COVER PAGE

Oromo

2

Ergama: Mana barumsaa siiyyaatiil caraa barnoota hundaaf , garaagarumaa caraa barnootaafi barnootaa midhagaa barataa hundaaf dhuugomsuuf keennuu

Mul’ata: Baratoota mana barumsaa siiyyaatiili hundiinu barnoota qulquulina qabu , barnoota jaara

21ffaafi baratoota barnoota kolleejjii , hojjifi jiireegnaa argatani ilaaluu

Baasii Qabiyyee

Lakk Fuula

Seensa ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Mirga Baratoota,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Itti gaafatammuma Baratoota ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Ballama Manneen Barnoota Ummata siiyaatiili …………………………………………

Itti gaafatammuma mana baruumsaa,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Amala Baratoota ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,…

Mirgaa Iyyannoo Naamuusaa …………………………………………………………

Ibsaa dabalataa A: Hiikkoota,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Ibsaa dabalataa B: Uunka fakki diraaggaa/alkoola nageengaa uummu ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Ibsaa dabalataa C: Uunka Fakki nageengaa uummu,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Imaamataa Wal-qixuuma fi Hundaaf Ta’u : Mana barumsaa siiyyaatiili caraa barnoota wal qixummaa fi caraa hoji wal qixummaa akkassuummaas nama kammiyyuu saalaan , sabbummaan , bifaan , amantiin , yaadaan , fudhaafi herrumman , bifa qaaammaatiin , hanqina qaamaatiin , sadarkaa misseensuuma loltummaan /wataadaraatiin ykn qajjeelfamaa sare ykn binneessaa lenji’e qabaachuufi fayyadamuun addaan hinbaasuu . Mana barumsaa siiyyaatiili “ boy Scout “ fi miseensuuma dargagoo hundaaf caraa keenaa . Baratootaafi miseensoota baranoota mana barumsaa siiyyaatiili hojjatootota armaan gad jiran waa’ee gaafi addaan foyyinsa ilaalchiise yoo qabaatan

Manneen Barnoota Siiyyaatiili MS 32-149 Sanduuqa postaa 34165 Siiyyaatiili , WA 98124-1166

iyyachuufi beeksiisuu dandeesan ykn lakkofsaa ykn emeela kanaan gadi jiru fayyadamuu dandeesan

• Saalaan addaan foyyuu , saalaan rooriissuu /ciinquursuu ilaalchiise Title IX Grievance Coordinator, (206) 252-0367 or title.ix@ seattleschools.org

• Addaan foyyuu qaammaan ilaalchiise

ADA/Section 504 Grievance Coordinator, (206) 252-0178, ykn accessibility@seattleschools.org

• Addaan foyyuu garaa garaa iaalchiise Qindeesaan mirga baratoota , (206) 252-0306, or oscr@seattleschools.org

Dabalataan hojjatoota hanqina qaama seera qabeesa ta’e kessuummeessiissu irra addaan foyyu akkassuumaas saalaan roora’uu walqabte

• Assistant Superintendent of Human Resources,(206) 252-0024, or hreeoc@seattleschools.org gaafachuu danda’ama. .

3

Amantaafi Waliit Dhufeegnaa Gaarii , Barnootaa Gaarii fi Shariika Mana Barnoota Siiyyaatiili Uummu

Barnoonni hikka qabu adeemsiissuu kan danda’amu haali naannoo mana barumsaa faya , gaarii , jiijjiramaa hinqabneefi amansiisaa yoo ummamme . Oddeeffannoon aadaa , fayyuma , wal kabajuu , amantuuma qabu , itti gaafatammuumaa fi wal qixuumma yoo sirna barnoota keessa mudhateedha . Waliit dhuufeegna adaraa ykn amanti qabu yoo uumame baratoota sadarkaa ol – ana gahan uumamu danda’ama .

Mana barumsaa uummataa siiyyaatiilin oddeefannoo aadaa kan biro kabajuufi ulfeessuu ( mana barumsaa fi kutaa keessa ) akkassuumaas murtee wal – qixuummaa ta’e hundaaf ta’e guddiissuuf of-keena qaba .

Adeemsa baruufi barsiisuu gaari mana barumsa keessa jiraachuun ilaalchaa abuumaa fi midhagaa bareedaa barataa qabu keessa akka uumamuu fayyadaa . Baruufi barsiisuu gaariifi midhagaa kan of – keessa qabu keessa : -

• Mil’ata amanta wali-galaa , mi’eessa , ayyaannaafi seera irra hundaa’ee sunnis aada keessa guudachuu danda’uu

• Waliit- dhufeegna wal – hojjachuufi wal – kabajuu aadaa hundaa baratoota , maatiifi hojjatoota • Tajaajiila dhuugaafi wal – qixumaa , innis wal kabajuu aadaa hundaa • Haala naannoo nama fudhatuu , fayaa fi dhihaata nama hundaaf qabu • Baratoota , maatii , hojjatootaafi shariika barnootaatiin mizzaanaafi hordoof qabu

Dabalataan adeemsaa baruufi barsiisuu gaarii keessa baratoonni yeroo tokko tokko gadda /rakkoo qaamatii fi nafa rakkachuu danda’an . Yeroo kanaa baratoonni nama isaan amantaa qabaniif ibsuu qaban . Hojjatooni haala kanaan deegarsaa arganaan rakkoo keessa akka bahan godhamee barataan barumsaa keessa deebi’ee barnoota akka gaarii fudhachuu danda’a .

Akkassuumaas yeroo tokko tokko barata waliin mari’achuun , gargaaruufi qabeegna barbaadamuu keennuun barataaf faayyida gudaa qabaa . Waa’ee kana ilaalchiise qaamolee lokkofsaa isaan baa’ee ta’an ummata baka bu’udhaan qarqaarsaa adda adda fi oddeefano fayyaa ni keenu

Mana barumsaa uummataa siiyyaatiili itti gaafatammummaafi mirga baratoota irra kan kaa’ee qajjeelfamaafi sirneesa heera amala baratoota baaseerra .Inniis bu’ura qaama seera naaniicha fi karooraa straateejeekki siiyyaatiili akka wal siimatuu godhamee qophaa’ee . Dabalataan kutaa “ Barruu Bulchiinsa Naannoo Waashiingtooni “ (WAC ) ( waa’ee naamusaa , yeroo gabaaf barata mana barumsaan ala tursiissu , yeroo dheeraaf ari’uu ) barataa kamiyyu mana barumsaa uummata siiyyaatiili jiru akka ilaalu ibsa .

Adeemsaa naamusa fi tarsiimon isa kayyoo kan godhate yeroon baruufi barsiisuu guubatuu hanqiisuu fi baleessuu yoo ta’uu amala mana barumsaan ala dhufuulee mijeessuuf. Barruun kun barataa kammiyyuu kan ilaalatuu yoo ta’u qaama barnootaafi hawwasaa waa’ee seera , qajjeelfamaa fi raawi isa barsiisuura kan hundeefatedha . Maatiin baratoota isaan waliin waa’ee itti gaafatammumaa fi mirga baratootaa ittii

4

dada’ibanni akka duubisan ni gorsaa / ni jajabeessa . Kun manneen barnoota uummata siiyyaatiili Sadarkaa Aanaa ) fi sadarkaa mana baruumsaa irra maal akka eegamuu akkassuummaas barataan irra maal akka egamu ibsa .

Gaafiin waa’ee ittii gaafatammumaa fi gahe baratootaa gara waajjira naamusa armaan gadi ergamuu danda’aa : discipline@seattleschools.org; (206) 252-0820; or

Manneen Barnoota Siiyyaatiili MS 31-177 Lakk saanduqaa Postaa : 34165 Siiyyaatiili, WA 98124-1165

Deebiih iyyanno gara qaama iyyate kalatiidhaan ykn qaama inni ilaalu bulchiinsaa mana barumsa ta’a .

Imaamataa Boordii mana barumsaa namni barbaadee kanaan argachuu dandeesan and https://www.seattleschools.org/district/board_nav/policies_and_procedures.

5

Mirga Baratootaa

Akka misseensaa mana baruumsaa , baratatootni itii gaafatammumma armaan gadi kaa’ame qaban : _

• Yoo gadda ykn jaalalaa fedhii qaamma qaban akkassuumaas gargaarsaa meeshaa argachuuf yoo barbaadan nama amantii qabannif ifa godduu fi qoduu

• Waa’ee barnoota , aadaa , hawwaasuumma fi gadda/jaalalaa / fedhii isaanni faarsuu ykn gaarii fakkeessanii dubbacuu fi deegaruu

• Haala kabajaatiin hojjatootaafi baratoota waliin hasaa’uu • Amala barbaaduu irra yoo barataan tokko dabee ykn goree of - irra fudhachuu fi dhiifama

gaafachuu , namooni akka baratuu caraa ummu • Mana baruumsaa seeraan argamufi kutaaf qophaa’uu • Adeemsaa baruufi barsiisuu akka gaarii adeemsiifamuuf gahee ofi bahu • Mirga namootaafi garreewan adda adda kabajjuu fi seeraan qabu • Qajjeelfama hundee manneen barnoota uummataa siiyyaatiili fi mana baruumsaa ittiin baratuu

beekuu fi hojiirra oolchuu • Kafana fayyaafi isa michuu mana baruumsaaf ta’u uuffachuu • Of – beekuu fi qajjeelfama mana baruumsaa hordofuu • Qabbeegnaa mana baruumsaa fi namoota biro kabajuu

Dabalataan akka lammi tokkoo , barataan , heera mootummaa keessa kan kaa’ame mirgaa qabaa . Mani barumsaa mirgoota san dhorguu hindanda’an .Garu manni barumsaa adeemsaa baruufi barsiisuu eeguuf hanga murtaa’ee gad-qabu ykn daangeessuu ni danda’an .

• Walabummaan dubachuu • Walabummaa walgahii adeemsiisuu • Iyyachuu • Barreessuu • Sababaa malee qabamuu1 fi barbaadamu hinqaban 1

1 Students should be free from unreasonable search and seizure. For the protection of all, however, the following rules apply:

• General searches of school property, including lockers and desks, may be conducted without prior notice.

• Items such as firearms, other weapons, firecrackers, or anything else that might reasonably be a threat to safety or security, or disruptive to the educational process may be seized and removed from a student’s possession.

• In general, searches of students’ persons (other than strip searches) or property may be -conducted on reasonable suspicion that contraband or other evidence of misconduct is present, so long as the methods used are reasonably related to the objectives of the search and the search is not excessively intrusive in light of the age and sex of the student, the nature of the suspected infraction, and the information upon which the search is based. o Washington law (RCW 28A.600.230(3)) prohibits strip searches of students by school

administrators and persons acting under their supervision. “Strip search” is defined broadly: “[H]aving a person remove or arrange some or all of his or her clothing so as to permit an inspection of the genitals, anus, or undergarments of the person or breasts of a female person.”

6

• Caraa barnoota walqixuumma2 qabu argachuu2 • Amantaa qabaachuu3

Ittii Gaafatammuma Baratootaa (Dabalataa Qaba)

Akka misseensaa mana barumsaa , barataan gahe armaan gadi kaahame qaba :-

• Kutaafi mana barumsaa fayaafi seera qabeesa argachuu • Barnootaa qulqulina qabuu fi deegarsaa garri argachuu • Tajaajila kabajamaa fi walsiimatuu argachuu • Qoqa isaani akka dhagahamuu/ dhageyfamuu fi dhagayeefamu godhu • Kutaa barnoota , tajaajiila , qabeegnaa fi taphaawan oggummaa walqixuummaan argachuu • Beekamu fi gargaarsaa mana baruumsaa argachuu • Qabeegna nama biraas ta’e qabeegna mana barumsa kabajuu4

Gahe Mana Barumsaa

Sadarkaa Mana Barumsaa Gaheen Hojjatoota Akka armaan Gadi ta’aa

• Addeemsa mana barumsaa foyyeesuufi gaarii akka ta’u hirmaana godhu • Baratootaa keessa waliit dhuufeegnaa gaarii akkam uumammu danda’uu beeku , kunuunsuu • Haala qabiinsa baratoota walkabajaafi gaari akka ta’u fakki ta’uu • Sagaleen baratoota akka dhagahamuu hiree ykn caraa keenuu • Rakko uumamuuf maatiin akka hirmaatan jajabeessuu • Haala mana barumsaatiin rakkoon uumaman mana barumsaa keessa akka hikamu

jajabeessuu

2 Students shall not be unlawfully discriminated against because of national origin, race, religion, economic status, sex, sexual orientation, gender expression or identity, pregnancy, marital status, previous arrest, previous incarceration, or physical, mental, or sensory handicap. Such differences shall not be held against a student or used as a basis for predetermining a student’s capabilities. 3 WAC 392-400-227 and School Board Policy No. 3240. 4 Note: RCW 28A.635.060 allows Seattle Public Schools to withhold the grades, diploma and transcripts of any student who is responsible for losing or willfully cutting, defacing or injuring any property belonging to Seattle Public Schools, a contractor of Seattle Public Schools, an employee, or another student until the student or the student’s parents or guardian has paid for the damages. When the student and parent or guardian are unable to pay for the damages, Seattle Public Schools will provide a program of voluntary work for the student in lieu of the payment of monetary damages. Upon the student’s completion of the voluntary work, Seattle Public Schools will release the grades, diploma and transcripts of the students. Any student, parent or guardian aggrieved by the imposition of the above sanctions shall have the due process rights provided in the section on Grievance Procedure for Discipline, WAC 392-400-240.

7

Naamusaa Baratoota5

Barataan kamiiyu tarsiimo , heeraafi simmeensa heera mana barumsa siiyyaatiiliif ni ajajama akkassuumaas kabajuu qaba . Barafeemni heera kan xiyyeefatan amala gaarii fi gochaa naamusaa badi irra deebissu yoo ta ‘u hojiira kan ooluus barata hundaaf walqiixxuummaan fi seera qabeesaan ta’aa . Barataan naamusaan kan adabamu danda ‘u heeraa fi simmeensa heera mana barumsaa keessa , taphaa mana barumsaa ykn geejjiiba Aanaan qopeessee ykn sochii mana barumsaa qopeesse keessa yoo cabsan ta’aa . Kanaan walqabatee barataan amaalee kan adabamuu danda’u heeraafi simmeensa heera bareefame yoo cabsee dha jeechuunis sochiiwan manneen barumsa uummata siiyyaatiili walqunamtii qabu wajiin jechuniis faya baratoota fi hojjatoota akkassuumaas adeemsaa baruufi barsiisuu eeguu fi gaari gochuu qofa .

Gochaa naamusaa qacee baheef ykn daangaa taree/ tarkaanfiin fudhatamu keessa saganta aanaan qopeesse akka hinhirmaane dhorguu , geejjiba aanaan qopeese akka hinfayadamne mirgaa dhorguu ykn ari’uu ykn hanbiisuu ta’aa . Adeemsa iyyanoon caraa foyya’insa naamusa barataa fi maatiif keenuuf akkasuumaas barataa irra ofiit amanuun akka ummamu danda’uu iyyannoon qaama sadaffatiin akka ilaalamu godhamaa

Namooni Naamuusaa Barataa irra Aangoo Qaban 6

1. Qaamni boordii mana barumsaa , barsiisotaa , bulchiinsa mana barumsa , konkolaachiisa geejjiibaa, miseensa mana barumsaafni hirmaatuu . Qaamoleen kanniin barataa heera cabse argame kutaa keessa ykn raawwii keessa yeroo hatatamaaf ari ‘u ni danda ‘an

2. Qaamni boordii mana barumsaa aangoo barsiisotaaf barataan baruufi barsiisuu jeeqe ykn kutee guyyaa barnoota san ari’uu ykn bulchiinsa mana barumsaan mari’atani murteessuu danda’an . Garu haali ariifachiisa yoo hintaane barsiisaan barataa deebiissuuf filana adda addaatiin barataa deebiisuuf yaali godhu qaban . yoo kun hintaane barataan hayyamaa barsiisaa malee gara kutaa deebi’u ni danda’a

3. Qaamni boordii Aangoo isa dura bu’aa mana barumsaa , dura bu’aa itti ana akkasuummaas caasaa ittii ananiif naamusaa yeroo gabaabaa fi dheeraa f ari’u fi manaat hanbiisuu , hatatamaan ari’uf akka danda’an aangoo dabarsee ni keenaa .

