dc chan thuong va benh ly cs
TRANSCRIPT
ÑAÏI CÖÔNG CHAÁN THÖÔNG VAØ BEÄNH LYÙ
COÄT SOÁNG
VAÄN ÑOÄNG TOÅNG THEÅ CUÛA COÄT
SOÁNG
SÖÏ COÁT HOÙA ÔÛ COÄT SOÁNG
5 THAÙNG 5 TUOÅI 12 TUOÅI
0
100
200
300
400
500
KC D1-S1 the trong
Nhu nhi
10 tuoi
nguoi lon
TAÊNG TRÖÔÛNG THEO
CHIEÀU DAØI VAØ THEÅ
TÍCH
TAÊNG TRÖÔÛNG COÄT
SOÁNG =
TAÊNG TRÖÔÛNG LOÀNG
NGÖÏC
CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG
Coät soáng coå cao: chaåm-C1-C2
Coät soáng coå thaáp: C3 –C7
Coät soáng löng: L1- L10
Coät soáng löng- thaét löng: L10 – TL2
Coät soáng thaét löng: TL3 – TL5
Coät soáng cuøng cuït
CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG
Toån thöông ñoát soángToån thöông ñoát soáng vaø daây chaèng
Toån thöông ñóa soáng vaø daây chaèng
COÙ NHIEÀU PHAÂN LOAÏI
Chaán thöông coät soáng
Toån thöông vöõng hay khoâng vöõng
(coù khaû naêng di leäch thöù phaùt)
Keøm vôùi toån thöông tuûy soáng
Keøm vôùi nhöõng toån thöông khaùc
Coù nhieàu möùc thöông toån khaùc
(5%)
Chaán thöông coät soáng
Khaùm toaøn dieän: coät soáng vaø tuûy soáng
Nghó ñeán toån thöông CS (khoâng loaïi tröø hoaëc khoâng chaéc chaén phaûi xöû trí nhö 1 bn tt coät soáng cho tôùi khi loaïi tröø ñöôïc), traùnh toån thöông thaàn kinh naëng hôn (hoân meâ sau chaán thöông, teâ bì, dò caûm, yeáu chi , ñau coå hay ñau löng)
Khaùm BN CTCS phaûi ñaùnh giaù 2 vaán ñeà
TT coät soáng –vöõng hay khoâng vöõng
Toån thöông tuûy soáng
CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG
CHAÁN THÖÔNG TUÛY SOÁNG ?
•Vaän ñoäng: löïc cô, cô khoaù
•Caûm giaùc: noâng, saâu, möùc caûm giaùc
•Cô voøng: boïng ñaùi, haäu moân
•Phaûn xaï: gaân xöông, beänh lyù
•Dinh döôõng
FAIRBANKS
CHAÁN THÖÔNG TUÛY SOÁNG
Phaân loaïi
Soác tuûy
Toåân thöông tuûy soáng hoaøn toaøn
Toån thöông tuûy soáng khoâng hoaøn toaøn
Toån thöông reã
Toån thöông tuûy hoaøn toaøn
Toån thöông tuûy khoâng hoaøn toaøn
Toån thöông tuûy beân (Brown-Seùquard)
Toån thöông tuûy trung taâm
Toån thöông tuûy tröôùc
Toån thöông tuûy sau
Toån thöông noùn tuûy
Chaán thöông tuûy soáng
Toån thöông tuûy tröôùc Toån thöông tuûy beân
Toån thöông tuûy sauToån thöông tuûy trung taâm
Toån thöông reã thaàn kinh
Toån thöông reã ñôn
thuaàn
Toån thöông chuøm ñuoâi
ngöïa
ABCDE
Coá ñònh coät soáng keå caû luùc khaùm
Xoay trôû BN CTCS theo khoái
Quan saùt vaø sôø naén
Ñaùnh giaù vaän ñoäng – caûm giaùc theo FRANKEL
KHAÙM LAÂM SAØNG
TOÅN THÖÔNG NHÌN THAÁY TREÂN X QUANG BAN ÑAÀU
