cümle anlamy

1.CÜMLENİN TAŞIDIĞI DUYGULAR

a.Hayıflanma:a.Hayıflanma:Acınmak,üzülmek,yerinAcınmak,üzülmek,yerinmek ya da kaçırılan bir fırsattan dolayı mek ya da kaçırılan bir fırsattan dolayı esef etmek demektir.esef etmek demektir.

ÖR:ÖR:””Keşke annemin değerini o Keşke annemin değerini o hayatta hayatta iken bilseydim.” iken bilseydim.” “Nasıl geçti habersiz “Nasıl geçti habersiz O güzelim yıllarım.” O güzelim yıllarım.”

Aşağıdaki dizelerin hangisinde Aşağıdaki dizelerin hangisinde “hayıflanma, üzülme” “hayıflanma, üzülme” söz konusudur?söz konusudur?

A)A)Kınalanmış gibi dağlar,derelerKınalanmış gibi dağlar,dereler Ne güzel güz,ne güzel eylül olur. Ne güzel güz,ne güzel eylül olur. B)B)Desem ki vakitlerden bir nisan Desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır.akşamıdır. Rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor. Rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor. C)C)Yaz göç ediyor,ne yazık,yine güzYaz göç ediyor,ne yazık,yine güz Mor dağlarda güneş doğmadan henüz Mor dağlarda güneş doğmadan henüz D)D)Kuşlar gelecek damların üstündenKuşlar gelecek damların üstünden Kuşlar konacak dağlara Kuşlar konacak dağlara E)E)Lale,sümbüller içinde hüma kuşları Lale,sümbüller içinde hüma kuşları ötüyorötüyor Avcılar yolu tutmuşlar erken erken Avcılar yolu tutmuşlar erken erken

Çözüm:Çözüm:

C seçeneğindeki dizelerde bir C seçeneğindeki dizelerde bir üzülme, yerinme kendi kendini esef üzülme, yerinme kendi kendini esef etme “keşke şöyle olsaydı” anlamı etme “keşke şöyle olsaydı” anlamı vardır. Bu da bir “hayıflanma” vardır. Bu da bir “hayıflanma” “üzülme” dir.“üzülme” dir.

Cevap:CCevap:C

b.Çaresizlik:b.Çaresizlik:Elden bir şey Elden bir şey gelmemesi, çaresiz olma durumudur.gelmemesi, çaresiz olma durumudur.

ÖR:”ÖR:”Çileli doğmuşum zaten ezeldenÇileli doğmuşum zaten ezelden Hasrete alıştım ne gelir elden.” Hasrete alıştım ne gelir elden.” “Zulüm diken gibi bürümüş kenti “Zulüm diken gibi bürümüş kenti Boynu bükük kalmış mor Boynu bükük kalmış mor menekşem.”menekşem.”

(I)Şiirle ilişkim yoktu başlarda,hikaye (I)Şiirle ilişkim yoktu başlarda,hikaye düşünüyordum; ancak ilk yazdıklarımı gönderecek düşünüyordum; ancak ilk yazdıklarımı gönderecek yer bulamıyordum .(II)Dergi diye bir “Fikirler” yer bulamıyordum .(II)Dergi diye bir “Fikirler” vardı,bir ”Varlık” bir de “Yeditepe” ;o dergileri de vardı,bir ”Varlık” bir de “Yeditepe” ;o dergileri de ünlüler kapatmışlardı çoktan. (III)Ayda bir kez çıkan ünlüler kapatmışlardı çoktan. (III)Ayda bir kez çıkan topu topu üç dergiden hangisi adsız sansız bir topu topu üç dergiden hangisi adsız sansız bir hikayeci adayının hikayesini sayfalarını açardı;hiçbiri hikayeci adayının hikayesini sayfalarını açardı;hiçbiri elbet.(IV)O dönemin ünlüleri kendilerinden sonra elbet.(IV)O dönemin ünlüleri kendilerinden sonra gelen kuşağı da sevmiyorlardı zaten.(V)Biz buna gelen kuşağı da sevmiyorlardı zaten.(V)Biz buna inanıyor, kızıyor,Orhan Veli,Melih Cevdet,Oktay Rifat inanıyor, kızıyor,Orhan Veli,Melih Cevdet,Oktay Rifat üçgeninin başkaldırı örneğini tazelemek için fırsat üçgeninin başkaldırı örneğini tazelemek için fırsat kolluyorduk.kolluyorduk.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “hangisinde “ümitsizlik,çaresizlik içinde bulunduğu” ümitsizlik,çaresizlik içinde bulunduğu” anlamı vardır?anlamı vardır?

A)A)11 B)B)22 C)C)33 D)D)44 E)E)55

Cevap:CCevap:C

c.Yakınma:c.Yakınma:İçinde bulunulan İçinde bulunulan durumdan memnun olmamak,şikayetçi durumdan memnun olmamak,şikayetçi olmaktır.olmaktır.

ÖR:ÖR:”Bir de sözüme kulak verse.””Bir de sözüme kulak verse.” “Oysa günümüzde artık masalın “Oysa günümüzde artık masalın sade- sade- ce adı kaldı.”ce adı kaldı.” “Bu çocuklar dur durak bilmiyor.” “Bu çocuklar dur durak bilmiyor.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yakınma”“yakınma” söz konusudur? söz konusudur?

A)A)Onu olduğu gibi kabul etmesini Onu olduğu gibi kabul etmesini söyledim.söyledim.B)Bir de aldığı gibi getirmesini öğrense.B)Bir de aldığı gibi getirmesini öğrense.C)C)O geldiği gibi gitmesini biliyor.O geldiği gibi gitmesini biliyor.D)D)Konuştuğu gibi yazmak için özen Konuştuğu gibi yazmak için özen gösteriyor.gösteriyor.E)E)Çalışmayı sevdiği gibi eğlenmeyi de Çalışmayı sevdiği gibi eğlenmeyi de seviyor.seviyor. (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“Yakınma” şikayetçi olma,dert yanma “Yakınma” şikayetçi olma,dert yanma anlamlarına gelir.B’de “Aldığı anlamlarına gelir.B’de “Aldığı getirmesini de öğrense” sözünden getirmesini de öğrense” sözünden kişinin aldığını geri getirmemesinden kişinin aldığını geri getirmemesinden yakınıldığı anlaşılıyor.Diğer seçenekler yakınıldığı anlaşılıyor.Diğer seçenekler birer haber cümleleridir.Bir duygu birer haber cümleleridir.Bir duygu aktarmıyor.aktarmıyor.

Cevap:BCevap:B

d.Sitem:d.Sitem:Sevilen,güvenilen bir Sevilen,güvenilen bir kimseye karşı,yaptığı hareketin ya da kimseye karşı,yaptığı hareketin ya da söylediği sözün,üzüntü uyandırdığını söylediği sözün,üzüntü uyandırdığını öfkelenmeden belirtmektir.öfkelenmeden belirtmektir.

ÖR:ÖR:”Sen de mi Bürütüs?””Sen de mi Bürütüs?” “Güvendiğim dağlara kar “Güvendiğim dağlara kar yağmış.”yağmış.” “Bir ibadet gibi beklerim burada “Bir ibadet gibi beklerim burada Selam vermeden geçer sevgili.” Selam vermeden geçer sevgili.”

e.Takdire.Takdir Etme:Etme:Bir kimseyi yaptığı Bir kimseyi yaptığı bir işten dolayı övmek.bir işten dolayı övmek.

ÖR:ÖR:”Bu yazarımız yıllarca bıkmadan ”Bu yazarımız yıllarca bıkmadan usan- usan- madan çalıştı.”madan çalıştı.” “Tablo dediğin böyle olur.” “Tablo dediğin böyle olur.” “Bu türkü bundan daha iyi “Bu türkü bundan daha iyi yorumlana- yorumlana- mazdı.”mazdı.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “takdir etme, “takdir etme, beğenme”beğenme” söz konusudur? söz konusudur?

A)A) Sanatçı,son oyununda kişilerin çoğunu,çıkarını Sanatçı,son oyununda kişilerin çoğunu,çıkarını gözeten,kurnaz insanlar arasından seçmiş.gözeten,kurnaz insanlar arasından seçmiş.B)B) O,tiyatroya ve sinemaya ilgi duyan,bu alanlarda O,tiyatroya ve sinemaya ilgi duyan,bu alanlarda kimi çalışmaları bulunan,kendi halinde,sıradan bir kimi çalışmaları bulunan,kendi halinde,sıradan bir yazardır.yazardır.C)C) Bu yazar, sorunlara çözümleyici ve iyimser bir Bu yazar, sorunlara çözümleyici ve iyimser bir tavırla yaklaşan,değişik görüşlere açık bir insandır.tavırla yaklaşan,değişik görüşlere açık bir insandır.D)D) Bu yazarın oyunları,kimi çevrede olumlu,kimi Bu yazarın oyunları,kimi çevrede olumlu,kimi çevrelerde de olumsuz eleştirilere konu olmuştur.çevrelerde de olumsuz eleştirilere konu olmuştur.E)E) Yazar,bu yapıtında toplumsal sorunları Yazar,bu yapıtında toplumsal sorunları yansıtmayı amaçladığını söylüyoryansıtmayı amaçladığını söylüyor

(ÖSS- (ÖSS-1991) 1991)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

A ‘ da nesnel bir yargı söz konusudur,herhangi bir A ‘ da nesnel bir yargı söz konusudur,herhangi bir duygu işlenmemiş. B’ de “ kendi halinde, sıradan duygu işlenmemiş. B’ de “ kendi halinde, sıradan sözleri beğenmeden çok, önemsememe anlamı sözleri beğenmeden çok, önemsememe anlamı içeriyor. D’ de yazar başkalarının düşüncesini içeriyor. D’ de yazar başkalarının düşüncesini söylemiş ancak kendinin ne düşündüğü belli değil. söylemiş ancak kendinin ne düşündüğü belli değil. E’ de yazarın amacı söylenmiş ancak hakkında bir E’ de yazarın amacı söylenmiş ancak hakkında bir görüş dile getirilmemiş. C’ de ise “çözümleyici, görüş dile getirilmemiş. C’ de ise “çözümleyici, iyimser, değişik görüşlere açık” sözleri bir beğeniyi iyimser, değişik görüşlere açık” sözleri bir beğeniyi anlatmaktadır.anlatmaktadır.

Cevap Cevap CC

f.Umut:f.Umut:İçinde bulunulan olumsuz İçinde bulunulan olumsuz duruma karşın gelecekte bazı duruma karşın gelecekte bazı şeylerin düzeleceğine inanmak.şeylerin düzeleceğine inanmak.

ÖR:ÖR:”Varsın zulüm bütün dünyayı ”Varsın zulüm bütün dünyayı sarsınsarsın Varsın sevinçler başka bahara Varsın sevinçler başka bahara kalsın.”kalsın.” Sanma bu tekerlek kalır Sanma bu tekerlek kalır tümsektetümsekte Yarın elbet bizim elbet bizimdir Yarın elbet bizim elbet bizimdir Gün doğmuş,gün batmış ebet Gün doğmuş,gün batmış ebet bizimdir.bizimdir.

g.Yaşamag.Yaşama Dileği:Dileği:Neşe,sevinç,hayattan keyif Neşe,sevinç,hayattan keyif alma.alma.

ÖR:ÖR:”Bugün hava güzel”Bugün hava güzel İçim içime sığmıyor.” İçim içime sığmıyor.” “Ne güzel dönüyor çemberim “Ne güzel dönüyor çemberim Hiç bitmese horoz şekerim.” Hiç bitmese horoz şekerim.”

h.Karamsarlık:h.Karamsarlık:Hayata ya da içinde Hayata ya da içinde bulunulan duruma kötümser olarak bulunulan duruma kötümser olarak bakmaktır.bakmaktır.

