historia 6, 7, 8, 9 libër mësuesi

Tiranë-2012

historia 6, 7, 8, 9

Libër mësuesi

Të meNDuAriT KriTiK DHe sTruKTurA “e.r.r” e PLANiFiKimiT Të mësimiT

(mODeLe mësimi)

EtlEva SmaçiFatmira mulliçi

www.ideartlibri.com

botimet [email protected] BOX 1532, Tiranë (AL)Tel./Fax: ++ 355 4 2233205

Botues: Redin Jegeni

Redaktor letrar: etleva SmaçiArti grafik: Lindita Dervishi

© Copyright, iDeART© Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Riprodhimi i librit, qoftë edhe në formë të pjesëshme, është i ndaluar.nuk mund të kopjohet asnjë tekst apo zgjidhje grafike e tij pa lejen dhe miratimin paraprak të iDeART, i cili është mbajtës i vetëm i së drejtës së botimit dhe shpërndarjes së tij, përveç rasteve kur kjo e drejtë lejohet qartazi nga ligji.Botuesi është i gatshëm t’i ofrojë të drejtat pa pagesë për citimet, përdorimet me qëllim studimi vetiak apo për elementë të veçantë grafikë që gjenden në këtë libër, duke nënshkruar fillimisht marrëveshje për to. Të drejtat morale të autorëve dhe artistëve që punuan për realizminin e këtij projekti mbrohen nga iDeART, bazuar në legjislacionin shqiptar mbi pronësinë intelektuale dhe të Drejtat e Autorit, nr. 9380, dt. 28.04.2005 si dhe në konventat, dispozitat dhe marrëveshjet ndërkombëtare.

iSBn 978-9928-128-19-5(shënimi CiP i katalogut gjendet në Bibliotekën Kombëtare Tiranë)

Botimi i parë: iDeART, 2012

Autorë: etleva Smaçi Historia 6, 7, 8 Fatmira Mulliçi Historia 9

Modele mësimore 3

ParathënieStrategji mësimoreBrainstormingDisa teknika efektive të të mësuarit

Libër mësuesi HiStoria 6




Përmbajtja

579

11

15

89

157

231

4 Libër mësuesi Historia 6

Parathënie 5

PArATHëNie

Libri i mësuesit “Historia për klasat 6, 7, 8, 9” është një mjet didaktik që vjen në ndihmë të mësuesve, në mbështetje të teksteve mësimore përkatëse të përgatitura dhe të botuara nga Shtëpia Botuese “ideart”.Mbështetur në standartet tashmë të miratura dhe programin mësimor ky tekst është ideuar për të përmbushur objektivat e mëposhtme:

• të shërbejë si një burim dhe suport profesional për të gjithë mësuesit e Historisë.• Të përcjellë tek ata përfundimet e arritura në lidhje me studimin sa më efikas të lëndës së

Historisë nga kërkimet kombëtare e ndërkombëtare, në fushën e mësimdhënies së kësaj lënde.

• të paraqesë modele konkrete të praktikës mësimore.• të sigurojë një fokus të lidhjeve mes studimit të Historisë në shkollë dhe edukimit qytetar

të nxënsëve , në mënyrë të veçantë përmes orëve të caktuara mbi demokracinë.• të nxitë përdorimin efektiv të tiK , në procesin e mësimdhënies së Historisë.• të inkuadrojë lidhjet e ngushta mes mësimdhënies në klasë dhe një sërë akademikësh,

institucionesh etj, të angazhuar në trajtimin e trashgimisë sonë kombëtare.Ndodh shpesh që mësuesve të histories t’ju krijohet përshtypja se e “dinë” se çfarë përfaqësojnë dijet historike. Në fakt që këto dije të jenë të sakta dhe të plota ato duhet të pëfshijnë disa nivele njohurish:• Njohja e ngjarjes së ndodhur në të shkuarën• Dhënia përgjigje e 5 pyetjeve ose 5 W ( kush ,çfarë, kur, ku dhe pse)• trajtimi i njohurive historike në disa këndvështrime. • Përdorimi i një sërë burimesh për të njëjtën ngjarje/ figure historike etj.Për këtë ky libër synon të orientojë mësuesit në larminë e teknikave të mundshme e të përdorshme të mësimdhënies, për t’i bërë ato sa më efektive në procesin mësimor.Nisur nga ky qëllim pjesa e parë e teksit është ndërtuar në një shpjegim të shkurtër të teknikave, duke u ilustruar në shumicën e rasteve me shembuj konkretë.

Për të gjitha klasat është konsideruar e vlefshme dhe si ndihmesë për mësuesit hartimi i planit mësimor bazuar në programin e hartuar dhe miratura nga MaSH.Ky plan mësimor është ndërtuar duke përfshirë si rubrikë të rëndësishme të tij, edhe dhënien e objektivave sipas niveleve, për çdo orë mësimi.Por këshillojmë që këto objektiva të përshtaten nga mësuesit sipas nivelit të klasave në të cilat ata punojnë.Pjesën më të madhe të Librit të mësuesit e zënë orët mësimore model. Meqë përgatitja ditore e mësuesit përbën një nga veprimtaritë më të rëndësishme të tij, është parë e arsyeshme të jepen të shtjelluara tema të veçanta me detajtet përkatëse.Duke parë të shtjelluar një orë model mësuesi merr përgjigje për pyetjet:1. Si organizohet një orë mësimi?2. Cilat janë rubrikat bazë të saj?3. Si ndërthurren disa teknika brenda një ore?4. Si ndahen raportet kohore mes punës së mësuesit, veprimtari të nxënësve dhe

bashkëpunimit mes tyre?

Libri është ndërtuar në një këndvështrim bashkëkohor të lëndës së historisë, për të nxitur kureshtjen e nxënësve për ngjarje të rëndësishme, figura historike etj. Ashtu si tekstet mësimore, edhe Libri i mësuesit, me veprimtaritë e përshkruara synon një formim objektiv, qytetar të nxënësve, përmes një lënde të rëndësishme siç është Histori. Shumë prej veprimtarive bazohen në argumentimin logjik të tipit: ngjarje-shkak- pasojë.Po kështu edhe dhënia e njohurive të reja nga mësuesit bazohet në teknika që e vënë nxënësin në qendër të procesit mësimor, e kthejnë këtë proces në një marrëdhënie bashkëveprimi me rezultate konkrete.Gjithsesi nisur nga përvoja dhe bashkëpunimi i deritanishëm me mësuesit e lëndës së Historisë, duke i falenderuar për besimin e dhënë, shprehim mendimin se sugjerimet e tyre do të jenë një ndihmesë e duhur për përmirësimin e punës në të ardhmen.

6 Libër mësuesi

Strategji mësimore 7

sTrATeGJi mësimOre OrGANiZimi i NXëNësVe

Qëllimi: Njohja me veçoritë e organizimit të punës me gjithë klasën, me grupe, me çifte dhe individuale, veçoritë e punës me grupe dhe me çifte, përparësitë dhe kufizimet e saj.Veprimtaritë që mësuesi zhvillon në klasë janë të larmishme. ato realizohen përmes përdorimit të një sërë strategjish, metodash e teknikash mësimore, ku nxënësit bashkëveprojnë në forma të ndryshme organizimi:• Puna me gjithë klasën• Puna me grupe• Puna me çifte• Puna individuale

Është e rëndësishme që para se të vendosë format e organizimit të veprimtarive, mësuesi duhet të dijë veçoritë se secilës prej tyre.

Puna me gjithë klasënKjo është një ndër format më të përdorshme në shkollën tonë. Ka efektshmëri:• kur përdoret gjatë orës së mësimit. E gjithë klasa mund të punojë bashkë, të njihen

nxënësit me ide dhe tema të reja ose të bëhet një përmbledhje e punës së mbaruar.• kur duam të ngjallim interes në klasë për një temë të caktuar ose për një ngjarje

historike nëpërmjet një tregimi të këndshëm.

Puna me grupe e me çifteMe qëllim që nxënësit të bashkëveprojnë me njëri-tjetrin, organizohet puna me grupe ose me çifte. Grupet formohen me 4 - nxënës, ku ata shkëmbejnë pikëpamjet, shprehin ide, komunikojnë lirshëm e diskutojnë. Gjithashtu në grupe bëhet edhe krahasimi i punëve të nxënësve.Puna me grupe ose me çifte vazhdon rreth 5 minuta, por ka edhe raste kur ajo zgjat edhe shumë më tepër. Kjo varet nga detyra që mësuesi u cakton grupeve. Në fund bëhet edhe një përmbledhje e punës së grupit.Puna me grupe kërkon prej tyre të analizojnë njohuritë e fituara në lëndën e historisë.• për të formuar pyetje,• për të mbledhur informacion,• për të organizuar informacion,• për të realizuar informacion,• për t’iu përgjigjur pyetjeve në fushën e historisë.

më poshtë po japim një metodë organizimi:Ndahet klasa në grupe (4-6 nxënës në çdo grup). Çelësi i këtij mësimi është organizimi i një situate në të cilën suksesi individual i çdo nxënësi të jetë i lidhur me suksesin e grupit si një e tërë ose suksesi i grupit të jetë i lidhur me suksesin e klasës si një e tërë.Shembulli 1:Plotësimi i hartës skicë të mbretërisë ilire

Ndarja e detyrave:• Nxënësi 1 - ngjyros hartën me ngjyra të ndryshme sipas shtrirjes territoriale të fiseve.• Nxënësi 2 - shkruan emrat e fiseve në territoret e ngjyrosura.• Nxënësi 3 - plotëson me emra dinastitë ilire.• Nxënësi 4 - plotëson me data sipas kronologjisë kohore të sundimit të dinastive..udhëzime për punën me grupe e me çifte• Grupet ose çiftet të formohen sipas preferencave të nxënësve e të jenë heterogjene.• Detyra e grupit të përcaktohet qartë, nxënësit duhet të dinë se çfarë do të diskutojnë e

për sa kohë, pra kohëzgjatjen e veprimtarisë. Mësuesi të sigurohet që gjithçka është e qartë për nxënësit.

• Mësuesi ose grupi cakton drejtuesin, detyrën e tij, si dhe përgjegjësitë e pjesëmarrësve të tjerë në grup.

• Përcaktohet qartë mënyra e raportimit të rezultateve me gojë, me shkrim ose me ndonjë formë tjetër.

• Ndërhyrjet e mësuesit të jenë nxitëse e jo për t’u prerë iniciativën nxënësve.

Përparësitë e punës me grupe e me çifte• Nxënësit kanë më shumë mundësi të komunikojnë me njëri-tjetrin.• Janë më të përqendruar në mësim, pasi secili ka detyrën dhe përgjegjësinë e tij, nga kryerja

e së cilës përcaktohet edhe rezultati i grupit.• Ndihen më të sigurt dhe të çliruar sesa kur pyeten para gjithë klasës. Puna me grupe e çifte

ndihmon nxënësin e drojtur për të shprehur mendimet.• rritet bashkëpunimi i nxënësve me njëri-tjetrin nëpërmjet shkëmbimit të mendimeve e

ideve dhe plotësimit të tyre.

Kufizimet e punës me grupe e çifte• Është i vështirë disa herë përcaktimi i grupeve sipas preferencave të nxënësve dhe niveleve

të ndryshme të tyre.• analiza e punës ose diskutimi i veprimtarisë disa herë shoqërohet me harxhim kohe, që

është i padobishëm.• Krijohet zhurmë në klasë kur nxënësit nuk i kanë të qarta detyrat dhe kur nuk respektojnë

rregullat e punës në grup. Ndërsa “gumëzhitja” nuk ka pse ta shqetësojë mësuesin, ajo është e nevojshme për komunikimin e tyre.

• Është i vështirë kontrolli i punës së grupeve ose të çifteve. Me qëllim që veprimtaria të mos dalë jashtë kontrollit të mësuesit, ai duhet të japë udhëzime të qarta për çdo hap të veprimtarisë.

• Nëse veprimtaria zgjatet përtej kohës së caktuar, atëherë ajo kthehet në qëllim në vetvete dhe vështirëson realizimin e objektivave mësimore që synon mësuesi.

Puna individualeDiskutimet me gjithë klasën dhe puna me grupe e me çifte shpesh kërkojnë punë individuale nga nxënësit. Është e rëndësishme që nxënësit të mësojnë të punojnë në mënyrë të pavarur, si dhe të bashkëpunojnë. Kjo i lejon nxënësit e veçantë të përmirësojnë punën e tyre dhe i jep mundësi mësuesit të vlerësojë përparimin individual. Mjaft nga veprimtaritë janë të përshtatshme për punë individuale.

8 Libër mësuesi

brAiNsTOrmiNG

Shqip do të thotë “stuhi mendimesh”

Qëllimi: të përvetësohen parimet për organizimin e brainstorming-ut dhe të zbatohet në situata konkrete në klasë, duke njohur përparësitë dhe kufizimet e tij.brainstorming-u është jë veprimtari që shërben si fillim i një diskutimi në mësim për një problem të caktuar, i cili më pas vazhdon me metoda e teknika të tjera. Qëllimi i përdorimit të brainstorming-ut është të vërë në dukje sa më shumë ide, zgjidhje ose komente për një problem të dhënë.Është e rëndësishme për këtë teknikë:• Koha e shkurtër e zhvillimit të tij, 5-10 minuta.• sasia e zgjidhjeve.

Këto dy elemente i japin edhe kuptimin emërtimit brainstorming. Detyra e mësuesit është të inkurajojë mendimin e lirë dhe krijues të nxënësve.brainstoming-u ka për qëllim që:• asnjë prej zgjidhjeve ose ideve të mos kritikohet. të gjitha janë të pranueshme.• të nxiten nxënësit të shprehin ide.• Diskutimi të zhvillohet për gjëra të njohura.• të aktivizohen edhe nxënës të drojtur, duke shfaqur edhe ata mendimet e tyre.• të nxjerrë nga gjendja e plogështisë të menduarit e nxënësve, si kusht i nevojshëm për

veprimtari të tjera. Pra, shërben si një nxehje e trurit.Brainstorming-u përdoret për të shprehur ide të reja me të gjithë klasën ose me një grup nxënësish dhe karakterizohet nga një lojë me përmasa të gjera dhe nga një intensitet e të shprehurit të larmishëm për gjëra të njohura. Mësuesi zgjedh një temë, ua drejton nxënësve që ata të gjejnë maksimumin e ideve të reja dhe këto i shënon në dërrasën e zezë. Nuk lejohen në këtë çast diskutime dhe komente. Nëse idetë shterojnë, atëherë mësuesi i lë nxënësit në heshtje rreth dy minuta, derisa të krijojnë ide të reja, dhe fillon sërish brainstorming. Në këtë mënyrë identifikohen të gjitha zgjidhjet e mundshme.Gjatë zhvillimit të brainstorming-ut çdo nxënës mund të marrë idenë e shokut, ta modifikojë e ta shprehë.

Përdorimi i brainstorming-ut sjell një sërë përfitimesh:• Zhvillon aftësitë pjesëmarrëse të nxënësve.• rrit pavarësinë e gjykimit të tyre.• inkurajon nxënësit të japin ide.• Jepen zgjidhje të parashikuara.• Zbulon preferencat e nxënësve.• Sugjeron arsye për të vazhduar diskutimin në forma të tjera.• kërkon burime të pakta e të thjeshta.

mënyra e zbatimitMësuesi zgjedh mjetin, formulon pyetje me shumë përgjigje të mundshme dhe ua drejton nxënësve për të vjelë maksimumin e ideve e këto i shënon në një organizues grafik të vizatuar në dërrasë të zezë. Në histori ka shumë mënyra për të formuluar pyetje të ndryshme për një brainstorming.


1. Përdorimi i një pyetjeje që kërkon nga nxënësit të bëjnë një listë të ideve dhe fakteve që dinë për një ngjarje historike.

2. Vendosja para nxënësve e një harte apo mjeti tjetër grafik, përmbajtja e të cilëve është e lidhur me temën e mësimit. Nxënësve u kërkohet të shohin me kujdes hartën ose mjetin tjetër grafik dhe të paraqesin në listë idesh dhe faktesh, duke u bazuar në përmbajtjen e tyre.

3. Vënia në qendër të vëmendjes e një fjale kyç, që përgjithëson një çështje apo një temë dhe u kërkohet nxënësve të shprehin sa më shumë mendime të përmbledhura me një apo dy fjalë, të cilat zbulojnë thelbin ose karakteristikat e llojit të saj etj.

4. Pasi nxënësit të kenë lexuar tekstin ose copëza të tij, që mësuesi ua ka dhënë t’i lexojnë paraprakisht, brainstorming-u në këtë rast përmbledh idetë kryesore dhe faktet për çka dinë dhe lexuan nxënësit, por sidomos ide që atyre u lindin për shkak të nxitjes që u bëri materiali i lexuar.

Nxënësit përfshihen në brainstorming dhe reflektojnë në mënyrë aktive, kur mësuesi u drejtohet me pyetje, si p.sh.:• Çfarë mendoni ju për...• Çfarë shikoni tek ...• Çfarë mendoni se ka ndodhur në ...• Ç’ju bën të mendoni kështu për ...• Për çfarë flet pjesa që lexuat për ...• Ç’do të ndodhë sikur ...• Ç’ndryshime shikoni midis ...• Përse ju shërben ...• Ç’gjëra interesante ka ...

brainstorming-u nuk mund të zhvillohet:• Kur nxënësit nuk kanë njohuri për çështjen që shtrohet.• Kur çështja (pyetja) kyç që ju do të përdorni për brainstorming nuk është formuluar mirë

(ka mangësi).• Kur çështja (pyetja) kyç që ju do të përdorni, ka pak alternativa (ide) për zgjidhjen e

problemit.

10 Libër mësuesi

DisA TeKNiKA eFeKTiVe Të Të mësuAriT

teknikat e përdorura në klasë lidhen me qëllimin dhe objektivat e vendosura nga mësuesi për orën e mësimit. Më poshtë do të japim disa modele teknikash, me një shpjegim të shkurtër, se çfarë synohet të realizohet përmes tyre.

1. Një minutë punë e pavarur. Kjo teknikë ka efektivitet të lartë gjatë procesit të kontrollit të përparimit të nxënësve.

Mësuesi u kërkon nxënësve të nxjerrin një fletë pune të bardhe (fletore) jep një pyetje që mund të jetë specifike me një përgjigje të vetme ose një pyetje e hapur (që lejon subjektivitetin e përgjigjes) dhe cakton një periudhë kohore jo më shumë se 1-2 minuta për tu përgjigjur. Pyetjet janë të natyrës “Çfarë përfaqëson epoka e gurit”?, “Cili është kuptimi i qytetërimit etj”. Ndryshe kjo teknikë mund të konsiderohet si një formë e kontrollit frontal të njohurive.

2. Pikat e paqarta. Pas teknikës së përmendur më lart, mësuesi pasi ka bërë një verifikim të njohurive të

përgjitshme të nxënësve, mund njëkohësisht të evidentojë edhe problematikën në përgjigjet e tyre. Në këtë moment mësuesi/ja pyet “Cilat janë konceptet e paqarta” në msimin e ditës?” ose pyetja mund të jetë më specifike: “Çfarë gjeni të paqartë në konceptin teokraci?”.

3. Ditar ditor - Kjo teknikë është një kombinim i sukseshëm i dy teknikave të mësipërme. Jep më tepër mundësi për ta thelluar diskutimin dhe njohjen materialit. Por koha në dispozicion të nxënësve është më e gjatë dhe në disa raste për shkak të problemeve të ndryshme që shfaqen gjatë orës së mësimit feedback mund të mos merret në çast. Pasi kanë përfunduar ditarin mësuesi ngre pyetje mbi shënimet e nxënësve. P.sh në pjesën e komentit nxënësit shkruan: “Qytetërimit lindën buzë lumejve”. Mbi këtë përfundim mësuesi ngre pyetjen

“ Si e shpjegoni faktin se qytetërimet lindën pranë lumejve? Për shpjegimin e pyetjes mund të pyeten disa nxënës dhe të zgjidhen disa përgjigje më të mirat.

4. Leximi Kuiz Leximi aktiv është një teknikë shumë praktike për të “matur” shkallën e kuptimit të

nxënësve mbi materialin mësimor. Pas një leximi 5-7 minuta, mësuesi në formën e një loje, krijon pyetje që i japin nxënësit mundësin, që ai të formulojë përgjigje mbi materialin e lexuar. Por kujtojmë që është shumë e rëndësishme që pyetjet të lidhen me koncepte themelore të tekstit dhe jo me elemente dytësore. P,sh, nëse jemi në mësimin “Qytetërimi Kinez” dhe duam të dimë si e kanë kuptuar nxënësit konfuncianizmin si doktrinë do të ishte e pakuptimtë pyetja” Si quhej filozofi kinez që ndikoi në kulturën e Kinës? Përgjigjia e pyetjes do të ishte thjesht një emër, p.sh, Konfuci dhe nuk do të jepte shpjegime të mëtejshme. Për këtë arsye pyetja e formualuar saktë do të ishte: “Cilat ishin drejtimet kryesore të teorsisë së Konfucit që ndikuan në kulturën kineze”?


5. Pauzat sqaruese. Kjo është një teknikë e thjeshtë qëllimi i së cilës është nxitja e “ të lexuarit aktiv”. Gjatë orës

së mësimit, sidomos pasi është është dhënë një përkufizim ose një koncept i rëndësishëm, një fjalë çelës, është i domosdoshëm , krijohet një pauzë dhe pyetet klasa nës ka diçka të paqartë që ka nevojë për shpjegim. Mësuesi mund të lëvizë nëpër klasë gjatë kësaj pause, tu hedh një vështrim shënimve të nxënëse, përgjigjeve të pyetjeve etj.

6. reagim ndaj demostrimit të mësimit nga ana e mësuesit. Nxënësve ju kërkohet të shkruajnë një paragraf që fillon me : Unë mësova që ... Unë do të

doja të dija rreth ... Kjo teknikë i lejon nxënësit të reflektojë se çfarë ata kanë përfituar nga prezantim i mësuesit. Gjithashtu i ndihmon edhe në kuptimin e veprimtarisë si një formë argëtuese, jo thjesht si detyrim.

7. Pyetje dhe Përgjigje. Një nga metodat e parapëlqyera është ajo e njohur si “socratic method”(metoda e sokratit). Kjo teknikë e ka marrë emrin nga filozofi i lashtësisë grekes dhe ndërtohen pyetje që shpesh here e kanë brenda edhe përgjigjen, që lidhen me tekstin e studiuar.

Zakonisht mësuesi në këtë teknikë zgjedh një nxënës dhe pret që ai të japë një përgjigje të menjëhershme, nëse nuk e jep këtë përgjigje zgjidhet një tjetër nxënës, e kështu me rradhë derisa mësuesi merr përgjigjen e dëshiruar. Kjo teknikë nxit sensin e të menduarit kritik, por nga ana tjetër vendos edhe kufizime sepse jo të gjithë nxënësit e ndiejnë veten të aftë të japin një përgjigje për pyetjen.

8. Koha e pritjes. Më tepër sesa të zgjidhet një nxënës për t’i dhënë përgjigje një pyetjeje, kjo teknikë ka në bazë instruksionint “prit” përpara se të zgjidhet dikush për tu përgjigjur. Koha e pritjes padyshim është e sigurt, 15 sek, përafërsisht, por në klasë krijohet përshtypja se ëshë më shumë. Mësuesi duhet të këmbngulë në faktin se askush nuk duhet të ngrejë dorën, apo të jepet përgjigjia pa u dhënë ok nga ana e tij. Kjo shmang situatën tipike në klasë ku shpesh herë janë po të njëjtët nxënës që ngrenë duart. teknika e pritjes detyron çdo nxënës të mendojë rreth pyetjes dhe mundësisë për tu pyetur, kështu që shpesh herë kjo teknikë rrit ndjeshëm numrin e nxënësve që përfshihen në dhënien e përgjigjes.

9. Përmbledhje e përgjigjes së një nxënësit nga një tjetër nxënës. Për të promovuar të dëgjuarin aktiv, pasi një nxënës ka dhënë një përgjigje për pyetjen e

drejtuar, mësuesi kërkon nga klasa që dikush tjetër të bëjë përmbledhjen e përgjigjes së studentit të parë. Nxënësit mund të bëjnë korrigjime të përgjigjes dhe përmbledhja nxit pjesëmarrjen e një numri të madh prej tyre për të ndarë idetë.

10. Akuariumi. Nxënësit kanë fishat personale me emër dhe mbiemër dhe mësuei u kërkon atyre të shkruajnë në fishë, një pyetje në lidhje me materialin e trajtuar gjatë orës së mësimit. Në përfundim të orës së mësimit ose në fillim të orës pasardhëse, nëse koha është e pamjftueshme, nxënësit hedhin fishat e tyre në një glob/ akuarium. Mësuesi nxjerr prej andej disa fisha dhe u përgjigjet pyetjeve të nxënësve ose pyet klasën për ta marë përgjigjen prej tyre.

12 Libër mësuesi

11. Kuiz/Pyetje kuizi - Kjo është një teknikë shumë e mirë për të pëfshirë nxënësit në mënyrë aktive në krijimin e kuizeve apo pyetjeve që mësuesi mendon të përshijë në testim. Në këtë mënyrë ata inkurajohen të mendojnë më thellë rreth materialit të lexuar në tekstin mësimore, të bëjnë një krahasim të temave dhe të organizojnë me saktë procesin e të menduarit. Mësuesi mbledh materialet dhe mbi to si e theksuam mund të përgatisë testimin e rradhës. ato parashtrohen përpara klasës për të parë nëse janë ndërtuar mirë si pyetje dhe zgjidhet modeli që është më efektiv. Me interes është krahasimi i pyetjeve të ndërtuara mbi të njëjtin material, por nga këndvështrime të ndryshme, apo pyetjeve me shkallë të ndryshme vështirësie po mbi të njëjtin material.

12. Citime - Kjo është një metodë mjaft e mirë për të testuar njohuritë e nxënësve, në mënyrë të veçantë kuptimin nga ana e tyre të teksti dhe identifikimin e këndvështrimit të autorit/ve në raport me argumentet e parashtrura. Pasi nxënësit kanë përfunduar leximin, një përfaqësue në rolin e “avokatit”, paraqet konceptet dhe idetë themelore të parashtruara në tekst. Në përfundim të këtij procesi, mësuesi me ndihmën e projektorit ose në tabelën e zezë, hedh për disktutim një citim jo nga teksti (ky duhet të jetë parësor në raport me njohuritë e mara). U kërkon nxënësve të bëjnë një ballafaqim me përfundimet e arritura dhe përfundimet që parashtron citimi. Kjo teknikë zhvillon të menduarit kritik dhe aftësitë analizuese .

13. Debat - Nxënësve u kërkohet të ndahen në grupe dhe t’ju të debatojnë mes tyre në lidhje me problemin e shtruar për diskutim. Kjo teknikë mund të kombinohet shumë mirë me teknika të tjerë si: “Pyetje – përgjigje”, “të menduarit kritik” etj. P.sh, pasi studentët janë njohur me pohim :

“ Ndër vendimet e rëndësishme të Kongresit ishte edhe ai i njohjes së legjitimitetit në qeverisje, pra i së drejtës për të ushtruar autoritet dhe pushtet ndaj të qeverisurve. Kongresi njohu si qeverisje të ligjshme atë të mbretërve të cilët ishin përmbysur ose e kishin braktisur fronin mbretëror gjatë revolucionit Francez dhe luftërave të Napoleonit” dhe janë shprehur pro ose kundër ata krahasojnë përgjigjet në një numër të kufizuar nxënësish, për të arritur në një përfundim të përbashkët. Është mirë që puna në këtë teknikë të orientohet nga mësuesi me anën e pyetjeve të tilla si: “tregoni arsyet e zgjedhjes së kësaj përgjigjeje nga ana juaj”.

14. Vlerësim i punës së shokut – Kjo teknikë i përfshin nxënësit në një veprimtari që ju jep mundësi jo vetëm të njohin punën e njëri-tjetrit, por edhe ta vlerësojnë atë. Klasa ndahet në çifte. Nxënësve u kërkohet që të punojnë në mënyrë individuale në fletën e punës Në përfundim një kopje i jepet mësuesit dhe një kopje tjetër shokut të grupit. Nxënësi merr fletën e punës së shokut dhe bën vërejtjet e tij në lidhje me përmbatjen, gabimet, paraqitjen estetike etj. Mjat efektive rezulton kjo teknikë, qoftë për nxënësin që përgatit materialin, ashtu edhe për nxënësin që e kontrollon.

15. Harta e koncepteve - Një hartë konceptesh është një rrugë për të ilustruar lidhjet që

ekzistojnë mes koncepteve të pëfshira brenda një mësimi ose me mësimet e mëparshme.


Nxënësit e krijojnë hartën e mendjes duke lidhur koncepte individuale me shigjetë mes tyre, ose një koncepti bazë. Shumë prej koncepteve të hartës mund të kenë lidhje të shumëfishta. Zhvillimi i një harte konceptesh kërkon në fakt nga nxënësi të kalojë disa faza si: identifikimim organizimi dhe në fund vendosja e lidhjeve të kuptimta të realacionit mes koncepteve në tërësi.

16. Lista - Me anë të kësaj teknike nxënësve ju kërkohet të bëjnë një listë në fletën e punës ose në tabelën e zezë; nëse punojnë në grup nxënësit mund të krijojnë lista më të plota, sesa nëse punojnë në mënyrë individuale. teknika ka efektivitet kur nxënësve u krëkohen të krahasojnë listat e përgatitur ose kur duan të shprehin mendimin e tyre pro ose kundër. Kështu në një tabelë ku është shkruar Pro dhe Kundër, listojnë sipas pozicionimit fjalët/ konceptet/ idetë. P.sh, gjatë trajtimit të temës “revolucionet e vitit 1848 në Europë” me ndihmën e kësaj teknike nxënësit evdentojnë qëndrimin e tyre Pro dhe Kundër.

17. Loja me role - Nxënësve u kërkohet “të luajnë” një rol. Kjo teknikë mund të përdoret në situata të ndryshme. Duke përdorur p.sh, pjesë nga fjalimet e figurave të njohura historike, p.sh, nga fjala e Udrou Uilsonit, nxënësit mund ta deklamojnë atë para klasës. Mbi këtë deklamim pjesa tjetër e klasës mund të ndërtojë pyetje të ndryshme.

18. Paneli diskutimit - Kjo teknikë është mjaft e rëndësishme sidomos kur nxënësit duhet të bëjnë një prezantim përpara klasës. Klasa është e ndarë në grupe dhe u janë caktuar disa pika ku do të mbështesin kërkimin e tyre. Secili prej grupeve të punës do të bëjë një paraqitje të shkurtër të materialit. P.sh, klasa është ndarë në 4 grupe pune për trajtuar temën “Probleme të tjera globale”. Në përfundim të paraqitjes së materialit, veprimtaria zhvendoset me pjesën tjetër të klasës që shërben si “audiencë”. ata duhet të hartojnë pyetje dhe t’jua drejtojnë grupeve të punës. Çelësi suksesit për këtë veprimtari është dhënia e orientimeve të sakta për grupet e punës, në mënyrë që prezantimi i tyre të ketë sukses në klasë. Nga ana tjetër edhe pjesa e nxënësve që do të shërbejë si “audiencë” duhet të përgatitet mirë për të bërë pyetje të ndryshme. P.sh, për temën që përmendëm më sipër, nëse grupi paraqet rezultatet e kërkimit për format e ndryshme të energjisë që shfrytëzohen, nxënësit që i përkasin “audiencës” mund të marrin përsipër të bëjnë pyetje në rolin e ambientalistit, përfaqësuesit të shoqërisë civile etj.

14 Libër mësuesi

Modele mësimore 15

historia 6Libër mësuesi


Plani mësimorTema: ParahistoriaTema: Qytetërimet e hershmeTema: Qytetërimi i MesopotamisëTema: Qytetërimi EgjiptianTema: Fillimet e qytetërimit kinezTema: Projekt kërkimor- Qytetërimet e lumenjveTema: Banorët e lashtë të BallkanitTema: Perandoria persianeTema: Greqia vjetërTema: athina. Fillimet e demokracisëTema: SpartaTema: Epoka e PerikliuTema: Lulëzimi i kulturësTema: Maqedonia e lashtëTema: republika romakeTema: Perandoria romakeTema: Lindja e KrishtërimitTema: Mbretëria ilireTema: arti dhe kultura ilireTema: Fillimet e mesjetës së hershmeTema: Qytetërimi bizantinTema: Bota arabeTema: Kultura arabe dhe perseTema: Shtresat e larta të shoqërisëTema: Ekonomia feudaleTema: Mënyra e jetesësTema: Ecuaria drej monarkive kombëtareTema: anglia. Ecuaria drej paralamentarizmitTema: Kina dhe JaponiaTema: Perandoria osmaneTema: Shteti i arbëritTema: Principatat shqiptareTema: Qëndresa ndaj pushtuesve osmanë

Përmbajtja17262830323537384042444648505254575961636567697071737576788081838587

PLA

NI M

ËSIM

OR

SIN

TETI

K D

HE

AN

ALI

TIK

HIS

TOR

IA 6

i. P

rog

ram

siN

TeTi

k a.O

rëm

ësim

igjithsej:

70orë

O

rëte

ori,gjith

sej:

(T61orë)

Përsëritjedh

eorënë

dispo

zicion

:

(9orë,1

/3=3orë,2

/3=6orë)

b.K

apitu

lli:…

……..…

…..I

orëgjith

sej

(orëT4,o

rëP1)

Kap

itulli:…

…………………II

orëgjith

sej

(orëT4)

Kap

itulli:…

…….…………..III

orëgjith

sej

(orëT1)

Kap

itulli:…

…………………IV

orëgjith

sej

(orëT4)

Kap

itulli:…

….……………..V

orëgjith

sej

(orëT7)

Kap

itulli:…

…………………VI

orëgjith

sej

(orëT2)

Kap

itulli:…

….……………..V

II

orëgjith

sej

(orëT6)

Kap

itulli:…

…………………VIII

orëgjith

sej

(orëT4,o

rëOL2)

Kap

itulli:…

….………………IX

orëgjith

sej

(orëT9)

Kap

itulli:…

…..…

…………..X

orëgjith

sej

(orëT5,o

rëP1)

Kap

itulli:…

.…………………XI

orëgjith

sej

(orëT5)

Kap

itulli:…

…..…

…………..X

II

orëgjith

sej

(orëT2)

Kap

itulli:…

…….……………XIII

orëgjith

sej

(orëT3,o

rëP1,o

rëOL1)

Kap

itulli:…

……..…

………..X

IV

orëgjith

sej

(orëT5,o

rëOL2,orëDK1)

Prog

ram

i mës

imor

1

8

ii. Pr

og

ram

aN

aLiT

ik

Nr

Kapi

tulli

Objektiv

atekap

itullit

Temamësim

orepë

rçdo

orëmësim

iM

ater

iali

buri

mor

Mje

tet

mës

imor

e

I.1Ka

pitulli:I

PARA

HISTO

RIA.

FILLIM

ET

•tënjohë

bazën

përzhvillim

inesho

qërisë

njerëzore

sishpreh

jee

aftësive

fizike

ekriju

esetënjeriut.

•Parahistoria.Ep

oka

egu

rittë

vjetër

Teksti

I.2E

QYTETËR

IMEV

E

•tëpërcaktojëkalim

inngafo

rmatm

ëtëulëta

nëatom

ëtëlartattë

prodh

imittëtë

mira

ve

material.

•Ep

okaegu

rittëri(n

eoliti

)Teksti

I.3•

tëtrego

jën

evojën

eo

rgan

izim

ittëjetës

ekon

omike,sho

qërore.

•Ka

limin

ëprod

himinem

etaleve.

Epokaebron

zit

Teksti

I.4

•tëpë

rshk

ruajshkallën

ezhvillimit

të

men

dimit,m

ënyrateshp

rehjessëtij.

•tëargum

entojëdëshirateambicietpërarritje

dhemën

yratepërba

llimittëvështi

rësive.

•Qytetërim

etehershme

Teksti

1Pë

rsëritje

Kapitulli:1

II.1

Kapitulli:II

QYTETËR

IMET

E

•tënjoh

ëvend

indh

erolin

e

burimeve

natyroredhe

mën

yrateshfrytëzimit.

•Qytetërim

iiM

esop

otam

isë

Teksti

II.2

LUGINAV

E•tëpërcaktojnda

rjen

epun

ësm

ethellim

ine

specializim

evenë

profesion

e.•Qytetërim

iegjiptia

nTeksti

II.3

TËLU

MEN

JVE

•tëtrego

jëdallim

etsocialedhe

rezultatetjot

ënjëjtangapërpjekjetpë

rng

ushti

minapo

zgjeriminety

re.

•Qytetërim

iivjetërIndian

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

1

9

II.4

•tëargum

entojërën

dësinë

eqeverisjesdh

evarësinë

eefektshmërisësësa

jngaplotësimi

iinteresavetëshu

mta.

•tërend

isë

faktorëtpë

rpë

rcaktim

ine

qënd

rueshm

ërisësëqytetërim

eve.

•tëdijëkon

tributi

nesecilitprejqytetërim

eve

nëzhvillim

inem

barësho

qërisë.

•Fillimeteqytetërim

itkine

zTeksti

III.1

Kapitulli:III

BANORË

TE

LASH

TËTË

BALLKA

NIT

•tërend

isë

kron

olog

jikishtmën

yrën

e

form

imit

tëetno

gjen

ezëssëpo

pujve

të

ballkan

it.•

tëargu

men

tojëveçoritëe

mjedisitdh

end

ikim

inetyrenë

zhvillim

inekono

miktë

secilitpop

ull.

•tëpërcaktojëkarakteristik

ateqytetërim

eve

tëpop

ujvetë

lashtëtë

Ballkan

it.

•Ba

norëte

lashtëtë

Ballkan

itTeksti

IV.1

Kapitulli:IV

QYTETËR

IMET

E

•tëre

ndiskrono

logjikishtm

ënyrën

efo

rmim

ittëe

tnog

jene

zëssëp

opujvetë

Lind

jessë

vjetër.

•Qytetërim

etnëvend

banimete

hiteve,fen

ikasve,led

ianë

veTeksti

IV.2

TJER

ATË

•tëa

rgum

entojëv

eçoritë

eterritoritdh

end

ikim

inetyrenë

zhvillim

inekono

miktë

secilitpop

ull.

•Pe

rand

oriapersian

e

Teksti

IV.3

LINDJESSË

VJETËR


ateqytetërim

eve

tëpop

ujvetë

Lindjessëvjetër.

•Qytetërim

iiheb

renjve

Teksti

IV.4

•Pë

rfitim

et

end

ërsjella

të

qytetërimevetëhershme

Teksti

V.1

Kapitulli:V

•

tëargu

men

tojërolin

e

kushtevedh

etëbu

rimeve

natyrorepë

rzhvillimine

qytetërimit.

•Qytetërim

etepara,m

inoikdh

emiken

asTeksti

Prog

ram

i mës

imor

2

0

V.2

GRE

QIAE

•të

përcaktojë

Polisin

si

një

veçori

karakteristik

eekëtijqytetërim

i.•Qytetërim

iHelen

Teksti

V.3

VJETËR

•tënjohë

Dem

okracinë

athinasesifillimiInjë

qeverisjejetëre

.•Athina

.Fillim

etedem

okracisë

Teksti

V.4

•tëkrah

asojë

oligarkinë

e

Spartëssinjë

qeverisjeekund

ërtm

eatëde

mok

ratik

e.•Sp

arta

Teksti

V.5

•tëre

ndisëarritjetnëzhvillimineartitd

hetë

cultu

res.

•Luftëratpersian

e

Teksti

V.6

•tëdijëShkaq

eterën

iessëqytetërim

it,por

edhe

trashë

giminëetij.

•Ep

okaePe

rikliut

Teksti

V.7

•Lulëzimikultu

rës

Teksti

VI.1

Ka

pitulli:V

I•tëpërshkrua

jfuqizimineM

aqed

onisënë

ndrejtim

ineFilipit.

•Maq

edon

iaelashtë

Teksti

VI.2

MAQ

EDONIAE

LASH

TË

•tëana

lizojëkrijiminePeran

dorisëm

ëtë

mad

henëhistorinëede

riatëh

ershmeng

aAleksan

diiMad

h.•tëpërcaktojënd

ërthurjeneelem

entëvetë

qytetërimeve.

•tëana

lizojërënien

eGreqisësëvjetër.

•Ep

okahe

lenistike

Teksti

VII.

1 EP

OKA

HELEN

ISTIKE

•tëpërshkrua

jnatyrën

eRep

ublikësRom

ake,

organiziminesaj.

•Re

publikaromake

Teksti

VII.

2Kap

itulli:V

II•tëre

ndisëshkaqe

terë

niessëRe

publikës.

•Rë

niaerepu

blikës

Teksti

VII.

3 ROMAE

•tëana

lizojëna

tyrënePe

rand

orisë.

•Pe

rand

oriaRom

ake

Teksti

VII.

4V

JETËR

•tëpë

rcaktojëarritjetdh

elin

djen

e

kund

ërshtim

evenë

gjirineperan

dorisë.

•Sh

oqëriaro

makedh

ekultu

ra

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

2

1

VII.

5

•tëdijëshkaq

eterë

niessëpe

rand

orisë.

•Rë

niaepe

rand

orisë

Teskti

VII.

6•tëargum

entojëndikimineqytetërim

itromak

nëzhvillim

etem

ëvon

shme.

•Lind

jaekrishtërimit

Teksti

VIII

.1Kap

itulli:V

III

•tënjoh

ëkushtetpo

litike,ekon

omike

eshoq

ërore

tëlin

djesdh

ezhvillimit

të

mbretërive

ilire,

shtetittëEp

irit

dhe

MretërisëDarda

ne.

•Mretëritëilire

Teksti

VIII

.2ILIRËT

•tëpërcaktojënjoh

jennë

ren

dkron

olog

jik

tëng

jarjeve

kryesoreqë

nd

ikua

nnë

zhvillimetpolitike,ekon

omikeeshoq

ërore

tëmbretërive

ilire,shtetittëEp

irit

dhe

MretërisëDarda

ne.

•ShtetiiEpirit

Teksti

VIII

.3•tëdallojëetapa

tezhvillim

ittështeti

tilir.

•MretëriaDarda

ne

Teksti

VIII

.4•

tëren

disëkarakteristik

ate

artitdh

etë

botëkupti

mitilir.

•Artidhe

kulturailire

Teksti

IX.1

Kapitulli:IX

•tëtregojë

karakterine

ekon

omisë

në

mesjetënehe

rshm

e.•Fillimetem

esjetëssëhershme

Teksti

IX.2

MESJETA

E

•tënjohë

karakterinepu

shtetitqeverisës.

•Pe

rand

oriaro

makeelin

djes

Teksti

IX.3

HER

SHME

•tëargum

entojëro

linebesim

evefetare.

•Qytetërim

iBizan

tin

Teksti

IX.4

(SHEK

UJTV-X)

•tëp

ërshkrua

jorganizimineshtetevedh

epe

rand

orivetëre

ja.

•Kishanë

mesjetënehe

rshm

eTeksti

IX.5

•tëana

lizojënd

ihmesën

eqytetërim

eve.

•Pe

rand

oriaeKarlittë

Mad

hTeksti

IX.6

•Bo

taArabe

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

2

2

IX.7

•Ku

lturaarabe

dhe

perse

Teksti

IX.8

•Dyn

djetm

ongo

le

Teksti

IX.9

•Ru

sia

Teksti

1Orëelire.

“LASH

TËSIAD

HEQYTETËR

IMETE

SA

J”

2Orëelire

“LASH

TËSIAD

HEQYTETËR

IMETE

SA

J”

X.1

Kap

itulli:X

ORG

ANIZIM

I•tëpërcaktojëvend

indhe

rolinelordë

ve,

fisnikëveetë

kalorësve.

•Shtresatelartatësho

qërisë

Teksti

X.2

SHOQËR

OR

•tëargum

entojëstrukturëneçifligu

tsibazëe

ekon

omisëfeud

ale.

•Ekon

omiafe

udale

Teksti

X.3

NË

•tëpërshkrua

jnatyrën

ebujkrob

ërisë.

•Rilin

djaeqy

teteve

Teksti

X.4

MESJETË

•tënjoh

ëprirjet

erejatëzhvillimeve

ekon

omikedh

esociale.

•Mën

yraejetesës

Teksti

X.5

•Prirjete

rejatë

zhvillim

itTeksti

2Pë

rsëritje

Kapitujt:9

–10

XI.1

Kapitulli:X

I•tëdijëfa

ktorëtqënxitë

nkrijimineshteteve

kombë

tare.

•Ecuriadrejtmonarkiveko

mbëtare

Teksti

XI.2

KR

IJIMII

•tëargu

men

tojëkarakterine

qeverisjes

mon

arkikesipasven

deve:m

onarkiabsolute,

mon

arkiparlamen

tare.

•Ang

lia.

Ecuria

drejt

parlam

entarizm

itTeksti

XI.3

MONARK

IVE

•tëpërcaktojëne

vojënend

arjessëçështjeve

fetarengaatotë

pushteti

tshtetëror.

•Fran

ca

Prog

ram

i mës

imor

2

3

XI.4

KOMBË

TARE

•tëpërshkrua

jëprirjetere

jatë

zhvillim

it.•Gjerm

aniadhe

Italia

Teksti

XI.5

•Sp

anjadhe

Portugalia

Teksti

XII.1

Kapitulli:XII

KRIJIMII

•tëpërshkrua

jzhvillim

eterejanëPe

rand

orinë

Kine

ze.

•Kina

dhe

Japo

nia

Teksti

XII.2

MONARK

IVE

TËREJA

KOMBË

TARE

•tëpë

rcaktojëveçoritëe

zhvillimeve

ekon

omikedh

epo

litikenëJapo

ni.

•tëargum

entojëPeran

dorinë

Osm

anesinjë

fuqiere

peran

dorakedhe

ndikiminesaj.

•Pe

rand

oriaOsm

ane

Teksti

XIII.

1Ka

pitulli:X

III

•tëdijëkushtet

politi

ke,

ekon

omike

eshoq

ëroreqë

ndikuan

nëform

imineShteti

ttëArbëritdh

efaktorëterë

niessëtij.

•ShtetiiA

rbrit

Teksti

XIII.

2PE

RANDORITË

ETJER

A

•tëargum

entojërën

dësinë

ePrincipatëssë

Arbritnë

organ

izim

inshtetërortëpo

pullit

shqiptar.

•Principa

tatshq

iptare

Teksti

XIII.

3TËM

ËDHA

•tëp

ërcaktojë

pozitën

gjeo

grafi

ke,kufijtë

koho

rëeve

prim

tarinë

politiketëprincipatave

shqiptare,sidh

emarrëdh

ënietnd

ërmjet

tyreeshtetevetëfu

qishmetëkoh

ës.

•Qën

dresand

ajpushti

mitosman

Teksti

XIII.

4

•tëpërshkrua

jfaktorëtebren

dshë

mdhe

të

jashtëmqëpe

nguinba

shkëpu

niminpolitik

mesfamiljevefisnikeshq

iptarepërfo

rmim

in

enjështetitëvetëm

kom

bëtar.

•tënjohë

nivelinezh

villimitdh

ekarakteristik

at

emon

umen

tevearkite

kturore

dhe

arteve

figurati

vemesjetarenë

tëgjith

atrojet

shqiptare.

•Ku

lturadhe

artinëshekujtX

III-XV

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

2

4

3Pë

rsëritje

Kapitujt:1

1–12

–13

XIV.

1Kap

itulli:X

IV

•tëargum

entojëkrizënepa

shman

gshm

etë

rend

itfeud

al.

•Pararend

ësiteRilin

djes

Teksti

XIV.

2HUMANIZMI

DHE

•tëpërcaktojëdo

mosdo

shmërinëezhvillimit

tëarsim

it.•Krizaefeud

alizmit

Teksti

XIV.

3RILINDJA

•tëana

lizojëmbë

shtetjen

nëarsye.

•EcuriaeRilind

jes

Teksti

XIV.

4 EU

ROPIANE

•tëpërshkrua

jzhillimineaftësivekriju

ese.

•Artidhe

kulturaerilind

jes

Teksti

XIV.

5

•tënjohë

klasate

rejaqëkërkon

inzhvillim

.•tëdijëfo

rmatere

jatë

qeverisjes.

•Tranyicionidrejtkoh

ëssëre

Teksti

3Orëelirë

Testilënd

ës

4Orëelirë

“RILINDJA”

5Orëelirë

“RILINDJA”

Prog

ram

i mës

imor

2

5


TemA : PArAHisTOriA

Kohëzgjatja: 1orëVendi zhvillimit: në klasë

Objektivat:1. Të identifikojë kufijtë kohorë të parahistorisë.2. të japë një shpjegim vetjak mbi përcaktimin “epoka e gurit”.3. Të diskutojë rreth veprimtarive dhe arritjeve të para të fillimeve të qytetërimit.

Fjalët kyçe: epoka e gurit, sisteme shkrimi, zjarri, gjuetiamjeti: teksti historisë, internet

Struktura Err Koha1

Evokimi 5-7’realizimi i kuptimit 20-25’Reflektimi 10’

Hapi i parë – Evokim – brainstorming (stuhi mendimesh)

Qëllimi i kësaj etape është tërheqja e mendimeve nga nxënësit në lidhje me konceptin, gjithmonë duke ju referuar fjalëve, togfjalëshëve apo fjalive që afrojnë me të nga pikëpamja kuptimore.Në përfundim të kësaj etape mësuesi vlerëson nga stuhia e mendimeve , atë që është më i afërt me konceptin dhe pas kësaj shkruan në tabelë përkufizimin e saktë:Periudhë kohore e ekzistencës së njerëzimit deri në fillimin e sistemeve të shkrimit quhet parahistori.Këtu mësuesi sjell edhe një tjetër koncept: epoka e gurit

realizim i kuptimit: Punë e drejtuar

Në fazën e parë 5-7 min nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur me tekstin. Detyra e tyre është që gjatë leximit të nënvizojnë e atyre argumentave që teksti sjell përse parahistoria njihet edhe si epoka e gurit.

Miliona vjetë më parë

Kohë e shkuar

Fillimet e njerëzimit

ParaHiStori

11Mësuesi përcakton kohën në varësi të nivelit të klasës

Paleoliti

Neoliti

Modele mësimore 27

Mbi bazën e argumenteve të sjella nga nxënësit mësuesi shpjegon evolucionin e njerëzve te parë dhe arritjet e tyre.1. homosapiens- neandertal- kromanionsë.2. aktivitetet e para: gjuetia, mbledhja e frutave.3. arritjet e parë: zjarri dhe përfitimet prej saj.4. komunikim përmes figurave dhe skicave.

Reflektimi:Me ndihmën e figurës së paraqitur nga mësuesi në tabelë, ose me ndihmën e projektorit nxënësit rikujtojnë veçoritë e epokës së gurit dhe arritjet e saj.Gjithashtu në këtë fazë punohet në tekst me rubrikën veprimtari. Si detyrë shtëpie u kërkohet nxënësve të sjellin imazhe nga internet, albume mbi këtë periudhë.

Epoka e gurit

Veglat ishin prej guriobjektet e jetesës ishin prej guri (shpella,guva)

armët ishin prej guri (guri i mprehtë përdorej si heshtë)


TemA : QyTeTërimeT e HersHme


Objektivat:1. të japë kuptimin mbi qytetërimin dhe lindjen e tij.2. të dallojë elementet e strukturës së qytetetërimeve të hershme .3. të argumentojë mbi përmbajtjen e elementeve të veçantë të qytetërimeve.

Fjalët kyçe: qytetërim, strukturë klasore, qeverisje, fe.mjeti: teksti historisë, internet, foto nga qytetërimet e hershme

Struktura Err

Hapi i parë – Hartë e të menduarit

thelbi i pjesës së parë të kësaj teme mësimore është lindja e qytetërimeve. Fillimisht mësuesi ndalet në etimologjinë e fjalës qytetërim.U kërkon nxënësve që nisur nga njohuritë e tyre gjuhësore të gjejnë fjalën rrënjë prej së cilës ajo ka ardhur. Këtë zbërthim e bën një prej nxënësve në tabelë ( qytetërim- qytet).Mësuesi për fjalën qyetet ndërton një hartë me mendime nga nxënësit:

1. njësi administrative – e populluar nga një numër i caktuar banorësh, të ndarë në njësi të ndryshme (mund të jepen shembuj konkretë)

2. qendër e veprimtarive kulturore – e pajisur me kinema, teatër, stadium etj3. qendër e veprimtarive ekonomike – me zona të caktuara industriale, qendra tregtare,4. qendër e veprimtarive fetare – objekte të kultit.

realizimi i kuptimit – insertNxënësve ju jepet detyrë të lexojnë mësimin mësimin e ri. Mësuesi/ja përgatit tabelën e iNSErt-it në dërrasë të zezë. tabela përmban këto rubrika

Kolona me shenjën √ Informacioni i ditur.Kolona me shenjën + informacioni i ri.Kolona me shenjën - informacionin e dinin ndryshe.Kolona me shenjën ? informacionin që duan të dinë.

√ + - ?

qytet, strukturë klasore administratë, qeverisje, fe

lum, lugin lumi si burimi kryesor i zhvillimit të qytetërimeve diga, rezervuare, kanale vaditëse kushtëzimi nga pasuria

aparat administrativ ushtarak histori e shkruar Shkrimi mori zhvillim të ri me përshkrimin e jetesës, të luftimeve, të ndodhive të natyrës

Modele mësimore 29

1. qeveritarë, administratorë, priftërinj që ishinshkëputur nga prodhimi i drejtpërdrejtë i tëmirave materiale; 2. aristokratë ose pronarë të mëdhenj të mjeteve të prodhimit, tregtarë; 3. artizanë, fshatarë, punëtorë;4. skllevër

tempujobjekte kulti, ku u praktikuan forma të ritualeve apo ceremonive fetare me lutje ndaj perëndive që t’iu vinin në ndihmë kundër fatkeqësive.

Reflektimi: Puno me tabelënPër përforcimin e njohurive të marra gjatë orës së mësimit, në përfundim me te gjithë klasën punohet me rubrikën e tekstit Puno me tabelën. Kjo tabelë pasi plotësohet në mëyrë individuale nga secili prej nxënësve, diskutohet dhe në tabelë jepen si model përgjigjet më të mira.

Detyrë shtëpie: Gjeni në internet informacion mbi qytetërimet e hershme me elementet e mësuar në këtë temë.


TemA: QyTeTërimi i mesOPOTAmisë

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: në klasë

Objektivat:1. Të identifikojë në hartë shtrirjen gjeografike të Mesapotamisë së vjetër dhe disa nga

veçoritë e saj klimatike.2. të listojë sipas kronologjisë kohore momentet më kulmore në zhvillimin e qytet-shteteve

si Uruku, Babiloni etj .3. të analizojë disa nga vlerat e Kodit të Hamurabit.

Fjalët kyçe: Mesopotami (vend mes dy lumenjve),qytet-shtet, Kodi Hamurabit.mjeti: teksti historisë, internet, foto nga Babilonia, Kodi Hamurabit

Struktura Err

evokim: Kontroll i detyrës shtëpisë

Në orën paraardhëse nxënësve u është dhënë detyrë të hulumtojnë informacione mbi qytetërimet e hershme. Mësuesi aktivizon disa nxënës me dëshirën e tyre.Qëllimi i detyrës është të mbështesë njohuritë e tekstit duke i zgjeruar ato me kuriozitete, si p.sh territoret gjeografike ku u shtrinë këto qytetërime (luginat e lumenjve Nil, Eufrat etj).Zhvillimi administrative, ushtarak dhe kulturor i tyre. Në përfundim të kësaj etape mësuesi bën disa vlerësime mbi punët e dëgjuara.

realizimi i kuptimit:Mësuesi jep skemën e mëposhtme në tabelë dhe kërkon nga nxënësit të japin disa ide vetjake rreth saj.Çfarë lidhjesh logjike ju vijnë në mend kur shikoni këtë skemë:

1. Na kujtohen qytetërimet e hershme2. tigri dhe Eufrati janë lumenj3. Mesopotamia shtrihet midis tigrit dhe Eufratit. Pikërisht synimi i skemës është zbulimi nga

vetë nxënësit i etimologjisë së emrit Mesopotami.Më pas mësuesi bën edhe zbërthimin e ndërtimit të fjalës nga greqishtja.(meso - midis, potami –lum). Nisur nga shpjegimi i mësipërm, mësuesi kalon në teknikën e ditarit dypjesësh.

KoNCEPti aNaLiZaMesopotami shih shpjegimin e dhënë më sipër

Qytet - shtete

12 qytet shtete, me të njohurit Babilonia, Uruku etj popullsia akadët dh sumerët njësi të pavarura vetëqeverisëseZigurati si qendër e veprimtarisë ekonomike dhe sociale të qytetit

tigër Mesopotami Eufrat

Modele mësimore 31

Kodi Hamurabit

Hamurabi, sunduesi i Babilonisë,drejtues i Mesopotamisë së bashkuar.ai qeverisi deri në vitin 1750 pr.KLigjet i shërbenin të mirës së përgjithshme. ato përmbanin zbatimin e dënimeve tepër të përcaktuara dhe shmangnin vetëgjyqësinë.Prona private, gratë

Reflektim: Veprimtari praktike Pro dhe KundraNë tabelë shkruhet ligji i mëposhtëm nga Kodi i Hamurabit.

Në rast se shtëpia e porsandërtuar shembej dhe vriste pronarin, atëherë ndërtuesi dënohej me vdekje.

Klasa ndahet në dy grupe të cilët duhet të shprehin qëndrimin e tyre. Mësuesi nxit arsyetimin dhe sjelljen e argumentave.

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet për ligje të tjera nga Kodi i Hamurabit, që nuk janë përfshirë në tekstin tuaj mësimor. Mbi njërin prej tyre shkruani një ese të shkurtër me temën: Unë jam pro ose kundër këtij ligji.


TemA: QyTeTërimi eGJiPTiAN


Objektivat:1. Të identifikojë në hartë shtrirjen gjeografike të Egjiptit dhe disa nga burimet natyrore

bazë për zhvillimin e tij.2. të krahasojë elementet e ndërtimit të strukturës klasore, qeverisjes egjiptiane me ato të

qytetërimit mesopotamas.3. të japë disa arsye që çuan në fundin e një mbretërie të fuqishme si ajo e Egjiptit .

Fjalët kyçe: Nil,teokraci, faraonë, piramidë, dinasti mbretërore.mjeti: teksti historisë, internet

Struktura ErrEvokimi: Stuhi mendimesh

realizimi i kuptimit : Lexim i drejtuar

Mbështetur në leximin e tekstit që bëhet në mënyrë paraprake nga nxënësit, mësuesi e fillon shpjegimin pikërisht duke i shërbyer si elemente disa prej mendimeve të dhëna nga vetë ata në fazën e evokimit.a. Ç’është Nili? Lumi mbi të cilin u zhvillua Egjipti. Kjo përgjigje mund të shoqërohet me një

tjetër pyetje që zhvillon arsyetimin me natyrë krahasuese te nxënësit.

Nisur nga ky fakt çfarë të përbashkte vëreni me qytetërimin mesopotamas?

B. Faraon. a njihni ju ndonjë faraon? Çfarë dini për të? Pas kësaj përgjijgjeje mësuesi/ja duhet të japë një përkufizim të saktë dhe funksionet e faronit në dinastinë mbretërore.

Koncept i ri - teokracia si formë qeverisje. Elementet e rinj duhet të futen në skemën e stuhisë së mendimit duke e zgjeruar atë.Kështu vazhdohet me të gjithë konceptet deri sa mësuesi mendon se nxënësit kanë arritur t’i përvetësojnë ato në bazë të objektivave të vëna për orën e mësimit. Reflektim: Mbështetur në rubrikën Puno me skicën, nxënësit ndërtojnë në trajtën e piramidës strukturën klasore të Egjiptit të lashtë.

Detyrë shtëpie: rubrika arsyeto

Piramidë

deve

shkretëtirë

keopsfaraonë

nil

teokraci

Egjipt

Modele mësimore 33

Fletë pune modelstruktura e shoqërisë në egjiptin e lashtë

Studioni piramidën e shoqërisë në Egjiptin e lashtë dhe bëni një shpjegim të shkurtër për rolin dhe funksionet e tyre.

____________________________________________________________

_________________________________________________________________

__________________________________________________________________


____________________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________

_________________________________________________________________

Modele mësimore 35

TemA: FiLLimeT e QyTeTërimiT KiNeZ


Objektivat:1. Të identifikojë disa nga burimet natyrore që luajtën rol bazik në zhvillimin e qytetërimit

kinez.2. të krahasojë tiparet e dinastisë mbretërore kineze me dinastinë egjiptiane.3. të arsyetojë mbi vlerat e konfucianizmit si doktrinë në ndërtimin e marrëdhënieve

shoqërore e kulturore në Kinë e më gjerë.

Fjalët kyçe: lumi i Verdhë, lumi Jance, dinastia Xian, Zhao, Cin, Konfucmjeti: teksti historisë, internet

Struktura Err

evokimi: BashkëbisedimKjo etapë e orës së mësimit mund të ndërtohet në disa mënyra nisur nga niveli i klasës

dhe baza materiale e disponueshme. Në shkollat me internet mund të shfrytëzohet kabineti i informatikës. Me ndihmën e projektorit ose nëpërmjet disa slideve në Power Point, mësuesi shfaq disa pamje nga objektet identifikuese të Kinës, si p.sh Muri i Madh Kinez etj dhe u kërkon nxënësve të diskutojnë rreth tyre. objektet e zgjedhura mund të jenë të ndryshme, p.sh ornamente, figura nga filmi i pëlqyer për fëmijë Kung Fu Panda etj. Grumbullimi i këtyre njohurive ndihmon në thellimin e mëtejshëm të koncepteve të reja.

realizimi i kuptimit: shpjegimKu u zhvilluan qytetërimet e hershme egjiptiane, mesopotamase nga pikëpamja gjeografike? ideja e kësaj pyetjeje është të zbulojë nga nxënësit faktin se janë qytetërime që kanë të përbashkët zhvillimin në brigjet e lumenjve.Pas kësaj përgjigjeje mësuesi i drejtohet hartës. Në mungesë ë saj punohet me hartën e tekstit.Shkruhen në tabelë lumenjtë kryesorë që shërbyen si burime natyrore për zhvillimin e qytetërimit kinez 1- Hang –he, 2- i Verdhë, 3- Jance.

