชนในการขมข กำาจดคแขงหรอศตรทางการเมอง ตวอยางสมยรฐบาลภายใตการนำาของนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ดร. ทกษณ ชนวตร กฎหมายหมนประมาทถกใชเปนเครองมอในการปดปากสอมวลชน นกหนงสอพมพและองคกรสอจำานวนมากถกฟองรองโดยนกการเมองในคดหมนประมาทในคดอาญาและคดแพง ผฟองเรยกคาเสยหายหลายรอยลานบาทตอคด ดงนน องคกรวชาชพสอ เชน สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย และสภาการ-หนงสอพมพแหงชาต ไดเคลอนไหวรวมกบองคกรอารตเคล 19 เสนอใหมการแกไขกฎหมายในประเดนเรองการหมนประมาท เพอมใหเกดผลกระทบตอเสรภาพในการแสดงความคดเหนของสอมวลชน

มใหออกอากาศรายการทมเนอหาสาระทกอใหเกดการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอทมผลกระทบตอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอมการกระทำาซงมลกษณะลามกอนาจาร หรอมผลกระทบตอการใหเกดความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชนอยางรายแรง ผใดละเมดมาตรา 37 คณะกรรมการมอำานาจสงใหระงบการออกอากาศรายการนนไดทนท หรอใหพกใช หรอถอนใบอนญาตได พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) มาตรา 26 กำาหนดใหมคณะกรรมการตรวจพจารณาภาพยนตรและแบงการจดระดบภาพยนตร (cinema rating) ออกเปน 7 ระดบ โดยในระดบท 7 เปนภาพยนตรทหามเผยแพรในพระราชอาณาจกร กฎกระทรวงกำาหนดลกษณะประเภทของภาพยนตร พ.ศ. 2552(ค.ศ. 2009) ระบวาเนอหาสาระของภาพยนตรทหามเผยแพร ไดแกภาพยนตรทกระทบกระเทอนตอสถาบนพระมหากษตรย หรอการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เนอหาทเปนการเหยยดหยามศาสนา เนอหาทกอใหเกดความแตกความสามคคระหวางคนในชาต เนอหาทกระทบความสมพนธระหวางประเทศ สาระสำาคญของเรองเกยวกบการมเพศสมพนธ และเนอหาทแสดงการมเพศสมพนธทเหนอวยวะเพศ

นอกจากน กฎหมายทเกยวกบสอมวลชนเกอบทกฉบบกมบทบญญตในการลงโทษการกระทำาผดในเรองการเผยแพรขอมลขาวสาร รายการ หรอเนอหาทสงผลกระทบตอความมนคงและศลธรรมอนดของประชาชน เชน พระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551( ค.ศ. 2008) มาตรา 37 บญญตวาหาม

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551(ค.ศ. 2008) มาตรา 26 กำาหนดใหมคณะกรรมการตรวจพจารณาภาพยนตรและแบงการจดระดบภาพยนตร (cinema rating) ออกเปน 7 ระดบ โดยในระดบท 7 เปนภาพยนตรทหามเผยแพรในพระราชอาณาจกร


สวนท 1

พระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) มบทลงโทษทงปรบและจำาคกผกระทำาผด อาท มาตรา 14 บญญตขอหากระทำาผดโดยการเผยแพรขอมลอนเปนเทจทนาจะเกดความเสยหายตอผอน หรอตอความมนคงของประเทศ หรอกอใหเกดความตนตระหนกตอประชาชนหรอความผดเกยวกบการกอการรายหรอลามกมโทษชง มโทษจำาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท และในมาตรา 20 ระบไววาในกรณทการกระทำาความผดเปนการเผยแพรขอมลคอมพวเตอร ทอาจกระทบกระเทอนตอความมนคงแหงราชอาณาจกรตามทกำาหนดไวในประมวลกฎหมายอาญา หรอมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน พนกงานเจาหนาทสามารถขออำานาจศาลสงใหระงบการเผยแพรได ทผานมามการสงปดหรอบลอกเวบไซตหลายหมนหนาทตองสงสยวามเนอหาสาระหมนพระบรมเดชานภาพ รวมทงมการจบกมและพพากษาจำาคกบคคลทเผยแพรขอความทหมนพระบรมเดชานภาพบนอนเทอรเนต เชน นายสวชา ทาคอ และกรณดแลเวบไซตประชาไทซงเปนหนงสอพมพออนไลน ถกจบกมเมอเดอนมนาคม 2552 (ค.ศ. 2009) และครงลาสดเมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) ในความผดตาม มาตรา 14 และ 15 พระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) ขอหาเปนตวกลางเผยแพรขอความทจงใจสนบสนนหรอยนยอมใหมการกระทำาผด หรอเผยแพรขอมลอนเปนเทจ นาจะเสยหายตอผอนและประชาชน ถอเปนความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร รวมทงถกกลาวหาวากระทำาผดตามประมวลกฎหมายอาญา ม.91 และพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท 6) พ.ศ. 2526 (ค.ศ. 1983) ม.4








ปรบหนงแสนบาทและจำาคกไมเกนหาป มาตรา 15 บญญตวาผใหบรการเขาสอนเทอรเนตผใดจงใจสนบสนนหรอยนยอมใหมการกระทำาผดตามมาตรา 14 ในระบบคอมพวเตอรทอยในความควบคมของตน ตองระวางโทษเชนเดยวกบผกระทำาผดตามมาตรา 14 มาตรา 16 ระบวาผเผยแพรภาพตดตอ ดดแปลงททำาใหผอนเสยชอเสยง ถกดหมน เกลยด

มาตรา 20 ระบไววา “ในกรณทการกระทำาความผดเปนการเผยแพรขอมลคอมพวเตอร ทอาจกระทบกระเทอนตอความมนคงแหงราชอาณาจกร ตามทกำาหนดไวในประมวลกฎหมายอาญา หรอมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน พนกงานเจาหนาทสามารถขออำานาจศาลสงใหระงบการเผยแพรได”


สวนท 1

1.4 รฐไดดำาเนนการทกวถทางในการทำาตามกรอบและหลกการในขอตกลงระหวางประเทศดานสอมวลชนและเสรภาพในการแสดงความคดเหน


รฐไทยในฐานะประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาต ไดลงนามรบรองปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) ขอ 19 (Article 19) ในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนระบวา “บคคลมสทธในเสรภาพแหงความเหนและการแสดงออก สทธนรวมถงเสรภาพทจะยดมนในความเหนโดยปราศจากการแทรกสอด และทจะแสวงหารบ ตลอดจนแจงขาว รวมทงความคดเหนโดยผานสอใด ๆ และโดยมตองคำานงถงเขตแดน” นอกจากน รฐไทยไดรบรองกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) รวมทงปฏญญาและอนสญญาดานสทธมนษยชนตาง ๆ อกหลายฉบบ แมวาหลกประกนในดานสทธเสรภาพการแสดงความคดเหน รวมทงหลกประกนพนฐานของสทธมนษยชนดานอนๆ ไดถกนำามาบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แตกระบวนการยตธรรมของไทยไมยอมรบฐานะของบรรดาปฏญญา และสนธสญญาระหวางประเทศวาเปนกฎหมายทสามารถนำามาบงคบใชได ดงนน หากเสรภาพของสอมวลชนขอใดตามหลกปฏญญาสากลไมมการบญญตไวในตวบทกฎหมายไทยแลว กถอวาไมมผลผกพนในทางกฎหมาย นอกจากน รฐบาลไทยมการรบรองปฏญญากรงเทพวาดวยขอมลขาวสารและการกระจายเสยงวทยและโทรทศน พ.ศ. 2546 (ค.ศ. 2003) (Bangkok Declaration on Information and Broadcasting of 2003) รวมกบรฐมนตรกระทรวงขาวสารและการกระจายเสยงจากประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเชย-แปซฟก ปฏญญากรงเทพฯ มสาระสำาคญในการเสนอแนะประเทศสมาชกในการสงเสรมใหมเสรภาพดานขอมลขาวสาร เสรภาพในการแสดงความคดเหน และการแปรรปองคกรสอของรฐใหเปนสอสาธารณะ แตปฏญญาฉบบนไมมขอผกพนในทางกฎหมายหรอในทางปฏบต การนำาไปใชขนอยกบเจตจำานงทางการเมองของรฐบาลของแตละประเทศ ผรวมเวทไดอภปรายวา รฐบาลควรมการสงเสรมเรองเสรภาพในการแสดงความคดเหนอยางจรงจง และควรเผยแพรใหความรในเรองปฏญญา อนสญญา และขอตกลงระหวางประเทศตาง ๆ ทเกยวของกบเรองของสอมวลชนใหประชาชนไดรบทราบอยางกวางขวาง นอกจากน สอมวลชนกตองกระตอรอรนในการสรางความตระหนกรในเรองสทธเสรภาพแกประชาชน


สวนท 1



2 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนวดเพยงบางดาน





1.5 สอสงพมพไมตองขอใบอนญาตจากเจาหนาทรฐในการต

พมพเผยแพร บทวเคราะห

พระราชบญญตจดแจงการพมพ พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) บญญตไวในมาตรา 11 วา

“หนงสอพมพซงพมพขนภายในราชอาณาจกรตองจดแจงการพมพตามบทบญญตแหงพระราช

บญญตน” วตถประสงคของพระราชบญญตฉบบนคอการเปดใหผตองการออกหนงสอพมพ หรอ

สงพมพอน เชน นตยสาร สามารถดำาเนนการไดโดยเพยงยนแบบจดแจงตอพนกงานเจาหนาท

ของกระทรวงวฒนธรรม หากผยนแบบมหลกฐานครบถวนเจาหนาทตองออกหนงสอสำาคญ

แสดงการจดแจงโดยไมชกชา รฐจงไมมการควบคมใบอนญาตเชนทผานมาในอดต

อยางไรกด มผรวมเวทอภปรายวานตยสารบางฉบบทไมไดจดแจงตามพระราชบญญตน

ถกเจาหนาทตรวจสอบ สวนใหญเปนสงพมพทเสนอขาวสารและความคดเหนทวพากษวจารณ

รฐบาล หรอทรฐบาลเหนวาเปนอนตรายกบสถานะทางการเมองของรฐบาล

แมวากฎหมายจะเปดเสรในการดำาเนนกจการสอสงพมพ แตมาตรา 16 กำาหนดวา

“เจาของกจการหนงสอพมพทเปนนตบคคลตองมบคคลซงมสญชาตไทยถอหนไมนอยกวารอยละ

70 ของหนทงหมด และตองมกรรมการไมนอยกวาสามในสของจำานวนกรรมการทงหมดเปนผม

สญชาตไทยดวย”

ขอจำากดอกประการหนงในพระราชบญญตจดแจงการพมพ คอ มาตรา 10 ทหามสง

เขาหรอนำาเขาสงพมพทเปนการหมนประมาท ดหมนหรอแสดงการอาฆาตมาดรายพระมหา-

กษตรย พระราชน รชทายาท หรอผสำาเรจราชการแทนพระองค หรอทมเนอหากระทบตอความ

มนคงแหงราชอาณาจกร หรอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน ในป


สวนท 1

พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) ผจดจำาหนาย นตยสารดอโคโนมสต (The Economist) ไดระงบ

การวางจำาหนายนตยสารดอโคโนมสตหลายครงเนองจากเหนวามเนอหาทอาจจะหมนเหม

เขาขายมาตรา 10 แหงพระราชบญญตจดแจงการพมพ








1.6 การเขาสวชาชพและการดำาเนนกจการตามวชาชพสอสารมวลชนไมถกจำากดโดยกฎหมาย


การเขาสวชาชพและการดำาเนนกจการตามวชาชพสอสารมวลชน ไมถกจำากดโดย

กฎหมายแตอยางใด

โดยทวไป ในการปฏบตหนาทของนกขาว แตละคนจะมบตรประจำาตวนกขาวของ

องคกร และสำาหรบสอวทยและโทรทศน ในอดตการเขาสอาชพไดตองมใบผประกาศและใบ

นกจดรายการจากหนวยงานกำากบดแลของรฐ ปจจบนยกเลกไปแลว






5 ประเทศไดมาตรฐานตามดชนวชวดทกดาน



สวนท 1

1.7 แหลงขาวทไมเปดเผยไดรบการคมครองตามกฎหมายและหรอโดยศาล


ประเทศไทยไมมกฎหมายทใหการคมครองตอแหลงขาวทไมเปดเผย จงเทากบวาแหลง

ขาวเหลานไมไดรบการคมครองเมอใหขอมลขาวสารสำาคญทอาจนำาไปสการตรวจสอบบคคล

สาธารณะตอนกขาว ผรวมเวทอภปรายวาในสภาพการณเชนนเปนหนาทของนกขาวทจะ

ตองปฏบตตามจรรยา บรรณวชาชพอยางเครงครด เพอไมใหแหลงขาวตกอยในอนตรายหรอ

เกดความหวาดกลวจากการถกฟองรอง

ในสภาพทแหลงขาวไมไดรบการคมครองเชนน พนกงานของรฐและศาลมกใชอำานาจ

ในการคาดคนใหสอมวลชนเปดเผยชอของแหลงขาว ผรวมเวทใหขอมลวาสอมวลชนท

ตกเปนจำาเลยในคดหมนประมาท ถกศาลสงใหเปดเผยชอของแหลงขาว แตจำาเลยยนยน

วาไมสามารถเปดเผยได จงถกลงโทษในขอหาละเมดอำานาจศาล และถกจำาคกจากสาเหต

การปกปองแหลงขาวของตนเอง หนงสอพมพออนไลนกเผชญหนากบปญหาเดยวกน คอ

พนกงานของรฐไดเขาไปขอใหผดแลเวบเปดเผยรายชอของผทโพสตความคดเหนในเวบบอรด


1 ประเทศไมไดมาตรฐานตามตวชวด

2 ประเทศไดมาตรฐานตามตวชวดเพยงบางดาน

3 ประเทศไดมาตรฐานตามตวชวดในหลายดาน

4 ประเทศไดมาตรฐานตามตวชวดสวนใหญ

5 ประเทศไดมาตรฐานตามตวชวดทกดาน


อยางไรกด ผรวมเวทไดชใหเหนดวยวา

ควรมองในทางกลบกนวา เมอไมมกฎหมาย

บญญตวาสอมวลชนตองเปดเผยชอแหลงขาว

ของตน พนกงานของรฐและศาลกไมมอำานาจใน

การบงคบใหสอมวลชนตองเปดเผย เปนเรองทพนกงานของรฐและศาลตองเขาใจและไป

แสวงหาชอแหลงขาวจากแหลงอนดวยตนเอง

“ในสภาพทแหลงขาวไมไดรบการคมครอง

เชนน พนกงานของรฐและศาล มกใชอำานาจ

ในการคาดคนใหสอมวลชนเปดเผยชอของ

แหลงขาว”