X QUANG ÑUÛ ÑEÅ CHAÅN ÑOAÙN
X QUANG KHOÂNG ÑUÛ ÑEÅ CHAÅN ÑOAÙN
SIEÂU AÂM
DÒ DAÏNG XÖÔNG
DD ÑÓA
DD
QUANH SOÁNG
ROÄNG OÁNG TUÛY
CAÙC DD KHAÙC
XÔ CÖÙNG
KHU TRUÙ
CHAÁN THÖÔNG COÄT SOÁNG COÅ
•CTCS coå do saûn khoa•Traät chaåm ñoäi •Gaõy ñoát ñoäi•Maát vöõng C1C2 (MV
ngang)•Traät xoay C1C2•Gaõy moûm raêng C2•Gaõy chaân cung C2•Caùc toån thöông döôùi truïc
HÌNH AÛNH HOÏC CS COÅ NGANG
HÌNH AÛNH HOÏC
1.Mac Gregor
2.Mac Rae
3.Chamberlain
HÌNH AÛNH HOÏC
Chæ soá Power (BC/OA) > 1 laø baát thöôøng
Khoaûng caùch truïc ñoäi (ADI) Khoaûng caùch cho tuyû (SAC)
Kyõ thuaät Wiesel vaø Rothman > 1 mm laø baát thöôøng ôû phim Xquang cuùi coå heát möc vaø ngöûa coå heát möùc
HÌNH AÛNH HOÏC
Gaõy doïc khoái beân traùi cuûa C1 ôû treû 5 tuoåi (1). Chuù yù coøn suïn taêng tröôûng ôû cung tröôùc (2). Hôû cung sau C1 (3)
HÌNH AÛNH HOÏC
A. Voøng Harris nhìn thaáy treân phim nghieâng
B. Gaõy chaân moûm raêng
C. Gaõy ñaùy moûm raêng keøm theo gaõy cung sau C1
A.Ñöôøng Swischuk töø bôø tröôùc cung
sau C1- C3 neáu ñöôøng naøy ra tröôùc
bôø tröôùc cung sau C2 coù theå gaõy
chaân cung, STH cung thaàn kinh, hay
cung sau
B.STH cung thaàn kinh (synchondrose
centrale)
PP Cattel vaø Filzer cho pheùp ñaùnh
giaù söï maát vöõng C2C3 baèng phim
xquang ñoäng
Taàm di ñoäng < 4mm laø bình thöôøng
SCIWORA Hình caét doïc CS cuûa treû bò ngöôïc ñaõi minh hoïa bong taám suïn giöõa C3C4 gaây ñöùt tuyû vaø toån thöông tuûy xuyeân qua T1-T2
TOÅN THÖÔNG TUÛY KHOÂNG THAÁY BAÁT THÖÔØNG TREÂN X-
QUANG
Traät xoay C1C2
Sau khi naén vaø coá ñònh baèng chæ theùp
TRAÄT XOAY C1C2
GAÕY C1 – C2
•CT SCAN
•CAÙC LOAÏI GAÕY KHOÂNG VÖÕNG
A. Gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm raêng
B. Coá ñònh baèng neïp minerve tö theá öôõn coå nhieàu
C. Xquang ñoäng kieåm tra sau 8 tuaàn
GAÕY CHAÂN CUNG C2 TREÛ
NHOÛ
GAÕY TRAÄT C5C6 LUÙC SANH, LIEÄT TÖÙ CHI
Bong gaân naëng C2C3
Maát vöõng C3C4 sau KHX
HÌNH AÛNH XQUANG
Gaõy traät moät maáu khôùp C6-C7
HÌNH AÛNH XQUANG
Gaõy gioït leä C5
A.Phim thaúng gia taêng ñöôøng kính chaân cung
B.Hình aûnh gioït nöôùc maét
XQUANG GAÕY PHÖÙC TAÏP
1, 2. Gaõy thaân C4 ñöôøng
gaõy ñi töø treân xuoáng
döôùi vaø ra sau gaây
daõn roäng moûm khôùp
sau C4C5
3. Gaõy keøm theo thaân
cuûa C2
HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG
Toån thöông bong gaân naëng C6C7. gaõy cung sau vaø moûm khôùp treân cuûa C7
Traät C6C7
HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG
Xquang ñoäng: di leäch gaõy chaân moûm raêng C2
A.Di leäch ra sau khi ngöûa coå
B.Di leäch ra tröôùc khi gaäp coå
HÌNH AÛNH XQUANG ÑOÄNG
Traät chaåm coå
A.Hình aûnh treân phim Xquang nghieâng
B.C. traät loài caàu chaåm ñoäi raát khoâng vöõng, töï naén khi ngöûa coå, traät khi gaäp coå
Caùc chaán thöông CS ngöïc vaø CS
thaét löng•Gaõy cuùi (gaõy luùn)•Gaõy luùn naëng (>50% thaân
tröôùc, luùn nhieàu ñoát)•Gaõy nhieàu maûnh•Gaõy cuùi caêng•Gaõy traät•Gaõy nhoû caùc moûm raêng , gai
Gaõy luùn nhieàu maûnh CS thaét löng
CHAÁN THÖÔNG ÑAËC BIEÄT
ÔÛ TREÛ EM•Gaõy suïn tieáp hôïp ñoát soáng
•Gaõy do baïo haønh•Sciwora•Bieán daïng muoän
CAÙC BEÄNH LYÙ VUØNG COÄT SOÁNG
Caùc vaán ñeà cô hoïcBaát thöôøng veà phaùt trieån
Toån thöông do vieâmBöôùuPhaûn öùng chuyeån hoùa
COØNG LÖNG
BEÄNH LYÙ VEÀ CÔ HOÏC
Tö theá quaù taûiCaùc beänh lyù veà cô "Hoaït ñoäng quaù möùc" Thoaùt vò ñóa ñeämRaùch ñóa ñeäm
THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM
Hieám gaëp ôû thieáu nieân, thöôøng
thaáy nhaát sau moät gaéng söùc
quaù möùc (theå gia ñình)
Thoaùt vò döôùi vaønh suïn thaân
soáng ñaëc hieäu ôû thieáu nieân
Ñieàu trò baûo toàn hay phaãu thuaät
THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM
Sau chaán thöôngCoù theå do di truyeàn
THOAÙT VÒ ÑÓA ÑEÄM
Beânh lyù chung
Gaõy vaønh suïn thaân soáng
Thoaùt vò ñóa ñeäm
Loài ñóa ñeäm
CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP ÑAU COÄT SOÁNG GAÂY LO LAÉNG
ÔÛ TREÛ
•50% BEÄNH NHAÂN COÙ TRIEÄU
CHÖÙNG ÑAU KHOÂNG ÑAËC
HIEÄU
TURNER
CHAÁN THÖÔNG BEÄNH LYÙ
Gaõy cs ngöïc hay thaét löng nhieàu nôi
Teù vôùi löïc taùc ñoäng nheï
Beänh caûnh loaõng xöông
Gaõy coät soáng do loaõng xöông
GAÕY XÖÔNG CHAÁN THÖÔNG NHEÏ ÑÖÔÏC TÌM THAÁY
TRONG LOAÕNG XÖÔNG THIEÁU NIEÂN
Baát thöôøng hình thaùi hoïc: baåm sinh hay töï phaùt hay maéc phaûi
Huûy eo ñoát soángTröôït thaân ñoát soángHeïp oáng soáng Loaïn döôõng taêng tröôûng xöông soáng
BEÄNH LYÙ
PHAÙT TRIEÅN BAÁT THÖÔØNG
Veïo coät soáng caáu truùc töï phaùt
VEÏO CAÁU TRUÙC töï phaùt theå khôûi
phaùt sôùm
VEÏO CAÁU TRUÙC TÖÏ PHAÙT
VEÏO COÄT SOÁNG TRONG HOÄI CHÖÙNG
HOÄI CHÖÙNG MARFAN BEÄNH VON RECKLINGHAUSEN
VEÏO COÄT SOÁNG TREÂN BN LIEÄT TÖØ NHOÛ
VEÏO / GUØ BAÅM SINH
KEØM BAÁT THÖÔØNG KHAÙC:
TUÛY CHEÛ ÑOÂI
ROÃNG TUÛY
BÖÔÙU MÔÕ
TUÛY BAÙM THAÁP
BEÄNH CAÛNH: BAØN CHAÂN VOØM
HOAËC BAØN CHAÂN KHOEØO, CHEÂNH
LEÄCH CHIEÀU DAØI HAI CHAÂN, TIEÅU
KHOÂNG TÖÏ CHUÛ