Daangaafi Haliiwwan ykn Ilaalchaa Naamusaa7

Adabiin barata irra murtaa’u danda ‘u heera manneen barnota uummata siiyyaatiili waan cabseef yoo ta’u adabii midhaa qaama of keessa hin qabu .

Garu adabbi qaama jechuun kanniin armaan gadi of keessa hin qabaatuu :-

a. Humnaa qaama waan hundaa huubate dura bu’aa mana barumsa , barsiisa , hojjatootaa ykn hojjatoota deegaroota akka barbaachiisuuma isa barataan , baratoota , hojjatoota mana barumsaa akkasuumaas qabeeng mana barumsaa midha akka hingeesiine godhuuf

5WAC 392-400-210 6 WAC 392-400-230 7 WAC 392-400-235

8

b. Leenjiirra ykn hirmaana barnoota jabeegna qaama fkf figichaa ykn sochii bashananaa irra kan ka’e dhiibeen ykn dhuukubnii yoo gahu

c. Sochii barnoota qaama daawwanaa , piroojjeekti barnoota ogguumma barataan hundiinu kan ittiin hirmaatan

d. Sochii amala siirreessuu Sagantaa Barnoota Dhuunfaaf (SBDH )- qopaa’ee maatiin /guudifataan kan mallataa ‘u f sirna Aanaa qopeesee kan adeemsiifamuu

DHORGAMAA Barruun kun jechoota fi hiikka jechoota adda addaa kan nama arsuu fayyadamuu ni danda’a . Maatiin/gudifataan ijjooleefi dargagooni yeroo duubisan hordoofi gargaarsaa maatiif fedhiidhaan ykn hordoof male akka duubisan gorsuu ykn hayyamuudha . This document is intended to provide information regarding student conduct. Conduct by staff members is governed by many documents, including School Board Policies and Procedures, and applicable collective bargaining agreements. If you have concerns about the actions of a staff member, please contact that person’s supervisor.

9

Ballama Manneen Barnoota Ummata Siiyyaatiili

Garaagaruuma barnoota baratoota huundaa keessaa jiruu hiruufi barnoota gaarii dhuugomsuun gaafi bara kanaatii

Manneen Barnoota Ummata Siiyaatiili hubannoo keessa kan galchuu : -

• Akkuuma sadarkaa Aanaatiin gochaa naamuusaa baratoota garaagaruuma akka qabu • Adeemsaa naamuusa hundiinuu duubiiwan wal xaxamaniin akka walqabateef hojjatoonnii

keengaa amala baratootaa kana waliin wal qabsiisan akka beekan • Miidhaa fi adeemsaa dadeebi’uu adeemsaa murtii naamuusa irra qoda akka qabu fi

Gochaa barata mana barumsaa keessa ari’uun /tursiisuun dhiibaa akka qabu

Manneen Barnoota Ummata Siiyyaatiili kan balleemuu

• Beekuu , eegatuu fi waliit dhuufeegnaa gaarii baratoota keessaa ummuu ; • Ijjoollee hundi gargaaruu ; • Baratoota hundiinuu sadarkaa al’aanaa akka gahan qabu fi barnoota quulquuluumaa qabuufi isa

bu’aa qabu keenuu • Misooma hawwaasuuma gaarii , gaddaafi amala dandeetii baratootaa barsiisuu • Mana barumsaa irra ari’uuf fiiguun duraa karaa adda addaatiin amala baratoota siireesuuf yaaluu • Tarkaafii naamuusaa kan fudhatamuu adeemsaa ykn waliit dhuufeegnaa mana baruumsaafi

barata kan miinee ta’u akkasuumaas yeroo barnootaaf guubatuu kan hiiriisuu akka ta;u qabu • Qiindoomiina maatii , hojjatootaa fi dhaaboolee ummataa huundee godhatan waliin gochaa

naamuusa akka ummamu hojjachuun partnering with families, other staff, and community based organizations in the event that a disciplinary action has occurred; and

• Hundee isaa hubanoon ilaaluu , dhuugaa addaan baasuu fi muurtii aaraan muurtaa’u dhuukkuba inni booruu fiiduun xiintaluudhaan ilaaluu, jecha afaani dubiin jebaacha akka hindeemne godhu isa hubachuu .

10

Amala Baratoota

Ibidaan mana gubbu Beekumsaa ibbida kaasu ykn ibidii akka ka’u sababaa ta’u Dhahuu (Kutaa E-211 jiibinsaa qaama adeemsaa lolaa yoo murteesuu kan jedhuu ilaali ) Jeequmsaa qaama , human hintaane fayyadamuu ykn qaamaan loluuf fakeengaan tahun ykn beekama tahu , lolaaf nama bira kakaasuu ilaala Qaamaan Jiibba Geessuu Qaamaan jibba geessuu adeemsa baruuf barsiisuu fayya dhorguu ykn beekumsaa male nama bira midhu ta’a Appropriate for any student in circumstances when emotional regulation or maturity is insufficient to understand the consequences of the behavior. Jeequu , Dorsiissuu / Sodaachiisuu 8 Beekuumsaan ykn kaayyoo godhatani barefamaan , jechaan , meeshaa eleektriikaan fayyadamani ykn qaamaan jeequu , sodaachiisuu fi dorsiisuu yoo ta’u qabxiilee armaan gad kaahaman of - keessa qaba :-

Gochii nama saalfachiisuu ykn nama diiqeesuu ykn maqa baleessuuf kaayyoo kan godhatee yoo ta’ee

Qaamaan dorsiisuu , sodaachiisuu ykn qabeegnaa nama baleessuu Haali adeemsiifame jabeegna isa , yaada gogaa ykn kan badhatuu ta’ee adeemsaa baruufi

barsiisuu kan jeequu yoo ta’e Haali adeemsiifame mirgaa barsiisuu , barnoota baratoota ykn hojjatoota guufuu ta’u isa ykn Adeemsa mana barumsaa guufuu ta’u isa

(Rooriisa midhaa fiiduu kan jedhuu ilaalii ) Aanaan gochaa naamusa mana barumsaa alaa ta’e adeemsa baruu fi barsiisuu akkasuumaas mirga baratoota kan jeequu taanaan . Jeequumsaa kan jedhaman heeduu hata’an malee kaniin arman gadii jiiran off-keessa qabata : adeemsaa baruu fi barsiisuu jidu seenuu , sochiiwan mana barumsaa kuutuu /dhaabsiisuu , qaamaan ykn jechaan wal deebiisuu ykn adeemsa wal badiinsaa ummu barnoota barata keessa seenu deebii keenuuf diirqama

Namni amala Jeequu , Dorsiissuu / Sodaachiisuu hinqaba hinqabu jechuuf rakkiisuu danda’aa . Qabxiilee armaan gadi kaahaman ilaaluun faayyiidaa qaba

Meeshaa eleektiirikaan jeequu , dorsiissuu / sodaachiisuu kunnis koomputaraan jeequu mana barumsaa keessa , sochii mana barumsaa irra , geejjiiba mana barumsaa ykn guyyaa barnoota

Baratoota , garee , kutaa ykn waajjiira mana barumsaa keessa jeequumsaa , dorsiissuu / sodaachiisuu fayyadame kakaasuu

8 See, Malicious Harassment for harassing and intimidating behavior based on protected class or status. Also see, RCW 28A.300.285.

11

Hayyama Malee Moora seenuu , Dala Uutalu /Cabsuu Dala mana barumsa , gamo , qabeegna mana barumsa haatuuf dala uutalufi seera male dala keessa turun ykn tarkaafachuu , dala cabsuun ykn argamuun .9 Kompuutaraa Seeraa Malee Fayyadamuu 10 Kompuutaraa mana barumsaa seera malee fayyadamuu ykn tuxxuuquu Meeshaa Badii Ummuu Danda’an 11 Meeshaa siibiila qabeengaa mana barumsaa keessa , geejjiba baratootaa , qabeenga aanaan ittiin fayyadamu keessa fayadamu . Manneen barnoota siiyyaatiili waa’ee itti fayyadama meeshaa siibiila ilaalchiise tarsiimo ofi qaba. Ajajamuu Dhabuu (Not an exclusionary action for K-5 students) Hojii badaaf , kaayoodhaan , ykn dadeebI’udhaan ajajaa baruu barsiisuu barsiisaa fi hojjatootaa kan biiroo fudhachuu dhabu

Amala Jeequumsaa (Not an exclusionary action for K-5 students) Hojii badaa fi haalaan barsiisu ykn barachu kuutaa , sochiiwan mana barumsaa ykn sochiiwan sagantoota taphaa keessa jiduu seenu Dhuugaati Alkoola Harcaasuu/Qoduu Dhuugaatii Alkoolaa Dhugaati Alkoola Qabu, Guurguuruu , Guurguuruuf Yaaluu. Diraaga Seeraan Alaa , Sabstaansii Dhorgama Ta’ee fi , Diraaga Hinmudhanee Qabachuu ykn Fayyadamu Diraaga seeraan ala ta’e sabstaansii dhorgamaa ykn gnaataa diraaga qabu fi/ykn meeshaale diraagaa meeshaale eleektriikaa aara bishaan ykn bu’aa qaban ykn oomiisha sabstaansii dhorgame , tuuboo fi meeshaa harkaan oomishame of keessa qaba Maarijuu’ana Harcaasu/Qoduu Maarijuu’ana harcaasu, qodu dabarsuu jeechuun waan baye keessa qaba . Kanniin keessa qoricha mana keessa kan biqilee kara irra ykn kusaa maariijuu’ana bitame , waan maariijuu’ana of-keessa qabu , gnaata maariijuu;ana qabu ngaataa Maarijuu’ana qaban , meeshaale eleetrikaa aara bishaan ykn bu’aa qabu of keessa qaba Humnaan kafalchiisuu , Diirqiisiisuu qarshii sodaachiisuudhaan gaafachuu Qarshii , qabeegna kan biiroo humnaan sodaachiisuudhaan ykn nama tokkoo waan tookko akka dalaguu fedhii isa malee humnaan diirqiisiisuu fuudhachuu Alaarmi soba Alaarmiin ibida kakaasuu ykn 911 ibidi oso hinka;iin waamu Gabaasa Soba

9 See, Trespass for other purposes of being unlawfully present on District property or in District buildings. 10 See, Disruptive Conduct for behavior with computers that is unintentional or otherwise does not rise to the level of Computer Trespass. 11 See, Toy Guns and Toy Weapons for toys that do not appear to be real weapons.

12

Beekumsaafi kaayyoon gabaasa soba ykn amala badaa waliin gurmaa;u , waan hindalagamne dalagame jechuu , waan addaan hinbaane tokko mana barumsa keessa , dala keessa geejjiba keessa sochiiwan mana barumsaa keessa facaasu/hassawu , Soddachiisa Soba Sobbaan boombiin bifa kammiyyu hata’u , ibidi mana barumsa, dala , geejjiba ykn sochiiwan mana barumsa keessa oso hinka’in soddachiisuu Loluu Dubiin aarsuu ykn duubin xuxxuuqu jechuun beekuumsaan lolaaf haal sireesuu , loolii akka uummam badiin miseensooni akka midhaman haala mijeesuufi socho’u. Meeshaa Badi Ummuu Danda’an 12 Meeshaa siibiila qabeengaa mana barumsaa keessa , geejjiba baratootaa , qabeenga aanaan ittiin fayyadamu keessa fayadamu . Manneen barnoota siiyyaatiili waa’ee itti fayyadama meeshaa siibiila ilaalchiise tarsiimo ofi qaba Riichiita , wantoota dhooyan , keemikaala fi wantooda ibida wal qabsiisan Qabeenga mana barumsaa keessa , geejjiba mana barumsaa irra , bakkeewan anaa sochii adda addaatiif fayyadamu keessa ykn sochiiwan manneen barnoota keessa baasi aanaan qopheese keessa qabuu riichiita , wantoota dhooyan , keemikaala fi wantooda ibida wal qabsiisan qabatani argamuun dhorgaadha. Misseensa Cubbama/miseensa garee jiibama ta’u 13 Misseensa Cubbama/miseensa garee jiibama adeemsa baruu fi barsiisuu jeqan keessaa dala mana barumsaa keessa ykn sochiiwan mana barumsaa adeemsiifamu keessaa hirmaachuufi miseensaa ta’u ta’u Barreefama / Fakkiwwan Gammo/Qabeegna 14 Hayyama malee qabeegna manneen barnoota uumata siiyyaatiili , baratoota , hojjatoota bareefamaa , fakkiwwan , qalama diibuu , kotteessuu , barreefama boocamee maxansuu dhorgama Quumaara taphachuu Kaardii ykn taphaawan caraa gaafatan qarshiin ykn kan biirootiin taphachuu Barataa Sodaachiisuu 15 Barataa dorsiisuudhaan dirqiisiisuu ykn fayya ykn seeraan hojjeechuudhaan qaamaan16 midhuufi sababa ta’u ykn badiin akka qunamuu godhuu dhorguu (Dabalataaf Jeequu , Dorsiissuu / Sodaachiisuu kan jedhu ilaali )

12 Mandatory One-Year Expulsion, but will be imposed in a manner consistent with the Individuals with Disabilities Education Act ....” 20 U.S.C. § 7151(c). 13 The Safety and Security Department must be notified for violations of this offense. If appropriate, Seattle Police will be notified. 14 See, Property Damage for graffiti causing more than $100 damage. 15 See, Bullying, Intimidation, and Harassment for less serious behaviors. 16See, E-210 Assault for hazing behaviors that involve physical assault.

13

Afaan hinbarbaadamne (Jechhaan Arabsuu ) 17 Jechaa baalage ykn hinbarbaadamnee :- nama arsuu , nama diiqeesuu , arsuu , saalfachiisuu fayyadamuu Tuutuuquu fudhatama hinqabnee 18 yoo ittin hingamadiin /feedhii mala sodachiisuu , dorsiisuu kkf dhorgadha . Saalaan dorsiisuun jechaa fokkisaa /baalage , meeshaale saala maxanfame , fakki bada elekrooniksiin eerguu , tuutuuqu of keessa qaba Bulchiinsaa Mana barumsaa sodaachiisuufi jidu seenuu Bulchiinsaa Mana barumsaa sodaachiisuu19 Bulchiinsaa Mana barumsaa sodaachiisuu jidu seenuu ykn seenuuf barbaadu , hojii hojjatootaa alaa baasuu , beekumsaan sodaachiisuu , humneessuu , ykn jeequ , kanuumaaf hojjatootni faya issanni jeqameerra jedhani akka yaadan godh Hojii mana barumsa jiduu seenu : Hojiiwan hojjatoota keessa jiduu seenu , kunniis :- Interfering with the discharge of the official duties of district staff by:

• Hojjatoni yeroo loli ka’u lola san dhaamsuuf yoo yaalan nama san waliin lola beekaaf ta’e oso hinbeekiin human ykn jeequmsa uumm

• Qajjeelfama mana barumsaa akka gadlakkiisan qaama mana barumsaa irra keenamu fudhachuu diiduu ykn fudhachuu dhabu

• Ykn bulchiinsa mana barumsaa ykn aana . sodaachiisuu , dorsiisuu , hoji jeequu Kana jechuun :- o Yaada jiijiiru dhabu afaan badda hojjatoota mana barumsa fi aana dubachuu o Meeshaa eleektronika fayyadamuudhaan ( Fkf kaameera siilkii vidiiyyo ykn meeshaale

waraabuu danda’an fayamuudhaan adeemsaa barufi barsiisuu guufuu ta’u , maqa balleessu fi salphiisuu

o Ykn qoranno hojjatoon adeemsifamuuf gufu ta’u , gaafi dhiiyaatuuf deebi dhugaa keenu dhabu , sobu ykn namooni akka soban jajabeesuu

Intimidation of School Authorities Interfering, or attempting to interfere, with the discharge of the official duties of district personnel by using direct, deliberate, or focused threats, force, or violence, such that the staff person believes his or her safety or the well-being of his or her property is in danger. Amala Balaguuma 20 Amala saala ykn haawwaasuuma fudhatamaa hinqabnee fkf sochiiwan saalaa dhunfaaniis tra’e namoota bora waliin , waliit dhufeegna saalaa , waliit dhufeegna saalaa afaani , tutuquu ,saganta waliit dhufeegna saalaa hordoofuu

17 See, Threats of Violence for credible, focused threats of violence. 18 See, Sexual Assault for more serious behavior or inappropriate touching. 19 See, Inappropriate Language for less than persistent use. 20See,E-215 Sexual Assault, for behavior using force or physical harm. Also, seeD-320 Sexual Misconduct for inappropriate sexualized behaviors.