สวนท 1

1.8 การเขาถงขอมลขาวสารสาธารณะทำาไดโดยงายและเปนสทธทไดรบการประกนตามกฎหมายสำาหรบพลเมองทงมวล


พระราชบญญตขอมลขาวสารทางราชการ พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997) ใหหลกประกน

แกสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของทางราชการบนหลกการพนฐานวาเปดเผยมากกวา

การปกปด โดยบญญตไวใน มาตรา 7 วา “หนวยงานของรฐตองสงขอมลขาวสารของทาง

ราชการอยางนอยดงตอไปนลงพมพในราชกจจานเบกษา (1) โครงสรางและการจดองคกร

ในการดำาเนนงาน (2) สรปอำานาจหนาททสำาคญและวธการดำาเนนงาน (3) สถานทตดตอ

เพอขอรบขอมลขาวสารหรอคำาแนะนำาในการตดตอกบหนวยงานของรฐ (4) กฎ มตคณะ

รฐมนตร ขอบงคบ คำาสง หนงสอเวยน ระเบยบแบบแผน นโยบาย หรอการตความ (5)

ขอมลขาวสารอนตามทคณะกรรมการกำาหนด”

ผรวมเวทสวนใหญมความเหนวา หนวยงานของรฐมขนตอนททำาใหเขาถงขอมลได

ยาก เปนเรองของทศนคต และวธการจดเกบขอมลอยางไมเปนระบบ ในหลายกรณหนวย

งานของรฐไมใหความรวมมอ เชน ขอมลเกยวกบโครงการขนาดใหญทมผลกระทบตอสง

แวดลอมและชวตความเปนอยของชมชน ในกรณของประชาชนทวไปการเขาถงขอมลนน

ยากกวามาก








สำาหรบขอมลทเปนเรองละเอยดออน

เชนความรนแรงในภาคใต เงนชดเชยสำาหรบ

ครอบครวผเสยชวต กรณการปดเวบไซตตางๆ โดยอางเรองความมนคงหรอการหมนพระบรมเดชานภาพ กรณรฐบาลใชกำาลงปราบ

ปรามประชาชนในชวงเดอนเมษายน - พฤษภาคม พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) เจาหนาท

รฐบายเบยงไมเปดเผยขอมลตอสาธารณะและสอมวลชน จงสรปไดวารฐบาลมกไมเปดเผย

ขอมลขาวสารทจะสรางผลกระทบทางการเมองในดานลบตอตนเอง

“หนวยงานของรฐมขนตอนททำาใหเขาถง

ขอมลไดยาก เปนเรองของทศนคตและวธ

การจดเกบขอมลอยางไมเปนระบบ”


สวนท 1

1.9 เวบไซตและเวบบลอกไมตองจดทะเบยน หรอไมตองขออนญาตจากเจาหนาทของรฐ


ประชาชนสามารถมเวบไซตและเวบบลอกไดโดยไมตองจดทะเบยน หรอขออนญาต

จากเจาหนาทของรฐ

ผรวมเวทสวนหนงเหนวา แมจะไมมขอจำากดทางกฎหมายในการเปดเวบไซตและ

เวบบลอก แตเวบไซตทมเนอหาทางการเมองจำานวนมากถกปดโดยกระทรวงเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) ในชวงสองปทผานมา หรอเนอหาในเวบตางประเทศท

วพากษวจารณการเมองไทยหรอสถาบนพระมหากษตรยรฐบาลกไปรองขอใหถอดออกหรอ

ปดกนไมใหพลเมองไทยเขาถง








1.10 รฐไมมงหมายทจะปดกนหรอกรองเนอหาของอนเทอรเนตยกเวนกฎหมายทจำากดเนอหาเพอประโยชนอนชอบธรรมบางประการและถอเปนความจำาเปนในสงคมประชาธปไตย


ในกรณของประเทศไทยดเหมอนวาในชวงสองปมาน กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร (ไอซท) จะมงปดกนเวบไซตทมเนอหาวพากษวจารณรฐบาล หรอเสยงฝาย

ตรงขามทางการเมองมากเปนพเศษ ผรวมเวทแสดงความคดเหนวา รฐไมสนใจจะปดกน


สวนท 1

เวบไซตละเมดสทธสวนบคคล เวบลามกอนาจาร หรอเวบโปทเสนอภาพลามกอนาจารของ

เดก มากเทากบการปดกนเวบไซตทมเนอหาสาระทางการเมอง








1.11 ภาคประชาสงคมโดยทวไปรวมถงกลมลอบบดานสอดำาเนนกจกรรมเพอเสรภาพของสออยางแขงขน


ภาคประชาสงคมโดยทวไปแมวาจะทำางานรวมกบกลมลอบบดานสอบาง แตกไมอาจ

กลาวไดวาเปนไปอยางแขงขนนก ขณะเดยวกนกมองคกรททำางานดานเสรภาพสอจำานวน

นอยนด ผรวมเวทแสดงความคดเหนวาในสวนของประชาชนไมไดเขามาชวยลอบบเรอง

เสรภาพสอ มลกษณะตางคนตางอย

ผรวมเวทอภปรายวาหลกการสำาคญคอเราควร

พทกษเสรภาพบนอนเทอรเนต การปกปองและ

พทกษเสรภาพมากอน การปดกนตองมาทหลง และ

หากจะมการปดกนเกดขน กควรตงคำาถามกบรฐบาลวาควรปดเฉพาะเนอหาสวนทถกมองวา

ไมเหมาะสมเทานนหรอไม และเนอหาสวนอน ๆ ไมควรถกปดไปดวย ขณะน กระทรวง

ไอซทประกาศวาปดหนาเวบไปแลวกวา 200,000 หนา ซงเปนสถตทนาตกใจมากทงทการสงปด

เวบไซตตองอาศยอำานาจของศาล แตในความเปนจรงกลบอาศยอำานาจของพระราชกำาหนด

บรหารราชการในสถานการณฉกเฉน และทำาใหสงสยวาในอนาคตรฐบาลอาจจะมแนวโนม

การปดกนและการกรองมากยงขนไปอกเชนทถอปฏบตในประเทศจน

“เราควรพทกษเสรภาพบนอนเทอรเนต การ

ปกปองและพทกษเสรภาพมากอน การปดกน

ตองมาทหลง”


สวนท 1

ดงนน เมอไมมกลมสงคมทปกปองเสรภาพสออยางแขงขน ในสถานการณทมความ

ขดแยงทางการเมองสง กลมการเมองและเสยงประชาชนทคดคานรฐบาล ประสบปญหา

อยางมากในการใชเสรภาพแสดงความคดเหนทางการเมอง ขอสำาคญยงกวานนกคอ กลม

เหลานมทศนคตทตางฝายตางโจมตซงกนและกน และตองการปดสอฝายตรงขาม อาจกลาว

ไดวาประชาชนและกลมการเมองใหคณคาเฉพาะเสรภาพของฝายตวเอง ไมสนใจวาฝายตรง

ขามจะถกปดกนหรอจำากดเสรภาพ กระทงยนดใหรฐใชอำานาจเขามาลดรอนเสรภาพโดยการ

จดการปดปากสอของฝายตรงขาม








1.12 ภาคประชาสงคมโดยทวไปรวมถงกลมลอบบดานสอดำาเนนกจกรรมเพอเสรภาพของสออยางแขงขน


การออกกฎหมายทเกยวของกบสอหลายฉบบเกดขนในสมยสภานตบญญตแหงชาต

(สนช.) ระหวาง พ.ศ. 2549 - 2550 (ค.ศ. 2006 - 2007) สมาชกสภามาจากการแตงตงของ

คณะมนตรความมนคงแหงชาต (คมช.) ททำาการรฐประหารยดอำานาจเมอเดอนกนยายน พ.ศ.

2549 (ค.ศ. 2006) ผรวมเวทอภปรายวากฎหมายสอทออกมาในระยะนนตองตงคำาถามวา ม

เนอหาสาระเพอปกปองเสรภาพสอและเพอคมครองประโยชนสาธารณะมากนอยเพยงใด ดงจะเหนไดวาพระราชบญญตหลายฉบบ

ผานออกมาอยางรวดเรว แตการบงคบใชในเวลา

ตอมาพบวา รฐนำามาใชเพอปดกนและควบคม

เสรภาพในการแสดงความคดเหน โดยเฉพาะ

“ประชาชนและกลมการเมองใหคณคาเฉพาะ

เสรภาพของฝายตวเอง ไมสนใจวาฝายตรง

ขามจะถกปดกนหรอจำากดเสรภาพ กระทง

ยนดใหรฐใชอำานาจเขามาลดรอนเสรภาพโดย

การจดการปดปากสอของฝายตรงขาม”

“กฎหมายสอทออกมาในสมย สนช. ตองตง

คำาถามวา มเนอหาสาระเพอปกปองเสรภาพ

สอและเพอคมครองประโยชนสาธารณะมาก

นอยเพยงใด”


สวนท 1

อยางยงความคดเหนทางการเมอง เชนพระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบ

คอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551

(ค.ศ. 2008) หรอพระราชบญญตประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ.

2551 (ค.ศ. 2008) ซงรบเรงมากจนเกดปญหาวาเมอกฎหมายออกมาแลว ไมสามารถนำามา

บงคบใชไดจรง

แตผรวมเวทบางคนใหความเหนวา พลเมอง ภาคประชาสงคม และกลมผลประโยชน

ตาง ๆ บางสวนกเหนวาในชวงนนถกมองวาเปนจงหวะทด และเหนวาเปนนาททองของการ

ออกกฎหมายสอ กฎหมายทถกมองวาเปนประโยชนตอเสรภาพสอและสาธารณะ เชน พระ

ราชบญญตจดแจงการพมพ พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) พระราชบญญตองคการกระจายเสยง

และแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008)

ในสวนของกระบวนการออกกฎหมายและการมสวนรวม สถาบนของรฐทเกยวของ

จะไดรบการหารอจากรฐบาลกอนทจะสงรางเขาสการพจารณาของสภา ผรวมเวทอภปราย

วา สมยสภา สนช. นนกลมประชาสงคมและกลมผลประโยชนบางกลม ไมมโอกาสรวม

กระบวนการปรกษาหารอหรอเสนอแนะ กระทงมการตอตานคดคานกฎหมายบางฉบบ แต

ผรวมเวทบางคนอภปรายวา กฎหมายบางฉบบกมการปรกษาหารอกนอยางมนยสำาคญ ใน

อกดานหนงกเหนวาถาเชญกลมผลประโยชนทกกลมเขารวมกระบวนการดวย กจะกลายเปน

เวทใหทกกลมเขาไปปกปองผลประโยชนของกลมตนเอง

สำาหรบพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ และกำากบกจการวทยกระจายเสยง

วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ….. ซงจดทำาขนเพอแกไขพระราชบญญตฉบบ

พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) นนใชระยะเวลาในกระบวนการยกรางและพจารณาในสภาผแทน

ราษฎรและวฒสภายาวนานสามป โดยไดเปดใหสถาบนของรฐ ภาคประชาสงคมและกลม

ผลประโยชนมสวนรวมปรกษาหารอในกระบวนการมากกวาพระราชบญญตทเกยวของกบสอ

ฉบบอน ๆ รวมทงกลมอตสาหกรรมสอกเขาไปมสวนรวมคอนขางมาก แตกอาจจะยงมอก

หลายกลมทไมไดมโอกาสรวมในกระบวนการปรกษาหารอ1

1 พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ และกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

พ.ศ. ….. ผานการพจารณาของสภาผแทนราษฎร เมอวนท 10 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) และผานวฒสภา เมอวนท 15

พฤศจกายน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) และประกาศในพระราชกจจานเบกษาเมอ 16 ธนวาคม พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010)


สวนท 1








คะแนนเฉลยสำาหรบสวนท1 2.6


สวนท 1

31

สวนท 2

ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย ประเทศไทย 2553

ภมทศนของสอรวมถงสอใหมมลกษณะของความหลากหลายเปนอสระและยงยนมนคง

สวนท 2:

32

สวนท 2


ภมทศนของสอรวมถงสอใหมมลกษณะของความหลากหลายเปนอสระและยงยนมนคง 2.1 พลเมองสามารถเขาถงแหลงขาวสารทกวางขวางไดงายและในราคาทไมแพงนก(สอสงพมพกระจายเสยงอนเทอรเนต)


ภมทศนสอสารมวลชนของไทยประกอบดวยสอประเภทตาง ๆ ดงน2

สอสงพมพ

หนงสอพมพ 80

-หนงสอพมพระดบชาต 25

oภาษาไทย 20

oภาษาองกฤษ 2

oภาษาจน 2

oภาษามลาย 1

สอวทยและโทรทศน

วทย 524

โทรทศนฟรทว 6

โทรทศนดาวเทยม 30

สอเคเบลทว 800

สอวทยชมชน 8,000

สออนเทอรเนต

ไอเอสพ ประเภทสาย 28

ไอเอสพ ประเภทไรสาย 8

กลาวไดวาอตสาหกรรมสอสารมวลชนมสอจำานวนมากและหลากหลายประเภท

อยางไรกด ผรวมเวทมความเหนวาปญหาสำาคญอยทเรองของคณภาพของสอ และอปสรรค

ในดานราคา การเขาถงในดานภาษาและวฒนธรรม ปญหาและอปสรรคเหลานนำาไปสการ

เสยสทธในการรบรขอมลขาวสารของพลเมอง ซงองคการสหประชาชาตไดกำาหนดเรองการ

เขาถงสอครอบคลม 4 ดานหลก คอ ดานการเขาถงกระจายตามลกษณะทางภมศาสตร ดาน

การเขาถงทางกายภาพ ดานการเขาถงดานราคา และดานการเขาถงทางภาษา-วฒนธรรม

จะเหนไดวาสำาหรบสงคมไทยระดบการกระจายของสอแตละประเภทและการเขาถงสอของ

พลเมองมความแตกตางกนอยางเหนไดชด

2 รวบรวมจากกรมประชาสมพนธ, คณะกรรมการกจการโทรคมนาคมแหงชาต, ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

33

สวนท 2


การเขาถงสอของพลเมอง (คดเปนสดสวนรอยละของประชากรทงประเทศ)

สอสงพมพ (หนงสอพมพ) ระดบการเขาถง 30%

สอวทยและโทรทศน ระดบการเขาถง 95%

สอเคเบลทว ระดบการเขาถง 15%

สอวทยชมชน/ทองถน ระดบการเขาถง 40%

สออนเทอรเนต ระดบการเขาถง 20-22%

ผรวมเวทตงคำาถามวา สอจำานวนมากทมอยสามารถทำาใหพลเมองรบรขอมลขาวสาร

อยางรอบดาน และรเทาทนสถานการณของสงคมจรงหรอ (well-informed citizen)








2.2 การเขาถงขาวสารจากสอสารมวลชนทงในประเทศและตางประเทศไมถกจำากดโดยหนวยงานของรฐ


โดยทวไป การเขาถงขาวสารจากสอสารมวลชนทงในประเทศและตางประเทศของ

ประชาชนไมถกจำากด ยกเวนเนอหาทละเอยดออนหรอเขาขายตองหามตามกฎหมายหรอ

วฒนธรรม เชน เนอหาทเสนอขอมลหรอแสดงความคดเหนวพากษวจารณสถาบนพระมหา-

กษตรย เนอหาทวพากษวจารณรฐบาลทางการเมอง เชน กรณผชมนมทตากใบถกจบกมและ

เสยชวตระหวางเดนทางจำานวน 78 คน กรณการปดวทยชมชนทเปนฝายตรงขามกบรฐบาล

หรอการทสอวทยชมชนประกาศใหประชาชนไปรวมชมนมกบกลมแนวรวมประชาธปไตยตอ

ตานเผดจการแหงชาต (นปช.) จะถกปดกนคอไมใหเสนอรายงานขาว หรอมการปดกนไมให

นำาเขามาจำาหนาย เชน กรณนตยสารดอโคโนมสต.

