cÜmlenİn yapisi (sirali cÜmle)
DESCRIPTION
CÜMLENİN YAPISI (SIRALI CÜMLE). OĞUZ TEKE TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ 2.SINIF ÖRGÜN ÖĞRETİM. CÜMLE YAPISI. SIRALI CÜMLE - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
CÜMLENİN YAPISI(SIRALI CÜMLE)
OĞUZ TEKE
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ 2.SINIF ÖRGÜN ÖĞRETİM
SIRALI CÜMLE
Tanım : Bağımsız kuruluştaki birden çok cümleden oluşan cümle biçimine "sıralı cümle" denir. Bir anlatımın içinde anlamca birbirine bağlı birden çok cümle bulunabilir. Her bir cümle, aslında tek başına yargı içeren bir anlatımdır. İki cümle, aralarında anlamca bağ olduğu için tek cümle şekline getirilir.
CÜMLE YAPISI
11.1.2013
1
Birbirine anlamca ba11.1.2013ğlı cümlelerden oluşan sıralı cümledeki cümleler, virgül (,) ya da noktalı virgülle (;) bağlanır.
Sıralı cümlenin içinde en az iki yargı vardır. Bu yüzden sıralı cümlelerde en az iki yüklem vardır.
Sıralı cümleler iki fiil cümlesinden oluşabileceği gibi, iki isim cümlesinden; bir fiil, bir isim cümlesinden de oluşabilir.
ÖZELLİKLER
11.1.2013
2
"Dün gece biraz kar yağdı; bu sabah okullar tatil edildi."
"Dün gece biraz kar yağdı." sözü tam bir cümledir.
"Bu sabah okullar tatil edildi." sözü de tam bir cümledir. İki cümle arasında anlamca bağ olduğu için bu iki cümle birbirine bağlanarak tek cümle biçimine getirilmiştir.
"Dün gece biraz kar yağdı; bu sabah okullar tatil edildi." cümlesi bir sıralı cümledir.
Sıralı cümle, eylemlerin birbirini izlemesi, anlam yakınlığı, eşitliği ya da karşıtlığı dolayısıyla arka arkaya sıralanmış cümlelerden oluşur.
"Büyük adamların hataları güneş tutulmasına benzer; onları herkes görür."
ÖRNEKLER
11.1.2013
3
SIRALI CÜMLE
BAĞIMLI SIRALI CÜMLE
BAĞIMSIZ SIRALI CÜMLE
11.1.2013
4
Tanım : Birbirine yalnız anlam yönünden değil, öğeleri bakımından da bağlı olan sıralı cümle çeşididir.
Sıralı cümleyi oluşturan cümleler ortak öğe kullanır. Farklı yüklemler ortak özneye, nesneye ya da tümlece bağlanır. Yani özne, nesne ya da herhangi bir tümleç her iki cümlenin de öznesi, nesnesi, tümleci olur.
Bağımlı sıralı cümle
11.1.2013
5
Özellik: • Bir sıralı cümleye "bağımlı sıralı cümle" denmesi için tek öğenin
ortak olması yeterlidir. Örnekler: "Barış, geçen hafta hastaydı; üç gün okula gidemedi."
Yukarıdaki cümle birbirine noktalı virgülle bağlanmış iki cümleden oluşan bir sıralı cümledir.
Bu cümlenin öğelerine bakalım.
Kim hastaydı? - Barış Kim gidemedi? - Barış "Barış" her iki cümlenin de öznesidir.
ÖZELLİK VE ÖRNEKLER
11.1.2013
6
Tanım: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümle çeşididir. Sıralı cümleyi oluşturan cümleler anlamca birbirine bağlıdır; ancak aralarında öğe ortaklığı söz konusu değildir.
Örnekler: * "Gelişmek değişmektir, kusursuz olmak için her zaman
değişmelisiniz." * "Bir iş açmak kolaydır, onu açık tutmak ise çok zordur." * "Boş zaman yoktur, boşa geçen zaman vardır." * "Kötümser, yalnız tüneli görür; iyimser tünelin sonundaki ışığı da
görür." * "Hayat bisiklete binmek gibidir; pedalı çevirdiğiniz sürece
düşmezsiniz." * "Zamanı ve sözleri dikkatsiz kullanma; ikisi de geri alınmaz."
Bağımsız sıralı cümle
11.1.2013
7
ESERİNİN ÜZERİNDE İMZASI OLMAYAN SANATKAR ÖĞRETMENDİR (ATATÜRK)
11.1.2013
8
CÜMLENİN YAPISISıralı Cümle Tanım Özellikler ÖrneklerSıralı cümle çeşitleria- Bağımlı sıralı cümle Tanım Örneklerb-Bağımsız sıralı cümle Tanım Örnekler
11.1.2013
9
Edebiyatogretmeni.com
11.1.2013
KAYNAKÇA
10