ÖR:ÖR:”Şaşırdım kaldım nasıl atsam ”Şaşırdım kaldım nasıl atsam adımadım Gün kasvet,gece kasvet” Gün kasvet,gece kasvet” “Ne göz yaşı avutur gönülleri “Ne göz yaşı avutur gönülleri Ne bir müjde güldürür bu yüzleri” Ne bir müjde güldürür bu yüzleri”

2.CÜMELELERDE2.CÜMELELERDE YAKIN YAKIN ANLAMLILIKANLAMLILIK

Anlam yönünden bir Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı yakınlığı bulunan aynı

ifadelerin aynı anlamların ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.bulunduğu cümlelerdir.

Aşağıdaki öncül Aşağıdaki öncül cümlelerdeki anlamları diğer cümlelerdeki anlamları diğer

cümlelerde arayalım:cümlelerde arayalım:

a.a.”İstikbalin sanat tarihinde bu ”İstikbalin sanat tarihinde bu devrin adı Ahmet Haşim devrin adı Ahmet Haşim devridir.”devridir.” II..Ahmet Haşim’den gelecek kuşaklar Ahmet Haşim’den gelecek kuşaklar övgüyle söz edeceklerdir.övgüyle söz edeceklerdir. II.II.Ahmet Haşim gelecekte daha iyi Ahmet Haşim gelecekte daha iyi anlaşılacaktır.anlaşılacaktır. IIIIII..Ahmet Haşim sanatçı kimliğiyle Ahmet Haşim sanatçı kimliğiyle yaşadığı devre damgasını vurmuştur.yaşadığı devre damgasını vurmuştur. III.cümle öncüldeki cümleye yakın III.cümle öncüldeki cümleye yakın anlamlıdır.anlamlıdır.

b.b.”İçinde iyi bir yanı olmayan ”İçinde iyi bir yanı olmayan kitap kadar kötü kitap yoktur.”kitap kadar kötü kitap yoktur.” I.I.Kitaplarda yararlı bilgiler de zararlı Kitaplarda yararlı bilgiler de zararlı bilgiler de olabilir.bilgiler de olabilir. IIII..İyi yanı ağır basan kitaplar daha İyi yanı ağır basan kitaplar daha faydalıdır.faydalıdır. IIIIII..En kötü kitap içinde iyilikten eser En kötü kitap içinde iyilikten eser olmayan kitaptır.olmayan kitaptır. III.cümle öncüldeki cümleye yakın III.cümle öncüldeki cümleye yakın anlamlıdır.anlamlıdır.

cc.”Kuralların istisnası .”Kuralların istisnası vardır;ancak istisnaların kuralı vardır;ancak istisnaların kuralı yoktur.”yoktur.” II..Kurallar istisna kabul etmeyecek Kurallar istisna kabul etmeyecek kadar kesindir.kadar kesindir. II.II.Kurallara uymayan örnekler her za- Kurallara uymayan örnekler her zaman olabilir ama kurallara uymayan man olabilir ama kurallara uymayan örnek- lere bir kural konulamaz.örnek- lere bir kural konulamaz. IIIIII. . İstisnaların kuralı,kuraların istisna- İstisnaların kuralı,kuraların istisna- sıdır.sıdır. II.cümle öncüldeki cümleye yakın II.cümle öncüldeki cümleye yakın an- lamlıdır.an- lamlıdır.

Başımdan geçen kimi olayların öyküsünü yazarken,o Başımdan geçen kimi olayların öyküsünü yazarken,o olayları yeniden,hem de zamanında ayrımına olayları yeniden,hem de zamanında ayrımına varamadığım yönleriyle yaşamanın,küçümsenir bir varamadığım yönleriyle yaşamanın,küçümsenir bir mutluluk olmadığını söylemeliğim.mutluluk olmadığını söylemeliğim.

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle aynı Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle aynı anlamdadır?anlamdadır?

A)A)Öykülerimi oluşturmak için,yaşadığım olayları bir Öykülerimi oluşturmak için,yaşadığım olayları bir süre sonra hatırlamak zorunda olduğumu hiç süre sonra hatırlamak zorunda olduğumu hiç unutmam.unutmam. B)B)Başımdan geçen olayları yapıtlarımda anlatırken Başımdan geçen olayları yapıtlarımda anlatırken onlara yeni bir görünüm kazandırmaya çalışırım.onlara yeni bir görünüm kazandırmaya çalışırım. C)C)Kimi olayların incelikleriyle Kimi olayların incelikleriyle yansıtılmasının,yazarlığa özgü bir nitelik olduğunu yansıtılmasının,yazarlığa özgü bir nitelik olduğunu düşüyorum.düşüyorum. D)D)Yaşadığım kimi olayları sonradan öyküye Yaşadığım kimi olayları sonradan öyküye dönüştürürken onların fark etmediğim yanlarını tekrar dönüştürürken onların fark etmediğim yanlarını tekrar yaşamak bana mutluluk veriyor.yaşamak bana mutluluk veriyor. E)E)Kimi olayları yaşarken duyduğum Kimi olayları yaşarken duyduğum üzüntüleri,sonradan onları yazarken mutluluğa üzüntüleri,sonradan onları yazarken mutluluğa dönüştürürüm.dönüştürürüm.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Sorudaki örnek cümlede yazarın kimi Sorudaki örnek cümlede yazarın kimi olayların öyküsünü yazarken olayların öyküsünü yazarken yaşamadığı duyguları yazdıktan sonra yaşamadığı duyguları yazdıktan sonra duyduğunu ifade etmiştir.D duyduğunu ifade etmiştir.D seçeneğindeki cümlede de aynı seçeneğindeki cümlede de aynı anlamın olduğu görülmektedir.anlamın olduğu görülmektedir.

Cevap:D Cevap:D

“ “Ne yaşanan her olay öyküye dönüştürülebiliyor ne Ne yaşanan her olay öyküye dönüştürülebiliyor ne de öyküye özgü kurallar,her zaman gerçeği aynen de öyküye özgü kurallar,her zaman gerçeği aynen anlatmaya uygun düşüyor.”anlatmaya uygun düşüyor.”

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye en Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye en yakın anlamdadır?yakın anlamdadır?

A)A)Öyküde ne yaşanmış olaylar anlatılabilir ne de Öyküde ne yaşanmış olaylar anlatılabilir ne de gerçekler yansıtılabilir.gerçekler yansıtılabilir. B)B)Her olayı öyküleştirmek doğru olmaz;her Her olayı öyküleştirmek doğru olmaz;her öykünün kendine özgü bir yapısı vardır.öykünün kendine özgü bir yapısı vardır. C)C)Yaşanmamış olaylardan öykü Yaşanmamış olaylardan öykü çıkaramaz;yaşanmamış olaylar da öykünün çıkaramaz;yaşanmamış olaylar da öykünün sınırlarını aşarsınırlarını aşar D)D)Yaşanan olaylar çok etkileyicidir;olaylar Yaşanan olaylar çok etkileyicidir;olaylar öyküleştirilirken canlılığını ve etkileyiciliğini yitirir.öyküleştirilirken canlılığını ve etkileyiciliğini yitirir. E)E)Baştan geçen her olaydan öykü Baştan geçen her olaydan öykü çıkarılamaz;öykünün yapısı olup biteni olduğu gibi çıkarılamaz;öykünün yapısı olup biteni olduğu gibi yansıtmaya izin vermez.yansıtmaya izin vermez.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Sorudaki cümlede her olayın öyküye Sorudaki cümlede her olayın öyküye dö- nüşemeyeceği öykünün her zaman dö- nüşemeyeceği öykünün her zaman gerçeği olduğu gibi anlatamayacağı gerçeği olduğu gibi anlatamayacağı anlamı vardır.E seçeneğindeki cümle anlamı vardır.E seçeneğindeki cümle bu cümleyle aynı anlamı içermektedir.bu cümleyle aynı anlamı içermektedir.

Cevap:ECevap:E

” ”Tiyatro bir odak noktasıdır; dünyada, tarihte, Tiyatro bir odak noktasıdır; dünyada, tarihte, insanda her ne varsa oraya yansıyabilir; ama insanda her ne varsa oraya yansıyabilir; ama sanatın sihirli değneği altında.”sanatın sihirli değneği altında.”Aşağıdaki yargıların hangisi bu cümlede Aşağıdaki yargıların hangisi bu cümlede söylenmek istenene en yakındır?söylenmek istenene en yakındır?A)A) Sanat eseri, hayatı olduğu gibi yansıtmalı, Sanat eseri, hayatı olduğu gibi yansıtmalı, eğlendirmeli ve her sosyal tabakaya eğlendirmeli ve her sosyal tabakaya seslendirmelidir.seslendirmelidir.B)B) Sanatta gerçek, basit bir kopyadan ibaret Sanatta gerçek, basit bir kopyadan ibaret olmamalı, yazarın kafasından geçip onun görüşüyle olmamalı, yazarın kafasından geçip onun görüşüyle bize sunulmalıdır.bize sunulmalıdır.C)C) Sanatçı öncü olmak, halkın yürüdüğü yolun Sanatçı öncü olmak, halkın yürüdüğü yolun ilerisini bir projektör gibi aydınlatmak zorundadır.ilerisini bir projektör gibi aydınlatmak zorundadır.D)D) Sanatçı bir gözlemci ve deneyimcidir; olayları ve Sanatçı bir gözlemci ve deneyimcidir; olayları ve kişileri gözlemlediği gibi verir.kişileri gözlemlediği gibi verir.E)E) Sanatçı, toplumdaki işlevini, sanat kaygısını her Sanatçı, toplumdaki işlevini, sanat kaygısını her şeyin üstünde tutmakla gerçekleştirebilir. şeyin üstünde tutmakla gerçekleştirebilir. (1984- (1984-ÖSS)ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“Sihirli değnek” sözü cümlenin anahtar “Sihirli değnek” sözü cümlenin anahtar sözüdür. Nasıl sihirli değnek dokunduğu her sözüdür. Nasıl sihirli değnek dokunduğu her şeyi değiştirirse sanat da dış dünyayı şeyi değiştirirse sanat da dış dünyayı değiştirerek tiyatroya yansıtır. Buna göre A, değiştirerek tiyatroya yansıtır. Buna göre A, B ve C seçenekleri gerçeğin değişmemesini B ve C seçenekleri gerçeğin değişmemesini savunduğundan cümleyle çelişir. E ‘de savunduğundan cümleyle çelişir. E ‘de gerçeklerden ve sanatçının onu gerçeklerden ve sanatçının onu değiştirmesinden hiç söz edilmemiş. değiştirmesinden hiç söz edilmemiş. Gerçeğim kopya olmadığını söyleyen B Gerçeğim kopya olmadığını söyleyen B doğru cevaptır.doğru cevaptır.

