ÃÀÌØÃÀÀÑ ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ÒÓÕÀÉ

2003 îíû 06 äóãààð ñàðûí 20-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò

ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃÍèéòëýã ¿íäýñëýë

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò 1.1. Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû òîãòîëöîî, çîõèîí áàéãóóëàëò, óäèðäëàãà, ¿éë àæèëëàãàà, ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäëààð òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí ýäëýõ ýðõ, õ¿ëýýõ ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæ 2.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü1, ýíý õóóëü áîëîí òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí ¿éë÷ëýõ õ¿ðýý 3.1. Ýíý õóóëü íü ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõîä ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, áóñàä áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, àëáàí òóøààëòíû ¿éë àæèëëàãààã ìýðãýæëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõ, óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí õÿíàëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ õ¿ðýýíä ¿éë÷èëíý.

4 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìü¸îíû òîäîðõîéëîëò 4.1. Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìü¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî: 4.1.1. "ãàìøãààñ õàìãààëàõ" ãýæ ãàìøãèéí àþóëààñ õ¿í àì, ìàë, àìüòàí, ýä õºðºíãº, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ, ýäãýýð ¿éë àæèëëàãààíä õ¿í àìûã ñóðãàæ áýëòãýõ öîãöîëáîð àðãà õýìæýýã; 4.1.2. "ãàìøèã"  ãýæ àþóëò ¿çýãäýë, òåõíèêèéí õîëáîãäîëòîé îñîë, àëàí õÿäàõ àæèëëàãàà, äýëáýðýëòèéí óëìààñ îëîí õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä, àìü íàñ õîõèðîõ, ìàë, àìüòàí îëíîîð õîðîãäîõ, ýä õºðºíãº, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èíä óëñ, îðîí íóòãèéí äîòîîä íººö áîëîìæîîñ äàâñàí õîõèðîë ó÷ðàõûã; 4.1.3. "àþóëò ¿çýãäýë" ãýæ õ¿÷òýé öàñàí áîëîí øîðîîí øóóðãà, ãàí, çóä, ¿åð, ãàçàð õºäëºëò, öºëæèëò áîëîõ, ãàë ò¿éìýð, õ¿í, ìàë, àìüòíû áîëîí óðãàìëûí ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí ãàðàõ, õîðòîí ìýðýã÷èä òàðõàõ çýðãèéã; 4.1.4."òåõíèêèéí õîëáîãäîëòîé îñîë" ãýæ ¿éëäâýðëýë, òåõíîëîãèéí ãîðèì çºð÷èãäñºíººñ òîíîã òºõººðºìæ, áàðèëãà áàéãóóëàìæ, øóãàì, ñ¿ëæýý ýâäðýõ, òýýâðèéí õýðýãñýë îñîëäîõ, ñ¿éðýõ, öàöðàã èäýâõò áîëîí õèìèéí õîðò áîäèñ àëäàãäàõ çýðãèéã; 4.1.5. "ãàìøãèéí ýðñäýë" ãýæ ãàìøãèéí óëìààñ õ¿í àì, ìàë, àìüòàí, ýä õºðºíãº,

õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èíä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é õîõèðëûí ìàãàäëàëûã; 4.1.6. "ãàìøãèéí ýìçýã áàéäàë" ãýæ ãàìøãèéí áîëçîøã¿é àþóëä õ¿í àì, ìàë, àìüòàí, ýä õºðºíãº, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí  ºðòºãäºõ çýðãèéã; 4.1.7. "ãàìøãèéí íººö" ãýæ óëñ, àéìàã, íèéñëýë áîëîí á¿õ øàòíû ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, òýäãýýðèéí øòàá, àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, íýãæ, ìýðãýæëèéí àíãè äàõü ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõàä çîðèóëàãäñàí, áàéíãà íºõºí ñýëáýãäýæ áàéäàã õ¿íñ, õóâöàñ, áóñàä ìàòåðèàë, òåõíèê, áàãàæ õýðýãñýë, ìºíãºí õºðºí㺠çýðãèéã; 4.1.8. "ãàìøãààñ õàìãààëàõ äàé÷èëãàà" ãýæ ãàìøãèéí ¿åä àâðàõ, ó÷èðñàí õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð õ¿í õ¿÷, òåõíèê õýðýãñëèéã òàòàí îðîëöóóëàõ, øààðäëàãàòàé îáúåêò, áàðèëãà áàéãóóëàìæ, ãàçàð íóòãèéã àøèãëàõ ¿éë àæèëëàãààã; 4.1.9. "óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ" ãýæ ãàìøãèéí àþóë, áîëçîøã¿é õîõèðëûã áóóðóóëàõàä ÷èãëýãäñýí àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõèéã; 4.1.10. "ãàìøãèéí õîð óðøèã" ãýæ ãàìøãèéí óëìààñ õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä, àìü íàñ õîõèðñîí, ìàë, àìüòàí õîðîãäñîí, ýä õºðºí㺠¿ðýãäñýí, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí áîõèðäñîí çýðãýýñ óëñ, îðîí íóòàã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, õ¿í àìä ó÷èðñàí íèéò õîõèðëûã; 4.1.11. "ãàìøãèéí ãîëîìò" ãýæ ãàìøãèéí óëìààñ õÿçãààðëàëò òîãòîîí àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ àæèë ÿâàãäàæ áàéãàà íóòàã äýâñãýðèéã; 4.1.12. "ãàìøãèéí òóõàé çàðëàí ìýäýýëýë" ãýæ õ¿í àìä ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé äîõèî, ñýðýìæë¿¿ëýõ ìýäýýëýë õ¿ðãýõèéã; 4.1.13. "íýðâýãäýãñýä" ãýæ ãàìøãèéí óëìààñ àìü íàñ, ýð¿¿ë ìýíä, ýä õºðºí㺺ð õîõèðîã÷äûã. 4.1.14. "îíöãîé áàéäàë" ãýæ ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâàõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, àëáàí òóøààëòíû ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ, õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õèéõ çýðýã îíöãîé àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà íºõöëèéã; 4.1.15. "àâðàõ àæèëëàãàà" ãýæ ãàìøãèéí àþóëûí ¿åä õ¿í, ìàë, àìüòàí, ýä õºðºíãº, ò¿¿õ, ñî¸ëûí äóðñãàëò ç¿éëèéã ýðæ õàéõ, àâðàõ, ãàë ò¿éìðèéí øàòàëòûã çîãñîîõ, óíòðààõ, íýðâýãäýãñäýä àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ, ãàìøãèéí ãîëîìòîîñ ãàðãàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ ¿éë àæèëëàãààã; 4.1.16. "ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí õÿíàëò" ãýæ ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, ñòàíäàðò, ä¿ðýì, æóðàì, çààâàð, íîðì, íîðìàòèâûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõûã; 4.1.17. "àâðàã÷" ãýæ àâðàõ àæèëëàãààíû àðãà òåõíîëîãèéã ýçýìøèæ, ìýðãýæëèéíõýý äàãóó îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, àâðàõ áîëîí ìýðãýæëèéí àíãèä àæèëëàæ áàéãàà ìýðãýøñýí àëáàí õààã÷èéã.