VEÏO DO THAÀN KINH
2 nguyeân nhaân chính:
1. Tieán trieån VCS luùc thieáu nieân
2. Thoùai hoùa cs thaét löng thöôøng
sau tuoåi 50: do ñóa thoaùi hoùa
hay do loõang xöông
Tuy nhieân trong haàu haát caùc ca
thì khoâng roõ nguyeân nhaân
Veïo coät soáng thaét löng ôû ngöôøi tröôûng
thaønh
BEÄNH COØNG LÖNG THIEÁU NIEÂN SCHEUERMANN
• 3 ñoát soáng keá caän nhau coøng hôn 50
• - Baát thöôøng cuûa caùc cao nguyeân thaân soáng
• - Noát Schmorl
• - Giaûm chieàu cao ñóa ñeäm
• = caùc daáu chöùng ñi keøm nhöng khoâng phaûi tieâu chuaån chaån ñoaùn
Khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù trieäu chöùng cô naêng
Neáu ñau:•+ Ngang möùc coøng löng•+ ÔÛ döôùi möùc coøng löng•+ Daïng ôû vuøng thaét löng vaø ngöïc-thaét löng hieám gaëp, nhöng deã ñau
BEÄNH COØNG LÖNG THIEÁU NIEÂN SCHEUERMANN
TRÖÔÏT ÑOÁT SOÁNG
•SPONDYLO = THAÂN SOÁNG•LITHESIS = TRÖÔÏT
•ÑAU LÖNG COÙ LIEÂN QUAN VÔÙI TÌNH TRAÏNG DI LEÄCH, MAÁT VÖÕNG VAØ QUAÙ TAÛI CHÖÙC NAÊNG
HÌNH AÛNH HOÏC COÄT SOÁNG
• X quang vuøng baûn leà
• X quang nghieâng
• X quang chöùc naêng
• Ñaùnh giaù tình traïng taêng tröôûng (Risser, tuoåi xöông)
• Nhaáp nhaùy ñoà xöông: neáu (+) coù gaõy meät; coù theå chöõa laønh vôùi neïp thaân
DÒCH TEÃ HOÏC DÒ TAÄT HUÛY EO ÑOÁT
SOÁNG XUAÁT ÑOÄ TRONG DAÂN SOÁ:2-4%
XUAÁT ÑOÄ Ôû NGÖÔØI CHÔI THEÅ THAO: 5-25%
YEÁU TOÁ THUAÄN LÔÏI VEÀ CHUÛNG TOÄC VAØ DI TRUYEÀN
TUOÅI XUAÁT HIEÄN: 5 – 8 TUOÅI = LOAÏN SAÛN
GAÕY MEÄT ÔÛ TUOÅI DAÄY THÌ
TUØY THUOÄC VAØO MOÂN THEÅ THAO VAØ TRÌNH ÑOÄ CHÔI THEÅ THAO
TUØY THUOÄC VAØO SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG CUÛA XÖÔNG
GAÕY MEÄT
LOAÏN SAÛN KHOÂNG TRIEÄU CHÖÙNG ÔÛ VAÄN ÑOÄNG VIEÂN THEÅ DUÏC
TRÖÔÏT ÑOÁT SOÁNG COÙ ÑAU
GAÕY DO STRESSCAÙC YEÁU TOÁ
THUAÄN LÔÏI
•Loaïn saûn coù saün •Daây chaèng loûng leûo quaù möùc
•Moûm khôùp döôùi ñoát TL 4 quaù daøi
•Daùng ngöôøi nghieâng ra tröôùc nhieàu
PHÖÔNG PHAÙP ÑÖÔÏC CHOÏN ÑEÅ LAØM ROÕ TÌNH TRAÏNG GAÕY EO
ÑOÁT SOÁNG DO QUAÙ TAÛI: NHAÁP NHAÙY ÑOÀ SPECT
•Vieâm ñóa ñeäm
•Vieâm thaân soáng ñóa ñeäm
•Vieâm tuûy xöông coät soáng
•Lao xöông soáng
•Coát hoùa ñóa ñeäm
•Nhieãm truøng khôùp cuøng-chaäu•Toån thöông do thaáp khôùp
BEÄNH LYÙVIEÂM VAØ NHIEÃM TRUØNG
VIEÂM THAÂN SOÁNG ÑÓA ÑEÄM
ÑAU VUØNG LÖNG-THAÉT LÖNG CO THAÉT CÔ TÖ THEÁ GIAÛM ÑAU SOÁT +/-•KHAÛO SAÙT CAÄN LAÂM SAØNG:
X QUANG (-) ; IRM (+) NHAÁP NHAÙY ÑOÀ (+) CAÁY MAÙU (+) CHOÏC DOØ DÖÔÙI CT•SINH THIEÁT
NHÖNG CAÀN PHAÛI NGHÓ ÑEÁN NOÙ!!!!!