I.I.Yalnız biçime önem veren sanatçı,nasıl Yalnız biçime önem veren sanatçı,nasıl konuşulacağını bilen ama söyleyecek sözü konuşulacağını bilen ama söyleyecek sözü olmayan konuşmacıya benzer.olmayan konuşmacıya benzer. II.II.Zaman içinde,yapıtlarını biçim ve Zaman içinde,yapıtlarını biçim ve içeriğinde hiç değişiklik yapmamış pek çok içeriğinde hiç değişiklik yapmamış pek çok sanatçı vardır.sanatçı vardır. III.III.Bu sanatçımızın,eski biçimlerle Bu sanatçımızın,eski biçimlerle günümüz içeriğini yansıtmaya çalışması,yeni günümüz içeriğini yansıtmaya çalışması,yeni bir yöntem değildir.bir yöntem değildir. IV.IV.Sanatçının yapıtlarında biçimle Sanatçının yapıtlarında biçimle içerik,bir kağıdın iki yüzü gibi birbirinden içerik,bir kağıdın iki yüzü gibi birbirinden ayrılmaz.ayrılmaz.Bu cümlelerden,savunulan düşünce Bu cümlelerden,savunulan düşünce bakımında birbirine en yakın olanlar bakımında birbirine en yakın olanlar hangileridir?hangileridir?A)A)I ve II I ve II B)B)I ve III I ve III C)C)I ve IV I ve IV D)D)II ve III II ve III E)E)II ve IVII ve IV (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Numaralanmış cümlelere baktığımızda I. Numaralanmış cümlelere baktığımızda I. cümlede yalnız biçime önem vermenin yanlış cümlede yalnız biçime önem vermenin yanlış olduğu, II. cümlede kendini yenilemeyen olduğu, II. cümlede kendini yenilemeyen sanatçıların da olduğu, III. cümlede eski sanatçıların da olduğu, III. cümlede eski biçimlerle günümüz konularının anlatıldığı, biçimlerle günümüz konularının anlatıldığı, IV. cümlede biçimle içeriğin ayrılmaz bir IV. cümlede biçimle içeriğin ayrılmaz bir bütün olduğu anlatılmıştır. Görüldüğü gibi I. bütün olduğu anlatılmıştır. Görüldüğü gibi I. ve IV. cümlelerde birbirine yakın ve IV. cümlelerde birbirine yakın düşünceler savunulmuştur.düşünceler savunulmuştur.

Cevap C Cevap C

” ” (I) Bana göre şiir; özünü halk kültüründen (I) Bana göre şiir; özünü halk kültüründen almalı. (II) Halk kültürü tükenmez bir almalı. (II) Halk kültürü tükenmez bir hazinedir. (III) Halk ne söyleyecekse hazinedir. (III) Halk ne söyleyecekse doğrudan söyler. (IV) Dolambaçlı yollara doğrudan söyler. (IV) Dolambaçlı yollara sapmaz. (V) Halkımız acı sözlerden tatlı sapmaz. (V) Halkımız acı sözlerden tatlı sözler üretir. (VI) Çirkinliklerden güzellik sözler üretir. (VI) Çirkinliklerden güzellik yaratır.”yaratır.”

Parçada, anlamca birbirine en yakın Parçada, anlamca birbirine en yakın olan iki cümle hangisidir?olan iki cümle hangisidir?

A) A) I,III,II B) B) II,IIIII,III C) C) III,IVIII,IV D) D) IV,V IV,V E)E) V,VI V,VI (1985-ÖSS)(1985-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümlelerin anlamlarını incelediğimizde III. ve Cümlelerin anlamlarını incelediğimizde III. ve IV. Cümlelerin aynı anlama geldiği görülür. IV. Cümlelerin aynı anlama geldiği görülür. Dolambaçlı yollara sapmamak, doğrudan Dolambaçlı yollara sapmamak, doğrudan söylemek demektir.söylemek demektir. Cevap C Cevap C

Kadınlar zayıftır ama analar Kadınlar zayıftır ama analar güçlüdür.güçlüdür.Aşağıdakilerden hangisi,bu Aşağıdakilerden hangisi,bu cümleye en yakın anlamdadır?cümleye en yakın anlamdadır?

A)A)Analık kadına güç verir.Analık kadına güç verir.B)B)Her kadın güçlü bir anadır.Her kadın güçlü bir anadır.C)C)Ananın gücü kadınlığından gelir.Ananın gücü kadınlığından gelir.D)D)Analık,kadınların güçlü Analık,kadınların güçlü duygusudur.duygusudur.E)E)Analık,güçlülüğün ilk koşuludur.Analık,güçlülüğün ilk koşuludur. (1986-ÖSS)(1986-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Genel yargı kadınların zayıf olduğudur. Genel yargı kadınların zayıf olduğudur. Ancak anaların güçlü olduğu söylenmiş. Ana Ancak anaların güçlü olduğu söylenmiş. Ana da kadın olduğuna göre güçlü olmasının tek da kadın olduğuna göre güçlü olmasının tek nedeni ana olmasıdır. Öyleyse ana olmak nedeni ana olmasıdır. Öyleyse ana olmak kadını güçlü kılıyor. Buna göre A ve D kadını güçlü kılıyor. Buna göre A ve D seçeneklerinin cümleye yakın olduğu seçeneklerinin cümleye yakın olduğu görülüyor. Ancak analık duygusu kadınlarda görülüyor. Ancak analık duygusu kadınlarda ana olmadan önce de vardır. Dolayısıyla ana olmadan önce de vardır. Dolayısıyla burada ana olunca güç kazanmak burada ana olunca güç kazanmak vurgulandığından en yakın anlam A da vurgulandığından en yakın anlam A da verilmektedir.verilmektedir.

Cevap: A Cevap: A

İnsanlarda, kurallara uyma alışkanlığıyla İnsanlarda, kurallara uyma alışkanlığıyla sorumluluk duygusunun yerleşmiş olması sorumluluk duygusunun yerleşmiş olması arasında sıkı bir ilişki vardır.arasında sıkı bir ilişki vardır.Aşağıdakilerden hangisi anlam Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu cümleye en yakındır?bakımından bu cümleye en yakındır?

A)A)Büyük sorumluluklar yüklenmiş kişiler Büyük sorumluluklar yüklenmiş kişiler kurallara uymak zorundadır.kurallara uymak zorundadır.B)B)Sorumluluğunu bilen insanlar kurallara Sorumluluğunu bilen insanlar kurallara uyarlar.uyarlar.C)C)Bazı kurallar insanları sorumluluklarını Bazı kurallar insanları sorumluluklarını yerine getirmeye zorlar.yerine getirmeye zorlar.D)D)Sorumluluktan kaçınmayan kişiler herkesi Sorumluluktan kaçınmayan kişiler herkesi kurallara uymaya zorlarlar.kurallara uymaya zorlarlar.E)E)Kurallara uyan kişiler, sorumluluk Kurallara uyan kişiler, sorumluluk almaktan hoşlanırlar.almaktan hoşlanırlar. (1992- (1992-ÖSS)ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümlede sorumluluk duygusu gelişmiş Cümlede sorumluluk duygusu gelişmiş insanların kurallara uyduğu söylenmek insanların kurallara uyduğu söylenmek istenmiştir. Bu anlam B’ de verilenle istenmiştir. Bu anlam B’ de verilenle özetlenebilir. Zorluktan değil alışkanlıktan özetlenebilir. Zorluktan değil alışkanlıktan söz edildiğinden A ve C; başkalarını söz edildiğinden A ve C; başkalarını zorlamaktan söz edilmediğinde. D, zorlamaktan söz edilmediğinde. D, sorumluluk almaktan değil, duygudan söz sorumluluk almaktan değil, duygudan söz edildiğinden E cümlenin anlamına uymaz.edildiğinden E cümlenin anlamına uymaz.

Cevap: B Cevap: B

Burada sözünü etmediğim filmlerin yeterince Burada sözünü etmediğim filmlerin yeterince iyi olmadığı sanılmasın.iyi olmadığı sanılmasın.Aşağıdakilerden hangisi anlam Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu cümleye en yakındır?bakımından bu cümleye en yakındır? A)A)Burada sözünü ettiğim kötü filmlerin iyi Burada sözünü ettiğim kötü filmlerin iyi yanları da var.yanları da var. B) B) Burada sözünü ettiklerimin dışında da iyi Burada sözünü ettiklerimin dışında da iyi filmler var.filmler var. C)C) İyi olmayan filmlerden de burada söz İyi olmayan filmlerden de burada söz edebilirim.edebilirim. D)D)Burada sözünü ettiğim filmler iyi film diye Burada sözünü ettiğim filmler iyi film diye seçilenlerdir.seçilenlerdir. E)E)Burada sözünü ettiğim filmler arasında Burada sözünü ettiğim filmler arasında kötü filmlerde yer alıyor. kötü filmlerde yer alıyor. (1994-ÖSS) (1994-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümle olumsuzlukların fazla olmasından, Cümle olumsuzlukların fazla olmasından, karışık gibi geliyor.Ancak olumsuzlukları karışık gibi geliyor.Ancak olumsuzlukları olumluya çevirerek gidersek cümlenin olumluya çevirerek gidersek cümlenin anlamı daha net çıkar. Cümlede sözünü anlamı daha net çıkar. Cümlede sözünü etmediği filmlerin de güzel olabileceğini etmediği filmlerin de güzel olabileceğini söylemiş. A, C, D ve E ‘ de sözünü ettiği söylemiş. A, C, D ve E ‘ de sözünü ettiği filmlerin özellikleri anlatılmış. B’ de ise filmlerin özellikleri anlatılmış. B’ de ise sözünü ettiklerinin dışında iyi filmlerin sözünü ettiklerinin dışında iyi filmlerin olduğu söylenmiş. olduğu söylenmiş.

Cevap B Cevap B

3.CÜMLEDE3.CÜMLEDE KAVRAMLARKAVRAMLAR

a.Öznellik(subjektif):a.Öznellik(subjektif):Kişiden kişiye Kişiden kişiye göre değişen,beğeni,taktir ya da yergi göre değişen,beğeni,taktir ya da yergi içeren kanıtlanabilirlik özelliği içeren kanıtlanabilirlik özelliği olmayan ifadelerdir.Sanatsal olmayan ifadelerdir.Sanatsal ifadeler,yorumlar, beğeni,benzetme ifadeler,yorumlar, beğeni,benzetme ve eleştirilerin hepsi özneldir.ve eleştirilerin hepsi özneldir. ÖR:ÖR:”Ressam bu tablosunu ”Ressam bu tablosunu özenerek özenerek yapmış.”yapmış.” “Güneşin doğuşu da batışı da “Güneşin doğuşu da batışı da muhteşemdirmuhteşemdir.”.” “Gülmek ona çok “Gülmek ona çok yakışıyoryakışıyor.”.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznel Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznel bir değerlendirme söz konusudur?bir değerlendirme söz konusudur?

A)A) Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında geçiyor.yıllarında geçiyor.B)B) Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir.erkektir.C)C) Romanın sonunda kahramanların hepsi Romanın sonunda kahramanların hepsi ölüyor.ölüyor.D)D) Kitaptaki ilk öykünün konusu köy Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.yaşamıdır.E)E) Öykülerin anlatımında bir kuruluk, bir tek Öykülerin anlatımında bir kuruluk, bir tek düzelik görülüyor. düzelik görülüyor.

(1991-ÖSS) (1991-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Öznel bir değerlendirmede yazar kendi Öznel bir değerlendirmede yazar kendi duygularını, kişisel görüşlerini ve duygularını, kişisel görüşlerini ve yorumlarını söyler. A, B, C, D seçeneklerinde yorumlarını söyler. A, B, C, D seçeneklerinde bir yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilir bir yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilir yargılar vardır. E’ de ise “ kuruluk, yargılar vardır. E’ de ise “ kuruluk, tekdüzelik” sözü yoruma bağlıdır. Bu da tekdüzelik” sözü yoruma bağlıdır. Bu da öznellik demektir.öznellik demektir.

Cevap: E Cevap: E

b.Nesnellik(objektif):b.Nesnellik(objektif):Bilimsel veri Bilimsel veri ya da istatisliklere dayanan ya da istatisliklere dayanan ölçülebilir,kanıtlana- bilir ölçülebilir,kanıtlana- bilir ifadelerdir.Nesnel cümlelerde eleştiri ifadelerdir.Nesnel cümlelerde eleştiri beğeni,yorum gibi duyguların ve beğeni,yorum gibi duyguların ve sezgilerin karıştığı ifadeler bulunmaz.sezgilerin karıştığı ifadeler bulunmaz.ÖR:ÖR:””Ressam bu tabloda sarı renklere Ressam bu tabloda sarı renklere ağır- ağır- lık vermiş.”lık vermiş.”

“Y.Kemal ”Ok” şiirinde hece “Y.Kemal ”Ok” şiirinde hece ölçüsünü ölçüsünü kullanmıştır.”kullanmıştır.”