14

Midhuuf sodaachiisuu 21 Sababa sagniittiin , bifa , amantii , gosa dhfeen , biiyyuumaan , saalaan , feedhii saala qabuun , . saalaa of ibsuun , qaama/samu hundee godhatee midhuuf sodaachiisuu

• Maddaan baratoota ykn hojjatoota yoo jiraate , beekumsaa male ta’u danda’a • Meeshaa haala badaafi sodaachisuuf yoo fayyadame • Qabeegna mana barumsarra msababa meeshaa saniin doddaa yoo uummame

Anaan barata mana barumsaan ala ta’e duubin isa adeemsa mana barumsa yakkisu ykn sodaachiisuu ykn jeequu akkasuumaas mirga baratoota barnoota fi barnoota argachuu isaannii deebi keennaaf . Barnoota keessa haalaan jidu seenu badha yoo ta’ellee kanniin armaan gad jiran kaassuu danda’ama : barnoota keesasa haalaan jidu seenuu, sochii barnoota jeequu , qaamaaniifi afaaniin baratoota jidu uummuu ykn adeemsaa diinuuma akka uummamme barnoonni baratoota akka jeeqamu godhu kan jedhu of keessa qaba Seera cabsuu akkanaa kana gara sadarkaa hiikkaa motuummaa ‘ midhuuf sodaachiisuu ‘ kan jedhu gudachuu qaba Violations of this offense must rise to the level of the state definition of Malicious Harassment. Midhuuf sodaachiisuun adeemsaa dhuunfa ta’u yokiin hinta’u mala , garu midhamni miseensaa gare akkaataa armaan oli akka addaan hahe ta’a . Dabalataa Gumi Bulchiinsa Waashiingitoon (GBW ) 9A.36.080.ilaali Qabeegnaa Baleesuu /Diiguu (Formerly Malicious Mischief) Beekuumsaa qabeegnaa mana barumsaa , hojjatootaa ykn baratootaa ykn geejjiiba mana barumsaa balleessuu ykn akka baduu sababa ta’u . Amaallee barreessuu , fakki kaassuu , walama diibuu ykn fakkiwan adda addaa gamoo mana barumsa irra , meesshaa hojjatoota ira ykn geejjiiba mana barumsa irra qarshii $100.22kafalchiisa Sobbaan ykn Fakeessuudhaan Bakka Bu’u

• Xalayya, barruu ykn uunka mana barumsaa irra mallatoo maati , guudifataa ykn nama bira fakkeesani mallateesuu ,

• Qabxii kutaa ykn galme/kusaa hordoof , uunka aanaa hayyama malee jiijjiiru • Qaama bulchiinsii mana barumsaa oddeefannoo yoo gaafatuu maqa soba ykn deebii soba

deebiisuu , dubachuu • Oddefanoo soba hojjatoota mana barumsaaf , oddefanoo nama dagoogrsiisuu bareefamaan

keenu fkf barataan mana barumsaa keessa yeroo male bade jirar jedhanni maqa keenu Kompuutaraa Cabsuu , Seera male fayyadamu , tuxxuquu 23 Beekumsaan ta’e kanbiraatiin sirna kompuutara ykn daataabase mana barumsaa ykn aana balleessuu

21 See, Bullying, Intimidation, or Harassment when the harassment is not based on status or personal characteristics. 22 See, School Board Policy No. D83.00 Fines, Restitution, and Damage Deposits for appeals regarding payments and working off fines. 23See,D-110 Disruptive Conduct for behavior with computers that is unintentional or otherwise does not rise to the level of Computer Trespass.

15

Amala Adaa Ta’ee Sochiiwan heera cabsuu ykn heera dabarsuu kammiiyyu keessa magaala , naannoo , feedaraalaa keessa hirmaachuu. Appropriate for any student in circumstances when emotional regulation or maturity is insufficient to understand the consequences of the behavior. Bareefama Nama Bira Haatu , Fakkeesani Fayyadamu Bareefama nama bira haatuu ykn garagalchuu , waraqaa , piirrojjeektti , sagantaa kompuutaraa akka of gadhani nama biraaf dabarsannii keenu.

Qabeegna Haataman Qabu Oso beekan meeshaalee hataman fudhachuu , dhosuu , kaawachu Alkoola qabachuu ykn fayyadamuu Alkoola ykn wantootaa alkoolan wal-qabatan qabaachuu ykn fayyadamu Diraaga Seeraan Alaa , Sabstaansii Dhorgama Ta’ee fi , Diraaga Hinmudhanee Qabachuu ykn Fayyadamu (Kutaa E-133 Waa’e seera cabsuu maarijuu’ana ilaali.) Diraaga seeraan ala ta’e sabstaansii dhorgamaa ykn gnaataa diraaga qabu fi/ykn meeshaale diraagaa meeshaale eleektriikaa aara bishaan ykn bu’aa qaban ykn oomiisha sabstaansii dhorgame , tuuboo fi meeshaa harkaan oomishame of keessa qaba Diraaga Seeraan Ala , Sabstaansii Dhorgamaa fi Diraaga hin Mudhanee Harcaasuu Diraaga seeraan ala , sabstaansii dhorgamaa fi diraaga hin mudhanee harcaasuu harcaasuu , qodu ykn dabarsuu jechuun waan baa’e of keessa qaba kanniin keessa : ngaataa diraaga qaban , meeshaale eleetrikaa aara bishaan ykn bu’aa qabu of keessa qaba Maarijuu’ana Harcaasu/Qoduu Maarijuu’ana harcaasu, qodu dabarsuu jeechuun waan baye keessa qaba . Kanniin keessa qoricha mana keessa kan biqilee kara irra vykn kusaa maariijuu’ana bitame , waan maariijuu’ana of-keessa qabu , gnaata maariijuu;ana qabu ngaataa Maarijuu’ana qaban , meeshaale eleetrikaa aara bishaan ykn bu’aa qabu of keessa qaba Saamu Qabeegna nama tokkoo humnaan sodaachiisuudhaan fudhachuu Seera Cabsuu Seera addaa ta’e , seera mana barumsa maxansee cabsuu . Seera cabsuu kana keessa seera geejjiba mana barumsa cabsuufi , diiguu/jeequu fi nageegna dhorguu Dhuugaatii Alkoolaa Gurguru Dhuugaatii Alkoolaa dhugaati alkoola qabu, gurguru , gurguuruuf yaaluu Diraagaa , Sabstaansii Dhorgamaa fi diraaga hinmudhanee gurguruu (Kutaa E-113 heera diiguu maariwaanaa ilaali )

16

Guurguurtaa ykn yaali gurguurtaa diraagaa , sabstaansii dhorgamaa fi diraaga hinmudhanee jechuun diraagaa , sabstaansii dhorgamaa fi diraaga hinmudhanee sababaa bashananaaf , ngaata waliin , meeshaalee eleektriikaa keessa godhani fayyadamu Maarijuu’ana Gurguruu Maarijuu’ana guurguru, guurguuruuf yaalu keessa qoricha , mana keessa biqiluu, karaa irra ykn , mana kuusa maarijuu’ana guurguuramu , ngaataa maarijuu’ana qabu , meeshaale eleekrtiikaa aara bishaan ykn bu’aa qabu of keessa qaba Saalan Sodaachiisuu24 Sababa sagniittiin , bifa , amantii , gosa dhfeen , biiyyuumaan , saalaan , feedhii saala qabuun , . saalaa of ibsuun , qaama/samu hundee godhatee midhuuf sodaachiisuu .(See also inappropriate Sexual Conduct; Inappropriate Touching; Lewd Conduct; Sexual Harassment.) Cubbee / Albee Diidiiqoo Dachaafaman 25 Cubbee / albee didiqoo dachaafaman hanga dheeriin inchii 2-12 qabu qabachuu ykn inchi ½ ykn inchi gad qabeenga mana barumsaa keessa , geejjiba mana barumsaa irra , bakkeewan aanaa sochii adda addaatiif fayyadamu keessa ykn sochiiwan manneen barnoota keessa koonkoolaata aanaan qopheese keessa qabuu Haatuu Qabeenga mana barumsa ykn hojjatoota ykn baratootaa haatuu Lolaa Sodaachiisuu Nama tokko ykn meeseensoota kalatiitiin ykn kalatiin ala adeemsaa kamiyyuun namni sun nabseefi qabeengaa ykn fayya isa Qabatamaan lolaan sodaachiisuuf ykn midhuu ykn namni bira nabsee fayya ykn qabeegna essa irra waan sodaachiisuu geessuu . Adeemsii raawwatame nama oso hinmidhiin hafu danda’a Barataan badiin kanaan dura qabu oso hin laalmiin , muurtiiwan biro jiran fudhachuuf badi uummamu danda’aa jedhame yoo amaname kanniin keessa A student may be expelled for the first offense without regard to progressive discipline when there is good reason to believe that other forms of corrective action or punishment would fail if employed. Good reason to believe that other forms of corrective action or punishment would fail if employed include:

• Nabsee barataa bira ykn hojjatoota irra sodaachiisuu yoo dandaee. Barataafi hojjaatootni fayya isaanniifi wantootaa sodaachiisan irra of eeguuf mirgaa qaban . Manneen barnoota uummata siiyyaatiili badi qaama bira gahuuf obsa hin qabu . Barataa sodaa jeequmsaa ykn midha fidee mana barumsaa keessa ari’uun dura , qaamni bulchiinsa mana baruumsaa Koree Qorannoo Soda Mana Barumsaa ( KQSMB ) gaafate badiin raawatame badi geessuuf

24 See, Malicious Harassment for consideration. 24 See, Board Policy No. 3208 – Sexual Harassment, and Superintendent Procedure 3208SP. 25See,D-410 Toy Guns and Toy Weapons for toys that do not appear to be real knives.

17

kalatiitiin amansiisaa yoo addaan baassa . Qaamni KQSMB yaada fudhatamu qabu bulchiinsa mana barumsaa akk hordoofu 26ni dhiiheesaa.

Fakikii Qawee fi Meeshaa Waraana Fakkii qawee fi meeshaa27 woraana kan dhuugaa fakkaatan garu kan dhugaa hinta’in qabu Hayyama Malee Moora seenuu Dala Uutalu /Cabsuu Dala mana barumsa , gamo , qabeegna mana barumsa haatuuf 28 dala uutalufi seera male dala keessa turun ykn tarkaafachuu , dala cabsuun ykn argamuun Bu’aa Tamboo Fayyadamu ykn Qabu29 Mana barumsaa keessa , qabeegna mana barumsaa keessa , geejjiiba irra ykn sochiiwan mana barumsaa keessa bu’aa tamboo fayyadamu ykn qabani arga 26See, Appendix A for full STAT definition. 27BB-guns and other pellet guns are Dangerous Weapons. See, E-320 for violations with these weapons. 28 See, Burglary for trespass related to theft of property. 29 See, School Board Policy No. 4215 and Superintendent Procedure No. 4215SP.

18

Sochiiwan Nama Badi Dalagee Waliin Deegaruu Barataan hirmaate kan jedhamuu lola san yoo mijjeesee , yoo deegaree Hoji seeraan ala ta’e ajjaju , deegaruu ykn namni akka jeequmsa keessa seenu jajabeesu (1) Namni jeequmsaaf karoora qabu Gargaarsaa keenu ykn gargaarsaaf yaaduu (2) Barataan sochiiwan kanniin afaanniin ykn sochiiwan jechoottaan malee . 30 Barataan midha ykn badi san keessa yoo midhamaa ta’e ykn badiin oso hiraawatamiin yoo keessa bahe bulchiinsa mana barumsaaf beeksiise badi keessa akka jiru hingaafatamuu 31 If a student engages in accomplice activity, the accomplice may be charged with the same behavior of the principal actor with a notation that the student committed the behavior as an accomplice. Amala Mana Barumsaa Ala Ta’e Naamuusnii dala mana barumsa ykn adeemsaa baruufi barsiissuu walqabatee baduu danda’aa Qabxiileen ykn uulaagaleen armaan gadi jiiran hubanno keessa galchuudhaan amali baddaa adda ta’e uummammee adeemsa baruufi barsiisuu wal hidheensa qabu ykn hin qabu addaan baasuuf faayyiidaa qaba .

1. Bakkeen amali baddaan raawatamee ( Dhiiheegna mana barumsa waliin jiru ) 2. Guyyaafi sa’aati ( sa’ati barnoota , duraan ykn booda barnootaan , duraan ykn booda geejjiba

baratoota , duraan ykn booda sochii mana barumsaa ) 3. Bu’aan ykn miidhamni amala baddaan suun fidee (Bu’aan ykn midhamni amala baddaa suun

baratootaa fi hojjatoota irra geese 4. Bu’aan ykn midhamni amala baddaa suun hangam gad- fagaate baratootaafi hojjatoota irra

geese , ( loli ka’e ykn jeequumsi ka’e suun midha hagam geese ) 5. Bu’aan ykn midhamni mana barumsa raawatame fayyaa fi naannoo mana barumsaa sadarka

akamiin geese ( Fkf baratooni mana barumsaa dhuuffuu saalfachiisuu isa , adeemsa baruufi barsiisu iraa wantoota sodaachiisa ta’an uummu , adeemsi mana barumsa ala hata’u male adeemsi mana barumsaa waliin hidhatama qabaachuu danda’a fkf guurguurta diraagaa , lola uummu ,

Aanaan gocha naamusaa mana barumsaan ala ta’e adeemsa baruufi barsiisuu jeeqnaan deebii keenaaf . Amali aadda ta’e suun adeemsa mana barumsa kan jeeqan gudda hata’an male isaan keessa :- barsiisuu irra yoo jidu seene , sochii mana barumsaa kutu, qaamaan ykn jechaan wal deebisuu ykn adeemsa walbadiinsa uummu , barnoota barata keessa seenu

30 A student may be an accomplice merely by being present when another student is doing something wrong if they do not attempt to stop the aggressor from continuing the wrongful act or if their presence constitutes silent agreement of the act or is perceived as contributing to intimidation of the victim. For example, persons grouped around a victim while another student bullies or threatens the victim, even though they do not say anything or otherwise participate physically or verbally in the bullying or threatening behavior, could be considered accomplices because just by being there and not saying anything they are perceived by the victim as participating with and agreeing to the bullying or threatening behavior. 31 Students are not accomplices if they merely know about an action planned by another student even if they do not report what they know to an administrator.