5 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí çàð÷èì 5.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíä äàðààõü ¿íäñýí çàð÷ìûã óäèðäëàãà áîëãîíî: 5.1.1. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ ¿éë àæèëëàãààã öàã õóãàöààíä íü ÿâóóëàõ;

5.1.2. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõäýý õ¿í àì, ¿éëäâýðëýëèéí íÿãòðàë, áàéðøèë, áàéãàëü, öàã óóðûí íºõöºë, ¿éëäâýðëýë, òåõíîëîãèéí îíöëîã, ãàìøãèéí áîäèò àþóëûí õýð õýìæýýã õàðãàëçàí ¿çýõ; 5.1.3. ãàìøãààñ õàìãààëàõ áýëýí áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýýã èæ á¿ðíýýð õýðýãæ¿¿ëýõ; 5.1.4. ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã ºì÷èéí òºðºë, õýëáýðèéã ¿ë õàðãàëçàí çîõèîí áàéãóóëàõ; 5.1.5. òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí õ¿÷ îðîëöîîã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ.

6 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíû èë òîä áàéäëûã õàíãàõ

6.1. Oíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû ¿éë àæèëëàãàà, ãàìøèã, ò¿¿íèé àþóë, õîð óðøèã, ¿ð äàãàâðûí òóõàé ìýäýýëýë íü õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë íèéòýä íýýëòòýé, èë òîä áàéíà. 6.2. Oíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà ãàìøãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ òàëààð àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àðãà õýìæýý, ¿ð ä¿íãèéí òóõàé õ¿í àìä õýâëýë, ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð áîëîí áóñàä õýëáýðýýð öàã òóõàéä íü ¿íýí çºâ ìýäýýëíý.

7 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò 7.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûí çîðèëò íü ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ ¿éë àæèëëàãààíä áàéãóóëëàãà, àëáà, àëáàí òóøààëòàí, èðãýäèéã ñóðãàæ, äàäëàãàæóóëàõàä îðøèíî. 7.2. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûã óäèðäàõ àëáàí òóøààëòíû; àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, ìýðãýæëèéí àíãèéí; îþóòàí, ñóðàã÷äûí; àæèëòíû; áóñàä èðãýíèé ãýñýí àíãèëëààð ÿâóóëíà. 7.3. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûã äàðààõü áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí õàðèóöàæ çîõèîí áàéãóóëíà: 7.3.1. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí  àëáàí õààã÷, óã áàéãóóëëàãûí õàðüÿà íýãæ áîëîí àéìàã, íèéñëýëèéí îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû óäèðäàõ á¿ðýëäýõ¿¿íèé ñóðãàëòûã îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà; 7.3.2. ñóì, ä¿¿ðýã, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû óäèðäàõ á¿ðýëäýõ¿¿í, ìýðãýæëèéí àíãèéí äàðãà, ä¿éö¿¿ëýõ àëáà õààæ áàéãàà èðãýäèéí ñóðãàëòûã àéìàã, íèéñëýëèéí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû äàðãà, øòàá; 7.3.3. ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîî, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû á¿ðýëäýõ¿¿í, àæèëòíû ñóðãàëòûã òóõàéí ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà; 7.3.4. àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàðûí á¿ðýëäýõ¿¿í, ìýðãýæëèéí àíãèéí

ñóðãàëòûã òóõàéí àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, ìýðãýæëèéí àíãèéí óäèðäëàãà; 7.3.5. îþóòàí, ñóðàã÷äûí ãàìøãààñ õàìãààëàõ áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãàëòûã òóõàéí ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí òºëºâëºãººíä òóñãàñíû ¿íäñýí äýýð áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà; 7.3.6. áóñàä èðãýíèé ñóðãàëòûã òóõàéí áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà. 7.4. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷, àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, ìýðãýæëèéí àíãè, îþóòàí ñóðàã÷èä, àæèëòàí, áóñàä èðãýíèé ñóðãàëòûã æèë á¿ð, óëñ, àéìàã, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû óäèðäàõ àëáàí òóøààëòíû ñóðãàëòûã 2 æèëä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëíà.

ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝà Ãàìøãààñ õàìãààëàõ áýëýí áàéäàë

8 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ áýëýí áàéäëûí çýðýã 8.1. Oíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü ãàìøãààñ õàìãààëàõ áýëýí áàéäàë /öààøèä "áýëýí áàéäàë" ãýõ/-ûí äàðààõü çýðýãòýé áàéíà: 8.1.1. ºäºð òóòìûí áýëýí áàéäàë; 8.1.2. ºíäºðæ¿¿ëñýí áýëýí áàéäàë; 8.1.3. á¿õ íèéòèéí áýëýí áàéäàë. 8.2. ªäºð òóòìûí áýëýí áàéäëûí ¿åä äàðààõü àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý: 8.2.1. íóòàã äýâñãýð, ¿éëäâýðëýëèéí îíöëîãòîé íèéö¿¿ëýí ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëæ ìºðäºõ; 8.2.2. õàðèëöàà õîëáîî, çàðëàí ìýäýýëýõ õýðýãñëèéã àæèëëóóëàõàä áýëýí áàéëãàõ, òîãòîîñîí äîõèîãîîð àæèëëàõ àðãà àæèëëàãààíä õ¿í àìûã ñóðãàæ äàäëàãàæóóëàõ; 8.2.3. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ; 8.2.4. àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð áîëîí ìýðãýæëèéí àíãèéã õ¿í, òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñëýýð õàíãàæ, áýëýí áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõ; 8.2.5. ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò, áýëòãýëèéã çîõèîí áàéãóóëàõ; 8.2.6. ãàìøãèéí íººö á¿ðä¿¿ëýõ; 8.2.7. ãàìøãèéí àþóë ¿¿ññýí áóþó ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é áàéäàëòàé õîëáîãäóóëàí òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã àæëûí òóñãàé ãîðèìä øèëæ¿¿ëæ áîëíî. Àæëûí òóñãàé ãîðèìîîð àæèëëàõ æóðìûã îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà òîãòîîíî. 8.3.ªíäºðæ¿¿ëñýí áýëýí áàéäëûí ¿åä äàðààõü àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý: 8.3.1. çàðëàí ìýäýýëýõ äîõèîã õ¿í àìä õ¿ðãýõ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºëºâëºãººíä òîäîòãîë õèéõ; 8.3.2. çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí óäèðäëàãà, øòàáûí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã ãàìøãèéí ¿åèéí ¿¿ðýãò àæèëä íü îðóóëàõ; 8.3.3. óäèðäëàãûí áàéð, õàðèëöàà õîëáîî, ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéã áàéíãûí áýëýí áàéäàëä îðóóëàõ; 8.3.4. ìýäýý, ìýäýýëëèéã äàðààëàë õàðãàëçàõã¿é õ¿ëýýí àâàõ, äàìæóóëàõ, ñýðýìæë¿¿ëýõ äîõèî ìýäýýëëèéã áàéãóóëëàãà, èðãýäýä òîãòìîë õ¿ðãýõ,

òýäíèé ñîíîð ñýðýìæèéã äýýøë¿¿ëýõ; 8.3.5. õ¿í õ¿÷, òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñëèéã äàé÷ëàí ãàðãàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, óäèðäëàãà, øòàá, àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, íýãæ áîëîí ìýðãýæëèéí àíãèòàé æèãäðýëòèéí ñóðãóóëü, äàäëàãà ÿâóóëàõ; 8.3.6. õîðèî öýýðèéí äýãëýì òîãòîîõ; 8.3.7. ãàìøãèéí íººöèéã íýìýãä¿¿ëýõ. 8.4. Á¿õ íèéòèéí áýëýí áàéäëûí ¿åä äàðààõü àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý: 8.4.1. õàðèëöàà õîëáîî, ýð÷èì õ¿÷, íèéòèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýý, øàòàõóóí ò¿ãýýõ ãàçàð áîëîí ñòðàòåãèéí çîðèóëàëòòàéãààñ áóñàä ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã òîäîðõîé õóãàöààãààð õÿçãààðëàõ; 8.4.2. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû óäèðäëàãà, ìýðãýæëèéí àíãèóä áîëîí òóõàéí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ íü õ¿í àìûã ãàìøãèéí àþóëààñ àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ òºëºâëºãººò àðãà õýìæýýã á¿ðýí õýðýãæ¿¿ëýõ. 8.5. Á¿õ íèéòèéí áýëýí áàéäëûí çýðýãò øóóä øèëæ¿¿ëñýí òîõèîëäîëä ºíäºðæ¿¿ëñýí áýëýí áàéäëûí ¿åèéí àðãà õýìæýýã íýãýí çýðýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.