“Kitap birbirinden bağımsız dört “Kitap birbirinden bağımsız dört bö- bö- lümden oluşuyor.”lümden oluşuyor.”

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlatımı nesnel bir nitelik anlatımı nesnel bir nitelik taşımaktadır?taşımaktadır?

A) A) Tiyatro,sinemaya göre daha Tiyatro,sinemaya göre daha eğlencelidir.eğlencelidir.B) B) Deniz kenarında yaşamaya doyum Deniz kenarında yaşamaya doyum olmaz.olmaz.C) C) Güneşin batışını izlemek insana Güneşin batışını izlemek insana mutluluk verir.mutluluk verir.D) D) Kentlere göç edenlerin sayısı yıldan Kentlere göç edenlerin sayısı yıldan yıla artmaktadır.yıla artmaktadır.E) E) Resim sergileri önemli bir sanat Resim sergileri önemli bir sanat etkinliğidir.etkinliğidir. (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Nesnel anlatım, yazarın yorumunu Nesnel anlatım, yazarın yorumunu katmadığı, kanıtlanabilir bilgi içeren katmadığı, kanıtlanabilir bilgi içeren yargılarda bulunur. Buna göre A’ da “daha yargılarda bulunur. Buna göre A’ da “daha eğlendirici”, B’ de “doyum olmaz”, C’ de eğlendirici”, B’ de “doyum olmaz”, C’ de “güneşin batışının mutluluk vermesi”, E’ de “güneşin batışının mutluluk vermesi”, E’ de “önemli sanat etkinliği” sözleri, söyleyenin “önemli sanat etkinliği” sözleri, söyleyenin yorumuna bağlı ifadelerdir. Ancak D’ de yorumuna bağlı ifadelerdir. Ancak D’ de söylenen “kentlere göçün her gün arttığı”, söylenen “kentlere göçün her gün arttığı”, yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilecek yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilecek bilgidir; dolayısıyla nesneldir.bilgidir; dolayısıyla nesneldir.

Cevap: D Cevap: D

c.Eleştiri:c.Eleştiri:Bir edebiyat veya sanat Bir edebiyat veya sanat eserini çeşitli yönleriyle inceleyip eserini çeşitli yönleriyle inceleyip açıklamak,anla- şılmasını sağlamak açıklamak,anla- şılmasını sağlamak için yapılan değerlen- için yapılan değerlen- dirmelerdir.Eleştiriler kişisel beğeni dirmelerdir.Eleştiriler kişisel beğeni ifade ettiği için öznel ifade ettiği için öznel yargılardır.Eleştiri(kritik) olumlu yada yargılardır.Eleştiri(kritik) olumlu yada olumsuz olabilir.olumsuz olabilir. ÖR:ÖR:””Kelimenin tam anlamıyla o bir Kelimenin tam anlamıyla o bir şiir şiir ustası.”ustası.”

“Neresinden tutsan elinde kalıyor “Neresinden tutsan elinde kalıyor bu bu kitap.”kitap.”

“Atatürk çok güzel “Atatürk çok güzel konuşan,etkileyici konuşan,etkileyici bir hatipti.”bir hatipti.”

ÖRNEK:ÖRNEK:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem beğenme hem beğenme hem de olumsuz birhem de olumsuz bir eleştiri eleştiri söz konusudur?söz konusudur? A)A)Sözcük seçimindeki Sözcük seçimindeki özensizlik,çevirmenin,metnin aslına bağlı özensizlik,çevirmenin,metnin aslına bağlı kalmaktaki titizline gölge düşürüyor.kalmaktaki titizline gölge düşürüyor. B)B)Öyküleriyle Türk edebiyatında seçkin bir yer Öyküleriyle Türk edebiyatında seçkin bir yer alan sanatçının bu yapıtları,yabancı dillere alan sanatçının bu yapıtları,yabancı dillere çevrilmiştir.çevrilmiştir. C)C)Sanatçının ilk şiir kitabını sevinç ve heyecanla Sanatçının ilk şiir kitabını sevinç ve heyecanla okurken çocukluk günlerimi düşünüyorum.okurken çocukluk günlerimi düşünüyorum. D)D)Sanatçı,günlüklerinde zaman zaman başka Sanatçı,günlüklerinde zaman zaman başka kişilerin konuşmalarına yer vermiştir.kişilerin konuşmalarına yer vermiştir. E)E)Kitapta,eski eğitim düzenimizin olumsuz Kitapta,eski eğitim düzenimizin olumsuz yönleri,karşılaştırmalı bir yöntemle anlatılıyor.yönleri,karşılaştırmalı bir yöntemle anlatılıyor.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“titizlik” sözü beğenmeyi “özensizlik” “titizlik” sözü beğenmeyi “özensizlik” sözcüğü olumsuz eleştiriyi ifade sözcüğü olumsuz eleştiriyi ifade etmektedir.B ve C seçeneklerindeki etmektedir.B ve C seçeneklerindeki cümlelerde sadece “beğenme” söz cümlelerde sadece “beğenme” söz konusuyken D ve E seçeneklerindeki konusuyken D ve E seçeneklerindeki yalnızca bilgi verilmiş olup öznel duygulara yalnızca bilgi verilmiş olup öznel duygulara yer verilme- miştir.yer verilme- miştir.

Cevap:ACevap:A

NOT.1:NOT.1:Her değerlendirme bir Her değerlendirme bir eleştirinin sonucudur.Eleştiri her eleştirinin sonucudur.Eleştiri her

konuda yapılabildiği halde konuda yapılabildiği halde ”değerlendirme” genellikle bir esere ”değerlendirme” genellikle bir esere yönelik olarak yapılan olumlu ya da yönelik olarak yapılan olumlu ya da

olumsuz nitelik taşıyan eleştirilerdir. olumsuz nitelik taşıyan eleştirilerdir.

Değerlendirmeler nesnel ya da öznel Değerlendirmeler nesnel ya da öznel olabilir.olabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ”değerlendirme” ”değerlendirme” sözsöz konusudur?konusudur?

A)A)Kimi sanatçılar duygularını dile getirmek Kimi sanatçılar duygularını dile getirmek için,kimileri de kusursuz eserler yaratmak için için,kimileri de kusursuz eserler yaratmak için yazarlar.yazarlar. B)B)Romancı,gerçekleri düş gücüyle yeniden Romancı,gerçekleri düş gücüyle yeniden biçimlendiren kişidir.biçimlendiren kişidir. C)C)Bir eserin değerinin konusundan çok üslubuna Bir eserin değerinin konusundan çok üslubuna bağlı olduğunu her zaman söylerim.bağlı olduğunu her zaman söylerim. D)D)Bu romandaki kişilerin birbiriyle ilişkisi üzerine Bu romandaki kişilerin birbiriyle ilişkisi üzerine bir çok inceleme yapılmıştır.bir çok inceleme yapılmıştır. E)E)Bu eserde konu gerçek yaşamdan alınmış,kişiler Bu eserde konu gerçek yaşamdan alınmış,kişiler karakterlerine uygun biçimde konuşturulmuştur.karakterlerine uygun biçimde konuşturulmuştur.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

E seçeneğinde,bir eserin konusu ve eserin E seçeneğinde,bir eserin konusu ve eserin kahramanları,karakterleri hakkında nesnel kahramanları,karakterleri hakkında nesnel bir değerlendirme söz bir değerlendirme söz konusudur.Değerlendirmenin bir eser konusudur.Değerlendirmenin bir eser hakkında olması gerektiği unutulmama- lıdır.hakkında olması gerektiği unutulmama- lıdır.

Cevap:ECevap:E

NOT.2:NOT.2:

Başkalarından aktarılan Başkalarından aktarılan görüşler nesneldir.görüşler nesneldir.

NOT.3:NOT.3:

Benzetmeler,kişileştirmeler Benzetmeler,kişileştirmeler veve

duygusal anlatımların duygusal anlatımların hepsinde öznellik vardır.hepsinde öznellik vardır.

d.Yorum:I.d.Yorum:I.Bir yapıtı ya da sanat Bir yapıtı ya da sanat eserini belli bir görüşe göre eserini belli bir görüşe göre açıklamak- tır.Bu açıklamalarda açıklamak- tır.Bu açıklamalarda yorum yapan kişinin beğenileri ön yorum yapan kişinin beğenileri ön plandadır. Beğenmeme de plandadır. Beğenmeme de olabilir.Dolayısıyla “yorumlar” kişinin olabilir.Dolayısıyla “yorumlar” kişinin özel yargılarıdır; kanıtlanabilir özellik özel yargılarıdır; kanıtlanabilir özellik taşımazlar.taşımazlar.

(I)Genç adamın yüzünde belli belirsiz bir (I)Genç adamın yüzünde belli belirsiz bir gülümseme ve hafif bir kırmızılık vardı.(II)Bu gülümseme ve hafif bir kırmızılık vardı.(II)Bu kırmızılık,herkesin payını dağıtan balıkçını kırmızılık,herkesin payını dağıtan balıkçını elinde tek balık kalıncaya kadar sürdü. (III) elinde tek balık kalıncaya kadar sürdü. (III) Balıkçının, son balığı da kendisine Balıkçının, son balığı da kendisine vermediğini görünce rengi uçtu;gözleri vermediğini görünce rengi uçtu;gözleri büyüdü.(IV) Yüzündeki gülümseme giderek büyüdü.(IV) Yüzündeki gülümseme giderek azaldı ve yok oldu.(V) O an,genç adamın, azaldı ve yok oldu.(V) O an,genç adamın, öfkesini ve acısını kendi içinde saklayan biri öfkesini ve acısını kendi içinde saklayan biri olduğunu anladım.olduğunu anladım.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hangisinde ”yorumlama””yorumlama” ya yer ya yer verilmiştir?verilmiştir?

A)A)I I B)B)II II C)C)III III D)D)IV IV E)E)VV (1989- (1989-ÖSS)ÖSS)

(I)Çeviri bir metinden yola çıkan yazar,oyunu (I)Çeviri bir metinden yola çıkan yazar,oyunu yeniden,oldukça güzel bir biçimde oluşturmuş. yeniden,oldukça güzel bir biçimde oluşturmuş. (II)Metin,yerel motiflerde yalınlaşırken evrenselliğini (II)Metin,yerel motiflerde yalınlaşırken evrenselliğini de yitirmemiş.(III)Ayrıca oyunu dokusunda yer alan de yitirmemiş.(III)Ayrıca oyunu dokusunda yer alan dostluk,fedakarlık,bağlılık gibi duygular,inandırıcı ve dostluk,fedakarlık,bağlılık gibi duygular,inandırıcı ve dengeli bir biçimde verilmiştir.(IV)Öte yandan tipler dengeli bir biçimde verilmiştir.(IV)Öte yandan tipler üzerinde yeterince durulmamış;bunlar soluk birer üzerinde yeterince durulmamış;bunlar soluk birer görüntü olarak kalmış.(V)Oyunda, anlatılanların görüntü olarak kalmış.(V)Oyunda, anlatılanların geçtiği yer ve zaman da belirtilmemiştir.geçtiği yer ve zaman da belirtilmemiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yazar bir “yorum” yapmamıştır?hangisinde yazar bir “yorum” yapmamıştır?

A)A)1 1 B)B)22 C)C)33 D)D)44 E)E)55

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Yorum yazarın bir olay ya da durum Yorum yazarın bir olay ya da durum karşısındaki beğenilerini beğenmemesi karşısındaki beğenilerini beğenmemesi düşünceleridir. I.cümlede “oldukça güzel” bir düşünceleridir. I.cümlede “oldukça güzel” bir biçim;II.cümlede evrenselliği biçim;II.cümlede evrenselliği yitirmemek;III.cümlede inandırıcı ve dengeli yitirmemek;III.cümlede inandırıcı ve dengeli bir biçim;IV.cümlede soluk birer görüntü bir biçim;IV.cümlede soluk birer görüntü ifadeleri yazarın konu hakkındaki ifadeleri yazarın konu hakkındaki yorumlarının belirtisidir.V.cümlede ise bilgi yorumlarının belirtisidir.V.cümlede ise bilgi verilmiştir herhangi bir yorum konusu verilmiştir herhangi bir yorum konusu değildir.değildir.