34

สวนท 2









2.3 มความพยายามในการขยายยอดจำาหนายของสอสงพมพโดยเฉพาะอยางยงในเขตชนบท


อตสาหกรรมสอสงพมพในปจจบนมงขยายตลาดไปในดานสอใหมคอนขางมาก เชน

โทรทศนดาวเทยม เพราะคนในชนบทนยมรบขาวสารและความบนเทงจากโทรทศนมากกวา

นอกจากนยงขยายตลาดขาวสารไปสมอถอและอนเทอรเนต เชน ขาวสนทางเอสเอมเอส

ผานโทรศพทมอถอ และหนงสอพมพออนไลน กอนหนาน มหนงสอพมพบางฉบบทอาจจะ

แสวงหาตลาดใหมคอ ผอานกลมใหม ๆ ในเมองและชนบท เชน หนงสอพมพคมชดลก และ

Student Weekly ในเครอบางกอกโพสต การขยายตลาดของสอในชนบทมกปรากฏในรป

ของนตยสารแนวตลาด เชน นตยสารบนเทง กฬา และสอทองถน เชน หนงสอพมพทองถน

นอกจากน รฐเคยมนโยบายสนบสนนใหหองสมดชมชน ศนยการศกษานอกระบบ

(กศน.) และทอานหนงสอพมพหมบานรบหนงสอพมพรายวนเปนประจำา แตการดำาเนนงาน

ในชนบทหลายแหงกไมประสบความสำาเรจทงจากปญหาเรองขาดแคลนงบประมาณและ

บคลากรในการบรหารจดการ

35

สวนท 2









2.4 ความเปนอสระของกองบรรณาธการของสอสงพมพทจดพมพโดยองคกรของรฐไดรบการคมครองอยางเพยงพอจากการแทรกแซงทางการเมอง


คำาถามขอนไมมการลงคะแนน เนองจากในปจจบนไมมหนงสอพมพทจดพมพโดย

องคกรของรฐทเผยแพรแขงขนกบหนงสอพมพของเอกชน

อยางไรกด ผรวมเวทไดอภปรายถงสอทรฐเปนผจดทำาขนและเผยแพรในรป

ตางๆ โดยใหความเหนวา สอเหลานจดทำาขนโดยใชงบประมาณจากภาษอากรและเปนสอ

ประชาสมพนธหนวยงานของรฐ และนกการเมอง หรอรฐมนตรเจากระทรวง จงอาจถอไดวา

เปนสออกรปแบบหนงทรฐสามารถควบคมเนอหาไดโดยตรง ตวอยางเชน นตยสาร วารสาร

หรอสงพมพประชาสมพนธของหนวยงานของรฐ หรอโปสเตอรขนาดใหญหรอแผนพบตาง ๆ

ทมเนอหานโยบาย หรอคำาขวญตาง ๆ และรปของรฐมนตร สอเหลานทำาขนเพอแจกจายให

แกประชาชน ไมใชระบบจดจำาหนาย







คะแนนเฉลย n/a

36

สวนท 2




รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) มาตรา 47 วรรค 1

บญญตไววา “คลนความถทใชในการสงวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และโทรคมนาคม

เปนทรพยากรสอสารของชาตเพอประโยชนสาธารณะ” และวรรค 4 บญญตวา “การกำากบ

การประกอบกจการตามวรรคสองตองมมาตรการเพอปองกนมใหมการควบรวมการครอง

สทธขามสอ หรอการครอบงำา ระหวางสอมวลชนดวยกนเอง หรอโดยบคคลอนใด ซงจะมผล

เปนการขดขวางเสรภาพในการรบรขอมลขาวสารหรอปดกนการไดรบขอมลขาวสารทหลาก

หลายของประชาชน”

การจดตงคณะกรรมการกจการกำากบวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และ

โทรคมนาคมเปนองคกรอสระจงถกออกแบบมาเพอใหมการจดสรรการใชคลนความถเสย

ใหม เพอแกไขปญหาเรองการกระจกตวของการเปนเจาของสอและการผกขาดสอวทยและ

โทรทศนโดยหนวยงานของรฐ ผรวมเวทสวนใหญตงขอสงเกตวากลมทเปนเจาของคลนใน

ปจจบน เชน กระทรวงกลาโหม เปนเจาของคลนวทย 45% และคลนโทรทศนระบบฟร

ทว 33% (สองในหกสถาน) และบรษทเอกชนขนาดใหญทเปนเจาของสอจะยนยอมใหมการ

จดสรรคลนใหมหรอไม นอกจากน อตสาหกรรมสอมทศทางขยายสการเปนเจาของสอแบบ

ครบวงจร อตสาหกรรมสอจงไมตองการใหมการควบคมทางกฎหมายในเรองเหลาน

การทรฐธรรมนญและพระราชบญญตประกอบกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศน พ.ศ. 2551(ค.ศ. 2008) มเจตนารมณในการปองกนการกระจกตวและการผกขาด

ในอตสาหกรรมสอถอวาเปนบทบญญตทสำาคญ ซงขนอยกบการออกขอบงคบและการบงคบ

ใชมาตรการในทางปฏบต แมจะมแรงตานจากหนวยงานของรฐหรออตสาหกรรมสอ แต

ประชาชนกตนตวในเรองนมากจากประสบการณเรองการผกขาดกจการโทรคมนาคมและ

กจการโทรทศนในสมยรฐบาล พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร

37

สวนท 2







5 ประเทศไดมาตรฐานตามดชชวดทกดาน




ผรวมเวทอภปรายในทศทางเดยวกนวา รฐไมมนโยบายสงเสรมสอของ

เอกชน หรอมงสงเสรมภมทศนสอทมความหลากหลาย ในทางตรงกนขามรฐมงปดกนสอท

นำาเสนอขอมลขาวสารและความคดเหนทแตกตาง และเสยงทวพากษวจารณรฐบาล รฐจะ

ใหการสนบสนนสอทเหนดวยกบรฐโดยผานการใหเงนโฆษณาแกสอนนๆ








38

สวนท 2


2.7 สอสะทอนเสยงของหญงและชายในสงคมไดอยางเปนธรรม


ผรวมเวทมความเหนเปน 2 แนว คอกลมหนงเหนวาผหญงมพนทในสอคอนขางมาก

เชนในนตยสารผหญง นตยสารแฟชน และนตยสารบนเทง และสอจะใหพนทแกผหญงหาก

ผหญงตกเปนผสญเสยหรอเหยอของเหตการณความรนแรง เชนกรณสามจงหวดชายแดน

ภาคใต นอกจากน ยงมกลมผหญงคอยปกปองสทธและเสยงของผหญง หากเหนวาถกเสนอ

อยางไมเปนธรรมในสอ

อกกลมหนงมความเหนวาสอยงมอคตในเรองการสะทอนภาพหญงชาย และเรองเพศ

สภาพคอนขางมาก สอมการเสนอทศนะจากมมมองแบบชายเปนใหญมากกวาจะยอมรบ

สถานะของผหญงวาเทาเทยมกบชาย สาเหตมาจากการทคานยมกระแสหลกเรองหญงชาย

และเพศสภาพในสงคมไทยเปนแบบอนรกษนยม เชน นกเรยนหญงทมลกระหวางเรยนไมม

สทธกลบไปเรยนตอ3 สอมวลชนเองกไมมจตสำานกในเรองการสะทอนเสยงของหญงชาย

อยางเทาเทยมกน จงมกมองผหญงอยางลาหลง หรอใชภาษาทสะทอนการดหมนเหยยด

หยามผหญงททาทายคานยมแบบชายเปนใหญ หากมองในทางโครงสรางและวฒนธรรมจะ

พบวาผหญงถกจำากดพนทไวในเรองการเปนภรรยาและแม สวนผชายเปนฝายกมอำานาจ

ทางการเมอง








3 เพงมการแกไขกฎหมายในเรองน จงตองตดตามการบงคบใชกฎหมายตอไป

39

สวนท 2


2.8 สอสะทอนเสยงของหญงและชายในสงคมไดอยางเปนธรรม


ผรวมเวทสวนใหญมความเหนวาสอไมไดสะทอนเสยงของกลมตาง ๆ ในสงคมอยางเปนธรรม มกสะทอนเสยงของรฐ หรอเสยงของกลมอำานาจมากกวา โดยมขอวจารณสอใน 2 ดาน คอสอมอคตกบผดอยโอกาส กลมชาตพนธ ภาษา ศาสนา การเมองและสงคม เชน กลมแรงงานขามชาต ชนกลมนอยตาง ๆ สอมกไมสะทอนทศนะทแทจรงของคนเหลาน หรอใชภาษาทแสดงการดหมนชาตพนธทแตกตาง สวนอกดานหนงสอกยนยอมทจะยอมรบวาทกรรมของรฐในการเสนอขาวเกยวกบกลมชาตพนธ เชน ใชคำาเรยกขานตามทรฐกำาหนด เปนตนวาชาวไทยมสลม สอใชคำาวาไทย ไมใชคำาวามลายในการเรยกคนในสามจงหวดชายแดนภาคใต








2.9 ประเทศมนโยบายดานไอซททสอดคลองสมพนธกนโดยมเปาหมายเพอสนองความตองการดานขาวสารของพลเมองทงมวล รวมทงประชาคมของคนทดอยโอกาส


แมแผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ฉบบท 2) ของประเทศไทย พ.ศ. 2552-2556 (ค.ศ. 2009 - 2013) ทจดทำาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) จะมเปาหมายในเชงการพฒนาสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนรทสอดคลองกบทศทางการพฒนาของประเทศ และในการกระจายโครงสรางพนฐานสารสนเทศและ

“สอมอคตกบผดอยโอกาส กลมชาตพนธ

ภาษา ศาสนา การเมองและสงคม

40

สวนท 2


การสอสารไปสประชาชนทวประเทศ รวมถงผดอยโอกาส ผสงอาย และผพการ รวมทงแผนบรอดแบนดแหงชาต ทตงเปาหมายใหประชากรไมตำากวา 50% เขาถงอนเทอรเนตบรอดแบนดไดภายใน 5 ปขางหนา แตผรวมเวทแสดงความคดเหนวาการดำาเนนงานตามแผนแมบทของหนวยงานทเกยของมกไมสอดคลองกน และรฐยงไมสามารถลดความเหลอมลำาของชองวางดจตอลระหวางเมองกบชนบทได การทำาโครงสรางพนฐานตาง ๆ เกดขนจากบรษทเอกชนทไดรบสมปทานจากรฐเปนฝายดำาเนนการมากกวาหนวยงานของภาครฐเอง


1 ประเทศไมไดมาตรฐานตามดชนนชวด






2.10 ประเทศมนโยบายดานไอซททสอดคลองสมพนธกนโดยมเปาหมายเพอสนองความตองการดานขาวสารของพลเมองทงมวล รวมทงประชาคมของคนทดอยโอกาส


ผรวมเวทสวนใหญใหความเหนวารฐแทรกแซงสอดวยการใหเงนโฆษณา ทำาใหเนอหา

เบยงเบนไปในลกษณะทเปนการแกตาง สนบสนน หรอสงเสรมทศนะของรฐบาลและหนวย

งานของรฐ ผรวมเวทชใหเหนตวอยางและวธการของรฐบาลตาง ๆ หลายรฐบาลทใชการ

ใหเงนโฆษณาหรองบประมาณประชาสมพนธจากหนวยงานของรฐและรฐวสาหกจแกสอ

เพอไมใหเสนอขาวหรอบทบรรณาธการทวพากษวจารณรฐบาล ขาราชการระดบสง หรอ

หนวยงานนน ๆ หากนกขาวยงคงนำาเสนอเนอหาขาวหรอคอลมนทวพากษวจารณรฐบาล

สอนน ๆ อาจจะถกถอดโฆษณา หรอมการซอพนทสอเพอนำาเสนอเนอหาแบบกงโฆษณา

ประชาสมพนธ หรอ advertorial จากมมมองของหนวยงานทเกยวของ

การเขามาแทรกแซงสอโดยรฐและหนวยงานตาง ๆ มวธการทคอนขางแนบเนยน

เชน รฐบาลใหเงนแกสอผานงบโฆษณาหรองบประชาสมพนธของรฐวสาหกจ รฐบาลมก

ไมไดแทรกแซงโดยตรงทนกขาว แตดำาเนนการผานบรรณาธการ หรอใชวฒนธรรมความ

สมพนธเชงอำานาจทผนอยมกเกรงใจผใหญทมอำานาจมากกวา เชน รฐมนตรโทรศพทมา

41

สวนท 2


ขอบรรณาธการไมใหวจารณ ไมใหสมภาษณแหลงขาวบางคน หรอไมใหเสนอขาวเปดเผย

ความจรงทกระทบกระเทอนรฐบาล นอกจากน การทรฐบาลใหเงนแกสอยงหวงผลในการปน

กระแสขาวทสนบสนนรฐบาล หรอเพอตอบโตฝายตรงขามทางการเมอง








2.11 ตลาดโฆษณามความกวางขวางพอสำาหรบชองทางสอทหลากหลาย


ผรวมเวทสวนใหญมความเหนวาตลาดโฆษณาในปจจบนมความกวางขวางพอสำาหรบชอง

ทางสอทหลากหลาย โดยงบประมาณโฆษณาสวนใหญเกอบ 60% เปนเงนโฆษณาในสอ

โทรทศน และตลาดโฆษณามแนวโนมขยายไปสการสนบสนนกจกรรมเชนการจดอเวนท

ของหนวยงานตาง ๆ ทงของบรษทเอกชนและของหนวยงานภาครฐ อยางไรกด สวนแบง

โฆษณาของสออนเทอรเนตยงมนอยมาก

แมวาตลาดโฆษณาในปจจบนมความกวางขวางแตรฐกยงสามารถมอทธพล โนมนาว

ทศทางของรายงานขาวและคอลมนตางๆ ผานงบโฆษณาและประชาสมพนธของรฐวสาหกจ

รวมทงสามารถใชงบประมาณของรฐในการจดตงสอของตนเองขน เชนสถานโทรทศนกระทรวง

มหาดไทย

42

สวนท 2










* ดขอมลคาใชจายโฆษณาปพ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) และพ.ศ. 2552 (ค.ศ. 2009) ในภาคผนวก

43

สวนท 3


การกำากบดแลกจการวทยและโทรทศนมความโปรงใสและเปนอสระมการเปลยนแปลงสอของรฐใหเปนสอสาธารณะอยางแทจรง

สวนท 3:

44

สวนท 3


การกำากบดแลกจการวทยและโทรทศนมความโปรงใสและเปนอสระมการเปลยนแปลงสอของรฐใหเปนสอสาธารณะอยางแทจรง

3.1 มการออกกฎหมายการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน มการบงคบใช และมการสรางสงแวดลอม ซงเอออำานวยตอสอสาธารณะสอเชงพาณชยและสอชมชน


พระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 (ค.ศ.