9 ä¿ãýýð ç¿éë. Áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëýõ 9.1. Ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã äýñ äàðààòàé çîõèîí áàéãóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëíý. 9.2. Òîäîðõîé íóòàã äýâñãýð, îáúåêòîä ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ºíäºðæ¿¿ëñýí áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëíý. 9.3. Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí õýä õýäýí íýãæèä ¿¿ññýí ãàìøãèéí ãîëîìòîä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð á¿õ íèéòèéí áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëíý. 9.4. Áýëýí áàéäëûí çýðýãò òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã á¿ðýí áóþó õýñýã÷èëñýí áàéäëààð øàò äàðààëæ, ýñõ¿ë øóóä øèëæ¿¿ëíý. 9.5. ªíäºðæ¿¿ëñýí áîëîí á¿õ íèéòèéí áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëýõ øèéäâýðèéã äàðààõü áàéäëààð ãàðãàíà: 9.5.1. ñóì, ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýðò áóþó ò¿¿íèé çàðèì õýñýãò ¿¿ññýí áóþó ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é ãàìøãèéí ¿åä òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà; 9.5.2. õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ñóì, ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýðò ¿¿ññýí áóþó ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é ãàìøãèéí ¿åä òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà; 9.5.3. àéìàã, íèéñëýëèéí áîëîí õýä õýäýí àéìãèéí íóòàã äýâñãýðò ¿¿ññýí áóþó ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é ãàìøãèéí ¿åä Çàñãèéí ãàçàð. 9.6. Ýíý õóóëèéí 9.5.2, 9.5.3-ò çààñàí øèéäâýðèéã äîîä øàòíû Çàñàã äàðãûí ñàíàë áîëîí îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëò, àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí ãàðãàíà. 9.7. Ñàíàë, ä¿ãíýëòýä íóòàã äýâñãýðýýð äàìæèí òàðõñàí, á¿ñ íóòãèéã

õàìàðñàí, õàìàð÷ áîëçîøã¿é ãàìøãèéí öàãèéí áàéäëûí ¿íýëãýý, áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëýõ ¿íäýñëýë, øèéäâýðèéí òºñëèéã õàâñàðãàíà. 9.8. Ãàìøãèéí ¿åèéí àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõäýý õ¿÷ õýðýãñýë äàé÷ëàí ãàðãàæ, õ¿í àì, ýä õºðºíãèéã í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëæ áîëíî. Ãàìøãèéí ¿åä õ¿÷ õýðýãñýë äàé÷ëàí ãàðãàõ, í¿¿ëãýí øèëæ¿¿ëýõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà. 9.9. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí òîõèîëäîëä Çàñãèéí ãàçðûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷ çýâñýãò õ¿÷íèé åðºíõèé êîìàíäëàã÷èéí õóâüä ãàìøãèéí ¿åä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýíä çýâñýãò õ¿÷íèéã òàòàí îðîëöóóëàõ øèéäâýð ãàðãàíà. 9.10. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò, äàäëàãûí ¿åä íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, ìýðãýæëèéí àëáà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð áýëýí áàéäëûí çýðýãò ò¿ð øèëæ¿¿ëæ áîëíî. 9.11. Ýíý õóóëèéí õ¿ðýýíä çîõèöóóëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí ãàìøãèéí õîð óðøãèéã øóóðõàé àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð îíö áàéäàë òîãòîîõ àñóóäëûã Îíö áàéäëûí òóõàé2 õóóëèàð çîõèöóóëíà.

10 äóãààð ç¿éë. Ãàìøèã áîëñîí íóòãèéí çààãèéã òîãòîîõ 10.1. Ãàìøèã áîëñîí íóòãèéí çààãèéã äîð äóðüäñàíààð òîãòîîíî: 10.1.1. ñóì, ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýð äýõ ãàìøèã áîëñîí íóòãèéí çààãèéã òóõàéí ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà; 10.1.2.  õî¸ðîîñ äýýø ñóì, ä¿¿ðãèéí íóòàã äýâñãýð äýõ ãàìøèã áîëñîí íóòãèéí çààãèéã òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà; 10.1.3. àéìàã, íèéñëýëèéí áîëîí õýä õýäýí àéìãèéí íóòàã äýâñãýðèéã õàìàðñàí ãàìøèã áîëñîí íóòãèéí çààãèéã õîëáîãäîõ àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí õ¿ñýëò, îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí Çàñãèéí ãàçàð.                

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé ìýäýýëýë ñîëèëöîõ, çàðëàí ìýäýýëýõ

11.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã óëñûí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ òóñãàé õýðýãëýýíèé õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ óëñ, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîî, ñàëáàð, íýãæ õ¿ðòýë çîõèîí áàéãóóëàí àæèëëóóëíà. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ýíý çîðèóëàëòààð óëñ õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã àøèãëàíà. 11.2. Ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé ìýäýý, ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ, óäèðäëàãûí øèéäâýðèéã òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, ñàëáàð, íýãæèä õ¿ðãýõ, ò¿¿í÷ëýí óëñ õîîðîíä õàðèëöàí ìýäýýëýë ñîëèëöîõîä õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã àøèãëàæ áîëíî. 11.3. Ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé ìýäýý, ìýäýýëýë, çàðëàí ìýäýýëëèéí äîõèî, ñýðýìæë¿¿ëýõ ìýäýýëëèéã òóñãàé õýðýãëýýíèé áîëîí õàðèëöàà õîëáîî, ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãûí ñ¿ëæýýãýýð äàìæóóëíà. 11.4. Ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé çàðëàí ìýäýýëëèéí äîõèî, ñýðýìæë¿¿ëýõ ìýäýýëëèéã õàðèëöàà õîëáîî, ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãóóä ºì÷èéí òºðºë,

õýëáýðýýñ ¿ë õàìààðàí ¿íý òºëáºðã¿é äàìæóóëàõ ¿¿ðýãòýé. 11.5. Ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé çàðëàí ìýäýýëëèéí äîõèî, äàìæóóëàõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî. 11.6. Ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæèëëàæ áàéãàà øóóðõàé á¿ëýãòýé õîëáîî òîãòîîõ, ìýäýýëýë ñîëèëöîõ àñóóäëûã ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà çîõèîí áàéãóóëíà.                

12 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãèéí ¿íýëãýý 12.1. Ãàìøãèéí ýìçýã áàéäàë, ýðñäëèéí ¿íýëãýýã ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òîìèëñîí àæëûí õýñýã õèéíý. 12.2. ¯íýëãýý õèéõ àðãà÷ëàë, æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝà Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëò,  óäèðäëàãà

13 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëò

13.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã íóòàã äýâñãýð-¿éëäâýðëýëèéí çàð÷ìààð àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîî, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ºì÷èéí õýëáýð ¿ë õàðãàëçàí çîõèîí áàéãóóëíà. 13.2. Óëñûí õýìæýýíä ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðýãò îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ãàçàð, õýëòýñ áàéíà. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ãàçàð, õýëòýñ íü îðîí íóòàãò ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, çîõèîí áàéãóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõýä àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí, èðãýäèéí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëíà. Ñóìàíä îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë õàðèóöñàí îðîí òîîíû áóñ øòàá àæèëëàíà. 13.3. Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õýìæýýíä îðîí òîîíû áóñ àëáà, ìýðãýæëèéí àíãè áàéíà. 13.4. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ àíõàí øàòíû íýãæ íü àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, áàã, õîðîî áàéíà.