Lexim i drejtuar:Mësuesi ndërton në tabelën e mëposhtme në dërrazën

e zezë. Për të udhëhequr nxënësit në punën e tyre jepen konceptet në të djathë dhe kërkohet që gjatë leximit nxënësi të bëjë një shpjegim të shkurtër me fjalët e tij.


KoNCEPti SHPJEGiMi

Dinasti Qeverisja realizoj nga dinastia mbretërore Xian,Shang, Zhao, Cin.

Kushtet e rënies së dinastisë Dështimi në mirëmbajtjen e sistemit të ujit, në mbrojtjen e vendit

arritjet dinastisë Klasa e burokratëve për administrim, bashkimi perandorisë, Muri i Madh.

Konfuci Studioi moralin dhe përcaktoi rregullat në 5 drejtime kryesore

Reflektimi: Punë e pavarurPunohet me rubrikën Puno me tabelën.Në përfundim të plotësimit të tabelës mësuesi duhet të ndalet gjerësisht në tërheqjen e mendimit të vlerave të mësimeve morale të Konfucit, duke kërkuar nga nxënësit të arsyetojnë.

Detyrë shtëpie: Shkruani një ese nisur nga parimi i Konfucit: “Babai është përgjegjës për sjelljen e mirë apo të keqe të fëmijëve”.

Modele mësimore 37

TemA: PrOJeKT KërKimOr- QyTeTërimeT e LumeNJVe

Kohëzgjatja: 2 orëVendi zhvillimit: Biblioteka e shkollës, ose një sallë me përmasa më të mëdha se klasa.

Objektivat:1. Të dallojë sipas kronologjike kohore dhe veçorive gjeografike qytetërimet e hershme.2. të bëjë kërkime mbi të përbashkëtat dhe dallimet që patën gjatë zhvillimit këto qytetërime.3. të arsyetojë mbi vlerat e qytetërimeve në zhvillimin e mëtejshëm të historisë njerëzore.Fjalët kyçe: lumenj, qytetërime, dinastimjeti: teksti historisë, internet, albume fotografikemetoda: Punë në grup

Për ndërtimin e këtij projekti mësuesi duhet t’i fillojë përgatitjet paraprakisht në orët e mëparshme.Klasa ndahet në 4 grupe, ku secili grup përfaqëson një prej qytetërimeve të studiuara.Grupi i parë: Qytetërimi mesopotamasGrupi i dytë: Qytetërimi egjiptianGrupi i tretë: Qytetërimi indianGrupi i katërt: Qytetërimi kinez

Qëllimi i projektit : aftësimi i nxënësve në punë kërkimore të pavarur, familjarizimi me përdorimin e mjeteve multimediale, nxitja e pasionit për lëndën e historisë.V.o rekomandohet duke pasur parasysh gjithmonë nivelin e klasës që projekti, t’i kalojë caqet e njohurive të tekstit, duke eleminuar përsëritjen. të bazohet në sjellje ne kurioziteteve dhe në mënyrë të veçabtë të nxitë te nxënësit dëshirën për kërkim dhe mendim të pavarur. Nisur edhe nga mosha e nxënësve më poshtë po japim modelin për një grup, p.sh projekti mbi Egjiptin.Përshtashmëria në veshje:Djemtë mund të përdorin bluza të gjata me simbole të egjiptit, kurse vajzat fustane po ashtu shumëngjyrëshe. Një nga arritjet më të rëndësishme të egjiptianëve ishte ndërtimi i piramidave. Ndërtimi i një piramide në miniaturë, me materiale didaktike të përdorshme nga nxënësit do të ishte një ide interesante. Jo vetëm përsa i përket nxitjes së punës krijuese, por edhe aftësimit të nxënësve për të bërë punë në grup.Krijimi i një hieroglifi: Duke shfrytëzuar internetin nxënësit mund të shkarkojnë papiruse të thjeshta. Një tjetër mundësi është shfrytëzimi i objekteve të ngjashme që mund të jenë blerë nga familjet e tyre, gjatë udhëtimeve të mundshme në Egjipt. Pasi nxënësi të jetë njohur me strukturën e një papirusi, bazuar në një alfabet të gatshëm po të shkarkuar nga interneti mund të shkruajë në një faqe letre që imiton papirusin emrin e tij, të vendosë figura me një simbolik të caktuar etj.Krijimi i një mumje: Ballsamosja është një veprimtari intersante. Duke zgjedhur një shpend ose një kafshë të vogël shtëpiake, kjo veprimtari mund të zhvillohet me ndihmën e mësuesin e biologjisë. Është pak e vështirë por ngjall tepër kureshtje te nxënësit.Krahas veprimtarive të mësipërme, nxënësit mund të sjelli paraqitje në Poëer Point me piktura nga Egjipti i vjetër dhe nga ditët e sotme.Nxënësve që kanë patur mundësinë të udhëtojnë në Egjipt mund tu kërkohet të bëjnë përshkrime të shkurtra. Secili grup pune duhet të synojë të përfaqësojë vlerat e qytetërimit që i përket.Mësuesi duhet të jetë i kujdesshëm gjatë vlerësimit duke vlerësuar çdo kontribut individual.


TemA: bANOrëT e LAsHTë Të bALLKANiT


Objektivat:1. Të identifikojë banorët e lashtë të Ballkanit .2. të tregojë në hartë vendbanimet e këtyre banorëve sipas bashkësive që u përkisnin

(helenë, ilirë etj).3. të japë për secilin grupim banorësh veçori dalluese dhe përbashkëtat mes tyre .

Fjalët kyçe: bashkësi, paganë, autoktonë, trakishte, indoeuropianë, palafitemjeti: teksti historisë, internet, Encarta 2012 etj.

metoda: err

evokim: bashkëbisedimMësuesi mund ta nis orën e mësimit me një pohim të natyrshëm: Ne jemi banorë të Gadishullit Ballkanik dhe të parët tanë kanë banuar këtë që prej epokës së gurit.Pohimi ka dy elemente: zonën gjeografike dhe lashtësinë. Më tej mësuesi mund të tërheq vëmendjen më pyetjen: Cilët janë fqinjët tanë? Ndërtohet një skemë e thjeshtë, këtu po jepen disa shtete fqinje të tjerat plotësohen në klasë.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshJepet tabela e mëposhtme ku kemi konceptin në njërën kolonë dhe shpjegimin në kolonën tjetër. Plotësimi i kësaj tabele bëhet pasi nxënësit kanë bërë leximin e njohurive të reja në tekst.

Gadishulli Ballkanit

Shqipëria

Maqedoni

Greqi

Serbët

Modele mësimore 39

KoNCEPti SHPJEGiMi

Fillimi mijëvjeçarit ii pr.KGrupe të ndryshme popullsish baritore të ardhura nga stepat e Lindjes u vendosën në këtë zonë.

Palafitet Vendbanimet e para të këtyre bashkësive.Bashkësitë ilirët, helenët, trakët, maqedonasit

ilirët

Koha e formimit gjatë mijëvjeçarit ii dhe i pr.K. Vendndodhja pjesa perëndimore e gadishullit Ballkanik.Fiset enkeleasit, taulantët, ardianët, dardanët, dasaretët, molosët, thesprotët, kaonët.aktivitetet: bujq, blegtorë, zejtarë e lundërtarë të zotë.

Helenët

Në fund të mijëvjeçarit ii pr.K. nga përzierja e popullsisë së ardhur nga veriu me atë vendëse parahelene ndodhi procesi historik i formimit të etnogjenezës së grekëve.Në mijëvjeçarin i pr.K u krijuan qytet –shtetet dhe gjuha. Greqishtja e vjetër është një gjuhë indoeuropiane me një histori të dokumentuar prej 3400 vjetësh.

Maqedonasit

Popullsi me prejardhje indoevropiane.Kufizohej me Greqinë antike në jug, në lindje me trakinë, perëndim me Epirin.aktiviteti: bujqësiaShteti u krijua në shek Vii pr. K.

trakët

Shtriheshin në pjesën lindore të Ballkanit.Popullsi autoktone me origjinë indoeuropiane.aktivitetet: tregëtia.Nuk ka dokumente të shkruara të gjuhës trake.

Reflektim: Punë e pavarurShkurtimisht bëni një përshkrim të shkurtër të të parëve tanë ilirëve.

Detyrë shtëpie: Gjeni fakte që mbështesin tezën se të parët tanë ilirët janë autoktonë.


TemA: PerANDOriA PersiANe


Objektivat:1. Të ilustrojë në hartë shtrirjen e gjeografike të Perandorisë persiane.2. të listojë disa nga arritjet më të spikatura të kësaj perandorie dhe të përcaktojë veçoritë

e saj në qeverisje.3. të arsyetojë mbi lulëzimin dhe rënien e perandorisë duke analizuar faktorë të veçantë.

Fjalët kyçe: provinca, korrierë, pushtim, sistemi rrugormjeti: teksti historisë, hartë

metoda: err

realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar Hapi i parë: Mësuesi kërkon nga nxënësit të studiojnë me kujdes hartën e shtrirjes së perandorisë persiane. Pas vëzhgimit të hartës, nisur nga njohuritë e mëparshme, mbi zhvillimin e qytetërimeve në brigjet e lumenjve mësuesi hedh për diskutim pyetjen: a mendoni nisur nga vëzhgimi në hartë se perandoria persiane u zhvillua në brigje lumenjsh?Hapi i dytë: Plotësimi i tabelës së njohurive të reja në formë diagrame sipas kronologjisë dhe arritjeve. Më poshtë po japim skemën e qeverisjes. Po të njëjtën skemë ndërtojmë edhe për arritjet dhe disfatat ose mund t’i listojmë duke bërë një ditar dy pjesësh me ndihmën e komentit.

Perandoria perse - Mbreti

qeverisja mbështeste tolerancën

popullsisë joperse i lejohej gjuha e saj

23 provinca guvernatore

zgjidheshin me pëlqimin e popullit

rriste besimin në qeverisje

Duhet te shlyente detyrimet: taksa etj.

Modele mësimore 41

arritJa arSYEtiMi

trasnporti rruga Mbretërore lidhi territoret e azisë së Vogël me territoret e gjirit Persik.

komunikacionizhvilloi sistemin postar shtetëror ku shërbenin korrierët për marrjen dhe lënien e dërgesave

tregtia zhvillimi u ndikua nga përdorimi monedhës dhe masave të njëjta të peshës

Disfatat

Punë e pavarur me tekstinKlasa ndahet në grupe sipas nivelit.Grupi i parë punon me rubrikën e librit Përcakto. Grupi i dytë me rubrikën argumento.Grupi i tretë me rubrikën arsyeto.Në përfundim të kryerjes së detyrave lexohen disa prej përgjigjeve. Vlerësohen përgjigjet duke u motivuar dhe evidentuar në mënyrë të veçantë anët pozitive.

Detyrë shtëpieBëni kërkime në internet mbi betejën e Darit të Madh në Greqi (në vitin 490 pr.K)


TemA: GreQiA VJeTër


Objektivat:1. Të identifikojë qytetërimet e para greke.2. Të periodizojë qytetërimet duke pasqyruar fillesat, kulmet dhe rënien e tyre.3. të krahasojë sipas elementeve dhe tipareve të përmbatjes këto qytetërime duke vënë në

dukje të përbashkëtat dhe dallimet.

Fjalët kyçe: Kretë, Peleponezmjeti: teksti historisë, hartë, internet

Hapi i parë: Kontroll njohurish me pyetje të shpejta

• Në cilat fusha qytetërimi egjiptian i dha qytetërimeve të tjera dhe në vazhdimësi shoqërisë njerëzore përfitimet më të mëdha nga?

• Pse progresi në sistemin e shkrimit konsiderohet si një përfitim i ndërsjelltë?• Jepni shembuj qytetërimesh ku besimi fetar pësoi progres.

realizimi i kuptimit - Harta e të menduarit

Mësuesi ju drejton nxënësve pyetjen: Shikoni hartën e paraqitur në libër të qytet –shteteve greke.Çfarë dini rreth tyre? Këtu mund të përfshihen një sërë njohurish: mite, monumente kulture etj.

Punë në tabelën e zezëPërsëri mësuesi mund ta zhvillojë këtë veprimtari me ndihmën e një pyetjeje: Këto qytetërime u shkatërruan. Pse? Nisur nga filma të ndryshëm, apo lexime për fëmijë mund të jepen disa arsye si lufta, kushtet atmosferike etj.Faktorët e sqaruar saktë shkruhen në tabelë nga mësuesi.

1. Efektet shkatërrimtare të dukurive natyrore, si tërmetet, shpërthimi i vullkaneve, përmbytjet e mëdha, si dhe efektet e sëmundjeve epidemike.

2. Luftërat e herëpashershme ndërmjet popullsive të ndryshme me efekte shkatërrimtare të pasurive dhe humbje jetësh njerëzore.

Diagrami Venit: Të flasim për qytetërimin e Kretës dhe qytetërimin MikenasZgjidhet kjo teknikë sepse këto dy qytetërime kanë të përbashkëtat dhe dallimet e tyre.

Qyteterimi grek

Kulture

Monument

Mikena/Kret

Modele mësimore 43

KretaKoha 1700 -1400 pr.KQyteterimi u quajt minokMbreti MinosPerpunimi bronzitPunimi i ullishtave dhevreshtaveEksportonin vaj/vereishin lundertareNdertonin pallatet, pallatii Knosit

mikemikenaShtrihej ne gadishullin e PeleponezitKoha 1300 -1100 pr.KQyteterimi mikenas ju neshtrua luftera te fuqishme, si p.sh lufta e trojes

Reflektimi: Minitest1. Qytetërimi grek së bashku me qytetërimin romak janë quajtur qytetërime klasike. V G

2. Plotëso vendet bosh. Në rënien e qytetërimeve të para greke ndikuan _______________ dhe ____________________________

3. Qytetërimi i Kretës e mori emrin nga: a. agamemnoni; b. Minosi;c. akili

4. Qytetërimi mikenas ra si pasojë e luftërave me : a. persët, b. trojanët, c. spartanët


TemA: ATHiNA. FiLLimeT e DemOKrACisë


Objektivat:1. të ndërtojë një piramidë me klasat dhe shtresat e popullsisë së athinës.2. të dallojë format e qeverisjes së athinës dhe tipat e organeve qeverisëse.3. Të arsyetojë përse demokracia athiniote kishte karakter të kufizuar.4. të shpjegojë disa nga reformat e reja të Klistenit.

Fjalët kyçe: polisi, akropol, reformat e Solonit, aeropagu, azhonde, këshilli 400, 500, strategëmjeti: teksti historisë, hartë, internet, foto nga udhëtime në Greqi

Struktura Err

evokimi: Hartë mendimi Mësuesi shkruan në tabel akropol dhe kërkon nga nxënësit të plotësojnë hartën e mendimit.Në këtë fazë mësuesi duhet tu japë mundësi nxënësve të flasin rreth Akropolit, në mënyrë të veçantë ata nxënës që e kanë vizituar atë.

realizimi i kuptimit: Punë e udhëhequrMësuesi ju kërkon nxënësve të lexojnë pjesën reformat e Solonit.

Klasa ndahet në tre grupe.

Grupi i parë në përfundim të leximit ndërton një piramidë të ndarë në shtresa ku do të vendosë klasat e popullsisë së athinës.

Grupi i dytë harton skemën hierarkike të organeve qeverisëse

Grupi i tretë liston shkurtimisht reformat e Solonit. 1. Krijimi i këshillit të 400…2. anullimi i borxheve të të varfërve dhe nxjerrja

jashtë ligjit skllavërisë.3. Ndarja e qytetarëve në klasa…etj

athinë

Greqi

akropol

Monumente

Lashtësi

Dëshmi historike

aristokratët, zotërues të mëdhenj të tokave

Demos (tregtare, artizanë, fshatarë)

Skllevërit

Modele mësimore 45

Mësuesi ndërton vetë skemën mbi reformat e Klisenit dhe ndalet në përmirësimet që sollën këto reforma.

Reflektimi: Jepni mendimin tuaj Çfarë elementesh mendoni se demokracia e ditëve të sotme ka trashëguar nga fillimet e demokracisë athioniote?Nisur nga këto elemente tregoni se cilët prej tyre ju mendoni se duhet të përmirësohen dhe përse.

asambleja Popullore• organi më i lartë

ligjvenes dhe qeverises

asambleja Popullore• Keshilli i 500• Perfaqesuesit ne kete

organ ishin te zgjedhur• Keshilli nuk formohej

mbi ndarjen ne 4 klasa.• Strateget• E drejta e popullsise

për tu zgjedhur

Struktura• Athina ishte e ndare

në 10 distrikte• Çdo rajon zgjidhte 50

perfaqesues


TemA: sPArTA


Objektivat:1. Të identifikojë shtrirjen gjeografike në hartë të Spartës dhe shtresat klasore që u formuan

në të.2. të krahasojë format e qeverisjes së Spartës me format e njohura të athinës, duke vënë

në dukje të përbashkëtat dhe dallimet.3. të diskutojë rreth edukimit spartan dhe vlerave që ai mbarte në shoqërinë spartane.

Fjalët kyçe: spartanë, perik, iliot, oligarki, edukatë spartanemjeti: teksti historisë, hartë, internet, romani për fëmijë Spartaku

Struktura Err

evokim: stuhi mendimiOra e mësimit mund të nis me një pyetje mbi librin për fëmijë Spartaku ose realizimin e filmit mbi figurën e Spartakut. Mbi bazën e kësaj pyetjeje ndërtohet një diagram si më poshtë:

realizimi i kuptimit: Diagrami VenitFillimisht mësuesi tregon në hartë shtrirjen gjeografike të Spartës. Shënon kohën e formimit të saj si polis (qytet) vitet 600 pr.K.Listohen në tabelë çështjet që do të trajtohen si dhe veçoritë për to:1. struktura klasore e spartësa. Spartanët Pronarë Qeveritar Ushtarak

b. Perikët Zejtar tregtar të vegjelc. ilotët Skllever të shtetit

Luftetar

Spartaku

trimme shume

bema

Modele mësimore 47

2. Qeverisja

3. edukimi spartanÇfarë synonte edukimi spartan?1. përgatitjen e spartanëve si luftëtarë të fortë fizikisht2. të guximshëm në veprimet ushtarake3. tepër të disiplinuar

Reflektimi:Punë e pavarur me rubrikën Puno tabelën.Nxënësit punojnë me tekstin. Në përfundim të plotësimt të tabelës, një nxënës i zgjedhur në tabelë paraqet detyrën para klasës.Mësuesi duhet të tregojë kujdes në shpjegimin e koncepteve mbi format e qeverisjes.

Detyrë shtëpie: Shkruani një ese argumentueseEdukimi spartan është një edukim i duhur/ i gabuar.

Qeverisja në Spartë

oligarkia

Këshilli pleqve

5 mbikqyrës

2 mbretër me funksione

ushtarake/fetare

asambleja qytetare

e spartanëve

60 anëtarë


TemA: ePOKA e PeriKLiu


Objektivat:1. të listojë disa nga zhvillimet e sukseshme nën qeverisjen e Perikliut.2. të shpjegojë përse refomat e ndërrmara nga Perikliu forcuan demokracinë e athinës.3. të diskutojë rreth rolin që luajtën reformat në qeverisje në jetën e përditshme.

Fjalët kyçe: epoka e artë, Perikliu, demokraci e drejtëpërdrejtë, dallime klasoremjeti: teksti historisë, hartë, internet

Struktura Err

evokimi: Harte e te menduaritMesuesi shkruan në tabelë titullin e mësimit: epoka e PerikliutU kerkon nxënësve të japin disa mendime që ata mendojnë se mund të përfshijë kjo temë mësimi

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshNë fazën e parë për një periudhë 5-10 minuta nxënësit bëjnë një lexim të shpejtë të çështjeve kryeore të mësimit. Për secilën çështje mësuesi në tabelën e ndërtuar ka vendosur konceptin bazë dhe kërkon nga nxënësit të plotësojmë pjesën e shpjegimit me një interpretim vetjak.

KoNCEPti SHPJEGiMi

PerikliuQeverisi athinën në vitet 460-429 pr.K dhe u zgjodh 15 herë në qeverisje

Epoka e artëU shënuan suksese në kulturë, arkitekturë, qeverisja ishte shumë e efektshme

Demokracia e drejpërdrejtë Në qeverisje marrin pjesë të gjithë qytetarëtDallime klasore Diferencimi shtresave, roli inferior i gruas

Disa pika të tjera që mund të trajtohen në formën e bashkëbisedimit me nxënësit janë:Si u shpreh efektshmëria e qeverisjes së Perikliut në jetën e përditshme?• Qeveria merrte në mbrojtje punën dhe pronën private• U bë kujdes nga teprimet në jetë• Skllevërit kishin të drejtë të fitonin lirinë

Epoka e Perikliut

udheheqës

athine

periudhë historike

qeverisje

Modele mësimore 49

• Arsimi konsiderohej si kusht i domosdoshëm për të qenë “qytetar i mirë”• Qeverisja nxiste diskutimet dhe vlerësimet për politikën e artin.

Reflektim: Punë e pavarurPlotësoni skemën e mëposhtme mbi qeverisjen demokratike të athinës

Detyrë shtëpie:Bëni një shkrim të shkurtër me natyrë krahasuese mes demokracisë së athinës dhe demokracisë së sotme. Merrni mendimin e një të rrituri për çështje të cilat nuk i kuptoni.

Asamblea

Kush e përbënte

Funksionet

organet e tjera që vareshinnga asamblea


TemA: LuLëZimi i KuLTurës

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: Biblioteka e shkollës/ salla e senatit

Objektivat:1. Të renditë disa nga figurat kryesore që kontribuan në zhvillimin e kulturës dhe dijes në

Greqinë e Vjetër.2. të përmendë emra veprash madhështore në arkitekturë e art.3. të arsyetojë rreth vlerave që sollën në lulëzimin e kulturës qëndrimet e moderuara të

përfaqësuesve të shquar të antikitetit grek.

mjeti: teksti historisë, hartë, internet, albume fotografike, paraqitje në Poëer Point

Hapi i parë: PrezantimNë varësi të bazës materiale të grumbulluar nga nxënësit ose mësuesi si dhe mjeteve si kompjuter/ projektor bëhet një prezantim i shkurtër i figura të shquara të antikitetit me foto dhe shënime përkatëse për fushat e veprimtarisë. Ja modeli:

Në slide jepen gjithashtu përshkrime të shkurtra mbi idetë themelore të dijetarëve

Modele mësimore 51

Po kështu veprohet edhe për çështjet e kulturës së përgjithsme dhe artin e kulturën.Në mënyrë të veçantë për këto çështje mund të shfrytëzohen me sukses faqet e internetit.

Hapi i dytë: Punë e pavarurNxënësit plotësojnë rubrikën Puno me tabelën. Më pas ata diskutojnë rreth dijetarëve, arritjeve të tyre dhe faktin që ata vazhdojnë të jenë figura që njihen deri sot.Me sukses këtu mund të punohet me teknikën turi galerisë, duke i nxitur nxënësit të sjellin pamje të akropolit në athinë. Me interes janë fotot e nxënësve që kanë pasur mundësinë të vizitojnë akropolin.

Detyrë shtëpie: Shkrim i lire Përshtypje nga akropoli


TemA: mAQeDONiA e LAsHTë


Objektivat:1. Të identifikojë në hartë shtrirjen gjeografike të Maqedonisë së Lashtë.2. të tregojë arritjet e mbretërisë maqeodanase me në krye Filipin.3. Të diskutojë mbi figurën Aleksandrit të Madh si strateg ushtarak i lavdishëm në historinë

e njerëzimit.

Fjalë kyç: Filipi, falanga, aleksandri i Madhmjeti: teksti i historisë, hartë, fragmente nga filmi Aleksandri i Madh

Struktura Err

evokimPër të realizuar këtë fazë të orës së mësimit mësuesi mund të përdorë disa teknika. Njëra prej tyre mund të jetë ajo e përdorimit të mjeteve vizive, një video projektor me fragmente nga Youtube i fragmenteve nga filmi The Great Alexander.Një tjetër menyrë është ajo e nxitjes së nxënësve të ndërtojnë lidhjet mes emrave të dhënë nga mësueisi si pjesë e pemës gjeanologjike.Filipi Aleksandri Limbiadha maqedoni

Mësuesi i drejtohet klasës: Shikoni hartën. Ku shtrihej Maqedonia e Lashtë?• Pozicioni gjeografik- në veri të Greqisë.• Koha e zhillimit të mbretërisë – viti 329 pr.K.• Filipi dhe mbretërimi i tij- 328- 336 pr.K. • Karakteristikat e mbretërimit të Filipit: organizoi ushtrinë me mëyra të reja luftimi; krijoi

falangën (ndërthurrje e këmbësorisë me kalorsit) etj

• U shpall mbret në moshën 20 vjeçare.• Pati si mësues Aristotelin• Admironte kulturën greke.• Udhëhoqi fushatat kundër Persisë dhe në vitin 331 pr. K. vendosi kontrrollin mbi ish Perandorinë Persiane

• Realizoi pushtimet në Indinë e Veriut.• U bë sundimtari i perandorisë më të madhe që kishte ekszistuar.• Për të mbajtur të bashkuar perandorinë Aleksandrin e ndihmuan 2

faktorë: a. ndërtimi i qyteteve të reja (rreth 70) b. mbajtja parasysh dhe respektimi i vlerave dhe qyteterimet e tjera.

• Vdiq në moshën 32 vjeçare.

aLEKSaNDri i MaDH

Modele mësimore 53

Reflektim: Minitest1. Qarko alternativën e saktëMaqedonia e Lashtë shtrihej në Veri: a. të Greqisë; b- Shqipërisë, c- Bullgarisë

2- Filipi mbretëroi ____________________________________________________3. Shëno i vërtetë i gabuara. aristoteli ishte mësues i aleksandrit të Madh V Gb. aleksandri pushtoi vetëm indinë e Veriut V Gc. aleksandri krijoi perandorinë më të madhe V G4. Për të bashkuar perandorinë aleksandrin e ndihmuan dy faktorë

a.__________________________________________________________________

B.__________________________________________________________________


TemA: rePubLiKA rOmAKe


Objektivat:1. Të identifikojë kushtet gjeografike dhe historike të lindjes së Republikës Romake.2. të tregojë dallimin mes republikës dhe monarkisë duke vënë në dukje tiparet e secilës.3. të diskutojë mbi luftrat punike dhe rezultatet e tyre.

Fjalë kyç: latinë, etruskët, patricët, plebenjtë, senati, Kartagjena, Hanibali, luftrat punikemjeti: teksti i historisë, hartë, foto, internet

Struktura Err

evokimi: stuhi mendimiNë fazën e parë të orës së mësimit përdoret teknika brainstorming (stuhi mendimi). Për këtë mësuesi ndërton një diagram të ngjashme si në figurë në tabelë, ku në qendër shkruan Roma dhe kërkon mendimin e nxënësve rreth saj.

Diagrami mund të shtohet me elemente të tjera si me monumentet e njohura të kulturës etj.Po në këtë fazë mësuesi plotëson njohuritë e nxënësve me elementet e më poshtëm:1. Roli i pozitës gjeografike në zhvillimin e Romës (është i nevojshëm një krahasim me

Greqinë)2. Epoka kur Roma filloi të zhvillohej; a- vitet 700 pr.K vendosen latinët; b- vitet 600 pr.K

vendosen etruskët.3. Zhvillimet në art, ndërtime, artizanat.

realizimi i kuptimit Mësuesi shkruan në tabelë fjalën republika. Përballë saj vendos Monarki. Nxënësit kanë njohuri mbi monarkitë, sepse i kanë trajtuar në mësimet e para. Në klasat me internet ose me ndihmën e një fjalori enciklopedik nxënësit gjejnë përkufizimin për republikën. Ky përkufizim i saktë vendoset në tabelë.Etimologjia e fjalës republik - las republica - punë publike, formë qeverisje ku drejtonin të zgjedhurit

Hapi i dytë: Shpjegim i strukturës së shoqërisë romake

roma

legjenda e formimit të saj

e ndërtuar në shtatë kodra

koloseu

itali

Modele mësimore 55

Struktura e shoqërisë

romake

Shoqëria

Patricët

aristokratët/Pronarët e mëdhenj të tokave

tregtarët e mëdhenj/qeveritarët

artizanët/ fshatarët/ tregtarët

Plebejtë

Si evoluoi qeverisja në romë: patricët plebenjtë REPUBLIKASi qeverisej republika dhe organet e saj: nuk qeverisej nga DiNaSti MBrEtËrorE.

Secili prej elementeve të paraqitur në diagramë duhet të trajtohet me kujdes nga mësuesi dhe paralelisht të bëhet krahasimi me monarkitë.Hapi i tretë: Luftërat punike.Çfarë ju sjellin në mendje emrat: Kartagjena/ Hanibali/ roma?Pyetjet që mësuesi mund të shkruaj në tabelë për të nxitur kureshtjen e klasës janë: 1. Cili ishte roli i ushtrisë në romën e Lashtë?

2. Pse romës ju desh të përballej me Kartagjenën3. Sa luftëra punike u zhvilluan?4. Si përfunduan luftërat punike?

ReflektimNxënësit punojnë me rubrikën e tekstit Puno me tabelën

Detyrë shtëpie:Bëni një arsyetim të shkrutër mbi arsyet që e shtyn romën të niste luftërat punike dhe rezultatet e tyre.

SENati 300 anëtarë

Debatonte dhe miratonte ligje

qeveria dhe ushtria ishin në duart e dy patricëve - KONSUJ

kohëzgjatja e KONSUJVE një vit

SENatorËt zgjidheshin nga patricët

aSaMBLEJa - 107 zyrtare / tribune


Konsull

Si QEVEriSEJ roMa?Përshkruani shkurtimisht figurat.

rePubLiKASenati

Çezari

PlebePatrici

PerANDOriA

AsAmbLeJAQYtEtarËt E roMËS – PLEBEJtE DHE PatriCËt VotoNiN NË aSaMBLE PËr KONSULLIN, GJYKATËSIN DHE MAGJISTRIN.

Fjalë kyçe:

Perandori _____________________________Perandor _____________________________republik _____________________________Senat _____________________________Senator _____________________________Qytetar _____________________________asamble _____________________________Konsull _____________________________Magjistrat _____________________________Gjykatës _____________________________

Magjistrat

Gjykatës

Modele mësimore 57

TemA: PerANDOriA rOmAKe


Objektivat:1. të tregojë çfarë përfaqësonte epoka e augustit.2. të diskutojë mbi reformat e augustit.3. Të krahasojë dhe analizojë sipas rolit që luajtën figuart e njohura të perandorëve të Romës,

august, tiberi, Kaligula, Neron.

Fjalë kyç: epoka e augustit, reforma, mjeti: teksti i historisë, internet

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar në grupSecili grup do të ketë detyrë të bëjë leximin dhe plotësimin e skemës së koncepteve për nga një çështje të mësimit.Grupi i: Epoka e augustitGrupi ii: reformat e augustitGrupi iii: Perandorë të mirë dhe këqinjPër secilin grup mësuesi ka parapërgatitur disa pyetje ndihmëse mbi të cilat do të ndërtojnë skemat.

Grupi i parë: 1. Kush ishte augusti?; 2. Në cilin vit u pranua si perandor me gjithëpushtet?; 3. Çfarë faktorësh e favorizuan gjendjen në pushtet të tij? 4. Cilat ishin disa nga cilësitë që e karakterizuan augustin?

Grupi i dytë: 1. Listoni fushat ku Augusti ndërrmori reforma (p.sh ushtria); 2. Çfarë përfitonin pjesëmarrësit në ushtri dhe si ndryshoi ajo? 3. Në cilat fusha pati sponsorizime dhe si ndikuan ato? 4. Cilat vlera u propoganduan në lidhje me familjen?

Grupi i tretë- 1. Çfarë ndodhi pas vdekjes së augustit? 2. Cilët janë disa nga perandorët që drejtuan romën pas augustit?; 3. Pse themi se roma është drejtuar nga perandorë të “mirë” dhe të “këqinj”?Në përfundim të punës në grup, mësuesi dëgjon nga një përfaqësues. Gjatë kohës së përgjigjeve duhet të sqarohen të gjitha konceptet që nxënëist i kanë trajtuar në mënyrë jo të plotë ose i kanë lënë jashtë trajtimit.

Reflektim: Minitest1. august do të thotë “ i hyjnishëm dhe madhështor” V G2. oktaviani nuk u favorizua nga gjendja pas luftërave gjatë sundimit të tij V G3. Plotësoni vendet bosh me cilësi të augustit si shtetaraugusti u tregu shtetar ________________dhe i ________________.4. Listoni fushat ku augusti kreu reforma a. ushtri, b._____________, c.________________, d._____________


5. Në tabelë vendosni në bazë të njohurive dy emra perandorësht të “mirë” dhe dy emra perandorësh të “këqinj”. Për nga një përfaqësues jepni një shpjegim të shkurtër pse janë konsideruar të mirë dhe të këqinj.

i mire i keqaugusti Kaligula

Perandoria romaketë gjitha fjalët e theksuara me të zezë janë fjalë kyçe. Lexoni tekstin dhe provoni t’ju jepni përgjigje pyetjeve që i pasojnë tekstet. romakët pushtuan shumë vened. Këto vende u bënë pjesë e Perandorisë. Meqë perandoria pati një shtrirje shumë të madhe ishte shumë e vështirë që që të gjitha vendimet të merreshin në romë. Në mënyrë që romakët të kishin kontrollin mbi gjithë perandorinë këto vende ishin të drejtuara nga guvernatorët. Zonat e drejtuara nga ata u quajtën provinca. Britania ishte një provincë e Perandorisë romake.

Pyetje1. Çfarë ishte një provincë?2. Përse romakët kishin guvernatorë?

Çdo provincë drejtohej në të njëjtën mënyrë. Një senatori i kërkohej të kryente rolin e guvernatorit. Ky njeri kishte një numër të caktuar detyrash për të kryer. ai duhej: të ruante qetësinë, të sigurohej për mbledhjen e taksave, të të luante rolin e një gjyqtari, të kontrollonte këshillin e qytetit dhe të zgjidhte mosmarrëveshjet. Për të kryer të gjitha këto ai ndihmohej nga mbledhësi taksave, ushtria. Në disa vende prijësit lokal apo mbretërit do të lehojeshin të ndihmonin në drejtimin e krahinës

Pyetjet 1. Kujt i kërkohej të bëhej guvernator?2. Çfarë punësh duhet të kryente një guvernator?3. Kush duhet të ndihmonte një guvernator në drejtimin e krahinës?

Fjalë kyçePushtim: Një vend që është sulmuar dhe në përfundim të luftës është pushtuar.Perandori: Një grup vendesh të udhëhequra të gjitha nga i njëjti mbret ose perandor.

Guvernatorë: Njerëz që kujdesesh për drejtimin e një krahinë sipas ligjeve të qeverisë Provinca: Zona të caktuara që janë nën kontrollin e guvernatoritmosmarrëveshje: Mosmarrëveshja lidhet me një argument. Kur njerëzit dështojnë në argumentim kemi një mosmarrëveshje

Modele mësimore 59

TemA: LiNDJA e KrisHTërimiT


Objektivat:1. të listojë faktorët që ndikuan në lindjen krishtërimit.2. të diskutojë rreth mënyrës së organizimit të besimit të krishterë.3. të arsyetojë mbi anët pozitive dhe negative që solli përhapja e besimit në shoqëri.

Fjalë kyç: mesia, ungjinj, bashkësi të krishtera, Jezu Krisht mjeti: teksti i historisë, internet, bibla

Struktura Err

evokim : Hartë të menduariMësuesi shkruan në tabelë: Besimi i Jezu Krishtit dhe u kërkon nxënësve që në një hark kohor 10’ të japin sa më shumë fjalë që kanë lidhje me këtë koncept.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshMbështetur në faktin që disa njohuri janë të dëgjuara nga nxënësit në rrethet familjare apo të lexuara në bibla të përshtatura për moshën e tyre nxënësve ju kërkohet të lexojnë mësimin dhe të plotësojnë tabelën e mëposhtme.

KoNCEPti SHPJEGiMi

perënditë njerëzit me ndihmën e tyre shpjegonin dukuritë e natyrës.

Faktorët që çuan në lindjen e besimit të krishterë

1. Lindja e vështirësive të njëpasnjëshme në sigurimin e jetesës së përshtatshme e të mirë.

2. Zhvillimi i njëpasnjëshëm i luftërave që sillnin shkatërrime e humbje jetësh njerëzore.

3. Qeverisja që ushqehej nga motive korruptive të përfitimeve të ngushta e që merrte nëpër këmbë të drejtat e liritë e popullsis.

Nazaret

Mesia

Ponc Pilati

ShpetimtariJeruzalem

Bibel

apostuj

Besimi\Jezu

Krishti


Mesia Shpëtimtari hyjnor që predikohej nga hebrejtë. Mesia u lidh me Krishtin.

Jezusi Lindi në Nazaret. Kërkonte nga njerëzit të tregonin dashuri ndaj zotit

apostujt Nxënës të Krishtit që vazhduan predikimet e tij.

Bashkësi të krishtera Misioni i Pavlit dhe Pjetrit për krijimin e bashkësive të krishtera. Ndërtimi kishave.

Neroni Përndoqi besimtarët e krishterë.

KostandiniNë vitin 331 u bë vetë i krishterë dhe lejoi të gjithë të krishterët të ushtronin besimin e tyre.

Reflektimi: BashkëbisedimMësuesja ndërton disa pyetje mbi të cilat ngrihet bashkëbisedimi si p.sh:PPërse grekërit dhe romakët besonin te perënditë?Çfarë dini ju rreth historikut të lindjes së besimit të krishterë?Në kuadër të pyetjes së mësipërme mund të shfrytëzohen edhe lexime nga pjesë bible të përshtatura për fëmijë.

Detyrë shtëpie: Lexoni me kujdes faktorët që kanë luajtur rol në përhapjen e besimit te Jezu Krishti. Zgjidhni një prej tyre dhe arsyetoni se ai luan rol edhe në ditët e sotme.

Modele mësimore 61

TemA: mbreTëriA iLire


Objektivat:1. të tregojë në hartë shtrirjen territoriale të mbretërisë ilire.2. Të bëjë klasifikimin kohor dhe sipas dinastive që kanë drejtuar mbretërinë3. të dallojë karakteristikat e sundimit për secilën dinasti.

Fjalë kyç: mbretëri ilire, Bardhyli, Genti, agron, teuta, dinasti mjeti: teksti i historisë, hartë, lapsa me ngjyrë

Struktura Err

evokim: Pyetje të shpejtaKush janë të parët tanë? Përmendni disa emra ilirë.a njihni nga leximet e librave për fëmijë ndonjë mbret ilirë? Nëse po ju lutem tregoni për shokët shkrutimisht historinë që dini.

realizimi i kuptimit: shkrim i lirëKjo fazë e procesit mësimor do të ndahet në tri hapa.Hapi i parë: Mësuesi jep detyrën leximin e çështjeve mësimore. Në të njëjtën kohë liston në tabelë ku do të përqëndrohen nxënësit:a. shtrirja gjeografike e

mbretërisë ilireb. dinastitë përfaqësuese

të kësaj mbretëriec. organizimi i shtetit ilir

(karakteristikat)

Hapi i dytë: Në hartë ngjyroset nga nxënësit territori që i përkiste mbretërisë ilire.

Hapi i tretë: Së bashku me mësuesen nxënësit plotësojnë në fletoren e punës skemën kronologjike me karakteristikat përkatëse të dinastive ilire.

Mbreteria e pare ilireU formua ne fund te shek V pr.K nen udheheqjen e taulanteve.Shtrihej nga Navreta ne veri, deri ne lumin Vjosa ne Jug dhe drejt lindjes deri ne liqenin e ohritBardhyli- 390-395 pr.K Udheheqes politik, komandant ushtarak. Pushtoi Maqedonine dhe e detyroi mbretin e saj t’i paguante nje tribut vjetor

Mbreteria e dyte ilireDinastia e Glaukias, çliroi tokat e pushtuara nga maqedonasit dhe i bashkoi me mbreterin e tij.Nga mbret i taulanteve u quajt mbret i ilireve.Luajti nje rol te madh ne rimekembjen dhe forcimin e shtetit ilir, duke perfshire Dyrrahun dhe apolonin.

Shteti ilirMesi shek iii pr.K ne krye te dinastise ilire erdhi dinastia ardiane me perfaqesues Pleuratin,Kryeqyteti ishte Shkodra.Viti 250 pr.K shteti ilir u vu nen sundimin e agronit (djali i Pleuratit).Pas vdekjes se agronit, pushtetin e mor teuta, gruaja e tij


Reflektimi: Kontroll njohurishPunohet me tekstin me pjesën Pyetësor dhe Veprimtari Praktike.

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet për një prej përfaqësuesve të dinastive ilire dhe bëni një përshkrim të figurës së tij.

bëni një përshkrim të shkurtër të mbretërive ilire të drejtuara nga Teuta dhe Genti

mbreteresha Teuta

mbreti Gent

Modele mësimore 63

TemA: ArTi DHe KuLTurA iLire


Objektivat:1. Të identifikojë disa karakteristika të artit ilir në periudhën parahistorike.2. të shpjegojë rëndësinë e qyteteve në zhvillimin ekonomik, politik e shoqëror të ilirisë.3. të arsyetojë mbi tezën e origjinës ilire të gjuhës shpipe.

Fjalë kyç: qeramikë, tumë, gjuhë indoevropianemjeti: teksti i historisë, internet

Struktura Err

evokimNë formën e një ushtrimi të thjeshtë mësuesi mund të zhvillojë një hartë mendimi përmes pyetjes: Përmendni emrat e disa qyteteve antik ilir të cilët i keni vizituar? Po në të njëjtën fazë mund të pyeten nxënësit: Çfarë objektesh ju kanë bërë përshtypje ? Përsëri krijohet një hartë mendimi në vazhdimësi.Dyrrah, apoloni, Butrint, Bylis etj.

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar

Hapi i parë: Mësuesi shkruan në tabelë çështjet që do të trajtohen.1. Lindja dhe zhvillimi i qyteteve ilire.2. arti dhe besimet.3. Gjuha ilire.Klasa ndahet në grupe dhe secili prej grupeve nxjerr në fletore konceptet themelore të çështjeve. Paralel me klasën mësuesi gjithashtu nxjerr në tabelë konceptet themelore dhe në krah të tyre vendos shpjegime të shkurtër, në ato raste kur janë të domosdoshme.

KoNCEPti SHPJEGiMi

QYtEtEt iLirE

• U formuan gjatë shek IV pr.K. • Territori ku u shtrinë nga Dyrrahu –

apoloni.• Ishin të fortifikuara. • Brenda mureve u ndërtuan tempuj,

stadiume, teatro.

apolonia Dyrrahu Bylis

• statuja e apolonit

• mozaiku Bukuroshja e Durresit

• ene qeramike


SHtrESat SHoQËrorE• Të varfërit- zejtarë, bujqm blegtorë.• Të pasurit- pronarët e punishteve,

tregtarët.

arti

• Epoka e hekurit (shek. VIII- VII pr.K) stili dekorativ.

• Objektet ishin prej materiali: qeramikë, bronzi, dru e kockë.

• Figurat gjeometrike: rrathë, rombe, vija etj.

• Shek VI- V pr.K në Ilirinë e Veriut u zhvillua arti figurativ.

• Arti figurative si burim historik.

BESiMEt

• Paganizmi.• Kulti më i përhapur magna mater (toka

mëmë).• Adhuronin diellin.• Respektonin kultin e gjarprit.• Besonin te fuqitë misktike.• Përdornin ritin e varrimit me tuma.• Besonin në jetën e përtejme.

GJUHA ILIRE

• Origjina indoevropiane.• Shqipja rrjedh nga ilirishtja.• Në dëshmitë antike janë gjetur 1000

emra ilirë (njerëz, qytete, fise, perëndi).

Reflektim: Punë e pavarurPunohet me rubrikën Përshkruaj.Në fletore shkurtimisht nxënësit duhet të japin jo më shumë së 5-7 fjali, nisur edhe nga figurat e tekstit ose në klasat me internet një përshkrim të karakteristikave të artit ilir.

Detyrë shtëpie:Bëni kërkime rreth tezës së gjuha shqipe është pasardhëse e ilirishtes.

Modele mësimore 65

TemA: FiLLimeT e mesJeTës së HersHme


Objektivat:1. Të tregojë fillimet e feudalizmit në perandorinë romake.2. të listojë disa prej tipareve karakteristike të Mesjetës së hershme.3. të arsyetojë mbi ndryshimet që sollën lëvizjet e popullsisë në lindjen e mbretërive të reja.

Fjalë kyç: feud, vasalitet, bujkrob, lord, maxharëmjeti: teksti i historisë

realizimi i kuptimitMësuesi liston në tabelë çështjet kryesore të mësimit1. Fillimet e feudalizmit në perandorinë romake.2. tiparet karakteristike të Mesjetës.3. Lëvizjet e popullsisë.Konceptet që lidhen me çështjet e mësipërme janë njohuri të reja, kështu që i jepet përparësi shpjegimit nga ana e mësuesit.

Si lindi feudalizmi në perandorinë romake?• Rënia e perandorisë romake u shoqërua me anarki.• Nuk funksiononte qeverisja në bazë të ligjeve.• Mungesa e sigurisë pati rënie të zhvillimit ekonomik/arsimit/ kulturës.• Popullsia filloi të lëvizë drejt fshatit.

Si periodizohet Mesjeta? Tiparet e Mesjetës së hershme: • Mbizotërimi i ekonomisë natyrore të mbyllur dhe

vetëfurnizuese.• Zhvillimi i sistemit të vasalitetit.• Forcimi i pushtetit të lordëve sipas krahinave të ndryshme dhe

dobësimi i pushtetit të mbretërve.• Çifligu u zhvillua mbi bazën e latifondit romak.

Cilat ishin lëvizjet e mëdha të popullsisë?• Përcaktimi kohor i lëvizjeve të mëdha të popullsisë; vitet

600-1000.• Lëvizjet më të mëdha u krye nga sllavët.

Nga vendosja e tyre sipas territoreve u përcaktuan në: • sllavë të Lindjes (paraardhësit e rusëve, bjellorusëve, ukrainasve).• sllavë të Perëndimit (çekët, moravët, polakët).• sllavët e Jugut (bullgarët, serbët, kroatët, sllovenët).• U formuan disa shtete.

• Epoka e erret

Mesjetë ezhvilluar

• Feudalizmi

Mesjetë evonë

• Feud

Mesjetë ehershme


Reflektim: Punë e pavarurKlasa ndahet në grupe. Secili grup ka kërkesa të ndryshme që lidhen me çështjet e trajtuara.

Grupi APlotësoni tabelën e mëposhtme duke treguar dobësitë e Perandorisë romake sipas drejtimeve.Drejtimi Problemet e shfaquraEkonomiZbatimi ligjeverendi dhe siguriaMarrëdhëniet me jashtë

Grupi bListoni shkurtimisht tiparet e Mesjetës së Hershme. Zgjidhni njërën prej tyre dh analizojeni sipas mendimit tuaj.

Grupi Ctregoni si lëvizën popujt në Mesjetë dhe në çfarë territoresh u vendosën.

Detyrë shtëpie:Pyesni prindërit për periudhën e Mesjetës. Bëni një përshkrim të shkurtër të kësaj përiudhe bazuar në rrëfimin e tyre.

Modele mësimore 67

TemA: QyTeTërimi biZANTiN


Objektivat:1. të listojë disa nga veçoritë bazë të qytetërimit bizantin.2. të diskutojë mbi krijmtarinë në art e arkitekturë të periudhës së bizantit.3. Të identifikojë shrirjen gjeografike të qytetërimit bizantin dhe të arsyetojë mbi të.

Fjalë kyç: bizant, ikona, mozaik, katedrale, Cirili, Metodimjeti: teksti i historisë

Struktura Err

evokim: stuhi mendimiMbështetur në njohuritë e mara gjatë orës së mëparshme mbi perandorinë romake të lindjes plotësohet skema.

Për ti ardhur në ndihmë nxënësit mësuesi paraprakisht mund të ndërtojë disa pyejte të shkurtëra me karakter frontal për të gjihtë klasën si p.sh:

1. Çfarë përfaqësonte Kostandinopoja?2. Cilët ishin përfaqësuesit më të shquar të saj?

realizimi i kuptimitPrezantohen në tabelë çështjet që do të trajtohen.1. Veçoritë e qytetërimit.Gjuha dhe doket u ndikuan nga qytetrimi grek.Sistemi ligjor kishte bazë qytetërimin romak.Feja përmbante ndikime të riteve të bashkësive të krishtera.

manastiret

vepra artiBizantibesimi fetar i

krishterë

ndikim ngaGreqia dhe

roma


Veprat e artit u ndikuan nga origjina greke, kristiane, aziatike.Zhvilloi më tej kulturën greko-romake.Manastiret luajtën një rol të madh në përhapjen e filozofisë/letërsisë etj.2. Krijmtaria në art dhe arkitekturë.Punimi mozaikëve që zbukuronin tavanet e banesave dhe kishave.Krijuan ikonat , përgjithësisht në dru (Krishti dhe shenjtorët).Ndërtimi katedraleve. (Katedralja e Shën Sofisë).3. Shtrirja e qytetërimit bizantin.U përhap në Evropën Lindore dhe Juglindore.Misionarët bizantinë kontribuan në predikimin e krishtërimit dhe pëhapjes së dijes.Cirili dhe Metodi hartuan alfabetin.Monedhat prej ari të Bizantit shërben për të gjitha vendet e pellgut të Mesdheut

Reflektim: Minitest1. Plotëso saktëGjuha dhe zakonet në qytetërimin bizantin u ndikuant nga_________Në bazë të zhvillimit të sistemit ligjor ishte______________________

2. Qytetërimi bizantin ruajti trashgimin kulturore greko –romake V G

3. Qarko përgjigjen e saktë.artistët bizantinë u shquan për ndërtimin me mjeshtri të:a. mureve, b. mozaikëve, c. banesave, d. rrugëve

4. Gjatë shrtrirjes së qytetërimit bizantin u përhapën

______________; _______________, _________________

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet për ndikimet e artit dhe arkitekturës byzantine në vendin tonë.

Modele mësimore 69

TemA: bOTA ArAbe


Objektivat:1. Të identifikojë në hartë shtrirjen gjeografike të vendeve arabe.2. të diskutojë parimet morale të isalmizmit.3. të arsyetojë rreth formës qeverisëse të vendeve arabe (kalifatit).

Fjalë kyç: Meka, islami, allahu, Kurani, kalifatmjeti: teksti i histories, internet, projektor, fotkuran

Struktura Err

evokim: bashkëbisedimNë varësi të mjetit të zgjedhur mësuesi shfaq foto me ndihmën e projektorit ose foto të thjeshta nga bota arabe.Fotot janë të kryqyteteve si arabi Saudite, Egjipt, Marok, të objekteve të kutltit si Mekë, portrete njerëzish me veshjen tradicionale islame.Për çdo foto të shfaqur kërkohet mendimi i nxënësve dhe synohet të jepen shpjegime që kanë në thelb analizën e fotos. të shmangen komentet diskriminuese.

realizimi kuptimit - insertNxënësit lexojnë tekstin për 10’. Më pas plotësojnë tabelën insert sipas rubrikave përkatëse. Në tabelë po japim dy shembuj, por ajo plotësohet në varësi të nivelit të klasës.√ + - ?

Gadishulli arabikshkretëtirë e madhe me klimë të thatë e mjaft të nxehtë.

Beduinëtlëviznin nga njëri vend në tjetrin.

islamizmibesimin monoteist

Besimi i ri u lidh me emrin e

Muhametit(570-632).

islami kishte kuptimin e përuljes ndaj Zotit, që në

arabisht thirrej allah.Kurani Kode morale

Reflektim: Punë e pavarurPunohet me tekstin me rubrikat arsyeto, Përcakto, argumento.


TemA: KuLTurA ArAbe DHe Perse


Objektivat:1. Të flasë rreth zhvillimit të arsimit në vendet arabe.2. të tregojë disa nga arritjet kryesore në shkencat natyrore.3. të krahasojë elementet e artit dhe arkitekturës së vendeve arabe me ato të botës

perëndimore

Fjalë kyç: arsim, shkenca natyrore, art dhe arkitekturë, xhamimjeti: teksti i historisë, përrallat “Një mijë e një netë”

Struktura Err

evokim: bisedë e lirëNisur nga njohuritë e trajtuara në tekst mësuesi fillimisht pyet nxënësit nëse kanë lexuar përmbledhjen me përralla arabe “Një mijë e një netë”. Në formën e një bisede të lirë nxënësit tregojnë përmbajtjen e librit, flasin rreth pesonazhit kryesor Sherazahdes, rolin që luajti dija e saj në shpëtimin e jetës etj.

realizimi i kuptimitKlasa ndahet në tri grupe, sipas çështjeve mësimore. Secili grup ka detyrë të nxjerrë në formë shënimesh konceptet kryesore për secilën çështje.

arSiMi SHKENCat NatYrorE ARTI DHE ARKITEKTURA

• Pavarësisht nga gjinia• të gjithë duhet të

përvetësonin sa më shumë dije.

• Funskiononin biblioteka, shkolla.

• U ngritën universite.• U përkthyen vepra të

dijetarëve greko-romak.• U shkruan vepra letrare

si p.sh “Një mijë e një netë”

• Shpikën numrat arabë.• Sollën simbole të reja në

gjeometri.• Dijet u zbatuan në

veprat e reja ujitëse dhe sistemimin e tokës.

• Përdorën formula të reja në kimi.

• U zbuluan barna të reja mjekësore

• U ndërtuan qëndra të vëzhgimit të hapësirë qiellore.

• Përdorimi ornamenteve zbukuruese në shtëpi, pallate.

• Prodhimi pëlhurave, tapeteve.

• Ndërtimi i xhamive me stil të veçantë: minaret/ kullat

• Përshtatshmëria e tyre me kushtet e mjedisit.

Reflektim: Puno në dysheMësuesi i kërkon klasës të ndahet në dyshe. Secila dyshe do të punojë me rubrikën e tekstit Puno me tabelën.Jepet një kohë prej 10’ për plotësimin e saj. Në përfundim të kohës mësuesi bën një kontroll të përgjithshmë mbi realizimin e detyrës. Qëllimi kryesor është përfshirja e të gjithë dysheve.Dëgjohen disa përgjigje dhe në fund me një votim nga vetë nxënësit zgjidhen 3 dyshe që kanë punuar më mirë. Kjo veprimtari mund të shoqërohet me vlerësimin me notë të nxënësve.

Modele mësimore 71

TemA: sHTresAT e LArTA Të sHOQërisë


Objektivat:1. të dallojë shtresat shoqërore të aristokracinë e lartë.2. të tregojë mbi rolin dhe vendin që zinin kalorësit në shoqërinë feudale.3. të përshkruajë ndërtimin e një kështjelle feudale me ndihmën e leximit dhe imagjinatës

Fjalë kyç: aristokraci e lartë (kont, markez, dukë),vasalitet, kalorës, kështjellë feudalemjeti: teksti i historisë, internet, albume fotografike, videokaseta etj

Struktura Err

evokim: bashkëbisedimPëprara se të filloj këtë fazë të orës së mësimit mësuesi shkruan në tabelë emërtesat e mëposhtme:• Lord, kont, dukë, viskont,baron markez. Pyetjet që shtrohet për klasën është: Çfarë

përfaqësojnë ata? • Cilës shtresë shoqërore i përkasin? • A gjejmë në shoqërinë shqiptare emërtesa të

tilla? • Nëse po në cilën periudhë?

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar1. Zgjidhet prej mësuesit një përfaqësues i klasës

për të punuar në tabelë. Nxënësit e tjerë zhvillojnë veprimtarinë në të njëjtën kohë në fletore.

2. Vizatohet piramida e ndarë në shtresa si në figurë. Fillohet të plotësohet , duke dhënë mësuesi shpjegimin përkatës.

Ç’përfaqëson sistemi vasalitetit? Si funksiononte ky sistem? Lord- fisnikë- feud.Detyrimet e fisnikëve dhe trashgimia e titullit. Tiparet e një kalorësi Kështjellat feudaleNë formën e një loje mësuesi nxit kureshtjen e nxënësve të japim në formë imagjinare si është e ndërtuar një kështjellë feudale. Gjithashtu mund të shfrytëzohen vizatimete vetë nxënësve, ose të përdoren imazhe nga filma që trajtojnë këtë tematikë.Në përfundim të “lojës” mësuesi liston në tabelë të dhënat e sakta mbi kështjellat feudale:

Mbreti

Lordët/Klerikët

Fisnikët/Kalorësit

KaLorËSi

zinin vend të veçantë në sistemin shoqëror feudal

duhet të luftonin me guxim e trimeri

t’i qendronin besnik lordit

duhet te ishin te drejte e te ndershem


a. Kështjellat shprehnin madhështinë e sundimit të lordëve.B. U bënë mjeti kryesor për të siguruar mbrojtjen nga kundërshtatrët.C. Koha e ndërtimit të tyre daton në vitet 900.D. U ndërtuan në kodra e buzë lumenjve.E. Qarkoheshin nga kanale me ujë, me ura të lëvizshme.F. Kishin tunele të fshehta për të komunikuar.

Reflektim: Shkrim/ vizatim i lirëPëshkruani një kështjellë ose vizatojeni atë, duke ilustruar edhe njohuritë e mara gjatë orës së mësimit.

Detyrë shtëpie:Ndërtoni një kështjellë më mjete të ndryshme duke imituar modelet e ngjashme.

shoqëria feudale

Plotësoni skemën e shoqërisë feudale në Mesjetë duke treguar hierarkinë, lidhjet e ndërvarësisë dhe detyrimet e tyre. Ndiqni me kujdes drejtimin e shigjetave sipas shembullit të dhënë.

Mbreti

Siguronte para dhe kalorës

Jepte tokën me qera te

baronët

Modele mësimore 73

TemA: eKONOmiA FeuDALe


Objektivat:1. Të tregojë si është i ndërtuar një çiflig.2. të shpjegojë si ndodhi procesi i bujkrobërisë.3. të dallojë çfarë tiparesh ka ekonomia e mbyllur

Fjalë kyç: çiflig, bujkrob, domen, tatim në natyrë, punë angarimjeti: teksti i historisë, foto, internet

Struktura Err

evokim: Punë e drejtuarMësimi mund të nisë me një pyetje: A keni dëgjuar më parë fjalën çiflig.Përgjigjet e mundshme që mund të jepen janë:Fjala e urtë: Më mirë një mik sesa një çiflig; pasuri-tokë bujqësore; pronë në fshat etj.Ju jepet detyrë nxënësve të studiojnë hartën e çifligut të dhënë në tekst. Poshtë hartës gjendet shpjegimi i skicës. Në fletore nxënësit në formën e një liste përcaktojnë pjesët e çifligut:1. domeni, 2. ngastrat e tokës së bujkrobërve, 3. pasuritë e tjera natyrore e materiale.

realizimi i kuptimitMësuesi shpjegon në tabelë tri konceptet themelore mbi çifligun duke dhënë përkufizime të shkurtra si, p.sh :

KoNCEPti SHPJEGiMi

Domen

Quhej prona e lordit. ai përfshinte 1/3 deri 1/2 e tokës së punueshme që shtrihej anembanë çifligut. 2/3 ose 1/2 e tokës ishte në përdorim nga bujkrobërit.

BujkrobërU quajtën gjithë ata fshatarë të cilëve u kishin dhënë tokën lordët ose që punonin në çifligun e lordëve.

BujkrobëriBujkrobëria nënkuptonte shlyerjen me çdo kusht të detyrimeve nga fshatarët.

tatimetShlyerja në natyrë, me një pjesë të prodhimit të tokës që shfrytëzonte.

Ekonomia e mbyllur

të gjitha mallrat që prodhoheshin në një njësi të caktuar territoriale konsumoheshin brenda kësaj njësie.Ekonomi vetëfurnizuese.


Reflektimi: Minitest

• Zgjidh e vërtetë e gabuartatimi në periudhën e Mesjetës së hershme bëhej në natyrë. V GBujkrobërit nuk ishin subjekt i gjykimit të lordëve. V G

• Listoni pjesët përbërëse të një çifligu:

a. _________________; b.__________________; c.____________

• Plotëso vendet e lëna bosh: Bujkrobër u quajtën të gjithë ata fshatarë të cilëve_______________________ lordët ose që _________________________

• Në tabelën e mëposhtme renditni të drejtat dhe detyrimet e bujkrobërvetË DrEJta DEtYriMEt

refuzonin të punonin për lordin

Detyrë shtëpiePlotësim i rubrikës Puno me tabelën.

Modele mësimore 75

TemA: mëNyrA e JeTesës


Objektivat:1. Të identifikojë dallimet në mënyrën e jetesës ndërmjet fshatit dhe qytetit.2. Të përshkruajë jetën e fisnikërisë.3. të listojë faktorët bazë që ndikonin në shkallën e jetesës

Fjalë kyç: e drejtë zakonore, fisnikë burra/gra/ mosha mesatare

Struktura Err

evokim: stuhi mendimeshShikoni tre figurat që keni në libër dhe ndërtoni një shkemë mbi temën Mënyra e jetesës:• klasa shoqërore• veshja• botëkuptimi• pasuria• mosha

realizimi kuptimit: Punë e udhëhequrMësuesi jep detyrë të lexohet teksti i mësimit dhe gjatë leximit të bëhet plotësimi i tabelës së mëposhtme.