19

Sadarkaa Gochaa Naamuusa Gorsii sadarkaa gochaa naamuusa baratoota amala adda ta’an fi badi sadarka aanaa barrule amala kan jeedhu keessa jira . Sadarkaa Gochaa Naamuusa kun immaamata Lakk 3240 boordi mana marumsa keessa galeerra

Tajaajiila Barnoota argachuuf wantoota Barbachiisan

Muurtii Naamusaa fudhatameef mana barumsa Aanaa tajaajiila barnoota barataan argatuu hin dhaabuu ta’a Barataan kutta keessaa fi sochiiwan adda addaa keessa yeroo muurtaa’eef dhorgamu danda’a garu Aanaan barataaf caraa tajaajiila barnoota akka argatuu godhuu qaba . Tajaajiila barnoota barataaf mal waldarbuun yoo keenamu baratoota mana barumsaa keessa jiiran waliit kan wal qiixaahe fi barbaachiisa tahe ta’u qaba

Koonfaransii , karooraafi sagantaa Deebiisuu

Barataan yeroo dheeraaf ari’ame /tuursiifame kaayoon koonfaransii deebiisuun karoora haala barataatiin siimatuu danda’uu sagantaa qopheesuuf (RCW 28A 600.022) Adeemsaa kaayoo deebiisuun barataan yeroo mana baruumsaa adabii irra deebii’uu dandeetiin isa gaha akka ta’uu fi bu’aa qabeesa akka ta’uu dha

Sagantaan koonfaransii deebiisuun beeksiisa gochaa naamuusa eerga bahee fi maatiin akka beekan godhameerra kaassee guyyaa sadi keessa ta’u qaba Hirmaatooni koonfaransii Deebiisuu xiiyyeefanaa keessa kan galchuu qaban

1. Haalaawan arii’amuu barata wal qabatan, 2. Seenaa fi qabxii barataa Kanaan dura qabu fi 3. Haala naamusa bade umamee fi barata akka ari’amu god

Kaayoon Karoora deebiisuukan huundaahu qabu : -

• Maatii gahe isaan akka bahan gargaaruu fi deebii aadaa waliinwal qabatee kararoofachuu danda’an hayyamuuf ;

• Marii tajaajiilaawan barataan yeroo ari’amuu argachuu qabu o Tajaajiilaawan barnoota diirqamaan argachuu qaba o Tajaajiilaawan amala irra marii’achuu

• Barataan deebi’uun dura wantoota guutamu qaban ibsamu qaba l; fi • Barataan gara mana barumsaa deebii’u gargaarsii keenamuuf addaan baasuu

Yeroo misooma deebiisuu karoorfamuu , aanaa barnoota hubannoo keessa galchuu kan qabu :

20

1. Haala yeroon barataan arii’amu ykn akka tuuruu godhamuu gabaabatuu 2. Tooftaaleea ddaa adda muurtii gochaa naamuusa isaan bu’aa qabeesa ta’an yoo jiiraataniif yoo

hinjiiraane soqu/ addaan; 3. Karoori barata akka gargaaruu danda’u , badii siireesuuf adeemsaa ittiin deemamuu fi deebiisuu

karaa banuu isa murteessuu ; fi 4. Karoora deegarsa bu’aa barnoota barata , fi barataan baka jiru fi yeroo fiixachuu isa

Aanaan gocha naamusaa mana barumsaan ala ta’e adeemsa baruufi barsiisuu jeeqnaan deebii keenaaf . Amali aadda ta’e suun adeemsa mana barumsa kan jeeqan gudda hata’an male isaan keessa :- barsiisuu irra yoo jidu seene , sochii mana barumsaa kutu, qaamaan ykn jechaan wal deebisuu ykn adeemsa walbadiinsa uummu , barnoota barata keessa seenu Baratoota Barnoota Adda /Fedhii addaa Qaban Baratoota adda ta’an sagantaa deebiisuun dura qaamni jiijjirama amala qoratu (Manifestation Determination Team (MDT) walgahiin godhamuun isa dirqamaadha . Baratoota Sadarkaa Lamaffaa Sagantaa deebiisuu baratoota sadarkaa lamaffaa bara 2016-17 kan raawatamuu jidu barnoota keessa ta’a . Sagantaa deebiisuu baratoota sadarkaa lamaffaa bara 2016-17 kan raawatamuu jidu barnoota keessa isa tokko keessa yoo ta’u haal ittiin deebi’an seemstara deebi’an yaadanoo ni keenamaaf , amali jiijjirama barbaadamuu yeroo barbaadamu keessa yoo hin dhuufnee taanaa adabiin fudhatame seemiistara dhuufuuf itti fuuffuu danda’a . Baratoota Sadarkaa lamaffaa ari’ame mana barumsa deebiisuu kan danda’am seemistara isa dhuma yoo ta’u innis jiijjiorama amala barata gaha yoo ta’edha . Barataan jiijjirama amala sadarka gaha yoo hintaane kan deebii’uu danda’uu seemistara itti aanu ta’a . Barataan gara mana barumsa deebii’u oso hindeebi’in saganta walgahiin qophaa’u qaba Barataan mana barumsaa irra ari’ame mana barumsa oso hindeebi’in dura saganta deebi’uuf akka harawa ramadamu hanga seemistara dhuma irra galmaahu qaba .Achiin booda akka barata harrawaa wantoota guutamu qaban gute galmaaha . Barataana kun guyya 10 keessa sagantaa deebi’u keessa galmaahu qaba . Barataan sadarkaa lammaffa mana barumsa ari’ameet deebi’u hindanda’u .Deebi’uuf takka harawaa sagantaa deebii keessa galmaahe seemistaraa dhuma irra mana barumsaa bira keessa akkaata sirneesa galmee baratoota ramadamaa . Eerga guyyaa mana barumsa irra guyyaa kudhan keessa galmaahuuf hayyamamaaf . Barataan sagantaa leenjii amala jiijiira qabxii gaariin xuumuure mana barumsa iddile akkaata sirneesa galmee barataa ibsuut ramadama.Barataa mana barumsaa harawaan ramadame mani baruumsii sagantaa wal-gahi qopheessuuf qaba . Barataan akkuma barnoota jalqabee mani barumsi sagantaa wal –gahi san qopheeseef barataan mana barumsa akka siimatuu godhuu qaban . Barata Mana Barumsa Jidu Galleessa

Barata mana barumsa jidu galleessa yeroo dheeraaf ar’ame saganta leenjii amala jiijjira hordofe deebi’a.Sagantaan Bara 2016-17 kun mana barumsa “South Lake High School “ keessa ta’a . Barataan saganta keessa hirmaachuufi leenji keenamu bu’aa qabeesaan xumuru qaba LEENJI Jiijjirama amaala xumuuruufi guyyaan saganta deebi’uuf yoo guttaman saganta deebi’uf galmaaha . Barataan

21

leenji 15 yeroo issaatiin hinhirmaane ykn yeroo dabrsee saganta san oso hin xumuriin galhaahu hindanda’u Barataan jidu galleessa sagantaa deebi’uu yoo hirmaatu leengi barnoota dubiisu bareesuu fi herrega akka fudhatan godhame hojjiwan keessa ramadamu danda’a . Mani barnoota jidu galleessa beeksiisa bochaa naamusa ni baasaa , akkasumaas uunka mana barumsaa sadarka lamaffa saawzi laki eerga . Qaamni galmeesu maati barata kalatiidhaan guyya barataan barumsa jalqabu ni quunamu . Barataan mana barumsa jidu galleessa saganta deebi’u xumure beeksiisa gocha naamusa bahees dhise gara mana barumsa ni deebi’a . Barataan gara mana barumsa deebi’un dura deebi sagantaa walgahi godhamu qaba Barataan mana barumsa jidu galleessa ari’ame saganta deebi’u yaa fixe mana barumsa ariamee keessa hindeebi’u . Garu mana barusa ta’u keessa seera galme baratoota irra hundaa’udhaan ni ramadamaa. Barataan deebi’u oso mana barumsaa hindeebi’in saganta walgahi qophaa’e fixe deebi’u qaba . Mani barumsa harawaanilee saganta walgahi qopheese barata barnoota harawaaf qopheesu qaba . Barata Mana Barnoota Sadarkaa Tokkoffa Barata mana barnoota sadarkaa tokkoffa yeroo dheeraaf mana barumsa irra hin ari’amu . Kanaafu saganta deebi’un hinjiru jecha . Barata mana barnoota sadarkaa tokkoffa yeroo dheeraaf mana barumsa keessa ari’am yeroo oso hingubatiin mana barumsaa biraatiin ramadame yeroo barnoota guubachuu hinqabu Mani barumsa barata simatu karoora amala qopheese maatii barata hirmaachiise barataan barnoota isa akka fixu godhamaa .

Seera /Bo’eessa Guddiffachuu Boordi Mana Barumsa Siiyyatiili Boordi mana barumsa siiyyatiili seera kanaa waxabaji 2016 guddifate . Aanaan manneen barnoota uummata siiyyatiili adeemsaafi haala waajjira mirga ‘’ suuparintant’’ qajjeelfama uummata RCW 28A.600.025 kan hundaa’edha .Kutaa WAC 392.400-400 ilaali . Garagalcha sirna heera Biro Iyyano Naamuusa lakkofsa 206 -252-0820 bilbiludhaan gaafachuu danda’ama ykn ‘’ http://apps.leg.wa.gov/WAC/default.aspx?cite=392-400 ‘ fayadamudhaan waraabuu da’da'ama

Seera Mana Barumsaa

Seera aana irra dabalataan manneen barnoota seera of giddifachuuf baratoota issaaniitiif harcaasuu danda’an . Barataan Seera kanaa yoo cabsee ni gaafatamaa .

22

Adeemsa Gahe Mirga Baratoota

Amantiin manneen barnoota uummata siiyyaatiili adeemsa gahe mirga baratoota jechuun mirgii barataan walqixuumaafi seera qabeesaan ta’e qabamuufi yaalamu qaba Seattle Public Schools believes that due process means that students must be treated fairly and with regard for their rights under the law. Kana jechuun barata naamusa cabsee naamusa gocha naamusaa sireesuu walqixummaafi seeraan bu’aa gaariif murtaa’u qaba . Qaamooleen bulchiinsa mana barumsa murtii fadhatan dura mirgaafi bita akkasumaas haala seera cabsuu barataa xiyyeefana keessa galchuudhaan . Barataan murtiin murtaa’e dhuga miti , dhugaan hinmurtoofne yoo jedhe amanee iyyachuu danda’a . Manneen barnoota uummata siiyyaatiili adeemsa gahe mirga baratoota gudifatuu fi hoji irra adeemsaa fi seera WAC 392-400 hundeefate ta’a. . Seerooni kun kan xiyyeefatan adeemsaafi haalaa mirga barata sagantaa ykn sochiiwan manneen barnoota siiyyaatiili irra ta’a . Dabalataa kanaan manneen barnoota siiyyaatiili seera raawi salphiisu fi of eeguuf sera gudifateera . Heeroota kan birroo amala barata ilaachiise WAC 392-145 (geejjiba mana marumsaa qaba)

Yeroo Gabaabaaf Ari’uu32 Akka barruu amala baratoota dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa mana barumsaa barata seera manneen barnoota cabsan yeroo gabaaf ari’u danda’an . Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa yeroo gabaaf oso hin ari’in heera dimshaashaa armaan gadi jiran hordoofu qaban

1. Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa muurti oso hinfudhatiin dura adeemsaafi haala akkasuumaas sababa seeri cabeen xiyyefana keenu qaban . Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa murtiin yeroo gabaaf fudhatame barataaf guyyaa gahaa akka ta’e amanani fudhachuu qaban . Fkf barataan seera cabsee qaama barata bira midhuu isa ?

2. Kanaafu muurtiin keename walqixummafi walfakkaatuun hoji irra oluu qaba . Waae kanaa ilaalchiisee manneen barnoota uummata siiyyaatiili weeb saayiti qajjeelfama sadarkaa naamusaa barata yeroo gabaabaaf ari’u ibsa .Qajjelfamaa kun haaliiwan armaan gad jiraniin waliin adeemu qaba :-

a. Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa hubataa dhaba ykn haali addaa ta’e ni jira jadhani yoo amanan . YKN

3. Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa yeroo tokko tokko murti yeroo gabaabaa badi kanaan dura oso hinlaaliin barataan amala adda ta’e yoo mudhiisee ( Barata waliin lolu adabi yeroo gabaabaa fudhatamu danda’a .Kunniis qajjeelfama manneen barnoota siiyyatiili lola kaassuun akka amala adda ta’e fudhataa

4. Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa akkataa waligaltee33 jiruun barata olmaa daa’imani hanga kutaa 4 irra yeroo gabaabaaf mana barumsa keessa seemistaraa keessa dimshaashaan guyya barnoota kudhan caaluu ari’u hindanda’an

5. Dura bu’aa ykn itti aanaa dura bu’aa akkaataa waligaltee jiruun barata kutaa 5 ykn achii ol irra yeroo gabaabaaf mana barumsa keessa seemistaraa keessa dimshaashaan guyya barnoota kudha shan ykn guyya 10 caaluu ari’u hindanda’an

32 WAC 392-400-245 33 See, Appendix C for a discipline mediation form.

23

6. Sababaa yeroo gabaaba ari’utiin barataan kutaa ykn qabxi dhabu hinqabu . Barataan kammiiyyu sababaa adabi yeroo gabaaba fudhatameen barnoota isa darbeefi qormaata isa darbeen sagantaan akka armaan gadi ni qophaa’af :-

Waa’ee murtii yeroo gabaabaa ilaalchiise34yaadannoo maatii/gudifataafi barataa Barataan muurtiin yeroo gabaabaa hoji irra hin oliin dura konfaransii adeemsifamu qaba .Adeemsa konfaransii keessa barataaf afaaniin ykn barreefamaan :

1. Seera cabee/ badee irra ibsaan ykn seeri mana barumsa waa’e seera cabsuu ilaalchiise 2. Seera cabee kan deegaru hubachiisa irra deebi’ani ilaalu 3. Gocha deebiisuu irra ibsa keenu 4. Caraa barataaf akka ibsuu keenu of keessa qaba

Hata’u malee barataan yeroo gabaabaaf ari’ame gara kutaa deebi’uun dura konfaransi hirmaachuu qaba. Barataan konfaransi hirmaachuu yoo diidee ykn argamu yoo dhabe konfaransi malee tarkaanfiin ykn muurtiin fudhatame ittiin fudhatamaa . Barataa / gudifataan muurti ilaalchiise beeksiisaa waa’e murtiin gocha naamuusa afaanin ykn barreefamaan dhiyyeesu danda’an . Beeksiisa Gocha Naamusaa (BGN ) afaan barataan ykn maatiin dubataniin dhiyyeesu danda’an . BGN afaan oromoon hikame ni jira . BGN kan of keessa qabatuu :

1. Sababa akka turu/ari’amuu fi yeroo dheerina isa 2. Haaliiwan ari’ama waliin wal qabatan .Akka gochaa keename raawachuu isa , konfaransii maatii

/gudiifata , madaali fayyadama diraagi/alkoola , qabxiiwan sagantaa amala jiijiiru kkf 3. Mirgaa fi adeemsa Iyyannoo

Murtiin hundiinu yeroo gabaabaaf murtaa’eefi sababni isa sagantaa “ PowerSchool “ keessa kaa’ame qama waajjira Iyyanno Naamusa akka arguu danda’an muurtiin ari’u jalqabeera sa’aatii 24 gahu qaba Adeemsa Himmanoo /Iyyanoo : Yeroo Gabaabaaf Ari’u ykn Gocha 35Naamusa kan Biro Iyyanoo yeroo gabaaf mana barumsa irra ari’u “ HIMANNOO jedhama . Manneen barnoota Uummata siiyyaatiili adeemsa himannoo WAC 392-400-240 kan argamu gudise hoji irra olcheera . Adeemsaa himannoo qaama himana dhiheesuuf/ iyyaafata caraa waldhabiinsa naamusa mana barumsa irra hundaa’e dhiiheesuu caraa keena . Yeroo himanaan dhagahamu , qaamni , iyyaafataan dura bu’aan mana barumsaa murtii jiijjirrerra kanaan kan ka’e muucaan kiyya midhameerra jechuu danda’a Murtiin yeroo gabaabaaf ari’u dura bu’aa mana barumsaa yeroof akka turuf himanaa dhagahuuf yoo amanee male hatatamaan hojirra oluu qaba This grievance procedure is not designed for situations involving claims of staff misconduct. If a parent/guardian agrees that his/her child was disciplined appropriately, but is concerned that the manner in which the administrator behaved was not appropriate, the complainant may contact the Executive Director for the school. Barataan , maatii ykn guudifataan kamiyyuu naamuusa fudhatameerra iyyachuu danda’an . Sadarka Kanaan iyyaannoo gaafachuuf tartibaa sadi qaba , kunniis “ Iyyannoo “ Jedhama .

34 WAC 392-400-250 35 WAC 392-400-240

24

1. Barataan , maatiin ykn gudifataan mirga himana guyyaa sadi mutiin hoji irra oluu dura dhiheesuuf konfiransi dura bu’aa mana barumsaa ykn namni inni buussuun waliin akka qophaa’uf gaafachuuf mirga qaba . Bulchiinsa mana barumsaa murtiin naamusa iyyannoof akka dhiiyaate barataaf himu Yeroo konfaransii adeemsiifamuu bulchiinsi mana barumsaa nama himana galche haala naamsni badi akkamiit akka raawatame gaafi gaafataa akkasumaas namtiichi himana36 galche gaafi gaafata . Dura bu’aa ykn bakka bu’aa isa murtiin akka fudhatame murteesa

2. Himanaan murti sadarkaa tokkoffa irra murtaa’e yoo hinqufnee , iyyanno37 barreefama ykn afaani waajjira Naamusa Himana manneen barnoota Uummata siiyyaatiili dhiheesaa . Himanaan kun murti sadarka tokkof murtaa’e guyyaa barnoota sadi keessa dhiyaachu qaba . Offiisara himana naamusa sadarkaa lamaffaa ni ramadamaa . Offiisari kun guyya barnoota shan keessa waan itti gahe dhiheesa .