14 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óäèðäëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëò 14.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã óëñûí õýìæýýíä Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéä ÷èãë¿¿ëæ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà, òóõàéí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí õýìæýýíä àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëíà. 14.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ýðõ áàðèã÷ íü òóõàéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëíà.

15 äóãààð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí  çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà

15.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà íü

ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºðèéí áîäëîãî, ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã óëñûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëæ, ìýðãýæëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõ ÷èã ¿¿ðýãòýé. 15.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûã Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîî, á¿òöèéí åðºíõèé á¿ä¿¿â÷èéí äàãóó Çàñãèéí ãàçàð áàéãóóëíà. 15.3. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ñòðàòåãè, çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òöèéã Åðºíõèé ñàéä áàòàëíà. 15.4. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãûã Åðºíõèé ñàéäûí ñàíàë áîëãîñíîîð Çàñãèéí ãàçàð òîìèëæ, ÷ºëººëíº. 15.5. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí õàðüÿà ñàëáàð, íýãæèéã Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðýýð íóòàã äýâñãýð, áàéãàëü, öàã óóðûí íºõöºë áàéäëûã õàðãàëçàí áàéãóóëíà. 15.6. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà íü áýëãý òýìäýãòýé áàéíà. Áýëãý òýìäãèéí çàãâàð, ò¿¿íèéã õýðýãëýõ æóðìûã Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéä áàòàëíà. 15.7. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà òîãòîîñîí æóðìààð ¿éëäñýí òàìãà, òýìäýã, àëáàí áè÷ãèéí õýâëýìýë õóóäàñ õýðýãëýíý.

16 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, ò¿¿íèé óäèðäëàãà 16.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ìýðãýæëèéí äàãóó òîäîðõîé ¿¿ðýã õ¿ëýýõ óëñûí áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû îðîí òîîíû áóñ àëáà áàéãóóëíà. 16.2. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáûã òºðèéí çàõèðãààíû õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãûã ò¿øèãëýí Çàñãèéí ãàçàð; àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáûã õîëáîãäîõ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã ò¿øèãëýí òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãà òóñ òóñ áàéãóóëíà. 16.3. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáàíû äàðãà íü òóõàéí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû àëáàíû äàðãà íü òóõàéí øàòíû õîëáîãäîõ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí äàðãà òóñ òóñ áàéíà.

17 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáà 17.1. Ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ çîðèëãîîð òºðèéí çàõèðãààíû õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãûã ò¿øèãë¿¿ëýí ãàìøãààñ õàìãààëàõ äàðààõü îðîí òîîíû áóñ óëñûí àëáà áàéíà: 17.1.1. Áàéãàëèéí áîëîí õèìèéí àþóëûã ¿íýëæ ìýäýýëýõ àëáà; 17.1.2. Ýð¿¿ë ìýíäèéí àëáà; 17.1.3. Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóéí àëáà; 17.1.4. Ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé àëáà; 17.1.5. Õýâ æóðàì ñàõèóëàõ àëáà; 17.1.6. Ñóðòàë÷èëãààíû àëáà; 17.1.7. Ìýäýýëýë, õàðèëöàà, õîëáîîíû àëáà;                 17.1.8. Öàöðàãèéí àþóëààñ õàìãààëàõ àëáà;

                17.1.9. Çàì, òýýâðèéí àëáà;                 17.1.10. Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí àëáà; 17.1.11. Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí àëáà.. 17.2. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðýýð ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáûã øèíýýð áàéãóóëæ, òàòàí áóóëãàæ áîëíî.

18 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáàíû íèéòëýã ÷èã ¿¿ðýã

18.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáà íü äàðààõü íèéòëýã ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 18.1.1. ýðõýëñýí ñàëáàðûíõàà õýìæýýíä ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ; 18.1.2. ãàìøãààñ õàìãààëàõ õóóëü òîãòîîìæ, äýýä øàòíû áàéãóóëëàãààñ ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäëààð ãàðãàñàí øèéäâýðèéí ã¿éöýòãýëèéã õàíãàõ; 18.1.3. ñàëáàðûíõàà îíöëîãò çîõèöóóëàí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáàíû óäèðäëàãà, øòàá, ìýðãýæëèéí àíãèéã áàéãóóëàõ, òýäãýýðèéí ñóðãàëò, áýëòãýë, áýëýí áàéäëûã õàíãóóëàõ; 18.1.4. ãàìøãèéí ¿åä ýðõýëñýí ñàëáàðûí òîãòâîðòîé àæèëëàãààã õàíãàõ; 18.1.5. ýðõýëñýí ñàëáàðûíõàà çàðëàí ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéã áàéíãûí áýëýí áàéäàëä áàéëãàõ; 18.1.6. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýíä òàòàí îðîëöóóëàõ òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñýë çýðýã òóõàéí àëáàíä øààðäàãäàõ íººöèéã á¿ðä¿¿ëýõ, áýëýí áàéëãàõ; 18.1.7. àéìàã, íèéñëýëèéí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáûã òóõàéí ÷èãëýëèéí ìýðãýæëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõ; 18.1.8. ãàìøãèéí öàãèéí áàéäëûã îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä øóóðõàé ìýäýýëýõ, ìýðãýæëèéí òóñëàëöàà àâàõ; 18.1.9. ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæèëëàõ øóóðõàé øòàáûí  á¿ðýëäýõ¿¿íä ýðõýëñýí ñàëáàðààñàà ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñèéã øààðäàãäàõ òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñëèéí õàìò òàòàí îðîëöóóëàõ; 18.1.10. ãàìøèãòàé õîëáîãäóóëæ õóâààðèëàãäñàí õºðºíãèéã çîðèóëàëòûí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ; 18.1.11. ãàìøãèéí ¿åèéí õîõèðëûí ¿íýëãýý õèéæ, àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ; 18.1.12. ãàìøãèéí òóõàé ìýäýý, òàéëàí ãàðãàõ.

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàõ øóóðõàé á¿ëýã

19.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàõ øóóðõàé øòàá /öààøèä "øóóðõàé á¿ëýã" ãýõ/ íü ãàìøãèéí ãîëîìòîä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ, ýäãýýð àðãà õýìæýýíä îðîëöîæ áàéãàà áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèéí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. 19.2. Øóóðõàé á¿ëãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã Åðºíõèé ñàéäûí øèéäâýðýýð òîìèëæ

àæèëëóóëíà. 19.3. Øóóðõàé á¿ëãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí õýëáýð íü øòàáûí õóðàëäààí áºãººä ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàë äýýð ¿íäýñëýí øòàáûí äàðãà øèéäâýð ãàðãàíà. 19.4. Øóóðõàé á¿ëãýýñ ãàðãàñàí øèéäâýðèéã òóõàéí íóòàã äýâñãýðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, èðãýí áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. 19.5. Øóóðõàé á¿ëãèéí ¿éë àæèëëàãààã Çàñãèéí ãàçðûí íººö õºðºí㺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý.