BOTËKUPTIMI JEta E FiSNiKËriSË MoSHa MESatarE

ndarja klasoreshtresat feudale ishin

të shkëputura nga veprimtaria prodhuese.

mosha mesatare 45 vjeç për burrat/ 30-40 vjeç gratë.

trashgimia e ndarjes klasore burrat e kalonin jetën duke u përgatitur për luftë

faktorët: prodhimtaria e pakët e të mirave materiale

e drejta zakonore e zonës gratë kujdeseshin për jetesën në kështjellë.

dieta ushqimore e pamjaftueshme

prania e kishës në marrëveshje të ndryshme

gratë duhet t’i nënshtroheshin burave.

kushtet e këqija higjeno -sanitare.

strehimi i papërshtatshëm.

në qytet jeta vlerësohej mbi arritjet materiale/shkëmbimet tregtare.

për martesën e vajzave vendosnin baballarët. sëmundjet epidemik

Reflektim: Punë e pavaur në tekst me rubrikën Puno me tabelën


TemA: eCuAriA DreJ mONArKiVe KOmbëTAre


Objektivat:1. Të identifikojë kushtet historike dhe shoqërore që çuan dret forcimit të monarkive.2. të përshkruajë kundërshtitë që u krijuna mes kishës dhe pushtetit monarkik.3. të arsyetojë rreth rolit të kishës në jëten shoqërore dhe arsyet që çuan në dobësimin e

pushtetit të saj.

Fjalë kyç: klasë e mesme, privilegje, indulgjenca, kryqëzatë, inkuizicionmjeti: libri historisë, internet

Struktura Err

evokim: Kontroll frontal

a. Në duart e kujt ishte përqëndruar pushteti në Mesjetë?B. Cili ishte pozicioni i bujkrobërve në shoqërinë mesjetare?C. Listoni klasat që përfaqësojnë epokën e Mesjetës?

realizimi i kuptimit: Punë e udhëhequrNdahet klasa në grupe. Secili grup ka një çështje mësimi për të lexuar dhe më pas të nxjerrë shënimet përkatëse rreth saj.

Grupi i parë : Kushtet për forcimin e mbretërive• Rënia e bujkrobërisë;• Zhvillimi klasës së mesme/ rritja e qyteteve;• Bujkrobërit filluan të merrnin veprimtari të reja dobiprurëse;

a. kërkuan liri nga lordët b. kërkuan forcimin e pushtetit të mbretit si siguri pr ta.• Zhvillimi i qyteteve të lira nga varësia e lordëve;

Grupi i dytë: Ndryshimet në marrëdhëniet me kishënPrivilegjet e kishes NdryshimetZotëronte toka Mbretërit filluna të emëronin klerikët

Nuk paguante taksaparimi se pushteti shtetëror varej drejtpërdrejt nga Zoti, pa ndërmjetësinë e kishës

Shumë klerikë të lartë qenë feudalëKisha ushtronte pushtet shtetëror

Modele mësimore 77

Grupi i tretë: Dobësimi kishës• Zhvillimi katër kryqëzatave;• Dështimi kryqëzatave;• Shkëputja e vëmendjes së klerikëve nga çështjet fetare dhe marrja me argëtime;• Krijimi i Inkuzicionit;• Shitja e indulgjencave si mjet për pasurimin e klerikëveMësuesi nxjerr në tabelë nga një përfaqësues për secilin grup dhe në përfundim të çdo pune grupi plotëson përgjigjet, bën korrigjimet e mundshme etj.

Reflektim: Punë e pavarurVendosni në diagram klasat që ishin të interesuara për forcimin e pushtetit të mbretit. Për secilën prej tyre jepni me nje shpjegim të shkurtër pse?

Pushteti mbretëror


TemA:ANGLiA. eCuAriA DreJ PArALAmeNTAriZmiT


Objektivat:1. Të përshkruajë kushtet historike dhe shoqërore të Anglisë në fillim të Mesjetë.2. të listojë kërkesat kryesore të Kartës së Madhe të Lirive.3. të diskutojë mbi lindjen e parlamentarizmit anglez dhe rëndësisë së tij në shoqërinë

njerëzore.

Fjalë kyç: baron, konte, ligje, juri, Karta e Madhe e Lirive, parlamentazirëmmjeti: libri historisë, internet

Struktura Err

evokim: stuhi mendimiKlasa ndahet në dy grupe. Shënohet tema e mësimit në tabelë. Kërkohet që teknika e stuhisë së mendimit të realizohet mbi dy pjesë të temës. anglia- parlamentarizmi.

realizimi i kuptimit: shpjegimAnglia në mesjetë Karta e madhe e Lirive Parlamentarizmi

Në vitin 1066 normandët nga Veriu i Francës, të udhëhequr nga Uiliami,

vendosën sundimin e tyre në të gjithë anglinë

Në vitin 1215 baronët e zemëruar e detyruan

Xhonin të nënshkruante Kartën e Madhe të Lirive

Sundimi Eduardi i.1295 ai thirri në një tubim përfaqësues nga të gjitha

shtresat që të jepninpëlqimin për probleme

të mëdha të qeverisjes, si për taksat, mbajtjen eushtrisë, organizimin

e luftërave.

anglia Parlamentarizmi

Shtrirja gjeografikeMonarkiishull

Ka sistemin më të përparuarVendi qeveriset nga parlamentiKonservatorëtLaburistët

Modele mësimore 79

Uiliami e ndau vendin në konte që drejtoheshin ngazyrtarë të mbretërisë.

1. taksat e jashtëzakonshmetë vendoseshin vetëm me pëlqimin e taksapaguesve.

Mbledhja veçmas e përfaqësuesve të popullsisë u quajt parlament dhe shënoifillimin e veprimtarisë sëparlamentit.

regjistrimi i popullsisë sipas konteve, si dhe i pronave të tokës, i bagëtive dhe pajisjevetë tjera materiale

2. asnjë njeri i lirë nukmund të dënohej pa vendimin e gjyqit me juri.

Qeverisja e mbretit kushtëzohej nga parlamenti.

3. Mbreti duhej të qeveristenë bazë të ligjeve

Parlamenti u nda në dy dhoma:a. Dhoma e Lordëve, ku përfaqësohe s h i n lordët, peshkopët dheb. Dhoma e Komuneve,

që përbëhej nga përfaqësues

të shtresave të tjera të popullsisë.

Reflektim: Punë e pavarurPlotësohen rubrikat e tekstit arsyeto dhe argumento.

Detyrë shtëpie: Pysni në familje për sistemin parlamentar të vendit tonë. Krahasojeni atë me modelin anglez të mbretit Eduard.


TemA: KiNA DHe JAPONiA


Objektivat:1. të përshkruajë Kinën dhe Japoninën mbështetur në zhvillimet e tyre shoqërore dhe

politike.2. të tregojë disa nga arritjet e reja në qytetërimin kinez3. të krahasojë strukturën shoqërore, ekonomike dhe politike të Kinës e Japonisë me vendet

evropiane.

Fjalë kyç: Marko Polo, samuraj, shogun, daimio, perandormjeti: libri historisë, internet, foto

Struktura Err

evokim: bashkëbisedimMe ndihmën e disa pyetjeve të shkurtëra e gjithë klasa përfshihet në bashkëbisedim?a. a e dini kush e zbuloi Kinën?b. Në cilin continent bëjnë pjesë Kina dhe Japonia?c. Çfarë gjërash të veçanta nga ne evropianët kanë kinezët dhe japonezët?d. a dini ndonjë kuriozitet rreth tyre?Pasi dëgjon përgjigjet për pyetjet e mësipërme ose duke shtuar edhe pyetje të tjera sipas nivelit të klasës mësuesi kalon te njohuritë e reja.

realizimi kuptimit: Diagrami Venit

Reflektim: Shkrim/ vizatim i lireShumë prej nxënësve të kësaj moshe kanë interes për samurajt. Si pjesë e reflektimit mund të jepet detyrë të përshkruajnë shkurtimisht një samuraj ose të bëjnë një vizatim.Mësuesi dëgjon disa përgjigje dhe vlerëson disa prej tyre.

Ekzistenca e disa dinastive.Pavarësisht dështimeve, të dinastive pati zhvillime ekonomike dhe politike. Dalloi dinastia MingZbulimi i Kinës nga Marko Polo.Evropianë filluan të tërheqin mallrat kineze.

Kushtet natyrore të papërshtatshme.Natyra i kishte detyruar japonezët të kursenin të mirat materiale dhe të përballonin vështirësitë.Daimot sundonin (të ngjashëm me lorded evropianë).Samurajët, të ngjashëm me kalorësit.Shogunët dhe perandori.

KiNa JaPoNia

Modele mësimore 81

TemA: PerANDOriA OsmANe


Objektivat:1. Të tregojë mbi fillesat e Perandorisë Osmane. 2. të skicojë ndërtimin hierarkik të Perandorisë osmane.3. të përshkruajë organizimin ushtarak të perandorisë. Fjalë kyç: emirat, sulltan,valinjtë,jeniçeraë, spahinjmjeti: libri historisë, internet

Struktura Err

evokim: stuhi mendimiListoni me një fjalë/ fjali çfarë mendimesh ju vijnë në mendje kur shihni/dëgjoni termin Perandori osmane?Ja disa modele përgjigjesh:1. Shqipëria ka qenë nën pushtimine Perandorisë osmane për 500 vjet.2. Ka qenë një përandori tepër e shtrirë dhe e fuqishme.3. Përhapi fuqishëm islamizmin në botë…etj.Në përfundim të përgjigjeve mësuesi fton nxënësit të punojnë me rubrikën insert.

realizimi kuptimit: insert

√ + - ?

osmanët i kushtuan rëndësitepër të veçantë organizimitadministrativ dhe ushtarak.

Emirati i osmanit. U forcua pas vitit 1299, kur u shpërbë shteti Selxhuk.ai u shtri përgjatë lumit Sakarja në azinë e Vogël.Në vitin 1453 osmanët pushtuanKostandinopojën, që e quajtën Stamboll.

Perandoria u shtri në territore me popullsi të ndryshme dhe me zhvillimet e tyre të ndryshme.Në krye të perandorisë qëndronte mbreti, që quhej sulltan. ai diktonte ligjet dhe interpretonte edhe Sheriatin – ligjin themelor të islamit.


Në vitin 1453 osmanët pushtuanKostandinopojën, që e quajtën Stamboll.

Pranë sulltanit vepronte KëshilliPerandorak, i përbërë nga vezirët(ministrat).Këshilli luante rolin e qeverisë dhe të organit më të lartëgjyqësor. rumelia dhe anadolli drejtoheshin nga valinjtë, nën varësinë e të cilëve qenë sanxhakbejlerët.

U shquasidomos Selimi i, që u quajt “ligjvënësi”ose “kanuniu”

organizimi ushtarak

Vend të veçantë në ushtri zinin jeniçerët. ata konsideroheshin“arma” e sulltanit.

Ushtria provinciale ishte e ngjashme me ushtritë mesjetare europiane.Spahinjtë

Reflektim: Punë e pavarur me rubrikat e tekstit

Modele mësimore 83

TemA: sHTeTi i ArbëriT


Objektivat:1. Të identifikojë kushtet ekonomiko-shoqërore në prag të formimit të shtetit të

arbërit. 2. të përshkruajë principatën e arbërit si shtet i parë shqiptar mesjetarë.3. të arsyetojë përse formimi i principatës së arbërit luajti një rol shumë të rëndësishëm në

organizimin shtetëror te shqiptarët.

Fjalë kyç: dinatë, parikë, pronia, vassal, princmjeti: libri historisë, internet

Struktura Err

evokim: stuhi mendimi

Jepet për klasën tema e mësimit. U kërkohet nxënësve të zhvillojnë teknikën brainstorming nisur nga fjala arbëri, me njohuritë e përgjithshme që ata kanë marë në lëndë të ndryshme.Në diagram janë dhënë disa elemente, si shembull, por mësuesi pranon të gjitha përgjigjet e nxënësve që lidhen logjikisht me fjalën arbëri.

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuarU kërkohet nxënësve të njihen me materialin e tekstit përmes leximit.Gjatë kësaj kohe mësuesi shkruan në tabelë konceptet kryesore. Në përfundim të leximit pyet nxënësit çfarë kuptuan rreth këtyre koncepteve. i lë të shprehen

trojet e hershme të shqiptarëve

shtet

arbëri

rrëfime

mesjetëPrincipatë


dhe plotëson mendimet e tyre për të dhënë një shpjegim më të saktë shkencor.1. Shtresat shoqërore a- dinatët (pronarët e mëdhenj) b- parikët (fshatarët e thjeshtë),2. Pronia- sipërfaqe toke që u shpërndahej feudalëve të veçantë, me kusht që të kryenin

detyrimin ushtarak.3. Formimi në shek Xii, i principatës së parë shqiptare nga Progoni.4. Shtrirja gjeografike e Principatës së Arbërit.5. Principata e arbërit gjatë sundimit të Dhimitrit.

Reflektim: Punë e pavarurNë fletoren e punës ngjyrosni në hartë territoret ku u shtri Principata e Arbërit.Bëni një kronologji të saj nga krijimi deri në rënie.

Detyrë shtëpie:Bëni kërkime në internet mbi Principatën e arbërit

Sundimi i Dhimitrit

titujt Gjykatës/Princpanhypersebast

apo arhondi

Krijoi shtetin tipik feudal me në krye sundimtarin/vasalët

rënia e pricipatës Krijimi aleancave për t’u përballur me rrezikun.

Modele mësimore 85

TemA: PriNCiPATAT sHQiPTAre


Objektivat:1. të tregojë pasojat që solli për territoret shqiptare rënia e Perandorisë Serbe. 4. të përshkruajë principatat kryesore mbështetur në simbolet e tyre/ udhëheqësit e të

tjerë.5. të arsyetojë përse principatat shqiptare dështuan si formacione politike.

Fjalë kyç: principatë, Muzakajtë, Zenebishtët, topiajt, Balshajt etjmjeti: libri historisë, foto, legjenda etj, stema të principatave etj

struktura: err

evokim: Kontroll frontal1. Çfarë marrëdhëniesh ishin karakteristike për Principatën e arbërit në shek Xi – Xii?2. Pse themi se Principata e Arbërit u bë fillesa e shtetit të parë mesjetar shqiptar?3. tregoni në hartë shtrirjen e Principatës së arbëri?4. Listoni disa mbretëri të cilat rrezikuan zhvillimin e pavarur të Principatës së arbërit.5. Pse ra Principata e arbërit?

realizmi kuptimit: Ditari tre pjesësh

KoNCEPti SHPJEGiMi KoMENti

Principata e topiajve

Shek Xiii, vitet 70-të familja e topiajve vendosi lidhje të ngushta me anzhuinëte Napolit/ Papatin.tanush topia- i pari principatës.Kulmi u arrit me Karl topinë, 1359.Zgjeroi sundimin.Krijoi konflikte të vazhdueshme.Vendosi lidhje aleance me pushtuesit osmanë.Humbi pavarësinë në 1415, me pushtimine Krujës.

Shfrytëzimi i shpërbërjes së Perandorisë Serbe çoi në krijimin e principatave.Principata shtrihej në kufijtë e dikurshëm të arbërit.Pati disa trashgimtarë. Më i njohuri ngelet Karl topia.


Principata e Balshajve

Përfaqësohej në shek XiV nga vëllezërit Balsha, Strazimir, Gjergj i.territoret i zgjeruan në qytetin e Ulqinit, tivarit, Lezhës.U përballën gjatë zgjerimit të kufijve me Topiajtë.Forucuan lidhjet me papatin.U përballën me pushtimin osmanë.

Forcuan principatën e tyre në mënyrë të veçantë me ndihmën e aleancave dhe krushqive.Shfrytëzuan papatin dhe bënë kalimin në ritet katolike.Vunë nën kontroll rrugët detare.Balsha ii u vra në betejë me osmanët.

Principata e Muzakajve

U krijua nga familja me të njëjtin emër nga opari Korçës.Gjon Muzaka – kishte përkrahjen e anzhuinëve/ papatit dhe zgjeroi territoret .U fuqizua nën drejtimin e andrea ii Muzaka.Mori titullin bizant- despot.

Zhvilluan shumë luftime që i çuan në zgjerimin e territoreve me Myzeqenë, Beratin, tomoricën, Skraparin, Këlcyrën,Përmetin, oparin, Devollin, Kolonjën e Kosturin.Me vdekjen e andrea ii Muzaka principata u nda mes bijve të tij.Principata e tyre u dobësua si pasojë e sulmeve osma ne.

Principata e Zenebishëve /Shpatajve

U formua në shek XIV, në jug të Shqipërisë. Shtrirja e saj gjeografike ishte: përgjatë luginës së Drinosit deri në lumin Kallamas (Delvine.Drejtohej nga Gjin Bue Shpata.

Qendra e principatës ishte qyteti Gjirokastrës.territoret e këtij despotati pas vdekjes së Gjin Bue Shpatës u ndanë për shkak të grindjeve familjare.U goditën nga osmanët në fillim të shek XV

Reflektim: Turi galerisë

Nxënësit paraprakisht nën kujdesin e mësuesit kanë vjelur materiale nga inteneti. Stema të pricipatave shqiptare, portrete të udhëheqësve të këtyre pricipatave, lexime në formën e kurioziteteve. i paraqesin në formën e një ekspozite. Personi përgjegjës shpalos punën përpara klasës.

Modele mësimore 87

TemA: QëNDresA NDAJ PusHTuesVe OsmANë


Objektivat:1. të përshkruajë si u realizua bashkëpunimi ndërmjet popujve të Ballkanit. 2. të njohë disa nga faktorët që çuan në bashkimin e shqiptarëve.3. Të arsyetojë përse figura e Skënderbeut u bë shprehësja e aftësive drejtuese/ organizative/

ushtarake.

Fjalë kyç: koalicion, Fushë Kosovë, Lidhja Shqiptare, Skënderbeumjeti: libri historisë, foto, internet etj

struktura: err

evokim: stuhi mendimiMësuesi paraqet për nxënësit portretin e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastirot Skënderbe.ai u kërkon atyre të realizojnë një stuhi mendimi për të.

realizimi i kuptimit: shpjegim i drejtpërdrejtëMësuesi shkruan në tabelë çështjet kryesore që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimi.

• Heroi kombëtar i shqiptarve• luftëtar• mbrojtës i qytetërimeve evropiane• bashkoi princat shqiptar• Strateg ushtarak

SKËNDERBEU


• Rreziku osman. Realizimi koalicioneve• Bullgarët, serbët, shqiptarët dhe hungarezët u gjetën të bashkuar në betejën e

parë me ushtrinë osmane. ajo u zhvillua në Maricë, në vitin 1371• Beteja përfundoi me disfatë. Beteja u zhvillua në Fushë Kosovë, në vitin 1389• Kjo betejë ishte nga më të vështirat për osmanët. Ata dolën fitues, por Sulltani

i mbeti i vrarë

• Turqit osmanë e patën më të lehtë për të mposhtur shtetet e veçanta të Ballkanit.

• Për shqiptarët u rëndua kur venediku nderhyri dhe pushtoi qytetet bregdetare, si Ulqinin, Shkodrën, Lezhën.

• Vazhduan të ruhen ndarjet sipas principatave të veçanta

• qëndresa e shqiptarëve u lidh ngushtë me emrin e Gjergj Kastrioti Skënderbeut

• Skënderbeu u kthye në Shqipëri me besnikët e tij në vitin 1443• veprimi i parë i tij ishte rimarrja e kështjellës së krujës dhe ngritja e flamurit

të lirisë.• Kuvendi u mbajt në Lezhë në 2 Mars të vitit 1444.• u realizua bashkimi i principatave, që u njoh si Lidhja Shqiptare e Lezhës.• Aftësitë e Skënderbeut si ushtarak u dukën në strategjinë e veprimtarive

ushtarake, që ai i shpalosi betejat e mëvonshme

Pushtimi osman

Lidhja shqiptare

Përpjekjet për bashkim

Reflektim: Puno / Vizato në dysheNisur nga çfarë kanë lexuar por edhe nga mësimi i ditës u kërkohet nxënësve të realizojnë portretin e heroit tonë kombëtar. Ky portret mund të jetë një përshkrim ose vizatim. Në përfundim të detyrës mësuesi bën vlerësimin e punimeve, duke marrë edhe mendimin e klasës.Mund të zgjidhet një juri nxënësish që vlerëson punimet më të mira.

Plani mësimorTema : rilindja e vonë EvropianeTema : Zbulimet e mëdha gjeografikeTema: orë e lirë- Bota përtej kontinentitTema: PërsëritjeTema: anglia bëhet fuqi e madhe detareTema: Franca gjatë sundimit të Luigjit të XiVTema: anglia monarki parlamentareTema: Prusia një fuqi e re në skenën botëroreTema: Zhvillimi i artit dhe kulturës gjatë shekullit të XViiTema: revolucioni i parë industrialTema: iluminizmiTema: Krijimi ShBaTema: Franca në prag të revolucionitTema: Zhvillimi i revolucionitTema: Kombet e reja të amerikës LatineTema: Kongresi i VienësTema: revolucionet e vitit 1848 në EvropëTema: Epoka e nacionalizmitTema: Bashkimi italisëTema: Lëvizjet përparimtare në Perandorinë osmaneTema: Përpjekjet për krijimin e një shteti autonom shqiptarTema: revolucioni i dytë industrialTema: Zhvillimi i marrëdhënieve ekonomike dhe politike. tregu botërorTema: Zhvillimet politike në Britaninë e MadheTema: Demokratizimi i mëtejshëm i ShBaTema: Perandoria ruseTema: KinaTema: Shtrirja e sundimit të fuqive evropiane në aziTema: Pushtimet koloniale në afrikë

Përmbajtja91

100102104107108110112114116118120121123125127129131132134136138140142144146148150152154

PLA

NI M

ËSIM

OR

SIN

TETI

K D

HE

AN

ALI

TIK

HIS

TOR

IA 7

Prog

ram

i mës

imor

9

2

I. P

rogr

am s

inte

tik

a.

orë

mës

imi g

jiths

ej:

7

0 or

ë

o

rë t

eori

, gjit

hsej

:

(

t 5

7 or

ë)

Për

sëri

tje d

he o

rë n

ë di

spoz

icio

n:

(

10 o

rë, 1

/3 =

4 o

rë, 2

/3 =

6 o

rë)

b. K

apitu

lli:

……

……

……

…..i

orë

gjith

sej

(orë

t 7

, orë

oL

3)

Kap

itulli

:...…

……

……

….…

ii

or

ë gj

ithse

j (o

rë t

7, o

rë P

1)

K

apitu

lli:

..…..…

……

……

..iii

orë

gjith

sej

(orë

t 2

)

Kap

itulli

:…...

.……

……

……

iV

or

ë gj

ithse

j (o

rë t

8, o

rë D

K 1

)

Kap

itulli

: …

……

……

……

..V

or

ë gj

ithse

j (o

rë t

5)

K

apitu

lli:…

……

……

……

…V

i

orë

gjith

sej

(orë

t 5

, orë

P 1

)

Kap

itulli

: …

..……

…...

……

..Vii

orë

gjith

sej

(orë

t 8

, orë

P 1

)

Kap

itulli

:……

...…

….…

……

Viii

orë

gjith

sej

(orë

t 8

, orë

DK

1)

K

apitu

lli:…

...…

….…

.……

…iX

orë

gjith

sej

(orë

t 5

)

Kap

itulli

: …

……

…..…

……

..X

or

ë gj

ithse

j (o

rë t

2, o

rë P

1, o

rë D

K 1

, orë

oL

3)

Prog

ram

i mës

imor

9

3

ii. P

rogr

am a

nalit

ik

Nr

Kapitulli

Objektiv

atekap

itullit

Temamësim

orepë

rçdo

orëm

ësim

iMate

riali

burimor

Mje

te

t m

ësim

ore

I.1Ka

pitulli:I

•tëp

ërcaktojë

kohë

n,ven

din

dhe

kushtet

historiketërilind

jeseu

ropian

e.• Rilin

djaevonë

europ

iane

Teksti

I.2SH

OQËR

IA

EURO

PIANE

•tëana

lizojëshkaqe

teprishjessëun

itetit

fetardh

epa

sojatq

ëpa

ti.• Re

form

aprotestantedh

efund

ii

unite

titfe

tarnë

Europ

ëTeksti

I.3NËFILLIM

ET•tëkrah

asojë

karakteristik

atkryesoretë

katolikëvemeatotëprotestan

tëve.

• Pë

rhap

jaeprotestan

tizmit

Teksti

I.4EKO

HËS

•tëtrego

jëm

ësim

etkryesoretëKalvinizm

itdh

etëAng

likan

izmit.

• Re

form

acionikatolik

Teksti

I.5MODER

NE

•tënjohë

syn

iminere

form

acionitk

atolikdhe

vend

imeteKon

cilittë

Trentos.

• Zb

ulim

etem

ëdha

gjeog

rafike

Teksti

I.6•tërën

disëa

rsyetqë

europ

ianë

tkërkua

nrrug

ëtëreja

dhe

emrate

person

ave

që

ndërmorën

këtënisëmdhe

ven

detqë

ata

zbulua

n.

• Pasojat

ezbulim

eve

tëreja

gjeo

grafi

ke

Teksti

I.7•tëargu

men

tojënd

ryshim

etqë

sollën

zbulim

etgjeog

rafike.

•tëshp

jego

jëngjarjetefaktetqëebë

nëe

shnd

ërruan

Ang

linënë

njëfuq

itëm

adhe

de

tare.

• Ang

liabëh

etnjëfuq

iemad

he

detare

Teksti

1Orëelirë

“BOTA

PËR

TEJK

ONTINEN

TIT”

2Orëelirë

“BOTA

PËR

TEJK

ONTINEN

TIT”

3Orëelirë

“BOTA

PËR

TEJK

ONTINEN

TIT”


Prog

ram

i mës

imor

9

4

II.1

Kapitulli:II

•tëpë

rcaktojështrirjen

emon

arkisëdh

epo

litikënqë

ndo

qënpe

rand

orëteM

onarkisë

Span

jolle.

•Mon

arkia

span

jolle.

Fund

ii

ëndë

rrësperan

dorake

Teksti

II.2

KONSO

LIDIM

II•tëana

lizojëshkaqe

tenisjes,zhvillim

indhe

rrjedh

ojatelu

ftëravefetare.

•Luftëratfe

tare

Teksti

II.3

MONARK

IVE

•tëana

lizojëtip

aretkarakteristiketëFran

cës

gjatësund

imittëLuigjitXIV.

•Fran

cagjatësun

dimit

tëLuigjit

XIV

Teksti

II.4

ABS

OLU

TE

•tëdijëtëshpjegojëkarakteristik

atkryesore

tëA

nglisë

epa

rësifuqitregtare

dhe

si

mon

arkikushtetue

se.

•Ang

lia,një

fuqitregtaredh

emon

arkikushtetue

se

Teksti

II.5

EURO

PIANE

•tëargum

ëntojëp

olitikën

qën

doqiP

rusia

përtubërënjëng

ashtetetmëtëfuq

ishm

etëEurop

ës.

•Prusia,njëfuqierenë

skenë

neu

ropian

eTeksti

II.6

NJËEPO

KË

•tëp

ërcaktojërrug

ënq

ënd

oqiRu

siafrejt

zhvillimitdh

epe

ngesatqëha

si.

•Ru

sia,peran

doriefu

qishme

Teksti

II.7

KONFLIKTESH

15

00-178

9•tënjohë

disang

aarritjetm

ëtërë

ndësishm

etëartitd

hekulturësgjatëshekullitXVII.

•Zh

villimiiartitd

hekulturësgjatë

shekullitXVII

Teksti

1Pë

rsëritje

Kapitulli:II

III.1

Kapitulli:III

•tëpë

rkufi

zojëkupti

mine

revolucion

itindu

strial.

•Re

volucion

iiparëindu

strial

Teksti

III.2

NDRY

SHIM

ET

NËJETËN

EKONOMIKEE

SHOQËR

ORE

NË

SHEK

UJTXVII-

XVIII

•tërën

disëtë

rejatqë

revolucionisillinë

indu

stri.

•Njësho

qëriere,njëzhvillim

i

pand

alshëm

Teksti

IV.1

Kapitulli:IV

•tëdijëtëpë

rcaktojëstrukturëneshoq

ërisë

dhe

elem

entët

qëtregojnë

zhvillimine

pand

ërprerëtësaj.

•Ilu

minizmi

Teksti

Modele mësimore 95

IV.2

IDETËE

•tëdijëtëpë

rshk

ruajkupti

mine

fjalës

iluminizëm

dh

epë

rmba

jtjen

etijdu

ke

nxjerrënë

pah

ilum

inistëtd

heid

etëetyre.

•KrijimiiShB

A

Teksti

IV.3

REJADHE

•tëpë

rcaktojërënd

ësinë

eDeklaratës

së

Pavarësisë,kon

flikti

neAng

lisëmekolonitë,

vleratekushtetutësamerikan

edh

emën

yrën

eorganizimitshtetëroram

erikan

.

•Fran

canëpragtë

revolucion

itTeksti

IV.4

KOMBE

TE

•të

rënd

isë

karakteristik

at

kryesore

të

organizimitpo

litico-sho

qërortëFrancësnë

pragtë

revolucion

it.

•Re

volucion

ifrancez.P

ërmbysjae

regjim

itab

solute

Teksti

IV.5

REJA

•tëargu

men

tojëfaktorëtqë

e

dërgua

nFran

cën

drejtrevolucion

it,zhvillim

ind

he

rrjedh

ojatetij.

•Nap

oleo

nBo

napa

rtiTeksti

IV.6

•tëpërshkrua

jrrugënqë

Nap

oleo

nBo

nopa

rtit

ndoq

ipë

rtëardhu

rnë

pushtetep

ërta

mba

jturefo

rcua

ratëmëtejd

hengjarjetq

ëtregojnë

rrugëndrejtrëniessëpu

shtetittë

tij.

•Fu

ndiiPeran

dorisësë

Nap

oleo

nit

Teksti

IV.7

•tëtrego

jësitu

atën

nëtëcilënnd

odhe

jA

merikaLatin

edu

kepërshkrua

jgjen

djen

e

sajn

ënsun

diminkolon

iald

hepaskrijim

ittë

shtetevetë

pavarura.

•tëa

rgum

entojëvështi

rësitën

ëkrijimine

kombshtetevetëre

ja.

•PavarësiaeAmerikësLati

ne

Teksti

IV.8

•Ko

mbe

tere

jatë

AmerikësLati

neTeksti

1Test

Kapitujt:III-IV

Prog

ram

i mës

imor

9

5

Prog

ram

i mës

imor

9

6

V.1

Kapitulli:V

•tëpërshkrua

jqëllim

ineth

irrjessëKo

ngresit

tëVjenë

s,ven

dimetdhe

rrjed

hojate

tij.

•Ko

ngresai

iVjen

ës.

Epoka

erestau

rimit

Teksti

V.2

EURO

PA

•tëpërkufizojëterm

inre

stau

rim.

•Zh

villimiekono

mik

Teksti

V.3

NË

•tëdijëkushtetqësollënzhvilliminekono

mik

dheshtrirjenetijnëconti

nent.

•Zh

villimetkulturoreeshken

coreTeksti

V.4

VITET

•tëp

ërkufizojë

kupti

mine

platformave

të

rejaliberalizëm

,radikalizëm

,na

cion

alizëm

mod

ern.

•Re

volucion

etborgjezetëvite

ve

1830

nëEu

ropë

Teksti

V.5

1815

-185

0•tënjohë

disang

aarritjetm

ëtërë

ndësishm

enë

kulturëdhe

shken

cë.

•të

rënd

isë

shkaqe

tdh

epa

sojat

erevolucion

evetëvitit1

948.

•Re

volucion

etevitit1

848

Teksti

VI.1

Kapitulli:VI

•tën

xjerrën

ëpa

he

tëjetë

iaft

ëpë

rti

përshk

ruarkarakteristik

atkarakteristik

at

kryesoretë

kom

b-shtetit.

•Ep

oka

ena

cion

alizmit

dhe

realizmit

Teksti

VI.2

NAC

IONALIZM

IDHE

•tëpërcaktojështetetdh

eprincipa

tatqë

u

bashkuan

nënjështetItaliandh

epë

rfitim

et

qësollikybashk

im.

•Ba

shkimiiGjerm

anisë

Teksti

VI.3

REALIZM

I•tëpë

rshk

ruajrrug

ëne

Gjerm

anisë

drejt

bashkimitdh

eveshtirësitë

qëha

sigjatësaj.

•Ba

shkimiiItalisë

Teksti

VI.4

1850

-187

1•të

përcaktojë

prob

lemet

kombë

tare

austriake

dhe

dalliminmesPe

rand

orisë

Austriakem

eatëAustro-hu

ngareze.

•Prob

lemet

kombë

tare

dhe

ndryshim

et

në

Perand

orinë

Austriake

Teksti

VI.5

•tëargu

men

tojëarsyete

luftëscivilenë

Sh

BA.

•Zh

villimiiShB

A.Luft

aCivile

Teksti

2Pë

rsëritje

Kapitujt:V

-VI

VII.1

Kapitulli:V

II•tëpë

rcaktojështrirjen

gjeo

grafi

kedh

ekarakteristik

ate

regjim

ittëPe

rand

orisë

Osm

ane.

•Fu

ndiizgjerimittëPeran

dorisë

Osm

ane

Teksti

VII.2

PERA

NDORIA

•tëargu

men

tojëarsyete

dështim

ittë

vend

osjessëm

onarkisëp

arlamen

taren

ëTurqi.

•Lëvizjet

përparim

tare

në

Perand

orinëOsm

ane

Teksti

VII.3

OSM

ANE

•tëkraha

sojështeti

ngrekp

ara

krijimit

të

shtetittë

pavarurdh

epa

sdu

kerën

ditur

karakteristik

atkryesore.

•Form

imidhe

kon

solid

imiishteti

tmod

erngrek.

Teksti

VII.4

DHE

•tëpërshkrua

jpo

litikënserbepë

rform

imin

dheforcim

ineshteti

t.•Form

imidhe

forcim

iishteti

tserb

Teksti

VII.5

BALLKA

NI

•tëpë

rshk

ruajrrug

ëne

Bullgarisë

drejt

form

imittështeti

ttëpa

varur.

•Shtetiip

avarurbullgar

Teksti

VII.6

NË

•tërën

disëelemen

tëtmëtërën

dësishëm

të

ndjekurpë

rform

iminem

ëpa

spë

rforcim

in

eshtetitRum

un.

•Krijimiishteti

ttëpa

varurrumun

Teksti

VII.7

SHEK

ULLIN

•tënjoh

ëdh

etëjetëiaft

ëtëtregojë

përpjekjetelëvizjesçlirim

tarepërkrijim

ine

shtetitauton

omshq

iptar.

•Pë

rpjekjetpërkrijim

ineshteti

tau

tono

mshq

iptar

Teksti

VII.8

XVI-X

IX•tërën

disëkarakteristikatkryesoretëMalit

tëZietë

Maq

edon

isë.

•Ve

ndetetjeratëBallkan

itTeksti

3Pë

rsëritje

Kapitulli:7

VIII.1

Kapitulli:V

III•tëp

ërcaktojë

rënd

ësinë

erevolucion

ittë

dytëind

ustrialdu

keilistrua

rme

shpikjet

konk

reteqënd

odhë

n.

•Re

volucion

iidytëindu

strial

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

9

7

Prog

ram

i mës

imor

9

8

VIII.2

FILLIM

ETE

•tëargum

entojëfaktorëtqësollënprob

lemet

socaled

heroline

sind

ikatave

punë

tore,

markizm

itdh

eqe

verisënë

zbutjen

eprob

lemeve.

•Rritjaeqy

tetevedhe

problem

et

sociale

Teksti

VIII.3

QEV

ERISJES

•tëpë

rshk

ruajshtim

ine

marrëdh

ënieve

ekon

omiko-po

litike

ndërevropian

e,

rrjedh

ojatetyredh

epa

sojatekrijimit

të

tregutbotëror.

•Zh

villimi

imarrëdh

ënieve

ekon

omike

dhe

politi

ke.Tregu

botëror.

Teksti

VIII.4

SË

DEM

OKR

ACISË

•tënjohë

reformatelektoraleqë

uzba

tuan

në

Ang

lidh

estrukturën

epartiv

epo

litike.

•Zh

villimetpolitikenëBrita

ninë

e

Mad

he

Teksti

VIII.5

LIBE

RALE

•tëpë

rshk

ruajkarakteristik

atkryesoretë

Repu

blikëssëIIInëFran

cë.

•Zh

villimetpo

litikenë

Fran

cë.

Repu

blikaIII

Teksti

VIII.6

1871

-190

0•tërë

ndisëfaktorëtqënd

ikua

nnë

zhvillimine

shpe

jtëtë

Gjerm

anisëdh

etrekompo

nentët

eshtetittë

mirë

qëniessociale.

•Gjerm

ania

Teksti

VIII.7

•tëargu

men

tojëmasate

ndërmara

që

ndikua

nnë

dem

okratizim

ineShB

A.

•Dem

okratizim

ii

mëtejshëm

i

ShBA

Teksti

VIII.8

•tëpë

rshk

ruajshtetin

Ru

sdu

kevënë

në

që

ndërtrepikatkyçerrethtëcilavesillej

shteti

pra

“kriza”,

“reforma”,“kufi

zime

dështim

e”.

•Pe

rand

oriaRuse

Teksti

2Test

Kap

itulli:V

III

IX.1

Kapitulli:IX

•tëargum

entojërrugënqë

undë

rmorpër

vend

osjenesund

imitbrita

niknë

Indi.

•Indianë

koh

ëtm

odern.Ven

dosja

esund

imitbrita

niknë

Indi

Teksti

IX.2

VENDET

•tëp

ërshkrua

jprob

lemete

brend

shme

të

Kinë

dhe

ndikiminetë

hua

jvenë

shfrytëzim

tësaj.

•tëshp

jego

jësesishp

rehe

jmod

ernizimii

Japo

nisë.

•Kina

Teksti

IX.3

AZIAT

IKEDHE

•tëpërcaktojëkolonitëqështeteteu

ropian

ekriju

annëAzidhe

Afrikë.

•Tipa

rete

zhvillim

ittëJa

ponisë

Teksti

IX.4

AFR

IKANE

•tëargu

men

tojërrjedh

ojate

pushtim

eve

europian

enë

Azidhe

Afrikë.

•Shtrirjae

sund

imit

tëfuqive

europian

enë

Azi

Teksti

IX.5

NËKO

HËT

MODER

NE

•Pu

shtim

etkolon

ialenëAfrikë

Teksti

X.1

Kapitulli:X

•tëpë

rcaktojëkarakteristik

atkryesoretë

zhvillimit

ekon

omiko-socialdhe

atijpolitik

nëpragtëshe

kullitX

X.

•Arritjet

në

qytetërimin

perënd

imor.Lindjaemen

dimeve

tëre

ja.

Teksti

X.2

QYTETËR

IMI

NËPR

AGUNE

SHEK

ULLITXIX

•tëargum

entojësfida

tmetëcilatu

has

demok

racialib

erale.

•tëpëshk

ruajpasojatqësollënvend

osjete

regjim

evean

tidem

okratik

e.

•Im

perializmi

na

cion

alizmi

iskajshëm

kërcëno

jnëstab

ilitetin

Teksti

4Pë

rsëritje

Kapitujt:IX-X

3Test

Testilënd

ës

4Orëelirë

“ZHGËN

JIMISHPIRT

ËRORFU

NDI

IUNITETITFETAR”

5Orëelirë

“ZHGËN

JIMISHPIRT

ËRORFU

NDI

IUNITETITFETAR”

6Orëelirë

“ZHGËN

JIMISHPIRT

ËRORFU

NDI

IUNITETITKOMBË

TAR”

Prog

ram

i mës

imor

9

9

TemA : riLiNDJA e VONë eVrOPiANe

Kohëzgjatja : 1orë

Objektivat:1. Të japë një përkufizim të saktë mbi Rilindjen Evropiane .2. të renditë arritjet kryesore të kësaj periudhe sipas fushave përkatëse.3. Të diskutojë rreth figurave të shquara në art e kulturë dhe vepave që ata krijuan në këtë

periudhë.

Fjalët kyçe: revolucion shkencor, Nikolla Koperniku, Xhordano Bruno, Leonardo da Vinçi, Miguel Servantes, Uilliam Shekspir etj.mjeti: teksti historisë, internet, albume fotografike etj

Struktura Err

Hapi i parë – evokim – brainstorming (stuhi mendimesh)Shënohet në tabelë koncepti rilindje.

Me përfundimin e skemës mësuesi mund të rikujtojë disa njohuri nga klasa e 6 përmes pyetjesh të shkurtëra.1. Ku i ka fillesat Rilindja?2. renditni disa karakteristika të rilindje së Hershme?

realizim i kuptimit: Punë e drejtuar

Në fazën e parë 5-7 min nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur me tekstin. Pas leximit të tekstit mësuesi e ndan klasën në tri grupe sipas çështjeve të mësimit. Për secilën çështje jep një pyetje ndihmëse mbi të cilën nxënësit nxjerrin informacionin e ri.

Grupi i parë: Vazhdimësia e rilindjesÇ’do të thotë vazhdimësi rilindjeje?• Kohështrirja e Rilindjes – Shek XV-XVI;• Modeli- imitimi qytetërimit antik;• Vendosja në qendër e njeriut;• Njohja e botës që na rrethon/shkëputja e nga “bota e përtejme”.

rilindje

Firenze

Mona Liza

toka rrotullohet

Don KishotiMarin Barleti


Modele mësimore 101

Grupi i dytë: Zhvillimet në shkencëÇfarë nënkupton revolucioni shkencor?• Nikolla Koperniku, toka është qendër e sistemi diellor;• Xhordano Bruno, Johanes Këpler provuan saktësinë e teorisë astronomike të Kopernikut;• Mendimtarët si Francis Bekon, Benedikt Spinoza.

Grupi i tretë: Zhvillimet në art e kulturëKush janë figurat që lanë gjurmë në artin dhe kulturën e Rilindjes?Letërsi• Miguel Servantes- Don Kishoti;• Uilliam Shekspir: Hamlet/ Makbeth/Romeo dhe Zhuljeta etj;

Artet pamore• Leonardo da Vinçi –pikturë, skulpturë;• rafaelo – pikturë;• Mikelanxhelo- skulpturë;• rembrandi – pikturë.

Reflektimi: Punë e pavarurPër këtë fazë të orës së mësimit mund të kemi disa alternativa. Në klasat me akses në internet mund të ilustrohen mendimet e dhëna nga grupet me figura konkrete, p.sh të jepen pamje të veprave të Mikelanxhelos, Da Vinçit etj.Një tjetër mënyrë është të punohet me rubrikën Puno me tabelën të tekstit.

Detyrë shtëpie:Bëni kërkime në internet për një prej figurave të njohura të Rilindjes (p,sh Miguel Servantes) dhe bëni një përshkrim të shkurtër të veprës së tij.

TemA : ZbuLimeT e mëDHA GJeOGrAFiKe

Kohëzgjatja : 1orëVendi zhvillimit : në klasë

Objektivat:1. Të listojë motivet që çuan në ndërmarrjen e zbulimeve gjeografike.2. të tregojë si u realizuan zbulimet e mëdha dhe nga kush .3. të diskutojnë mbi vërtetimin e provës shkencore të rrumbullaksisë së tokës.

Fjalët kyçe: indi, amerikë, oqean i Qetëmjeti: teksti historisë, hartë/glob/ internet

Hapi i parë – Punë në dysheJepen një rradhë figurash në tabelë/ ose shfaqen me ndihmën e projektorit:



Bazuar në njohuritë e tyre të pëgjithshme nxënësit duhet të bëjnë një përmbledhje të shkurtër mbi zbulimet gjeografike.Pyetje ndihmëse për këtë fazë janë:Kush janë eksploratorët më të mëdhenj?Me çfarë zbulimesh lidhen emrat e tyre?

realizimi i kuptimit : Punë e udhëhequrShkruhet në tabelë pyetja: Çfarë motivesh i shtynë njerëzit (eksploratorët ) të kërkonin vende të reja?Listohen në tabelë të gjitha përgjigjet që jep klasa në mënyrë spontane.Pas kësaj mësuesi ndërton në tabelë skemën e mëposhtme ku përfshihe motivet e vërteta.

Zbulimet indi dhe amerikë: Bartolomeo Dias; Vasko de Gama, Kristofor Kolombi, ameriko, Vespuçi.Udhëtimi i Ferdinant Magelanit dhe roli i tij për vërtetimin e teorisë se toka është e rrumbullakët.

Reflektimi: Puno me tabelënPër përforcimin e njohurive të marra gjatë orës së mësimit, në përfundim me te gjithë klasën punohet me rubrikën e tekstit Puno me tabelën. Kjo tabelë pasi plotësohet në mëyrë individuale nga secili prej nxënësve, diskutohet dhe në tabelë jepen si model përgjigjet më të mira.

Detyrë shtëpie:Gjeni në internet informacion zbulimet e mëdha gjeografike

Etja për dije

• Njerëzit donin të dinin mbi territoret që shtriheshin jashtë vendit tyre, për banorët dhe pasuritë

Përsosja e anijeve të lundrimit

Nevoja përsigurimin e burimeve materiale të pasurive

• U siguruan mjete, harta, busulla

• Ata i çmonin shumë mallrat e

ardhura nga Lindja, të prodhuara në Kinë, indi

TemA: Orë e Lirë- bOTA PërTeJ KONTiNeNTiT

Kohëzgjatja: 3 orëVendi zhvillimit : Biblioteka e shkollës, ose një sallë me përmasa më të mëdha se klasa.

Objektivat:

1. Të bëjë lidhjet mes kontinentit evropian dhe zbulimeve të mëdha gjeografike.2. të demostrojë imagjinatë krijuese në krijimin e situatave tërheqëse rreth zbulimit të botës.3. të marrë pjesë aktivisht në punënë në grup.

mjeti: teksti historisë, internet, albume fotografike, hartë bote, atlase, postera, Encarta.metoda: Punë në grup

Për ndërtimin e këtij projekti mësuesi duhet t’i fillojë përgatitjet paraprakisht në orët e mëparshme.

Klasa ndahet në 4 grupe, ku secili grup përfaqëson një prej udhëtimeve rreth zbulimit të botës të kryer nga eksploratorët e mëposhtëm:Grupi i parë: Udhëtimi i Diazit

Grupi i dytë: Udhëtimi i Magelanit

Grupi i tretë: Udhëtimi i Kolombit

Grupi i katërt: Udhëtimi i Magelanit

Qëllimi i projektit: aftësimi i nxënësve në punë kërkimore të pavarur, familjarizimi me përdorimin e mjeteve multimediale, nxitja e pasionit për lëndën e historisë.

V.o rekomandohet duke pasur parasysh gjithmonë nivelin e klasës që projekti, t’i kalojë caqet e njohurive të tekstit, duke eleminuar përsëritjen. të bazohet në sjellje ne kurioziteteve dhe në mënyrë të veçabtë të nxitë te nxënësit dëshirën për kërkim dhe mendim të pavarur. Më poshtë po japim modelin për një grup p.sh, mbi udhëtimin e Kolombos.

Hapi i parë: Krijimi i hartës dhe anijes së udhëtimit të Kolombit

mjetet e nevojshme• një fletë kartoni me përmasa posteri ngjyrë blur Pencil • komplet bojërash• ngjitës• gërshërë• letr formati A4 me ngjyra të ndryshme• shenjues me ngjyra të ndryshme• mbajtëse vezësh prej kartonin



• kruarëse dhëmbësh• plastelinë

Fillimisht secili prej nxënësve pajiset me hartën e mëposhtme (printohet).

Grupi i nxënësve ndan detyrat.Nxënësi i parë mbi kartonin blu vizaton Ekuatorin.Nxënësi i dytë vizaton EvropënNxënësi i tretë azinë, afrikën.Nxënësi i fundit armerikën e Veriut dhe të Jugut.

Me ndihmën e lapsave me ngjyra bëhet plotësimi i hartës.

Me një shënjues të zi, bëjmë emërtimin në hartë të oqeaneve, ekuatorit, rrugës së Kolombit, veriun, jugun, lindjen dhe veriun etj.

Harta që do të marrim është kjo në figurë

Krijimi anijeve

Presim tre nga ndarjet e kartonit të vezëve për të krijuar tri anijet e Kolombit.

Secilës prej tyre i japim këtë pamje.

Përthyeni letrën 2 cm si në figurë dhe vendosni në pjesën e përthyer ngjitës.

Në pjesën e nënvizuar vendosni një kruajtëse dhëmbësh. Paloseni letrën si në figurën djathtas..

Merrni një kruarëse tjetër dhëmbësh dhe futeni vertikal në letër si tregohet në figurë.

Vendosni në brendës të formës së anije pak plastelinë të kuqe. Mbi të poziciononi direkun e anijes që punuat më sipër. Kështu veproni për të treja anijet. Në përfundim vendosini në poster në rrugën që përshkroi Kolombi

Kemi krijuar kështu rrugën e Kolombit drejt botës së re nga Spanja drejt ishujve ispanike (Haiti dhe republika Domenikane e sotme). Hapi i dytë: Prezantim i kurioziteteve mbi udhëtimet e Kolombit. Përgatitja e fletëve të punës duke shfrytëzuar si burim internetin. Ja një model

Shkruani sa më shumë fjalë që lidhen me Kristofor Kolombin.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Hapi i tretë: Në këtë fazë realizohen veprimtari përmbledhëse.Mësuesi duhet të jetë i kujdesshëm gjatë vlerësimit duke vlerësuar çdo kontribut individual.



TemA: PërsëriTJe

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit : në klasë

Objektivat:1. të listojë termat themelorë të mësuar si fjalë kyçe gjatë këtij kapitulli.2. të demostrojë njohjen e fakteve themelore dhe të bëjë lidhjen mes tyre.3. të punojë në mënyrë të pavarur me hartën dhe atlasin.

mjeti: teksti historisë, hartë, atlas, tabelë e zezë, lapsa me ngjyra

Hapi i parëMësuesi kërkon nga klasa të shkruajnë në fletoren e punës 7-10 minuta termat themelorë që kanë mësuar gjatë kapitullit të parë.Paralelisht me klasën ngre një nxënës në tabelë.Listohen termat në tabelë dhe për secilin prej tyre mësuesi aktivizon në tërësi klasën.• Rilindje, • Reformacion, • Protestant, • Kalvinizëm, • Luteranizëm, • Kishë anglikane, • Liria e besimit,• Epoka e zbulimeve, •Revolucion shkencor, • Tregtia e skllevërve, • Asamble e Përgjithshme.

Hapi i dytëNdahet klasa në dy grupe. Secilit grup i jepet detyrë të punojë me rubrikat e tekstit.Grupi i parë: Për figurat historike të mëposhtme bëj një përcaktim të shkurtër të ngjarjes historike që lidhet me ta.Martin Luteri _____________________________Xhon Kalvini _____________________________Henri Viii _____________________________Elizabeta i _____________________________Vasko de Gama _____________________________Kristofor Kolombi _____________________________Ferdinand Magelani _____________________________amerigo Vespuçi _____________________________

Grupi i dytë:Punon me rubrikën e tekstit Bëj lidhjen shkak-zhvillim-pasojë.Mësuesja dëgjon përgjigjet e përfaqësuesve të secilit grup.Hapi i tretë: Punë e pavarurNë mënyrë individuale çdo nxënës punon me hartën dhe atlasin. Me ndihmën e lapsave me ngjyra, zgjidhen tri ngjyra për të përfaqësuar besimet fetare katolicizmi- luteranizmi- protestantizmi. Gjithashtu po me ndihmën e ngjyrave në atlas tregohen rrugët detare që çuan në zbulimet e mëdha.PërfundimeNë mbarim të orës së përsëritjes mësuesi bën vlerësimin e nxënësve

TemA: ANGLiA bëHeT FuQi e mADHe DeTAre


Objektivat:1. të njohë epokën elizabetiane.2. të përshkruajë lëvizjet reformatore të masave .3. të diskutojë mbi vendin dhe pozitën e anglisë në botë .

Fjalët kyçe: periudha elizabetiane, puritanë, prezbiterianë, indipendentë, flotë detare.mjeti: teksti historisë, interneti

struktura:err

evokim: Turi galerisëQë në orën paraardhëse mësuesi u ka kërkuar nxënsve të grumbullojnë nga interneti materiale fotografike/ dokumentare mbi Elizabetën e I.Këto materiale shfaqen në formën e një ekspozite. Ngrihen 2-3 përfaqësues të klasës dhe bëjnë prezantimin e tyre.Në përfundim të kësaj faze mësuesi shtron pyetjet:Cila është forma e regjimit sot në angli?Kush e përfaqëson kurorën e anglisë?

realizimi kuptimit: Ditar tre pjesësh

KoNCEPti SHPJEGiMi KoMENti

ELiZaBEta i

i përkiste dinastisë tudor.respektoi parlamentin.tregoi kujdes për zhvillimin e ekonomisë/tregtisë.Vlerësoi kulturën/artin/letërsinë.

Elizabeta njihet si një sovrane e sukseshme/ e adhuruar për popullin e saj.Kontributi i saj në art bëri që kjo periudhë të njihej me emrin e saj;Periudha elizabetiane.

LËViZJEt rEForMatorE

Krijimi kishës anglikane/ ndryshimi raporteve me papatin.Lindja e protestantizmit.Drejtimet: puritanët, prezbiterianët, indipendentët

Si pjesë e lirive të individit në angli lindën lëvizje reformatore të masave, të shprehura në disa degëzime brenda protestantizmit.



PoZita E aNGLiSË

Pozicioni gjeografik tepër i përshtatshëm i anglisë si ishull. Krijimi Shoqërisë tregëtare të indisë. Ekspeditat kolonizuese.Krijimi kolonive në amerikën e Veriut.Përballja me Spanjën si fuqi detare.

anglia e shfrytëzoi shumë mirë pozitën gjeografike për të rritur fuqinë e saj në botë.

Reflektimi: Lapsat në mesSynimi i përdorimit të kësaj teknike është përfshirja e të gjithë nxënësve në veprimtari. Secili prej tyre duhet të gjejë një fjaëlë ose në rastin më të mirë edhe një ide. Në momentin që janë të gatshëm ta thonë një të tillë, atëherë ngrihen e thonë dhe lapsi vendoset në tryezën e mësuesit.Kjo veprimtari ka për qëllim edhe rritjen e vëmendjes/ kujdesit ndaj përgjigjes së shokut.Pasi ka përfunduar dorëzimi i të gjithë lapsave, mësuesi kalon në fazën e dytë.tashmë nxënësit duhet të tregojnë se cili qe fjala/ideja e shokut që ka lënë në tavolinën e punës së mësuesit lapsin X. P.sh - Epoka e artit elizabetian ka hyrë si simbol i kulturës. - Lapsi i kuq, - ana.

TemA: FrANCA GJATë suNDimiT Të LuiGJiT Të XiV


Objektivat:1. të tregojë përse monarkia në Francë mori trajta absolute.2. të përshkruajë Francën gjatë sundimit të Luigjit të XiV dhe të përcaktojë tiparet e këtij

sundimi .3. të arsyetojë rreth faktorëve që çuan në dobësimin e monarkisë në Francë .

Fjalët kyçe: Kardinali rishëlje,Luigjit të XiV, Mbreti Diell, e drejtë hyjnore, Versajë .mjeti: teksti historisë

evokim: Lexim i drejtuari jepet klasës detyrë të lexojnë tekstin. Në përfundim të leximit duhet të plotësojnë me nja një koncept skemën mbi Francën

realizimi i kuptimit Një nga konceptet më të rëndësishme të këtij mësimi është ai i monorksisë. Mbështetur në skemën e ndërtuar nga vetë nxënësit dhe pasi është dhënë një shpjegim mbi të mësuesi shkruan në tabelë pyetjen:Përse monarkia mori trajtë absolute?

monarki

Kardinali rishëlje

Mbreti Diell

VersajëShteti

jam unë

absolutizmi

Luigji XiV

Franca

Monarkia absolute

pushteti i qënërzuar i mbretit

emëroi mbikëqyrësdhe administratorë të mbretit në të gjitha provincat

u vendoskontrrolli shtetitmbi ekonominë

u nënshtruan të gjithë fisnikët

u ndalua mbajtja e ushrive private

u ngrit një rrjet i gjerë sipunësh



shkaqet që çuan në dobësimin e monarkisë

Reflektim: Minitest

• Plotëso vendin bosh me fjalët e duhura.Monarkia absolute nënkuptonte shtetin ________________ me pushtetin e ___________ të mbretit.

• Kush prej figurave të mëposhtme mori përsipër të realizonte monarkinë absolut: a- Kardinali rishëlje, b- Luigji XiV, c- Mbreti Diell

• Listo disa nga të drejtat që Luigji i XIV kishte përqëndruar si monark në duart e tij:

a. të drejtën për të bërë ligje, b. _________________, c. ____________ d. _______________________ etj

• Shpenzimet e mëdha financiare.• Jeta luksoze e oborrit/ luftërat

• Ndërtimet e bëra nga ana e mbretit• Pengimi sipërmarrjes/ ngadalësimi i mendimit të

lirë

• Filozofia mbizotëruese u bë filozofia e oborrit• Largimi protestantëve nga Franca

2

3

1

TemA: ANGLiA mONArKi PArLAmeNTAre

Kohëzgjatja: 1orëVendi zhvillimit : në klasë

Objektivat:1. të tregojë rrugën që ndoqën Stjuartët për vendosjen e monarkizmit.2. të përshkruajë elementet e luftës civile dhe protektoratit si luftë për vendosjen e sistemit

qeverisës..3. të dallojë dhe analizojë elementet karakteristike të monarkisë parlamentare.

Fjalët kyçe: dinastia Stjuart, e drejtë hyjnore, luftë civile, protektorat, oliver Kromuell, revolucion i lavdishëm.mjeti: teksti historisë, foto, internet

struktura:err

Reflektim: Stuhi mendimi

Nisur nga njohuritë e përgjithshme që kanë mësuesi kërkon nga nxënësi të japin një mendim në lidhje me anglinë.(gjithmonë duke ju referuar periudhës që studiohet).Në ndihmesë të zbërthimit të ideve mësuesi paraprakisht rendit në tabelë pyetje të natyrës frontale si p.sh: 1. Kush qeveriste në angli?2. Cila ishte forma e monarkisë?3. Ku e kishte zanafillën parlamenti anglez?

parlamentarizëm

monarki

anglia

anglikanzëm

Elizabeta 1Pushtime koloniale



realizimi kuptimit: Punë në grupeFillimisht mësuesi realizon një punë përgatitore me klasën. Pjesa e parë e punës në grup është njohja me çështjet e tekstit dhe përvetësimi i njohurive bazë.Secili grup ka një çështje për të trajtuar.

Grupi i: Dinastia stjuart• Në ç’kushte erdhën Stjuartët në pushtet?- Vdekja e Elizabetës I.• Cila ishte forma e qeverisjes së Stjuartëve? – Qeverisje me “të drejtën hyjnore”.• Si veproi Xhejmsi I? – nuk pyeste parlamentin/nuk merrte pëlqimin e tij për vendosjen e

taksave/për mbajtjen e ushtrisë etj.• Çfarë çoi në ashpërsimin e mosmarrëveshjeve mes mbretit dhe parlamentit? – Luftërat

kundër Spanjës e Francës.

Grupi ii: Lufta civile dhe protektorati• Çfarë synonte të zgjidhte lufta civile?- Formën e qeverisjes.• Cila ishte periudha historike e zhvillimit të luftës civile? 1642-1648.• Cilët ishin përkrahësit e dy krahëve? Mbreti përkrahej nga aristokracia, fshatarësia

konsevartore (veri verlindje); Parlamenti përkrahej nga zonat jugore dhe lindore, të zhvilluara ekonomikisht.

• Cili ishte roli i Oliver Kromuellit? Udhëheqës i ushtrisë parlamentare.Protektor (i vetëshpallur).

Grupi iii: monarkia parlamentare

Çfarë ndodhi pas vdekjes së Kromuellit?- Shpallja e rikardit protektor dhe problemet e qeverisjes së tij.• Cilat ishin grupimet që u krijuan në parlament? Torët dhe vigët.• Pse vendosi parlamenti të vendoste në fron mbretëror Vilhelm Oranxhin dhe të shoqen

Marien? Xhejmsi II filloi të mos pyes parlamentin. • Ç’ishte “Revolucioni i Lavdishëm”? Zëvendësimi i Xhejmsit të II pa qëndresë.• Çfarë pëfshinte Deklarata e të Drejtave? Mbreti nuk mund të pezullonte ligjet e parlamentit/

nuk mund të mbante ushtri dhe të organizonte luftëra pa pëlqimin e parlamentit.

Reflektim: Punë individuale . Mendimi Pro dhe Kundra.Kujtoni format e monarkisë absolute. Shqyrtoni edhe monarkinë parlamentare.Jepni mendimin tuaj Pro ose Kundër për cilën nga format e monarkisë jeni.

TemA: PrusiA NJë FuQi e re Në sKeNëN bOTërOre


Objektivat:1. Të identifikojë veçoritë e organizimit të Prusisë.2. të përshkruajë dinastinë e Hohenzolernëve.3. të ndërtojë portretin e Frederikut të Madh, nisur nga veprimtaritë që ai zhvilloi.

Fjalët kyçe: Prusi, Frederiku i Madh, junkerëmjeti: teksti historisë, foto, internet

struktura:err

evokimi: Punim i detyrës së shtëpisëNë orën paraardhëse është dhënë detyrë shtëpie rubrika e tekstit Krahaso.Qëllimi i detyrës është që nxënësi të mund të bëjë krahasimin mes formave të monarkisë të përfaqësuara nga dinasti të ndryshme në angli.Mësuesi dëgjon disa përgjigje dhe bën një koment përgjithësues mbi to. Mund të vlerësojë me notë disa prej nxënësve.

realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar: Mësuesi ndërton në tabelën e mëposhtme në dërrazën e zezë. Për të udhëhequr nxënësit në punën e tyre jepen konceptet në të djathë dhe kërkohet që gjatë leximit nxënësi të bëjë një shpjegim të shkurtër me fjalët e tij.