Cevap:ECevap:E

ÖR:ÖR:”Ne var ki diğer şiirleri,ilk ”Ne var ki diğer şiirleri,ilk şiirlerinde- şiirlerinde- ki tadı vermiyor.”ki tadı vermiyor.”

“Halk şiirlerinden gelen söyleyiş “Halk şiirlerinden gelen söyleyiş gü- gü- zelliği onun bütün dizelerini zelliği onun bütün dizelerini böylesine böylesine alımlı kılmıştır.”alımlı kılmıştır.”

“Bu resimde insanlar soluk birer “Bu resimde insanlar soluk birer gö- gö- rüntü olmadan öteye rüntü olmadan öteye geçememişler.”geçememişler.”

II.II.Gizli ya da tam olarak bilinemeyen Gizli ya da tam olarak bilinemeyen bir şeyden “sezgi”ye dayalı olarak bir şeyden “sezgi”ye dayalı olarak çeşitli anlamlar çıkarmak da çeşitli anlamlar çıkarmak da “yorum”dur.“yorum”dur.

ÖR:ÖR:”Bakışlarında kahramanlıktan ”Bakışlarında kahramanlıktan kıvıl- kıvıl- cımlar vardır.”cımlar vardır.”

“Gözlerinde,gelecek günlerin “Gözlerinde,gelecek günlerin parıltısı parıltısı vardı.”vardı.”

NOT.4:NOT.4:Yorumlar kişisel yargılardır Yorumlar kişisel yargılardır yani özneldir.Her öznel cümleye yani özneldir.Her öznel cümleye yorum cümlesi diyemeyiz ancak her yorum cümlesi diyemeyiz ancak her yorum öznel olmak zorundadır.”En yorum öznel olmak zorundadır.”En sevdiğim renk kırmızıdır.” cümlesi sevdiğim renk kırmızıdır.” cümlesi öznel olmakla birlikte yorum öznel olmakla birlikte yorum içermemektedir.içermemektedir.

“En canlı renk kırmızıdır.”cümlesi ise “En canlı renk kırmızıdır.”cümlesi ise yorum içeren öznel bir ifadedir.yorum içeren öznel bir ifadedir.

e.Karşıtlık:e.Karşıtlık:Birbirine zıt iki Birbirine zıt iki durumun,ola- yın,aynı cümlede durumun,ola- yın,aynı cümlede bulunmasıdır.Karşıtlıkla olumsuzluk bulunmasıdır.Karşıtlıkla olumsuzluk karıştırılmamalıdır.Ağlamak Gülmek karıştırılmamalıdır.Ağlamak Gülmek karşıtlıktır ancak ağlamak-karşıtlıktır ancak ağlamak-ağlamamak;gülmek-gülmemek iki ağlamamak;gülmek-gülmemek iki eylemin olumsuzudur.eylemin olumsuzudur.ÖR:ÖR:””Serhan iyi bir arkadaş ama kötü Serhan iyi bir arkadaş ama kötü bir sırdaştır.”bir sırdaştır.”“Keloğlan,çelimsiz,bakımsız,sıska bir “Keloğlan,çelimsiz,bakımsız,sıska bir insan olmasına rağmen elinden bir insan olmasına rağmen elinden bir hayli büyük işler gelir.”hayli büyük işler gelir.”Hakimin yüzündeki sert ifade küçük Hakimin yüzündeki sert ifade küçük kızla konuşurken yerini gülümsemeye kızla konuşurken yerini gülümsemeye bırakmıştı.bırakmıştı.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı varlığın karşıt durumları birlikte varlığın karşıt durumları birlikte verilmiştir?verilmiştir?

A)A)Gün doğarken yola çıkmış,öğleden sonra Gün doğarken yola çıkmış,öğleden sonra köye varmıştık.köye varmıştık.B)B)Adamın yüzündeki yumuşak ifade bizimle Adamın yüzündeki yumuşak ifade bizimle konuşurken birdenbire sertleşmişti.konuşurken birdenbire sertleşmişti.C)C)Hastanın kansız yüzü bir hafta öncesine Hastanın kansız yüzü bir hafta öncesine göre daha da sararmıştı.göre daha da sararmıştı.D)D)Bu dev gibi adam bugüne değin o minicik Bu dev gibi adam bugüne değin o minicik çocuğun her dediğini yapmıştı.çocuğun her dediğini yapmıştı.E)Yolculardaki bezginlik yolun sonuna doğru E)Yolculardaki bezginlik yolun sonuna doğru acıya dönüşmüştü.acıya dönüşmüştü.

(ÖSS-1983) (ÖSS-1983)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Aynı varlığın birbiriyle zıt yönlerinin verilmesi Aynı varlığın birbiriyle zıt yönlerinin verilmesi gerekiyor.A’ da karşıt durum yok. C’ de bir gerekiyor.A’ da karşıt durum yok. C’ de bir durumun gittikçe ilerlemesinden söz durumun gittikçe ilerlemesinden söz edilmiş. D’ de karşıt durum var ancak farklı edilmiş. D’ de karşıt durum var ancak farklı varlıkların durumunda karşıtlık görülüyor. E’ varlıkların durumunda karşıtlık görülüyor. E’ de de bir durumun gittikçe ilerlediğini de de bir durumun gittikçe ilerlediğini görüyoruz. B’ de ise, adamın yüzü yumuşak görüyoruz. B’ de ise, adamın yüzü yumuşak iken aniden sertleşiyor.iken aniden sertleşiyor. Cevap:BCevap:B

NOT.5:NOT.5:

Karşıtlık iki zıt olayın bir Karşıtlık iki zıt olayın bir cümlede olma durumudur.Bu cümlede olma durumudur.Bu

zıtlık bazen zıt anlamlı zıtlık bazen zıt anlamlı sözcüklerle sağlanabilir ancak sözcüklerle sağlanabilir ancak karşıtlık için ille de zıt anlamlı karşıtlık için ille de zıt anlamlı sözcüklerin olması gerekmez.sözcüklerin olması gerekmez.

f.Karşılaştırma:f.Karşılaştırma:En az iki En az iki eser,varlık,kişi ya da kavramın benzer eser,varlık,kişi ya da kavramın benzer veya farklı yönleri- nin birbiriyle veya farklı yönleri- nin birbiriyle kıyaslanmasıdır.Karşılaştırma bildiren kıyaslanmasıdır.Karşılaştırma bildiren cümleler bir varlığın başka bir varlıktan cümleler bir varlığın başka bir varlıktan herhangi bir yönden daha iyi, daha herhangi bir yönden daha iyi, daha kötü ya da onunla aynı düzeyde oldu- kötü ya da onunla aynı düzeyde oldu- ğunu belirtir.ğunu belirtir. ÖR:ÖR:”Sinema da tiyatro gibi görmekle ”Sinema da tiyatro gibi görmekle

ilgilidir.” ilgilidir.” “Onun romanlarında,öykülerinde “Onun romanlarında,öykülerinde

de de dil ön plandadır.” dil ön plandadır.” “Beyazın adı var esmerin tadı “Beyazın adı var esmerin tadı

var.”var.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “karşılaştırma”“karşılaştırma” söz konusu değildir? söz konusu değildir?

A) A) O,hemen her konuda bildiğini tam bilir.O,hemen her konuda bildiğini tam bilir.B) B) Öğretmen,sınıfın en çok konuşanını öne Öğretmen,sınıfın en çok konuşanını öne oturttu.oturttu.C) C) O,sanatçılar arasında eşi az bulunur bir O,sanatçılar arasında eşi az bulunur bir insandı.insandı.D) D) Çocukların en beceriklisini bulup Çocukların en beceriklisini bulup getirmişti.getirmişti.E) E) Ona aldığım kalem daha çok benim işime Ona aldığım kalem daha çok benim işime yaradı.yaradı.

(ÖSS-1989) (ÖSS-1989)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:Karşılaştırma,iki kavram ya da iki Karşılaştırma,iki kavram ya da iki durum arasında yapılır.Bunlar benzerlik durum arasında yapılır.Bunlar benzerlik ya da farklılık özellikleri verilerek ya da farklılık özellikleri verilerek karşılaştırılır.B’de “en çok konuşan” karşılaştırılır.B’de “en çok konuşan” derken diğer konuşanlarla,C’de derken diğer konuşanlarla,C’de “sanatçılar arasında” derken sanatçılar “sanatçılar arasında” derken sanatçılar birbirleriyle,D’de “en beceriklisi” birbirleriyle,D’de “en beceriklisi” derken diğer beceriklilerle,E’de “daha derken diğer beceriklilerle,E’de “daha çok benim işime yaradı” derken işe çok benim işime yaradı” derken işe yaraması yönüyle bir karşılaştırma yaraması yönüyle bir karşılaştırma vardır.A’da ise başka bir kişiyle ilgili bir vardır.A’da ise başka bir kişiyle ilgili bir özellik yok.özellik yok.

Cevap:A Cevap:A

h.Varsayım:h.Varsayım:Geçici olarak kabul Geçici olarak kabul edilmiş görüş ya da önermedir.edilmiş görüş ya da önermedir.

ÖR:ÖR:”Tut ki Ankaralı değilim,ne çıkar ”Tut ki Ankaralı değilim,ne çıkar bundan?” bundan?”“Bu sözleri sana hiç söylemediğimi “Bu sözleri sana hiç söylemediğimi farzet.”farzet.”“Diyelim ki dediklerini yapmadım “Diyelim ki dediklerini yapmadım

bana bana ne yapabilirsin?” ne yapabilirsin?”

Aşağıdakilerden hangisi varsayım ifade Aşağıdakilerden hangisi varsayım ifade etmektedir?etmektedir? A) A) O Çarşamba günü geziden dönebilirO Çarşamba günü geziden dönebilir.. B) Diyelim ki bu olay gerçek değildir.B) Diyelim ki bu olay gerçek değildir. C) C) İstediğini veririm yeter ki sen çalış.İstediğini veririm yeter ki sen çalış. D)D) Belki onu sen de tanırsın.Belki onu sen de tanırsın. E)E) Yarın akşam yemeğe onlar da geliyor.Yarın akşam yemeğe onlar da geliyor.

(ÖSS-1989) (ÖSS-1989)

Çözüm:Çözüm:

Diyelim ki, Farz edelim ki varsayım ifade Diyelim ki, Farz edelim ki varsayım ifade eden sözlerdir her zaman değil de geçici eden sözlerdir her zaman değil de geçici olarak kabul edilen cümleler varsayım olarak kabul edilen cümleler varsayım

cümleleridir.cümleleridir.

ı.Tahmin(olasılık):ı.Tahmin(olasılık):Bir durum ya da Bir durum ya da olay hakkında ”tecrübelerine” ya da olay hakkında ”tecrübelerine” ya da “sezgiye” dayalı olarak fikir “sezgiye” dayalı olarak fikir yürütmektedir.yürütmektedir.

ÖR:ÖR:”Kim bilir yaşasaydı ne olgun ”Kim bilir yaşasaydı ne olgun eserler verecekti.”eserler verecekti.”

“Pasta çok güzel olmuşa “Pasta çok güzel olmuşa benziyor.”benziyor.”

“Yarın akşamki yemeğe onlarda “Yarın akşamki yemeğe onlarda gele- gele- bilir.” bilir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir olasılık olabilirlik söz konusudur?olasılık olabilirlik söz konusudur?

A) A) Kar yağıyor kış geldi artık.Kar yağıyor kış geldi artık.