CA LAO CS NGÖÏC
Vieâm thaân soáng ñóa ñeâm do lao
VIEÂM KHÔÙP CUØNG - CHAÄU
•Trieäu chöùng hoïc raát taûn maïn:
Coät soángBuïngChi döôùi
•= Chaån ñoaùn• Chaäm treã
Trong oáng soáng
Xöông soáng / suïn
Cô
Laønh / aùc
Nguyeân phaùt / thöù phaùt
BEÄNH LYÙ BÖÔÙU
BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG – BÖÔÙU
NGUYEÂN BAØO XÖÔNGBöôùu xöông cung sau
Ñau saâu. Ñau ban ñeâm
Coät soáng coøng vaø ñô
Nguy cô cheøn eùp bao maøng cöùngÑau reã
•CHAÅN ÑOAÙN: X quang, nhaáp nhaùy ñoà, CT• Khu truù ôû ñænh cuûa bôø loõm•ÑIEÀU TRÒ: •Böôùu laønh daïng xöông: APRANAX• Phaãu thuaät caét boû +/-• Phaãu thuaät taùi taïo
•Böôùu nguyeân baøo xöông:Phaãu thuaät caét boû +/-• Phaãu thuaät taùi taïo
BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG – BÖÔÙU NGUYEÂN
BAØO XÖÔNG
BÖÔÙU LAØNH DAÏNG XÖÔNG
BÖÔÙU NGUYEÂN BAØO XÖÔNG
U HAÏT AÙI TOAN
VEÏO COÄT SOÁNG VAØ ÑAU LÖNG
•Veïo coät soáng voâ caên thöôøng khoâng ñau
•Vaäy, neáu ñau +++ thì phaûi tìm nguyeân nhaân
•(böôùu laønh daïng xöông – böôùu nguyeân baøo xöông – nhieãm truøng xöông soáng, beänh lyù trong oáng soáng hoaëc böôùu)
VEÏO DO U
CAÙC BÖÔÙU AÙC TÍNH
•Nguyeân phaùt: böôùu EWING, sarcome xöông
•Thöù phaùt: böôùu EWING, böôùu xöông, ung thö maùu, beänh HODGKIN, nguyeân baøo thaàn kinh, böôùu cô vaân, böôùu WILM’S
•Ñieàu trò: böôùu nguyeân phaùt: caét boû toaøn boä neáu coù theå ñöôïc
•Ñieàu trò: böôùu thöù phaùt: keát hôïp vôùi ñieàu trò toång quaùt, giaûi eùp, coá ñònh vöõng neáu caàn thieát
K DI CAÊN
KEÁT LUAÄN
•Beänh lyù coät soáng–Ña daïng caàn nhìn toaøn dieän
–Toån thöông thaàn kinh phaûi ñieàu trò tích cöïc coù khuynh höôùng phaãu thuaät
–Roái loaïn CS caàn chaån ñoaùn chính xaùc vaø ñieàu trò baûo toàn tröôùc khi phaãu thuaät
CHAÂN
CHAÂN
THAØNH
THAØNH
CAÙM ÔN
CAÙM ÔN