20 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ õ¿÷ õýðýãñýë 20.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ õ¿÷ õýðýãñýë íü îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ãàìøãààñ õàìãààëàõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé àëáàä, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ìýðãýæëèéí àíãè áîëîí ñàéí äóðûíõàí áàéíà. 20.2. Ìýðãýæëèéí àíãèéã Ìîíãîë Óëñûí õàðüÿàò, õºäºëìºðèéí ÷àäâàðòàé, 16-60 õ¿ðòýëõ íàñíû ýðýãòýé, 16-55 õ¿ðòýëõ íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äýýñ á¿ðä¿¿ëýí áàéãóóëíà. Ýíý çààëòàä öýðãèéí àëáà õààã÷, òàõèð äóòóó õ¿í, æèðýìñýí ýìýãòýé, àñðàìæëàõ õ¿íã¿é, ñóðãóóëèéí ºìíºõ íàñíû õ¿¿õýäòýé õ¿ì¿¿ñ õàìààðàõã¿é.

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð 21.1. Àâðàõ àíãè íü óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí õýìæýýíä ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæèëëàæ áàéãàà îðîí íóòãèéí õ¿÷ õýðýãñýë õ¿ðýëöýõã¿é áîëñîí òîõèîëäîëä øóóðõàé øèëæèí áàéðëàæ ýðýí õàéõ, àâðàõ àæëûã çîõèõ æóðìûí äàãóó ÿâóóëàõ, íýðâýãäýãñäýä á¿õ òºðëèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ, òýäíèéã àþóëã¿é ãàçàðò 纺âºðëºí ãàðãàõ, ýä õºðºíãèéã íü õàìãààëàõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. 21.2. Àâðàõ îòðÿä, ñàëáàð íü îðîí íóòàãò ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ò¿¿íèé ãîëîìòîä àâðàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèõ æóðìûí äàãóó ÿâóóëàõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. 21.3. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà íü áàéãóóëëàãûí õàðüÿà íýãæèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òýö, îðîí òîîã áàòàëíà.

ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝà Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà,

àëáàí òóøààëòíû á¿ðýí ýðõ

22 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ 22.1. Çàñãèéí ãàçàð íü ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð õóóëü òîãòîîìæèä çààñíààñ ãàäíà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 22.1.1. Ìîíãîë Óëñûí ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºðèéí áîäëîãî, õºòºëáºðèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ áàòëóóëàõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâàõ; 22.1.2. ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí õÿíàëòûí ä¿ðìèéã áàòëàõ.

23 äóãààð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí á¿ðýí ýðõ 23.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéä íü ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäëààð äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 23.1.1. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð áàðèìòëàõ òºðèéí áîäëîãûí ¿íäñèéã áîëîâñðóóëàõ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã óëñûí õýìæýýíä ÷èãë¿¿ëýí óäèðäàõ; 23.1.2. ãàìøãèéí àþóëààñ õ¿í àì, ýä õºðºíãº, ìàë, àìüòíûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººã Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëàí áàòëóóëæ, õýðýãæèëòýä íü õÿíàëò òàâèõ; 23.1.3. ãàìøãèéí ¿åä õ¿÷ õýðýãñëèéã äàé÷ëàí ãàðãàõ, ýíý õóóëèéí 9.5.3-ò çààñíû äàãóó áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëýõ àñóóäëûã Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëàõ; 23.1.4. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõîä øààðäàãäàõ íýìýëò çàðäëûã Çàñãèéí ãàçðûí íººö õºðºí㺺ñ áîëîí áàðàà, ìàòåðèàë, òîíîã òºõººðºìæèéã óëñûí íººöººñ ãàðãàõ àñóóäëûã Çàñãèéí ãàçàðò îðóóëàõ; 23.1.5. óëñûí áîëîí ãàìøãààñ õàìãààëàõ íººöèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ, íºõºí á¿ðä¿¿ëýõ. 23.1.6. ãàìøãèéí öàãèéí áàéäëûí òàëààð Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷, Óëñûí Èõ Õóðëûí äàðãà, Åðºíõèé ñàéäàä øóóðõàé ìýäýýëæ áàéõ. 23.2. Ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã çîõèöóóëàõ, øóóðõàé çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýãòýé êîìèññ àæèëëóóëæ áîëíî. Êîìèññûí á¿ðýëäýõ¿¿í, àæèëëàõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.

24 ä¿ãýýð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ

24.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 24.1.1. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºðèéí áîäëîãî, õóóëü òîãòîîìæ, Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, áèåëýëòýä íü õÿíàëò òàâèõ; 24.1.2. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, ó÷èðñàí õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ õ¿ðýýíä òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, óëñûí àëáàíû õîîðîíäûí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ; 24.1.3. Çàñãèéí ãàçðààñ áàòàëñàí æóðìûí äàãóó òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà äàõü ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, ìýðãýæëèéí àíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä äýìæëýã òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ; 24.1.4. òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãàà, õîëáîãäîõ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, õàðüÿà ñàëáàð íýãæäýý ãàìøãèéí íººö á¿ðä¿¿ëýõ àæëûã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ, íºõºí ñýëáýõ; 24.1.5. ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûã óëñûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëàõ; 24.1.6. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã óëñûí õýìæýýíä àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàõ;

24.1.7. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ ìýäýý, òàéëàíã òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, óëñûí áîëîí àéìàã, íèéñëýëèéí àëáàíààñ ãàðãóóëæ àâàõ, ãàìøãèéí ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëàõ; 24.1.8. Çàñãèéí ãàçàð, Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí øèéäâýðýýð çàõèðàí çàðöóóëàõ ãàìøãèéí íººö áîëîí ãàäààä îðîí, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, ãàäààä, äîòîîäûí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñýýñ ¿ç¿¿ëñýí õ¿ì¿¿íëýãèéí òóñëàìæèéã íýðâýãäýãñäýä õóâààðèëæ îëãîõ àæëûã õàðèóöàæ çîõèîí áàéãóóëàõ; 24.1.9. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàìøãèéí ýðñäýë, ýìçýã áàéäëûí ¿íýëãýýã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð õèéëãýõ; 24.1.10. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ; 24.1.11. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæèéã õýðýãëýæ áàéãàà ïðàêòèêèéã ñóäàëæ íýãòãýí, ò¿¿íèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ñàíàëûã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãàä îðóóëàõ; 24.1.12. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäëààð ãàäààä îðíû áîëîí îëîí óëñûí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäòàé õàðèëöàõ, õàìòûí àæèëëàãààã õºãæ¿¿ëýõ; 24.1.13. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäëààð òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàõ; 24.1.14. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãààã õýâëýë, ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãààð äàìæóóëàí îëîí íèéòýä õ¿ðãýõ; 24.1.15 áóñàä á¿ðýí ýðõ.