B) B) Onunla konuşmalısınız: Köyün en yaşlı Onunla konuşmalısınız: Köyün en yaşlı kişisidir.kişisidir.

C) C) Ben onu çok iyi tanırım çok dürüst Ben onu çok iyi tanırım çok dürüst çocukturçocuktur

D) D) Sizde biliyorsunuz o kardeşlerin en Sizde biliyorsunuz o kardeşlerin en küçüğüdür.küçüğüdür.

E) Geç kaldık sanırım o gitmiştirE) Geç kaldık sanırım o gitmiştir..

Çözüm:Çözüm:

Sanırım sözü olasılık bildirmektedir. A da Sanırım sözü olasılık bildirmektedir. A da kesinlik, B de gereklilik, C ve D de kesinlik kesinlik, B de gereklilik, C ve D de kesinlik emin olma anlamı vardır.emin olma anlamı vardır.

j.Öneri:j.Öneri:

İnsana yararlı olacağını düşündüğümüz İnsana yararlı olacağını düşündüğümüz tekliflerde bulunmaktır.tekliflerde bulunmaktır.

Örnekler:Örnekler:

Ayağını yorganına göre uzat.Ayağını yorganına göre uzat.Şiire düz yazıya doyduktan sonra Şiire düz yazıya doyduktan sonra yönelmelisiniz.yönelmelisiniz.Ders çalışırken yüksek sesle müzik Ders çalışırken yüksek sesle müzik dinlememelisiniz.dinlememelisiniz.

(1)Bu şiirin tadına varabilmem için, oldukça fazla (1)Bu şiirin tadına varabilmem için, oldukça fazla çaba harcamam gerekti. (2) Bunların bir yanı ne çaba harcamam gerekti. (2) Bunların bir yanı ne kadar açık ve yalınsa bir yanı da o kadar karmaşık kadar açık ve yalınsa bir yanı da o kadar karmaşık ve yoğun. (3) Bu noktada sanatçının öyküleriyle ve yoğun. (3) Bu noktada sanatçının öyküleriyle benzerlik görülüyor. (4) Kitabın sonuna şiirlerin benzerlik görülüyor. (4) Kitabın sonuna şiirlerin sezgisel dünyasını ortaya koyacak notların sezgisel dünyasını ortaya koyacak notların eklenmesi yararlı olabilir. (5) Yine de sanatçının eklenmesi yararlı olabilir. (5) Yine de sanatçının şiirlerinden bir demetin Türkçe’ye kazandırılması şiirlerinden bir demetin Türkçe’ye kazandırılması çok önemli bir çalışmadır.çok önemli bir çalışmadır.

Yukarıdaki parçayı oluşturan cümlelerin Yukarıdaki parçayı oluşturan cümlelerin hangisinde bir öneri söz konusudur.hangisinde bir öneri söz konusudur.

A)A) 11 B)B) 2 2 C)C) 33 D) D) 44 E)E) 55

(ÖSS-(ÖSS-1990)1990)

Çözüm:Çözüm:

Öneride yararlı olacağı düşünülen şeyler Öneride yararlı olacağı düşünülen şeyler teklif edilir.D seçeneğindeki cümlede yararlı teklif edilir.D seçeneğindeki cümlede yararlı olabilirdi sözü bir öneridir.olabilirdi sözü bir öneridir.


Dostluk okudukça artan bir kitaptır. Dostluk okudukça artan bir kitaptır. (öznel tanım)(öznel tanım)

Sanat, yalanı, yaşamda olamayanı Sanat, yalanı, yaşamda olamayanı gerçeğe dönüştürme çabasıdır. (öznel gerçeğe dönüştürme çabasıdır. (öznel tanım)tanım)

Sıfat; isimleri çeşitler yönden niteleyen Sıfat; isimleri çeşitler yönden niteleyen ya da belirten kelimelerdir. (nesnel ya da belirten kelimelerdir. (nesnel tanım)tanım)

Bir sanat eserinin iyi ya da kötü Bir sanat eserinin iyi ya da kötü yanlarını ortaya koymaktır eleştiri.yanlarını ortaya koymaktır eleştiri.(nesnel tanım)(nesnel tanım)

k.Tanımk.Tanım

Bir nesnenin ya da kavramın Bir nesnenin ya da kavramın belirgin özelliklerini ortaya koyarak belirgin özelliklerini ortaya koyarak onu açıklamaktır.Üzerinde durulan onu açıklamaktır.Üzerinde durulan kavrama (sanat, sıfat, dostluk vs) kavrama (sanat, sıfat, dostluk vs) Bu nedir? Diye sorduğumuzda Bu nedir? Diye sorduğumuzda cevap almamız şarttır.cevap almamız şarttır.

* * ““Gül tabiattaki çiçeklerin bir özetidir.” Gül tabiattaki çiçeklerin bir özetidir.” cümlesi tanımın içeriğine uymadığı için cümlesi tanımın içeriğine uymadığı için ( gülün özellikleri söylenmediği için) bir ( gülün özellikleri söylenmediği için) bir tanım cümlesi değildir.tanım cümlesi değildir.Gül mis kokulu bir çiçektir cümlesi ise Gül mis kokulu bir çiçektir cümlesi ise belirgin özelliklerinden bir tanesi dahi olsa belirgin özelliklerinden bir tanesi dahi olsa söylendiği için bir tanım cümlesidir. söylendiği için bir tanım cümlesidir.

Örnekler:Örnekler:Aşağıdaki cümleler birer tanım cümlesi Aşağıdaki cümleler birer tanım cümlesi değildir.değildir.Roman çok sevilen bir türdür.Roman çok sevilen bir türdür.Sanat, bize bizim göremediklerimizi Sanat, bize bizim göremediklerimizi göstermelidir.göstermelidir.Eleştirmenler, eleştirilerinde tarafsız yani Eleştirmenler, eleştirilerinde tarafsız yani objektif olmalıdır.objektif olmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi bir tanım Aşağıdakilerden hangisi bir tanım cümlesidir?cümlesidir?

A) A) Lirik şiir, akıldan çok düş gücüne, Lirik şiir, akıldan çok düş gücüne, düşünceden çok duyguya yaslanır.düşünceden çok duyguya yaslanır.B) B) Lirik şiirde, aşkın her türlü görünüşü, Lirik şiirde, aşkın her türlü görünüşü, bütün yönleriyle dile getirilir.bütün yönleriyle dile getirilir.C) C) Lirik şiirde şair, sözcükleri seçerken, Lirik şiirde şair, sözcükleri seçerken, onların ses ve görüntü gücünü göz önünde onların ses ve görüntü gücünü göz önünde tutar.tutar.D)Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu D)Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu bir biçimde dile getirildiği şiir türüdür.bir biçimde dile getirildiği şiir türüdür.E) E) Lirik şiirde yıllar yılı, aşk, ölüm, din gibi Lirik şiirde yıllar yılı, aşk, ölüm, din gibi belirli temalar işlenmiştir.belirli temalar işlenmiştir. ÖSS-1990 ÖSS-1990

Çözüm:Çözüm:

Tanım cümlesi nedir? Sorusuna verilen Tanım cümlesi nedir? Sorusuna verilen cevaptır bir nesnenin ya da kavramın cevaptır bir nesnenin ya da kavramın ne olduğu ne işe yaradığı belirgin olan ne olduğu ne işe yaradığı belirgin olan özellikleri dile getirilir. D seçeneğindeki özellikleri dile getirilir. D seçeneğindeki cümleye Lirik şiir nedir? Diye cümleye Lirik şiir nedir? Diye sorduğumuzda cevabını alabiliriz ki bu sorduğumuzda cevabını alabiliriz ki bu da lirik şiirin tanımı olur.da lirik şiirin tanımı olur.

l.Üslup (tarz, stil, teknik):l.Üslup (tarz, stil, teknik):

Bir yazarın görüş, duyuş, anlayış ve Bir yazarın görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki özelliğidir. Yani duygu ve anlatıştaki özelliğidir. Yani duygu ve düşüncelerini nasıl anlattığıdır. Kelime düşüncelerini nasıl anlattığıdır. Kelime seçimi, cümle kurgusu yazarın seçimi, cümle kurgusu yazarın üslubuna ait özelliklerdir Üslup üslubuna ait özelliklerdir Üslup cümleleri “Nasıl anlatmış?” sorusuna cümleleri “Nasıl anlatmış?” sorusuna karşılık verir.karşılık verir.

(I)Bu eleştirmen, yapıtları değerlendirirken kendini (I)Bu eleştirmen, yapıtları değerlendirirken kendini öne çıkarmamaya çalışır. (II) Eleştirilerinin öne çıkarmamaya çalışır. (II) Eleştirilerinin beğenilmesini sağlayan da bir bakıma onun bu beğenilmesini sağlayan da bir bakıma onun bu tutumudur. (III) O, kendisinden söz ettiği bir tutumudur. (III) O, kendisinden söz ettiği bir sanatçıyı yargılayıp değerlendirirken sözcük sanatçıyı yargılayıp değerlendirirken sözcük seçiminde, bunların kullanımına büyük bir özen seçiminde, bunların kullanımına büyük bir özen göstererek okuyucunun ilgisini kamçılar. (IV) Bu göstererek okuyucunun ilgisini kamçılar. (IV) Bu yola, okurları, incelenen yapıtın değişik yönleri yola, okurları, incelenen yapıtın değişik yönleri üzerinde düşündürür. (V) Onun bu tutumu üzerinde düşündürür. (V) Onun bu tutumu eleştirilerini asık suratlı olmaktan kurtarır ve onların eleştirilerini asık suratlı olmaktan kurtarır ve onların kolayca okunmasını sağlar.kolayca okunmasını sağlar.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden özellikle hangisi, sözü edilen eleştirmenin özellikle hangisi, sözü edilen eleştirmenin üslubuyla ilgilidir?üslubuyla ilgilidir?

A)A) II B)B) IIII C) IIIC) III D)D) IVIV E)E) V V

Çözüm:Çözüm:

Üslup yazarın dili kullanması anlatım Üslup yazarın dili kullanması anlatım tarzı, anlatım özelliğidir. C tarzı, anlatım özelliğidir. C seçeneğindeki “sözcük seçimine seçeneğindeki “sözcük seçimine bunların kullanımına özen göstererek” bunların kullanımına özen göstererek” ifadesi yazarın üslubudur.ifadesi yazarın üslubudur.

**Bir ressamın üslubu nasıl ki Bir ressamın üslubu nasıl ki renkleri kullanımıyla ve çizimiyle renkleri kullanımıyla ve çizimiyle ilgilidir; bir yazarın üslubu da dili ilgilidir; bir yazarın üslubu da dili kullanma şekli ve sözcük seçimiyle kullanma şekli ve sözcük seçimiyle ilgilidirilgilidirÖrnek:Örnek:Donuk, sıradan bir anlatımla sunar Donuk, sıradan bir anlatımla sunar romanı.romanı.Ağdalı ve anlaşılması zor cümleler Ağdalı ve anlaşılması zor cümleler kullanması romanı sıkıcı kılıyor.kullanması romanı sıkıcı kılıyor.Ses ve müzikal unsurlarla Ses ve müzikal unsurlarla doğallaştırdığı anlatım, yaşadığı doğallaştırdığı anlatım, yaşadığı devre göre son derece açık ve devre göre son derece açık ve sadedir.sadedir.

m. İçerik:m. İçerik:

Bir eserde nelerden söz edildiğinin Bir eserde nelerden söz edildiğinin belirtilmesidir. Temaları, konuları, belirtilmesidir. Temaları, konuları, kahramanları (ayrıca eserde geçen kahramanları (ayrıca eserde geçen kişilerin rolleri, yaşadıkları yer ve kişilerin rolleri, yaşadıkları yer ve mekan vb ) açıklayan cümlelerdir.mekan vb ) açıklayan cümlelerdir.