3. Himanaan murti sadarkaa lamaffaa irra murtaa’e yoo hinqufnee ta’e , guyya murtii barreefama ykn afaani kaawunsilaa Naamusa manneen barnoota Uummata siiyyaatiili dhiheesaa . Himanaan kun murti sadarka lamaffaa murtaa’e guyyaa barnoota sadi keessa dhiyaachu qaba .. ‘’ Mail Stop 31-177, PO Box 34165, Seattle, WA 98124-1165 ‘’eergamu qaba Himanaan murti sadarkaa lamaffaa irra murtaa’e yoo hinqufnee ta’e , guyya murtii barreefama ykn afaani kaawunsilaa Naamusa manneen barnoota Uummata siiyyaatiili dhiheesaa . Himanaan kun murti sadarka lamaffaa murtaa’e guyyaa barnoota sadi keessa dhiyaachu qaba .. Himanaan kun murti sadarka lamaffaa murtaa’e guyyaa barnoota sadi keessa dhiyaachu qaba. Iyyanoon bareefama waajjira Iyyanno naamusa baratoota

Barataan irra murtiin murtaa’e , yeroo gabaabaaf mana barumsa irra , murtiin attatamaan hoji irra olaa . Murti yeroo gabaabaa murta’e maatiin , barataan iyyanno galchan dhisan hoji irra olaa dura bu’aan mana barumsa haali akka turu yoo murteesse male . Dura bu’aan murtiin akka itti fufu ykn akka turuu murteessuu danda’a . . Qaama iyyataan murtii38 kana irra himana gaafachuu hindanda’an

Baruumsaa irra Yeroo Dheeraaf Tuursiisuu Ykn Ari’uu39

Dura bu’aa fi itti anaa dura bu’aa mana barnuumsa baratan seera naamusa akka barru naamusa irra baraaheen manneen barnoota uummata siiyyaatiili yoo cabse ykn dabre yeroo dheeraaf tursiisuu ykn ari’u danda’an. Dura bu’aa fi itti anaa dura bu’aa baratan mana barnuumsa barata yeroo dheeraaf tursiisu ykn ari’un dura qajjelfama dimshaasha armaan gadi kaa’aman xiyyeefana keessa galchuu qaban .

1. Dura Bu’aafi itti anaa dura bu’aa baratan murtiin yeroo dheeraaf murta’e barata saniif gahadha jadhani amanu qaban . Dura bu’aa fi itti anaa dura bu’aa mana barnuumsa baratan irra murti oso hin fudhatiin dura haala rokoon uummame xinxalu qaban.

36 Seattle Public Schools accepts either a written or oral request for a Step 2 Grievance. 37 Seattle Public Schools accepts either a written or oral request for a Step 2 Grievance. 38 WAC 392-400-255. 39 WAC 392-400-260.

25

2. Dura bu’aa fi itti anaa dura bu’aa mana barnuumsa baratan murti yero dheera fuudhachuuf naamusa barata kanaan duraa qabu hordoofani naamsni barataan balleesse akka amala adda ta’e , yoo itti amanan , fudhatamuu danda’a

3. Nageenga Uummu : Gocha naamusaa kana irra yeroo kanaan sagantaa nageenga uummu barataan matiittiin/gudifataan mallatoo walgaltee 40 adeemsa seeraafi dhugaa waa’e badi ilaalchiisee fudhatame rakkoon hikame akkasuumaas maatiin barata iyyannoo dhuma jedhani yoo fudhatan . Sagantaan nageegna uummu qaama lamaatiin waligalu yoo dadhaban himanaan itti fufaafe murtiin muurtaa’e itti fuufaa jecha.

4. Murtiin yero dheera tursiisuun ykn ar’un murta’e guyya murtiin murtaa’e irra jalqabe maatiin barata oddefanno argachuu qaban . Murtii iyyanno gaafachuuf akka danda’an gargaraaf . Bartaafi maatiin himano dhiiheessuu yoo barbaadan mirga qaban . Barataan himana galchee hanga muurtii argatuu guyya afuur barnoota isa hordoofuu mirga qaba

5. Barataa murtiin hatatamaan mana barumsaa keessa ari’amuuf murtaa’e muurtiin guyyuuma san hojji irra ole hanga guyya kudhan mana barumsa ala tuuruu danda’a . . Garu mani barumsaa ari’ama hatatama ilaalchiise barataan sun gara mana barumsaa deebi’ee badi adeemsa baruuf barsiisuu mana barumsaa 41irra badi geesa jedhani yoo fudhatan muurtiin itti fuufaa .

6. Murtii yeroo dheera guyya kudha tokko eegale hanga dhuuma seemisteera ta’a . Barataan mana barumsaa ari’ame eerga murtii fixate deebi’a.

7. Ari’amu mana barumsa tokko keessa isa dhuma ta’a . Barataan mana barumsa san keessa deebi’u hindanda’u. Garu manneen barnoota barata kanaa keessumseesu danda’an manneen barnoota siiyyaatiili keessa jiraachh danda’an –‘’ sagantaa deebii ‘’qabate kunniis . Manneen barnoota sagantaa ‘ deebi’u’ qaban . Kana keessa wani adda ta’e barataan qabiinsa meeshaa waraan42,ilaalchiise yoo adabame mana barumsa deebi’uf guyya barnoota kudhan 43booda dirqiisiisu hindanda’u

8. Kana jeechuun adeemsi naamusaa manneen barnoota uummata siiyyatiili kamiyuu keessa walqixumaafi walfakaatuun akka qajjeelfama naamusa baratoota irra kaa’ame hoji irra olaa . Manneen barnoota qajjelfama Naamusa baratoota baa’esan raabsu danda’an . Dabalataan manneen barnoota qajjeelfama kana adeemsa akka armaan gadi fooyyeessuu danda’an :

9. Boordiin mana barumsa uummata siiyyatiili barataan kammiyyu sababa mana barumsa haafeef mana barumsa keessa hin ari’amu

10. Bara bu’aa fi itti anna dura bu’a mana barumsa barata olmaa daa’imani hanga kuta afur daa’imani yeroo gabaabbafi ta’e yeroo dheeraaf ari’u hindada’an

11. Bara bu’aa fi itti anna dura bu’a mana barumsa barata kutaa shanfi achhi ol ari’u ykn tursiisuu danda’an . Garu barataan yeroo tokkoof ari’ameef qabxi isa dhabu ykn kutaa san keessa hafu/kuufuu hinqabu.

12. Barataa fi maati isaaf saganta deebi keessa barataan deebi’e akka baratu danda’u mirga akka qabu beeksiisu qaban.

40 See, Appendix C for a discipline mediation form. 41 Long term suspensions may be imposed with an emergency expulsion. 42 See, Superintendent’s Procedure No. 3248SP 43WAC 392-400-275

26

13. Barataan sagantaan walgahi akkaata RCW 28A.600.022 tiin akka qophaa’uf guyya yeroo dheeraaf ari’emeera kaasse gaafachuuf mirga qaba . Muxxannoon gariin jiru sagantaa kanaa qopheesuuf guyya walgahi ilaalchiise xalayaa Beeksiisa Gocha Naamusaa barataaf qopha’u qaba

Qajjeelfamaa Naamusa Adda Ta’e Manneen barnoota Uummata siiyyaatiili addemsi naamusa biro yoo fudhatame faayyida hinqabu yoo jedhe amana naamusa kanaan dura jiru oso hinlaaliin barata ari’u danda’a jechuunnis murtiin murta’e waa’e diraaga fi alkoola , ruukuuta , jeequmsa , meesha waraana . Manneen barnoota uummata siiyyaatiili badi uummame irra ka’e naamusa barata deebi’u hindanda’u jedhe yoo amntaa qabaata hoji irra olchuu danda’a . Beeksiisa Maatiif/Gudifataaf yero Dheeraf Ari’u fi Tursiisu Ilaalchiise 44 Barataan yeroo dheeraaf ari’amuun ykn tursiissuun dura barataa ykn maatiif xalayaa Beeksiisa Gocha Naamusa barraahu qaba . Xalayaan barraahu gocha oddefanno himanno dhiheessuu fi mirga iyyanno qabaachu qaba . Beeksiini kun harkaan ykn xalaya seera qabeessan eergamu qaba . Beeksiini kun diirqamaan :

1. Afaan dursa maatiin ta’u qaba , haala mudhatuun 2. Ibsa Naamsa badeefi seera manneen barnoota uummata siiyyaatiili cabe 3. Ibsa tarkaafiin fudhatamuuf yaadame 4. Ibsa mirga barata fi maatii himana gaafachuu/dhiihesuu ilaalchiise ifaan haala ittiin ibsuu

danda’an fi 5. Ibsa guyyaa/yeroo himanaan dhiyyaatuu of keessa qabaachuu qaba .

Beeksiisa yero dheera tursiisuuykn ari’u ilaalchiise xalaya eerga fudhatan , tarkaafiin itti annu gara mana barumsa adda addaa ykn qaamoolee adda addaa iyyachuu ykn dhiisuudha45 . Iyyannoon guyya sadi keessa dhiiyyaachuu qaba. Barataan /maatiin iyyachu yoo hinbarbaane , deebisani sagantaan deebii akka mijjaa’uuf gaafachuu qaban . Adeemsa heeduun aak mudhiisan , barataan seemistara san keessa deeb’uu danda’a Garu adeemsii kun yeroo hundaaf hin dalaguu ta’a , keessuumaayyuu adabiin barataa guyya 30 gadi yoo ta’ee .Murtiin yero gabaabbaf yoo ta’e barataan cara hojjiwan manaafi kutaa eergameef deebiisuu danda’a . Akkasuumaas saganta kan biro barbaaduu danda’a . Garu adabiin yero dheeraaf guyya 30 ol ta’e baratan ramadi haraa mijjeessuu qaba .. Barataan ari’iame kun gara wiirtu galme hatatamaan deeme ibsu qaba , maaliif yoo jetan muurti murtaa’e dura bu’aa mana barumsaa yoo deebisee gad bussee male lamu mana barumsa san keessa ramadamuu waan hin dandeeneef Barataan badi isaatiif /jeequmsa yeroo dheeraaf akk turu godhame ykn ari’ame , leenji sagantaa waliit bu’insa hiikku aannaan qopheesu hordoofe qabxii barbaachiisuun oso mana barumsaa hindeebii’in xumuru qaba . Waa’e kana ilaalchiise wirtu galme baratoota ykn waajjira naamusa lakkofsa kanaan (206) 252-0820 gaafachuu danda’ama . Barataan yeroo adaba yeroo dheera ari’amu isa leenjjiiwan barbaadamu yoo fixe mana barumsa ari’ame deebi’e galmaahu danda’a . Garu caraa akka jiru deebi’uu hinqabu ta’a yoo iyyannoon deebi’uun dura bu’aa mana barumsaatiin yoo murtaa’e male . 44 WAC 392-400-265 and WAC 392-400-270. 45Interagency contact phone number is 206-743-3930.

27

Barata Ari’ame Deebisani Galmeessuuf Qajjeelfama Adda Tahe Baratamaan , barata mana barumsa keessa ari’u jechuun barataan sun mana barumsa san keessa barachuu hin danda’u jecha . Garu baratan/gudifataan gara mana barumsa san deebi’uuf barreefamaan iyyanno galchuu qaban . Barreefamni baraahu gara waajjira dura bu’aa mana barumsa ta’e barataan/gudifataan iyyanno isaan irra maaliif mana barumsa san keessa deebi’u akka filatan sababaa qabatamaa waliin dhiheesu qaban . Murtiin fudhachuuf fudhachu dhabu gahe dura bu’aa mana barumsaati . Murtiin dura bu’aa murti isa dhuma ta’u hin danda’u Adeemsa Iyyaafataa Yeroo barataan yeroo dheeraaf ari’am ykn tursiisan , maatiin/gudifataan tkn barataan gara qaama ol anna dhiheesa ( Qaama ol annaan jechuun - Superintendent ) Manneen barnoota uummata siiyyaatiili qaamni ol anna - Superintendent – oggessota iyyanno akka dhagahan ni ramadaa . Qaamni misseensa oggeessota uummata keessa kan bahaniif leenji seerafi immaamata manneen barnoota aanna kan qaban yoo ta’an adeemsa raawwi isaale kan beekan ta’aa .Qaamni misseensota himanno dhagahan murtii A. Sagantaa Yeroo

1. Murtiin waajjira naamusa iyyanno murtaahe , guyyaa barnoota sadi keessa barrefamaan ykn afaanniin ykn siilkiin dhihaachuu qaba .. Siilkiin Waajjira Himana naamusa baratoota yoo barbaadan 206-252-0820

2. Iyyannoo gaafatameef murtiin isa guyya sadi keessa gara mana barumsa yoo hin gene , barataan ykn maatiin/gudifataan caraa iyyanno bira hinqaban

3. Iyyannoo gaafatameef murtiin isa guyya sadi keessa yoo gahe waajjira iyyanno naamusa muurti guyya sadai keessa murteessa

B. Mirgoota Maatii/Gudifataa fi Barataa Maatii/gudifataa fi Barataa iyyanbno dhagahuun dura , keessa , fi iyyanno boda adeemsa mirgoota qaban lakk WAC 392-400 keessa kan argaman dha . Mirgooni kun qaama seera baassuun kan ragaa’an yoo ta’u qabxii armaan gadi of keessa qabaa :

1. Qaamni iyyataan guyyaa muurti dura ragaale barreefama ykn qaama , jechoota raga namoota- (oso maqa baratoota raggeesan hinlaaliin ) mani barumsa dhiiheese hordoofu ykn sakataa’uf mirga qaba.

2. Qaamni iyyataan abba alangaa ykn abbookaatoo baasi dhunfaan dhaabuuf mirga qaba . Abba alangaan dhaabuun murtii qulquulu argachuuf dirqamaan barbaachiisa miti – oggeessoni ramadaman leenji gaha waan qabaniif . . Manneen barnoota uummata siiyyaatiili abba alanga of-danda’e qaba . Kanaafu qaamni oggeesota kana dursani beeku qaban .

3. Qaamni iyyataan guyya dhagahu ragaale dhiiyaatan irra gaaf gaafachuufi durra dhaabachuuf mirga qaba . Mirgi kun manneen barnoota uummata siiyyatiili raga dhiiheese qulquleesse dhiihaachuu qaba .Bakka kun hintaane barataan akka raga dhiheesu barataan dura bu’aa mana barumsa waan saalfatuuf/sodaatuuf akkasumaas boru gaddo nati baha waan jedhuuf sodaatuuf .

4. Qaamni iyyataan naamsni raawatameef ibsa dhiiheesuuf mirga qaba .. 5. Qaamni iyyataan ragoota ijjaan argan ykn beekumsa – baratoota dabalatee , qaban himana irra

akka dubatan gaafachuuf mirga qaba 6. Qaamni iyyataan raga nafayyada jedhu barreefama ykn qaamaan dhiheessuuf mirga qaba

28

C. Mirgoot Mana Barumsa Himanaan Dura . Bulchiinsi mana barumsa ykn kan biro mana barumsa bakka bu’ani duubatan ragaale barataan maatiin ykn gudifataan barreefamaan ykn qaamaan dhiheesan himanaan dura sakataa /hordoofuu mirga qaba . D. Himana Keessa

1. Hirmaatotni himana keessa xiiffeefana murtaa’e irra daangeefaman , muurtiin oggeesotaan waan keenamuuf ..

2. Dura bu’aa , barataa fi maatiin /gudifataan gochaa naamusa irra araasa buusuuf waligaltee nageegna uummu – jiijjirama barbaachiisu tuqame malleetasuu danda’an . Barataa fi maatiin /gudifataan haala naamusa uummame isa dhugaafi dhuma akka ta;e mallato isaannin , barataafi maatii waa’e kana lammata iyyanno akka hingaafane ni godhamaa . Garu qaamni tokko waan kanaaf hin mallatteessu yoo jedhe amantaa fudhate , himanaah itti fuufa .

3. Murtii keenuuf ragaaleen himanaaf dhiyyatan qofa irra hundaa’udhaan murtiin ni keenamaa . Oddefannoon dabalataan qaamoota lachuunnuu dhiyaachuu hindanda’u Namni himanaa laalu bilisaa ykn gidu galleessa ta’u qaba. Raga ta’ani dubachuu ykn gargaaru hindanda’an

4. Addemsa muurti himanaan teepiin waraabama 5. Qaamni oggesa muurti isa barrefamaan dhiiheesa . Muurtiin barattaa fi maatii/gudifata

waajjira himana naamusa baratootaa guyyaa hoji shan keessa eergamaaf 6. Muurtii himanaa keenuuf ragaalee dhiyaatan qofa irra hundaa’udhaan murtiin keenamaa .