2008) มการบงคบใชในเดอนกมภาพนธ 2551 (ค.ศ. 2008) แทนทพระราชบญญตวทยกระจาย

เสยงและวทยโทรทศน พ.ศ. 2498 (ค.ศ. 1959) และฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2502 (ค.ศ.

1959), 2521 (ค.ศ. 1978) และ 2530 (ค.ศ. 1987) ขณะเดยวกน พระราชบญญตองคกร

จดสรรคลนความถและกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) ซงมการประกาศใชเมอเดอนกมภาพนธ 2543 (ค.ศ. 2000) ตางก

มบทบญญตกำาหนดประเภทของสอวทยและโทรทศนตามหลกสากลเปนครงแรก คอแบงเปน 3

ประเภท ไดแก สอสาธารณะ สอเชงพาณชย และสอชมชน ทำาใหเกดความเคลอนไหวอยาง

คกคกในภาคประชาชนและกลมตาง ๆ ทองถนในชวงสบปทผานมา มการจดตงสถานวทยชมชน

สถานวทยทองถนเชงพาณชย กจการเคเบลทว และโทรทศนดาวเทยมกระจายไปทวประเทศ

อยางไรกด ยงมปญหาอปสรรค

ในดานการกำากบกจการทไมเอออำานวย

ตอการจดตงและพฒนากจการสอวทย

และโทรทศนทกอตงขนใหม เนองจากยงไมมการจดตงคณะกรรมการกจการกระจายเสยง

กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมตามพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถฯ

ฉบบใหม4 ทำาใหมชองวางในเรองการใหใบอนญาตและการกำากบดแลกจการ ในชวงทผานมา

คณะอนกรรมการกจการวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน ไดใหผประกอบการวทยชมชน

มายนแบบขอรบใบอนญาตประกอบกจการชวคราว ปรากฏวามวทยชมชนกวา 6,000 แหง

4 เนองจากยงไมมการจดตงองคกรอสระเพอกำากบดแลกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน ตามพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและ

กำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

(ค.ศ. 2007) ซงประกาศใชภายหลงการรฐประหารเมอเดอนกนยายน 2549 (ค.ศ. 2006) กำาหนดใหมองคกรอสระหนงองคกรทำาหนาทกำากบดแล

กจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม จงมการยกรางแกไขพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถฯ พ.ศ. 2543 (ค.ศ.

2000) พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถฯ ฉบบใหมผานกระบวนนตบญญตเมอวนท 15 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) และประกาศ

ในพระราชกจจานเบกษาเมอวนท 16 ธนวาคม พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010)

“การมสอจำานวนมากเปนความงดงาม ไมนา

มองเปนปญหาเสยทงหมด”

45

สวนท 3


มาขอขนทะเบยน ในจำานวนนม 150 สถานทดำาเนนการโดยไมมโฆษณาและยงมอกกวา

1,000 สถาน ทไมไดมาขนทะเบยน โดยมวทยชมชนของกลมการเมอง เชน กลมเสอแดง

หรอ นปช. ทไมไดขนทะเบยนรวมอยดวย

สงแวดลอมใหมของวงการวทยและโทรทศน ทเกดขนจากการตระหนกรในสทธตาม

กฎหมายของประชาชน ความตองการขาวสารขอมลทสอดคลองกบชวตในดานตาง ๆ และ

ความตองการพนทในการสอสารแสดงความคดเหนทำาใหเกดสภาวะการแขงขน การเรยน

ร และการสรางประสบการณในหลากหลายมต ผรวมเวทอภปรายวาสงแวดลอมใหมนไม

ไดรบการสนบสนนจากนโยบายของรฐ และถกมองวาเปนปญหาทางการเมอง จงยงไมเกด

สภาพของระบบวทยและโทรทศนทมการแบงประเภทเปน 3 กลมอยางแทจรง เชน กลม

สอเอกชนในทองถนยงไมมสถานภาพในทางปฏบตทชดเจน ผรวมเวทแสดงความคดเหน

วาการมสอจำานวนมากเปนความงดงาม ไมนามองเปนปญหาเสยทงหมด แตในชวงความขด

แยงระหวางรฐบาลและกลม นปช. วทยชมชนจำานวนมากถกปด โดยรฐอาศยอำานาจตาม

บทบญญตของพระราชกำาหนดบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005)

ผานศนยอำานวยการแกไขสถานการณฉกเฉน (ศอฉ.) รวมกบอำานาจตามพระราชบญญตวทย

คมนาคม พ.ศ. 2498 (ค.ศ. 1955) ผานคณะกรรมการกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กทช.)

ในการยดเครองสง สงปด และจบกมผดำาเนนการวทยชมชนของกลมเสอแดงในจงหวดทาง

ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ นอกจากน ผรวมเวทยงเหนวาการทสอวทยชมชน

ไมสามารถหารายไดจากโฆษณาอาจมผลกระทบตอความอยรอด รฐตองใหการสนบสนนจาก

เงนกองทนทจดสรรจากรายไดขององคกรกำากบดแล และวทยชมชนจำาเปนตองหารายไดจาก

สมาชกและเงนบรจาครวมดวยอกทางหนง








46

สวนท 3


3.2 มการออกกฎหมายการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนมการบงคบใชและมการสรางสงแวดลอมซงเอออำานวยตอสอสาธารณะสอเชงพาณชยและสอชมชน


พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทย

โทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) ฉบบใหม ซงแกไขเพมเตมสาระ

สำาคญของพระราชบญญตฉบบ พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) ในเรองการมองคกรกำากบกจการ

องคกรเดยว และวธการสรรหาคณะกรรมการกำากบกจการฯ ไดถกออกแบบมาใหเปนองคกร

ของรฐทเปนอสระ และมกระบวนการสรรหาคณะกรรมการทเปดใหผมสวนเกยวของ ไดแก

หนวยงานของรฐ ภาคประชาสงคม และอตสาหกรรมสอ เขาไปมสวนรวมโดยตรง ราย

ชอผทผานกระบวนการสรรหา จำานวน 44 คน จะถกตรวจสอบคณสมบตและคดเลอกโดย

วฒสมาชกในขนสดทายจำานวน 11 คน เพอแตงตงเปนกรรมการกำากบกจการวทย กจการ

โทรทศน และกจการโทรคมนาคมตอไป

ผรวมเวทไดอภปรายวาแมการออกแบบในกฎหมายจะมเจตนาใหองคกรกำากบกจการฯ

เปนองคกรอสระ แตเมอยงไมมการประกาศใชพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ

และกำากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคมฉบบใหม และ

การสรรหากรรมการกำากบกจการฯ จงยงไมสามารถระบไดวาจะมความโปรงใส และความ

เปนอสระมากนอยเพยงใด อยางไรกดจากประสบการณในอดตทผานมา พบวามปญหาใน

เรองกระบวนการสรรหาและการมสวนรวมของภาคประชาสงคม โดยกลมทเปนเจาของคลน

ความถเดมทเปนหนวยงานของรฐ และเจาของกจการสอขนาดใหญใชอทธพลในการสงตว

แทนเขาไปเพอใหไดรบคดเลอกเปนกรรมการ


1 ประเทศไมไดมาตรฐานดชนตวชวด






47

สวนท 3


3.3 องคกรอสระนกำากบดแลบรการดานวทยและโทรทศนและการออกใบอนญาตเพอประโยชนสาธารณะ และใหหลกประกนทเปนธรรมและเนอหาทสะทอนความหลากหลายของความคดเหนตางๆในสงคม


ในขอนผรวมเวทสรปวาไมลงคะแนน เนองจากยงไมมการจดตงองคกรอสระ และ

อนกรรมการกจการวทยกระจายเสยงและกจการโทรทศนทำาหนาทในชวงการเปลยนผาน จง

ไมอาจลงความเหนได







คะแนนเฉลย n/a

3.4 องคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะรบผดชอบตอประชาชนผานคณะกรรมการซงเปนตวแทนของสงคมโดยไดรบคดเลอกอยางเปนอสระเปดเผยและโปรงใส


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทยขององคการกระจายเสยงและ

แพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (ส.ส.ท.) ซงเปนองคกรสอโทรทศนสาธารณะแหงแรก

กอตงขนในปพ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) ตามพระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพร

ภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ. 2551

พระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ.

2551 (ค.ศ. 2008) กำาหนดใหมกรรมการนโยบายจำานวน 9 คน ซงสรรหาและแตงตงจาก

ผทรงคณวฒซงเปนบคคลผมความร ประสบการณ และเปนผทมผลงาน หรอเคยปฏบต

48

สวนท 3


งานทแสดงใหเหนถงการเปนผมความร หรอความเชยวชาญ ในดานกจการสอสารมวลชน

บรหารจดการองคกร สงเสรมประชาธปไตย การพฒนาชมชนหรอทองถน การเรยนรและ

ศกษา การคมครองและพฒนาเดก เยาวชนหรอครอบครว หรอการสงเสรมสทธของผดอย

โอกาสทางสงคม กฎหมายกำาหนดใหกระบวนการสรรหาดำาเนนการโดยกรรมการสรรหา

จำานวน 15 คน ประกอบดวยตวแทนขององคกรวชาชพสอ ภาคประชาสงคม และสวน

ราชการ ทำาหนาทคดเลอกบคคลทมคณสมบตตามกฎหมายกำาหนดและไมมผลประโยชนทบ

ซอน ดวยหลกเกณฑและวธการทโปรงใสและเปนธรรม

สำาหรบสอวทยและโทรทศนของรฐ เชน สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย

(สวท.)สถานโทรทศนแหงประเทศไทยชอง 11 (สทท.) ของกรมประชาสมพนธ และองคการ

สอสารมวลชนแหงประเทศไทย (อสมท.) ซงจดทะเบยนเปนบรษทในตลาดหลกทรพยแต

กระทรวงการคลงถอหนใหญ และดำาเนนกจการสถานวทยและสถานโทรทศนชอง 9 นน

คณะกรรมการและผอำานวยการไดรบการแตงตงโดยรฐมนตรประจำาสำานกนายกรฐมนตรท

กำากบดแลดานส



2 ประเทศไดมาตรฐานดชนตวชวดเพยงบางดาน

3 ประเทศไดมาตรฐานดชนตวชวดในหลายดาน

4 ประเทศไดมาตรฐานดชนตวชวดสวนใหญ

5 ประเทศไดมาตรฐานดชนตวชวดทกดาน


49

สวนท 3


3.5 มขอหามมใหเจาหนาทของรฐและพรรคการเมองและผมผลประโยชนทางเศรษฐกจในอตสาหกรรมสอวทยและโทรทศนเปนกรรมการนโยบายในองคกรสอของรฐหรอองคกรสอสาธารณะ


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทย เชนเดยวกบขอ 3.4

พระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ.