KoNCEPti SHPJEGiMi

PRUSIAPërbëhej nga tre rajone territoriale të shkëputura:në lindje, qendër, perëndim të Gjermanisë

orGaNiZiMi

Bujqësia ishte mjaft e zhvilluar. toka zotërohej nga pronarë të mëdhenj që më vonë u quajtën junkerë. të zhvilluara ishin gjithashtu edhe zejtariae artizanati. Prusia u shqua për krijimin e një administrate profesionale dhe për organizimin e nje ushtrie të madhe dhe mjaft të trajnuar

Dinastia e Hohenzolernëve

Fillimet datojnë në dhjetëvjeçarët e parë të shek. XV.Frederik Vilhelmit - Zgjedhësi i Madh (1640-1688).Frederiku iii (1688-1713) ishte mbreti që mori titullin mbret i Prusisë e u quajt Frederiku i.Frederik Vilhelmi i (1713- 1740).



Frederiku i Madh • Në kohën e tij Prusia filloi të shfaqej si Fuqi e Madhe europiane, pra krahas Britanisë, Francës,rusisë.

• Në vitin 1780 popullsia e saj arriti në 5 milionë banorë

• Ushtria prusiane numëronte 200 mijë veta.

Kishte shumë nga cilësitë që ikarakterizojnë burrat e shtetit: ishte me kulturë të gjerë u bë përkrahës

i ideve të reja, sidomos i mendimeve iluministe.

• Frederiku i Madh e konsideronte mbretin si “shërbëtor i parë i shtetit”.

• I kushtoi rëndësi edhe sundimit të ligjit. Vendosi një kod të veçantë ligjesh për të gjithë territorin

Reflektimi: Punë e pavarurKlasa ndahet në dy grupe. Grupet punojnë me rubrikat e tekstit Përcakto dhe Krahaso.Në përfundim të plotësimit të tabelave mësuesi analizon përgjigjet e dhëna nga nxënësit .

Detyrë shtëpie: Shkruani një ese përshkruese: Cilësitë e Frederikut të Madh si burrë shteti.

TemA: ZHViLLimi i ArTiT DHe KuLTurës GJATë sHeKuLLiT Të XVii

Kohëzgjatja : 1 orëVendi zhvillimit : në klasë

Objektivat:

1. Të listojë disa nga figurat kryesore të letërsisë dhe veprave të tyre.2. Të flasë rreth tipareve krijuese të veprave që u realizuan në gjinitë skulpturë,

pikturë,arkitekturë bazuar në stilin e tyre.3. të arsyetojë përse arti dhe kultura luajtën rol të rëndësishëm gjatë shekullit të XVii

Fjalët kyçe: Molier, rasin, stil barok/ rokoko, Hajden, Mozart, Bethhovenmjeti: teksti historisë,internet

metoda: err

evokim: Hartë mendimiMësuesi ndërton në tabelë skemën e mëposhtme dhe kërkon nga nxënësit të japin mendimet e tyre dhe saj. Në këtë skemë paraqiten portretet ose emrat e shkrimtarëve dhe kompozitorëve të njohur të shekullit XVii.

realizimi i kuptimit: Ditar tre pjesëshNë përdorimin e kësaj teknike risia qëndron në faktin që nxënësi merr të gatshme nga mësuesi dy kolonat e para dhe më pas nxënësi plotëson kolonën e tretë në mënyrë individuale.

KoNCEPti SHPJEGiMi KoMENti i NXËNËSit

Letërsi

Shek XVii – letërsia u dallua për frymën e sa klasiciste.imitoi antikitetin.U dalluan emrat e njohur të letërsisë franceze si p.sh,Molieri, rasini, Korneji, La Fonteni.Veprat e tyre më të njohura ishin: Kopraci, Fabulat etj

Veprat e këtyre autorëve ju kundërvunë veseve të shoqërisë.Përmes përdorimit të figurave të kafshëve u përcollën mësime morale nga jeta shoqërore.

Bethoven- Kompozitor gjermanë

rubens- Piktor holandez

Molieri- Shkrimtarë francez



Stili barok/rokoko

tipar i stilit barok ishin ndërtesat shumëngjyrëshe, me shatore që përdoreshin në mënyrë të veçantë në ceremonitë fetare.Stili rokoko u dallua për format dekorative.të dy stilet ju kundërvunë rregullave të kundërta të klasicizmit.

Ndërtesat e këtyre stileve i gjejmë në të gjithë kryeqytetet e Evropës si p.sh në Paris, Katedralja e Notre Dame.

Vepra të stilit rokoko gjejmë shumë në romë, torino

Muzika

Kompozitorëve të periudhës klasike që jetuan në Gjermani eaustri, si Bah, Hajden, Moxart dhe Bet’hoven, u dallua për artin e tyre muzikor.

Janë krijuesit më të shquar të fushës. i kanë lënë njerëzimit një pasuri të madhe kulturore.(nxënës që kanë dijeni për vepra të caktuara duhet të nxiten nga mësuesi ti shkurajnë ato)

Punë e pavarur me tekstinKlasa ndahet në grupe sipas nivelit.Grupi i parë punon me rubrikën e librit arsyeto.Nxënësit duhet të nxjerrin nga materiali i tekstit një mendim vetjak mbi zhvillimin e letërsisë në këtë periudhë,Grupi i dytë punon me rubrikën Përcakto. Në përfundim të kryerjes së detyrave lexohen disa prej përgjigjeve. Vlerësohen përgjigjet duke u motivuar dhe evidentuar në mënyrë të veçantë anët pozitive.

Detyrë shtëpie: Gjeni në internet foto të veprave të artit në stilin barok/rokoko

TemA: reVOLuCiONi i PArë iNDusTriAL


Objektivat:1. të japë një shpjegim të thjeshtë për termat revolucion dhe revolucion industrial.2. të dallojë karkteristikat e revolucionit industrial nga ato të revolucionit agrar.3. të arsyetojë mbi faktin përse anglia u bë atdheu i parë i revolucionit industrial

Fjalët kyçe: revolucion industrial/agrar,kapital, fuqi punëtore, sipërmarrjemjeti: teksti historisë

evokim: bashkëbisedimKjo fazë realizohet me ndihmën e tekstit duke përdorur fotot ilustruese ose me foto nga interneti në klasat ku disponohet.Mësuesi drejton pyetjen: Duke shikuar figurën çfarë mendimesh ju lindin? Shënohen në tabelë përgjigjet e mundshme.1. mjetet e punës ishin shumë të prapambetura, b- punonjësit punonin në kushte shumë të

vështira, c- jemi në fillesat e sistemit capitalist etjNë shterje të përgjigjeve mësuesi kalon në fazën tjetër të procesit mësimor

realizimi i kuptimit - Harta e të menduaritKalimi nga revolucioni agrar në industrial.1. Përmirësimi veglave të punës2. rritja e prodhimit bujqësor/ përmirësi

ushqyerjes.3. Zvogëlimi i numrit të punëtorëve në

bujqësi/ kalimi në qytet.4. Gardhimi- Me gardhimin tokat

bujqësore u kthyen në kullota për rritjen e deleve, me leshin e tëcilave punonin fabrikat e tekstileve.

shndërrimnë teknologji

prodhime për të gjitha

tregjet

shpikja e motorit me avull

realizimi i mallrave në

saso të mëdha

sistemifabrikave

kapitali

fuqia punëtore

revolucionindustrial

qeveria britanike nxiste

shpikjet në teknlogji

fitimet vinin nga kolonitë

si nga sigurimi lëndë parë,

edhe nga shitja

rrjeti i dendur lumor

lehtësonte transportin e mallrave

një vend i pasur me

qymyr, hekur dhe minerale

të tjera

krijimi i fuqisë punëtore nga

gardhimianglia



Reflektim : Punë e pavarur me tekstinPunohet fillimisht me pjesërmarrjen e gjithë klasës rubrika e tekstit Përcakto.Në këtë rubrikë janë dhënë drejtimet e revolucionit industrial, nxënësi plotëson kolonën tjetër me arritjet/ përmbushjet. Përgjigjet duhet të jenë të shkurtëra dhe mund të zgjerohen me gojë.

Në pjesën përmbyllëse të orës së mësimit punohet me rubrikën argumento.Për të ndihmuar nxënësit në argumentim mësuesi shkruan në tabelë disa pyetje:• Si u zvogëlua fuqia punëtore në bujqësi?• Pse popullsia e qyteteve erdhi duke u rritur?Me skemën përpara mësuesi përfshin klasën në debat. Qëllimi i rubrikës është nxitja e arsyetimit.

TemA: iLumiNiZmi


Objektivat:1. Të identifikojë iluminizmin si një lëvizje ideore e kulturore.2. të listojë disa prej iluministëve dhe të ndalet në kontributet e tyre.3. të përshkruajë tiparet e iluminizmit francez.

Fjalët kyçe: iluminizëm, liri mendimi, e drejtë natyrore, Zhan Zhak rusomjeti: teksti historisë, internet, vepra të rusoit/ Lokut etj

struktura: err

evokimi: Hartë mendimi

Mësuesi u kërkon nxënësve të lexojnë pjesën e parë të mësimit. Gjatë kësaj kohe shkruan në tabelë iluminizëm dhe vizaton skemën e treguar. U kërkon nga nxënësit të plotësojnë hartën e mendimit.Pasi përfundon kjo fazë mësuesi plotëson skemën.Jep fillimisht etimologjinë e fjalës iluminizëm- nga latinishtja, iluminare –ndriçim.arsyeton pse arsimi dhe kultura ishin shtyllat e iluminizmit: a. zhvillonin arsyen njerëzore;b. ndriçoni mendjen duke e bërë të mos besonin në prejardhjen e hyjnore të mbretërve. Përfundimi: Kërkonin ndryshime shoqërore dhe liri mendimi, barazi, lumturi etj.

realizimi i kuptimit: Punë e udhëhequrKlasa ndahet në grupe. Grupi i parë në përfundim të leximit të pjesës iluministët e parë ndërton një skemë sipas kronologjisë kohore të figurave përfaqësuese të lëvizjes iluministe.Grupi i dytë harton skemën ku rendit tiparet e përfaqësuesve të iluminizmit.

Reflektimi: Jepni mendimin tuaj Çfarë elementesh mendoni se demokracia e ditëve të sotme ka trashëguar nga fillimet e demokracisë athioniote?Nisur nga këto elemente tregoni se cilët prej tyre ju mendoni se duhet të përmirësohen dhe përse.

Iluminizëm

Arsim

lirimendimi

kulturë

arsye

Xhon Loku

Monteskje

Zhan zhak ruso



TemA: KriJimi sHbA


Objektivat:1. të tregojë çfarë përfaqësonte “taksa e pullës” dhe siu përdor ajo nga Britania për

kontrollonin e kolonive amerikane.2. të diskutojë mbi përmbajtjen e Deklaratës së Pavarësisë..3. të njohë parimet mbi të cilat u ndërtua Kushtetuta e ShBa.

Fjalët kyçe: republikanizëm, federalizëm, ndarje e pushteteve, Deklaratë e Pavarësisë etjmjeti: teksti historisë, internet etj

struktura: err

evokim: stuhi mendimiora e mësimit mund të nis me një pyetje :Çfarë dini rreth ShBa? Përgjigjet orienton nga mësuesi që të lidhen me sistemin demokratik qeverisës amerikan.

realizimi i kuptimit: mësimdhënie e drejtpërdrejtëMësuesi paraqet në dërrasën e zezë tabelën e mëposhtme ku paraqiten çështjet kryesore të mësimit.

britania dhe përpjekjet për të kontrolluar

kolonitë amerikaneDeklarata e Pavarësisë Kushtetuta e shbA

13 kolonitë- asambletë e Përfaqësuesve.Lufta 7 vjeçare mes Britanisë- Francës.

Kongresi Kontinental- me përfaqësues të 13 kolonive .

Parimet: republikanizmi – Federalizmi

SHBA

Simboliidemokracisë

StatujaeLirisë

ShtëpiaeBardhë Presidenti

KongresiAmerikan

• Kalimi i shpenzimeve të luftës nga Britania te kolonitë amerikane.

• Taksa e pullës- ishte për çdo veprimtari tregtare si p.sh. shitja gazetave, reklama, licencat e ndryshme, mallrat e importuara si sheqer, çaj etj.

• Kundërshtimi nga kolonitë i kësaj takes.

• Taksa pa përfaqësim.

4 Korrik 1776- tomas Xheferson.Miratimi i Deklaratës së Pavarësisë.Shpallej: • pavarësia e 13 kolonive;• kolonitë emërtoheshin

ShBa.Parimet e deklaratës:Jeta, liria, arritja e lumturisë etj.Krijimi i ushtrisë komanduar nga Xhorxh Uashington.Fillimi luftës 1775 dhe përfundimi 1783.Nënshkrimi traktatit të paqes me Britaninë.

• Ndarja e pushteteve në tri hallka:

• legjislativ, ekzekutiv, juridik.• Pushteti legjislativ:• Kongresi, dy Dhomat e

Përfaqësuesve, Senati.• Senati- 2 përfaqësues për

çdo shtet.• Ekzekutivi: Presidenti.• Gjyqësori- Gjykata e Lartë.• Kontrolli dhe barazpeshimi:

Presidenti kishte të drejtën e vetos/ por kongresi hidhte poshtë veton e presidenit me 2/3 e votave.

Gjatë prezantimit të njohurive nxënësit mund të ndërhyjnë për ato probleme që ata i shohin të nevojshme dhe kanë njohuri të mjaftueshme. Mësuesi dëgjon mendimin e tyre.

Reflektimi:Punë e pavarur me rubrikën Puno me skemënNxënësit punojnë me tekstin. Në përfundim të plotësimt të skelmës, një nxënës i zgjedhur në tabelë paraqet detyrën para klasës.Mësuesi duhet të tregojë kujdes në shpjegimin e koncepteve mbi format e qeverisjes.

Detyrë shtëpie: Grumbulloni materiale në internet mbi parimet e Kushtetutës së



TemA: FrANCA Në PrAG Të reVOLuCiONiT


Objektivat:1. Të identifikojë përbërjen e shoqërisë franceze në prag të revolucionit.2. Të shpjegojë përse pabarazia u bë shkak për fillimin e revolucionit.3. Të flasë rreth organeve që u krijuan me fillimin e revolucionit dhe rolin e tyre.

Fjalët kyçe: kleri i lartë, fisnikët, shtresa e lartë, Përfaqësitë e Përgjithshme, Asamblea Kombëtare Kushtetuese.mjeti: teksti historisë, internet etj

struktura: err

realizimi kuptimit: shpjegim i drejtpërdrejtë

Mësuesi paraqet në tabelë skemën e mësipërme. U kërkon nxënësve të diskutojnë mbi përmbajtjen e saj.Më pas arrin në dy –tre përfundime pëse në fillim të revolucionit shoqëria franceze ishte në krizë.

Franca dhe shtresat shoqërore në prag të revolucionitLuigji XiV dhe pasardhësit e tij kishin mbretëruar me synimin për të qene absolute. Per pasojë oborri ishte zhytur ne borxhe. Kjo kishte çuar ne dallime të dukshme ne shoqerine franceze.Sipas percaktime ishin tri shtresa

Shtresa e pare: klerikët e larte dhe të ulet. Kisha ishte pronare tokash

Shtresa e dyte ishin fiksniket, qe gezonin 1/4 e tokës dhe shumë privilegje

Shtresa e trete kishte tri grupe:fshataret/ punetoret e qyteteve/ klasa e mesme

1. Pabarazia : diferencimi në të ardhura; mospagimi taksave.2. Fillimi revolucionit: rënia e prodhimit/kriza ekonomike.3. masat e marra: thirrja e përfaqësisë së përgjithshme/asamblesë kombëtare

kushtetuese.

Reflektimi: Punë e pavarurKlasë i kërkohet të plotësojë në fletoren e punës piramidën e përbërjes së shoqërisë franceze. Në mungesë të fletës së punës mund të vizatohet nga nxënësit vetë. Ja një model.

Detyrë shtëpie: Bëni një shkrim të vogël argumetues ku mbështetësni faktin se pabarazi u bë shkaku kryesor për fillimin e revolucionit në Francë.



TemA: ZHViLLimi i reVOLuCiONiT


Objektivat:1. të përshkruajë sulmin mbi Bastijë.2. të tregojë arsyet pse u likujdua feudalizmi.3. të diskutojë rreth Kushtetutës së vitit 1971 dhe rëndësisë së saj.

Fjalët kyçe: monarki parlamentare, Deklaratë e të Drejtave të Njeriut, Bastijëmjeti: teksti historisë, internet, foto

struktura: err

evokimi: Kontroll i detyrës së shtëpisë/bashkëbisedimFillimisht mësuesi bën një kontroll të përgjithshëm të detyrës së shtëpisë. Dëgjon disa përgjigje dhe mund të bëjë vlerësime me notë. Pas kësaj mësuesi i drejtohet klasës:Shikoni foton në figurë. Çfarë ju kujton emri Bastijës? a keni lexuar librin “Komuna e Parisit”? Nëse po flisni shkurtimisht rreth pesonazhit të Gavroshit.Po në këtë fazë mësuesi kërkon nga klasa të krahasojë formën qeverisëse me Monarki absolute me Monarkinë Parlamentare.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesësh

Në fazën e parë për një periudhë 5-10 minuta nxënësit bëjnë një lexim të shpejtë të çështjeve kryeore të mësimit. Për secilën çështje mësuesi në tabelën e ndërtuar ka vendosur konceptin bazë dhe kërkon nga nxënësit të plotësojmë pjesën e shpjegimit me një interpretim vetjak.

KoNCEPti SHPJEGiMi

Bastija

1. Dërgimi i 18.000 ushtarëve në Versajë për pengimin e punimeve të asamblesë Kombëtare.

2. revolta e banorëve të Parisit.3. Vdekja e 100 vetave/Pushtimi Bastijës.4. Ekzekutimi i drejtuesve të revoltës.5. Krijimi komitetit të përheshëm.6. Krijimi organeve qeverisëse.7. Largimi fisnikërisë nga Franca

Monarki absolute Monarki

parlamentare

Likuidimi Feudalizmit

1. 4 gusht 1789, asambleja Kombëtare detyroi fisnikët/klerikët i detyroi të heqin dorë nga e drejta feudale.

2. Asambleja Kombëtare filloi punën për krijimin e një forme qeverisëse.

3. 27 gusht miratohet Deklarata e të Drejtave të Njeriut.

4. të drejtat e patjetërsushme: lirinë, pronën, sigurinë, barazinë para ligjit, lirinë e fjalës, besimit, shtypit.

5. organizimi Francës në 88 departamente.

Kushtetuta e vitit 1971

Kushtetuta1. Kufizonte pushtetin e mbretit.2. Vendosi asamblenë Ligjvënëse si organ

të vetëm legjislativ.3. Kushtetuta garantonte të drejtën e

votës, por përjashtoheshin prej saj gratë dhe 30% e burrave.

Reflektim: Punë e pavarurNdahet klasa në grupe. Grupi i parë punon me rubrikën Përcakto.Në këtë rubrikë duhet t’i nxirren nga nxënësi në fletore disa arsye të sulmit kundër Bastijës.Grupi i dytë punon me rubrikën Argumento. Ky grup liston në fletore arritjet e Revolucionit 1789-1793.Në përfundim të detyrës dëgjohen disa përgjigje dhe bëhet vlerësimi i tyre me notë.

Detyrë shtëpie: Përshkruani shkurtimisht ngjarjet që ndodhën gjatë sulmit kundër Bastijës bazuar në të dhënat e nxjerra nga interneti.



TemA: KOmbeT e reJA Të AmeriKës LATiNe


Objektivat:1. Të identifikojë vështirësitë që ndeshën vendet e Amerikës Latine në konsolidimin e komb

-shteteve.2. të tregojë arsyet e mundësimit të regjimit të Kaudiliove.3. të përshkruajë karakteristikat e ekonomisë së vendeve të amerikës Latine.

Fjalët kyçe: amerikë Latine, Kaudilio, latifonde, monokulturëmjeti: teksti historisë, hartë e amerikës Latine

struktura: err

evokimi: Punë e udhëhequr me hartëMësuesi shfaq në tabelë hartën e amerikës Latine. Fton një nxënës t’ju tregojë shokëve disa nga shtetet që ai njeh dhe t’i listojë ato si p.sh Brazil, Venezulë, Kili, Kolumbi, argjentinë.Pas kësaj faze mësuesi pyet: Çfarë dini rreth këtyre vendeve. Mund të ndërtojë me përgjigjet një hartë mendimi për amerikën Latine.

realizimi i kuptimit: Dora e fshehtëPër zhvillimin me sukses të kësaj teknike fillimisht mësuesi ka përgatitur një situatë nistore.

Klasa ndahet në tri grupe aq sa janë edhe çështjet mësimore. Përpara realizimit të veprimtarisë pjesëtarët e grupit duhet të mësojnë shumë mirë mësimin për veten e tyre e më pas të provojnë t’ua tregojnë shokëve.

Grupi i: Vështirësia në konsolidimin e komb-shteteve

• Çfarë relieve gjeografik kishin vendet e Amerikës Latine?- Male të ashpra, pyje masivë, shkretëtira të gjera etj.

• Cilat ishin barierat racore dhe shoqërore? Kreolët ishin grupimi që ishin më të interesuar për pushtetin.

• Kush ishin mbizotëruesit e ekonomisë? – Latifondistët me prona të mëdha bujqësore..• Çfarë ndodhi me institucionet? Nuk u krijuan mbi votën.

amerika Latine realizoi me vonesë krijimin e komb-shteteve për shkak të disa arsyeveNe kete vend per krijimin e komb –shteteve luajten nje rol te madh kolonite spanjolle (natyra ushtarake).Ekonomia u zgjeura ne produkete specifike.

Grupi ii: epoka e kaudiliove

• Si ndikuan kolonitë spanjolle në pavarësinë e vendeve të Amerikës Latine?- Lufta e armatosur/ krijoi mundësi që në jetën politike të ruhej ndikimi ushtarak.

• Çfarë përfaqësonin ushtarakët? Familjet e mëdha/ pronarët e tokave.• Si shprehej ndërhyrja e ushtrisë në qeverisje? Organizimi grushteve të shtetit/ kaudiliot/

diktatorë ushtarak

Grupi iii: Zhvillimet ekonomike

• Cilat ishin investimet e para? Infastruktura, rrjeti hekurudhor/marrëveshjet me britanikët dhe amerikanët.

• Cilat produkte ishin mjaft të kërkuara nga tregjet evropiane? Bujqësore/ blegtorale/ mineralet.

• Si u orientua zhvillimi ekonomik/ transporti i këtyre vendeve? Mbi një ose dy produkte p.sh Brazili prodhimin e kafesë, argjentina, prodhimet blegtorale etj.

• Si u pasuruan me banorë këto vendeve? Emigracioni

Reflektim: Rrjeti diskutimit.a mendoni se edhe në ditët e sotme vendet e amerikës Latine qeverisen nga diktatorë ushtarakë? Nëse po jepni shembuj.



TemA: KONGresi i VieNës


Objektivat:1. të njohë vendimet që mori Kongresi i Vienës për stabilitetin evropian.2. të arsyetojë mbi kuptimin e legjitimitetit të qeverisjes.3. të analizojë rrjedhojat që buruan prej vendimeve të Kongresit të Vienës.

Fjalë kyç: ekuilibër, kongres, legjitimitetmjeti: teksti i historisë, hartë

struktura: err

evokim: stuhi mendimeshHapi i parë: Mësuesi shkruan në dërrasën e zezë togfjalëshin Kongresi i Vienës dhe kërkon nga nxënësit të shprehin idetë e tyre”Çfarë ju kujton Kongresi i Vienës? Luftra Fuqi të mëdha Napoleon Bonoparti etj

Mësuesi pasi dëgjon sugjerimet i drejtohet klasës:

• Cilat shtete mendoni se kanë marrë pjesë në këtë kongres?• Çfarë roli luajti Napoleon Bonoparti në thirrjen e këtij kongresi?Në përfundim të kësaj faze dhe me dhënien e përgjigjeve jepen nga ana e mësuesit udhëzime për leximin e mësimit të ditës.

realizmi i kuptimit : studimi në dysheFormohen me ndihmën e mësuesit grupet dyshe me nxënësit. Për të realizuar këtë fazë nxënësit ndjekin etapat e mëposhtme:

Etapa i. Puno – të dy nxënësit lexojnë mësimin.Etapa ii. Kupto- të dy nxënësit kuptojnë përmbajtjen e mësimit.Etapa iii. Mëso shokun- njëri prej nxënësve merr rolin e mësuesit.Ndërhyrja e mësuesit: Mësimi i sotëm trajton një ngjarje të rëndësishme si Kongresi i Vienës.1. Hapi i parë- rrethanat historike – Luftërat e viteve 1793-1814. takimi parë në historinë

moderne të përfaqësuesve të shumë shteteve të Evropës.Vendimet e kongresit: barazpeshimi/ ekuilibri mes shteteve evropiane.Ndryshimi i hartës territoriale.2. Hapi i dytë – Koncepti i legjitimitetit, cili është kuptimi i tij (njohja e së drejtës për të

ushtruar autoritet dhe pushtet ndaj të qeverisurve, njohja e qeverisjes së monarkisë absolute)

3. Hapi i tretë – Si u pasqyruan rrjedhojat e vendimeve të kongresit (pushimi luftërave, krijimi lidhjes shenjtë /mos njohja e të drejtës kombëtare e të gjithë kom- shteteteve etj).

Etapa iV. Nxënësi pasi dëgjon mësuesin jep mendimin e tij. Mund të drejtojë pyetje për problemet e shtruara nga mësuesi.Etapa V. Nxënësit shkëmbejnë informacione me njëri -tjetrin

Reflektimi: Punë e pavarurKjo fazë ndahet në disa veprimtari. Këto veprimtari lidhen me nivelin e klasës

Grupi i parë (niveli i ulët)Punohet me hartën e Evropës. Ngjyrosen me lapsa me ngjyra sipas modelit të tekstit harta politike që lindi pas Kongresit të Vienës.

Grupi i dytë (niveli mesatar) . arsyeton mbi legjitimitetin e qeverisjeve (duke përfshirë edhe monarkitë absolute) pas Kongresit Vienës.

Grupi i tretë (niveli i lartë) Plotëson tabelën rubrikave përkatëse dhe bën një interpretim të tyre.



TemA: reVOLuCiONeT e ViTiT 1848 Në eVrOPë


Objektivat:1. Të identifikojë shkaqet e revolucioneve në Evropë në vitin 1848.2. të krahasojë për nga zhvillimet e pasojat këto në revolucione në vende të ndryshme.3. të diskutojë rreth rëndësisë që patën revolucionet për kombet ku ndodhën.

Fjalë kyç: kushtetutë liberale, punishteve kombëtare, lëvizje revolucionaremjeti: teksti i historisë, hartë, foto, internet

struktura: err

evokim: Punë kërkimorePër revolucionet është folur edhe më parë. Kështu që mësuesi mund ta orientojë realizimin e kësaj ore duke përfshirë nxënësit në një veprimtari kërkimore mbi materialin. Kërkimi bëhet përmes një njoftimi paraprak si dhe dhe me ndihmën e internetit në rastet ku disponohet.

realizimi i kuptimit:Punë në grupHapi i parë: Caktohet një nxënës si kryetar i grupit. Grupet kanë paraprakisht një material të gatshëm prej mësuesit. Ky material është një përmbledhje në formë paragrafi dhe lexohet nga pëfaqësuesi i grupit. Grupet mund të jenë me 3-4 nxënës.

Grupi i parë: revolucioni në FrancëNxënësi i parë bën një përmbledhje të materialit të tekstit.Nxënësi i dytë bën kërkime në internet mbi këtë ngjarje historike. Nxënësi i tretë grumbullon foto që ilustrojnë zhvillimet e revolucionit Francez

Grupi i dytë: Nga republika e dytë, në perandorinë e dytëNxënësi i parë bën një përmbledhje të materialit të tekstit.Nxënësi i dytë bën kërkime në internet mbi këtë ngjarje historike. Nxënësi i tretë grumbullon foto që ilustrojnë zhvillimet e kësaj periudhe

Grupi i tretë: revolucionet në Perandorinë austriakeNxënësi i parë bën një përmbledhje të materialit të tekstit.Nxënësi i dytë bën kërkime në internet mbi këtë ngjarje historike. Nxënësi i tretë grumbullon foto që ilustrojnë zhvillimet në Perandorinë austriake

Reflektim: Turi galerisëMaterialet e përgatitura nga grupet e nxënësve paraqiten në formën e një galerie arti (ku shfaqen vepra arti piktura/ skulptura). Klasa i viziton këto punime, ndjek shpjegimin dhe mësuesi bën edhe një vlerësim për to.

Detyrë shtëpie: Punoni me rubrikat Përcakto dhe arsyeto

TemA: ePOKA e NACiONALiZmiT


Objektivat:1. Të identifikojë përmbajtjen e komponentëve të kombit -shtet.2. të diskutojë mbi rolin e nacionalizmit në krijimin e komb-shteteve të reja.3. të dallojë tiparet e nacionalizmit sipas vendeve ku u ai u përhap.

Fjalë kyç: nacionalizëm, sovranitet, komb, shtet, bashkim kombëtarmjeti: teksti i historisë, internet

evokim: stuhi mendimiShkruhet në dërrasën e zezë nga mësuesi tema e mësimit Epoka e nacionalizmit. Veçohet

termi nacionalizëm dhe kërkohet nga nxënësit të japin mendimin e tyre me një fjalë të vetme.Me shterjen e përgjigjeve të mundshme mësuesi kalon në realizimin e kuptimitNë këtë fazë mësuesi duhet të ndalet edhe në kuptimet shtet dhe komb.

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar në grupSecili grup do të ketë detyrë të bëjë leximin dhe plotësimin e skemës së koncepteve për nga një çështje të mësimit.

Grupi i: Nacionalizmi, përmbajtja.Grupi ii: Nacionalizmi për formimin e komb-shteteve të reja.Grupi iii: Nacionalizmi i kombeve të shtupura.Për secilin grup mësuesi ka parapërgatitur disa pyetje ndihmëse mbi të cilat do të ndërtojnë skemat.

Grupi i parë: 1- Çfarë i konsolidoi teoritë nacionaliste në fillim të shek XIX?; 2- Në cilën platformë mbështetej nacionalizmi?; 3- Cilët komponentë u konsoliduan si pasojë e nacionalizmit?

Grupi i dytë: 1- Ku u përhap nacionalizmi (shembuj të vendeve)?; 2- Çfarë shtresë shoqërore të popullsisë përfaqësonin nacionalistët? 3- Cilat grupime politike përkrahën teoritë nacionaliste dhe pse?

Grupi i tretë- 1- Cilët ishin popujt e shtypur dhe nga kush? 2- Çfarë shpresash ngjalli nacionalimi te këta popuj?; 3- Në ç’forma u shpreh në mënyrë konkrete nacionalizmi te popujt e shtypur (shembuj)?Në përfundim të punës në grup, mësuesi dëgjon nga një përfaqësues. Gjatë kohës së përgjigjeve duhet të sqarohen të gjitha konceptet që nxënësit i kanë trajtuar në mënyrë jo të plotë ose i kanë lënë jashtë trajtimit.

Nacionalizëm

atdhedashurikrenari kombëtaregjuhëzakone

Çlirim kombëtarbashkim kombëtar



Reflektim: Minitest1. Nacionalizmi u konsolidua si pasojë e përhapjes së ideve të revolucionit francez në

kontinentin evropian V G2. Nacionalizmi nuk luajti rol në formimin e komb -shteteve V G3. Plotësoni vendet bosh me komponentët që u konsoliduan gjatë procesit të nacionalizmit

___________________________________________________________________

4. Listoni popujt e shtypur ku nacionalizmi u bë shpresëdhënës për krijimin e shteteve të pavarura

a-Greqi, b-_____________, c-________________, d-_____________

5. Në tabelë vendosni në bazë të njohurive përfaqësuesit e rrymave politike që përkrahin nacionalzimin dhe çfarë forme regjimi kërkonin ata

r __________________ K __________________

Detyrë shtëpie: Grumbulloni në internet materiale mbi figurat e shquara që luajtën rol udhëheqës në lëvizjet nacionaliste të popujve tanë fqinjë si itali, Greqi etj.

TemA: bAsHKimi iTALisë


Objektivat:1. të tregojë përse procesi i bashkimit të italisë ishte domosdoshmëri.2. të përcaktojë qartë shtetet dhe principatat që u përfshinë në italinë e Bashkuar.3. Të diskutojë rreth përfitimeve që pati Italia nga bashkimi kombëtar në fusha të ndryshme

si politik, ekonomi, kulturë.

Fjalë kyç: bashkim kombëtar, Xhuzepe Marini, Kamilio de Kavur, Xhuzepe Garibaldi mjeti: teksti i historisë, internet, foto

struktura : err

evokim : Punim i detyrës së shtëpisëNë orën paraardhëse është trajtuar nacionalizmi. Mësuesi u ka kërkuar nxënësve të bëjnë kërkime në internet mbi figurat që udhëhoqën nacionalizmin në Greqi, Itali etj. Dëgjohet informacioni

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshMbështetur në faktin që disa njohuri janë të dëgjuara nga nxënësit në rrethet familjare apo të lexuara në libra kërkohet të lexojnë mësimin dhe të plotësojnë tabelën e mëposhtme.

KoNCEPti SHPJEGiMi

Bashkimi si proces i dyanshëm

Shpërbërja e shteteve- mbretëri.Çlirimi krahinave italiane nga pushtimi huaj.Çfarë siguronte bashkimi:• Krijohej një treg i vetëm,• Shfrytëzim efikas i burimeve natyrore,• Zhvillim i kulturës dhe ndërgjegjes

kombëtare,

Xhuzepe MariniKrijoi organizatën “italia e re”. Nuk arriti të realizonte bashkimin. Dështoi revolucioni i 1848.

Kamilio de Kavur

Kryeministër i mbretërisë së Sardenjës. rrugët e bashkimit të italisë sipas Kavurit ishin:• Fuqizimi Sardenjës• Mbështetja te aleatët e jashtëmKavuri mbështeti:• Zhvillimin ekonomik • forcoi strukturat e monarkisë

kushtetuese parlamentare• punoi për mbështetjen nga aleatët e

jashtëm (siguroi mbështetjen e Francës).



Xhuzepe Garibaldi

Kushtet Historike/Shoqërore të italisë Jugut.Bashkimi U Realizua Përmes Luftës Së armatosur.Vendosja E Kontrollit Mbi Kalabrin Dhe Napolin.Largimi Burbonëve Dhe Shpërbërja E Mbretërisë Së Dy Siçilive.realizimi i bashkimit paqësor të dy italive.17 Mars 1861 u shpall mbretëria e italisë (Viktor Emanueli ii)1871 i shtohen Venecia dhe roma (kjo e fundit u shpall kryeqytet).

Reflektimi: Punë e pavarurPunohet me me rubrikat e tekstit Puno me tabelën.Secili nxënës e zhvillon detyrën në mënyrë të pavarur.Zgjidhet nga një nxënës për çdo rubrikë dhe shtjellohen në klasë. Diskutohen përgjigjet dhe bëhet një vlerësim i përgjithshmë nga mësuesi.

Detyrë shtëpie:Vizatoni hartën e italisë. Zgjidhni dy ngjyra të ndryshme (p,sh të kuqen dhe jeshilen sipas modelit të flamurit Italian) dhe mbushni me to shtetet-principatat që çuan në bashkimin e italisë.

TemA: LëViZJeT PërPArimTAre Në PerANDOriNë OsmANe


Objektivat:1. Të njohë figurat që ndihmuan në reformimin e Perandorisë Osmane.2. të listojë reformat kryesore të tanzimatit.3. të përshkruajë zhvillimet kryesore të revolucionit Xhonturk.

Fjalë kyç: sulltan, Mehmet Pashë Qypryliu, Sulltan Selimiii mjeti: teksti i historisë

struktura : err

evokim: Pyetje të shpejtaÇfarë përfaqësonin sulltanët në Perandorinë osmane? Përmendni disa emra sulltanësh që njihni nga leximet.

realizimi i kuptimit: shkrim i lirëKjo fazë e procesit mësimor do të ndahet në tri hapa.Hapi i parë: Mësuesi jep detyrën leximin e çështjeve mësimore. Në të njëjtën kohë liston në tabelë çështjet ku do të përqëndrohen nxënësit:a. figurat historike të Perandorisë Osmane që ndihmuan në reformim.b. reformat e tanzimatit, përmbajtja e tyre.c. revolucioni Xhonturk

Hapi i dytë: Së bashku me mësuesen nxënësit listojnë në tabelë reformat kryesore të tanzimatit.

Bëhet një shpjegim i shkurtër për to, duke u ndalur paralelisht te figurat që ndikuan në realizimin e tyre.

Hapi i tretë: shpjegim i drejtpërdrejtëMonarkia parlamentare-23 djetor 1876, miratimi kushtetutës, nga abdyl Hamiti.Përmbajtja e parlamentit:

Sanksionimi i të drejtave dhe detyrimeve

të shtetasve

Njesimi i detyrimeve dhe taksave

Vendosjen e sherbimit të

regullt ushtarak

Monarkia Parlamentare

Shoqeria

Dhoma e deputetëve

zgjidheshin me të drejtë vote

i emëronte sulltaniSenati



revolucioni xhonturk1889-krijimi organizatës “Bashkimi osman”.roli i shqiptarit ibrahim temo.Xhonturq –turqit e rinj.Shtrirja e organizatës brenda dhe jashtë turqisë.

Reflektim: Puno në dyshePunohet me tekstin me tabelën e gatshme mbi reformat. Nxënësi i parë plotëson kolonën e përmbatjes, duke e dhënë shkurtimisht atë, kurse nxënësi i dytë punon me kolonën e dytë, mënyrën e realizimit.Në përfundim të detyrës, mësuesi ngre disa nga përfaqësuesit e dysheve. Dëgjon përgjigjet dhe bën një vlerësim të tyre

Detyrë shtëpie: arsyetoni përse dështoi vendosja e monarkisë parlamentare në Perandorinë osmane.

TemA: PërPJeKJeT Për KriJimiN e NJë sHTeTi AuTONOm sHQiPTAr


Objektivat:1. Të identifikojë hapat e para të zgjerimit të lëvizjes kombëtare shqiptare.2. Të flasë rreth krijimit të pashallëqeve dhe rëndësisë së tyre.3. të tregojë se çfarë roli luajti rilindja Kombëtare në përpjekjet për formimin e shtetit

shqiptar.

Fjalë kyç: pashallëqe, program, autonomimjeti: teksti i historisë, hartë e Shqipërisë

struktura: err

evokim: stuhi mendimiPër realizimin e kësaj faze të orës së mësimit mësuesi mund të përdorë disa foto dhe të ngacmojë kështu mendimin e nxënësve. Ja disa foto që lidhen me temën e mësimit. Pyetjet duhet të jenë të shkurtra.Çfarë ju kujtojnë portretet?Ç’dini rreth veprimtarisë së tyre?realizimi i kuptimit: Punë e drejtuarHapi i parë: Mësuesi shkruan në tabelë çështjet që do të trajtohen.1. Përpjekjet për zgjerim kombëtar2. Pashallëqet shqiptare3. rilindja Kombëtare ShqiptareKlasa ndahet në grupe dhe secili prej grupeve nxjerr në fletore konceptet themelore të çështjeve.



Paralel me klasën mësuesi gjithashtu nxjerr në tabelë konceptet themelore dhe në krah të tyre vendos shpjegime të shkurtër, në ato raste kur janë të domosdoshme.

KoNCEPti SHPJEGiMi

Panorama historike

• Vështirësitë si pasojë e sistemit ushtarak-feudal. (rezistenca në veri dhe Labëri e Himarë).

• Shek XVI – filloi rimëkëmbja e qyteteve. (u zhvillua zejtaria/tregtia)

• Forcimi arsimit/ përpjekja për alfabet. • Figurat e njohura të shkrimeve shqipe:

Pjetër Budi, Bogdani, Frang Bardhi etj.

Pashallëqet shqiptare

• Lindja e pashallëqeve si përgjigje ndaj shthurjes së sistemit të timarit.

• Fuqizimi sipas krahinave dhe fitimi i statusit të familjeve të mëdha (Bushatllinjtë, Kryezinjtë, tepelenajt etj).

• Krijim 4 pashallëqeve

rilindja Kombëtare

• Fillimet e R.K në gjysmën e parë të shek XiX.

• Rilindasit punuan për: gjuhën, letërsinë dhe kulturën.

• U shquan Naum veqilarxhi, Jeronim de rada, u hartua alfabeti origjinal, u botua abetarja e re në gjuhën shqipe.

• Të tjerë të mëvonshëm ishin Pashko Vasa, Hasan tahsimi, thimi Mitko, Naim Frasheri, Sami Frasheri,.

• Komiteti Kombëtar -1877 -Stamboll.• 1878- Lidhja Shqiptare e Prizrenit- shtroi

kërkesën për autonomi.• 1899- Lidhja e Pejës.• Sami Frashëri botoi veprën “shqipëria

ç’ka qënë, çështë e ç’do të bëhet” qe ofroi programin për zhvillimin progresiv të shtetit shqiptar.

Reflektim: Punë e pavarur me rubrikat e tekstit

TemA: reVOLuCiONi i DyTë iNDusTriAL


Objektivat:1. të tregojë çfarë përmbante revolucioni i Dytë industrial.2. të listojë arritjet në telekomunikacion sipas rendit kohor dhe shpikësit e tyre.3. të njihet me monopolet dhe rolin e tyre në industrinë/shoqërinë kapitaliste.

Fjalë kyç: revolucion i dytë industrial, monopol, avullore, telefon, telegrafmjeti: teksti i historisë, internet

evokim: Pyetje frontaleKu filloi revolucioni i parë industrial?Çfarë shtyu në lindjen e revolucionit industrial?Kujtoni disa nga shpikjet e revolucionit industrial.Bëni një lidhje mes shpikjeve dhe pasoja që pati ky revolucion në shoqërinë e kohës.

realizimi i kuptimit: Punë e udhëhequrKlasat i jepet paraprakisht të lexojë në grupe të ndara nga një çështje mësimore.Mësuesi shkruan në tabelë disa pyetje:

• Si lindi revolucioni i dytë industrial?Shpikja e motorit Diezel (me djegie të brendshme), përsosja e motorit me avull, prodhimi mallrave etj.Zhvillimi i degëve të industrisë së rëndë.revolucioni bujqësor. Përdorimi mekanikës bujqësore. traktori i parë.

• Çfarë arritjesh pati gjatë këtij revolucioni?Ndërtimi i automobilit të parë në vitin 1886.Zgjerimi i rrjetit hekurudhor.Ndërtimi kamerës së parë filmike nga Edisoni.telefoni – aleksandër Bell -1876.Modernizimi telegrafit.

• Çfarë përfaqëson një monopol?organizimi kapitalit –bashkimi sipërmarrësve dhe aksionerëve të degëve të ndryshme të industrisë.aftësitë e monopoleve: kishin prodhim të madh, shisnin me shumicë, bënin kërkime shkencore.rreziku: frenonin konkurrencën e lirë.

Reflektim: Punë e pavarurKlasa ndahet në grupe. Secili grup ka kërkesa të ndryshme që lidhen me çështjet e trajtuara.



Grupi AListoni në tabelën e mëposhtme çfarë përmbanin revolucioni dytë industrial dhe revolucioni bujqësor.

revolucioni industrial revolucioni bujqësor

Grupi bListoni në tabelë sipas periudhës kohore shpikjet teknologjike të revolucionit të dytë industrial. (tabela gjendet edhe në libër)

Periudha kohore shpikja1876

Grupi CPërshkruani si lindën monopolet. tregoni anët pozitive dhe anët negative të tyre.

Detyrë shtëpie: Krahasoni zhvillimet e revolucionit të parë industrial me ato të revolucionit të dytë. Nxirrni disa përfundime vetjake.

TemA: ZHViLLimi i mArrëDHëNieVe eKONOmiKe DHe POLiTiKe. TreGu bOTërOr


Objektivat:1. Të identifikojë raportet që ekzistonin në marrëdhëniet ekonomike dhe politike

ndërevropiane.2. të tregojë çfarë sollën arritjet e tregut botëror në zhvillimet e përgjithshme shoqërore

dhe në marrëdhëniet e ndërsjellta të vendeve të ndryshme.3. të përcaktojë pozitën e shteteve të ndryshme të tregun botëror.

Fjalë kyç: marrëdhënie ndërkombëtare, treg botëror, pushtime etjmjeti: teksti i historisë, hartë e botës, lapsa me ngjyra, fletë formati A4

struktura: err

evokim: stuhi mendimiMësuesi shkruan në tabelë togfjalëshin treg botëror. Kërkon nga nxënësit të plotësojnë me nga një fjalë shoqëruese sipas modelit të treguar në skemë.Përgjigjet e dhëna nga nxënësit diskutohen së bashku me mësuesin.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesësh

KoNCEPti SHPJEGiMi

Pabarazia

Shtetet në perëndim të Evropës ishin më të zhvilluara se shtetet në lindje.Perëndimi.qytetet ishin më të mëdha, kishin qendra të industrisë së rëndë, banka, komplekse universitarë, forma e qeverisjes ishte e demokracisë liberale.Lindja:vendet ishin agrare, qenë të varura nga perëndimi për investimet në industri, merrni kredi nga bankat e Londrës, Parisit, kishte përqindje të lartë analfabetizmi, qeverisja ishte larg demokracisë liberale.

Ekonomi

para

biznes

mall

partner

marrë-dhënie

Tregbotëror



tregu botëror

Prirjet e kundërta

arritjet:Zhvillimi telekomunikacionit.Ndërtimi kanaleve lundruese.Ndërtimi tuneleve hekurudhorë.Pasoja- u lehtësua lëvizja e njerëzve, mallrave, kapitalit.U rrit eksport/import.U vendos standardi i arit.arsyeja: asnjë vend nuk plotësonte dot të gjitha kërkesat e veta.

Lindja e perandorive koloniale.

Reflektim: Punë e pavarurPër realizimin e kësaj faze punohet me rubrikat e tekstit.Klasa ndahet në dy grupe.Grupi i parë punon me tabelën 1 ku bëhet dallimi mes shteteve përëndimore dhe lindore.Grupi i dytë punon me skicën. Në një format më të zmadhuar bëhet ngjyrosja sipas hartës i shteteve dhe plotësimi i tyre për nga pozita në tregun botëror.Mësuesi bën kontrollin e realizimit të detyrës dhe vlerëson disa prej tyre.

Detyrë shtëpie: rubrikat arsyeto dhe argumento fq 108

TemA: ZHViLLimeT POLiTiKe Në briTANiNë e mADHe


Objektivat:1. të listojë reformat elektorale të ndërmarra në Britaninë e Madhe sipas kronologjisë dhe

përmbatjes.2. të tregojë si u institucionalizua partitë dhe çfarë strukture kishin.3. të përshkruajë mënyrën e qeverisjes dhe parimet mbi të cilat ajo mbështetej në Britaninë

e Madhe në vitet 1870-1900.

Fjalë kyç: elektorat, strukturë partiake, pozitë/opozitë etj.mjeti: teksti i historisë, internet.

struktura: err

evokim: Pyetje frontale1. Kur daton reforma e parë elektorale në Britaninë e Madhe?2. Çfarë përmbante ajo?Në përfundim të këtyre përgjigjeve nisur nga fakti që në vendin tonë flitet vazhdimisht rreth refomës elektorale mësuesi mund të ndërtojë një bashkëbisedim të shkurtër me pyetje te natyrës:1. Çfarë synon reforma elektorale në vendin tonë?2. Kush e realizon atë?3. a ka ngjallur debat realizimi saj dhe përse?

realizimi kuptimit – insertNxënësit lexojnë tekstin për 10’. Më pas plotësojnë tabelën insert sipas rubrikave përkatëse. Në tabelë po japim dy shembuj, por ajo plotësohet në varësi të nivelit të klasës

√ + - ?Britania si model i qeverisjes mbi parimet e demokracisë liberale.

1867 – reforma e Dytë Elektorale.1872- reforma e tretë Elektorale.1884 – reforma e Katërt Elektorale.

Shpallja e votimit të fshehtë.Fitim i së drejtës së votës për punëtorët e zonave rurale.institucionalizim i sistemit electoral.

torët dhe Vigët

U bë shndërrimi i tyre në parti konservatore/liberale.Parti masive/elektorale.



Strukturat organizative të partive

Numër i madh i anëtarëve.Lidership, komitete/ këshilla/komitete vendore/zona elektorale.

Synimi për qeverisje i partive politike.

Mbretëresha Viktoria qëndroi në fron për 64 vjet.ishte përkrahëse e madhe e reformave.

Qeveria krijohej nga një prej partive/ partia që kishte shumicën në parlament.reformat që u ndërmorrën; arsimimi fëmijëve/ caktimi nënpunësve me anë të konkursit etj.

Pabarazia e madhe.

Reflektim: Puno në dyshePunohet me tekstin me rubrikën Puno me tabelën.Kjo detyrë realizohet duke ndarë detyrat. Secili prej nxënësve zgjedh dy prej kolonave dhe i plotëson ato.Përpara përfundimit të detyrës analizojnë edhe njëherë përgjigjet.Mësuesi aktivizon disa nga dyshet. Bën vlerësimin e përgjigjeve.

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet/shtypin e ditës ose pyetni të afërmit mbi reformën elektorale në vendin tonë. Bëni një përmbledhje të shkurtër mbi të.

TemA: DemOKrATiZimi i mëTeJsHëm i sHbA


Objektivat:1. të njohë faktorët që ndikuan në fuqizimin ekonomik të ShBa.2. të tregojë si u arrit demokratizimi i jetës në ShBa.3. Të flasë rreth rolit të politikave rregulluese për të kufizuar veprimet e trusteve.

Fjalë kyç: industri, kongres, truste etjmjeti: teksti i historisë

struktura: err

evokim: bisedë e lirëMësuesi shkruan në tabelë:“ShBa janë vendi më demokratik në botë”.Si e kuptoni këtë shprehje? a jeni dakort? Nëse po pse mendoni se është kështu?

realizimi i kuptimitKlasa ndahet në tri grupe, sipas çështjeve mësimore. Secili grup ka detyrë të nxjerrë në formë shënimesh konceptet kryesore për secilën çështje.

rritja ekonomike e shbA Demokratizimi i jetës Politikat rregullueseViti 1883 ShBa zë vendin

e parë për zhvillimin industrial.

• Zbulimi pasurive të mëdha minerale.

• Ngritja e fermave.• Shtrirja e rrjetit

hekurudhor.• Zhvillimi i industrisë së

çelikut.• Zbulimi naftës dhe

përpunimi saj.Përfundimi : krijimi pronës mbi forcat e veta;zbatim i plotë i ligjit.

• Shtimi i nr të popullsisë/ zgjerimi territoreve përcakoi demokratizimin e jetës së vendit.

• 1881 – Ligji sindikatave.• Për nëpunësit u miratua

Ligji për Shërbimin Civil.• Ekzistenca e dy partive: Partia republikane dhe Partia Konservatore.Përfaqësoheshin në Kongresin amerikan.Presidenti realizonte pushtetin ekzekutiv.Domosdoshmëria e kompromisit dhe konsensusit.

• Trustet –trusti i naftës Standard oil, rokfeler, trusti çelikut Morgan etj.

• Anët pozitive: ndikuan në organizimin më të mirë të prodhimit, investimet e reja, teknologji etj.

• Anët negative:Shpërdorimi pasurive të grumbulluara për interesa fitimi, imponimi ndaj administratës qeverisëse, zvogëlim i konkurrencësPërfundimi:1880 u miratua nga Kongresi amerikan ligji antitrust.




Detyrë shtëpie: shprehni mendimin tuaj Pro dhe KundraDuke lexuar çështjen Politikat rregulluese shprehnin opinionin tuaj nëse edhe në Shqipëri kanë gjetur zbatim këto masa? (pyesni prindërit ose bëni kërkime në internet)

TemA: PerANDOriA ruse


Objektivat:1. të njohë ndërtimin e Perandorisë ruse.2. të përshkruajë rolin e aleksandrit ii në reformimin e Perandorisë ruse.3. Të argumentojë përse reformat patën karakter të kufizuar.

Fjalë kyç: reformim, rustifikim, car Nikolla, Aleksandri IImjeti: teksti i historisë

struktura: err

evokim: Punim i detyrës së shtëpisëMësuesi bën një kontroll viziv në lidhje me realizimin e detyrës së shtëpisë.Dëgjon disa përgjigje. Bën analizën e tyre dhe vlerësimin me notë.Brenda kësaj faze të orës së mësimit drejtohen disa pyetje frontale që i paraprijnë temës së re. Ja disa prej tyre:Çfarë dini rreth Perandorisë ruse?Ku janë fillesat e saj?Cilët popuj e krijuan Perandorinë ruse?

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuarMësuesi ka parapërgatitur disa pyetje që lidhen me çështjet e mësimit. Pyetjet i shkruan në tabelë. Gjatë kësaj kohe nxënësve u kërkohet të lexohet teksti.Në përfundim të leximit të tekstit ata duhet të provojnë t’u përgjigjen këtyre pyetjeve.

Çështja 11. Cila ishte pozita gjeografike e Rusisë ?2. Çfarë pasurish natyrore zotëronte Perandoria ruse?3. Pse Perandoria ruse ishte në krizë?4. Cilat ishin shtresat shoqërore të Perandorisë ruse?

Çështja 21. Kush ishte aleksandri ii?2. Cilat ishin reformat e tij?3. Çfarë ishte Zemstvo?

Çështja 31. Nga se varej kryerja me sukse e reformave?2. Pse reformat patën karakter të kufizuar?3. Çfarë ndodhi me dështimin e reformave?



Reflektim: Minitest1. Plotëso vendet boshPerandoria ruse shtrihej në kontinentet ________dhe ___________.

2. Listo disa nga pasuritë e Perandorisë rusea. territore të gjera, b.________________, c.________________, d._________

3. Qarko përgjigjen e saktëDekreti për heqjen e bujkrobërve u shpall në vitin a- 1864, b- 1861, c- 18624. Përse u krijuan Zemstvo? ____________________________________5. Shkruaj disa nga reformat kryesore të aleksandrit ii.6. Pse dështuan reformat?______________________________________

TemA: KiNA


Objektivat:1. të përshkruajë disa nga arritjet e dinastisë Cing.2. të shpjegojë çfarë i solli vendit izolimi nga të huajtë..3. të dallojë në hartë zonat e ndikimit të huaj dhe të tregojë pasojat e tij.

Fjalë kyç: dinastia Cing, tajpin, tjangomjeti: teksti i historisë, internet

struktura: err

evokim: Kontroll frontal1. Cilat janë disa nga dinastitë e njohura kineze që keni studiuar në klasat e mëparshme?2. Çfare veçorish pati zhvillimi i Perandorisë Kineze në raport me qytetërimet e tjera të

hershme.3 Listoni disa objekte kulti të njohura me të cilat identifikohet Kina e lashtë dhe Kina e

sotme.

realizimi i kuptimit: Shpjegim i drejtëpërdrejtMësuesi shpjegon në tabelë konceptet themelore të mësimit duke dhënë shpjegime të shkurtra si, p.sh :

KoNCEPit SHPJEGiMi

Dinastia Cing

• Përgjegjësitë: mirëmbajtja e sistemit ujitës, mbrojtja e bujqësisë nga thatësirat etj.

• Pika e dobët e dinastisve: korrupsioni.• Pasoja: dobësimi dhe rrëzimi për shkak

të revoltave popullore.• Dinastia Ming u zëvendësua në 1644 nga

dinastia Cing.• Arritjet në dinastinë Cing:• Zhvillim të madh në prodhimet

artizanale.• Mangësitë: lënia e marrëdhënieve

feudale si strukturë e pandryshueshme.



izolimi Kinës • Lënia e Kinës me një port – Guanxhout.• Rezualtati- Mospëlqimi i evropianëve/ si

pasojë e kërkesës për mallra kineze.• Përdorimi i Opiumit.• Dalja nga Kina e sasive të mëdha të arit

dhe argjendit.• Ndalimi i tregtisë së opiumit.• Shpallja e luftës nga britanikët.Nëshkrimi traktateve të pabarabarta.

Kryengritja tajpine. Zonat e ndikimit • Kryengritja e vitit 1850- përmasat ishin kaq të mëdha sa Kina Qendrore kaloi nën kontrollin e tajpinëve.

• Organizuesit e quajtën shtetin Tajpin tjango.

• Çfarë vendosi shteti fshatar:• Ndarjen e tokës sipas numrit të

pjesëtarve të familjeve;• Zhdukjen e zakoneve prapanike;• Vendosjen e të drejtave për gratë;• Zhvillimin e arsimit;• Organizimin e njësive ushtarake në bazë

fshati.• Lindën zonat e para të ndikimit të

Britanisë, Francës, rusisë, Gjermanisë.

Reflektim: Punë e pavarur me rubrikat Puno me skicën dhe Arsyeto.

TemA: sHTrirJA e suNDimiT Të FuQiVe eVrOPiANe Në AZi


Objektivat:1. të përshkruajë karakteristikat e përgjithshme ekonomike të vendeve aziatike.2. të krahasojë për nga forma e regjimit vendet aziatike dhe të dallojë veçoritë e secilit.3. të tregojë në hartë shtrirjen e sundimit të fuqive evropiane.

struktura: err

evokim: stuhi mendimeshMësuesi fton nxënësit të shikojnë me kujdes figurën ku paraqitet Dinastia e Safavidëve. Skema që përmbushin lidhet me elementet e mëposhtme: • klasa shoqërore • veshja • botëkuptimi • pasuria • mosha

realizimi kuptimit: Punë e udhëhequrMësuesi jep detyrë të lexohet teksti i mësimit dhe gjatë leximit të bëhet plotësimi i tabelës së mëposhtme.

Karakteristikat Format e regjimeve qeverisëse

shtrirja e sundimit evropian

të prapambetur ekonomikisht

monarki të perandorive me tipare absolutiste.

Shek XVii – rivalitetit shteteve evropiane si p.sh, Britani, Holand, Francë, për territoret aziatike.

marrëdhënie feudale të qëndrueshme

india- lulëzoi me akbarin (1588-1629). U ndërtuan qytete/ u zhvillua kultura.

U krijuan Shoqëritë tregtare të indisë Lindore.

prona shtetërore ishte e tipit feudal

Shteti Persian- Shahu i Persisë/ dinastia e Safafidëve.Ndërtoi xhami/ shkolla/ parqe/ lulëzoi arti dhe letërsia.

Britania rekrutoi ushtarët vendas/ krijoi aleanca me princët indianë.

ekzistenca e komunës fshatare

Përfundim: Në të dyja rastet pasardhësit nuk treguan vlerat e shtetarëve të aftë dhe çuan vendet drejt rënies

Shoqëria tregtare e Francës, krijoi qendra të grumbullimit të mallrave në indi.



Përfundim: marrëdhëniet e kësaj natyre pengonin zhvillimin e pronës private.

Përfundim: Lindja e konfliktit me Britaninë.

Reflektim: Punë në dysheU shpërndahet nxënësve harta e vendeve aziatike dhe u kërkohet që në bazë të ngjyrave të legjendës së treguar në tekst të bëjnë plotësimin me zotërimet e huaja.Nxënësit tjetër vendos emërtimet.

Detyrë shtëpie:rubrika arsyeto në tekst

TemA: PusHTimeT KOLONiALe Në AFriKë


Objektivat:1. të përshkruajë afrikën para pushtimit.2. Të njohë arsyet e fillimit të kolonizimit të Afrikës.3. të tregojë shkaqet e ndarjes së afrikës.

Fjalë kyç: tribu/fise/skllevër/ kolonizimmjeti: teksti histories, harta e botës, fletore pune

struktura: err

evokimi: repotazhafrika është një ndër kontinentet që gjithmonë ka ngjallur kureshtje me pasuritë e saja të shumta .Kështu që rekomandojmë që mësuesi ta zhvillojë këtë orë mësimi në formën e një reportazhi. Klasa ndahet në grupe dhe secili grup mendohet se do të bëjë një udhëtim drejt afrikës dhe do të kryejë një reportazh.

realizimi i kuptimit: Punë në grupeGrupi iKy grup do të ndalet në përshkrimin e kontinentit afrikan para pushtimit (kushtet ekonomike, pozita gjeografike, burimet natyrore).

Grupi iiSynimi i grupit është njohja dhe dhënia e aryeve përse filloi kolonializmi në Afrikë. (Afrika si bazë për tregtinë e skllevërve).

Grupi iiiPërshkrimi motiveve si dhe pasojave të ndarjes së afrikës. Evidentimi i territoreve që u përfshinë në perandoritë koloniale.

Reflektim: Pema e mendjes

afrika e VeriutShek XiX- u formuan shtetet kombëtareEgjipti

afrika Nënsahariane



Baza e tregëtimit të skllevërve.Skllavëria ekzistonte brena vetë shteteve afrikane.Skllevër bëheshin: njerëzit me borxhe/autorët e krimeve.Skllevërit filluan të shiteshin në Evropë.Me shitjen e skllevërve afrika humbi burime njerëzore.