Ragaa himannoo keenamuu achuuma qofa oggeessaf keenama 7. Oggeesaan himana murtii keenuuf a qabxiilee armaan gad jiiran irra hundaa’a .:

a. Humna Ragaa dhiihaatee: Dhugaa seeri cabeerra ? b. Sadarkaa naamuusaa : Mani barumsaa haala murteesseen barbaadeen akkaata

sadarkaa naamusa barata addaa ta’e ykn sadarkaa naamusaa aanaa fi seera mana barnoota kaa’ameen barata adabuuf mirga qaba ? ?

c. Are there mitigating or aggravating factors recognized by the District that the school should have taken into account in deciding whether to discipline the behavior or in choosing the disciplinary action?

8. Haala Midhamni Gahe : yeroon murtiin murtaa’hu Aanaa irra hubanno dhabu ykn akka hinmine godhuun fudhatameera lataa?

9. Oggeesa himano bilisaa ta’u . oggeessii raga ta’u hindada’u . Iyyannoon waraabamu qaba. 10. Oggeesa himano murtii barataa hatatamaan ari’u dhuugoomsuu , garagalchuu ykn jiijiiru

danda’a. Oggeesa himano muurti isa barreefamaan keenee maatiif xalayaa seera qabeesaan ergamaaf . Murtiin eergamu baasii aanaatiin matiin barata fi barataa afaan dubatan hiikkame ergamu qaba.

11. Muurtiin fudhatamee barataa ari’u qofa yoo ta’e muurtiin guyya hoji tokko keessa barattaaf maatiif/gudifataf xalaya seera qabeesa torbaan tokko keessa ergamu qaba

29

Hatatamaan Mana Hanbiissuu

Hatatamaan Mana Barumsa keessa , barnoota irra ykn sochii 46irra haquu Barataan hatatamaan kutaa keessa , barnoota irra ykn sochii irra hojjatootaan haqame dura bu’aaf ykn abbaa dhiimi ilaaluuf ibsamaa . Barataan sun mana barumsaa keessa yoo ture badi baratootaa, mana barumsa irra, hojjatoota akkasuumaas hoji baruufi barsiisuu irra geessa yoo jadhamee yaadame ykn amaname waan inni achii tuuruuf sababaa hinqabuu . Muurtiin kun muurtii qajeelchuu fi faya argachuuf waan ta’eef : (a) balaan ykn sodaan yoo bade (b)Dura bu’aan ykn baka bu’aa muurtii gara muurtii bira yoo deebisaniif . Hatatan\maan ari’un muurti bira waliin bakka tokko tahuu hindanda’an Hatatamaan Ari’uu 47 Barataan dura bu’aa mana barumsaa hatatamaan mana barumsa keessa ari’uu danda’aa . Barataan sun mana barumsaa keessa yoo ture badi baratootaa, mana barumsa irra, hojjatoota akkasuumaas hoji baruufi barsiisuu irra geessa yoo jadhamee yaadame ykn amaname waan inni achii turu sababaa hinqabuu . Hatatamaan ari’uun guyya barnoota kudha darbu hin qabu Hatatamaan ari’uun guyya jalqabaafi dhuuma keessa , dura bu’aan mana barumsaa murtiin yoo akka dhumatu ykn iyyanno himanaa yoo jiijjiremale , raawatamu qaba Dura bu’aa ykn bakka bu’aa dura bu’aa guyyaa barnoota itti annu irra barata argachuudhaan duubiissuu akkassuumaas murtiin fudhatamu ibsuu qaban . Nama barataa ari’eef murtiin fudhatame barattan gara mana barumsa hundeebi’in dura ibsamu qaba . Beeksiisa Matiif/Gudifata Barataa yero Dheeraf Ari’u ilaalchiise 48 Barataa ykn gudifataan barataan hatatamaan yeroo dheeraaf ari’amu manni barumsa barataaf mirga iyyanno fi ari’amu isa beeksiisuu qaba , Waluma galaan , xalayya seera qabeesa barataaf ha’eergamu male adeemsa iyyannoos ta’e xalayaan gahu isa siilkiin , ykn qaamaan hordoofani akka beekan godhamu qaba .. Beeksiisni barreefamaan ykn afaani :

1. Qaamni mana barumsa beeksiisa barreefame sa’aati 24 keessa akka gahe mirkaneefachuu qaban . Ykn

2. Qaamni mana barumsa xalaya seera qabeesa qaama sadaffaaf ykn iyyaafataaf barataan hatatamaan ar’ame kaase sa’aati 24 keessa gare sadafaaf beeksiisu qaba

3. Beeksiisa bareefamee afaan maatiin/ barataa/ maatiin dubatan , haala ifa ta’een baraahu qaba 4. Beeksiisa bareefama ykn afaan naamsni bade maal akka ta’e fi seerii cabe maal akka ta’e ibsuu

qaba . 5. Beeksiisni xalayaa barreefama seeri cabeefi naamsni badeef adabiin ykn muurtiin fudhatamuuf

barbaadame addaan baase ibsu qaba . Adeemsa Himanna Barataa Hatatamaan Ar’amee

46WAC 392-400-290 47 WAC 392-400-295 48 WAC 392-400-300 and WAC 392-400-310.

30

Beeksiisa barreefama irra fali jiru ar’uu qofa yoo ta’e , barataan , maatiin/gudifataan xalayaan ar’amu ibsuu hanga gaheen guyyaa hoji kudhan keessa waajjira himana naamusa barata lakkofsa siilkii 206-252 – 0820 gaafachuu qaban . Guyyaa kudhan kan hoji irra oolu danda’u xalaya irra murtiin fudhatame ari’u qofa yoo ta’edha . Murtiin fudhatame dhoorka kan biro waliin ( ar’u ykn yero dheeraaf tursiisuu ) yoo ta’e guyya sadi keessa himanaan dhiyyaachuu qaba . Akkaata immaamata manneen barnoota uummata siiyyaatiili adeemsi himanaan barreefama emeeli (E-mail) ykn siilkiin ta’u danda’aa . Adeemsii himanaa eerga xalayaa ari’u gahe guyyaa kudhan keessaa yoo hindhiiyaane murtiin ittii fufaa jecha . Barataan ykn maatiin barata himana dhiheessuuf cara bira hin qaban . Yoo gaafiin himana saganta yeroo keename keessa yoo dhiiyaate mana barumsa aana sagantaa qabatee guyyaa barnoota sadi hin caalee keessa beeksiisa dhagahu baasaa . A. Sagantaa Yeroo Adeemsa Iyyaannoo

1. Murtiin waajjira naamusa iyyanno murtaahe , guyyaa barnoota kudhan keessa barrefamaan ykn afaanniin ykn siilkiin dhihaachuu qaba .. Siilkiin Waajjira Himana naamusa baratoota yoo barbaadan 206-252-0820

2. Iyyannoo gaafatameef murtiin isa guyya kudhan keessa gara mana barumsa yoo hin gene , barataan ykn maatiin/gudifataan caraa iyyanno bira hinqaban

3. Iyyannoo gaafatameef murtiin isa guyya kudhankeessa yoo gahe waajjira iyyanno naamusa muurti guyya sadai keessa murteessa

B. Mirgootaa Maatii fi Barata / Gudifataa Maatii fi Barata / Gudifataa akkaata qama seera baasuu irra murtaa’en akkasuumaas Gumi Bulchiinsa Waashiingitooni (GBW) 392 -400 kaa’ameen adeemsa himana keessa adeemsaan dura , adeemsaa keessa fi adeemsaan bodaa mirgoota of danda’an qaban .Mirgoota kaa’aman keessa : -

1. Qaamni iyyataan guyyaa muurti dura ragaale barreefama ykn qaama , jechoota raga namoota- (oso maqa baratoota raggeesan hinlaaliin ) mani barumsa dhiiheese hordoofu ykn sakataa’uf mirga qaba. Himanaaf guyya gabaaba keessa yoo qabameef garagalchaa jechoota ragaale sa’aati 24 dura argachuu rakkiisa ta’u danda’aa

2. Qaamni iyyataan abba alangaa ykn abbookaatoo baasi dhunfaan dhaabuuf mirga qaba . Abba alangaan dhaabuun murtii qulquulu argachuuf dirqamaan barbaachiisa miti – oggeessoni ramadaman leenji gaha waan qabaniif . . Manneen barnoota uummata siiyyaatiili abba alanga of-danda’e qaba . Kanaafu qaamni oggeesota kana dursani beeku qaban . Mirga barataan adeemsa himano guyya sadi keessa adeemuun raga argachhuf rakkisa ta’u danda’aa

3. Qaamni iyyataan guyya dhagahu ragaale dhiiyaatan irra gaafi gaafachuufi dura dhaabachuuf mirga qaba . Mirgi kun manneen barnoota uummata siiyyatiili raga dhiiheese qulquleesse dhiihaachuu qaba .Bakka kun hintaane barataan akka raga dhiheesu barataan dura bu’aa mana barumsa waan saalfatuuf/sodaatuuf akkasumaas boru gaddo nati baha waan jedhuuf sodaatuuf .

4. Qaamni iyyataan naamsni raawatameef ibsa dhiiheesuuf mirga qaba .. 5. Qaamni iyyataan ragoota ijjaan argan ykn beekumsa – baratoota dabalatee , qaban himana irra

akka dubatan gaafachuuf mirga qaba 6. Qaamni iyyataan raga nafayyada jedhu barreefama ykn qaama dhiheessuuf mirga qaba.

31

C. Mirgoota Mana Barumsaa Himanaan Dura Bulchiinsi mana barumsa ykn kan biro mana barumsa bakka bu’ani duubatan ragaale barataan maatiin ykn gudifataan barreefamaan ykn qaamaan dhiheesan himanaan dura sakataa /hordoofuu mirga qaba D. Himana Keessa

1. Hordooftoonnii himannoo qabxii barbaadamu irra xiiyyeefachuu qaban keessaatuu bura bu’aa mana barumsaa , barataan /maatiin barataa akkasuumaas ragaale ijaan argan . Barataan abba alangaa/abbokaatoo yoo dhaabe aanaan ilee abba alangaa/abbokaatoo dura bu’aa mana barumsaa gorsuuf dhaabachuu qaba . Qaamni maatii barataa ykn waahila barataa hirmaachuu hin danda’uu garu maatiin namo tokko isaan qarqaaru qabaachuu danda’an . namni kam akka hirmaatu oggeessaatu murteessa

2. Hordooftoonnii himannoo irra dhiiyaatan maraa waraqaa mallattoof dhiiyaateerra mallateesuu qaban

3. Hordooftoonnii himannoo kamiyyuu amalaa wal kabajuufi wal dhagahuu qabaachuu qaban fkf iyyuun , maqaa waamuun , qoqaa dhageesiisuu , ragootaa arsuu , ykn jeequun , sodaachiisuu ykn amala dorsiisuu dhorgaa waan ta’eef himana murtii qulqulufi dhuugaa argachuu keessa midhga fidaa . Adeemsa himana adeemsiisuuf rakkisaa ta’e oggeessii arganaan himanaan guyya bira akka ilaalamu murteessuu ykn raga dhiiyyaatee qofa irra hunda’e murti keenuu danda’a

4. Yoo dura bu’aa mana barumsa , barataa fi maatii /gudiifataa wal galtee nageegna Uummuu49 barbaadan wantootaa jiijiiraman mara tuqame baraahee mallataahee akkasumaas Yoo dura bu’aa mana barumsa , barataa fi maatii /gudiifataa dhuugaa jiiruufi seera fuldura dhuufu danda’u erga mallatteesan booda rakkoon hikamee akka jiru lafa kaa’an . Garu qaamni tokko wal galtee nageegna Uummuu kan raawatame siiri miti jedhee yoo amantaa fudhatee himanaan ittii fuufuu

5. Namooni ragaaf dhiiyyatan raga keennuun dura sagantaa kakachuu raawatuu qaban . Sagantaa kakachuu eerga raawatan booda kutaa akka gad lakkiisan gaafatamuu danda’an

6. Muurtii himanaa keenuuf ragaalee dhiyaatan qofa irra hundaa’udhaan murtiin keenamaa . Ragaa himannoo keenamuu achuuma qofa oggeessaf keenama

7. Oggeesaan himana murtii keenuuf a qabxiilee armaan gad jiiran irra hundaa’a . a. Humna Ragaa dhiihaatee: Dhugaa seeri cabeerra ? b. Sadarkaa naamuusaa : Mani barumsaa haala murteesseen barbaadeen akkaata sadarkaa

naamusa barata addaa ta’e ykn sadarkaa naamusaa aanaa fi seera mana barnoota kaa’ameen barata adabuuf mirga qaba ?

c. Are there mitigating or aggravating factors recognized by the District that the school should have taken into account in deciding whether to discipline the behavior or in choosing the disciplinary action?

8. Haala Midhamni Gahe : yeroon murtiin murtaa’hu Aanaa irra hubanno dhabu ykn akka hinmine godhuun fudhatameera lataa?

9. Oggeesa himano bilisaa ta’u . oggeessii raga ta’u hindada’u . Iyyannoon waraabamu qaba . 10. Oggeesa himano murtii barataa hatatamaan ari’u dhuugoomsuu , garagalchuu ykn jiijiiru

danda’a. Oggeesa himano muurti isa barreefamaan keenee maatiif xalayaa seera qabeesaan ergamaaf . Murtiin eergamu baasii aanaatiin matiin barata fi barataa afaan dubatan hiikkame ergamu qaba.

11. Muurtiin fudhatamee barataa ari’u qofa yoo ta’e muurtiin guyya hoji tokko keessa barattaaf maatiif/gudifataf xalaya seera qabeesa torbaan tokko keessa ergamu qaba

49 See, Appendix C for a discipline mediation form.

32

E. Guyyaa Dheerina Hatatamaan Ari’u Barataa hatatamaan ari’ame gara gochaa adabi biraatiin guyya adabame irra kaasee guyya kudhan keessa jiijiiramu qaba.