2551 (ค.ศ. 2008) มาตรา 21 และ 22 กำาหนดใหผดำารงตำาแหนงกรรมการนโยบายตองไม

เปนขาราชการประจำา พนกงานหรอลกจางของรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ ไมเปน

ผดำารงตำาแหนงในทางการเมอง สมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน กรรมการหรอผดำารง

ตำาแหนงทรบผดชอบในการบรหารพรรคการเมอง หรอเจาหนาทในพรรคการเมอง ไมเปน

กรรมการในรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ ไมเปนหนสวน กรรมการ พนกงานในหาง

หนสวนหรอบรษททประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน หรอกจการโทรคมนาคม

หรอในหางหนสวนบรษททประกอบกจการเปนผผลตรายการใหองคการ และตองไมเปนผม

สวนไดเสยในกจการทกระทำากบองคการ หรอในกจการทมการแขงขนกบกจการขององคการ

ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม








50

สวนท 3


3.6 ความเปนอสระจากอทธพลทางการเมองในดานการบรรณาธการขององคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะไดรบการประกนตามกฎหมายและมการปฏบตจรง


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทย เชนเดยวกบขอ 3.4 และ 3.55

พระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย

พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) มาตรา 28 (2) กำาหนดใหคณะกรรมการนโยบายมอำานาจหนาท

“คมครองรกษาความเปนอสระของคณะกรรมการบรหาร ผอำานวยการ และพนกงานให

ปลอดจากการแทรกแซงใดๆ”

ผรวมเวทหลายคนแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง ในเรองความเปนอสระจาก

อทธพลทางการเมองในทางปฏบต จากเนอหาทปรากฏในรายการขาว รายการสถานการณ

การเมอง และรายการประเภทอน ผรวมเวทบางคนมความ

เหนวา เนอหาของสถานโทรทศนทวไทย แสดงอคตทางการ

เมอง ไมเปดใหฝายตรงขามมโอกาสแสดงความคดเหน เชน

ในชวงทมความขดแยงทางการเมองปพ.ศ. 2552 (ค.ศ. 2009)

และ 2553 (ค.ศ. 2010) ซงอาจจะไมไดเกดจากการทไมเปน

อสระทางการเมอง หรอความตงใจ แตอาจจะเปนความเชอโดยบรสทธใจของนกขาวและ

กองบรรณาธการ ผรวมเวทบางคนเหนวาการททวไทยถกวจารณวาวางตวไมเปนกลาง ทำาให

ตองตอบสนองดวยการแสดงความจงรกภกดใหปรากฏชดเจนตอสายตาสาธารณชน

มการอภปรายถงสาเหตททวไทยถกมองวามอคตในการเสนอขาวหรอรายการวา เปน

เพราะทวไทยเกดมาจากผลพวงของการรฐประหาร รฐบาลในขณะนนยดสถานไอทวจาก

บรษทชนคอรปอเรชน เพอกำาจดระบอบทกษณ อำานาจรฐไมตองการใหมสถานทเปนของ

ฝายตรงขามทางการเมอง ทำาใหไมอาจกลาวไดวาทวไทยมสถานะเปนสอสาธารณะ ทวไทย

จงไมสามารถทำาขาวอยางรอบดาน หรออาจจะเกดจากปญหาการคดเลอกพนกงานของทว

ไทย ซงไดบคคลทมความเชอทางการเมองคลายคลงกน ผรวมเวทยงไดใหความเหนวาสงคม

ไทยไมมสอทปลอดจากอทธพลทางการเมอง ทวไทยมอคตดวยสภาพองกบสถาบนอำานาจ

(Establishment) แทนทจะตงคำาถามหรอทาทายระบบอำานาจ ทวไทยกลบมทาทคอนขาง

ยอมรบระบบอำานาจในสงคม

ผรวมเวทยงไดใหความเหนวาทวไทยเกดขนจากการตอบสนองตอเสยงเรยกรองของ

ประชาคมเอนจโอดวย ทำาใหวาระขาวของทวไทยมความโนมเอยงใกลชดกบเรองทประชาคม

เอนจโอรณรงคตอสอย ในประเดนนมความเหนจากผรวมเวทวา คณะกรรมการนโยบายกม

5 มขอสงเกตพงบนทกไวคอ ในกลมผรวมเวทมผทเปนกรรมการนโยบายของทวไทยหรอองคการกระจายเสยงและเพรภาพสาธารณะแหงประเทศ

แหงประเทศไทย จำานวน 1 คน มกรรมการบรหาร จำานวน 1 คน ผอำานวยการ 1 คน อดตกรรมการนโยบาย 1 คน

คณะกรรมการนโยบายมอำานาจหนาทใน

การ “คมครองรกษาความเปนอสระของคณะ

กรรมการบรหาร ผอำานวยการและพนกงาน

ใหปลอดจากการแทรกแซงใด ๆ”

51

สวนท 3


องคประกอบทใหพนทกบภาคประชาสงคมหรอเอนจโอมาก คอมจำานวน 4 คน และมฝาย

สอ 2 คน แตมความเหนอกดานหนงวาวาระขาวแบบเอนจโอนนหาไมไดจากสถานโทรทศน

ชองอน ๆ จงถอวาเปนสวนสำาคญและมประโยชน และตองถอวาภาคประชาสงคมหรอเอนจ

โอเปนสวนหนงของสงคมไทย

มการอภปรายถงปญหา “ความไมเปนกลาง” หรอการเสนอขาวไมรอบดานของ

ทวไทยวาอาจจะมาจากสาเหตอน ๆ อก มผรวมเวทแสดงความเหนวา นาจะเกดขนจาก

ความไรประสทธภาพ (incompetency) และการขาดทกษะในการทำางานแบบวชาชพ

(unprofessional practice) มากกวาจะเกด

จากการสมคบคด และเมอปรากฏภาพวาทว

ไทยเสนอขาวไมเปนกลาง กมกจะมการหยบ

ยกขนมาหาสาเหตกนในทประชมขาววาเกด

จากปญหาอะไรบาง ซงเปนเรองของการทำางานทผดพลาด ไมมใครสงหรอแทรกแซงการ

ทำางานของหองขาว เปนเรองไมมเจตนา การททวไทยไมสามารถเปนกลางไดทกครงสาเหต

เกดจากความผดพลาดในการทำางาน

อยางไรกด ผรวมเวทแสดงความคดเหนวา ดวยเหตททวไทยดำาเนนงานดวยงบประมาณ

จากเงนภาษของประชาชน และเปนสอทประชาชนคาดหวงสงในเรองความเปนกลาง/เวท

สาธารณะของทกฝาย จงนาจะเสนอขาวสารอยางรอบดาน เปดพนท และเปนตวแทนความคด

เหนของทกฝาย ใหทกสทางการเมองไดใชสอทวไทยอยางเทาเทยมกน และควรรกษาความเปน

อสระดวยการไมโนมเอยงไปในทางอำานาจรฐมากเกนไป โดยมกไมตอตานคดคานหรอตงคำาถาม








“ทวไทยไมสามารถเปนกลางไดทกครง

สาเหตเกดจากความผดพลาดในการทำางาน”

52

สวนท 3


3.7 องคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะไดรบการสนบสนนทางการเงนอยางเพยงพอเพอปองกนการกาวกายโดยพลการผานทางงบประมาณและความกดดนในเชงพาณชย


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทย เชนเดยวกบขอ 3.4, 3.5

และ 3.6

พระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพร ภาพสาธารณะแหงประเทศไทย

พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) มาตรา 12 บญญตวา “ใหองคการมอำานาจจดเกบเงนบำารงองคการ

จากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในอตรารอยละ

หนงจดหาของ ภาษทเกบจากสราและยาสบตามกฎหมายวาดวย ส ร า แ ล ะ

กฎหมายวาดวยยาสบและจดสรรใหเปนรายไดขององคการโดยใหมรายไดสงสดปงบประมาณ

ละไมเกนสองพนลานบาทและใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงมอำานาจในการปรบเพม

รายไดสงสดตามมาตรานทกสามป เพอใหองคการม

รายไดเพยงพอตอการดำาเนนการตามวตถประสงค โดย

ใหพจารณาถงอตราเงนเฟอของปทผานมาประกอบกบ

ขอบเขตการดำาเนนงานขององคการทเปลยนแปลงไป

..รายไดสวนทเกนจากรายไดสงสดทกำาหนดไว ใหองคการ

นำาสงเปนรายไดแผนดน”

ผ ร ว ม เ ว ท อ ภ ป ร า ย ถงความพอเพยงของรายไดจากภาษสราและยาสบป

ละไมเกน 2,000 ลานบาทวาเปนจำานวนทเหมาะสมเพยงใด เปนขอจำากดหรอเปนขอด

สำาหรบสถานโทรทศนทวไทย ผรวมเวทใหความเหนวาการทกฎหมายใหหลกประกนเรองงบ

ประมาณ โดยไมตองผานกระบวนการจดสรรของรฐบาลหรอไดรบความเหนชอบจากรฐสภา

ในแตละป ถอเปนหลกประกนสำาคญทงเรองความพอเพยงของงบประมาณ และความเปน

อสระในการบรหารงานของทวไทย ปทผานมาทวไทยมรายไดเกน 2,000 ลานบาท ไดสงคน

กระทรวงการคลงไปจำานวน 200 ลานบาท นอกจากน ในสองปแรกทวไทยมงบประมาณ

เพยงพอตอคาใชจาย และสามารถจดสรรงบประมาณสวนหนงสำาหรบใชในการกอสราง

อาคารใหมของสถาน

อยางไรกด แมยงไมอาจประเมนไดวา

ตนทนทแทจรงของการดำาเนนกจการทงหมดใน

รอบสองปนอยทจำานวนเทาไร แตการบรหาร

งานอยในมาตรฐานทเทยบเคยงไดกบสถาน

“หากสถานทวไทยไดรบความนยมสงจาก

ประชาชน รฐบาลใด ๆ กเขามาแกไข

เปลยนแปลงสถานภาพทางกฎหมายของสถาน

หรอมาแทรกแซงงบประมาณไมได”

กฎหมายกำาหนดวา “ใหมรายไดสงสด

ปงบประมาณละไมเกนสองพนลานบาท และ

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงมอำานาจ

ในการปรบเพมรายไดสงสดตามมาตรานทก

สามป เพอใหองคการมรายไดเพยงพอตอ

การดำาเนนการตามวตถประสงค”

53

สวนท 3


โทรทศนของเอกชน เชน ระดบเงนเดอนของผบรหารและพนกงานอยในอตราใกลเคยงกน

นอกจากน ผรวมเวทไดแสดงความเหนวาหลกประกนทสำาคญอกขอหนงมาจากสาธารณชน

กลาวคอ หากสถานทวไทยไดรบความนยมสงจากประชาชน รฐบาลใด ๆ กเขามาแกไข

เปลยนแปลงสถานภาพทางกฎหมายของสถาน หรอมาแทรกแซงงบประมาณไมได








3.8 ในทางเทคนคประชาชนสามารถเขาถงการแพรภาพขององคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะไดในขอบเขตทวประเทศ


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทย เชนเดยวกบขอ 3.4, 3.5, 3.6

และ 3.7

จากผลการสำารวจการรบชมทางเทคนค พบวาการออกอากาศของสถานโทรทศนทว

ไทยสามารถเขาถงผชมทวประเทศได 90% มสวนทเปนจดบอดบางประมาณ 10% เชน ท

แมสอด จ.ตาก และจ.แมฮองสอน เปนตน อยางไรกด การสงสญญาณรายการจากเคเบลทว

ทองถน ทวดาวเทยม และอนเทอรเนตชวยแกไขจดบอดดงกลาวได

54

สวนท 3









3.9 องคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะเสนอรายการทมรปแบบหลากหลายสำาหรบคนดทกกลม


ในขอนผรวมเวทใหคะแนนเฉพาะสถานโทรทศนทวไทย เชนเดยวกบขอ 3.4, 3.5,

3.6, 3.7 และ 3.8

ผงรายการของสถานโทรทศนทวไทยมสดสวนของรายการขาวและสาระเปนเนอหา

หลก โดยประกอบดวยรายการขาว รอยละ 40 รายการสาระประโยชน รอยละ 30 และ

รายการสาระบนเทง รอยละ 30 ผรวมเวทอภปรายวาสถานโทรทศนทวไทยเปนสถานท

เสนอรายการสำาหรบคนดทเปนชนชนกลางในเมองเปนหลก และเปนกลมผสงอาย ยงเขาถง

คนดหนมสาวและคนดในชนบทไดไมมาก อยางไรกด มกลมองคกรทเคลอนไหวในชมชน

ตาง ๆ กลมททำางานกบเอนจโอในเมองและชนบทนยมดรายการของทวไทย เชน รายการ

เวทสาธารณะ รายการนกขาวพลเมอง และยงมกลมคนดในสามจงหวดชายแดนภาคใต

เพราะทวไทยเสนอเนอหาเกยวกบปญหาของคนในสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนประจำา

มากกวาสถานโทรทศนชองอน

55

สวนท 3









3.10 องคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะเสนอขอมลทสมดลและยตธรรมในรายการขาวและเหตการณปจจบน สะทอนทกมมมองและความเหนอนหลากหลายอยางเตมท



3.6, 3.7, 3.8 และ 3.9

ผรวมเวทใหความเหนวา โดยทวไปสถานโทรทศนทวไทยพยายามจะทำาหนาทใน

รายการดานขาวและรายการเหตการณปจจบนอยางสมดลและยตธรรม เชน ทวไทยม

รายการทเปดใหมการอภปรายถกเถยงขอขดแยงทางการเมอง อาท รายการตอบโจทย ซง

ขาดหายไปในสถานโทรทศนชองอน ผรวมเวทแสดงไดความคดเหนวา แมรปแบบรายการจะ

หลากหลายมาก แตทศนะทางการเมองของรายการเหลานนยงคอนขางจำากด ไมครอบคลม

ความแตกตางหลากหลายทางการเมองอยางเพยงพอ เชน ไมสะทอนเสยงของกลมฝายซาย

ทางการเมอง เปนตน

“แมรปแบบรายการจะหลากหลายมาก แต

ทศนะทางการเมองของรายการเหลานนกยง

คอนขางจำากด ไมครอบคลมความแตกตาง

หลากหลายทางการเมองอยางเพยงพอ”

56

สวนท 3


คะแนนขอ3.10







3.11 องคกรวทยและโทรทศนของรฐและสาธารณะเสนอเรองราวทมเนอหาหลากหลายและรปแบบทสรางสรรคเทาทจะสามารถทำาไดจากงบประมาณทมอย



3.6, 3.7, 3.8, 3.9 และ 3.10

คณะกรรมการนโยบายขององคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหง

ประเทศไทย ไดกำาหนดใหเสนอรายการจากตางประเทศในกลมรายการสาระประโยชนได

ไมเกนรอยละ 25 และไมเกนรอยละ 25 ในกลมรายการสาระบนเทง และตองสงเสรมผ

ผลตรายการอสระเพอใหสามารถนำาเสนอรายการทมเนอหาทหลากหลาย และรปแบบท

สรางสรรคเทาทจะทำาได (ดการอภปรายแสดงความคดเหนขอ 3.9 ประกอบ)








57

สวนท 3


3.12 วทยและโทรทศนชมชนไดรบการสงเสรมเปนพเศษใน

ฐานะทเปนสอทมศกยภาพในการทำาใหชมชนเขาถงคลนความถไดมาก

ขน


ผรวมเวทอภปรายวาขณะนมสถานวทยชมชนจำานวนมากราว 8,000 สถาน ซงเกดจากการตระหนกรในสทธการสอสารของตน รวมทงกลมตาง ๆ มการใชสอเพอสทธทางการเมองในระบอบประชาธปไตย ปจจบนวทยชมชนมลกษณะเปดเสรกลาย ๆ โดยยงไมมองคกรอสระในการกำากบดแล รฐไมมอำานาจในการปดสถานเหลานตามกฎหมาย แตกไมสงเสรมใหดำาเนนการไดอยางเปนอสระหรอสงเสรมใหมความเขมแขง ในทางกลบกนผรวมเวทใหความเหนวารฐกลบไปสงเสรมสถานทจดตงโดยหนวยงานความมนคงของรฐ เชน สถานของกองอำานวยการรกษาความมนคงภายใน (กอ.รมน.) ผรวมเวทแสดงความคดเหนวาในสมยรฐบาลไทยรกไทย นายกรฐมนตร พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร มนโยบายสงเสรมวทยชมชนโดยใหโฆษณาไดชวโมงละ 6 นาท และเปดใหไปจดทะเบยนกบกรมประชาสมพนธ แตกเปนการสงเสรมทขดกบหลกการของสถานวทยชมชนทดำาเนนการโดยชมชนแบบไมมโฆษณา ผรวมเวทเหนวาหากมการสงเสรมจรง ๆ วทยชมชนสามารถพฒนาเปนสอทมศกยภาพ และเปนสถานของชมชนจรง ๆ ในอนาคต แตถาปลอยปละละเลยกจะตกอยในสภาพไรทศทาง และอาจถกครอบงำาโดยรฐ