Onun bütün şiirlerinde buram Onun bütün şiirlerinde buram buram Anadolu kokar.buram Anadolu kokar.Sevgi ve umutlarını dökmüş şair Sevgi ve umutlarını dökmüş şair bu mısralara.bu mısralara.Yaşamın, hayatın ve aşkın Yaşamın, hayatın ve aşkın güzelliklerini öven şiirlerinde güzelliklerini öven şiirlerinde daima insana mutluluk aşılamıştır.daima insana mutluluk aşılamıştır.

(I) Bu kitabın dört bölümü, aslında birer uzun (I) Bu kitabın dört bölümü, aslında birer uzun makale olarak düşünülmüş. (II) Dördü de ayrı makale olarak düşünülmüş. (II) Dördü de ayrı ayrı temaları işliyor. (III) Bu temalar: Osmanlı ayrı temaları işliyor. (III) Bu temalar: Osmanlı Türk müziğinin öğretimi, icra üslubu, Türk müziğinin öğretimi, icra üslubu, makamları ve bunları kuşaktan kuşağa makamları ve bunları kuşaktan kuşağa aktarma yöntemleri... (IV) Yani Türk aktarma yöntemleri... (IV) Yani Türk müziğinin belirleyici özellikleri... (V) Bütün müziğinin belirleyici özellikleri... (V) Bütün bunlarla, geleneksel Osmanlı Türk müziğinin bunlarla, geleneksel Osmanlı Türk müziğinin çeşitli yönlerine ışık tutuyor ve onun belirgin çeşitli yönlerine ışık tutuyor ve onun belirgin nitelikleri ortaya konuyor.nitelikleri ortaya konuyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi sözü edilen kitabın içeriğiyle hangisi sözü edilen kitabın içeriğiyle ilgili değildir?ilgili değildir?

A)A) I I B)B) II II C)C) III III D)D) IV IV E)E) V V

(ÖSS- (ÖSS-1996)1996)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

İçerik, eserde nelerden söz edildiğinin İçerik, eserde nelerden söz edildiğinin belirtilmesidir. Temaları, konuları, belirtilmesidir. Temaları, konuları, kahramanları açıklayan cümleler içerikle kahramanları açıklayan cümleler içerikle ilgidir. Parçaya baktığımızda I. cümlede ilgidir. Parçaya baktığımızda I. cümlede kitabın dört bölümünün olduğu ve bunların kitabın dört bölümünün olduğu ve bunların tümünün de makale olduğu söylenmiş. Bu tümünün de makale olduğu söylenmiş. Bu içerikle değil biçimle alakalıdır.içerikle değil biçimle alakalıdır.

Cevap: A Cevap: A

CÜMLELER ARASINDAKİ CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİANLAM İLİŞKİLERİ

1) 1) Amaç- Sonuç İlişkisiAmaç- Sonuç İlişkisi 2) 2) Neden-Sonuç İlişkisiNeden-Sonuç İlişkisi

3) 3) Koşul (şart) CümleleriKoşul (şart) Cümleleri

1)Amaç-Sonuç İlişkisi1)Amaç-Sonuç İlişkisi

Bir parçada söylenen yargının Bir parçada söylenen yargının hangi amaçla yapıldığını hangi amaçla yapıldığını açıklayan cümlelerdir. Amaç açıklayan cümlelerdir. Amaç cümlelerinde genellikle “için, cümlelerinde genellikle “için, diye ve istemek” sözcükleri diye ve istemek” sözcükleri bulunur. Bu sözcüklerin yerine bulunur. Bu sözcüklerin yerine “amaç” sözcüğünü “amaç” sözcüğünü kullanabiliyorsak bu cümlelere kullanabiliyorsak bu cümlelere amaç cümlesi diyebiliriz.amaç cümlesi diyebiliriz.


Sakladım göz yaşlarımı, vefasız yar görmesin Sakladım göz yaşlarımı, vefasız yar görmesin diye.diye.( Şairin göz yaşlarını saklamadaki amacı ( Şairin göz yaşlarını saklamadaki amacı sevgili sinin göz yaşlarını görmesini sevgili sinin göz yaşlarını görmesini engellemektir.)engellemektir.)

Bu romanı siz alıp okuyasınız diye yazdım. Bu romanı siz alıp okuyasınız diye yazdım. (Yazarın bu romanı yazmasının amacı alınıp (Yazarın bu romanı yazmasının amacı alınıp okunmasıdır.okunmasıdır.

İlerde ben de Orhan Veli gibi ünlü bir şair İlerde ben de Orhan Veli gibi ünlü bir şair olmak istiyorum.olmak istiyorum.(Kişi, ilerde ünlü bir şair olmayı (Kişi, ilerde ünlü bir şair olmayı

amaçlamaktadır.)amaçlamaktadır.)

2) Neden-Sonuç İlişkisi2) Neden-Sonuç İlişkisiBir cümledeki yargının, ki bu yargı Bir cümledeki yargının, ki bu yargı

temel ya da yan cümleciğin temel ya da yan cümleciğin yükleminde olur, nedeninin, yükleminde olur, nedeninin, gerekçesinin söylendiği cümlelerdir. gerekçesinin söylendiği cümlelerdir. Cümlede yargı bildiren temel öğe olan Cümlede yargı bildiren temel öğe olan “yüklem”e, “Neden?” sorusu “yüklem”e, “Neden?” sorusu sorulduğunda cevap alınması gerekir.sorulduğunda cevap alınması gerekir. Bazen bir cümledeki yargının Bazen bir cümledeki yargının nedeni kendinden önceki yada sonraki nedeni kendinden önceki yada sonraki cümlede olabilir. “Diye, için, neden, cümlede olabilir. “Diye, için, neden, sebep, çünkü, bu yüzden” vb. sebep, çünkü, bu yüzden” vb. sözcükler,ayrıca “-den, -mesi” ekleri sözcükler,ayrıca “-den, -mesi” ekleri anahtar sözcük ve eklerdir. Bunların anahtar sözcük ve eklerdir. Bunların geçtiği cümlelerde “neden-sonuç” geçtiği cümlelerde “neden-sonuç” ilişkisi bulmak oldukça kolaylaşır.ilişkisi bulmak oldukça kolaylaşır.


Yar diye diye dilimde tüyler bitti.Yar diye diye dilimde tüyler bitti.(Kişinin dilinde tüyler bitmesinin (Kişinin dilinde tüyler bitmesinin

“nedeni” sevgiliye “yar ,yar” diye “nedeni” sevgiliye “yar ,yar” diye seslenmesidir.)seslenmesidir.)

**”Öksürüğüm geçsin diye şurup içtim. ”Öksürüğüm geçsin diye şurup içtim. cümlesinde de “diye” sözcüğü cümlesinde de “diye” sözcüğü

geçmektedir; ancak bu cümlede kişinin geçmektedir; ancak bu cümlede kişinin şurup içmedeki amacı açıklanmıştır.şurup içmedeki amacı açıklanmıştır.

-den ve -mesi ekleriyle kurulan -den ve -mesi ekleriyle kurulan “neden- sonuç” cümleleri:“neden- sonuç” cümleleri:

“Kolu kanadı kırılmış, sapan “Kolu kanadı kırılmış, sapan sürmekten”sürmekten”“Tabanları yarılmış yol “Tabanları yarılmış yol yürümekten”yürümekten”“Havanın aniden bozması işlerimizi “Havanın aniden bozması işlerimizi alt üst etti.”alt üst etti.”

Aşağıdaki cümlelerde (neden, Aşağıdaki cümlelerde (neden, sebep, çünkü, bu yüzden, diye, için, sebep, çünkü, bu yüzden, diye, için, -mesi, -den) sözcük ve ekleri -mesi, -den) sözcük ve ekleri geçmediği halde,bunlar da neden- geçmediği halde,bunlar da neden- sonuç cümleleridir.sonuç cümleleridir.

“Sıkılgan karakterli olmam, onunla “Sıkılgan karakterli olmam, onunla rahatça konuşmamı engelliyordu.”rahatça konuşmamı engelliyordu.”

“Kafiyesiz ve ölçüsüz olarak yazılan “Kafiyesiz ve ölçüsüz olarak yazılan şiirler kolayca ezberlenemiyor.”şiirler kolayca ezberlenemiyor.”

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yargı, Aşağıdaki dizelerin hangisinde yargı, gerekçesiyle birlikte verilmiştir?gerekçesiyle birlikte verilmiştir?

A)A) Herkese selam verdi Herkese selam verdi Beni ağlattı geçti Beni ağlattı geçti B) B) Gözlerimin yaşlarıGözlerimin yaşları Mermere aksa deler Mermere aksa deler C) Ben yarime gül demem C) Ben yarime gül demem Gülün ömrü az olur Gülün ömrü az olur D)D) Ben yarimi unutamamBen yarimi unutamam Unutsa da o beni Unutsa da o beni E) E) Rengini gülden almışRengini gülden almış Kokusunu menekşeden Kokusunu menekşeden

Çözüm:Çözüm:

Yargının gerekçesini bulabilmek için Yargının gerekçesini bulabilmek için niçin sorusunu yargı bildiren cümleye niçin sorusunu yargı bildiren cümleye sorarız.sorarız.“Ben yarime gül demem” Niçin?“Ben yarime gül demem” Niçin?“Gülün ömrü az olur” cevabını alırız. “Gülün ömrü az olur” cevabını alırız. Diğer dizelerdeki cümlelere aynı işlemi Diğer dizelerdeki cümlelere aynı işlemi uyguladığımızda cevabını alamayız.uyguladığımızda cevabını alamayız.

Aşağıdakilerden hangisinde birinci Aşağıdakilerden hangisinde birinci cümlecik ikincinin nedeni cümlecik ikincinin nedeni durumundadır?durumundadır?

A)A) Biraz daha yaklaşınca onu Biraz daha yaklaşınca onu kıyafetinden tanıdı.kıyafetinden tanıdı.B)B) Kar yağmıyorsa yola çıkmışlardır.Kar yağmıyorsa yola çıkmışlardır.C)C) Geri gelmez beni arayacağını Geri gelmez beni arayacağını söylemişti ama aramadı.söylemişti ama aramadı.D)D) Fazla ışık gözlerime dokunduğundan Fazla ışık gözlerime dokunduğundan perdeyi kapattım.perdeyi kapattım.E)E) Ana caddeyi geçtikten sonra okul Ana caddeyi geçtikten sonra okul yoluna girdiler.yoluna girdiler. (1986-ÖSS) (1986-ÖSS)

(I) Günü gününe pek uymaz bu kentin. (II) Bir (I) Günü gününe pek uymaz bu kentin. (II) Bir bakarsın, yaz ortasında buz kesmişsin; bir bakarsın, bakarsın, yaz ortasında buz kesmişsin; bir bakarsın, kasım ortasında ceket fazla gelmiş.(III) Geçen eylül kasım ortasında ceket fazla gelmiş.(III) Geçen eylül ayının son günü kente yağmur yağarken, kentin ayının son günü kente yağmur yağarken, kentin sırtını dayadığı dağa kar yağıyordu. (IV) Ertesi gün sırtını dayadığı dağa kar yağıyordu. (IV) Ertesi gün ise mayısın sonu güneşine benzeyen, pırıl pırıl bir ise mayısın sonu güneşine benzeyen, pırıl pırıl bir hava... (V) Neredeyse tüm ekim ayı, böyle geçti. (VI) hava... (V) Neredeyse tüm ekim ayı, böyle geçti. (VI) Oysa daha güneyimizdeki bir başka, kente çoktan Oysa daha güneyimizdeki bir başka, kente çoktan kış gelmişti.kış gelmişti.

Yukarıdaki parçada numaralandırılmış Yukarıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerden hangisi kendinden önceki cümlelerden hangisi kendinden önceki cümlenin açıklaması durumundadır? cümlenin açıklaması durumundadır?