Ndarja e Afrikës

Motivet Efektet

Zhvillime

TreGTiA e sKLLeVërVe

1. Shikoni hartën dhe përshkruani se për çfarë flet ajo?

2. Zgjidhni nga fjalët e dhëna më poshtë ato që i mendoni të sakta për përshkrimin e trajtimit të skllevërve ?

të lidhur me zinxhirë/ të lumtur / të pastër/ të sëmurë/ të ushqyer mirë/ të paushqyer/

3. Përse shiteshin skllevërit?

4. Skllevërit që nuk përmbushnin detyrimet ndëshkoheshin. Cilat ishin disa nga format e ndëshkimit?

5. Cilat ishin disa nga arsyet e tjera të ndëshkimit të skllevërve? Zgjidhni nga lista e mëposhtme:a. arratisja nga pronarët e tyre të bardhë/ përdorimi ushqimit / komunikimi në gjuhën afrikane


Plani mësimorTema: Fuqitë botërore në një baraspeshë të vështirëTema: Fillimi i Luftës së Parë BotëroreTema: Koferenca e Paqes së Parisit dhe krijimi Lidhjes së Kombeve.Tema: Prirjet kryesore të zhvillimit gjatë viteve 1918-1939Tema: italia gjatë viteve 1918-1939. Vendosja e fashizmitTema: Gjermania republikane dhe ardhja në pushtet e HitleritTema: ShBa në vitet 20 –të. Kursi i ri i rusveltitTema: Britania e Madhe në vitet 1918-1939Tema: Kultura dhe arti gjatë viteve 1920-1930Tema: Shqipëria në vitet 1919-1939Tema: Shpërthimi i përshkallëzuar i luftës. Fitoret e para të Gjermanisë nazisteTema: Sulmi kundër Bashkimit SovjetikTema: Veprimet ushtarake në BallkanTema: Përpjekjet për konsolidimin e paqes. Koferenca e Paqes e Parisit.Tema: ShBa dhe BS. Fillimi i Luftës së FtohtëTema: Hapat e para të integrimitTema: ShBa në vitet 1945-1990Tema: Bashkimi Sovjetik gjatë viteve 1945-1990Tema: revolucionet e vitit 1989 në Evropën LindoreTema: Shqipëria në vitet 1945-1990Tema: Ndryshimet politike në aziTema: Jeta e përditshmeTema: Zhvillimet në shkencë dhe teknologji.Tema: Kultura dhe arti. Besimi në botën e sotme.Tema: Problemet e sotme globale. Ndërvarësia ekonomike botëroreTesT: Kapitulli 1TesT: Kapitulli 2TesT: Kapitulli 3-4TesT: Kapitulli 5TesT: Kapitulli 6-7

Përmbajtja159168170174176178180182184186188190192194196198200202204207209211213215217219221223225227229

PLA

NI M

ËSIM

OR

SIN

TETI

K D

HE

AN

ALI

TIK

HIS

TOR

IA 8

Prog

ram

i mës

imor

1

60

I. P

rogr

am s

inte

tik

a.O

rëm

ësim

igjithsej:

70orë

O

rëte

ori,gjith

sej:

(T

60orë)

Përsëritjedh

eorënë

dispo

zicion

:

(10orë,1/3=3orë,2

/3=7orë)

b.Kap

itulli:…………………..I

orëgjith

sej

(orëT5)

Kap

itulli:……………………II

orëgjith

sej

(orëT3)

Kap

itulli:…………………..III

orëgjith

sej

(orëT4,o

rëOL1)

Kap

itulli:……………………IV

orëgjith

sej

(orëT4,o

rëP1)

Kap

itulli:…………………..V

orëgjith

sej

(orëT9,o

rëOL3)

Kap

itulli:……………………VI

orëgjith

sej

(orëT8)

Kap


II

orëgjith

sej

(orëT9)

Kap

itulli:……………………VIII

orëgjith

sej

(orëT3)

Kap

itulli:……………………IX

orëgjith

sej

(orëT10,orëOL3)

Kap

itulli:…………………..X

orëgjith

sej

(orëT5,o

rëP1,o

rëDK1)

Prog

ram

i mës

imor

1

61

II. P

rogr

am a

naliti

k

Nr

Kapitulli

Objektiv

atekap

itullit

Tema

mësim

ore

për

çdo

orë

mësim

iMateriali

burim

orM

jetet

mësim

ore

I.1Ka

pitulli:IBOTA

NËFILLIM

TË

SHEK

.XX

• Tëa

nalizojë

hend

ekun

ekrijuarm

esfuq

ive

botëroredh

evështirësitë

e

gjetjes

sënjë

barazpeshe

mesperën

dimitevend

evetëtjera.

• Fu

qitë

Botërore

në

një

barazpeshë

tëvështi

rëTeksti

I.2LU

FTAEPARË

BO

TËRO

RE• Tëargu

men

tojëpë

rmba

jtjen

besuese

dhe

rrjedh

ojateepo

këssëbukur.

• Ep

oka

eBu

kur:be

simi

te

zhvillimi.Lëvizjetqytetaredh

epu

nëtore

Teksti

I.3• Tëjetëiaft

ëtërë

ndisënë

mën

yrëkron

olog

jike

ngjarjetm

ëtërën

dëshishm

etëndo

dhuranë

Luftën

eParëBo

tërore.

• FillimiiLuft

ëssëParëBotërore

Teksti

I.4• Tëtrego

jëshkaq

etd

hep

asojate

fillimit

të

LuftësIBo

tërore.

• Zh

villimi

iLuftës.

Fron

tii

Perënd

imit

Teksti

I.5• Tëpërshkrua

jëzhvillim

etkryesorepa

radhe

pas

LuftësIBo

tëtore.

• Fron

tiiLind

jesdh

efron

tete

tjera.Përfund

imiilu

ftës

Teksti

II.1

Kapitulli:II

• Tërën

disënëmën

yrëkron

olog

jikeng

jarjetm

ëtërë

ndësishm

epo

litike,socialedhe

ekono

mike

gjatëviteve191

8-19

39.

• Ko

nferen

caePaq

eseParisitdh

ekrijimiiLidhjessëKo

mbe

ve

Teksi

II.2

TRAKTAT

ETE

PAQES

• Tëzbë

rthe

jëpërmba

jtjene:Ko

nferen

cëssë

Paqe

ssëParisitdh

etëLidhjessëKo

mbe

ve.

• Rrjedh

ojatelu

ftës

Teksti

II.3

DHEÇË

SHTJETE

PAZG

JIDHURA

• Tëpërcaktojëprirjetq

ëmorijetapa

sluftësdhe

fazate

ekono

misë.

• Prirjet

kryesoretëzhvillimit

gjatëviteve191

8-19

39Teksti

III.1

Kapitulli:III

• Tëdijëkupti

mine

fjalëve;shtet

totalitar,

diktatur,Ç

EKA,p

lanifik

imiekon

omisë,kam

pe

përqën

dimi,

GESTA

PO,

SS,

këmishë

zinjë,

gjen

ocid.

• Pë

rmbysjaeregjim

itcaristn

ëRu

si.V

endo

sjapë

rfun

dimtaree

regjim

ittotalitarkom

unist

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

1

62

III.2

DIKTATU

RAT

TOTA

LITA

RIZM

I• Tëana

lizojëkakarkteristikate

regjim

ittotalitar.

• Italiagjatë

viteve19

18-193

9.

Vend

osjaefa

shizmit

Teksti

III.3

KOMUNIST

• Tëpë

rshk

ruajkarakteristik

atkryesoretë

zhvillimittëregjim

evetotalitaretëven

dosura

nëItali,Gjerm

ani,Sp

anjëdhe

Rusi.

• Tëpërcaktojëshkaqe

teven

dosjessëdiktaturës

nëkëtashtetedhe

pasojatqësolli.

• Gjerm

ania

repu

blikan

edh

eardh

janëpu

shtete

Hitlerit

Teksti

III.4

DHEAIFASH

IST

• LuftaeSp

anjës

Teksti

IV.1

Kapitulli:IV

• Tëdijëtëtregojëku

ptim

inefjalëve:qytetërim

pe

rënd

imor,Ku

rsiR

i,mreku

llie

kono

mike,

forceereene

rgjitikelëvizëse,dem

okraci,krizë

ekon

omikedu

keIilu

struaratom

eshem

buj.

• Sh

BAn

ëvitet20

.Ku

rsiiRii

Rusveltit

Teksti

IV.2

DEM

OKR

ACITË

• Të

përcaktojë

kron

olog

jinë

eng

jarjeve

kryesoretënd

odhu

ranëvend

etdem

okratik

epe

rënd

imoregjatëviteve191

8-19

39.

• Brita

niaeMad

henëvitet19

18-

1939

Teksti

IV.3

PERË

NDIM

ORE

NË

• Tëpë

rshk

ruajë

tiparetmë

karakteristik

etë

dukurivetënd

odhu

ranë

Sh

BA,Brita

nie

Mad

he,Francnëvitet1

918-19

39.

• Fran

canëvitet1

918-19

39Teksti

IV.4

VITET19

18-

1939

• Tëevide

ntojëdh

etregojëdisangaarritjete

shkencës,artitd

hekulturës.

• Ku

lturadh

earti

gjatë

viteve

1920

-193

0Teksti

1Pë

rsëritje

Kapitulli:III-IV

V.1

Kapitulli:V

• Tëpërshkrua

jëndryshimeterën

dësishmeqë

karakterizua

nzhvilliminsho

qëror-po

litik

dhe

ekon

omiktëJugo

sllavisë,Bu

llgaris,Ru

man

is,

Greqis,Rep

ublikëssëTurqisShq

ipëris,Ven

deve

tëA

zise

Afrikësd

hev

ende

vetë

Amerikës

Latin

e.

• Jugo

sllavianë

vite

t191

8-19

39Teksti

V.2

VENDETE

• Tëpë

rcaktojëregjim

etqe

verisësenë

këto

vend

edh

etëevide

ntojëtip

aretkryesoretë

tyre.

• Bu

llgarianëvitet1

918-19

39Teksti

V.3

BALLKA

NIT

• Tëan

alizojë

ngjarjet,du

kuritëhistorike

të

ndod

huranëkëtoven

detënd

odhu

ranëvitet

1918

-193

9.• Ru

man

ianëvitet1

918-19

39Teksti

V.4

DHETË

• Tën

xjerrën

ëpa

hrolin

ndikuestë

figurave

kryesorepo

litiketëkëtyrevend

eve

që

qeverisëngjatëviteve191

8-19

39.

• Greqianë

vite

t191

8-19

39

Teksti

V.5

KONTINEN

TEVE

TË

• Tëe

vide

ntojë

edijëkarakteristikatkryesore

tëzhvilim

itekon

omike

kultu

rortëkëtyre

vend

eve.

• Re

publikaeTurqisë

Teksti

V.6

TJER

ANË

• Tënxjerrëpërfund

imepë

rndikiminepolitikave

sëven

devetëBa

llkan

itnë

sferëneu

ropian

ee

botërore.

• Sh

qipë

rianë

vite

t191

9-19

39

Teksti

V.7

VITET

• Ve

ndeteA

zisën

ëvitet19

19-

1939

Teksti

V.8

1918

-193

9• Ve

ndeteAfrikësnëvitet19

18-

1939

Teksti

V.9

• Ve

ndete

AmerikësL

atine

në

vitet1

918-19

39

Teksti

1Orëelirë

BOTA

GJATËD

HEPA

SLU

FTËSSË

PARË

BOTËRO

RE

2Orëelirë

BOTA

GJATËD

HEPA

SLU

FTËSSË

PARË

BOTËRO

RE

VI.1

Kapitulli:V

I• Tëp

ërcaktojë

faktetkryesore

historike

qëe

çuan

botën

nënjëluftëtëdytë.

• Sh

përthimi

ipë

rshkallëzuar

iluftës.

Fitoret

epa

ratë

Gjerm

anisëna

ziste

Teksti

Prog

ram

i mës

imor

1

63

Prog

ram

i mës

imor

1

64

VI.2

LUFTAEDYTË

• Tëargu

men

tojëpa

sojatekon

omike,sociale

dhepo

litikeqësolliLuft

aeDytëBo

tërore.

• Su

lmikun

dërB

ashk

imitSo

vjeti

kTeksti

VI.3

BOTËRO

RE

• Të

përshk

ruajë

duke

nxjerrur

në

pah

karakteristik

at

kryesore

të

term

ave

si:

Asnjanë

si,luftëeftoh

të,integrim

,revolucion

tekn

iko-shkencor,O

KB,h

olokau

setj.

• Ve

prim

etushtarakenëBa

llkan

Teksti

VI.4

NDARJAE

BOTËS

• Tëana

lizojëdh

eshpjegojëarsyetefillimittë

luftëssëftoh

tëdhe

zhvillim

inesaj.

• Disfatae

Gjerm

anisë

dhe

eJapo

nisë.Mba

rimiiLuftëssë

DytëBo

tërore

Teksti

VI.5

NËDY

• Tëpërshkrua

jëdhe

vlerësojënëmën

yrëkritike

kupti

minefa

ktit“

ndarjeebotësnëdy

bllo

qe”.

• Pë

rpjekje

për

konsolidim

ine

paqe

s.Ko

nferen

cae

Paqe

se

Parisit

Teksti

VI.6

BLLO

QE

• Tërën

disëe

njohë

disa

nga

arritjetm

ëtë

rënd

ësishm

enë

cultu

redh

eshkencë

të

ndod

huragjatëre

volucion

ittekn

iko-shkencor.

• Sh

BAdh

eBa

shkimiSo

vjeti

k.

FillimiiLuft

ëssëFtoh

tëTeksti

VI.7

• Rind

ërtim

iEkon

omik.

Revolucion

itekniko-shken

cor

Teksti

VI.8

• Hap

ateparetëintegrim

itTeksti

VII.1

Kapitulli:V

II• Tërën

disënëmën

yrëkron

olog

jikeng

jarjetm

ëtërë

ndësishm

etëndo

dhuragjatëviteve194

5-19

90.

• Brita

niaeMad

henëvitet19

45-

1990

Teksti

VII.2

KONSO

LIDIM

II

• Tëana

lizojëzhvillimetm

ëtërën

dësishmetë

ndod

huranëlid

hjemekonsolidim

insociald

he

politi

ktëdem

okracisë.

• Fran

canëvitet1

945-19

90Teksti

VII.3

DEM

OKR

ACISË

• Tëpërshkrua

jëzhvillim

inekono

miktëEu

ropë

sPe

rënd

imoredh

etëShB

Agjatëvite

ve194

5-19

90du

kenxjerrurnë

pa

hkarakteristik

at

kryesoretë

këti

jzhvillim

i.

• Re

publika

Fede

raleGjerm

ane

nëvite

t194

5-19

90Teksti

VII.4

ZHVILLIM

IEKONOMIK

EEU

ROPË

SPE

RËNDIM

• Të

vlerësojëd

hen

johë

disang

aarritjetm

ëtërën

dësishmenë

kulturë,art,shk

encëdhe

tekn

olog

ji.

• Italianëvitet1

945-19

90Teksti

VII.5

ORE

DHESh

BA

(194

5-19

90)

• Tëargum

entojëshkaq

etdhe

pasojatekrizëssë

viteve197

0.

• Sp

anjanëvitet1

945-19

80

Teksti

VII.6

• Tëevide

ntojëdu

kuritëekrizësekon

omike.

• Sh

BAnëvitet1

945-19

90

Teksti

VII.7

• Tëpërshkrua

jëzhvillim

inekono

miko-socialnën

nd

ikim

inefa

ktorëvetërinjë.

• Krizaekon

omike.Faktorëterinj

tëzhvillim

itTeksti

VII.8

• Tëpërcaktojëpo

litikate

ndikuarang

azhvillimiI

faktorëvetërinjë.

• Zh

villimet

nën

ndikim

in

efaktorëvetërinj

Teksti

VII.9

• Hap

atëtjerë

nërrug

ëne

integrim

iteu

ropian

Teksti

VIII.1

Kapitulli:V

III• Tënjohë

dhe

shpjegojënë

mën

yrëkron

olog

jike

ngjarjetmëtërë

ndësishm

etëndo

dhuravend

et

ebllokutk

omun

istg

jatëvite

ve194

5-19

90.

• Ba

shkimiSo

vjeti

kgjatë

viteve

1945

-199

0Teksti

VIII.2

BLLO

KU

KOMUNIST

• Tëargu

men

tojëkarakteristik

atkryesoretë

zhvillimit

social,

politi

kdh

eekon

omiktë

vend

evetëbllo

kutk

omun

ist.

• Eu

ropa

Lindo

ren

ënsun

dimin

komun

ist

Teksti

VIII.3

DËSHTIMII

KOMUNIZMIT

(194

5-19

90)

• Tëana

lizojërevolucion

etendo

dhuranë

vitin

1989

nëEu

ropë

nLind

oredu

ketregua

rshkaq

et

dhepa

sojate

tyre.

• Të

argu

men

tojë

ngjarjet

që

çuan

në

pa

këna

qësinë

dhe

përmbysjen

ekom

unizmit

nëven

dete

Europ

ësLindo

re.

• Re

volucion

ete

vitit19

89në

Eu

ropë

nLind

ore

Teksti

3Orëelirë

LUFTA

EDYTË

BOTËRO

RE;

TRONDITJE,SHPR

ESË,PËR

ÇARJE

Prog

ram

i mës

imor

1

65

Prog

ram

i mës

imor

1

66

4Orëelirë

LUFTA

EDYTË

BOTËRO

RE;

TRONDITJE,SHPR

ESË,PËR

ÇARJE

IX.1

Kapitulli:IX

• Tërën

isënë

mën

yrëlogjikekoho

rezhvillim

et

mëtërën

dësishmetëndo

dhuranë

ven

dete

Ballkan

itdh

etëbotësjo

europian

egjatëviteve

1945

-199

0.

• Jugo

sllavianë

vite

t194

5-19

90

Teksti

IX.2

VENDETE

• Të

dijë

përm

bajtjen

ekoncep

teve

si:

orienti

msocialist,kom

prom

isIm

adh,zon

eelireekon

omike,revolucionemad

hkultu

ror

proletar,

supe

rfuq

iekon

omike,

komun

apo

pullo

re,INTIFA

DA,kushtetutëevëllimshme,

aparteid,B

AAS,PASO

K,dem

okraciere

,shtyp

je

nacion

ale,diktaturëko

mun

istefamiljare,regjim

komun

ist

dhe

ndërmarrje

vetadm

inistrue

se

përkëtoven

denëvitet1

945-19

90.

• Bu

llgarianëvitet1

945-19

90

Teksti

IX.3

BALLKA

NIT

• Tëana

lizojëdh

evlerësojëkarakteristik

atm

ëkryesoretëzhvillimittësho

qërisnë

Jug

osllavi,

Bullgari,

Ruman

i,Greqi,Turqi,

Shqipë

ri,në

vend

eteAzisë,në

ven

detarab

etëLindjessë

Mesme,nëvend

etafrikan

edh

enë

Amerikën

Latin

egjatëviteve194

5-19

90.

• Ru

man

ianëvitet1

945-19

90

Teksti

IX.4

DHEBO

TA

• Greqianë

vite

t194

5-19

90

Teksti

IX.5

JOEU

ROPIANE

• Turqianëvitet1

949-19

90

Teksti

IX.6

NËVITET

• Sh

qipë

rianë

vite

t194

5-19

90

Teksti

IX.7

1945

-199

0• NdryshimetpolitikenëAzi

Teksti

IX.8

• Zh

villimetn

ëvend

etarabe

të

Lind

jessëM

esme

Teksti

IX.9

• Lufta

për

lirie

pavarësinë

vend

etafrikan

eTeksti

IX.10

• Zh

villimetpolitiko-sho

qërorenë

Amerikën

Lati

nenëvitet19

45-

1990

Teksti

5Orëelirë

TENSION

IAKU

LLT

MES

PERË

NDIM

ITELINDJES

6Orëelirë

TENSION

IAKU

LLT

MES

PERE

NDIM

ITELINDJES

X.1

Kapitulli:X

• Tënjoh

ëdh

eshpjegojzhvillimetmë

të

rënd

ësishm

enë

kulturë,artdh

eshkencëtë

ndod

huranëbo

tënesotm

e.

• Jetaepërditshm

eTeksti

X.2

SHKE

NCA

,• Të

argu

men

tojë

tiparet

specifike

që

karakterizojnë

jetën

epërditshm

enë

botën

e

sotm

e.

• Zh

villimetn

ëshkencë

dhe

në

tekn

olog

jiTeksti

X.3

KULTURA

,• Tëana

lizojëprob

lemetkryesoreeviden

tuesetë

shfaqu

ranëbo

tënesotm

e.

• Ku

lturadh

earti.Be

simi

në

botënesotm

eTeksti

X.4

ART

I,PR

OBLEM

E

• Tëp

ërkufizojë

kupti

mine

termave

si:efekti

sere,globa

lizim

,ndë

rvarësiekono

mike,dallim

erajona

le,n

groh

jegloba

le.

• Prob

leme

tësotm

eglob

ale.

Ndë

rvarësia

ekon

omike

botërore

Teksti

X.5

BOTËSSË

SOTM

E

• Tëpërcaktojëshkaqe

tdhe

pasojateproblem

eve

glob

alesirrjedh

ojëezhvillimittësh

oqërisëdh

etëjetëiaft

ëtëjap

ëzgjid

hjen

argum

entuese

dukembrojturargu

men

tine

paraqiturpë

rprob

lemevetëndryshm

eshoq

ërorenë

culture,

artd

heshk

encë.

• Prob

lemetëtjeraglob

ale

Teksti

2Pë

rsëritje

Kapitulli:X

1TEST

Testimilënd

ës

Prog

ram

i mës

imor

1

67

TemA: FuQiTë bOTërOre Në NJë bArAsPesHë Të VësHTirë

Kohëzgjatja: 1orë

Objektivat:1. të përshkruajë Perëndimin e zhvilluar, duke u ndalur në karkteristikat e tij .2. të zbulojë arsyet që i bënin vendet e Evropës Lindore dhe Juglindore vende të

prapambetura.3. të zbërthejë kuptimisht konceptin “barazpeshë e vështirë”.4. Të portretizojë botën në prag të fillimit të Luftës së Parë Botërore.

Fjalët kyçe: urbanizim, tregues socialë, shoqëri rurale, struktura sociale, barazpeshë.mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, internet, hartë e Evropës dhe botës.

struktura: err

E Bashkëbisedim 5-10 minr Shpjegim hap pas hapi 25 minr Punë e pavarur 10 min

Hapi i parë – bashkëbisedim ora e parë e vitit shkollor është një mundësi e mirë për mësuesin të prezantojë lëndën si dhe synimet e tij në raport me klasën.Mësuesi për të arritur këtu ndërton disa pyetje të thjeshta:• Çfarë keni studiuar gjatë vitit të kaluar në lëndën e Historisë?• Cilat tema mësimore ju janë dukur interesante dhe pse?• Çfarë do të dëshironit të studionit në këtë vit shkollor?• A keni lexuar gjatë verës libra me përmbatjen historike?• Nëse po ju lutem flisni shkurtimisht rreth tyre.Në përfundim të kësaj faze, mësuesi kalon në prezantimin e përmbajtjes së shkurtuar të lëndës dhe shënon në tabelë disa objektiva kryesore, që janë në përputhje me nivelin e klasës.

realizim i kuptimit: shpejgim hap pas hapiHapi i pare: Mësuesi paraqet në hartë disa nga shtetet kryesore të Evropës Perëndimore.Më pas emrat e tyre i liston në tabelë: Gjermani, Francë, austri, angli, Holandë, Belgjikë etj.Fton nxënësit që të studiojnë grafikun që pasqyron mbizotërimine tregut botëror dhe të nxjerrin nga legjenda se cilët janë shtetet më të zhvilluara.Vendos pranë emrave në tabelë shenjën √ për këto shtete.Në përfundim liston disa nga faktorët kryesorë që i ka bërë këto shtete të dallojnë nga të tjerët.1. Urbanizimi.2. Struktura shoqërore e larmishme.3. treguesit socialë të lartë.

Hapi i dytë: Për të realizuar pjesën tjetër mësuesi krijon një skemë krahasuesePërballë vendeve të zhvilluara vë vendet e prapambetura.



Edhe këtu fillimisht i liston disa nga vendet e Evropës Lindore dhe Juglindore si dhe vende të kontineteve të tjera.Ftohet një prej nxënësve t’i tregojë në hartë. Më pas mësuesi shkruan disa nga arsyet që kanë çuar në këtë prapambetje.1. Vende me strukturë rurale.2. Struktura sociale kishte pak larmishmëri.3. Qeveriseshin nga regjime monarkike.4. Struktura klasore e ngurtë.5. Zhvillimi i paktë i pronës private.6. Nuk kishte dokumente ligjore ku të pasqyroheshin të drejtat dhe liritë e njeriut.

Hapi i tretë: Mësuesi shkruan fjalën barazpeshë. Kërkon nga nxënësit të japin një përkufizim të përgjithshëm për fjalën.P.sh kur dy objekte/sende/ dukuri kanë të njëjtën vlerë.Kalon në kontekstin e fjalës në çështjen mësimore.BARAZPESHË- Zhvillimet e vendeve të kishin baza të njëjta dhe përfitimet të ishin për të dyja palët.Cila ishte panorama historike?• Burimet natyrore dhe kapitalet ishin të shpërndara në vende të ndryshme.• Në marrëdhëniet ndërkombëtare ishin shfaqur prirjet militarilste. (rreziku i luftërave).• Kolonitë trajtoheshin si burime fitimi për metropolet.Përfundimi: Pabarazia

Reflektimi: Punë e pavarur• Shikoni hartën e botës. Vendosni në tabelë vendet e zhvilluara dhe vendet e prapambetura

në prag të fillimit të Luftës së Dytë Botërore.• Në skicat në trajtë piramide vendosni përbërjet klasore përkatëse për vendet e zhvilluara

dhe të prapambetura

Detyrë shtëpie: rubrika Puno me tabelën

TemA: FiLLimi i LuFTës së PArë bOTërOre

Kohëzgjatja: 1orë

Objektivat:1. Të listojë prirjet që çuan në kundërshti mes sitemeve dhe sfiduan progresin .2. të përshkruajë si gjetën shprehje militarizmi/ imperializmi i ri në ecurinë e Luftës së Parë

Botërore.3. të renditë në blloqe shtetet pjesëmarrëse në luftë.4. të tregojë çfarë synohej përmes luftës.

Fjalët kyçe: irracionalizmi, darvinizmi social, nacionalizëm, antanta, Blloku trepalësh,mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, hartë e Evropës dhe botës, hartë memece etjstruktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Punë në grup 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokim : stuhi mendimi Shkruhet nga mësuesi në tabelë togfjalëshi Luftë Botërore. Kërkohet nga nxënësi të plostësojnë skemën me ide/ fjalë me të cilat lidhin këtë togfjalësh. Në skemë janë dhënë disa për model, por si e kemi thënë edhe në librat e tjerë të mësuesit janë të pranueshme të gjitha idetë/ fjalët që lidhen me kuptimin e parë të togjalëshit.Në pëfundim të kësaj faze mësuesi shkruanë në tabelë temën e mësimit dhe tërheq vëmendjen e nxnësve me pyejtjen:1. a dini se sa Luftëra Botërore janë zhvilluar?2. a është pëfshirë Shqipëria në to?

realizimi i kuptimit : Punë në grupSecili nga grupet do të njihet me mësimin në tërësi, por do të shqyrtojë vetëm një prej çështjeve.

Grupi i parë: Sfidat ndaj progresitPasi lexohet çështje ndahen detyrat. Nxënësi i parë (mundësisht një nxënës i mirë) harton disa pyetje mbi të cilat do të bëjnë shtjellimin.P.sh, Cilat ishin prirjet që sfiduan progresin politik/ ekonomik/ social në prag të Luftës së Parë Botërore?Nxënësit e tjerë japin kontribut në plotësimin e tabelës së njohurive

përfshihen shumë vende

betejatëpërgjakshme

Luftëbotërore

ndryshimkufinjsh

humbjetëmëdhanënjerëz

dheburimemateriale



irracionalizmi Kundërshtonte zgjidhjen e probleme e me arsye/ i thurrnin laved dhunës/ luftës.

Darvinizmi social Ndarjen e shoqërisë sipas Darvinit në klasa të përshtatshme/ të papërshtatshme.

Nacionalizmi

Shtetet kombe të fuqishme të vinin nën sundimi popuj të tjerë. racizmi ishte rrjedhojë e kësaj teorie/ racat inferiore/superiore.

Komunizmi

Lindi si vazhdim i marksizmit. roli i V. Leninit dhe PKr. Komunizmi i kundërvihej demokraciës liberale/socialdemokracisë.

Grupi i dytë: ecuria drejt luftësNdiqet e njëjta praktikë. Nxënësi i parë harton pyetjet dhe më pas bëhet shtjellimi.Si gjetën shprehje prirjet e shfaqura në prag të luftës në ecurinë e saj?

Militarizmi rritja e numrit të ushtrive/shpenzimeve financiare për teknikë ushtarake.

imperializmi i ri Krijimi perandorive koloniale. Synimi për ndryshime territoriale dhe rindarje të botës.

Grupi i tretë: Fillimi luftësÇfarë aleancash lindën nga rivaliteti mes Fuqive të Mëdha?Blloku antantës Britani, Francë, rusiBlloku trepalësh Gjermani, austro –Hungari.

Cili ishte preteksti “zyrtar” i fillimit të luftës? Vrasja në Sarajevë e princit të austrisë, Franc Ferdinandin.Kur filloi Lufta e Parë Botërore? 28 Korrik !914.

Reflektimi: Puno me tabelën/ Rrjeti diskutimitPër përforcimin e njohurive të marra gjatë orës së mësimit, në përfundim me te gjithë klasën punohet me rubrikën e tekstit Puno me tabelën. Edhe këtu klas ndahet në grupe. Grupi i parë përcakton kuptimet e koncepteve militarizëm, imperializëm.Grupi i dytë bën rradhitjen e shteteve sipas blloqeve. Grupi i tretë ngjyros në hartën memece me dy ngjyra blloqet (p.sh blu antanta/ e kuqe Blloku trepalësh.Pasi plotësohet tabelat, diskutohen dhe mësuesi bën vlerësimin e disa prej tyre.

rrjeti disktutimit: Shprehuni Pro dhe Kundër A ishte i vërtetë shkaku për fillimin e luftës apo ishte thjesht pretekst?

Detyrë shtëpie: arsyetoni se çfarë synonin blloqet të arrinin përmes luftës?

shkaqet e shpërthimit të Luftës së Parë botëroreSi shkak zyrtar për fillimin e Luftës së Parë Botërore shërbeu vdekja e arqidukës Ferdinand. Në fakt shkaqet ekzistonin një sërë shkaqesh reale.

Aleancataleanca është marrëveshje e bërë mes dy ose më shumë vendesh për të ndihmuar njëri-tjetrin. Me firmosjen e marrëveshjes këto vende njihen si aleate. Një numër aleancash ishin nënshkruar mes vendeve të ndryshme në periudhën 1879 -1914. Këto aleanca ishin tepër të rëndësishme, sepse nëse njëri prej vendeve firmosëse përfshihej në luftë, atëherë dhe vendet e tjera, duhet ta përkrahnin.

imperializmiFillesat e imperializmit lidhen me përpjekjet e Fuqive të Mëdha për të shtrirë sundimin e tyre nëpër botë. Në 1900 Britania e Madhe kishte nën ndikimin e saj shtete të ndryshme në 5 kontinente, Franca kishte një kontroll të gjerë të afrikës. Pikërisht kjo situatë lindi rivalitetin mes tyre dhe Gjermanisë, e cila në këtë periudhë kishte koloni të vogla në afrikë.

Rozë=BritaniaBlu=Franca

Ekuqe=Gjermania

militarizimiMilitarizimi nënkutpon veshjen ushtarake të qeverisjes. Ushtritë e Gjermanisë dhe Francës gjatë viteve 1870 – 1914, u dyfishuan në armatime dhe forca dhe rritën rivalitetin mes tyre. Po kështu u rrit rivaliteti për sundimin e deteve mes Gjermanisë dhe Britanisë.

NacionalizmiNacionalizmi përfaqëson rritjen e ndjenjës kombëtare. Pas Kongresit të Vjenës, shtete si Gjermania dhe italia ngelën akoma të ndarë. Ndjenja e nacionalizmit çoi në bashkimin e tyre. Pas luftës Frako_Prusiane, alsaz _Lorena i ngeli Gjermanisë. Po kështu shumë territore të austro _Hungarisë, Serbisë përbëheshin nga pakica kombëtare që kërkohnin të vetëshpalleshin shtete.

KrizatKriza e Marokut Kriza e Bosnjes –Përpjekjet e shteteve Ballkanike për t’u shkëputur nga turqia.



Veprimtari– shkaqet e Luftës së Parë botërore

1. Cili është kuptimi termit aleancë?

2. Cilat shtete ishin të lidhura në aleanca trefishe?

3. Ku ishte shtrirë sundimi Francës dhe anglisë?

4. Pse Gjermania ishte e pakënaqur nga sundimi i anglisë dhe Francës?

5. Cilat ushtri rritën potencialin e tyre në periudhën 1870 - 1914?

6. Përse tendncat imperialiste të Francës dhe Gjermanisë rritën zemërimin e Gjermanisë? 7. Pse nacionalizmi ishte një faktor i rëndësishëm në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore?

8. Pse Gjermania luajti rol vendimtar në rritjen e militarizimit në Evropë në fillim të Luftës Parë Botërore.

9. Vendos sipas rendit kronologjik faktorët që luajtën rol në fillimin e Luftës Parë Botërore:a. imperialismib. aleancatc. Militarismid. Nacionalizmi

TemA: KOFereNCA e PAQes së PArisiT DHe KriJimi LiDHJes së KOmbeVe.

Kohëzgjatja: 1 orëVendndodhja: biblioteka e shkollës/ salla e senatit etj

Objektivat:1. Të listojë disa nga pikat kryesore të programit të Udro Uilson.2. të përshkruajë përmbatjen e traktateve të Paqes.3. Të flasë mbi rëndësinë e Lidhjes së Kombeve si organizatë ndërkombëtare.

Fjalët kyçe: Koferenca e Paqes, Udro Uilson, Versajë, dëmshpërblime, Lidhja e Kombeve, etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, hartë e Evropës dhe botës, interneti

struktura: err

E turi galerisë 5-10 minr ruaje fjalën e fundit për mua 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokim: Turi galerisëParaprakisht mësuesi u ka kërkuar nxënësve të grumbullojnë elemente figurativë rreth Konferencës së Paqes së Parisit.Nxënësit i kanë ekspozuar nëpër mure dhe një prej tyre në rolin e ciceronit merr përpsipër t’i prezantojë për klasën.

realizimi kuptimit: ruaje fjalën e fundit për muaSynimi i mësuesit në aplikimin e kësaj teknike është nxitja e nxënësve në procesin e të menduarit kritik. Duke kombinuar leximin me dëgjimin aktivizimi i tyre në procesin mësimor është më i efektshëm.Gjatë kësaj teknike së pari nxënësit orientohen në gjetjen e fjalëve kyçe të tekstit.Më pas me ndihmën e tyre ata duhet të materializojnë idetë.Më poshtë do të renditim hapat nëpër të cilat realizohet kjo teknikë.



Hapi i parë: Nxënësve ju këshillohet që të zgjedhin një çështje mësimore. Për të mos lejuar amulli, mësuesi mund të orientojë grupet në leximin e çështjeve përkatëse.

Hapi i dytë: Ndërtim i skedës për çështjen e zgjedhur. Fillohet me fjalët kyçe.P.sh, Koferenca e Paqes, 14 pikat e Widrow Wilson.Fjalë kyçe: koferenca e Paqes, Paris, 14 pika, Widrow Wilson.1. U mblodh për të vendosur të ardhmene marrëdhënieve ndërmjet shteteve.2. Presidenti ShBa paraqiti një program me 14 pika.

Hapi i tretë : Pasi kanë ndërtuar skedën nxënësi bëjnë një koment të shkurtër mbi çështjen.

Hapi i katërt: Ngrihet një nxënës dhe jep shkurtimisht idenë e tij në formë komenti/ ose edhe një fjalë të vetme në rolin e fjalës kyç. Kjo fazë plotësohet me ndërhyrjet e nxënësve të tjerë, me përgjigje plotësuese.

Hapi i pestë: Nxënësi që u ngrit i pari në hapin e katërt , ringrihet për të arsyetuar rreth zgjedhjes së tij.

Reflektim : Rrjeti diskutimit

Shprehni mendimin tuaj Pro dhe Kundra.

a ishin të drejta vendimet dhe traktatet që u nënshkruan nga Koferenca e Paqes në Paris?Pëfundime________________________________________________________________________________________________________________

TemA: PrirJeT KryesOre Të ZHViLLimiT GJATë ViTeVe 1918-1939

Kohëzgjatja: 1 orëVendndodhja: në klasë

Objektivat:1. Të identifikojë prirjet kryesore të zhvillimit gjatë viteve 1918 -1939.2. të përshkruajë prirjet politike në periudhën pas Luftës së Parë Botërore.3. të njohë sistemet qeverisëse totalitariste dhe tiparet e tyre.

Fjalët kyçe: liberalizëm ekonomik, krizë ekonomike, liberalizëm social, shteti mirëqënies sociale, sundim totalitar, pesë tiparet etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, hartë e Evropës dhe botës, internetistruktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Ditar tre pjesësh 25 minr Lapsat në mes 10 min

evokim: stuhi mendimiMësuesi shkruan tabelë temën e mësimit. U kërkon nxënësve të krijojnë një hartë mendimi mbi idenë: Prirje të zhvillimit ekonomik. Në përfundim të ideve të dhëna nga nxënësit mësuesi i fton të shohin figurën e tekstit ku jepet zhvillimi ciklik i ekonomisë.i drejtohet klasës me pyetjet?1. Çfarë tregon grafiku?2. a mund të jetë linear (pa ulje/ ngritje) ky

grafik?Nëse jo pse?

realizimi kuptimit: Ditar tre pjesëshKONCePTi sHPJeGimi KOmeNTi

Prirjet ekonomike

rimëkëmbja pas Luftës së Parë Botërore, në mënyrë të veçantë e ShBa.Faktorët që çuan në rritjen progresive të prodhimit:• Mospërfillja e kërkesave të

konsumatorit nga kapitali.• Zhvillimi i kapitalizmit

liberal.Fenomeni i krizës botërore -

1929

Kjo u pasqyruar me krijimin e shumë degëve të reja të industrisë dhe prodhimit të mallrave të reja.Kjo solli rënien e nivelit të jetesës.Zhvillimi tregut u bazua në mekanizmat e tij: konkurrencë, ofertë/ kërkesë.Shkaktoi papunësi.

rritje e prodhimit

zhvillim i degëve të reja

liberalizim tregu

Prirjet ekonomike të zhvillimit



Prirjet politike

Sistemi i demokracisë liberale.U praktikua në ShBA, Angli, shtetet Skandinave.Përgjegjësitë e shteteve ku zbatohej demokracia liberale:- Miratimi ligjeve të reja për

sigurimet sociale.- Garantimi pagës minimale si

siguri për jetesën.

Këto shtetet për shkak të këtij sistemi e patën më të thjeshtë kalimin e krizës.të gjitha këto ishin të lidhura me Shtetin e Mirëqënies Sociale.

totalitarizmi

Përfaqëson sundimin total të shtetit dhe ka dy forma qeverisëse: komunizmin dhe fashizmin. tiparet e totalitarizmit :- Partia unike.- ideologjia unike.- Kulti i udhëheqësit (një

individ).- Nënshtrimi individit ndaj

shtetit.- terrori dhe frika masive.

Është i kundërt në prirje me demokracinë liberale.

regjimet komuniste ishin të rrezikshëm për zhvillimin ekonomik/politik të vendit.Pengonin pronën private/ të drejtat e individit etj.Dallimi mes totalizmit komunist dhe fashist qëndron në raport me pronën.

Reflektimi: Lapsat në mesSynimi i përdorimit të kësaj teknike është përfshirja e të gjithë nxënësve në veprimtari. Secili prej tyre duhet të gjejë një fjalë ose në rastin më të mirë edhe një ide. Në momentin që janë të gatshëm ta thonë një të tillë, atëherë ngrihen e thonë dhe lapsi vendoset në tryezën e mësuesit.Kjo veprimtari ka për qëllim edhe rritjen e vëmendjes/ kujdesit ndaj përgjigjes së shokut.Pasi ka përfunduar dorëzimi i të gjithë lapsave, mësuesi kalon në fazën e dytë.tashmë nxënësit duhet të tregojnë se cili qe fjala/ideja e shokut që ka lënë në tavolinën e punës së mësuesit lapsin X. P.sh – Shqipëria ka vuajtur nga regjimi totalist për 50 vjet. – Lapsi i kuq – arbit.

Detyrë shtëpie: Shkruani një ese argumentueseNë Shqipërinë e viteve 1944-1990 gjejmë të pasqyruar të gjitha tiparet e totalitarizmit.Në realizimin e kësaj detyre nxënësit këshillohet të kërkojnë ndihmën e prindërve, ose të bëjnë kërkime në internet.

TemA: iTALiA GJATë ViTeVe 1918-1939. VeNDOsJA e FAsHiZmiT


Objektivat:1. të shpjegojë rrethanat historike që çuan në lindjen e fashizmit në itali pas Luftës së Parë

Botërore.2. të përcaktojë elementet e totalitarizmit që kishte regjimi fashist në itali.3. Të flasë rreth problemeve që shfaqi Italia gjatë viteve 30-të dhe rolit që luajti fashizmi në

këtë periudhë.

Fjalët kyçe: fashizëm, Benito Musolini, militarizëm, Duçe, parti –shtet.mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, hartë e Evropës dhe botës, foto nga internetistruktura: err

E Krijo pazllin 5-10 minr Pema e mendjes 25 minr Minitest 10 min

evokim: Krijo pazllinPër realizimin e kësaj faze të orës së mësimit mund të përdoren foto nga interneti të cila kanë lidhje me njëra –tjetrën në lidhje me një ngjarje/ apo dukur histoike.Nxënësit duhet të arrijnë në përfundime në lidhje me çështjet që do të trajtohen.Kështu në figurën e dhënë si shembull jepet një pamje e ushtrisë fashiste.Nxënësi duhet ta lidhë atë me partinë fashiste dhe figurën qëndrore të saj Benito Musolini.Një rrugë tjetër është ajo e përdorimit të një fjale: p.sh Këmishëzijtë- nxënësit duhet të zbulojnë cili është kuptimi parë i kësaj fjale.

realizimi i kuptimit : Pema e mendjesHapi i parë: Shkruhet në tabelë nga mësuesi termi Fashizëm.Po kështu shkruhet pyetja : Çfarë forme qeverisëse është fashizmi?Pse lindi fashizmi në itali?Kush u bë figura udhëheqëse?

Fashizmi

Formëtotalitare

Kundërvëniandajlëvizjekomuniste

BenitoMusolini

Krijimiigrupeveparaushtarake



Hapi i dytë: Cilat ishin pasojat e fashistëve në pushtet?

Hapi i tretë: si u shfrytëzua kriza ekonomike nga fashistët?1. organizuan të ashtuquajturin sistem korporatist.2. Koorporatat ishin nën drejtim dhe kontroll të plotë të shtetit.3. Militarizuan ekonominë.4. Filluan pushtimet.

Reflektim: Minitest

• Plotëso vendin bosh me fjalët e duhura.Në krye të partisë fashiste qëndronte ________________ .• Në cilin vit Partia Fashiste marshoi drej Romës: a- 1920, b- 1921, c- 1922.• Listo dy tipare të totalitarizmit që realizoi partia fashiste e Musolinit në pushteta. _______________________ b. _________________,

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet mbi lindjen dhe forcimin e regjimit fashist në itali në vitet 1919-1039. Ndaluni në arsyetimin e rrezikshmërisë së kësaj forme qeverisëse.

Viti 1922- Marshimi mbi romë.Formimi qeverisë nga Benito Musolini

U realizuar partia-shtet

Besimi, bindje, forcë fizike, ky ishte slogani i fashistëve

• Viti 1926- Gjithë partitë e tjera dolën jashtë ligjit.

• U krijua policia sekrete• Indokrtinimi shoqërisë

TemA: GJermANiA rePubLiKANe DHe ArDHJA Në PusHTeT e HiTLeriT


Objektivat:1. të shpjegojë si lindi republikës së Vajmarit dhe të vërë në dukje problemet me të cilat ajo

u ndesh.2. Të identifikojë rrethanat historike dhe faktorët socialë që luajtën rol në ardhjen në pushtet

të adolf Hitlerit.3. të disktutojë mbi politikat e ndjekura nga qeveria naziste dhe rrezikshmërinë e tyre sociale

Fjalët kyçe: republika e Vajmarit, nacionalizëm i skajshëm, antikomunizëm, racizëm, adolf Hitler, nazizëm.mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, foto nga interneti të Hitlerit, simbole të nazizmit etj.struktura: err

E Shpjegim 5-10 minr Një rri, tre ikin 25 minr rrjeta e merimangës 10 min

evokim: Punim i detyrës së shtëpisë/shpjegimHapi i parë: orën paraardhëse mësuesi ka dhënë detyrë që nxënësit të bëjnë kërkime rreth ardhjes së fashistëve në pushtet. Gjithashtu ka kërkuar nga nxënësit të aryetojnë mbi rrezikun e këtij rregjimi totalitar.Fillimisht bëhet një kontroll vizual mbi realizimin e detyrave dhe pastaj mësuesi dëgjon përgjigjet e nxnënësve. Bën analizën dhe vlerësimin e tyre.Hapi i dytë: Shkruhet në tabelë tema e mësimit. Mësuesi mund të zgjedhë për të punuar për shpjegimin përmes fjalës ose fotove të caktuara si p.sh, portret i adolf Hitleri, portrete të esesve apo pamje të kryqit të thyer nazist.

Mbështetur në fotot ose në konceptin e zgjedhur mësuesi paraprakisht jep një shpjegim mbi të. Nazizmi- lëvizje nacionaliste e tejskajshme e mbështetur nga reparte paraushtarake dhe u udhëhequr nga Adolf Hitleri.



Pas këtij shpjegimi ftohen nxënësit të shtojnë informacion:Gjermani, Luftë e Dytë Botërore, Fyhrer, shfarosje masive hebrejsh etj.

realizmi kuptimit: Një rri, tre ikinKlasa ndahet në grupe dhe brenda grupit secili prej nxënësve ka një tjetër numër përfaqësues që shkon në varësi të numrit të nxënësve. Këshillojmë që grupi të mos jetë më i madh se 4-5 nxënës.Çfarë detyrasg do të realizojnë grupet. Detyrat në zbatimin e kësaj metode janë të njëjta. Duke qenë e njëjta detyrë, do të shohim se shkëmbimi mendimive dhe ballafaqimi i tyre është më i realizueshëm.

Detyrat për çdo grup1. Si u krijua republika e Vajmarit dhe cilat ishin vështirësitë me të cilat u përball?2. Cilin grupim shoqëror përfaqësonte Hitleri?3. Çfarë përfaqësonte programi i Hitlerit?4. Çfarë ndihmoi në ardhjen në pushtet të adolf Hitlerit dhe qeverisë naziste?5. Cilat ishin politikat që ndoqën nazistët gjatë kohës që ishin në pushtet?Hapat që ndjekim për tekninkën Një rri, tre ikin.• 10 minuata nxënëist punojnë me teksitin. • Caktohen nxënësit me një nr p,sh numrat 2 që nuk do të lëvizin nga grupi.• Të gjithë numrat e tjerë shkojnë praën grupeve të tjera dhe shkëmbejnë mendime për

detyrë përmes pyetjeve/ideve. • Kjo është faza më e vështirë për mësuesin në menaxhimin e klasës sepse mund të kthehet

në një veprimtari të pakontrolluar.• Së fundmi, nxënësit që kanë lëvizur shpalosin mendimin e tyre, por edhe të rejat që kanë

sjellë nga shokët.

Reflektim: Rrjeta e merimangësMe ndihmën e kësaj teknike idetë krijojnë një rrjet, përcillen nga një nxënës te tjetri. ajo plotëson teknikën e mësipërme.Zakonisht përdorimi i saj fillon me një pyetje. Si lindi nazizmi? dhe vazhdon me përgjijge të njëpasnjëshme të nxënësve.

Detyrë shtëpie: Gjeni në figurën e Adolf Hitlerit dhe formës së tij qeverisëse tipare të totalitarizmit. Krahasojini ato me ndonjë figurë tjetër të ngjashme që njihni. (këshillohet të ndihmohen nga më të rriturit)

TemA: sHbA Në ViTeT 20 –Të. Kursi i ri i rusVeLTiT


Objektivat:1. të listojë disa nga arritjet që simbolizuan “Mrekullinë amerikane”.2. të analizojë përshirjen e ShBa në krizën e viteve 1929-1939 dhe daljen prej saj.3. të tregojë se çfarë përfaqësonte kursi i ri i ruzveltit dhe roli i tij në rimëkëmbjen e ShBa

Fjalët kyçe: mrekulli amerikan, kurs i ri, rusvelt, legjislacion social etj.mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, harta e ShBa, foto nga interneti etj.struktura: err

E Kllaster 5-10 minr Lexim i drejtuar 25 minr Diskutim i lirë 10 min

evokimi: KllasterU kërkohet nxnësve të krijojnë një kllaster për ShBa. Ndërtimi i kllasterit mund të bëhet në varësi të mjeteve didaktike në dispozicion.Në rast se klasa ka akses në internet do të ishte interesante të silleshin figura që përfaqësojnë më së miri ShBa, si p,sh Shtëpia e Bardhë, Statuja e Lirisë, flamuri amerikan, monedha amerikane,etj.Një tjetër mundësi është ajo e realizimit të kllasterit me ndihmën e asosacionit të fjalëve si në figurë.

realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar: Mësuesi ndërton në tabelën e mëposhtme në dërrazën e zezë. Për të udhëhequr nxënësit në punën e tyre jepen konceptet në të djathë dhe kërkohet që gjatë leximit nxënësi të bëjë një shpjegim të shkurtër me fjalët e tij. Këshillojmë që kjo tabelë të përgatitet në Power Point dhe të jetë e shoqëruar me foto dhe materiale të tjera ndihmëse ilustruese.Më pas mësuesi plotëson shpjegimin me ato koncepte të cilat nxënësit nuk arrijnë t’i pasqyrojnë qartë dhe saktë.KONCePTi sHPJeGimi

Mrekullia amerikane1920 -1928

Faktorët

• Prodhimi i përgjithshëm u dyfishua.• Rritja e nivelit të jetesësProdhimi mbi bazën e linjave lëvizëse të montimit.rritja e kërkesës së konsumatorëve.Përdorimi kredive.Shfrytëzimi reklamave.

SHBA

Progresekonomik/shoqëror

President

ShtepiaeBardhë

Dollarë



Kriza ekonomike1929- 1939

Faktorët

• Rënia e prodhimit/mbyllja e fabrikave.• Rënia e nivelit të jetesës/ shfaqja e

problemeve sociale.Prodhimi nuk u bë në përpjestim të drejtë me konsumin.Shpërndarja e pasurisë ishte e pabarabartë.

rusvelti

• Mori postin e presidentit si përfaqësues i Partisë Demokratike më 1932.

• Shpalli programin që e quajti “Kursi i Ri”. ristitë: • Rritja e rolit të shtetit e të institucioneve

të tij në jetën ekonomike. • Shteti mori përsipër ndërtimin e veprave

publike. • Shteti u bë punëdhënësi për të papunët. • U rrit prodhimi sipërmarrjeve private. • U vendosën lidhje të qëndrueshme mes

punësimit/konsumit. • Legjislacioni social: sigurime shoqërore/

paga minimale/ java e punës 40 orë.

PërFuNDimi: u vendosën bazat e shtetit social

Reflektimi: Diskutim i lirëPër realizimin e kësaj rubrike mësuesi shfrytëzon tekstin.Me pjesëmarrjen e të gjithë klasës punohet rubrika Puno me tabelën. Bëhet plotësimi i tabelës sipas çështjeve mësimore. Kjo veprimtari ka karakter përforcues për dijet e marra.Me rubrikën Puno me skicën ku paqyrohet ndërhyrja e qeverisë së drejtuar nga ruzvelti organizohet një diskutim me natyrë argumentuese mbi secilin prej elementeve të skicës.Në përfundim të diskutimit mësuesi duhet të evidentojë pjesëmarrjen e nxnënësve në të dhe të bëjë vlerësime.

TemA: briTANiA e mADHe Në ViTeT 1918-1939


Objektivat:1. të përshkruajë panoramën ekonomike dhe politike të Britanisë në vitet 1918-1928.2. Të identifikojë faktorët që çuan në përfshirjen e Britanisë së Madhe në krizën e vitit 1929.3. të argumentojë si arriti Britania e Madhe të kishte një qeverisje të efektshme nga viti 1929

e në vazhdim.

Fjalët kyçe: Parti konservatore/ laburiste, qeveri njëpartiake/ qeveri koalicioni etj.mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, harta e Britanisë së Madhe, foto nga interneti etj.

struktura: err

E Parashikimi me terma paraprakë 5-10 minr Punë në grupe 25 minr turi galerisë 10 min

evokim: Parashikim me terma paraprakëMësuesi ndërton në tabelë skemën e mëposhtme dhe kërkon nga nxënësit të japin mendimet e tyre dhe saj.

Në këtë skemë paraqiten objekte të njohura që lidhen me historikun e anglisë. Këto objekte sillen për të drejtuar nxënësit te mësimi i ditës.Pyetjet që lindin nga skema:Cili është shteti që do të flasim sot?Çfarë përfaqëson anglia si fuqi ekonomike?Kush është roli i mbretëreshës Elizabetë në jetën ekonomike/politike të Britanisë së Madhe?

realizimi i kuptimit: Punë në grupeSecili nga grupet do të zbërthejë një prej çështjeve të mësimit. Për të ndihmuar veprimtarinë e nxënësve mësuesi shkruan për secilën çështje disa pyetje.

Grupi i parë: Britania në vitet 1918-1928.1. Cila ishte panorama e Britanisë së Madhe pas Luftës së Dytë Botërore?2. Cilët ishin grupimet politke që përfaqësonin jetën politike në vend?3. Si qeverisej anglia e kësaj periudhe?

Flamuri anglez• simbol i kombit

Big Ben• monument i njohur i Londrës

Paundi• monedha britanike• portreti i mbretëreshës Elsiabet



Grupi i dytë: Kriza ekonomike e viteve 1929-1935 1. Cilat ishin disa nga shkaqet kryesore të krizës në angli?2. Po pasojat?

Grupi i tretë: Efektshmëria e qeverisjes1. Pse u krijua qeveria e koalicionit?2. Cili ishte programi që zbatoi kjo qeveri?

Reflektim: Turi galerisëtë gjitha përgjigjet e dhëna nga nxënësit në trajtën e skedave paraqiten në formën e një ekspozite.Mësuesi i fton nxnënësit të vizitojnë punimet e njëri-tjetrit dhe të bëjnë vlerësimin e tyre.

Detyrë shtëpie: Plotësoni rubrikën argumento në tekst.

TemA: KuLTurA DHe ArTi GJATë ViTeVe 1920-1930


Objektivat:1. Të identifikojë prirjet e përgjithshme në art gjatë viteve 1920-1930.2. të dallojë drejtimet letrare dhe të njohë përfaqësuesit kryesorë në letërsi për periudhën

e lartëpërmendur.3. Të flasë rreth zhvillimit të arteve figurative në këtë periudhë kohore dhe përfaqësueve të

saj më të njohur .

Fjalët kyçe: film, kulturë masive, letërsi realiste, abstraksionizëm etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, vepra të realizmit, piktura abraksionistem, interneti.

struktura: err

E Bashkëbisedim 5-10 minr Harta e të menduarit 25 minr Punë e pavarur 10 min

evokim: bashkëbisedimKjo fazë realizohet me ndihmën e tekstit duke përdorur fotot ilustruese ose me foto nga interneti në klasat ku disponohet.Mësuesi drejton pyetjen: Duke shikuar figurat (në tekst/ ose të zgjedhura nga ai vetë në internet) çfarë mendimesh ju lindin?

Shënohen në tabelë përgjigjet e mundshme.1. objekt i mësimit të sotëm do të jetë arti dhe kultura.2. Elementet arkitekturore janë të ndikuar nga

moderniteti.3. Zhvillimet kulturore/ letrare/ artet figurative ju

kundërvunë pasojave të luftës.4. Lindën gjini të reja në letërsi dhe picture.

Në shterje të përgjigjeve mësuesi kalon në fazën tjetër të procesit mësimor

realizimi i kuptimit – Harta e të menduaritMësuesi paraqet për ilustrim portrete shkrimtarësh, vepra apo piktura të piktorëve të njohur.Pyet nxënësit nëse i kanë ndeshur më parë. Nëse po në çfarë rrethanash?Si shembull ne kemi marrë një pikturë të Pikasos.



Reflektim : Punë e pavarur me tekstinPunohet fillimisht me pjesërmarrjen e gjithë klasës rubrika e tekstit Përcakto.Në këtë rubrikë janë dhënë prirjet kulturore, letrare dhe në artet figurative. Nxënësi plotëson kolonën tjetër me arritjet/ përmbushjet.Përgjigjet duhet të jenë të shkurtëra dhe mund të zgjerohen me gojë.Në këtë fazë mësuesi bën vlerësim të disa përgjigjeve.

Detyra shtëpie: Zgjidhni një shkrimtarë ose piktorë të përmendur gjatë këtij mësimi dhe bëni një përshkrim të shkurtër të veprimtarisë së tij. Ndaluni edhe në ndikimin që ka patur vepra e tij te lexuesi/ shikuesi.

Prirjetëpërgjithshme Letërsia Artetfigura

• Kultura në përgjithësi pasquroi dukuritë dhe zhvillimet e medha historike.

• Kultura u bë masive: libri, radioja, filmi etj.

• Kultura u bë pjesë e rendesishme e kohës së lirë të njeriut

• Letërsia synonte pasqyrimin e realitetit

• Emra të njohur që u shfaqën me veprat e tyre moderne ishin:

• Xhejms Xhojs, Kafka, Heminguej, remark.

• Këta shkrimtarë pasqyruan jetë dhe karaktere njerzish real

• Letërsia e zhvilluar në BS, si letërsia e realizmit socialist.

• Piktura- vitet 1920 pasqyroi tmerret e Luftës së Parë botërore.

• Figura më e njohur Pablo Pikaso

• Gjatë viteve 1930- arti i ri.

• Shkolla përfaqësuese abstaksionizmi.

• Arkitektura dalloi për ndërtimet e medha/ komplekse etj.

TemA: sHQiPëriA Në ViTeT 1919-1939


Objektivat:1. të listojë vendimet e Kongresit të Lushnjes.2. të tregojë hapat e ndjekura nga lëvizjet politike në Shqipëri për konsolidimin e shtetit

shqiptarë.3. të përshkruajë qeverisjen e ahmet Zogut, duke evidentuar anët pozitive dhe negative.4. të analizojë rolin e Fuqive të Mëdha në konsolidimin e shtetit shqiptarë në vitet 1919-1939.

Fjalët kyçe: Kongresi Lushnjes, Statut themeltar, Parlament, Lidhja e Kombeve, ahmet Zogu, monarki, Fuqi të Mëdha etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, harta e Shqipërisë, foto të figurave të njohura politike të kohës.

struktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Punë e udhëhequr 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokimi: stuhi mendimi Shkruhet në tabelë tema e mësimit. tregohet në hartë territori i cunguar i Shqipërisë pas 1913 si dhe territoret e pushtuara gjatë Luftës së Parë Botërore.Brainstorming do të zhvillohet duke pasur parasysh Shqipërinë e vitit 1919.E njëjta teknikë mund të realizohet me ndihmën e fotove, ku pasqyrohet situata politike e Shqipërisë në këtë periudhë.

realizimi i kuptimit: Punë e udhëhequrKlasa ndahet në grupe. Për 10 minuta bëhet leximi i çështjeve përkatëse.

Grupi i parë në përfundim të leximit të çështjes Shqipëria drejt rrugës së konsolidimit të shtetit parë ndërton një skemë sipas kronologjisë kohore të ngjarjeve.

e pushtuar

errezikuar

Shqipëria1919

shtet i pakons-oliduar

pambësh-tetjendër-kombëtare



Grupi i dytë: harton skemën ku rendit tiparet e qeverisjes së a. Zogut.

Grupi tretë: analizon qëndrimin e Fuqive të Mëdha ndaj Shqipërisë. 1. Shprehu interes për vendosjen e qëndrime monarkike në Ballkan. Kjo u provua edhe në

rastin e Shqipërisë.2. Qëndrimet e Fuqive të Mëdha ishin të lidhura me rivalitetet e vendeve fqinje.3. P.sh, Franca dëshironte që në Ballkan të mbizotëronte Jugosllavia/ Britania ishte për

mbizotërimin italian.4. Jugosllavia paraqiste rrezikun më serioz për pavarësinë e Shqipërisë.

Reflektimi: Rrjet diskutimit/Jepni mendimin tuaj Klasa ndahet në dy grupe. Njëri grup do të mbrojë tezën pro kurse grupi tjetër tezën kundra. Për diskutim do të jepet teza: Qeverisja e ahmet Zogut dhe ndryshimet që ai realizoi.

Detyrë shtëpie: Bëni një ese përshkruese ku të evidentoni arritjet e Kongresit të Lushjes dhe rëndësinë e tij për konsolidimin e shtetit shqiptar.

KongresiiLushnjes LidhjaeKombeve ZgjedhjetParlamentare

• Vendimet• Rishpallja e

pavarësisë/ rrezimi planeve të KP për copëtimin e saj.

• Krijimi Keshillit të të katertve.

• Rrezimin e qeverise se Durresit/ krijimi i qeverise se re të Sulejman Delvinës

• Konferenca e ambasadorëve në Paris njohu kufijtë territoriale të Shqipërisë së 1912

• Pati ndryshime në veri dhe verilindje në favor të Jugosllovakisë.

• Parlamenti u përfaqësua nga dy grupime politike:

• Partia Popullore/ Partia Perparimtare.

• 1922- u miratua Statuti i Zgjeruar i Lushnjes.

• U shfaqen vështirësi në funksionimin e shtetit të drejtuar nga Kryeministri ahmet Zogu.

• Fuqitë e Mëdha nuk e njohën qeverinë e a.Zogut..

AhmetZogu

AsamblejashpalliShqipërinëRepublikë.Presidentmemandat7vjeçar.