Iyyanno Boordi Mana barumsaa 50

Matiin/gidifataan murtiin oggeesa himana murteessee murti mana barumsa kan ciimsee murti mana barumsa taanaan murti irra beebii ilaale gaafachuuf mirga qaban fi murti oggeesa irra yoo hin gamane iyyaafachuuf mirga qaban . Boordiin mannewen barnoota uummata siiyyatiili murtiin iyyaafana gaafatame san qaama of remade murti itti deebi oggeessi murteesse yoo ta’e gara Gumi51 Iyyannoo Naamusa ( GIN ) akka ilaalamu godha . yeroo dheeraafi ari’uQaama miseensoota gume boordi mana barumsa irra ramadaman , gumiin miseensota yoo hanqate sadi dhaabtaa ta’an qaba . Matiin/gidifataan murtiin GIN eerga gahe guyya sadi keessa xalayaa yaadachiisa gara waajjira himana baratota eergu qaban . Gaafiin barreefama kanaa hundee iyyanno ( murtii oggeessan murta’ee maaliif akka barbaadan )fi GIN maal muurteesuu akka barbaadan . xalayaan/yaadachiifni kun Waajjira Himana Naamusa baratoota lakkofsa poostaa : Stop 31-177, saanduuqa posta 34165, siiyyaatiili , WA 98124-1165 eergamu qaba . Kanaa irra beekamuun kan barbaadamuu GIN himana itti deebii hundee kan godhatuu raga dhiiyaateefi yaada falmi irra dhiiyyateefi qajjelfamaa jiru irra akkasuumaas murti oggeessa irra hu8ndaa;e ta;a . Kanaafu GIN harawa iyyanno wanta laalu hin qabu . Kanaafu kakuun dhiiyyaatuu fedhiidhaan ta’a . Iyyaafatoonnii murtii oggeessa murteesee yoo hin gaafane murtiin yeroo dheeraaf ari’u ykn tursiissuun guyyaan murtii dhumatu qabu guyyaa sadatiin dura hoji irra olaa .. Iyyaafatoonnii murti itti deebi guyya sadi keessa gaafachu qaban . Garu murtiin yeroo dheeraaf ari’ykn tursiissame ykn ari’u humneessuu kan damda’mu haala ykn akkaata armaan gadi ibsame ta’a :

1. Murtiin yeroo dheera ari’u ykn tursiisuu humneessiissen boodaa guyaa waliit fufa guyya kudhan keessa booda ykn hanga iyyannoon murtaa’e , murtiin hagam gabaabbaa yoo ta;eelee

2. Iyyannoon hanga murtaa’ee – barataan yeroodhhaaf ha’ari’amu , murtii yeroo dheera ari’u ykn tursiissuu jijjiru hindanda’u

3. Barataan yeroodhaaf ari’ame ykn tursiisame garu iyyanoon murtii oso hin argatiin akka deebi’an murtaa’eef cara ni keenamaaf , yoo deebi’an hojjiileen manaafi qormaata bu’aa ykn qabxii ykn kutaa ykn seemistara irra midhaa tanaan

50 WAC 392-400-310 51 Board Policy No. 3201

33

Adeemsa 52Gumi Iyyannoo Naamuusa Manneen Barnoota Uummata Siiyyaatiili iyyannoon hundiinu boordii sadarkaa mana barumsaa dhiiyyaatan garu gumi53 iyyannoo naamuusa akka dhiiyyatu filateerra . iyyanoo deebi’ani laaluuf Barataan /maatiin /gudifataan yaadachiisa gara waajjira iyyannoo naamusaa guyaa sadi keessa yoo dhiyyeesan , gummiin guyyaa kudhan keessa sagantaa walgahi deebi’ani laaluuf ni mijjeessaa . Kaayyoon wal gahiin barataa /maattii/ gudifata godhamu kun murtii oggeessaan godhame itti deebi’ani laaluufi oddeefannoon murti isa jiijjiiru yoo jiiraate addaan baassuuf dha . Baratoota barnoota addaa fi Baratoota ingileefa afaan lamaffaa ta’an nama waa’ee isaani fi afaan /aada beeku qama GIN f dhiheessuuf mirga qaban

1. Wal hahiin dura , miseensooni gumi murtii barreefama oggeessa ittiin deebi’ani laalu. 2. Wal gahii irra gumi waliin , barataan ykn maatiin ykn gudifataan ( gorsa seera qabeesa ) mirgaa

dhagahu oddefannoo dabalataa keenuuf miirgaa qaban . haala wal fakkaatuun bakka bu’aa mana barumsaa oddeefannoo dabalataa waa’ee naamusaa bade keennuf miirgaa qaba . Baratoota barnoota addaa fi Baratoota ingileefa afaan lamaffaa ta’an nama waa’ee isaani fi afaan /aada beeku qama GIN f dhiheessuuf mirga qaban Baratoota barnoota addaa fi Baratoota ingileefa afaan lamaffaa ta’an nama waa’ee isaani fi afaan /aada beeku qama GIN f dhiheessuuf miirga qaban

3. Gummiin Iyyannoo Namusa (GIN) murti barataaf keename mirkanneessuu , jiijjiruu fi garagalchuu danda’aa . Gummiin murtii murteesssee guyya kudha keessa xalayaan gara maatii /barata / gudifataaf eergaa . Muurtiin kan raawatamuu ragaalee dhagahaniif duubiisan miseensoota gummiin qofa yoo ta’u gaafa murtiin keename hirmaatan qooqaa keenan yoo ta’u muurtiin adeemsa harka caaluutiin murta’a . .

4. Iyyaafanaan murti gummi darbee kan dhiiyyaatu gara mana muurti ol-anna ta’a .Maatiin , barataan gudifataan murti barata ari’ame , akka turu godhame gara mana muurti ol-anna deeman dhiisan murtiin murtaa’e hoji irra olaa , yoo mani murtiin ol anna akka dhaabatuu yoo ajjajjee male .

Naamusaa Baratoota Barnoota54

Naamusaa Baratoota Barnoota manneen barnoota uummata siiyyaatiili seera baratoota iddiileef bahe garaa garuuma hinqabu . Mirgaafi itti gaafatammuuma baratoota iddile kename baratoota barnoota addaafiin jiijjirama diqo male ykn Barru Feedaraalaa Barnoota DHuunfaa Baratoota Qarqaarsa adda Qaban akka armaan kaa’aman ni ilaalata.55

52See, WAC 392-400-315 and WAC 392-400-320. 53See, School Board Policy 3201. 54 This section also applies to students who are eligible for services and/or accommodations under Section 504. The SIT team replaces the MDT with responsibility for determining whether the student’s behavior is a manifestation of his/her disability. 55Discipline will be imposed in a manner consistent with the Individuals with Disabilities Education Act ....” 20 U.S.C. § 7151(c).

34

Yeroo Gabaabaaf Tursiissuu fi Hatatamaan Haquu Adeemsa dimshaashaa namuusa mana barumsa irra hundaa’ee ilaalchiise , murtiin yeroo gabaa tursiisuufi ari’u baratoota iddileefi baratoota barnoota adda jiijjirama hin qabu , ramadi irra yoo taatee male ( Guyya kudhan ykn achii ol yoo mana barumsa irra ari’am ) Tursiisuu/ Ari’u Yeroo naamusa baratoota barnoota /fedhi / addaa qaban yeroo dheeraf , keessatu murtiin jiijjara bakee qabaanaan (Guyya kudhan ykn achii ol yoo mana barumsa irra ari’am ) , adeemsa armaan gadi kaa’aman xjyyefana keessa galu qaban :

• Bu’aan tursiissuu fi hatatamaan haquun jiijjirama bake akka qabu murteessuu (Guyya kudhan ykn achii ol yoo mana barumsa irra ari’am ) . Jiijiirama bake yoo hin qabaanee , mani barumsaa Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH ) , yeroo tokko tokko Koree Ifa ta’e murteessu kan jedhamu

• Barataa /gudifataa barbaachiisuuma wal gahi Sagantaa Barnoota Dhuunf( SBDH) a fi adeemsa qajjeelfama seera irra keename akka mirga of- ettiissuu – wal dorgoomi mirga gocha naamusa adeemsa bulchiinsa keessa

• Wal gahiin Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH ) ramadiin erga godhe guyyaa kudhan keessa godhamu qaba . Miseensooni wal gahi kana maatiin/gudifataan , barsiisaan barata addaa fi barnoota iddile , bakka bu’aa aana – waa’e barata barataa beekumsa qabu , fi yoo danda’ame barata of keessa qabaachuu qaba . Wal gahiin huundiinu waraabamu/ bareefamu qaban . Kaayyoon wal gahi kun naamusni cabe kun sababaa barata fedhi addaa qabuuf irr hundaa’e moo sababa barataan Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH hoji irra olchuu dhabuudhaan kan jedhuu addaan baasuuf ( Karoora Amala wal qabatee )

• Amali bade ykn naamusni cabe sababa barataan fedhi addaa barbaadu akka hintaane yoo addaan bahe murtiin tursiissuu ykn ari’un koreen yoo murteesse ykn dhabiinsaa Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH) hoji irra olchu dhabuudhaan yoo ta’e murtiin murtaahe hoji iraa olaa (Karoora Amala wal qabatee )

• Yoo koreen naamusnu cabe sababaa barata barnoota addaa/ fedhi addaa qabu irra kan ka’e jedhe yoo amane (Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH) (Karoora Amala wal qabatee ) murtiin fudhatame , murtiin hoji irra hin oluu . Baka san Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH) , (Karoora Amala ) , ramadi baratoota barnootaa ni qophaa

Sagantaa Barnoota Filannoo Adda Ta’e Yeroodhaaf Qopheessuu Qaamni mana barumsaa barata fudhatamaa hin koree Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH) irra hundaa’udhaan mana barumsa iiraa haqani gara sagantaa barnoota filannoo adda ta’e yeroodhaaf Qophee keessa erguu qaban keessatuu guyya 45 keessa barataan :-

1. Meeshaalee waraana mana barumsa keessa , naannoo mana barumsaa , hojjiiwan mana barumsaa yoo qabate argame ,

2. keessa , naannoo mana barumsaa , hojjiiwan mana barumsaa beekumsaan diraaga qabachuu , fayyadamuu , gurguruu , ykn subtaansi dhoorgamaa gaafachuu , sosobbuu ykn ,

3. keessa , naannoo mana barumsaa , hojjiiwan mana barumsaa Qaama nama bira irra midha fidu

Diirqamaa Tajaajila Barnoota Baratootaaf Keenuuf Yerooma barataan /gudifataan iyyafanaa jalqaban irra jalqabe manneen marnoota siiyyatiili tajaajiila barnoota keenuu itti fufa , barnoota kutaa keessa ala hata’u malee .

35

manneen marnoota siiyyatiili barata sababa seera cabsuu barata irra kanka’e yeroo dheeraaf tursiisamee ykn ari’ame , sababaa fedhi addaa oso hin ta’in akkasuumaas barata dimshaashaan wagaa keessa guyyaa 10 mana barumsaa irra akka turu godhame . Bura bu’aan mana barumsaa . barsiisa barbaadame barataa san hojii mana ramadaa , Karoora Amala Gaari Uummu Karoora bulchiinsa amala gaarii ykn Karoora Amala Gaari qaama Sagantaa Barnoota Dhuunfa ( SBDH) barata ykn kanm biro guufachiisuudha . Karoori tarsiimo barbaadamu jechuuniis amala garii ittisuu fi gargaarsaa kkf Yerro baratoota barnoota addaa/fedhi addaa karoora bulchiinsa amala qabaatan naamusaafi kutaa barnoota , karoori amala barbaachiisuuf deegaruu qaba .

Yaadachiisa : Barataafi Maatii Barbaachiisuma Gochaa 1989 Manneen Barnootaafi uummata diraagaa irra Bilisaa Ta’e Feedaraala

Manneen barnoota siiyyaatiili seera male diraaga qabachuu,fayyadamuu , , ykn harcaasaa diraagaafi alkoolaa deegaruu barumsa keessa , naannoo mana barumsaa , hojjiiwan mana barumsaa yoo qabate argame , Seera kana kabajuun dirqamaa . Barataan seera kana cabsee yeroo dheeraaf mana barumsaa

keessa ala tuura ykn ni ari’ama . Diraagaafi lkoola qabachuufi fayyadamuun faya mana fi adeemsa baruuf barumsaatiif dogogoraadha .Manneen barnoota siiyyaatiili barataaf caraa gorsaa fi hadhaadhiyyooma ykn

deebisan ejjaaruu , saganta mana barumsaa deebi’uu ni keena , akka argatan ni qarqaaraa barotootni akka argatan . Oddefannoo dabalataaf dura bu’aa mana barumsa ykn gorsa mana barumsaa keessan gaafachuu

danda’amaa

36

Ibsaa dabalataa A:

Hiikkoota

Hiikoota armaan gadi jiran Barru kana keessa baka baayee ittiin fayadameera Qaama Iyyaafataa : Maatiin , barataa ykn gudifataa yoo ta’an adeemsaa iyyannoo naamusa akka WAC 392 -400 irra ka’ame wal dhabi naamusaa ykn gocha siireesuu namusa barata manneen barnoota siiyyaatiili ta’a Jiijiirama Bake : Haqinsa Barataa barnoota addaa/fedhi adda qabu / gara mana barumsaa bira kan raawatamu guyyaa wal irra hinciinee 10 ol ta’aa. Haala haqinsa kan muurtaa’uu adabi ari’uun yeroo irra yeroo fudhachuudhaan guyyaa 10 ol yoo ta’ee Naamusaa : kaayyoo barruu kanaaf , adeemsa qajjeelchuu/deebisuu/ hundaa, sadarkaa mana barumsaa ykn muurtiin ari’amu ykn yeroof tursiisuu ilaala Tarkaanf Sadarkaa Aanaa :-Amala adeemsa baruufi barsiisuu dhaabsiisuu ykn gidu galu yoo ta’u tarkaanfiin sadarkaa aanaa kan fudhatamuu qajjeelfama adeemsaa baruufi barsiisuu mijeesuuf seeraan dhaabame yoo cabu akkasuumaas adeemsa baruufi barsiisuu qarqaaruuf , barsiisoni akka barsiisan barataan akka baratuu dandeesiisuuf. Hatatamaan Ari’u : Barataan hatatamaan mana barumsaa irra ari’amu kan danda’uu bulchiinsa mana barumsaa amala badeef raga qabatamaa ykn gaarii ykn sababaa gahaa ta’e qabaatanni badiin raawatame irra ka’anni barataan sun mana barumsaa keessa yoo ture mataa barataaf ykn kan biirootiif badi hatatamaa ykn adeemsa baruufi barsiisuu ciituu danda’a amaname ta’a . Garu barataan hatatamaan ari’ame kanaan dura yeroo dheeraaf ari’ame ykn adabame yoo hin beekne iyyannoo gaafachuu danda’a . Yeroo adabi kana keessa barataan gara mana barumsaa galuuf waan hin dandeeneef namni kitaabootaafi meeshaale adda addaa namni isaaf deebiisuuf fi fudhatuu dandau’ sagantaan qophaa’u qaba .Guyyaan hatatamaan ari’un guyyaa kudhan darbuu hin qabu Amala Addaa : amala addaa ta’e kan jedhamu barataan yeroo ar’amuu yeroo tokkooffaaf yoo ta’edha . Amala addaa ta’e jedhamani yeroo heduu kan fudhataman amala cubbamaa ykn yekaa yoo ta’an gocha naamusaa amala addaa ta’ef barru kana keessa sadarkaa naamusa baratoota addaa ykb baratoota fedhi addaa qaban kan jedhu keessa kaa’ameera Ari’uu : Ari’uu jechuun barataan mana barumsa seera cabsee keessa ari’u yoo ta’u akkasumaas barataa san aanaa siiyyaatiili kammiiyyu keessa akka hindeebiine ari’udha . Muurtiin kun waggaa barnoota tookkof ta’a . Barataan haala GBW 28A600.022 guyyaa ari’ame 20 keessa sagantaa wal gahi qabsiisuu mirga qaba Mana Barumsa Ala Tursiisuu : adabiin kun qaama motuumaaf gaabaasa godhame mani barumsaa gocha siirreesuu barata godhate barata ykn kutaa keessa ykn sochii mana barumsaa keesa haqudha . Gochii kun gocha naamusa barbaachiisadha Sagantaa Barnoota Filannoo Adda Ta’e Yeroodhaaf Qopheessuu : Akka seera meeshaa waraana , sabstaansi dhorgama ykn qaama nama irra midha fidu feedaraala ibsameet ,

37

Qaamni mana barumsaa barata barnoota addaa qabu /fedhi adda qabu guyya barnoota 45 hafeef hintare gara sagantaa barnoota filannoo adda ta’e yeroodhaaf qophaa’e jiijjiruu danda’an . Sagantaa Barnoota filannoo adda ta’e yeroodhaaf qophaa’e kan filatamu koree Saganta Barnoota Dhuunfa (SBDH) barata yoo ta’u barataan sirna barnoota akka ittiin fufu ta’e kaayyoolee Saganta Barnoota Dhuunfa(SBDH) barataa akka argatu ta’a Aangoo : naamuusni bade/cabe moraa ykn dalaa mana barumsaa ala ta’u danda’a . Garu adeemsi isa sababa dhuugaan mana barumsaa waliin waliit hidhame ta’u danda’a . Qabxiileen armaan gadi jiran hubannoo keessaa galchuudhaan naamusni cabe mana barumsa waliin hidhama qaba hinqabu addaan baasani muurteesuuf fayyadaa : .