สำาหรบสวนท 3 3.6

58

สวนท 3


59

สวนท 4


สอมความเปนวชาชพในระดบสง

สวนท 4:

60

สวนท 4


สอมความเปนวชาชพในระดบสง

4.1 สอปฎบตตามจรรยาบรรณทางวชาชพทมการบงคบใชโดยองคกรทควบคมกนเองซงรบเรองรองเรยนจากสาธารณะ

บทวเคราะห องคกรและสมาคมวชาชพสอตาง ๆ เชน สภาการหนงสอพมพแหงชาต สมาคมนก-

ขาววทยและโทรทศนไทย และองคกรสอ เชน องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะ

แหงประเทศไทย (ทวไทย ทวสาธารณะ) หนงสอพมพบางกอกโพสต เดอะ เนชน มขอ

บงคบจรรยาบรรณทางวชาชพในลกษณะการควบคมกนเอง (self-regulation)

ผรวมเวทอภปรายเหนเปน 2 แนวทางในประเดนการควบคมกนเองของนกวชาชพวา

องคกรและสมาคมวชาชพสอมลกษณะเปนเสอกระดาษ ไมจรงจงในการควบคมกนเอง มก

ถอคตแมลงวนไมตอมแมลงวน มวฒนธรรมความเปนพนองและความเกรงใจทำาใหวธการ

ตรวจสอบกนเองไมไดผล และองคกรขาดความนาเชอถอในสายตาสาธารณชน

ความเหนอกฝายหนงเชอวา เปนวธการทไดผล กลาวคอองคกรและสมาคมวชาชพ ม

ฝายรบเรองราวรองทกข และมขอบงคบในการดำาเนนการตรวจสอบและลงโทษนกวชาชพท

กระทำาผดจรรยาบรรณ วธการคอเมออนกรรมการรบเรองรองทกขแลว จะสงเรองกลบไปยง

ตนสงกดใหตรวจสอบ ดำาเนนการลงโทษ และชแจงขอเทจจรงกลบมาทสมาคมวชาชพ

ผรวมเวทใหความเหนเพมเตมวา แมวาจะถกสอละเมดบอยครง ประชาชนสวนใหญก

ไมคอยรองทกขตอองคกรวชาชพเพราะไมเชอวาองคกรวชาชพจะพทกษสทธใหได เรองทสอ

มกกระทำาผดตอจรรยาบรรณวชาชพม 3 ดาน คอ ขาวอาชญากรรมมกลงขาวทพพากษาผ

ตองสงสยหรอผตองหาวาเปนอาชญากรทงทคดยงไมเขาสกระบวนการยตธรรม ขาวบคคล

สาธารณะหรอผมชอเสยงในสงคมซงมกถกละเมดในความเปนสวนตว และขาวการโจมตหรอ

ใสรายปายสบคคลโดยปราศจากความจรง เชนขาวโจมตฝายตรงขามทางการเมอง การพาด

หวขาวแบบสดโตง ผรวมเวทใหความเหนวาสอ

มกถอเสรภาพของสอเปนใหญและไมคอยยดถอ

จรรยาบรรณแหงวชาชพในการปฏบตหนาทของ

ตน บางคนคดวาตนเองมอภสทธเหนอคนอน

รายงานขาวทละเมดสทธผอนจงปรากฎใหเหนอย

เสมอและในทางปฏบตองคกรวชาชพไมสามารถ

ควบคมจรรยาบรรณของสมาชกได

ผรวมเวทชวาสาเหตทควบคมกนเองไมไดมาจากการไมมบทลงโทษ ดงนน มาตรการ

ควบคมกนเองจงไรประสทธภาพ

“องคกรและสมาคมวชาชพสอมลกษณะเปน

เสอกระดาษ ไมจรงจงในการควบคมกนเอง

มกถอคตแมลงวนไมตอมแมลงวน มวฒน-

ธรรมความเปนพนองและความเกรงใจทำาให

วธการตรวจสอบกนเองไมไดผล และองคกร

ขาดความนาเชอถอในสายตาสาธารณชน”

*ดขอบงคบดานจรยธรรมแหงวชาชพหนงสอ สภาการหนงสอพมพแหงชาต พ.ศ. 2541 (ค.ศ. 1998) ในภาคผนวก

61

สวนท 4


มผแสดงความคดเหนวา แนวทางแกไขในเรองนอาจจะตองมองไปทการกำากบ

ดแลและควบคมจรรยาบรรณรวมกนระหวางองคกรวชาชพและหนวยงานของรฐ (co-

regulation) รวมทงการมผตรวจการสอในอนาคต (ombudsman)








4.2 มาตรฐานของการรายงานขาวเปนไปตามหลกพนฐานของการรายงานขาวในเรองความถกตองแมนยำาและความยตธรรม


ผรวมเวทสวนใหญมความเหนวานยามขาวกำาลงเปลยนไปและมาตรฐานของการ

รายงานขาวในเรองความถกตองแมนยำาและความยตธรรมกกำาลงมปญหามาก กลาวคอ สอ

จำานวนมากประกาศเลอกขางทางการเมอง (partisan media) มการแบงขว (polarization)

กระทงมสอทมจดยนทางการเมองแบบสดโตง

(extremist) ทำาตวเปนสอแดงหรอสอเหลองแบบสอ

เจาพอ (vigilante media) ระยะน จงเปนหวงเวลา

สำาคญททดสอบความเปนมออาชพของสอในเรอง

การ

ไมเขาขางฝายหนงฝายใดทางการเมอง การใหความ

ยตธรรมตอทกฝาย และการรายงานขาวบนขอมลท

ถกตองแมนยำา

ผรวมเวทอภปรายยกตวอยางวาสอนำาขาวลอหรอเรองซบซบมานำาเสนอเปนรายงาน

ขาว ทำาใหหลกการของคำานยามวาอะไรเปนขาวเลอนหายไป ทกอยางสามารถถกนำามาเสนอ

ในสอได เมอรายงานขาวผดพลาดกไมมการแกไข หรอไมเปดพนทใหผอานแสดงความคด

เหน หรอโตแยงในเรองตาง ๆ ทสอนำาเสนอไป การเอยงขางทางการเมองของสอกระแส

“สอจำานวนมากประกาศเลอกขางทางการ

เมอง (partisan media) มการแบงขว (po-

larization) กระทงมสอทมจดยนทางการ

เมองแบบสดโตง (extremist) ทำาตวเปนสอ

แดงหรอเหลองแบบสอเจาพอ

(vigilante media)

62

สวนท 4


หลก ทำาใหเรองการรายงานขาวและความเหนทใหความ

ยตธรรมตอทกฝายแบบมออาชพไมถกนำามาปฏบตอกตอไป

ผรวมเวทไดแสดงความเหนวาระหวางสอวทยและโทรทศน และสอหนงสอพมพ พบ

วาสอหนงสอพมพทำาหนาทตามหลกการพนฐานของการรายงานขาวไดดกวาสอวทยและ

โทรทศน แตรายการเลาขาวจากหนงสอพมพทางสอวทยและโทรทศน จดวาเปนรปแบบท

ชวยใหเกดสมดลของวาระขาวและความคดเหนไดบาง สงทขาดหายไปคอรายงานขาวเจาะ

แบบสบสวนสอบสวน (investigative report) เนองจากสอใชวธโจมตซงกนและกนทางการ

เมอง แทนทจะเสาะแสวงหาขอเทจจรงเชงลกแลวนำามารายงาน ทำาใหความนาเชอถอของ

สอในขณะนตกตำาลงไปมาก ใบบนทกคะแนนขอ4.2







4.3 สอรายงานครอบคลมเหตการณตาง ๆ เรองราวและประเดนสงคมวฒนธรรม รวมทงธรกจ/เศรษฐกจ เรองราวในทองถนและขาวสบสวนสอบสวน


ผรวมเวทมความเหนวาสอในปจจบนเสนอขาวและรายงานเหตการณตาง ๆ ไดกวาง

ขวางพอสมควร แตอาจจะมลกษณะเราอารมณอยมาก (sensational) สงทขาดไปอยางเหน

ไดชดคอขาวสบสวนสอบสวน เชน มการเปดโปงและโจมตนกการเมอง แตไมมขอมลเจาะ

ลกเพยงพอทจะเอาไปใชดำาเนนการตอไดจรง และขาวทองถนกมพนทนอยในสอระดบชาต

สาเหตมาจากการทสำานกขาวและองคกรสอตาง ๆ ลวนตงอยในกรงเทพ คอมการกระจกตว

ไมกระจายไปในภมภาค มลกษณะรวมศนยสงมาก ยงไปกวานน การรายงานขาวยงสะทอน

มมมองจากสายตาของคนกรงเทพ

“ความนาเชอถอของสอในขณะนตกตำา

ลงไปมาก”

63

สวนท 4


ใบบนทกคะแนนขอ4.3 1 ประเทศไมไดมาตรฐานตามตวชวด






4.4 องคกรสอมวลชนสงเสรมเรองการใหโอกาสทเทาเทยมกนแกผปฏบตงาน โดยไมเลอกเชอชาต กลมทางสงคม ความเปนหญง-ชายและเพศสภาพความแตกตางทางศาสนาความพการและวย


องคกรสอมวลชนไมมนโยบายการจางงานทใหโอกาสเทาเทยมแกคนทกกลม ผรวม

เวทอภปรายวาองคกรสอยงมปญหามากในเรองน มการเลอกปฏบตทงเปดเผยและแอบแฝง

เพอตอบสนองโจทยทางการตลาด เชนจะจางบคลากรทหนาตาด อายนอย บางองคกรไมจาง

ผหญง ไมจางเกย หรอกลมขามเพศ ไมสงเสรมใหผทนบถออสลามเปนผประกาศขาว และ

ไมใหสวมชดฮยาบออกอากาศ บางแหงไมจางคนหนาคมเขมแบบแขก เปนตน

ผรวมเวทแสดงความเหนวาองคกรสอมวลชนไมมนโยบายเชงรก (proactive) ใน

การรบพนกงานทเปนผพการ และไมตนตวในเรองการใหคนทกกลมในสงคมมตวแทนอยใน

องคกรของตน








64

สวนท 4


4.5 นกหนงสอพมพและบรรณาธการไมเซนเซอรตนเอง


รวมเวทแสดงความคดเหนวา ในปจจบนการทำางานของนกหนงสอพมพและบรรณาธการของ

สอมวลชนทกแขนงมการเซนเซอรตวเองมาก โดยมสาเหตตาง ๆ กน ทงจากเจาของกจการ จากแรง

กดดนทางเมอง การแขงขนทางเศรษฐกจ โฆษณา และสงคมนอกองคกร รวมทงจากตวนกขาวเอง

ผรวมเวทยกตวอยางใหเหนวา การเซนเซอรตวเองของ

นกขาวอาจจะเกดจากความใกลชดกบแหลงขาวมากเกน

ไป นกขาวใหความเชอถอขอมลขาวสารจากแหลงขาว

นน ๆ เชน ในภาคใตฝายความมนคงจะเชญบรรณาธการ

ขาวโทรทศน ไปใหขอมลทเปนขาวกรองทางการทหาร

เปนประจำาทกเดอน จนบรรณาธการเกดความไวเนอเชอ

ใจและเหนคลอยตามขอมลทฝายความมนคงปอนมาให

ทศทางขาวทางโทรทศนเกยวกบภาคใตจงออกมาเหมอน ๆ กน นกขาวและบรรณาธการจงเปนเปา

หมายในการปฏบตการทางจตวทยาของฝายความมนคง ในอกดานหนงสอมวลชนกเสนอขาวความ

รนแรงในภาคใตนอยลงเพราะไมตองการตกเปนเครองมอของกลมผกอความไมสงบในภาคใต

สำาหรบตวนกขาวการเซนเซอรตวเองยงอาจจะมหลายสาเหต ผรวมเวทชใหเหนวาอาจจะ

เกดจากความตองการทจะปกปองแหลงขาวไมใหตกอยในอนตราย หรอจากความไมชดเจนวาอะไร

รายงานได อะไรรายงานไมได หรอเกดจากความกลว เชน เรองหมนพระบรมเดชานภาพ และ

มาตรา 112 นกขาวตองหารปแบบวธและภาษาในการเขยนเปนพเศษเพอหลกเลยงผลกระทบ

ทางการเมอง หรอในทางกลบกน กอาจจะเกดผลขางเคยงอกแบบหนงคอนกขาวจะเสนอเรองนน

ๆ มากขนแทนทจะเสนอนอยลงหรอไมเสนอเลย ดงนน ถาเรองใดรายงานแลวจะไมปลอดภยกบ

ตวเอง นกขาวกจะเซนเซอรไวกอน หรอหากไมตรงกบความเชอทางการเมองของตนเรองนนกจะ

ถกเซนเซอรเชนกน การเซนเซอรตวเองจงซมลกเขาไปในวชาชพมากขนเรอย ๆ แตอาจจะไมมการ

ยอมรบตอสาธารณะ

ผรวมเวทอภปรายวาหากมองอกดานหนง การ

เซนเซอรตวเองกอาจจะถอวาเปนการทำาหนาทตาม

จรรยาบรรณแหงวชาชพไดเชนกน เชน การเสนอ

ขาวทมเนอหาละเอยดออน สงผลกระทบตอสงคมสง

หรออาจทำาใหเกดการเลยนแบบ บรรณาธการอาจ

จะเสนอเปนขาวเลก ๆ อาท ขาวการ กระโดดราง

รถไฟฟาฆาตวตาย

“ฝายความมนคงจะเชญบรรณาธการขาว

โทรทศนไปใหขอมลทเปนขาวกรองทางการ

ทหารเปนประจำาทกเดอน จนบรรณาธการ

เกดความไวเนอเชอใจและเหนคลอยตาม

ขอมลทฝายความมนคงปอนมาให”

“ถาเรองใดรายงานแลวจะไมปลอดภยกบตว

เองนกขาวกจะเซนเซอรไวกอน หรอหากไม

ตรงกบความเชอทางการเมองของตนเรองนน

กจะถกเซนเซอรเชนกน”