21Janar1925

31Janar1925

25Mars1925

1Shtator1928ushpallmonarkia

mbretiZoguI

QeveriashqiptareiofroishoqëriveAnlo-PersianeOildheitalianeAIPAshfrtytëziminenaftësshqiptare

PaktetPaktiiparëiTiranës,iquajtur“PaktiiMiqësisëdheSigurimit”27Nëntor1926Paktiidytë-“AleancaeMbrojtjesUshtarake-22Nëntor1927

TemA: sHPërTHimi i PërsHKALLëZuAr i LuFTës. FiTOreT e PArA Të GJermANisë NAZisTe


Objektivat:1. të përshkruajë panoramën e përshkallëzuar të shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore.2. Të flasë rreth fitoreve të para të gjermanëve dhe mënyrës sesi u arritën ato.3. të diskutojë mbi rolin e Britanisë në Luftën e Dytë Botërore dhe përplasjet e saja me

Gjermaninë.

Fjalët kyçe: 1 shtator 1939, Poloni, BS, luftë rrufe, Uinston Çërçill, Britani etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, harta e Evropës.

struktura: err

E Parashikim me terma paraprakë 5-10 minr insert 25 minr Punë e pavarur 10 min

evokim: Parashikim me terma paraprakëParaqiten në tabelë foto të Kinës së pushtuar nga Japonia, foto të Etiopisë dhe Shqipërisë së pushtuar nga italia dhe foto të austrisë që ishte aneksuar nga Gjermania.

Pyeten nxënësit çfarë dinë rreth këtyre pushtime. Natyrisht njohuritë më të shumta të nxënësve lidhen me pushtimin e Shqipërisë. Për pushtimet e tjera mësuesi jep vetë një historik të shkurtër duke ndërtuar kështu në këtë pjesë një kronologji të pushtimeve deri në ditën zyrtare të fillimit të Luftës së Dytë Botërore.P.sh, 1931- Japonia pushton Kinën Verilindore

realizimi i kuptimit: insert/Punë në grupSi e kemi e kemi thënë edhe herët e tjera që kemi përdorur këtë teknikë, ajo është efektive kur bazohet në njohuritë e mëparshme. Gjithashtu gjatë leximit të materialit ajo ju jep mundësi nxënësve përmes katër rubrikave të veçojnë njohuritë e njohura/ të reja/ njohuritë që nuk përputhen me dijen e mëparshme/ njohuritë që kërkon të marrë një informacion shtesë.



√ + - ?

1 Shtator 1939

rrethanat historike.Militarizimi në shkallë të gjerë përmes pushtimeve dhe aneksimeve.Qëndrimet- Hyrja në luftë e

Britanisë dhe Francës në mbrotje të Polonisë.

- Sulmi i trupave të BS ndaj Polonisë Lindore.

a ishte konsideruar pushtim rasti i Shqipërisë?

Prill 1940

- Lufta rrufe- Sulmi ndaj shteteve

asnjanëse.- Shtrirja e pushtimeve

deri në territoret franceze/ nënshkrimi aktit kapitullimit.

a u nënshkruan akte kapitulluese nga këto shtete?

Gusht 1940

Sulmet ajrore mbi Britani

- Fillimi sulmeve ajrore në shkallë të gjerë ndaj Britanisë.

- Krijimi qeverisë së koalicionit me kryeministër Çërçillin.

- U pësos aviacioni britanik/ përdori efetshëm radarët.

Mësuesi paraqet në dërrasën e zezë tabelën çështjet kryesore të mësimit.Gjatë prezantimit të njohurive nxënësit mund të ndërhyjnë për ato probleme që ata i shohin të nevojshme dhe kanë njohuri të mjaftueshme. Mësuesi dëgjon mendimin e tyre.

Reflektimi: Punë e pavarurNxënësit punojnë me tekstin me rubrikat Puno me Kronologjinë dhe arsyeto.Në përfundim të plotësimit të skemës, një nxënës i zgjedhur në tabelë paraqet detyrën para klasës.Bëhet vlerësimi i disa përgjigjeve.

Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet mbi sulmet që ndërmorrën forcat gjermane mbi Britaninë e Madhe dhe bëni një historik të shkurtër të tyre.

TemA: suLmi KuNDër bAsHKimiT sOVJeTiK


Objektivat:1. Të ndërtojë mbi bazën e fakteve panoramën e fillimit të luftës mes BS dhe Gjermanisë.2. Të flasë mbi rëndësinë që pati formimi i koalicionit antifashisht për fitoren kundër nazizmit.3. Të analizojë faktorët që çuan në fitoren e ushtrisë sovjetike kundër nazistëve.

Fjalët kyçe: sulm i befasishëm, beteja e Moskës, koalicion antifashisht, Stalingrad etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, harta e Evropës, pjesë dokumentarësh, minitest etj

struktura: err

E Punim i detyrës së shtëpisë Bashkëbisedim 5-10 minr Ditar dypjesësh 25 minr Kontoll dijesh / Minitest 10 min

evokim: Punim i detyrës së shtëpisëMësuesi bën një kontroll vizual mbi realizimin e detyrës. Më pas ngre me dëshirë disa nxënës që bëjnë leximin e detyrës. Në përfundim bën vlerësimin e tyre.BashkëbisedimNxënësit shohin figurat e tekstit ose në rast se mësuesi ka sjellë figura nga interneti ato shfaqen me ndihmën e projektorit në tabelë. Mjaft interes do të paraqiste shfaqja e pjesëve të shkurtra nga dokumentarët që trajtojnë sulmin nazistë mbi BS të marra nga interneti ose emisonet Explorer.Mësuesi drejton pyejte të shkurtra.1. Kur sulmuan trupat gjermane BS?2. Ku u mbështet ky sulm?3. Si e përballoi BS sulmin?Në përfundim të bashkëbisedimit kalohet në fazën tjetër.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshKoncepti shpjegimi

Fillimi luftës

Vazhdimi

Faktorët

22 qershor 1941- filloi sulmi mbi BS.Strategjia e përdorur”luftë rrufe”.Ushtria sovjetike pësoi humbje të mëdha.trupat gjermane në dhjetor ishin 20-25 km afër Moskës.organizmi vullnetarëve për mbrojtjen e vendit.Nxitja e frynës patriotike.Vështirësitë e dimrit rus.



Koalicioni antifashist

Gusht 1941 takimi mes: Presidentit të ShBa, Frenklin rusvelt dhe kryeministrit të Britanisë Uinston Çërçill.Zotimi për një aleancë për shkatërrimin e fashizmit.Qershor 1942- aleanca merr trajtë me pjesëmarrjene BS.

Beteja e Stalingradit

Maj 1942- divizionet gjermane përparojnë drejt Staligradit.Qëndresa ruse zgjatit 150 ditë.Shtator 1942 –trupat gjermane hyjnë në qytet.Shkurt 1943- trupat gjermanet dorëzohen.rëndësia e betejës së Stalingradit:1. Shënoi kthesën në zhvillimin e luftimeve

në frontin rus.Rifillimi në pranverë 1943 për pushtimin e Moskës.5 Korrik filloi sulmi gjerman për pushtimin e Kurskut.12 Korrik trupat ruse kalojnë në kundërmësymje.Në verën e vitit 1944 ushtria sovjetike organizon disa kundërmësymje/ çliron territorin e BS dhe hyn në rumani/ Hungari.

Reflektimi: Kontroll dijesh/ Minitest1. Qarko datën e saktë.Sulmi mbi BS filloi më datën: a- 20 qershor 1941, b- 21 qershor 1941, c- 22 qershor 1942.

2. Plotëso vendet bosh me fjalën e duhur.Sulmi gjermanë mbi BS u mbështet në ___________________. Në dhjetor trupat gjermane iu afruan rreth____________________.

3. Listo përfaqësuesit e koaliconit antifashist.a. ____________________, b. __________________, c. ______________

4. Bëj një kronologji të shkurtër të betejës së Stalingradit.

___________________________________________________________

TemA: VePrimeT usHTArAKe Në bALLKAN


Objektivat:1. Të identifikojë arsyet që i çuan popujt e Ballkanit të bëhen pjesë e koalicionit antifashist

botëror.2. të përshkruajë etapat e luftës çlirimtare të popujve të Ballkanit.3. të analizojë procesin e çlirimit nga fashistët dhe nazistët e popujve ballkanik.

Fjalët kyçe: lufta italo – Greke, fronti antifashist, EaM/ ELaS, forca aleante etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, harta e Ballkanik, hartë memece

struktura: err

E Bashkëbisedim 5-10 minr Ditar trepjesësh 25 minr Punë e pavarur 10 min

evokimi: bashkëbisedimMësuesi paraqet përpara klasës hartën politike të Ballkanit. Fton një nxënës të evidentojë në të shtetet përkatëse.Pyet klasën se cilat prej këtyre shteteve u përfshinë në Luftën e Dytë Botërore dhe cilit grup i përkisnin (kemi rastin e rumanisë që u bashkua me gjermanët).Ndalet në mënyrë të veçantë te fqinjët tanë: Greqi dhe Jugosllavi.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshNë fazën e parë për një periudhë 5-10 minuta nxënësit bëjnë një lexim të shpejtë të çështjeve kryesore të mësimit. Për secilën çështje mësuesi në tabelën e ndërtuar ka vendosur konceptin bazë ka dhënë shpjegimin shkencor dhe kërkon nga nxënësit të plotësojmë pjesën e komentit me një interpretim vetjak.KONCePTi sHPJeGimi KOmeNTi

Pushtimi vendeve të Ballkanit

1940-1941Pushtimi pa luftë i rumanisë dhe Bullgarisë sepse zyrtarisht ishin bashkuar me bllokun fashisht.1940Ushtria italiane pushtoi Greqinë. Ushtria greke ushtroi rezistencë dhe lindi lufta italo-Greke.Dështimi i italianëve detyroi gjermanët të pushtonin Greqinë.Jugosllavia u pushtua më 17 Prill 1940. Pjesë të caktuara të saj ngelën nën pushtimin italian.

Bullgaria dhe rumania ishin vende që bashkëpunuan me fashistët.Gjatë luftët italo –Greke u përfshi edhe Shqipëria, duke u pushtuar territore të saja nga ushtritë greke.Për shkak të pushtimit Jugosllavia pësoi humbje territoriale, pjesë të caktuara të saja i kaluan aleatëve të Gjermanisë, si p.sh Bullgaria.



Lufta çlirimtare e popujve të Ballkanit.

Frontet antifashiste.EaM –ishte fronti nacionalçlirimtar i Greqisë.U krijuan repartet ushtarake.U krijuan organe të reja qeverisjeje.Lufta e popujve të Ballkanit u bë pjesë e luftës së koalicionit të Fuqive të Mëdha.

Frontet antifashiste ishin organizata të gjera popullore.

Çlirimi vendeve të Ballkanit.

Kapitullimi italisë më 1943 rriti më shumë luftën çlirimtare.Në veprimet luftarake u ndihmuan nga koalicioni antifashisht.

Deri në fund të vitit 1944 ishin çliruar të gjithë pothuajse të gjithë popujt e Ballkanit: Bullgari, rumani, Shqipëri, Greqi.

Reflektim: Punë e pavarurNdahet klasa në grupe. Grupi i parë punon me rubrikën argumentoNë këtë rubrikë duhet t’i nxirren nga nxënësi në fletore disa arsye që i shtyn popujt e Ballkanit të bëheshin pjesë e lëvizjes antifashiste botërore.Grupi i dytë punon me rubrikën Puno me tabelën. Në përfundim të detyrës dëgjohen disa përgjigje dhe bëhet vlerësimi i tyre me notë.Si detyrë të përbashkët për të gjithë klasën mësuesi jep hartën e Ballkanit dhe kërkon nga ata ta ngjyrosin me vendet që u bashkuan me koalicionin antifashist dhe vendet që u bashkuan me bllokun fashist.

Detyrë shtëpie: Bëni një ese argumentuese: Popujt e Ballkanit luftuan përkrah forcave të koaliconi antifashist për çlrimin e vendeve të tyre.

TemA: PërPJeKJeT Për KONsOLiDimiN e PAQes. KOFereNCA e PAQes e PArisiT


Objektivat:1. të përshkruajë panoramën e Luftës së Dytë Botërore.2. të tregojë çfarë përmbushnin traktatet dhe si viheshin ata në shërbim të vendeve të

dëmtuara nga lufta.3. Të identifikojë strukturën e OKB-së dhe të argumentojë rolin e domosdoshëm të saj.

Fjalët kyçe: krime ndaj njerëzimit, holokasut, dëmshpërblim, oKB, Këshilli Sigurimit, oSBE/ KSBE etjmjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, struktura: err

E Kontroll frontal 5-10 minr Dora e fshehtë 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokimi: Kontroll frontal Mësuesi i drejton klasës disa pyetje që ngacmojnë njohuritë e marra gjatë orëve të mëparshme.- Kur përfundoi Lufta e Dytë Botërore?- Përse u mblodh koferenca e Potsdamit?- Kujtoni disa veprime të rëndësishme diplomatike të arritura gjatë Luftës së Dytë Botërore.

realizimi i kuptimit: Dora e fshehtëPër zhvillimin me sukses të kësaj teknike fillimisht mësuesi ka përgatitur një situatë nistore. Kjo mund të bëhet në rastin konkret me foto të marra nga Evropa e pasluftës si p,sh pamje të kampeve shfarosëse, pamje nga gjyqi i Nurembergut etj.

Klasa ndahet në tri grupe aq sa janë edhe çështjet mësimore. Përpara realizimit të veprimtarisë pjesëtarët e grupit duhet të mësojnë shumë mirë mësimin për veten e tyre e më pas të provojnë t’ua tregojnë shokëve.



Grupi i: Lufta e Dytë botërore• Cilat ishin pasojat e L.II.B? Pasojat e Luftës së Dytë Botërore ishin më të rënda se ato të

Luftës së Parë Botërore.• Krimet e luftës ishin kundër njerëzimit.• U krijuan qendra të posaçme për shfarosjet masive si p.sh kampe përqëndrimi, pune si

aushvic, Mathauzen etj.• Si pasojë e Holokausti u zhdukën rreth 6.5 milionë hebrenj, ku 1.5 milionë ishin fëmijë.• Për të vënë në vend drejtësinë u organizua gjyqi i Nurembergut.

Grupi ii: Traktatet e Paqes• Pse lindi e nevojshme në kontekstin historik dhe politik të nënshkruheshin traktate paqeje?• Nënshkrimi i traktateve ishte në funksion të paqes.• 28 Korrik 1946 u mblodhën 22 shtete. Traktatet u nënshkruan me : Italinë, Rumaninë,

Bullgarinë, Hungarinë e Finlandën.• Traktatet vendosën për ndryshim territoriale.• Traktatet vendosën kufizime ushtarake.• Elementi më i rëndësishëm i traktateve ishte dëmshpërblimi.

Grupi iii: Krijimi OKb• Si lindi OKB? U krijua si një organizatë garantuese e sigurisë dhe paqes.• U krijua në San Françisko në koferencën që zhvilloi punimet prill –qershor 1945. • Karta si dokumenti bazë I OKB me këto parime:- Njohja dhe respektimi i sovranitetit kombëtar të kombeve-shtete; - e drejta e kombeve për vetëvendosje;- zgjidhja e mosmarrëveshjeve ndërkombëtare e ndërmjet shteteve me mjete paqësore; - bashkëpunimi në mbrojtjen dhe garantimin e të drejtave themelore të njeriut.

STRUKTURA E OKB

Reflektim: Rrjeti diskutimit.a mendoni se krijimi i oKB-së ishte domosdoshmëri pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.Si mendoni se i ka përmbushur ky organizëm detyrat e tij.

Detyrë shtëpie: Zgjidhni një prej organizmave që funksionon praën oKB-së dhe bëni përshkrimin funksioneve të saj. Bëni kërkime në internet ose pyesni më të rriturit për praninë e tyre në vendin tonë dhe rolin që luajnë.

oKB

asambleja e Përgjithshme

Sekretariati i Përgjithshëm

Këshilli Sigurimit

Gjykata ndërkombëtare e drejtësisë

organizata Botërore e ShëndetitUNICEF, UNESKO, UNCHR

TemA: sHbA DHe bs. FiLLimi i LuFTës së FTOHTë


Objektivat:1. Të identifikojë arsyet e lindjes së Luftës së Ftohtë.2. të shpjegojë çfarë rolin luajtën luftrat vendore në kuadrin e Luftës së Ftohtë.3. të diskutojë mbi përmbatjen e Luftës së Ftohtë dhe problemeve që shoqëruan atë në

planin ekonomik/politik/social .

Fjalët kyçe: perde e hekurt, Nato, traktati Varshavës, garë armatimi, zona ndikimi, luftë nukleare etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto, dokumentarë, projektorë.

struktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Studim në dyshe 25 minr Punë e pavarur 10 min

evokim: stuhi mendimeshHapi i parë: Një mënyrë tepër interesante do të ishte fillimi i orës së mësimit me një pjesë dokumentari mbi Luftën e Ftohtë. Për këtë mund të shfrytëzohen dokumentarët e Explorer ose dhe fragmente dokumentarësh nga interneti. Në pamundësi të këtyre mjeteve mund të paraqiten pamje që tregojnë fillimin e Luftës së Ftohtë. Mbi foton/ dokumentarin kërkohet të ndërtohet një stuhi mendimi.

Mësuesi pasi dëgjon sugjerimet i drejtohet klasës:

• Cilat shtete mendoni se kanë qenë të përfshira drejtpërsëdrejti në Luftën e Ftohtë?• Çfarë i shtynte ato në një garë armatimi kaq të fuqishme?Në përfundim të kësaj faze dhe me dhënien e përgjigjeve jepen nga ana e mësuesit udhëzime për leximin e mësimit të ditës.

realizmi i kuptimit : studimi në dysheFormohen me ndihmën e mësuesit grupet dyshe me nxënësit. Për të realizuar këtë fazë nxënësit ndjekin etapat e mëposhtme:

LUFTAEFTOHTË

Nato

TraktatiVarshavës

superfuqi

spiunazh

garëarmatimi

luftëatomike



Etapa i. Puno – të dy nxënësit lexojnë mësimin.Etapa ii. Kupto- të dy nxënësit kuptojnë përmbajtjen e mësimit.Etapa iii. Mëso shokun- njëri prej nxënësve merr rolin e mësuesit.Ndërhyrja e mësuesit: Mësimi i sotëm trajton një dukuritë historike më të njohura të paslufës përgjatë 50 vjetëve –Luftën e Ftohtë.

Hapi i parë- rrethanat historike - Përfundimi Luftës së Dytë Botërore.- Dallimet e mëdha mes sistemeve të kundërta: Komunizmit udhëhequr nga BS/ Demokracia

liberale e ShBa dhe vendeve të Evropës Perëndimore.

Hapi i dytë – Cilat ishin luftërat vendore që lindën në kuadër të Luftës së Ftohtë?

1950- Lufta e Koresë; 1950-1970 Lufta e Vietnamit, 1961 – kriza e Kubës, 1968 –agresioni mbi Çekosllavakinë, 1979 – pushtimi afganistanit etj.Qëllimi luftërave: ruajtja e zonave të ndikimit.

Hapi i tretë – Cila ishte kostoja e Luftës së Ftohtë në planin ekonomik/ social?Shpenzimet ushtarake dëmtuan zhvillimin ekonomik dhe social.Vendet u izoluan nga njëri-tjetri.U rritën borxhet për shkak të armatimit të tejskajshëm me armët e dëmtimit në masë.

Etapa iV. Nxënësi pasi dëgjon mësuesin jep mendimin e tij. Mund të drejtojë pyetje për problemet e shtruara nga mësuesi.Etapa V. Nxënësit shkëmbejnë informacione me njëri -tjetrin

Reflektimi: Punë e pavarurKjo fazë ndahet në disa veprimtari. Këto veprimtari lidhen me nivelin e klasës

1. Punohet me hartën e botës. Ngjyrosen me lapsa me dy ngjyra përkatëse p,sh blu dhe të kuqe vendit që ishin pjestare të Natos dhe vendet që ishin pjesëtare të traktatit të Varshavës.

2. Bëhet një përshkrim i shkurtër mbi arsyet e lindjes së Luftës së Ftohtë.Mësuesi kontrollon kryerjen e detyrave të ngarkuara dhe bën vlerësimin e tyre.

Detyrë shtëpie: Në hartën e botës gjeni vendet që kanë kaluar nga bllolku i traktatit të Varshavës në bllokun e Natos. Ndaluni në historikun e vendit tonë.

LINDJAEBLLOQEV

E

GARA

EARM

ATIM

EVEmungesa e luftës

së armatosurrivalitet/ zgjerim blloqesh/ zgjerim zona ndikimi/ ndërtim bazash ushtarake/ fillimi garës armatimit.

Nato-aleanca e Veriut-1949.U përfshinë vendet si ShBa, Kanada, Britani, etj.

traktati VarshavësU përfshinë vendet e Evropës Lindore/ 1-55 si kundërvënie e NatoS

ashpërsimi i garës në vitin 1950.Prodhimi bombës atomike dhe me hidrogjen.rritja e potencialit ushtarak për të dyja superfuqitë.LU

FTAEFTO

HTË

TemA: HAPAT e PArA Të iNTeGrimiT


Objektivat:1. Të japë një përkufizim vetjak për konceptin integrim.2. të tregojë se cilat ishin arsyet që shtyn vendet evropiane drej integrimit.3. Të identifikojë hapat e para të integrimit dhe institucionet që lindën prej tyre.4. të njohë strukturën organizative të Komunitetit Evropian .

Fjalët kyçe: integrim, KEQÇ, KEK, Zhan Mone, KEE, KE, mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto, flamuj të vendeve të BE.

struktura: err

E Punë kërkimore 5-10 minr Punë në grup 25 minr turi galerisë 10 min

evokim: Punë kërkimoreintegrimi është një nga temat më të diskutura në ditët e sotme në shoqërinë shqiptar. Kështu që mësuesi mund ta orientojë realizimin e kësaj ore duke përfshirë nxënësit në një veprimtari kërkimore mbi materialin. Kërkimi bëhet përmes një njoftimi paraprak si dhe dhe me ndihmën e internetit në rastet ku disponohet. Në klasë nxënësit paraqitin në formën e një materiali kronologjik anëtarësimin e vendeve të kontinentit evropian në BE.Mjaft të vlefshme janë elementet vizuale p.sh portrete të figurave që themeluan BE, apo të selive të BE.

realizimi i kuptimit:Punë në grupHapi i parë: Caktohet një nxënës si kryetar i grupit. Grupet kanë paraprakisht një material të gatshëm prej mësuesit. Ky material është një përmbledhje në formë paragrafi dhe lexohet nga përfaqësuesi i grupit. Grupet mund të jenë me 3-4 nxënës.Grupi i parë: arsyet e integrimitNxënësi i parë paraqet përpara klasës hartën e Evropës përpara përpjekjeve për integrim, kufijtë e tyre.



Nxënësi i dytë bën një panoramë historike të armiqësive dhe luftërave të zhvilluara në mënyrë të veçantë mes Francës dhe Gjermanisë. Nxënësi i tretë i jep përgjigje pyetjes përse ishte i nevojshëm integrimi?Nxënësi i katërt bën kërkime mbi figurat historike që mbështetën integrimin evropian dhe ku bazuan ata.

Grupi i dytë: Hapat e integrimitNxënësi i parë bën një kronologji sipas materialit të tekstit.Nxënësi i dytë bën kërkime në internet mbi këto ngjarje historike. Nxënësi i tretë grumbullon foto që ilustrojnë këto zhvillime.

Grupi i tretë: Struktura organizative e Komunitetit EvropianNxënësi i parë bënë vizatimin e skemës së strukturës organizative të KE.

Nxënësi i dytë bën një kërkime për funksionet që ato kryejnë.Nxënësi i tretë i jep një historik të shkurtër të përshtatjes së këtyre strukturave me rritjen e vendeve pjesëmarrëse.Reflektim: Turi galerisëMaterialet e përgatitura nga grupet e nxënësve paraqiten në formën e një galerie arti (ku shfaqen foto, flamujve të vendeve anëtare, përshkrime etj.).Klasa i viziton këto punime, ndjek shpjegimin dhe mësuesi bën edhe një vlerësim për to.

Detyrë shtëpie: Punoni me rubrikat Përcakto dhe arsyeto

1952U krijua KEQÇMorën pjesë 6 shtete

U nënshkrua traktati romësqarkullimi mallrave të prodhuara nga KEK dhe lëvizje e lirë e fuqisë punëtore

Hapi i parë për krijimin e tregut të Përbashkët.KEE

1956 1957

• Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut• Komuniteti Ekonomik Evropian.• Organet drejtuese: Asambleja, Këshilli Ministrave, Komisioni.

• Organizëm legjislativ.• Përbëhej nga ministrat e shteteve anëtare.

• Organizëm që mbante përgjegjësi për realizimin e politikave konkrete.

KëshilliMinistrave

KomisioniEvropian

KomunitetiEvropian

TemA: sHbA Në ViTeT 1945-1990


Objektivat:1. të listojë karakteristikat kryesore të ShBa në periudhën kohore 1945-19602. Të përshkruajë përpjekjet për të demokratizuar jetën politike të ShBA përmes figurave

përfaqësuese të kohës.3. të njohë dhe diskutojë përmbajtjen e politikave neoliberale që zbatoi r. regan si president

i ShBa.

Fjalët kyçe: Hari truman, Duajt ajzenhauer, kurs i ri, Xhon Kenedi, Martin Luterking, të drejta civile , ronald regan etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, portrete të presidenteve që trajtohen në çështjet mësimore, projektorë.

struktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Punë e drejtuar në grup 25 minr Kontroll/ Minitest 10 min

evokim: stuhi mendimiMësuesi paraqit me ndihmën e projektorit portretet e presidentëve të ShBa dhe në krah të tyre periudhat kohore kur ata kanë qenë president . Kërkon nga nxënësit të plotësojnë skemën me grupimin politik që mendojnë se ku president i përket dhe me njohuri që mund të zotërojnë rreth këtyre figurave.

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar në grupSecili grup do të ketë detyrë të bëjë leximin dhe plotësimin e skemës së koncepteve për nga një çështje të mësimit.

1945Presidenti parë pas luftës.Zbatoi Kursin e ri të rusvelt

Balancoi buxhetin shtetëror.Ju përmbajt vazhdimësië së Kursit të riBëri kalimin në ekonominë dhe industrinë pasindustriale

Presidenti me moshë më të re, 43 vjeç.realizoi programin “Kufinjtë e Rinj”.U vra më 1963.

1964Programet e tij përmbanin zbatimin e komponentëve të shtetit të mirëqënies sociale.

1981Filloi zbatimin e politikave neoliberale.i dha përparësi kufizimit të rolit të shtetit në ekonomi



Grupi i: Zhvillimet në ShBa në vitet 1945-1960.Grupi ii: Pëprjekjet për demokraci.Grupi iii: Neoliberalizmin në ShBa.Për secilin grup mësuesi ka parapërgatitur disa pyetje ndihmëse mbi të cilat do të ndërtojnë skemat.Grupi i parë: 1. Cilat ishin politikat e ndjekura nga presidentët e pasluftë Hari truman dhe Duajt ajzenhauer?; 1. Cilat grupime politike përfaqësonin ata?; 2. Zbuloni karakteristika të veçanta të qeverisjes së secilit prej këtyre presidentëve? Grupi i dytë: 1. Çfarë përfaqësonte Xhon Kenedi si president; 1. Cili program u bë i famshëm gjatë presidencës së Xhonsonit? 2. Pse gjatë kësaj periudhe u shfaqën një sërë problematikash sociale?3. Për cilin grupim shoqëror luajtën një rol të rëndësishëm të drejtat civile?4. Cili ishte kontributi i Martin Luterkingut në shoqërinë amerikane të viteve 60-të?Grupi i tretë- 1. Çfarë risie solli ronald regan si president? 1. Pse në programin e tij iu dha përparësi kufizimit të rolit të shtetit në ekonomi?; 2. Cilat ishin rrjedhojat sociale që buruan prej politikave të reganit?Në përfundim të punës në grup, mësuesi dëgjon nga një përfaqësues. Gjatë kohës së përgjigjeve duhet të sqarohen të gjitha konceptet që nxënësit i kanë trajtuar në mënyrë jo të plotë ose i kanë lënë jashtë trajtimit.

Reflektim: Minitest1. Vendosni në tabelë sipas grupimit politik figurat e presidentëve që drejtuan

shbA në periudhën 1945-1990.Partia republikane Partia Demokratike

2. Qarkoni e vërtetë e gabuara. Presidentët e pasluftës në ShBa ndoqën një kurs të ri politik të ndryshëm nga Kursi i ri i

ruzveltit. V Gb. Xhon Kenedi u bë presidenti më i ri në moshë i ShBa në vitin 1961. V G3. shkruani dy programet që realizuan Xhon Kenedi dhe Lindon Xhonson____________________________________________________________4. Listoni problemet sociale që u shfaqën gjatë viteve 60 -90 në shbA. a. varfëria, b. _____________, c. ________________, d. _____________, f. _____________,5. Nga kush u përfaqësua popullsia zezake në luftën e saj për të drejta civile? _______________________________

Detyrë shtëpie: Zgjidhi një prej figurave të presidentëve të ShBA të trajtuara në këtë temë mësimore dhe bëni një portret të tij duke u ndalur:a. veprimtarinë politike, b. arritjet e tij, c. personalitetin e tij d. rolin e tij në politikën ndërkombëtare.

TemA: bAsHKimi sOVJeTiK GJATë ViTeVe 1945-1990


Objektivat:1. Të identifikojë disa karakteristika të Bashkimit Sovjetik, si shtet komunist përgjatë viteve

1945-1990.2. të tregojë përmes fakteve historike dhe treguesve statistikorë si u përfshi regjimi komunist

rus në krizë.3. të argumentojë përse regjimi komunist dështoi dhe BS u shpërbë politikisht.

Fjalët kyçe: kulti individit, planifikim shtetëror, liberalizim i ekonomisë, Hrushov, Brezhnjev, Mihal Gorvbaçov, glasnost etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, fragmente filmash dokumentarë

struktura: err

E Pyetje të shpejta 5-10 minr Ditar dypjesësh 25 minr Punë e pavarur 10 min

evokim : Pyetje të shpejtaPër periudhën historike që do të trajtohet ka shumë filma dokumentarë. Mund të shfrytëzohet gjithashtu Youtube., ku jepen pasazhe për periudhën diktatoriale të Stalini.Në fazën e parë mësuesi drejton disa pyetje të shkurtra të cilat lidhen me panoramën historike të BS.Cili ishte sistemi i vendosur në BS pas Luftës së Dytë Botërore?Çfarë politike ndoqi Stalini brenda BS dhe me vendet satelite?Çfarë roli luante sistemi njëpartiak në jetën e vendit?Mbi bazën e pyetjeve të mësipërme ndërtohet një stuhi mendimi. Mbi të mësuesi kalon në temën e ditës.

realizimi i kuptimit: Ditar dypjesëshMbështetur në faktin që disa njohuri janë të dëgjuara nga nxënësit në rrethet familjare apo të lexuara në libra kërkohet të lexojnë mësimin dhe të plotësojnë tabelën e mëposhtme.

Komunizëm

sistem një partiak

ekonomi shtetërore

luftë klasash

Stalinizëm



KONCePTi sHPJeGimiVdekja e Stalinit

Përpjekjet për ndryshim

BS doli nga lufta me humbje dhe dëme të mëdha.U synua rimëkëmbja e ekonomisë.• Njerëzit filluan të punojnë me disiplinë të

rreptë.• Zhvillimi ekonomisë u bazua në

planifikimin shtetëror dhe të detyruar.• Përparësi iu dha zhvillimit të industrisë

së rëndë/ushtarake/Konsolodimit të bujqësisë së kolektivizuar

Stalini si diktatorë dhe roli i tij në drejtimin e BS pas Luftës së Dytë Botërore.Politikat e dhunshme të Stalinit në drejtimin e BS.Vdekja e Stalinit solli në krye të udhëheqjes së BS, Nikita Hrushovin.Kjo njihet si periudha e përpjekjeve për ndryshim.Qëndrimi Hrushovit nuk ndryshoi shumë me paraardhësit: pushteti ishte i përqëndruar në duart e individit.

Kriza e regjimit komunist

1964- kalimi pushtetit nga Hrushovi te Brezhnjevi.1964-1982.arritjet e BS nën Brezhnjevin deri më 1970.• U rrit prodhimi mallrave të konsumit/

pajisjet shtëpiake,• Shërbimet shëndetësore dhe arsimi ishin

pa pagesë.Vitet 1980- fillimi krizës.• U ulën ritmet e prodhimit.• Teknologjia ishte e vjetëruar dhe nuk

konkurronte dot në tregun botëror.• Ra interesi për punën.• Shpezimet për aparatin partiak dhe

qëllimet ushtarake ishin tepër të mëdha.

Dështimi regjimit komunist

mihal Gorbaçovi -1985reformat e tij u njohën me emrin Perestrojka- ristrukturim dhe gllasnost - parashtrim mendimesh.Perestrojka• Kalimi ndërmarrjeve shtetërore drejt

vetëadministrimit dhe vetëfinancimit.• Lejimi i punës private.• Krijimi i ndërmarrjeve të përbashkëta

me kapital të huaj.• Rritja e nismës private në bujqësi.

Gllasnosti• Zhvillimi i mendimeve të kritikës së lirë.• Krijimi klubeve politike.• Kufizimi i pushtetit partiak.• Forcimi organeve shtetërorePolitika e re e Gorbaçovit me vendet perëndimore ndihmoi në përfundimin e Luftës së Ftohtë.

Reflektimi: Punë e pavarurPunohet me me rubrikat e tekstit Përcakto/ arsyeto / argumentoSecili nxënës e zhvillon detyrën në mënyrë të pavarur. Në përfundim të saj dëgjohen disa përgjigje dhe bëhet vlerësimi i tyre.

Detyrë shtëpie: Shkruani një ese argumentuese: Gorbaçovi lideri që ndryshoi BS.



TemA: reVOLuCiONeT e ViTiT 1989 Në eVrOPëN LiNDOre

Vendi zhvillimit: në klasë

Objektivat:1. të tregojë cila ishte gjendja ekonomike e vendeve të Evropës Lindore në fund të viteve

90-të.2. Të identifikojë faktorët socialë/ politikë/ ekonomikë që çuan në rritjen e pakënaqësisë së

popujve të Evropës Lindore.3. të përshkruajë panoramën e përmbysjes së regjimeve komuniste dhe të diskutojë mbi

rëndësiënë e këtyre ndryshimeve.

Fjalët kyçe: teknologji e prapambetur, borxhe të mëdha publike, solidarnost, zgjedhje pluraliste, bashkim i Gjermanisë etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto të periudhës/ngjarjeve historike

struktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Shkrim i lirë 25 minr Puno në dyshe 10 min

evokim: suhi mendimiMësuesi shkruan në tabelë- Evropa Lindore në vitin 1989.Fton nxënësit të ndërtojnë një diagram për këtë periudhë historike dhe ngjarjet që lidhin me këtë vit.

Jepen disa foto me ndihmën e projektorit ose në klasat ku ato mungojnë punohet me figurat e teskti. Kërkohet një koment nga nxënësi mbi foton. Synohet pavarësi mendimi, jo koment i bazuar mbi tekstin.P.sh nëse jepet një foto nga përmbysja e murit të Berlinit të zbulohet çfarë nxnësi merr nga fotja. të kihet parasysh që nxënësit nuk janë të afektuar nga ngjarjet, janë vëzhgues të paanshëm dhe të jashtëm të historisë.

1989 Filluan revoltat në shumë pre kryeqyteteve të Evropës LindoreU rrëzua muri Berlinit.U bënë përpjekje për ndryshime të qeverisje

realizimi i kuptimit: shkrim i lirëKjo fazë e procesit mësimor do të ndahet në tri hapa.

Hapi i parë: Mësuesi jep detyrën leximin e çështjeve mësimore. Në të njëjtën kohë liston në tabelë çështjet ku do të përqëndrohen nxënësit:a. Kriza ekonomike në vendet e

Evropës Lindore.b. rritja e pakënaqësisë.c. Përmbysja e regjimeve komuniste

Hapi i dytë: Së bashku me mësuesen nxënësit krijojnë tablonë të problematikave të vendeve të Evropës Lindore në vitin 1989.1. Borxh i madh për shkak të kredive të marra nga BS.2. Dobësim i ekonomisë për shkak të konkurrencës me perëndimin.3. Rënia e fitimeve nga eksporti i mallrave në tregun botëror.Bëhet një shpjegim i shkurtër për to.Pasoja: rritja e pakënaqësisë.Faktorët: a- afërsia gjeografike me vendet perëndimore bënte që të ndikoheshin dukshëm nga zhvillimet në këto vende.b. Kisha katolike dhe liria e besimit në këto vende luante rol të madhë në rritjen e pakënaqësisë

ndaj regjimit komunist.

Hapi i tretë: Shpjegim i drejtpërdrejtëPërmbysja e regjime komuniste. Si filluan të përmbysen?Ndërtohet nga mësuesi skema shkak – Pasojë.

Reflektim: Puno në dyshePunohet me tekstin rubrikat e gatshme Përcakto, /arsyeto dhe Kronologji.Në përfundim të detyrës, mësuesi ngre disa nga përfaqësuesit e dysheve. Dëgjon përgjigjet dhe bën një vlerësim të tyre

Detyrë shtëpie: Zgjidhni një prej vendeve të Evropës Lindore dhe duke u mbështetur në kërkimet në internet, përshkruani si u realizua përmbysja e sistemit komunist aty.

shkakuKundështimi ndaj regjimeve komuniste.Vendet që u përfshinë: Poloni, Hungari, Gjermani Lindore

PasojaLindën lëvizjet antikomuniste.organizata sindikaliste Solidarnost.



TemA: sHQiPëriA Në ViTeT 1945-1990

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: biblioteka e shkollës/ salla e senatit

Objektivat:1. të tregojë hapat që ndoqi regjimi komunist për institucionalizmin e regjimit komunist.2. të ndërtojë mbi bazën e fakteve panoramën politike/ ekonomike dhe sociale të Shqipërisë

në vitet 1960-1980.3. Të identifikojë faktorët dhe rrethanat politike/ ekonomike që çuan në dështimin e regjimit

komunist në Shqipëri.

Fjalët kyçe: modeli sovjetik, totalitarizëm, model kinez, lëvizje ideologjike etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto të periudhës/ngjarjeve historike, pjesë dokumentarësh për periudhën komunistestruktura: err

E Parashikim me terma paraprakë 5-10 minr Punë e drejtuar 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokim: Parashikim me terma paraprakëPër realizimin e kësaj faze të orës së mësimit mësuesi mund të përdorë disa foto dhe të ngacmojë kështu mendimin e nxënësve. Në mungesë të internetit përdoret teksti. Mjaft me interes janë paraqitja e me ndihmën e projektorit e materialeve filmike që lidhen me këtë periudhë. Këto materiale mësuesi i gjen në Youtube, sekuenca nga emisioni dokumentarë i tv Klan “Histori me zhurmues”Në përfundim të shikimit të filmit/fotove mësuesi ndërton pyetje të shkurtra:1. Çfarë keni dëgjuar në familjen tuaj për këtë

periudhë historike të vendit tonë?2. A keni lexuar materiale/ vepra historike që flasin për këtë periudhë?3. Nëse po çfarë keni mësuar prej tyre?

realizimi i kuptimit: Punë e drejtuarHapi i parë: Mësuesi shkruan në tabelë çështjet që do të trajtohen.1. institucionalizimi i sistemit komunist.2. Shqipëria në vitet 1961-1980.3. Kriza dhe dështimi i regjimit komunist në Shqipëri.Klasa ndahet në grupe dhe secili prej grupeve nxjerr në fletore konceptet themelore të çështjeve. Paralel me klasën mësuesi gjithashtu nxjerr në tabelë konceptet themelore dhe në krah të tyre vendos shpjegime të shkurtër, në ato raste kur janë të domosdoshme.


ÇësHTJA 1 ÇësHTJA 1i ÇësHTJA 1iiPushteti u përqëndrua në duart e Partisë Komuniste.U krijuan organet e pushtetit të ri:• Riorganizmi ushtrisë,• Organet e rendit dhe

sigurimit,• Gjykata.2 dhjetor 1945- zgjedhjet për asamblenë Kushtetuese.16 Mars 1946 – Kushtetuta e re.Kuvendi Popullor.Qeveria e re e krijuar e kryesuar nga E.Hoxha.Hapat e para për institucionalizimin e regjimit komunist:• Shtetëzimi ndërmarrjeve

private.• Reforma agrare zhduku

pronën e madhe private në bujqësi.

• Ekonomia u vu mbi bazat e modelit sovjetik.

• U kalua nga prona private në bujqësi në kolektivizimin e bujqësisë.

Panorama në vitet 1960-1980.• U prishën marrëdhëniet

me BS.• Vendosen lidhje të

ngushta me Kinën.• Lëvizjet me karakter

ideologjik –mbështetën luftën kundër besimit/ në fuksion të pushtetit komunist.

• U rrit terrori deri në sferat e larta të pushtetit.

• U shtua numri i të internuarve/ burgosurve/ përndjekurve politikë.

• Investimet u përqëndruan në: industrinë e rëndë/elektrifikimi i vendit/ si dhe në arsim e shkencë.

Dështimi regjimit komunist.• 1978 –prishja me Kinën.• Shqipëria arrin izolimin

total.• 1981 -1990 vendi ishte

në totalitarizëm të plotë ekonomik.

• Fshatarësia u privua nga oborri vetjak.

• U rrit kontrolli shtetit në të gjitha fushat.

• U synua forcimi i pozitës së udhëheqjes partiake.

• Teknologjia e vjetër uli rendimentin në punë.

• Tregu pati mungesa të produkteve të konsumit.

• Lëvizjet demokratike në Evropën Lindore ndikuan në pjesën e përparuar të shoqërisë shqiptare.

Në përfundim të kësaj veprimtari bëhet një ballafaqim i ideve të nxjerra nga nxënësit dhe ideve të paraqitura nga mësuesi.

Reflektim: Argumentoni Pro dhe Kundra.Prishja e marrëdhënieve me BS dhe më pas me Kinën ishin prishje të detyruara nga përpjekjet e regjimit komunist të Enver Hoxhës, për të zgjatur jetën e pushtetit komunist.


TemA: NDrysHimeT POLiTiKe Në AZi

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: në klasëObjektivat:1. të listojë disa nga shtetet e reja të krijuara në azi pas Luftës Dytë Botërore.2. të përshkruajë rrugën e demokratizimit të Japonisë.3. Të identifikojë disa nga karakteristikat bazë të regjimit komunist në Kinë dhe rrugën që

ndoqi ai drejt modernizimit .

mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, internetistruktura: err

E Punim i detyrës së shtëpisë 5-10 minr Punë në grup 25 minr turi galerisë 10 min

evokim: Punim i detyrës së shtëpisëMësuesi bën kontrollin vizual të detyrave të shtëpisë. Më pas kalon në aktivizimin e nxënësve të veçantë. Dëgjon përgjigjet e tyre, i analizon dhe bën vlerësimin me notë.realizimi i kuptimit: Punë në grupKlasat i jepet paraprakisht të lexojë në grupe të ndara nga një çështje mësimore.Mësuesi shkruan në tabelë disa pyetje:• Si lindi revolucioni i dytë industrial?Shpikja e motorit Diezel (me djegie të brendshme), përsosja e motorit me avull, prodhimi mallrave etj.Zhvillimi i degëve të industrisë së rëndë.revolucioni bujqësor. Përdorimi mekanikës bujqësore. traktori i parë.

1. Cilat ishin shtetet e pavarura që u krijuan në kontinentin aziaktik pas Luftës Dytë botërore?

Periudha kohore 1945-1949• India, Pakistani, Cejloni, Vietnami, Laosi, Kamboxhia, Birmania.• Të gjitha këto shtete morën masa për formimin e institucioneve të reja.• Problemet me të cilat u përballën: mbizotërim i ekonomisë bujqësore/popullsisë fshatare/

zhvillim i pamjaftueshëm i kapitalit vendas.• Ndarjet territoriale çuan në vendosje të sistemeve të ndryshme qeverisëse. P.sh, Koreja e

Veriut dhe Vietnami i Veriut, vendosën regjime komuniste.

2. si u demokratizua jeta e Japoninsë pas luftës?• Në të kaluarën kishin pasur elemente të nacionalizmit dhe militarizimit.• Lufta e Dytë Botërore kishte shkaktuar humbje dhe dëme.• Patën mbështetjen e administratës amerikane (Mak Artur).• U ndërmorën reforma politike.• Me kushtetutën e re Japonia u shpall monarki parlamentare/ u kufizua pushteti perandorit.


Faktorët që ndikuan:

3. Cilat ishin politikat e regjimit komunist në Kinë?• 1949- Kina u shpall Republikë Popullore/ në krye u vendos Mao Ce Duni.• Idetë e tij u zbatuan në mënyrë masive: zhdukja e pronës private/persekutim i kastësë së

vjetër të intelektualëve/ ngritja e institucioneve të reja arsimore.• Fshatarët u organizuan në komuna popullore.• Revolucioni i Madh Kulturor dhe pasojat e tij: ngritja lart e figurës së tij si udhëheqës,

uniformizimi i njerëzve/ mobilizimi për demostrime masive.• Roli i reformatorëve- Ten Hsiao Pin, përcaktoi modernizimin e Kinës, por akoma edhe sot

Kina udhëhiqet nga Partia Komuniste.

Reflektim: Turi galerisëKlasa ndahet në grupe. Secili grup ka kërkesa të ndryshme që lidhen me çështjet e trajtuara.Grupi AListoni në tabelën e mëposhtme shtetet që fituan pavarësinë pas Luftës Dytë Botërore.

Shteti

Grupi bNdërtoni një diagramë ku të tregoni hapat që ndoqi Japonia për demokratizimin e jetës së saj pas Luftës së Dytë Botërore.

Grupi CPërshkruani vendosjen e regjimit komunist në Kinë.

Detyrë shtëpie: Krahasoni zhvillimet në regjimin komunist kinez me zhvillimet në regjimin komunist shqiptar në të njëjtën periudhë. Evidentoni të përbashkëtat dhe dallimet.

Fuqizimi ekonomisë Japoneze

Faktorët

Kryerja e reformës agrare

politikat qeveritare

zbatimi teknologjisë së përpunuar

efektshmëria e fuqisë punëtore


TemA: JeTA e PërDiTsHme

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: në klasëObjektivat:1. Të identifikojë faktorët që ndikuan në ndryshimin e jetës së përditshme.2. të tregojë si ndryshoi familja nisur nga kushtet e reja ekonomike/ sociale etj.3. të diskutojë rreth konceptit kohë e lirë dhe mënyrës së organizimit të saj.

Fjalët kyçe: ekonomi konsumi, revolucion informatik, familje, shfrytëzim i kohës së lirë etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, intervista nga familjarët etj.struktura: err

E Bashkëbisedim 5-10 minr insert 25 minr rrjeti diskutimit 10 min

evokim: bashkëbisedimMësuesi shkruan në tabelë temën e mësimit “Jeta e përditshme”. Në orën e mëparshme mësuesi ka kërkuar nga nxënësit të intervistojnë familjarët e tyre, p.sh gjyshërit në lidhje me jetë familjare.Fton nxënësit në bashkëbisedim se çfarë kuptojnë ata me jetën të përditshme.1. Si është jeta e tyre?2. Çfarë veprimtarish kryejnë?3. a mendojnë se jeta e përditshme ka qenë gjithmonë njëlloj?4. Nëse ka ndryshuar cilat janë disa arsye?

realizimi i kuptimit: insert√ + - ?

Jetesa e përditshme dhe ndryshimet që pësoi ajo pas Luftës së Dytë Botërore..

• Mrekullia ekonomike.• Triumfi i ekonomisë së konsumit.• Revolucioni informatik,

teknologjia e lartë e komunikimit.• Globalizmi i hapi rrugën botës pa

kufinj.

Cilat ishin disa nga mallrat e reja të ndryshme nga mallrat e mëparshme?

Familja. Familja si njësi tradicionale, që vjen që nga lashtësia.

Ndryshimet që ka pësuar familja janë kushtëzuar nga rrethanat e reja.

• Procesi i “tkurrjes” së familjes.• Familja e vogël.• Ndihma e shtetit për familjen.• U rrit konsumi të mirave

materiale/krijimi kursimeve.• Pasurimi familjes me mjete luksi.• Gratë u përfshinë në punësim.• Shkollimi u zgjat dhe luajti rol në

punësim.• U rrit numri divorceve.

Në ç’formë filloi shteti të kontribuonte në krijimin e familjeve?


Koha e lire.rritja e mirëqëniese ju dha njerëzve më shumë mundëis për të pasur kohë të lirë.

Mjetet elektronike si interneti krijuan mundësinë që shumë shërbime të realizoheshin shumë më shpejtë edhe në distanca tepër të largta dhe pa nevojën e prezencës fizike.

Reflektim: Rrjeti diskutimitPër realizimin e kësaj faze punohet me dy teza.Klasa ndahet në dy grupe.Grupi i parë punon me tezën: Familja ka ndryshuar pozitivisht/ negativisht në ditët e sotme. Pro /KundërGrupi i dytë punon me tezë” Prania e teknologjisë së informacionit e ka bërë më vlefshme kohën e lirë për njeriun. Pro/ Kundër.Mësuesi bën kontrollin e realizimit të detyrës dhe vlerëson disa prej tyre.

Detyrë shtëpie: Bëni një përshkrim të shkurtër: Jeta e përditshme në familjen time


TemA: ZHViLLimeT Në sHKeNCë DHe TeKNOLOGJi.

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: salla e bibliotekës.Objektivat:1. të njohë zhvillimet kryesore në shkencë e në teknologji.2. të tregojë si e përmirësuan jetën e njeriut këto zhvillime.3. Të identifikojë faktorët e zhvillimit dhe të arsyetojë rreth tyre.

Fjalët kyçe: revolucion informatik, aND, kompjuterizim etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto të pajisjeve teknologjike të përparuara etj.struktura: err

E Bisedë e lirë 5-10 minr Punë në grup 25 minr Puno në dyshe 10 min

evokim: bisedë e lirëobjekti i temës mësimore janë zhvillimet në shkencë dhe teknologji. Shumë prej këtyre zhvillimeve nxënësi i njeh nga burimet e ndryshme të informacionit.Nxënësit mund të sjellin para klasës foto ose materiale të paraqitura në Power Point që kanë për objekt këto zhvillime. Kështu për revolucionin teknologjik ata mund të vendosin në formën e një ekspozite pajisjet e tyre elektronike si p.sh: laptop, iphone, ipad, etj.Disktutohet mbi rolin që ato luajnë në jetën tonë të përditshme.

realizimi i kuptimit: Punë në grupKlasa ndahet në tri grupe, sipas çështjeve mësimore. Secili grup ka detyrë të nxjerrë në formë shënimesh konceptet kryesore për secilën çështje.Zhvillime në shkencë Zhvillime në teknologji Faktorët e zhvillimit• Kërkime në fushën e

Fizikës Bërthamore.• Filloi një epokë e re në

fushën e fluturimeve dhe kërkimeve hapësinore dhe ndërplanetare.

• Revolucioni informatik.• Ndërthurja e biokimisë/

biofizikës/inxhinierisë gjenetike.

• Zhvillimet në mjekësi- aDN.

Përfundimi : të gjitha këto ndryshime përmirësuan jetën e njeriut

• Shek XX krijoi lidhjen mes shkencës dhe prodhimit.

• Prodhimi transistorit 1950.

• Kompjuteri parë personal 1970.

• CD, aeroplanët/ tragetët ndërkombëtarë.

Përfundimi : Baza e këtyre zhvillimeve ishin Dija dhe informacioni.

• Politikat qeveritare.• Veprimtaritë e

sipërmarrjeve të mëdha kapitaliste.

• Organizimi labratorëve kompleksë.

• Krijimi ministrive të posaçme për shkencën.

• Rritja e shpenzimeve qeveritare për kërkimet shkencor.

Përfundimiteknologjia dhe shkenca lindën:“alfabetizmin informatik” dhe “arsimim përgjatë gjithë jetës”.



Detyrë shtëpie: Shprehni mendimin tuaj Pro dhe KundraZhvillimet e shpejta në botën e internetit dhe teknologjisë e kanë sjellë pasoja pozitive/negative në jetën e njeriut.


TemA: KuLTurA DHe ArTi. besimi Në bOTëN e sOTme.

Kohëzgjatja: 1 orëVendi zhvillimit: në klasëObjektivat:1. të tregojë disa nga zhvillimet më të rëndësishme kulturore në botën e sotme.2. Të identifikojë format e reja të artit dhe shpjegojë elementet moderniste të tij.3. të përshkruajë rolin që luajtën besimet në këtë periudhë në jetën dhe zhvillimin e

shoqërisë.

Fjalët kyçe: kulturë masive,modernizëm, arkitekturë, reformime, besim, fe etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, interneti, foto të të artistëve të shquar, CD muzikore etj etj.sruktura: err

E Stuhi mendimi 5-10 minr Pema e mendjes 25 minr turi galerisë 10 min

evokim: stuhi mendimeshMësuesi fton nxënësit të shikojnë me kujdes figurat e tekstit dhe duke u nisur edhe titulli i mësimit të krijojnë stuhi mendimi për to.Mund të krijojnë dis skema nisur nga figurat p.sh ne kemi dhënë modelin mbi zhvillimet në muzikë, por e njëjta gjë mund të bëhet për zhvillimet në art apo në lidhje me besimet.

realizimi kuptimit: Pema e mendjesMësuesi jep detyrë të lexohet teksti i mësimit dhe gjatë leximit të bëhet plotësimi i tabelës së mëposhtme.

Madona

Bob Marli

rok and roll muzikëmoderne

Bitëllsat

U shqua për karakterin masivorganizimi koncerteve masiveGrupet e preferuara: Bitëllsat e vitet 60-të.Majkëll Xhekson, U2/ Madona/ Eminem - 80-të.Kufizimi dhe kultura evropiane nuk ishin më sunduese.U shfaqën qendra të reja kulturore: amerikanoveriore, latino-amerikane etj.

Kultura

Arti U cilësua modernistë.Vepra shprehin tipare abstrakte/ absurde.

Shprehjet e modernizimit u shfaqën në arkitekturë: Vepra madhore në:qendra kulturore/ arsimore/ tregtare/ aeroporte.


Reflektim: Turi galerisëU shpërndahet paraqesin në formën e një ekspozite të gjitha materialet e grumbulluara për temën mësimore. Gjithashtu përdorin kompjuterin ose magnetofonin për të dëgjuar grupet/ këngëtarët e tyre të preferuar. Kjo pjesë e veprimtarisë është tërësisht e lirë dhe nxënësit shfaqen edhe preferencat e tyre në art/ kulturë dhe besim.

BesimiKisha katolike ndërmori procese reformuese.Papa Gjon Pali ii luajti rol të madh në këtë reformim

Edhe në shekullin XX feja kishte ndikim në jetën publike. Vendet komuniste ndaluan ushtrimin publik të fesë.

U rrit rëndësia e besimit vetjakKrishtërimi ngelet besimi më i përhapur në botë


TemA: PrObLemeT e sOTme GLObALe. NDërVArësiA eKONOmiKe bOTërOre


Objektivat:1. të shpjegojë konceptin ndërvarësi në planin e marrëdhënieve ekonomike botërore.2. Të identifikojë faktorët që çuan në globalizëm dhe të evidentojë zhvillimet e kësaj dukurie.3. të përcaktojë dallimet që lindën dy ndarjet “veriun” dhe “jugun”.

Fjalët kyçe: shkëmbime ekonomike, globalizëm, botë pa kufinj, plagë sociale, varfëri etj mjetet dhe burimet e informacionit: teksti historisë, hartë e botës etj.

sruktura: err

E Parashikim me terma paraprakë 5-10 minr Ditar dy pjesësh 25 minr Punë me hartën memece 10 min

evokim: Parashikim me terma paraprakëMe ndihmën e figurave të caktuara mësuesi fton nxënësit të hedhin dritë mbi çështjet që do të trajtohen në mësim. Figurat zgjidhen të thjeshta për të dhënë idenë e shkëmbimit/ varësisë dhe globalizimit.P.sh zgjidhet një vend prodhues i frutit të bananes dhe jepet një pamje nga tregu i fruta perimeve të qytetit të tiranë. Shembujt mund të jenë të ndryshëm, p.sh për pajisjet elektroshtëpiake/ elktroteknike etj.

prodhimi tregtimi


realizimi kuptimit: Ditar dypjesëshKoNCEPti SHPJEGiMi

Ndërvarësia ekonomike.

• Burimet natyrore dhe kapitalet janë të shpërndara në vende të ndryshme.

• Për rrjedhojë lind nevoja e shkëmbimeve ekonomike.

• Dy janë format e shkëmbimit:• Importi dhe eksporti.• Si zhvillohen marrëdhëniet në ekonominë

botërore:• Në shek XX janë karakterizuar nga pabarazia.• Shtetet e fuqishjme mbizotëronin në ekonominë e

vendeve të tjera.• Vendet Bllokut komunist ishin të izoluara nga

vendet e tjera dhe kjo dëmtoi zhvillimin e tyre ekonomik.

Globalizmi

Bota pa kufinj- vendet janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën.Faktorët që çuan në dukurinë e globalizmit janë:• Revolucioni informatik dhe i mjeteve të

telekomunikacionit.• Përhapja e mallrave u bë shumë shpejtë kudo në

botë.• U krijua uniformitet në mallrat e konsumit.• Shkëmbimet monetare janë të mundshme kudo.• Veprimtaria e shoqërive shumëkombshe u bë

shumë e rëndësishme.• U rrit roli organizmave ndërkombëtarë.• U rrit konkurrenca ekonomike mes shteteve.

Dallimet Veri -Jug

• Vende të veriut u quajtën vendet e zhvilluara: Evropë, azi, amerikë e Veriut, australi.

• Jugu përfshinte: vendet e Afrikës, Azisë, Amerikës Qendrore e Jugore etj.

• Arsyet e prapambetjes së jugut:prodhimtaria e ulët/ investimet e ulëta.

• Pasojat: niveli i ulët i jetesës: të ardhura 500$ në vit.

• Jetëgjatësia është e ulët/ sëmeundjet e pashërueshme janë tepër të përhapura.

• Dukuritë natyrore kanë shpesh pasoja tragjike.

Reflektim: Punë e pavarurNë hartën memece të botës plotësohen me dy ngjyra vendet që përfaqësojnë veriun dhe vendet që përfaqësojnë jugun.

Detyrë shtëpie rubrika Puno me tabelën.


TesTKAPiTuLLi i1. Listo në tabelë prirje kryesore që sfiduan progresin ekonomik, politik, social në prag të

Luftës së Parë Botërore. Për secilin drejtim bëni një përshkrim të shkurtër.

Prirja shpjegimi

5 pikë 2. Lidh me shigjetë

1. Militarizmi a. krijimi perandorive koloniale dhe ndarja e botës mes Fuqive të Mëdha.

2. imperializmi b. ishte vazhdim i marksizmit.3. Komunizmi c. rritja e numrit të ushtrive dhe shtimi shpenzimeve për të

3 pikë3. Plotëso skemën e fillimit të Luftës së Parë Botërore.

5 pikë

4. Jepni një shpjegim të shkurtër përse lufta që filloi midis dy blloqeve u quajt luftë botërore? 2 pikë

_________________________________________________________________

5. Vendosni në tabelë zhvillimet e Luftës së Parë Botërore sipas fronteve.Fronti Shtetet ndërluftuese Betejat e rezultatet

10 pikë

Blloqet

Shkaqet


6. Qarko alternativën e saktë. Lufta e Parë Botërore përfundoi më:a. 12 Nëntor 1918b. 11Nëntor 1918c. 10 Nëntor 1918d. Nëntor 1918

7. arsyetoni si ndikoi lufta në gjendnjen e brendshme të Gjermanisë?____________________________________________________________ 5 pikë

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikët 7 8-10 11-13 14-18 19-20 21-26 27-30


TesTKAPiTuLLi ii1. Kush është personazhi në foto? Cilat janë disa nga pikat e fjalimit të tij të mbajtura në

Koferencën e Paqes?

5 pikë 2. Plotëso skemën me strukturën e Lidhjes së Kombeve të krijuar në Gjenevë.

3 pikë

3. Vendosni në hartë emrat e shteteve që u përfshinë në Luftën e Parë Botërore.

5 pikë4. Përshkruani shkurtimisht cilat ishin prirjet për zhvillim ekonomik në vitet

1918-1939? Për të nxjerrë përfundime të sakta referojuni dhe grafikut.

Lidhja e Kombeve A....................


2pikë5. tregoni cilat ishin rrjedhojat e Luftës së Parë Botërore.