1. Bakkeen Amali badaan uummame ( Dhiiheegna mana barumsa waliin jiru 2. Guyyaa fi sa’aati ( sa’ati barnoota , duraan ykn booda barnootaan , duraan ykn booda geejjiba

baratoota , duraan ykn booda sochii mana barumsaa ) 3. Bu’aan ykn midhamni amala badaa san fidee (Bu’aan ykn midhamni amala badaa san

baratootaafi hojjatoota irra geese 4. Bu’aan ykn midhamni amala badaa sun hangam gad fagaate baratootaafi hojjatoota irra geese ,

( loli ka’e ykn jeequmsi ka’e sun midha hagam geese ) 5. Bu’aan ykn midhamni mana barumsa raawatame fayyaafi naannoo mana barumsaa sadarka

akamiin geese ( Fkf baratooni mana barumsaa dhuuffuu saalfachiisuu isa , adeemsa baruufi barsiisu iraa wantoota sodaachiisa ta’an uummu , adeemsi mana barumsa ala hata’u male adeemsi mana barumsaa waliin hidhatama qabaachuu danda’a fkf gurgurta diraagaa , lola uummu ,

6. Aanaan gocha naamusaa mana barumsaan ala ta’e adeemsa baruufi barsiisuu jeeqnaan deebii keenaaf . Amali aadda ta;e sun adeemsa mana barumsa kan jeeqan gudda hata’an male isaan keessa :- arsiisuu irra yoo jidu seene , sochii mana barumsaa kutu, qaamaan fi jechaan wal deebisuu ykn adeemsa walbadiinsa uummu , barnoota barata keessa seenu

Yoo yaka badaan dalagame qabatamaan yoo itti amaname , mani barumsa yaka dalagame san qaama seera dhimi ilaaluuf gabaasa godhu qaba . Garu yaki raawatame wanjala yoo hin taane , duubiin sadarka mana barumwsaatiin ilaalamu danda’ama Yeroo Dheeraaf Tursiisuu :-tursiisuu jechuun barataa guyya 10 kan caaluu garu guyyaa 90 kan hintareef mana barumsaa keessa hambiisuudha . Manneen barnoota uummataa siiyyaatiili keessa barataan yeroo dheeraaf ar’ame mana barumsa ari’ame keessa guyyaan muurtiin eerga dhume booda mana barumsa san keesssa deebi’uu danda’aa . Barataan hoji mana hojachuu hindanda’u muurtiin guyyaa 15 gadi yoo ta’e male . Barataan dala mana barumsaa seenu waan hindaneef namni bira hoji mana isa akka fudhatuufi deebiisuuf sagantaan mijaa’u qaba . Baratoota sadarka tokkoffaa yeroo dheeraaf hin ari’aman . Baratoota sadarkaa lamaffaa yeroo dheeraaf ari’aman gara mana barumsa akka deebi’an saganta deebii’f akka galmaahan godhamaa . Muurtiin yeroo dheera hanga dhuma seemistara dheerachuu danda’a jechuuniis naamsni cabe seemistari dhuumuuf guyyaa 11 yoo hafuu raawatame .Barataan deebi’e galmaahuuf saganta deebi keessa galmaahe leenji amala jiijjirama qabxi gahaan yoo xuumuuree ta’a . Barataan akkaataa GBW 28A.66.022 sagantaa deebiif wal gahi guyyaa ari’ame 20 keessa gaafachuuf mirga qaba . Kana keessa muxxannoon jiru walgahii adeemsiisuuf sagantaan qophaa’e xalayaa beeksiisa gocha namusa gara maatii barata eerguudha

38

Wantoota Mudhatan irra Ka’ani Muurteessuu :-waliit dhuufeegna barataa barnoota adda /fedhi adda qabuufi namsiini cabe walihidhaminsa akka qaban irra deebi’an ilaalaman hubachuudha . Bu’aan kan mudhiisuu naamsnii cabefi barata barnoota adda ta’e waliin yoo hin qabaane ykn Saganta Barnoota Dhuunfa hoji irra kan ka’e yoo ta’e , barataan akka barata iddilee kammiiyyu adabamu qaba . Naamusa barata barnoota adda tahe koree Sagantaa Barnoota Dhuunfaa fi koree waa’ee ifa ta’e irra ka’ani muurtiin nikeeamaaf . Maatiin barataa miseensa koree kana ta’ani mari irra akka argaman ta’a Nageegna Uummuu : Wali galtee naamusni bade akka jiijiiramuu, fi akkamiit akka jiijjiramu mana barumsaafi barataa/gudifataa waliin waligaluudha . Barataafi maatiin /gudifataa malloto isaaniitiin naamsni cabe dhuugaafi seeraqabeesa ta’u dhuugomsani naamusni cabe fulduurraf akka siiraa’u akkasuumaas gara fuulduuraat iyyanno akka hingaafane amanani mallateesan Uunkaan nageegna uummu waa’ee sabstaansi dhorgame ilaalchiise uunkaa yaada dabalata A irra argamaa . Akkasuumaas uunkaaleen naamusaa gariin yaada dabalataa B irr argaman. Beeksiisaa Gochaa Naamusaa (BGN) :Beeksiisa xalayaan gocha naamusa barataa ilaalchiisee maatiif akka yaadachiisa eergamudha . Xalayaan kun sagantaa “ powerschool “ kan omiishamuu yoo ta’u maatii fi ykn gudifataan barataan naamusa cabsee yeroo dheeraa yoo ari’ame ykn akka turu yoo murtaa’e xalayaan ykn siilkiidhaan akka beekan kan godhamudha Naamusa Badaa Guudataa Deemuu:- Hojjatootni manneen barnoota uummataa siiyyaatiili kan xiyyeefatan amala hin barbaachiifne jiijjiruu irra. Barataan amala hin barbaachiifne yoo irra gara yeroo dadeebi’e hojjatee amala san sireessuuf muurtii dabalataa fi isa cima ni fudhatamaa . Mani barumsa naamusa guuddata deemee yoo ilaalu badi wagga darbee ykn guyyaa 180 duraan jiru hin ilaalu , yoo badiin raawatame soda adda ta’e yoo hin qabaane Humna Qaama Huubannoo Qabu Fayyadamuu :- Bulchiinsa mana barumsaatiin , barsiisotaan , hijjatoota ykn gargaartoota seera eegsiisan barata akka of hinminee ykn nama bira , hojjatoota , qabeegna mana barumsa akka hin minee human qaama hubannoo keessa galchee fayyadamu ilaala. Humna qaama hubannoo keessa galchee fayyadamuun kun gocha seerisa qaama fudhatamu hin qabu . Wal - gahi Deebii : - Barataan yeroo dheeraaf ar’ame ykn akka turuu godhame oso gara mana barumsa hindeebi’in sagantaan wal gahi deebii qophaa’u qaba . Barataan , maatiin /gudifataan fi qaamni mana barumsaa irra barbaachiisa ta’an miseensa wal hahi kana ta’an . Waa’e kanaa irra muxxannoon gaariin jiru sagantaan wal gahiin adeemsiisuuf beeksiisa gocha naamusa bahe gara barataat , maatii/gudifataaf eergama . Wal gahiin guyyaa barataan mana barumsa irra ari’me ykn akka turu godhame kaasse guyyaa 20 keessa adeemsiifamu qaba .Wal gahi kana irra karoora deebii barata ilaachiise barreefamaan ni dhiiyyaata . kana keessa karoorii dhiiyyaatuu keessa deegarsaa akka gorsaa , naamusa gaari uummu , fi amala deebiissuu kkf ni qophaa’uuf Sagantaa Deebiissuu : -Sagantaan aana barata sadarkaa lammaffaa yeroo dheeraaf ari’ame ykn akka tuuruu godhame akkaataa chaartii sadarkaa gochaa naamuusaa barataa adda ta’e/ fedhi adda qaban / irra kaa’ame qajjelfama jiijjira amala akkasuumaas leenji akkaadami ni qophaa’af .Barataan gara mana barnoota iddile deebi’uun dura sagantaan wal gahii deebii hirmaachuu qaba Dhoowaa / Hayyamuu : - Gochaa kammiiyyuu jiijjirama amalaa barataaf kan yaadame – sadarkaa marumsaa hata’u ykn yeroo dheeraaf ari’u ykn mana barumsa irra manneen barnoota uummata siiyyaatiili akka turu godhu ( Kutaa Naamusa Kan jedhuu ilaali ) , guyyaa hoji mana barumsa

39

Guyyaa Hoji Mana Barumsaa :- Guyyaa waggaa kammiiyyuu manneen barnoota uummata siiyyaatiili hojjiif banaa ta’an , guyyaa ayyaana malee . Koree Qorannoo Sodaachiisa Mana Barumsaa (KQSMB) :- qaama waajjiraa faya fi itisa yeka qaama oggumaa adda adda qaban waliit dhufanii amali sodaachiisa jiraachuu nimala jiiraachuu danda’a jedhani yoo amanan bulchiinsa mana barumsaa jequumsa baratootaan uummamu danda’an kan jedhu adaan baase sodaan sun isa nama akka hin mine nigodhu , karooraa faya/ nagaa ni dalaguu fi tajaajila bulchiinsa rokko adda addaa ni keenuu Daangaa Waggaa Mana Barumsaa :-Naamuusni barata irra waggaa tokko keessa muurtaa’e naamusa bara itti annuuf fudhatama hinqabu , muurtiin waggaa dhuuma irra yoo fudhatame malee . Kaayyoo naamusaa walit fuufuunsa ilaaluuf jedhame adabii naamusaa waggaa darbe ykn guyyaa 180 dura ta’e hin ilaalamu , jeequmsaa sodaachiisa ni jira jedhame yoo amaname male . Yeroo Gabaaf Tursiisuu :- Barataa mana barumsaa irra tursiisuu jechuun waliit fuufiinsa gayyaa barnoota 10 hin tare yoo ta’u barataan guyya gabaaf akka turuu godhame guyya adabii fixxeerra jalqabe mana barumsa ittiin barachaa ture akka deeb’u godhamaa . Barataan yeroo gabaaf akka turuu godhame hoji mana fudhate deebiisuu danda’a . Garu barataan moora mana barumsaa seenu waan hin dandeenneef namni hoji mana isa fudhate kan deebiisuuf namni qophaa’u qaba . Barata Barnoota Adda /Fedhi Adda / Qaban :- Akkaata GBW irra kaa’ame , barataan hire barata barnoota Adda /fedhi adda argatan barnoota addaan qophaahe ni argatuu Uummatoota Adda Tahan : - Uummatoota Adda tahan kan jedhaman barnoota addaafi baratoota kutaa 504 fi Baratoota Haanqiina Afaan Ingiilleeffa (BHAI) qaban Ari’uu :- Barata mana barumsa iddileen irra barnoota akka hin hordoofne yeroo murtaaheef dhoorguudha . Kun barataa iddileen ala sababa ‘’ naamuusaatiin ‘’ kutaa keessa ari’u of keessa hin qabu . Barataan ari’ame qabeegna mana baruumsaa ykn aanaa ykn sochii mana barumsaa keessa baka kammiiyyuu akka hinhirmaane godhamaa , yoo dura bu’aan mana barumsa hayaa keenneef male . Barataan guyya 15 gadi ari’ame hojjiiwan mana gaafate deebiissuu danda’a . Garu barataan moora mana barumsaa seenu waan hin dandeenneef namni hoji mana isa fudhate kan deebiisuuf namni qophaa’u qaba . Qoranno Sadaachiisa Eerguu : barataa mana barumsaa irra hatatamaan ar’u wal qabatee soda nabsee ajeessuu ykn amalaa saala humnaa fayyadamu yoo mudhiisee . Bu’aa qoranno sadaachiisa eergeerra ka’uudhaan , qorannoo sodachiisuu koree qoranno sadaachiisa ni raawatamaa .Karoorii fayaan deebiissuu akkassuumaab bulchiinsa isa sadarkaa mana barumsaatiin ykn aana barataa deebiisuun dura beeku qaba . Iyyannoon barataatiin , maatiitiin/gudifataan akkata seera naannootiin dhiyyachu danda’a .

40

Yaada Dabalataa A : Uunkaa Nageegnaa Uummu Diraagaa/ Alkoola

Maqaa Barataa ______________________Lakkofsa Waraqaa Eegnuuma_______

Mana Barumsaa ____________________________

1. Adeemsa nageegna uummu kana mana barumsa , barataa fi maatii/gudifataa waliin godhuuf kan irra gahame barataan akkataa bu’aa E-12 yakameef diraaga qabate ykn fayadame , sabstaansi dhorgamaa , diraaga hin mudhane qabate ykn fayadame , dhuugaatii alkoola qabate ykn fayyadame ykn akkaata E-13 maarijuu’ana qabate ykn fayyadame waan argameef . Mani barnoota kaniin armaan gadi wali galaa :-

Yakaafi ibsaan waa’ee kana ilaalchiise akka armaan gadi ta’a Jiijiirama hin qabuu

Jechoota waa’ee kanaa ilaalchiisee akkaata armaan gadi ta’a ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

b. Barataa muurti yeroo dheeraaf ari’ume guyyaa gadi buussuuf jeequumsaa E-121 , E -122, E-131 ykn E-132 gara guyyota armaan gadi buusuuf barataan ifaat baasee oggeesoota aanaa irra ramaduun akka qoratamu guyyaa beelamaa fudhateerra. Akkasuumaas gorsaa qoranno fudhachuuf jaalateerra . Kanaafuu :muurtiin fudhatamuu -

Yeroo gabaabaaf hanga guyyaa __________turuu Yeroo dheeraaf hanga guyyaa __________turuu.

c. Dabalataan mani barumsaa wal galtee kana mudhiisuuf oddefannoo sagantaa ‘ Schoolpower “ jiijiiruuf fudhateeraa akkasuumaas jiijirama fudhatame barataaf /maatiif/gudifataaf guyya 3 keessa ni keena . .

2. Barataa /maatii/gudifataa kan armaan gadi wali galuu : Qorannoo oggeesoota – ogeessota sabstaansi fayyadamu , baasii maatiin , aana irra ramadaman , fudhachuu qaba. Yaada qoratootaa hoji irra oolchuu/hordoofuu qaba Sign releases to allow the school to exchange information with the assessor.

3. Mani barumsa qaama qoratoota waliin oddefanno aka waljiijiran ni mallatteessu .Dabalataan

haaliwan armaan gadi jiran hoji irra oolu danda’an : ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

Mana barumsaa uunka nageegna buusuu kana mallatteessuudhaan wal galtee kanaa keessa dhugaafi seeroota naamusa waliin wal qabate isa dhuumaafi hundiinu hikamaniiruu . barataa fi maatiin/gudifataan kanaan booda iyyanoon naamuusa kanaa ilaalchiise hin gaafannuu

41

Qaamnii _____________________________________ wal galtee nageegna uummu kana hoji irraa oolchuu yoo dadhabee , himanaan duraan jalqabame bakkatti deebi’aa .

________________________________________ ___________________________________ Dura Bu’aa Mana Barumsa Barataa

________________________________________ ___________________________________ Guyyaa Maatiin/gudifataan

42

Yaada Dabalataa C : Nageegna Uummu

Lakkofsa Eegnuumaa Barataa ________________ Guyyaa _________________

Walii galteen irra gahamuu kan danda’e guyya hadhaa iyyannoo naamusaa dhagahurra . Qaamonni wal galtee kanniin nageegna uummu qabxiilee armaan gadi irra wal galgate godheerra

1. Mani barumsaa yekkii fi ibsaa adeemsaa kanaa akka armaan gadi ta’uu wali galeerra :56 ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Mani barumsa kanniin hojachuuf wali - galeerra ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Barataan kanniin hojachuuf wali galeerra ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Dabalataan , haaliiwan armaan gadi jiran jiraachuu qaban ( Haaliiwan fudhatamaa qaban mirkanneessii ) : Barataan gabaasa jiijirama itti fufiinsa qabu ………..keessa ni dhiiyyeessa Barataan amala gaarii ni mudhiisaa fi amala badaa san kutta keessa ykn mana barumsaa

keessa hin mudhiissuu Barataan barnoota hundaa ni hordoofaa , .Kanaafuu , jeequmsaa kana deebiisee hin

raawatuu akkasuumaas kutaa barnoota yeroo isa eegate seenaa . Kanaafuu , jeequmsa kanaan dura jiru ittiin hin deebi’uu :

Qaamnii _____________________________________ wal galtee nageegna uummu kana hoji irraa oolchuu yoo dadhabee , himanaan duraan jalqabame bakkatti deebi’aa. Mana barumsaa uunka nageegna buusuu kana mallatteessuudhaan wal galtee kanaa keessa dhugaafi seeroota naamusa waliin wal qabate isa dhuumaafi hundiinu hikamaniiruu . Barataa fi maatiin/gudifataan kanaan booda iyyanoon naamuusa kanaa ilaalchiise hin gaafannuu

____________________________________ ______________________________ Dura Bu’aa Itti annaa Barataa

____________________________________ ______________________________ Oggeessa Himana ykn Ragaalee biroo

56 If the charges and/or comments section of the NDA will remain the same, state “No changes”. Changes listed here must be reflected on PowerSchool incident information screens and an amended NDA must be provided to the parent/guardian within 3 days.