65

สวนท 4









4.6 เอกชนทเปนเจาของสอกระแสหลกฉบบทกอตงมานานไมกาวกายความเปนอสระของกองบรรณาธการ


ผรวมเวทอภปรายไปในทศทางเดยวกนวา เจาของสอฉบบใหญทงภาษาไทยและ

ภาษาองกฤษมการกาวกายการทำางานของกองบรรณาธการมากขนในระยะหลง และมแนว

โนมจะเขามาแทรกแซงมากขนเรอย ๆ อาท ในการเสนอรายงานขาวหรอแสดงความคด

เหนทางการเมองในคอลมนประจำา หรอในกรณทขาวอาจจะกระทบกบรายไดโฆษณา หรอ

รายงานทเปนการชวยประชาสมพนธใหกบกจกรรมหรอกจการทเกยวของกบเครอขายธรกจ

ของเจาของสอ เปนตน

การใชอำานาจของเจาของสอมหลายลกษณะ เชน สงไมใหเสนอรายงานขาวหรอความ

คดเหน ปลดผเขยนออกจากคอลมนประจำาไมใหแสดงความคดเหนในพนทนนอก หรอกดดน

ใหนกขาวหรอหวหนาขาวตองลาออกจากงาน หรอประนประนอมกบเจาของธรกจทฟองรอง

หนงสอพมพของตน โดยทคดยงอยในกระบวนการยตธรรม และผเขยนคอลมนเชอวาขอ

เขยนของตนแสดงความคดเหน วพากษวจารณโดยสจรต และเปนธรรมตอธรกจนน ๆ ผ

รวมเวทแสดงความเหนวาจากกรณตาง ๆ ทำาใหเหนวารปแบบการกาวกายมมากขนและจะ

ขยายตวออกไปอกในอนาคต

66

สวนท 4









4.7 นกหนงสอพมพและองคกรสอสารมวลชนมความซอสตยมคณธรรมจรยธรรมและไมคอรปชน


องคกรสอหลายแหงมขอบงคบทางจรยธรรม (code of conduct) เพอควบคมเรอง

คณธรรม จรยธรรมของนกขาว อยางไรกด ผรวมเวทแสดงความคดเหนวาขณะนการตด

สนบนนกขาวมรปแบบทซอนเรนแนบเนยนแทนทจะเปนลกษณะการใหซองขาวเชนในอดต

เพราะขอบงคบทางจรยธรรมสวนใหญจะกำาหนดวารบของขวญทมมลคาเกนกวา 3,000 บาท

ไมได ดงนน แหลงขาว บรษทธรกจ ตางหาวธใหม ๆ ในการสรางความใกลชดสนทสนมกบ

นกขาว ใหสทธพเศษ เชน ใหกน ดม เทยวฟร ใหเดนทางไปทำาขาวตางประเทศฟรตลอด

รายการ หรอสนบสนนการอบรมนกขาวของสมาคมวชาชพ เปนตน








67

สวนท 4


4.8 ระดบขนเงนเดอนและเงอนไขสวสดการการทำางานของนกหนงสอพมพและผประกอบวชาชพสอแขนงอนๆมความเพยงพอ


ผรวมเวทมความคดเหนเปน 2 แนวทาง คอฝายหนงเหนวาระดบขนเงนเดอนและ

เงอนไขสวสดการการทำางานของนกหนงสอพมพมความเพยงพอตอการดำารงชพและทำางาน

อยางซอสตย โดยอตราเงนเดอนเรมตนสำาหรบผจบการศกษาระดบปรญญาตรดานสอสาร

มวลชนจะใกลเคยง หรอเทยบเทากบสาขาอน ๆ แตความกาวหนาจะแตกตางกน เงนเดอน

จะไมปรบขนมากนกในระยะสบหรอยสบป

สวนอกฝายหนงเหนวาระดบขนเงนเดอนคอนขางตำา แตมสงชดเชยอน ๆ จากองคกร

เชน บางองคกรจะใหโบนสหกเดอน เพอทดแทนอตราเงนเดอนทอยในระดบตำา หรอให

สวสดการดานทพกอาศย ใหเงนซอบาน เปนตน กลมทมระดบเงนเดอนตำากวานกขาว คอ

กลมชางภาพ และนกขาวทองถน ซงมรายไดจากการเขยนขาวเปนรายชน หากไดรบการเผย

แพรจงจะไดรบคาตอบแทน

ผลกระทบทเกดขนคอนกขาวตองหารายไดเพมเตมจากการทำางานอนนอกองคกร

ทำาใหทำางานในหนาทนกขาวไดไมเตมท องคกรสอบางแหงอนญาตใหนกขาวรบงานนอก

เพอชดเชยกบรายไดทไมสงมากนกจากองคกร

บอยครงนกขาวตองการทำารายงานขาวสบสวน

สอบสวน แตกมกไมไดโอกาสเพราะองคกรไม

สนบสนนงบประมาณ จงรายงานเฉพาะขาวททำา

ไมยากและขายได








“กลมทมระดบเงนเดอนตำากวานกขาว คอ

กลมชางภาพ และนกขาวทองถน ซงมรายได

จากการเขยนขาวเปนรายชน”

68

สวนท 4


4.9 นกวชาชพสอสารมวลชนสามารถเขาถงการฝกอบรมตางๆ ทเปนหลกสตรอยางเปนทางการ รวมทงโอกาสในการพฒนาเพมพนทกษะ


หลกสตรนเทศศาสตรและสอสารมวลชนระดบปรญญาตรมกวา 30 หลกสตรใน

มหาวทยาลยของรฐและมหาวทยาลยเอกชนทวประเทศ แตผลตบณฑตไมสอดคลองกบ

ความตองการของตลาดงานอาชพ ในสวนขององคกรสอนนเมอรบพนกงานแลวกเนนให

ทำางานใหแกองคกรมากวาจะสงเสรมใหทำางานไดอยางมออาชพ

ผรวมเวทแสดงความคดเหนวาการฝกอบรมเพอพฒนานกขาวอยางเปนระบบมนอย

มาก เปนลกษณะตางคนตางทำา แมวาจะมการอบรมเพมทกษะพนกงานอยบาง แตองคกร

สอสวนใหญเนนใหนกขาวทำางานมากกวาจะใหโอกาสในการพฒนาตวเองใหกาวหนาใน

ทกษะวชาชพ สวนองคกรวชาชพมการจดการฝกอบรมเพอเสรมทกษะบางดาน เชน การ

รายงานขาวสบสวนสอบสวน นอกจากน มหาวทยาลยกไมมหลกสตรทจดขนเพอ

พฒนาทกษะสำาหรบนกขาวทอยในวชาชพหรอนกขาวรนกลาง หลกสตรระดบบณฑตศกษา

มกเนนดานทฤษฎและวจย

แตในอกดานหนงผรวมเวทไดใหความเหนดวยวา เมอมการจดการฝกอบรมกมกพบ

ปญหาไมไดรบความรวมมอจากองคกร หรอจากหวหนางาน บรรณาธการ หรอตวนกขาว

แมจะเชญวทยากรจากตางประเทศกไมไดรบความสนใจมากนก








69

สวนท 4


4.10 นกหนงสอพมพและผประกอบวชาชพสอแขนงอน ๆ มการรวมตวกนเปนสหภาพแรงงานและหรอสมาคมวชาชพ

องคกรสอของเอกชนสวนใหญไมมสหภาพแรงงาน สอของรฐไมสามารถม

สหภาพแรงงานได ยกเวนพนกงานองคการสอสารมวลชนแหงประเทศไทย (อสมท.) สำาหรบ

พนกงานขององคการกระจายเสยงและแพรภาพแหงประเทศไทยกรวมตวกนเปนสหภาพไม

ได เพราะกฎหมายองคกรหามการรวมตวในรปแบบน กรรมการนโยบายมแนวทางสงเสรม

ใหพนกงานรวมตวกนในรปของสมาพนธ

สวนองคกรและสมาคมวชาชพ เชน สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพ สมาคมนกขาว-

วทยและโทรทศนไทย เปนการรวมตวกนของนกขาวและบรรณาธการ แตไมไดทำาหนาทดาน

การตอรองแรงงาน

องคกรสอทมสหภาพแรงงาน เชน บางกอกโพสต และเดอะเนชน สามารถตอรองให

บรษทปรบปรงสวสดการของพนกงานได ตางจากหนงสอพมพสวนใหญทไมมสหภาพแรงงาน

อยางไรกด ผรวมเวทเหนวาสหภาพแรงงานทมอยมงเนนการทำางานไปในเรองสวสดการของ

พนกงาน แตไมไดทำาหนาทในดานการตรวจสอบนายจางหรอการคอรปชนในบรษท หรอการ

ดแลสงแวดลอมในการทำางานซงมอนตรายตอสขภาพของพนกงาน









คะแนนเฉลยของประเทศ 2.7

70

สวนท 4


คำาถามและความคดเหนเพมเตม

1. ภมทศนสอในระยะสองปทผานมามพฒนาการในดานบวกอยางไรบาง

• สอทางเลอกเพมมาก หลายรปแบบ บลอกมมากขน มการรายงานขาวพลเมอง

(citizen journalism) เมอมวกฤตการณทางการเมองทำาใหมแหลงขอมลทหลาก

หลาย

• สอใหมและสอทางเลอกมเนอหาทางการเมอง และสอเหลอง – แดง กลาทาทาย

อำานาจรฐ

• ประชาชนมความตนตวในขอมลขาวสารและการเมองสง สงผลตอคณภาพขาว

• ประชาชนตองการทำาสอดวยตนเอง ไมตองการตวกลาง ไมตองการพงสอกระแส

หลก

• วทยชมชนเปนสอใหมในทองถนทมศกยภาพ และแขงขนกบสอของรฐในทองถน

• คณภาพของขาวทวมทศทางชดเจนมากขน มความเปนวชาชพมากขนในการเปน

ปากเสยงใหกบประชาชน

• มสถานโทรทศนทเปนสอสาธารณะคอทวไทย ซงเปนตวกระตนใหเกดการแขงขน

เชงคณภาพ

• มกฎหมายใหมทเปนประโยชน เชน พรบ.องคกรจดสรรคลนความถ ฯ

พรบ.องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะฯ

• มองคกรวชาชพดานสอเพมขน เชน สภาวชาชพขาววทยและโทรทศนไทย และม

ขอบงคบทางจรยธรรมของวชาชพ ซงขอบงคบของทวไทยจะเปนบรรทดฐานสำาหรบ

สอทวไปในอนาคต

• เทคโนโลยทำาใหนกวชาชพตองทำางานหลายดานมากขน เพราะมรปแบบสอใหม

หลากหลายขน

• ทหารและรฐไมเซนเซอรหนงสอพมพในชวงวกฤตทางการเมอง

2. ภมทศนสอในระยะสองปทผานมามพฒนาการในดานลบอยางไรบาง

• สอมการเลอกขางทางการเมองและมลษณะสดขว ไมเปดใหฝายตรงขามมพนท

แสดงความคดเหน และโจมตอกฝายวาเปนสอเทยม รวมทงใชความรนแรงเขามา

จดการกบฝายตรงขาม

71

สวนท 4


• มสอโฆษณาชวนเชอทางการเมองจำานวนมาก เนอหาใสรายปายส และสรางความ

เกลยดชง

• รฐปดกนสอและการเสรภาพในแสดงความคดเหนของประชาชน โดยใชกฎหมายเขา

มาควบคม มการการบลอกเวบไซต และปดวทยชมชน รฐใชกฎหมายทมบทลงโทษ

สง

• สอมวลชนเซนเซอรตวเอง ไมเสนอความจรง รายงานขาวขาดความลก ไมรอบดาน

• มการสรางมตมหาชนเทยมผานสอสงคมออนไลน (social media)

• กฎหมายหมนประมาทยงถกหยบมาใชเพอปดกนการทำางานของสอ ทงฟองนกขาว

องคกร และแหลงขาว ระดบสทธเสรภาพลดลง มคนตดคกเพมขนเพราะใชสทธ

แสดงความคดเหนแบบเสร

• ความตนตวของประชาชนทำาใหเกดการตอตานของฝายอำานาจ และอาจนำาไปสการ

ตอสทรนแรงมากขน

• มวฒนธรรมการรบสอทนยมความสดขว สงเสรมใหเกดความเกลยดชงและใชความ

รนแรงในการแกปญหา

• มนกขาวเสยชวตกวา 20 คน นบวามากเปนประวตการณ และคาดวาจะไมมการ

คลคลายคด

• นกขาวทำางานแขงกบเวลา มงทความเรว ใหความสำาคญกบเนอหานอยลง และ

ทำาตวเปนคนดงเสยเอง

• ภาวะการแขงขนทางตลาดของสอและจากภาวะตกตำาทางเศรษฐกจ สอสงพมพอาจ

จะเจอทางตนในอนาคต

3. ถามความเปลยนแปลงดานบวก ใครหรออะไรเปนตวจกรสำาคญทผลกดนใหเกดความเปลยนแปลง

• เอนจโอ สมาคมวชาชพ ชนชนกลาง เปนคนผลกดนใหเกดกฎหมายสอด ๆ

• ความร และการมสวนรวมของประชาชน

• ความตระหนกในดานสทธ ความตนตวของประชาชน และเทคโนโลยดานสอ

• ความกดดนทางสงคม ปญหารอบตว ทำาใหชาวบานหนมาทำาสอของตนเอง

• สอสรางแรงกระตนใหเกดการเปลยนแปลงในเชงบวก

• วกฤตการเมองกระตนใหประชาชนเกดความสนใจ ทำาใหไปหาขาวสาร ความรมาก

ขน และทำาใหสอกระแสหลกเองตองหนมาพฒนาตวเอง

• สอและประชาชนตางตระหนกในเรองทเกดในชวงทผานมา และผลกดนซงกนและ

กน

72

สวนท 4


• ความลมเหลวของระบบ ทำาใหโครงสรางสงคมการเมองมจงหวะทจะเปลยนแปลง

• ความเปลยนแปลงของพรรคการเมอง

• อนเทอรเนตเปนตวจกรทผลกดนใหเกดพนทใหม ๆ ขยายขอบเขตสทธเสรภาพ

4. อะไรเปนอปสรรคสำาคญทขดขวางความเปลยนแปลงในดานบวกทจะเกดขนตอไปในอนาคต

• บรรยากาศทไมมเสรภาพอยางแทจรงจะเปนอปสรรคตอการพฒนาดานบวก

• การเชดชสถาบนพระมหากษตรยมากในสงคมไทยจนบดบงเรองสทธเสรภาพและ

การวจารณอยางสรางสรรค

• รฐขาดเจตนารมณในการสงเสรมและคมครองสทธเสรภาพของสอมวลชนและ

ประชาชน

• พระราชกำาหนดบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนและการใชอำานาจของฝายความ

มนคง

• การไมยอมรบความคดเหนทแตกตางทางการเมองและทศนคตแบบเผดจการทางการ

เมอง มองเหนประชาชนเปนปฏปกษ

• ทหารมอำานาจมาก นำาพาประเทศไปสการถดถอยทางประชาธปไตยและทาง

เศรษฐกจ

• อดมการณทางการเมองเปนเหตขดขวางการวพากษวจารณอยางสรางสรรค

• นกวชาชพสอทยอมตกเปนเครองมอทางการเมอง

• สอมวลชนไมยอมรบการตรวจสอบกนเองหรอการตรวจสอบจากภายนอก

• มาตรฐานทางวชาชพทยงไมมการเปลยนแปลงในทางทดขน

• เศรษฐกจจะเปนปญหาพนฐานใหญ เจาของธรกจมงแตกำาไรสงสด และอาจเกด

วกฤตรอบใหม

• ตลาดสอเปลยนไปสกลมวยรน เนอหาเปลยนไปสดานบนเทงมากขน

5. กจกรรมจำาพวกใดบางทจำาเปนตองจดใหมขนในระยะสองปตอจากน

• การสรางบรรยากาศในสงคมใหใชสทธเสรภาพอยางสรางสรรคไมวาจะเปน

สอมวลชน กลมการเมองสตาง ๆ หรอประชาชน

• การทบทวนแกไขกฎหมายทเกยวของกบสอโดยเฉพาะทเปนอปสรรคตอสทธเสรภาพ

เชนกฎหมายหมนประมาท กฎหมายความมนคง

73

สวนท 4


• การมองคกรตรวจสอบ กสทช.