Drejtimet Përmbajtja

5 pikë

6. Listoni tri kushtëzimet kryesore të vendosura nga traktatet e Paqes në Versajë:a. ____________________b. ____________________c. ____________________

5 pikë

7. Krahasoni tiparet e totalitarizmit me demokracinë liberaleDemokracia liberale Totalitarizmi

5 pikë Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikët 7 8-10 11-13 14-18 19-20 21-26 27-30


TesTKAPiTuLLi iii-iV

1. tregoni përmes elementeve të tabelës si u realizuan tiparet e regjimit totalitar në BStiparet Përmbajtja realizimi

5 pikë

2. argumentoni pse themi që qoftë komunizmi, qoftë fashizmi janë regjime totalitare.__________________________________________________________________ 3 pikë

3. Krahasoni rrugën e ardhjes në pushtet të Musolinit dhe Hitlerit. Diktatori të përbashktat DallimetMusoliniHitleri

10 pikë

4. renditni ngjarjet e mëposhtme të ndodhura në Spanjë sipas kronologjisë kohore duke përcaktuar saktë vitin.

a. U formua Fronti Popullor; b. U shpall Republika, c. Spanja u vu nën kontrollin e forcave frankiste 2 pikë

5. Përcaktoni në skemën e mëposhte tiparet e Kursit të ri të ruzveltit . Kursi i ri i

ruzveltit

5 pikë


6. Listoni disa nga tiparet bazë të programit të nazistëve dhe jepni shpjegime të shkurtra.a. ____________________b. ____________________c. ____________________

5 pikë

7. Përgjigjuni me Po/Joa. amerika në vitet 1920-1928 u karakterizua nga “Mrekullia amerikane”.b. Pas Luftës së Parë Botërore pozita Laburistëve ishin të forta.c. Në angli në vitet 1918-1939 sistemi qeverisës ishte multipartiak.d. Në Francë në vitet 1920 nuk u krijua Parti Komuniste.e. Kultura e viteve 20-të morri karakter masiv. 5 pikë

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikët 8 8-11 12-15 16-21 12-27 28-31 32-5


TesTKAPiTuLLi V

1. Plotësoni sipas legjendës formimin e mbretërisë Serbo- Kroate-Sllovene të shpallur më 1 dhjetor 1918.

2. tregoni sipas kronologjisë cila ishte ecuria e zhvillimeve politike

3. Si u realizua pluralizmi partiak në rumaniPartia Mbështetja sociale Programi

4. Krahasoni zhvillimet që ndodhën në Greqi në vitet 1918-1939 gjatë periudhës së diktaturës

dhe republikës.Diktatura republika

1919-1923

1923

1934


5. Listoni faktorët që çuan në vendosjen e republikës në turqi pas Luftës së Parë Botërore.

organizimi shtetëror Ekonomia arsimi dhe kultura Mënyra e jetesës

6. renditni vendimet e Kongresit të Lushnjes.

a. Vendimi______________________________________________________

b. Vendimi______________________________________________________

c. Vendimi______________________________________________________


TesTKAPiTuLLi Vi- Vii

1. Listoni vendet e azisë Jugperëndimore dhe Qendrore të cilat pësuan ndryshime.a. _____________________; b. _____________________; b. _____________________; d. _____________________;

2. Përcaktoni ndryshimet politik në azi sipas:

Mandat Shtet i pavarur Vatër banimi

3. tregoni si u vendos regjimi militarist në Japoni?

4. Qarko opsioninet e sakta. Ekonomia koloniale afrikane karakterizohej:a. puna e skllevërve; b. zhvillimi njëashëm;c. prodhimin e lëndëve minerale;d. zhvillimin e gjithanshëm.

5. Plotësoni vendet e ngelura bosha. Më 1 Shtator _______ushtria gjermane sulmoi_____________.b. Veprimet ushtarake të nazistëve u mbëshetën në të ashtuquajturën _____________.c. Qeveria e kolacionit në Britani u formuar nga kryeministri ______________.

Japonia

• Lufta e Parë Botërore


6. Vendosni në secilën kolonë sipas betejave faktorët që ndikuan në fitoren e ushtrisë sovjetike.

Beteja e Moskës Beteja e Stalingradit Beteja e Kurskut

7. Listoni në dy kolona vendet ballkanike sipas ndarjes së tyre në blloqet përkatëse.

Plani mësimorTema : ilirëtTema : Mbretëritë e para ilireTema: Shqipëria në shekujt e parë të mesjetësTema: Lidhja shqiptare e Lezhës dhe fitoret e para nën udhëheqjen e Gjergj Kastriotit - SkënderbeutTema: Pashallëku i Shkodrës dhe i Janinës. rëndësia e tyre.Tema: rilindja Kombëtare ShqiptareTema: Shpallja e pavarësisë së ShqipërisëTema: Shqipëria gjatë regjimit të ViditTema: Mbretëria Shqiptare 1928-1939Tema: Shpronësimi dhe shpërngulja me dhunë e shqiptarëve në JugosllaviTema: organizimi dhe veprimet luftarake kundër pushtuesve fashist italianTema: Vendosja e regjimit komunistTema: Diaspora shqiptare 1944-1990Tema: Kriza e regjimit komunistPërsëriTJe: Kapitulli 6-7-8PërsëriTJe: Kapitulli 11PërsëriTJe: Kapitulli 10-13PërsëriTJe: Kapitulli 12-14ProJekT: Historia e Shqipërisë përmes kalaveProJekT: Figurat historike Shqiptare

Përmbajtja233242245249251

255259262265268271274276279282285287288289290293


PLA

NI M

ËSIM

OR

SIN

TETI

K D

HE

AN

ALI

TIK

HIS

TOR

IA 9


Prog

ram

i mës

imor

2

34

I. P

rogr

am s

inte

tik

a.O

rëm

ësim

igjithsej:

70

orë

O

rëte

ori,gjith

sej:

(T57orë)

O

rëpërpërsëritje,gjithsej:

(P

4orë)

O

rënëdispozicion:

(O.D.9

orë–1/3,2

/3)

b.Kap

itulli:…………………..I

orëgjith

sej

(orëT2)

Kap

itulli:………………….…II

orëgjith

sej

(orëT3)

Kap

itulli:…………………..III

orëgjith

sej

(orëT3)

Kap

itulli:………………….…IV

orëgjith

sej

(orëT4)

Kap


orëgjith

sej

(orëT3,o

rëOL4)

Kap

itulli:………………….…VI

orëgjith

sej

(orëT8)

Kap


II

orëgjith

sej

(orëT3,o

rëDK1)

Kap

itulli:………………….…VIII

orëgjith

sej

(orëT8,o

rëP1)

Kap

itulli:………………….…IX

orëgjith

sej

(orëT3,o

rëP1)

Kap


orëgjith

sej

(orëT2)

Kap

itulli:…………………….XI

orëgjith

sej

(orëT7,o

rëP1)

Kap


II

orëgjith

sej

(orëT5)

Kap

itulli:…………………….XIII

orëgjith

sej

(orëT4,o

rëP1)

Kap


IV

orëgjith

sej

(orëT2,orëDK1,orëOL3)


Prog

ram

i mës

imor

2

35

II. P

rogr

am a

naliti

k

Nr

Kap

itulli

Objektiv

atekap

itullit

Temamësim

orepë

rçdo

orëmësim

i

Material

burimor

Mje

tet

mës

imor

e

I.1Ka

pitulli:I

PARA

ARD

HËSITE

SHQIPTA

RËVE

•tëpërcaktojëfillim

inban

imittëtrojeveshqiptare

dhevend

odhjen

eilirë

venëGad

ishu

lline

Ballkan

it.•tëdijëm

ënyrën

ejetesëssëtë

parëvetanë

.•tëana

lizojëvirtyteteilirë

ve.

•tërë

ndisëqe

ndrate

ban

uaraprehistorike.

*Ban

orëtehershëm

të

vend

ittonë

Teksti

I.2*Ilirët

Teksti

II.1

Kapitulli:II

SHTETET

ILIRE

•tënjohë

gjend

jenekon

omiko•

sho

qëroretë

fiseveilire.

•tëana

lizojërolin

erë

ndësinëedina

stivekryesore

ilire.

•tërë

ndisëkron

olog

jikshtluft

ëratiliro

•romake

dhenjoh

ëshkaqe

tefillimitdh

epa

sojate

mba

rimittëty

re.

•tëargum

entojëro

linfisittëmolosëvenë

shteti

neEp

irit.

•tëkraha

sojënëkohë

,nëorganizimdhe

nërolin

nd

ikue

sshtetin

eEpiritm

eMretërinë

Darda

ne.

•tëana

lizojëkarakteristik

atekulturësilirepara

dhepa

spu

shtim

itromak.

•tëargum

entojëpasojatepushti

mitromaknëIliri.

•tëpërshkrua

jëkryen

gritjetevite

ve6•9.

*Mbretëritë

eparailire

Teksti

II.2

*Shteti

iEp

iritdh

eMretëriaDarda

ne

Teksti

II.3

*Artidhe

kultura.Ilirianë

Perand

orinëRo

make

Teksti

III.1

Kapitulli:III

VISETARB

ËRORE

NË

•tëana

lizojnë

gjend

jenetrojeveshqiptarenë

shekujte

paretëm

esjetës.

•tëargum

entojnëvazhdimësinëiliro•shqiptare.

•të

përcaktojëtip

aretem

arrëdh

ënievefe

udalenë

fsha

tdhe

qytet.

*Visetarbërorenë

she

kujt

epa

retë

mesjetës.

Principa

taeArbërit

Teksti

III.2

*Principatatarbërore

gjatëshek.X

IV

Teksti


Prog

ram

i mës

imor

2

36

III.3

PERA

NDORINË

BIZA

NTINE

•tëargum

entojëven

dindh

erolin

ePrincipatëssë

Arbëritdh

etëprincipatavetëtjerashqiptaretë

shek.X

IV.

•tëpërshkrua

jëzhvillim

inecultures,artitd

he

shoq

ërisëshqiptarenë

mesjetë.

*Kultura,artidhe

fejanë

viseta

rbërore(she

k.VII-

XIV)

Teksti

IV.1

Kapitulli:IV

•tënjohë

ecurinë

epushti

meveosman

edh

evend

imeteKuven

dittëLezhës.

•tërë

ndisëkron

olog

jikishtbetejatem

ëdha

të

Skën

dërbeu

tdhe

tëargum

entojërë

ndësinëe

tyre.

•tëargum

entojëdom

osdo

shmërinëeform

imit

tështeti

ttëpë

rqën

drua

rtëSkënd

ërbe

utdhe

pë

rshk

ruajorgan

izim

inetij.

•tënxjerrënëpa

hrënd

ësinëhistoriketëepo

këssë

GjergjKastriotitSkënd

ërbe

ut.

*Pushti

miiBallkan

itng

aturqitosman

ëdh

eqë

ndresaeprincërve

arbë

rorë

Teksti

IV.2

EPOKA

EG

JERG

JKA

STRIOTIT

*Bashk

imiiprincërve

arbë

rorënën

drejtmin

eGjergjKastriotit,

Skën

dërbeu

t

Teksti

IV.3

SKËN

DËR

BEUT

*Luft

aeLidh

jesArbërore

tëLezhë

spë

rmbrojtjen

e

lirisë

Teksti

IV.4

*Visetarbërorepa

svdekjessëGjergj

Kastrioti

t,Skënd

ërbe

ut

Teksti

V.1

Kapitulli:VVISET

SHQIPTA

RE

•tëpërcaktojëform

ëneorgan

izim

ittësistemittë

timaritdh

epa

sojate

tij.

•tëpërkufizojërënd

ësinëqë

pati

kryen

gritjaevitit

1537

.•tënxjerrënëpa

hqë

lliminem

bajtjessë

kuvend

eveshqiptaredh

eatyreba

llkan

ike.

•tëpërcaktojëmën

yrën

ekrijim

it,shkaq

ete

rëniesdhe

rënd

ësinëhistoriketëdypa

shallëqe

ve

shqiptarenë

koh

ë,atijtëShkod

rësdh

eJaninë

s.

*Adm

inistrim

ii

territo

reveshq

iptare.Jeta

ekon

omike,kulturoree

fetare

Teksti

V.2

NËN

PUSH

TIMIN

*Luft

açlirim

tarekun

dër

sund

imitosman

nëshek.

XVII-XV

III

Teksti

V.3

EPE

RANDORISË

OSM

ANE(SHEK

.XV

-XIX)

*Pasha

llëkuiSh

kodrës

dheiJan

inës

Teksti

1Orëelirë

HistoriaeSh

qipë

risë

përm

eskalave


Prog

ram

i mës

imor

2

37

2Orëelirë

HistoriaeSh

qipë

risë

përm

eskalave

3Orëelirë

HistoriaeSh

qipë

risë

përm

eskalave

4Orëelirë

HistoriaeSh

qipë

risë

përm

eskalave

VI.1

Kapitulli:VI

RILINDJA

•tëtregojëkupti

mineRilind

jesKo

mbë

tareShq

iptare

dherënd

ësinëhistoriketësajdukeeilustruarm

efigurateshq

uaraqëpati.

•tëpërcaktojëaspe

ktetkryesoretëre

form

ëssë

Tanzim

atit.

•të

identifi

kojësy

nimetpolitiketë

shtetevefqinje

dhetregojëqë

ndresënqë

pop

ullishqiptarndajtyre.

•tëanalizojëvend

imeteTraktati

ttëShën

Stefanit

dhene

vojënembajtjessëKu

vend

ittëPrizeren

it.

•tënjohinnd

ikim

ineven

dimevetëKon

gresittënë

Shqipë

ri.

•tëvlerësojëfo

rmim

ineqeverisësëpërkohshm

etëPrizeren

itdh

erënd

ësinëeLidh

jesShqiptaretë

Prize

renit.

•tëpërshkruajëvep

rimtarin

ëeLëvizjesKom

bëtare

Shqiptaregjatëviteve1890

•1908du

kespe

cifikuarrën

dësinë

ehapjessë

shkollaveshq

iptare.

*Tan

zimati

dhe

kryeng

ritjetevite

ve30te

shek.X

IX

Teksti

VI.2

KOMBË

TARE

SH

QIPTA

RE*R

ilind

jaKom

bëtare

Shqiptare

Teksti

VI.3

*KrizaLindo

re.R

rezikuI

copë

timittëto

kavenga

fqinjët

Teksti

VI.4

*Formim

iiLidhjes

ShqiptaretëPrizerenit

Teksti

VI.5

*LidhjaSh

qiptare

ePrizeren

itkund

ër

copë

timittëviseve

shqiptare

Teksti

VI.6

*Përpjekjete

Lidhjes

ShqiptaretëPrizerenit

përform

imineshteti

tau

tono

mshq

iptar

Teksti

VI.7

*Lëvizjapërshkollën

kombë

tareshq

iptare

Teksti

VI.8

*LëvizjaKombëtare

Shqiptarenëvitet1890-1908

Teksti


Prog

ram

i mës

imor

2

38

VII.1

Kapitulli:VII

LËVIZJA

KOMBË

TARE

SHQIPTA

RE

•tëevide

ntojësynimetetu

rqvetë

rinjëdhe

nd

ikim

inere

volucion

itxhon

turknëLëvizjen

Ko

mbë

tareshq

iptare.


atkryesoretëKon

gresit

tëM

anastirit,Elbasan

itdh

etëDibrës.

•tënjohë

rënd

ësinëekryeng

ritjkevetë

vite

ve

1910

•19

11.

•tëana

lizojëdo

mosdo

shmërinëekrijimitdhe

rënd

ësinëqëpa

tiMem

oran

dumiIGreqë

s.

*PolitikaeTurqvetëRinjë

ndajshq

iptarëve,1

908-

1911

Teksti

VII.2

*K

ryen

gritjae

Përgjithshm

eevitit191

2

Teksti

VII.3

DHESH

PALLJAE

PAVA

RËSISË

•tëpërcaktojëkarakterineLuft

ëssëParë

Ballkan

ikedh

eqë

ndrimineshq

iptarëvenda

jsaj.

•tëpërshkrua

jërrugëndrejtshp

alljessëPavarësisë

dherënd

ësinëesaj.

*Kuven

diiVlorës.Shp

allja

ePavarësisësëSh

qipë

risë

Teksti

1Test

Kapitulli:1

-7(sem

estri;I)

VIII.1

Kapitulli:VIII

SHQIPËR

IADHEVISETETJERA

SH

QIPTA

RE(191

2-19

24)

•tëpërshkruajësitu

atën

ekono

miko•

politikenëtë

cilënuform

uaqeveriaeVlorësdh

emasatqëajo

ndërmorigjatëvep

rimtarisësësaj.

•tënjohë

ven

dimetpërkufi

jtëeShq

ipërisëqë

mori

Konferen

caeAmbasado

rëvenëLond

ër.

•tëpërshkruajsitu

atën

nëtëcilënnd

odhe

jpop

ulli

shqiptarqëjetontenë

trojetepushtuarangaSerbia,

MaliiZidhe

Greqia.

•tëargum

entojëshkaqeteArdhjessëViditn

ëShqipë

ri,vështi

rësitëqëaihasidhe

arsyete

largim

it.

*QeveriaeVlorësdh

eKo

nferen

caeLon

drës

Teksti

VIII.2

*Përpjekjetp

ërçlirim

e

bashkimkom

bëtarnë

visete

pushtua

ranga

Serbiadhe

MaliiZi(19

12-

1915

)

Teksti

VIII.3

*PrincipataSh

qiptarenë

ndrejtim

ineVilh

emVidit

(mars-shtator19

14)

Teksti

VIII.4

*Shq

ipëriagjatëLuft

ëssë

ParëBotërore

Teksti

VIII.5

*Kosovadh

evisete

tjera

shqiptarejashtështeti

tshqiptar(1

914-19

18)

Teksti


Prog

ram

i mës

imor

2

39

VIII.6

•tërë

ndisëarsyetekryen

gritjessëVlorës.

•tëpërcaktojëveprim

tarin

ëeshqiptarëvepë

rforcim

inepozitavetë

shteti

tshq

iptarn

ëvitet1

920•

1924.

•tërë

disëarsyete

LëvizjessëQershorit,pikate

programittëqeverisësëFanNolit.

*Kon

gresiiLushn

jesdh

eLuftaeVlorës

Teksti

VIII.7

*Shq

ipëriagjatëvite

ve

1920

-192

4

Teksti

VIII.8

*LëvizjaeQershoritevitit

1924

Teksti

1Pë

rsëritje

Kapitulli:6

-7-8

IX.1

Kapitulli:IX

Sh

QIPËR

IA•tëdallojëkoh

ë,fo

rmëdh

eorganizimere

publikës

dhembretërisë.

*Rep

ublikashqiptare

(192

5-19

28)

Teksti

IX.2

GJATËVITEV

E19

25-193

9•tëpërcaktojëha

patq

ëumorën

përzhvillim

in

capitalisttëvend

it.•të

ana

lizojëthelbinemarrëveshjeveitalo•

shqiptaredu

kepasurparasyshpa

sojate

tyre.

•tëdijëarritjetnëfushën

social•kulturoreqë

ndod

hënnë

periudh

ën192

5•193

9.

*Mon

arkiashqiptare

(192

8-19

39)

Teksti

IX.3

*Lëvizjetm

ekarakter

politi

k,sho

qërordh

ekultu

ror(192

5-19

39)

Teksti

X.1

Kapitulli:X

GJENDJAE

SHQIPTA

RËVE

NËJUGOSLLAVI

DHENËGRE

QI

•tëpërcaktojësyniminqëdo

ntetëarrinte

Jugo

sllaviameshpron

ësim

indhe

shp

ërng

uljen

eshqiptarëveng

atrojetetnikedh

errjedh

ojate

kësajp

olitike.

*Shq

iptarëte

Jugo

sllavisë

nëvite

t192

5-19

41

Teksti

X.2

•tërë

ndisëform

atkryesoretëqën

dresëssë

shqiptarëvenë

Jugo

sllavieGreqinda

jpolitikës

shpron

ësue

seeshp

ërng

ulëseqë

uaplikua

mbita

gjatëviteve192

5•194

1dh

errjedh

ojatesaj

*Shq

iptarëte

Çam

ërisënë

vitet1

925-19

41

Teksti

XI.1

Kapitulli:XI

SHQIPËR

IANË

LUFTËN

EDYTË

BOTËRO

RE

•tëpërcaktojëmasatendë

rmarang

aItaliafa

shiste

përpu

shtim

ineShq

ipërisëdh

evend

osjene

regjim

ittëpushti

mit.

•tëpërshkrua

jqën

dresën

epop

ullitshq

iptajn

daj

pushtuesit.

•tënjohë

forcatpolitikem

eprog

rametpërkatëse

qëvep

ruan

gjatëlu

ftës.

*Pushti

miItaliani

Shqipë

risë

Teksti

XI.2

*Qën

dresashqiptare

kund

ërpushti

mitItalian

(193

9-19

43)

Teksti

XI.3

*Zgjerim

iiqën

dresës

shqiptarekund

ër

pushtuesve

Teksti


Prog

ram

i mës

imor

2

40

XI.4

•tëshp

jego

jëplatformën

ekon

ferencëssëPe

zëse

tëM

ukjes.

•tëpërshkrua

jëpushti

minnazistdh

eqë

ndrimin

qëm

bajtë

nforcatpolitikeshq

iptarekun

drejtti

jdh

enjëra•

tjetërësnëkëtëkoh

ë.

•tëana

lizojëqë

ndresënan

tifashistetopop

ullit

kosovardh

elëvizjen

anti

fashistenëÇa

mëri.

*Shq

ipërianën

pushti

min

gjerman

Teksti

XI.5

*Shq

ipërianëpë

rfun

dim

tëLuft

ëssëDytëBo

tërore

Teksti

XI.6

*KosovagjatëLuftëssë

DytëBo

tërore

Teksti

XI.7

*Shq

iptarëte

Çam

ërisë

gjatëLuftëssëDytë

Botërore

Teksti

2Pë

rsëritje

Kapitulli:1

1

XII.1

Kapitulli:XII

SHQIPËR

IAGJATËREG

JIMIT

KOMUNIST

•tërë

ndisëmasatqëumorën

përven

dosjen

e

regjim

itkomun

istn

ëvitet1

944•

194

8.•tënjohë

arsyetp

olitiketë

shp

ronë

simitdh

etë

specifikojërrjed

hojatsocial•ekono

mike.

•tëana

lizojënë

mën

yrëkron

olog

jikemarrëdh

ëniet

eSh

qipë

risëm

ejashtëgjatëre

gjim

itkomun

ist.

•tëdijëarsyjet,zhvillim

indhe

rrjed

hojate

zba

timit

tëm

odelitsovjeti

knë

Shq

ipëri.

•tëpërshkrua

jsitu

atën

politico•ushtarekedh

esocial•kultu

roretë

Shq

ipërisëgjatëviteve196

0•

1985

.

*Ven

dosjaeregjim

itkomun

ist(19

44-194

8)

Teksti

XII.2

*Marrëdh

ëniete

pop

ullit

shqiptarm

ejashtë(1

944-

1948

)

Teksti

XII.3

*Zba

timiim

odelitsovjeti

knë

Shq

ipëri(19

49-196

0)

Teksti

XII.4

*Politikaejashtm

ee

shtetitshq

iptar(194

9-19

60)

Teksti

XII.5

*Shq

ipëriagjatëvite

ve

1960

-198

5

Teksti

XIII.1

Kapitulli:XIII

SHQIPTA

RËT

NËJUGOSLLAVI

DHENË

•tëpërshkrua

jnëmën

yrëkron

olog

jikepo

litikën

shkombë

tarizuesetëqeverisëjugo

sllavenda

jpo

pullitk

osovar.

•tëana

lizojëveprim

tarinë

eintelektua

lëvenë

KosovëpërKushtetutën

evitit1

968dh

estatusin

esajsikrahinë

auton

ome.

*Kosovanë

vite

t194

5-19

48

Teksti

XIII.2

*Shq

iptarëtn

ëKo

sovënë

vitet1

949-19

74

Teksti


Prog

ram

i mës

imor

2

41

XIII.3

BOTËPASLU

FTËS

IIBO

TËRO

RE•Tënjoh

ëedijëtë

tregojënë

mën

yrëkron

olog

jike

situatën

nëp

ërtë

cilënkaloip

opulliikosovës

pasLuftëssëDytëBo

tërorederin

ëshpa

lljen

e

pavarësisë.

*Shq

iptarëtn

ëKo

sovë

(198

1-20

08)

Teksti

XIII.4

•tëpërcaktojërolin

qëluajtidiaspo

rashq

iptarem

efig

uratevep

rimtaritëesajnëp

ërbotënë

rua

jtjen

dhenjoh

jeneçështjeskom

bëtarekud

okuajou

vend

os.

*Diasporashqiptarepa

sLuftësIIBotërore

Teksti

3Pë

rsëritje

Kapitulli:1

0-13

XIV.1

Kapitulli:XIVRËN

IA

ERE

GJIM

IT•tërë

ndisëtregue

site

krizësekon

omikedhe

masatqëmoriq

everiakom

unistepërkap

ërcimin

esaj.

•tëpërcaktojëmom

entetk

yçetërrugësdrejt

rëniessëkomun

izmit.

•tëargum

entojërrethan

atekrijim

ittëPartisë

Dem

okratik

edh

erënd

isëpikate

program

ittësaj.

•tërë

ndisinekraha

sojnënë

mën

yrëkron

olog

jike

përparësitë

dhe

dështi

metnëp

ërmjettëcilave

kaluan

qeveritë

etë

djathtësemëpa

stëtë

majtësdu

kepërcaktua

rrrjedh

ojën

esecilës.

*She

mbjaediktaturës

komun

istedhe

shp

alljae

pluralizmitpo

litik

Teksti

XIV.2

KOMUNIST.

FITO

RJA

ESISTEMIT

DEM

OKR

ATIK

*Shq

ipëriangaviti199

2de

rinëvitin

200

0

Teksti

4Pë

rsëritje

Kapitulli:1

2-14

2Test

Kapitulli:8

-14(sem

estri;II)

5Orëelirë

Figu

rath

istorikeshq

iptare

6Orëelire

Figu

rath

istorikeshq

iptare

7Orëelire

Figu

rath

istorikëshq

iptare

kaPiTuLLi i: ParaarDHësiT e sHQiPTarëVe

TemA 2: iLirëT

Objektivat:Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të argumentojë origjinën ilire dhe rolin e tyre në burimet historike..2. Të përcaktojë emërat dhe pozitën gjeografike që zinin fiset ilire në territorin e Ballkanit. 3. të analizojë arritjet e qytetërimit ilir.

Fjalët kyçe: Fise ilire, vendndodhja, burime, shtrirje gjeografike, gjuha, besimi, qytetet, ekonomia, shkëmbimet.

mjeti: Hartë fiset ilire, teksti, dërrasë e zezë, shkumësa me ngjyra, etj.

struktura e orës së mësimit: Fazat e strukturës strategjitë

mësimore Veprimtaritë e nxënësve

Organizimi i nxënësve

Parashikimi (përgatitja për të nxënë)

Bashkëbisedim Nxitja e diskutimit Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i njohurive (përpunimi i përmbajtjes)

Ditari dypjesësh Nxitja për të përsosur të shkruarin

Punë në dyshe, punë me të gjithë klasën

Përforcimi (konsolidimi i të nxënit)

Punë praktike. Shkrim i shpejt

Paraqitje grafike. Shkrim përmbledhës në fletore.

Punë individuale. Punë me të gjithë klasën.

Zhvillimi i mësimit: Parashikimi: Bashkëbisedim (10 minuta). • Nxënësit nihen me temën e re dhe objektiva e saj. Duke pasur parasysh që ata kanë

njohuri për origjinën dhe fiset ilire u drejtohen pyetjet: • Çfarë dini për origjinën ilire? • Kush ishin disa nga fiset kryesore ilire? • A ka të dhëna historike për qytetërimin ilir? o Nxënësit përgjigjen pas secilës pyetje: …………………………………………… në hartë tregojnë fiset ilire dhe shtrirjen gjeografike të tyre).

• Gjej në hartë territorin ku ne sot banojmë dhe trego cili fis jetonte në këtë teritor?

• Nisur nga ky informacion fillestarë nxënësit nxiten në diskutim mes tyre duke rikujtuar njohuritë e fituara më parë për ilirët dhe përgatiten për nxënien e informacionit të ri.



Ndërtimi i njohurive: Ditari dypjesesh ( 20 minuta ). • U kërkohet nxënësve të lexojnë mësimin në heshtje ndërkohë që mësuesja/si e ndan

tabelën në dy pjesë.

• Pjesa e parë e tabelës plotësohet nga mësuesja/si dhe pjesa e komentit nga nxënësit në punë dyshe dhe më pas plotësohet në dërrasën e zezë.

Figura, fjalia Komenti Fise kryesore ilire *thesprotët, *Kaonët,*Molosët *taulantët,

*Parthinët,* Dasaretët, *Enkejejtë, *ardianët, *Paionët, *Dardanët, *Dalmatët, *Liburnët.

Pozita gjeografike e territorit ilir *Në pjesën perëndimore të Gadishullit të Ballkanit jetonin ilirët, popull autokton.

origjina ilire *Herodoti në gjysmën e parë të shekullit të V pr. K. Përmend për herë të parë “emrin ilir” ai i vendosi ata në pjesën veri-lindore të Dardanisë. *ilirët u lindën dhe u formuan në bazë të një proçesi të gjatë dhe të pandërprerë.*Në shek. V – ii p.k. e konsideruar si “Koha e artë”, shtriheshin pothuajse në tërë Ballkanin veri-perëndimor.

Burimet historike *Nga të dhënat arkeologjike, gjuhësore, burimet e shkruara dhe antropologjike është arritur në përfundimin se kultura dhe etnosi ilir janë autoktonë.*Nihen si një nga popujt më të mëdhenjë të antikitetit.

Karakteristikat e qytetërimit ilir *Në shek. iV-iii pr. K. popullsia ilire arriti një shkallë të lartë qytetërimi * Gjuha ilire bën pjesë në gjuhët indoevropiane.* Nga gjuha ilire në gjuhën shqipe trashëgojmë rreth 1000 emra e fjalë.* ishin paganë dhe besonin në jetën e përtejme.* riti i varrimit në tuma ishte mënyra më e njohur dhe më e parapëlqyer për ilirët gjatë epokës së hekurit. *Ndërtuan dërtuan qytete me urbanizim dhe arkitekturë bashkëkohore. ato ishin të paisura me teatro, stadiume, shëtitore, ndërtesa etj. *ishin mikpritës, liridashës, njerëz të besës e mjaft krenarë dhe respektonin gruan. *ishin trima dhe luftëtarë të aftë, të stërvitur dhe të armatosur mjaft mirë. *ishin trima dhe luftëtarë të aftë, të stërvitur dhe të armatosur mjaft mirë.

Ekonomia *Zhvillimin e bujqësisë e të blektorisë e favorizuan: pozita gjeografike, burimet natyrore dhe kushtet klimaterike.*Në bujqësi ata kultivonin të gjitha llojet e drithërave, rrush, ullinjë, dardhë dhe mollë.* Në blektori kafshët më zakonshme që mbanin qenë: dhentë, qentë, dhitë etj. *Zhvilluan peshkimin dhe gjuetinë*ishin i mjeshtër mjaft të talentuar të punimit të metaleve prej bronzi, ari e argjendi.*ishin të parët në Ballkan që përdorën metalet.*i mësuan popujve të europës bujqësinë.

Shkëmbimet *Zhvillimi ekonomiko-shoqëror, dhe pozita gjeografike e favorshme, marrëdhëniet tregtare me vendet e Mesdheut ndikuan në prerjen e monedhave, ndërtimin e porteve duke i bërë iliret zotërues të adriatikut. *Liburna anija e kohës ilire qarkullonte në të gjithë detin Mesdhe. *Krahinat jugore u lidhën ngushtë me Greqinë dhe Egjeun, ndërsa krahinat veriore me Europën Qëndrore.

Përforcimi: Punë praktike, Shkrim i shpejtë. (15 minuta).

*Punë praktike: Nxënësit zhvillojnë rubrikën “pyetje dhe veprimtari” në fund të mësimit dhe diskutojnë përgjigjet në këasë.

*shkrim i shpejtë: Nxënësit udhëzohen të shkruajnë në fletore për njërën nga temat e shkruara në tabelën e zezë.

*Si e vërtetojnë burimet historike origjinën autoktone ilire?

*Çfarë kupton me qytetërim ilir? Detyrë shtëpie: Bëni kërkime në internet për një prej figurave të njohura të Rilindjes (p,sh Miguel Servantes) dhe bëni një përshkrim të shkurtër të veprës së tij.

Konkluzioni dhe vlerësimi: Konkluzioni i orës së mësimit dhe vlerësimi nxënësve bëhet në fund të orës së mësimit. Nxënësit vlerësohen për përvetësimin e njohurive të marra nga teksti, strategjitë e të menduarit dhe komunikimit të tyre, shprehitë e shprehura gjatë fazës së tretë të orës së mësimit. Shënim: përveç vlerësimit me notë nxënësit vlerësohen dhe me stimuj motivues pas çdo përgjigjeje të dhënë gjatë tërë fazave të orës së mësimit duke nxitur diskutimin mes tyre dhe ngjallur konkurencës.



kaPiTuLLi ii: sHTeTeT iLire

TemA 1: mbreTëriTë e PArA iLire

Vendi zhvillimit : në klasë

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruaj krijimin e shtetit të parë ilir. 2. të analizojë karakteristikat kryesore të mbretërive ilire.3. të rëndisin kronologjikisht zhvillimin e tri liftërave iliro-romake e të nxjerrë në pah shkaqet

dhe pasojat e tyre.

Fjalët kyçe: Mbret, federatë, Bardhyl, Glaukia, Monedha, teuta, Flota ilire, Genti.

mjeti:Tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, fletore klase, materiale të sjellura nga nxënësit,teksti i historisë, foto të mbretërve ilir.

struktura e orës së mësimit:

Fazat e strukturës Strategjite mësimore

Veprimtaritë e nxënësve

organizimi i nxënësve


Stuhia e mendimeve Nxitja e diskutimit Punë me të

gjithë klasën

Ndërtimi i njohurive (përpunimi i përmbajtjes) Lexim i drejtuar Ndërtimi i shprehive

studimore Punë me të gjithë klasën


*Shkrim i shpejtë *rrjet i diskutimit

Nxitja për të përsosur të

shkruarin dhe diskutimin

Punë në dyshe

ZHViLLimi i mësimiT: Parashikimi: Stuhia e mendimeve (10 minuta).• Në tabelën e zezë shkruhet fjala”mbretëri” dhe ju kërkohet nxënësve të thonë çco gjë që

ata dinë për këtë fjalë.

• Për të nxitur më shumë nxënësit ju drejtohen pyetjet:

Ndërtimi i njohurive: Lexim i drejtuar (20 minuta).• Mësueja/si ju kërkon nxënësve të jenë të vëmendshëm. Ajo/ai u shpjegon mënyrën sesi

do ta lexojnë mësimin. *Leximi do të bëhet me ndalesa që janë parashikuar në tekst. Pas çdo ndalese të lexuari nxënësve ju drejtohen pyetjet e përgatitura rreth pjesës së lexuar.

• Hapet libri në temën 2.1 dhe fillon leximi:

◊ Ndalesa e parë. “Fiset ilire...krahinat veriore”.

• Nxënësit pyeten për pyetjet e shkruara në tabelë dhe përgjigjet shkruhen shkurtimisht në tabelë.

• Kur filluan të krijoheshin federatat fisnore? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ • Si ishte e organizuar federata? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ • Si u përcaktua formimi i shtetit ilir? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Si ndryshoi qëndra e shtetit ilir? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e dytë. “Kjo mbretëri... Mretërinë e Enkelejve”.

• Ku shtrihej mbretëria e Enkelejve? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

Cili ishte informacionimë interesant që ke

marë për mbretërit ilire?

Çfarë din për luftërat iliro-romake?

Kur dhe ku u formuan mbretërit e para ilire?

Kush ishin disa nga mbretërit më të njohur ilir?

Mbretëri



• Cilat qenë arritjet e mbretit Bardhyl? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Cili qe fati i Mretësisë së Enkelejve pas vdekjes së mbretit Bardhyl? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e tretë. “Mretëria e dytë... prej argjendi”. • Kur arriti kulmin e zhvillimit Mbretëria e Taulantëve? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ • Cili qe suksesi që kjo mbretëri arriti nën drejtimin e mbretit Glaukia? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ • Kush preu monedha dhe çfarë tregonte kjo arritje për kohën? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e katërt.”Kjo mbretëri... të ilirëve dhe epirotëve”. • Ku shtrihej Mbretëria e Ardianëve dhe kush qe qëndra e tyre? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Rëndit kronologjikisht emrat e mbretërve ardianë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Pse Romakët sulmuan ilirinë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Kur u zhvilluan tri liftërat iliro-romake? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Përshkruajs zhvillimin e tri luftërave? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Si përfundoi lufta e tretë iliro-romake dhe cila qe rrjedhoja e saj? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

Përforcimi: *Shkrim i shpejtë (10 minuta).• Nxënësve ju jepet tema: “ Mretërit dhe mbretërit ilir”.

• Pasi përfundojnë nxënësit lexojnë disa nga përshkrimet më të mira dhe përqëndrohen në diskutim.

*rrjeti i diskutimit( 5 minuta ).

• Mësueja/si udhëzon nxënësit për të diskutuar së bashku pyetjet në fund të mësimit, por si fillim ti diskutojnë ato duke punuar në dyshe për të nxjerrë përgjigjen sa më të saktë.

• Nxënësit shkëmbejnë pikëpamje dhe i shkruajnë ato në rrjetin e diskutimit.

Detyrë shtëpie: • Nga burime të ndryshme informacioni grumbullo informacion për shtetin e Epirit dhe

mbretërinë Dardane dhe shkruaj në fletoren e shtëpisë nga tre elementë specifik për secilin shtet

Konkluzioni i orës së mësimit dhe vlerësimi i nxënësve.



kaPiTuLLi iii: sHQiPëria NëN PeraNDoriNë biZaNTiNe

TemA 3: sHQiPëriA Në sHeKuJT e PArë Të mesJeTës

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruajë gjendjen e trojeve shqiptare si pjesë e Bizantit dhe vazhdimësinë e ndikimit

të pjesës perëndimore të perandorisë.2. të përcaktojë tipet e dyndjeve barbare dhe pasojat e tyre. 3. të argumentojë vazhdimësinë iliro-arbërore-shqiptare.

mjetet dhe materialet didaktike: Teksti i historisë, libër historik “Arkeologji”, “Iliria”, fletore shtëpie e klase, kompjuter, projektor, objekte të ndryshme dhe materiale shkrimore që dëshmojnë vazhdimësinë kulturore të popullit tonë brez pas brezi.

Fjalë kyçe: Njësi administrative, zhvillim, perandor, karakteri, dëshmi, kulturë, autoktonë, bashkësia, pronja, gilde.


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore

Veprimtaritë e nxënësve organizimi i nxënësve


Shpjegim.Përmbledhje e

strukturuarNxitja e diskutimit Punë me të

gjithë klasën


Mësimdhënia e ndërsjelltë

të nxënët bashkëpunues Punë në grupe


imagjinatë e drejtuar

të lexuarit ndërveprues /

Diskutimi i idevePunë me gjithë klasën

ZHViLLimi i mësimiT: Parashikimi: Shpjegim. Përmbledhje e strukturuar (10 minuta).• Përpara se të fillojë prezantimin e temës së re dhe objektivave të orës së mësimit, vendos

se cilat ide e koncepte duhet të kuptojnë nxënësit nga mësimi. • Paraqiten përpara nxënësve foto të ndryshme që tregojnë për vazhdimësinë e kulturës

iliro-arbërore-shqiptare dhe pjesë të shkurtëra materiali historik që tregon për vendosjen e trojeve ilire nën Perandorinë Bizantine dhe karakteristikat e organizimit feudal e pjesë të tjera që tregojnë sesi ndikuan dyndjet barbare në trojet ilire. Për secilin informacion foto mësueja/si bën nga një interpretim të shkurtër përpara nxënësve me qëllimin që ata të futen më në brendësi të temës së re të mësimit. Për këtë arsye nxënësit nxiten nga që të bëjnë komente rreth fjalëve kyçe.

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënia e ndërsjelltë ( 20 minuta ).• Nxënësit organizohen në grupe me nga katër nxënës dhe ju shpjegohet se me radhë

gjithësecili pre tyre do të bëhet mësues i grupit, do të lexojë çështjet me zë të lartë, do ti përmbledhin ato që janë thënë me dy ose tri fjali për secilën çështje dhe do të bëjnë pyetje rreth çështjeve të mësimit.

• Çështja e parë: Trojet shqiptare pjesë e Bizantit. Pyetja: ______________________________________________________?

• Çështja e dytë: Dyndjet sllave. Pyetja: ______________________________________________________?

• Çështja e tretë: Vazhdimësia iliro-arbërore-shqiptare. Pyetja: ______________________________________________________?

• Çështja e katërt: Marrëdhëniet feudale. Pyetja: ______________________________________________________?

• Mësuesja/si ju kërkon nxënësve pasi të kenë bërë përmbledhjen e mësimit, që me dëshirë të thonë përmbledhjen e strukturuar të tij, si dhe të thonë pyetjet që kanë krijuar.

Përforcimi: Imagjinatë e drejtuar ( 15 minuta ).• Ju kërkon nxënësve që të bëjnë një udhëtim imagjinar nëpër iliri duke vërejtur situatën e

saj në këndvështrime të ndryshme si nga ana ekonomike, kulturore, sociale, teritoriale dhe politike. Ndërkohë mësuesja/si përgatit materialin kompjuterik për ta paraqitur përpara nxënësve.

• Mësuesja/si paraqet në projektor minidokumentarin me fotoe të dhëna që dëshmojnë kulturën e komanit për vazhdimësinë iliro-shqiptare të mbështetur në burimet arkeologjike, elementë kulturor dhe shkenca gjuhësore dhe një panoramë të përgjithshme të Shqipërisë në shekujt e parë të mesjetës.

• Mësuesja/si udhëzon nxënësit të përdorin përveç imagjinatës së tyre dhe njohuritë e marra nga tema e re e mësimit së bashku me njohuritë pamore të pervetësuara nga materiali kompjuterik. Vetëm kështu nxënësit këshillohen se mund të realizojnë ndarjen e reflektimeve të tyre mbi atë çfarë imagjinuan dhe çfarë vunë re në imagjinatat e tyre. Diskutohen idetë kryesore.

Detyrë shtëpie: rubrikën pyetje dhe veprimtari në fund të mësimit në libër.

Konkluzioni i orës së mësimit dhe vlerësimi i nxënësve: shënim: nxënësit vlerësohen për përvetësimin e mësimit, të pyeturit, komunikimin mes tyre, shprehitë e tyre gjatë imagjinatës së drejtuar.



kaPiTuLLi iV: ePoka e gJergJ kasTrioTiT - skëNDërbeuT

TemA 1: LiDHJA sHQiPTAre e LeZHës DHe FiTOreT e PArA NëN uDHëHeQJeN e GJerGJ KAsTriOTiT – sKëNDërbeuT

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruaj gjendjen e Ballkanit në prag të pushtimit turk dhe qëndresën e bërë nga

popujt ballkanas e ai shqiptar.2. të evidentojë rrugën drejt mbajtjes së Lidhjes Shqiptare të Lezhës dhe vendimet e mara në të.3. Të përcaktojë fitoret e para të shqiptarëve nën udhëheqjen e Skëndërbeut dhe rrjedhojat

e tyre.

mjetet dhe materialet didaktike: tekst histori 9, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, format a4 të përgatitur nga mësuesja, fletore shtëpie, fletore klase.

Fjalë kyçe: Koalicione, bashkpunime, prona, sanzhak, shtrirja, Skenderbeu, Kuvendi i Lezhës, organizim ushtarak, beteja.


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e Nxënësve organizimi i nxënësve

Parashikimi (përgatitja për

të nxënë)Harta e konceptit Paraqitja grafike e

informacionit Punë në grupe


Diagrama piramidale Nxitja për të përsosur të shkruarit Punë në grupe

Përforcimi (konsolidimi i

të nxënit)rrjeti i Diskutimit Nxitja e diskutimit Punë në dyshe

ZHViLLimi i Orës së mësimiT: Parashikimi: Harta e konceptit ( 10 minuta ).• Nxënësit nihen me temën dhe objektivat e saj.• Ata udhëzohen të lexojnë mësimin në dyshe në heshtje. • Vizatohet në tabelë një elips horizontal në mes të tabelës ku shkruhet “LIDHJA SHQIPTARE

E LEZHËS”.• Nxënësit udhëzohen të diskutojnë me njëri-tjetrin se çfarë dinë për togfjalëshin e shkruar

në tabelë, për rreth tre a katër minuta mësuesja/si mbledh, organizon dhe shënon idetë e nxënësve në hartën e konceptit.

Shënim: për këtë veprimtari u zgjodh termi Lidhja Shqiptare e Lezhës por mund të zgjidhni dhe terma të tjerës.

• Nxënësit për dy-tre minuta punojnë duke bashkuar idetë e veta me ato të shokut të

bankës në dyshe në një material të shkurtër.• Disa nxënës nga dyshet lexojnë punën e bërë.

Ndërtimi i njohurive: Diagrama piramidale ( 25 minuta ). • Mësimi lexohet me rrallë dhe me zë, ndërkohë që nga pjesa tjetër e klasës dëgjohet me

vëmendje.• Mësuesja/si ju shpjegon nxënësve sesi do të punojnë për të krijuar “diagramën piramidale”

Për ta bërë punën sa më të lehtë dhe të kuptueshme nxënësve u shpërndahen diagramat piramidale me orientimet përkatëse dhe ju thotë se ata në grupe dyshe në fletë formati a4 të skicuar të plotësojnë diagramën piramidale në vendet bosh.

Një model i diagramës piramidale mund të jetë si më poshtë.

LiDHJa SHQiPtarE E LEZHËS

Si ishte situata në Ballkan e Shqipëri

në gjysmën e dytë të shekullit të XiV?

Cili qe roli o Skënderbeut në qëndresën antiosmane?

Pse ishte i nevojshëm thirrja e një kuvendi

mbarshqiptar?

Çfarë synohej të arrihej me besëlidhjen shqiptare?

Çfarë vendimesh u morën në LSHL?

Harta e konceptit

Sulmet e para osmane në Ballkan:

Konfliktet:Koalicionet:

Pushtimet:

Sanxhaku, Vilajeti:



• Nxënësit plotësojnë diagramën piramidale. • Mësuesja/si ju kërkon përfaqësuesve të grupeve të ndarë që në veprimtarinë e parë të

lexojnë plotësimet në diagramën e tyre dhe së bashku me mësues-nxënës shkëmbejnë mendimet midis tyre.

Përforcimi: Rrjeti i diskutimit ( 10 minuta ).• Nxënësve ju kërkohet të dskutojnë rreth pyetjes që shkruhet në tabelën e zezë.Pyetje

kicohet në formë skematike dhe ju kërkohet nxënësve që për dy-tre minuta të shkruajnë në fletore përgjigjet e tyre.

Si ishte qëndresa ballkanase e ajo shqiptare kundra pushtimit osman?

28 nëntor 1443:

Qershor 1444-vjesht 1444: Vitet 1445-1447:

2 mars 1444: Vendimet: organizimi i ushtrisë:

Qëndresa ballkanike:Qëndresa e popullit

shqiptar nën udhëheqjen e Skënderbeut:

• Nxënësit punojnë në qetësi. • Disa grupeve ju kërkohet të thonë shkurtimisht argumentimin e tyre dhe nxjerjen e

përfundimit.

Detyrë shtëpie: Pyetjet e rubrikës “pyetje dhe verimtari”.

Konkluzioni i orës së mësimit dhe vlerësimi i nxënësve

Përfundimi



kaPiTuLLi V: sHQiPëria NëN PusHTimiN e PeraNDorisë osmaNe (sHek. XVi – XiX)

TemA 3: PAsHALLëKu i sHKODrës DHe i JANiNës. rëNDësiA e Tyre

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. Të përkufizojë kuptimin e termit pashallëk.2. të përcaktojë territoret ku shtriheshin Pashallëku i Shkodrës dhe ai i Janinës.3. të argumentojë dallimin mes dy pashallëqeve shqiptare.

mjetet dhe materialet didaktike: Tekst i historisë nëntë, fletë formati A4, lapsa me ngjyra, stilolaps, fletore,materiale të sjellura nga nxënësit rreth pashallëkut të Shkodrës dhe atij të Janinës, tabelë e zezë, shkumësa me gjyra të ndryshme.

Fjalë kyçe:Familje të mëdha, ali Pasha, Bushatllijtë, pashallëk, masa, qeverisje autonome, konfederatë, sundimi, marrëdhëniet, shtet kombëtar.


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e nxënësve organizimi

i nxënësveParashikimi

(përgatitja për të nxënë)

Parashikimi me terma paraprakë / Harta semantike

Nxitja e diskutimit Punë me të gjithë klasën


Veprimtaria i lexim i drejtuar (VLD)

Veprimtari leximi / të menduarit kritik

Punë me të gjithë klasën


të nxënit)

Punë praktike. Shkrim i shpejtë

organizimi i informacionit nga nxënësit. Shkrimi i

strukturuar i informacionit.Punë në dyshe

ZHViLLimi i Orës së mësimiT: Parashikimi: Parashikimi nga termat paraprakë / Harta e konceptit ( 10 minuta ). • Nxënësit nihen me temën e orës së mësimit dhe me objektivat që ju duhet të arrijnë për

ta përvetësuar atë.

• Në tabelë shkruhet termi “PASHALLËK”, dhe për të nxitur diskutimin në klasë nxënësve ju drejtohen pyetje rreth termit.

• Mësuesja/si bën pyetje nxënësve dhe plotësohet tabela pyetje-përgjigje. Nxënësit e plotësojnë termin me përgjigjet e pyetjeve në fletoren e klasës. Në ndihmë për plotësimin sa më të saktë të tij ata ndihmohen nga të dhënat e informacioneve që kanë marrë nga

interneti që më përpara nga kërkesa e detyrës që ju ishte dhënë orën e kaluar të mësimit, dhe mësuesja/si në tabelën e zezë në formën e një harte semantike.

Çfarë kupton me këtë term?

Çfarë din për familjen e bushatllinjëve?

Si mendon cila ishte rëndësia e pashallëqeve

në Shqipëri?

Çfarë din për Ali Pashë Tepelenën?PASHALLËK

Ndërtimi i njohurive: Veprimtaria e leximit të drejtuar ( VLD ), ( 25 minuta ).• Mësuesja/si kërkon vëmendjen e të gjithë nxënësve. Ajo/ai u shpjegon mënyrën sesi do ta

lexojnë mësimin, i cili do të lexohet me pjesë të ndara siç janë vendosur në tekst. Pas çdo ndalese nxënësit do ti përgjigjen pyetjeve që ka përgatitur mësuesja/si rreth pjesës që ata lexuan.

• Hapet libri në mësimin 5.3. ◊ Ndalesa e parë. ” Zhvillimi ekonomik dhe . . . dhe ai i Janinës ”. Pyetjet që ju drejtohen nxënësve: • Çfarë solli zhvillimi ekonomik dhe fuqizimi politik i familjeve të mëdha feudale ? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Trego emërat e pashallëqeve më të mëdha? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________



◊ Ndalesa e dytë. “ Ky pashallëk u krijua nga familja e bushatllinjëve . . . kalanë e rozafës në Shkodër ”.

• Çfarë vendimi mori sulltani në vitin 1757? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Rendit masat e ndërmara nga Mehmet Bushatlliu? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Çfarë shënon vendimi i vitit 1771? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Pse u mblodh Konfederata Ilire dhe pse u kundërshtua nga Sulltani? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Trego ngjarjet e ndodhura në vitet: 1796, 1809 dhe 1831 ? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e tretë. “ Me krijimin e Pashallëkut të Janinës . . . bashëpunëtorë të afërt mandje dhe djemt e vet ”.

• Shpjego synimet e Ali Pashë Tepelenës? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Rendit masat e mara nga Ali pasha për forcimin e pushtetit të tij në politikën e brendshme?

______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Çfarë politike ndoqi ai me Fuqitë e Mëdha të kohës dhe me Portën e Lartë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e katërt. “ Karamahmut pasha dhe ali Pashë tepelena . . . pashallëqet shqiptare ”. • Përshkruaj karakteristikat kryesore qeverisëse të Karamahmut pashës dhe të Ali Pashë

tepelenës në drejtimin e pashallëqeve? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Trego shkakut që pengoi për shkëputjen nga Porta e Lartë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Përkufizo rëndësinë e pashallëqeve shqiptare ? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Cilat qenë rrjedhojat e rënies së pashallëqeve shqiptare? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

Përforcimi: Punë praktike. Shkrim i shpejtë. ( 10 minuta ).• Mësuesja/si orienton nxënësit se do të punojnë në dyshe me shokun a shoqen e bankës

në fletoren e klasës pyetjet e rubrikës “Pyetje dhe Veprimtari”.• Lexohen disa nga punimet e nxënësve.

Detyrë shtëpie: Nga interneti merni informacion rreth temës “riLiNDJa KoMBËtarE SHQiPtarE”dhe grupojeni atë sipas kërkesave: * Kuptimi, * Përmbajtja, *Koha.



kaPiTuLLi Vi: riLiNDJa kombëTare sHQiPTare (ViTeT 30 Deri 1908)

TemA 2: riLiNDJA KOmbëTAre sHQiPTAre

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë : 1. Të përcaktojë etapat e Rilindjes Kombëtare dhe elementët specifik të secilës. 2. Të përkufizojë termin”Rilindje Kombëtare Shqiptare”.3. Të identifikojnë figurat e shquara të rilindjes dhe kontributin e secilës perj tyre.

mjetet dhe materialet didaktike: Tekst i historisë, fletore shtëpie e klase, tabelë e zezë , shkumë sa me ngjyra, album fotografik me foto të rilindësve i prezantuar me nga një përshkrim të shkurtër për jetën dhe veprimtarinë e tyre, kompjuter, projektor, skeda të përgatitura që do të përdoren në fazën e dytë të mësimit.

Fjalë kyçe: rilindje Kombëtare, program, arritje, faktor, abetare, tradita, modernizim, gramatika,bashkëpunim.


Fazat e strukturës Strategjitë më simore




Shpjegim. Parashikim nga termat. Nxitja e diskutimit Punë në dyshe

Ndë rtimi i njohurive (përpunimi i përmbajtjes) Lexim dhe pyetje të nxënët

bashkëpunues Punë në dyshe


Harta e konceptit/pë rkufizim Zhvillim i fjalorit Punë në dyshe

ZHViLLimi i mësimiT:

Parashikimi: * Shpjegim. *Parashikimi nga termat. ( 15 minuta ).• Nxënësit nihen me temën e re dhe udhëzohen të dëgjojnë me vëmendje dokumentarin

me temën: “Figurat Kryesore të rilindjes Kombëtare Shqiptare” që do tju paraqitet në projektor.

• Mësuesja/si zgjedh disa terma kyçe nga teksti që përfaqësojnë fjalët kyçe dhe i shkruan ato në dërrasë të zezë e më pas u thotë nxënësve që këto terma do ti ndeshin gjatë leximit të tekstit.

Fjalë kyçe: o rilindje o Mendim politik o Program o rilindës o Bashkëpunim • Dyshet përpiqen të përfytyrojnë një shpjegim bindës që përfshin termat e shkruar në

tabelën e zezë. Nxënësit punojnë për pesë minuta në dyshe dhe më pas disa nga dyshet tregojnë para klasës shpjegimin që ata/ato përfytyruan.

• Pasi dëgjohen disa nga dyshet nxënësit dëgjojnë atë çfarë thotë mësueja/si rreth fjalë ve kyçe dhe bëjnë krahasimin me shpjegimin që kanë dhënë vetë.

Ndërtimi i njohurive: Lexim dhe pyetje ( 25 minuta ).

• Udhëzohen nxënësit për të lexuar mësimin me pjesë, në çdo pjesë do të kenë role të ndryshme dhe do të punojnë në grupe dyshe. teksti duhet të lexohet me kujdes nga ata. Në çdo grup dyshesh njëri nxënës lexon një pjesë të mësimit dhe tjetëri e dëgjon me vëmendje shokun, të dy së bashku vendosin fjalët kyçe të pjesës së lexuar dhe i shkruajnë ato anash tekstit. Nxënësi numer dy bën pyetje duke përdour termat e zgjedhura të shkruara në skeda.

• Nëse nxënësi numër dy pajtohet me përgjigjen e dhënë nga nxënësi numër një për pyetjen, atëherë vendosin dhe e shkruajnë atë prapa skedës ku është shkruar pyetja.

• Fjalë kyçe të nxjerra nga nxënësit mund të jenë: Synonte, ide, etapë, përmbajtje, arritje, traditë, abetare, bashkëpunim, Naum Veqilharxhi, Jeronim Derada, Zef Jubani, Kostandin Kristoforidhi, Elena Gjika (termat mund të jenë më pak ose edhe të tjerë , kjo varet në varë të grupit e të asaj çka kanë kuptuar nxënësit si fjalë më të rëndësishme).

• Për secilën fjalë kyçe të nxjerrë grupi do të drejtojë pyetje dhe do të japë përgjigje.

• Mësuesja/si udhëzon nxënësit të shkëmbejnë rolet, në këtë rast të lexojë nxënësi numër dy, të vendosin së bashku termat e pjesës me nxënësin numër një i cili duhet ti drejtojë pyetje nxënësit numër dy i cili dhe përgjigjet me zë të lartë. Nëse të dy nxënësit janë në një mendim, atë herë shkruajnë përgjigjen në pjesën e pasme të skedës. Mësueja/si ndjek nxënësit gjatë punës së tyre duke i sygjeruar e korigjuar ata.

Përforcimi: Harta e konceptit: (10 minuta).

• Nxënësit orientohen drejt një përforcimi e reflektimi më të thellë mbi njohuritë që ata morën për Konceptin Rilindje Kombëtare etapat dhe figurat e saj. Ata udhëzohen që të grupuar në dyshe do të krijojnë hartën e konceptit.

• Mësuesja/si skicon në tabelën e zezë një hartë koncepti me pyetje dhe nxënësit udhëzohen të bëjnë të njëjtën gjë në fletoret e klasës duke ju kthyer pyetjeve përgjigje.



• Nxënësit në dyshe punojnë për të plotësuar hartën e konceptit në fletore me përkufizime të shkurtëra. Pasi kanë punuar për një kohë të caktuar, dyshet demostrojnë para klasës hartën e tyre të konceptit që kanë plotësuar.

Detyrë shtëpie: rubrikën pyetje dhe veprimtari në fund të mësimit

Vleresimi i nxënësve dhe konkluzioni i orës së mësimit: Nxënësit vlerësohen për kontributin që dhanë në punën në dyshe, si dhe llojet e pyetjeve që nxënësit krijuan. Gjatë vlerësimit merret parasysh dhe sesi nxënësit nxjerrin fjalët kyçe, si i përdorin ato, si diskutojnë e si e nxjerrin e seleksionojnë informacionin për të ndërtuar hartën e konceptit.

Çfarë përmbante programi i rilindjes?

Cilët janë rilindësit më të shquar e cili ishte

kontributi i tyre?

Çfarë kupton me “rilindjen Kombëtare”

Cilat janë etapat e rilindjes dhe karakteristikat e secilës?

rilindja Kombëtare

kaPiTuLLi Vii: rriTJa e LëViZJes kombëTare DHe sHPaLLJa e PaVarësisë së sHQiPërisë 1908 – 1912

TemA 3: sHPALLJA e PAVArësisë së sHQiPërisë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruajë synimet që kishin shtetet ballkanike në lidhje me Shqipërinë.2. të përcaktojë detyrat që dolën përpara shqiptarëve në Luftë Ballkanike. 3. të argumentojë nevojën e shpalljes së pavarësisë dhe rëndësinë e saj historike.

mjetet dhe materialet didaktike: tabelë e zezë,tekst i historisë nëntë, shkumësa me ngjyra, format a4 të përgatitur nga mësuesja/si, fletore shtëpie, fletore klase materiale e foto të sjellura nga nxënësit.

Fjalë kyçe: Lufta Ballkanike, copëtim, ismail Qemali, Kuvendi i Vlorës, Shpallja e Pavarësisë.


Fazat e strukturës strategjitë mësimore

Veprimtaritë e Nxënësve

Organizimi i nxënësve


të nxënë)Harta e konceptit Paraqitja grafike e

informacionit Punë në grupe

Ndërtimi i njohurive

(përpunimi i përmbajtjes)

Diagrama piramidale Nxitja për të përsosur të shkruarit Punë në grupe


të nxënit)Ditari i të nxënit Ndërtimi i njohurive

studimore Punë në dyshe

ZHViLLimi i mësimiT: shënim: Koha në dispozicion për realizimin e secilës etapë mësimi është lënë në varësi të ecurisë së tyre por duke respektuar shtrirjen e tyre brenda 45 minutave të orës së mësimit.

Parashikimi: Harta e konceptit • Nxënësi nihen me objektivat që duhet të arrijnë në këtë orë mësimi dhe ju kërkohet të

nxjerrin përpara materialet e gjetura në lidhje me temën e mësimit. • Në tabelë paraqitet nga mësuesja/si një hartë koncepti e organizuar me pyetje të cilave

nxënësve ju kërkohet të japin përgjigje për to duke ditur se nxënësit kan grumbulluar informacion për temën dhe e zotërojnë disi atë.

• Nxënësve ju drejtohen pyetjet:



sHPALLJA e PAVArësisë

Çfarë kupton me pavarësi? Kur u shpall pavarësia e Shqipërisë?

Kush qenë figurat e shquara historike që dhanë një kontribut të rëndësishëm në shpalljen e pavarësisë?

Cila qe rëndësia e shpalljes së pavarësisë?

* * * * • Përgjigjet e dhëna nga nxënësit për secilën pyetje me rrallë mblidhen, strukturohen e

organizohen nga mësuesj/si dhe shënohen në “Hartën e Konceptit ” .

Ndërtimi i njohurive: Diagrama piramidale • Nxënësit vendosen të lexojnë me rrallë dhe me zë mësimin, ndërkohë që pjesa tjetër e

klasës dëgjon me vëmendje. • Nxënësit udhëzohen sesi do të punojnë për të krijuar “Diagramën Piramidale” dhe për

lehtësimin e punës së tyre ju shpërndanë atë me orientimet e nevojshme për realizimin e saj. • Nxënësit punojnë për plotësimin e “Diagramës Piramidale”.• Një model i “Diagramës Piramidale” mund të jetë si më poshtë.

DiAGrAmA PirAmiDALe

• Nxënësit plotësojnë diagramën piramidale.• Disa përfaqësues grupesh lexojnë plotësimet e bëra ndërkohë shkëmbehen dhe mendime e sygjerime për saktësimin sa më saktë e preqiz të saj.

Përforcimi: Ditari i të nxënit • Nxënësve ju kërkohet të ndërtojnë në fletore ditarin dypjesësh, ku në anën e majtë të

tij të shënojnë fragmentet që ju kanë bërë më shumë përshtypje dhe në anën e djathtë komentet rreth tyre.