25 äóãààð ç¿éë. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãûí á¿ðýí ýðõ

25.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 25.1.1. óëñûí áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîî, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, øóóðõàé á¿ëýã, õ¿÷ õýðýãñëèéí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòûã òîãòîîæ áàéðøóóëàõ, òýäãýýðèéí áýëýí áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýýã ìýðãýæëèéí óäèðäëàãààð õàíãàõ; 25.1.2. ãàìøãèéí öàãèéí áàéäëûí òàëààð îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäàä øóóðõàé ìýäýýëýõ; 25.1.3. õóóëü òîãòîîìæèä ººðººð çààãààã¿é áîë ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû àëáàíû ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã òîäîðõîéëîõ; 25.1.4. Çàñãèéí ãàçàð, Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí øèéäâýðèéí äàãóó ãàìøãèéí ãîëîìòîä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýíä øààðäàãäàõ õ¿í õ¿÷, òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñëèéã îðîí íóòãààñ òàòàí àæèëëóóëàõ; 25.1.5. ãàìøãèéí àþóëûí òóõàé õ¿í àìä çàðëàí ìýäýýëýõ áîëîí óäèðäëàãûí ìýäýýëëèéí íýãäñýí òîãòîëöîî á¿ðä¿¿ëýõ; 25.1.6. ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíä õ¿í àìûã ñóðãàæ áýëòãýõ, ãàìøãèéí ¿åä õýðýãëýõ íººöèéã á¿ðä¿¿ëýõ, íºõºí ñýëáýõ ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ;

25.1.7. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí áàòëàãäñàí òºñâèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ; 25.1.8. áàéãóóëëàãàà äîòîîä, ãàäààä õàðèëöààíä òºëººëºõ; 25.1.9. áàòëàãäñàí òºñºâ áîëîí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí áàòàëñàí çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òýö, îðîí òîîíû äýýä õÿçãààðò áàãòààí áàéãóóëëàãûí îðîí òîî, öàëèíãèéí ñàíã òîãòîîõ; 25.1.10. ãàìøãèéí àþóëààñ õàìãààëàõòàé õîëáîãäñîí æóðàì, çààâàð áàòëàõ; 25.1.11. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ãàçàð, õýëòýñ, õàðüÿà íýãæèéí óäèðäëàãà áîëîí áóñàä àæèëòíûã òîìèëîõ, ÷ºëººëºõ, öîë îëãîõ; 25.1.12. áóñàä á¿ðýí ýðõ. 25.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà á¿ðýí ýðõèéíõýý àñóóäëààð õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí òóøààë ãàðãàíà; 25.3. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí õÿíàëòûí åðºíõèé áàéöààã÷ íü îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà áàéíà..

26 äóãààð ç¿éë. Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãûí á¿ðýí ýðõ

26.1. Àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: 26.1.1. íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºõ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ, óäèðäàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ; 26.1.2. õóóëüä çààñíû äàãóó áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæ¿¿ëýõ; 26.1.3. íóòàã äýâñãýðèéí îíöëîãò çîõèöóóëàí ãàìøãààñ õàìãààëàõ àëáà, øòàá, ìýðãýæëèéí àíãèóäûã áàéãóóëæ, òýäãýýðèéã ãàìøãèéí ¿åä ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ äàäëàãà, ÷àäâàðòàé áîëãîõ; 26.1.4. ãàìøãèéí ¿åä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ, ò¿¿íèéã çàõèðàí çàðöóóëàõ; 26.1.5. ãàìøãèéí öàãèéí áàéäàë, àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àðãà õýìæýýíèé òàëààð äýýä øàòíû áîëîí îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä ìýäýýëýõ, òýäíýýñ ìýðãýæëèéí çºâëºãºº, çààâàð÷èëãà, òóñëàëöàà àâàõ; 26.1.6. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæ, äýýä øàòíû áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàíãàõ; 26.1.7. ãàìøãèéí ¿åä íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä õ¿í õ¿÷, òåõíèê õýðýãñëèéã äàé÷ëàí ãàðãàõ; 26.1.8. àâðàõ àíãè, îòðÿä, ñàëáàð, àëáà, ìýðãýæëèéí àíãèéã àæëàà õýâèéí ÿâóóëàõ íºõöºëººð õàíãàõ; 26.1.9. õàðèëöàà õîëáîî, çàðëàí ìýäýýëýõ ñèñòåìèéã áàéíãûí áýëýí áàéäàëä áàéëãàõ; 26.1.10. ãàìøãèéí ¿åèéí õîõèðëûí ¿íýëãýý õèéëãýæ, àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ; 26.1.11. ãàìøãèéí òóõàé ìýäýý, ìýäýýëëèéã äýýä øàòíû áàéãóóëëàãàä öàã õóãàöààíä íü øóóðõàé ìýäýýëýõ; 26.1.12. áóñàä á¿ðýí ýðõ.

26.2. Áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà ýíý ç¿éëèéí 1-ä çààñàí á¿ðýí ýðõýýñ ººðèéí ýðõ õýìæýýíä õàìààðàõ õýñãèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝà Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýíèé

õ¿ëýýõ ¿¿ðýã

27 äóãààð ç¿éë. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õ¿ëýýõ ¿¿ðýã 27.1. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà íü õàðÿàëàë, ºì÷èéí òºðºë, õýëáýðýýñ ¿ë õàìààðàí ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð äàðààõü ¿¿ðýã õ¿ëýýíý: 27.1.1. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºëºâëºãºº áàòàëæ õýðýãæ¿¿ëýõ; 27.1.2. ¿éë àæèëëàãààíûõàà îíöëîãò çîõèöóóëàí ãàìøãààñ õàìãààëàõ îðîí òîîíû áóñ øòàá, àëáà, ìýðãýæëèéí àíãè áàéãóóëàõ; 27.1.3. ìýðãýæëèéí àíãèéã øààðäàãäàõ òåõíèê, ìàòåðèàë õýðýãñëýýð õàíãàõ; 27.1.4. ìýðãýæëèéí àíãè áîëîí àæèëòíûã ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíä ñóðãàæ áýëòãýõ, òýäãýýðèéã ãàìøãèéí ãîëîìòîä ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ äàäëàãà, ÷àäâàðòàé áîëãîõ, áýëýí áàéäëûã õàíãóóëàõ; 27.1.5. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëýõ; 27.1.6. ãàìøãèéí ýìçýã áàéäàë, ýðñäëèéí ¿íýëãýý õèéëãýõ; 27.1.7. ãàìøãèéí ¿åä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð á¿ðä¿¿ëýõ, çîðèóëàëòûí äàãóó çàõèðàí çàðöóóëàõ; 27.1.8. ººðèéí îíöëîãò òîõèðóóëæ ýíý õóóëèéí 27.1.2-ò çààñàí ãàìøãààñ õàìãààëàõ øòàá, ìýðãýæëèéí àíãèàð ãàìøãèéí ¿åä ¿¿ðýã ã¿éöýòã¿¿ëýõ; 27.1.9.  ãàìøãèéí òóõàé ìýäýýã õîëáîãäîõ äýýä øàòíû áàéãóóëëàãàä øóóðõàé õ¿ðãýõ; 27.1.10. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãààã õîëáîî áîëîí õýâëýë, ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð ¿íý òºëáºðã¿é øóóðõàé äàìæóóëæ, îëîí íèéòýä õ¿ðãýõ.

28 äóãààð ç¿éë. Èðãýíèé õ¿ëýýõ ¿¿ðýã 28.1. Ìîíãîë Óëñûí èðãýí ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààð äàðààõü ¿¿ðýã õ¿ëýýíý: 28.1.1. ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëýõ; 28.1.2. ãàìøãààñ õàìãààëàõòàé õîëáîãäñîí ñóðãàëò, çîõèîí áàéãóóëàëòòàé áóñàä àðãà õýìæýýíä õàìðàãäàõ; 28.1.3. àõóé àìüäðàë, ºäºð òóòìûí õºäºëìºðèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà àþóëã¿é àæèëëàãààã ñàõèí áèåë¿¿ëýõ, ¿éëäâýðëýë, òåõíîëîãèéí ñàõèëãà, ýêîëîãèéí àþóëã¿é áàéäëûí øààðäëàãûã çºð÷èõã¿é áàéõ; 28.1.4. ãàìøãààñ õàìãààëàõ çàðëàí ìýäýýëýõ äîõèîíóóä, òýäãýýðèéí äàãóó àæèëëàõ æóðìûã ìýäýõ, ººðèé㺺 õàìãààëàõ àðãûã ýçýìøèõ; 28.1.5. ãàìøãèéí ¿åä íýðâýãäñýí õ¿ì¿¿ñò òóñëàõ, ýä õºðºíãèéã õàìãààëàõ àæèëä îðîëöîõ; 28.1.6. ãàìøãèéí àþóëààñ õàìãààëàõ çîðèóëàëòòàé íèéòèéí áîëîí íýã á¿ðèéí õàìãààëàõ õýðýãñëèéã àøèãëàæ ñóðàõ; 28.1.7. ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã

àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýíä òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó îðîëöîõ; 28.1.8. ãàìøãèéí òóõàé ìýäýýëëèéã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä øóóðõàé õ¿ðãýõ.