• การเพมโอกาสการเขาถงสอของประชาชนโดยขยายโครงสรางพนฐานใหทวถง

กระจายสอไปสกลมทยงเขาไมถงและเพมประสทธภาพของโครงสรางพนฐานทมอย

• การสงเสรมเรองการรเทาทนสอในกลมผรบสอ

• การสงเสรมใหมองคกรคมครองผบรโภคดานสอ

• การเพมคณภาพของคนทำางานรนใหมและทกษะความเปนมออาชพมโครงการฝก

อบรมระยะสนและระยะยาว

• การสงเสรมผผลตสอขนาดเลก โดยคนกลมใหม

• การเพมศกยภาพของสอใหม สอภาคประชาสงคม เชน วทยชมชน, อนเทอรเนต,

สอพลเมอง และสอทางเลอกตาง ๆ

• การสงเสรมใหทำาขาวเจาะแบบสบสวนสอบสวน

• การตรวจสอบการทำางานของสอทงตวนกขาวและผลงานทเสนอตอสาธารณชน โดย

มองคกร และกลไกททำางานดานการตรวจสอบททำางานอยางจรงจงและไดรบการ

ยอมรบจากสงคม

74

สวนท 4


ผรวมอภปราย:

จอน องภากรณ, ประธาน, มลนธอาสาสมครเพอสงคม

นธนนท ยอแสงรตน, บรรณาธการอาวโสฝายบรหาร, หนงสอพมพเดอะเนชน

เทพชย หยอง, ผอำานวยการ, องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย

นวลนอย ธรรมเสถยร, ผจดการอาวโส ฝายโครงการ, องคกรอนเตอรนวส ประเทศไทย

จอม เพชรประดบ, นกขาวอสระ, ผสอขาวอสระ, สถานโทรทศนวอยซทวและสถาน

โทรทศนสปรง นวส

นคร ชมพชาต, กรรมการบรหาร, องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหง


สภญญา กลางณรงค, รองประธาน, คณะกรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ (คปส.) และ

กรรมการ,เครอขายพลเมองเนต

ประวตร โรจนพฤกษ, ผสอขาวอาวโส, หนงสอพมพเดอะเนชน

ศภรา จนทรชดฟา, ผสอขาวอาวโส, หนงสอพมพบางกอกโพสต

สมชย สวรรณบรรณ, กรรมการนโยบาย, องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหง


ผบนทกรายงานการประชม:รศ. ดร. อบลรตน ศรยวศกด , ประธาน, คณะกรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ (คปส.)

ผอำานวยการประชม:ดร. เออจต วโรจนไตรรตน, ประธาน, สถาบนพฒนาสอภาคประชาชน

75

ภาคผนวก



76



ตารางแสดงคาใชจายในระบบโฆษณาจำาแนกตามประเภทของสอ

พ.ศ.2551(ค.ศ.2008)และพ.ศ.2552(ค.ศ.2009)

Media December09 SOV% December08 SOV% DIFF % Change

TV 4,787 56.14 4,286 54.90 501 11.69Radio 547 6.64 586 7.51 -(39) -(6.66)

Newspapers 1,466 17.81 1,373 17.59 93 6.77Magazines 355 4.31 509 6.52 -(154) -(30.26)Cinema 518 6.29 493 6.31 25 5.07Outdoor 317 3.85 348 4.46 -(31) -(8.91)Transit 150 1.82 125 1.60 25 20.00In store 61 0.74 73 0.94 -(12) -(16.44)Internet 33 0.40 13 0.17 20 153.85Total 8,233 100.0 7,807 100.0 426 5.46

77



ขอบงคบวาดวยจรยธรรมแหงวชาชพหนงสอพมพ

สภาการหนงสอพมพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๑

โดยทเจาของ ผประกอบการ บรรณาธการ และผประกอบวชาชพหนงสอพมพทง

หลายไดพรอมใจกน สถาปนาสภาการหนงสอพมพแหงชาต ใหเปนองคกรอสระ ทำาหนาท

ควบคมกนเอง เพอสงเสรมเสรภาพ ความรบผดชอบ สถานภาพผประกอบวชาชพและ

กจการหนงสอพมพ ตลอดจนสงเสรมสนบสนนสทธการใชสอหนงสอพมพ เพอการรบร

ขาวสาร และการแสดงความคดเหนของพลเมองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหา-

กษตรยทรงเปนประมข โดยสงเสรมใหหนงสอพมพทำาหนาทใหการศกษาแกประชาชน รวม

ทงยดถอความยตธรรม และความเทยงธรรมเปนหลกในการประกอบวชาชพ อาศยความ

ตามขอ ๕ (๑) และขอ ๑๔ (๔) แหงธรรมนญสภาการหนงสอพมพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๐

คณะกรรมการสภาการหนงสอพมพแหงชาต มมตเหนชอบใหตราขอบงคบวาดวยจรยธรรม

แหงวชาชพหนงสอพมพไวดง ตอไปน

_________________________________

_______

หมวด ๑

หมวดทวไป

ขอ ๑ ขอบงคบนเรยกวา “ขอบงคบวาดวยจรยธรรมแหงวชาชพหนงสอพมพ พ.ศ. ๒๕๔๑”

ขอ ๒ ขอบงคบนใหใชบงคบตงแตวนประกาศเปนตนไป

ขอ ๓ ในขอบงคบน

“ขาว” หมายถง เนอขาว ความนำาหรอตวโปรย พาดหวขาว ภาพขาว และคำาบรรยายภาพ

ขาว

“หนงสอพมพ” หมายถง หนงสอพมพตามธรรมนญสภาการหนงสอพมพแหงชาต พ.ศ.

๒๕๔๐ ขอ ๓

“ผประกอบวชาชพหนงสอพมพ” หมายถงผประกอบวชาชพหนงสอพมพตามธรรมนญสภา-

การหนงสอพมพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๐ ขอ ๓

หมวด ๒

จรยธรรมของหนงสอพมพ

ขอ ๔ หนงสอพมพตองยดถอขอเทจจรง ความถกตองแมนยำาและความครบถวน

ขอ ๕ หนงสอพมพตองนำาเสนอขาวเพอประโยชนสาธารณะ โดยไมแสวงหาผลประโยชน

สวนตนหรอหมคณะ

ขอ ๖ หนงสอพมพตองแสดงความพยายาม ในการใหความเปนธรรมแกทกฝาย

78



ขอ ๗ หนงสอพมพตองไมแตงเตมเนอหาสาระของขาว จนคลาดเคลอนหรอเกนจากความ

เปนจรง

ขอ ๘ หนงสอพมพ ตองละเวนการเสนอขาวเพราะความลำาเอยง หรอมอคตจนเปนเหตให

ขาวนนคลาดเคลอนหรอเกนจากความเปนจรง

ขอ ๙ หนงสอพมพตองไมสอดแทรกความคดเหนลงในขาว

ขอ ๑๐ เมอคดลอกขอความใดจากหนงสอพมพ สงพมพ หรอแหลงขอมลอน ๆ ตองบอก

ทมาของขอความนน

ขอ ๑๑ การเสนอขาวทมการพาดพง อนอาจเกดความเสยหายแกบคคลหรอองคกรใด ๆ ตอง

แสดงถงความพยายามในการเปดโอกาสใหฝายทถกกลาวหาแสดงขอเทจจรงดวย

ขอ ๑๒ ในกรณทมการเสนอขาวผดพลาด หนงสอพมพตองลงพมพแกไขขอผดพลาด ดง

กลาวโดยไมชกชา

ขอ ๑๓ หนงสอพมพตองไมเสนอขาวโดยเลอนลอยปราศจากแหลงทมา พงระบชอบคคลทให

สมภาษณ

หรอใหขาวอยางเปดเผย เวนแตจะมเหตอนควรปกปดเพอสวสดภาพและความปลอดภยของ

แหลงขาว และตองเปนประโยชนตอสทธในการรบรขาวสารของสาธารณชน

ขอ ๑๔ หนงสอพมพตองปกปดชอและฐานะของบคคลทใหขาวไวเปนความลบ หากได

ใหคำามนแกแหลงขาวนนไว หนงสอพมพตองปกปดนามปากกาหรอนามแฝงทปรากฎใน

หนงสอพมพฉบบนนไวเปนความลบ

ขอ ๑๕ ในการเสนอขาวหรอภาพใด ๆ หนงสอพมพตองคำานงมใหลวงละเมดศกดศรความ

เปนมนษยของบคคลทตกเปนขาวโดยเฉพาะอยางยง ตองใหความคมครองอยางเครงครดตอ

สทธมนษยชนของเดก สตรและผดอยโอกาส ในการเสนอขาวตามวรรคแรกตองไมเปนการ

ซำาเตมความทกขหรอโศกนาฏกรรมอนเกดแกเดก สตรและผ ดอยโอกาสนนไมวาทางใดทาง

หนง

ขอ ๑๖ การพาดหวขาวและความนำาของหนงสอพมพ ตองไมเกนไปจากขอเทจจรงในขาว

และตองสะทอนใจความสำาคญหรอเนอหาหลกของขาว

ขอ ๑๗ หนงสอพมพจะตองไมเสนอภาพขาวทอจาด ลามกอนาจาร หรอนาหวาดเสยวโดยไม

คำานงถงความรสกของสาธารณชนอยางถถวน

ขอ ๑๘ ในการแสดงความคดเหนหรอการวพากษวจารณ หนงสอพมพตองใหความเทยง

ธรรมแกฝายทถกพาดพงเสมอ

ขอ ๑๙ ขอความทเปนประกาศโฆษณา ทปรากฏอยในหนงสอพมพ ตองแสดงใหเหนชดวา

เปนประกาศ โฆษณาจะแอบแฝงเปนการเสนอขาวหรอความคดเหนมได

79



หมวด ๓

จรยธรรมของผประกอบวชาชพหนงสอพมพ

ขอ ๒๐ ผประกอบวชาชพหนงสอพมพ ตองไมประพฤตปฏบตการใดๆ อนจะนำามาซงความ

เสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ

ขอ ๒๑ ผประกอบวชาชพหนงสอพมพ ตองไมอวดอางหรออาศยตำาแหนงหนาท เพอเรยก

รองสทธหรอผลประโยชนใด ๆ ทไมชอบธรรม

ขอ ๒๒ ผประกอบวชาชพหนงสอพมพ ตองละเวนการรบอามสสนจางอนมคา หรอผลประโยชน

ใดๆ เพอใหกระทำาการหรอไมกระทำาการใดอนจะขดตอการปฏบตหนาทเพอใหประชาชนไดรบ

ขอมลขาวสารอยางถกตอง รอบดาน

หมวด ๔

แนวปฏบตของหนงสอพมพและผประกอบวชาชพหนงสอพมพ

ขอ ๒๓ ผประกอบวชาชพหนงสอพมพ พงละเวนการรบอภสทธ หรอตำาแหนง เพอใหกระทำา

การ หรอไมกระทำาการใดอนจะขดตอการปฏบตหนาทเพอใหประชาชนไดรบขอมลขาวสาร

อยางถกตองรอบดาน

ขอ ๒๔ การเสนอขาวของหนงสอพมพ พงตระหนกถงความสำาคญของขาวตอสาธารณชน

และไมเสนอขาวในทำานองชวนเชอในเรองทไมเปนประโยชนตอสาธารณะ

ขอ ๒๕ การไดมาซงขาวสาร หนงสอพมพพงใชวธทสภาพและซอสตย

ขอ ๒๖ ในการแสดงความคดเหน หนงสอพมพพงกระทำาโดยบรสทธใจ และไมมพนธะกรณ

อนใด นอกจากมงปฏบตหนาทเพอสาธารณชน โดยไมยอมใหอทธพลอนใดมาครอบงำาความ

คดเหน

ขอ ๒๗ หนงสอพมพ พงละเวนการลวงละเมดสทธสวนบคคล เวนแตกรณเพอประโยชน

สาธารณะ

ขอ ๒๘ หนงสอพมพพงใชความระมดระวงอยางรอบคอบ ใหประกาศโฆษณาทงหลายอย

ภายในขอบเขตของศลธรรมและวฒนธรรม หนงสอพมพพงระมดระวงทจะไมเปนเครองมอ

ในการเผยแพรประกาศโฆษณาทนา สงสยวาจะเปนภยแกสงคมหรอสาธารณชน

ขอ ๒๙ หนงสอพมพพงหลกเลยงการเผยแพรประกาศโฆษณาทมเหตใหนาเชอวาเจาของ

ประกาศโฆษณานน เจตนาจะทำาใหผอานหลงเชอในสงทงมงาย

ขอ ๓๐ ภาษาทใชในหนงสอพมพพงหลกเลยงคำาทไมสภาพ หรอมความหมายเหยยดหยาม

ประกาศ ณ วนท ๓๐ มนาคม พ.ศ. ๒๕๔๑

นายมานจ สขสมจตร

ประธานสภาการหนงสอพมพแหงชาต

anmb report 2010 th

Documents