LUFTA E PARË BALLKANIKE DETYRAT E DALURA PËRPARA PatriotËVE SHQiPtarË

SHKAKU

ISMAIL QEMALI, LUIGJ GURAKUQI ETJ.

KUVENDI I VLORËS

KoHa

DELEGatËt

VENDiMEt

rËNDËSia

Ditari i të Nxënit CitiMi KoMENti

***

***

• Nxënësit punojnë në grupe dyshe për plotësimin e ditarit. • Lexohen disa nga ditarët e bërë nga puna në çift e nxënësve.

Detyrë shtëpie: Pyetjet e rubrikës. “Pyetje dhe Veprimtari”. Vlerësimi: i nxënësve bëhet gjatë tërë zhvillimit të proçesit të orës së mësimit me stimuj vlerësues për motivimin e nxënësve në arritjen e objektivave të orës së mësimit dhe në fund bëhet vlerësimi me notë për nxënësit që u përgjigjën më mirë e qenë më aktivët në dhënien e përgjigjeve në realizimin e veprimtarive.

Konkluzioni i orës së mësimit



kaPiTuLLi Viii: sHQiPëria DHe ViseT e TJera sHQiPTare JasHTë kuFiJVe Në ViTeT 1912-1924

TemA 5: sHQiPëriA GJATë reGJimiT Të ViDiT

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruaj situatën politike në Shqipëri para ardhjes së princit Vid.2. të argumentojë përmbajtjen e Statutit organik.3. të analizojë veprimtarinë e Vidit në krye të shtetit Shqiptar.

mjetet dhe materialet didaktike: Tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, fletore shtëpie e klase, teksti i historisë, foto të ndryshme të kohës së qeverisjes së Vidit në Shqipëri, etj.

Fjalë kyçe: Dorëheqja, Princ Vidi, Statuti organik, kryengritje, pritja, qeveria, vështirësi, Protokolli i Korfuzit.



Veprimtaritë e nxënë sve



të nxënë)

Di (organizues grafik) Diskutim i ideve Punë në dyshe, punë

me të gjithë klasën


Dua të di (Pyet sërish)

të lexuarit ndërveprues Punë në grupe


të nxënit)

Mësova më shumë (Punë praktike. Vija e vlerës)

Ndërtimi i shprehive studimore

Punë me të gjithë klasën. Punë në grupe


Parashikimi: Di (10 minuta)

• Nxënësit nihen me temën e re dhe me objektivat e saj. Ata udhëzohen që ndërkohë që mësuesja/si ndërton në tabelë organizuesin grafik prej tri kolonash të mendojnë se çfarë dinë për temën e re.

• Nxënësit thonë ato çfarë dinë dhe mësuesja/si i shkruan mendimet në mënyrë të organizuar në kolonën e parë “Di”.

• Nxënësve ju kërkohet të thonë pyetjet që kanë për temën. Ato shkruhen të strukturuara dhe të plotësuara nga mësuesja/si në kolonën e dytë “DUA TË DI”.

• Nxënësit udhëzohen të lexojnë tekstin dhe të jenë të përqëndruar në atë çka do të lexojnë e të gjejnë përgjigjet e pyetjeve të kolonës së dytë si dhe ndonjë ide që nuk e kishin parashikuar.

• Nxënësve ju kërkohet të thonë materialin e mësuar nga teksti. Në fillim ata thonë përgjigjet e pyetjeve dhe pastaj për ndonjë ide të rëndësishme që kanë zbuluar. të gjitha përgjigjet e nxënësv në mënyrë të përmbledhur shkruhen nga mësuesja/si në kolonën e tretë “MËSoVa”.

Organizuesi grafik:

SHQiPËria GJatË rEGJiMit tË ViDit

Di Dua të di Mësova më shumë

Ndërtimi i njohurive: Dua të di ( Pyet sërish ), ( 20 minuta ).

• Nxënësit organizohen në grupe dyshe dhe ju caktohen pjesët që duhet të lexojnë. Pjesa 1: “Në nëntor të vitit 1913 . . . qeveria e përkohshme nën drejtimin e Jorgo Zografos”. Pjesa 2: “Më 7 mars të vitit 1914 . . . Esat Pashë Toptani me grupin e tij filloj të pozicionohet kundër princ Vidit”. Pjesa 3: “Sapo erdhi në Shqipëri Vidi . . . shkaktoi zemërata e protesta popullore”. Pjesai 4: “Kundërshtarët e qeverisë së Vidit . . . në qershor të vitit 1915 të hynin në afërsi të Durrësit”. • Nxënësit udhëzohen që njëri të lexojë me zë paragrafin e parë dhe tjetëri të bëjë pyetje

për tekstin dhe i pari duhet të përgjigjet. ata duhet të bien dakort për përgjigjen më të saktë për pyetjen e bërë.

• Nxënësit udhëzohen të shkëmbejnë rolet, pra nxënësi që bëri pyetjen lexën me zë të lartë paragrafin tjetër. Nxënësi tjetër bën pyetje.

Përforcimi: Mësova më shumë (Punë praktike, Vija e vlerës )

*Punë praktike: ( 5 minuta)• Nxënësit udhëzohen të zhvillojnë rubrikën pyetje dhe veprimtari dhe diskutojnë përgjigjet

e dhëna.

*Vija e vlerës: ( 10 minuta)• Nxënësit pyeten: Mbaj qëndrim argumentues bindës për çështjen. Kush ndikoi më fuqishëm

në largimin e Princ Vidit nga Shqipëria: a. Faktori i brendshëm kundërshtar apo b. Faktori



i jashtëm? ata udhëzohen që të mendojnë për pyetjen dhe ta shkruajnë mendimin e vet argumentues në fletoren e klasës.

• Mësuesja/si vendoset në një kënd të klasës dhe në këndin tjetër të klasës vendos një nxënës. Mësuesja/si dhe nxënësja/si të vendosur në këndet e klasës kanë dy pohime të kundërta me njëra-tjetrën në lidhje me pyetjen.

• Nxënësit udhëzohen që të zënë vend përgjatë një vije imagjinare midis dy qëndrimeve të skajshme, në varësi të faktit se me cilin qëndrim pajtohen më shumë.

• Mësuesja/si ju thotë nxënësve të diskutojnë me shokët mendimin e tyre për tu siguruar që është me shokët që kanë mendime të ngjashme përndryshe duhet të lëvizë për tu bashkuar me një grup tjetër. Nxënësit diskutojnë mendimet e tyre dhe kështu krijojnë grupe të konsoliduara me mendime të njëjta.

• Mësuesja/si kërkon nga një nxënës për grup të paraqesë mendimin e grupit që përfaqëson. Nxënësit janë të lirë të ndërrojnë vend pasi dëgjojnë qëndrimin e grupeve.


kaPiTuLLi iX: sHQiPëria gJaTë regJimiT Të aHmeT ZoguT

TemA 2: mbreTëriA sHQiPTAre 1928 – 1939

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të rëndisë arsyet e ndryshimit të formës së regjimit nga republika në monarki dhe hapat

që u ndërmorën për këtë ndryshim.2. të përcaktojë masat kryesore të ndërmara për modernizimin dhe zhvillimin ekonomik të

vendit.3. të analizojë marrëdhëniet italo-shqiptare.

mjetet dhe materialet didaktike: Fletore klase, fletë formati A4, tekst i historisë 9, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, materiale të sjellura nga nxënësit, etj.

Fjalë kyçe: rrethana, kodet, pasoja, masa, arritje, ndikimi, kundërshtia.






të nxënët)Di

Nxitja e diskutimit. organizimi i

informacionit mësimor Punë në grupe


Dua të di (Harta e konceptit)

Paraqitja grafike e informacionit Punë në grupe


të nxënit)

Mësova më shumë (Diagrama

Piramidale)

Nxitja për të përsosur të shkruarit Punë në grupe

ZHViLLimi i mësimiT: shënim: Koha në dispozicion për secilën fazë të mësimit lihet në varësi të ecurisë së orës së mësimit, gjatë zhvillimit të saj duke pasur parasysh dhe nivelin e klasave i cili nuk është gjithmonë i njëjtë.

Parashikimi: Di

• Ndahet klasa në grupe me nga 4 nxënës në grup. • Prezantohet tema e mësimit të ri dhe objektivat e saj. • Mësuesja/si ndërton në tabelën e zezë skicën prej tre kolonash dhe ju kërkon nxënësve që

edhe ata të bëjnë të njëjtën gjë në fletoret e tyre.



D-D-M Shpallja e Shqipërisë “Monarki Demokratike Parlamentare dhe

trashëgimtare”. Drejt modernizimit shtetëror. Ekonomia shqiptare.

Marrëdhëniet me italinë. Di Dua të di Mësova

Pse Mbreti Zog nuk ishte i kënaqur me formën republikane qeverisëse?

Cilat qenë veprimet e bëra që realizuan shpalljen e monarkisë?

Kur u formua qeveria e parë e mbretërisë?

Cilat qenë organet drejtuese shtetërore, drejtuesit dhe funksionet e tyre?

Cilët qenë kodet e miratuara dhe çfarë u arrit me miratimin e tyre?

Si ndikoi kriza ekonomike botërore në vend?

Çfarë masash ndërmori qeveria e Zogut për kapërcimin e krizës?

Cilat qenë arritjet ekonomike të qeverisë së Zogut në vitet 1935-1939?

Pse mreti Zog lidhi marrëdhënie të ngushta me italinë?

Cilat ishin anët pozitive dhe ato negative të marrëdhënieve italo-shqiptare?

• Ju kërkohet nxënësve të plotësojnë kolonën e parë Di. • Pas plotësimit të kolonës së parë nxënësit udhëzohen që në grupet e formuara të lexojnë

tekstin dhe gjatë leximit duhet të kategorizojnë njohuritë, të cilat katgorizohen në një listë që titullohet: “Kategoritë e informacionit” dhe i shkruan ato në kolonën e dytë Dua të di.

• Ju kërkohet nxënësve që ta lexojnë e ta përmbledhin tekstin duke ju përgjigjur pyetjeve?• Sapo grupet mbarojnë ju drejtohet pyetja. Cfarë kemi mësuar? Më në detaje nxënësit

pyeten për secilën kategori dhe ku përfshihet ky informacion dhe kështu plotësohet kolona e tretë.

Ndërtimi i njohurive: Dua të di ( harta e konceptit )• Mësuesja/si udhëzon nxënësit se do të ndërtojnë një hartë koncepti ku do të bashkojnë të

gjitha kategoritë e informacionit të përfshira në kategoritë përkatëse. • Nxënësit udhëzohen që për të ndërtuar një hartë sa më të saktë duhet të përdorin

informacionin e marrë nga teksti gjatë orës së mësimit dhe njohuritë e tyre fillestare. • Një model harte koncepti mund të jetë.

Mbretëria Shqiptare 1928 – 1939

*Në formën e qeverisjes republikane Zogu ndjehej i pasigurt.* Monarkia atij do ti siguronte pushtetin dhe rretheve konservatore stabilitet politik.

*5 shtator 1928 u formua qeveria e parë e mbretërisë.*Koço Kota, kryeministër.*Mehdi Frashëri kryetar i Këshillit të Shtetit.

*Gjatë viteve 1929-1935 vendi kaloi përmes një krize ekonomike e cila nëvitin 1934 arriti kulmin.

*Marrëdhënie të ngushta me italinë gjatë tërë kohës qeverisëse nga Zogu.*Vendosja e ndikimit politik dhe ushtarak në Shqipëri qenë qëllimi i italisë.

*thirrja e asambles Kushtetuese, që shpalli Shqipërin Monarki dhe ahmet Zogun mbret të Shqipëris.

*Kodi Penal, 1928.*Kodi Civil, 1929.*Kodi tregtar, 1932.

*Masat e ndërmara për kapërcimin e krizës: ulja e taksave doganore, reforma agrare, nënshkrimi i marrëveshjes së dytë me italinë, shkurtimi i shpenzimeve të oborrit mbretëror në 50%.

*refuzimi për ripërtërirjen e Paktit të Parë të tiranës shkaktoi acarimin e marrëdhënieve italo-shqiptare.*Huaja e vitit 1931 shoqërohej me kushte politike që preknin sovranitetin e vendit.

*Miratimi i statutit themeltar sanksionoi regjimin qeverisës”Mbretëri Demokratike Parlamentare dhe trashëgimtare”.

*Miratimi i kodeve qe arritje e madhe për kohën sepse u sanksionuan liritë dhe të drejtat e shtetasve, barazia mes burrit e gruas etj. *Ndarja e pushteteve në to qe formale sepse ato kontrolloheshin nga Mreti Zog.

*Ekonomia u zhvillua ndjeshëm gjatë viteve 1935 – 1939.*U kalua pragu i prapambetjes.*reforma agrare nuk gjeti zbatim.

*Në vitin 1934 u arrit kulmi i krizës.*U rivendosën marrëdhëniet në vitet 1935 – 1936.* ato përmirësuan gjendjen ekonomike dhe vendosën varësinë e Shqipërisë ndaj italisë.

Përforcimi: Mësova më shumë ( Diagrama piramidale ). • Mësuesja/si ju jep nxënësve pyetjen. Rëndit karakteristikat kryesore qeverisëse të Ahmet

Zogut gjatë viteve 1928-1939? • Nxënësit në fletore paraqesin në formën e një diagrame piramidale të gjitha masat e

ndërmara nga Mbreti Zogu i, dhe qeveria e tij në fushën e organizimit shtetëror, në ekonomi dhe në politikën e jashtme.

• Nxënësit lexojnë punën e bërë.

Detyrë shtëpie: rubrikën pyetje dhe veprimtari në fund të mësimit.




kaPiTuLLi X: gJeNDJa e sHQiPTarëVe eTNikë Në JugosLLaVi DHE GREQI 1925 – 1940

TemA: sHPrONësimi DHe sHPërNGuLJA me DHuNë e sHQiPTArëVe Në JuGOsLLAVi

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. Të identifikojë format e dhunës të ushtruara mbi popullin kosovar.2. të përshkruaj masat e ndërmara nga shteti jugosllav për realizimin e arritjes së qëllimit të tij. 3. të argumentojë qëndresën e popullsisë shqiptare që jetonte në viset shqiptare të ndodhura

në shtetin jugosllav.

mjetet dhe materialet didaktike: Tekst i historisë, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, fletore klase, etj.

Fjalë kyçe: Ligje, pasoja, turqi, qëllimi, çeta, protesta.


Fazat e strukturës Strategjite mësimore



Parashikimi (përgatitja për të nxënë) Stuhia e mendimeve Nxitja e diskutimit Punë me të

gjithë klasënNdërtimi i njohurive

(përpunimi i përmbajtjes) Lexim i drejtuar Ndërtimi i shprehive studimore Punë në dyshe


*Shkrim i shpejtë *rrjet i diskutimit

Nxitja për të përsosur të shkruarin.

Diskutim idesh

Punë në dyshe


Parashikimi: Stuhia e mendimeve ( 10 minuta ).• Nxënësit nihen me temën e re dhe objektivat që ata duhet të arrijnë në fund të orës së

mësimit.

• Në tabelën e zezë shkruhet togfjalëshi: “ shpërngulje e kolonizim” dhe ju kërkohet nxënësve të thonë çdo gjë që ata dinë për këtë togfjalsh.

• Për të nxitur më shumë nxënësit nga mësuesja/si ju drejtohen pyetjet:

Ndërtimi i njohurive: Lexim i drejtuar ( 25 minuta ).• Mësuesi/ja ju kërkon nxënësve të jenë të vëmendshëm, ju shpjegon mënyrën sesi do ta

lexojnë mësimin.

• Hapet libri në mësimin 10.1

◊ Ndalesa e parë. “Një nga format kryesore për të arritur shpërnguljen . . . për të siguruar bukën e gojës të shpërnguleshin në qytet”.

• Mësuesja/si pyet nxënësit: • Pse duhej që shqiptarët të shpronësoheshin nga prona e tyre?

• Nxënësit përgjigjen: ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Pse u hartua legjislacioni Agro-Kolonizues? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Si u aplikua ai mbi shqiptarët? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Cilat qenë rrjedhojat e shpronësimit? ______________________________________________________________

Pse shteti jugosllav ndërmori masa për shpronësimin e

popullsisë kosovare?

Çfarë kuptoni mekolonizim?

Shpërngulje dhe kolonizim

Çfarë sunohej me proçesin shpërngulës të popullsisë vendase?

Si e kundërshtuan shqiptarët shpronësimin

dhe shpërnguljen?



______________________________________________________________

• Cilat qenë drejtimet e shpërnguljes së shqiptarëve dhe çfarë rrjedhojash sollën? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

◊ Ndalesa e dytë. “Qëllimi i vetëm i të gjithë shqiptarëve . . . i bënin thirrje popullit të mos shpërngulej nga trojet etnike”.

• Çfarë synonin të arrinin shqiptarët me qëndresën e tyre anti jugosllave? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Pse qëndresa shqiptare u nda në dy etapa dhe cilat janë periudhat kohore të secilës etapë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Përshkruaj karakteristikat kryesore të etapës së parë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

• Rendit tiparet specifike të etapës së dytë? ______________________________________________________________ ______________________________________________________________

Përforcimi: *Rrjeti i diskutimit ( 5 minuta ).• Nxënësit udhëzohent për të diskutuar së bashku pyetjet në fund të mësimit “punë

në grup” dhe ju ndan nxënësve nga një pyetje për secilën dyshe banke dhe si fillim ta diskutojnë pyetjen me shogun e bankës për të nxjerrë përgjigjen sa më të saktë.

• Nxënësit shkëmbejnë pikëpamje dhe i shkruajnë ato në rrjetin e diskutimit.

*Shkrim i shpejtë ( 5 minuta ). • Mësuesja/si bashkon në grupe 4 ose 6 nxënësit që kishin pyetje të njëjtë dhe i orienton

ata që përshkrimin e berë në punë dyshe do ta përmbledhin në një punë që do të bëjnë në grupin e formuar. ata punojnë për rreth 3-4 minuta.

• Pas përfundimit lexohen disa nga përshkrimet më të mira

Detyrë shtëpie: Merni informacion nga interneti për temën: “SHPRONËSIMI DHE SHPËRNGULJA ME DHUNË E SHQIPTARËVE, ÇAMËVE NË GREQI NË VITET 1924 – 1940”. Informacionin e gjetur grupojeni në tri rubrika: 1. Shkaqet, 2. Forma e përdorur, 3, rrjedhojat.

Konkluzioni i orës së mësimit dhe vlerësimi i nxënësve.

kaPiTuLLi Xi: PusHTimi NaZiFasHisT DHe LuFTa e PoPuLLiT sHQiPTar kuNDër TiJ

TemA: OrGANiZimi DHe VePrimeT LuFTArAKe KuNDër PusHTuesVe FAsHisT iTALiAN

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të përshkruaj qëndresën që populli shqiptar i bëri pushtuesit fashist.2. të analizojë programin e Partisë Komuniste Shqiptare.3. të evidentojë qëllimin dhe vendimet e Konferencës së Pezës.

mjetet dhe materialet didaktike: Fletore, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, kompjuter, projektor, format a4, tekst historie 9.

Fjalë kyçe: Protesta, çeta, program, parti, masa, bashkim, këshilla.


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e nxënësve


Parashikimi (përgatitja për të nxënë) tabela e pyetjeve Nxitja e diskutimit Punë me të

gjithë klasën Ndërtimi i njohurive

(përpunimi i përmbajtjes) Diagrama piramidale të lexuarit ndërveprues Punë në grupe

Përforcimi (konsolidimi i të nxënit) Shkrim i shpejtë

Shkrim përmbledhës në fletore.

Diskutimi i ideve



Parashikimi: Tabela e pyetjeve ( 10 minuta ).• Mësuesja/si i njeh nxënësit me temën e re dhe me objektivat e kësaj saj.

• Nxënësit udhëzohen që gjatë kohës që mësuesja/si do të paraqesë përpara tyre në projektor një material historik rreth veprimeve luftarake kundër pushtuesit fashist dhe veprimtarive të brendëshme të ndodhra në këtë kohë. Ata do të shkruajnë në fletë pyetjet që ju vijnë ndërmend kur shikojnë materialin.

• Pas shikimit të materialit të përgatitur në kompjuter nga mësuesja/si nxënësit thonë pyetjet e tyre dhe mësuesja/si i liston ato në tabelën e zezë. Nxënësit diskutojnë pyetjet dhe nxjerrin përfundime.



Ndërtimi i njohurive: Diagrama piramidale ( 25 minuta ). • Nxënësit ndahen në grupe, ju drejtohen pyetjet dhe ju thuhet të përqëndrohen në to gjatë

leximit të temës së re. Pyetjet:

* Cilat ishin format e qëndresës antifashiste të popullit shqiptar?* Cili ishte programi i PKSH?* Çfarë vendimesh u morën në Konferencën e Pezës?

• Nxënësit në grupe lexojnë mësimin e ri dhe shkruajnë karakteristikat kryesore që i përgjigjen pyetjeve. Në të njëjtën kohë mësuesja/si në tabelën e zezë ndërton diagramën piramidale me karakteristikat e saj. Një model diagrame piramidale mund të jetë:

PUSHTIMI FASHIST ITALIAN

QËNDrESa SHQiPtarE PKSH KoNFErENCa E PEZËS

*Manifestime

*Dy detyrat kryesore të programit qenë: 1.organizimi i luftës antifashiste i mbarë popullit pa dallim feje, krahine e ideje.2.Përgatitja për marrjen e pushtetit nga komunistët.

*U mbajt më 16 shtator 1942.

*Protesta *Morën pjesë rrymat kryesore politike të vendit.

*Greva *Vendimet: 1. Krijimi i frontit antifashist Nacionalçlirimtar. 2. Ngritja e Këshillave Nacionalçlirimtar.3. Krijimi i Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar.

*Çeta të armatosura

*Njësi guerrile

• Nxënësit udhëzohen për të plotësuar diagramën piramidale në bazë të përgjigjeve të tyre.

Përforcimi: Shkrim i shpejtë ( 10 minuta ). • Mësuesja/si u thotë nxënësve të shkruajnë për njërën nga temat që do të shkruaj në

tabelën e zezë dhe menjëherë ata duhet të fillojnë të shkruajnë.

• Në tabelë shkruhet: o Si shqiptarët i bënë qëndresë pushtuesit fashist? o Çfarë synonit të arrinin drejtuesit e përkrahësit e PKSH me programin e veprimtarinë e tyre? o Cilat ishin ndryshimet që u synuan të arriheshin me anë të vendimeve të ndërmara në Konferencën e Pezës?

Detyrë shtëpie: rubrika pyetje dhe veprimtari në fund të mësimit.


kaPiTuLLi Xii: sHQiPëria gJaTë regJimiT komuNisT

TemA: VeNDOsJA e reGJimiT KOmuNisT

Objektivat:Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të rëndisë masat e ndërmara për vendosjen e regjimit komunist.2. të përshkruajë rrugën e ndjekur për vendosjen e regjimit politik të PKSH.3. të analizojë reformat e ndërmara nga PKSH dhe pasojat që ato sollën.

mjetet dhe materialet didaktike: Fletore, tekst i historisë nëntë, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, tabelë e njëpasnjëshme e alfabetit.

Fjalë kyçe: Monopoli i pushtetit, ushtria, pronat, republika, asistenca, prona, përshkallëzim, nivelet, forcat demokratike.





Parashikimi (përgaitja për të nxënë)

Diskutim për njohuritë

paraprake / alfabeti i njëpasnjëshëm

i tryezës së rrumbullakët

Nxitja e diskutimit Punë me grupe të vogëla

Ndërtimi i njohurive(përpunimi i përmbajtjes)

Mbajtja e strukturuar e

shënimeve

Paraqitja grafike e informacionit

Punë me grupe të vogla


imagjinata e drejtuar

të lexuarit ndërveprues

Punë në dyshe

ZHViLLimi i mësimiT: shënim: Koha në dispozicion për zhvillimin e secilës fazë mësimi në këtë temë është lënë në ispozicion të mësuesit për ta administruar atë në varësi të ecurisë së orës së mësimit e lidhur kjo dhe me nivelin e klasë ku zhvillohet kjo temë.

Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake

shënim: meqë nxënësit kanë informacion nga historia e klasave të mëparshme, nga lëndët e tjera, e nga burime të ndryshme informacioni kryesisht dokumentarë televiziv e informacion në internet me të cilin ata janë njohur për mënyrën e vendosjes së regjimit komunist në



Shqipëri e për masat e ndërmara nga partia shtet për forcimin e pushtetit të saj, zbatohet me sukses në këtë temë mësimi kjo metodë në fazën e parashikimit duke aktivizuar të gjithë nxënësit në mësim përpara se të fillojë përpunimi i përmbajtjes.• Mësuesja/si njeh nxënësit me temën e re të orës së mësimit dhe me objektivat e kësaj

teme. Më pas ajo/ai ndan nxënësit në grupe të vogla bashkëpunuese dhe ju shpërndanë nga një kopje të alfabetit të njëpasnjëshëm të përgatitur më përpara nga vetë ajo/ai .

*ALFABETI I NJËPASNJËSHËM NË TRYEZË TË RRUMBULLAKËT a B C Ç D DhE É F G Gj Hi J K L Ll MN Nj o P Q rrr S Sh t th UV X Xh Y Z Zh

• Nxënësit udhëzohen që në secilin kuadrat me një shkronjë do të vendosin nga një term të lidhur me secilën shkronjë përkatëse të alfabetit që ka lidhje me temën e re të mësimit që u tha e që do mësohet në këtë orë mësimi.

• Nxënësit punojnë në qetësi në grup duke plotësuar tabelën.

• Pasi plotësojnë tabelën mësuesja/si iu thotë nxënësve që të shkëmbejnë fletët me njëri-tjetërin dhe ata plotësojnë më tej atë me terma të tjerë e me ngjyrë tjetër. Kështu tabela plotësohet më tej me njohuri më të plota rreth elementëve mënyrës sesi PKSH erdhi në pushtet e masat që ajo ndërmori për forcimin e pushtetit.

• Disa nxënës vendosen për të lexuar këto tabela që më tej të gjithë të orientohen për shpjegimin e materialit të ri mësimor.

Ndërtimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve • Nxënësit vendosen të lexojnë në heshtje materialin e ri e të nënvizojnë pjesët më të

rëndësishme të mësimit, ndërkohë që në tabelën e zezë mësuesja/si skicon organizuesin grafik me kuti ku do të shënohet një strukturë e veçantë teksti si për shembull shkak/pasojë, problem/zgjidhje të mundshme etj.

• Një model organizuesi grafik mund të jetë si i mëposhtmi por ju gjithësecili mësues mund të krijojë të tjerë në mënyrën e tij.

VeNDOsJA e reGJimiT KOmuNisTMasat për vendosjen e regjimit komunist.

*Listo cilat ishin?*Shpjego shkakun pse u ndërmor secila?*Përcakto çfarë përmbante e çfarë pasoje pati?

regjimi komunist.*Si u vendos në pushtet?*çfarë ndryshimesh ndodhën me vendosjen e regjimit komunist?

reformat e ndërmara.

*trego, cilat ishin?*Çfarë shkaktoi ndërmarja e reformës agrare?*Çfarë synohej të arrihej me reformat e ndërmara në arsim e kulturë dhe çfarë ndryshuan ato?

Forcat politike.

*argumento , cili qe qëndrimi i tyre?*Pse forcat politike nuk mirëpritën masat e ndërmara nga PKSH?*Si veproi qeveria komuniste kundrejt forcave kundërshtare?

• Pasi mbarojnë së lexuari materialin mësimor nxënësit udhëzohen të plotësojnë organizuesin grafik në grupe.

• Mësuesja/si ju kërkon disa grupeve të nxjerrin përpara klasës nga një përfaqësues për të lexuar sesi e kanë plotësuar organizuesin grafik.

Përforcimi: Imagjinatë e drejtuar • Nxënësit organizohen në grupe dyshe dhe i udhëzohen sesi do të veprojnë në vazhdim

duke ju thënë që tani ata duhet të mundohen që të parafytyrojnë situatën politik-ekono-mike-sociale në Shqipëri pas çlirimit të vendit dhe ta lidhin me ato çështje të mësimit që diskutuan deri më tani.

• Imagjinatën e tyre nxënësit mund ta paraqesin në mënyra të ndryshme si: * përshkrim me shkrim i përfytyrimit të tyre, * organizues grafik, *skicim, etj. kjo lloj zgjedhjeje lihet në dëshirën e tyre duke ju mundësuar të gjithë nxënësve të shprehen ashtu siç ju vjen më lehtë atyre, kështu do të vihet në zbatim inteligjencat e shumëfishta të tyret duke vënë re dhe mësuesja se në çdrejtim nxënës të ndryshëm kanë më shumë prirje.

• Nxënësit punojnë në dyshe për 3-4 minuta dhe gjatë kësaj kohe mësuesja/si ndjek me vëmëndje punën e tyre.

• Mësuesja/si pyet nxënësit rreth punimeve të tyre. Në këtë rast rekomandohet që të pyeten grupe dyshesh që kanë bërë punime të ndryshme.

Detyrë shtëpie: Grumbulloni informacion nga burime të ndryshme rreth temës: “Marrëdhëniet e Shqipërisë me vendet e tjera (1945 – 1948) dhe grupoje atë në;

1. Faktorët që përcaktuar orientimin lindor të Shqipërisë.2. Marrëdhëniet me Jugosllavinë.3. Mrrëdhëniet më Bashkimin Sovjetik. 4. orientimi perëndimor.




kaPiTuLLi Xiii: sHQiPTarëT Në JugosLLaVi e boTëPas LuFTës së DYTë boTërore

TemA 4: DiAsPOrA sHQiPTAre 1944 - 1990

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. Të përcaktojë kuptimin e diasporës shqiptare dhe përhapjen e saj gjeografike.2. të rëndisë disa nga emërat e: personaliteteve më të njohura, organizatave të krijuara,

revistave e gazetave të diasporës shqiptare.3. të dallojë të përbashkëtat dhe të veçantat e diasporës shqiptare para dhe pas Luftës së

Dytë Botërore.

mjetet dhe materialet didaktike: Fletë eksperti, tekst i historisë nëntë, fletore shtëpie e klase, tabelë e zezë, shkumësa me ngjyra, fletë formati A4, ngjyra, stilolapsa, materiale të ndryshme të sjellura nga nxënësit, kompjuter, projektor, material kompjuterik i përgatitur nga mësuesja/si.

Fjalë kyçe: Diasporë, veprimtari, ngulimet, emigracion, eksodi, ndihma, organizata, komitete, revista, gazeta.





të nxënë)

Shpjegim. Breinstorming Nxitja e diskutimit Punë me të

gjithë klasën


teknika e ndërthurjes

të nxënët në bashkëpunim

Punë individuale Punë në grupe

ekspertëshPërforcimi

(konsolidimi i të nxënit)

Shkrim i shpejtë Shkrim i strukturuar. Diskutimi i ideve



Parashikimi: Breinstorming ( 10 minuta ). • Nxënësit nihen me temën e re të orës së mësimit dhe me objektivat që duhet të arrijnë. • Mësuesja/si prezanton përpara klasës në projektor materialin e përgatitur. Shënim: në

material mund të prezantojë figurat më të rëndësishme të diasporës, shtrirjen gjeografike të saj në kohë ose organizimin e shqiptarëve të diasporës në organizata e shoqata. Me anë të këtij materiali synohet të prezantohen shpjejt dhe përmbledhtazi nxënësit me jetën e shqiptarëve jashtë kufijve kombëtarë, duke ofruar imagjinatën e nxënësve më afër me organizimin dhe veprimtarinë e diasporës.

• Nxënësit pyeten se çfarë kuptuan nga materiali i demostruar? Gjithashtu ju kërkohet që të plotësojnë idetë e tyre dhe të nxënësve të tjerë me anë të ndërhyrjeve nga nxënësit që

kanë sjellur materiale rreth temës. Kështu nëpërmjet diskutimit me të gjithë klasën arrihet në përgatitjen e nxënësve për përvetësimin më të lehtë të mësimit.

Ndërtimi i njohurive: teknika e ndërthurjes ( 25 minuta ). • Nxënësit ndahen në grupe me nga gjashtë anëtarë dhe ju jepet nga një fletë e ndryshme

eksperti për secilin anëtarë grupi. • Fletët e ekspertit mund të kenë këto pyetje:

Fleta e ekspertit numër i• Përkufizo: Çfarë quajmë diasporë?

Fleta e ekspertit numër 2• Trego: Kush e formoi diasporën shqiptare?• Argumento: Çfarë e karakterizon diasporën shqiptare kosovare të gjysmës së dytë të

shek. XX?• Shpjego: Çfarë qëndrimi ka mbajtur shteti komunist shqiptar kundrejt diasorës shqiptare?• Analizo: Cili qe kontributi i dhënë nga diaspora shqiptare?

Fleta e ekspertit numër 3 • Përcakto: Ku shtrihet diaspora shqiptare?• Shpjego: Kur dhe si u formua diaspora shqiptare në Turqi? • Argumento: Cilat qenë format e organizimit të diasporës shqiptare?• Trego: Cilat janë disa nga revistat e gazetat e krijuara në diasporën shqiptare dhe në

çfarë shtetesh vepruan?

Fleta e ekspertit numër 4• Argumento: Cilat janë karakteristikat e emigracionit politik?• Rendit: Cilat janë karakteristikat e diasporës shqiptare para Luftës së II Botërore? • Shpjego: Ku konsistuan përpjekjet e personaliteteve të diasporës shqiptare?• Trego: Cilët janë emërat e personaliteteve më të shquara të diasporës shqiptare?

Fleta e ekspertit numër 5 • Përcakto: Kur janë fillesat e largimit të shqiptarëve? • Analizo: Çfarë e karakterizon veprimtarinë e diasporës shqiptare pas Luftës së II

Botërore?• Rendit: Cilat ishin organizatat më të njohura të diasporës shqiptare? • Shpjego: Çfarë rëndësie pati veprimtaria e personaliteteve shqiptare të krijuara

jashtë kufijve shqiptarë?

Fleta e ekspertit numër 6• Shpjego: Çfarë shënojnë vitet 1944 – 1945? • Argumento: Cila qe vlera e ndihmave ekonomike të dhëna nga diaspora shqiptare? • Trego: Cilat janë organizatat më të njohura të diasporës shqiptare kosovare?• Përcakto: Çfarë kontributi dhanë në mbështetje të çështjes kosovare organizatat e

krijuara në diasporën shqiptare?



• Nxënësit udhëzohen; *për të lexuar në heshtje për 10 minuta mësimin dhe *për t’iu përgjigjur pyetjeve që kanë në fletën e ekspertit.

• Pasi mbaron koha e caktuar për leximin dhe dhënien e përgjigjeve mësuesja/si udhëzon nxënësit që: * të gjithë ata që kanë të njëjtin numër do të mblidhen në grupet e ekspertëve dhe do të diskutojnë për rreth 10 minuta pyetjet dhe përgjigjet e tyre.

• Pas mbarimit të kohës së caktuar për të diskutuar pyetjet e tyre në grup nxënësit ekspertë kthehen në grupet e fillimit.

• Nxënësit ekspertë do t’u mësojnë anëtarëve të tjerë të grupit përgjigjet e pyetjeve për të cilat ishin përgjegjës.

• Raportimi nuk do të zgjasë më tepër se 5 minuta. * Nxënësit e tjerë këshillohen nga mësuesja/si të dëgjojnë dhe mund të bëjnë pyetje për të kërkuar informacion më të plotë.

• Përfaqësues të ekspertëve dalin përpara klasës për të folur për pjesën e tyre që ishin përgjegjës.

shënim: mësuesja/si bën ndërhyrje nëse e shikon të nevojshme duke plotësuar me sqarimet e nevojshme.

Përforcimi: Shkrim i shpejtë ( 10 minuta ).• Nxënësit udhëzohen që në fletoren e klasës të shkruajnë një ese përshkruese me njërën

nga temat e shkruara në tabelën e zezë. Temat: * ”Diaspora shqiptare dhe veprimtaria e saj” * “Përhapja e diasporës shqiptare” • Nxënësit punojnë në heshtje në mënyrë individuale në fletoret e tyre të klasës për rreth

5 - 7 minuta.• Përshkrimet më të bukura lexohen përpara klasës.

Detyrë shtëpie:Pyetjet e veprimtarisë “pyetje dhe veprimtari” në fund të mësimit.

Konkluzioni dhe vlerësimi i nxënësve

kaPiTuLLi XiV: rëNia e regJimiT komuNisT FiTorJa e sisTemiT DemokraTik

TemA: KriZA e reGJimiT KOmuNisT

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë: 1. të të rëndisë faktorët që ndikuan thellimin e mëtejshëm të krizës ekonomiko-politike në vend.2. të analizojë faktorët përcaktues që shkaktuan tronditjen e regjimit komunist.3. të argumentojë proçesin e shndërrimeve të mëdha demokratike në Shqipëri dhe rëndësinë

e vendosjes së demokracisë.

mjetet dhe materialet didaktike: Tekst i historisë nëntë, fletore, tabelë e zezë, shkumësa, material dokumentar me foto të cilat paraqesin Situatën ekonomike, sociale, kulturore e politike në vend në fund të viteve 1980 dhe në fillim të viteve 1990, kompjuter, projektor.

Fjalë kyçe: Shkaqe, vazhdimësia, dështimi, pakënaqësia, protesta, ambasada, partitë politike.





të nxënë)

Shpjegim, Stuhi mendimesh

(Breinstorming) Nxitja e diskutimit Punë me gjithë

klasën


Sistemi ndërveprues i shënimeve (iNSErt)

të lexuarit ndërveprues Punë në dyshe


të nxënit) rrjeti i diskutimit

Paraqitja grafike e informacionit. Diskutim mes

nxënësish

Punë në dyshe Punë në grupe

katërshe


Parashikimi: *Shpjegim: • Mësuesja/si i njeh nxënësit me temën e re dhe me objektivat e orës së mësimit.

• Prezanton në projektor kolazhin fotografik të përgatitur që më përpara dhe jep bën nga një përshrim të shkurtër për secilën foto të paraqitur. Ky shpjegim synon të afrojë sa më afër nxënësit me periudhën kohore e situatën që kalonte vendi gjatë proçesit të ndryshimeve të mëdha politike në vend në fund të viteve 80 dhe në fillim të viteve 90.



*Stuhi mendimesh - ( brainstorming )• Mësuesja/si shkruan në tabelën e zezë “FUNDI I REGJIMIT KOMUNIST” dhe ju jep

nxënësve 3-4 minuta kohë për të menduar rreth togfjalëshit.

• Mësuesja/si i nxit nxënësit që të thonë të gjitha idetë e tyre që lidhen me temën sado të çuditëshme që t’u duken. Gjithashtu udhëzohen nxënësit që të mos kritikojnë idetë e të tjerëve.

Pyetjet e drejtuara mund të jenë: o Pse regjimi komunist u gjend në vështirësi? o Si paraqitej situata politike ndërkombëtare në fund të viteve 80? o Si ndikuan ndryshimet në vendet e Europës lindore në Shqipëri? o Kur ndodhi kalimi nga sistemi komunist në sistemin pluralist? o trego çfarë ngjarjesh ke dëgjuar për vendosjen e pluralizmit në Shqipëri?

• Idetë e nxënësve shkruhen në tabelë, në mënyrë të përmbledhur.

Përgjigja: 1.

Përgjigja: 5.

Përgjigja: 2.

Përgjigja: 3.

Përgjigja: 4.

FUNDI I rEGJiMit KOMUNIST

Ndërtimi i njohurive: Sistemi ndërveprues i shënimeve – INSERT

• Nxënësit orientohen se si do të lexojnë tekstin në dyshe dhe gjatë leximit do të vendosin disa shenja përbri tekstit.

• Mësuesja/si shkruan në tabelë shenjat (simbolet) • Shenja (V) tregon informacionin e njohur nga nxënësi. • Shenja (-) tregon informacionin e ndryshëm apo që kundërshton atë që nxënësi di. • Shenja (+) tregon informacionin e ri të pa ndeshur më parë. • Shenja (?) tregon informacionin e paqartë që duhet të sqarojmë më tej. • Nxënësit lexojnë tekstin dhe vendosin shenjat për brinjë. Në grupet dyshe diskutojnë për

shenjat e vendosura dhe në fund plotësojnë tabelën në fletoren e klasës. Modeli i tabelës skicohet nga mësuesja/si në dërrasën e zezë gjatë kohës që nxënësit lexojnë.

Tabela V - + ?

• Pasi nxënësit plotësojnë tabelën diskutohen përgjigjet e pyetjeve të paqarta.

Përforcimi: Rrjet i diskutimit • Mësuesja/si shkruan në tabelë një pyetje binare dhe ju kërkon nxënësve të skicojnë në

fletore tabelën e rrjetit të diskutimit.

• Mësuesja/si skicon tabelën për t’iu ardhur në ndihmë nxënësve.

Tabela: “Rrjeti i Diskutimit”

Po a ishte arritje për Shqipërinë ndryshimi i sistemit politik? Jo

Përfundimi: • Mësuesja/si ju lë në dispozicion dysheve të nxënësve 4-5 minuta kohë për të shkruajtur

argumentat e tyre.

• Secila dyshe bashkohet me një dyshe tjetër. Grupi i krijuar shikon përgjigjet e njëri-tjetërit dhe bëjnë shtime në listat e tyre.

• Nxënësit në grup debatojnë çështjen, derisa arrijnë përfundimin të cilin e shkruajnë në kutinë përfundimi, në tabelën “rrjeti i diskutimit”.

• Mësuesja/si u kërkon nga një përfaqësues disa grupeve për të thënë përpara klasës shkurtimisht qëndrimin e tyre dhe arsyet me të cilat e mbështesin pohimin e bërë.

Detyrë shtëpie: Merni informacion për temën: “SHQiPËria 1992 DEri NË VitiN 2000”. Strukturojeni atë sipas kërkesave: 1. Karakteristika të qeverisjes së koalicionit të djathtë.2. Karakteristika të koalicionit të majtë. 3. Shqipëria pluraliste në arenën ndërkombëtare.




PërsëriTJe KAPiTuLLi: 6, 7, 8

• Përkufizo përmbajtjen e termave:

*tanzimat *rilindja Kombëtare *Komitetet e fshahta *Çetat patriotike *revolucioni Xhonturk *Lëvizja Kombëtare Shqiptare *Platforma për autonomi *Platforma për pavarësi *Lëvizja vorio-epirote *rebelimi esadist, grekoman dhe turkoman

• Plotëso tabelën:Ngjarja Shkaku Koha Vendimet Pasojat

Kongresi i BerlinitLidhja Shqiptare e Prizerenit Kuvendi i Gjirokastrës Kuvendi i Dibrës Lidhja e Pejës Kongresi i Manastirit Kongresi i Elbasanit Kongresi i Dibrës Memorandumi i Greqës Konferenca e ambasadorëve në Londër Kongresi Kombëtar i Lushnjes

• Krahaso qeveritë:

Qeveria e ismail Qemalit Qeveria e Vidit Qeveria e Fan Nolit

Koha kur u formua e veproi Kushtet e krijimit Veprimtaria e zhvilluar rrjedhojat politike-social-ekonomike*argumento lidhjen e ndërsjelltë të kushteve në të cilat këto qeveri vepruan.

• Analizo:

1. Gjendjen e popullit shqiptar përballë politikës së shteteve fqinje.2. Gjendjen e trojeve shqiptare gjatë Luftës së Parë Bllkanike.3. Gjendjen e Shqipërisë në Luftën e Parë Botërore.

• Përshkruaj:

a. Ecurinë e zhvillimit të arsimit, kulturës e artit në përiudhën e rilindjes Kombëtare. b. rëndësinë e Kryengritjeve të Viteve 1910-1911.c. Shkaqet, zhvillimin dhe rezultatet e Luftës së Vlorës. d. Situatën në të cilën ndodhej popullsia shqiptare e Kosoves gjatë dhe pas Luftës së Parë Botërore.



PërsëriTJe KAPiTuLLi: 11

• PërcaktoMasat e mara për pushtimKoha e pushtimitterritori i pushtuar Karakteristikat e regjimit pushtuesQëndresa shqiptare rezultatet e luftës

• Analizo: PKSH BK

Në mënyrë kronologjike krijimin dhe organizimin.Politikat e ndërmara. rezultatet. Kundërshtitë.

• Verifiko njohuritë:

Ngjarja Vendi Koha Karakteristikat kryesore

Ndikimi social-politik

Konferenca E Pezës Konferenca e Bujanit

• Plotëso dhe konretizo kuptimin e figurave dhe datave historike:Figura roli Data Ngjarja

Mbreti Zog 7 prill 1939 abaz Kupi 8 shtator 1943 Viktor Emanueli iii 16 tetor 1943 Shefqet Vërlaci Nëntor 1943 Françesko Jakomoni 16-20 shtator 1943 Vasil Laçi 24-28 maj 1944Enver Hoxha 20-23 tetor 1944tithat Frashëri 17 nëntor 1944 Spiro Moisiu 28 nëntor 1944 Ymer Dishnica ibrahim Biçaku Mehdi Frashëri rexhep Mitrovica Napoleon Zerba

PërsëriTJe KAPiTuLLi: 10, 13

Ø Shpjego përmbajtjen e termave: *reformë agrare *Shpronësim *Shpërngulje *Kolonizim *Komisioni miks *Konisioni hetimor *Masakra e tivarit *Pleniumi i Brionëve *Federatë *Krahinë autonome *referendum *UÇK *Diaspora Shqiptare *Nato *Lëvizja Demokratike e Kosovës * Serbia Unike

• Kujto dhe argumento karakteristikat kryesore të: o Qëndresës shqiptare të Kosovës kundra politikës jugosllave gjatë viteve1925-1941. o Politikës shpronësuese dhe shpërngulëse të ushtruar mbi popullsinë çame gjatë viteve

1924-1940.o traktatit të Lozanës.o Konferencës së Këshillit Nacionalçlirimtar të Kosovës e Dukagjinit. o Komitetit Nacional Demokratik Shqiptar. o Partisë Demokratike të Kosovës.o Veprimtarisë së diasporës shqiptare.

• Analizo kushtetutat ndër vite: Kushtetuta e vitit Shkaku Pasoja

196819741990

• Krijo lidhjen e ndërvarësisë ndërmjet politikës jugosllave e qëndresës shqiptare kundra saj. Në tabelën e mëposhtme përcakto politikën jugosllave të ndjekur ndaj shqiptarëve në vitet përkatëse.

Vitet Politika jugosllave Pasojat mbi shqiptarët Veprimtaria e shqiptarëve për zgjidhjen e problemit

1945-19481949-19741974-2000



PërsëriTJe KAPiTuLLi: 12 , 14

• Trego: Çfarë ju kujtojnë termat kyç? • Shtetëzim i pronës • Organizata soqërore • Monopol i pushtetit • Kanali i Korfuzit • Blloku komunist • Blloku perëndimor • Plan pesëvjeçar • Parti-shtet • Traktat i Varshavës

• Shëno përbri datave ngjarjen përkatëse: o 2 dhjetor 1945..................................................... o 11 janar 1946........................................................ o 14 mars 1946......................................................... o Shkurt 1949.......................................................... o 11 pril 1985.......................................................... o 11 dhjetor 1990................................................... o 12 dhjetor 1990................................................... o 31 mars 1991........................................................ o 22 mars 1992........................................................ o 29 korrik 1997..................................................... • Evidento dhe zbërthe tiparet kryesore të PKSH, PDSH dhe të PSSH gjatë kohës së

qeverisjes së secilës. Drejtimi PKSH PDSH PSSH

organizimi shtetëror Politika e brendhme Politika e jashtme Zhvillimi ekonomik Suksesi politik Pakënaqësia e popullit

• Analizo:

• Marrëdhëniet e Shqipërisë me jashtë gjatë viteve: *1945-1948, *1949-1960, *1960-1978. • Përshkallëzimin në përkeqësim të situatës në të cilën po jetonte populli shqiptar në

vitet 1945-1990.• Politizimin e jetës social-kulturore pas viteve 1945 deri në fillim të viteve 1990. • Situatën politiko-ekonomike e social-kulturore në periudhën kohore të ndryshimeve

të mëdha politike në Shqipëri në fund të shekullit të XX dhe në fillim të shekullit XXI. • Zhvillimet social-kulturore pas 1990 deri në ditët e sotme. • Zhvillimin ekonomik pas viteve 1990 deri në vitin 2000. Politikën e jashtme të shtetit

shqiptar pas 1990 deri në vitin 2000 për integrim e zhvillim bashkëkohor.

• Sistem stalinist • Nikita Hrushovi • OKB • Vetizolim • Ideoligjizim i skajshëm • Indokrinim i popullsisë • Kongresi i vazhdimësisë • Decentralizim • Kongresi i X i PPSH

ProJekT

“HisTOriA e sHQiPërisë Përmes KALAVe”

Qëllimi: Nxënësit të nihen me kështjellat legjendare historike të Shqipërisë dhe me historinë e tyre.

Objektivat e projektit: Në fund të projektit nxënësit të dinë: • Të rëndisin emërat e kalave e kështjellave historike në vendin tonë. • Të përshkruajnë historikun e tyre. • Të tregojnë veçoritë dhe rëndësinë e tyre. • Të evidentojnë karakteristikat dalluese historike të secilës prej tyre.• Të përcaktojnë pozitën gjeografike ku ato ndodhen duke nxjerrë në pah rëndësinë

strategjike të saj.• Të prezantojnë punimet e tyre në një program historik dokumentar.

Kurikula: Në këtë projet do të përdoren orë të lira nga lënda e historisë së Shqipërisë në klasën e nëntë të shkollës 9-vjeçare.

Koha: Koha e nevojshme dhe në dispozicion për realizimin e këtij projekti është katër orë mësimore nga 45 minuta secila.

baza materiale: teksti, kompjuter, internet, power point, libra historik dhe arkeologjik të ndryshëm për Shqipërinë, vizitë në kalatë e vendosura për tu studiuar, aparat fotografik, kamer, harta, atlas etj.

metodologjia: Veprimtari në katër faza, të pyeturit, diskutim, debat, studim materialesh, punime, vizitë në kalatë historike, vizatime , ekspozite, pune me grupe, mbledhje materialesh, prezantime.

Pjesmarrës: Nxënës , prindër, m ësuesja/si i lëndës së historisë, gjeografisë, letërsisë, etj.

Procedurat e vlerësimit: • Vlerësim me gojë, me qëllim inkurajues e motivues gjatë tërë proqesit të punës.• Vlerësim në grup për punën e secilit grup dhe në veçanti për punën më të mirë të bërë në

grup. • Vlerësim me shkrim pas prezantimit të punimeve dhe nxjerrjes së konkluzioneve.

buxheti: Për realizimin e këtij projekti buxheti do të sigurohet nga prindërit e nxënësve.



Planifikimi: Ora e parë: • Nxënësit nihen me temën e projektit, me qëllimin dhe me objektivat e tij.

• Nxënësve ju jepen udhëzime për mënyrën sesi do të organizohen për të punuar. rekomandohen se duhet ta studiojnë kalanë në disa këndvështrime si: *ana historike, *ushtarake, *politike,*kulturore, *zakonore, *fetare dhe *ekonomike.

• Nxënësit ndahen në grupe dhe secilit grup i jepet nga një kala në studim. 1. Grupi i parë: “KALAJA e sHKODrës” 2. Grupi i dytë: “KALAJA e KruJës” 3. Grupi i tretë: “KALAJA e DurrësiT” 4. Grupi i katërt: “KALAJA e eLbAsANiT” 5. Grupi i pestë: “KALAJA e TePeLeNës” 6. Grupi i gjashtë: “KALAJA e GJirOKAsTrës”

• Udhëzohen sesi do të punojnë dhe se çfarë duhet të kenë parasysh gjatë punës.

• Nxiten në diskutim për të krijuar pyetje dhe çështje në diskutim. Ju jepen pyetjet të përgjithshme:

• Ku dhe kur u ndërtua kalaja?• Cila ishte rëndësia e saj strategjike?• Cili është historiku i saj? • Cilët qenë sunduesit e saj dhe çfarë roli luajtën ata? • Me çfarë sulmesh u përballdhe si qenë rrjedhojat e tyre?• Cilat janë karakteristikat e organizimit shtetëror në të?• Çfarë legjislacioni u përdor?• Çfarë zakonesh e traditash kishin banorët që jetonin rreth saj?• Si ishte e zhvilluar jeta kulturore?• Cilat qenë karakteristikat ekonomike?• Cila është lidhja e sotme e saj me të shkuarën?• Cila është rëndësia historike që mbart ndër shekuj?

Ora e dytë: • Nxënësit punojnë në grupe për të sistemuar materialet e mbedhura.

• Nxënësit udhëzohen për mynyrën sesi duhet të sistemojnë materialet.

• Nxënësit udhëzohen se mund te krijojnë album fotografik apo dhe mozaik për të prezantuar sa më konkretisht kalanë me historinë e saj.

• Në secilin grup mësueja/si mer pjesë duke i udhëzuar në mënyrë specifike për organizimin e punës gjatë diskutimeve e bisedave me nxënësit.

Ora e tretë: • Nxënësit pasi kanë bërë dhe vizita (në grup ose individualisht me mësuesen ose prindërit)

nëpër kalatë ku ata kishin për të hulumtuar, bërë intervista, foto, etj. përgatisin në klasë në grupet përkatëse dokumentarët për kalanë e marë në studim.

Ora e katërt: • Nxënësit përpara mësuesve dhe prindërve të tyre prezantojnë në një program

historiko-artistik punimet e tyre. Grupi artistik i klasës përgatit dhe këngë e valle folkloristike tradicionale të cilat të cilat shfaqen të alternuara me prezantimin e punimeve duke e bërë sa më të larmishëm e të këndshëm atë jo vetëm për nxënësit e mësuesit por edhe për prindërit të cilët mund të marin pjesë sipas dëshirës së tyre.

Konkluzioni: ____________________________________________________________________



ProJekT ii

FiGurAT HisTOriKe sHQiPTAre

Qëllimi: Portretizimi i figurave të shquara kombëtare.

Objektivat e projektit: Nxënësit të aftësohen në:• Zbulimin e informacioneve të rëndësishme nga burime të ndryshme historike.• Ndërtimin e pyetjeve të nevojshme për realizimin e grumbullimit të informacionit të

nevojshëm në zbulimin e çështjeve të ndryshme. • Alternimin e punës së tyre individuale duke e integruar në grup për arritjen e objektivave.• Seleksionimin dhe organizimin e materialit duke veçuar pjesën më të rëndësishme nga

pjesa më pak e rëndësishme. • Përdorimin e informacionit të grumbulluar nga burime të ndryshme historike në mënyrë

të pavarur.• Diskutimin hapur të informacioneve të ndryshme të grumbulluara për temën në punimin

me bazë argumentuese shkencore. • Argumentimin e pikpamjeve për të nxjerrë përfundimet specifike për figurat e shquara

historike të marra në studim. • Tregimin me origjinalitet analizues konceptet kryesore të jetës, veprimtarisë, ndikimit etj.

të figurave të marra në studim.

Objektivat specifike të kapitullit:Në fund të projektit nxënësit duhet të: • Kenë krijuar një album fotografik historik.• Kenë shkruajtur një bibliografi për një figurë të njohur shqiptare.• Kenë realizuar një dokumentar historik.

Kurikula: orët e lira (të përcaktuara e organizuara si 2/3, të mara këto nga totali i orëve në dispozicion të mësuesit), të historisë së klasës së nëntë.

Koha: Koha e planifikuar për realizimin e kësaj teme është tre orë mësimore të lëndës së historisë. Shënim: Në varësi të nevojave të dalura gjatë zhvillimit të temës mësuesja/si dhe nxënësit mund të bashkëpunojnë me mësueset/sit e lëndës së Gjuhës-Shqipe, Gjeografisë a Edukatës Shoqërore për të shfrytëzuar informacion të nevojshëm nga këto lëndë dhe mandje munden të meren edhe orë mësimore të lira duke realizuar kështu një ndërthurje lëndore për arritjen sa më të suksesshme të objektivave mësimore.

baza materiale: Bibliografi të figurave të shquara shqiptare ndër vite, kompjuter, disk, internet, pawer point, libra historik, letrar e artistik të ndryshëm, foto, tabakë me ngjyra, lapsa e stilolapsa të llojeve

e ngjyrave të ndryshme, album fotografik, etj. mjete të nevojshme të dalura gjatë realizimit të punës. metodologjia: Punë hulumtuese kërkimore, grumbullim informacioni, intervista, selektim dhe organizim i materialeve, punë individuale, punë në grup, diskutim, shkrim argumentues, shkrim skematik analizues, prezantim informacioni etj.

Pjesmarrës: Nxënësit e klasës së nëntë të sistemit 9-vjeçar, prindërit, mësuesja/si i lëndës së Historisë, Gjeografisë, Letërsisë, Edukatës Shoqërore etj.

Procedurat e vlerësimit: • Nxënësit vlerësohen gjatë tërë proçesit të realizimit të projektit me qëllim motivimin e tyre

dhe aktivizimin sa më maksimal në punë sidomos në këtë lloj vlerësimi theksohot vëmendja tek nxënësit e dobët. Shënim: duke vlerësuar vazhdimisht me gojë për impenimin në punë në grup, për angazhimin e marjen pjesë në aktivitet jashtë klase e brenda saj,nxënësit e dobët motivohen dhe inkurajohen në angazhimin e realizimit të detyrave që ju caktohen nga grupi.

• Nxënësit vlerësohen në grup për punën më të mirë të realizuar dhe në mënyrë individuale. Shënim: kështu nxitet konkurenca mes grupeve dhe nxënësve.

buxheti: të ardhurat për realizimin e punimeve të nxënësve do të sigurohen nga prindërit e klasës që do të realizojë këtë punë.

Planifikimi: Ora e parë: • Nxënësit nihen me temën e projektit, me qëllimin, me objektivat e përgjithshme dhe me

objektivat specifike. • Nxënësve ju jepen udhëzime për mënyrën sesi do të organizohen për të punuar.1. Klasa ndahet në tre grupe me numër të barabartë nxënësish. 2. Në tabelë shkruhet togfjalëshi “FIGURAT HISTORIKE” dhe fjalët kyçe: art, kulturë, politikë,

letërsi, arsim, muzik, besim fetar, piktur, skluptur. Nxënësit nxiten në diskutim rreth tyre për të krijuar pyetje ndihmëse.

3. Grupeve ju caktohen detyrat përkatëse: 1. Grupi i parë: “NDËRTIMI I NJË ALBUMI HISTORIK”.2. Grupi i dytë: “SHKriMi i NJË BiBLioGraFiE”.3. Grupi i tretë: “DOKUMENTAR HISTORIK”.4. Nxënësit lihen të lirë për të vendosur se në çfarë fushe do ti përzgjedhin figurat

historike për ti studiuar. Më pas vendimet e tyre prezantohen përpara klasës kjo për të njohur njëri-tjetërin me punën e secilit dhe për të eleminuar mundësinë e përplasjes së marrjes së të njëjtave figura në të njëjtat fusha në studim nga grupet.

5. Pasi mësuesja/si bindet se ju ka dhënë të gjitha udhëzimet e nevojshme nxënësve dhe i ka qartësuar ata me të gjitha kërkesat bazë i len nxënësittë lirë për të punuar brenda grupeve. Gjatë kesaj kohe nxënësit duhet të udhëzohen se duhet të ndajnë



detyrat brenda grupit, gjithashtu ata ndihmphen nëse kanë nevojë për sqarime të tjera.

Ora e dytë: Ø Mësuesja/si ju kërkon nxënësve me rrallë në grupe që ti paraqesin vështirësitë që kanë hasur gjatë punës individuale jashtë proçesit mësimor. ato diskutohen duke ju dhënë zgjidhjet e mundëshme. Kështu veprohet me të tre grupet. Shënim: ndërkohë që mësuesja diskuton me njërin grup dy grupet e tjera punojnë për sileksionimin dhe sistemimin e materialeve të grumbulluara e kështu me rrallë.

• Nxënësit punojnë gjatë tërë kohës për realizimin e punimit në grup.

• Ndërkohë mësuesja/si vëzhgon nxënësit, i udhëzon dhe i vlerëson ata gjatë gjithë kohës me qëllimin për ti mbajtuar ata të përqëndruar dhe aktivë në punën e caktuar për të bërë.

Ora e tretë: • Nxësësit përgatisin klasën ose nëse shkolla ka sallë aktivitetesh atë për të prezantuar sa

më komod e denjisisht punimet në një ambient prezëntabël.

• Në këtë orë mësimi mund të ftohen mësues të lëndëve të tjera, drejtuesit e shkollës dhe prindërit e klasës etj.

• Nxënësit e caktuar nga grupet për prezantimin e punimeve të realizuara dalin me rrallë dhe i prezantojnë ato.

Konkluzioni: shënim:

* Në dhënien e konkluzionit një rol të rëndësishëm japin dhe nxënësit të cilët diskutojnë rreth punëve që vetë ata kanë bërë.

* Mendimet, sygjerimet e vlerësimet e të tretëve si prindër etj. kanë rëndësinë e tyre specifike në pasurimin e ideve të reja të ardhura nga jashtë pjesëmarrësve të drejtëpërdrejtë siç janë mësuesja/si dhe nxënësit, e gjithashtu këta të tretë janë të rëndësishëm me pjesëmarrjen e tyre në fazën e prezantimeve të punimeve të vet fëmijëve të tyre sepse duke parë punimet e realizuara stimulohen që në aktivitete të tjera kurikulare mësimore të kontribojnë në mënyra të ndryshme duke ndihmuar fëmijët e tyre me nevojat përkatëse që ata mund të kenë.

* Së fundmi konkluzioni i dhënë nga mësuesja/si i lëndës që ka udhëhequr punën e nxënësve gjatë tërë proçesit të realizimit që nga fillimi deri në fund është dhe më i rëndësishmi, sidomos në vlerësimin e punës individuale të nxënësve.

historia 6, 7, 8, 9 libër mësuesi

Documents