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝà Ãàìøãààñ õàìãààëàõ áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷, ò¿¿íèé ýðõ ç¿éí

áàéäàë

29 ä¿ãýýð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ 29.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé õàðüÿà ñàëáàð, íýãæ áîëîí àéìàã, íèéñëýë, ä¿¿ðãèéí îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷ààð Òºðèéí àëáàíû òóõàé3 õóóëüä çààñàí øààðäëàãà, ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ òîãòîîñîí æóðàì, ýð¿¿ë ìýíä, áèå áÿëäàð, ìýðãýæèë, áîëîâñðîëûí áîëîí ¸ñ ç¿éí øààðäëàãà, øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã õàíãàñàí èðãýíèéã àâ÷ àæèëëóóëíà. 29.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãàãûí àëáà õààã÷èéí àëáàí òóøààë íü òºðèéí òóñãàé àëáàí òóøààëä õàìààðíà. 29.3. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷ íü òºðèéí àëáàíä àíõ îðîõäîî "Ìîíãîë Óëñûí èðãýí áè îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãàä àæèëëàõäàà òºðèéí õóóëèéã äýýäëýí, õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý ¿íýí÷ øóäàðãààð áèåë¿¿ëæ, øààðäëàãà ãàðâàë àìü íàñàà ¿ë õàéðëàí òýìöýõýý áàòëàí òàíãàðàãëàÿ. Áè ýíý òàíãàðàãààñ íÿöâààñ õîëáîãäîõ õóóëèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý" õýìýýí òàíãàðàã ºðãºíº. 29.4. Ýíý õóóëèéí 29.3-ò çààñàí òàíãàðàã ºðãºõ æóðìûã Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷ òîãòîîíî.

30 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ áàéãóóëëàãûí  àëáàí õààã÷èéí ýðõ

30.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷ íü Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëüä çààñàí òºðèéí æèíõýíý àëáàí õààã÷èéí íèéòëýã ýðõýýñ ãàäíà äàðààõü ýðõ ýäýëíý: 30.1.1. ãàìøãèéí ¿åä àæèëëàõ, ñóðãàëò, äàäëàãàä îðîëöîõ, æèæ¿¿ðèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ ¿åäýý õîîë õ¿íñ, òóñãàé çîðèóëàëòûí õóâöàñ, àâðàõ àæëûí áàãàæ, òåõíèê, ìàòåðèàë, ººðèé㺺 õàìãààëàõ õýðýãñëýýð õàíãàãäàõ; 30.1.2. ãàìøãèéí õîð óðøãèéã àðèëãàõûí òóëä òóõàéí îáúåêòîä ñààäã¿é íýâòðýõ; 30.1.3. àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àæèëä îðîëöîõ ¿åäýý ãýìòýë, áýðòýë àâñàí, ºâ÷èëñºí òîõèîëäîëä ýìíýëãèéí áàéãóóëëàãààð ¿íý òºëáºðã¿é ¿éë÷ë¿¿ëýõ. 30.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷ íü òîãòîîñîí æóðìààð ¿éëäñýí ¿íýìëýõòýé áàéíà.

31 ä¿ãýýð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí 

àëáàí õààã÷èéí ¿¿ðýã 31.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷ íü Òºðèéí àëáàíû òóõàé õóóëüä çààñàí òºðèéí æèíõýíý àëáàí õààã÷èéí íèéòëýã ¿¿ðãýýñ ãàäíà äàðààõü ¿¿ðãèéã õ¿ëýýíý: 31.1.1. ãàìøãèéí àþóëààñ àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ ¿éë àæèëëàãààíä áýëýí áàéõ; 31.1.2. ãàìøãèéí ¿åä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã çîõèõ æóðàì, àþóëã¿é àæèëëàãààíû ä¿ðìèéí äàãóó õýðýãæ¿¿ëýõ; 31.1.3. ãàìøãèéí ãîëîìòîä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àæèëëàãààíä îðîëöîæ áàéãàà áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí, èðãýíä çààâàð÷èëãàà ºã÷ ìýðãýæëèéí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ; 31.1.4. îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ ñàõèëãûí ä¿ðìèéã ÷àíä ìºðäºõ. 31.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷èéí ñàõèëãûí ä¿ðìèéã Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéä áàòàëíà.                

32 äóãààð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷èéí öîë, ä¿ðýìò õóâöàñ, ÿëãàõ òýìäýã

32.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷ íü àæèë, ìýðãýæëèéí îíöëîãò òîõèðñîí öîë, ÿëãàõ òýìäýã á¿õèé ä¿ðýìò õóâöàñ õýðýãëýíý. 32.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáà õààã÷ àõëàã÷ íü øàäàð ò¿ð¿¿÷, òýðã¿¿í ò¿ð¿¿÷, äýýä ò¿ð¿¿÷, îôèöåð íü øàäàð äýñëýã÷, òýðã¿¿í äýñëýã÷, äýýä äýñëýã÷, øàäàð àõìàä, òýðã¿¿í àõìàä, äýýä àõìàä, êîìèññàð, òýðã¿¿í êîìèññàð ãýñýí öîëòîé áàéíà. 32.3. Ýíý ç¿éëèéí 1-ä çààñàí öîë îëãîõ æóðàì áîëîí ä¿ðýìò õóâöàñíû çàãâàðûã Åðºíõèéëºã÷, ä¿ðýìò õóâöàñíû ýäýëãýýíèé õóãàöààã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî. 32.4. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷èéí àëáà õààõ æóðìûã àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéä áàòàëíà.

33 äóãààð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àëáàí õààã÷èéí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ áàòàëãàà 33.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ íü àëáàíû áóñ öàãààð, ººð îðîí íóòàãò èðãýä, áàéãóóëëàãûí õ¿ñýëòýýð ãàìøãèéí ¿åä õóóëü ¸ñíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí áîë àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýñýíä òîîöíî. 33.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé àëáàí õààã÷èéí õóóëü ¸ñíû øààðäëàãûã èðãýä, àëáàí òóøààëòàí áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. 33.3. Ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæèëëàñàí îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ áîëîí èðãýíä òîìèëîëòûí çàðäëûã åðäèéí ¿åèéíõýýñ ãóðàâ äàõèí ºñãºæ îëãîíî. 33.4. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷èéí æèæ¿¿ðèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí, øºíèéí ýýëæèíä àæèëëàñàí, ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò, äàäëàãàä îðîëöñîí, áýëýí áàéäëûí çýðýãò øèëæñýí ¿åèéí õ¿íñ, ìàòåðèàëûí çàðäëûã òºð õàðèóöíà.