A)II A)II B)B) IIIIII C) C) IVIV D) D) V V E) E) VIVI

(ÖSS- 2000) (ÖSS- 2000)

Çözüm:Çözüm:

I. cümledeki yargı II. Cümlede I. cümledeki yargı II. Cümlede açıklanmıştır. Günü gününe uymayan açıklanmıştır. Günü gününe uymayan bir kentin durumu açıklanmıştır.bir kentin durumu açıklanmıştır.

Cevap:A Cevap:A

““Gene bahar geldi, açıldı güller” Gene bahar geldi, açıldı güller” dizesinde, güllerin açılışı baharın dizesinde, güllerin açılışı baharın gelişine bağlanmaktadır.gelişine bağlanmaktadır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde Aşağıdaki dizelerin hangisinde buna benzer bir durum söz buna benzer bir durum söz konusudur?konusudur?

A) A) Ne bir vefa gördüm, ne faydalandımNe bir vefa gördüm, ne faydalandımB) Erzurum dağları kardır, geçilmezB) Erzurum dağları kardır, geçilmezC) C) Düşman geldi, tabur tabur dizildiDüşman geldi, tabur tabur dizildiD) D) Ağlatmadı güzel, güldürdü beniAğlatmadı güzel, güldürdü beniE) E) Başım yastıktadır, gözlerim yoldaBaşım yastıktadır, gözlerim yolda

Çözüm:Çözüm:

Sorudaki cümlede güllerin açılması Sorudaki cümlede güllerin açılması baharın gelişine bağlanmıştır. Neden-baharın gelişine bağlanmıştır. Neden-sonuç ilişkisi vardır aynı anlam ilişkisi B sonuç ilişkisi vardır aynı anlam ilişkisi B seçeneğinde vardır.seçeneğinde vardır.

Cevap: B Cevap: B

Okul öncesi eğitimin, çocuğun gelişiminde büyük Okul öncesi eğitimin, çocuğun gelişiminde büyük önem taşıdığı tartışılmaz bir gerçek.önem taşıdığı tartışılmaz bir gerçek.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlede belirtilen Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlede belirtilen yargının bir gerekçesi niteliğindedir?yargının bir gerekçesi niteliğindedir?

A) A) Anaokulu, yuva ve kreşlerin sayısı her geçen gün Anaokulu, yuva ve kreşlerin sayısı her geçen gün artıyor ve bunlar sürekli gelişiyor.artıyor ve bunlar sürekli gelişiyor.B) B) Anne-babalar çocukları için en iyiyi bulma ve Anne-babalar çocukları için en iyiyi bulma ve yapma çabası içindeler.yapma çabası içindeler.C) C) Çocuklar paylaşma ve sorumluluk duygularını Çocuklar paylaşma ve sorumluluk duygularını oyunla geliştirirler.oyunla geliştirirler.D)Çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminin önemli D)Çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminin önemli bir kısmı okul çağından önce tamamlanmaktadır.bir kısmı okul çağından önce tamamlanmaktadır.E)E) Son yıllarda anaokullarında çocuğu değişik Son yıllarda anaokullarında çocuğu değişik yönleriyle yönleriyle geliştirmeyi amaçlayan yeni yöntemler deneniyor.geliştirmeyi amaçlayan yeni yöntemler deneniyor.

Çözüm:Çözüm:

Sorudaki cümlede çocuğun Sorudaki cümlede çocuğun gelişmesinde okul öncesi eğitimin gelişmesinde okul öncesi eğitimin önem taşıdığı söylenmiştir. Neden diye önem taşıdığı söylenmiştir. Neden diye sorduğumuzda bunu D seçeneğindeki sorduğumuzda bunu D seçeneğindeki cümleyle açıklayabiliriz.cümleyle açıklayabiliriz.

Cevap: D Cevap: D

(I) Yaşça sınıfın en küçüklerindendim. (I) Yaşça sınıfın en küçüklerindendim. (II) Okumayı çok severdim. (III) Haftada (II) Okumayı çok severdim. (III) Haftada en az bir kitap okurdum. (IV) en az bir kitap okurdum. (IV) Okuduklarım değişik türde kitaplardı. Okuduklarım değişik türde kitaplardı. (V) Bunlar arasında en çok serüven (V) Bunlar arasında en çok serüven romanlarından hoşlanırdım.romanlarından hoşlanırdım.

Yukarıdaki numaralandırılmış Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri neden- sonuç cümlelerden hangileri neden- sonuç ilişkisiyle birbirine bağlıdır?ilişkisiyle birbirine bağlıdır?A)A) I ve II I ve II B)B) II ve III II ve III C)C) II ve IV II ve IV D)D) III ve IV III ve IV E)E) IV ve V IV ve V (1995- ÖSS) (1995- ÖSS)

3) Koşul (şart) Cümleleri3) Koşul (şart) Cümleleri

Eylemdeki (yüklemdeki) yargının Eylemdeki (yüklemdeki) yargının gerçekleşmesinin bir koşula bağlı gerçekleşmesinin bir koşula bağlı

olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde öne sürülen koşul gerçekleşirse yargı öne sürülen koşul gerçekleşirse yargı

sonuçlanır. “Param olursa kitap alırım.” sonuçlanır. “Param olursa kitap alırım.” Cümlesinde “alma” eyleminin Cümlesinde “alma” eyleminin olabilmesi için “param olması” olabilmesi için “param olması”

koşulunun gerçekleşmesi koşulunun gerçekleşmesi gerekmektedir.gerekmektedir.


İndirim yaparsan bu kazağı alırım.İndirim yaparsan bu kazağı alırım.Havalar açılınca hep beraber Havalar açılınca hep beraber pikniğe gideriz.pikniğe gideriz.Düzenli ders çalıştın mı başarılı Düzenli ders çalıştın mı başarılı olursun.olursun.Yardım etsen de çabuk işimizi Yardım etsen de çabuk işimizi halletsek.halletsek.

** ”Keşke derse zamanında gelip ”Keşke derse zamanında gelip dersten zamanında çıksa.”cümlesinde dersten zamanında çıksa.”cümlesinde “koşul” anlamı olmadığı apaçık bellidir. “koşul” anlamı olmadığı apaçık bellidir. Çünkü bu cümlede dersten zamanında Çünkü bu cümlede dersten zamanında çıkması, derse zamanında girmesine çıkması, derse zamanında girmesine bağlanmamıştır. Bu cümle bir “istek” bağlanmamıştır. Bu cümle bir “istek”

cümlesidir.cümlesidir.

**Ancak “Bir şiir kitabı alsan da Ancak “Bir şiir kitabı alsan da okusak.” , “Radyonun sesini açsan da okusak.” , “Radyonun sesini açsan da biz de dinlesek.” Cümlelerinde her ne biz de dinlesek.” Cümlelerinde her ne kadar istek anlamı varsa da eylemin kadar istek anlamı varsa da eylemin

gerçekleşmesinin şartı da vardır. Onun gerçekleşmesinin şartı da vardır. Onun için bu cümleler koşul bildiren için bu cümleler koşul bildiren

cümlelerdir.cümlelerdir.

Örnek6:Örnek6:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ koşula bağlılık” söz konusudur?koşula bağlılık” söz konusudur?

A) A) Konuşmak üzere kürsüye yöneldi. Konuşmak üzere kürsüye yöneldi. B)B) Evden çıkmak üzere olduğunu Evden çıkmak üzere olduğunu öğrendim.öğrendim.C) Kitabı geri vermek üzere aldı.C) Kitabı geri vermek üzere aldı.D) D) Güneş doğmak üzereyken yola Güneş doğmak üzereyken yola çıktık.çıktık.E) E) Onu trene binmek üzereyken Onu trene binmek üzereyken yakaladık.yakaladık.

Çözüm:Çözüm:

C seçeneğinde cümlede kitabı geri C seçeneğinde cümlede kitabı geri vermek şartıyla alındığı belirtilmiş ki vermek şartıyla alındığı belirtilmiş ki yargının gerçekleşmesi bir koşula yargının gerçekleşmesi bir koşula bağlanmış.bağlanmış.

CÜMLE ANLATIMICÜMLE ANLATIMI

Cümlede anlatım iki türlüdür.Cümlede anlatım iki türlüdür. 1)1) Düz (Doğrudan) AnlatımDüz (Doğrudan) Anlatım2)2) Dolaylı AnlatımDolaylı Anlatım

1)Düz Anlatım:1)Düz Anlatım:

Başkalarının sözleri hiç değiştirilmeden Başkalarının sözleri hiç değiştirilmeden olduğu gibi söylenir, aktarılırsa bu olduğu gibi söylenir, aktarılırsa bu anlatıma düz anlatım denir.anlatıma düz anlatım denir.

Örnekler:Örnekler:Başhekim: “ Bu doktorların maaş Başhekim: “ Bu doktorların maaş zamları ne zaman verilecek” diye sordu.zamları ne zaman verilecek” diye sordu.

Bölüm başkanı Şener Bey: “Herkes Bölüm başkanı Şener Bey: “Herkes haftada altı soru getirsin” dedi.haftada altı soru getirsin” dedi.

2) Dolaylı Anlatım: 2) Dolaylı Anlatım:

Başkalarına ait olan sözlerin Başkalarına ait olan sözlerin değiştirilerek ifade edilmesine değiştirilerek ifade edilmesine denir.denir.

Örnekler:Örnekler:Arkadaşım yarın, sinemaya Arkadaşım yarın, sinemaya gideceğini söyledi.gideceğini söyledi.Okul arkadaşım, çok fazla Okul arkadaşım, çok fazla çalışmaktan sıkıldığını söyledi.çalışmaktan sıkıldığını söyledi.

**Dolaylı anlatımla “Dolaylama” ve Dolaylı anlatımla “Dolaylama” ve “Dolaylı anlam” kavramları “Dolaylı anlam” kavramları karıştırılmamalıdır. karıştırılmamalıdır.

“Dolaylama” bir sözcükle “Dolaylama” bir sözcükle söylenebilecek bir kavramı birden söylenebilecek bir kavramı birden fazla sözcükle ifade etmektir, fazla sözcükle ifade etmektir, “dolaylı anlam“ ise mecaz “dolaylı anlam“ ise mecaz anlamdır.anlamdır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi dolaylı Aşağıdaki cümlelerden hangisi dolaylı anlatıma örnek olabilir?anlatıma örnek olabilir?

A)A) Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte dünya böyle!” diye düşünürüz.dünya böyle!” diye düşünürüz.B)B) Öğretmen Ali’ ye: “Arkadaşına söyle yarın ödevini Öğretmen Ali’ ye: “Arkadaşına söyle yarın ödevini mutlaka getirsin.” dedi.mutlaka getirsin.” dedi.C)C) Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken “ilk dize Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” “ilk dize Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” dermiş.dermiş.D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın sahnede canlandırdığı Prens’in gerçek hayatta sahnede canlandırdığı Prens’in gerçek hayatta yaşamış olduğunu söyledi.yaşamış olduğunu söyledi.E)E) Önce tiyatronun öğelerini, hangi sanatların bir Önce tiyatronun öğelerini, hangi sanatların bir araya gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu araya gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu düşünelim.düşünelim.

Çözüm:Çözüm:

D seçeneğindeki cümlede, D seçeneğindeki cümlede, başkasına ait sözler değiştirilerek başkasına ait sözler değiştirilerek aktarılmıştır. aktarılmıştır.

“Arkadaşa ait olan sözler “Arkadaşa ait olan sözler değiştirilerek aktarılmıştır.” A, B, C değiştirilerek aktarılmıştır.” A, B, C seçeneğinde düz anlatım vardır. E seçeneğinde düz anlatım vardır. E seçeneğinde herhangi bir anlatım seçeneğinde herhangi bir anlatım yoktur.yoktur.

cümle anlamy

Travel