33.5. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ íü ìýðãýæëèéí çýðýãòýé áàéíà. Ìýðãýæëèéí çýðýã îëãîõ æóðìûã ãàìøãààñ õàìãààëàõ àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí äàðãà áàòàëíà. 33.6. ¯¿ðãýý çîõèõ æóðìûí äàãóó áèåë¿¿ëñíýýñ îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷èä ó÷èðñàí ýä õºðºíãèéí õîõèðëûã òºð õàðèóöíà. 33.7. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷ àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõ ¿åä ýð¿¿ë ìýíä íü õîõèðñîí, ýñõ¿ë àìü íàñàà àëäñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íä áîëîí ò¿¿íèé àð ãýðò äîð äóðäñàí òýòãýâýð, òýòãýìæ îëãîíî:                 33.7.1. õºäºëìºðèéí ÷àäâàðàà ò¿ð àëäñàí, òàõèð äóòóó áîëñîí òîõèîëäîëä òýòãýâýð, òýòãýìæ áîëîí àâ÷ áàéñàí àëáàí òóøààëûí ¿íäñýí öàëèíãèéí çºð¿¿;                 33.7.2. õèéìýë ýðõòýí õèéëãýñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé çàðäàë;                 33.7.3. àìü íàñàà àëäñàí òîõèîëäîëä àð ãýðò íü ò¿¿íèé 5 æèëèéí ¿íäñýí öàëèíòàé òýíöýõ õýìæýýíèé íýã óäààãèéí òýòãýìæ. 33.8. Ýíý õóóëèéí 33.7.1-ä çààñàí öàëèíãèéí çºð¿¿ã òàõèð äóòóóãèéí òýòãýâýð àâ÷ áàéãàà õóãàöààíä îëãîíî. 33.9. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷èéã öýðãèéí æèíõýíý àëáàíä òàòàõààñ ÷ºëººëíº. 33.10. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷èéí àæèëäàà èðýõ, áóöàõ áîëîí áàéãóóëëàãûí ãàäíà àëáàí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõèéã àëáàíû ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýæ áàéãààä òîîöíî. 33.11. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí òóñãàé àëáàí òóøààë ýðõýëäýã àëáàí õààã÷èä öàëèí, õºëñ îëãîõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî. 33.12. Àâðàõ àæèëëàãààíä îðîëöäîã àëáàí õààã÷ äàðààõü íýìýëò õºíãºëºëò, óðàìøóóëëûã ýäýëíý: 33.12.1. àâðàõ àæèëëàãàà ÿâóóëñíû òºëºº óðàìøóóëàë àâàõ. Óðàìøóóëàë îëãîõ æóðìûã Ñàíãèéí áîëîí Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí ñàéäûí õàìòàðñàí  òóøààëààð  òîãòîîíî; 33.12.2. àëáà õààñàí õóãàöààã íü òîãòîîõîä  àæèëëàñàí íýã æèëèéã íýã æèë ãóðâàí ñàðààð òîîöîõ; 33.12.3. æèë á¿ð àæëûí 20 ºäðèéí ýýëæèéí àìðàëò ýäëýõ; 33.12.4. àëáà õààñàí òàâàí æèë òóòàìä 3 ºäðèéí íýìýãäýë àìðàëò ýäëýõ; 33.12.5. ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæèëëàñàí òîõèîëäîëä ýìíýëãèéí ¿çëýãò õàìðàãäàæ, øààðäëàãàòàé áîë íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéëãýõ; 33.12.6. ¿éëäâýðëýëèéí îñîë, ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí ºâ÷íèé äààòãàëä äààòãóóëàõ áºãººä çàðäëûã òºð õàðèóöàõ. 33.13. Ýíý õóóëüä çààñíààñ áóñàä õºíãºëºëò, óðàìøóóëëûí òºðºë, õýìæýýã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîæ áîëíî.

34 ä¿ãýýð ç¿éë. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàããûí àëáàí õààã÷èéí òýòãýâýð, òýòãýìæ 34.1. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷èéí òýòãýâýð, òýòãýìæèéí àñóóäëûã õóóëèàð çîõèöóóëíà. 34.2. Îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷ààñ áóñàä

èðãýí ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àæèë ã¿éöýòãýõ, ñóðãàëòàä îðîëöîõ ¿åä õºäºëìºðèéí ÷àäâàðàà ò¿ð àëäñàí, òàõèð äóòóó áîëñîí, àìü íàñàà àëäñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íä áîëîí ò¿¿íèé ãýð á¿ëä îíöãîé áàéäëûí àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãûí àëáàí õààã÷èéí íýãýí àäèëààð òýòãýìæ îëãîíî.

Äîëäóãààð á¿ëýã Áóñàä ç¿éë

35 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ñàíõ¿¿æèëò 35.1. Óëñûí õýìæýýíä ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºâëºðñºí àðãà õýìæýýíèé çàðäëûã óëñûí òºñ⺺ñ, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû ãàìøãààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýíèé çàðäëûã îðîí íóòãèéí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà çàðäëàà ººðºº õàðèóöíà. 35.2. Ãàìøãèéí ãîëîìòîä àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ, õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëàõàä ãàðàõ çàðäëûã òºðèéí áîëîí òºðèéí ºì÷ äàâàìãàéëñàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õóâüä òºð õàðèóöíà. Áóñàä àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õóâüä ãàìøèãòàé õîëáîãäñîí çàðäëàà ººðºº õàðèóöíà. 35.3. Ãàìøãèéí ãîëîìòîä àæëààñ ÷ºëººëºãäºí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí àæèëòàíä ¿íäñýí öàëèíã, áóñàä èðãýíä òóõàéí ¿åèéí õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýòýé òýíöýõ õýìæýýíèé îëãîâîð îëãîíî.

36 äóãààð ç¿éë. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà

36.1. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí ãýì áóðóóòàé ýòãýýäýä ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áîë äîð äóðäñàí çàõèðãààíû øèéòãýë íîãäóóëíà: 36.1.1. ýíý õóóëèéí 7.3.2-7.3.6-ä çààñíûã çºð÷ñºí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã 150000-250000, àëáàí òóøààëòíûã 40000-60000 òºãðºãººð òîðãîõ; 36.1.2. ýíý õóóëèéí 11.3, 11.4-ä çààñíûã çºð÷ñºí áàéãóóëëàãûã 150000-250000, àëáàí òóøààëòíûã 30000-60000, èðãýíèéã 10000-20000 òºãðºãººð òîðãîõ; 36.1.3. ýíý õóóëèéí 18, 26, 27, 28 äóãààð ç¿éëä çààñíûã çºð÷ñºí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã 100000-250000, àëáàí òóøààëòíûã 30000-60000, èðãýíèéã 10000-25000 õ¿ðòýë òºãðºãººð òîðãîõ. 36.2. Ãàìøãèéí õîð óðøãèéã àðèëãàõ ÿâöàä õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíä, àìü íàñ, ýä õºðºíãº, ìàë, àìüòàí, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èíä õîõèðîë ó÷ðóóëñàí ãýì áóðóóòàé àëáàí òóøààëòàíä õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý. 36.3. Ýíý ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñàí çàõèðãààíû øèéòãýëèéã ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí íîãäóóëíà.

/Ýíýõ¿¿ õóóëèíä 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí íýìýëò ººð÷ëºëòèéã òóñãàâ/

                ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ                 ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ                                                       Ñ.Ҫ̪Ð-Î×ÈÐ

1 Ìîíãîë Óëñûí Yíäñýí õóóëü -"Òºðèéí ìýäýýëýë" ýìõòãýëèéí 1992 îíû 1 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí

2 Îíö áàéäëûí òóõàé õóóëü -"Òºðèéí ìýäýýëýë" ýìõòãýëèéí 1996 îíû 1 ä¿ãýýðò íèéòëýãäñýí

3 Òºðèéí àëáàíû òóõàé -"Òºðèéí ìýäýýëýë" ýìõòãýëèéí  2002 îíû 28 äóãààðò íèéòëýãäñýí